Book Title: Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra
Author(s): Devendramuni
Publisher: SuDharm Gyanmandir Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004908/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranI pavitra paccIsamI nirvANu zatAbdInA upalakSamAM 7 95 sutra ( zrutakevalI bhadrabAhu racita) mArgadarzIka gabhIra tattvaciMtaka prasiddha vaktA, rAjasthAnakesarI paMDitaratna paramazraddheya zrI puSkara munijI mahArAja ~~~~~ saMpAdaka ane vivecaka :-~~~ devendramuni zAstrI, sAhityaratna anuvAdaka :-- jagajIvanadAsa lAlajI dezI khI. e. elaela. mI. prakAzaka : gIradharalAla dAmeAdara tarI zrI sudharmA jJAnamaMdira zrI meghajI thAbhaNa dharmasthAnaka, 170 kAMdAvADI, muMbai-4 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka kalpana * saMpAdaka vivecaka vendramuni zAstrI, sAhityaratna anuvAdaka : zrI je. ela. dozI bI. e. elaela. bI. * gujarAtImAM bIjI AvRtti nyuArI, 1972 prathama AvRtti nakala 2000 bIjI AvRtti nakala 3000 * prAptisthaLa ( gujarAtI ) zrI sudharmA jJAnamaMdira, zrI meghajI thAbhaNa jaina dharma sthAnaka, 170, kAMdAvADI, muMbaI-4. * paDatara kiMmata rUA. 15-00 dozI enDa kaMpanI, vatI mudraka : zrI dhIrubhAI jI. desAI, sTeTsa pIpaLa presa, pogA sTrITa, kATa, muMbaI-1. * mArgadarzaka rAjasthAna kesarI prasiddha vakatA paMDitaratna zrI pukamunie mahArAja * prakAzaka gujarAtImAM gIradharalAla dAmodara dastarI zrI sudharmA zAnamaMdira zrI meghajI thAbhaNa jaina dharmasthAnaka, 170, kAMdAvADI, muMbaI-4 * hindImAM prakAzaka zrI amara jaina Agama zodha saMsthAna gaDha sivAnA jillA bADamera (rAjasthAna) * prAptisthaLa ( hindI ) zrI lakSmI pustaka bhaMDAra, gAMdhImArga, amadAvAda-1 vecANa kiMmata rUA. 750 sarva hakka lekhakane svAdhIna che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ On the Occasion of Twentyfifth Nirvana Century of Lord Mahavira KALPA-SUTRA By (SHRUT KEVALI BHADRA BAHU) Guided By Gambhira Tatva Chintaka, Prasiddha Vakta Param Shraddheya Pandita Pravara Shri Pushkar Muniji Maharaj Edited & Annotated By Devendra Muni Shastri, Sabitya Ratna Translated into Gujarati By Shri JAGJIVANDAS LALJI DOSHI, B.A. LL.B. Published By Shri Sudharma Gnana Mandir 170 Kandawadi, BOMBAY-4. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O O The writer, Devendra Muni Shastri Published by (Gujrati) Shri Sudharma Gnana Mandir Shri Meghji Thobhan Jain Dharma Sthanak 170, Kandawadi, Bombay 4 O BOOK Kalpa-Sutra O Guided by Gambhir Tatva Chintak Prasiddha Vakta Param Shraddheya, Pandit Pravar Shri Pushkar Muniji Maharaj Edited & Annotated by Devendra Muni Shastri Sahitya Ratna Published by (Hindi) Shri Amar Jain Agam Shodh Sansthan GADH Shivana (Marwar) Dist. BADMER Translated into Gujarati by Shri J. L. Doshi, B.A. LL. B. 0 Available at Sri Laxmi Pustak Bhandar Gandhi Marg Ahmedabad 1 First Published July 1971 O Cost Price Rs. 15 only Printed by Shri Dhirubhai J. Desai States' People Press, Ghoga Street, Fort, Bombay 1 O Selling Price Rs. 7-50 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa jemanuM jIvana sUryasamAna tejasvI hatuM, jemanuM mana caMdrasamAna saumya hatuM. jemanA AcAra suvarNasamAna nirmaLa hatA, jemanA vicAra sAgarasamAna gaMbhIra hatA, jemanI vANI madhasamAna mIThI hatI, je bIjA pratye phUla karatAM adhika kemaLa hatA, ane pitAnI saMyama - sAdhanA pratye vAthI paNa adhika kaThera hatAM, te amArA parama guru parama zraddheyaratna mahAvira, svagIya pUjyapAda zrI tArAcaMndrajI mahArAja bhaktibhAvapUrvaka samarpita vinayanamra - devendra muni Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 3 thI 20 21 thI 30 31 thI 45 46 thI 84 85 thI 99 10 thI 141 142 thI 157 158 thI 165 166 thI 204 205 206 thI 218 218 thI 231 kalpasUtra anukramaNikA bhagavAna mahAvIra caritra upakrama-dazakalpa prathama pravacana bhagavAna mahAvIranA pUrvabhava * garbhasaMharaNa * trizalAnuM svapnadarzana .. * svapna-carcA janma-mahotsava abhiniSkramaNa sAdhanA kALa * kevaLa jJAna * tIrtha pravartana parinirvANa bhagavAna mahAvIranI pUrva paraMparA : * puruSAdAnIya pArzva * ahaMta ariSTanemi * ahaMta namithI ahaMta ajita * bhagavAna RSabhadeva * tIrthakara caritra sUcakapatra (lekhA) virAvalI : * gaNadharacaritra * Arya jaMbU Arya bhadrabAhu * Arya sthUlibhadra * vibhinna zAkhAo sAmAcArI : * varSAvAkalpa * bhikSAcarI ka95 * kezane loca * kSamApanA 4 upasaMhAra pariziSTa pariziSTa (1 thI 6) kalpasUtrane saMAipta pAribhASika zabdakoSa saMdarbha grI sUcI ... zuddhipatraka 232 thI 247 247 thI 261 261 thI 269 270 thI 299 300 thI 305 306 thI 313 313 thI 317 317 thI 321 321 thI 342 343 thI 347 347 thI 380 380 thI 382 382 thI 387 387 thI 388 1 thI 44 65 thI 70 70 thI 72 73 thI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta kalpasUtra para vidvAnonA abhiprAya sthAnakavAsI jaina samAjanA mUrdhanya munionA abhiprAya (1) kalpasUtranA prAmANika ane spaSTa anuvAdanI ghaNA vakhatathI AvazyakatAno anubhava karavAmAM AvatA hatA, sAhityarasika zrI devendramuni zAstrIe hiMdI anuvAda ane maulika vivecana lakhIne eka ghaNI moTI AvazyakatAnI pUrti karela che. tenA lekhanamAM temaNe ati adhika zrama karela che. prastAvanA ghaNI zodhapUrNa che. bhAva, bhASA ane zailInI daSTithI A saMskaraNa ghaNuM uttama che. pariziSTanA saMyojanathI graMthanA gauravamAM cAra cAMda lAgI gayA che. munizrIne parizrama prazaMsanIya che. - AcArya pravara zrI AnaMdaRSijI mahArAja banDa. dinAMka 30-12-1968 (2) kalpasUtra jaina paraMparAne mahAna graMtha ja nahi-itihAsagraMtha paNa che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA divya jIvananI jhAMkhI je suMdara-sulalita ane sAhityika bhASAmAM prastuta graMthamAM upalabdha thAya che te anya Agama graMthothI viziSTa che. A daSTithI AgamamAM kAvya sAMdaryanA maNikAMcana-saMga rUpa kalpasUtrane potAnuM vaiziSya che. tIrthakaracaritra, virAvalI ane sAmAcArI vagerenA kAraNe kalpasUtranuM khAsa mahatva che ane tene laIne zvetAMbara jaina paraMparAmAM tenuM eka viziSTa AkarSaNa tathA sarvajanopayogitA svayaMsiddha che. atyAra sudhI jeTalI TIkAo, vyAkhyAo tenA upara lakhavAmAM Avela che teTalI saMbhavita rIte anya koI Agama graMtha upara lakhavAmAM Avela nathI, te tenI lokapriyatAnuM spaSTa pramANa che. kalpasUtra'nuM zrI devendramunijI zAstrIe hiMdImAM suMdara saMpAdana prastuta karela che. Aje bhAratanI rASTrabhASA hiMdI che. hiMdImAM jaina AgamanA Adhunika anuvAda ane vivecananI atyaMta AvazyakatA che. Aja sudhI kalpasUtranA jeTalAe hiMdI anuvAda ane vivecana prastuta thayela che. temAM zrI devendramunijInuM A vivecana potAnuM vaiziSTaya dharAve che. anveSaNa ane tulanAtmaka daSTithI je zramasAdhya saMpAdana thayela che te dekhIne mane khUba khUba prasannatA che. huM AzA rAkhuM chuM ke ApaNA kAmaNa saMghanA AzAspada taruNa zramaNa A jAtanI Agama zrutasevAmAM pitAnI saMpAdana kalA tathA pratibhA paricaya deze ane zrutavAmayane atyaMta Adhunika parivezanI sAthe jana - bhAgya banAvavAne prayatna karaze. - upAdhyAya zrI amaramunijI mahArAja udayamAna taraNa lekhaka zrI devendramuni zAstrIe 'kalpasUtra' upara mULa, artha ane gaMbhIra vivecana lakhIne zrutasevAmAM mahAna gadAna dIdhela che. saMpAdana zuddha ane spaSTa che. kalpasUtranAM Aja divasa sudhI jeTalAMe prakAzana nIkaLyAM che, te badhAmAM A prakAzana sarvazreSTha che. sarva sAdhAraNa pAThaka ane svAdhyAyapremIone ja mATe nahi, paNa saMzodhakone mATe paNa temAM moTA pramANamAM sArI sAmagI che. - AcArya zrI hastImalajI mahArAja dinAMka 1-8-1969 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) devendramunijI dvArA saMpAdita 'kalpasUtra' vAMcyuM. saMpAdana suMdara ja nahi paNa ati suMdara che. bhAva, bhASA ane zailIe badhI daSTithI A saMpAdana tenuM viziSTa sthAna dharAve che. vivecana ane prastAvanAmAM lekhakanuM gaMbhIra adhyayana spaSTapaNe jhabakI rahela che. sekaDo graMthonAM pramANa ApIne graMthane adhikAdhika prAmANika banAvavAmAM Avela che. prastuta kalpasUtranA adhikAdhika pracAra thAo te ja maMgaLa kAmanA ane bhAvanA che. kalpasUtra (11) me" 'kalpasUtra' nI aneka pratie dekhI che. paraMtu mArA manane koI paNa prati pasaMda nathI paDI koImAM mUlapATha zuddha na hoya, to koImAM ardha barAbara na hoya, koImAM vivecana ja vyavasthita na hoya. marudhara kesarI zrI mizrImajI mahArAja rANAvAsa, dinAMka 4-10-1969 jyAre me vendramuni zAsrI sAhityaratna dvArA saMpAdita kalpasUtra dekhuM tyAre mana masUra nAcI UThayo. mULa pATha, artha ane vivecana badhAmAM saMpAdaka munijInI gaMbhIra vidrattA jhabakI rahela che. ATaluM suMdara saMpAdana 'kalpasUtra'nuM prathama vakhata dekhuM chuM. A 'kalpasUtra' mAM sthAnakavAsI jaina samAjanI paraMparAonuM saMpUrNa darzana karAvavAmAM Avela che. vyAkhyAtAone mATe A saMskaraNa ghaNuM ja upAyogI che. mAlavakezarI prasiddhavakatA zrI saubhAgyamalajI mahArAja (6) kalpasUtranI zodhapUrNa prastAvanAmAM aneka pramANa ApIne devendramunizAsrIe ema siddha karela che ke, patra, batrIsa AgamAmAM ja che. ne dazAvakadhano AThamo adhyAya che. mane hArdika AhlAda che ke devendramunie anuvAda, vivecana ane prastAvanAmAM sarvatra sthAnakavAsI paraMparAnI pUrNa rahyA karela che. saMpAdanamAM ati adhika zrama karyo che. savistara bhUmikA, vivecana, TippaNIo, zabdakoSa ane aneka pariziSTothI mukata prastuta Agama sAdhAraNa pAThako mATe ja nahi, paraMtu viziSTa vijJAne mATe paNa atyaMta upayogI che. devendramunie aneka grayAnuM saMpAdana ane lekhana karela che. paraMtu amArI daSTithI te badhAmAM A sarvotkRSTa saMpAdana ane lekhana che. suvarNa kaLaza samAna te sadA camakanuM heze. devendramunijI anya AgagAnuM paNa A rIte suMdara saMpAdana kare e ja mArI zubha kAmanA che. pravartaka vinayaRSijI mahArAja ahamadanagara tA. 16-12-1968 (6) 'kalpasUtra' jIvanane unnata ane samunnata banAvavAnuM zreSTha sopAna che. kAmaNa jIvananI sAdhanAnuM temAM suMdara nirUpaNa che. AmaNa bhagavAna mahAvIra, pArzvanAtha, ariSTanemi ane RSabhadeva vagere tIrthaMkaronA jIvana samyak prakArathI temAM citrita karavAmAM Avela che. patranI aneka saMskaraNa prakAzita thayAM che. te badhAM saMskaraNAmAM A saMskaraNa pratyeka daSTithI anekhuM che. devendramunijInI bhASAmAM Aja che, lAlitya che ane bhAvemAM gAMbhIrya che. vakatA zrI premacaMdajI mahArAja dehalI, tA. 5-10-1969 paMjAbakesarI prasiddha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAya zrI devendramuni zAstrI dvArA saMpAdita kalpasUtrane dekhIne mane apUrva harSollAsa prApta thayo. atyAra sudhI anekAneka kalpasUtra hindI bhASAmAM prakAzita thayela che. paNa meM je kAMI AmAM meLavyuM che te avarNanIya che. A saMpAdana advitIya che, vacanathI agocara che. munijIe tenAM saMpAdanamAM ati adhika anveSaNa karela che. pratyeka vastu sapramANa upasthita karela che. sauthI moTI vizeSatA e che ke, prabuddhapAThaka vAMcatAM vAMcatA vAstavika bhAvone potAnI meLe jANI le che. A kalpasUtra svAdhyAya ane manana karavAnI daSTithI anupama ane maulika che. huM badhA sAdhu sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAone preraNA ApuM chuM ke teo paryuSaNanI puNya kSaNomAM tenuM avazya vAMcana-zravaNa kare. dharmopadeTA zrI phalacaMdajI mahArAja (9) zrI devendramuni zAstrI sAhityaratna dvArA saMpAdita kalpasUtra joyuM. saMpAdake temanI suMdara zailIno sadupayega karatAM te upayogI graMthanuM Adhunika zailIthI je saMpAdana karela che, te prazaMsanIya ane stutya che. Agama jevA gaMbhIra viSaya upara vyAkhyA karavI te saheluM kAma nathI. paraMtu lekhake temanA gaMbhIra adhyayananA baLa upara ane pitAnI bauddhika zakitathI ka65sutrane adhikathI adhika sugama ane subedhya banAvavAne saphaLa prayAsa karyo che. pustakane prAraMbhamAM je bhUmikA Apela che te paNa manana karavA yogya che. anya vidvAna lekhakone mATe A graMthanuM tulAnAtmaka TippaNa upayogI siddha thaze. ni:saMdeha kevaLa sAdhu-sAdhvIene mATe ja nahi, paNa pratyeka svAdhyAyapremIne mATe A graMtha atyaMta upayogI siddha thaze. lekhaka muni aneka viSaya upara aneka graMthanI racanA karI cUkela che. sthAnakavAsI samAjanA te eka udayamAna lekhaka che ane vakhatovakhata te temanI lekhanIthI navA navA graMthanI sRSTi racatA rahe che. kalpasUtranI vyAkhyA saraLa ane suMdara che. saMpAdana paddhati Adhunika che. chapAInI suMdaratA paNa AkarSaka che. pustakAlayone mATe A graMtha avazyameva saMgrahaNIya che. - zrI vijayamunijI 'zAstrI" 2-11-1969, ghATakopara. (10) zvetAMbara jaina saMpradAyamAM prativarSa paryuM paNa parvAdhirAja upara kalpasUtranuM zravaNa, manana, nididhyAsana ane vAMcananI paraMparA te kAraNe pracalita karavAmAM Avela che. ke jenAthI zramaNa saMskRti ane tenA upAsakone AcAra-vicAra maryAdAone spaSTa viveka ane jAgaraNa thaI zake. ema te kalpasUtra upara atyAra sudhI saMskRta - hindI ane gujarAtImAM keTalIka TIkAo lakhAI cUkI che. paraMtu hiMdI bhASAmAM AvI jAtanA vivecana ane tulanAtmaka TippaNIothI suzebhita saMpAdananI AvazyakatA keTalAM varSothI anubhavAtI hatI. tenI pUrti vidrAna zrI devendramunijI zAstrI sAhityaratna atyaMta parizramapUrvaka karela che. vidvAna munijIe ThekaThekANe tulanAtmaka TippaNIo jainetara zAstronAM udAharaNo ane saMgatithI A mahAmUlya graMtharAjanI zobhAmAM cAra cAMda lagAvI dIdhA che. te jAtanA atiparikAma pUrvakanA saMpAdana mATe munizrI dhanyavAdane yogya che. - muni nemicaMdajI tA. 1 lI jAnyuArI 1969. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra dasAsuyakkhaMdhasuyassa tassa, daLaM dasaM adamiyaM ca nAyaM / vIrassa kallANa-paNaM pakiLaM, bindummi siMdhumiva saMpaviThaM / 1 / / paramathuta dazAzrutaskaMdhanI AThamI dazA joIne jaNAI AvyuM ke AmAM to bhagavAnanAM pAMce kalyANaka biMdumAM siMdhunI mAphaka samAIne rahelAM che. kappaM viNA kiMci kallANamitthaM, nevatthi loe tti vicitiUNaM / siribhaddabAhU suyapAragAmI, tassuttameyaM kayavaM mahatthaM // 2 // paraMtu zAstrapAraMgata zrI bhadrabAhu svAmIe vicAryuM ke AcAranA pAlana vinA A vizvamAM eka paNa kalyANa niSpanna thavAno saMbhava nathI. ethI emaNe bahu moTA evA prayajananA sAdhaka kalpasUtranI racanA karI. nAsI aNegesi pamANameyaM, ahaM pi nAsaM bahirammi dese / / paraMtu deviMdamuNI sapuNNo, dUrIkaritthA viusANa saMkaM / / 3 / / kalpasUtrane aneka vidvAne batrIsa sUtronI aMtargata mAnatA nahotA. huM paNa e ja matane hate. paraMtu AgamaprabhAkara zrI puNyavijyajI mahArAjanI sahAyatAthI zrI devendramunie vidrAnI e zaMkA dUra karI dIdhI. taM kappasUttaM rayaNAyaraM va, Negehi devehi viloDiyaM hi / sumaMthiaM kiMtu deviMdaeNa, sammappayAreNa maI mi esA / / 4 / / A kalpasUtrarUpa sAgaranuM aneka vibudhoe (vidvAnoe) maMthana karyuM hatuM. paraMtu devendramunie UMDANathI maMthana karyuM che ema huM mAnuM chuM. pAlittu kappe suahittu ' Nega, karittu kallANapaNaM niyappe / vIrANuyA hoha sabvevi tumbhe, apakkhapAeNa saggaMthameyaM / / 5 // have Apa pakSapAta choDIne, A sagraMthanuM anekavAra adhyayana karIne kalpane (AcAra dharmane) pALIne potAnA AtmAmAM pAMce kalyANakone apanAvIne, mahAvIranA anuyAyI bane. jiNantu titthaM guruNo supukkharA, jiNeu tassIsu devidasAhU / taheva suttaMpi annANamaMdha, jiNeu bhittUNa ciraM pi kAlaM // 6 // tIrthaguru puSkaramunijI mahArAja jyavaMta vartA, emanA aMtevAsI devendramuni mahArAja jayavaMta vartI ane A kalpasUtra ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karIne jyavaMta raho. (kAraNa kalpasUtranA) A prakAranI lakhANanA kAryamAM lekhaka pote kartA rUpe ane temanA guru nimitte rUpe che eTale A tripuTI ciraMjIva raho. jaso tthi loe sujayAmarANaM, neho tahA turiyatArayANaM / ahuNA vi jIyANa supukkharANaM, aviNAsio hohii kappasutte // 7 // pUjya zrI amarasiMhajI mahArAja ane pUjayazrI yamalajI mahArAjane yaza Aje paNa mojuda che. svAmIjI tArAcaMdajI mahArAja ane cauthamalajI mahArAjane sneha paNa mojUda che. enuM ja pratibiba zraddhaya svAmIjI zrI jItamalajI mahArAja ane zraddhaya zrI puSkaramunijI mahArAjane nehasaMbaMdha Aje paNa che. te A kalpasUtranI kRti dvArA avinAzIbhAvane prApta karo. paM. munizrI lAlacaMdrajI ma. zamaNalAla kAvyatIrtha Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAya mUrtipUjaka jaina samAjanA mUrdhanya vavidvAna muniyAnA abhiprAya! (12) meM Apa dvArA preSita kalpasUtranuM avalAkana karyuM. saMpAdana suMdara thayuM che. prastAvanA ane tulanAtmaka daSTithI lakheluM vivecana ghaNuM ja suMdara che mane vizvAsa che jijJAsu pAThakone mATe A graMtha ghaNA upayogI siddha thaze. AgamaprabhAkara zrI puNyavijayajI mahArAja (13) devendramuni zAsrI dvArA saMpAdita kalpasUtranuM meM UMDANathI adhyayana karyuM. munijI vizALa daSTithI maMDita pratibhAzALI lekhaka che. temanI draSTi tIkSNa che. tathA lakhANa arthabAdhavALuM che. huM adhikArapUrvaka kahI zakuM chuM ke munijIe sAMpradAyika saMkucita daSTithI upara uThIne tenuM saMpAdana karela che. kayAMya paNa sAMpradAyika tattvonI gaMdha nathI. khaMDana-maMDanathI teozrI dUra rahyA che. satya tathyanuM samudghATana karavuM te ja temanuM lakSya rahela che. prastuta kalpasUtrane aneka zvetAMbara mUrtipUjaka AcAryoe pasaMda karela che. DaoNkaTara munizrI kAntisAgara (14) mahAgrantha mahAbhAratamAM vartatI gautA ne kAlAntare vaidikoe jema vibhakata karI sarvajana sulabha banAvI. tema cauda pUrvadhara zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmIjIe raceluM aMgabAhya gaNAtA vaizAzruta Mgha nAmanuM Agama, jenI gaNanA cheda sUtramAM karavAmAM AvI che tenA AThamAM adhyayana rUpe vartatA vapnosavaLa --varyuvaLa valla nAmanA vibhAgane pUrvAcArya bhagavaMte AjathI lagabhaga paMdarase varSa AsapAsamAM vibhakata karyo ane ema thavAthI teno lAbha caturvidha saMghane sulabha banyo. uttarottara e pavitra ane maMgala sUtrano mahimA eTale vadhyo ke enI gaNanA svataMtra Agama rUpe na hovA chatAM teNe svataMtra Agama jevuM ane pAchuM te badhAyathI sarvottama koTinuM sthAna meLavI lIdhuM che. 11 krizciyanemAM bAIbala, pArasIomAM avastAnuM, IslAmIomAM kurAnanuM, vaidika hinduemAM gItAnuM, bauddhomAM dhammapadanuM jevuM sthAna che tevuM ja sthAna parama pUjyanIya vaMdanIya evA kalpasUtranuM che. pUrvAcAyo e tenA asAdhAraNa mahimA gAyo che. ane sarvazrutAgama zAstromAM tene 'ziromiNa' tarIke oLakhAvyuM che. tenuM asAdhAraNa koTinuM sthAna hovAnAM kAraNe zve. mUrtipUjakonA jJAna bhaMDAromAM kalpasUtra mUlanI chellAM 600-700 varSamAM sAcAM sAnAthI lakhAyelI, suMdara citrAvALI bahumUlya hastaprationI saMkhyA seMkaDonI che ane kAlI zAhIthI meATA akSare lakhAyelI ci sahitanI prationI saMkhyA hajAronI che. A sUtra pratye jainA kevI zraddhA dharAve che tenI khAtrI ajaina nyAyAdhIzA paNa jANatA hAvAthI be jaina vaccenAM kesanI patAvaTa karAvavI hoya tyAre sAcuM bolAvavA mATe 'kalpasUtra' koraTamAM maMgAvI hAthamAM rAkhI satya bolavA jaNAve che. prastuta prakAzana aMge : Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra AMtaramUlya : zraya paM. zrI devendramunijIe ati parizrama uThAvIne khyAtanAma sutrAdhyayanano je anuvAda karyo che te mATe te kharekhara dhanyavAdAI che. bhASAnI daSTie, --A sUtranI, bhASA sarala ane pravAhI che. vAMcanArane potAnA pravAhamAM lAgI jAya tevI che. zelInI daSTie zailI rocaka che. ane temAM TAvakAI paNa che. tethI A anuvAda vAcakone jarUra gamI jAya tevo che. saMzodhananI daSTie temanA vivecanamAM matabhedonuM saMtulana, utsarga-apavAdonI spaSTa samajaNa ApI che. mananIya, zodha prastAvanA e A graMthanuM suMdara pIchuM che. saMpAdananI draSTie :-pariziSTo, koza vagere ApavA dvArA prakAzana zreSTha banyuM che. hindI karatAM gujarAtI AvRttimAM zuddhikaraNa sAruM thayuM che. ( bAhya mUlya: mudraNanI daSTie joIe te sAIjhanI, khAsa karIne gujarAtI TAIpanI ane zveta kAgaLonI pasaMdagI sarvottama thaI che. prinTiga AMkhe UDIne vaLage tevuM che. bahAranuM bevaDuM AvaraNa bahu AkarSaka banyuM che. samagra prakAzanamAM emanI pratibhA ane UMDI sUjha dekhAI Ave che. anekAneka granthonI hAramALA UbhI karanAra athAga parizramI munijI, taTastha ane satyanI daSTi rAkhIne suMdara prakAzano ApatA rahe. paMDitaratna yazovijayajI mahArAja muMbaI (15) kalpasUtra maLyuM, joIne atya-ta prasannatA thaI, bAhyA ane AbhAra daSTithI kalpasUtra Apane mATe ApanI vidvattAne mATe, ane ApanI guru paramparAne mATe yazasvI siddha thaze! sampradAya moha rahita ApanuM lakhANa ane vAkya racanA samAjane mATe jJAnavardhaka ane anukaraNIya che ! muni pUrNAnanda vijaya kumAra zramaNa' (nyAya, kAvya, tIrtha) naminAtha jaina upAzraya muMbaI sthAnakavAsI jaina samAjanI viduSI mahAsatIonA abhiprAya devendramunijI dvArA saMpAdita kalpasUtra de. sthAnakavAsI samAjanA eka mahAna kAryanI pUtine mATe asIma AnaMda thaze. tene mATe munijI vadhAIne pAtra che. temanI tIkSaNa daSTi ghaNI saMzodhaka che. Aja sudhI sthAnakavAsI samAja kalpasUtrane batrIsa AgamathI bahAranI cIja mAnatA hatA. paraMtu munijIe te saMpUrNa siddha karI dIdhuM ke, kalpasUtra A batrIsa AgamenA sivAya vizeSa kAMI nathI. athavA batrIsa Agama mATenuM ja che. ochAmAM ochA hajAra varSa jUnA dazAzrutaskaMdhanI pratimAMthI ema kADhIne batAvyuM che, kalpasUtra te dazAzrutaskaMdhanuM AThamuM adhyayana che. munizrInI prastuta zodha camatkArapUrNa che. te kAraNe temaNe ApaNA hUM DhiyA nAmane sArthaka karela che. temanI pratibhA divase bevaDI ane rAtrie cAra gaNI vadhatI rahe e ja aMtaranI manISA che. -- "parama viduSI sAdhvI ujajavalakumArIjI' ahamadanagara, tA. 18-12-1968. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAya (17) kalpasUtranI aneka TIkAo lakhavAmAM Avela che. paraMtu kalama kaLAdhara devendramunijI zAstrI dvArA lakhavAmAM AveluM vivecana vastuta: anAkhyuM che. vivecananI ekeka paMkitamAM munijInuM agAdha jJAna jhabake ja che. bhASA saraLa ane sarasa che. te prabuddha pAThakone rasapUrvaka temanI tarapha AkarSita karI le che. - sAdhvI pramadasudhA' (18) kalpasUtranA prAmANika saMskaraNanI AvazyakatA dIdakALathI anubhavAtI hatI. devendramunijIe te jarUriyAta pUrI karI te mATe teozrIne hArdika abhinaMdana jaina siddhAntAcAryA sAdhvI kusumavatIjI (19) kalpasUtranuM saMpAdana mAtra suMdara che ja nahIM-ati suMdara thayuM che. prastAvanA atyanta zodhapradhAna che. aneka satya- tanuM anAvaraNa AmAM thayuM che. A prakAzana adhikAdhika lokapriya bane evI zubhAzA che. parama viduSI mahAsatI zrI zIlakaMvarajI ma. (20) devendramuni mArA laghubaMdhu che. bhAIe saMpAdana karela kalpasUtranA saMbaMdhamAM huM eka bahena zuM lakhuM? mArI tathA mArA pU. mAtuzrI prabhAvatIjI ma. nI hArdika kAmanA che ke, AnAthI paNa vadhu suMdara kRtio teo lakhe. sAhityaratna sAdhvI pRpavatIjI, manISI vidvAnonA tathA patra patrikAonA abhiprAya (21) munizrI devendrajI, ApanuM saMpAdita kalpasUtra mane maLyuM. kalpasUtranuM Ape suMdara saMpAdana karela che. prastAvanA ane vivecana vagere vAMcavAthI e sahaja rIte jJAta thAya che ke tene mATe Apane aneka graMthane svAdhyAya karavo paDayo che. ApanA saMpAdanane dekhIne mane saMtoSa che. paM. becaradAsa jIvarAja dezI (22) sthAnakavAsI saMpradAyanA vidvAna saMta devendra munijIe kalpasUtranuM mahatvapUrNa saMpAdana karela che. atyAra sudhInAM prakAzita badhAM saMskaraNonI apekSAe A saMskaraNa adhika mahatvapUrNa che. devendra munijIe seMkaDo graMthanA AdhAra ane adhyayanathI A saMskaraNane ghaNI mahenatathI taiyAra karela che. mULapATha, artha ane vivecana ane te pachInAM sAta pariziSTa, prAraMbhamAM prastAvanA ane upakrama ghaNA moTA zramathI taiyAra karavAmAM Avela che. AzA che ke, A saMskaraNano adhikAdhika pracAra ane upayoga thaze. sAhityavAridhi agaracaMdajI nAhaTA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kalpasUtra (23) kalpasUtramAM saMpAdaka mahAda keTalIka zodhAtmaka sAmagrInuM udaghATana karela che ke je pote svaviSayamAM nizcita rIte stutya che. prastAvanAnA aMtargata aitihAsika adhyayananI sUkSma daSTi jaNAI Ave che. ane sAthe ja vipula jJAna bhaMDAranA dastAveja paNa prApta thAya che ke je saMpAdakanI gaMbhIratAnA ghotaka che. bhagavAna mahAvIranI saMpUrNa jIvana sAmagrIonI sAthosAtha bhagavAna pArzvanAtha bhagavAna ariSTanemi, bhagavAna kSabhadeva vagerenAM saMbaMdhamAM gaMbhIra vicAra karavAmAM Avela che. sthavirAvalI ane sAmAcArInA saMbaMdhamAM samyaka prakAza nAkhavAmAM Avyo che. saMkSipta pAribhASika zabdakoSanuM saMgraha upAya che. saMkSepamAM prastuta grantha zodhanA utsuko ane sAdhAraNa vAMcakone mATe paNa upayogI ane saMgrahaNIya che. pustakanI chapAI ane maDhAI ghaNI ja suMdara che. zamaNa" mAsika (24) zrI devendramuni jaina sAhityAkAzanA udayamAna tejasvI sitArA che. sAhityika ciMtana manana adhyayana ane lekhanamAM emanI jeTalI UMDI rUci che, tevI bhAgye ja kayAMya bIje jovAmAM Ave che. sAhitya sevA emanI sAdhanA banI gaI che. 'kalpasUtra' ne emane anuvAda ane saMpAdana meM joyuM che. 'kalpasUtranI aneka TIkAe atyAra sudhImAM prakAzita thaI che. paraMtu mArA khyAla pramANe ATaluM sarvAga saMpUrNa ane janasAdhAraNane mATe upayogI saMskaraNa bIjuM nathI. munizrIe khUba parikAma lIdho che. ane e parizrama sArthaka thayo che. A saphaLatA mATe mArI hAdika vadhAI. zramaNI vidyApITha, paM. zebhAcandrajI bhArilsa ghATakopara muMbaI 77. (25) maMtrI mahodaya, kalpasUtranI ATalI suMdara AvRtti joIne mane behada prasannatA thaI che. svAdhyAyapremI mATe A prakAzana aAMta upagI che mATe maherabAnI karIne 10 nakala vI. pI. thI mokalI Apazo, jethI dareka svAdhyAyI sadasyone eka eka prati ApI zakAya. Apa lakhe to pustakonI kiMmata pahelAM mokalI ApazuM. nyAyamUrti IndranAtha modI (26) svAdhyAya saMghanA sabhyonI mITIMgamAM evo nirNaya levAyo che ke paryuSaNa parvamAM je svAdhyAyapremI sajajana pravacana karavA mATe bhAratanA vividha kSetromAM jAya temane pravacana karavA mATe devendramunie saMpAdita karela 'kalpasUtra' atyata upayogI che. eTalA mATe kalpasUtra'nI 100 nakala mokalI Apazo. tenI kiMmata DrAphaTathI mokalIe chIe. maMtrI svAdhyAya saMgha. gulAbapurA (rAjasthAna) (27) kalpasUtra te sAdhusamAja mATe che. pahelAnA vakhatamAM zrAvake mATe e upayogI graMtha gaNAto nahIM. emAM : (1) bhagavAna mahAvIranA rAttAvIsa bhavanuM TUMku varNana che. (2) temanA chelA bhavamAM-janma, garbhasaMkramaNa tathA trizalAjIne dekhAyela 14 svapnAM che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAya (3) mahAvIranA pUrvajonuM maLI AvatuM thoDuM aitihAsika varNana che. (4) mahAvIra ane gautamathI mAMDIne satAvIsamA gAdIpati deAimAAmaNa sudhIno ItihAsa che. 15 (5) chelle sAdhu-sAdhvI mATeno comAsAnA niyamo, kezaloca tathA kAmApanAne lagatI vigata che. zrAvakonA guru mATenA A sArA graMtha gaNAya tethI tene lagatI gheADI binA jANI laIe. A graMtha bAvIsaso varSa jUno gaNAya che. mahAvIra svAmInA sAtamI peDhIe bhadrabAhusvAmI vIra saMvata 300 te vikrama pahelAM 1700 varSa athavA Isu pahelAM 357 varSa thayA. temanuM AyuSya 79 varSanuM hatuM. teo "cauda pUrva nA jJAnI hatA. temaNe navamA pUrvane AdhAre daza adhyayana vALA "dazAzruta-saMpa"nI racanA karI hatI. te paikInuM AThamuM adhyayana te A "kalpasUtra" che. ItihAsamAM eka vakhate gujarAtanA saurASTramAM samAsa thato hato, ane vaLA athavA vallabhIpura, dhuNIdhara zrAvako tathA vidrajajanonI nagarI gaNAtI hatI. vIra saMvata 980 ane vikrama saMvata 510mAM verAvaLanA prakhara vidrAna ane tejasvI sAdhu, mahAvIra svAmInI sattAvIsamI peDhIe devanuM kAmakAmaNa nAme jhaLakayA teo chellA pUrvadhara hatA. temanA adhyakSapaNA nIce eka virATa sAdhu saMmelana vallabhIpuramAM maLyuM te vakhate tamAma kaMThastha suvAnI vAMcaNI thaI (rIvijhana thayuM tathA badhA sUtrane graMtharUpe lakhavAnA TharAva thayo. te paikInuM A "kalpasUtra" che. bIjuM ItihAsanA saMzodhana parathI philata thAya che ke jenAnA "sUtra" ane saMskRta vyAkaraNa bI, sI. Isu pUrve 327 mAM racAyo che. A vAna uparanI hakIkatanuM samarthyana kare che. garbhasaMkramaNa ane cauda svapnAM jevI vAto pratye AjanA varga matabheda dharAve che. A graMthasaMpAdaka devendramunijI tathA temanA guru puSkara muninA A prayAsa to ja saphaLa thAya, jo zramaNa saMgha eka sAmAcArInuM pAlana kare-karAve ane saMgaThana yoje. zrAvaka varga paNa sAro saMskArI graMthonuM vAcana vadhAraze te ja samAja UMcA Avaze. ghATakopara, tA. 30-5-71 durlabhajI khetANI (28) kalpasUtranuM saMpAdana ghaNI mahenatathI karavAmAM AvyuM che. viThThAno ane sAdhAraNa pAThakone mATe paNa atyaMta upayogI che. odhapUrNa prastAvanA ane vivecana ghaNuM ja talasparzI thayuM che. huM emanA sAhityanI kadara karuM chuM ane zubha kAmanA pAThavuM chuM ke AvA mahattvapUrNa graMtho samAjane teo avAranavAra arpaNa kare. prophesara hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA varalI, muMbaI (29) kalpasUtra zvetAmbara jainAmAM paryuSaNanA divaso daramyAna khAsa vAMcavAmAM Ave che. mukhyatve temAM sAdhuonA AcAra ane panuM varNana Ave che. A sUtra upara ghaNI TIkAo thaI che. paraMtu paM. munizrI devendramunie ghaNA graMthAnA abhyAsa karIne tema ja khUba ja saMzodhana karIne A TIkA taiyAra karI che. tethI A pustaka pramANabhuta kahI zakAya tevuM banyuM che. tattvajJAnanA abhyA sIo mATe ghaNuM upayogI puravAra thAya che. tevuM A pustaka banyuM che. AvuM pustaka paMDita muni Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kalpasUtra puSkara munizrInA mArgadarzananI nIce taiyAra karavA mATe paMDita muni zrI devendra munine dhanyavAda ghaTe che. A pustakamAM varSo sudhI TakI zake tevA kAgaLa vAparavAmAM AvyA che. TAIpa paNa meTA vAparavAmAM AvyA che. sughaDa rIte pustaka chapAyela che. bAInDiga paNa pAku che. tema ja upara plosTikanuM kavara hoI pustaka sArI rIte sacavAya tevuM che. AvuM suMdara pustaka taiyAra karavA mATe zrI sudharmA sAna maMdiranA kAryakartAone abhinaMdana ghaTe che. jaina prakAza, muMbaI, dinAMka 159-71. (30) kalpasUtra zvetAMbara jainAmAM paryuSaNanA divaso daramyAna khAsa vAMcavAmAM Ave che. mukhyatve temAM sAdhuonA cAra ane kalpanuM varNana Ave che. A sUtra upara ghaNI TIkAo pragaTa thaI che. paraMtu A TIkA ghaNA graMthonA abhyAsane aMte khUba saMzodhanapUrvaka taiyAra karavAmAM AvelI hoI pramANabhUta kahI zakAya tevI che. varSo sudhI TakI zake tevA suMdara kAgaLa upara, moTA TAIpemAM svaccha ane sughaDa rIte chapAyela A graMtha pustakAlayane zobhA Ape tevo che. tattvanA abhyAsIo mATe khUba ja upayogI pUravAra thAya tevo A graMtha lAgata kiMmata karatAM aDadhI kiMmate ApavAmAM AvI rahyo hoI vidyAvyAsaMgane uttejana maLe tema che. pariziSTa khUba ja mAhitIsabhara hoI abhyAsa karanArane koI jAtanI muzkelI paDe tema nathI. vaLI tenA uparathI TIkA racanAranA abhyAsa ane jJAnane khyAla AvI jAya che, kharekhara suMdara ane stutya prayAsa zrI devendramunie karyo che. muMbaI samAcAra, (jaya jinendra) 8-9-1971. (31) paryuSaNamAM jIvananA utthAnanI maMgalamaya preraNA prApta karavA kalpasUtranA vAMcana ane zrAvaNanI paraMparA cAlI Ave che. A kalpasUtra mULa bhASAmAM tathA saraLa gujarAtI anuvAda sAthe sarvottama gaNI zakAya evA svarUpamAM gujarAtI bhASAmAM pahelI ja vAra pragaTa thayela che. pustakamAM viziSTa dhyAna kheMce evI zrI devendra munie racela prastAvanA che. jaina muniomAM je aneka vidvAne che emAM paNa zrI devendra munine mahAvidvAnanI kakSAmAM ja mukavA ghaTe. emaNe prastAvanAmAM A kalpasUtranI prAcIna pratanI vidvattAbharI carcA karI keTalIka pracalita paNa avAstavika mAnyatAonuM khaMDana karyuM che. kalpasUtra para racAyelI TIkAone vivecanAtmaka paricaya Apyo che. varNavyavasthA jaDa banI na hatI tyAre adhyAtmajJAna tamAma komamAM pracalita hatuM. AmAM ya kSatriyo paNa moTA meTA adhyAtmavAdI thaI gayA che. parantu eTalA parathI ema mAnavuM ke brAhmaNa paraMparAmAM hiMsAnuM prAdhAnya hatuM ane kSatriya paraMparAmAM ahiMsAnuM e satyanI ekapakSI rajuAta che. hindu dharma vizALa hoI, emAM mAMsAhArI manuSyone paNa sthAna hatuM ane rAkSasI vRttivALA mAnavIo hiMsAtmaka yajJo karatA hatA paNa tethI brAhmaNo hisApriya thaI gayA hatA ema lakhavuM yogya nathI. jaina dharma atyaMta prAcIna che ane emAM ahiMsAne prAdhAnya ApavAmAM AvyuM che je mAnavavikAsanuM sarvocca dhyeya che. mahAvIra prabhunuM jIvana pote ja ahiMsaka jIvananuM sarvottama udAharaNa che. kalpasUtranA lekhake je zailI apanAvI che te lokabhogya chatAM kavizrvamaya che. emAM bhagavAna mahAvIracaritra, bhagavAna mahAvIranI pUrva paraMparA sthavarAvali tathA sAmAcArI ema vibhAge che. pustaka jenene khUba ja upayogI te che je paNa jainetarone mATe paNa vicArone eka mUlyavAna khajAne tathA jagatanA eka sahuthI mahAna mAnavadehadhArI bhagavAna mahAvIranuM preraka jIvana raja karI jAya che. muMbaI samAcAra sAptAhika 31-10-71 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pure vacana sAhitya ane saMskRtine paraspara ghaniSTha saMbaMdha che. A banne ekabIjA upara AdhAra rAkhanArA che. ekanA abhAvamAM bIjuM pragati karI zakatuM nathI ke na to bIjAnA abhAvamAM paheluM vikAsa karI zake che. je rAmAjanI je jAtanI saMskRti haze te samAjanuM sAhitya paNa tene anurUpa haze. jo ApaNe samAjanuM spaSTa pratibiba sAhityamAM meLavIe chIe to te sAhityamAM te samAjanI saMskRti paNa spaSTa rUpathI jhaLake che. je samAjanI saMskRti jeTalI mahAna haze te samAjanuM sAhitya paNa teTaluM ja unnata ane vizuddha haze. je rIte sAhitya ane samAjane saMbaMdha anivArya che tevI ja rIte saMskRti ane sAhityano saMbaMdha paNa paraspara rahela che. - jaina saMskRti bhAratanI eka mahAna saMskRti che, tenuM sAhitya paNa teTaluM ja vizALa ane ko che. saMskRta, prAkRta, apabhraMza, rAjasthAnI, hindI, ane kannaDa vagere bhASAomAM jainAcAryoe je virATa sAhityanuM sarjana karela che tene dekhIne pAzcAtya vicAraka paNa cakita thAya che. evo koI paNa viSaya nathI ke, jenA upara jainAcAryoe adhikArathI lakheluM na hoya. ka5tra jaina saMskRtinA jayotirdhara nakSatra AcArya bhadrabAha svAmInI eka mahattvapUrNa kati che. A kRti eTalI hada sudhI lokapriya siddha thaI ke, tenA upara te pachInA AcAryoe sauthI adhika TIkAo lakhI che. vartamAna yuga, zodhapradhAna yuga che. A yugamAM pratyeka vastu upara thisIsa graMtha lakhavAmAM AvI rahela che. devendra munijIe yugane anukULa kalpasUtra upara zodhapradhAna zailIthI mahattvapUrNa vivecana lakhyuM ke je zrI amara jaina Agama zodha saMsthAna, gaDha sivAna (rAjasthAna)thI hindImAM prakAzita thayuM. graMthanI lokapriyatA eTalI adhika thaI ke, saMpradAyavAdane bhUlIne badhAe tene hRdayathI apanAvyo, badhAe tenI mukata kaMThe prazaMsA karI, vidvAnonA keTalAka abhiprAya ame graMthamAM Apela che tethI pAThaka dekhI zakaze ke, A graMtha vastuta : keTaluM mahattvapUrNa che. graMthanA dizAnirdezaka che rAjasthAna kesarI prasiddha vakatA paMDita pravara zraddheya zrI puSkara munijI mahArAja, puSkara munijI mahArAja sthAnakavAsI samAjanA nAmAMkita munivaromAMthI che ke je varase sudhI zramaNa saMghanA sAhitya zikSaNamaMtrI ane prAMtamaMtrI rahela che. Agama sAhitya ane darzananA gaMbhIra vidrAna che tathA prasiddha pravacanakAra che. UMDAmAM UMDA viSayane paNa saraLa, sarasa bhASAmAM yukitaprayukita ane rUpakonA mAdhyamathI eTalo adhika rocaka banAvIne prastuta kare che ke, zrotA AnaMdathI jhUmI UThe che. te temanI petAnI vizeSatA che. teozrI vidvAna che paNa vidvattAne temane ahaMkAra nathI, teozrI utkRSTa cAritraniSTha che, paraMtu cAritranuM temane ghamaMDa nathI. teo saraLa che, madhurabhASI che tathA te sAthe siddhAMtavAdI paNa che. graMthanA saMpAdaka ane vivecanakAra zrI devendramunijI zAstrI temanA ja suyogya ziNa che. sAhitya, lekhana temane adhika priya che. janasaMparkathI dUra rahIne pustakone saMparka rAkhave te temane For Private & Personal use only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 purAvAcana adhika priya che, jenA pariNAme thoDA ja vakhatamAM evA mahattvapUrNa zodhapradhAna ane cittanapradhAna cAra DajhanathI paNa adhika graMtha teo lakhI zakayA che. prastuta kalpasUtramAM pAThaka dekhI zake che ke, pratyeka vAtane siddha karavA mATe teo pramANa Ape che ane prAcIna graMthonA pramANonA prakAzamAM ja tarka ane yukitathI pratyeka vAtane siddha kare che. prastuta graMtha gujarAtI bhASAmAM amane prakAzanane mATe pradAna karyo te mATe ame rAjasthAna kesarIjI mahArAja ane devendra muninA hRdayathI AbhArI chIe. zrIyuta dharmapremI zrI jagajIvanadAsa lAlajIbhAI dozI bI.e. ela.ela.bI, rITAyarDa DisTrika ane sezansa jajanI nisvArtha bhAvanAthI karavAmAM AvelI mahattvapUrNa sevAne paNa bhUlI zakAtI nathI. jemaNe prastuta graMtharAjana gujarAtI bhASAmAM anuvAda karela che. anuvAdanuM kArya saraLa nathI. dIda anubhava vagara te kArya thaI zakatuM nathI. te nyAyAdhIza sAhebe sAhityapremathI prerita thaIne A kArya karyuM. sAthe sAthe gujarAtI prapha saMzodhana karIne paNa amAro bhAra halako karyo che. tethI ame temanI sevAonI mukatakaMThe prazaMsA karIe chIe. ' graMthane eTalo suMdara, cittAkarSaka ane zIdhra prakAzita karavAnuM zreya snehI ane sevAmUrti zrI naMdalAlabhAI ema. dozIne che ke jemanA kAraNe A graMtha eTalo jaldI ane uttama rIte prakAzita thaI zakayo che. A graMtha hiMdImAM zrI amara jaina Agama zodha saMsthAna, gaDha sivAnA rAjasthAnathI prakAzita thayo hato. temanA adhyakSa zrImAna hastImalajI bhUtAjI jinANI ane maMtrI mulatAnamalajI rAMkAe emane gujarAtImAM prakAzita karavA mATe anumati pradAna karIne tene mATe ame temanA AbhArI chIe. je dAnavIroe Arthika sahaga ApIne ane pahelethI grAhaka banIne paDatara kiMmatathI ochI kiMmatamAM pAThakone graMtha ApavA mATe amane utsAhita karyA tethI temane hRdayathI abhinaMdana ApIe chIe. dvitIyAvRttinuM prakAzana kalpasUtranuM bIjuM gujarAtI saMskaraNa prakAzita karatAM ame amArI jAtane mATe atyaMta gaurava anubhavIe chIe. prathama saMskaraNanI be hajAra prata prakAzita karatI vakhate amane evo manamAM vicAra hato ke pAMca - sAta varasamAM A pustako samApta thaze paraMtu amArI dhAraNA kheATI siddha thaI, kalpasUtranI be hajAra prate mAtra eka aThavADiyAmAM ja samApta thaI gaI ane tenI eTalI ati adhika mAgaNI AvatI rahI ke amane InakAra karavAmAM ghaNI muzkelI paDI. vAMcakonI mAgaNI dekhIne ame chevaTamAM evo nirNaya lIdhe ke tenI pharIne traNa hajAra prate chapAvavAmAM Ave. jevI ja tenA prakAzananI ghoSaNA karI tevA ja uparAuparI orDara AvavA lAgyA, koInI paNa preraNA vagara agAuthI grAhaka potAnAM nAma noMdhAvavA lAgyA. graMtha chapAIne taiyAra ja na thayo tyAM be hajArathI paNa adhika pustakonAM grAhaka banI gayAM. pAThakonI mAgaNI dekhIne ema lAge che ke kayAMka amAre tenI trIjI AvRtti najIkanA bhaviSyamAM prakAzita karavI paDaze. sthAnakavAsI ane mUrtipUjaka samAjanA AgamanA marmajJa vidrAne ane tee abhiprAya dIdhela che, temaNa mukata kaMThathI tenI prazaMsA karelI che. devendra munijIe te badhAM sthaLa upara Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrovacana: 19 Agamika daSTithI mAnanIya vivecana lakhIne spaSTIkaraNa karI rAkhela che tethI mithyA AlocanA ane prati - AlocanAnA cakkaramAM na paDatAM AgamananA marmane samaje. bIjI aMDavRttinA prapha saMzodhana kArya mahAna sAhityakAra paMDita zrI zobhAcaMdrajI bhArile vahana karela che te mATe ame temanAM hRdayathI AbhArI chIe. zraddheya rAjasthAna kesarI prasiddha vakatA zrI puSkara munijI mahArAjanuM prastuta cAturmAsa jJAnadarzana, caritra ane tapanI daSTithI apUrva rahela che. kalpasUtranA prakAzanathI saMghanA gauravamAM paNa cAra cAMda lAgyA che. amArI namra prArthanAne sanmAna daIne bIjI vAranAM prakAzanane mATe devendra munijI zAstrIe anumati pradAna karI te mATe ame mahArAjazrIne hRdayathI AbhAra mAnIe chIe. ravicaMda sukhalAla zAha, ramaNIkalAla kasturacaMda koThArI, dalIcaMda amRtalAla desAI, nagInadAsa kalyANajI zAha, vADIlAla jeThAlAla zAha maMtrIo. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hindI AvRttine prakAzakIya - prakAza prabuddha pAThakonA hastakamaLamAM sadA-abhilapita-sadA pratIkSita zrI kalpasUtrane sarvAga suMdara ane mahatvapUrNa zraddhAnidhdha upahAra arpaNa karatAM ame gauravane anubhava karIe chIe. amArI rIte A eka anupama ad bhuta ane abhUtapUrva graMtha che ke je hindI sAhityane navI bakSisa che. ahIMyA te ullekha kare anucita ane aprAsaMgika nahi thaze ke hiMdImAM ja nahi, paNa koI paNa bhASAmAM kalpasUtra upara A jAtanA seMkaDo graMthonA vimaLa prakAzamAM lakhavAmAM AveluM sasaMdarbha prAmANika vivecana Aja sudhI prakAzita thayela nathI. prastuta graMthamAM vidrAna ane vicAraka lekhaka zrI devendramunijI, zAstrI, sAhityaratna-kalpasUtra-nA saMbaMmAM bahu pracalita bhrAMtio ane ajJAna mUlaka dhAraNAonuM mAtra pariSkAra tathA parimAjaina ja karela nahIM paraMtu te satya-tathya pragaTa karela che ke je Agama saMmata che. ItihAsa siddha che ane prAmANika graMthothI pramANita che. te kAraNe graMtharatna navI peDhInA navA vicArazIla yuvakone mATe tathA zraddhAzIla vRddhone mATe ane bhAvanAzIla mahilAone mATe pATha karavA yaMgya ane mananIya che. prastuta graMthanA saMpAdaka kAmaNa saMghIya gaMbhIra tatvaciMtaka prasiddha vakatA, paMDita paramazraddhaya zrI puSkara munijI mahArAjanA suyogya ziSya zrI devendra munijI che. te kuzaLa lekhaka, suyogya saMpAdaka ane madhura pravakatA che. temanA dvArA lakhAyela kSabhadeva: eka parizIlana, dharma ane darzana, saMskRti ke aMcalameM, ciMtanakI cAMdanI, sAhitya ane saMskRti, prabhUti graMtha ati adhika lokapriya thayA che. munizrI dvArA saMpAdita be DajhanathI paNa adhika graMtha hiMdI, gujarAtI ane rAjasthAnI bhASAmAM prakAzita thaI cUkyA che. anya Avazyaka lekhana kAryamAM atyaMta DUbelA hovA chatAM paNa amArA premabharyA Agrahane mAna ApIne kalpasUtranuM atyaMta zamanI sAthe amArI bhAvanAne anurUpa saMpAdana karyuM tethI ame graMthanA dizA nirdezaka zrI puSkaramunijI mahArAjanA ane saMpAdaka devendra munijInA atyaMta abhArI chIe. graMthane mudraNakaLAnI daSTithI adhikAdhika zuddha ane suMdara banAvavAmAM tathA prapha saMzodhanamAM zrI candrajI 'surANA sarasa" ne madhura sahaga saMprApta thayo che tathA saMpAdana vagerene mATe graMthapalabdhimAM zrI amara jaina jJAna bhaMDAra khAMDapa, zrI jinadatta sUri jJAna-maMdira gaDha sivAnA, zrI tAraka guru graMthAlaya, padarADAne rahapUrNa sahakAra prApta thayela che. je sadA ramaNIya raheze. sAthamAM ja artha sahayogInA udAra sahayogane vismaraNa karI zakatA nathI ke temanA uddAtta sahayoganA kAraNe ja ame prastuta graMthane A rUpamAM prakAzita karI zakayA chIe. mulatAnamala rAMkA maMtrI zrI amara jaina Agama zodha saMsthAna 15 ogasTa 1986 gaDha sivAnA, ji. bADamera (rAjasthAna) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ka9pasUtra viSe be bAla (30 0 0) prata ApaNA dhArmika graMthomAM kalpasUtra eka mahattvano graMtha che. A graMtha mULa ardhamAgadhI bhASAmAM che. e graMtha hiMdI bhASAmAM bahAra pADavAmAM Avela tene gujarAtI bhASAmAM prasiddha karavAnuM zrIsaMghe nakakI karela, je prathama AvRti bahAra paDatAMnI sAthe ja aThavADiyAmAM khalAsa thaI javAthI ane khUba mAMga rahevAthI A bIjI AvRti prasiddha karatAM AnaMda thAya che. A graMthamAM vRddho paNa sahelAIthI vAMcI zake teTalA mATe moTA TAIpathI lakhANa chApavAmAM Avela che ane pustaka lAMbA samaya sudhI cAlI zake teTalA mATe sArA kAgaLa vAparavAmAM Avela che. A graMthamAM Arthika sahakAra ApanAra vyakitaonI nAmAvalI nIce pramANe che. Arthika sahakAra ApanAra dAtAo 1001) zrI manaharalAla ratilAla gosalIyA 1001) ,, pravINacaMdra khemacaMda mahetA 1001) 55. karasIbhAI hIrajIbhAI zAha 01) 55. premajI hIrajI gAlA 1001) 5. maNIlAla vIracaMda meghajI 1001) 95. bhAnubhAI kezavalAla bhaNasALI 1001) 55. ravIcaMdra sukhalAla zAha 1001) ,, gIradharalAla dAmodara daphatarI 1001) ;) gIradharalAla pAnAcaMda mahetA 1001) 95. zrImatI maMjulAbena navInacaMda purUSotamadAsa dezI gAMDalavAlA 1001) hakamIcaMda dhArasI paMcamIyA 1001) 3). manaharalAla cunIlAla vekarIvAlA 1001) che. jayaMtilAla amRtalAla zAha 1001) 95. caMdulAla lakSmIcaMda zAha 1001) 55. ramaNIkalAla karaturacaMda koThArI 1001) , maNIlAla zAmajIbhAI vIrANI 1001) 55. chaganalAla zAmajIbhAI vIrANI 1001) 95 kAntilAla kezavalAla talakacaMda zeTha 1001) , lAladAsa jamanAdAsa zeTha (phITa TAITa) 19019 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. pUjya mAtuzrI kaDavIbAI zAmajIbhAI vIrANI jemaNe potAnA saMtAnomAM, lamI e to saMdhyAnA raMga jevI, savAranA jhAkaLanA khuda jevI tathA vIjaLInA camakArA jevI caMcaLa che; evA saMskAranuM nAnapaNathI sIMcana karyuM. temanA suputrae AMbA jema pheMLa Ave ane name, tevI rIte lakhalUTa lakSmI maLavA chatAM niSkAma ane niHsvArtha bhAve vinaya ane vivekathI saMpattinA saddaupayeAga svadharmIo ane janakalyANanA kAryo mATe karyo. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. chaganalAla zAmajIbhAI vIrANI jemanA dAnathI jaina tathA jainettara samAjanI janakalyANanI tathA mA na vatA nI anekavidha pravRttione navajIvana maLyuM. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zeThazrI jamanAdAsa khuzAladAsa vorA Lii karI rahI che kAMdAvADI saMghane samRddha banAvavAmAM pAyAnA paththara banIne zarUAtamAM tana, mana ane dhanathI niHravAthI ane niSkAma bhAve sevA ApI. sAdhusaMtonI paNa ananya bhakitapUrvaka vaiyAvacca karI. kahevata che ke kUvAmAM hoya te ja bAlTImAM Ave. sva. jamanAdAsa zeThanA dAna, zIla, tapa, saraLatA, saccAI ane sAhasikatAnA saMskAre temanA suputre ane samagra parivAramAM utaryA che. muMbaInA zera bajAranA pramukha tarIke zrI lAladAsabhAinI pasaMdagI ane 88Ta TAiTa' kArakhAnAnuM saLa saMcAlana Adaza dRSTAMta che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zrI cunIlAla narabherAma vekarIvALA Ape ApabaLe zUnyamAMthI sarjana karyuM. pUnyanA udaye saMpatti ane samRddhi maLI chatAM paNa bhUtakALane bhUlyA nahi ane lakSmIne sadupaga svadharmIo ane janatA janadana mATe ''mAnava sevA eja IzvaranI sevA che." evI Adaza bhAvanAthI jJAti ke jAtInA bhedabhAva vagara karyo. ApanA dharma-patnI prabhAkuMvara bahene paNa ApanI AvI umadA bhAvanAomAM hamezA khA aMtaHkaraNa pUrvaka sahayeAga ane sahakAra ApyA. Ape ApanA samasta parivAramAM, zrI manubhAI tathA a. sai. arUNAbahenamAM tapa, tyAga saMyama ane sadAcAra, saccAI ane pramANikatAnA saMskAronuM siMcana karyuM ane sAthe sAthe dAnanI evI bhavya bhAvanAnA vArase Ape ke dAna haMmezA hRdayanA ullAsa ane utkRSTa bhAvathI kaI paNa badalAnI, pratiSThAnI ke prasiddhinI AzA vagara Apaje. Ape vAvelA AvA saMskAra bIjamAMthI manubhAIe suMdara vRkSa banAvyuM, ApanI bhAvanAonA pANI pAIne, jenI zItaLa chAyAmAM samAjanA keTalAe kuTuMba ThaMDaka ane TADhaka anubhave che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya mAtuzrI jIvIbahena meghajI thobhaNa ziyALe soraTha bhale, unALe gujarAta comAse vAgaDa bhale, kacchaDe bAre mAsa. tevI ja rIte pUjya mAtuzrI jIvIbahene evA vizALa vaDalAnuM sarjana karyuM jene sva. vIracaMda zeTha, ga. svarUpa lakSmIbahena ane temanA suputra ane kuTuMbIjanoe AjasudhI dAna, tapa ane tyAganA sIMcanathI lIlAchama ane praphullIta rAkhe che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. gulAbacaMduM talakacaMda zeTha ApamaLe AgaLa vadhyA ane pUnyanA ceAge je lakSmI maLI, teneA sadupayAga, strIonA utthAna ane kalyANa mATe, kAntA vikAsagRha jevI saMsthAe UbhI karIne janatA janArdananA kAma mATe karyo. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. vasaMtabena ravicaMda sukhalAla zAha janma tA. 9-2-1911. svargavAsa tA. 12-1-1971 vasaMtaRtu Ave tyAre ziyALAmAM sUkelA jhADapAna prayla ane navapallI ane, koyala TahukAra karI vAtAvaraNane khuzanumA banAvI de, mAnavajAtanA romeromama AnaMdanI laherIe UbharAI UThe, tevI rIte vasaMtabenanuM Agamana ravicaMdabhAIne tya thayuM ane AkhAye kuTuMbamAM tathA ravicaMdabhAInA jIvanamAM tapa, tyAga, saMyama saraLatA ane sadAcAranA saMskAronI khuo mahekavA mAMDI. | temanA dehavilaya tA. 12-1-71nA roja pUjya mahAsatIjI zrI vinodInI khAI tathA mahAsatIjI zrI premakuMvarajI mahAsatIjI AdI ThA- 12nI sAnidhyama AhAra vaherAvIne, sAgArI saMthArAnA savAre 10 vAgye paccakhANa lIdhA, AlecaNa sAMbhaLI ane sAMje pAMca vAgye dehavilaya thaye. cakSudAna ApavAmAM AvyuM hatuM. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImatI sUrajabena gIradharalAla dAmodara daphatarI jemaNe gIradharabhAInA tyAga, saMyama, sevA ane aparigrahanI bhAvanAeAmAM hamezAM sahukAra Ape ane saMsArI hovA chatAM sAdhu jevuM jIvana jIvavAnI preraNA ApI. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. javalabena prANalAla darajI zeTha te ke che karI ' - ja che e A ' che '' ja A fit of jemaNe prANalAla bApAnA vaibhava ane vilAsI jIvanane mADa ApIne sevAbhAvI, saMskArI temaja dharma parAyaNa banAvyuM. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. mAtuzrI maNibahena koThArI Aje je kAMI mArAmAM che, sevAnA kSetre sAmAjika kSetre, AdhyAtmika kSetre, audyogika kSetre ane mAnavatAnA kSetre te sarva Ape ApanI hayAtI daramyAna ApelA saMskAronuM ja pariNAma che. Ape vAvelA bIjanuM ja phaLa che. cAMda kabhI chIpa nahi jAtA hajAra bAdala Ane ke bAda jIvananA game tevA tophAna, jhaMjhAvAta ke ApattImAM dhIraja ane hiMmatathI huM zAMta, sthira ane samabhAve rahI zakuM chuM ane temAMthI navI zakita ane navI tAkAta meLavIne jIvanasaMgrAmamAM AgaLa ne AgaLa vadhatA rahuM chuM te Ape ApelA amUlya vArasAne ja ane Ape khUba ja khaMtathI ane hoMzathI karela caNatara, gaNatara, ane ghaDatarane ja AbhArI che. mAtR devo bhava : li. Apano AjIvana vANI 2maNikalAla kasturacaMda kaTArI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. kIrtilAla kALIdAsa mahetA janma tA. 9-10-1909 svargavAsa tA. 17-8-1969 jemaNe amArAmAM saMskAra ane sadAcAranuM sIMcana karyuM, jethI karIne Aje ame dAna ane tapa niSkAma ane niHsvArtha bhAve karI zakIe chIe ane zIlamAM game tevA pralobhana vacce paNa sthira rahI zakIe chIe. li. vINa bhAnucadra bhaNasALI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. dezarIbena korasIbhAI hIrajIbhAI zAhe purUSA purUSane ane lakSmI strInI e kahevata pramANe dezarIbAInA pagalAMthI, keArasIbhAIne lakSmI ane sauMpatti maLI jene sadupayAga samAja ane sahadharmi enA .kalyANa mATe karavAnI jemaNe preraNA ApI. For Pilvate & Personal Use Only www.janelibrary.org Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI premajI hIrajI gAlA gAma : kaccha, kAMDAgarAvAlA. uMmara varSa pa6, janma : saMvata 1971 hAla raheThANaH Dena roDa, sUrya epArTamenTa, 11mA mALe zrI premajIbhAI gAlAne temanA mAtA pitA taraphathI nAnapaNathI ja khUba ja dhArmika saMskAra maLelA che. temanA kuTuMbamAM ghaNA bhavya jIvee dIkSAe paNa lIdhela che. teo khUba ja cAritrazIla jIvana jIvI rahyA che. trevIsa varSathI te jAva jIvanA cauvihAranA paccakhANa che ane chellA pAMca varSa thayA AjIvana brahmacaryanA paccakhANa che. temanA dharmapatnI paNa khuba ja dhArmika vRttivALA che. teo annenA jIvanamAM aneka tapazcaryAe cAlu ja che. temanA saMskAre temanA bALakomAM paNa che. chellAM paMdara varSathI, lagabhaga nivRtti jevuM jIvana jIvI rahyA che. teoe paMdara varSa pahelA sAkaranI AjIvana baMdhI karela che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zrI lakSmIcaMda dhaDabhAi AlyAvasthAmAM ja mArA mAtuzrInuM avasAna thatAM, mArA saskAra, sadAcAra ane cAritranA ghaDataranI javAbadArI mArA pItAzrI upara AvI. mArA pratyenA athAga premanA kAraNe pharIthI lagna karavA mATe badhI anukuLatA hovA chatAM, sagAsaMbadhIone ati Agraha hAvA chatAM, temaNe spaSTa zabdomAM nA pADI. mArA pitAzrInI AvI bhavya tyAganI bhAvanAe jema kumaLA jhADa vALIe tema vaLe" mArA upara tapa, tyAga, vairAgya ane sadAcAranI khUba ja uMDI chApa pADI je AjIvana paryaMta TakI raheze mArA mAtuzrInA avasAna samaye mArI uMmara mAtra deza mahinAnI hatI. mArA bhaIjI jAdavajI eghaDadAsa tathA bhAbhU maNIbahene mane temanA peAtAnA saMtAnanI mAkaja mAruM lAlanapAlana karyuM, je rIte temaNe zAntIbhAi, cImanabhAI, chabIlabhAI tathA amRtalAlabhAinu karyuM. mArA jIvananA dareka kSetramAM, dareka kAryamAM ane mArI dharmabhAvanAomAM mArA dharma patnInA huMmezAM aMtaranA sahayAga ane sahakAra maLye jene pariNAme mArA samagra parIvAramAM prasannatA ane prapullatAnI sugaMdha ane susa MskAronI suvAsa phelANI ane mArUM AkhuMe kuTua nadanavana samu banI gayuM. li. Apane janmAjanmane RNI ca ulAla Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zrI. amRtalAla dIpacaMda zAha mArA pU. mAtuzrI tathA pU. pitAzrI taraphethI je aNamela vArase maLe ke game tevA pratikULa saMjogomAM athavA muzkelInA samayamAM hiMmata hAravI nahi ane akhuTa saMpatti pUnyanA udayathI maLe to paNa nirAbhImAna rahevuM ane vinaya tathA viveka cukave nahi. kAraNa ? vahetA jaLa nirmaLa bhalA, sAdhu vicaratA bhalA, dhana, dolata detA bhalA. te pramANe Aje Izvara kRpAthI je lakSamI maLI che teno saddaupayoga zakya teTalI vadhAre samAja kalyANanA tathA mAdare vatananA kAmamAM karI rahyo chuM, pUnyAnubaMdhI pUnya upArjana karI rahyo chuM. mArA mAtA-pitAe mArAmAM je dhArmika saMskAronuM siMcana karyuM tenuM ja A pariNAma che. mArA dharma-patnIe paNa mArA jIvanamAM ane mArA samagra parivAramAM, dAna, zIla ane tapanI khUothI mahekatI lIlI phUlavADInuM sarjana karyuM. mAtR devo bhava : pItR devo bhava : li. Apane guNAnurAgI : jayatIlAla. samAja kalyANanA mArAmAM je dhArmika saMskAranuM parivAramAM, dAna, zIla ane Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zrI ratilAla hemacakra gAsalIA janma tA. 1-7-1895 svargavAsa tA. 17-8-1971 jemaNe zrI rAjakeATa jaina tapagaccha saMghanA pramukha ane upapramukha tarIke sane 1950thI 1955 sudhI amUlya sevA Apela che. nikhAlasa bhAvathI manuSya sevA teja temanA jIvana-matra hatA. teozrInA smaraNArthe temanA suputrA taraphathI For Preate & Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanIya pUjya devAMbAI mehanalAla koThArI ama kuTuMbanA AdhArastaMbha banI amArA jIvana ghaDataramAM amUlya phALe ardho, ane dhUpasaLI sama paramAthI jIvana vyatIta karyuM" evA pU. phaIzrIne amArA agaNita vaMdana hA. ApanA RNI, kamaLAbena cImanalAla mahetA, suzIlA bena rasikalAla mahetA, suMdarabena khemacaMda mahetA, pravINacaMdra khemacaMda mahetA, saMyuktA pravINacaMdra mahetA. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zrImatI maMjulAbahena navinacaMdra dozI janma: 24-1-1924 svargavAsa : 23-7-1965 sva. maMjulAbena navinacaMdra dozI svabhAve hasamukhA, dhArmikavRttivALA, milanasAra ane nirAbhimAnI hatA. potAnA kuTuMbamAM tathA saMbaMdhIomAM ghaNA ja lokapriya tathA mAnanIya hatA. teoe ghaNI saMsthAone guptadAna karela che. ane jarUriyAtavALA mANasone Arthika madada karatA hatA. bhUkhyAne anna temaja dardIone davA vagere ApatAM. temAM khAsa karIne zikSaNa pratye ghaNo ja rasa hato ane tethI temanA svargavAsa pachI temanA patizrI navinacaMdra purUSottama dozI taraphathI temanA nAmanI yAdamAM zrImatI maMjulAbena navinacaMda dozI gRhavijJAna vibhAga, mATuMgAmAM calAvavAmAM Ave che. covIsa varSathI adhika suMdara saraLa, sAdu ane saMyamI chatAM sukhI gRhasthAzrama jIvana bhAgavI hRdayanI nAnI bImArIne kAraNe tA. 23-7-65 nA roja svargavAsI thayA.. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. hakamIcaMda dhArasI paMcamIyA janma tArIkha 29-8-1905 svargavAsa tA. 15-2-1968 jemaNe zAntAbenanA varasItapa nimitte bAhyA ADaMbarane badale sIdhI sAdI sajajanatA apanAvI, dharma ghelachA karatAM vizALa mAnavaduSTi keLavI, nispRhatA ane nikhAlasatAthI potAnI jIvana sairabha phelAvIne parivAra ane samAja pratye niSThA pUrvaka sevAbhAvanA pradarzita karI hatI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. matIbAI pAnAcaMda sva. pUjaya gaMgAsvarUpa mahAna dayALu, mahAna upakArI, dharmanISTha mAtuzrI matIbAInA maraNArthe gAMDa nivAsI gIradharalAla pAnAcaMda mahetA (jI. pI. mahetA) muMbaI taraphathI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA naMdIsUtramAM Agama sAhityanI vistAravALI sUcI prApta thAya che. AgamamAM jeTalI zAkhAo che tenuM nirUpaNa temAM karavAmAM Avela che. prathama Agama aMgapraviSTa ane aMgabAhyamAM vibhakata karIne, pharIne aMgabAhya ane Avazyaka vyatirikata e be bhAgamAM vibhakata karela che. tenA pachI Avazyaka vyatirikatanA paNa be bhAga karela che, kAlika ane utkAlika, kAlika zratanI sUcImAM eka kalpanuM nAma Ave che ke je vartamAnamAM bRhatkalpanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che ane utkAlika zratanI sUcImAM "culla95zuta' ane 'mahAkalpazuta' evAM be kalpasUtronAM nAma Ave che. paM. gaNi zrI kalyANavijayajInuM mAnavuM che ke mahAkalpane viccheda thayAM ne hajAra varasathI paNa adhika samaya thaI gayo che. ane "cula kalpazuta' ne Aje paUpANI kalpasUtra kahe che. ' paranuM lekhamAM muni kalyANavijayajIe koI prAcIna granthano AdhAra prastuta karela nathI. Agama prabhAkara paM. munizrI puNyavijayajIne abhimata che ke mahAkalpa' ane 'allakalpa' e Agama naMdIsUtrakAra devavAcakanA samayamAM paNa na hatAM, temaNe te vakhate keTalA yathAzrata ane keTalAMka thAdaSTa nAmane saMgraha mAtra karela, AthI " ralakalpa sUtrane paryuSaNa kaha5sutra mAnavAno munizrI kalyANavijayajIne abhimata yukitayukata ane Agama saMmata nathI. sthAnAMga sUtramAM dazAzrutaskaMdhanuM nAma" yAdasA (AcAradazA) Apela che tenAM dazaadhyayana che. tenA AThamAM adhyayanamAM paryuSaNA kalpa che je vartamAnamAM paryuSaNA kalpasUtra che te dazAzruta skaMdhanuM ja AThamuM adhyayana che. dazAzrutaskaMdhanI prAcInatama pratio (18mI zatAbdInA pahelAMnI) ke je puNyavijayajI mahArAjanA saujanyathI mane jovA maLI che tenA AThamAM adhyayanamAM pUrNa kalpasUtra Ave che ke je ema spaSTa prAgata kare che ke kalpasUtra koI svataMtra ke kalpita racanA nathI paranuM dazAzrutaskaMdhanuM ja AThamuM adhyayana che. bIjI vAta dazAzrutaskaMdha upara ke je bIjA bhadrabAhanI niryukita che, jeno samaya vikramanI chaThThI sadI che. temAM ane te niryukitanA AdhArathI banAvela cUrNimAM, dazAzrutaskaMdhanA AThamA adhyayanamAM ke je vartamAnamAM paryuSaNA kalpasUtra pracalita che, tenAM padonI vyAkhyA maLe che. muni zrI puNyavijayajIne abhimata che ke dazAzrutadhanI cUrNi lagabhaga seLa varSa jUnI che.* 1. prabaMdhapArijAta, muni kalyANavijayajI pR. 143 lekhaka ke nAma likhe patra kA saMkSipta sArAMza, patra saM. 2024 vaizAkha zudi 5 zukravAra ahmIvI ! AcAradasANaM dasa ajjhayaNA paNNatA / taM jahA-vIsaM asamAhiThANA, egavIsaM sabalA, tetIsaM AsAyaNAtA, avihA gaNisaMpayA, dasa cittasamAhiThANA, egArasa uvAsagapaDimAto, vArasa bhikkhapaDimAto, pajjosavaNakappo, tIsaM mohaNijjaThANA, AjAiTThANaM / 4. kalpamutra, prastAvanA pR. 8 -sthAnAGga 10 sthAna K Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA : prazna thaI zake che ke Adhunika dazAzrutaskaMdhanI pratimAM kalpasUtra kema maLatuM nathI? tenI uttara evo che ke jyArathI kalpasUtranA vAMcanane pRthaka prAraMbha thayo tyArathI sthAna nyUnyArtha temAM saMkSipta karI devAmAM AvyuM haze. jo pahelethI ja saMkSipta hota to niryukita ane cUNimAM tenA padonI vyAkhyA kaI rIte AvI? sthAnakavAsI jaina samAja dazAzrutaskaMdhane eka prAmANika Agama svIkAre che tyAre kalpasUtra tene eka vibhAga hovAne kAraNe tene apramANika mAnavAnuM koI kAraNa nathI. mULa kalpasUtramAM evo koI prasaMga ke ghaTanA Avela nathI ke - sthAnakavAsI jaina samAjanI paraMparAnI mAnyatAthI viruddha hAya. zramaNa bhagavAna mahAvIranA jIvana jhAMkhInuM varNana AcArAMganA bIjA zrutaskaMdhanI sAthe meLa khAtuM dekhAya che. bhagavAna RSabhadevanuM varNana paNa jaMbUDhIpaprajJaptithI viruddha nathI. anya tIrthakaronA varNana, jevAM sUtra rUpamAM anya Agama sAhityamAM vikharAyelAM paDayAM che te ja prakAranAM temAM paNa che. sAmAcArInuM varNana paNa Agama saMmata che. keTalAka ApavAdika sUtro paNa emAM Apela che jenuM spaSTIkaraNa anya AgamanA AdhAre meM vivecanamAM karyuM che. sthavirAvalInuM nirUpaNa paNa thoDA parivartananI sAthe naMdIsUtramAM Apela ja che tethI amArI daSTithI kalpasUtrane prAmANika mAnavAmAM bAdhA nathI. pAzcAtyavicArakone e abhimata che ke kalpasUtramAM cauda svapnanuM AlaMkArika varNana pAchaLathI joDavAmAM Avela che ane sthavirAvalI tathA sAmAcArIne thoDe aMza paNa pAchaLathI prakSipta karavAmAM Avela che. paM. puNyavijyajInuM maMtavya che ke te vicArakonA kathanamAM avazya kAMIka satya tathya rahela che kemake kalpasUtranI prAcInatama prati vi. saM. 1247 nI tADapatrIya prApta thayela che. temAM cauda svapnanuM varNana nathI ane keTalIka prAcIna pratimAM svapnanuM varNana Apela che paNa e to atisaMkSipta rUpathI Apela che. niryukita, cUNi ane pRthvIracaMdra TippaNa vageremAM paNa svapna saMbaMdhI varNananI vyAkhyA nathI. paraMtu eTaluM nizcita che ke je Aje kalpasUtramAM svapna saMbaMdhI AlaMkArika varNana che te eka hajAra varasathI paNa ochuM prAcIna nathI. te konuM che te anveSaNIya che."5 kalpasUtranI niryukita, cUNi vagerethI ema siddha thAya che ke IMdra Agamana, garbhasaMkramaNa, vyAyAmazALA, janma, prItidAna, dIkSA, kevaLajJAna, varSAvAsa, nirvANa, aMtakRtabhUmi vagerenuM varNana tenA nirmANanA samaye kalpasUtramAM hatuM ane e paNa spaSTa che ke jina caritAvalInI sAthe te vakhate virAvalI ane sAmAcArI vibhAga paNa hato.' ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke sthavirAvalImAM je devaddhigaNI phAmAAmaNa sudhInAM nAma Apela che te zrata kevaLI bhadrabAha dvArA vaNita nathI paraMtu Agama vAMcana vakhate temAM saMkalita karavAmAM AvyAM che. 6. patra-stAvanA -6. 6 vaI sArAMza 6. pugmicarimANa kappo, maMgallaM vaddhamANatitthammi / daha parikahiyA jiNa-gaNaharAitherAvali carittaM / --tpasUtra niti . 62 pUrimacarimANa ya titthagarANaM ema maggo ceva jahA vAsAvAsaM pajjosaveyabvaM paDatu vA vAsaM mA vA majjhimagANaM puNa bhayitaM / avi ya vaddhamANatitthammi maMgalaNimittaM jiNagaNahara (rAItherA) baliyA savvesi ca jiNANaM samosaraNANi parikahijjati / --kalpasUtra cUNi pR. 101, puNyavijayajI sampAdita Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: munizrI puNyavijyajInA abhimatAnusAraM sAmAcArI vibhAgamAM aMtarA vi se kampaI no se kampaI taMrayaNiuvAyaNA-vittae' e pATha saMbhavita rIte AcArya kAlakanA pachI banAvavAmAM Avela che. saMkSepamAM sAra e che ke zrutakevaLI bhadrabAhu racita kalpasUtramAM anya AgamonI mAphaka thaDaka aMza prakSipta thayo che. prakSipta aMza dekhIne zrI bebare je evI dhAraNA banAvI ke kalpasUtrane mukhya bhAga devaddhigaNI dvArA racita che ane muni amaravijyajInA ziSya caturavijyajIe bIjA bhadrabAhunI racanA mAnI che. te kathana prAmANika nathI. - Aja anekAneka pramANothI ema siddha thaI cUkyuM che ke kalpasUtra zrata kevaLI bhadrabAhunI racanA che. jyAre dazAzrutaskaMdha bhadrabAhunirmita che tyAre kalpasUtra tene eka vibhAga hovAnA kAraNe te bhadrabAhunuM nimita che ke nidhUDha che.9 gaNadhara pAsethI nikaLeluM che. ahiyA e paNa yAda rAkhavuM joIe ke zrutakevaLI bhadrabAhue dazAzrutaskaMdha vagere ja Agama lakhela che te kalpanAnI doDa nathI. paraMtu temaNe dazAzrutaskaMdha, nizItha, vyavahAra ane vRhatkalpa10 e badhAM Agama nava pUrvanAM, pratyAkhyAna vibhAgathI taiyAra karela che.11 pUrva gaNadharakRta che tyAre te Agama paNa nirmUDha hovAnA kAraNe eka daSTithI gaNadharakRta ja che. dazAzrutaskaMdha cheda sUtramAM hovA chatAM paNa, prAyazcitta sUtra nathI. paraMtu AcAra sUtra che tenA kAraNe AcAryoe tene caraNa karaNAnuyoganA vibhAgamAM lIdhela che. 12 cheda sUtromAM dazAzruta skaMdhane mukhya sthAna Apela che.13 jyAre dazAzrutaskaMdha cheda sUtromAM mukhya che tyAre te temane vibhAga hovAthI kalpasUtranI mukhyatA svata: siddha che. dazAzrutaskaMdhane ullekha mULasUtra uttarAdhyayananA ekatrIsamA adhyayanamAM paNa thaela che. niryukita - cUNi kalpasUtranI sauthI prAcIna vyAkhyA niryukita ane zUNi che. niryukita gAthArUpa che ane cUNi gadya rUpa che. bannenI bhASA prAkRta che. niryukitanA racayitA bIjA bhadrabAhu che. cUNinA racayitAnA saMbaMdhamAM hajI sudhI koI nirNaya thaI zaka nathI. 7. iNDiyana eNTIkverI ji. 21 pa. 212-213 8. maMtrAdhirAja-cintAmaNi--jaina stotra saMdoha, prastAvanA pa. 12-13, prakAzaka-sArAbhAI maNilAla navAba, ahamadAbAda san 1936 / (ka) vaMdAmi bhaddabAhaM, pAiNaM carimasayalasUyaNANi suttassa kAragamisi, dasAsukappe ya vvhaare| -dazAzrutaskaMdha niyukti gA. 1 (kha) teNa bhagavayA AyArapakappa dasAkappa vavahArA ya navamapuvvanIsaMdabhUtA nijjUDhA / --paMcakalpabhASya gAthA 23 cUNi 10. kataraM suttaM ? dasAukappo vavahAro ya / kattarAtto uddhRtaM ? ucyte--pccvkhaannpuvaao| -dazAzrutaskaMdha cUNi patra 2 11. ihaM caraNakaraNANuogeNa adhikAro / -~-dazAzrutaskaMdha, cUNi patra 2 12. imaM puNaccheyasuttapabhuttapamuhabhUtaM / --dazAzrutaskaMdha, cUrNi, patra 2 13. paNavIsabhAvaNAhiM, uddesesu dazAiNaM / je bhikkha jayaI niccaM, se na acchaI mnnddle| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kalpasUtra kalpAMtathya. niryukita ane cUNipachI kalpAMtarvAcya prApta thAya che te vyAkhyAgrantha nathI paraMtu vakatA kalpa satranuM vAMcana karatI vakhate pravacanane rasaprada banAvavA mATe anyAnya graMthothI je noTsa letA hatA. tene ja kalpAMtarvAthyanI saMjJA ApavAmAM Avela che. ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke jeTalAM kalpAMtarvA che te badhAM ekanI ja pratilipi nathI paraMtu vividha lekhakoe pata - petAnI daSTithI tene taiyAra karela che. keTalAka lekhaka tapAgacchIya, keTalAka kharataragacchIya ane keTalAka aMcala gacchIya rahela che. kemake, sAMpradAyika mAnyatAonA varNanathI e spaSTa thaI jAya che. eka kalpAMtarvAne zrI. sAgarAnaMda sUrie "kalpa samarthana" nA nAmathI prasiddha karela che. TIkAo jainAcAryoe saMskRta vAgamayanI ati adhika abhivRddhi dekhIne Aga upara paNa saMskRta bhASAomAM TIkA lakhI, kalpasUtranI TIkAomAM niryukita ane cUNinA prayoganI sAthe ja potAnA taraphathI lekhakoe temAM ghaNA navA saMdarbha meLavela che. saMdeha vipauSadhi kalpapaMjIkA - A TIkAnA racacitA "jinaprabhasUri che. bRhaTTippaNikAnA abhimatAnusAra TIkAne racanAkALa saMvata 1364 che. zloka parimANa 2500 nI lagabhaga che. bhASA prauDha che.14 temaNe bhagavAna mahAvIranA paTa lyANakonI carcA paNa karela che. kalpariNAvalI - A TIkAnA nirmAtA tapAgacchIya upAdhyAya zrI dharmasAgarajI che. vikrama saMvata 1628 mAM tenuM nirmANa thayela che. zloka parimANa 4814 che. A TIkAnI parisamApti rAMdhana thaI che. ItivRtta saMbaMdhI aneka bhale TIkAmAM daSTigocara thAya che. AnA upara saMdeha vipaSadhI TIkAne spaSTa prabhAva paNa parilakSita thAya che. pradIpikA vRtti - tenA TIkAkAra panyAsa saMghavijaya che. TIkAnuM parimArjana upAdhyAya dhanavijayajIe 1981mAM karela, zloka parimANa 3250 che. TIkAnI sauthI mahatvapUrNa vizeSatA che ke lekhaka khaMDananI pravRttithI alaga rahela che. pUrva TIkAonI mAphaka A TIkAmAM paNa keTalAMka sthaLo upara guTio avazya thayela che. kalpadIpikA - A TIkAnA lekhaka paM. paMnyAsa vijyajI che ane saMzodhana kartA che bhAva vijyagaNI. saM. 1677 nA kArataka suda 7 nA roja A TIkA samApta thaI che. lekhake prazastimAM potAnA gurUnuM nAma upAdhyAya vimaLaharSa Apela che. zloka parimANa 3422 che. bhASA prAMjala che. potAnA maMtavyo virUddha viSayonuM khaMDana paNa karela che, paraMtu madhuratA, ziSTatA ane tarkanI sAthe ke jethI pAThaka akaLAtA nathI. kalpapradIpikA - A TIkAnA racayitA saMghavijya che. vikrama saM. 1876 mAM A TIkA samApta thaI che. ka5subAdhikA - A TIkAnA lekhaka upAdhyAya vinayavijayajI che. vikrama saMvata 1996 mAM A TIkA, nimita karavAmAM Avela che. pUrvanI badhI TIkAothI prastuta TIkA vistRta che. bhASAnI saraLatAthI ane viSayanI subodhatAnA kAraNe A anya TIkAothI adhika lokapriya thaI che. kalpakiraNAvalI 14 : prabandha pArijAta, muni kalyANavijaya pa. 1520 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: 25 ane kalpa dIpikA TIkAonuM khaMDana paNa ahIMtahIM karavAmAM Avela che. prazastithI spaSTa che ke TIkAnuM saMzodhana upAdhyAya bhAvavijyajIe karela che. kalpakaumudI - A TIkAnA lekhaka upAdhyAya zAMtisAgarajI che. vikrama saMvata 1707mAM. temaNe A TIkA pATaNamAM lakhI. zleka saMkhyA 3707. upAdhyAya vinayavijyajInI kaDavI AlocanA karavAmAM AvI che. upAdhyAyajIe abAdhikA TIkAmAM je ka5 kiraNAvalI TIkAnuM khaMDana karyuM tene pratyuttara temAM dIdhela che. kalpavyAkhyAna paddhati - tenA saMkalanakAra vAcaka zrI harSasAra ziSI zivavidhAna gaNI che. temAM pUrNa kalpasUtrane abhAva che muni zrI kalyANavijyajInA abhimatAnusAra enI racanA 17mI zatAbdImAM thayelI hovI joIe. kalpada ma kalikA - A TIkAnA racayitA kharataragacchIya upAdhyAya lakSamIvallabha che. TIkAmAM kayAMya paNa racanA kALano nirdeza karavAmAM Avela nathI. bhagavAna pArzvanAthanAM jIvanI sarvayugalanI ghaTanA tathA bhagavAnanA mukhAraviMdathI mahAmaMtra saMbhaLAvavAnI dhaTanAo15 zvetAMbara arvAcIna caritra graMthanA anusAra che. kalpalatA - A TIkAnA racayitA samaya suMdara gaNi che. vikrama saMvata 1685nI AsapAsa temaNe A racanA karela che. vRttanuM graMthamAna 7700 kaloka pramANa che. harSanaMdane A TIkAnuM saMzodhana karela che. kalpasUtra TippaNaka-tenA racayitA A. pRthvIcaMdra sUri che. zrI puNyavijyajInA abhimatAnusAra te caudamI zatAbdImAM hovA joIe. zloka parimANa 685 che. kalpapradIpa: A TIkAnA racayitA saMghavijya gaNi che. kalpasUtrArtha prabodhanI - A TIkAnA racayitA abhidhAna rAjendra kopanA saMpAdaka zrI. rAjendra sUri che. TIkA sArA pramANamAM vistRta che. A TIkAo sivAya kalpasUtravRtti - udayasAgara, kalpadurgapada - niryukita, paryuSaNa parva vicAra, kalpamaMjarI, rasahajakIrti kalpasUtrajJAna dIpikA - jJAnavijya avaguNa, avacUri, TabbA, vagere aneka TIkAo upalabdha thAya che. lokAgacchanA yatiyonA dvArA nirmita kalpasUtra para be traNa DabbAo paNa maLe che. DaoNkaTara harmana jekobIe kalpasUtrane aMgrejImAM anuvAda prakAzita karyo che ane tenA upara mahatvapUrNa bhUmikA paNa lakhela che. sthAnakavAsI munizrI pyAracaMdajI mahArAje saMkSipta hiMdI anuvAda sahita kalpasUtra prakAzita karela che. surAga menA bIjA bhAgamAM muni puSkabhikakhujIe paNa mULa kalpasUtra chApela che. pUjya paMDita munizrI ghAsIlAlajI mahArAje paNa navIna maulika kalpasUtranuM nirmANa karela che. yati rAyacandajI kRta kalpasUtranuM hindI padyAnuvAda paNa prakAzita thayuM che. e rIte kalpasUtra upara vizALa vyAkhyA sAhitya samaye samaye nimita thayela che ke je tenI lokapriyatAnuM javalaMta pramANa che. zramaNa bhagavAna mahAvIra veMkaTara viTaraniTsanA abhimatAnusAra kalpasUtra traNa bhAgamAM vibhakata che. jinacaritra sthavirAvalI ane sAmAcArI. - jina caritramAM sarvaprathama zramaNa bhagavAna mahAvIranI jIvana gAthA Ave che. bhagavAna mahAvIranA saMkramaNanI ghaTanA atiadhika vistAranI sAthe citrita karavAmAM AvI che. te ghaTanA batAve che ke, zramaNa saMskRtimAM te zuM paNa vaidika saMskRtimAM paNa kSatriyone ja adhyAtma vidyAnA guru mAnyA che. 15 : bhagavAn pArzva : eka samIkSAtmaka adhyayana pR. 76 le. devendramuni Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra dIdhanikoyamAM mahAtmA buddhe kahyuM - vaziSTha' - brahmA sanaskumAre paNa gIthI kahela che - getra laIne cAlavAvALA jainemAM kSatriya zreSTha che. 'vidyA ane AcaraNathI yukata hoya te deva mAnavAmAM zreSTha che." vasiSTha! prastuta gAthA sanaskumAre barAbara kahela che, khATI nahi. sArthaka kahela che. nirarthaka nahi. huM paNa tenuM anumodana karuM chuM."16 | chAndIpaniSadamAM AruNInA putra zvetaketu ane pravAhaNa kSatriyanA madhura saMvAda che. saMkSepamAM sArAMza e che ke zvetaketu sabhAmAM jAya che, pravAhaNa tene pAMca prazna puche che. paraMtu te eka paNa praznano uttara ApI zakatA nathI tethI te potAnA vidyAguru pitAnI pAse jAya che. ane pravAhaNe puchelA praznono khulAso mAMge che. paraMtu te paNa praznanA uttara jANatA na hatA. te kAraNe te rAjAnI pAse gayA ane tenI pAse potAnI jijJAsA abhivyakata karI. tyAre rAjAe kahyuM- gautama! tame mane kahyuM hatuM ke pUrvakALamAM tamArI pahelAM A vidyA brAhmaNonI pAse gayela nathI. tenAthI saMpUrNa lokomAM kSatriyonuM ja (ziyo pratye) anuzAsana thatuM rahela che. 17 tAtparya e che ke kSatriyonI zreSThatA, rakSAtmaka zakita ane Atma - vidyAnA kAraNe ati adhika mAnavAmAM AvatI hatI. bRhadAraNyaka upaniSadamAM paNa rAjA pravIhANe AraNIne kahyuM - tenA pahelAM A AdhyAtmavidyA koI brAhmaNanI pAse na rahI te huM tamane batAvIza18 viSNu purANa anusAra pahelAM badhA maithilInA rAjA AtmavidyAne Azraya ApatA hatA. 19 brAhmaNonA brahmatva upara Akaro bhaMga karatAM ajAtazatrue gArmene kahyuM: "brAhmaNa kSatriyanA zaraNamAM evI AzAthI jAya che ke te mane brahmane upadeza karaze. A to viparIta che te paNa huM tamane tenuM pAna karAvIza ja.2 0 kauzItakI brAhmaNa 5 zatapatha brAhmaNa 2 2 AdigraMthomAM pANa, brAhmaNAthI kSatriya zreSTha che. ema pratipAdana karavAmAM Avela che. brAhmaNa paraMparAmAM hiMsAnuM prAdhAnya hatuM ane kSatriya paraMparAmAM ahiMsAnuM. ahiMsApremI hovAnA kAraNe kSatriyane atiadhika AdaranI daSTithI dekhavAmAM AvatA hatA. saMskRtinA cAra adhyAyamAM rAmadhArIsiMha dinakara lakhe che, "avatAramAM vAmana ane parazurAma e be ja che ke jemane janma brAhmaNa kuLamAM thayo hato. bAkI badhA avatAra kSatriyonA vaMzamAM thayA che. te Akarimaka ghaTanA hAI 16. dIghanikAya 314, pR. 245 17. yatheyaM na prAk tvattaH purA vidyA brAhmaNAn gacchati tasmAduH sarveSu lokapu kSatrasyaiva prazAsanamabhU Dhiti tathai Dha vana-chAndrApiniut ! -rU-2-77 6. 43ra-476 ! 18. yatheyaM vidyataH pUrva naM kazmizcana brAhmaNa uvAsa tAM tvahaM tubhyaM vakSyAmi / / -bRhadAraNyakopaniSad 6 / 2 / 8 19. prAyeNeta AtmavidyAyiNo bhUpAlA bhavanti / --viSNupurANa 4 / 5 / 34 20. vRddhArarthopaniSad rA2-16 21. kauzItakI brAhmaNa 26 / 5 22. zatapatha brAhmaNa 11 vIM kaNDikA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: zake che. paraMtu tenAthI evuM anumAna AsAnIthI nIkaLI Ave che ke yajJo vadhavAnA kAraNe brAhmaNa eTalA hisapriya thaI gayA hatA ke samAja temanA pratye dhRNA karavA lAgyo ane brAhmaNonuM pada temaNe kSatriyone daI dIdhuM. pratikriyA kevaLa brAhmaNa dharma pratye ja nahi paraMtu brAhmaNonA gaDha kuru paMcALapratye paNa jAgI. ane vaidika sabhyatA pachI te samaya AvI gayo ke jyAre Ijajata karuM paMcAlanI nahi paNa magadha ane videhanI thavA lAgI. kapilavastamAM janma letA pahelAM te vakhatanA svarganI devayonimAM birAjI rahela hatA. tyAranI kathA che ke devatAoe temane kahAM ke, "have Apane avatAra thavo joIe. tethI Apa vicArI lyo ke kayA deza ane kayA kALamAM janmagrahaNa karavAmAM Ave." te vakhate temaNe vicAra karI kahyuM ke mahAbuddhanA avatAra che... te magadha deza ane kSatriya vaMza ja hoI zake che." "bhagavAna mahAvIra vardhamAna paNa pahelA eka brAhmaNInA garbhamAM AvyA hatA. paraMtu I8 vicAryuM ke evaDA moTA mahApuruSane janma brAhmaNa vaMzamAM ja kaI rIte thaI zake! tethI temaNe brAhmaNIno garbha corAvIne tene eka kSatriyANInI kakSImAM nAkhI dIdho evI kathAono sAra nikaLe che ke te divasamAM evo anubhava karavA lAgyA hatA ke ahiMsA dharmanA mahApracAraka brAhmANa thaI zakatA nathI te kAraNe buddha ane mahAvIrane kSatriya vaMzamAM utpanna thavAnI kalapanA lokone ghaNI sArI lAgavA lAgI.23 bRhadAraNyaka upaniSadamAM paNa Ave che ke "kSatriyothI utkRSTa koI nathI. rAjasUya yajJamAM brAhmaNa nIce besIne kSatriyanI upAsanA kare che. te kSatriyamAM ja pitAnA yazane sthApita kare che. 24 prastuta kathAnI tulanA zramaNa bhagavAna mahAvIranA jIvananA A prasaMgathI karI zakAya che. jayAre bhagavAna samavasaraNamAM phaTika siMhAsana upara bese che, tenA pramukha ziSya gautamAdi ke je varNathI brAhmaNa che teo nIce besIne tenI upAsanA kare che. jJAnane alaukika prakAza prApta kare - je rIte kalpasUtramAM kahela che-na kadI banyuM che, na bane che, ke na banaze. arihaMta cakravatI baLadeva athavA vAsudeva aMta-prAMta tuccha, kRpaNa bhikSuka ane brAhmaNa kuLamAM janmyA hatA, janme che ke janmaze. arihaMta cakravartI baLadeva, vAsudeva ugra, bhaga, rAjanya, kSatriya, harivaMza kuLamAM athavA evI jAtanA UMcA kuLamAM janmyA hatA, janme che ane janmaze. evI rIte baddha graMtha lalita vistarAmAM paNa kahela che.-bauddhisatva cAMDAla kula, veNukAkula, rathakAkula, pukkasakulajevA hInakulamAM janma letA nathI. teo kAM to brAhmaNa kuLamAM janma le che athavA kSatriya kuLamAM jyAre loko brAhmaNa pradhAna hoya che tyAre brAhmaNa kuLamAM janma le che ane jyAre kSatriya pradhAna hoya che tyAre kSatriya kuLamAM janma le che. uparokata carcAthI ApaNe evA nirNaya upara pahoMcIe chIe ke bhAratIya saMskRtimAM kSatriyanuM mahattva adhika rahela che. jaina saMskRtimAM badhA tIrthakara kSatriya rahela che teo Atma vidyAnA puraskartA ane ahiMsAnA prabaLa pracAraka rahela che. 23. saMskRti che vAra dhyA, pU. 6-1-2? 24. bRhadAraNyakopaniSada 114111, pR. 296 26. gAvasthanati . 26. kalpasUtra 3. triviratA pR. 22 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtra bhagavAna mahAvIranA jIvananI divya ane bhavya jhAMkhI, svayaM sUtrakAre prastuta karelI che. tethI pAdakone anurodha che ke teoe tenuM rasAsvAdana mULa graMthathI karavuM ane vizeSa jijJAsu lekhakano mahAvIra jIvanadarzana grUpa' e. 2. zramaNa bhagavAna mahAvIranA saMbaMdhamAM evI eka bhrAMta dhAraNA cAlI rahela che ke temaNe sarvAtaMtra svataMtra dharmanI saMsthApanA karI hatI. teo eka navA dharmanA pravartaka hatAM paraMtu te vAta sAcI nathI, temaNe koI navA dharmanI saMsthApanA karI nahi paraMtu je pUrva nIce karonI lAMbI paraMparA cAlI AvI rahela hatI tenA te unnAyaka hatA sudhAraka hatA. pracAraka hatA ane uSkAraka hatA. AcAroMgamAM svayaM bhagavAne kahyuM ja che "je arhata thaI cUkela che, je vartamAnamAM che ane AgaLa banaze te badhAnuM evuM nirUpaNa che ke koIpaNa jIvanI hiMsA na karo. 2 ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke deza-kALa anusAra tIrthaMkaranI zAsanavyavasthAmAM bheda paNa thAya che. paraMtu sarvathA rIte bheda hoya evI vAta hAtI nathI. bhagavAna pArzva ane mahAvIranI zAsana vyavasthAmAM aneka vArtAmAM bheda rahela che. paraMtu bhedathI paNa abheda vadhAre hato. bhagavAna pArzva DaeNAkaTara harmana jekobI bhagavAna pArzvane aitihAsika vyakita mAne che. 9 temaNe-jainAgamAnI sAthe ja bauddhipiTakonA prakAzamAM e prasiddha karela che. ke bhagavAna pArzva eka aitihAsika puruSa che. tenA A kathananuM samarthana anya aneka vidvAnoe paNa karela che. te kAraNe temanI aitihAsikatA asaMdigdha che. bhagavAna pArzvanAtha cAvIsa tIrthaMkarAmAMthI trevIsamAM tIrthaMkaranA rUpamAM prakhyAta che.30 bhagavAna pArzvanA astitva kALa IsvIsana pUrve dasamI zatAbdI che ne bhagavAna mahAvIranI baseA pacAsa varasa pahelAM thayA hatA. temano jIvanakALa so varasano hato, digaMbara AcArya guNabhadranA abhimatAnusAra bhagavAna pArzvanA parinirvANanAM 250 varasa pachI bhagavAna mahAvIranuM nirvANa thayuM. jo o 28. AcArAMga 11411 29. That Parshva was a historical person, is now admitted by all as very pro--The Sacred Books of the East, Vol. XLV, Introduction p. 21. bable.... As he (Vardhaman Mahavira) is referred to in the Buddhist scriptures as one of the Buddha's chief opponents his historicity is beyond doubt, . . .Parshva was remembered as the twenty third of the twentyfour great teachers or Tirthankaras 'ford-makers' of the Jaina Faith. 30. / 31. pAsajiNAo ya hoi vIrajiNo / aDhAijjasaehi gaehi carimo samutpanno 32. pAzrvaMzatIrthasantAne paMcAzaddvazatAbdake / tadabhyantaravartyAyu-rmahAvIro'tra jAtavAn / / The Wonder that was India (A. L Basham, B.A. Ph.D., F.R.A.S.) Reprinted 1956, pp. 287-88. Avazyaka niyukti, malayagirivRtti pa. 241 mahApurAna (uttarapurAna ) parva 746.462 prakA. bhAratIya jJAnapITha kAzI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: 29 abhimatanA svIkAra karavAmAM Ave te pArzvanAthanuM astitva IsvIsana pUrve navamI zatAbdImAM Thare che. jayorja kArpenTIaranuM maMtavya che "pArzva aitihAsika puruSa che ane Aje jaina dharmanA sAcA sthApana kartAnA rUpamAM manAvA lAgyA che. kahevAya che ke mahAvIrathI 250 varasa pahelA tenuM nirvANa thayuM te saMbhavita rIte IsuthI pahelAM navamI zatAbdImAM rahela haze 3 eca. sI. rAya caudharIe lakhela che "jaina tIrthaMkara pArzvanA janma IsvIsana pUrva 877 ane nirvANa kALa IsvIsana pUrva 777 che.4 amArI daSTithI bhagavAna pArzvanAthanA samayamAM je vidvAnemAM matabheda STigeAcara thAya che tenuM mULa kAraNa koIe bha. pArzvanAthanuM nirvANa bha0 mahAvIrathI 250 varasa pahelAM mAnela che. koI e bhagavAna pArzvanA janmanA 250 pachI mahAvIranA janma mAnela che ane koIe bha. pArzvanAtha pachI 250 varasa bAda bhagavAna mahAvIranuM nirvANa mAnela che. zvetAMbara ane digaMbara paraMparAnA graMthonA AdhArathI e pUrNa siddha che ke bhagavAna pArzvanI janmabhUmi suprasiddha kAzI rASTranI rAjadhAnI vArANasI hatI. kAzI nareza azvasena temanA pitA ane vAmA temanI mAtA hatAM. poSa vada dasamanA roja temano janma thayo.35 tenA yugamAM tApasa paraMparAnuM prAbalya hatuM. ajJAna tapane ja sAcuM ane kharuM tapa mAnavAmAM AvatuM hatuM. gRhasthAzramamAM ja temaNe paMcAgni tapa karatAM kamaThane ahiMsAnA upadeza Apyo ane dhUNImAM saLagatA sApane namaskAra mahAmaMtra anucarathI saMbhaLAvI tenA uddhAra karyA.36 saMyama grahaNa karyA pachI ugra sAdhanA karIne kevaLajJAna prApta karyuM. kuru kauzala kAzI, sumta, avaMtI, puNDa, mAlava, aMga baMga, kaliMga, pAMcAla, magadha, vidarbha, bhadra, dazArNa, saurASTra, karNATaka, kokaNa, mevADa, lATa, drAviDa, kAzmIra, kaccha, zAka, pallava, vatsa AbhIra.30 vagere pradezamAM paribhramaNa karIne vivekamUlaka dharma sAdhanAnA mArga batAvyo. bhagavAna pArzvanAthanAM AtmA, vrata vagere tAtvika viSayone janamAnasa upara eTalA adhika prabhAva paDayo ke vaidika saMskRtinA upAsakoe paNa temane apanAvyAM.8 DaeNAkaTara vimalAcaraNa lAnA abhimatAnusAra- "bhagavAna pArzvanAthanA dharmanA pracAra bhAratanA utttavartI kSatriyAmAM hatA ane tenuM pramukha kendra vaizAlI hatuM.39 vagiNanA pramukha mahArAjA 33. kaimbrija hisTrI Ava iNDiyA, jilda 1 pR. 153 meM 'da hisTrI Ava jainAja / ' 34. poliTikala hisTrI oNpha ensiyanTa iNDiyA pR. 97 35. ( ka ) pAsanAha cariyaM --- devabhadrasUri ( kha ) pArzvanAtha caritra - bhAvadeva sUri 36. tao bhagavayA NiyayapurisavayaNeNa davAvio se paMcaNamokkAro paccakkhANaM ca, paDicchiyaM teNa / - caupapannamahApurisa cariyaM pR. 262 37. sakalakIrti, pArzvanAtha caritra, 15/76-85 / 23 / 17-19 28. rAdhAkjhAna ---dainDiyana oisachI mAya ? pR. 242 'tareya, kauzItaLI, taittirIya, chAnvoya aura bRhadAraNyaka - ye sabhI upaniSad prAcInatama haiM / ye buddha ke pUrva ke haiN| inakA kAlamAna IsA pUrva dasavIM zatAbdI se tIsarI zatAbdI taka mAnA jA sakatA hai / " - rAdhAkRSNan (kha) dI priMsipala upaniSadAj pu. 22 (ga) poliTikala hisTrI oNpha ensiyanTa iNDiyA, pR. 52, eca. sI. rAya caudharI (1) TI levAna, pR. 46-48 6. menamULa, rUo Kshatriya clause in Buddhist India, p. 82. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kalpasUtra. ceTaka bhagavAna pArzvanA dharmanuM pAlana karavAvALA hatA. 40 bhagavAna mahAvIranA mAtApitA pArzvanAthanI paraMparA mAnavAvALA zramaNopAsaka hatA. suprasiddha baddha dharmAnuyAyI ane vidvAna dharmAnaMda kauzAmbI kahe che ke tathAgata buddha temanA pUrva jIvanamAM pArzvanAtha paraMparAnuM anusaraNa karyuM hatuM.' dasamI sadInA digaMbarAcArya devasenanA abhimatAnusAra mahAtmA buddha prAraMbhamAM jaina hatA. jainAcArya pihitAsave sarayu nadI upara avasthita palAza nAmanA gAmamAM pArzvanA saMghamAM temane dIkSA ApI hatI. ane jenuM nAma buddhakIrti rAkhyuM. zrImatI rAIsa DevIlsananA abhimatAnusAra buddha sarva prathama gurunI anveSaNamAM vaizAlI pahoMcyA tyAM AcAra ane udakathI teno saMparka thayo te pachI temaNe jaina dharma tapavidhino abhyAsa karyo. DaTara rAdhAkumuda mukarajInuM mAnavuM che ke buddha te yuganI pracalita banne sAdhanAno AtmAnubhava mATe abhyAsa karyo. AcAra ane udakanA nirdezathI brAhmaNa mArgane ane pachI jaina mArgane ane tenA pachI potAnA svataMtra sAdhanA mArgane.44 mahAtmA buddha jainadharmanI dIkSA grahaNa karI ke nahi, te praznane ApaNe mahattva na paNa ApIe tathApi te spaSTa che ke tenA ahiMsA dharmanA mULa AdhAra bha. pArzvanAthanI paraMparA che. kemake je zabdono prayoga karela che te bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnI adhika najIka che, mahAtmA buddhanA mukhya ziSya mogalyAyana paNa pahelAM bhagavAna pArzvanAthanI ziSya paraMparAmAM hatAM." vastumAM paNa bhagavAna pArzvanAthane dharma phelAyelo hato. aMguttara nikAyanI aThakathA anusAra gautama buddhanA kAkA 'vapU" nigraMtha zrAvaka hatA.46 nyagrodhArAmamAM tenI sAthe buddhane saMvAda thayo hato.67 bhagavAna mahAvIranA zAsanakALamAM aneka pArzva-patnIya zrAvaka ane zrAvikA hatAM ke jene 40 vesAlie purIe siripAsajiNesasAsaNasaNAho hehayakulasaMbhUo ceDaganAmAnivo Asi / / --upadezamAlA zloka 92 41. samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro pAsAvaccijjA samaNovAsagA vAvi hotthA-- -- vArAMga 2, pUDhivA rU, sU. 402 42. bhAratIya saMskRti aura ahiMsA, tathA 'pArzvanAtha cA cAturyAma dharma, pustakeM 43. siripAsaNAhatitthe, sarayUtIre palAsaNayarattho / pihiyAsavassa sisso, mahAsudo buDDhakitti munnii| --darzanasAra 6 44. hindusabhyatA, pR. 239. 45. dharmaparIkSA, adhyAya 18 46. aMguttara nikAya kI aTTakathA, bhAga 2 pR. 559 47. ekaM samayaM bhagavA sakkesaM biharati kapilavatthasmi atha kho vappo sakko nigaNTha sAvago i. / / --aMguttara nAtha, tuvanipati madava, va tta mar. 6. 22--2 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA : 31 ullekha AgamomAM ane vyAkhyAgraMthomAM maLe che.48 vistArabhayathI ahIM te badhAne ullekha karavAmAM Avato nathI 49 bhagavAna ariSTanemi bhagavAna ariSTanemi bAvIsamAM tIrthakara hatA. Adhunika ItihAsakAroe temane aitihAsika puranI paMkitamAM sthAna Apela nathI. paraMtu jyAre teo karmayogI zrI kRSNane aitihAsika puruSa mAne che. tyAre ariSTanemi paNa te yugamAM thayela hatA. temanA nikaTanA parivAranA saMbaMdhamAM arthAta zrIkRSNanA pitA vasudeva ane ariSTaneminA pitA samudravijaya bane sahodara-sagA bhAI hatA, tethI tene aitihAsika puruSa mAnavAmAM saMkoca na thavo joIe. - RgvadamAM 'ariSTanemi' zabda cAra vakhata vaparAyela che. svasti nastAryo ariSTanemi: (veda 1/14896) ahIMA ariSTanemi zabda bhagavAna ariSTanemine mATe vaparAyelo che. 50 chAMdogyapaniSada mAM bhagavAna ariSTaneminuM nAma "ghara AMgirasa pi Apela che. ghara AMgarase zrI kaNane Atma yAnI zikSA pradAna karI hatI. temanI dakSiNA, tapazcaryA, dAna RjubhAva, ahiMsA satyavacana rUpa hatI. dharmAnaMda kauzAmbInuM mAnavuM che ke AMgirasa bhagavAna neminAthanuM ja nAma hatuM. para anya keTalAka vidrAnenuM ragisanA saMbaMdhamAM anya mata paga che. vedakAre bhagavAna ariSTanemine 'tA ariSTanemi paNa lakhela che.pa3 mahAbhAratamAM paNa 'tA' zabdano prayoga thayela che. je bhagavAna ariSTaneminuM ja apara nAma hovuM joIe.54 temaNe rAjA sagarane mokSamArgano upadeza Apela che. te jaina dharmanA mokSa maMtavyone atiadhika anukULa che. te vAMcatAM ja evuM mAlUma paDe che ke meNA saMbaMdhI Agamika varNana ja vAMcI rahyA chIe. temaNe kahyuM gara, mokSanuM sukha ja vastRta : sAcuM sukha che. je rAtadivasa dhana-dhAnya upArjanamAM vyasta che, putra ane pazuomAM ja anurakata che te mUrkha che. temane yathArtha jJAna thatuM nathI. jenI buddhi 48. (1) zivatI 1 (4) mAvatI (ga) uttarAdhyayana 23 / 24 (gha) sUtrakRtAGaga 217 (ca) Avazyakaniyukti, vRtti patra 278 49. vistAra ke lie dekhie--bhagavAna pArzva: eka samIkSAtmaka adhyayana, lekhaka kA grantha / 50. trave-- ? I ? | 86I 6 1 | 24 | 8 | 20 | 4 | 2 27 {s | 22 238 | ? 51. anaH yat tapodAnamArjavahiMsAsatyavacanamititA asya dakSiNA --chAndro3paniSad rU.274 52. bhAratIya saMskRti aura ahiMsA, pa. 57 53. tyama pa vAjinaM devajataM sahAvAnaM taruvAraM rathAnAma ariSTanemi patanAjamAzaM svastaye tAyamihAhavema -- 22238 ', 4, pvamavatattara tAda: narvastravira: ! vibudhya saMpadaM cAgrayAM sadAkyamidamabravIt / --mahAbhArata, zAntiparva 288 / 8 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 kalpasUtra viSamAM Asakata che. jenuM mana azAMta che. evA mAnavanA upacAra kaThina che. kemake je roganA baMdhanamAM baMdhAyelA che te mUDha che tathA mokSa meLavavA mATe ayogya che. 15 yajave damAM ariSTanemino ullekha Ave che. "adhyAtma dhanane pragaTa karavAvALA, saMsAranA bhavya jIvone badhA prakArathI yathArtha upadeza devAvALA ane jenA upadezathI jIvono AtmA baLavAna bane che tevA sarvajJa neminAthane mATe Ahuti samapita karUM chuM." prabhAsapurANamAM paNa ariSTaneminI stuti karavAmAM AvI che. sAMpradAyika abhinivezanA kAraNe aneka sthale spaSTa nAmano nirdeza hovA chatAM paNa TIkAkAroe arthamAM parivartana karela che tethI Aja AvazyakatA che te taTastha daSTithI tenuM ciMtana karavAnI. bhagavAna ariSTaneminuM nAma ahiMsAnI akhaMDa jyoti jagAvavAnA kAraNe eTaluM ati adhika lokapriya thayuM ke, mahAtmA buddhanA nAmenI sUcImAM eka nAma ariSTanemi paNa che. 10 ekavIsamA tIrthaMkara nami, vIsamA munisuvrata ane ogaNIsamA mallI bhagavatInuM varNana vaidika ane bauddha vAmayamAM maLatuM nathI. - aDhAramAM tIrthakara 'ara' nuM varNana aMguttara nikAyamAM paNa Ave che. tyAM mahAtmA buddho temanAM pahelAM je sAta tIrthakara thaI gayA hatA temanuM varNana karatAM kahyuM ke temAMthI sAtamA tIrthaMkara 'araka" hatA.pa9 arakanA samayanuM nirUpaNa karatAM kahayuM ke araka' tIrthakaranAM vakhate manuSyanuM AyuSya 60 hajAra varasanuM hatuM. 500 varasanI chokarI vivAha yogya samajavAmAM AvatI hatI. te yugamAM mAnavAne kevaLa cha jAtanAM kaSTa hatA (1) zIta, (2) uga, (3) bhUkha, (4) tRSA, (5) pezAba ane (6)malotsarga. te sivAya koI jAtanI pIDA ke vyAdhi thatI nahi chatAM paNa arake mAnavanI nazvaratAno upadeza ApIne dharma karavAno saMdeza Apyo. 6 7 tene te upadezanI tulanA uttarAdhyayananA dasamAM adhyayana sAthe karI zakAya che. jenAgama anusAra bhagavAna "are nuM AyuSya 84000 hajAra varasanuM che. ane tenA pachI thavA vALA tIrthakara malInuM AyuSya 55000 varasanuM che. je A daSTithI 'araka"ne samaya bhagavAna 55. mahAbhArata, zAntiparva 288 / 5,6 56. vAjasya nu prasava AvabhUvemAca vizvA bhuvanAni sarvataH / sa nemirAjA pariyAti vidvAn prajA puSTi varddhamAno'smai svAhA / --yajurveda, adhyAya 9 maMtra 25 pR. 43 57. kailAze vimale ramye, vRSabho'yaM jinezvaraH, javara svAvatAra ra, sarvajJa: sarva: ujava: | revatAdrau jino nemiyaMgAdivimalAcale, RSINAM yA zramAdeva, muktimArgasya kAraNam // --amAsa puraTUT 58. bauddha dharma darzana, pa. 162 59. bhUtapUvvaM bhikkhave sunettonAma satthA ahosi titthakaro kAmeha vItarAgo.......... ........ ........ ........citra,.......thati...... nAma saMsthA yoni titthakaro kAmes vItarAgo / arakassa kho pana, bhikkhane satthuno anekAni sAvakasatAni ahesuM / --maMtta nivAya, mI 2, . 26-23 saM. bhikSa jagadIza kassapo, pAli prakAzana maNDala, vihAra rAjya 60. appaka jIvitaM manassAnaM paritaM lahakaM bahadukkhaM 'bahapAyAsaM mantayaM boddhadhvaM kattabba kumalaM, carittabvaM brahmacariyaM, natthi jAtassa amaraNaM / -- aMtara nivA , saravasura ma rU .2,7 4. vadI, prakAzana vI ! 61. Avazyaka niyukti gAthA 325-227--56 / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: 33 ara' ane bhagavAna mallInA madhyamAM Thare che. ahIM e paNa yAda rAkhavuM joIe ke 'araka' tIrthakarathI pahelAM buddhanA matamAM "aranemi' nAmanA eka tIrthakara vizeSa thayA. buddha batAvelA aranemi ane jaina tIrthakara 'ara' saMbhavita rIte bane eka hAya. bhagavAna zAnti bhagavAna zAMtinAtha seLamAM tIrthakara che. te pUrva bhavamAM jyAre megharatha hatA tyAre kabUtaranI rakSAnI te ghaTa. vasudeva hiDI6 2 triSaSTizalAkApurUSa caritra vageremAM maLe che tathA zivi rAjAnA upAkhyAnanA rUpamAM vaidika graMtha mahAbhAratamAM prApta thAya che. ane bauddha vADamayamAM jImUtavAhananA rUpamAM citrita karavAmAM Avela che. prastuta ghaTanA ApaNane batAve che ke jena paraMparA kevaLa nivRttirUpa ahiMsAmAM ja nahi paNa maratAnI rakSAnA rUpamAM pravRtti rUpa ahiMsAmAM paNa dharma mAne che. sorensane mahAbhAratanA vizeSa nAmane kaza banAvyo che. te koSamAM supArzva, caMdra ane sumati, e traNa nAma jaina tIrthakaromAM Ave che. mahAbhAratakAre A traNene asura batAvela che. je vaidika mAnyatA anusAra jaina dharma asurone dharma rahela che. jo ke asura leko AhaMta dharmanA upAsaka hatA e jAtanuM varNana jaina sAhityamAM maLatuM nathI. paraMtu viSNupurANa 65 padmapurANa 16 matsyapurANa 60 devIbhAgavata 18 ane mahAbhArata vageremAM asuronAM arvata athavA jaina dharmanA anuyAyI banIvela che. avatAnA nirUpaNamAM je rIte bhagavAna RSabhane viSacanA avatAra kahela che temaja supAane kupatha nAmanA asurone aMzAvatAra kahela che tathA sumati nAmanA asurane mATe varNana maLe che. ke varaNa prasAdamAM tenuM sthAna daityo ane dAnamAM hatuM. 19 mahAbhAratamAM viSNu ane zivanAM je sahastra nAma che te nAmanI sUcImAM zreyAMsa, anaMta, dharma, zAMti ane saMbhava te nAma viSaganAM paNa Ave che ke je jaina dharmanA tIrthaMkara paNa hatA. amArI daSTithI A prabhAvapUrNa vyakitatva ane katitvanA kAraNe ja temane vaidika paraMparAmAM paNa viSNunA rUpamAM apanAvela che. nAma sAme sivAya A mahApuruSonA saMbaMdha asurothI joDavAmAM Avela che kemake teo veda virodhI hatA. veda virodhI hovAnA kAraNe temano saMbaMdha zramaNa paraMparAthI hovo joIe, te vAta pUrNarUpathI siddha che. bhagavAna ajita - bauddha theragAthAmAM eka gAthA ajita theranA nAmanI Ave che. te gAthAnI aTa Tha kathAmAM batAvavAmAM AvyuM che ke, te ajita 19 kalpathI pahelAM pratyekabuddha thaI gayA che. jaina sAhityamAM je ajita bIjA tIrthakara che. ane saMbhavita rIte bauddha sAhityamAM tene ja pratyekabuddha kahevAmAM 62. vasudeva hiMDI 21 lambhaka, 63. triSTi . . . 4 64. jaina sAhitya kA vRhad itihAsa, prastAvanA, pR. 26 65. viSNupurANa 3 / 17 / 18 66. padmapurANa sRSTi khaNDa, adhyAya 13 zlo. 170-413 67. matsyapurANa 24143-49 68. TevI bhAvata 463 64-67 69. jaina sAhitya kA bahad itihAsa pa. 26 70, maraNe me bhayaM natthi nikanti natthi jIvite / sandehaM nikkhipissAmi sampajAno parissato / / -thera gAthA 1120 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kalpasUtra Avela hoya kemake banenI gyatA, paurANikatA ane nAma sarakhAM che. mahAbhAratamAM ajita athavA zivane eka sarakhA citrita karavAmAM Avela che. amArI daSTithI jaina tIrthakara ajita ja vaidika ane bauddha paraMparAmAM paNa pUjanIya rahela che ane tenA nAmanuM smaraNa temanI daSTithI teoe karela che. bhagavAna RSabha kAmaNa paraMparAne udgama bhagavAna RSabhadevathI thayela che. jayASa brAhmaNe nigraMtha vijaya joSathI pUchayuM, "dharmanuM mukha zuM che? vijyagheNe uttara Ape dharmanuM mukha kAzyapa RSabha che. " zrImad bhAgavata anusAra bhagavAna RSabha zramaNa, RSie tathA brahmacArIe (Urdhvamanthina:)ne dharma pragaTa karavA mATe zukala satvamaya vigrahathI pragaTa thayA. 2 bhagavAna RSabha jaina saMskRtinI daSTithI prathama rAjA, prathama jina, prathama kevalI, prathama tIrthakara prathama dharma cakravartI hatA.3 zrImada bhAgavatathI paNa prastuta kathananuM samarthana maLe che. tyAM batAvavAmAM Avela che ke vAsudevane AThame avatAra nAbhi ane maradevIne tyAM dhAraNa karyo te SabharUpamAM avatarita thayA ane teoe badhAM Azrama drArA namaskRta mArga dekhADo che te kAraNe hbhane mokA dharmanI vivekSAthI vAsudevAMza kahe che. 5 bhagavAna RSabhanuM eka nAma brahmA paNa rahela che yAne hiraNyagarbha paNa, veda anusAra hiraNyagarbha bhUta jagatanA ekamAtra pati che * sAyaNa anusAra te dehadhArI che. 7 mahAbhArata 71. uttarAdhyana 25 / 14 / 16 72. dharmAn darzayitukAmo vAtarazanAnAM zramaNAnAmRSINAmUrdhvamanthinAM zuklayA tanunAvatAra / -zrImadbhAgavata 513 / 20 73. usahe NAmaM arahA kosalie paDhamarAyA paDhamajiNe paDhamakevalI paDhamatitthakare paDhamadhammavaracakkavaTTI, samuuf --jambUdvIpa prajJapti 2030 74. aSTame marudevyAM tu nAbherjAta utakramaH / darzayan vartma dhIrANAM sarvAdhamanamaskRtam / --zrImadbhAgavata 1 / 3 / 13 75. tamAhurvAsudevAMzaM, mokSadharmavivakSayA / --vahI 11 / 2 / 16 76. hiraNyagarbhaH samavartatAgre bhatasya jAtaHpatireka AsIt / sa sadAdhArapRthivIM dyAmutemAM kasmai devAya haviSA vidhema // -Rgveda 10 / 10 / 12 / 1 / 1 77. hiraNyagarbha: hiraNmayasyANDasya garbhabhUtaHprajApatihiraNyagarbhaH / tathAca taittirIya prajApatihiraNya garbha: prajApateranurUpAya (tai. saM. 5 / 5 / 12 yadvA hiraNyamayo'aNDo garbhavadyasyodare vartate so'sau savAtmA hiraNyagarbha ucyate / agre prapaJcotpatteH prAkasamavartata mAyAdhyakSAt sisakSoH paramAtmanaH THITTER' rAmanAtha ........sarva gati: tirAivara gAmItva....... --taittirIyAraNyaka, prapAThaka 10 anuvAk 62 zAyaNabhAgya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: 35 anusAra hiraNyagarbhaja ganA purAtana vidrAna che. bIjA nahi. 78 bhagavAna RSabhane hiraNyagarbha kahevAnuM kAraNa evuM che ke te jyAre garbhamAM AvyA tyAre kubere hiraNyanI vRSTi karI te kAraNe tene hiraNyagarbha paNa kahevAmAM Avela che. 79 mi. vAliyanuM kahevuM che ke, hiraNyagarbha zabda lAkSaNika che. te vizvanI eka mahAna zakitanuM sUcana kare che. 60 zrImad bhAgavatakAre RSabhane yogezvara kahela che. temane nAnA veganI carcAonuM caraNa kIdhuM hatuM.02 hagIo e bhagavAna RSabhane haThayoga vidyAnA upadezakanA rUpamAM namaskAra karela che.-3 jainAcAryoe paNa temane yoga vidyAnA saMsthApaka mAnela che.* e rIte bhagavAna RSabha AdinAtha "hiraNyagarbha ane brahmA vagerenAM aneka nAmathI saMbodhita karAyela che. vedamAM bhagavAna Sabhadevane kezI paNa kahevAmAM Avela che. tyAM vAtarazana muninA ullekhanA prakaraNamAM ja kezInI stuti Ave che. ke je zlabhadevanuM vAcaka che. wTvedamAM anyatra kezI ane kSabhano eka sAthe ullekha paNa maLe che. mugala RSinI gayo (Idriyo) cerAI jaI rahela hatI tyAre RSie sArathi kezI vRSabhanA vacanathI tenA sthAne pAchI pheravI arthAta te IMdriya kSabhanA upadezathI aMtaramukhI thaI gaI. jaMbUdIpa prajJapti anusAra bhagavAna RSabha jayAre muni banyA tyAre temaNe cAra muSTi keza loca karyo hato. ema to sAmAnya paraMparA pAMca muSTi keza loca karavAnI che. jyAre bhagavAna veca karI rahela hatA, banne bhAganA keza loca karavAnuM bAkI hatuM te vakhate devarAja zakendra bhagavAnane nama prArthanA karI--ATalI ramaNIya kezarAzIne rahevA do. tyAre bhagavAne IndranI prArthanAno svIkAra karIne 78. hiraNyagarbho yogasya vettA nAnyaH purAtanaH / --mamarata zAnti parva 2016 79. saipA hiraNmayI vRSTi: dhanezena nipAtitA, vibhohiraNyagarbhavamiva bodhayituM jagat / / (kha) gabbhaTThiassa jassa u hiraNNavuDDhI saMkacaNA pddiyaa| teNaM hiraNNagabho jayammi uvagijjae usabho ------paumacariuM 3168 vimalagaNiracita 80. hisTrI Apha prI buddhisTika iMDiyana philosaphI DA. vAlisa / 81. bhagavAn RSabhadevo yogezvaraH --zrImad bhagavad porU 82. nAnAyogacaryAcaraNo bhagavAn kaivalyapati RSabha: --zrImad bhAgavata dhAraka 83. zrI AdinAthAya namostu tasmai, yenopadiSTA haThayogavidyA / --haThayoga pradIpikA 84. yorpitaruM naoNmi, seva-vaM vAvanam | --jJAnava zara 85. kezyagni kezI viSaM kezI vibharti rodazI / kezI vizvaM svadRze kezIdaM jyoti rucyate / / 86. kakardaveM vRSabho yukta AsIdavAvacItsArathirasya kezI / dudheryuktasya dravataH sahAnasa Rcchanti pmA niSpado mudgalAnIma / -Rgveda 10 / 9 / 10 / 6 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra tevA ja keza rahevA dIdhA 7 e ja kAraNa che ke keza hAvAnA kAraNe te kezI ane kezariyAjI kahevAyA. je rIte siMha peAtAnA kezeAnA kAraNe kezI kahevAya che te ja rIte bhadevane paNa kezI, kezariyAjI vagere nAmeAthI bAlAvAya che. 36 bhagavAna RSabhadevanA vyakitatva ane kRtitvanA saMbaMdhamAM 'RSabhadeva eka parizIlana' graMthamAM vistArathI paryAlAcana karavAmAM Avela che. te kAraNe tenA avalAkananI sUcanAnI sAthe sAthe viSayane samApta karI rahela chuM. sthavirAvali nicarita pachI sthavirAvalImAM devasTiMgaNI kSamAzramaNa sudhI ja paraMparA Ave che. devaviMgaNI kSamAmaNa sudhI eka vizuddha paraMparA rahela che. abhayadeva sUrinA zabdomAM joIe. devasviMgaNI kSamAzramaNa sudhInI paraMparAne huM bhAva paraMparA mAnuM chuM. tenA pachI zithilAcArioe aneka dravya paraMparAonuM pravartana karI dIdhuM. sthavirAvalImAM Avela sthavironI paricaya rekhA, tathA kaLa, gaNa vagerenA paricaya vivecanamAM ApavAmAM Avela che. sAmAcArI sthavirAvalI pachI aMtima vibhAga sAmAcArIne Ave che. jJAnanA sAra AcAra che.9 te mukitanuM sAdhana che. e ja kAraNa che ke jainAgamAmAM jayAM dArzanika tattvonI sUkSma vivecanA karavAmAM Avela che tyAM AcAranuM paNa sUkSmatva nirUpaNa karela che. samyak AcAra ja samAcAra ke sAmAcArI che. digaMbara graMthAmAM paNa te zabda vaparAyela che. ane tenA cAra artha karavAmAM Avela che: (1) samatAnA AcAra (2) samyak AcAra (3) sama (tulya) AcAra (4) samAna (parimANayukata) AcAra 87. cauhiM muTThIhi loaM karei / vRtti tIrthakRtAM paMcamuSTi locasaMbhave'pi asya bhagavatazcaturmuSTikalocagocaraH zrI hemAcAryakRta RSabhacaritrAdyabhiprAyo'yaM prathamamekayA muSTyA smazrukUccayorloce tisRbhizca ziroloce kRte ekAM muSTimavaziSyamANAM pavanAndolitAM kanakAvadAtayoH prabhuskandhayorupari luTantIM marakatopamAnavibhratIM paramaramaNIyAM vIkSya pramodamAnena zakreNa bhagavan ! mayyanugrahaM vidhAyapriyatAmiyamitthameveti vijJapte bhagavatApi sA tathaiva rakSiteti, na hyekAntabhaktAnAM yAJcA manugrahItAraH khaNDayantIti / -- jambUdvIpaprajJapti, vakSaskAra 2 sU. 30 - Agama aDduttarI gAthA 14 88. devaDhikhamAsamaNajA, paraMparaM bhAvao viyANemi / siDhilAyAre ThaviyA, davveNa paraMparA bahuA / 89. NANassa sAraM AyAro 90. samadA samAcAro, sammAcArI samo va AcAro / savvesi sammANaM samAcAro hu AcAro // --mUlAcAra gAthA 123 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: saMzopamAM sAmAcArI zabdano artha che.-munino AcAra, vyavahAra ane iti kartavyatA. prastuta paribhASAnA prakAzamAM zamaNa jIvananI badhI pravRttio sAmAcArImAM AvI jAya che ke je te ahaniza kare che. gha sAmAcArI Avazyaka niryukitakAra bhadrabAhue sAmAcArInA traNa prakAra batAvela che- (1) (2) dazavidha sAmAcArI ane (3) padavibhAga sAmAcArI egha sAmAcArInuM nirUpaNa ogha niryukitamAM karavAmAM Avela che. tenAM (1) pratilekhana (2) piMDa (3) upadhi-pramANa (%) anAyatana (asthAna) varjana (5) pratisevanA-dIpAcaraNa (6) AlocanA ane vidhi te sAta dvAra che. dasavidha sAmAcArInuM varNana bhagavatI3 sthAnAMga94 uttarAdhyayana5 ane Avazyaka nikita6 vageremAM maLe che. pada vibhAga sAmAcArInuM varNana cheda sUtromAM vaNita che. kalapasUtramAM je sAmAcArInuM varNana che te pada-vibhAga sAmAcArImAM Ave che. vAdivetAla zAMtisUrie uttarAdhyayananI brahavRttimAM ogha sAmAcArIne aMtarabhAva dharmakathA ogamAM ane padavibhAga sAmAcArIne aMtara bhAva caraNakaraNAvyogamAM karela che. kalpasUtranI sAmAcArI caraNa karaNAnuyoganA aMtargata che. DaoNkaTara vinTara nIse paNa sAmAcArI vibhAgane kalpasUtrane prAcInatama bhAga hovAnI saMbhAvanA karI che ane potAnAM anumAnanI puSTimAM temanuM ema kahevuM che ke, kalpasUtranuM pUruM nAma papaNA kalpa'te sAmAcArI vibhAganuM kAraNa ja che.97 91. Avazyaka niyukti, gAthA 665 12. paDilehaNaM ca piNDaM, uvahipamANaM aNAyayaNa vajaM / paDisevaNamAloaNa, jaha ya visohI suvihiyANaM / / - ghaniIvana, 2 93. bhagavatI 257 94. sthAnAMga 101749 2. uttarAdhyayana-ba. 3 6 jA. ra-rU-4 96. Avazyaka niyukti (2) Avazya, (2) dhi, (6) mApu (4) pratipucha () vanA, (6) phuchAjara, (7) fmachAra, (8) tathA [2, (1) aspRsthAna (20) 3pasaMvDha I 97. hisTrI Apha iMDiyana liTarecara DA. viMTaranITasa likhita Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kalpasUtra nizIthamAM papaLA kalpanI savistRta vidhi Avela che. pahelAnA yugamAM zramaNa samudAya rAtrinA pahelA pahoramAM kALagrahaNa pUrvaka paryuSaNA-kalpa (sAmAcArI) nuM zravaNa ane paThana karatA hatA. koI paNa gRhastha guhasthinI sAme anyatIthikanI sAme ane anya avasagna saMyatInI sAme tene vAMcavAne niSedha hato. temanI sAme vAMcavAvALA mATe prAyazcitta vidhAna paNa karyuM.99 sarvaprathama paryuSaNA kalpasUtranuM sabhA samakSa vAMcana AnaMdapuramAM rAjA dhruvanane putrazoka naTa karavA mATe caityavAsI zithilAcArI zramaNIe caturvidha saMgha samakSa karyuM. dhruvana nAmanA maitraka vaMzIya vallabhImAM traNa rAjA thayA che ke jemanuM astitva A rIte che. prathama dha vasena (ga. rasa, 200 thI 230 sudhI) I. sa0 519 thI 249, bIjA I. sa. 119 thI 249. bIjA dha vasena saM. 308 thI 323) che. sa. da27 thI 642. trIjA dhruvasena (gu. sa. 331 thI 335) I. sa. 650 thI 654. e rAjAonI rAjadhAnI vallabhImAM paNa hatI. paraMtu 'mahAsthAna" thavAnA kAraNe teo AnaMdapuramAM paNa rahetA hatA. 10 deg paraMtu anveSaNIya che ke kayA rAjAnA samayamAM tenuM vAMcana karavAmAM AvyuM. kalpasUtranI kathA zrI amara jaina Agama zodha saMsthAna gaDha sivAnA, rAjasthAnanA adhikArI, suzrAvaka mulatAna malajI rAMkA, zrI hastImalajI sukharAjajI jinAthI prabhUti sajajanAno Agraha rahela hato ke, Apa kalpasUtranuM saMpAdana kare. prAraMbhamAM huM temanA premabharyA Agrahane TALato rahyo. paraMtu aMte temanI utkRSTa icchAthI parama zraddhaya gurudeve mane AdezanA svaramAM kahyuM, 'A kArya tAre karavAnuM che. yajJa ajamavAranavA anusAra meM tenA saMpAdananA kAryano svIkAra karyo. 98. pajjosavaNAkappaM, pajjosavaNAiM jo u kaDhijjA / gihi-annatithi-osanna-saMjaINaM ca ANAI / / 1 / / pjjosvnnaa-puvvvnniyaa| gihitthANaM annatitthiyANaM ti gihatthINaM annatithiNINa osannANa ya saMjaINa ya jo 'ee pajjosavei' eSAmagre paryuSaNAkalpaM paThatItyartha: tassa cauguruM ANAIyA ya gihi annatithi-osannadugaM te tamguNehaSNuvaveyA / sammIsavAsa saMkAiNo ya dosA samaNivamge / / 2 / / vyAkhyA-gihatthA gihatthIo egaM durga, annatitthigA annatitthiNIo, ahavA osannA osnniio| ee dagA saMjamagaNehi aNavaveyA, teNa tesi purao na kaDiDhajjai / ahavA eehi saha saMvAsadoso bhavaI / itthIsu ya saMkAiyA dosA bhavaMti / saMjaIo jai vi saMjamaguNehi uvaveyAo tahAvi sammIsavAsadoso saMkAdoso ya bhavaI / / -kalpasUtra pRthvIcanda TippaNa meM uddhata. 99. kalpasUtra caNi 100. kalpasUtra TIkAeM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA: saMpAdana kArya saraLa nathI paNa kaThina che ane pachI prAcIna graMthonA saMpAdananuM te kahevuM zuM! jenI bhASA ane bhAvadhArA vartamAna yuganI bhASA ane bhAvadhArAthI atiadhika vyavadhAna pAmI cUkela che. paraMtu jyAre saMpAdananuM kArya hAthamAM lIdhuM tyAre bhaMDAromAMthI prAcIna hastalikhita kalpasUtranI prationuM avalokana karavAno prAraMbha karyo paraMtu koI paNa prati pUrNa zuddha maLI nahi tethI aMte ame evA nirNaya lIdho ke zrI puNyavijyajI mahArAja dvArA saMpAdita 'kalpasUtra'nA pAThane ja mULa AdhAra rAkhavAmAM Ave ane tene ameAe svIkAra karyo che. paMDitapravara zrAddheya upAdhyAya hastImalajI mahArAja saMpAdita kalpasUtranI pAnDulipa paNa mArI sAme rahelI che. artha vagerenI daSTithI teno paNa upayoga karavAmAM Avyo che tathA prAcIna niryukita, cUrNi, pRthvIcaMda TippaNa ane aneka kalpasUtra TIkAothI uparyukata sAmagrI paNa meM lIdhela che. e rIte prastuta saMpAdanamAM mArA taraphathI kAMI paNa na milAvatAM ahIMtahIMthI sAmagrI bhegI karIne, vyavasthitarUpa devAnuM kArya me' karela che. te badhA graMtha ane graMthakArono huM RNI chuM ke jemane pratyakSa ke parokSa rUpathI koI paNa jAtano mane sahayeLa maLela che. 39 parama zraddheya sadguruvarya prasiddha vakatA rAjasthAna kesarI gaMbhIra tattvaciMtaka zrI puSkaramunijI mahArAja sAhebane mane meTA pramANamAM lekhanakAryamAM sakriya yoga, pathadarzana ane protsAhana prApta thayela che. jenAthI mArI kArya dizAe sadA lokita thaI rahela che. temanI apAra kRpAdaSTi vagara A kArya kadI suMdara rIte pUrNa thaI zakata nahi. temanA vizALa jJAnarAzi ane gaMbhIra ciMtanamAMthI huM zAnanuM jyoti-sphUliMga prApta karI zakyo chuM te mAruM parama saubhAgya che. huM zrAddhya gurudeva pratye kRtajJatA jJApana karIne bhAramukata banuM evI apekSAthI mane ema zreyaskara lAgI rahela che ke temanA AzIrvAdanuM zakitabala prApta karIne adhika bhAre banuM ane navA zedhapUrNa lekhanakAryamAM dattacittathI lAgI jAuM. sevAmUrti khaMDita zrI hIrAmunijI mahArAja sAhityaratna zAsrIzrI gaNezamunijI kAvyatIrtha sAhityavizArada, jinendra munijI kAvyatIrtha, sAhityazAstrI zrI rameza munijI, kAvyatIrtha, zAstrI rAjendra munijI ane punita muninuM prabhuti munimaMDaLanA snehAspada vyavahAra bhUlI zakAto nathI. sAthamAM ja mahAna sAhityakAra paMDitapravara zrI zeAbhAcadrajI bhArilla ane kalamakalAdhara zrI, candra surANA 'sarase' paNDa lipinuM avalokana karI temane aNumAla sujhAva dIdhA tethI temane te madhura vyavahAra sadA avismaraNIya raheze. gujarAtI anuvAda sane 1970 nA akSayatRtIyAnAM pAraNAMnAM senerI avasara upara zraddheya pUjya gurudeva, temanA ziSya samudAya sahita kAMdAvADI upAzayamAM birAjamAna hatA. te vakhate rITAyarDa DIsTrikaTa ane sezansa jaja suzrAvaka zrI jagajIvanadAsa lAlajIbhAI dozI darzanArthe AvyA. ame temanA nAmathI ciraparicita hatA ane teo amArA nAmathI. paraMtu maLavAna to te prathama avasara hato. temaNe upAdhyAya kaviratna zrI amaracaMdajI mahArAja sAhebanAM 'adhyAtma-pravacana' pustakano tathA anya pravacanano utkRSTa anuvAda karyo hato. jyArathI te rAjakIya pravRttithI nivRttatta thayA tyArathI te, temanA vadhAre samaya dhArmika sAhitya - sAdhanAmAM lagAve che. vArtAlApanA prasaMgamAM temaNe mArA dvArA lakhAyelA grantho dekhyA, 'kalpasUtra' nA hiMdI saMskaraNane dekhIne, temaNe gurudevazrIne nivedana karyuM ke jo tene gujarAtI anuvAda thAya te gujarAtI bhASA--bhASio mATe ghaNA upayogI siddha thAya. gurU Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 kalpasUtra devazrIe svIkRti pradAna karI ane temaNe ghaNA TUMkA samayamAM ja ni:svArtha sevAbhAve anuvAdanuM kArya saMpanna karI dIdhuM. mArI mAtRbhASA gujarAtI na hovAthI amArA AgrahathI jaina sAhityavikAsa maMDaLanA saMcAlaka paMDita subedhacaMdrajI jaine pahelethI chelle sudhI avalokana karyuM. tathA koI koI sthaLa upara bhASAnI dIi parimArjana paNa karyuM tathA zrI saubhAgyacaMdra go. turakhiyAe presameTaranI daSTithI pAMDulipi taiyAra karI. e rIte te badhA vijJAna madhura sahayogathI anuvAdanuM kArya saMpanna thayuM. hiMdInA saMskaraNamAM asAvadhAnIthI tathA pUpha saMbaMdhI kAMIka khalanAe rahI gaI hatI te badhAnuM temAM parimArjana karI devAmAM AvyuM tathA eka be jagyAe koIka bhrAmaka vArtA hatI tenuM paNa vivecana lakhIna nirAkaraNa karI devAmAM Avela che tethI huM teo badhAne AbhArI chuM ke jemaNe mane sanehathI parimArjanane mATe prastAva ke preraNA ApI hatI. gujarAtI saMskaraNane prakAzita karavAnuM zreya kAMdAvADI sthAnakavAsI jaina saMghanA adhikRta adhikArIono che. huM prathama sarva kAMdAvADI saMghanA prANasvarUpa adhyakSa zrI gIradharalAla dAmodara daphatarI je "gIradhara bApA"ne nAmathI oLakhAya che temane vistRta karI zakato nathI ke je bhalene tanathI vRddha banI cUkayA hoya paNa manathI Aja paNa navajavAnane pAchaLa rAkhe che. jemanA manamAM Azu-ANumAM apAra joza che. temanA manamAM sthAnakavAsI jaina samAjanA utthAnanI maMgalamaya bhAvanAra uchALA mArI rahela che. muMbaInI mahAnagarImAM prativarSa seMkaDo bhese ane gAye katalakhAnAmAM jAya che temane abhayadAna devA mATe Aja paNa teo yuvakanI mAphaka daDha saM5thI kArya karI rahela che. te uparAMta kAMdAvADI saMghanA upAdhyakSa ane muMbaI sthAnakavAsI jaina mahAsaMghanA adhyakSa zrI cImanalAla cakubhAI zAhane kaI rIte vistRta karI zake ke je muMbaInA ja nahi balka saMpUrNa sthAnakavAsI samAjanA mukha ane mastaka bane che. teozrI gaMbhIra vicAraka che. pratyeka vastunA aMta sudhI pahoMcIne tenA upara UMDANathI citana karavuM te temane svabhAva che. temano anubhava jeTale UMDA che teTalI abhivyakita paNa madhura che. maulika sAhitya pratye temane svAbhAvika abhiruci che. meM jAte ja dekhela che ke avakAzanI kSaNomAM rAsAhityane svAdhyAya karatAM cImanalAlabhAInuM jIvana AdhyAtmika, dhArmika, sAmAjika, rAjanaitika badhI daSTiothI sabhara che. sevA ane saraLatAnI jIvatI jAgatI pratimA, lokapriya netA ravIcaMdra sukhalAla zAha ke je muMbaInA vastuta: ajAtazatru che. bhASaNa kaLA niSNAta saurASTra kesarI ramaNikalAla kasturacaMda koThArI, utsAhI kAryakartA snehamUrti zrI dalIcaMdabhAI, amRtalAla desAI, udArahRdayI zrI nagInabhAI kalyANajI zAha, kuzaLa kAryakara zrI vADIbhAI jeThAlAla zAha prasRti kAMdAvADI saMghanA A ojasvI tejasvI maMtrI maMDaLane paNa bhUlI zakato nathI. temanA sAhityika premanA kAraNe ja prastuta graMtha sudharmAjJAna maMdira mAraphata prakAzita thaI zakela che. bIjI AvRtinI banne bhASAnuM saMzodhana kArya paMDita zrI zebhAcandrajI bhArile karela che. graMthane mudraNa kaLAnI daSTithI adhikAdhika suMdara banAvavAnuM zreya ni:svArtha sevAbhAvI mudraNakaLA marmajJa zrInaMdalAlabhAI ema. dozIne che ke jemaNe potAnA amUlya samayano bhAga ApIne graMthane ghaNuM ja zIdhra suMdara ane cittAkarSaka chapAvavAnuM kArya karI dIdhela che ke jemanI bahumUlya sevA sadA smRtipaTa upara camakaze. AzA che, eTaluM ja nahi paNa daDha vizvAsa che ke hiMdInI mAphaka gujarAtI saMskaraNa paNa adhikAdhika lokapriya banaze evI AzA ane nizcayanI sAthezrI meghajI thobhaNa jene devendra muni dharmasthAnaka : 170, kAMdAvADI, muMbaI-4 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kapAtra upakrama Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAra-tapasA kalpaH, kalpa: kalpadrurIpsite / kalpo rasAyanaM samyak, kalpastattvArtha-dIpaka : / / -kalpasamarthanama, kalpamahimA zloka 1 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama -* kalpanI paribhASA ane bheda kalpane artha che-nIti, AcAra, maryAdA, vidhi ane samAcArI. AcArya umAsvAti kahe che- je kArya jJAna, zIla, tapanI (upagraha) vRddhi kare che ane doSone nigraha (zamana) kare che te niyaSTithI kalpa che bAkI zeSa akalpa che. ' kalpasUtranI TIkA anusAra zramaNone AcAra ka95 che. kalpanAM Agama, bhASya, niyukti ane zUrNi sAhityamAM aneka bheda, prabheda nirUpita thayela che te badhAMnI ahIM carcA na karatAM kevaLa dasa kalpo arthAta kalpanA dasa prakAro upara ja vicAra karavAmAM Avela che. te dasa kalpa A prakAre che: (1) Acelaya (2) ozika (3) zayyAtarapiMDa (4) rAjapiMDa (5) kRtikarma (6) vrata (7) yeSTha (8) pratikramaNa (9) mAsakalpa (10) paryuSaNa -kalpa. 3 - Acelakya cela' zabdano artha -vastra che. na cela eTale acela-vastrano abhAva. "a" zabdane eka artha alpa paNa che ja jema ke anudarA. AcArAMganA TIkAkAre ISata (alpa) arthamAM naga samAsa mAnIne acelane artha "alpavastra' karela che. 5 uttarAdhyayana 6 ane kalpasUtranI 7 TIkAomAM paNa te ja artha mAnya thayela che, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalapasUtra zramaNa saMskRtimAM zramaNo mATe be jAtanA kalpa vihita thayelA che-jinakalpa ane sthavirakalpa. niryukti ane bhASya anusAra jinakapI zramaNa te hoya che ke je vajaSabhanArA saMhananavALA hoya tathA ochAmAM ochA navamA pUrvanI tRtIya AcAravastunA mRtapAThI hoya ane vadhumAM vadhu kaMIka nyUna dasa pUrva sudhInA mRtapAThI hoya. * jinakalpI zramaNa paNa pahelAM vikalpI ja hoya che. sthaviraka9pI zramaNa ja jinakalpano svIkAra kare che. jinakalpI zramaNa nagna, niSpatikarma ane vividha abhigrahadhArI hoya che. tenA be prakAra che. (1) pANipAtra-hAthamAM bhejana karavAvALA. (2) pAtradhArI- pAtramAM bhejana karavAvALA. pANipAtra jinakalpI zramaNa paNa upadhinI dRSTithI cAra jAtanAM hoya che. keTalAka zramaNa mukhavastrikA ane rajoharaNa -e be upAdhi rAkhe che. keTalAka zramaNa mukhavastrikA, rajoharaNa ane eka vastra rAkhe che. keTalAka zramaNa mukhavastrikA rajoharaNa ane be vastra rAkhe che, ane keTalAka zramaNa, mukhavastrikA rajoharaNa tathA traNa vastro rAkhe che. pAtradhArI jinakalpI zramaNa paNa be, traNa, cAra ke pAMca upakaraNo sivAyanA sAta jAtanA pAtra-niryoga rAkhavAne lIdhe anukrame nava, sivAya daza, agIAra ane bAra jAtanI upAdhithI temanA paNa cAra bheda thAya che, e rIte jinakadipaka zramaNonA mukhya be ane uttarabheda ATha thAya che. Agama anusAra sthaviraka9pI zramaNonA upadhinI daSTie aneka bheda karI zakAya che. keTalAka zramaNe traNa vastra ane eka pAtra rAkhatA hatA. keTalAka zramaNe be pAtra ane eka vastra rAkhatA to keTalAka zramaNA eka pAtra ane eka vastra rAkhatA hatA. uparanI carcAne sAra e che ke jinakalpI hoya ke sthavirakalpI, teo ochAmAM ochA mukhavastrikA ane rajoharaNa e be upakaraNa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama : dasa ka95 te rAkhe ja che. tethI ahIMyA Agelakya-kalpane artha saMpUrNa vastrane abhAva nahi paraMtu alpamUlyavALA pramANapata jIrNa-zIrNa vastra dhAraNa karavA ema che. pUrvAcArya racita "kalpa-samarthanamAM kahe che ke prathama ane aMtima tIrthakarane dharma (AcAra) acelaka che ane bAvIsa tIrthakarone dharma (AcAra) salaka ane acelA banne jAtane che. tene artha e che ke bhagavAna RSabhadeva ane bhagavAna mahAvIranA zramaNane mATe evuM vidhAna che ke teo sapheda ane pramANasaranAM vastra rAkhe paNa bAvIsa tIrthakaronA zramane mATe prastuta vidhAna nathI. teo deg vivekaniSTha ane jAgarUka sAdhaka hatA tethI camakatA raMgaberaMgI pramANathI adhika vastro rAkhI zaktA hatA. tevA vadhAre vacce rAkhavA chatAM paNa temanA manamAM Asakti rahetI nahatI.. uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAna pArzvanAthanA zramaNa kezakumAra ane bhagavAna mahAvIranA pradhAne aMtevAsI gaNadhara gautamano madhura saMvAda che. kezIkumAra zramaNe gotama samakSa jijJAsA prastuta karI ke "bhagavAna mahAvIrane dharma acelaka che ane bhagavAna pArzvanAthano celaka che. zuM AvA AcArabhedane jevA chatAM ApanA mAnasamAM zaMkA thatI nathI? samAdhAna karatAM gautame kahyuM -"vijJavara! vijJAnathI tattvane jANIne ja dharma sAdhanAnI AjJA ApavAmAM Avela che. lokomAM pratItine mATe, saMyamanirvAhane mATe, jJAnAdi guNa grahaNane mATe, varSAkalpa vageremAM saMyamapAlanane mATe ja vastra vagere upakaraNanI AvazyaktA che. kharI rIte baMne tIrthakaronI pratijJA ( prarUpaNA ) mokSanA sabhUta sAdhana jJAna, darzana ane cAritra rUpa ja che, temAM koI aMtara nathI." 12 Agama anusAra badhA tIrthakara devadUSya vastranI sAthe pravrajyA grahaNa kare che. 3 thoDA vakhata sudhI devadUSya vastrane rAkhe che. bhagavAna zrI mahAvIre paNa eka varasathI paNa adhika devadUSya vastra dhAraNa karIne rAkhyuM hatuM, tyArabAda teo pUrNa acelaka banyA. 14 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra bAvIsa parISahAmAM chaThThA acela parISaha che, 15 tenA paNa a e che ke: vastra jIrNazIrNa thayA hAya tA paNa zramaNa evI ciMtA na kare ke huM vasrarahita thaI jaIza athavA ema paNa vicAra na kare ke vajra jIrNa thaI gayuM te sAruM thayu, have huM navA vastrAthI sacelaka thaI jaIza, saMcela tema ja acela baMne avasthAmAM zramaNa kheti na thAya, dha A rIte Acelaya-5nA artha saMkSepamAM alpa, pramANasara ane sapheda vastra dhAraNa karavAnI maryAdA evA thayA. audezika oddezika kalpanA artha che zramaNane dAna devAnA uddezathI athavA parivrAjaka, zramaNa, nigraMtha badhAne uddezIne banAvelA anna, vastra, bhavana 17 vagere te zramaNAne mATe agrAhya tema ja asenya che, je zramaNane tenI khakhara paDI jAya te te spaSTarUpathI kahe ke evuM anna vagere mane kalpatuM nathI, 19 prathama tema ja aMtima tIyakaronA zramaNeAne mATe evuM vidhAna che ke eka zramaNane uddezIne banAvelA AhAra vagere tene grahaNu karavAnu kalpatuM nathI tema ja anya zramaNane paNu te grahaNa karavAnuM kalpatuM nathI. paraMtu bAvIsa tIkarAnA samayamAM je zramaNane uddezIne AhAra vagere banAvavAmAM Avela hoya teA te temane grahaNa karavAnuM kalpatuM nathI paraMtu zeSa zramaNAne mATe te grAhya thaI zake che, '' 19 * 21 dazavaikAlika 20 praznavyAkaraNa sUtrakRtAMga uttarAdhyayana, 23 AcArAMga 24 ane bhagavatI 25 vagere AgamAmAM aneka sthaLoe auddezika AhAra vagere grahaNa karavAnA niSedha che kema ke oddezika vagere grahaNa karavAthI trasa ane sthAvara jvAnI hiMsAnuM anumeAdana thAya che 26 tethI te zramaNeAne mATe agrAhya che.' 27 * zayyAtara - piDa zramaNane zayyA (vati-upAzraya) ApIne saMsAra samudra taravA 22 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakalpa: dasa kalpa vALA gRhastha zayyAtara kahevAya che 28 arthAta te gRhapati ke jemanA makAnamAM zramaNa rokAyela hoya te zayyAtara che ra9 nizItha bhASyanA abhimatAnusAra svayaM gRhapati ke tenA dvArA nirdiSTa kaI paNa vyakti zayyAtara bane che. 30 zAtara kyAre bane che? tenA vize AcAryonA vibhinna mata che. nizItha bhASya ane cUrNimAM te badhA matone nirdeza karavAmAM Avela che tathA bhASyakAre temane spaSTa abhimata A rIte Apela che-zramaNa je sthAnamAM rAta rahe, sUe ane carama Avazyaka kArya kare te sthAnanA adhipati zavyAtara bane che. 32 zramaNane mATe zayyAtaranAM anna, pANI, khAdima, svAdima, vastra, pAtra vagere agrAhya che ane tRNa, rAkha, pATa, bAjoTha vagere grAhya che. 33 sUtrakRtAMgamAM zayyAtarane ThekANe "sAgAriya piMDa" lakhela che 34 tene artha paNa TIkAkAre zayyAtarapiMDa karela che." rUpa * rAjapiMDa mUrdhAbhiSikta arthAta jene rAjyAbhiSeka thayela hoya te rAjA kahevAya che. tenuM bhajana rAjapiMDa che. 36 jinadAsagaNimahattaranA abhimatAnusAra senApati, amAtya, purohita, zreSThI ke sArthavAha sahita rAjyano je rAjA upabhega kare che temane piMDa (bhajana) grahaNa karavo na joIe bIjA rAjAone mATe niyama nathI. agara doSa che evI saMbhAvanA jaNAya te grahaNa karavo joIe nahI. ane nirdoSa hoya to te grahaNa karI zakAya che. 37 rAjapiMDanuM tAtparya -rAjakIya bhejana che. rAjakIya bhajana sarasa, madhura temaja mAdaka hoya che jenA sevanathI rasalolupatA vadhavAnI saMbhAvanA rahe che, sAthosAtha te uttejaka paNa hoya che. A prakArane praNIta AhAra sarvatra malavo prAyaH saMbhava nathI. rasalolupa muni kayAMya aSaNIya AhAra grahaNa na kare te daSTie rAjapiMDane niSedha karavAmAM Avela che. eSaNAzuddhi e ja prastuta vidhAnanI mULadRSTi che. 38 jo koI te vidhAnane bhUlI jaIne rAjapiMDa grahaNa kare athavA rAjapiMDane upayoga kare to te zramaNane cAturmAsika prAyazcitta Ave che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra rAjapiMDanA niSedha pAchaLa anya aneka tathya rahela che. jene ullekha nizIthabhASya ane cUrNimAM karavAmAM Avela che. rAjabhavanamAM mukhyapaNe senApati vagerenuM AvAgamana rahe, kayAreka zIghatA vagerenA kAraNe zramaNane dhakkA lAgavAnI ke pAtra vagere phUTavAnI saMbhAvanA paNa rahe, koI viziSTa kArya mATe jatAM sAdhune jovAthI teo tene apazukana paNa samajI le 41 -AvA kAraNothI rAjapiMDa agrAhya tathA aSaNIya mAnela che tathA te grahaNa karavo tene anAcAra kahela che. 42 bhagavAna mahAvIra ane RSabhadevanA zramane mATe ja rAjapiMDane niSedha che paraMtu bAvIsa tIrthakaronA zramaNa mATe nahi43 rAjapiMDathI abhiprAya che cAra jAtanA AhAra, vastra, pAtra, kaMbala, rajoharaNa-e ATha vastuo ane te ATheya agrAhya mAnela che. 44 * kRtikarma kRtikarmane artha che pitAnAthI saMyamAdimAM jayeSTha ane saguNomAM zreSTha zramaNanuM UbhA thaIne hRdayathI svAgata karavuM, temanuM bahumAna karavuM, temanI hita zikSAone nata mastake zraddhApUrvaka svIkAra karavo. 45 covIseya tIrthakaronA zramaNe pitAnAthI cAritramAM jyeSTha zramaNone vaMdana namaskAra kare che. A kalpa sArvakAlika che. 46 -vrata vratano artha che virati. cha virati asata pravRttinI hoya che. akaraNa, nivRtti, uparama ane virati A badhA kAryavAcI zabda che. 48 vrata zabdano prayoga nivRtti ane pravRtti baMne arthomAM thAya che. jema ke:"vRSalAnaM vratayati" arthAt te zudranA annane parihAra kare che. "pa. vratayati'' arthAta te mAtra dUdha pIe che, te sivAya bIju kAMIpaNa khAte nathI. A pramANe asata pravRttino parivAra ane satamAM pravRtti e baMne arthomAM vrata zabdane prayoga thayela che. 49 bhagavAna zrI mahAvIra ane RSabhadevanA zramaNa pAMca mahAvratarUpa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama : dasa ka5 dharmanuM pAlana kare che ane anya bAvIsa tIrthakaronA zramaNo cAra yAmanuM. tenuM zuM rahasya che, e prazna bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA aMtima pratinidhi kezIkumAra zramaNanA manamAM ghoLAyA karato hato. temaNe zrI gautama gaNadharane pUchayuM. pa0 gautame samAdhAna karatAM kahyuMH "vijJavara! prathama tIrthakaranA zramaNa =ju ane jaDa hoya che, aMtima tIrthakaranA zramaNa vakra ane jaDa hoya che jyAre vacalA bAvIsa tIrthakaronA zramaNa Rju ane prANa hoya che. prathama tIrthakaranA munio kaThinatAthI dharma samaje che ane aMtima tIrthakaranA ziSyone dharmapAlana karavuM te kaThina hoya che paraMtu madhyavatI tIrthakaronAM zramaNone mATe samajavuM temaja pALavuM sulabha hoya che. 5 cAturyAma ane paMcayAmane je bheda che te paNa bahAranI dRSTithI che, nahi ke aMtaradaSTithI. madhyavatI zramaNa parigraha tyAgamAM ja cothA vratane samAveza karI letA hatA. kaMcana ane kAminIne teo anyonyAzraya saMbaMdha samajatAM hatAM. para strIne paNa parigrahamAM gaNatA hatA. keTalAMka Adhunika ciMtakoe lakhela che ke teo kAMtAyukta hatA paraMtu temanI te kalpanA anAgamika temaja asaMgata che. -- jayeSTha jainadharma guNapradhAna hovA chatAM paNa tenI paraMparA purUSa jyeSTha rahela che. so varasanI dIkSitA sAdhvI paNa Aje dIkSita thayelAM zramaNane paNa zraddhA bhakti pUrvaka namaskAra kare evI jinendronI AjJA che. eka jyeSTha kalpanA bIje paNa artha thAya che. bAvIsa tIrthakarenA samayamAM zramaNanuM sAmAyika cAritra ja hoya che. paraMtu prathama aMtima tIrthakaronA samayamAM zramaNone sAmAyika cAritranI sAthe ja chedaparathAnika cAritra paNa hoya che. tenA AdhArathI ja zramaNa yeSTha ke kaniSTha bane che, AjanA yugamAM sAmAyika cAritranA grahaNane ladhu dIkSA ane chedo pasthApanIya cAritranA grahaNane moTI-dIkSA (vaDI dIkSA) kahe che. pa4 jyaSTakalpano trIjo paNa artha che, pitA-putra, rAjA-maMtrI, zeTha-munIma, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kalpasUtra mAtA-putrI vagere je eka ja sAthe pravrajyA grahaNa kare tyAre pitA, rAjA, zeTha, mAtA vagerene yeSTa banAvavAmAM Ave che. je putra vageree prathama sAmAyika cAritra vagere grahaNa karI lIdhela hoya ane pachI pitA vagerenA manamAM pravrayA levAnI bhAvanA pragaTa thAya tyAre cAra-cha mahinA sudhI tene chedapasthApanIya cAritra na Ape. paraMtu pitA vagerene cAritra ApIne yeSTha banAve, papa - pratikramaNa pratikramaNa jaina dharmanI sAdhanAnuM pramukhatama aMga che. pratikramaNane artha che "pramAdavaza svasthAnathI cuta thaIne parasthAnane prApta karyA pachI pharIne svasthAnane prApta karavuM" atikramaNano artha samajavAthI pratikramaNane artha (dha) thaI jaze, para atikramaNane artha che-sImAne oLaMgavI ane tethI pratikramaNane artha theye pharI potAnI sImAmAM pAchA AvavuM. AtmA svarUpamAMthI parasvarUpamAM cAlyo gaye hoya tene pharI potAnA svarUpamAM laI AvavAnI kriyA te pratikramaNa che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane aprazasta yuga e cAra doSane sAdhanAnA kSetramAM ghaNAja bhayaMkara mAnavAmAM Avela che. tethI sAdhake te donA parivAra mATe pratikramaNa karavuM joIe. mithyAtvane tyAgIne sabhyatvano svIkAra karavo joIe. aviratine choDI vrata aMgIkAra karavA joIe, kaSAyathI mukta thaIne kSamA, vinamratA, saralatA, nirlobhatA dhAraNa karavI joIe. aprazasta yogone choDI prazasta yogomAM ramaNa karavuM joIe. 57 bAvIsa tIrthakaronA samayanA sAdhaka ghaNA vivekaniSTha ane jAgarUka hatA tethI teo doSa lAgatAMnI sAthe ja pratikramaNa karatA hatA. pa8 keTalAka AcAryone mata che ke devasI, rAIya (rAyasI), pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika e pAMca pratikramaNomAMthI bAvIsa tIrthakaronA samaye devasI ane rAI (rAyasI) e be ja pratikramaNa thatAM hatAM, bAkInA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 upakrama: dasa kalpa nahi. pa9 jinadAsa gaNI mahattare spaSTa kahe che ke "prathama ane aMtima tIrthakaranA samaye niyamita rUpathI ubhayakALa pratikramaNa karavAnuM vidhAna che ane sAthosAtha doSa kALamAM paNa IryApatha ane bhikSA AdinA rUpamAM tatkALa pratikramaNanuM vidhAna che. bAvIsa tIrthakaronA zAsana-kALamAM doSa lAgatAM ja zuddhi karI levAmAM AvatI hatI ane tethI ubhayakALa niyamita rIte pratikramaNanuM vidhAna na hatuM. 10 ---ka mAsa ka5 zramaNane AcAra che ke te eka sthAna upara sthira thaIne na rahetAM cAturmAsa sivAyanA kALamAM zIta (hemaMta) ane grISmaRtumAM vihAra karatA rahe. 1 bhAkhaMDa pakSInI mAphaka apramatta thaIne grAmAnugrAma vihAra kare para vihAranI dRSTithI kALane be bhAgamAM vaheMcI nAkhavAmAM Avela - varSAkALa ane Rtubaddha kALa. varSAkALamAM zramaNa cAra mAsa sudhI eka sthAna upara sthira rahI zake che ane Rtubaddha kALamAM eka mAsa sudhI. varSAkALano samaya ekasthAna upara sthira rahevAne utkRSTa samaya che tethI tene saMvatsara kahela che. 63 brahalkalpabhASyamAM varSAvAsanuM parama pramANu cAra mAsa batAvela che. 64 ane zeSa-kALanuM parama pramANa eka mAsa, 15 je sthAna upara zramaNa tkRiSTa kALa rahI cukela hoya arthAt je sthAnamAM varSARtumAM varSAvAsa karela hoya te sthAnamAM anyatra be cAturmAsa karyA pahelAM bIjuM cAturmAsa na kare ane je sthAna upara mAsakalpa karela hoya te sthAna upara be mAsa anyatra vitAvyA vinA na rahe. 6 jo ke gAthAmAM trIjIvArane spaSTa ullekha nathI paraMtu sthavira agatyasiMhanA abhimatAnusAra cakAra dvArA te pratipAdita che. 7 bhagavAna RSabhadeva ane mahAvIranA zramaNone mATe ja mAsa kalpanuM vidhAna che, zeSa bAvIsa tIrthakaronA zramaNone mATe nahi. 18 teo icche te dIrdhakALa sudhI paNa eka sthAna upara rahI zake che ane Icche te zIdhra eka sthAnathI bIjA sthAne prasthAna karI zake che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. kalpasUtra -- * paryuSaNA kalA parijha upasarga sAthe vasu dhAtuthI "anaH" pratyaya lagADatAM paryuSaNa bane che. jene artha che AtmAnI samIpe rahevuM. parabhAvamAMthI khasIne svabhAvamAM ramaNa karavuM. Atma-majajana, Atma-ramaNa ke Atmaratha thavuM. AtmaramaNanuM te kArya eka divasa sAmUhikarUpathI manAvavAmAM Ave che ane te "parva' kahevAmAM Ave che. A pavitra parva aSADhI pUrNimAthI ogaNapacAsa athavA pacAsamA divase manAvavAmAM Ave che. * jene saMvatsarI mahAparva kahe che. paryuSaNa -kalpane bIjo artha che eka sthAna para nivAsa karo. te sAlaMbana ane nirAlaMbana rUpa be jAtanAM che. sAlaMbanano artha che sakAraNa ane nirAlaMbanano artha che kAraNarahita. nirAlaMbanamAM paNa janya ane utkRSTa rUpa be bheda che. 40 paryuSaNanA paryAyavAcI zabda A rIte batAvavAmAM Avela che. (1) pariyAyavasthavaNuM (2) pamosamaNa (3) pAIyA (4) parivasanA (papajusaNa () vAsAvAsa (7) paDhamasamosaraNa (8) ThavaNa ane (9) jeTrograha. jo ke A badhAM nAme ekAthI che te paNa vyutpattibhedanA AdhAre temAM kAMIka arthabheda paNa che ane te arthabheda paryuSaNathI saMbaMdha rAkhatI vividha paraMparAo ane te niyatakALamAM karavAmAM AvatI kriyAonuM mahattvapUrNa nidarzana kare che. te arthothI kAMIka aitihAsika tathya paNa vyakta thAya che. - paryuSaNa kALanA AdhArathI kALagaNanA karIne dIkSA paryAyanI jayeSThatA ane kaniSThatA gaNavAmAM Ave che arthAt jeTalAM paryuSaNa karyA hoya teTalAM ja dIkSA paryAyamAM jayeSTa, paryuSaNakALane eka jAtanuM 'varSamAna" gaNavAmAM Ave che tethI paryuSaNane dIkSA paryAyanI vyavasthAnuM kAraNa mAnela che. varSAvAsamAM judI judI jAtanI dravya, kSetra, kALa, bhAva saMbaMdhI kAMIka vizeSa paryAye (kriyAo)nuM AcaraNa karavAmAM Ave che te kAraNe Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 upakrama : dasa kalpa paryuSaNanuM bIjuM nAma " pasamaNA" che. gRhastha vagere badhAne mATe samAnabhAvathI ArAdhanIya hovAnA kAraNe te kalpa "pAgaIyA" (prAkRtika) kahevAya che. A niyata avadhimAM sAdhaka AtmAnI nikaTa vadhumAM vadhu rahevAne prayatna kare che tethI te "parivasanA paNa kahevAya che. * pajusaNA artha sevA paNa che. te kALamAM sAdhaka AtmAnA jJAna, darzana vagere nijaguNanI sevA-upAsanA kare che, tethI tene "pajusaNA" paNa kahe che. A kalpamAM zramaNa eka sthAna upara cAra mAsa sudhI nivAsa kare che tethI tene "vAsAvAsa-varSAvAsa" paNa kahevAmAM Avela che. koI vizeSa kAraNa na hoya te prAvRt (varSA) kALamAM ja cAturmAsa pasAra karavA yogya kSetramAM praveza karavAmAM Ave che tethI tene "paDhamasamosaraNa" (prathamasamavasaraNa) kahe che. | Rtubaddha kALanI apekSA tenI maryAdAo judI judI hoya che tethI te "ThavaNa che. Rtubaddha kALamAM ekeka mAsane kSetrAvagraha hoya che paraMtu varSAkALamAM cAra mAsano hoya che tethI tene je graha- STAvagraha kahe che. 71 je sAdhu aSADI pUnama sudhI niyata sthAna upara AvI pahoMcela hoya ane varSAvAsa jAhera karI dIdhela hoya tyAre (aSADa vada pathI ja) varSAvAsa prAraMbha thaI jAya che. yogya kSetra na maLe to aSADa vada dasame ane tyAre paNa je yogya kSetranI prApti na thaI hoya to aSADa mAsanI paMca dasamI (amAvAsyAo) varSAvAsa AraMbha karavo joIe. tyAM sudhI paNa yogya kSetra na maLe te pAMca pAMca divasa vadhAratA aMte bhAdaravA suda 5 sudhImAM to cAturmAsa karI devAnuM anivArya mAnavAmAM Avela che. te samaya sudhI paNa yogya kSetra prApta na thAya to aMte vRkSanI nIce paNa paryuSaNAkalpa karavuM joIe paraMtu te tithinuM koI paNa saMjoge ullaMghana na karavuM joIe. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kalpasUtra pAMcama, dasama ane pAkhI e parvomAM ja paryuSaNa kahyuM karavuM joIe, anyatithi ke aparvamAM nahi. AvI jAtanuM sAmAnya vidhAna havA chatAM paNa viziSTa kAraNathI AryakAlake thanA divase paryuSaNunI ArAdhanA karI hatI paraMtu tene apavAda gaNavAmAM Avela che ane te kaI paraMparAnA rUpamAM mAnya karavAmAM Avela nathI. chara varSAvAsamAM vizeSa kAraNathI zramaNa vihAra karI zake che. sthAnAMga sUtramAM pAMca kAraNono nirdeza karela che. te A pramANe che: (1) jJAna mATe (2) darzana mATe (3) cAritra mATe (4) AcArya ke upAdhyAya kALa dharmane pAmyA hoya te ane (5) AcArya upAdhyAya vagerenI vaiyAvRtyane mATe 73 kalpasUtranI TIkAomAM keTalAM anya kAraNa paNa varSAvAsamAM vihAra karavA mATe batAvela che jevA ke- duSkALa, bhikSAnI upalabdhi na hoya, rAjaprakopa thAya, roga utpanna thAya, jIvonI utpattinuM Adhikaya hoya, vagere vagere ja - varSAvAsa samApta thatAM zramaNe vihAra karavo joIe paNa je vRSTinuM Adhikya hAya, varasAdathI rastA durgama ke bhAMgI gayA hoya, kAdava kIcaDa vadhu hoya, bImArI vagerenuM koI kAraNa hoya to te varSAvAsa pachI paNa rokAI zake che. 5 - varSAvAsane mATe paNa te ja kSetra uttama mAnavAmAM Avela che ke jyAM tera guNa heya- te A pramANe -(1) jyAM vizeSa kAdava na hoya (2) adhika jIvonI utpatti na hoya (3) zauca-sthaLa nirdoSa hoya (4) rahevAnuM sthAna zAMti ApanAruM hoya (5) gorasanI upalabdhi yogya rIte thatI hoya (6) janasamUha vizALa ane bhadrapariNAmI hoya (7) sujJa vaidya hoya (8) auSadha sulabha hoya (9) gRhastha varga dhana, dhAnyAdithI samRddha hoya (10) rAjA dhArmika hoya (11) zramaNanuM brAhmaNo dvArA apamAna na thatuM hoya (12) bhikSA sulabha hoya (13) jyAM svAdhyAya mATe yogya sthAna hoya. 76 bhagavAna RSabhadeva ane bhagavAna mahAvIranA zramaNane mATe varSAvAsa-paryuSaNAnuM pUrNa vidhAna che arthAta teo cAra mAsa sudhInA niyata kALamAM eka ja kSetramAM vAsa kare che. zeSa bAvIsa tIrthakaronA zramane Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama : dasa ka95 15 mATe evuM vidhAna nathI. teo varSA vagerenA kAraNe rokAtA paNa hatA ane kAraNa na hoya to vihAra paNa karI jatA hatA. 7 A dasa kalpamAM (1) Alaya (2) oddezika (3) pratikramaNa (4) rAjapiMDa (5) mAsa kalpa (6) paryuSaNA kalpa e cha kalpa asthira che. 8 (1) zayyAtarapiMDa (2) cothA mahAvratarUpadharma (3) puruSaSTha (4) kRtikarma e cAra kalpa avasthita che ane covIseya tIrthakaronA zAsanamAM mAnya che. 79 - kalpaH trIjuM oSadha kalpanA mahattvanuM pratipAdana karatAM pUrvAcAryoe eka vicArapradhAna daSTAMta Apela che. kSitipratiSTha nagara hatuM. jitazatru nAmanA rAjA tyAM rAjaya karatA hatA. cira pratIkSA pachI, DhaLatI vaye tene putraratnanI prApti thaI. putra sadA svastha ane prasanna banyo rahe te mATe rAjAe tenA rAjyanA traNa suprasiddha vaidyane lAvyA ane temane kahyuM: "vaidyarAja! evuM auSadha batAvo ke jenA sevanathI mAro putra gulAbanA phUlanI mAphaka sadA khIlato rahe." te vaidyomAMthI prathama vaidhe kahyuM -"rAjana! mArA auSadhamAM evo camatkAra che ke je zarIramAM keipaNa jAtane roga hoya to sevana karatAM ja naSTa thaI jAya ane je zarIramAM roga na hoya to roga utpanna thaI jAya." rAjAe kahyuM: vidyavara! mane evA auSadhanI AvazyakatA nathI, regane nimaMtraNa ApavAvALuM e auSadha zuM kAmanuM?" bIjA vighe kahyuM: "rAjana! mArA auSadhamAM apUrva zakti che. zarIra vyAdhithI gherAyela hoya to vyAdhithI mukta thaI jAya paraMtu je zarIramAM vyAdhi na hoya to auSadha kaMI lAbha paNa nahi kare tema hAni paNa nahi kare." rAjAe kahyuM: vaidyavara! ApanuM auSadha to rAkhamAM ghI nAkhavA samAna che. tevA auSadhanI paNa mane AvazyakatA nathI." trIjA vaidya kahyuM - "rAjana mAruM auSadha vilakSaNa guNavALuM che. 2 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasU 16 jo zarIramAM roga hoya teA tenAthI mukti maLI jaze, roga nahi hoya te bhaviSyamAM roga utpanna nahi thAya, tenA sevanathI zarIramAM abhinava cetanA tathA nava-sphUrtinA saMcAra thaze, baLa, vIryanI vRddhi thaze, zarIra sadA svastha ane mana svastha raheze," rAjAe prasanna thaIne kahyuM:- "vaidyavara ! tamAruM auSadha kharekhara uttama che, rAjakumAra mATe e ja yogya che, A auSadhanA sevanathI rAjakumAra svastha, sazakata ane tejasvI banI gayA.' AcAryAe prastuta dRSTAMtathI evA bhAva vyakta karyA che ke kalpanuM pAlana paNa trIjA auSadha samAna hitAvaha che. . doSa lAgyA hoya teA zuddhi thaI jAya che ane doSa na lAgela heAya teA sadA sAvadhAnI ane jAgRti rAkhavAthI bhUlanI dhULa lAgatI nathI. A rIte kalpa e eka evuM rasAyaNa che ke je AtmAnA jJAna, darzana, cAritra, tapa vagere guNAne paripuSTa kare che. * asthira ane avasthita kalpa zA mATe? eka prazna evA paNa thAya che ke badhA tIrthaMkaronA zramaNenu lakSya meAkSaprApti che teA pachI prathama ane aMtima tema ja bAvIsa tIkarAnA zramaNeAnA AcAra lpamAM ATalA moTA taphAvata kema che? asthira ane avasthita kalpanA bheda zA mATe che? samAdhAna e che ke - prathama tIrthaMkaranA zramaNA jaDa ane saraLa hatA. ajita Adi bAvIsa tI karonAM kALanA zramaNeA vijJa ane saraLa hatA. bhagavAna mahAvIranA zramaNeA jaDa ane vakra hatA eTalA mATe sahajatAthI samajI temaja pAlana karI zake te mATe meAkSamA eka hAvA chatAM paNa AcAra 5mAM aMtara karavAmAM Avela che, prathama tIrthaMkaranA zramaNA jaDa hatA, temanAmAM bAvIsa tI kareAna zramaNA jeTalI pratibhAnI tejasvitA na hatI. te kAi paNa vastuna hArda sudhI jaladI pahoMcI zaktAM nahi, saraLa hovAnA kAraNe bhUlanA sahaja svIkAra karI letA hatA. je nIcenA dRSTAntathI spaSTa thAya che. eka vakhata bhagavAna RSabhadevanA zramaNA zauca mATe gayA-dhaNe Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama : dasa kalpa 17 vakhata vItye pAchA pharyA, gurue pUchyuM- "ATalI badhI vAra kema thaI?" ziSyAe nivedana karyuM - "gurudeva! mArgamAM eka naTa nRtya karI rahela hatA, tene jovA ame rokAI gayA." gurue Thapako ApatAM kahyuM : "vatsa! zramaNeAe naTanuM nRtya jovuM na joIe," "tatti" kahIne temaNe gurunA Adezane zirodhArya karyA. }} theADA divasa pachI eka divasa pharI ziSyA vilaMbathI AvyA. gurue kAraNa pUchyuM': temaNe kahyuM : "gurudeva! mArgamAM eka naTaDInuM maneAhara nRtya thaI rahyuM hatu, tene jevA ame rokAI gayA." AjJAnI avahelanA karavAnA kAraNe gurue vizeSa Thapako ApatAM kahyuM :- " jyAre naTanA nRtyane jevAnA niSedha karavAmAM Avyo tyAre temAM ja naDInA nRtyaneA niSedha paNa samajI levA joie-kema ke te vizeSa rAganuM kAraNa che." ziSyoe potAnI bhUlano svIkAra karyA ane bhaviSyamAM sAvadhAnI rAkhavAnA saMkalpa karyA, bAvIsa tIrthaMkaronA zramaNeA medhAvI hatA. temanA jIvanamAM paNa evA ja prasaMga AvyA. gurue naTa-nRtyanA niSedha karyA tyAre teoe buddhinI prakharatAthI naTaDI vagere badhI jAtanA nRtyonA niSedha samajI lIdhA. bhagavAna mahAvIranA zramaNeA jaDa ane vakra hatA. temanA jIvanamAM jyAre evA prasaMga AvyA tyAre teAe gurune ThapakA ApatAM kahyuM : "ApanI ja bhUla che, Ape prathama spaSTIkaraNa kema na karyuM ke naTanuM nRtya na levu ane naTaDInuM paNu na hovuM joIe, Ape ema kahyuM nahi, mAtra naTanA nRtyanA niSedha karyA tethI ame nADInA nRtyane jovA rokANA, ' A che jaDatAnI sAthe vakratAnuM nidarzana, * jaDa ane sarala bIju dRSTAMta joIe-koMkaNa dezamAM eka zeTha rahetA hatA. AcAryanA vairAgyamaya upadezane sAMbhaLI tene saMsArathI virakta thaI, dIkSA grahaNa karI, eka divasa karyAvahInA kAyAtsa`mAM tene vadhu samaya lAgyA. gurue pUchyuM :- vatsa! ATalA samaya sudhI dhyAnamAM zuM ciMtana karyuM hatuM?" 6 - Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kalpasUtra ziSya kahyuM - "gurudeva! jIvadayAnuM sUkSma ciMtana karI rahyo hato. gurue pharI pUchayuM :- "batAvo, kaI rIte ciMtana karI rahyA hatA? ziSya:- "gurudeva! mAre ghera khetIne dhaMdhe hatA. huM khetarane rezamanI mAphaka mulAyama banAvo. varasAda paDyA pachI temAM biyAM vAvato pachI temAM ghAsa vagere je pedA thatuM tene nIMdI (vADhI) eka tarapha karate ane khetInI khUba saMbhALapUrvaka rakSA karato. AthI gAmamAM mArI ja khetI sauthI zreSTha thatI. atyAre mArA bheLA bhadrika chekarAo zuM karatA haze! je dhyAna rAkhaze nahi te ghAnya sAruM pedA thaze nahi ane anAja vinA temanI kevI dayAjanaka hAlata thaze?" gurue kahyuM - "ziSya! e jAtanuM dhyAna, dharmadhyAna nahi paraMtu durbAna che. ahiMsaka dhyAna nahi, hiMsaka plAna che. have pachI A jAtanuM dhyAna na karavuM." ziSya bhUlane svIkAra karyo. A che jaDatAnI sAthe sarala mAnasanuM citraNa. bhagavAna RSabhadevanA zAsanakALanI sAthe saraLa manovRttine paricaya ApanAruM eka laukika daSTAMta che. eka ziSya bhikSA laIne AvyA. gurue bhikSApAtra khelyuM. pAtramAM eka ja vaDuM joIne gurue Azcarya sAthe pUchayuM "vatsa! evA keNa dAtA maLyA ke jemaNe ekaja vaDuM ApyuM.' ziSya vinamra zabdomAM nivedana karyuM "gurudeva! gRhastha mane udArabhAvanAthI batrIsa garamAgarama vaDA ApyAM hatAM. meM vicAryuM A badhA ekalA gurUjI khAze nahi, aradhAM mane Apaze ja. pachI garamAgarama vaDA ne ThaMDA karavAthI zuM lAbha che? huM mArA hisAnAM soLa vaDAM khAI gaye, vaDAM ghaNAM sArAM lAgyAM. pharI vicAryuM soLa vaDAMnAM paNa be bhAga karavAmAM Avaze, ema vicArIne ATha bIjAM khAI gayo. pUrvavata vicAra karato thako bIjA cAra vaDAM khAI gayo. pharI pAchAM be khAI gaye, Ama bhAgano vicAra karatAM karatAM eka pharI khAI gayo. A pramANe ekatrIsa vaDAM meM khAdhAM." gurue kahyuM: "vatsa! gurujIne khavarAvyA vinA te vaDAM tArA gaLA nIce kevI rIte UtarI gayAM? Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakrama: daza kalpa eka vaDuM je pAtramAM paDayuM hatuM tene moDhAmAM nAkhatAM ziSya kahyuM "gurUjI! A rIte te badhAM gaLA nIce UtarI gayAM." ziSyanI saraLatA joIne gurunI AMkhamAM maMda smitanI rekhAo camakI uThI. gurujIe samajAvyuM: "vatsa! mArgamAM cAlatAM ane gurune batAvyA vinA khAvuM te sAdhvAcAranI viruddha che." ziSyane potAnI bhUlanuM jJAna thayuM. bhaviSyamAM tenI bhUla na karavAnuM vacana ApyuM. - have joIe, eka vakra vaNiputranuM paNa daSTAMta. eka zeThe potAnA vAcALa putrane zikSA ApatAM kahyuM: "putra, meTAnI sAme belivuM na joIe.' putre vicAryuM - pitAjIne evuM chaThThInuM dUdha pivaDAvuM ke jethI pitA paNa yAda kare. eka divasa badhAM gharavALAM bahAra gayAM hatAM. gharamAM te ekalo ja hato. gharanAM badhAM dvAra baMdha karI te eka oraDAmAM besI gayo. pitA pAchA AvyA, bUma pADI, paNa te na bese ke na bAraNuM udhADayuM. zeThe vicAryuM ke saMbhava che, aghaTita ghaTanA banI gaI hoya. ciMtAtura pitA dIvAla oLaMgI aMdara pahoMcyA. cheka aMdara besI manomana hasI rahyo hato. zeThe kahyuM - "are mukha! ATalI buma pADI te ya tuM belyo kema nahi! teNe khaDakhaDATa hasatAM kahyuM: "Ape ja kahyuM hatuM ne ke meTAnI sAme belivuM nahi." AcAryoe AvAM daSTAMtothI prathama, aMtima ane madhyama tIrthakaronA yuganuM ane vizleSaNa rajU karela che ke te yuganA manuSyanI vRttio ane mananI sthiti kevA prakAranI juDa, vakrajaDa ane juprANa hatI. - paryuSaNa ane kalpasUtranuM mahattva bhAratavarSa parva pradhAna deza che. parvonuM jeTaluM sUkSma - vivecana ane vizada vizleSaNa bhAratIya sAhityamAM daSTigocara thAya che teTaluM anya sAhityamAM thatuM nathI. ahIM sAta vAra che te nava tahevAra che. parva be jAtanAM hoya che, lekika tathA lokottare. lekika parva AnaMda, bhoga ane khelakUdathI ujavavAmAM Ave che paraMtu lokottara parva tyAga-tapasyA ane sAdhanA dvArA ujavAya che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra lokottara parvomAM paNa paryuSaNa parvanuM viziSTa sthAna che. tenI kAMIka maulika vizeSatAonA kAraNe ja te mahAparva kahevAya che. jemake dUdhamAM gAyanuM dUdha, pANImAM gaMgAjaLa, paTataMtuomAM hIra, vastrAmAM cIra, alaMkAromAM cUDAmaNi, jyotiSkomAM nizAmaNi, avamAM paMcavallabha kizora, nRtyamAM mayUranRtya, hAthIomAM airAvata, daityamAM rAvaNa, vanamAM naMdanavana, kASThomAM caMdana, tejasvIomAM Aditya, rAjAomAM vikramAditya, nyAyakartAomAM zrI rAma, rUpamAM kAma, satIomAM rAmatI, zAstramAM bhagavatI, vAghomAM bhaMbhA, strIomAM raMbhA, sugamAM kastUrI, vastuomAM tejaturI, puNyadhArakomAM naLa, puSpAmAM kamaLa te ja pramANe parvomAM paryaSaNa parva che. paryuSaNanI puNya paLomAM sAdhake potAne bahirAtmabhAvathI dUra khaseDI aMtarAtmAmAM ramaNa karavuM joIe. tyAga, vairAgya ane pratyAkhyAnathI jIvanane camakAvavuM joIe. paryuSaNamAM jIvanatyAnanI maMgaLamaya preraNuM prApta karavA mATe ja kalpasUtranAM vAMcana ane zravaNanI paraMparA che. kalpasUtra dazAzruta skandhanuM AThamuM adhyayana che. tenA traNa vibhAga che. prathama vibhAgamAM covIsa tIrthakaronAM pavitra caritra che. bIjA vibhAgamAM sthavirAvelI che ane trIjA vibhAgamAM samAcArI che. 81 kalpasUtranI mahattAnuM pratipAdana karatAM AcAryoe kahyuM che-kalpasUtra e AcAra ane tapanA mahattvanuM pratipAdana karanAruM mahattvapUrNa sUtra che. te kalpavRkSanI jema manavAMchita Rddhi, samRddhi ane Atmika sukha pradAna kare che. 22 je manuSya jinazAsananI prabhAvanA karavA pUrvaka, jinadharma upara daDha niSThApUrvaka ekAgra citta ekavIsa vakhata kalpasUtranuM zravaNa ane vAMcana kare che te zIdhra saMsAra sAgarathI pAra pAmI jAya che. mahApuruSonA guNAnuvAda karavAthI karmonI nirjarA thAya che. samyagadarzananI vizuddhi thAya che. 84 samyagadarzana, samyajJAna ane samyapha cAritrane lAbha thAya che, tathA tenA lAbhathI jIva siddha, buddha ane mukta thAya che. 5 va - zAda Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aham nameltha zuM samaNusse bhagavao vIravaddhamANusAmiksa carimasuyamevalisiribhaddabAtusAmivirayaM sirika pasutta (dasAsuyAbaMdhasuttasa ame ajajhayaNuM) mULa, artha, vivecana. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LI nama: zrI sarvajJAya che arihaMtANuM siddhANuM Name AyariyANuM sumo uvajajhAyANuM Namo loe savasAhUNuM ese paMca namukkAre, savapAvapUNAsaNe maMgalANaM ca sarvesiM, paDhamaM havaI maMgalaM 51 artha - arihaMtane namaskAra thAo siddhone namaskAra thAo AcAryone namaskAra thAo upAdhyAyane namaskAra thAo. lakamAM sthita sarva sAdhuone namaskAra thAo. A pAMca namaskAra sarva pApane nAza karanAra che ane sarva maMgaLamAM zreSTha maMgaLa che. vivecana - namaskAra mahAmaMtra, jaina saMskRtine eka sarvamAnya prabhAvazALI maMtra che. te saMsAranA sarva maMtramAM mugaTamaNi samAna che, kalpatarU, ciMtAmaNi, kAmakuMbha ane kAmadhenuM samAna samasta kAmanAone pUrNa karavAvALo che, lekamAM anupama che, AdhyAtmika, Adhibhautika ane Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra Adhidaivika badhI jAtanI aDacaNone dUra karanAra amogha maMtra che. tenA jApathI pApa naSTa thAya che, buddhinI zuddhi thAya che. lakSmInI vRddhi thAya che, siddhinI upalabdhi thAya che. ArogyanI prApti thAya che, ciMtAo naSTa thAya che, bhUta, preta, rAkSasa, pizAca, DAkinI, zAkinI vagere badhI jAtanA upadravanuM upazamana thAya che. laikki ane lokottara badhI jAtanAM sukha prApta thAya che. malinathIya malina ane patitathIya patita AtmAo paNuM namaskAra maMtranA jApathI nirmaLa tathA pavitra banI jAya che. AcAryo kahe che ke, namaskAra mahAmaMtranA eka akSaranuM dhyAna karavAthI paNa sAta sAgaropamanA kALa sudhI gavAya teTalAM pApa naSTa thaI jAya che. saMpUrNa mahAmaMtranuM dhyAna dharavAthI pAMcaso sAgaropamanA kALa sudhI bhegavAya teTalAM pApane vinAza thAya che. je namaskAra mahAmaMtrano niSkAmabhAvathI vidhipUrvaka eka lAkha vAra jApa kare che, tenI arcanA kare che te tIrthakara nAmakarma upArjana kare che, te zAzvata - dhAma (mukita) prApta kare che, je bhAvika bhakta ATha karoDa, ATha hajAra, ATha ATha vAra namaskAra mahAmaMtrano jApa kare che te trIjA bhavamAM mokSa prApta kare che. jaina Agama ane AgAmetara sAhityamAM evI aneka kathAo vidyamAna che ke jemAM namaskAra mahAmaMtranA abhuta prabhAvane mahimA varNavyuM che. mahAmaMtranA prabaLa prabhAvathI ja zeTha sudarzane zULIne siMhAsananA rUpamAM pariNata karyuM hatuM, nAga jevA zudra jIvane paNa dharaNendranI padavI prApta thaI hatI. saMtI subhadrAe kAcA sUtarathI cALaNIne bAMdhIne kUvAmAMthI pANI kADhayuM hatuM ane caMpAnagarInA dvAra khelyAM hatAM. satI sItAe agnikuMDane jaLakuMDanA rUpamAM badalI nAkhyuM hatuM. agninI javALAone paNa barapha jevI zItaLa banAvI dIdhI hatI. satI zrImatIe bhayaMkara viSadharane phUlanI mALAnA rUpamAM pheravI nAkhyo hato. te mahAmaMtranA camatkArathI ja zrIpAla ane mayaNAsuMdarInuM jIvana sukhI banyuM hatuM. draupadInAM cIra DhaMkAyAM hatAM, viSane amRta, zatrune mitra, agnine pANI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pravacana 5 ane du:khIne sukhI banAvanAra divya prabhAvazALI te mahAmatra namaskAra ja che, A mahAmaMtra anAdi che, bhUtakALamAM anata tIrthaMkara thayA che, bhaviSyamAM anaMta tIrthaMkara thaze para Mtu koi paNa A mahAmaMtranI Adine jANatA nathI, 4 jenI Adi nathI tenI Adi, jANI paNa kaI rIte zakAya ? mATe te anAdi anaMta maMtra che, * A mahAmaMtramAM vyaktivizeSanI upAsanA nahi paNa guNeAnI upAsanA karavAmAM Avela che, Atmika guNAne vikasita karanArA je mahApuruSA che temane namarakAra karavAmAM Avela che. A mahAmatra, paMtha paraMparA ke saMpradAyanI paridhithI mukta che tethI mAnavamAtranI eka aNumAla nidhi che ane badhAne mATe samAna bhAvathI sadA rasmaraNIya che. mUO:~ teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre paMca hatthuttare hotthA / taM jahA - hatthuttarAhiM cue caittA gabbhaM vakkaMte 1 ityuttarAhiM ganmAo gavdhaM sAharie 2 hatthuttarAhiM jAe 3 hatttarAhiM muNDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie 4 hatthuttarAhiM anaMte aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipunne kevalavaranANadaMsaNe samuppanne 5 sAiNA prinitu mayuM // 1 // artha : te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranAM pAMca kalyANaka hastAttara (uttara phAlgunI) nakSatramAM thayAM, hasteAttara nakSatramAM bhagavAna svargathI cyavIne garbhamAM AvyA (1) hasteAttara nakSatramAM bhagavAnane eka garbhAthI khIjA garbhamAM saharaNa karavAmAM AvyA (2) hastAttara nakSatramAM bhagavAna janmyA (3) hasteAttara nakSatramAM bhagavAne maMDita thaIne, gRhatyAga karIne anagAratvanA (dIkSAnA) svIkAra karyA (4) hasteAttara nakSatramAM bhagavAnane anaMta, anuttara, avyAbAdha, nirAvaraNa, samagra ane paripUrNa zreSTha Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kalpasUtra kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM (5) tathA svAti nakSatramAM bhagavAna parinirvANane prApta thayA (6) 1. " vivecanaH prastuta sUtramAM traNa zabda ciMtanIya che. "samaNe "bhagavaM" ane "mahAvIre." AcArAMga ane kalpasUtramAM bhagavAna mahAvIranA traNa nAma Ave che, temAM bIjuM nAma "samaNu" che. "samaNa zabdanA samane "samasa" ane "zramaNa evAM traNa saMsakRta rUpa bane che. badhA jIvone Atmatulya daSTithI jenArA te samatAyegI "samana" kahevAya che. rAgadveSa rahita madhyastha vRttivALA samanas athavA "sumanasa" kahevAya che. "samana" nA sthAne sumanasa" ne prayoga jovA maLe che tene artha che -"jenuM citta sadA kalyANakArI kAryomAM coMTeluM rahe, manathI kyAreya pApanuM ciMtana karatA na hoya tene "samanas' athavA "sumanasa" kahevAmAM Ave che. tapasyAthI khinna 8 -kSINukAya tapasvIne "zramaNa' << kahevAya che. samabhAva prakRti saddaguNathI saMpanna hovAthI bhagavAna zramaNa kahevAya che. bhagavAnamAM 'bhaga' zabdano prayoga aizvarya, rUpa, yaza, zrI dharma ane prayatna e chae arthomAM thAya che. 10 jenA yaza vagerene mahAna vistAra thAya che tene bhagavAna kahe che. 1 yajurveda (15/38) nA prasiddha bhASyakAra AcArya uvaTe paNa 'bhaga' zabdane evo ja artha mAnya karela che, bauddha granthonA anusAra bhagavAna zabdanI vyutpatti ema ja che, ke jemanA rAga zreSa, moha ane Azrava bhagna-naSTa thaI gayA hoya tene bhagavAna kahe che. 12 mahAvIra-yaza ane guNemAM mahAna vIra hovAthI bhagavAna mahAvIra kahevAyA. 17 je zara-vikrAMta hoya che tene vIra kahe che, kaSAyAdi mahAna zatruone jItavAthI bhagavAna mahA vikrAMta - mahAvIra kahevAyA. 4 AcArAMgamAM kahela che-"bhayaMkara bhaya-bhairava tathA acelakatA vagere kaThina tathA gherathI paNa ghera pariSahone daDhatApUrvaka sahana karavAnA kAraNe devoe temanuM nAma mahAvIra rAkhyuM pa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhUmikA 27 kalpasUtranA cUrNikAre ja ane TippaNukAra AcArya pRthvIcaMdra 7 hastottarAne artha A pramANe karyo che- harastuthI uttara hastottara che" arthAta uttarA phAlvanI nakSatra-nakSatronI gaNanA karavAthI hasta nakSatra ke jenA uttara-pachI Ave che te nakSatra, te nakSatramAM bhagavAna mahAvIranAM pAMca kalyANaka thayAM. mUla:-- teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhayavaM mahAvIre je se gimhANaM cautthe mAse aTThame pakkhe AsADhasuddhe tassa NaM AsADhasuddhassa chaTThIpakkheNaM mahAvijayapupphuttarapavarapuMDarIyAo mahAvimANAo vIsaM sAgarovamaTTiiyAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA iheva jambuddIve dIve bhArahe vAse dAhiNabharahe imIse osappiNIe susamasusamAe samAe viikkaMtAe susamAe samAe viikkaMtAe susamadussamAe samAe viikkaMtAe dussamasusamAe samAe bahuviikkaMtAe sAgarovasakoDAkoDIe bAyAlIsavAsasahassehiM UNiyAe paMcahattarIe vAsehiM adanavamehi ya mAsehiM sesehiM ikkavIsAe titthayarehiM ikkhAgakulasamuppannehiM kAsavaguttehiM dohi ya harivaMsakulasamuppannehiM gotamasaguttehiM tevIsAe titthayarehiM vIikkaMtehiM samaNe bhagavaM mahAvIre carime titthakare puvatitthakaraniddiDhe mAhaNakuNDaggAme nagare usamadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhakIe jAlaMdharasagottAe puvvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 kalpasUtra jogamuvAgaeNaM AhAravakkaMtIe bhavavakkaMtIe sarIravakkaMtIe kucchisi ganmattAe vakkaMte // 2 // artha te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra grISmakALanA cethA mahine ane AThamA pakSe arthAta aSADa suda 6 nA divase mahAvijaya puSpottara pravara puMDarIka nAmanA mahAvimAnamAMthI ke jyAM vIsa sAgaropamanI utkRSTa Ayusthiti che tyAMthI pitAnA AyuSya, bhava ane rithatino kSaya thatAM eNvIne A jaMbudvIpanA dakSiNArdha bhAratamAM, A avasarpiNI kALamAM ke jyAre suSamasuSama, suSama, suSamaduSama, nAmanA ArA pasAra thaI cUkyA hatA ane duSama-suSama nAmane cUMtho Aro paNa mukhyapaNe samApta thaI gayo hato, arthAta eka kaDAjheDa sAgaropamamAM beMtAlIsa hajAra varSa ochI pramANuvALA duSama-suSama nAmanA ArAne ghaNe bhAga vItI gayo hato, mAtra paMcotera varSa ne sADAATha mAsa zeSa rahyA hatA tyAre pUrve IslAka kuLamAM janma grahaNa karelA ane kAzyapagetrIya ekavIsa tIrthaMkara thaI gayA hatA ane harivaMza kuLamAM janma pAmelA gautama gotravALA be tIrthakara paNa thaI cUkyA eTale ke A rIte trevIsa tIrthaMkara thaI gayA pachI "zramaNa bhagavAna mahAvIra aMtima tIrthaMkara thaze' A rIte pUrva tIrthakara dvArA nirdiSTa bhagavAna mahAvIra brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaramAM koDAla getrIya RSabhadatta nAmanA brAhmaNa, tenI patnI jAlaMdharagetrIyA devAnaMdA brAhmaNI tenI kukSimAM ardharAtrinA samaye, hastottarA (uttara phAlganI) nakSatranI sAthe caMdramAne yoga hato tyAre devasaMbaMdhI AhAra, bhava ane zarIrane tyAga karIne garbharUpe utpanna thayA. vivecanaH jaina AgamamAM vIsa keDA koDa sAgaropama parimita samayane kALacakra kahela che. tenA be vibhAga che, avasarpiNI. ane utsarpiNI 8 dasa kroDAkoDa- sAgaropama, parimita te Utarato kALa ke jemAM samarata padArthonAM varNAdi guNonI kramaza: hAni thAya che te avasarpiNI che. 9 ane dasa kroDAkoDa-sAgaropama parimita te utkrAMti kALa ke jemAM samasta Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 66 padArthonAM varNAdi guNAnI kramazaH vRddhi thAya che te utsarpiNI kahevAya che, 20 pratyeka kALacakramAM cha-cha ArA hoya che, 21 avasarpiNI kALanA prathama ArAnu nAma suSama - suSama" che, te cAra kroDAkroDa sAgaropama pramANa che. te samaye hatheLInI mAphaka bhUmi sama eka sarakhI hoya che, pAMca varNavALA maNu samAna suMdara tRNAdithI yukta pRthvI hoya che, cAre bAju udAla, kAdAla, meAdAla, kRtamAla, nRtamAla, daMtamAla, nAgamAla, zrRMgamAla, za MkhamAla ane zvetamAla 22 vRkSAnI chaTAdAra chAyA ja nahiM paraMtu te vRkSAmAM sugaMdhita puSpa ane madhura phaLa lAgelAM hoya che, sAtheAsAtha betAlavana, hestAlavana, metAlavana, pamayAlayana, sAvana, saralavana, saptavarNavana, pUgaphalIvana, khajUrIvana nAriyeLavana Adi gADha vanA17 paN yatratatra prasarelA hAya che. mAnava prakRtithI saraLa, mAnasathI kAmaLa ane upazAMta rAgadveSavALA hoya che, zarIrathI suMdara ane svastha hoya che, te samaye mAnavanI utkRSTa UMcAI traNa gAunI ane utkRSTa AyuSya traNa palyApamanu hoya che. 24 traNa divasa pachI tene bhUkha lAge che tyAre te tUveranI dALa jeTalI mAtrAnu atya5 bhAjana ka2e che, pa dasa prakAranA kalpavRkSothI maneAAMphti sukhasAdhanAnI upalabdhi thAya che te yuganA mAnava sukhI ja nahi, parama sukhI tathA saMtuSTa hAya che, kALacaka bIjA ArAnuM nAma 'suSama' che, te traNa kroDAkoDa sAgaropama pramANa hoya che, pahelAnI apekSAe varNa, gaMdha, rasa, ane sparzanI utkRSTatAnA hrAsa thatA jAya che, te ArAnA prAraMbhamAM mAnavanI Ayu be palyApamanI hAya che ane ArAnA aMta samaye eka palyopamanI, UMcAI paNa prAraMbhamAM be gAunI ane aMtima samaye eka gAunI. pUrvavata temanI paNa IcchA kalpavRkSathI pUrNa thatI hoya che. trIjA ArAnuM nAma 'suSama- dRzyama' che, te e krIDAkroDa sAgaropama pramANa che, te ArAnI zarUAtamAM mAnavanI UMcAI eka gAunI ane UtaratA Are pAMcase dhanuSyanI hoya che. AyuSya prAraMbhamAM eka palyApamanuM ane Utarate Are karoDa pUrvanuM hoya che. A ArAnA eka Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kalpasUtra palyopamane AThamo bhAga jyAre zeSa rahe che tyAre prathama kulakarane janma thAya che ane coryAsI lAkha pUrva traNa varasa ane sADA ATha mAsa zeSa rahe tyAre prathama tIrthakarane janma thAya che. 21 cothA ArAnuM nAma "duSama-suSama' che. te betAlIsa hajAra varasa ochAM, eka koDAkoDa sAgaropamane hoya che. prAraMbhamAM mAnavanI UMcAI pAMcase dhanuSyanI ane Utarate Are sAta hAthanI hoya che. prAraMbhamAM koDa pUrvanuM AyuSya ane aMte so varasathI kAMIka adhaka hoya che. A ArAmAM trevIsa tIrthakara, agiyAra cakravata, nava vAsudeva tathA navA baLadeva thAya che. 27 pAMcamA ArAnuM nAma "duSama che. te ekavIsa hajAra varasane hoya che. temAM mAnavanuM AyuSya prAraMbhamAM eka sothI kAMIka adhika varasanuM hoya che ane aMtamAM vIsa varasanuM. prAraMbhamAM sAta hAthanI UMcAI hoya che 28 ane pachI dhIre dhIre ochI thatAM eka hAthanI rahI jAya che. A ArAmAM janmela vyakti mekSa meLavI zaktI nathI kAraNa ke A kALe mAnavasvabhAva amaryAdita ane urjebala hoya che. chaThThI ArAnuM nAma "duSama-duSama che. te paNa ekavIza hajAra varasa hoya che, te ArAnA prAraMbhamAM mAnavanuM utkRSTa AyuSya vIza varasanuM ane aMtima samaye soLa varasanuM hoya che. prAraMbhamAM eka hAthanI UMcAI dhIme dhIme mUThI vALelA hAthe jeTalI rahI jAya che. A ArAmAM jamIna aMgArA samAna tapelI hoya che. mAnava kurUpa, nirlajja, kapaTI ane amaryAdita svabhAvavALA hoya che. te beMtera jAtanAM bilomAM nivAsa kare che. 29 A pramANe avasarpiNI kALanA cha ArA pUrAM thayA pachI utsarpiNI kALa zarU thAya che. temAM duSama-duSama. duSama, duSama-suSama, suSama-6Sama, suSama ane suSama-suSama ArA hoya che. utsarpaNI kALamAM kramazaH uttarottara sukha vagerenI abhivRddhi thAya che. 30 pratyeka kALacakrArdhamAM vIsa tIrthakara thAya che. bhagavAna mahAvIranI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA pUrvabhavo pUrve grevIza tIrthakara thaI gayA. temAM bhagavAna munisuvrata ane bhagavAna neminAthe e be tIrthaMkara harivaMzamAM utpanna thayA hatA ane bAkI ekavIsa tIrthaMkara kAzyapa getrIya (IkvAkuvaMzIya) hatA. kAzyano artha Izu rasa thAya che. tenuM pAna karavAnA kAraNe bhagavAna RSabhadeva kAzyapa kahevAyA 32 bhagavAna RSabhadevanA getramAM utpanna thavAthI anya tIrthakara paNa kAzyapa getrIya kahevAyA. 33 kAyapane bIjo artha kSatriyaja che ane te kSatriya tejanI rakSA karanArane kAzyapa kahe che.34 bhagavAna mahAvIra mATe prastuta sUtramAM "pUrva nirdiSTa" vizeSaNa Apela che. tenuM tAtparya bhagavAna RSabhadeva vagere pUrvavatI tIrthakaronI bhaviSyavANIthI che. - * bhagavAna mahAvIranAM pUrva jainadharma avatAravAdI nathI paraMtu uttAravAdI che. tenuM sunizcita maMtavya evuM che ke kaI paNa AtmA ke puruSa, Izvara ke Izvarane aMza hoto nathI. pUrNa zuddha sthiti prApta karyA pachI pharIne azuddha rithatimAM AvI zaktA nathI. avatArane artha e che ke IzvaratvathI nIce UtarIne mAnava banavuM ane uttArane artha e che ke mAnavathI bhagavAna banavuM. jainadharmanA tIrthakara nitya buddha ane nitya mukta rUpamAM rahevAvALA Izvara nathI, tema teo IzvaranA avatAra ke aMza paNa nathI. temanA jIvanacaritrothI spaSTa thAya che ke temanuM jIvana prAraMbhamAM ApaNI mAphaka rAgadveSathI kaluSita hatuM paraMtu saMyamasAdhanA ane tapaArAdhanA karIne teoe jIvanane ujALyuM hatuM. eka jIvananI sAdhanAthI nahi, paraMtu aneka janmonI sAdhanA-ArAdhanAthI teo tIrthakara banyA. Avazyakaniryukti, AvazyakacUrNi, triSaSTizalAkApurUSa caritra, mahAvIracariyuM ane kalpasUtranI vibhinna TIkAomAM mahAvIranA sattAvIsa pUrvabhavonuM varNana che ane digaMbarAcArya guNabhadraracita uttarapurANamAM tetrIsa bhanuM nirUpaNa che. te sivAya nAma, sthaLa tathA AyuSya vagerenA saMbaMdhamAM paNa baMne paraMparAomAM aMtara che. 36 paraMtu eTaluM te Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 kalpasUtra spaSTa che ke temanuM tIrthakaratva aneka janmonI sAdhanAnuM nizcita pariNAma hatuM. ahIM prana thaI zake che ke sattAvIsa pUrvabhavonuM ja nirUpaNa zA mATe karavAmAM Avela che ? tene uttara e che ke koI paNa jIvanA paribhramaNanI Adi nathI tethI pUrvabhavanI gaNanA karavI paNa saMbhava nathI to paNa je pUrvabhavathI kSamArganI ArAdhanAno AraMbha thAya che te bhavathI pUrvabhavonI gaNanA karavAmAM Ave che. te dRSTithI te bhava ane te janmanuM mahatva che ke je bhava tathA je janmamAM mokSamArganA prathama caraNarUpa samyagdarzana athavA sAdhinI prApti thAya che. mahAvIranA jIve nayasAranA bhavamAM ja sarva prathama samyagdarzana prApta karyuM hatuM. tethI te bhAvathI temanA pUrvabhavenI gaNanA karavAmAM Avela che. ahIM eka vAta yAda rAkhavI joIe ke sattAvIsa bhavAnI je gaNanA che te paNa kramabaddha nathI. te bho sivAya anekavAra temaNe nAraka, devanA temaja kSullaka bhava paNa grahaNa karela che paraMtu te muddabhavenAM nAma nirdeza nathI, tyAM AcArya "saMsAre kiyantamapi kAlamaTitvA" arthAta "keTalAMka kALa sudhI saMsAra bhramaNa karIne ema lakhIne AgaLa vadhI gayela che. sattAvIsa bhavonI parigaNunA paNa be prakAre graMthomAM prApta thAya che. Avazyaka niryukti, cUrNa, malayagiri vRtti, triSaSTi zalAkA puruSa caritra, kalpasUtranI TIkAo ane purAtatvavettA zrI kalyANavijayajInA maMtavyAnusAra sattAvIsame bhava devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM janma thavAnuM che jyAre samavAyAMga sUtra tathA tenI vRtti anusAra chavIsamo bhava devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM janma grahaNa karavAne che ane sattAvizamo bhava trizalA rANInA garbhamAM AvavAno che. zrI mahAvIranA te bhAnuM saMkSipta varNana A pramANe che. (1) nayasAra apara mahAvidehanA mahAvapraviyakSetranI jayaMtI nagarInA zatramardana nAmanA rAjA hatA. 38 A prAMtanA purapratiSThAna gAmamAM bhagavAna mahAvIrano jIva te samaye nayasAra nAmane grAmaciMtaka banyo. 39 rAjAne Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 bhagavAnanA pUrvabhava navA bhavya mahela mATe lAkaDAMnI jarUra paDI.40 rAjAnA AdezAnusAra nayasAra aneka gADAMone laIne araNyamAM pahoMcyA. bhejana taiyAra karIne jamavA besavAno vicAra karI rahela hatA tyAM sArtha (samUha)thI chUTA paDIne athavA rasto bhUlIne, bhUkha ane tarasathI pIDAtA tapasvI munio tyAM nIkaLI AvyA." nayasAranA pUchavAthI uttara ApatAM munioe kahyuM : bhadra! ame sArthanI sAthe prasthAna karyuM hatuM, sAthe vizrAma lIdho ane ame najIkanA gAmamAM bhikSA mATe gayA hatA. pharIne amArA vizrAmasthAna upara gayA te joyuM ke sArtha amArA AvatAM pahelAM ja prasthAna karI gayo hato. te pachI ame mArga bhUlIne jaMgalamAM ahIMtahIM ghUmI rahyA chIe." nayasAre bhaktibhAvanAthI vibhera thaIne te nirdoSa AhAra munijanane laherAvyo, mArga batAvyo, munioe paNa upadeza ApIne tene mokSamArga batAvyo. nayasAre samyakatva prApta karyuM ane parita saMsArI (alpa saMsArI) banyA. (2) prathama devaka nayasAra tyAMthI AyuSya pUrNa karIne saudharma kalpamAM eka palyopamanI sthitivALA mahardika deva banyA. 43 (3) marIci (tridaMDI) | nayasArane jIva svarganuM AyuSya pUruM thatAM trIjA bhavamAM cakravartI samrATa bhAratanA putra marIcinA rUpamAM utpanna thayA. 44 tyAM bhagavAna zrI 2SabhadevanuM prathama pravacana sAMbhaLIne sAdhupaNuM aMgIkAra karyuM 5 paraMtu eka vakhata bhayaMkara garamInA tApathI pIDAtAM marIci sAdhanAnA kaThera kAMTAvALA mArgathI vicalita thaI gayA. tenA aMtaramAM evI vicAralaherIo taraMgita thaI ke "mesparvata je A saMyamane bhAre bAje huM eka muhUrta paNa sahana karavA mATe samartha nathI. zuM mAre pharI gRhasthAzramane svIkAra karavo? nahi, kadApi nahi. paraMtu jyAre saMyamanuM vizuddhapaNe pAlana thaI zakatuM nathI tyAre zramaNaSa choDI daIne navIna veSabhUSA apanAvavI, e ja UMcita che. 46 temaNe saMkalpa karyo-"zramaNa saMskRtinA zramaNa tridaMDa-mana vacana ane kAyAnA azubha vyApArothI rahita hoya che, IndriyavijetA hoya che paraMtu huM tridaMDathI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. kalpasUtra yukta chuM ane ajitendriya chuM tethI tenA pratIkarUpe tridaMDa dhAraNa karIza." 47 - zramaNa dravya ane bhAvathI maMDita hoya che, sarva prANAtipAtaviramaNa mahAvratanA dhAraka bane che paNa huM zikhAsahita chuM, hajAmata karAvIza ane sthUla prANAtipAtanuM viramaNa karIza." << zramaNa akiMcana tathA zIlanI saurabhathI surabhita hoya che paNa huM tevo nathI, huM aparigraha rahIne zIlanI sarabhanA abhAvamAM caMdana vagere sugaMdhathI sugaMdhita rahIza." 49 zramaNe nirmohI hoya che paraMtu huM moha-mamatAnA maLamAM ghUmI rahyo chuM tenA pratIka rUpe chatra dhAraNa karIza. zramaNa ughADe page hoya che paNa huM upAnaha (kASTha pAdukA) paherIza."50 zramaNa ke jeo sthavirakalpI che te zveta vastra dhAraNa kare che ane jinakalpI nirvastra hoya che paNa huM kaSAyathI kaluSita chuM tethI tenA pratIka rUpe kASAyika -gesavA raMganA vastro dhAraNa karIza.' zramaNa pApabhIru ane ghaNuM jIvonI ghAta karanArA evA AraMbha parigrahathI mukta hoya che, sacitta pANIne upayoga karatA nathI paNa huM tevuM pALI zakato nathI tethI parimita jaLa, jJAna ane pIvAne mATe grahaNa karIza." para A rIte marIcie pitAnI navIna parikalpanAthI parivrAjaka veSa ane maryAdAnuM nirmANa karyuM pa3 ane bhagavAnanI sAtheja grAma, nagara vageremAM vicAravA lAgyA. bhagavAnanA zramaNathI marIcinI judI vezabhUSA joIne lokonA mAnasamAM kutUhala utpanna thatuM. jijJAsu banIne teo tenI pAse pahoMcatA.5 marIci pratibaMdha ApIne temane bhagavAnanA ziSya banAvatA.26 eka vakhata samrATa bharate bhagavAna zrI kaSabhadeva samakSa jijJAsA rajU karI ke prabhu! zuM A pariSadamAM kaI vyakita evI che ke je ApanI jemaja A bharata kSetramAM tIrthakara banaze ? pa7 jijJAsAnuM samAdhAna Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 bhagavAnanA pUrvabhave karatAM bhagavAne kahyuM-svAdhyAya, dhyAnathI AtmAnuM dhyAna dharatA tamArA putra marIci parivrAjaka, bhaviSyamAM vardhamAna (mahAvIra) nAmanA aMtima tIrthakara thaze. tenI pUrve te pitanapuranA adhipati tripRSTha vAsudeva banaze ane videha kSetranI bhUkA nagarImAM tamArA jevA ja priyamitra nAmanA cakravatI banaze. pa8 e jAtanI traNa viziSTa upAdhio (padavIo) te ekalA ja meLavaze." bhagavAnanI bhaviSyavANI sAMbhaLIne samrATa bharata bhagavAnane vaMdana karI, marIci parivrAjakanI pAse pahoMcyA ane bhagavAnanI bhaviSyavANI saMbhaLAvatAM bolyA- he marIci (tridaMDI) parivrAjaka! tame aMtima tIrthaMkara banazo tethI huM tamAruM abhinaMdana karuM chuM. 59 sAtheja vAsudeva temaja cakravatI paNa thazo." evuM sAMbhaLIne marIcinA hRdayataMtrInA sukomaLa tAra jhaNajhaNI UThayA. "huM vAsudeva banIza, huM cakravartI pada prApta karIza ane tIrthakara thaIza. 60 mArA pitA cakravartI che, mArA pitAmaha tIrthakara che ane huM eka ja traNa padavIo dhAraNa karIza. mAruM kuLa keTaluM mahAna che. keTaluM uttama che?" ema kahetAM bhAre khuzImAM tenI chAtI gajagaja phUlavA lAgI. eka divasa marIcinuM svAthya bagaDI gayuM. keI tenI sevA karavAvALuM hatuM nahi. sevA karanAranA abhAvamAM kSubdha banIne marIcie manamAM evo vicAra karyo ke "meM anekane upadeza ApIne bhagavAnanA ziSya banAvyA paraMtu Aje huM svayaM sevA karanAra ziSyathI vaMcita chuM. svastha thatAM ja huM pote mAro ziSya banAvIza. 12 thoDA divase teo svastha thayA. rAjakumAra kapila dharmanI jijJAsAthI tenI pAse Avyo. tene marIcie AhatI dIkSAnI preraNA ApI. kapile prazna karyo "Apa svayaM AhaMtadharmanuM pAlana kema karatA nathI? uttaramAM marIcie kahyuM "huM tene pAlana karavA asamartha chuM." kapile pharIne prazna karyo - zuM Apa je mArganuM anusaraNa karI rahyA che temAM dharma nathI? A prakane marIcinA manamAM AtmasanmAnano saMgharSa pedA karI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra dIdhA ane keTalIka kSaNe! aTakIne teNe kahyuM-ahIM paNa te ja che ke je jinadharmImAM che" 17 kapila marIcinA ziSya banyA para Mtu utsUtra prarUpaNAnA yeAge marIcine kroDAkrADa sAgaropama pramANu saMsArabhramaNa karavu paDayu 14 karelA doSAnI AleAcanA karyA vinA ja teNe tyAM AyuSya pUrNa karyuM. (4) brahma devalAka 36 cAryAsI lAkha pUrvanuM AyuSya pUruM karIne marIcinA jIva. brahmadevalAkamAM dasa sAgaranI sthitivALA deva banyA. 15 (pa) kezika tyAMthI AvIne kAllAsannivezamAM eMsI AyuSyavALA kozika brAhmaNanA rUpamAM janma lIdheA. (6) puSpamitra kauzikanuM AyuSya pUrNa karIne te sthUNA nagarImAM puSpamitra nAmanA brAhmaNa thayA. tenu khAMtera lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. te aMta samaye vidaDI parivrAjaka banyA, (7) sAdharma devalAka deva banyA. (8) agnidyota tyAMthI AyuSya pUruM karIne saudharma kalpamAM madhyamasthitivALA lAkha pUrvanA tyAMthI AvIne te caityasannivezamAM agnidyota nAmanA brAhmaNa thayA. tenu AyuSya ceAsaTha lAkha pUrvanu hatu, aMtamAM triRRDI parivrAjaka banyA. (9) IzAna devalAka tyAMthI AyuSya pUrNa karIne IzAna devalAkamAM madhyama sthitivALA deva banyA. (10) agnibhUti tyArabAda maMdira nAmaka sannivezamAM agnibhUti nAmanA brAhmaNanA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA pUrvabhavA 37 rUpe janma lIdho. tenuM AyuSya chappana lAkha pUrvanuM hatuM. jIvananA aMtasamaye tyAM paNa te tridaMDI parivrAjaka banyA, (11) sanatkumAra devalAka tyAMthI AyuSya pUrNa karIne sanatkumAra kalpamAM madhyama sthitivALA deva banyA. 66 (12) bhAradvAja sanatkumAra pathI AyuSya pUruM karIne zvetAMbikA nagarImAM bhAradvAja nAmanA brAhmaNa thayA, tenuM AyuSya cumAlIsa lAkha pUrvAnu hatu. aMtima samaye tridaMDI parivrAjaka banyA. cha (13) mAhendra devalAka tyAMthI AyuSya pUrNa karIne te mAhendrakalpamAM madhyama sthitivALA deva banyA. 18 (14) sthAvara brAhmaNuM devalAkathI vIne ane keTalAye kALa sudhI sasAramAM paribhramaNa karIne te rAjagRhanagaramAM sthAvara nAmanA brAhmaNa thayA. tyAM tenu AyuSya cotrIsa lAkha pUrvanu hatu, jIvananA aMtasamaye tridaDI parivrAjaka banyA. (1pa) brahma devalAka paMdaramA bhavamAM te brahma devalAkamAM madhyama sthitivALA deva banyA. (16) vizvabhUti devalAkanuM AyuSya pUrNa thatAM lAMbA samaya sudhI saMsAramAM paribhramaNa karyA pachI te rAjagRha nagaramAM vizvanadI rAjAnA bhAI tathA yuvarAja vizAkhabhUtinA putra vibhUti thayA. rAjA vizvanaMdInA putranu nAma vizAkhana dI hatuM, eka veLA vizvabhUti puSpakara Daka udyAnamAM tenI patnIe sAthe unmukta krIDA karI rahela hatA. mahArANInI dAsIe te udyAnamAM puSpa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kalpasUtra vagere levA mATe AvI. teoe vizvabhUtine evA sukhanA sAgaramAM taratA dekhyA tyAre IrSyAthI temanA moDhAM plAna thaI gayAM. teoe AvI rAjarANIne kahyuM: "mahArANIjI! sAcuM sukha te vizvabhUti kumAra bhogave che. vizAkhanaMdI rAjakumAra hovA chatAM paNa tene vizvabhUti jevuM sukha kayAM che? kahevAmAM to Apa bhalene ApanuM rAjya kahe paraMtu sAcuM rAjya te vizvabhUtinuM che." dAsIonA kathanathI rANInA hRdayamAM IrSyAne agni bhaDakI Uryo. te kadhamAM AvI gaI. rAjAe tene zAMta karavAno prayAsa karyo paNa te reSamAM belI-"ApanI hayAti chatAM AvI sthiti che te pachI pAchaLa zuM banaze?" rAjAe sAMtvana ApatAM kahyuM: "amArI kuLaparaMparAnI maryAdA che ke jyAM sudhI prathama puruSa aMtaH pura sahita udyAnamAM hoya tyAM sudhI bIje puruSa temAM praveza karI zakato nathI. chevaTe amAtya (maMtrIe) te gUMca ukelavA mATe ajJAta manuSyonA hAthe rAjAnI pAse banAvaTI saMdeza pahoMcADe. saMdezo vAMcatA ja rAjAe yuddhanI ughoSaNA karI. raNabherI bajAvavAmAM AvI ane raNe caDavA mATe taiyArI karavA mAMDI. vizvabhUtine te sUcanA maLatAM ja te udyAnamAMthI nIkaLIne rAjA pAse pahoMcyAM. rAjAne rokIne teo jAte yuddhane mATe cAlI nIkaLyA. yuddhanA medAnamAM kaI paNa zatrane nahi jotAM te pharIne daLabaLa sahita pAchAM pharI AvyA. A bAju vizvabhUtinA gayA pachI rAjakumAra vizAkhanaMdIe aMta:pura sahita udyAnamAM potAne paDAva nAkhI dIdho, vizvabhUti udyAnamAM praveza karavA lAgyA tyAre daMDadhArI dvArapAloe rokI dIdhA ane kahyuM ke aMdara aMtaHpura sAthe vizAkhanaMdI rAjakumAra krIDA karI rahyA che. A sAMbhaLatAM ja vizvabhUtine AkhI vAtanA rahasyanuM bhAna thaI gayuM ke yuddhanA bahAne mane ahIMthI kADhavAmAM Avela che, AthI kopAyamAna thaIne tyAM kapittha (kaTha) nA vRkSa upara eka joradAra mukako lagADa jethI badhAM kaThanAM phaLa bhUmi upara TapoTapa paDavA lAgyAM. temaNe dvArapALAne paDakAratAM kahyuM : "A rIte huM tamArAM mAthAM naSTa karI zakuM chuM paraMtu rAjAnA gauravanI rakSAne khAtara ema karatuM nathI. mArI pAsethI mAgIne A udyAna laI zakAtuM hatuM paraMtu Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 bhagavAnanA pUrvabhave A rIte chaLa-kapaTa karavuM anucita che." vizvabhUtine A apamAnathI ghaNe AghAta lAgyo. saMsArathI virakta thaI gayA. teNe AryasaMbhUti - viranI pAse saMyama aMgIkAra karI lIdhuM. utkRSTa tapathI AtmAne bhAvatAM temaNe aneka labdhio prApta karI. 7 eka vakhata vihAra karatAM vizvabhUti aNagAra mathurA nagarImAM AvyA. A bAju vizAkhanaMdIkumAra paNa tyAMnI rAjakanyA sAthe vivAha karavA tyAM Avyo hato ane mukhyamArga upara Avela rAjamahelamAM rokAyA hatA. vizvabhUti aNagAra mA khamaNa tapa karatAM pAraNAnA divase pharatAM pharatAM tyAM nIkaLI AvyA. vizAkhanaMdInA anucaree munine oLakhI lIdhA ane te vAta vizAkhanaMdIne kahI. munine jotAMveMta tenA manamAM kodhanI AMdhI UThI. te roSabharyA netrothI munine joI rahyo hato tyAre taratanI viyAyela gAyanA gothAthI vizvabhUti aNagAra jamIna para gabaDI paDyA.8 nIce paDelA munine upahAsa karatAM vizAkhanaMdIkumAre kahyuM: tamAruM te parAkrama ke, je kapittha pADatI vakhate joyuM hatuM te Aje kayAM cAlyuM gayuM che?" ema kahI te khaDakhaDATa hasI paDyA. 19 vizvabhUti aNagAre paNa AvezamAM AvIne gAyanA ziMgaDA pakaDIne, cakranI mAphaka ghumAvIne gAyane AkAzamAM uchALI dIdhI ane kahyuM: "zuM durbaLa siMha, ziyALathI paNa UtaratA hoya che? A durAtmA Aje paNa mArA pratye durbhAvanA rAkhe che? jo mArA tapa, japa ane brahmacaryanuM kaMI phaLa hoya te AgAmI bhavamAM aparimita baLavALo banuM." 30 e rIte nidAna karIne te doSanI AlocanA karyA vagara ja teNe AyuSya pUrNa karyuM. (17) mahAzuka devaloka tyAMthI AyuSya pUruM karIne mahAzukra kalpamAM utkRSTa sthitivALA deva thayA. 1, (18) tripuSTha vAsudeva devalokanuM AyuSya pUrNa thatAM te pitanapura nagaramAM prajApati rAjAnI mahArANI mRgAvatInI kukSimAM utpanna thayA. mAtAe sAta svapna Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra joyAM. janma thatAM putranA pRSTha bhAgamAM (vAMsAmAM) traNa pAMsaLIo hovAnA kAraNe tenuM 'tripRSTha' nAma rAkhyuM. anukrame teo yovanAvasthAne prApta thayA. rAjA prajApati prativAsudeva azvagrIvanA mAMDalika hatA. ekavAra prativAsudeve nimittio samakSa evI jijJAsA prastuta karI ke mAruM mRtyu kaI rIte thaze? nimittiyAe batAvyuM ke je ApanA caMDamegha dUtanuM apamAna karaze, tuMgagiri upara rahelA kesarI siMhane mAraze, tenA hAthethI ApanuM mRtyu thaze." 73 AvuM sAMbhaLIne azvagrIva bhayabhIta thaI gayA. teNe sAMbhaLeluM ke prajApati rAjAnA putra ghaNuM ja baLavAna che. parIkSA karavA mATe caMDamegha dUtane tyAM mokalyo. rAjA prajApati temanA putra ane sabhAsadonI sAthe rAjasabhAmAM beThA hatA. saMgItanA jhaNakArathI rAjasabhA jhaNajhaNI rahI hatI. badhA tanmaya thaIne nRtya ane saMgItane AnaMda lUMTI rahyA hatA. barAbara teja samaye abhimAnI dUte pahelethI sUcanA ApyA vagaraja rAjasabhAmAM praveza karyo. rAjAe saMbhrAnta thaI dUtanuM svAgata karyuM. saMgIta ane nRtyanuM kArya sthagita karIne tene saMdeza sAMbhaLyo. tripaSTane raMgamAM bhaMga karanArA dUtanI johukamI AkarI lAgI. teNe potAnA anucarane evo Adeza Apyo ke jyAre te dUta ahIMthI ravAnA thAya tyAre tene khabara ApavA. rAjAe satkArapUrvaka dUtane vidAya ApI. AnI khabara A bAju banne rAjakumArone maLI. teoe jaMgalamAM dUtane pakaDIne khUba mAra mAryo. dUtanI saMgAthe je kaI AvelA te badhA bhAgI chUTyA. dUtane sArI rIte khekha karyo. prajApati rAjAne jyAre A vRttAntanI khabara paDI tyAre te ciMtAtura banI gayA. dUtane pharI potAnI pAse belAvI vadhAre inAma ApyuM ane kahyuM ke "putranI A bhUla azvagrIvane kahezo nahi" dUte to A vAta svIkArI paraMtu tenA sAthI je pahelAM pahoMcI gayA hatA temaNe Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA pUrvabhava badhe vRttAnta azvagrIvane kahI dIdhuM hatuM. azvagrIva atyanta krodhAyamAna thaI banne rAjakumArone marAvI nAkhavAne teNe nizcaya karyo. azvagrIve tuM grIva kSetramAM zAli dhAnya (cekhA)nI khetI karAvarAvI ane thoDA vakhata pachI prajApatinI pAse dUta mokalyo. dUte Adeza saMbhaLAvyo. ke "zAlinA khetaramAM eka kUra siMhe upadrava macAvyuM che, tyAM rakhevALAne teNe mArI nAkhyA che. AkhuM kSetra bhayabhIta banI gayuM che tethI tame jaIne siMhathI zAlikSetranI rakSA karo." prajApatie putrone kahyuM: "tame dUtanI sAthe je durvyavahAra karyo tenA phaLa svarUpe, vAre na hovA chatAM A Adeza Avyo che.' prajApati pote zAlikSetra tarapha prasthAna karavA lAgyA. putroe prArthanA karI - "pitAjI! Apa rokAva, ame jaIzuM" Ama kahI teo bane tyAM tuMgagirinA zAlikSetramAM gayA ane tyAM jaI khetaranA rakSakone pUchayuM: bIjA rAjAo ahIM kaI rIte keTalA samaya sudhI rahe che? kheDUtoe kahyuM "jyAM sudhI zAli-cokhA) pAkatA nathI tyAM sudhI cataraMgiNI senAnA paDAva nAkhIne ahIM rahe che ane siMhathI rakSA kare che." ja tripRSTha kahyuM -- "mane te sthAna batAvo ke jyAM te nava hAthano kesarIsiMha rahe che." ratha para ArUDha thaIne sazastra tripRSTha tyAM pahoMcyA. siMhane jagADa ane lalakAryo. siMha paNa ALasa maraDI UTha ane meghagaMbhIra garjanAthI parvatanAM zikharane kaMpAvate bahAra nIkaLe. tripRSTha vicAryuM ke A pAdacArI page cAle che ane ame rathArUDha chIe, te zastrarahita che ane ame zastrothI susajaja chIe. A sthitimAM AkramaNa karavuM UMcata nathIA vicAra karIne teo rathathI nIce UtarI gayA ane zastro paNa pheMkI dIdhA." - siMhe vicAryuM "A vajA (mahA) mUrkha lAge che. pahelAM te ekale mArI guphA upara Avyo che. bIju rathamAMthI nIce UtarI gayuM che ane trIju zatre pheMkI dIdhAM che. have eka jhapATAmAM ja Ane phADI nAkhuM" Ama vicArI te tripRSTha upara tUTI paDaze. tripRSTha paNa UchaLIne pUrI zakti sAthe (pUrve karelA nidAna anusAra) tenAM jaDabAne pakaDyAM ane Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 kalpasUtra jUnA vastranI mAphaka tene cIrI nAkhyo. A dazya joIne darzaka AnaMda vibhora banI gayA. siMha vizAkhanaMdIne jIva hate. tripRSTha, siMha-carmane laIne pitAnA nagaramAM Avyo. AvatI vakhate teNe kheDUtone kahyuM "dheTakagrIva (azvagrIva)ne kahI dejo ke have naciMta rahe. jyAre teNe A vAta sAMbhaLI te vadhu kopita thaye. azvagrIve baMne rAjakumArone bolAvyA. chatAM teo na gayA tyAre azvagrIve sainya sAthe pitanapura upara caDAI karI dIdhI. tripRSTha paNa pitAnI senA sAthe dezanI sImA upara AvI gayA. bhayaMkara yuddha thayuM. tripRSThane A saMhAra ane rakatapAta na saMcyo tethI azvagrIvane kahevarAvyuM: "niraparAdha sainikane mAravAthI zuM lAbha che? sAruM te e che ke ApaNe banne ja yuddha karIe." azvagrIve te prastAvane svIkAra karyo. banne vacce tumula yuddha thayuM. azvagrIvanAM badhA zastro samApta thaI gayA. tethI teNe cakraratna pheMkayuM, tripRSTha tene pakaDI lIdhuM ane tenAthI ja pitAnA zatrunA mastakane chedI nAkhyuM. te ja samaye divyavANIthI namaMDala gUMjI UThayuM : "tripRSTha nAmanA prathama vAsudeva pragaTa thaI gayA che.' - eka vakhata saMdhyAnI sahAmaNI veLA hatI. sUrya astAcaLa tarapha pahoMcI gayo hato. te vakhate tripRSTha vAsudeva pAse keTalAka saMgItakAra AvyA. teoe saMgItanI sumadhura svara laherIthI vAtAvaraNane AnaMdadAyI banAvI dIdhuM. nidrA AvavAnI veLA thaI tyAre vAsudeve zavyApAlakane kahyuM: "jyAre mane nidrA AvI jAya te samaye tamAre saMgIta baMdha karAvI devuM." zavyApAlake "tathAstu' (bhale) kahyuM. thoDA ja vakhatamAM samrATa nidrAdhIna thaI gayA. zavyApAlaka saMgIta upara eTale badhe mugdha thaI gayo hato ke saMgItakArane teNe rokyA nahi. rAta AkhI saMgIta cAlatuM rahyuM. uSAnAM sonerI kiraNe bahAra phelavAnI taiyArImAM hatA tyAM ja samrATanI niMdrA UDI. samrATe pahelAMnI mAphaka ja saMgIta cAlU raheluM joyuM. zavyApAlakane belAvI pUchayuM-"Amane rajA kema na ApI?" teNe namra nivedana karyuM "deva! saMgIta sAMbhaLavAna sukhamAM ekatAna thaI javAthI meM temane aTakAvyA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanA pUrvabhavo nahi. chacha A sAMbhaLatAM ja tripRSTha krodha bhabhUkI UThyo. potAnA sevakone bolAvIne kahyuM: "AjJAne anAdara karanArA ane saMgItathI A zayyApAlakanA kAnamAM garamAgarama zIzuM reDI gho." samrATanI kaThora AjJAthI zavyApAlakanA kAnamAM zIzuM reDavAmAM AvyuM. bhayaMkara vedanAthI pIDAtAM teNe prANa tyAgI dIdhA. tripRSTha sattAnA madamAM unmatta banIne AvAM krUra kRtyanA kAraNe nikAcita karmonuM upArjana karyuM. mahAraMbha ane mahAparigrahamAM mazagUla banIne coryAsI lAkha varasa sudhI rAjya saMpadA bhegavatA rahyA. 09 (19) sAtamI naraka tripRSTha vAsudeva AyuSya pUrNa karIne sAtamA tamatamA narakanA apratiSThAna narakAvAsamAM narayika rUpe utpanna thayA. 20 (20) siMha tyAMthI nIkaLIne te kesarIsiMha banyA. (21) cothI naraka tyAMthI AyuSya pUruM karIne te cothI narakamAM gayA. narakamAMthI nIkaLyA pachI temaNe aneka bhava tiryaMca ane manuSyanA karyA, Avazyaka niyaMti, Avazyaka malayagiri vRtti, triSaSTizalAkApuraSacaritra ane zramaNa bhagavAna mahAvIra" graMthamAM bAvIsamo bhava mAnavane lakhyo che paNa tenuM nAma, AyuSya vagerene ullekha nathI tema evo paNa ullekha nathI ke temaNe cakravata gya puNya upArjana kevAM zubha kRtyathI karyuM hatuM. samavAyAMga sUtramAM ane tenI vRttimAM mahAvIranA prathama cha bhava Apela che. bAvIsame bhava mAnavane mAnavAthI samavAyAMgane krama besate nathI. tethI amoe ahIM bAvIsame bhava mAnavane lakhela nathI. (22) priya mitra cakravatI tyAMthI AyuSya pUruM karIne mahAvideha kSetranI bhUkA nagarImAM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra dhanajaya rAjAnI dhAraNI rANIthI priyamitra cakravatI thayA. cha pATilAcAryanA pAvana pravacana rUpI pIyUSanu pAna karIne manamAM vairAga jyAti prajavalita thai, dIkSA grahaNa karI. eka karoDa varSa sudhI sayamanI kaThAra sAdhanA karI. ja samavAyAMga sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA tIrthaMkaranA bhavagrahaNathI pUrve chaThTho pATTilanA bhava grahaNa karyA ane eka karoDa varSa sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karyuM. 5 44 navAMgI TIkAkAra AcArya abhayadeve prastuta sUtra upara TIkA karatAM bhagavAnane pAli nAmanA rAjaputra hAvAnu lakhela che. 6 bhagavAnanA jIve e vakhata pATilAcAryanI pAse pravrajyA grahaNa karI paraMtu svayaMnuM nAma pATTila hatu te samavAyAMga sivAya Avazyaka niyukti, cUrNa vageremAM maLatuM nathI. saMbhava che ke pATTilAcAryanI pAse pravrajyA grahaNa karavAnA kAraNe priyamitra cakravartI ja pATTila kahevAyA hAya-athavA tA priyamitranu ja bIjuM nAma pATila hoya paraMtu guruziSyanA eka nAma hovAthI bhrama na thai jAya te dRSTithI niyuktikAra Adie te nAma nahi Apela hoya. amArI dRSTithI priyamitra ja pATila hovA joI e kemake te ja chaThThA bhavamAM Ave che tathA priyamitra ane pATTila bannenI zramaNa paryAya eka varSa keTanI che," AthI ema siddha thAya che ke te banne judAjudA nathI. (23) mahAzuka tyAMthI AyuSya pUrNa karIne te mahAzukra kalpanA sarvArtha vimAnamAM utpanna thayA. samavAyAMgamAM mahAzukranA sthAne sahasrAra kalpanA sarvArtha vimAnanA ullekha che. AcArya abhayadeve nAma nirdeza karela nathI. uttarapurANakAre paNa samavAyAMganI mAphka ja sahasrAra klpanA nirdeza karela che. 9 niyuktikAre mahAzukranuM nAma na ApatAM "saTTe" ja lakhela che, AcArya jinadAsa mahattara tathA AcArya malayagirae mahAzukra kalpanA a sarvArtha vimAna karela che, sattara sAgaropama sudhI tyAM deva sabadhI sukhAne upabhAga karela che,91 90 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 bhagavAnanA pUrvabhava (24) naMdana tyAMthI AvIne bharatakSetranI chatranagarImAM jitazatru rAjAnI bhadrA nAmanI mahArANInI kakSiAmAM utpanna thayA. naMdana nAma rAkhavAmAM AvyuM. hara paccIsa lAkha varasanI uMmara thaI 93 vIsa lAkha varSa sudhI gRhavAsamAM rahyA, eka lAkha avazeSa rahyAM tyAre pATilAcAryanI pAse saMyama grahaNa karyo. 24 eka lAkha varSa varasa sudhI niraMtara mA khamaNanI tapasyA karI 5 agiyAra lAkha sATha hajAra mA khamaNa thayAM ane traNa hajAra traNase tetrIsa varasa traNa mAsa, ogaNatrIsa divasa pAraNAMnA thayAM. vIsa sthAnakonI ArAdhanA karIne tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM ane aMte eka mahinAnI saMlekhaNa karIne AyuSya pUrNa karyuM. (25) prANuta devaleka - tyAMthI AyuSya pUrNa karI te prANuta devalokanA puSpottarAvataMsaka vimAnamAM vIsa sAgaropamanI rithativALA deva thayA. 97 (26) devAnaMdAnA garbhamAM svargathI evIne te brAhmaNakuMDa grAmamAM koDAlasa getrIya RSabhadatta nAmanA brAhmaNanI patnI devAnaMdAnA garbhamAM putrarUpe utpanna thayA. marIcinA bhavamAM jAti ane kulanI zreSThatAnA darpanA sarpane je DaMsa hatuM tenuM jhera haju utaryuM na hatuM tenA phaLasvarUpe tyAM devAnaMdAnA garbhamAM AvavuM paDayuM ane khAsI rAta sudhI te garbhamAM rahyA. (27) vardhamAna mahAvIra gAsImI rAtrIe zakendranI AjJAthI hariNagamelI deve temane siddhArtha rAjAnI mahArANI trisalA kSatriyANInA udaramAM prasthApita karyA ane tyAM ja janma laIne teo vardhamAna mahAvIranA nAmathI prasiddha thayA. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra - * garbha saMharaNa upara jaNAvela sattAvIza bhavanA nirUpaNano sArAMza evo che ke prathama tIrthakara RSabhadeve aneka bhavo pUrve marIcine lakSya karIne je kahyuM hatuM "ke te aMtima tIrthakara mahAvIra thaze." teja marIcine jIva chavvIsamAM bhavamAM devAnaMdAnA garbhamAM Avyo ane tyAMthI saMharita thaIne trisalA rANInA garbhathI vardhamAnanA rUpamAM avatarita thayo. mUlya - samaNe bhayavaM mahAvIre tiNNANovagae Avi hotthA-caissAmi tti jANai, cayamANe na jANai, cue mitti jANai // 3 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIra traNa jJAna (mati zrata ane avadhi) thI yukta hatA. "huM devabhavamAMthI vIza" ema teo jANatA hatA. vartamAnamAM cavuM chuM" tema jANatA na hatA. paraMtu devabhavathI cavI gayo chuM,' ema teo jANatA hatA. vivecanaH je deva bhAvI janmamAM tIrthakara bananArA hoya che te tIrthakaratvanI vizeSatAnA kAraNe jIvananA aMtima samaya sudhI paNa adhika kAMtimAna ane prasanna rahe che paraMtu anya deva cha mAsa pahelAMthI vyavananA bhayathI bhayabhIta banI jAya che. karamAI jatAM phUlanI mAphaka plAna thaI jAya che. 19 sUtramAM "rAyamALe na gALa" je pATha Ave che tenuM rahasya batAvatAM cUrNikAra ane TippaNukAre kahela che ke - eka samayamAM upayoga lAgato nathI. mArI jIvono upayoga aMtarmuhUrtane hoya che paraMtu cyavanakALa eka samayane ja hoya che. 100 tethI cyavanakALanA atyanta sUkSma samayane chadmastha jIva cyavana karI rahela chuM, tema jANI zakatA nathI. traNa jJAna hovAthI huM vyavI gayo chuM tema jANe che. 101 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbha saMharaNa - devAnaMdAnA garbhamAM mUlya: jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchisi gabbhattAe vakte taM rayaNiM ca NaMsAdevANaMdA mAhaNI sayaNijasi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI imeyArUve orAle kallANe sive dhanne maMgalle sassirIe codasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA // 4 // artha je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra jAlaMdhara gotriyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM garbharUpe avatarita thayA, te rAtre devAnaMdA brAhmaNI ardhanidrAvasthAmAM hatI. te samaye teNe udAra, kalyANakArI, ziva, dhanya ane maMgaLarUpa tathA zobhAyukta cauda svaMAM joyAM ane pachI jAgI. vivecanaH nidrA darzanAvaraNIya karmane udaya che. tenA pAMca bheda che- (1) nidrA (2) nidrA-nidrA (3) pracalA (4) pracalA -pracalA ane (5) tyAnaddhi nidrA. A pAMca nidrAmAMthI trIjI pracalA nidrA avasthAmAM devAnaMdA cauda svapna jue che. 2 karmagranthakAra je nidrA UbhA athavA beThAM beThAM Ave tene pracalA mAne che je vicAraNIya che. "payalA divavidyamsa" (karmagraMtha-1) I ahIM udArane artha pradhAna, kalyANano artha Arogyakara, zivane artha upadravane zamana karanAra, dhanyane artha dhana (sArApaNu) ne dhAraNa karanAra, maMgaLano artha pavitra, zrI yuktane artha zobhAthI manahara che. 03 6: taMga-va-da-garama, kAma-kSatti-vijaya mA paumasara-sAgara-vimANa, bhavaNa-rayaNuccaya-sihiM ca // 5 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kalpasUtra artha: te cauda mahAsvapnonAM nAma A pramANe che. (1) hAthI (2) vRSabha (3) siMDa (4) abhiSe 4zatI sabhIvI (5) sanI bhANA (6) yaMdra (7) sUrya (8) UM (e) bha (10) 5bha s3|12 (11) sAgara (12) deva vimAna athavA bhavana (13) ratnarAzi (14) dhumADA vagarano pani. mUla tae NaM sA devANaMdA mAhaNI imetArUve orAle kallANe sive dhanne maMgalle sassirIe codasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA samANI haTTatuTThacittamANaMdiyA pIimaNA paramasomaNasiyA harisavasavisappamANahiyayA dhArAhayakalaMbuyaM pivasamussasiyaromakUvA sumiNoggahaM karei. sumiNoggahaM karitA sayaNijjAo abbhuTTei sayaNijjAo abbhudvittA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe rAihaMsasarisIe gaIe jeNeva usamadatte mAhaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA usamadattaM mAhaNaM jaeNaM vijaeNaM vadAvei, vadAvittA bhaddAsaNavaragayA AsatthA vIsatthA karayalaparigahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA! ajja sayaNijjasi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI ime eyArUve orAle jAva sassirIe codasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA, taM jahA-gaya jAva sihiM ca / eesi NaM devANuppiyA! orAlANaM jAva codasaNhaM mahAsumiNANaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ? // 6 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbha haraNa 49 artha: te samaye devAnaMdA brAhmaNI AvA prakAranAM udAra, kalyANa, ziva dhanya, maMgaLa ane zrIyukta cauda mahAsvapnone joIne jAgRta thaI harSita ane saMtuSTa thaI ane tenuM mana AnaMdita ane prItivALuM thayuM. parama suMdara manavALI thaI. tenuM hRdaya harSathI praphullita thaI gayuM. jema kadaMbanuM phUla meghanI dhArAothI khIlI UThe che, tenA kAMTA UbhA thaI jAya che te ja rIte devAnaMdAnA romeroma UbhAM thaI gayAM. svapnAnuM smaraNa karIne te potAnI zayAmAMthI UThI ane tvarA vinAnI, capalatA vinAnI, bhaya vinAnI rAjahaMsa jevI gatie cAlatI, jyAM RSabhadatta brAhmaNa che tyAM Ave che ane RSabhadatta brAhmaNano "jaya thAo vijaya thAo" evA zabdo vaDe vadhAve che pachI bhadrAsane besIne jarA zAMta ane svastha thaIne baMne hAtha joDI mastake aMjali lagADI A pramANe bolI, "he devAnupriya! huM Aje ardhanidrita avasthAmAM zayyAmAM sUtI hatI tyAre AvA prakAranA udAra ane zobhAyukta coda mahAsvapno joIne huM jAgI gaI. te svapnAM A pramANe che-hAthIthI laI nirdhama (dhumADA vagaranI) agni sudhI, he devAnupriya! tevAM udAra yAvatu cauda mahAsvapnonuM vizeSa kalyANamaya zuM phaLa mane maLaze te kaho." mUlya: tae NaM se usamadatte mAhaNe devANaMdAe mAhaNIe aMtie eyamaDhe soccA nisamma haTTatuTTha jAva hiyae dhArAhayakalaMbueM piva samUsasiyaromakUve sumiNoggahaM karei, karittA IhaM aNupavisai, IhaM aNupavisittA appaNo sAbhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhivinANeNaM tesiM sumiNANaM atthoggahaM karei. 2 karettA devANaMdaM mAhaNiM evaM vayAsI // 7 // artha: tyAra pachI te traSabhadatta brAhmaNa devAnaMdA brAhmaNInI A vAta sAMbhaLIne ane hRdayamAM dhAraNa karIne harSita evAM saMtuSTa thayA ane Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra atyaMta AhlAda bhAvane pAmyAM, jevI rIte meghadhArAthI sIcAela kada khapuSpa khIlI UThe che tevI ja rIte tene romAMca utpana thayA, te svapnAnu avadhAraNa karI tenA phaLanA anusa MdhAnamAM vicAra karavA lAgyA, peAtAnA svAbhAvika vicakSaNa mananayukta buddhivijJAnathI te svapnAnA artha avadhAraNa karIne devAnadA brAhmaNIne A pramANe kahevA lAgyA. mU 50 P orAlA NaM tume devANuppie ! sumiNA diThThA, kallANA NaM0 sivA dhannA maMgallA sassirIyA AroggatuTThidI hA ukallANamaMgallakAragA NaM tume devANuppie ! sumiNA diThThA / taM jahAatthalAbho devANuppie ! bhogalAbho devANuppie ! puttalAbho devAppie ! sokkhalAbho devANuppie ! evaM khalu tumaM devANuppie ! navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTTamANaM rAIdiyANaM viikkaMtANaM sukumAlapANipAyaM ahaM NapaDipunnapaMciMdiyasarI raM lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM mANummANapamANapaDipuNNa-sujAyasavvaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM kaMtaM piyadaMsaNaM surUvaM devakumArovamaM dArayaM payAhisi // 8 // artha hai devAnupriyA! kharekhara ja udAra (viziSTa) evAM svapnAM joyAM che. kalyANakArI, zivarUpa, dhanya ane maMgaLarUpa svapna joyela che, tame Arogyavardhaka, dIrghAyu ApanAra, kalyANa karanAra, maMgaLa karanAra evAM svapnAM joyAM che. he devAnupriyA! A svapnAnu vizeSa phaLa e che ke tamane alAbha bhAgalAbha, putralAbha ane sukhalAbha thaze, he devAnupriyA! avazyameva tame navamAsa sADAsAta rAtri divasa pasAra thatAMja putraratnane janma ApazeA, te putra hAthapagathI ghaNAja sukAmaLa, pAMce indriyothI paripUrNa zarIravALA haze. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 garbhasaMharaNa zubha lakSaNo, zubha cihano ane zreSTha guNavALA thaze, mAna, unmAna ane pramANathI yukta, sarvAga suMdara caMdranI jema saumya, kAnta, priya devakumAra sadaza thaze. - vivecanaH bhAratIya sAmudrikazAstramAM mAnavazarIranA lakSaNa, vyaMjana ane hastarekhAnA saMbaMdhamAM ghaNA vistArathI vivecana karavAmAM AvyuM che. lakSaNa mAnavanA vyaktitva ane kRtitvanuM pratIka che. tIrthakara ane cakravatI samrATanA zarIra upara eka hajAra ATha lakSaNa hoya che. vAsudevanA zarIra upara eka ATha ane sAmAnya pratibhAsaMpanna vyaktinA zarIra upara batrIsa lakSaNa hoya che. batrIsa lakSaNanI gaNanAnA aneka prakAra che. eka gaNanA A pramANe che: (1) chatra (2) kamaLa (3) ratha (4) vajA (5) kAcabo (6) aMkuza (7) vAvaDI (8) dhanuSya (9) svastika (20) toraNa (11) bANa (12) siMha (13) vRkSa (1) zaMkha, (15) cakra (16) hAthI (17) samudra (18) kaLaza (19) mahela (20) matsya (ra1) java (2) yajJarastaMbha (23) stUpa (24) kamaMDala (25) parvata (26) cAmara (27) darpaNa (28) vRSabha (29) patAkA (30) lakSmI (31) mALA (32) mora, 104 bhAgyazALI mAnavanA A lakSaNo hAtha ke paga vageremAM hoya che. bIjI gaNunA A pramANe che. (1) nakha (2) hAtha (3) paga (4) jIbha (5) heTha (6) tALu ane (7) netranAM khUNA-A sAte rakata-lAla hoya. (8) kAMkha (9) hRdaya (vakSasthala) (10) gaLuM (11) nAsikA (12) nakha (13) mukha A che -e aMga UMcA-unnata heya (14) dAMta (15) tvacA (16) keza (17) AMgaLIonA TeravAM (18) nakha A pAMca nAnA hoya-(19) netra (20) hRdaya (21) nAsikA (22) haDapacI (23) bhujA-bAhu A pAMca aMga lAMbA heya (24) lalATa (25) chAtI (26) mukha A traNa vizALa hoya (27) Doka (28) jAMdha ane (29) puruSacihana A traNa ladhu hoya (30) satva (31) svara ane (32) nAbhi e gaMbhIra hoya. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52. kalpasUtra AvAM batrIsa lakSaNothI yukta vyakita AkRtithI bhavya, prakRtithI semya ane bhAgyazALI hoya che. vyaMjanane artha masA, tala vigere che. puruSanA jamaNA bhAgamAM te cihane hoya che tyAre uttama phaLa dAtA mAnavAmAM Avela che ane DAbA bhAgamAM hoya te madhyama phaLadAtA hoya che jyAre mahilAone te ja DAbI tarapha hoya te zreSTha mAnavAmAM Avela che. hastarekhA vaDe paNa mAnavanAM bhAgya ane vyakitatvanI jANa thaI zake che. sAmudrika zAstra anusAra mAnavAmAM Ave che ke jenA hAthamAM vadhAre pramANamAM rekhAo hoya che athavA ghaNIja ochI rekhAo hoya che te duHkhI hoya che. je vyakitanI anAmikA AMgaLInA prathama parvathI kaniSThikA AMgaLI moTI hoya che te dhanavAna hoya che, maNibaMdhathI je rekhA cAle che te pitAnI rekhA . karamathI kaniSThikA AMgaLInA mULa taraphathI je rekhAo cAle che te vibhava ane AyuSyanAM pratIka che. A traNe rekhAo tarjanI ane aMguThAnI vacce jaIne maLe che. A traNe rekhAo jemanI pUrNa ane deSavarjita hoya teo dhanadhAnyathI samRddha bane che. pUrNa AyuSyane upabhega kare che. jenA jamaNA hAthanA aMgUThAmAM javanuM cinha hoya che. tene janma zukala pakSamAM thayelo hoya che tathA te yazasvI bane che. pANIthI saMpUrNapaNe bharelA vAsaNamAM eka puruSa praveza kare, te vakhate pANI je vAsaNamAMthI bahAra nIkaLe ane te pANI je droNa (batrIsa zera) pramANu hoya te te puruSa mAnayukta kahevAya che. trAjavAmAM toLavAthI je ardhabhAra (prAcIna tela vizeSa) pramANa hoya te unmAna yuta mAnavAmAM Ave che. potAnA AMgaLAthI zarIranI mApane pramANe kahevAya che. te AMgaLAMthI mApatAM jemanuM zarIra ekaso ATha AMgaLanI UMcAIvALuM hoya te uttama puruSa, chanuM ane coryAsI AMgaLavALA madhyama puruSa, kahevAmAM Ave che paraMtu tIrthakarane deha sarvottama hoya che. te badhAM lakSaNa, vyaMjana, mAna, unmAna ane pramANathI yukata hoya che, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasAharaNa 43 mUla: se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinAyapariNayamitte jovvaNagamaNuppatte riuThaveyajaudhveyasAmaveyaathavvaNaveya itihAsapaMcamANaM nighaMTuchaTThANaM saMgovaMgANaM sarahassANaM cauNhaM veyANaM sArae pArae dhArae saDaMgavI sadvitaMtavisArae saMkhANe sikkhANe sikkhAkappe vAgaraNe chaMde nirutte joisAmayaNe aNNesu ya bahusu baMbhannaesu parivvAyaesu naesu parinihie yAvi bhavissai // 9 // athe te bALaka bALabhAvathI unmukta thatAM, samaju ane pAkI samajaNavALo thatAM yauvanavayane prApta karaze tyAre te sAMgopAMga tathA rahasyayukata Tveda, yajurveda, sAmaveda tathA atharvavedanuM tema ja pAMcame (veda) ItihAsa tathA chaThThA nighaMTu (zabdakoSa) jJAtA thaze. cAre vedanA viskRta viSayane smaraNa karanAra, cAreya vedanA rahasyane pAragAmI tathA cAre vedona dhAraka thaze. cha aMgane jJAtA, SaSTitaMtramAM vizArada, sAMkhya, gaNita, AcArazAstra, vyAkaraNa, chaMda, vyutpattizAstra, jyotiSacakra ane aneka brAhmaNa saMbaMdhI ane parivrAjaka zAstromAM niSNAta banaze. mUla: taM orAlA NaM tume devANuppie! sumiNA dihA jAva AroggatuhidIhAuyamaMgalakallANakAragA NaM tume devANuppie! sumiNA diTThA // 10 // artha: A kAraNathI he devAnupriyA! tame udAra svapna joyAM che yAvata Arogyavardhaka, saMteSa pradAtA, maMgaLa ane kalyANakAraka che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra mUlaH taeNaM sA devANaMdA mAhaNI usabhadattassa mAhaNassa aMtie eyama soccA Nisamma haTTatuTTa jAva hiyayA karayalaparigahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu usamadattaM mAhaNaM evaM vayAsI // 11 // artha: tyAra pachI te devAnaMdA brAhmaNI RSabhadatta brAhmaNa pAsethI svapnAnA phaLa sAMbhaLIne ane samajIne khUba harSita thaI, haSTatuSTa banIne daza AMgaLIne sAthe bhegI karI Avartana daIne arthAta mAthe aMjali lagADI traSabhadatta brAhmaNane kahevA lAgI. mUlaH evameyaM devANuppiyA! tahameyaM devANuppiyA ! avitahameyaM devANuppiyA! asaMdiddhameyaM devANuppiyA! icchiyameyaM devANuppiyA! paDicchiyameyaM devANuppiyA! icchiyapaDicchiyameyaM devANuppiyA! sacce NaM esamaTe se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTu te sumiNe samma paDicchai, te sumiNe samma paDicchittA usabhadatteNaM mAhaNeNaM saddhiM orAlAI mANussagAI bhogabhogAiM bhuMjamANI viharai // 12 // artha: he devAnupriya! Ape je svapnane artha pratipAdana karela che te sarvathA satya che atithya sAco) che, Icchita (IcchavA yogya) che, pratIcchita che. he devAnupriya! te artha satya che ke je Apa kahe che. huM te svapnonAM phaLane mAnya karuM chuM. tyAra pachI devAnaMdA traSabhadatta brAhmaNanI sAthe mAnavasaMbaMdhI zreSTha sukhAno upabhega karatI vicAravA lAgI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA garbha saMharaNa : zanI vicAraNA zakanI vicAraNA mU6: teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sakke deviMde devarAyA vajapANI puraMdare satakkata sahassakkhe maghavaM pAkasAsaNe dAhiNaDDhalogAhivaI battIsavimANasayasahassAhivaI erAvaNavAhaNe suriMde arayaMbaravatthadhare AlaiyamAlamauDe navahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijamANagaDe bhAsuraboMdI palaMbavaNamAladhare sohammakappe sohammavaDiMsae vimANe suhammAe samAe sakkaMsi sAsari nisaUje 12 artha: te kALe te samaye zakra, devendra, devarAja, vajApANi puraMdara zatatu, sahastrAkSa, maghavAna, pAkazAsana, dakSiNAdhakAdhipati, batrIsa lAkha vimAnone svAmI, airAvata nAmanA hAthI upara besanAra surendra rajarahita zreSTha uttama vastro dhAraNa karanAra, mALA ane mugaTathI suzobhita zarIravALA ane jenA kamaLa kapALa navAMja ghaDAyelA suMdara caMcaLa citra vicitra ane calAyamAna svarNamaya kuMDala yugalanI prabhAthI pradIpta che, je virATa Rddhi ane dhrutine dhAraNa karanAra che, mahAbaLavAna ane mahAyazasvI che, jenA gaLAmAM laTakatI evI suMdara vanamALA che, je saudharma devalokanA saudharmAvalaMsaka vimAnanI sudharmA sabhAmAM zakra nAmanA siMhAsana para beThA che. vivecanaH bhAratIya sAhityamAM IndranA sahastra nAma prasiddha che. jaina bauddha ane vaidika A traNe paraMparAomAM IndranA saMbaMdhamAM carcAo che. prastuta sUtramAM IndranA aneka nAmAMthI keTalAka viziSTa nAmane ahIM ullekha karela che. zakra nAmanA siMhAsana upara besavAne kAraNe athavA sAmarthyavAna hevAthI te zakra kahevAya che. devatAonI madhyamAM parama aizvaryayukta hovAnA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 kalpasUtra kAraNe te IndranA nAmathI oLakhAya che. devatAonA rAjA hovAthI devarAja che. hAthamAM vajA nAmanuM zastra dhAraNa karavAthI vajApANI che. zatruonAM nagarone naSTa karavAnA kAraNe te puraMdara che, kArtika zreSThInA bhAvamAM se vAra zrAvakanI pAMcamI pratimA athavA abhigraha vizeSa dhAraNa karavAnA kAraNe te zatakratu kahevAya che. vaidika paraMparA anusAra zatakratune artha so yajJa karavAvALA tevo thAya che. - sudharma devalokanA Idra, pUrvabhavamAM pRthvIbhUSaNa nagaramAM kArtika nAmanA zeTha hatA. vItarAga dharma upara tenI avicaLa AsthA hatI. tenI rageragamAM, mananA aNue aNumAM vItarAga dharma ramI rahela hato. teNe so vAra zrAvakanI pAMcamI paDimA (pratimA)nI ArAdhanA karI hatI. eka vAra te nagaramAM airika nAmane eka ugra tapasvI (tApasa) AvyuM. tenA kaThora tapane mahimA lokonI jIbha upara ramato hato. jana samudAya darzanArthe umaTaye, tapasvIe virATu jana samudAyane joIne garvanI sAthe pUchayuM : zuM atyAre paNa nagaramAM evI kaI vyakti che ke mArA darzana mATe Avela na hoya?" eka bhakta nivedana karyuM: "prabho! kArtika zeThane choDIne bAkI badhA, rAjAthI raMka sudhI ApanAM darzanAthe AvI gayA che." kodha ane ahaMkArane vaza thayelA tApase abhigraha karyo ThIka che tyAre, huM A mahinAnA tapanuM je pAraNuM karIza, te kArtika zeThanI pITha upara thALI rAkhIne pAraNuM karIza, anyathA nahi. tapasvIne tapa karatAM eka mAsa pUro thaI gayo paraMtu kArtika zeTha kadI tenI pAse AvyA nahi, rAjAe pAraNuM karavA prArthanA karI tyAre tapasvIe abhigrahanI vAta pharI vakhata yAda karI. rAjAe zeThane belAvyA. garamAgarama khIra taiyAra karAvavAmAM AvI. rAjAnA AdezathI zeTha mukayA ane tapasvIe krUratApUrvaka zeThanI pITha upara te garama thALI rAkhI, cAmaDI baLavA lAgI, tapasvI nAka upara AMgaLI rAkhIne zeThane kahevA lAgyA, "juo, tame mane vaMdanA karavA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 babhasaMharaNa: zakanI vicAraNA na AvyA, aMte meM tamAruM nAka kApI ja nAkhyuM." zeTha manamAM vicAravA lAgyA. je huM AnI pahelAM ja pravRrjita thaI gayo hota to Aje AvI dazA na thAta. teNe samabhAvapUrvaka A bhayaMkara kaSTa sahana karyuM. dhIme dhIme upacArathI cAmaDIne roga dUra thaze. vairAgya jAge ane eka hajAra ATha zreSThI putronI sAthe munisuvrata svAmInI pAse saMyama grahaNa karyo. dvAdazAMgInuM adhyayana karIne utkRSTa tapa karatAM karatAM AyuSya pUrNa karI saudharma devalokamAM indra banyA. airika tApasa paNa tyAMthI AyuSya pUrNa karIne te ja indrane airAvata hAthI thaye. indrane pitAnI upara besatAM joIne gabharAye. rUpa badalyuM, Indra paNa avadhijJAnathI pUrva bhava joIne tene dhamakAvIne phaTakAryo tethI te zAMta thaI gayo. hajAra netra hevAthI IndranuM eka nAma sahastrAkSa che. jainAcAryonuM evuM maMtavya che ke IndranA pAMcaso maMtrI che. temanI salAhathI ja te zAsanasUtranuM saMcAlana tathA rAjyavyavasthA kare che. AlaMkArika bhASAmAM maMtrI, rAjAnI AMkha hoya che te daSTithI pAMcame maMtrI hovAthI indra "sahasrAkSa kahevAya che. vaidika paraMparA anusAra eka vAra Indra gautama RSinI patnI ahalyA upara Asakta thayAM. RSi sahasrabhaga thavAne zrApa devA jatA hatA paraMtu kSamAnI abhyarthanA karavAthI tene sahasrAkSa thavAno zrApa Apyo jethI te sahasrAkSa kahevAyA. TvedamAM paNa IMdrane sahasrAkSa kahela che. 15 mahAmedha (vRSTi vagerenA svAmI) tenA vazamAM hevAthI maghavA kahevAya che. "pAka' nAmanA eka baLavAna daitya upara zAsana karavAthI te pAkazAsana kahevAyA. dakSiNArdhabharatanA adhapati hovAthI tene dakSiNArdhapati kahe che. batrIsa lAkha vimAnanA svAmI che. airAvata hAthIne upayoga karavAthI airAvata adhipati che. 06 machaM:- se NaM tattha battIsAe vimANAvAsasayasAhassINaM, caurAsIe sAmANiyasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM, cauNhaM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra logapAlANaM. aTThaNhaM aggamahisINaM, saparivArANaM tiNhaM parisANaM, sattaNhaM aNiyANaM, sattaNhaM aNiyAhivaINaM, cauNhaM caurAsIe AyarakkhadevasAhassINaM, aNNesiM ca bahaNaM sohammakappavAsINaM vemANiyANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe pAlemANe mahayAhayanagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyagha NamuiMgapaDapaDahavAiyaraveNaM divvAiM bhogabhogAiM bhuMjamANe vivuM . 14 artha: te Indra batrIsa lAkha vimAnonuM, coryAsI hajAra sAmAnika (Indratulya RddhivALA) devenuM, tetrIsa trAyadgizaka deva (maMtrItulya devane trAyanTiMzaka devane IndranA pUjya sthAniya deva paNa kahevAmAM Ave che.) 7 cAra lokapALanA (soma, yama, varuNa, kubera) parivAra sahita ATha agramahiSIonuM (padmA, zivA, zacI, aMju, amalA, apsarA, navamikA, rohiNI) traNa pariSadanuM (bAhya, madhyama ane AtyaMtara) sAta sinya (gaMdharva nATaka, azva, gaja, ratha, subhaTa-pAyadaLa ane vRSabha) sAta senApatio, traNa lAkha chatrIsa hajAra aMgarakSaka deve ane anya aneka siAdharma devalokamAM rahelA deva-devIonuM Adhipatya karatA rahetA hatA. te badhAnA agresara hatA. svAmInI mAphaka te prajAnuM pAlanapoSaNa karatA hatA ane gusamAna mahAAdarapAtra hatA. badhA devenI upara pote niyukta karelA devAe ApelA Adezane pradarzita karanArAM hatA. te niraMtara UMca prakAranuM saMgIta, madhura vANu, karatAla, anya vAjiMtra, megha gaMbhIra rava (avAja) karanArA, mRdaMga, zreSTha dhvani utpanna karanArA paDaghama, A badhAnA madhura zabdo zravaNa karatA AnaMdathI rahe che. 108 - vivecanaH prastuta sUtramAM indranA virATa vaibhavanuM varNana che. IndranA Amoda, pramoda hetu nATya saMgIta tathA vividha vAjiMtrone upayoga thate hate. 109 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: zakanI vicAraNA 59 mUla: imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe 2 viharai, tattha NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM jaMbudIve dIve mArahe vAse dAhiNaDDhabharahe mAhaNakuMDaggAme nagare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasagottassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchisi gabbhattAe vaktaM pAsai, pAsittA hatuTThacittamANaMdieNaMdie paramANaMdie pIimaNe paramasomaNasieharisavasavisappamANahiyaedhArAhayanIvasurahikusumacaM cumAlaiyaUsasiyaromakUve viyasiyavarakamalanayaNavayaNe payaliyavarakaDagatuDiyakeUramauDakuMDalahAravirAyaMtavacche pAlaMbapalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare sasaMbhamaM turiyaM cavalaM suriMde sIhAsaNAo abbhuTTei, sIhAsaNAo abbhuhitA pAyapIDhAo paccoruhai veruliyavarivariTThaaMjaNaniuNoviyamisimisiMtamaNirayaNamaMDiyAo pAuyAto omuyai, 2 omuittA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, egasADiyaM uttarAsaMgaM karittA aMjalimauliyaggahatthe titthayarAbhimuhe sattakRpayAiM aNugacchai, aNugacchittA vAmaM jANuM aMcei, vAmaMjAj2 ttA dAhiNaMjANuMdharaNitalaMsinivesei, tikkhutto muddhANaM dharaNi-talaMsi nivesittA IsiM paccuMNNamai, paccuNNamittA kaDagatuDiyarthabhiyAo bhuyAo sAharai, kaDa0 2 ttA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM dasanahaM matthae aMjali kaTTha evaM vayAsI // 15 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra. artha: te indra pitAnA vipula avadhijJAnathI saMpUrNa jaMbudvIpane jue che. te samaye te zramaNa bhagavAna mahAvIrane jaMbudvIpanI aMdara bhAratavarSanA dakSiNArdha bhAratanA brAhmaNakuMDanagaramAM koDAla gAtrIya, Sabhadatta brAhmaNanI bhAryA jAlaMdhara gotrIyA devAnaMdA brAhmaNInI kakSAmAM garbharUpe utpanna thayelA jue che. tenuM hRdaya duSTa, tuSTa, AnaMdita, paramAnaMdita ane prItivALuM banI jAya che. parama sadvicAravALuM bane che, harSathI tenuM hRdaya praphullita thaI jAya che. meghadhArAthI siMcita kadaMba vRkSanA sugaMdhayukta vikasita kusumonI mAphaka romAMcita banI jAya che. khIlelA uttama kamaLanI jema netra tathA mukha khIlI UThe che. zreSTha kaDAM, pahoMcI, keyura (bAjubaMdha) mugaTa (ziranuM AbhUSaNa) kuMDaLa (kAnanAM bhUSaNa) tathA hArathI suzobhita vakSasthaLavALA, lAMbA, laTatA vAraMvAra DolatAM evAM AbhUSaNo dhAraNa karelAM evA surendra sahasA zIdhra siMhAsanathI UThIne UbhA thayA. 109 pAdapIThathI nIce UtaryA, nIce UtarIne uttama veThya variSTha, riSTa, aMjana vigere ratnothI yukta, jANe kuzaLa kArIgarothI nirmita hoya evA camaka damakavALA maNi ane motIothI maMDita, pAdukA (cAkhaDI) utArI dupaTTAthI uttarAsana karIne (moDhAnI yatanA karIne) aMjalithI biDAyelA agra hAthavALA te indra tIrthakara sanmukha sAta ATha kadama AgaLa cAlIne jamaNA ghUMTaNane bhUmi upara rAkhIne traNa vAra mastakane pRthvI upara lagADI namana karI pachI sIdhA thaI kaDAM ane truTitathI yukata bhujAne saMkece che. baMne bhujAone saMkocIne daseya nakha ekAbIjAthI joDAyelA rahe e rIte bhegA karIne mAthe aMjali aDADI A rIte bolyA : mUlsa: . namotthu NaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM // 1 // AigarANaM titthagarANaM sayaMsaMbuddhANaM // 2 // purisuttamANaM purisasIhANaM purisavarapuMDariyANaM purisavaragaMdhahatthINaM // 3 // loguttamANaM loganAhANaMlogahiyANaM logpiivaannNlogpjjoygraannN||4||abhy Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 garbhasaMharaNa: zakanI vicAraNA dayANaM cakkhudayANaM maggadayANaM saraNadayANaM jIvadayANaM bohidayANaM // 5 // dhammadayANaM dhammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakkavaTThINaM // 6 // dIvo-tANaM saraNaM gaIpaiTTA (NaM) appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM viyachaumANaM // 7 // jiNANaM jAvayANaM tinANaM tArayANaM buddhANaM bohayANaM muttANaM moyagANaM // 8 // savvannUNaM savvadarisINaM sivamayalamakhyamaNaMtamakkhayamavvAbAhamapuNarAvitti-siddhigainAmadheyaMThANaM saMpattANaM namo jiNANaM jiyabhayANaM // 9 // _ namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Adigarassa carimatitthayarassa puvvatitthayaranihivassa jAva saMpAviukAmassa vadAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae pAsau me bhagavaM tatthagae ihagayaM-ti kaTTha samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, 2 sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe sannisanne // 16 // artha : arihaMta bhagavAnane namaskAra thAo. (arihaMta bhagavAna kevA che?) dharmanI Adi karanArA, dharma-tIrthanI sthApanA karanArA, pote pitAnI ja meLe samyapha bedhane pAmanArA, purUSomAM zreSTha, puruSomAM siMha, puramAM zreSTha zveta kamaLa samAna, puruSomAM zreSTha gaMdhahastI samAna, lokamAM uttama, lekanA nAtha, lakanA hitakartA, lokamAM dIpaka samAna. lokamAM udyAta karanArA, abhayadAna ApanArA, jJAnarUpI netra denArA, mokSamArganA upadezaka, zaraNa ApanArA, saMyama jIvana ApanArA, samyatva rUpI bAdhi denArA, dharmanA upadezaka, dharmanA netA. dharmarathanA sArathI che, cAra gatine aMta karanArA, zreSTha dharmanA cakravatI che. bhavasAgaramAM dvIpa samAna, rakSaNa karanAra, zaraNuM rUpa, Azraya rUpa ane AdhArarUpa che. akhaMDa anupama evA zreSTha Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 kalpasUtra jJAna-darzananA dhAraNa karanArA, pramAdathI rahita, svayaM rAgadveSane jItanArA, bIjAne jItADanArA, pote saMsAra sAgarathI tarI janArA ane bIjAne tAranArA che. pote bedhane pAmelA ane bIjAne bodha ApanArA che. pite karmathI mukta che ane bIjAne karmathI mukta karAvanAra che. sarvajJa, sarvadaza che tathA zivarUpa (maMgaLamaya) che, acaLa-sthira, aja-rogarahita, anaMtaaMta rahita, akSaya-kSaya rahita, avyAbAdha-bAdhA pIDA rahita, apunarAvRtti-jyAMthI pharI pAchA pharavuM nathI evA siddhagati nAmanA sthAnane jeo pAmI gayA che evA bhayane jItanArA, rAgadveSane jItanArA evA jina bhagavAnane mArA namaskAra thAo. namaskAra thAo; zramaNa bhagavAna mahAvIrane ke jeo dharmanI Adi karanArA che, carama tIrthakara che. pUrva tIrthakaroe batAvelA ane apunarAvRtti-siddhagatine pAmavAnI abhilASAvALA che. ahIM (svargamAM) rahelo huM tyAM (devAnaMdAnA) garbhamAM rahelA bhagavAnane vaMdana karuM chuM. tyAM bhagavAna ahIM rahelA mane jue A pramANe bhAvanA bhAvIne devarAja devendra zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana ane namana kare che. vaMdana tathA namaskAra karIne potAnA zreSTha siMhAsana upara pUrva dizA tarapha moDhuM karIne bese che. vivecanaH prastuta sUtranAM traNa nAma upalabdha thAya che. kalpasUtra jaMbudvIpaprajJapti, vagere AgamomAM kendra dvArA vaMdanamAM prayukta thavAthI te zastavanA nAmathI prasiddha che. anugadvAra sUtranA AdAnapada nAmanA ullekha anusAra A stutinuM "nametyunuM nAma prAraMbhika pada uparathI pracalita thaI gayela che. yogazAstra pajJa vRtti, pratikramaNa vRtti, vagere graMthomAM tenuM nAma praNiprAta sUtra (namaskAra sUtro Apela che. A stuti atyanta prabhAvotpAdaka che. tenA ekeka akSarathI bhakitarasa Tapake che. A stutimAM tIrthakaronA AdhyAtmika guNonuM utkIrtana sarvatra khIlI uThe che. AdhyAtmika utkarSa mATe sAdhake dina pratidina ekase AThavAra zraddhAnI sAthe smaraNa karavuM joIe. je sAdhaka bhakita Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: zakanI vicAraNA bhAvanAthI taraboLa thaIne tene pratidina jApa kare che. tenA caraNomAM akhila saMsArane bhautika ane AdhyAtmika vaibhava tenI meLe AvIne upasthita thaI jAya che. tenA manamAM koI jAtanI nirAzA rahetI nathI. te sadA-sarvadA sukha ane AnaMdamAM mazagUla rahe che. mUlaH tae NaM tassa sakkassa deviMdassa devaranno ayameyArUve ajjhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajitthA-na evaM bhUyaM, na eyaM bhavvaM, na eyaM bhavissaM,jaNaM arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulesu vA tucchakulesu vA dariddakulesu vA kiviNakulesu vA bhikkhAgakulesu vA mAhaNakulesu vA AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA, evaM khalu arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA uggakulesu vA bhogakulesu vA rAiNNakulesu vA ikkhAgakulesu vA khattiyakulesu vA harivaMsakulesu vA annataresa vA tahappagAresu visuddhajAtikulavaMsesu AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA // 17 // artha: te pachI te zakra, devendra devarAjane AvA prakArane adhyavasAya ciMtana tathA abhilASA rUpe manamAM jAgRta thaye. saMkalpa utpanna thaye ke AvuM pahelAM kayAreya thayuM nathI, vartamAnamAM thatuM nathI tema bhaviSyamAM thaze nahi ke arihaMta, (tIrthakaro) cakravartIo, baLadeva, vAsudeva, aMtyakuLamAM, prAMtakuLamAM, adhamakuLamAM tucchakuLamAM, daridrakuLamAM, kRpaNukuLamAM, bhikSukakuLamAM, athavA brAhmaNa kuLamAM janmyA hoya, janmatA hoya athavA janme. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra A pramANe kharekhara arihaMtA, cakravartI e, baLadevA, vAsudevA, ugra kuLamAM, bhAga kuLamAM rAjanya kuLamAM, IkSvAku kuLamAM, kSatriya kuLamAM, harivaMza kuLamAM, tathA tevA prakAranA bIjA paNa uttama jAti ne kuLavALA vazeAmAM janmyA hatA, janme che ane janmaze, 64 vivecanaH ugra kuLa, bhAga kuLa, rAjanya kuLa ane kSatriya kuLa A kuLAnI sthApanA bhagavAna RSabhadeve karI hatI. rAjyanI suvyasthA mATe rakSakadaLa banAvyuM ke jenA adhikArI daMDa vigere dhAraNa karavAthI 'ugra' kahevAyA. maMtrI maMDaLa banAvyuM ke jenA adhikArI gurusthAne hatA te 'bhAga' nAmathI prasiddha thayA, rAjAnA nikaTanA mANasA ke je samAna vayavALA mitrarUpamAM salAha-sUcanA ApanArA hatA te 'rAjanya' nAmathI vikhyAta thayA. bAkInA anya rAjakuLamAM utpanna kSatriyAnA nAmathI eLakhAyA 110 bhagavAna RSabhadeva eka varasathI kaIMka AchI uMmaranA hatA tyAre nAbhirAjAnI geAdamAM krIDA karI rahyA hatA, te samaye zakrendra hAthamAM zeraDInA sAMThA laIne AvyA. bhagavAne hAtha lAMbA karyA, 111 tyAre indra vicAryuM ke bhagavAna ikSunI icchA karI rahyA che tethI temanA vaMza ikSvAku khanA. A pramANe ikSvAku vaMzanI sthApanA indre karI. 112 hiravarSa kSetrathI lAvavAmAM Avela yugalathI hiravaMza utpanna thayA.113 tathA prakAranA anya vizuddha jAti-kuLa-vazathI, tAtparya e che ke mahAnazakti ane tejasa'panna yoddhA jevA mallavI tathA licchavI rAjavaMzanA rAjAgaNu, yuvarAja, mahardika rAjAgaNa ke jenA tejasvI vyaktitva upara prasanna thaIne puraskAra ApavAmAM Ave evA vIra, sanniveza nAyaka, kuTuMbanA nAyaka vagere. deza Azcarya - asthi puNa ese vibhAve logaccherayabhUe anaMtAhiM osappiNIussappiNIhiM vIikkaMtAhiM samuppajjati, ( graM. 100 ) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: zaphanI vicAraNA nAmagottassa vA kammassa akkhINassa aveiyassa aNijaNNassa udaeNaM jannaM arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulesu vA tucchakulesu vA darikulesu vA bhikkhAgakulesu vA kiviNakulesu vA mAhaNakulesu vA AyAiMsu vA AyAiMti vA AyAissaMti vA kucchisi ganmattAe vakkamisu vA vakkamaMti vA vakkamissaMti vA, no ceva NaM joNIjammaNanikkhamaNeNaM nikkhamiMsu vA nivavanaMti vA nimirAMti vA 18 artha paraMtu lokamAM AvA prakAranA AzcaryakArI kAryo paNa anaMta avasarpiNI utsarpiNI vItI gayA pachI thAya che. jyAre arihaMta bhagavAna, cakravatIM, baladeva, vAsudeva tevA prakAranA nAma gotra karma kSINuM na thavAthI (sthitikSayanA abhAve) rasa vipAka vaDe karma nahi bhegavavAne lIdhe, karmonI nirjarA na thavAthI tema ja tevA karmanA udayathI teo anta kuLamAM, prAnta kuLamAM, tuccha kuLamAM, daridra kuLamAM, kRpaNa kuLamAM, bhikSuka kuLamAM, brAhmaNa kuLamAM, atItakALamAM AvyA che. vartamAnamAM Ave che ane bhaviSyakALamAM Avaze. kukSimAM garbharUpe bhUtakALamAM utpanna thayA che, vartamAnamAM thAya che ane bhaviSyamAM paNa thaze. paraMtu bhUtakALamAM paNa tyAM temaNe janma lIdho nathI, vartamAnamAM letA nathI tema bhaviSyamAM janma leze paNa nahIM. vivecanaH AgamanA samartha TIkAkAra AcArya abhayadeve kahyuM che "je vAta abhUtapUrva ane alaukika che jene joIne manamAM vismaya utpanna thAya che te Azcarya che. Azcarya ane asaMbhava zabdanA arthamAM ghaNuM aMtara che. asaMbhavane artha che ke kadI banI zake nahi paraMtu Azcarya asaMbhava nathI, kevaLa virala ghaTanA che. ahiMyAM vizvanA anya AryonuM varNana na karatAM kevaLa jainAgamAM Avela AzcaryonuM varNana che tevuM bauddha Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra ane vaidika sAhityamAM daSTigocara thatuM nathI. tene artha evo nathI ke te paraMparAomAM Azcaryajanaka ghaTanAo nathI. ghaTanAo to banI zake che paraMtu teoe te ghaTanAonuM AvI zailIthI nirUpaNa karela nathI. sthAnAMga, 5 pravacanasAroddhAra 11 ane kalpasUtranI vibhinna TIkAomAM dasa Azcaryone ullekha che: (1) upasarga (2) garbhApaharaNa (3) strI tIrthakara (4) abhAvita pariSad (ayogya pariSad ) (5) kRSNanuM aparakaMkAgamana (6) caMdra sUryanuM mULa vimAna dvArA AkAzamAMthI UtaravuM (7) harivaMza kuLanI utpatti (8) amarendra utpAta (9) utkRSTa avagAhanAvALA ekaso ATha eka samaye siddha (10) asaMyatanI pUjA, A badhAnuM saMkSipta vivaraNa ahIM prastuta karavAmAM Ave che. (1) upasargaH eka vakhata bhagavAna mahAvIra dharmane upadeza karatAM karatAM zrAvastInA udyAnamAM padhAryA. gaNadhara gautama bhikSA mATe nagarImAM gayA. temaNe sAMbhaLyuM -gozAlaka pote potAnI jAtane jina ke sarvajJa-sarvadazI kahe che. gautame mahAvIrane nivedana karyuM. mahAvIre kahyuM: "gautama, maMkhalIputra gozAlaka mAro ziSya che. te jina nahi paraMtu "jina" ne pralApa karanAra che. mahAvIranuM te kathana zrAvastImAM prasarI gayuM. gozAlake paNa sAMbhaLyuM -teNe chaThanA pAraNAne mATe jatA mahAvIranA ziSya AnaMdane kahyuM:- "he AnaMda! dhana prApta karavAnI lAlasAthI keTalAka vaNiko anna-pANInI vyavasthA karIne-vAsaNa vagere laIne videza cAlyA- bhayaMkara araNyamAM pahoMcatA, sAthenuM jaLa khalAsa thaI gayuM. tRSAtura banIne jaLanI tapAsa karatAM temaNe cAra rAphaDA joyA. prathama rAphaDo kholatAM amRta jevuM madhura jaLa nIkaLyuM, jene prApta karI badhAM AnaMdamagna banI gayA. bIjo rAphaDe kholyo to camakatuM sonuM nIkaLyuM. trIjo rAphaDe khelatAM amUlya maNi-matI vagere javAharAta upalabdha thayuM. paraMtu jevA teo cothe rAphaDe khelavA mATe AgaLa pagaluM mUkavA jatA hatA tyAM ja eka subuddhi nAmanA vaNike rakyA, paNa teo mAnyA nahi. te rAphaDo khelatAMnI sAthe ja temAMthI daSTiviSa sarpa nIkaLe, jenA jherI kuMphADAthI badhA tyAM bhasmIbhUta thaI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: zakranI vicAraNA 67 gayA, A rUpaka tamArA dharmAcArya mahAvIra upara paNa ghaTita thAya che, temane paNa badhI vastuo prApta thaI gaI che, paraMtu kheda che ke temane hajI paNu sataiASa nathI, te mane 'makhalIputra''chama' ane peAtAnA kuziSya kahe che, tuM jaIne tene sAvadhAna karI de, anyathA huM svayaM AvIne tenI dazA durbuddhi pelA NikaputrA jevI karI daIza. AnaMda muni bhagavAnanI pAse pahoMcyA. geAzAlakanuM dhamakIbharyuM thana nivedita karyuM, sarvajJa, sarvadezI bhagavAna teA pahelethI ja jANutA hatA. bhagavAne kahyuM: "AnaMda, tame jAe, ane gautamAdi zramaNe ne sUcanA ApI do ke geAzAlaka ahIM AvI rahyo che, koI paNa zramaNe tenI sAthe sA~bhASaNa karavuM nahi, " ,, geAzAlaka mahAvIranI pAse pahoMcyA ane mAlyA "he kAzyapa ! tamAro ziSya makhalIputra teA marI gayA che, te anya hatA, huM anya chuM. tenA zarIrane parISaha sahana karavAmAM sudRDha samajIne meM temAM praveza karyA che.'' mahAvIre kyuM : "geAzAlaka! jema keAI taskarane chupAvAnu sthAna prApta na thatAM tRNunI ADamAM chupAvAnA prayAsa kare che tema tuM paNa anya na heAvA chatAM paNa pAte peAtAnI jAtane bIjo batAvI rahela che." bhagavAna mahAvIranuM satya thana sAMbhaLIne gozAlaka staMbhita ane avAk thaI gayA, manamAM ne manamAM dhuMdhavAvA lAgyA, peAtAnI jAtane chupAvavAnI dRSTithI te phAve tema pralApa karavA lAgyA, mahAvIranI sAme jema tema khelatAM joI ne bhagavAnanA aMtevAsI ziSya 'sarvAnubhUti' ane 'sunakSatra' aNagAre kahyuM - "huM geAzAlaka! tamAre tamArA dharmAcArya pratye A jAtanI aziSTatA pradarzita karavI na joIe." gozAlake kAdhita thaIne te banne aNugArAne teolezyAthI tyAM ja bhasma karIdIdhA, banne AyuSya pUrNa karIne AThamA ane bAramA devalAkamAM utpanna thayA. 117 bhagavAna dvArA pratimAdha ApavA chatAM paNa geAzAlaka samajyA nahi. "paya : pAna bhujaMgAnAM kevala viSavardhanam " nI ukita Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra anusAra teNe bhagavAna mahAvIra upara paNa teolezyA pheMkI paraMtu te tejelezyA bhagavAnanI AsapAsa pherA pharIne AkAzamAM UchaLI ane pharI gozAlakanA zarIramA samAI gaI, peAtAnI teolezyAyI bhagavAnane bhasma thayelA na hoI geAzAlaka AkuLa-vyAkuLa thai gayA. te mAlyA--" huM kAzyapa ! tuM cha mAsamAM pitta ane dAhajavarathI pIDAIne marI jaiza." 68 mahAvIre kahyuM : 'gozAlaka! huM teA hajI seALa varasa sudhI gadhahastInI mAphaka A dharatI upara vicaraNa karIza para Mtu yAda rAkhaje, tuM pAte sAta rAtamAM pitta-javarathI pIDAIne chadmastha avasthAmAM ja kALa karIza." bhagavAnanI A bhaviSyavANI siddha thaI, teolezyAnA prabhAvathI bhagavAna mahAvIrane paNu cha mAsa sudhI pittajavara ane raktAtisAra thai gayA hatA. 11- kevaLajJAna prApta thayA pachI tI karanA evA atizaya hAya che ke te jyAM kayAMka rahe che tyAM ane tenI AsapAsa sA ojana sudhI koi paNa jAtanA vairabhAva, marakI, rAga, ke durbhikSa vagere upadrava thatA nathI, 119 paraMtu bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna thayA pachI ane temanA ja samavasaraNamAM AveA upasarga thayA ke je Azcaya che, (2) garbhApaharaNa :- bIjuM Azcarya garbhApaharaNa che, tIrthaMkarAnA garbhanuM apaharaNa thatuM nathI para Mtu zramaNa bhagavAna mahAvIranuM thayuM. diga'bara paraMparA prastuta ghaTanA mAnya karatI nathI paraMtu zvetAMbara paraMparAnA mAnanIya AgamAmAM tenA spaSTa ullekha che, AcArAMga, . samavAyAMga, sthAnAMga, 12 Avazyakaniyukti 123 vageremAM spaSTa varNana che ke zramaNa bhagavAna mahAvIrane khyAsI (82) rAtridivasa pasAra thayA pachI eka garbhamAMthI bIjA garbhamAM laI javAmAM AvyA. bhagavatI sUtramAM devAna dA brAhmaNInA paricaya ApatAM bhagavAna mahAvIre gautamane kahyuM : "he gautama! devAnaMdA brAhmaNI mArI mAtA che,''124 jainAgamAnI mAphaka vaidika paraMparAmAM paNa garbha - parivartana vidhionA ullekha che, kaMsa jyAre vasudevanA satAnAne samApta karI nAkhatA 11 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: zakanI vicAraNA hatuM tyAre vizvAtmA yogamAyAne evo Adeza Ape che ke te devakIne garbha rohiNInA udaramAM mUkI de. vizvAtmAnA Adeza ane nirdezathI yegamAyA devakIne garbha rohiNInA udaramAM mUkI de che tyAre puravAsI atyaMta du:khanI sAthe kahevA lAge che "arere, bicArI devakIne garbha naSTa thaI ga.25 Ajano yuga vaijJAnika yuga che. vijJAnIoe aneka sthaLo upara evuM parIkSaNa karIne siddha karI dIdhuM che ke garbhaparivartana asaMbhava nathI. AnA saMbaMdhamAM "gujarAta varnAkyulara sosAyaTI dvArA prakAzita "jIvana vijJAna" (pAnA 83)mAM eka varNana prakAzita thayela che te daSTavya che. eka amerikana DokaTara eka bhATiyA strInA peTanuM oparezana karatA hatA. samasyA e hatI ke strI garbhavatI hatI tethI DokaTare eka gAbhaNI bakarInuM peTa cIrIne tenA peTanAM baccAMne vIjaLIthI cAlatA eka DabbAmAM rAkhyuM ane te strInA peTanA baccAne bakarInA peTamAM rAkhyuM. parezana karI lIdhA pachI DekaTare pharIne strInuM baccuM strInA peTamAM ane bakarInuM baccuM bakarInA peTamAM mUkI dIdhuM. kALAMtare strI ane bakarIe je baccAMone janma Apyo te svastha ane taMdurasta rahyAM." (3) strI tIrthakara - tIrthakara puSaja hoya che, strI nahIM. paraMtu prastuta avasarpiNI kALamAM ogaNIsamA tIrthakara malli bhagavatI strI thaI che. 127 malli bhagavatIne jIva pUrvabhavamAM apara videhanA salilAvatI vijyamAM mahAbaLa rAjA hatA. 28 temaNe pitAnA cha mitro sAthe dIkSA grahaNa karI. mahAbaLa muninA aMtaramAM evo vicAra pragaTayo ke ahIM huM mArA cha sAthIone netA chuM. jo huM temanI sAthe sarakhe-sarakhAM japatapa karate rahIza to bhaviSyamAM temanAthI jyeSTha ane zreSTha banI zakIza nahi. evI jAtane vicAra karIne mahAbaLa muni pAraNAMnA vakhate bahAnAM kADhI, ugra tapa karavA lAgyA. tapAdinA prabhAvathI tIrthakara nAmakarmanuM upArjana karyuM, ra9 ane mAyAnA kAraNe strIvedanuM;130 ke jenAthI te strI tIrthakara thayA.31 A paNa eka Azcarya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra (4) abhAvita pariSa- tIrthakaranuM pravacana eTaluM prabhAvapUrNa asarakAraka hoya che ke te sAMbhaLIne bhautiktAmAM nimagna mAnava paNa tyAgamArgane svIkAra karI le che. bhagavAna zrI mahAvIrane jaMbhikA gAmanI bahAra RjubAlikA nadIne kinAre zAlavRkSanI nIce kevaLajJAna-kevaLadarzana utpanna thayuM. devoe kevaLajJAna mahatsava Ujave. samavasaraNanI racanA thaI. bhagavAne tyAM kaI paNa cAritradharma aMgIkAra karanAra nathI ema jANIne eka kSaNa mAtra pravacana karyuM. 32 paraMtu keIe paNa cAritrane svIkAra karyo nahi. 33 te kAraNathI prathama pariSadane abhAvita kahela che, tIrthakaranuM pravacana pAtranI apekSAe niSphaLa gayuM, e paNa eka Azcarya che. 34 (5) kRSNanuM aparakaMkA gamana - satI ziromaNi draupadInA rUpa lAvaNyanI prazaMsA sarvatra phelAI gaI hatI. nAradaRSie paNa sAMbhaLI ane tene jovA mATe rAjaprAsAdamAM pahoMcyA. daDhadhamI draupadIe gubuddhithI nAradane namaskAra karyA nahi. nAradaRSi tene pitAnuM apamAna samajyA ane te kedhAyamAna thaI gayA. draupadIne te apamAnanuM phaLa cakhADavA nArade upAya vicAryo. dhAtakIkhaMDa dvIpanA aparakakAdhIza padmanAbha samakSa ke je paradAra-lubdha hato, draupadInA rUpanuM varNana karatAM kahyuM "pAMDanI patnI eTalI badhI suMdara che jANe te cAMdane kaTake hoya. jo tame tene meLavI zake te tamArA aMtaHpuranI zobhAmAM ane tejamAM ghaNo vadhAre thaI jaze." padmanAbhe potAnA mitra devanI sahAyathI sUtelI draupadIne pitAnA rAjamahelamAM maMgAvI lIdhI. draupadIne bheganI bhASAmAM abhyarthanA karI paraMtu pativratA draupadIe tene vivekapUrvaka samajAvIne reyA. padIne rAjamahelamAM na meLavatAM pAMDavo ciMtAtura thayA, sarvatra tapAsa calAvI; paraMtu draupadIne kayAMya patto lAgyo nahi, dvArakAdhIza zrIkRSNane A vAta jaNAvI. kRSNa upahAsa karatAM kahyuM- "kheda che ke tame pAMca pati hovA chatAM paNa draupadInuM rakSaNa na karI zakyA. pachI zrIkRSNa nAradoSa dvArA patto meLavI lIdhuM ke te aparakaMkAmAM che. pAMDavo sahita zrIkRSNa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbha saMharaNa : zakranI vicAraNA 31 tyAM pahoMcyA nRsiMharUpa banAvIne zrIkRSNe padmanAbhane parAjita karyA ane pAchA pharatAM vijayazaMkha khajAvyA ke jenA gaMbhIra avAja tIrthaMkara munisuvratanA pIpUSavI pravacananuM pAna karatAM dhAtakIkhaMDastha bharatakSetranA vAsudeva zrI kapile sAMbhaLyA. te zrIkRSNa sAthe meLApa karavA mATe zIghra gatithI cAlyA paraMtu zrI kRSNa teA pahelAM ja tyAMthI nIkaLI cUkayA hatA cheTethI ja rathanI dhvajA dekhIne kapila vAsudeve za`khanAda karyA ane tenA pratyuttaramAM zrI kRSNe paNa zakhanAda karyAM. eka evA niyama che ke vAsudeva ane cakravartI samrATa potAnI sImAthI bahAra anya sImAmAM jatA nathI paNa zrIkRSNe gayA te paNa eka Azcaya che, 135 (6) caMdra sUryanuM mULa vimAne Avavu :- eka vakhata zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra chadmasthAvasthAmAM kauzAMbImAM birAjI rahyA hatA. te vakhate bhagavAnanAM darzana mATe sUrya ane caMdra ane pAtAnAM zAzvata vimAnAnI sAthe upasthita thayA. 136 sUrya ane caMdra tIrthaMkaronA darzana hetuthI Ave che paraMtu zAzvata vimAnAmAM nahi, chatAM paNa AvyA e Azcaya che, A saMbaMdhamAM eka judI mAnyatA evI paNa che ke caMdra-sUryanuM Agamana mahAvIranA samavasaraNamAM thayuM. te samaye satI mRgAvatI paNa tyAM beThI hatI, rAta paDavA chatAM paNa aMdhakAra na thayA. caMdra, sUrya gayA, aMdhakAra thayA, mRgAvatI pAtAnA sthAna upara AvI, agraNI satI caMdanabALAe mADu (akALa-veLA) thavAne lIdhe ThapakA ApyA tyAre AtmaAlAcana karatAM karatAM mRgAvatIne kevaLajJAna thaI gayuM. 177 A ghaTanA mahAvIranA 24mA varSAvAsanI che, : (7) harivaMza kuLanI utpatti - kauzAMbInA 'sanmukha' nAmanA samrATe eka vakhata vIrakanI patnI vanamALAne joI, yovananA madamAM madamAtI vanamALAnA sauMdarya samrATane unmatta banAvI dIdho. samrATanA anunaya vinayathI te paNa peAtAnA dharmAMthI cyuta thaI ne vIrakanI jhU MpaDI choDIne te gaganacUMbI rAjamahelamAM pahoMcI, vIraka tenA viyAgathI vyathita thaIne pAgala Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 kalpasUtra banI gayA. varasAdanI seAhAmaNI veLA hatI. AkAzamAM UbharAI UbharAIne dhanadhAra ghaTAo AvI rahI hatI, cAru capalA camakI rahI hatI, vanamALAnI sAthe samrATa Ameda pramAdamAM tallIna hatA, picakArI thUMkavA mATe gavAkSamAM jevuM meADhuM kADhayuM tevuM ja nIce UbhelA vIrakanI yAjanaka dazA joine tenuM hRdaya dravita thaI gayuM. vicAryuM --,dhikkAra che ameAne! ame vAsanAnA kIDA chIe.' evA vivekanA prakAza jAgyA ja hatA tyAM te AkAzamAMthI vIjaLI paDI ane jotajotAmAM bannenAM prANa paMkheruM UDI gayAM. vIrake jyAre te sAMbhaLyuM tyAre tenuM magaja svastha thaI gayuM' ane saMsAranA vinazvara svabhAvane samajIne te eka ekAMta zAMta vanamAM jaI tapa karavA lAgyA, prazasta bhAvanAthI sanmukha ane vanamALA' tyAMthI hariva` kSetramAM yugaliyA banyA, ane vIraka paNa tapanA prabhAvathI AyuSya pUrNa karIne saudharma kalpamAM traNa palyopamanI sthitivALA kiviSika deva banyA. 16 te yugalane krIDA nimagna joIne te devanuM pU vera jAgRta thaI gayuM. teNe vicAryuM - ahIM paNa te sukhanA sAgaramAM tarI rahyAM che ane ahIMthI devalAkamAM jaze, tyAM paNa A rIte AnaMda karaze tethI evA prayatna karuM ke jenAthI temanu bhAvi jIvana du:khamaya bane. devazaktithI be gAunI UMcAIne sA dhanuSyanI karI dIdhI, 139 tyAMthI bannene upADIne bharata kSetranI caMpAnagarImAM lAnyA, tyAMnA IzvAku kuLanA samrATanu nidhana thaI gayuM hatuM tethI te 'hira' ne tyAMnA sanmAnanIya samrATa banAvyA ane 'hiraNI' ne rAjarANI banAvI, kusagatithI bannee sAte vyasanAnuM sevana karyu ke jene lIdhe teo tyAMthI marIne narakamAM gayA. yugaliyA vyasanAnuM sevana karatA nathI ane narakamAM jatA nathI paNa te gayA tethI te Azcarya che. (8) camarendranA utpAta - asurarAja camarendra pUrvabhavamAM 'pUraNa' nAmanA eka khALatapasvI hatA. te chaTha chaThanuM tapa karate ane pAraNAne divase lAkaDAnA cAra paDavALA pAtramAM bhikSA lAvatA, prathama paDanI bhikSA musApharone ApatA, khIjA paDanI bhikSA pakSIone nAkhatA, trIjA paDanI bhikSA jaLacarAne ApatA ane cAyA paDanI bhikSA samabhAvathI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: zanI vicAraNA pote grahaNa karata. bAra varasa sudhI A jAtanuM ghera tapa karyuM ane eka mAsanA aNasaNa pachI AyuSya pUrNa karIne camaracaMcA rAjadhAnImAM Indra banyA. Indra banatAM ja teNe avadhijJAnathI pitAnI upara saudharmAvalaMsaka vimAnamAM zaka nAmanA siMhAsana upara zakendrane divya bhoga bhogavatA joyA. tenA manamAM evo vicAra AvyuM ke A mRtyune IcchanAre, azubha lakSaNavALo, lajajA ane zabhA rahita, codazIne janmanAre, hInapuNyo. koNa che? huM tenI zobhA naSTa karI nAkhyuM paNa mArAmAM eTalI zakti kayAM che? te asurarAja saMsamArapura nagaranA sannikaTavatI upavanamAM azoka vRkSa nIce ke jyAM bhagavAna mahAvIra chadmastha avasthAnA bAramA varSe dhyAnastha UbhA hatA, tyAM Avyo. teNe bhagavAna mahAvIranuM zaraNa grahaNa karI zakendra ane tenA devone trAsa ApavA mATe virATa ane kadarUpI vidurvaNu karI ane sIdhA sudharmA sabhAnA dvAra pAse pahoMcIne DarAvavA dhamakAvavA lAgyo. zakendra paNa kopAyamAna thaIne tenuM vajA Ayudha tenI tarapha pheMkayuM. agninI cinagArIo prakSepa karatA vajane joIne camarendra je mArge Avyo hato te mArge pAchA pharI gayo. kendra avadhijJAnathI joyuM te khabara paDI ke te zramaNa bhagavAna mahAvIranuM zaraNuM laIne tyAM Avela hatuM ane pAcho bhAgIne tyAM jaI rahyo che. rakhene! kyAMka te vajA bhagavAna mahAvIrane pIDA na pahoMcADe, ema vicArI tene pakaDavA ekadama zIvra gatie de. amarendra pitAnuM sUkSma rUpa banAvyuM ane mahAvIranA caraNAravindamAM lapAIne chupAI gayo. vA mahAvIranI samIpe pahoMce te pahelAM ja Indra vajAne pakaDI lIdhuM ane camarendrane mahAvIranuM zaraNAgata hovAthI kSamA ApI. asurarAja saudharma sabhAmAM kadI jatA nathI paraMtu anaMtakALa pachI te arihaMtanuM zaraNuM laIne gayA te paNa eka Azcarya che. 140 (9) utkRSTa avagAhanAvALA eksa ATha siddhA- bhagavAna zrI RSabhadeva ane tenA navANuM putra (bharatane choDIne ane bhAratanA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra ATha putrA e rIte pAMcasA dhanuSyanI utkRSTa avagAhanAvALA ekase| ATha siddhu eka ja samayamAM thayA. 41 utkRSTa avagAhanAvALA ekI sAthe me siddha thaI zake, ekasA ATha siddha ekI sAthe thatA nathI tevA zAzvata niyama che, 142 paraMtu te thayA tethI A thayuM, Avazyaka niyukita 143 AdimAM dasa sahasra muninI sAthe bhagavAna zrI RSabhadevanI nirvANa prAptinA ullekha che, te pRthak pRthak samaya ane nyUnAdhika avagAhanAnI dRSTithI che, eka samayamAM ekasA AThathI adhika siddha thatA nathI,144 74 (10) asacata pUjA- sayata sadA pUjanIya tathA vaMdanIya hAya che paraMtu sayatanI mAphaka asayatanI pUjA thavI te eka mahAna Azcarya che, prastuta avasarpiNI kALamAM bhagavAna suvidhinAthanA tImAM evA samaya AvyA ke je samaye zramaNa ane zramaNIe rahI nahi ane asa yatInI ja pUjA thai. e paNa eka Azcaya che, 145 A daza Azcarya nIcenA tIrthaMkarAnA samayamAM thayela che: (1) bhagavAna RSabhadevanA samaye utkRSTa avagAhanAvALA esA ATha munie mese gayA. (2) bhagavAna zItaLanAthanA samaye hiravazanI utpatti thai, (3) bhagavAna ariSTaneminA samaye zrIkRSNe aparakakAmAM gayA. (4) malli bhagavatI svayaM srI tIrthaMkara thayA, (5) bhagavAna suvidhinAthanA tI kALamAM asayatanI pUjA thai. bAkInA pAMca Azcarya (6) garbhApaharaNa (7) camarendranA utpAta (8) abhAvita pariSad (9) sUryacaMdranuM mULavimAna dvArA AkAzamAMthI Utaravu' ane (10) arihaMtane upasarga te bhagavAnazrI mahAvIranA samayamAM thayA. 146 mU ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahe vAse mANakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasagottassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi bhattAe vakkate // 19 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: hariegamelIne AvyAna artha: (zakendra vicAra kare che) te zramaNa bhagavAna mahAvIra jabUdvIpa nAmanA dvIpamAM, bharatakSetramAM brAhmaNakuMDa grAma nAmanA nagarama koDAlagetrIya RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdharagetrIyA devAnaMdA brAhmaNInA udaramAM garbharUpe AvyA che. -- * *gabhaSAne sAmAna mUla: taM jIyameyaM tIyapaccuppaNNamaNAgayANaM sakkANaM deviMdANaM devarAINaM arahate bhagavaMte tahappagArehito aMtakulehito vA paMta0 tuccha0 darida0 bhikkhAga0 kiviNakulehiMto vA tahappagAresu uggakulesu vA bhogakulesu vA rAinnakulesu vA nAya0 khattiya0 harivaMsa0 aNNataresu vA tahappagAresu visuddhajAtikulavaMsesu vA sAharAvittae / taM seyaM khalu mama vi samaNaM bhagavaM mahAvIraM carimatitthayaraM puvatitthayaraniddiSTaM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usamadattassa mAhaNassa koDAlasagottassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchIo khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiyANaM sidatthassa khattiyassa kAsavagottassa bhAriyAe tisalAe khattiyANIe vAsidRsagottAe kucchisi gabbhattAe sAharAvittae, je vi ya NaM se tisalAe khattiyANIe gabbhe taM pi ya NaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchisi gabbhattAe sAharAvittAe tti kaTu evaM saMpehei, evaM saMpehittA hariNegamesiM pAyattANiyAhivaiM devaM saddAvei, hariNegamesi0 devaM sahAvittA evaM vayAsI // 20 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra artha : bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALane devendra devarAja zakendrane evo jItAcAra che ke arihaMta bhagavAnane, tevA prakAranA aMtakuLa, prAMtakuLa, tucchakuLa, daridrakuLa, bhikSukakuLa, kRpaNukuLamAM AvyAM hoya te temane tyAMthI upADIne ugakuLa, bhegakuLa, rAjanyakuLa, jJAtakuLa, kSatriyakuLa, harivaMzakuLa ane te jAtanA bIjA paNa vizuddha jAti kuLa vaMzomAM samyaka paNe (saMharita) lAvIne mUkavA. tethI mArA mATe A zreyaskara che ke carama tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIrane ke je pUrva tIrthakara dvArA nirdiSTa che, brAhmaNakuMDa grAma nagarathI-DAla gotrIya nRSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdhara gotrIyA devAnaMdA brAhmaNInA udaramAMthI kSatriyakuMDa grAma nagaranA jJAtavaMzIya kSatriyomAMnA kAyapatrIya siddhArtha kSatriyanI bhAryA vAsiSTha getrIya trizalA kSatriyANInA udaramAM garbharUpa parivartana karavuM, ane je trizalA kSatriyANIne garbha che tene te devAnaMdA brAhmaNInA udaramAM garbharUpe sthApita kare. zakendra A rIte vicAra karyo ane vicAra karIne pAyadaLa senAnA adhipati harirjhegamethIja devane belAve che. bolAvIne tene A pramANe Adeza kare che. mUlya - evaM khalu devANuppiyA! na evaM bhUyaM, na eyaM bhavvaM, na evaM bhavissaM, jannaM arahaMtA vA cakkavaTTI vA, baladevA vA, vAsudevA vA, aMtakulesu vA paMta0 kiviNa0 daridda0 tuccha0 bhikkhAgakulesu vA AyAiMsu vA 3 evaM khalu arahaMtA vA cakka0 bala. vAsudevA vA uggakulesu vA bhogakulesu vA rAinna0 nAya0 khattiya0 ikkhAga0 harivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu AyAiMsu vA 3 // 21 // artha: he devAnupriya nizcayathI A pramANe atIta (bhUta) kALamAM banyuM nathI, vartamAnamAM evuM banatuM nathI ane bhaviSyamAM evuM banaze nahi ke arihaMta, cakravatI e baLadeva, vAsudeva evA mahApuruSe Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: haribaigamelIne AvyAna aMtakuLa, prAMtakuLa, kRpaNukuLa, daridrakuLa, tucchakuLa, bhikSukakuLa, vagerema bhUtakALe AvyA hoya, vartamAne AvatA hoya, athavA bhaviSyamAM Ave nizcayathI arihaMte, cakravartIe, baLadeva, vAsudeva, ugrakuLamAM, bhogakuLamAM rAjanyakuLamAM, jJAtakuLamAM, kSatriyakuLamAM, davAkukuLamAM, harivaMzakuLamAM tathA tevA prakAranA vizuddha kuLa vaMzomAM atItakALamAM AvyA hatA. vartamAnama Ave che ane bhaviSyamAM Avaze. H&: atthi puNa esa vi bhAve logaccherayabhUe aNaMtAhi osappiNi-ussappiNIhiM viikkaMtAhiM samuppajjati, nAma: gottassa vA kammassa akkhINassa aveiyassa aNijinnassa udaeNaM jannaM arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA aMtakulesu vA paMtakulesu vA tucchakulesu vA kiviNakulesa vA daridakulesu vA bhikkhAgakulesu vA AyAiMsu vA 3, no ceva NaM joNIjammaNanikkhamaNeNaM nikkhamiMsu vA 3 // 22 // artha: paraMtu Avo paNa bhAva thayo che ke je lokomAM AzcaryabhUta che. AvI ghaTanA anaMta avasarpiNI, utsarpiNI pasAra thatAM kavacita bane che. jyAre nAma gotra karma kSINa thatuM nathI, tenuM pUrNa vedane thatuM nathI, pUrNa rIte nirjaratuM nathI tyAre te udayamAM Ave che te vakhate arihaMte, cakravatIo, baLadevo, vAsudeva, aMtakuLamAM prAMtakuLamAM, bhikSakakaLamAM, bhUtakALamAM AvyAM hatA, vartamAnamAM Ave che ane bhaviSyamAM Avaze. paraMtu teoe tyAM bhUtakALamAM janma lIdho nathI, vartamAnamAM letA nathI ane bhaviSyamAM janma leze nahi, :-- ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve dIve bhArahe vAse mAhaNakuMDaggAme nayare usamadattassa mAhaNassa koDAlasago Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 kalpasUtra tassa bhAriyAe devANaMdAe pAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchisi gamattAe vakkate // 23 // artha : (para Mtu) A zramaNa bhagavAna mahAvIra jabudbIpa nAmanA dvIpanA bharakSetranA brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaramAM kADAgAtrIya RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdhara gAtrIyA devAnadA brAhmaNInA udaramAM garbha paNe utpanna thayela che. mULa : taM jIyameyaM tIyapaccuppaNNamaNAgayANaM sakkANaM deviMdANaM devarAINaM arahaMte bhagavaMte tahappagArehiMto vA aMta* paMta0 tuccha * kiviNa* dari60 vaNImaga0 jAva mAhaNakulehiMto tahappagAresu vA uggakulesu vA bhogakulesu vA rAinna0 nAya 0 khattiya * ikkhAga* harivaMsa * aNNayaresu vA tahapagAresu visudvajAtikulavaMsesu sAharAvittae // 24 // ------------------------------ a:- eTale atItakALanA, vartamAnakALanA ane bhaviSyakALanA devendra devarAja zakedronuM A kartavya (kuLaparaMparA -kuLAcAra) che ke te arihaMta bhagavaMtane tevA prakAranA AMtakuLa, prAMtakuLa, tucchakuLa, kRpaNukuLa daridrakuLa, bhikSukakuLa athavA tA brAhmaNakuLAmAMthI upADI tevA ugrakaLAmAM bhAgakuLAmAM, rAjanyakuLAmAM jJAtRvaMzanA kuLAmAM, kSatriyavaMzanA kuLAmAM ikSvAku vaMzanA kuLAmAM, harivaMza athavA tevA prakAranA anya paNa vizuddha jAti kuLavALA vazeAmAM parivartita karI de che, mUla : taM gaccha NaM tumaM devANupiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDAla Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNaH harirjhegamepIne AhAna sagottassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchIo khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiyANaM siddhatthassa khattiyassa kAsavasagottassa bhAriyAe tisalAe khattiyANIe vAsihasagottAe kucchisi gambhattAe sAharAhi, sAharittA mama eyamANattiyaM khippameva paccappiNAhi // 25 // artha : tathA (paribhaiSAta mAheza pitai) u hevAnupriya! tuM jA ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane brAhmaNakuMDa grAma nagarathI kaMDAla gotrIya RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdhara gotrIya devAnaMdA brAhmaNInI kakSimAMthI kSatriyakuMDa grAma nagaranA jJAtavaMzIya kSatriyonA kAzyapagetrIya siddhArtha kSatriyanI vAsiSTha gotrIyA trizalA kSatriyANInI kukSimAM garbharUpe sthApita kara ane garbhapaNe sthApita karIne pharI pAchI mArI AjJA mane arpita kara arthAta mane sUcita kara. mUla :--- ____ tae NaM se hariNegamesI pAyattANiyAhivaI deve sakkeNaM devideNaM devarannA evaM vutte samANe haTe jAva hayahiyae karayala jAva tti kaTu evaM jaM devo ANavei tti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, vayaNaM paDisuNittA sakkassa deviMdassa devaranno aMtiyAo paDinikkhamai paDinikkhamittA uttarapuracchimadisibhAgaM avakkamai, avakkamittA veubviyasamugghAeNaM samohaNai, veuvviyasamugghAeNaM samohaNaittA, saMkhejjAiM joyaNAiM daMDa nisiri| taMjahA-rayaNANaM vayarANaM veruliyANaM lohiyakkhANaM masAragallANaM haMsagabbhANaM pulayANaM sogaMdhiyANaM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra joirasANaM aMjaNANaM aMjaNapulayANaM rayayANaM jAyarUvANaM subhagANaM aMkANaM phalihANaM riTThANaM ahAbAyare poggale parisADei, 2 ttA ahAsahume poggale pariyAdiyati // 26 // 0 artha: tyArabAda pAti senAnA senApati hiraNaigameSI deva devendra devarAja zakrendranI A AjJA sAMbhaLIne prasanna thayA yAvata harSita hRdayathI banne hAtha bhegA karI aMjalibaddha thaIne "devanI jevI AjJA" A pramANe te AjJA- vacanane vinayapUrvaka svIkAra kare che ane svIkAra karIne devendra devarAja zakrendranI pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne uttarapUrva dizA tarapha arthAt IzAna khUNAmAM jAya che, tyAM jaIne vaikriyasamuddhAtathI svazarIramAM sthita AtmapradezAnAM ke karma pudagaLAnA samuhane sakhyAta yAjana vistRta lAMkhA DaDAnA AkAranA bahAra kADhe che, bhagavAnane eka garbhamAMthI bIjA garbhamAM sthApita karavA mATe, pAtAnA zarIrane atyaMta nirmaLa banAvavA mATe zarIramAM rahelA sthULa pudgaLa paramANune bahAra kADhe che, jevA ratnanAM, vajAnA, veDyanAM, lohitAkSanAM, masAragallanAM. haMsaganAM pulakanAM, saugandhikanAM jyotirasanAM, aMjananA, aMjanapulakanAM, rajatanAM jAtarUpanAM, subhaganAM, aMkanAM, sphaTikanAM ane ariSTa vagere badhI jAtanA ratnAnAM jevAM sthULa pudgaLA kADhe che ane tenA badale sUkSma ane sArarUpa pudgaLAne grahaNa kare che, [~ pariyAdittA doccaM pi veubviyasamugdhAeNaM samohaNai, samohaNittA uttaraveubviyaM rUvaM viuvvai, uttaraveubviyaM rUvaM viuvvittA tAe ukkiTThAe turiyAe cavalAe caMDAe jayaNAe udhduyAe sighAe divvAe devagaIe vIyIvayamANe vIyI 2 tiriyamasaMkhe jANaM dIvasamuddANaM majjha majjheNaM jeNeva jaMbuddIve Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: haribaigamethIne ArahAna dIve jeNeva bhArahe vAse jeNeva mAhaNakuMDaggAme nayare jeNeva usamadattassa mAhaNassa gihe jeNeva devANaMdA mAhaNo teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA Aloe samaNassa bhagavao mahAvIrassa paNAmaM karei, karittA devANaMdAe mAhaNIe saparijaNAe osovaNiM dalayai, osovaNiM dalaittA asuhe poggale avaharai, avaharittA suhe poggale pukkhivai, suhe poggele pakkhivaittA 'aNujANau me bhagavaM! tikaTTha samaNaM bhagavaM mahAvIraM avvAbAhaM avvAbAheNaM karayalasaMpuDeNaM giNhai, samaNaM bhagavaM mahAvIraM avvAbAhaM0 2ttA jeNeva khattiyakuMDaggAme nayare, jeNeva siddhatthassa khattiyassa gihe, jeNeva tisalA khattiyANI teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA tisalAe khattiyANIe saparijaNAe osovaNiM dalayai osovaNiM dalayittA asuhe poggale avaharai, asuhe poggale avaharittA suhe poggale pakkhivai, suhe poggale pakkhivaittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM avvAbAhaM avvAbAheNaM tisalAe khattiyANIe kucchisi gabbhattAe saahri| je vi ya NaM te tisalAe khattiyANIe gabbhe taM pi ya NaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchisi gabbhattAe sAharai, sAharittA jAmeva disaM pAubbhUe tAmeva disi paDigae // 27 // artha:- A rIte te (hariNagameSI) bhagavAnanI pAse javA mATe potAnA zarIrane zreSTha banAvavA sUkSma ane zubha pugaLone grahaNa karIne pharIne bIjI vAra paNa vaikriya samudhAta kare che. pitAnA mULa zarIrathI jUduM bIju uttara kriya zarIra banAve che. banAvIne utkRSTa, tvarAyukta Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra capaLa, atyaMta tIvragativALI, pracaMDa vegavALI, zIgha, divya devagatithI cAle che. cAlIne tirachA asaMkhyadvIpa samudranA madhyamAM thaIne jyAM jaMbudviIpa che jayAM bharatakSetra-bhAratavarSa che, jyAM brAhmaNakuMDagrAma nagara che, jyAM 2Sabhadatta brAhmaNanuM ghara che, jayAM devAnaMdA brAhmaNI che tyAM Ave che. tyAM AvIne garbhamAM rahelA zramaNa bhagavAna mahAvIrane jotAM ja praNAma kare che. praNAma karIne devAnaMdA brAhmaNIne ane badhA parijanane avasthApinI nidrA (bebhAna banAvI denArI nidrA) Ape che arthAt suvarAvI de che. avasthApinI nidrA ApIne azubha pudagaLane dUra kare che. dUra karIne zubha pudgaLAne rathApita karIne he bhagavAna! ApanI AjJA hobhe' ema kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane jarA paNa kaSTa na thAya e rIte aMjali (bane hAtho)mAM grahaNa kare che. grahaNa karIne jayAM kSatriya kuMDagrAma nagara che, jyAM siddhArtha kSatriyanuM ghara che, jyAM trizalA kSatriyANI che tyAM Ave che. tyAM AvIne trizalA kSatriyANIne tathA tenA parivArane avasthApinI nidrA Ape che. avasthApinI nidrAmAM suvarAvIne azubha ane asvaccha pALane dUra kare che ane zubha pugaLane prakSipta kare che. zubha pudagaLAne prakSipta karIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane sukhapUrvaka bAdhArahita trizalA kSatriyANInI kukSimAM (udaramAM) garbharUpe sthApita kare che ane je jAlaMdhara getrIyA devAnaMdA brAhmaNanI kukSimAM garbha hato tene trizalA kSatriyANInI kukSimAM (udaramAM) rasthApita kare che. sthApita karIne je dizAethI te AvyA hatA te dizAmAM pharI cAlyo jAya che. 48 mUcha:" __ ukkiTThAe turiyAe cavalAe jaiNAe udhdayAe sigghAe divvAe devagaIe tiriyamasaMkhejANaM dIvasamudANaM majjhaM majjheNaM joyaNasAhassIehiM viggahehiM uppayamANe 2 jeNAmeva sohamme kappe sohammavaDisae vimANe sakkaMsi sohAsaNaMsi sakke deviMde devarAyA teNAmeva uvAgacchai, uvAgacchittA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa: harirjhegameSIne AvyAna sakkassa deviMdasta devaranno eyamANattiyaM khippAmeva vizvarU . 28 artha: jyAre te pAcho jAya che tyAre te utkRSTa, tvarita (zIghatAyukta) capaLa (skRrtiyukta) vegayukta, upara tarapha janArI zIdhra divya devagatithI tirachA asaMkhyAta dvIpa samudronI vacce vacce thaIne ane hajAra-hajAra ejananAM virATa pagalAM bharata upara caDe che, upara caDIne je tarapha saudharma nAmanuM kalpa che, saudharmAvalaMsaka vimAna che temAM zukra nAmanA siMhAsana upara devendra devarAja zakendra beThA che tyAM Ave che. AvIne devendra devarAja zakrane tenI AjJA zIdhra pAchI samarpita kare che arthAta AjJAnusAra kArya karI dIdhAnI sUcanA Ape che. H&: teNaM kAleNaM teNaM samaeNa samaNe bhagavaM mahAvIre tiNNAgovagae yAvi hotthA, sAharijissAmi tti jANai, sAharijamANe no jANai, sAharie mi tti jANai // 29 // artha: te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra traNa jJAnathI yukta hatA. mane saMharaNa karavAmAM Avaze te jANatA hatA. saMharaNa thatuM hatuM te jANatA na hatA paNa saMharaNa thaI gayuM te jANatA hatA 49 mU6:-- teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe Asoyabahule tassa NaM Asoyabahulassa terasIpakkheNaM bAsIirAiMdiehiM viisakatehiM tesIimassa rAiMdiyassa aMtarA vaTTamANe hiyANukaMpaeNaM deveNaM hariNegamesiNA sakkavayaNasaMdiTTeNaM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra usabhadattassa mAhaNassa ko DAlasagottassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasagottAe kucchIo khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiyANaM siddhatthassa khattiyassa kAsavagottassa bhAriyAe tisalAe khattiyANIe vAsisa gottAe puvvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM avvAbAhaM avvAbAheNaM kucchisi sAharie // 30 // 84 artha te kALe te samaye jyAre varSARtu cAlatI hatI ane varSARtunA te prasiddha trIjo mAsa ane pAMcamA pakSa cAlatA hatA arthAt AsA vada 13 ne divase bhagavAna svargathI cuta thayA ane devAna dA brAhmaNInA garbhamAM AvyA ne byAsI rAtri divasa pasAra thaI gayAM hatAM ane tryAsIme divasa cAlI rahyo hatA tyAre terasane divase madhyarAtrinA samaye, uttarAphAlgunI nakSatranA yAga thatAM ja potAnA hitanI kAMkSAvALA hiraNaigameSI dave zakranI AjJAthI mAhaNakuMDa grAma nagaramAMthI koDAlagotrIya RSabhadatta brAhmaNanI bhAryA jAlaMdhara gAtrIyA devAnaMdA brAhmaNInA udaramAMthI kSatriyakuMDa grAma nagaranA jJAtRkSatriya, kAzyapagotrIya siA kSatriyanI bhAryA vAsiSTha gotrIyA trizalA kSatriyANInA udaramAM pAtAnA divya prabhAvathI bhagavaMtane sukhapUrvaka saMsthApita karyA. mUO : samaNe bhagavaM mahAvIre tiSNANovagae Avi hotthA, sAharijissAmi tti jANai, sAharijamANe na jANai, sAharie mitti jANai // 31 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIra (te samaye) traNa jJAnathI yukta hatA. "mAruM ahIMthI saharaNa thaze " te jANatA hatA. 'saharaNa thai rahela che' te jANatA na hatA, 'saharaNa thai gayuM che' te jANatA hatA. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhasaMharaNa : hariNaigameSIne AvhAna mUla:-- jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdhara sagottAe kucchIo tisalAe khattiyANIe vAsihagottA kucchisi gavmattAe sAharie taM syaNiM ca NaM sAdevANaMdA mAhaNI sayaNijaMsi suttajAgarA ohIravANI ohIramANI ime eyArUve orAle kallA sive dhanne maMgalle sassie coisa mahAsumiNe tisalAe khattiyANIe haDe ti pAsitA NaM paDibudvA / taM jahA - gaya usaha0 gAhA // 32 // artha : je rAtre zramaNu bhagavAna mahAvIrane jAlaMdhara gotrIya devAnadA brAhmaNInI kukSimAMthI vAsiSTha gAtrIyA trizalA kSatriyANInI kukSimAM garUpe saMsthApita karavAmAM AvyA te rAtre te devAnaMdA brAhmaNI tenI zayyAmAM ardha nidrAvasthAmAM hatI, te samaye teNe evuM svapna joyuM ke bhArI uhAra, chuTyAezuarI, zivazya, dhanya, bhAMgaNazya, zrI yukta yauha svapnAM trizalA kSatriyANIe harI lIdhAM che, evu joine te jAgRta thaI, te cauda mahAsvapna che hAthI, vRSabha vagere. trizalAnuM svapnadarzana * 85 mUla:-- jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNI e jAlaMdharasagottAe kucchIo tisalAe khattiyANIe vAsihasagottAe kucchisi gabbhattAe sAharie taM rayaNiM ca NaM sA tisalA khattiyANI taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi abmitarao sacittakamme bAhirao dUmiyaghaTTamaTThe vicittaulloyatale Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra maNirayaNapaNAsiyaMdhayAre bahupsamasuvibhattabhUmibhAge paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakalie kAlAgarupavarakuMdurukkaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghaMtagaMdhuduyAbhirAme sugaMdhavaragaMdhie gaMdhavaTTibhUe taMsi tArisagaMsi sayaNijaMsi sAliMgaNavaTTie umao bibboyaNe ubhao unnaye majjhe NayagaMbhIre gaMgApuliNavAluuddAlasAlisae toyaviyakhomiyadugullapaTTapaDicchanne suviraiyarayattANe rattaMsuyasaMvue suramme AyINagarUyavUranavaNIyatUlaphAse sugaMdhavarakusumacuNNasayaNovayArakalie puvarattAvarattakAlasamayaMsi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI imeyArUve orAle codasa mahAsumiNe pAsittA gaM paDibuddhA // 33 // artha: je rAte zramaNa bhagavAna mahAvIrane jAlaMdhara gotrIyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSi (udara) mAMthI vAsiSTha getrIyA trizalA kSatriyANInI kukSi (udara) mAM garbhapaNe saMsthApita karavAmAM AvyA, te rAtrie te trizalA kSatriyANI je bhavya bhavanamAM nidrA laI rahela hatI te vAsagRhano aMdarane bhAga citrothI suzobhita hatuM. bahArano bhAga cunAthI dhoLAyela hatuM, ghasIne cIkaNo, suvALa tathA camakadAra banAvela hatuM. upara chatamAM vividha prakAranAM citra citarelAM hatAM. maNi-ratnonI jhagajhagATa karatI tithI tyAMno aMdhakAra naSTa thaI gayuM hatuM. nIce pharzane bhAga samatala ane suracita hatA. tenA upara pAMca raMganAM sarasa-sugaMdhita phule jyAM tyAM vikharAyelAM paDyAM hatAM. te vAsagRha kAlAguru uttama kudara, lebAna vagere vividha jAtanA dhUpathI mahekI rahela hatA. anya paNa sugaMdhita padArthonI sugaMdhithI te sugaMdhita hate. gaMdha dravyanI goLInI mAphaka te sugaMdhita hato. evA zreSTha vAsagRhamAM te evI jAtanA palaMga upara sUtela hatI ke jenA upara pramANayukta upadhAna (takiyA) hatA. mAthA ane paga bane bAju upadhAna rAkhela hatAM. te zayyA banne bAjuthI unnata ane madhyamAM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trizalAnuM svapna-darzana nIcI hatI. gaMgA nadInA taTanI retI samAna te mulAyama ane kamaLa hatI. svaccha aLasInA vastrathI vIMTaLAyela hatI ane dhULa na paDe te rIte AcchAdita hatI. tenA upara lAlavasranI maccharadAnI nAkhelI hatI. te mRgacarma, kImatI UMcA rU, bUra nAmanI vanaspati, mAkhaNa, AkaDAnuM rU vagere komaLa vastuonI mAphaka mulAyama hatI. tathA zayyA sajAvavAnI kaLA anusAra tene sajAvavAmAM AvI hatI, tenI AjubAju sugaMdhita puSpa ane sugaMdhita cUrNa vikharAyela hatAM. te zavyA upara ardha nidrAvasthAmAM sUtelI (trizalA kSatriyANIe) pAchalI rAtrie AvA prakAranAM uttama cauda mahAsvapna joyAM ane joIne jAgRta thaI 150 mUlya:taMgAnatha- varsImiya; vAma-kSatti viSaya sAthe sumo paumasara-sAgara-vimANa-bhavaNa-rayaNuccaya-sihiM ca // 1 // artha: te cauda mahAsvapna A pramANe che - (1) gaja (2) vRSabha (3) siMha (4) lakSmI (5) puSpamALA (6) caMdra (7) sUrya (8) dhvajA (9) kuMbha (10) padma sarovara (11) samudra (12) vimAna (13) ratnarAzi (14) dhUmADA vagarano agni. mU8: tae NaMsA tisalA khattiyANI tappaDhamayAe taoyacaudaMtamUsiyagaliyavipulajalaharahAranikarakhIrasAgarasasaMkakiraNadagarayarayayamahAselapaMDarataraMsamAgayamahuyarasugaMdhadANavAsiyakavolamUlaM devarAyakuMjaraMvarappamANaM pecchai sajalaghaNavipulajalaharagajiyagaMbha racArughosaM imaM subhaMsavvalakkhaNakayaMbiyaM varoraM 1 // 34 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra artha te trizalA kSatriyANI sarvaprathama svapnamAM hAthIne jue che, te hAthI cAra dAMtavALA ane UMcA hatA tathA te varasI gayelA medhanI jema zveta, hAranA samUhanI mAphaka ujjavaLa, kSIra samudranI mAphaka dhavala, candra kiraNAnI mAphaka camakadAra, pANInAM TIpAMnI mAphaka nirmaLa ane cAMdInA parvatanI jema sapheda hatA. tenA gaMDasthalamAMthI mada jharI rahela hatu jenI sugaMdha levA mATe bhramare! guMjArava karI rahela hatA. te hAthI zakrendranA hAthI airAvatanI mAphaka unnata hatA, te atyaMta zubha tathA zubha lakSaNAthI yukta hatA. tenA chAtInA bhAga vizALa hatA. evA hAthIne trizalA prathama svapnamAM jue che, 151 mU 8. tao puNo dhavalakamalapattapayarAiregarUvappabhaM pahAsamudaovahArehiM savao ceva dIvayaMtaM aisiribhara pillaNAvisappaMtakaMta sohaMtacArukakuhaM taNusuisukumAlalomanidacchaviM thirasubadamaMsalovaciyalaTThasuvibhattasuMdaraMgaM pecchai ghaNavaTTalaThThaukkaDa visitupparaga tikkhasiMgaM daMtaM sivaM samANasobhaMtasudvadaMtaM vasamaM niyamuLamaM mud r // 26 // artha : te pachI trizalAdevI vRSabhane jue che, te vRSabha zveta kamaLanI pAMkhaDIonA samUhathI paNa adhika rUpanI prabhAvALA hatA. kAMtipUjanI divya prabhAthI sarvatra pradIpta hatA, tenI virATa kAMdha atyanta UbharAyela ane manahara hatI, tenAM rAma sUkSma ane ati suMdara hatAM, temaja sukAmaLa hatAM. tenA aMga sthira, suThita, mAMsala ane puSTa hatAM. tenA ziMgaDAM vartuLAkAra, suMdara, ghI jevA cIkaNAM ane tIkSNa hatAM. tenA dAMta akrUra (hiMsaka nahi evA), upadrava rahita, eka sarakhI kAMtivALA, pramANasara tathA zveta hatAM, te vRSabha agaNita guNArUpI maMgalAnA dhAma samAna hatA. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trizalAnuM svapna-darzana mUla: tao puNo hAranikara khIra sAgarasa saMkakiraNadagarayazyayamahAsela paMDuragoraM ramaNijapecchaNijjaM thiralaTThapauDaM vaTTapIvarasusiliDavisiDa tikkhadADhA viDaMbiya muhaM parikammiyajaccakamalakomala bhAiyaso bhaMta laTThauDaM rattoppalapattamauyasukumAlatAlunillA liyaggajIhaM mUsAgayapavarakaNagatAviyaAvattAyaM tavadyavimalata DisarisanayaNaM visAla pIvaravaroruM paDipunnavimalakhaMdhaM miuvisayahuma lakkhaNapasatthavicchinnakesarADovasohiyaM Usiyasu nimmiya sujAyaapphoDiyanaMmUlaM sommaM sommAkAraM lIlAyaMtaM nahalAo ovayamANaM niyagavayaNamaivayaMtaM pecchai sA gADhata nahaM sIhaM vayaNasirIpallavapattacArujIhaM 3 // 36 // artha : tyArapachI trizalA kSatriyANI trIjA svapnAmAM siMhane jue che, te siMha hAra-samUha, kSIrasAgara, caMdrakaraNA, jaLa-kaNu ane rajata parvata samAna atyaMta ujjavaLa hatA, ramaNIya hateA, darzanIya hatA, sthira ane dRDha paMjAvALA hatA, tenI dADhA gALa, ati puSTa, AMtararahita, zreSTha ane tIkSNa hatI ke jenAthI tenu mehuM suzAbhita dekhAtuM hatuM. tenA khane hoTha svaccha, uttama kamaLanI jema kAmaLa, pramANasara ane suMdara hatA. tenAM tALavAM rakta kamaLanI jema lAla ane sukAmaLa hatAM. tenI jIbha lapalapAyamAna thaI rahI hatI. tenAM bane netra suvarNakAra (sAnI) nA pAtramAM rAkhelAM tapelAM gALa svarNa samAna camakadAra vijaLInI mAphaka camakatAM hatAM, tenI vizALa nA atyaMta puSTa ane uttama hatI, tenI aMdha paripUrNa bhane nirmANa hatI, tenI dIrgha aizavAjI (yAja) abhaja, sUkSma, ujajavala, zreSTha lakSaNayukta ane vistRta hatI. unnata pUchaDu kuMDaLanA AkAre ane zAbhAyukta hatu. tenA nakha ghaNA tIkSNa hatA. tenI 88 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 40 AkRti ghaNI saumya hatI ane navIna pAlavanI mAphaka phelAyela manohara jIbha hatI. evA siMhane AkAzamAMthI lIlApUrvaka nIce Utarata ane pitAnA mukhamAM praveza karato jue che. mUla: taopuNopuNNacaMdavayaNA uccAgayaThANalaTThasaMThiyaM pasattharUvaM supaiTThiyakaNagakumbhasarisovamANacalaNaM accunnayapINaraiyamaMsalaunnayataNutaMbanidanahaM kamalapalAsasukumAlakaracaraNakomalavaraMguliM kuruviMdAvattavaTThANuputvajaMghaM nigUDhajANuM gayavarakarasarisapIvaroruM cAmIkararaiyamehalAjuttakaMtavicchinnasoNicakkaMjaccaMjaNabhamarajalayapakaraujjuyasamasahiyataNuyaAdejjalaDahasukumAlamauyaramaNijjaromarAiM nAbhImaMDalavisAlasuMdarapasatthajaghaNaM karayalamAiyapasatthativalIyamajhaM nANAmaNirayaNakaNagavimalamahAtavaNijjAharaNabhUsaNavirAiyaMgamaMgiM hAravirAyaMtakuMdamAlapariNadvajalajalitathaNajuyalavimalakalasaM AiyapattiyavibhUsieNa ya subhagajAlujjaleNa muttAkalAvaeNaM uratthadINAramAliyaviraieNaM kaMThamaNisuttaeNa ya kuMDalajuyalullasaMtaaMsovasattasobhaMtasappabheNaM sobhAguNasamudaeNa ANaNakuDaMbieNa kamalAmalavisAlaramaNijjaloyaNaM kamalapajjalaMtakaragahiyamukkatoyaM lIlAvAyakayapakkhaeNaM suvisayakasiNaghaNasaNhalaMvatakesahatthaM paumaddahakamalavAsiNiM siriM bhagavaI picchai himavaMtaselasihare disaagiNdorupiivrkraabhisiccmaanniN4||37|| Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trizalAnuM svapna-darzana artha: tyArapachI pUrNa caMdra samAna mukhavALI trizalA kSatriyANI cothA svapnamAM lakSmIdevIne jue che. te lakSmI atyaMta unnata himavAna parvata upara utpanna thayela zreSTha kamaLanA Asana upara saMsthita hatI. prazasta rUpavatI hatI, tenAM caraNa yugala sArI rIte sthApana karelA suvarNamaya kAcabAnI jema unnata hatAM. tenA aMguThA ubharAyelA ane puSTa hatA. tenA nakha raMgathI raMgAyela na hovA chatAM paNa raMjita lAgatA hatA tathA mAMsayukta ubharAyelA, pAtaLA trAMbAnI mAphaka lAla ane snigdha hatA. tenA hAtha ane paga kamaLa-daLa samAna komaLa hatAM. tenI AMgaLIo paNa sukomaLa ane zreSTha hatI, piMDalI-jAMgha kuvRnda (nAgaramothA)nA Avarta samAna anukrame goLa hatI. tenA banne ghuMTaNa zarIra puSTa hovAne lIdhe bahAra dekhAya nahi tevAM hatAM. tenI jAMgha uttama hAthInI sUMDhanI mAphaka paripuSTa hatI. tenI keDane bhAga manohara ane suvistRta kanakamaya kaMdarAthI yukta hato. tenI romarAji zreSTha aMjana, bhramara ane meghasamUha samAna zyAma varNavALI tathA sarasa, sIdhI, kramabaddha, atyaMta pAtaLI, manohara puSpAdinI jema mRdu ane ramaNIya hatI, nAbhimaMDaLanA kAraNe tenI jAMgha sarasa, sundara ane vizALa hatI. tenI kamara muThImAM AvI jAya eTalI pAtaLI ane suMdara trivalIthI yukta hatI. tenA aMgopAMga anekavidha ma,i ratna, suvarNa tathA vimala lAla suvarNanA AbhUSaNathI suzobhita hatAM. tenAM stanayugala sonAnA kaLazanI mAphaka goLa ane kaThThaNa hatAM, tathA vakSasthaLa motIonA hArathI ane kaMda puSpamALAthI dedIpyamAna hatAM. tenA gaLAmAM netrone priya lAge evI jAtanA hAra hatA ke jemAM motIonAM jhUmakhAM laTakI rahela hatAM. suvarNamALA tema ja maNisUtra paNa birAjI rahela hatAM. tenA bane kAramAM camakadAra kuMDala paherela hatAM ane te khabhA sudhI laTakatAM hatAM. mukhathI atyaMta zobhA guNane lIdhe te atIva suzAbhita hatI. tenA banne hAthomAM dedIpyamAna kamaLa hatAM, jemAMthI makaranda TapakI rahela hatuM. AnaMdane khAtara viMjavAmAM AvatA paMkhAthI suzobhita hatI. tenA keza-pAza pRthak pRthak ane gucchA vagaranA tathA kALA, saghana, sArI rIte cIkaNu ane kamara sudhI laMbAyela hatA. tene nivAsa Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra padmadrahanA kamaLa upara hatA. tenA abhiSeka himavaMta parvatanA zikhara upara rahelAM diggajonI vizALa ane puSTa sUMDhamAMthI nIkaLatI jaLadhArAthI thatA hatA evI bhagavatI lakSmIdevIne trizalA devIe ceAthA svapnamAM joI, 92 mU 8 G mAliyabaulatilayavAsaMtiyapaumuppala- tao puNo sarasakusumamaMdAradAmaramaNijjabhUyaM caMpagAsogapuNNAganAgapiyaMgu sirIsamoggaragamalliyA jAijUhiyaMkollakojjakoriMTapattadamaNayaNava pADalakuMdAimuttasahakAra surabhigaMdhiM aNuvamamaNohareNaM gaMdheNaM dasa disAo vivAsayaMtaM savvouya surabhikusuma malladhavala vilasaMtakaMtabahuvannabhatticittaM chappayamahuyaribhamaragaNagumugumA yaMtamilaMtagujaMta sabhAgaM dAnaM pecchai nabhaMgaNatalAo ovayaMtaM 5 ||38|| artha : tyArapachI trizalA kSatriyANIe pAMcamA svapnamAM AkAzamAMthI nIce UtaratI suMdara puSpAnI mALA beI, te mALAmAM kalpavRkSanAM tAjA phUlothI gUMthelI ghaNI ramaNIya mALAe hatI, te mALAmAM caMpaka azAka, punnAga, nAgakezara, priyaMzu, zirISa, meAgarA, mallikA, jAI, jUI, aMkADA, kAjja, kAraMTa, DamasanAM pAna, navamallikA, bakula, tilaka, vAsatI, sUvikAsI ane caMdravikAsI kamaLA, gulAba kada, atimukataka ane sahakAranAM phUla gUMthelAM hatAM ane tenI madhura sugaMdhathI daseya dizAe mahekI rahI hatI, sarva RtuemAM khilanArAM puSpothI te taiyAra thayela hatI, te mALAnA raMga mukhyapaNe sapheda hatA ane ahIMtahIM judA judA raMgAnAM puSpA paNa gUMthela hatAM ke jenAthI te ghaNIja manahara ane ramaNIya lAgatI hatI. vividha ra MgonA kAraNe te Azcarya utpanna karatI hatI tenA upara madhya ane nIce sarvatra bhamarA guMjArava karatA cakkara mArI rahela hatA. evI mALA trizalA devIe joI. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trizalAnuM svapna-darzana +: sasiM ca gokhIrapheNadagarayarayayakalasapaMDuraM subhaM hiyayanayaNakaMtaM paDipunnaM timiranikaraghaNagahiravitimirakaraM pamANapakkhaMtarAyalehaM kumudavaNavibohayaM nisAsobhagaM suparimaTTadappaNatalovamaM haMsapaDavannaM joisamuhamaMDagaM tamaripuM mayaNasarApUraM samuddadagapUragaM dummaNaM jaNaM daiyavajjiyaM pAyaehiM sosayaMtaM puNo somacArurUvaM pecchai sA gagaNamaMDalavisAlasommacaMkammamANatilagaM rohiNimaNahiyayavallahaM devIM punnacaMdaM samullasaMtaM 6. rUA . artha: te pachI chaThThA svapnamAM trizalA mAtA caMdrane jue che. te caMdra gAyanA dUdha, pANIne kuvAra, jaLanA kaNiyA ane rajata-dhaTanI mAphaka sapheda hato, zubha hatA ane hRdaya tathA nayanone atyaMta priya hatuM, paripUrNa hato, ghera aMdhakArane naSTa karanAro hato. pUrNimAnA caMdranI mAphaka pUrNa kaLAyukta hatA, kumuda vanane vikasita karanAre hato, rAtanI zobhAne vadhAranAro hato, svaccha karelA darpaNanI jema camakI rahela hate. haMsanI mAphaka veta hatuM, te tArAgaNa ane nakSatramAM pradhAna hato. rAtanI zobhAmAM abhivRddhi karanAra hato. te aMdhakArane zatru hato. kAmadevanAM bANenA bhAthAM je hate. samudranAM pANI uchALanAro hato. virahanI vedanA bhogavanArAne vyathita karanAro hato. te saumya ane suMdara hate. virATa gagana maMDaLamAM sArI rIte paribhramaNa karanAro hate. jANe AkAzamaMDaLanuM haratuM pharatuM tilaka hoya tevo hato. rohiNInA manane AhalAdita karanAre, tene pati hato. evA pUrNa caMdrane trizalAdevI jue che. mUlya: tao puNo tamapaDalaparipphuDaM ceva teyasA pajjalaMtarUvaM rattAsogapagAsakiMsuyasugamuhaguMjadarAgasarisaMkamalavaNAlaMkaraNaM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra aMkaNaM joisassa aMbaratalapaIvaM himapaDalagalaggahaM gahaMgaNorunAyagaM rattiviNAsaM udayatthamaNesu muhutta suhadaMsaNaM dunnirikkharUvaM rattimudAyaMta duppayArapamaddaNaM sIya vegamahaNaM pecchai merugirisayayapariyayaM visAlaM sUraM rassIsahassapayaliya dittasohaM 7 118. 11 94 artha: te pachI trizalAdevI svapnamAM sUryane jue che, te sUrya aMdhakAranA samUhane nAza karanArA ane tejathI jAjavalyamAna hatA. lAla azAka, vikasita kiMzuka, pApaTanI cAMca, caNeAThInA ardha lAlabhAga-A badhI vastuonI mAphaka rakta varNavALA hatA. kamaLa vanone suro|bhita karanArA, jyotiSa cakra upara sakramaNa karavAnA kAraNe tenAM lakSaNeA batAvanAro hatA. AkAzanA pradIpa, himane naSTa karanAro, udaya ane asta samaye ja thADAka vakhata sudhI sukhapUrvaka sAme jei zakAya tevA ane anya samaye na joI zakAya tevA tejasvI, rAtrimAM vicaranArA luTArA ane taskaronA pramaka, ThaMDIne dUra karanAro, meruparvatanI pradakSiNA karanAro, potAnAM sahasra kirAthI camakatA cAMda ane tArAgaNeAnI zeAbhAne naSTa karanArA hatA. evA sUryane trizalAdevI jue che, mUla: tao puNo jaccakaNagala hipaTThiyaM samUhanIlarattapIyasukkillasukumAlullasiyamorapiMchakayamuddayaM phAliyasaMkhaMkakuMdadagarayasyayakalasapaMDureNa matthayattheNa sIheNa rAyamANeNaM rAyamANaM bhettuM gagaNatalamaMDalaM caiva vavasieNaM pecchai sivamauyamAruyalayAhayapakaMpamANaM atipyamANaM jaNapicchaNijjarUvaM 8 // 41 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 trizalAnuM svapnadarzana " artha: tyArapachI trizalAdevI svapnamAM dhvajA jue che. te dhvajA zreSTha suvarNanA daMDa upara pratiSThita hatI. te lIlA, lAla, pILA, zveta vagere vividha raMganA vastrothI banelI hatI, pavanathI laherAtI te dhvajA mayura paMkha samAna zebhAyamAna hatI. te dhvajAnA uparanA bhAgamAM vetavarNano siMha citarela hato. sphaTika, zaMkha, aMkaratna, mogarA, jaLakaNa ane rajata kaLaza samAna ujjavaLa hatI, pavanane lIdhe prajA ahIMtahIM DelAyamAna thaI rahela hatI. jethI ema lAgatuM hatuM ke siMha AkAzamaMDaLa bhedana karavA mATe udyama karI rahela che. te dhvajA sukhakArI, maMda maMda pavanathI laherAtI hatI, atizaya unnata hatI. manuSyane mATe darzanIya hatI evI dhvajA AThame svapna trizalAdevI jue che. mUcha - tao puNo jaccakaMcaNujjalaMtarUvaM nimmalajalapunnamuttamaM dippamANasohaM kamalakalAvaparirAyamANaM paDipuNNasavvamaMgalabheyasamAgamaM pavararayaNaparAyaMtakamalaTThiyaM nayaNabhUsaNakaraM pabhAsamANaM savvao ceva dIvayaM somalacchInibhelaNaM savvapAvaparivajjiyaM subhaM bhAsuraM sirivaraM savvouyasurabhikusumaAsattamalladAmaM pecchai sA zyayapunnakalasaM 9 // 42 // artha tyArabAda trizalAdevI svapnamAM kaLaza jue che. te kaLaza vizuddha senAnI mAphaka camakI rahela hate. nirmaLa nIrathI paripUrNa hato. dedIpyamAna hatuM. cAre bAju kamaLAthI DhaMkAyelo hato. badhI jAtanA maMgaLacitra tene upara citarela hovAthI te sarva maMgaLamaya hato. zreSTha ratnothI banAvela kamaLa upara te kaLaza sazabhita hatuM, jene jotAM ja netra AnaMdavibhora thaI jatAM hatAM. tenI prabhA cAreya dizAomAM phelAI rahela hatI, jenAthI badhI dizAo Alokti hatI. lakSmIdevInuM te prazasta ghara hatuM. badhI jAtanAM dUSaNathI rahita, zubha tathA camakadAra ane uttama Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 kalpasUtra hatA. sarva RtuonAM sugaMdhita phUlAnI mALA kaLazanA kaMTha upara rAkhelI hatI, evA cAMdInA pUrNa kaLazane trizalAdevI svapnamAM jue che. mUla: tao puNo ravikiraNataruNa bohiya sahassa1ttasurahitara piMjarajalaM jalacarapahagaraparihatthagamacchaparibhujjamANa jalasaMcayaM mahaMtaM jalaMtamiva kamalakuvalayauppalatAmarasapuMDarIya urusappamANasirisamudaehiM ramaNijarUvasobhaM pamuiyaM tabhamaragaNamattamahukarigaNokkarolibmamANakamalaM kAdaMbagabalAhagacakkAka kalahaMsasArasagavviyasauNagaNamihuNasevijjamANasalilaM paumiNipattovalaggajala biMdumuttacittaM ca pecchai sAhiyayaNayaNakaMtaM paramasaraM nAma saraM sararuhAbhirAmaM 10 // 43 // artha : te pachI trizalAdevI svapnamAM padma sarovarane jue che, te padma sarovara prAtaHkALanA sUryanI razmiothI vikasita, sahasra pAMkhaDIovALAM kamaLanI saurabhathI sugaMdhita hatuM, tenuM pANI kamaLanA parAga paDavAthI lAla ane pILA varNanuM dRSTigocara thaI rahela hatuM. temAM jaLacara jIvAnA samUha ahIMtahIM paribhramaNa karI rahela hateA. mastyAdi tenA jaLanuM pAna karI rahela hatAM. te sarAvara atyaMta UMcu' ane lAMbu paheALuM hatuM, sUvikAsI kamaLA, lAla kamaLA, meDhAM kamaLA, zveta kamaLA, e badhI jAtanAM kamaLAthI te zeAbhAyukta hatu. te ati ramaNIya hatuM. pramAdayukata bhamarA ane masta madhamAkhIe kamaLA upara esIne tenuM rasapAna karI rahela hatI, te saravara upara madhura kalarava karanArA lahaMsa, bagalA, cakravAka, rAjahaMsa, sArasa vagere vividha pakSIonAM yugalA jaLakrIDA karI rahela hatAM. temAM kamalanI daLa upara paDelAM jaLakaNA sUryanAM kirA paDavAthI meAtInI mAphaka camakI rahela hatAM. te sarAvara Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trizalAnuM svapna-darzana hRdaya ane netrAne parama zAMti ApanAra hatu' ane kamaLAthI ramaNIya hatu evuM sarovara trizalAdevI svapnamAM jue che, muH tao puNo caMdakiraNarAsisarisasirivacchasohaM caugamavaDDhamANajalasaMcayaM cavalacaMcaluccAyappamANakallolalolaMtatoyaM paDupavaNAyaca liyacavalapAgaData raMgaraMgaMtabhaMgakhokhubbhamANasobhaMta nimmalaukkaDa ummIsaha saMbaMdhadhAvamANoniyattabhAsuratarAbhirAmaM mahAmagaramacchatimitimiMgilaniruddhatilitiliyAbhighAya kappUra pheNapasara mahAnaIturiyavegasamAgayabhamagaMgAvattaguppamANuccalaMtapacco niyattabhamamANalolasalilaM pecchai khIroyasAgaraM sarayarayaNikarasommavayaNA 11 // 44 // 97 artha : te pachI trizalAdevI svapnamAM kSIrasAgarane jue che, te kSIrasAgaranA madhya bhAga cadrakaraNeAnA samUhanI mAphaka zeAbhAyamAna hateA, ane atyanta ujjavaLa hatA. cAreya bAjuthI uchaLatA pANIthI atyaMta UMDA hatA. tenI lahere caMcaLa hatI te khUba uchaLI rahI hatI jethI tenu pANI tagita hatuM. pavananA jhapATAthI te vArevAre mAtra taraMgita ja thaI rahela hatu ema nahi paraMtu ema lAgI rahela hatu` ke taTathI bhaTakAIne doDI rahela hAya-te samaye te meAjA nRtya karatAM hAya ane bhayathI vihavaLa thaI gayela hoya tevAM lAgatAM hatAM, te prakAzita ane sahAmaNI Urmi kayAreka evI lAgatI hatI ANe ke thoDI ja vAramAM taTane eLagI jaze. vaLI pAchI pharatI dekhAtI hatI, temAM rahelA virATa magaramaccha, timimaccha, timi Mgalamaccha, niruddha, tilatilaya vagere jaLacaro, potAnI pUMchaDIne jyAre pANI upara phaTakAratAM hatAM tyAre tenI cAreya bAju kapUra jevAM ujjavaLa phINu phelAI jatAM hatAM. mahAnadIonA prabala pravAha paDavAthI temAM gaMgAva Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra nAmanAM Avarte (cakra) utpanna thatAM hatAM. te bhramaramAM pANI uchaLatAM ane pharI pAchAM paDatAM tathA cAreya bAju pharI vaLatAM caMcaLa dekhAtAM hatAM. evA kSIrasamudrane zaradaRtunA caMdra samAna saumya mukhavALI trizalAdevI jue che. mUcha: tao puNo taruNasUramaMDalasamappabhaM uttamakaMcaNamahAmaNisamUhapavarateyaaTThasahassadippaMtanabhappaIvaM kaNagapayarapalaMbamANamuttAsamujjalaM jalaMtadivvadAmaM IhAmigausabhaturaganaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarasaMsattakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM gaMdhavopavajjamANasaMpuNNaghosaM niccaM sajalaghaNaviulajalaharagajjiyasadANuNAdiNA devaduMduhimahAraveNaM sayalamavi jIvaloyaM papUrayaMtaM kAlAgarupavarakuMdurukkaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaciMtagaMdhuduyAbhirAmaM niccAloyaM seyaM seyappabhaM suravarAbhirAmaM picchai sA sAtovabhogaM vimANavarapuMDarIyaM / 12 // 45 // artha: te pachI trizalAdevI svapnamAM zreSTha devavimAna jue che. te devavimAna naveditasUryabiMba mAphaka prabhAsaMpanna ane dedIpyamAna hatuM. temAM sonAnA banAvelA ane mahAmaNiothI jaDita eka hajAra ATha sthaMbha hatA ke je pitAnA alaukika prakAzathI AkAzamaMDaLane Alokti karI rahela hatA. temAM svarNanA patarAM upara jaDelAM motIonA gucchA laTakI rahela hatA. te kAraNe temAM AkAza vadhAre camakatuM dekhAtuM hatuM. divyamALAo paNa laTakI rahela hatI. te vimAna upara varU, vRSabha, ave, manuSya, magare, pakSio, sarpo, kinnaro, rUsamRge, zara (aSTApado) camarI gAya tathA vizeSa prakAranAM jaMgalI pazuo, hAthIo, vanalatA, padmalatA vagerenAM vividha prakAranAM citro citarela hatAM. temAM gaMdharvo madhura gIta gAI rahela hatA, vAdya vAgI rahela hatAM ke jenAthI te garajatAM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trizalAnuM svapna-darzana 99 mAluma paDatAM hatAM. temAM devaduMdubhine gheSa thaI rahela hatuM ke jenAthI te vipula meghanI gaMbhIra garjanAnI mAphaka saMpUrNa jIvalokane zabdAyamAna karatuM hoya tevuM lAgatuM hatuM. kALAguru, zreSTha kudaka, tukka (lebAna) tathA baLatA dhUpathI te mahekI rahela hatuM ane mane hara dekhAtuM hatuM. te vimAnamAM nitya prakAza rahetA hatA. te zveta ane ujjavaLa prabhAvALuM hatuM. devothI suzobhita, jyAM sadA sukhane upayoga thaI rahela che tevA zreSTha puMDarIka kamaLa jevA vimAnane devI trizalA jue che. mUlya - tao puNo pulagaveriMdanIlasAsagakakkeyaNalohiyakkhamaragayamasAragallapavAlaphalihasogaMdhiyahaMsagabmaaMjaNacaMdappabhavararayaNamahiyalapaiTThiyaM gagaNamaMDalaMtaM pabhAsayaMtaM tuMgaM merugirisannigAsaM picchai sA rayaNaniyararAsi / 13 // 46 // artha te pachI trizalA mAtAe svapnamAM ratnane samUha joyo. te ratnane samUha bhUmi upara rAkhela hatuM. temAM pulaka, vA, IndranIla, zAsaka, karkatana, hItAkSa, marakta, masAgalla, pravAla, sphaTika, saugaMdhika, haMsagarbha, aMjana, caMdraprabha vagere zreSTha ratno hatAM ane tenA yoge te ratnasamUha prabhAsvara thaI rahela hatA. te ratnone samUha, meparvata sama UMce mAlUma paDato hato. evA ratnanA samUhane trizalAdevIe svapnamAM joyo. [GS: sihiM ca sA viulujjalapiMgalamahughayaparisiccamANanidhdUmadhagadhagAiyajalaMtajAlujjalAbhirAmaM taratamajorohiMjAlapayarehiM aNNamaNNamiva aNupaiNNaM pecchai jAlujjalaNaga aMbaraM va katthaipayaMtaM aivegacaMcalaM sihi / 14 // 47 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kalpasUtra artha te pachI trizalAdevI svapnamAM nidhUma-dhUmADA vagaranI agnine jue che. te agnithI zikhAo uparanI tarapha UThI rahela hatI. te sapheda dhI ane pILA madhathI parisiMcita hovAne kAraNe dhUmADA vagaranI dedIpyamAna, ujjavaLa javALAothI manahara hatI. te javALAo ekabIjAmAM maLelI dekhAtI hatI, temAM keTalIka javALAo maTI hatI. te evI rIte UchaLI rahI hatI jANe ke AkAzane hamaNAM pakaDI pADaze ema dekhAtI hatI. te javALAonA atizaya veganA kAraNe te agni ghaNe caMcaLa hato. e rIte cadamA svapnamAM trizalAdevI nirdhama prajavalita agnine jue che. mUlya: emete eyArise subhe some piyadasaNe surUve suviNe daThUNa sayaNamajjhe paDibuddhA araviMdaloyaNA hrispuliyNgii| volasa sumi savvA pAse tistharamAMthI jaM rayaNi vakkamaI, kucchisi mahAyaso arhaa|148|| artha: A jAtanAM zubha, saumya, priya che darzana jenuM evAM ane surUpa svapnAMne joIne kamaLa samAna vikasita nayanavALI devI trizalAnAM zarIranAM rome roma prasannatAthI pulakita thaI gayAM, te pathArI uparathI ekadama jAgRta thaI gaI je rAtrie mahAyazasvI tIrthakaro mAtAnA udaramAM Ave che, te rAtrimAM pratyeka tIrthakaranI mAtA A upara kahyAM te coda svapnone jue che. - siddhArthathI svapna-carcA mUtra : tae NaM sA tisalA khattiyANI imeyArUve orAle coisa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA samANI haTTa jAva hayahiyayA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 siddhArthathI svapna-carcA dhArAhayakalaMbapupphagaM piva samUsasiyaromakUvA sumiNoggahaM karei, sumiNoggahaM karittA sayaNijjAo abbhuTei, sayaNijjAo abbhudvittA pAyapIDhAto paccoruhai, paccoruhittA aturiyaM acavalamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sayaNijje jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA siddhatthaM khattiyaM tAhiM iTTAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM orAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM sassiriyAhiM hiya yagamaNijjAhiM hiyayapalhAyaNijjAhiM miyamahuramaMjulAhiM girAhiM saMlavamANI saMlavamANI paDibohei // 49 // artha : te pachI te trizalA kSatriyANI A rIte upara batAvelA cauda mahAsvapnane joIne jAgRta thaI. harSita saMtuSTa banelI te jema meghadhArAthI sIMcAyela kadaMbapuSpa pulakita thAya tema tenA romaroma pulakita thaI gayAM. te svapnonuM smaraNa kare che, smaraNa karIne zasyAmAMthI UThe che ane UThIne pAdapITha uparathI Utare che. UtarIne dhImedhIme acapaLa, asaMbhrAMta (dhairyapUrvaka) avilaMbita, rAjahaMsanI mAphaka maMdamaMda gatithI cAlIne jyAM siddhArtha kSatriyane zayanakhaMDa che ane jyAM siddhArtha kSatriya sukhapUrvaka sUtelA che, tyAM Ave che. AvIne siddhArtha kSatriyane ISTa, kAMta. priya, manAza, manA2, 2, 4cyA 35, ziva35, dhanya, bhArI, zobhAyukta, hadayane rucikara, hRdayane AhalAdakArI, mita, madhura ane maMjula zabdathI jagADe che. mUla:. tae NaM sA tisalA khattiyANI siddhattheNaM rannA abbhuNunnAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticittaMsi bhadAsaNaMsi Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 102 nisIyai, nisIittA Asatya vIsatthA suhAsaNavaragayA siddhatthaM khattiyaM tAhiM iTAhiM jAva saMlavamANI saMlavamANI evaM vayAsI // 50 // artha: tyArabAda te trizalA kSatriyANa siddhArtha rAjAnI AjJA prApta karIne vividha maNiratnothI racita bhadrAsana upara bese che. besIne cAlavAthI lAgelA zramane dUra karIne, kSobharahita thaIne siddhArtha kSatriyane ISTa eTale hRdayane AdyAdita karanArI vANIthI saMbodhana karatI A pramANe mAle cha: mUla: evaM khalu ahaM sAmI ! ajja taMsi tArisayaMsi sayaNijjaMsi vannao jAva paDibuddhA / taM jahA-gayavasaha0 gaahaa| taM etesiM sAmI ! orAlANaM codasaNhaM mahAsumiNANaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ? // 51 / / artha: A rIte he svAmina! huM Aje te ramaNIya zayanakhaMDamAM zaSyA upara sUtelI hatI (jenuM varNana A pahelAM karavAmAM Avela che). tyAM pratibuddhajAgRta thaI te cauda mahAsvapna gaja, vRSabha vagere je hatAM te joyAM. he svAmina! te udAra coda mahAsvapnonuM zuM kalyANarUpa phaLa vizeSa haze? mUla :--- tae NaM se siddhatthe rAyA tisalAe khattiyANIe aMtie eyamaDhe soccA nisamma haTTatuTTacitte ANadie pIimaNe paramasomaNasie harisavasavisappamANahiyae dhArAhayanIvasurahikusumacuMcumAlaiyaromakUve te sumiNe ogiNhati, te sumiNe ogi. NhittA IhaM aNupavisai. IhaM aNupavisittA appaNo sAhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhivinnANeNaM tesiM sumiNANaM atthoggahaM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhArthathI svapna-carcA 103 kareI, atthoggahaM karittA tisalAkhattiyANI tAhiM iTAhiM jAva maMgallAhiM miyamahurasassirIyAhiM vaggUhiM saMlavamANe saMlavamANe evaM vayAsI // 52 // artha: te pachI te siddhArtha rAjA trizalA kSatriyANI pAsethI A artha sAMbhaLIne ane tene hRdayamAM vicAra karIne harSita ane saMtuSTa cittavALA thayA, AnaMdita thayA. manamAM prIti utpanna thaI tenuM mana ghaNuM ja AslAdita thayuM. harSathI tenuM hRdaya phUlavA lAgyuM. meghanI dhArAthI tADita kadaMba puSpanI mAphaka tenA romeroma ullasita thaI gayAM. te te svapnane grahaNa kare che, grahaNa karIne tenA upara sAmAnya vicAra kare che ane sAmAnya vicAra karyA pachI pharIne te svapnone pRthak pRtha rUpe viziSTa vicAra kare che. viziSTa vicAra karIne potAnI svAbhAvika prajJAsahita buddhivijJAnathI te svapnanAM vizeSa phaLone pRthaka pRthaka rUpathI nizcaya kare che. vizeSa prakAre nizcaya karIne ISTa athavA maMgaLarUpa parimita, madhura ane zobhAyuta vANIthI trizalA kSatriyANIne A rIte kahe che : mUla: orAlA gaM tume devANuppie ! sumiNA dihA, kallANA NaM tume devANuppie! sumiNA diTThA, evaM sivA dhannA maMgallA sassirIyA AroggatuhidIhAuyakallANamaMgallakAragA NaM tume devANuppie! sumiNA ditttthaa| taM jahA-atthalAbho devANuppie! bhogalAmo devANuppie ! puttalAbho devANuppie ! sokkhalAbho devANuppie! rajjalAbho devANuppie ! evaM khalu tumaM devANuppie! navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANa ya rAiMdiyANaM viikkaMtANaM amhaM kulakeuM amhaM kuladIva kulapa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 kalpasUtra vvayaM kulavaDiMsayaM kulatilayaM kulakittikaraM kulavittikaraM kuladiNayaraM kulaAhAraM kulanaMdikaraM kulajasakaraM kulapAyavaM kulavivaraNakaraM sukumAlapANipAyaM ahINasaMpunnapaMceMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM mANummANapamANapaDipunnasujAyasavvaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM kaMtaM piyaM sudaMsaNaM dArayaM payAhisi artha: he devAnupriyA! tame je svapnAM joyAM che te udAra, kalyANakArI, zivarUpamaMgaLarUpa, zobhAyukta, Arogyaprada, 15 tuSTiprada, dIrdhAyuprada, kalyANaprada svapnAM che. he devAnupriyA! tame je svapna joyAM che tenAthI arthalAbha, bhegalAbha, putralAbha, sukhalAbha ane rAjyalAbha thaze. he devAnupriyA! tamane pUrepUrA navamAsa ane sADAsAta ahorAtri pasAra thatAM ApaNA kuLamAM keturUpa (dhvajA samAna) kuLapradIpa, kuLaparvata (kuLamAM parvata samAna UMcA) kulAvartAsaka (mugaTa samAna) kulatilaka, kulakIrtikara, kulavRttikara, kula dinakara, kulAdhAra, kuLamAM AnaMda prasarAvanAra, kuLane yaza apAvanAra, kuLapAdara (vRkSa samAna badhAnA AzrayadAtA) kuLa vivardhaka, sukomaLa hAtha pagavALA, saMpUrNa paMcendriya zarIravALA, lakSaNa (svastika) vagere 55 cihna vyaMjane (masa, tala vagere) ane guNethI yukta, mAna, unmAna, pramANathI paripUrNa, 51 zobhAyukata, sarvAga suMdara zarIravALA, caMdrasamAna saumyAkAra, kAMta, priyadarzI ane surUpa bALakane janma Apaze, ma0:- se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamitte jovvaNagamaNuppatte sUre vIre vikkaMte vicchinnaviulabalavAhaNe rajjavaI rAyA bhavissai, taM jahA orAlA gaM tume jAva doccaM pi taccaM pi aNuvhai // 54 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhArthathI svapna-carcA 105 artha? ane te bALaka bALabhAva (bacapaNu) thI unmata banIne samajadAra thaze tathA kaLA vageremAM kuzaLa banIne yuvAvasthA prApta karaze tyAre dAnamAM zUra, saMgrAmamAM vIra - parAkramI banaze. tenI pAse vipula baLa, vAhana (senA vagere) ze. te nyAno adhipati-zana manaze. he vAnupriyA! tame je mahAsvapna joyAM che te uttama che. A rIte siddhArtha rAjA trizalArANIne bIjI ane trIjI vAra kahIne tenA cittane adhika praphullita kare che. mUla: tae NaM sA tisalA khattiyANI siddhatthassa ranno aMtie eyamajhu soccA nisamma haTThatuTTA jAva hiyayA karayalapariggahiyaM dasanaha sirasAvattaMmatthae aMjali kaTu evaM vyaasii||55|| artha tyArabAda trizalA kSatriyANI siddhArtha rAjA pAsethI A jAtane svapnane artha sAMbhaLI hRdayamAM dhAraNa karIne harSita, saMtuSTa ane prasanna cittavALI thaI banne hAtha joDIne, daseya nakha bhegA karIne mastiSka upara zirasAvarta yukta aMjala karIne A rIte belI. mUla: evameyaM sAmI! tahameyaM sAmI! avitahameyaM sAmI! asaMdirameyaM sAmI ! icchiyameyaM sAmI ! paDicchiyameyaM sAmI! icchiyapaDicchiyameyaM sAmI ! sacce NaM esamaDhe se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTTha te sumiNe samma paDicchai, te sumiNe samma paDicchittA siddhattheNaM rannA abbhaNunnAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticittAo bhadAsaNAo abbhuDhei, abbhudvittA aturiyamacavalamasaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jeNeva sae sayaNijje teNeva uvAganchai teNeva uvAgacchittA vaM vayAnI // 66 // kalpasUtra artha : "he svAminlR! te ema ja che, jevuM Ape kahyuM tevu ja che. ApanuM kathana satya che, sadeharahita che, pharIpharIne STi che, he svAmin! te ISTa ane khUba ISTa che, Ape svamAnAM je je phaLa batAvyAM che te satya che." A pramANe kahIne te svamonA arthanA samyak prakAre svIkAra kare che tathA siddhArtha rAjAnI AjJA prApta karIne vividha prakAranAM ratnAdithI jaDela bhadrAsana uparathI UbhI thAya che, te UbhI thaIne pharIne acapaLa, zIghratArahita, avila'ba, rAjahaMsI samAna maMdagatithI cAlIne jyAM peAtAnI zayyA che tyAM Ave che, tyAM AvIne maneAmana melI arthAta manamAM vicAravA lAgI, mUO: mA me te uttamA pahANA maMgallA mahAsumiNA annehiM pAvasumiNehiM paDihammissaMti tti kaTTu devayagurujaNa saMbaddha hiM satthAhiM maMgallAhiM dhammiyAhiM laTThAhiM kahA hiM sumiNajAgariyaM jAgaramANI paDijAgaramANI viharai // 57 // artha: mArAM te uttama, pradhAna, magaLarUpa mahAsvapna bIjA kharAba svapnAthI pratihata ane niSphaLa banI na jAya te kAraNe mAre jAgRta rahevu joie, evA vicAra karIne deva-gurujana sabaMdhI prazasta, mAMgalika, dhArmika, rasaprada kathAnAM anucitanathI pAnAnA mahAraSnAMnI rakSAne maoNTe sArI rIte jAgRta rahevA lAgI, - taNaM siddhatthe khattie paccUsakAlasamayaMsi koTuMbiya - purise sahAve koDabiyapurise sadAvittA evaM vayAsI-khiSpA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhArthathI svapna-carcA meva bho devANuppiyA ! ajja savisesaM bAhirijjaM uvadvANasAlaM gaMdhodaya sittasammajjivalittaM sugaMdhavarapaMcavannapupphovayArakaliyaM kAlAgarupavarakuMdurukka turukkaDa jyaMtadhUvamaghamagheMtagaMdhuduyAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM kareha, kAraveha, karettAkAravettAya sIhAsaNaM rayAveha, sIhAsaNaM rayAvittA mameyamApattiyaM khippAmeva paccappiha // 58 // artha : tyArapachI sihA kSatriya prabhAta thatAM kuTubIjanAne khAlAve che. mAlAvIne A rIte kahe che - he devAnupriyA! turataja Aje bahAranI upasthAnazALA (rAja-sabhAbhavana)ne vizeSa rUpathI-sugaMdhita jaLathI siMcana karo, sApha karIne tenu (chANa vagerethI) lipaNa karo, ThekaThekANe zreSTha sugaMdhita pacavarNanA puSpasamUhathI suzaiAbhita karo, kAlAguru, uttama kudaru tathA tu dhUpathI sugaMdhita banAvA, ahIM tahIM sugaMdhita dravyonA chaMTakAva karIne sugaMdhita guTikA samAna banAvA, jAte kare ane bIjA pAse karAvA tathA karI, karAvane tyAM eka siMhAsana goThavAvIne (kAryasaMpanna ) karIne mArI AjJAnuM pAlana karI mane turata jaNAveA." mUla: -- tae NaM te koTuMbiyapurisA siddhattheNaM raNNA evaM vuttA samaNA haTTha jAva hiyayA karayala jAva kaTTu ' evaM sAmi !' tti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti evaM sAmi ! tti ANAe viNaNaM vayaNaM paDiNittA siddhatthassa khattiyassa aMtiyAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvadvANasAlA teNeva uvAgacchaMti, teNeva uvAgacchittA khippAmeva savisesaM bAhiriyaM uvaha NasAlaM gaMdhodayasitta jAva sIhAsaNaM 107 " Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 108 rayAti, sIhAsaNaM rayAvittA jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchaMti teNeva uvAgacchittA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu siddhatthassa khattiyassa tmaanntti praviti che ? / artha: tyArapachI te kauTuMbika puruSo siddhArtha rAjA dvArA evA prakArane Adeza maLatAM khuzI thayA ane ulasita hRdayathI pahelAnI mAphaka mastaka upara aMjali karIne "he svAmina! jevI ApanI AjJA" ema kahIne, AjJAne vinayapUrvaka vacanathI svIkAra karIne siddhArtha kSatriyanI pAsethI bahAra nIkaLe che. bahAra nIkaLIne jyAM bAhya upacAnazALA che, tyAM Ave che. AvIne tarata ja upasthAnazALAne sugaMdhita jaLathI siMcana karIne barAbara siMhAsana sajAve che. siMhAsana sajAvIne jyAM siddhArtha kSatriya che tyAM Ave che. AvIne hAtha joDIne daseya nathI mAthA upara zirasAvartanI sAthe aMjalibaddha thaIne siddhArtha kSatriyanI AjJAne punaH samarpita kare che. mUtra___te NaM siddhatthe khattie kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phullappalakamalakomalummilliyammi aha paMDare pahAe rattAsoyapagAsakiMsuyasuyamuhaguMjadvarAgasarise kamalAyarasaMDabohae uhiyammi sUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalate ya synninAgo mudeDA 60 artha: tyArapachI te siddhArtha kSatriya prAtaHkALa samaye uSAkALamAM) jyAre utpala kamala vikasita thAya che, haraNonAM kamaLa netre khulavA lAge che, ujajavaLa prabhAta thavA lAge che ane lAla azonA prabhApuMja jevuM, kiMzukanA raMgasamAna, pipaTanI cAMca ane ardha caNoThInA lAla raMgasamAna Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhArthathI svana-carcA 109 meTA moTA jaLAzayamAM sarakhI rIte utpanna thatAM kamaLone vikasita karanAra, hajAra kiraNenA tejathI pradIpta divasane karanAra sUryane udaya thaye, tyAre zavyA parathI UThe che arthAta zayanakhaMDamAMthI bahAra Ave che. (ahIM sUryanA je vizeSaNa darzAvAyA che te sUryanA udayapUrvenI avasthAthI mAMDIne uttarottara avasthAnAM sUcaka che. zarUmAM sUrya lAla hoya che, pachI hajAra kiraNathI prakAzato dekhAya che pachI tejathI jhaLahaLatuM hoya che vagere vagere.) mUla: sayaNijjAo abbhudvittA pAyapIDhAo paccorahai, pAyapIDhAo paccoruhittA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA aTTaNasAlaM aNupavisai, aTTaNasAlaM aNupavisittA aNegavAyAmajogavaggaNavAmadaNamallajuddhakaraNehiMsaMte parissaMte sayapAgasahassapAgehiM sugaMdhavaratellamAiehiM pINaNijjehiM jiMghaNijjehiM dIvaNijjehiM dappaNijjehiM mayaNijjehiM vihaNijjehiM sabidiyagAyapalhAyaNijjehiM abmagie samANe tellacammaMsi Ni uNehiM paDipunnapANipAyasukumAlakomalatalehiM purisehiM abbhaMgaNaparimaddaNuvvalaNakaraNaguNanimmAehiM cheehiM dakkhehiM pahehiM kusalehiM medhAvIhiM jiyaparissamehiM advisuhAe maMsasuhAe tayAsuhAe romasuhAe cauvihAe suhaparikammaNAe saMvAhie samANe avagayaparissame aTTaNasAlAo paDinikkhamai // 61 // artha: mahArAjA siddhArtha zayyA AsanathI UThe che, pAdapIThikAthI Utare che, pAdapIThikAthI UtarIne jyAM vyAyAmazALA che tyAM AvIne vyAyAmamA praveza 42 che. (1) yogyA--(zastrAno salyAsa) vAna Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 110 kUdavuM (2) vyAmardana-eka bIjAnI bhujA vagere aMgene maraDavA (4) mallayuddha-kustI karavI vagere vividha vyAyAma karavAthI jyAre te thAkI gayA tyAre thAkane dUra karavA vividha auSadhanuM meLavaNu karIne se se vAra pakavavAmAM Avela athavA se mudrAonA vyayathI banela evA zatapAka telathI ane je hajAra vAra pakavavAmAM Avela hoya athavA jene pakavavAmAM hajAra mahora lAgI hoya evA sahastrapAka vagere sugaMdhita telothI mardana karyuM. 57 te tela atyanta guNakArI, rasa, rudhira dhAtuonI vRddhi karanAra, sudhAne pradIpta karanAra, baLa, mAMsa ane tene vadhAranAra, kAmoddIpaka, puSTikAraka ane badhI Idriyone sukhadAyaka hatuM. aMgamardana karanArA, saMpUrNa AMgaLIothI yukta sukomaLa hAthapagavALA, mardana karavAmAM tathA madana karIne utArela telane pAchuM kADhavAmAM dakSa pravINa kurtithI mardana karanArAemAM AgevAna, mardanakaLAnA vizeSajJa, catura, zarIrane saMta samajavAmAM kuzaLa, buddhimAna tathA parizramathI hAra nahi mAnanAra hatA, tevA mAliza karanAra puruSoe asthine sukhadAyaka, mAMsane sukhadAyaka, tvacAne sukhadAyaka, romarAjIne sukhadAyaka-A rIte cAra prakAranI sukhadAyaka aMga suzraSAvALI mAliza karI. mAlizathI badhe thAka UtarI gaye. siddhArtha kSatriya vyAyAmazALAmAMthI bahAra nIkaLyA. mU8: aTTaNasAlAo paDinikkhamittA jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA majjaNagharaM aNupavisai, aNuppavisittA samuttajAlakalAvAbhirAme vicittamaNirayaNakoTTimatale ramaNijje pahANamaMDavaMsi nANAmaNirayaNabhattici. taMsi pahANapIDhaMsi suhanimanne pupphodaehi ya gaMdhodaehi ya uNhodaehi ya suhodaehi ya suddhodaehi ya kallANakaraNapavaramajjaNavihIe majjie, tattha kouyasaehiM bahuvihehiM kallA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhArthathI svapna-carcA 111 NagapavaramajjaNAvasANe pamhalasukumAlagaMdhakAsAtiyalUhiyaMge ahayasumahagghadUsarayaNasusaMvue sarasasurahigosIsacaMdaNANulittagatte suimAlAvannagavilevaNe AviddhamaNisuvanne kappiyahAraddhahAratisarayapAlaMbapalaMbamANakaDisuttayakayasohe piNadagevijje aMgulijjagalaliyakayAmaraNe varakaDagatuDiyarthabhiyabhue ahiyarUvasassirIe kuMDalaujjoiyANaNe mauDadittasirae hArotthayasukayaraiyavacche muddiyApiMgalaMgulIe pAlaMbapalaMbamANasukayapaDauttarijje naannaamnniknngrynnvimlmhrihniunnoviymisimisiNtviriysusilitttthvisittttlhaaviddhviirvle| kiMbahuNA? kapparukkhate caiva alaMkiyavibhUsie nariMde sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM seyavaracAmarAhiM udhduvvamANIhiM maMgalajayasaddakayAloe aNegagaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalavaramADaMbiyakoDuMbiyamaMtimahAmaMtigaNagadovAriyaamaccaceDapIDhamaddaNagaranigamasehiseNAvaisatthavAhadUyasaMdhipAlasaddhiM saMparikhuDe dhavalamahAmehaniggae iva gahagaNadippaMtarikkhatArAgaNANa majjhe sasivva piyadaMsaNe naravaI majjaNagharAo paDinikkhamai // 2 // artha (siddhArtha) vyAyAmazALAmAMthI bahAra nIkaLIne jyAM majjanagRha (snAnagRha) che tyAM Ave che. tyAM AvIne nAnagRhamAM praveza kare che. praveza karIne matIonA samUhathI ramaNIya, vividha maNie tathA ratnothI jaDita bhAgavALA suMdara snAnamaMDapamAM vividha maNi ratnAdinI kaLApUrNa kArIgarIthI banelI adbhuta snAna-pITha (bAjoTha) upara sukhapUrvaka bese che. tyAM siddhArtha kSatriyane puSpada, gaMdaka, uSNadaka, zubhedaka, zuddhodakathI kalyANakAraka vidhithI snAna vidhi vizeSajJo dvArA nAna Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kalpasUtra karAvavAmAM AvyuM tathA snAna karatI vakhate ghaNI jAtanAM-seMkaDo kautuko tenA zarIra upara karavAmAM AvyAM. kalyANaprada zreSTha snAna vidhi pUrNa thatAM rUvAMdAra, 58 mulAyama, sugaMdhita lAla vastra (aMgachA) thI zarIrane lUchavAmAM AvyuM. tyArabAda zreSTha, navIna ane bahumUlya vastra dhAraNa karyA pa* zarIra upara sarasa sugaMdhita gazIrSa caMdanano lepa karavAmAM AvyuM. pIThI coLavAmAM AvI, pavitra mALA paherI, zarIra upara kezaramizrita sugaMdhita curNane chaMTakAva karyo. maNiothI jaDelA senAnAM AbhUSaNa paheryA, aDhAra saranAM, nava saranA, traNa saranA ane eka saranA hAre gaLAmAM dhAraNa karyA. lAMbA laTakatA kadarA dhAraNa karIne suzobhita lAgavA lAgyA ane kaMThane zobhita karAvanAra vividha prakAranA AbhUSaNa dhAraNa karyA. AMgaLIomAM aMguThIo paherI, ratnajaDita senAnAM kaDAMthI ane bAhubaMdhathI rAjA siddhArthanI banne bhujAo camakI UThI. A rIte rAjA siddhArtha zarIra sauMdaryanI adbhuta prabhAthI divya lAgavA lAgyAM. kuMDaLa dhAraNa karavAthI temanuM mukha camakatuM hatuM ane mugaTa dhAraNa karavAthI mastaka tenA prakAzathI jhagamaga thatuM hatuM. hRdaya hArothI DhaMkAI jatAM darzanIya banI gayuM hatuM. vIMTIothI AMgaLIonI AbhA camakI UThI hatI. chevaTe lAMbA laTatAM bahumUlya vastranuM uttarAsana dhAraNa karyuM. nipuNa kaLAkAro dvArA banAvela vividha maNiratnothI jaDita zreSTha bahumUlya prabhA samAna suMdara vIravala paheryA. vadhu varNana zuM karavuM te evA dekhAtA hatA jANe ke sAkSAta kalpavRkSa ja hoya nahi! e rIte alaMkRta ane vibhUSita thayA. evA siddhArtha rAjAnA zira upara chatradhArakoe karaMTanA puSponI mALAo jemAM laTakI rahela hatI tevuM chatra dhAraNa karyuM. zveta ane uttama cAmarothI viMjana karavAmAM AvyuM. temane nihALatAM ja janatAnA mukhathI jaya thAo ya thAo" evI jAtano maMgaLanAda nIkaLavA lAgyo. A pramANe alaMkta thaIne aneka gaNanAyaka (gaNanA svAmIo) daMDanAyake (taMtranuM pAlana karanArA ane pitAnA rASTranI ciMtA karanArA) rAIsaro yuvarAja) talavare (rAjI thaIne rAjAe jemane paTTo ApI vibhUSita Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhArthathI svapna-carcA 113 karela hoya) mADuMbiko (jenI cAre bAju aradhA bhejana sudhI gAma nA hoya tene maDaMba kahe che ane maDaMbanA svAmI mADuMbika kahevAya che) kauTuMbika (keTalAka kuTuMbanA svAmI) maMtrIo (rAjyanA adhiSThAyaka saciva) mahAmanIyA (bhatrIbha janA pradhAna) ge| (nyotiSA) hopAri (vArANa) amAtya (pradhAna) tathA ceTa (dasa) pITha mardaka (nikaTamAM rahIne sevA karanArA) nAgara (nagaranivAsI) nigama (vyApAra karanArA) zreSThI (nagaranA mukhya vyavasAyI) senApati (caturaMga senAdhipati) sArthavAha (sArthanA mukhIA) dUta (bIjAone rAjya AdezanuM nivedana karanArA) saMdhipALa (saMdhinI rakSA karanArA) vagerethI gherAyela siddhArtha jema zvata mahAmeghamAMthI caMdra nIkaLe che tevI rIte bahAra nIkaLyA. jevI rIte graha, nakSatra ane tArA gaNanI madhyamAM caMdra zebhe che tevI rIte te zobhAyamAna thaI rahela hatA. caMdranI mAphaka te priyadarzI narapati snAnagRhamAMthI bahAra nIkaLyA. mULaH majjaNagharAA paDinikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA sIhAsaNaMsi purasthAbhimuhe nisIyai, nisIittA appaNo uttarapurathime disIbhAe aha bhadAsaNAI seyavatthapaccatthuyAiM siddhatthayakayamaMgalovayArAiM rayAvei, rayAvittA appaNo adUrasAmaMte nANAmaNirayaNamaMDiyaM ahiyapecchaNijjaM mahagyavarapaTTaNuggayaM sahapaTTabhattisatacittamANaM IhAmiyausahaturaganaramagaravihagavAlagakinararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM abhitariyaM javaNiyaM aMchAvei, aMchAvettA nANAmaNirayaNabhatticittaM attharayamiumasUragotthayaM seyavatthapaccatthuyaM sumauyaM aMgasuhapharisagaM visiha tisalAe khattiyANIe bhaddAsaNaM rayAvei // 63 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kalpasUtra artha : snAnagRhathI bahAra nIkaLIne (siddhArtha) jyAM bahAranI uparathAnazALA che tyAM Ave che, tyAM AvIne siMhAsana upara pUrva dizA tarapha meM karIne bese che, besIne pitAthI uttarapUrva dizAmAM (IzAna khUNAmAM) zvetavastrothI DhaMkAyelA ane jenA upara sarasava vagerethI mAMgalika upacAra karavAmAM Avela che evAM ATha bhadrAsana goThavAve che, goThavAvIne pitAnAthI ati nikaTa nahi ke ati dUra nahi evI rIte vividha maNiratnothI maMDita ghaNAMja darzanIya ane mahAmUlyavALAM moTA ane pratiSThita nagaramAM banAvarAvelAM pAradarzaka patra patharAve che. jenI upara seMkaDe citrothI citarelAM IhAmRga, vRSabha, azva, manuSya, magara, palI, sApa, kinnara, rara (mRgavizeSa) aSTApada, camarI gAya, hastI, vanalatA, padmalatA vagerenAM citro dorelAM hatAM. AvA aMta:pura mATe yogya yavanikA (paDado) nakhAve che, yavanikAthI aMdaranA bhAgamAM vividha maNiratnothI jaDita, citravicitra takIAvALuM, mulAyama gAdIvALuM sapheda vastrathI AcchAdita, ghaNuM ja mRdu, zarIrane mATe sukhakArI sparzavALuM viziSTa prakAranuM bhadrAsana trizalA kSatriyANIne mATe mUkAve che. -# svapna pAThakane AmaMtraNa mUlDa bhaddAsaNaM rayAvittA koDaMbiyapurise sadAvei, sadAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! ahaMgamahAnimittasuttatthapArae vivihasatthakusale suviNalakkhaNapADhae sadAveha artha: bhadrAsana mUkAvIne rAjA siddhArtha potAnA sevaka janone belAve che. bolAvI temane A rIte kahe che- he devAnupriya! zIgha-tarata ja aSTAMga mahAnimittanA sUtra ane arthanA pAragAmI, vividha zAstromAM kuzaLa evA svapna-lakSaNa pAThako-svapna zAstrIone bolAvI lAvo. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae NaM te koDuMbiyapurisA siddhattheNaM ranA evaM vuttA samANA haTThA jAva hayahiyayA karayala jAva paDisuNeti, paDisuNittA siddhatthassa khattiyassa aMtiyAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA kuMDaggAmaM nagaraM majjhaM majheNaM jeNeva sumiNalakkhaNapADhagANaM gihAiM teNeva uvAgacchaMti, teNeva ubAgacchittA suviNalakkhaNapADhae sadAviti // 65 // artha: tyArapachI te kuTuMbIjane (sevaka) siddhArtha rAjAe jyAre Ama kahyuM tyAre khUba prasanna thayA ane temanuM hRdaya AnaMdathI UbharAvA lAgyuM. teo banne hAtha joDIne rAjAnI AjJAne vinayayukta vacanathI svIkAra kare che. svIkAra karIne siddhArtha kSatriyanI pAsethI nIkaLe che. nIkaLIne teo kaMDagrAma nagaranI vaccevacce thaIne jyAM svapna-lakSaNa pAThakanAM AvAsa che, tyAM Ave che. tyAM AvIne svapna- lakSaNa pAThakone ghAlAve che. mUla: tae NaM te suviNalakkhaNapADhagA sidatthassa khattiyassa koDuMbiyapurisehiM sadAviyA samANA haTTatuTTa jAva hiyayA bahAyAkayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA suddhappAvesAI maMgalAI vatthAI pavarAiM parihiyA appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA siddhatthakahariyAliyakayamaMgalamudANA saehiM saehiM gehehiMto niggacchaMti / 66 / artha: tyArabAda siddhArtha kSatriyanA sevakajane dvArA bolAvAyela svapnanuM lakSaNa pAThaka harSita ane tuSTa thayA, prasannacitta thayA. temaNe snAna Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 kalpasUtra karyuM. baLikarma karyuM. kautuka (pALamAM tilaka vagere) tathA sarasava, dahIM, cikhA, dUrvAdi maMgaLothI mAMgalika kRtya (duSTa svapna vagerenAM phaLane niSphaLa karavA mATe prAyazcittarUpa kRtya karyuM. 10 rAjyasabhAmAM javA gya zuddha, maMgaLarUpa, uttama vastra dhAraNa karyA. alpa (bhAra) paraMtu bahumUlya AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karyuM. mAthA upara kapALe sapheda sarasava ane cokhA vagere maMgaLa mATe sthApana karyA ane pitAnA gherathI nIkaLyA. mU6:-- niggacchittA khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majjhaM majjheNaM jeNeva siddhatthassa rano bhavaNavaravaLisagapaDiduvAre teNeva uvAgacchaMti, teNeva uvAgacchittA bhavaNavaravaDisagapaDiduvAre egayao milaMti, egayao milittA jeNeva bAhiriyA uvahANasAlA jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karatalapariggahiyaM jAva kaTTu siddhatthaM khattiyaM jaeNa vijaeNaM vAviMti 67. artha bahAra nIkaLIne kSatriya kuMDagrAma nagaranI madhyamAMthI pasAra thaIne jyAM siddhArtha rAjAnA uttama bhavananuM pravezadvAra che tyAM Ave che tyAM AvIne ekaThA thAya che, ekaThA thaIne jyAM bahAranI upasthAnazALA che ane jyAM siddhArtha kSatriya che tyAM Ave che. tyAM AvIne hAtha joDIne mastaka upara aMjali karIne jaya he, vijaya ho" e jAtanA AzIrvAdanA vacanothI vadhAre che. mU6 tae NaM te suviNalakkhaNapADhagA siddhattheNaM ratnA vaMdiyapUiyasakkAriyasammANiyA samANA patteyaM patteyaM puThvaNNatthesu bhadAsaNesu nisIyaMti // 68 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 svapnaphaLanuM kathana: artha: te pachI siddhArtha rAjAe svapna-lakSaNa pAThakene vaMdana karya, temanI arcanA karI, satkAra ane sanmAna karyuM. pachI teo (svapnapAThaka) pRthaka pRthak agAuthI goThavavAmAM Avela bhadrAsana upara beThA. mUla tae NaM siddhatthe khattie tisalaM khattiyANiM javaNiyaMtariyaM ThAvei, ThAvittA pupphaphalapaDipunnahatthe pareNaM viNaeNaM te sumiNalakkhaNapADhae evaM vayAsi-evaM khalu devANuppiyA! ajja tisalA khattiyANI taMsi tArisagaMsi jAva suttajAgarA ohIramANI ohIramANI imeyArUve orAle jAva codasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA / taM jahA-gaya usama0 gAhA / taM etesiM codasaNhaM mahAsupiNANaM devANuppiyA! orAlANaM jAva ke maNNe kallANe phalavittivisese bhavissai ? // 69 // artha: te pachI siddhArtha kSatriya trizalA kSatriyANIne paDadAnI aMdara besADe che. besADIne hAthamAM phaLa-phUla laIne vizeSa vityapUrvaka svapnalakSaNa pAThakone A pramANe kahe che:- he devAnupriye! nizciyapaNe Aje trizalA kSatriyANIe tathA prakAranI uttama zayyA upara zayana karatAM, ardha nidrAvasthAmAM A jAtanA cauda mahAna svapna joyAM che, joIne te jAgRta thaI, te svapna gaja, vRSabha vigere che. he devAnupriyo! te udAra coda mahAsvanuM zuM kalyANakArI phaLa vizeSa haze? -- * svapnanu 4thana mUlaH tae NaM te sumiNalakkhaNapADhagA siddhatthassa khattiyassa aMtie eyamaDhe soccA nisamma haTTha jAva hiyayA te suviNe Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 kalpasUtra ogiNhaMti, ogiNhittA IhaM aNupavisaMti, IhaM 2 ttA annamannaNaM saddhiM saMlAviti, saMlAvittA tesiM sumiNANaM laTThA gahiyahA pucchiyahA viNicchiyaTThA ahigayaTThA siddhatthassa rano purao sumiNasatthAI uccAremANA uccAremANA siddhatthaM khattiyaM evaM vayAsI // 7 // artha te pachI te svapna-lakSaNa-pAThake, siddhArtha kSatriyathI prastuta vRttAMtane jANIne ane samajIne atyanta praphullita thayA. temaNe prathama te svapno upara sAmAnyapaNe vicAra karyo. te pachI svapnonA artha upara vizeSa rUpathI ciMtana karavA lAgyA. te saMbaMdhe teo ekabIjAnI sAthe saMvAda-vicAra-vinimaya karavA lAgyA. A rIte teoe pote ciMtana ane vicAravinimaya vaDe svapnanA arthane jANyA. teoe te viSayamAM paraspara ekabIjAnA abhiprAya pUchyA ane te pachI nizcita mata nakkI karyo, jyAre teo badhA eka mata thaI gayA tyAre siddhArtha rAjA samakSa svapnazAstro anusAra vacana bolatAM A rIte kahevA lAgyA. vivecanaH bhAratIya sAhityamAM svama saMbaMdhamAM UMDANathI ciMtana karavAmAM Avela che. temAM svapna AvavAnAM nava nimitta batAvavAmAM Avela che. (1) je vastuone anubhava karela hoya (2) jenA saMbaMdhamAM zravaNa karela hoya (3) je vastu joyela hoya (4) vAta, pitta athavA kapha vikRtinA kAraNe 5) svapnAMvALI prakRtinA kAraNe (6) citta ciMtAyukta thavAnAM kAraNe (7) devatA vagerenuM sAnnidhya hoya te kAraNe (8) dhArmika svabhAvane kAraNe (9) atizaya pApano udaya thayAne kAraNe, svapna AvavAnA A nava prakAromAMthI prathama cha prakAranAM svapna zubha temaja azubha bane hoya che paNa tenuM koI phaLa hotuM nathI. traNa jAtanAM aMtima svapna satya hoya che ane temanuM zubha ane azubha phaLa nizcita maLe che. je svapnazAstranI eka evI paNa dhAraNa che ke rAtrinA prathama pahoramAM je svapna jovAmAM Ave che tenuM phaLa bAreka mAsamAM prApta thAya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapnaphaLanuM kathana che, bIjA paheAramAM je svapna jevAmAM Ave che tenu phaLa cha mAsamAM prApta thAya che, trIA paheAre tevAmAM Avela svapnanuM phLa traNa mAsamAM prApta thAya che ane ceAthA paheAramAM je svapna joyela hoya tenu phaLa eka mAsamAM prApta thAya che. sUryodayathI be ghaDI pUrve, je svapna jevAmAM Ave tenu phaLa daza divasamAM prApta thAya che ane sUryodaya samaye jovAyela svapnanuM phaLa zIghrameva prApta thAya che, 162 119 - bhAratanI prAcIna svapnazAsra sabaMdhI mAnyatAnuM keTalu ka digdarzana nIce karAvavAmAM Ave che je vyakti eka svapna pachI bIjuM svapna jue che, mAnasika athavA zArIrika vyAdhithI dherAyela sthitimAM svapna jue che, maLamUtra aTakAvAnA kAraNe svapna jue che. tenuM svapna nirarthaka thAya che. je vyakti dharmaniSTha che, jemanA zarIranI dhAtuo sama che, citta sthira che, je IndriyavijetA che, saMyamI ane dayALu che tenuM svapna IcchA mujabanu phaLa ApanAruM hoya che. jo koine koi jAtanuM kharAba svapna Ave tA tene kAI paNa anya vyakti sAme na kahevuM joIe, na kahevAthI te svapna phaLa ApatuM nathI. kharAba svapna AvyA pachI je nidrA AvI jAya teA kharAba svapnanuM phaLa paNa naSTa thai jAya che, koIe uttama svapna joyela hoya te te svapnane guru ke yAgya vyaktinI sAme kahevuM joIe, jo yogya vyaktinA abhAva hAya teA gAyanA kAnamAM paNa kahI devu joie. uttama svapna joine pharI pAchuM sUvu na joie, kemake suvAthI tenu phaLa naSTa thai jAya che tethI khAkInI rAta dharmadhyAna ane `bhagavamaraNamAM ja vyatIta karavI joIe. je mAnava prathama azubha svapna jue che ane pachI zubha svapna jue che tene zubha svapnanuM phaLa prApta thAya che, je prathama zubha svapna jue che ane pachI azubha svapna jue che tene azubha svapnanuM phaLa prApta thAya che, je mANasa svapnamAM manuSya, siMha, turaMga, hAthI, vRSabha ane siMhaNathI yukta (beDelA) ratha upara peAtAne beThelA jue che te Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 kalpasUtra rAjA bane che. je svapnamAM hastI, vAhana, Asana, ghara ke vastranuM apaharaNa thatuM jue che tenA upara rAjAnI zaMkA thAya che, baMdhuothI virodha ane dhananI hAni thAya che. je svapnamAM sUrya, caMdrane gaLI jAya che te daridra hovA chatAM paNu rAjA bane che. je svapnamAM zastra, maNi, motI, senuM, rUpuM vagerenuM apaharaNa thatuM jue che temane dhananI hAni thAya che, apamAna thAya che ane te mRtyune prApta kare che. je mAnava svapnamAM gajarUDha thAya che, saritAnA suMdara taTa upara cekhAnuM bhajana kare che te dharmaniSTha ane dhanavAna hoya che. je svapnamAM jamaNI bhujAne sapheda sarpathI DaMsa thata jue che tene pAMcaja rAtamAM eka hajAra sonAnI mudrAo prApta thAya che. je svapnamAM koI mAnavanA mastakanuM bhakSaNa karatAM jue che tene rAjya prApta thAya che. je paganuM bhakSaNa karatAM jue che tene hajAra mudrAo prApta thAya che ane je bhujAnuM bhakSaNa karate jue che tene pAMca mudrAo prApta thAya che. je svapnamAM sarovara, samudra, jaLathI pUrepUrI bharelI saritA ane matra-maraNa jue che te Akasmika rIte ghaNuM dravya prApta kare che. je svapnamAM hase che tene zekathI AkuLa banIne raDavuM paDe che, je svapnamAM nRtya kare te vadha athavA baMdhanane prApta kare che. svapnamAM gAya, taraMga, rAjA ane hAthI sivAya kaI kALI vastune jevI te azubha che, kapAsa ane mIThA sivAya anya sapheda vastune jevI te zubha che. je mAnava svapnamAM pitA saMbaMdhI koI vastu jue che tenuM zubhAzubha phaLa tene ja maLe che. je bIjAone mATe jue che te temane maLe che, je svapnamAM ghI, madha ane dUdhanA kuMbhane zira upara le che te teja bhavamAM mokSa prApta kare che, je svapnamAM svarNa rAzi, ratnarAzi, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapnaphaLanuM kathana 121 rajata rAzi tathA sIsAnI rAzine upADe che te kramaza: bIjA, trIjA, ceAthA ke pAMcamA bhave meAkSa prApta kare che, mU evaM khalu devANuppiyA ! amhaM sumiNasatthe bAyAlIsaM sumiNA tIsaM mahAsumiNA bAhattaraM savvasumiNA diTThA, tattha NaM devAppiyA ! arahaMtamAtaro vA cakkavaTTimAyaro vA araha taMsi vA cakkaharaMsi vA gabbhaM bakkamamANaMsi etesiM tIsAe mahAsumiNANaM ime codasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDivujjhaMti, tuM gaddA-ya0 gaddA || 71 || a hai devAnupriya ! nizcitarUpathI amArA svapnazAstramAM khetAlIsa svapna (sAmAnya phaLavALAM) kahelAM che ane trIsa mahAsvapna (vizeSa phLavALAM) batAvela che, e rIte khetAlIsa ane trIsa kula maLI khetara svapna batAvavAmAM Avela che, temAMthI he devAnupriya! arihaMtanI mAtA ane cakravartInI mAtA jyAre arihaMta ke cakravatI garbhAmAM Ave che tyAre tetrIsa mahAsvapnAmAMthI A cauda mahAsvapnAne joI ne jAgRta thAya che jevAM ke hAthI - vRSabha vagere, 164 mU vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi gabbhaM vakkamamANaMsi eesi codasaNDaM mahAsumiNANaM aNNatare satta mahA sumiNe pAsittA NaM paDivujjhati // 72 // artha : vAsudevanI mAtA vAsudeva garbhamAM AvatAM te cauda mahAsvapnAmAMthI kAI sAta mahAsvapnA joI ne jAgRta thAya che, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kapatra mUlaH baladevamAyaro vA baladevaMsi gabbhaM vakkamamANaMsi eesiM codasaNhaM mahAsumiNANaM annayare cattAri mahAsumiNe pAsittA NaM paDibujhaMti // 73 // artha: baLadevanI mAtAe jyAre baLadeva garbhamAM Ave che tyAre te cauda mahAsvapnamAMthI kaI paNa cAra mahAne joIne jAgRta thAya che. mUla: ___maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gabbhaM vakte samANe eesiM codasaNhaM mahAsumiNANaM annayaraM egaM mahAsumiNaM pAsittA NaM paDibujhaMti // 74 // artha mAMDalika rAjAnI mAtAo jyAre mAMDalika rAjA garbhamAM Ave che tyAre te coda mahAsvapnomAMthI koI eka mahAsvapna joIne jAgRta thAya che. mUla: ime ya NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA, jAva maMgallakAragA NaM devANuppiyA! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA, taM jahA-atthalAbho devANuppiyA! bhogalAbho devANuppiyA! puttalAbho devANuppiyA! sukkhalAmo devANuppiyA ! rajjalAbho devANuppiyA ! evaM khalu devANuppiyA ! tisalA khattiyANI navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapnaphaLanuM kathana 123 aTThamANa ya rAiMdiyANaM viikkaMtANaM tumhaM kulakeuM kuladIvaM kulapavvayaM kulavaDiMsayaM kulatilakaM kulakittikaraM kulanaMdikaraM kulajasakaraMkulAdhAraM kulapAyavaM kulavividdhikaraM sukumAlapANipAyaM ahINapaDipunnapaMciMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM mANummANappamANapaDipunnasujAyasavvaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM kaMtaM piyadaMsaNaM surUvaM dArayaM payAhii // 76 // artha: he devAnupriya! trizalA kSatriyANIe te A cauda mahA svapna joyAM che te maMgaLakArI che. he devAnupriya! trizalA kSatriyANIe je svapna joyAM che te arthalAbha karAvanArAM che, bhegane lAbha karAvanArAM che, putrane lAbha, sukhane lAbha, rAjyane lAbha karAvanArAM che, he devAnupriya! nizcitapaNe trizalA kSatriyANI nava mAsa ane sADAsAta divasa pasAra thatAM, tamArA kuLamAM vajA samAna, kuLamAM dIpaka samAna, kuLamAM parvata samAna, kuLamAM mugaTa samAna, kuLamAM tilaka samAna ane kIrti vadhAranAra, kuLane samRddhi bakSanAra, kuLanA vistAra karanAra, kuLanA AdhAra samAna, kuLanA vRkSa samAna, kuLanI vizeSa vRddhi karanAra, sukomaLa hAtha ane pagavALA, hInatA rahita, pAMceya IndriyothI paripUrNalakSaNa, vyaMjane ane guNethI yukta, mAna, unmAna, pramANathI paripUrNa, sujAta, sarvAga suMdara, caMdra samAna, saumya AkRtivALA, kAMta, priyadarzI ane surUpa putrane janma Apaze. - vivecanaH svapna pAThakae svapna zAstrAnusAra vyAkhyA karIne cauda mahAsvapnane pRthapRthaka artha paNa batAvyo. 1. cAra dAMtavALA hAthIne levAthI te cAra prakAranA dharma (sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rUpa)ne kahevAvALe thaze. 2. vRSabhane levAthI bharata kSetramAM bedha-bIjanuM vAvetara karaze. 3. siMhane jovAthI kAmadeva vagere unmatta hAthIothI na bhaMgAtA bhavya jIvorUpI vananuM saMrakSaNa karaze. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kalpasUtra 4. lakSmIne levAthI vArSika dAna daIne tIrthakara padanA apAra aizvaryane upayoga karaze. pa. mALAne jevAthI traNa bhuvananA mastaka upara ghAraNa karavA yogya arthAta trilokapUjya banaze. 6, caMdrane evAthI bhavyajIvorUpI caMdravikAsI kamaLone vikasita karanArA thaze athavA caMdramA samAna zAMtidAyI kSamAdharmane upadeza karaze. 7. sUryane jevAthI ajJAnarUpa aMdhakArano nAza karIne jJAnane prakAza phelAvaze. 8, brajAnA darzanathI dharmarUpI dhvajane vizvakSitija upara laherAvaze athavA jJAtakuLamAM bajArUpa thaze. 9 kaLazane levAthI kuLa athavA dharmarUpI mahelanA zikhara upara tevo kaLazarUpa thaze. 10. padmasarevarane jovAthI devanirmita svarNakamaLa upara besanArA thaze. 11. samudrane jovAthI samudranI mAphaka anaMta jJAna-darzanarUpa maNiratnanA dhAraka banaze. 12. vimAnane jovAthI vaimAnika devatAonA pUjya banaze. 13. ratnarAzine jovAthI maNiratnathI vibhUSita thaze. 14. nirdhama agnine levAthI dharmarUpa suvarNane vizuddha ane nirmaLa karanArA banaze. - se vi yaNaM dArae ummukkabAlabhAve viNNAyapariNayamette jobvaNagamaNuppatte sUre vIre vikkaMte vicchiNNavipulabalavAhaNe cAuraMtacakkavaTTI rajavaI rAyA bhavissai jiNe vA tilo Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapnaphaLanuM kathana 125 kkanAyae dhammavaracakkavaTTI, taM orAlA NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA jAva Aroggatuhida hAukallANamaMgalakAragA NaM devANuppiyA ! tisalAe khttiyaaLINa suminA vidyA / 76 // artha : te putra paNa jyAre bAlyAvasthA pUrI karIne, bhaNI gaNIne pUrNa jJAnavALA thaze ane yauvanane prApta karaze tyAre te zara, vIra ane atyaMta parAkramI banaze, tenI pAse virATa senA ane vAhana haze, cAreya dizAmAM samudranA aMta sudhI bhUmaMDaLanA svAmI cakravartI banaze athavA traNa lAkanA netA dharma cakravatI, dharmacakra pravartana karanArA jina tIrthaMkara banaze. A rIte hai devAnupriya! trizalA kSatriyANIe udAra svapna joyela che, athavA hai devAnupriya! trizalA kSatriyANIe je svapna joyela che te ArogyadAyaka, tuSTidAyaka, dIrgha AyuSyanA sUcaka, kalyANa ane magaLakArI che, mU tae NaM se siddhatthe rAyA tesiM suviNalakkhaNa pADhagANaM aMtie eyama soccA nisamma haTTa jAva hiyae karayala jAva te sumiNalakkhaNapADhage evaM vayAsI // 77 // artha te pachI te siddhArtha rAjA svapnapAThakA pAsethI phaLa sAMbhaLIne, samajIne atyaMta prasanna thayA, atyadhika tuSTa thayA, prasannatAthI tenuM hRdaya phUlavA lAgyuM. teNe hAtha joDIne svapnalakSaNa pAThakAne A pramANe kahyuM H- mU evameyaM devANuppiyA ! tahameyaM devANuppiyA ! avitahameyaM devAppiyA ! icchiyameyaM devANuppiyA ! paDicchiyameyaM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kalpasUtra devANuppiyA ! icchiyapaDicchiyameyaM devANuppiyA! sacce NaM esamaDhe se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTu te sumiNe sammaM viNaeNaM paDicchai, te sumiNe 2 ttA te sumiNalakkhaNapADhae NaM viuleNaM pupphagaMdhavatthamallAlaMkAreNaM sakkArei sammANei, sakkAritA sammANittA vipulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayati, vipulaM ja viyArihaM pIidANaM dalaittA paDivisajjei // 78 // artha: he devAnupriyo! Ape Aje kahyuM te e ja pramANe che. he devAnupriye! Ape je kahela che te anyathA nathI. ApanuM kathana yathArtha che, amane ISTa che, svIkRta che, manane gamatuM che, he devAnupriyA ! A kathana je Ape kahela che te satya che. A pramANe teo te svapnone vinayapUrvaka svIkAra kare che. svIkAra karIne svapnalakSaNa pAThakone vipula puSpa sugaMdhita cUrNa, vastra, mALAo, AbhUSaNa vagere ApIne temane atyaMta sanmAnapUrvaka satkAra kare che, satkAra- sanmAna karIne temane jIvana paryaMta cAle teTaluM prItidAna Ape che. A pramANe prItidAna ApIne teo svapna lakSaNa pAThakone sanmAnapUrvaka vidAya kare che, vivecanaH prItidAnane bhAvAtmaka artha che-dAtA prasanna thaIne pitAnI IcchAthI je dAna Ape che, te prItidAna kahevAya che paraMtu je dAnamAM prANI taraphathI yAcanA athavA prastAva mUkavAmAM Ave che ane te yAcaka upara mana na hovA chatAM dAtAne ApavuM paDe che te prItidAna nathI. prItidAnane vyAvahArika artha che - InAma athavA puraskAra, pAritoSika, 15 mUlsa tae NaM se siddhatthe khattie sIhAsaNAo abbhuDhei, sIhAsaNAo abbhuThittA jeNeva tisalA khattiyANI javaNiyaM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 svapnaphaLanuM kathana tariyA teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA tisalaM khattiyANiM gve vathAnI A 76 artha te pachI siddhArtha kSatriya pitAnA siMhAsana uparathI UThe che. siMhAsana parathI UThIne jyAM trizalA kSatriyANI paDadAnI pAchaLa hatAM tyAM Ave che. tyAM AvIne trizalA kSatriyANIne A pramANe kahe che, mUlsa : evaM khalu devANuppie! suviNasatyaMsi bAyAlIsaM sumiNA jAva egaM mahAsumiNaM pAsittA NaM paDibujhaMti // 8 // artha: he devAnupriyA! A pramANe nizcayapUrvaka svapnazAstramAM beMtALIsa svapna kahela che.-"tIrthakara, cakravartI, mAMDalika rAjA vagere jyAre garbhamAM Ave che tyAre temanI mAtA trIsa mahAsvapnamAMthI cauda yAvata kaI paNa ekamahAsvapna joIne jAgRta thAya che, tyAM sudhInI saMpUrNa vigata ke je svapnalakSaNa pAThakae kahela hatI te trizalA rANIne kahI saMbhaLAve che ane jaNAve che kemUlsa - ime ya NaM tume devANuppie! codasa mahAsumiNA diThThA, taM0 orAlA NaM tume jAva jiNe vA telokkanAyae dhmmvrvavavA 81 artha: he devAnupriyA! tame je cauda mahAsvapna joyela che te atizaya zreSTha che, tyAMthI mAMDIne tame traNe lokanA nAyaka, dharmacakranuM pravartana karanArA, jina bananArA putrane janma pradAna karaze. tyAM sudhInI saMpUrNa vigata trizalA kSatriyANIne saMbhaLAve che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 kalpasUtra mUlaH tae NaM sA ti:lA khattiyANI siddhattharasa ranno aMtie eyamaha~ soccA nisamma haTTatuTThA jAva hiyayA karayala jAva te sumiNe samma paDicchai // 82 // artha te pachI te trizalA kSatriyANI siddhArtha rAjA pAsethI vRttAnta sAMbhaLIne, samajIne ghaNI prasanna thaI puSkaLa saMtoSane pAmI, atyaMta prasanna thavAthI tenuM hRdaya vikasita thayuM. teNe banne hAtha joDIne svapnanA arthane sArI rIte svIkAra karyo. mUlaH samma paDicchittA siddhattheNaM rannA abbhaNunnAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo abbhuTTei abbhudvittA aturiyaM acavalaM asaMbhatAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaIe jeNeva sate bhavaNe teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA sayaM bhavaNaM aNupaviTThA // 83 // arthaH svapnanA arthane sArI rIte svIkAra karyA pachI, siddhArtha rAjAnI AjJA meLavIne te vividha maNi-ratnonI racanAthI camaktAM bhadrAsana parathI ubhI thAya che. ubhI thaIne zIdhratA rahita, capaLatA rahita, vega rahita, avilaMba rAjahaMsI jevI gatithI cAlIne jyAM potAnuM bhavana che tyAM AvIne pitAnA bhavanamAM dAkhala thAya che. mUlaH jappabhiI ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre taM nAyakulaM sAharie tappamiiM ca NaM bahave vesamaNakuMDadhAriNo tiriyajabhagA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapnaphaLanuM kathana devA sakkavayaNeNaM se jAI imAI purAporANAI mahAnihANAI bhavati, taMjahA - pahINasAmiyAI pahINaseuyAiM pahINagottAgArAI ucchinna sAmiyAI ucchinnaseukAI ucchinnagottAgArAI gAmA SS garanagarakheDakavva DamaDaMbadoNa muhapaTTaNAsamasaMvAhasannivese siMghADa vA tiesu vA caukkesu vA caccaresu vA ummu vA mahApasu vA gAmaTThANesu vA nagaraTThANesu vA gAmanimaNesu vA nagaranidamaNesu vA AvaNesu vA devakulesu vA samAsu vA vAsu vA ArAmesu vA ujjANesu vA vaNesu vA vaNasaMDesu vA susANasunnAgAragirikaMdarasaMti selovadvANabhavaNagisu vA sannikkhittAI ciTThati tAiM siddhattharAyabhavaNaMsi sAharaMti // 84 // artha : jyArathI zramaNa bhagavAna mahAvIra jJAtakuLamAM saMkramita thayA tyArathI vaizramaNa (kubera) ne AdhIna evA tirachA lAkamAM nivAsa karanArA, juMbhaka deveA, IndranI AjJAthI je atyanta prAcIna mahAnidhAnA (khajAnA) hatA tene lAvI lAvIne siddhArtha rAjAnA bhavanamAM ekatrita karavA lAgyA. prApta thanArA te prAcIna mahAnidhAna (dhanabhaMDAro) nA paricaya A pramANe che: 129 je dhanabhaMDArAnA vartamAnamAM kAI adhikRta adhikArI na rahyA hoya, jemAM koI paNa vRddhi karanArA na rahyA hAya, je dhanabhaMDArAnA je svAmI hatA tenA gotramAM paNa kAI rahyuM na hoya, je dhanabhaMDAronA adhikArIonA paNa uccheda thaI gayA hoya ane adhikArIonA gAtranI vyaktinA paNa uccheda thaI gayA hoya, je dharAnAM nAma, nizAna ke avazeSa paNa rahyAM na hoya evA dhanabhaMDArA ke je jyAM kyAMya paNa gAmAmAM (nyAM 42 vagere lAgato nathI) Agara- mAlomA, nagaromAM, bheTaDa - mATIthI banAvelA gaDhavALA gAmAmAM, nagaranI paMktimAM na zAbhatAM hoya Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 kalpasUtra tevAM gAmomAM, je gAmanI najIka cAre tarapha babbe gAu sudhI kaI gAma na hoya evAM maDabAmAM, jaLa ane sthaLa mArgamAMthI - jyAM kevaLa koI paNa eka mArgathI jaI zakAya evA pattamAM, tIrthasthaLo ke tApasanA nivAsa sthaLa AzramomAM, samabhUmimAM ke jyAM kheDUte khetI karIne dhAnyanI rakSA mATe dhAnya rAkhe che tevA khaLAmAM, senAo, sArthavAho ane musAphare jyAM ArAma kare che te sthaLomAM ke paDAvamAM athavA siMgheDAnI mAphaka traNa mArga ekatrita thatA hoya tyAM tribheTA upara, cAra mArga ekatrita thatA hoya tyAM cokamAM athavA aneka mArga ekatrita thatA hoya tevA rAjamArgomAM, devAlayomAM, grAma athavA nagaranA sthAnomAM, nirjana gAma ke nagaranA sthaLomAM, galIomAM, bajAre ke dukAne jyAM hoya evA sthaLomAM, vanamAM, vanakhaMDamAM, smazAnamAM, zUnyagRhomAM, parvatanI guphAomAM, zAMtigRhamAM (jyAM besIne zAMti karma karavAmAM Ave che) parvatone kotarIne banAvavAmAM Avela gRhamAM, sabhAsthaLAmAM tathA mATInA gharomAM, evI bhUmi, ke jyAM gupta rIte rAkhelA dhanabhaMDAra che tyAMthI lAvI lAvIne te jaMbhaka devo siddhArtha rAjAnA bhavanamAM sthApita kare che. jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre nAyakalaMsi sAharie taM rayaNiM ca NaM nAyakulaM hiraNNeNaM vadbhitthA suvaNNaNaM vaDitthA dhaNeNaM dhanneNaM rajjeNaM raTeNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM koDAgAreNaM pureNaM aMteureNaM jaNavaeNaM jasavAeNaM , vipuladhaNakaNagarayaNamaNimottiyasaMkhasilappavAlarattarayaNamAieNaM saMtasArasAvaejjeNaM pIisakkArasamudaeNaM aIva aIva amivaDitthA // 85 // artha: je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIrane jJAtakuLamAM lAvavAmAM AvyA te ja rAtathI saMpUrNa jJAtakuLa cAMdIthI, tenAthI, dhana-dhAnyathI, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 svapnaphaLanuM kathana: rAjyathI, rASTra (janapada) thI, tenAthI, vAhanathI, kezathI, keSThAgAra (dhAnyagRha) thI, nagarathI, aMtaHpurathI, janapadathI, yaza ane kIrtithI vRddhi pAmavA lAgyuM, teja pramANe vipula ghana, senuM, ratna, maNi, motI, dakSiNAvarta zaMkha, zilA, pravAla, padmarAga, mANeka vagere sArabhUta saMpattithI paNa jJAtRkuLamAM lekamAM paraspara prIti, Adara ane satkAra saddabhAva vadhavA lAgyo. vivecanaH prastuta sUtramAM je dhana zabda vaparAyela che te dhananA cAra prakAra che (1) gaNita-je vastu gaNIne ApavAmAM Ave che jevA ke phaLaphaLa vagere (2) dharima- je vastu teLIne ApavAmAM Ave-jevAM ke-sAkara geLa vagere (3) meya je vastu mApa karIne ApavAmAM Ave jevAM ke kapaDAM vagere. (4) paricchedya je vastunI parakha karIne ApavAmAM Ave- jevAM ke hIrA, pannA vagere jhaverAta. dhAnya zabdanI aMdara covIsa prakAranAM ghAne levAmAM Avela che. te dhAnya A pramANe cheH (1) ghauM (2) java (3) juvAra (4) bAjaro (5) DAMgara (6) varI (7) baMTI (8) bAvaTI (9) kAMga (10) ciNa (11) kodarI (12) makAI. A bAra prakAranAM dhAnya che jenI dALa banatI nathI. (13) maga (14) maTha (15) aDada (16) tuvera (17) vAla (rAjagarA jevuM eka jAtanuM anna) (23) masura ane (24) aLasI, A bAra jAtanA kaTheLa kahevAya che. mUja - tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiUNaM ayameyArUve ajjhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA-jappamiiM ca NaM amhaM esa dArae kucchisi gabbha Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 kalpasUtra tAe vakkate tappamiiM ca NaM amhe hiraNNeNaM vaDDhAmo suvanneNaM vaDDhAmo, dhaNeNaM dhanneNaM rajjeNaM raTeNaM baleNaM vAhaNaNaM koseNaM koTThAgAreNaM pureNaM aMteureNaM jaNavaeNaM jasavAeNaM vaDDhAmo, vipuladhaNakaNagarayaNamaNimottiyasaMkhasilappavAlarattarayaNamAieNaM saMtasArasAvaejjeNaM pIisakkArasamudaeNaM atIva atIva abhivaDDhAmo taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai tayA NaM amhe eyassa dAragassa eyANurUvaM gonnaM guNanipphannaMnAmadhijjaM karissAmo 'vadyamANo' tti // 86 // artha: te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtA-pitAne ciMtana, abhilASArUpa mane gata saMkalpa utpanna thaye ke jyArathI A amAre putra kukSimAM garbhapaNe Avela che tyArathI ame hiraNyathI, suvarNathI, dhanathI, dhAnyathA, nyathI, rASTrathI, senAthI, vAhanAthI, ghana-bhArathI, purathI, aMta:purathI, janapadathI, yazakIrtithI vRddhi pAmI rahyA chIe tathA dhana, kanaka, ratna, maNi, motI, zaMkha, zilA, pravAla ane mANeka vagere nizcayapaNe ApaNe tyAM atyadhika vadhavA lAgyAM che tathA ApaNuM saMpUrNa jJAtRkuLamAM paraspara atyanta prIti vadhavA lAgI che ane khUba Adara-satkAra paNa vadhavA lAge che, tethI jyAre ApaNe A putra janma leze tyAre ApaNe A putranuM tenA anurUpa guNone anusaraNa karanAruM guNasaMpanna vardhamAna" nAma rAkhazuM. ----- * manA 2 thavAne 12the zas mUlaH tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre mAuaNukaMpaNachAe nicale nipphade nirayaNe allINapallINagutte yA vi hotthA // 87 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIra evA arthAta "gabhamAM garbhanA sthira thavAne kAraNe zeka 133 artha: te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra mAtA pratye anukaMpA karavA mATe arthAta "garbhamAM halana-calana karIza to mAtAne kaSTa thaze" evuM vicArI niyala thaI gayA, halana-calana baMdha karI dIdhuM. akaMpa banI gayA, potAnAM aMgopAMgane saMkecI lIdhAM, A pramANe mAtAnI kukSimAM halana-calana rahita thaI gayA. mUlya: tae NaM tIse tisalAe khattiyANIe ayameyArUve saMkappe jAva samuppajjitthA-'haDe me se gabbhe, maDe me se gabbhe, cue me se gabbhe, galie me se gabbhe, esa me gabbhe puTviM eyati iyANiM no eyati tti kaTTha ohatamaNasaMkappA ciMtAsogasAyaraM saMpaviTThA karayalapalhatthamuhI ajjhANovagayA bhUmigayadiTThIyA jhiyAyai / taM piya siddhattharAyabhavaNaM uvrymuiNgtNtiitltaahanAlaphannanaLabaLuka lIvika virU. 88 artha: tyAre trizalA kSatriyANInA manamAM evA prakArane vicAra A ke- zuM mAro A garbha harAI gayuM che ke zuM marI gayA che ke athavA zuM mAre garbha evI gayo che! kAraNa ke mAre A garbha pahelAM hAlata cAlatA hatA te have hAlatA cAlato nathI. AvA prakArane vicAra karIne te khinna manavALI banIne ciMtA ane zokanA sAgaramAM DUbI gaI hatheLImAM moDhuM rAkhI ArtadhyAna dharavA lAgI, bhUmi tarapha daSTi kendrita karIne ciMtA karavA lAgI. te vakhate siddhArtha rAjAnuM saMpUrNa ghara zekAkuLa thaI gayuM. jyAM pahelAM mRdaMga, vINuM vagere vAdya vAgatAM hatAM, rAsa krIDAo thatI hatI, nATaka thatAM hatAM, jaya jayakAra thatA hatA tyAM sarvatra zUnyatA vyApI gaI, udAsInatA chavAI gaI. vivecanaH mA, vAtsalyanI amara mUrti che. tenI mamatA alokika che. saMsAranI kaI paNa zakti te mamatAnI mUrtinI tulanAmAM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kalpasUtra UtarI zakatI nathI. putra, mAnI mamatAne meru che, hRdaya che, prANu che, tene mATe te svayaM dhagadhagatI javAlAomAM praveze che, paNa pitAnA lADalAne jarA jeTalA kaSTamAM jovA IcchatI nathI. tenuM thoDuM paNa kaSTa tenA mATe asahya hoya che. bhagavAna mahAvIre mAtA pratyenA snehanA kAraNe jevuM hAlavA cAlavAnuM baMdha karyuM tevuM mAtA trizalA akakhya kalpanAnA pravAhamAM vahIne dhrusake dhrusake rovA lAgyAM. dArUNa vilApa karavA lAgyAM, hAya! A zuM thaI gayuM. mArA garbhane bALaka hAlate cAlate (pharakata) kema nathI ! zuM te naSTa thaI gayo che, zuM keIe mArA putraratnane chInavI lIdho che?" - he bhagavAna! evAM meM kaI jAtanAM bhayaMkara pApa karyA haze ke jenA kAraNe A anartha thaya! he bhagavAna! zuM meM pUrva janmamAM koIne garbha paDAvyA haze! zuM meM kaImAMthI tenA putrane- lADalA lAlane vikhUTa. karAvyuM haze! zuM meM koI pakSionAM IMDA naSTa karyA haze! zuM meM koI udaranA daramAM garama pANI nAkhIne temanAM baccAMonI vAta karI haze ! hAya, prabho! have mArI A karUNa kathA kone saMbhaLAvuM! he bhagavAna! huM kharI rIte pApiNI chuM, abhAgaNI chu!" mahArANI trizalAnuM karUNa rUdana sAMbhaLIne dAsIo doDIne AvI ane teo vANImAM madhuratA bharI belI- he devi! Apa zA mATe raDo che? ApanuM mukha kamaLa kema khyAna thaI gayuM che! Apane deha to svastha che ne! Apane garbha te hema-ema che ne! rANIe nisAso nAkhatAM kahyuM ke, zuM karuM! mAruM hRdaya phATI rahyuM che, mana vedanAthI cirAI rahyuM che. mAro pyAre lAla... kahetAM kahetAM tenuM gaLuM raMdhAI gayuM. AMkhamAMthI AMsuono varasAda varasavA lAgyo, rANI mUrSita thaIne bhUmi para paDI gaI. mahArANInI A dazA joIne dAsIo gabharAI gaI ane paMkhAthI havA nAkhavA lAgI, AkhA aMtaHpuramAM zokanuM mojuM phelAI gayuM. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 garbhanA sthira thavAne kAraNe zAka mahArAjA siddhArthe A sAMbhaLyuM. te paNa doDIne mahelamAM AvyA. mahArANInI AvI dayAjanaka dazA joIne temanI AMkhomAMthI paNa AMsu sarI paDyAM, chatAM paNa dhairya dhAraNa karIne kahyuM: "mahArANI! gabharAo nahi, dhIraja rAkhe, badhuM ThIka thaI jaze. adhIrA bane nahi. mUlsa : tae NaM sapaNe bhagavaM mahAvIre mAUe ayameyArUvaM ajjhatthiyaM patthiyaM maNogayaM saMkappaM samuppaNNaM vijANittA egadeseNaM artha: te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra, mAtAnA manamAM utpanna thayela A jAtanA vicAra, ciMtana abhilASArUpa manogata saMkalpane jANIne pitAnA zarIranA eka bhAgane halAve che. vivecanaH bhagavAne avadhijJAnathI mAtA pitA ane parijanone vihaLa thayelA joyA ane vicAryuM. kiM kurma: ! kasya vA brUmo ? mohasya gatirIdRzI / ___ duSerdhAtorivAsmAkaM, doSaniSpattaye guNaH / / "are! A zuM banI gayuM. meM te mAtAnA sukhane mATe A kArya karyuM hatuM tene badale UlaTAnuM A duHkhanuM kAraNa banI gayuM. mohanI gati ghaNI vicitra che. jevI rIte "duSa" ghAtune guNa karavAthI "deSa thAya che tevI ja rIte meM sukhane mATe je kArya karyuM tethI UlaTuM duHkha ja pedA thayuM. Avo vicAra karIne temaNe zarIrane eka bhAga halAvyo. mUtra : tae NaM sA tisalA khattiyANI haTTatuTTha jAva hiyayA evaM kyAsi-no khalu me gabbhe haDe jAva no galie, me gambhe puTiva no eyai iyANiM eyai tti kaTu haTThatuTTa jAva evaM vA viphA 10 | Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kalpasUtra artha: te pachI te trizalA kSatriyANa khUba prasanna thaI tuSTa thaI prasannatAthI tenuM hRdaya vikasita thayuM. prasanna thaIne te A pramANe vicAravA lAgI. "nakakI lAge che ke mArA garbhanuM haraNa thayela nathI, ke mAre garbha gaLI gayo nathI. je mAro garbha pahelAM halato na hato te have halavA lAgyo che. A rIte vicArIne te atyanta prasanna thaI, saMtoSane prApta karyo ane ghaNuM AnaMdapUrvaka rahevA lAgI. - abhigraha - mUtraH tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre gabbhatthe ceva imeyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai no khalu me kappai ammApiehiM jIvaMtehiM muMDe bhavittA agAravAsAo aNagAriyaM pavvaittae // 91 // ' artha: te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre garbhamAM rahyAM rahyAM AvI jAtane abhigraha (niyama-saMkalpa) svIkAryo ke-jyAM sudhI mArA mAtApitA jIvatAM haze tyAM sudhI huM muMDita thaIne gRhavAsane tyAga karI dIkSA aMgIkAra karIza nahi." vivecanaH zramaNa bhagavAna mahAvIre vicAryuM - "atyAre te huM garbhamAM chuM, mAe mAruM moDhuM paNa joyela nathI chatAM paNa mAtAne ATalo badhe meha che, te pachI mArA janma bAda keTale meha thaze. mAtApitAnI hayAtImAM je huM saMyama laIza to temane ghaNuM ja kaSTa thaze, jJAnI bhagavaMte sAtamA mahine upara jaNAvela pratijJA grahaNa karI. 1 ----* garbha paripAlana - mUlsa :- tae NaM sA tisalA khattiyANI NhAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA savvAlaMkArabhUsiyA taM gabbhaM nAi Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbha paripAlana 137 sIehiM nAiuNhehiM nAitittehiM nAikaDaehiM nAikasAiehiM nAiaMbilehiM nAimahurehiM nAtinidehiM nAtilukkhehi nAtiullehiM nAtisukkehiM uDubhayamANasuhehiM bhoyaNacchAyaNagaMdhamallehiM vavagayarogasogamohabhayaparittAsA jaM tassa gabbhassa hiyaM miyaM patthaM gabbhaposaNaM taM dese ya kAle ya AhAramAhAremANI vivittamauehiMsayaNAsaNehiM pairikkasuhAe maNANukUlAe vihArabhUmIe pasatthadohalA saMpunnadohalA sammANiyadohalA avimANiyadohalA vucchinnadohalA viNIyadohalA suhaMsuheNaM Asayai sayati ciTThai nisIyai tuyaTTai suhaM suheNaM taMgabbhaM privhi||92|| artha te pachI trizalA kSatriyANIe snAna karyuM, baLikarma karyuM, kautuka-maMgaLa ane prAyazcitta karyuM. saMpUrNa alaMkArathI bhUSita thaI te garbhanuM poSaNa karavA lAgI. teNIe atyaMta ThaMDA, atyaMta garama, atyaMta tIkhAM, atyaMta turA, atyaMta khATAM, atyaMta mIThA, atyaMta cIkaNuM, atyaMta sUkAM, atyaMta Adra, RtuthI pratikULa evAM bhojana, ane mALAone tyAga karI dIdho. Rtune anukULa sukhakArI, bhajana, vastra, gaMdha ane mALAene dhAraNa karyA. te rogarahita, zokarahita, moharahita, bhayarahita, trAsarahita rahevA lAgI tathA te garbhane mATe hitakara, parimita pathya ane garbhane poSaNa ApanAra, AhAra-vihAra karatI sAvadhAnI pUrvaka rahevA lAgI, te deza ane kALa anusAra AhAra karatI, doSarahita, mulAyama Asana upara besatI, ekAMta zAMta-vihAra bhUmimAM rahevA lAgI. tene garbhanA prabhAvathI prazarasta dohada utpanna thayAM. te dehadone mahArAjA siddhArthe sanmAnapUrvaka pUrNa karyA. dohadanuM jarA jeTaluM paNa apamAna (upekSA na karyuM. tenAM manavAMchita dehada pUrNa thavAthI hRdaya zAMta thaI gayuM. pachI tene dehada utpanna thayo nahi. te sukhapUrvaka Teko laIne Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 138 bese che, sUe che, UbhI rahe che Asana upara bese che, zayyA upara sUe che ane sukhapUrvaka garbhane dhAraNa kare che. vivecana bhAratIya Ayurveda sAhityamAM ke je jaina dRSTithI prANavAya pUrvane ja eka aMga che,-garbhavatI mAtAne AhAra, vihAra ane caryA kevI hovI joIe tenA upara UMDANathI vicAra karavAmAM Avyo che. ahIMyA ApaNe vistAramAM na jatAM saMkSepamAM ja tene sArAMza ApIe chIe. garbhavatI mAtAne kaI RtumAM ka padArtha adhika lAbhaprada hoya tenA upara carcA karatAM batAvyuM che ke varSARtumAM mIThuM, zaradaRtumAM pANI, hemaMtaRtumAM gAyanuM dUdha, ziziraRtumAM AMbaLAne rasa, vasaMtaRtumAM dhI ane grISmaRtumAM goLanuM sevana amRtatulya che. za17 vAmbhaTTe kahela che ke je garbhavatI mAtA vAtapradhAna AhAra kare che te garbhamAM raheluM bALaka kuja, aMdha, murkha ane vAmana thAya che. je pittapradhAna AhAra kare te garbhanA bALakanA mastakamAM TAla ane zarIra pittavaNuM bane che. je kaphapradhAna AhAra kare te garbhane bALaka kaDhavALo thAya che. "atyaMta uSNa AhAra karavAthI garbhanA bALakanuM baLa naSTa thAya che. atyaMta zIta AhAra karavAthI garbhanA bALakane vAyu-prakopa thAya che. atyaMta khAre AhAra karavAthI garbhanAM bALakanAM netre naSTa thAya che. atyaMta dhIpradhAna cIkaNo AhAra karavAthI pAcanakriyA vikRta thAya che. sukRtamAM kahyuM che ke "je garbhavatI mahilA divasamAM sUe te tenuM saMtAna ALasu ane ughaNuzI thAya. je netrAmAM AMjaNa AMje te saMtAna AdhaLuM thAya. je te rotI hoya to saMtAnanI dRSTi vikRta thAya. je te adhika snAna ane vilepana karatI hoya to saMtAna durAcArI thAya che. zarIra upara telanuM mardana kare te saMtAna kuSTha rogI thAya, vAraMvAra nakha kApe to saMtAnanA nakha vikta thAya che. deDe te saMtAnanI prakRti caMcala bane che. jethI aTTahAsya kare te saMtAnanA dAMta, hoTha, tALavuM, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbha paripAlana 139 ane jIbha zyAma bane che. je te bahu bele te saMtAna paNa vadhAre bakavAsa karanAra thAya che. adhika gAya ke vINA vagere vAdya adhika vagADe te saMtAna baheruM thAya che. je te vadhAre bhUmine khede che te saMtAnanA ziramAM keza virala bane che-arthAta kyAMka kayAMka TAla dekhAya. je te paMkhA vagerethI havA nAkhe che te saMtAna unmatta prakRtinuM thAya che. garbhavatI mAtAnuM ciMtana, AcaraNa, vyavahAra, vAtAvaraNa vagerenI saMtAna-nirmANamAM tenA cAritra ane zarIra saMghaTana upara ghaNI asara thAya che. A tathya prAcIna AyudathI ja saMmata nahi, paraMtu Adhunika zarIravijJAna ane mane vijJAnanA parIkSaNathI paNa mAnya thayeluM che. mahArANI trizalAnI pratibhA saMpanna vicakSaNa sAhelIo samaye samaye mahArANIne te vAtanuM dhyAna ApatI hatI ke "Apa dhIme dhIme cAlo, dhIme dhIme belo, krodha na kare, hita mita ane pathya bhojana karo. peTamAM vadhu bhAra na nAkhe, adhika ciMtA ane adhika hAsa-parihAsa na kare. adhika caDavA UtaravAne zrama paNa na karo." mahArANI trizalA paNa sAhelIonI vAta dhyAnathI sAMbhaLatI ane vivekapUrvaka garbhanuM pAlana karatI. garbhanA prabhAvathI mAtA trizalAne divya dehada utpanna thayo ke "huM mArA hAthathI dAna ApuM, sadaguruonI sevA karuM, dezamAM amArI paDaha vagaDAvuM, kedIone kArAgRhathI mukta karAvuM, samudra, caMdra ane pIyUSanuM pAna karuM, uttama prakAranAM bhejana karuM, AbhUSaNo dhAraNa karuM, siMhAsana upara besIne zAsananuM saMcAlana karyuM ane hAthI upara besIne udyAnamAM Amoda-pramoda karuM" rAjA siddhArtha rANInAM samasta dehada pUrNa karyA. kahevAya che ke eka vakhata rANI trizalAne eka vicitra dehada utpanna thaye ke huM IMdrANInA kAnamAMthI kuMDaLa-yugala chInavIne pahe, dehada pUrNa thavo asaMbhavita hatuM. te vakhate IMdra avadhijJAnathI joyuM. rANIne dehada pUrNa karavA te bhUmaMDaLa para AvyA. killAnuM nirmANa karIne siddhArthane yuddhane mATe AvhAna karyuM. jAte yuddhamAM parAjita thayA. killA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kalpasUtra upara siddhArthe adhikAra karyA, indrANInA kAnAmAMthI kuMDaLa chInavIne trizalA rANIne paherAvyAM, dohada pUrNa thavAthI trizalA atyaMta pramukti thaI. AvI jAtanAM dohado vaDe garbhamAM rahelA zizunI dayA, roya, vIratA vagere guNAnuM mAtAnAM mana upara spaSTa pratibiMba paDavA lAgyuM. mU teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se gahmANaM paDhame mAse docce pakkhe cittasudve tassa NaM cittasubassa terasIdivaseNaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANa ya rAIdiyANaM viikkaMtANaM uccadvANagatesu gahesu paDhame caMdajoge somAsu disAsu vitimirAsu visudvAsu jatiesu savvasauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisappisi mAruyaMsi pavAtaMsi niSphaNNamediNIyaMsi kAlaMsi pamuditapakkIliesa jaNavaesu puvvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM ArogA ArogaM dArayaM payAyA // 93 // artha te kALe ane te samaye (zramaNa bhagavAna mahAvIra ) jyAre grISma Rtu cAlI rahela hatI, grISmanA prathama mAsa caitra mAsa ane tenA khInne pakSa (zukala pakSa) cAlI rahela hatA, caitra mAsanA zukala pakSanA terameA divasa hateA arthAt caitra suda 13nA divase, nava mAsa ane sADA sAta divasa pasAra thayA hatA te vakhate jyAre badhA graha ucca sthAnamAM Avela hatA, caMdranA prathama yAga cAlI rahelA hatA, dizA badhI saumya, adhakAra rahita ane vizuddha hatI, jaya-vijayanAM sUcaka badhI jAtanAM zakuna hatAM. zItaLa, maMda suga Mdhita pavana pradakSiNAvartI pUrvaka vAtA hatA, pRthvI dhAnyathI susamRddha hatI, dezanAM badhA mANasAnAM manamAM AnaMda prameAda hatA tyAre madhya rAtrinA samaye hastAttarA nakSatra arthAta uttarA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbha paripAlana 141 phAlguNI nakSatranA yogamAM Arogyasa`panna trizalA kSatriyANIe nIrogI ane svastha evA putrane janma ApyA, vivecana AcAryae badhA tIrthaMkaronA garbhakALanA ullekha karIne ema batAvyuM che ke kyA tIrthaMkara keTalA kALa sudhI mAtAnA garbhamAM rahyA. bhagavAna RSabhadeva nava mAsa ane cAra divasa garbhamAM rahyA. zrI ajitanAtha ATha mAsa ane paccIsa divasa, zrI saMbhavanAtha nava mAsa ane cha divasa, zrI abhinaMdana ATha mAsa ane aThAvIsa divasa, zrI sumatinAtha nava mAsa ane cha divasa, zrI padmaprabha nava mAsa ane cha divasa, zrI supArzvanAtha nava mAsa ane ogaNIsa divasa, zrI caMdraprabha nava mAsa ane sAta divasa, zrI suvidhinAtha ATha mAsa ane chavIsa divasa, zrI zItaLanAtha nava mAsa ane cha divasa, zrI zreyAMsanAtha nava mAsa ane cha divasa, zrI vAsupUjya ATha mAsa ane vIsa divasa, zrI vimaLanAtha ATha mAsa ane ekavIsa divasa, zrI anaMtanAtha nava mAsa ane cha divasa, zrI dharmanAtha ATha mAsa ane chavvIsa divasa, zrI zAMtinAtha nava mAsa ane cha divasa, zrI kuMthunAtha nava mAsa ane pAMca divasa, zrI aranAtha nava mAsa ane ATha divasa, zrI manninAtha nava mAsa ane sAta divasa, zrI munisuvratasvAmI nava mAsa ane ATha divasa, zrI naminAtha nava mAsa ane ATha divasa, zrI neminAtha nava mAsa ane ATha divasa, zrI pArzvanAtha nava mAsa ane cha divasa, zrI mahAvIra svAmI nava mAsa ane sAta divasa garbhAmAM rahyA. 168 prAcIna jyAtiSa saMbadhI mAnyatAnusAra jenA janma samaye traNa graha UMcA hoya che te rAjA thAya che, pAMca graha UMcA heAya te a cakravatI thAya che, chagraha UMca sthAne hAya te cakravatI bane che ane sAta graha UMcA hoya te tIrthaMkara bane che, bhagavAna mahAvIranA janma thavAthI kevaLa kSatriyakuMDa pura ja nahi paNa kSaNabharane mATe samasta saMsAra lokottara prakAzathI prakAzita thaI gayA. rAjA siddhArthe ja nahi-saMsArabharanAM prANigaNAe anicinIya AnaMdanA anubhava karyo. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kalpasUtra tIrthakarane pRthvI upara janma dhAraNa karavo adhyAtma, dharma ane jJAnanA mahAprakAzanuM sAkSAta rUpamAM avataraNa che. temanA upadeza ane jJAnathI mAtra manuSya loka ja nahi paraMtu traNeya loka prakAzamAna thaI jAya che te dRSTithI tIrthakaranA janma samayamAM dIkSA ane kevaLajJAnanI prAptinA samayamAM traNeya lokamAM apUrva uota thayAnI vAta AgamamAM Avela che. 19 -* janma mahatsava - mUtra - jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe sA NaM rayaNI bahuhiM devehi ya devIhi ya uvayaMtehi ya uppayaMtehi ya uppijalamANabhUyA kahakahabhUyA yAvi hotthA // 94 // artha : je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIre janma grahaNa karyo te rAte ghaNAM deva-devIonuM upara-nIce AvAgamana thavAthI lokamAM eka jAtanI halacala macI gaI ane sarvatra kala-kalanAra vyApI gayo. vivecanaH bhagavAnane janma mahotsava ujavavA mATe chappana dipha kumArikAo (dizAnI kumArikAo) AvI. temanA nAma A pramANe che: (1) bhegaMkara (2) bhagavatI (3) subhagA (4) bhAgamAlinI (5) suvatsA (6) vatsamitrA (7) puSpamALA (8) aniMditA. A AThe dika kamArIo adhelokamAM rahe che, teoe AvIne namaskAra karIne IzAna dizAmAM sUtikA gRha nirmANa karyuM (9) meghaMkarA (10) meghavatI (11) sumeghA (12) meghamAlinI (13) toyadhArA (14) vicitrA (15) vAriNA (16) balAkA A ATha dikumArIo urdhvalokamAM rahe che. teoe AvIne namaskAra karyA, sugaMdhita jaLa ane puSponI vRSTi karI. (17) naMdA (18) uttarAnaMdA (19) AnaMdA (20) naMdivardhana (21) vijyA (22) vaijayantI (23) jayaMtI (24) aparAjitA-A ATha dikakumArIo pUrva dizAnA rUcaka parvatamAM rahe che tyAMthI te Ave che ane mukha dekhADavAnA hetuthI darpaNa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma mahotsava 143 sAme dharIne UbhI rahe che. (25) samAhArA (26) supradattA (27) suprabuddhA (28) yazodharA (29) lakSmIvatI (30) zeSavatI (31) citraguptA (32) vasuMdharA - A ATha dikumArIo dakSiNa dizAnA rUcaka parvatamAM rahe che. snAna mATe jaLa bharelA kaLaza lAve che. (33) IlA devI (34) surAdevI (35) pRthvI (36) padmavatI (37) ekanAsA (38) navamikA (39) bhadrA ane (40) zItA. A ATha dikumArIo pazcima dizAnA rUcaka parvata upara rahe che. teo pavana nAkhavA mATe paMkhA laIne Ave che (41) alaMbusA (42) mitAkezI (43) puMDarIkA (44) vArUNI (45) hAsA (46) sarvaprabhA (47) zrI ane (48) hI. A ATha dikumArIo uttara dizAnA rUcaka parvata upara rahe che. te cAmara vIje che. (49) citrA (50) citrakanakA (51) zatarA (52) vasadAminI A cAra dikumArIo rUcaka parvatanI vidizAomAMthI Ave che. dIpaka laine vidizAomAM UbhI rahe che. (53) rUpA (54) rUpAsikA (55) gurUpa ane (56) rUpakAvatI A cAra dikumArIo rUcaka dvIpamAM rahe che. te bhagavAnanI nALanuM chedana kare che, telanuM mardana karI snAna karAve che. vibhinna dizAomAM rahenArI A dikumArIoe AvIne bhagavAnanuM sUtikA karma karIne janmotsava Ujavyo ane pitAnA sthAne cAlI gaI. bhagavAnane janma thatAM ja zakendranuM siMhAsana kaMpAyamAna thayuM. teo avadhijJAnathI bhagavAnane janma jANIne AhalAdita thayA aneka deva-devIonA parivAra sAthe kuDapura AvyA. sAthe bhavanapati, vANavyaMtara jyotiSka ane vaimAnika devanikAyanA indra ane devagaNa paNa AvyA. 170 teoe bhagavAna ane mAtA trizalAne traNa vAra pradakSiNA karI namaskAra karyA. mAtAne avasthApinI nidrA ApIne ane bhagavAnanuM pratibiMba tyAM rAkhIne bhagavAnane mesazikhara upara laI gayA. snAnAbhiSeka karavA mATe jyAre badhA deva jaLakaLaza laIne UbhA rahyA tyAre saudharmendranAM manamAM zaMkA thaI ke A navajAta bALaka ATalA jaLa-pravAhane kaI rIte sahana karaze? avadhijJAnathI IndranI zaMkAne jANIne bhagavAne DAbA paganA aMguThAthI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kalpasUtra meruparvatane dabAvyA, jethI saMpUrNa parvata ka MpAyamAna thaI gayA,171 indrane prathama kreAdha AvyA paraMtu jyAre teNe navajAta bALakanA rUpamAM anaMtazakti sapanna bhagavAnanuM ja A kRtya jANyuM tyAre tene bhagavAnanI anaMtazaktinu parijJAna thayuM, teNe kSamAyAcanA karI. janmAtsava ujavyA pachI pharIne indre bhagavAnanI mAtAnI pAse mUkI dIdhA ane nadIzvara dvIpamAM aSTAntikA mahAtsava karIne svasthAne gayA. - jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe taM syaNiM caNaM bahave vesamaNakuMDadhAriNo tiriyajaMbhagA devA siddhattharayabhavasi hirannavAsaM ca suvannavAsaM ca rayaNavAsaM ca vayaravAsaM ca vatthavAsaM ca AharaNavAsaM ca pattavAsaM ca pupphavAsaM ca phalavAsaM ca bIyavAsaM ca mallavAsaM ca gaMdhavAsaM ca vaNNavAsaM ca cuNNavAsaM ca vasuhAravAsaM ca vAsiM // 95 // artha: je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIre janma dhAraNa karyA te rAtre kuberanI AjJAmAM rahelA tirachA lAkamAM rahenArA aneka bhaka devAe sihA rAjAnA bhavanamAM cAMdInI, sAnAnI, ratnAnI, hIrAnI, vastrAnI, AbhUSaNAnI, nAgaravelanA patrAnI, puSpAnI, kaLAnI, bIjonI, mALAonI, sugadhita padArthAnI, vividha prakAranA raMgAnI, sugaMdhita carcAnI ane suvarNa mudrAnI vRSTi karI, vivecana : trizalA rANIe jyAre putrajanma ApyA tyAre sarvaprathama priyavaMdA nAmanI dAsIe rAjA siddhArthanI pAse AvIne putra janmanI zubha vadhAmaNI ApI, te zubha vadhAmaNI sAMbhaLIne rAjA ghaNA ja prasanna thayA ane te prasannatAnA upalakSyamAM rAjAne mugaTa sivAya peAtAnAM saghaLAM AbhUSaNe| utArIne dAsIne puraskAramAM ApI dIdhAM ane tene dAsIkathI mukta karIne UMcata sanmAnavALuM pada Apyu Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma mahotsava 15 mUla: tae NaM se siddhatthe khattie bhavaNavaivANamantarajoisavemANiehiM devehiM titthayarajammaNAbhiseyamahimAe kayAe samANie paccUsakAlasabhayaMsi nagaraguttie sadAvei nagaraguttie sadAvittA evaM vayAsI // 96 // athaH te pachI siddhArtha kSatriya, bhavanapati, vANavyaMtara, tiSka ane vaimAnika deva dvArA tIrthakara janmabhiSeka -mahimA pUro thayA pachI savAre nagara rakSakone bolAve che, belAvIne A pramANe kahe che: mUla: khippAmeva bho devANuppiyA ! kuMDapure nagare cAragasohaNaM kareha, cAragasohaNaM karittA, mANummANavadvaNaM kareha, mANummANavadvaNaM karittA kuMDapuraM nagaraM sabmitarabAhiriyaM AsiyasammajiyovaleviyaM siMghADagatiyacaukkacaccaracaummuhamahApahapahesu sittasuisammaTTharatyaMtarAvaNavIhiyaM maMcAimaMcakaliyaM nANAviharAgabhUsiyajjhayapaDAgamaMDiyaM lAulloiyamahiyaM gosIsasarasarattacaMdaNadadaradiNNapaMcaMgulitalaM uvaciyacaMdaNakalasaM caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM AsattosattavipulavaTTavagyAriyamalladAmakalAvaM paMcavannasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakaliyaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghitagaMdhaduyAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTibhUyaM naDanaTTagajallamallamuTThiyavelaMbagapavagakahagapaDhakalAsakaAIkhagalaMkhamaMkhatUNai Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kalpasUtra llatuMvavINiyaaNegatAlAyarANucariyaM kareha kAraveha, karettA kAravettA ya jUyasahassaM ca musalasahassaM ca ussaveha, ussavittA ya mama eyamANattiyaM paccapiNeha // 97 // artha: he devAnupriye! jaladIthI kuDapura nagaranA kArAgRhane khAlI karI nAkho, arthAta badhA kedIone mukta karI de. tola-mApane vadhAre (arthAta vepArIone kaho ke dhI, annAdi padArtha sastA veMce, sastA vecavAthI je nukasAna jaze tenI pUrti rAjya keSamAMthI karavAmAM Avaze.) tolamApa vadhAryA pachI kuDapura nagaranI aMdara ane bahAra sugaMdhita pANIne chaMTakAva karAvo, sApha karAvo, lIpaNu karAvo, kuDapura nagaranA tribheTAmAM, cekamAM, cetarAmAM (jayAM ghaNA rastA maLatA hoya) rAjamArga athavA sAmAnya badhA mArgomAM pANI chaMTAvo, temane pavitra banAve, jyAM tyAM badhI galIomAM ane badhA bajAramAM pANIno chaMTakAvathI tene svaccha karIne te sthAne upara jovA mATe, AgaMtukone besavA mATe maMca banAvo, vividha raMgothI zobhata dhajA ane patAkAo baMdhAvo, AkhuM nagara lIMpIgUMpIne svaccha banAvo. nagaranA bhavanonI bhIMto upara gazIrSa caMdananAM, sarasa raktacaMdananA, dardara (malaya) caMdananA, pAMce AMgaLAMnA thApA dRSTigocara thAya e jAtanAM thApA lagAvo. gharanI aMdara cokamAM caMdana-kaLaza rakhAvo, dvAre dvAre caMdananA suMdara toraNa baMdhAve, ye tyAM suMdara dekhAtI ane pRthvIne sparza karatI lAMbI goLa mALA laTakAvarA, pAMca varNanAM suMdara - sugaMdhita phUlane Dhagale karA. puSpone ahIM tahIM cAre bAju patharA, ThekaThekANe phUlenA ghare racAvo. cAre tarapha sarvatra prajjavalita zyAma athavA uttama kuMdaraka lobAna, Adi saLagatA dhUpanI sugaMdhathI saMpUrNa nagarane sugaMdhita karo. sugaMdhathI AkhuM nagara mahekI UThe tevuM kare. sugaMdhanI adhiktAnA kAraNe AkhuM nagara gaMdhaguTikA samAna lAge tevuM banAvo. janaraMjanane mATe ThekaThekANe naTa-nATaka kare, nRtya karanArA nRtya kare, deraDAM upara khela batAvanAra khela batAve, malla kustI kare, Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma mahotsava 147 muSThithI kustI karanArA muSThithI kustI kare, vidUSakA lAkAne hasAve, kUdanArA kudIne peAtAnA khela batAve, kathAvAcaka kathA karIne janamanane prasanna kare, subhASita meAlanArA pAThakA subhASita khAle, rAsakrIDA karanArA rAsanI krIDA kare, bhaviSya kahenArA bhaviSya kahe, lAMbA vAMsa upara khela karanArA vAMsa upara khela kare. hAthamAM citranuM pATiyu rAkhIne pharanArA makha lAkA citra batAve, tRNI loko tRNa nAmanu vAdya khajAve. tAla daine nATaka dekhADe, A pramANe janarajana hetu nagaramAM badhI vyavasthA karo ane bIjA pAse karAveA. Ama karAvIne hAro gADAMonA dheAMsarA ane hajAro musaLa (sAMbelA) UMce sthaLe UbhAM karA arthAta dhoMsare jutelA khaLadone baMdhanamukta karIne ArAma levA do ane sAMbelAthI thanArI hiMsAne rokA, A badhu upakrama karIne mArI AjJA pAchI Ape| arthAt A badhu kArya karIne mane khabara Ape. : - tae NaM te jagaraguttiyA siddhatthenaM rannA evaM vRttA samANA haTThatu jAva hiyayA karayala jAva paDisuNittA khippAmeva kuMDapure nagare cAragasohaNaM jAva ussavettA jeNeva siddhatthe rAyA teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA karayala jAva kaTTu satyassa ranno eyamANittiyaM paccappiyaMti // 98 // artha : te pachI siddhArtha rAjAe jemane AjJA ApI hatI te nagaranA gupti-rakSakAne (nagaranA rakSaka, koTavALa ) 72 apAra AnaMda thayo, satASa thayA, prasanna thavAthI temanuM hRdaya praphullita thayuM. temaNe banne hAtha joDIne siddhArtha rAjAnI AjJAnA vinayapUrvaka svIkAra karyA, te pachI te tarata ja kuMDapura nagaramAM sarvaprathama kArAgrahane kheAlIne kedIone mukta kare che ane musala uThAvavA cheADavA sudhInAM pUrvokta badhAM kArya kare che, kA karyA pachI jyAM siddhArtha rAjA che tyAM Ave che, AvIne be hAtha joDIne Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kalpasUtra mastaka upara aMjali karIne siddhArtha rAjAne temane te Adeza pharI arpita kare che arthAta "Ape je Adeza Apyo hato te anusAra badhAM kArya ame karI AvyA chIe" ema jAhera karI de che, mU8: tae NaM se siddhatthe rAyA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA jAva savvoroheNaM savvapupphagaMdhavatthamallAlaMkAravibhUsAe savvatuDiyasadaninAeNa mahayA iDDhIe mahayA jutIe mahayA baleNaM mahayA vAhaNaNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiyajamagasamagappavAieNaM saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhihuDukkamuravamuiMgaduMduhinigghosaNAditaraveNaM ussukaM ukkaraM ukkiTThe adejja amejjaM abhaDappavesaM aDaMDakoDaMDimaM adharimaM gaNiyAvaranADaijjakaliyaM aNegatAlAyarANucariyaM aNudhduyamuiMgaM amilAyamalladAmaM pamuiyapakkIliyasapurajaNajANavayaM dasa divasaTiipaDiyaM karei // 99 // artha: te pachI siddhArtha rAjA jyAM akhADo arthAta vyAyAmazALA che tyAM Ave che, potAnA aMtaHpuranI sAthe badhI jAtanAM puSpa, gaMdha vastra, mALAo vagere alaMkArothI alaMkRta thaIne, badhI jAtanAM vAghane vagaDAvatAM, moTA vaibhavanI sAthe, moTI yutinI sAthe, moTA lazkaranI sAthe, ghaNuM vAhanonI sAthe, bRhad samudAyanI sAthe ane eka sAthe vAgatAM aneka vAdyonA dhvaninI sAthe eTale ke zaMkha, paNava, bherI, jhAlara, kharamukhI, huka, Dhela, mRdaMga ane duMdubhi vagere vAdyonA dhvaninI sAthe dasa divasa sudhI temanI kuLamaryAdA anusAra utsava kare che. A utsavanA samaye nagaramAMthI jakAta tathA kara levAnuM baMdha karI devAmAM AvyuM. jemane je koI vastunI jarUra hoya te mUlya ApyA vinA dukAnamAMthI prApta karI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 janma mahatsava zake tevI jAtanI vyavasthA karavAmAM AvI. kharIdavuM ane vecavuM baMdha karI devAmAM AvyuM. koI paNa sthAna upara japtI karanArA rAjapurUSone praveza baMdha karI devAmAM Avyo. je kaI upara karaja haze tenuM karaja svayaM rAjA cUkavaze, ke jethI koIne paNa karaja cUkavavAnI jarUrataja na rahe evI vyavasthA karavAmAM AvI. te utsavamAM aneka jAtanA aparimita padArtho ekatrita karavAmAM AvyA. utsavamAM badhAne adaMDanIya banAvI devAmAM AvyA, uttama nATaka karanArAonA nRtyeno prAraMbha karavAmAM AvyuM. utsavamAM niraMtara mRdaMga vAgatAM, tAjI mALAo laTakAvavAmAM AvI. nagaranA tathA dezanA badhA mAnava pramudita krIDAparAyaNa thayA. daza divasa sudhI A jAtane utsava cAlo rahyo. mUjI - tae NaM se siddhatthe rAyA dasAhiyAe ThiipaDiyAte vaTTamANIe saie ya sAhastie ya sayasAhassie ya jAe ya dAe ya bhAe ya dalamANe ya davAvemANe ya saie ya sAhassie ya sayasAhassie ya laMbhe paDicchemANe ya paDicchAvemANe ya evaM vA vidA 100 che. artha : te pachI A daza divasanAM utsavamAM siddhArtha rAjA seMkaDe. hajAro ane lAkhA prakAranAM yAga (pUja-sAmagrIo) ne, dAna ane bhAga (vizeSa ApavA yogya bhAga) ne ApatA ane apAvatA, tathA seMkaDo-hajAro ane lAkhe prakAranI bheTane svIkAra karatA ane karAvatA rahyA. mU6: tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro paDhame divase ThiipaDiyaM kareMti, taie divase caMdasUrassa dasaNiyaM kariti, chaDhe divase jAgariyaM kareMti, ekkArasame divase Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra viikkate nivvattie asutijAtakammakaraNe saMpatte bArasa | hadivase viulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAviMti uvakkhaDAvittA mittanAiniyagasaya NasaMbaMdhiparijaNaM nAyae ya khattie ya AmaMtettA tao pacchA pahAyA kayabalikammA kaya kouya maMgalapAyacchittA suppAvesAI maMgallAI vatthAI pavaraparihite bhoyaNavelAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragayA teNaM mittanAiniyagasayaNasaMbaMdhiparijaNeNaM nAyaehi ya saddhiM taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA visAemANA paribhuMje mANA paribhAemANA viharaMti // 101 // 150 artha: te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtApitA pahele divase kuLa para parA anusAra putrajanma nimitte karavA yogya anuSThAna kare che, trIje divase candra ane sUryanA darzananA utsava kare che, chaThe divase rAtri-jAgaraNanA utsava kare che, agiyAramA divasa pasAra thatAM sa prakAranI azuci nivAraNa thatAM jyAre bAramA divasa AvyA tyAre vipula pramANamAM bhAjana pANI, vividha svAdiSTa ane khAvAnA padArtho taiyAra karAve che, taiyAra karAvIne potAnA mitrA, jJAtijanA, svajanA ane peAtAnI sAthe saMbaMdha rAkhanArA kuTubIjanAne tathA jJAtRvaMzanA kSatriyAne AmaMtraNa Ape che. putrajanma samArohamAM AvavA mATe nimaMtrita kare che, pharI snAna karelAM, baLika karelAM, TIlAM- TapakAM ane deSanA nivAraNa mATe ma`gaLarUpa prAyazcitta karelAM, zreSTha ane utsavamAM javA yogya maMgaLamaya vastrA dhAraNa karelA--bhAjananA samaya thatAM bhAjanamaMDapamAM Ave che. bhAjanamaMDapamAM AvIne uttama sukhAsana upara bese che ane mitrA, jJAtijanA, svajanA, parijanA ane jJAtRvaMzanA kSatriyeAnI sAthe vividha prakAranA bhAjana, pANI, khAdya ane svAnuM AsvAdana kare che, svayaM bhAjana kare che ane bIjAmAne karAve che, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma mahotsava mULa : jimiyabhuttottarAgayA vi ya NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasuIbhUyA taM mittanAiniyagasayaNa saMbaMdhiparijaNaM nAyae ya khattiya viu leNaM pupphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAreti sammAti sakkAritA sammANittA tasseva mittanAiniyagasayaNa saMbaMdhiparijaNassa nAyANa ya khattiyANa ya purao evaM vayAsI // 102 // 151 artha : bhAjana karyA pachI vizuddha jaLathI kAgaLA kare che, dAMta ane meDhAMne svaccha kare che. A rIte parama vizuddha svaccha banelAM, mAtApitA, AvelA mitrA, jJAtijanA svajana, parijanA ane jJAtRvaMzanA kSatriyAne ghaNAMe puSpa, vastra, sudhita padArtha, mALA ane AbhUSaNa ApIne temanuM svAgata kare che-satkAra kare che. satkAra ane sanmAna karIne te mitrA, jJAtijanA, svajanA, parijanA ane jJAtRvaMzIya kSatriyA samakSa bhagavAnanA mAtA pitA A pramANe melyA : mUla: puvi pi ya NaM devANupiyA ! amhaM eyaMsi dAragaMsi gabbhaM vaktaMsi samANaMsi imeyArUve abbhatthie ciMtie jAva samuppajjitthA - jappabhir3aM caNaM amhaM esa dArae kucchisi gavbhattAe vakkate tappamidaM ca NaM amhe hiranneNaM vaDDhAmo suvanneNaM dhaNeNaM dhanneNaM jAva sAvaejeNaM pIsakkAreNaM aIva aIva abhivaDDhAmo sAmaMtarAyANo vasamAgayA ya taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai tayA NaM amhe eyassa dAragassa eyANuruvaM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra kalpasUtra gonnaM guNanipphannaM nAmadhijjaM karissAmo vaDamANu tti, taM hou NaM kumAre vaDamANe nAmeNaM // 103 // artha: he devAnupriya! A putra jyAre garbhamAM Avyo tyAre amArA manamAM eka evI jAtane vicAra, ciMtana ke saMkalpa utpanna thayA ke "jyArathI amAro A putra garbhamAM Avyo tyArathI hiraNya, senuM, dhana, dhAnyanI dRSTithI temaja prIti ane satkAranI dRSTithI amArI abhivRddhi thavA lAgI che, sAmaMta rAjA leko amArA vazamAM Avela che, te kAraNe jyAre amAro putra janma leze tyAre ame tene anurUpa tenA guNane anusaranAra guNaniSpanna ane yathArthanAma "vardhamAna" rAkhazuM. tethI havethI A kumAra "vardhamAna' nAmathI prasiddha thAo. (e amAro vicAra che.) -* bAlyakALa tathA yauvana samaNe bhagavaM mahAvIre kAsavagotte NaM, tassa NaM tao nAmadhejA evamAhijati, taM jahA-ammApiusaMtievaDhamANe 1, sahasammuIyAte samaNe 2 ayale bhayabheravANaM parIsahovasaggANaM khaMtikhame paDimANaM pAlae dhImaM aratiratisahe davie vIriyasaMpanne devehiM se NAmaM kayaM samaNe bhagavaM mahAvIre 3 // 104 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIra kAzyapa gotranA hatA. temanAM traNa nAma A pramANe kahevAmAM Ave che. temanAM mAtApitAe temanuM prathama nAma "vardhamAna rAkhyuM. svAbhAvika sahanazakitanA kAraNe (sahaja sabuddhinA kAraNe paNa) temanuM bIjuM nAma zramaNa" paDayuM arthAta sahaja zArIrika ane bauddhika skRti ane zaktithI temaNe tapa vagere AdhyAtmika sAdhanAnA mArgamAM kaThina parizrama karyo tenA lIdhe teo "zramaNa kahevAyA. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlyakALa tathA yauvana 153 kaI paNa jAtanA bhaya (deva, dAnava, mAnava, ane tiryaMca saMbaMdhI) utpanna thavA chatAM paNa acaLa rahenArA, potAnA saMkalpathI jarA paNa vicalita nahi thanArA, niSkAma, kaI paNa jAtanA parISaha bhUkha, tarasa, ThaMDI garamI vagerenuM saMkaTa Ave ke upasarga upasthita thAya te paNa calita na thatA. te parISaha ane upasargone zAMta bhAvathI sahana karavAmAM samartha, bhikSu pratimAonuM pAlana karanArA, dhIrajavALA, zokamAM ane harSamAM samabhAvI, sadgaNonA AgAra, atula baLavALA hovAnA kAraNe devatAoe temanuM trIju nAma "mahAvIra" rAkhyuM. vivecanaH bhagavAna mahAvIranuM lAlana pAlana UMcA ane pavitra saMskAronuM bhavya vAtAvaraNamAM thayuM. temanA badhAM lakSaNo zubha hatAM. sukomaLa phUlanI jema temanuM bacapaNa khIlI rahyuM hatuM. zarIranuM baMdhAraNa sugaThita, baliSTha ane senA sarakhuM kAMtimAna hatuM ane mukhamaMDaLa sUrya sarakhuM tejasvI hatuM. temanuM hRdaya makhamala jevuM kamaLa ane bhAvanAo samudra jevI virATa hatI. bALaka hovA chatAM paNa teo vIra, sAhasI ane vairyavaMta hatA. zukala pakSanA caMdranI mAphaka teo vRddhi pAmI rahyA hatA. temanA manamAM sahaja zaurya ane parAkramanI lahere UThI rahI hatI. eka vAra teo temanA sarakhI umaranA saMgI sAthIonI sAthe nagaranI bahAra krIDA karI rahela hatA. te vakhatamAM badhAM bALake koI eka vRkSane lakSya karIne doDatA, je bALaka sauthI pahelAM vRkSa upara caDIne nIce UtarI jAya te jItI jate. vijetA banele bALaka parAjita bALakonA khabhA upara caDIne te rasthAna upara jAya ke jyAMthI deDavAnuM zarU karyuM hatuM. tene AMbalI lIMbaDI krIDA kahevAmAM Ave che. 173 te samaye devarAja devendra, bALaka vardhamAnanA vIratva ane parAkramanI prazaMsA karI tyAre eka ahaMkArI deva IndranI A prazaMsAne paDakAra Apate tathA sAhasanI parIkSA levA mATe bhayaMkara sarpanuM rUpa dhAraNa karIne te vRkSa upara vIMTaLAI gayo. phUMphADA mAratA nAgarAjane joIne bIjA badhAM bALako te bhayabhIta thaIne tyAMthI bhAgI gayA. paraMtu Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kalpasUtra kizora vardhamAne to DaryA vinA ane khaMcakAyA vinA te sarpane pakaDIne eka bAju pheMkI dIdhe ja bALake pharI ekaThA thayA ane khela karIne zarU thayo. te vakhate teo jiMdaSaka krIDA" ramavA lAgyA. temAM koI eka vRkSane lakSya banAvIne badhA bALako doDatA. je sauthI prathama vRkSane sparza karI le te vijayI banate ane je parAjita thato tenI pITha upara vijayI bALaka ArUDha thato. te vakhate te deva paNa kizoranuM rUpa dhAraNa karI te ramatamAM bhaLI gayo. ramatamAM vardhamAnanI sAthe hArI janAra teNe uparanA niyama pramANe vardhamAnane pITha upara besADIne doDavuM zarU karyuM. kizAra rUpadhArI deva deDate ghaNe AgaLa nIkaLI gayo ane teNe pitAnuM vikarALa svarUpa banAvI vardhamAnane DarAvavA prayatna karyo. jetajotAmAM ja kizore lAMbA tADa jevuM bhayaMkara pizAcarUpa banAvI dIdhuM. 175 paraMtu vardhamAna tenuM AvuM kArastAna jeIne paNa gabharAyA nahi. teo avicalita rahyA, ane sAhasa karIne tenI pITha upara e muThIne prahAra karyo ke te devatA vedanAthI rADa pADI UThyo. tarata ja vikarALa pizAcanuM rUpa saMkocIne nAne kizora banI gayo. tene garva khaMDita thaI gayo. teNe bALaka vardhamAnanA parAkramane aprameya mAnyuM ane vaMdana karIne kahyuM prabho! ApanAmAM indra dvArA prazaMsA pAmela ane varNavela zaktithI adhika zakti che, Apa vIra ja nahi paNa mahAvIra che. 16 huM parIkSaka banIne Avyo hato paraMtu prazaMsaka banIne jaI rahela chuM." mahAvIra bAlyakALathI ja viziSTa pratibhAnA ghaNI hatA. temanI vIratA, dhIratA, yogyatA, ane jJAna-garimA apUrva tathA anekhI hatI. sAgaranI mAphaka gaMbhIra prakRti hovAnA kAraNe temanI kuzAgrabuddhi ane camatkArapUrNa pratibhAnuM parijJAna mAtApitAne paNa na thaI zakyuM. ATha varSa pUrAM thatAM temaNe bALaka mahAvIrane lekhazALAmAM vidyAdhyayana mATe mokalyA. mahAvIranI buddhi vaibhava tathA sahaja pratibhAne paricaya vidyAguru tathA janatAne karAvavAnI daSTithI devarAja Indra vRddha brAhmaNanuM rUpa banAvIne lekhazALAmAM AvyA. temaNe bALaka mahAvIra pAse vyAkaraNa saMbaMdhI aneka Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlyakALa tathA yauvana 155 jaTila jijJAsAo prastuta karI. tene tarkapUrNa ane akhalita uttara sAMbhaLIne adhyApaka avAka ane hataprabha thaI gayA. temaNe paNa potAnA mananI keTalIka jUnI purANI zaMkAo rajU karI, bhagavAna pAsethI samAdhAna meLavIne te Azcaryamugdha thaI, mahAvIrane jovA lAgyA tyAre te brAhmaNe kahyuMpaMDita! Apa temane sAdhAraNa bALaka na samaje, te vidyAnA sAgara ane jJAnanA nidhi che. sakaLa zAstramAM pAraMgata che. te mahAna AtmA, bhaviSyamAM dharmatIrthanuM pravartana karIne saMsArane samuddhAra karaze. bALaka mahAvIranA uttara sAMbhaLIne brAhmaNe tene "aindra vyAkaraNa" nA rUpamAM saMgrahIta karyA. 27 te vakhate Indra potAnuM asalI rUpa pragaTa karyuM ane bhagavAnane vaMdana karIne aMtardhAna thaI gayA. mahAvIranI navI navI unmeSazAlinI pratibhAthI mAtA-pitA parijana-nagarajana badhAM cakita thaI gayAM. badhAnAM mana atyaMta pramudita thaI uThayAM. 178 jIvananA uSAkALathI ja mahAvIra ciMtanazIla hatA. temanuM phaLadrupa bheju sadA-sarvadA adhyAtma sAgaranA UMDANamAM DUbakI mAratuM rahyuM. te saMsAramAM hatA paraMtu jaLamAM kamaLanI mAphaka tenAthI sadA nirlepa rahetAM. bahAra badhuMe hatuM paraMtu aMtaramAM te sadA potAne ekAkI AtmarUpa jetA hatA. bacapaNathI jyAre yauvananA madhu udyAnamAM praveza karyo tyAre paNa teo tevIja rIte anAsakta ane udAsIna hatA. temanI udAsInatA joIne kayAMya sAdhu na thaI jAya, evA vicArathI mAtA-pitAe saMsAranI mehamAyAmAM bAMdhavAnA hetuthI vivAhane prastAva mUkayo. tyAMnA vasaMtapuranA mahAsAmaMta samaravIre paNa lAvaNya ane rUpamAM advitIya suMdarI pitAnI putrI yazodAnI sAthe vardhamAnanA pANigrahaNane prastAva siddhArtha rAjAnI pAse mokalyo.78 mahAvIrane aMtarAtmA teno svIkAra karavA mAgato na hato. paraMtu mAtA-pitAnA premabharyA Agrahane temanuM bhAvuka hRdaya TALI na zakaryuM. temaNe vivAhanA baMdhanane svIkAra karyo. 19 paraMtu viSaya-vAsanAnA kAdavathI teo kamaLanI mAphaka sadA upara taratA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 kalpasUtra rahyA. yazodAnI kukSithI temane eka putrI paNa thaI jenuM nAma priyadarzanA rAkhavAmAM AvyuM.80 tenuM pANigrahaNu bhagavAnanI bahena sudarzananA putra jamAlinI sAthe karavAmAM AvyuM. 180 mUtraH samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa piyA kAsave gotteNaM, tassa NaM tao nAmadhejA evamAhijjati, taM jahA-siddhatthe i vA sejjaMse i vA jasaMse i vA // 105 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIranA pitA kAzyapa gotranA hatA. temanAM traNa nAma A pramANe che-siddhArtha, zreyAMsa ane yazasvI. mUtra - samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa mAyA vAsiTThA gottaNaM. tIse NaM tao nAmadhijjA evamAhijjati, taM jahA-tisalA ivA videhadiNNA i vA piyakAriNI i vA // 106 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtA vAsaSTha gotranAM hatAM. temanA traNa nAma A pramANe che - (1) trizalA (2) videha dinnA ane (3) priyakAriNI. H4 samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa pittijje supAse, jehe bhAyA naMdivaNe; bhagiNI sudaMsaNA, bhAriyA jasoyA koMDinnA nottef I 107. artha: zramaNa bhagavAna mahAvIranA kAkAnuM nAma supArzva hatuM. moTAbhAInuM nAma naMdivardhana hatuM. bahenanuM nAma sudarzana hatuM, patnInuM nAma yazodA hatuM ane tenuM gotra kauDinya hatuM. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlyakALa tathA yauvana 157 vivecanaH bhagavAna mahAvIranA vivAhanA prIna upara vetAMbara ane digaMbara paraMparAmAM UMDe matabheda che. bhagavAnanA vivAhanA saMbaMdhamAM zvetAMbara mAnyatAnAM mULa Agama AcArAMga vageremAM tathA niryukti bhASya ane cUrNa sAhityamAM paryApta pramANa maLe che. digaMbara granthamAM mahAvIrane mATe "kumAra" zabdano prayoga karavAmAM Avela che. ane saMbhavita rIte te zabdanA kAraNe avivAhita mAnavAnI bhrAMti thaela che prastuta kumArane artha "yuvarAja 182 "rAjakumAra' 18 vagere paNa thAya che ane te arthane vyakata karatAM zvetAMbara graMthAe paNa vIra, ariSTanemi, pA, malli ane vAsupUjya mATe 'kumAra vAsa ivavavA' kahIne "kumAra" zabdano prayoga karela che. mUtra : samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassaNaMdhUyA kAsavIgotteNaM, tIse NaM do nAmadhijjA evamAhijjaMti, taM jahA-aNojjA ivA piyata 3 vA 108 arthaH zramaNa bhagavAna mahAvIranI putrI kAzyapa getranI hatI. tenAM be nAma A pramANe che. (1) ajajA (anavadyA) ane (2) priyadarzanA. mUos : samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa natuI kAsavI gotteNaM, tIse NaM do nAmadhijjA evamAhijjaMti, taM jahA-sesavaI i vA nasavarDa rU vA . 106 . artha : zramaNa bhagavAna mahAvIranI dehitrI (putrInI putrI) kAzyapagotrI hatI. tenA be nAma (1) zeSavatI ane (2) yazasvatI A pramANe hatAM. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 kalpasUtra ----* sAmAna bhaera mUlaH samaNe bhagavaM mahAvIre dakkhe dakkhapatinne paDirUve AlINe bhadae viNIe nAe nAyaputte nAyakulacaMde videhe videhadinne videhajacce videhasUmAle tIsaM vAsAiM videhaMsi kaTu ammApiIhiM devattagaehiM gurumahattaraehiM abmaNunnAe samattapainne puNaravi loyaMtiehiM jiyakappiehiM devehiM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM orAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM miyamahurasassirIyAhiM hiyayagamaNijAhiM hiyayapalhAyaNijjAhiM gaMbhIrAhiM apuNaruttAhiM vaggUhi aNavarayaM abhinaMdamANA ya abhithuvvamANA ya evaM kyAsI-jaya jaya naMdA ! jaya jaya bhaddA ! bhadaM te jaya jaya khatiyavaravasahA ! bujjhAhi bhagavaMloganAhA! pavattehi dhammatitthaM hiyasuhanisseyasakaraM savvaloe savvajIvANaM bhavissaI ti kaTu jaya jaya sadaM pauMjjaMti // 110 // artha : zrama bhagavAna mahAvIra ziyA2-(zaNa) tA. tamanA pratijJA paNa dakSa (vivekayukta) hatI. teo atyaMta rUpavAna hatA. saMyamIkAcabAnI mAphaka Idriyone gopana karavAvALA hatA, bhadra, vinIta ane jJAta (suprasiddha) hatA, athavA jJAtavaMzanA hatA. jJAtRvaMzanA kuLamAM caMdra samAna hatA. videha hatA arthAta temane deha bIjAonA dehanI apekSAe vilakSaNa hato. videha dina athavA videha dinnA trizalA mAtAnA putra hatA.85 athavA videhavAsIomAM zreSTha (videha jAtya) hatA, "videha sukumAra' hatA arthAta teo atyaMta sukumAra hatA. trIsa varSa sudhI gRhasthAzramamAM Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 abhiniSkramaNa rahIne mAtA pitA svargavAsI thayA pachI pitAnAthI jyeSTha puruSanI maMjUrI meLavIne temanI pratijJA pUrI thatAM tathA lokAMtika jitakalpI devoe te jAtanI ISTa, manohara, priya, manAza, manane AdyAdita karanArI, udAra, kalyANarUpa, zivarUpa, dhanyarUpa, maMgaLarUpa, parimita, madhura, zobhAyukta, hRdayane sacikara lAganArI, hRdayane prasanna karanArI, gaMbhIra, punarukita vagerethI rahita vANIthI bhagavAnane niraMtara abhinaMdana arpita karIne, bhagavAnanI stuti karatAM te deva A rIte bolyA- "he naMda! (samRddhimAna) tamAro jaya thAo, he bhadra! (kalyANakArI) tamAro jaya thAva, vijaya thAva, kalyANa thAva, he uttamottama kSatriya! he kSatriya narapuMgava ! tamAre jaya thAva, vijaya thAva, he lekanAtha! bedha prApta kare. saMpUrNa jagatamAM badhA jIvonuM hita, sukha ane niyasa karanArA, dharmatIrthanuM pravartana kare. te dharmatIrtha saMpUrNa jagatamAM badhA jIvone hitakara, sukhakara ane nizreyasa karanAruM banaze. A pramANe kahIne te deva jaya jaya zabdane nAda karavA lAgyA. vivecana: aThAvIsa varasanI umaramAM mAtA-pitAne svargavAsa thatAM bhagavAnane parijana ane prajAne premabharyo Agraha hato ke teozrI rAjya siMhAsanane suzobhita kare. paraMtu bhagavAna mahAvIre spaSTapaNe niSedha karatAM saMyamagrahaNanI ati utkRSTa bhAvanA jAhera karI. 186 moTAbhAI naMdivardhane snehavihaLa thaIne kahyuM -baMdhuvara ! A vakhate ApanuM gRhatyAganuM kathana ghA upara mIThuM bhabharAvavA jevuM che. thoDA vakhata sudhI Apa vadhAre raho.87 moTAbhAInA AgrahathI teo be varSa vadhu gRhasthAzramamAM rahyA paraMtu te samaya daramyAna temaNe saceta pANIne upayoga karyo nahi, rAtri bhejana karyuM nahi, sarvasnAna karyuM nahi. teozrI pUrNa brahmacaryanuM pAlana karatAM nilepa rahyA. 88 A rIte bhagavAna mahAvIre ogaNatrIsamuM varSa vItAvyuM tyAre abhiniSkramaNane saMkalpa karatAnI sAthe ja lokAMtika devo tyAM upasthita thayA. temaNe bhagavAnanA nizcayanuM anumodana karatAM kahyuM- he bhagavaMta! Apane jaya thAo, have Apa zIdhra dharmatIrthanuM pravartana kare ke jethI badhA jIvonuM kalyANa thAya. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 kalpasUtra udAra manavALA mahAvIre trIsamuM varSa dIna du:khIonA uddhAramAM gALyuM. te pratidina savAre eka pahora divasa caDatAM sudhI eka karoDa ATha lAkha sonAmahora (sikkA vizeSa) nuM dAna karatA hatA. teozrIe eka varasamAM traNa abaja aThAsI karoDa, eMsI lAkha suvarNa mudrAo dAnamAM ApI. mula:--- puliMba piyaNaMsamaNassa bhagavao mahAvIrassa mANussAo gihatthadhammAoaNuttare Ahohie appaDivAI nANadaMsaNe hotthaa| tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre teNaM aNuttareNaM AhohieNaMnANadaMsaNeNaMappaNo nikkhamaNakAlaM AbhoeiappaNo nikkhamaNakAlaM AbhoittA ceccA hiraNNaM ceccA suvannaM ceccA dhaNaM ceccA rajjaM ceccA raheM evaM balaM vAhaNaM kosaM kohAgAraM ceccA puraM ceccA aMteuraM ceccA jaNavayaM ceccA vipuladhaNakaNagarayaNamaNimottiyasaMkhasilappavAlarattarayaNamAiyaM saMtasArasAvateja vicchaDDaittA vigovaittA dANaM dAyArehiM paribhAettA dAiyANaM paribhAettA jese hemaMtANaM paDhame mAse paDhame pakkhe maggasirabahule tassa NaM maggasirabahulassa dasamIpakkheNaM pAINagAmiNIe chAyAe porisIe abhiniviTTAe pamANapattAe suvvaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhutteNaM caMdappabhAe sIyAe sadevamaNuyAsurAe parisAe samaNugammANamagge saMkhiyacakkiyanaMgaliyamuhamaMgaliyavaddhamANagapUsamANagaghaMTiyagaNehiM tAhiM iTTAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNuNNAhiM maNAmAhiM orAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM miyamahurasassirIyAhiM vaggUhiM abhinaMdamANA abhisaMthuvamANA ya evaM vayAsI // 111 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiniSkramaNa 161 artha: zramaNa bhagavAna mahAvIrane prathama gRhastha dharmamAM paNa 'uttama, Agika ke je kadI naSTa na thAya evuM avadhijJAna ane avadhidarzana prApta thayuM hatuM. te vaDe zramaNa bhagavAna "abhiniSkramaNane yogya kALa AvI gayo che evuM jue che. A pramANe joIne, jANIne hiraNyane senAne, dhanane, rAjyane, rASTrano tyAga karI, te ja pramANe senA vAhana, dhanabhaMDArano tyAga karI, nagara, aMtaHpura, janapadane tyAga karI, vizALa dhana, kanaka, ratna, maNi, metI, zaMkha, rAjapATa, pravAla, mANeka vagere vidyamAna, sArayukta badhAM dravyane choDIne, pote niyukta karelA vaheMcI ApanArA mANase vaDe te badhuM dhana khulluM karIne, tene dAnarUpe ApavAne vicAra karIne badhuM dhana apAvI dIdhuM, pachI hemanta Rtune prathama mAsa ane prathama pakSa arthAt mAgasara vada dazamane divasa Avyo tyAre jyAre chAMyA pUrva dizA tarapha DhaLI rahI hatI, pramANayukta pArasI AvI hatI, te vakhate suvrata nAmanA divase, vijya nAmanA muhurte, bhagavAna, caMdraprabhA nAmanI pAlakhImAM (pUrva dizA tarapha mukha karIne) beThA. pAlakhInI pAchaLa deva, dAnava ane mAnavene samUha cAlI rahela hato. te yAtrAmAM keTalAe deve AgaLa zaMkha vagADI rahyA hatA. keTalAe AgaLa cakadhArI banIne cAlI rahyA hatA. keTalAe haLadhArI banIne cAlI rahela hatA. keTalAka gaLAmAM sonAnAM haLa laTakAvI bhATa loko cAlI rahela hatA. keTalAka vardhamAnaka arthAta pitAnA khabhA upara bIjAone besADI cAlatA hatA. keTalAka cAraNa hatA. keTalAMka ghaMTa vagADanArA ghATako hatA. A badhAthI gherAyela bhagavAnane pAlakhImAM beThelA joIne bhagavAnanI kuLa mahattarA (kuLanI vRddha nArIo) A jAtanI manohara, karNapriya, manane pramoda ApanArI, udAra, kalyANarUpa, zivarUpa, dhanya, maMgaLarUpa, parimita, madhura ane zobhAyukta vANIthI bhagavAnanuM abhinaMdana kare che. teo bhagavAnanI stuti karatAM A rIte kahevA lAgyA, mU6: jaya jaya naMdA! jaya jaya bhadA! bhadaM te abhaggehiM NANa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 kalpasUtra dasaNacarittehiM ajiyAiM jiNAhi iMdiyAiM, jiyaM ca pAlehi samaNadhamma, jiavigyo vi ya vasAhi taM deva! siddhimajjhe nihaNAhi rAgadosamalle taveNaM dhiidhaNiyabaddhakacche mahAhi aTThakammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaMappamatto harAhi ArAhaNapaDAgaM ca vIra ! telokkaraMgamajjhe, pAvaya vitimiramaNuttaraM kevalaM varaNANaM, gaccha ya mokkhaM paramapayaM jiNavarovadiTeNaM maggeNaM akuDileNaM, haMtA parIsahaca jaya jaya khattiyavaravasahA! bahUI divasAiM bahUI pakkhAiM bahUI mAsAI bahUI uUI bahUiM ayaNAI bahUI saMvaccharAiM abhIe parIsahovasaggANaM khaMtikhame bhayabhekhANaM dhamme te avigdhaM bhavau tti kaTu jaya jaya sada pajnaMti 112 artha: he samRddhimAna Apane jaya thAo, vijaya thAo! he kalyANakArI ! Apane jaya thAva, vijaya thAva, ApanuM bhadra kilyANa) thAva. niraticAra jJAna, darzana ane cAritrathI tame nahi jItelI Indriyone jIte, jItIne zramaNa dharmanuM pAlana karo, vidhrane jItIne he deva! tame tamArA sAdhyanI siddhimAM raho. tapathI, tame rAgadveSa rUpI mallone nAza karo. dhairyarUpI majabUta kaccha bAMdhIne uttama zukala dhyAnathI ATha karmazatruene masaLI nAkho. he vIra! apramatta banIne traNa lekanA raMgamaMDapamAM vijaya patAkA pharakAvo. aMdhakAra rahita uttama prakAzarUpa kevaLajJAna prApta kare, jinezvara dvArA upadezAyela saraLa mArganuM anusaraNa karIne tame paramapada mokSane prApta karo. parISahanI senAne parAjita karo. he uttama kSatriya! he kSatriya narapuMgava! tamAro jaya thAva, vijaya thAva! ghaNuM divaso sudhI, ghaNu mahinAo sudhI, ghaNAM varaso sudhI, parISaho ane upasargothI nirbhaya banIne, bhayaMkara ane atyaMta bhaya utpanna karanArA prasaMgamAM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiniSkramaNa 163 kSamApradhAna banIne tame vicaraNa kare. tamArI dharmasAdhanAmAM nividmatA che. A rIte kahIne te leke jayajayakAra karavA lAgyA. mUla:___tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre nayaNamAlAsahassehi pecchijjamANe pecchijjamANe vayaNamAlAsahassehiM abhithuvvamANe amithuvvamANe hiyayamAlAsahassehiM onaMdijamANe onaMdijamANe maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe vicchippamANe kaMtirUvaguNehiM patthijjamANe patthijamANe aMgulimAlAsahassehiM dAijamANe dAijjamANe dAhiNahattheNaM bahUNaM naranArisahassANaM aMjalimAlAsahassAiM paDicchamANe paDicchamANe bhavaNapaMtisahassAiM samaticchamANe samaticchamANe taMtItalatAlatuDiyagIyavAiyarabeNaM mahureNa ya maNahareNaM jayajayasaddaghosamIsieNaM maMjumaMjuNA ghoseNa ya paDibujjhamANe paDibujjhamANe saviDIe savvajuIe savvabaleNaM savvavAhaNeNaM savvasamudaeNaM savvAdareNaM savvavibhUtIe savvavibhUsAe savvasaMbhameNaM savvasaMgameNaM savvapagatIhiM sabvaNADaehiM savvatAlAyarehiM savvoroheNaM savvapupphavatthagaMdhamallAlaMkAravibhUsAe savvatuDiyasaddasaNNiNAdeNaM mahatA iDie mahatA jutIe mahatA baleNaM mahatA vAhaNeNaM mahatA samudaeNaMmahatA varatuDitajamagasamagappavAditeNaM saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhihuDukkaduMdubhinigghosanAdiyaraveNaM kuMDapuraM nagaraM majhaMmajjheNaM niggacchai, niggacchittA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 kalpasUtra jeNeva NAyasaMDavaNe ujANe jeNeva asogavarapAyave teNeva 3vAcharu . 113 artha : te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra, hajAro netrAthI jevAtA, hajAre mukhothI prazaMsA karAtA, hajAro hRdayathI abhinaMdita karAtA cAlyA. bhagavAnane nihALIne loko hajAra jAtanA manoratha (saMkalpa) karavA lAgyA. bhagavAnanI manahara kAMti ane rUpane joI leke tevIja kAMti ane rUpane IcchavA lAgyA. hajAre AMgaLIothI teo daSTigocara thaMI rahyA hatA. bhagavAna potAnA jamaNA hAthathI, hajAro naranArIonA praNAmane svIkAra karatA, hajAro gharanI paMktione pAra karatA, vINu, hastatAla, vAjiMtra, gAna ane vAdyonA madhura ane suMdara jayanAdanA ghoSane sAMbhaLIne sAvadhAna banatA chatra, cAmara vagere badhA vaibhavathI yukta, aMgeaMgamAM paherelA samasta AbhUSaNonI kAMtithI maMDita, saMpUrNa senAthI vIMTaLAyelA, hAthI, ghoDA, UMTa, khaccara, pAlakhI, myAnA vigere badhAM vAhanathI parivRta, saMpUrNa janasamudAyanI sAthe, pUrNa Adara arthAta aucityapUrvaka, temanI saMpatti ane saMpUrNa zobhAnI saMpUrNa prakAranI utkaMThAnI sAthe, samasta prajA eTale ke- vaNika, kSatriya, vagere aDhAra varNonI sAthe badhI jAtanAM nATaka karanArA ane badhI jAtanA tAla bajAvanArathI saMvRta, badhI jAtanA aMtaHpura tathA phUla, gaMdha, mALA ane alaMkAranI zobhA sAthe, badhI jAtanA vAdyonA zabdonI sAthe e jAtanI mahAna Rddhi, mahAna vRti, virATa senA, vizALa vAhana, bRhad samudAya ane eka sAthe vAgatAM vAdyonA pratidhvani sAthe arthAta zaMkha, mATInA Dhela, bherI, jhAlara, kharamukhI, huDukka, daMdubhi vagere vAdyonA avAja sAthe bhagavAna kaMDapura nagaranA madhyabhAgamAM thaIne nIkaLyA, nIkaLIne jyAM jJAtakhaMDavana nAmanuM udyAna che ane jyAM uttama azoka vRkSa che tyAM Ave che. mUlsa - jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ahe sIyaM ThAvittA sIyAo paccoruhai, Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiniSkramaNa sIyAo paccoruhittA sayameva AharaNamallAlaMkAraM omuyai, AhAraNamallAlaMkAraM omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karittA chaTTheNaM bhatteNaM apANaeNaM hRtyuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUtamAdAya ege abIe muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaie // 144 // artha: jyAM uttama azeka vRkSa che tyAM pahoMcIne te azeka vRkSa nIce bhagavAnanI pAlakhI rAkhavAmAM Ave che, bhagavAna pAlakhImAMthI nIce Utare che, UtarIne potAnA hAthathI hAra vagere AbhUSA, puSpAnI mALA, aMguThIo vagere alaMkAra utAre che, utArIne jAte ja paMcamuSThi lAca kare che arthAta cAra muThThIthI mAthAnA ane eka muThThIthI dADhI mUchanA lAca kare che, A pramANe kezanA leca karIne nirjala chaTha bhakta (e upavAsa) jemaNe karela che evA bhagavAna hateAttarA nakSatranA yoga (uttarA phAlgunI nakSatra ) AvatAM ja eka devadRSya vasra laIne ekalAja muDita thaIne, AgAravAsa tyAgIne aNugAra dharmane svIkAra kare che, 165 vivecana trIsa varSanI khIlelA phUla jevI bharayuvAnImAM rAjya vaibhavane ThAkara mArIne, bhAgavilAsane tilAMjali ApIne mAgasara vada dazamanA divase vijramudbhuta mAM rAjakumAra mahAvIra Atma-yaeNAti prajjavalita karavA mATe, moTAbhAI naMdavardhananI anumati meLavIne 19 jAteja AbhUSaNe ne dUra kare che, jAteja ziranA lAca kare che 91 ane siddhone namaskAra karIne evI pratijJA grahaNa kare che ke "huM samabhAvanA svIkAra karuM chuM, sa sAvayoganA tyAga karuM chu, AjathI jIvana paryaMta mAnasika, vAcika ane kAyika sAvadya yAgamaya AcaraNu hu' karIza nahi, karAvIza nahi ke karatAMne anumAdana ApIza nahi, pUrvata sAvadya AcaraNathI nivRtta thAuM chuM ane mArA pUrvakALanA sAvadya jIvanano tyAga karuM chuM." 192 te pratijJApUrvaka sarva virati cAritranA svIkAra karatAM ja bhagavAnane manaH pavajJAnanI upalabdhi thaI, 193 te samaye bhagavAne evA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 kalpasUtra daDha nizcaya karyo ke "jyAM sudhI mane kevaLa jJAna prApta thaze nahi tyAM sudhI huM A zarIranI sevA-suzraSA athavA sAra saMbhALa karIza nahi. devamAnava ane tiryaMca saMbaMdhI je koI upasarga Avaze tene samabhAvathI sahana karIza ane manamAM koI paNa jAtane kiMcita paNa udvega thavA daIza nahi.194 bhagavAna zrI mahAvIre je samaye dIkSA grahaNa karI te vakhate temanI sAthe bIju kaI paNa dIkSita thayuM nahi. jyAre pUrvavata tIrthakaronI sAthe aneka puruSe dIkSita thayA hatA. jemake - bhagavAna RSabhadeve cAra hajAra puruSonI sAthe, bhagavatI mallI ane bhagavAna pArzvanAthe traNa purAnI sAthe, bhagavAna vAsupUjya chasso puruSanI sAthe ane bAkInA egaNIza tIrthakaroe hajAra-hajAra puruSonI sAthe dIkSA grahaNa karI hatI.195 - 4 sAdhanA kALa mUlya: samaNe bhagavaM mahAvIre saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM jAva cIvaradhArI hotthA, teNa paraM acele pANipaDiggahae // 115 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIra, eka varasane eka mahinA sudhI vastradhArI rahyA hatA. tyArapachI teo acela-vasrarahita tathA hAthamAM bhejana karanArA banyA. vivecanaH prastuta sUtramAM ane AcArAMganA mULamAM daridra brAhmaNane vastra devAne ullekha nathI paraMtu Avazyaka cUrNi, niryukti, vRtti cauSpannamahApurUSacariyuM, triSaSTizalAkApurUSacaritra ane kalpasUtranI TIkAomAM je varNana Ave che A pramANe che: pravajyA grahaNa karyA pachI bhagavAna tyAMthI prasthAna kare che. lokonAM netre te parama tArakane tyAM sudhI ekI najare nihALatAM rahyAM che jyAM sudhI bhagavAna najare dekhAtA baMdha na thayA. daSTithI ojhala thatAMja temanA netramAMthI AMsuo, motInI jema varasI paDyAM ane temanA hRdayanA sukomaLa tAra jhaNajhaNI UThayA. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 daridra brAhmaNane uddhAra - * daridra brAhmaNane uddhAra samabhAvamAM tallIna banIne mahAvIra akiMcana bhikSu banIne AgaLa vadhI rahyA hatA. temane mArgamAM siddhArthanA paricita mitra sema nAmanA vRddha brAhmaNa maLyA, 197 mahAvIrane namra nivedana karI kahevA lAgyAbhagavAna! huM dIna ane daridra chuM, khAvA mATe anna nathI, paheravA mATe pUrAM vastra nathI ke rahevA mATe sAruM jhUMpaDuMye nathI. bhagavAna! je samaye Ape sAMvatsarika dAna karyuM hatuM te vakhate huM bhUkhathI TaLavaLatA parivArane choDIne dhananI AzAthI dUranA pradezamAM bhIkha mAgavA gayA hato.pa98 mane abhAgiyAne e khabara na paDI ke Apa dhanane varasAda karI rahyA che, huM hatAza ane nirAza thaIne khAlI hAthe ghera pAcho pharyo. patnIe bhAgyanI majAka karatAM kahyuM- patideva! ahIM senAne meha UDI UDIne varasI rahyo hato te vakhate Apa kyAM bhaTakI rahyA hatA? hajI paNa jaladI jAva ane mahAvIra pAse yAcanA karo. te dInabaMdhu Apane nyAla karI deze. 9 bhagavan! kRpA kare, A dIna brAhmaNa ApanI sAme bhIkha mAgI rahela che. mahAvIre kahyuM- bhadra, atyAre huM eka akiMcana bhikSu chuM.00 brAhmaNa - bhagavan! zuM kalpavRkSanI pAse AvavA chatAM paNa mArI manavAMchita kAmanA pUrI nahi thAya? ATaluM kahetAM kahetAM to tenuM gaLuM rUMdhAI gayuM. AMkhe AMsuthI chalakAI gaI ane te mahAvIranA caraNaraviMdomAM ALoTavA lAgyo. brAhmaNanI dayAjanaka dazA joIne mahAvIranuM dayALu hRdaya dravI UyuM. temaNe teja kSaNe indra Apela devadUSya cIvarane ardhabhAga tene ApI dIdho.1 brAhmaNa potAnA bhAgyanI prazaMsA karatAM cAlyo gayo. brAhmaNI te (kapaDAM)ne joI ghaNI saMtuSTa thaI. tenA cheDA barAbara karavA mATe teNe raphugarane te kapaDuM (cIvara) ApyuM. 22 ragara te amUlya kapaDAMnI camakadamaka joIne pheMkI UThaye. brAhmaNe tene AzcaryanuM samAdhAna karatAM badhI hakIkta saMbhaLAvI dIdhI. raphugaranI preraNAthI prerita thaIne te pharIthI aradhuM cIvara levA gayo. eka varasane eka mAsa sudhI rahyA pachI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kalpasUtra te cIvara mahAvIranA khabhA uparathI nIce sarI paDyuM. 3 brAhmaNe laIne te raphagarane ApyuM. teNe tene ThIka karI ApyuM ane eka lAkha dInAramAM naMdIvardhanane vecI dIdhuM. 4 brAhmaNa jIvanabharane mATe sukhI banI gayo. - * kSamAmUrti mahAvIra kSamAmUrti mahAvIra, te divase eka muhUrta divasa bAkI rahetAM kurmAra grAmamAM 25 ke jenuM vartamAna nAma "kAmana chaparA che, tyAM padhAryA. gAmanI bahAra vRkSanI nIce nAsikAnA agrabhAga upara dRSTi kendrita karIne sthANuM (TUMThA)nI mAphaka dhyAnamAM sthira thaI gayA. te vakhate eka govALa tyAM AvyuM. te bhagavAnanI pAse baLadone choDIne gAyone dehavA gAmamAM cAlyo gaye. bhUkha ane tarasathI pIDAtA te baLada caratA caratA jaMgalamAM ghaNI dUra nIkaLI gayA. keTalAka vakhata pachI te govALa pAcho pharyo. paraMtu baLadone tyAM joyAM nahi tyAre teNe mahAvIrane pUchayuM - batAve mArA baLada kayAM gayA? mahAvIra dhyAnastha hatA. kAMI javAba nahi maLatAM te AgaLa vadhyA ane rAtabhara baLadanI jaMgalamAM zodhakhoLa karate rahyo. savAre nirAza thaI pAcho pharyo ane A bAju te baLada paNa jaMgalamAM caratA pharatA mahAvIranI pAse AvIne besI gayA. govALe mahAvIranI pAse baLadane beThelA joyA ke te gusse thaI gayo. AkhI rAta bhaTakavAthI te thAkI te gayo ja hato eTale mahAvIrane cera samajIne manane badho krodha ane gusse tenA upara utAravA mATe baLadone bAMdhavAnA doraDAthI mAravA doDayo. te samaye sabhAmAM beThelA devarAja indra vicAra karyo ke jouM te khare ke A vakhate bhagavAna mahAvIra zuM karI rahyA che! avadhijJAnathI govALane A rIte mAravA taiyAra thaelA joine inDe tene tyAM ja oNbhita karI dIdho ane sAkSAta pragaTa thaIne kahyuM "are duSTa! zuM karI rahela che! tane khabara nathI ke A siddhArtha rAjAne naMdana (putra) vardhamAna che!" gevALa hAMphaLo-phAMphaLA thaI gayo, pachI kSamA mAgI ane pachI bhagavAna tathA Indrane vaMdana karIne cAlyA gaye.ra70 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAvalaMbI mahAvIra 169 -* svAvalaMbI mahAvIra - mahAvIranI sAdhanA pUrNa svAvalaMbI hatI. potAnI sahAyatA mATe bIjAnI sAme hAtha phelAvo to dUra rahyo paNa bhaktibhAvanAthI taraboLa thaIne prArthanA karanArAne sahayoga paNa temaNe kadI na i . govALanI mUDhatA joIne devarAjanA manamAM AvyuM ane prabhune prArthanA karI - "bhagavaMta, vartamAnamAM mAnava ajJAnI ane mUDha che tethI Apa jevA ghora tapasvIone paNa mAravA mATe taiyAra thaI jAya che, pUrAM bAra varasa sudhI Apane vividha kaSTone sAmane karavo paDaze tethI AjJA Apo te tyAM sudhI ApanI sevAmAM rahIne kaSTa nivAraNa karyA karIza." 28 javAba ApatAM mahAvIre kahyuM : devarAja! atItamAM kadI ema banela nathI, vartamAnamAM evuM banatuM nathI ane bhaviSyamAM evuM kadI banaze nahi ke devendro athavA asurendronI sahAyatAthI arihate kevaLajJAna ane siddhi prApta kare. ahaMnto to potAnAja baLa ane puruSArthathI kevaLajJAna prApta kare che. 29 - prathama pAraNuM - - bIje divase tyAMthI vihAra karIne bhagavAna vardhamAna kollAga sannivezamAM pahoMcyA. tyAM bahala nAmanA brAhmaNane ghera dhI ane khAMDa mizrita parama anna (khIra) nI bhikSA prApta karIne tenA pAtramAM chaThanuM pAraNuM karyuM. ra40 samavAyAMgamAM kahela che ke-RSabhadeva sivAya bAkInA tIrthakaroe bIje divase pAraNAM karyA ane pAraNAmAM amRta jevI madhura khIra temane prApta thaI rA tyAMthI vihAra karIne bhagavAna morAka sannivezamAM dUIjjantaka jAtinA tApanA AzramamAM padhAryA. tyAMnA kulapati bhagavAnanA pitA siddhArthanA parama mitra hatA. 112 bhagavAnane AvatA joIne te svAgatane mATe UbhA rahyA. bhagavAne paNa pUrvanA abhyAsavaza maLavAnA hetuthI bane hAtha laMbAvyA ane temanA madhura Agrahane vaza thaIne te eka divasa tyAM Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 kalpasUtra birAjyA. prasthAna karatI vakhate kulapatie nivedana karyuM" - "kumAravara ! A Azrama ApanA ja che, Apa tene koi bIjAnA na samaje, thoDA vakhata ahIM sthira vasavATa karo, ane ekAnta zAMta sthAnamAM varSAvAsanI IcchA hoya te ahIM avazya padhAro. teA huM anugRhIta thaIza. " 214 bhagavAne tyAMthI vihAra karyA, AjubAjunA kSetramAM paribhramaNa karIne varSAvAsanA hetuthI tyAM padhAryA, kulapatie eka parNakuTI arpaNa karI. bhagavAna tyAM himAlayanI mAphaka acaLa, niSkapa dhyAna-yogamAM sthira thaI gayA. varasAda meADA paDavAne kAraNe tyAM ghAsa Ugela na hatuM, bhUkhathI pIDAtI gAyA vagere pazue parNakuTionu ghAsa khAvA meADhAM nAkhatI hatI, bIjA tApasagaNu teNe bhagADIne kuATanI rakSA karatA paNu bhagavAna mahAvIra teA dhyAnamAM tallIna hatA. te gAyAne roke paNa kaI rIte? tApaseAe kulapatine zuM 'tamArA A mahemAna kevA ALasu che! peAtAnI jhUMpaDInI paNa rakSA karI zakatA nathI! bIjI jhUMpaDI kANu banAvI deze? 25 kulapatie mahAvIrane nivedana karyuM - kumAravara! pakSigaNu paNa peAtAnA mALAnI rakSA kare che paNa Apa rAjakumAra hovA chatAM paNa ATalI badhI upekSA zA mATe rAkhA che!! bIjAAne daMDa ApavA te teA Apanu nya che chatAM vimukha kema banI rahyA che! A jAtanA saMketa karIne kulapati tenA sthAne cAlyA gayA. mahAvIre vicAra karyo ke mArA kAraNe AzramanI vyaktinuM mAnasa du:khI thaI rahela che tethI mAre ahIM rahevuM cita nathI." varSAvAsanA paMdara divasa pasAra thavA chatAM paNa temaNe tyAMthI vihAra karyAM, 27 te vakhate bhagavAna mahAvIre pAMca pratijJA grahaNa karI. (1) aprItikAraka sthAnamAM rahIza nahi, 18 (2) sadA dhyAnamAM rahIza. (3) mauna pALIza. (4) hAthamAM bhAjana karIza. (5) gRhasthAnA vinaya karIza nahi, Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUlapANI yakSane upadrava 171 ahIM e yAda rAkhavAnuM che ke AcArAMga 219 sUtra anusAra mahAvIre kadI paNa bIjAnA pAtramAM bhejana karyuM nathI paraMtu AcArya malayagirinA abhimata anusAra prastuta pratijJA grahaNa karatAM pahelAM bhagavAne gRhasthanA pAtrane upayoga karyo hato 220 ane kevaLajJAna thayA pachI te pravacanalAghavanA kAraNe te jAte bhikSA levA padhAratA na hatA. 22 te hetuthI ja te lohArya aNagArane dhanya mAnavAmAM AvyA che ke jemaNe bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI bhikSA lAvIne arpaNa karI. 232 -* zUlapANi cakSane upadrava bhagavAna zrI mahAvIra AzramathI vihAra karIne asthigrAma tarapha cAlI nIkaLyA. saMdhyAnA jhAMkhA prakAzamAM (godhUli veLAe) tyAM pahoMcyA. gAmamAM ekAnta sthAnanI yAcanA karatAM, nagaranI bahAra yakSAyatanamAM rahevAnI AjJA lIdhI tyAre grAmavAsioe kahyuM - "bhagavana! tyAM eka yakSa rahe che, tene svabhAva ghaNo ja krUra che, te rAtrimAM tyAM keIne rahevA detA nathI tethI Apa tyAM nahi rahetAM bIjA sthAnamAM rahe. rara3 paraMtu bhagavAne yakSane pratibaMdha karavAnA hetuthI te sthAnanI pharIne mAgaNI karI. grAmavAsioe AjJA ApI, bhagavAna eka khUNAmAM dhyAnastha thaI gayA. sAMjanI pUjA mATe indrazarmA nAmane pUjArI AvyA. arcanA pachI badhA yAtrione yakSAyatanamAMthI bahAra kADhayA. bhagavAnane teNe kahyuMparaMtu te mauna hatA, dhyAnastha hatA, IndrazarmAe pharIne yakSanA bhayaMkara utpAtanuM mAMcaka varNana karyuM chatAM paNa bhagavAna vicalita na thayA ane te tyAM ja rahyA, IndrazarmA cAlyo gayo.24 saMdhyAnI sahAmaNa AhalAdaka veLA pUrI thaI. jarA aMdhakAra thatAM zUlapANi yakSa pragaTa the. bhagavAnane tyAM dhyAnastha joIne teNe kahyuM - mRtyune IcchanAre A grAmanivAsio ane devanA arcaka dvArA niSedha karavA chatAM paNa na mAne, tethI lAge che ke tene hajI sudhI mArA prabaLa parAkramane paricaya nathI. parAkramane paricaya ApavA mATe teNe Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 kalpasUtra bhayaMkara aTTahAsya karyuM, 25 jethI Akhe vanaprAMta kaMpI UThyo paraMtu mahAvIra te enI mAphaka acala ane akaMpa UbhA rahyA. teNe hAthInuM rUpa banAvyuM, daMta prahAra karavA chatAM ane pagathI ragaDavA chatAM paNa te acaLa rahyA. yakSe pizAcanuM vikarALa rUpa banAvIne tIkSNa nakha ane dAMta mahAvIranA aMgamAM bharAvyA chatAM paNa temanA manamAM roSa na Avyo. moDhAmAMthI sIsakArA paNa na nIkaLyA. teNe sarpa banIne jorathI DaMsa dIdhe te paNa mahAvIra dhyAnabhaMga na thayA. aMte teNe potAnI divya devazaktithI temanA AMkha, kAna, nAka, sira, dAMta, nakha ane pIThamAM bhayaMkara vedanA utpanna karI. evA prakAranI eka vedanAthI paNa sAdhAraNa prANI taraphaDIne tatkSaNa mRtyune pAme che. 26 tyAre mahAvIra te badhI jAtanI vedanAone zAMta bhAvathI sahana karatA rahyA. rAkSasI-baLa mahAvIranA AtmabaLa AgaLa parAsta thaI gayuM. tenI dhIraja khUTI gaI. prabhunI adbhuta titikSA joIne te cakita ane caMbhita thaI gayo. aMte hArIne mahAvIranA caraNomAM DhaLI paDayo, "bhagavAna! mAro aparAdha kSamA kare! meM Apane oLakhyA nahi A rIte te vinamra banIne prabhunI stuti karavA lAgI gayA. ---* bhagavAnanAM svapna: eka muharta rAtri avazeSa rahetAM bhagavAnane te rAtre nidrA AvI gaI 227 tyAre temaNe daza svapno joyAM. 28 (1) huM eka bhayaMkara tADa jevA pizAcane mArI rahyo chuM. (2) mArI sAme eka sapheda puSkokila (purUSa keyala) upasthita che. (3) mArI sAme eka raMgaberaMgI puraskokila upasthita che. (4) be ratnamALAo mArI sanmukha che. (5) eka ta gokuLa mArI sanmukha che. (6 eka vikasita padma sarovara mArI sAme sthita che. (7) huM taraMgothI UchaLatA mahAsamudrane mArA hAthe tarIne pAra karI gayo chuM. (8) jAjavalyamAna sUrya AkhA vizvane Alokita karI rahela che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanAM svapna 173 (9) huM mArA AMtaraDAothI mAnuSAra parvatane AveSTita karI rahyo chuM. (10) huM meruparvata para caDhI rahyo chuM. svapna pUruM thatAM bhagavAnanI nidrA UDI gaI. sAdhanAkALamAM bhagavAnane te rAtre thoDI nidrA AvI hatI ane te paNa sUtAM sUtAM nahi paNa UbhAM UbhAM.29 rAtre zalapANinA bhayaMkara aTTahAsyane sAMbhaLIne grAmavAsioe te vakhate anumAna karyuM ke maMdiramAM rokAelA te sAdhu sadAne mATe poDhI gayA che ane savAra pahelAM jyAre saMgItanI sumadhura svaralaherI sAMbhaLI tyAre temanuM anumAna vadhAre daDha thaI gayuM ke sAdhunA mRtyuthI yakSa potAnA hRdayanI prasannatAne saMgIta dvArA prakaTa karI rahela che.230 utpala nAmano nimittio adhika gAmamAM raheto hato. pahelAM te bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAmAM zramaNa banyo hato paraMtu pAchaLathI zramaNatvathI bhraSTa thaI gayo hato. jyAre tene mahAvIranA yakSAyatanamAM rokAvAnA samAcAra maLyA tyAre aniSTanI kalpanAthI tenuM hRdaya ghaDakI UThayuM. 31 savAre indra zarmA pUjArInI sAthe te yakSAyatanamAM pahoMcyA. paraMtu temanI kalpanAthI viruddha yakSa dvArA bhagavAna mahAvIranI arcanA karAtI joIne tenA Azcaryane pAra rahyo nahi, te baMne prabhunA caraNomAM namaskAra karavA lAgyA. "prabhe, ApanuM Atmateja apUrva che, Ape yakSaprakopa zAMta karI dIdhuM che." nimittioe nivedana karyuM "prabho! Ape Aje rAtrinA pAchalA paheramAM daza svapna joyAM che te tenuM phaLa A pramANe maLaze. (1) Apa mehanIya karmane naSTa karazo. . (2) sadA sarvadA Apa zukla dhyAnamAM rahezo. (3) vividha jJAnamaya dvAdazAMga dhRtanI prarUpaNa karazo. ' (4) ..................? (5) caturvidha saMgha ApanI sevAmAM joDAyela raheze. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ka9pAtra (6) caturvidha deva ApanI sevAmAM raheze. (7) saMsAra sAgarane Apa pAra karazo. (8) kevaLa jJAna ane kevaLa darzanane Apa prApta karaze. (9) ahIMtahIM sarvatra ApanI kIrti kamudI camakaze. (10) samavasaraNamAM siMhAsana upara birAjIne Apa dharmanI saMsthApanA karazo. A pramANe te nava svapnanAM phaLa mArA jANavAmAM AvyAM paNa cothA svapnAnuM phaLa mArI samajamAM AvatuM nathI. bhagavAne cothA svapnAnuM phaLa batAvatAM kahyuM. utpala, huM sarva virati ane dezaviratirUpa be prakAranA dharmanI prarupaNa karIza.33 prastuta varSAvAsamAM bhagavAne paMdara paMdara divasanA ATha ardhamAsa upavAsa karyA.234 tyAMthI varSAvAsamAM pachI vihAra karIne bhagavAna marAkasannivezamAM padhAryA ane udyAnamAM birAjyA.235 tyAM bhagavAnanA tapasvI jIvana ane jJAnanI tejasvitAthI janatAnA manamAM zraddhAnA dIpa prajajavalita thaI UDyA. dhyAnaparAyaNa mahAvIranI cAre bAju janatA zraddhApUrvaka AvIne jAmavA lAgI, prastuta sannivezamAM acchedaka nAmane pAkhaMDI raheto hato ke je potAnuM gujarAna jyotiSa vagerethI calAvato hato. mahAvIranI tejasvI pratibhAthI tenI pratibhA prabhAvahIna (jhAMkhI) banI gaI. teNe bhagavAnane nivedana karyuM- "bhagavAna! ApanuM vyaktitva apUrva che. Apa anyatra padhAro kemake ApanA ahIM birAjavAthI amAruM gujarAna cAlatuM nathI. ame bIje koI ThekANe jaIe te paricaya ane pratibhAnA abhAvamAM amane kaI paNa pUchaze nahi, karUNAvatAra mahAvIre tyAMthI vihAra karI dIdhe.236 -* caMDakauzikane pratibaMdha dakSiNa vAcAlAthI uttara vAcAlA javAnA be mArga hatA. eka kanakhala AzramamAMthI thaIne ane bIje bahArathI. Azramane mArga sIdho Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMDakauzikane pratibaMdha 175 hovA chatAM paNa nirjana, bhayAnaka ane vikaTa saMkaTayukta hatA. bahArane paMtha kuTila ane lAMbe hato. paraMtu sugama ane vipadethI mukta hato. AtmAnI mastImAM gajarAjanI mAphaka DelatA mahAvIra sIdhA paMtha upara ja potAnAM kadama vadhAratA jaI rahela hatA. 273 gavALAe cetavatA kahyuM. "devArya! te bAju na padhAro. te mArgamAM eka bhayaMkara dRSTiviSa sarpa rahe che ke jenA jherIlA kuMphADAthI mAnava te zuM paNa pazupakSI paNa sadAne mATe AMkha mIMcI le che. te eTale bhayaMkara che ke jyAM jue che tyAM jhera varasavA lAge che, AganI javALAo nIkaLe che. tenA kAraNe AsapAsanAM vRkSo paNa sUkAI gayAM che. cAre bAju sumasAma thaI gayela che. tethI Apa bahAranA mArgathI padhAre. paraMtu mahAvIra mauna hatA. te temanA lakSya tarapha AgaLa vadhI rahela hatA. paMthathI vicalita thavuM te teo zIkhyA na hatA. govALoe pharIvAra rokavAno prayAsa karyo paraMtu teo saphaLa na thaI zakyA. bhagavAna AgaLa vadhI gayA. caMDakauzikanA sthAna upara jaIne dhyAnamAM UbhA rahI gayA. ra38 temanA manamAM premanA dUdhane sAgara UchaLI rahela hate. bhayaMkara phUMphADA mArato nAgarAja bahAra nIkaLyo. rAphaDAnI pAse bhagavAnane joIne te ekadama thaMbhI gayo. pachI teNe ekAeka kSubdha thaIne phUMphADA mAryo paraMtu bhagavAna upara kAMI paNa asara thaI nahi. teNe aneka DaMkha dIdhA tepaNu bhagavAnane zAMtaprazAMta joIne te stabdha thaI gayo. AzcaryamAM DUbelo viSadhara mahAvIranI mukhamudrAne ekITaze joI rahyo temAM kayAMya reSa ke kodhanI rekhAo na hatI paraMtu madhura maMdahAsya khIlI rahyuM hatuM. aMte amRtanI AgaLa viSa hArI gayuM. mahAvIre nAgarAjane zAMta joIne dhyAnathI nivRtta banIne kahyuM"caMDakauzika! bedha pAma! "bugjha bujha caMDakAsiyA' zAMta thA, jAgRta thA. ajJAnanA aMdhakAramAM jyAM bhaTakI rahela che. pUrvajanmanA duSkarmone Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kapasUtra kAraNe tAre sarpa banavuM paDyuM che, je hajI paNa tuM saMbhALIza nahi te bhaviSya timirathI chavAI jaze. 240 te bhagavAnanAM amRta jevAM vacanee nAgarAjanA mAnasamAM vicArajyoti prajjavalita karI dIdhI, ciMtana karatAM karatAM pUrva janmanuM calacitra netranI sAme nAcavA lAgyuM. 24 "huM pUrva janmamAM zramaNa hato. asAvadhAnIthI bhikSA levA jatI vakhate paganI nIce deDakI AvI gaI. ziSya dvArA preraNA maLavA chatAM paNa meM AlocanA na karI ane ahaMkAravaza ziSyane mAravA doDyo. aMdhakAramAM thAMbhalA sAthe mAthuM aphaLAyuM. AyuSya pUrNa karIne jatiSka deva baneane tyAMthI prastuta AzramamAM kauzika tApasa bane. mArI krUra prakRtithI badhA kaMpe che. eka vakhata zvetAMginInA rAjakumAroe AzramanAM phaLaphUla teDyAM. huM tIkSNa kuhADIthI tene mAravA doDyo paNa paga lacakI gayo ane te ja kuhADIthI huM jAte kapAI gayo, tyAMthI AyuSya pUrNa karIne sarpa bane." AvI jAtanAM pUrva pAponI smRtithI hRdaya vikaLa tema ja vihaLa thaI UThayuM. AtmabhAna thatAMja te pote karelI bhUlane pazcAttApa karavA lAgyo. bhagavAnanA caraNAravindamAM namI paDaze. tenAM hRdayanAM paDa pIgaLI gayA. bhagavAnanA pAvana pravacanathI te pavitra banI gayo. teNe daDha pratijJA grahaNa karI ke AjathI huM koIne satAvIza nahi. teNe AjIvana anazana karI lIdhuM. 242 bhagavAnane tyAM UbhA rahelA joIne loko AvavA lAgyA. nAgarAjamAM AvuM adbhuta parivartana joIne janatA cakti thaI gaI. jene mAravA mATe eka divasa janatA unmatta hatI Aja tenI arcanA karIne te AnaMdamagna thaI rahI hatI. tyAMthI bhagavAna uttara vAcALA padhAryA. nAgasenane tyAM paMdara divasanA upavAsanuM pAraNuM karI zvetAMbIkA padhAryA. samrATa paradezIe bhAvabhInuM svAgata karyuM. tyAMthI surabhipura padhArI rahela hatA tyAM mArgamAM samrATa pradezI pAse jatA pAMca naiyika rAjAoe bhagavAnanI vaMdanA karI, 243 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAva kinAre lAgI gaI * nAva kinAre lAgI gaI - surabhipura padhAratI vakhate gaMgAne pAra karavAnA hetuthI bhagavAna siddhadattanI naukAmAM ArUDha thayA, naukA jevI vahetI thaI teTalAmAM ja jamaNI khAjuthI ghuvaDanA, kAnane kaDavA lAge tevA zabdo sAMbhaLIne khemila nimittiAe yAtrione kahyuM 'mAru vizrva Avaze paNa A mahApuruSanA prabaLa puNyathI ApaNe bacI jaIzuM. 4 AgaLa vadhatAM ja AMdhI ane teAphAnathI naukA vamaLa (bhammara ) mAM phasAi gai. kahevAya che ke tripRSTa vAsudevanA bhavamAM je siMhane mAryA hatA te suSTa nAmanA deva thayA ane pU veranA kAraNe gaMgAmAM tAphAna zarU karI dIdhuM, bIjA yAtrIo bhayathI ka*pI UThayA paraMtu mahAvIra niSkapa hatA. aMtamAM mahAvIranA prabhAvapUrNa vyaktitvathI naukA kinAre lAgI gaI. * dharmacakravatI H 177 bhagavAna nAvamAMthI UtarIne gaMgAnA kinAre rahelA ghRNAka sannivezanI bahAra dhyAnastha mudrAmAM UbhA rahI gayA. bhagavAnanAM caraNacinA joIne puSya nAmanA eka nimittiyAnA mAnasamAM vicAra UThayA ke A caraNa-cihnA tA avazya koi cakravartI samrATanAM che ke je atyAre koI saMkaTamAM gherAI ne ekalA pharI rahela che. huM jaine tenI sevA karuM. cakravatI jyAre samrATa banaze tyAre te prasanna thaine mane nyAla karI deze. 45 te caraNa-cihnAne zvetAM bhagavAnanI pAse pahoMcyA para Mtu bhikSukanA veSamAM bhagavAnane joine tenA AzcaryanA pAra rahyo nahi, teNe vicAra karyo ke cakravatI samrATanAM saMpUrNa lakSaNa zarIra upara vidyamAna hovA chatAM paNa A bhikSuka zA mATe haze! tene jyAtiSazAstranuM kathana mithyA mAlUma paDayuM, te jyAtiSazAstranA graMthAne gaMgAmAM DubADavA taiyArI karI rahyo hatA tyAM ja devendra prakaTa thaIne kahyuM: puSya! A koI sAdhAraNu bhikSuka nathI! dharmacakravartI che. cakravartI samrATathI paNa caDhiyAtA che. devA ane Indro dvArA paNa vaMdanIya ane anIya che, 246 puSya bhagavAnane vaMdana karIne cAlI nIkaLyeA, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 kalpasUtra - gozAlakane bheTe - bhagavAna mahAvIre bIju varSAvAsa rAjagRhanA upanagara nAlaMdAnI taMtuvAya zALA (vaNakaranI udyogazALA)mAM karyuM. tyAM makhaliputra gozAlaka 247 paNa varSAvAsa mATe pharato Avyo hato. te bhagavAnanAM tapa ane tyAgathI AkarSita thaye. hakIkate te teNe bhagavAnanA mA khamaNanA pAraNe pAMca divya prakaTa thatAM joI, ane AkAzamAM devaduMdubhi sAMbhaLI tyAre te bhagavAnanA camatkArika tapathI AkRSTa thaIne temane ziSya banavA mATe utsuka thaI gayo. te bhagavAnane pitAne ziSya banAvavAnI prArthanA karavA lAgyA, prabhu mauna rahyA 248 te varSAvAsamAM bhagavAne eka-eka mAsanuM dIrdha tapa karyuM. varSAvAsanI pUrNAhutinA divase gozAlaka bhikSA mATe nIkaLe tyAre teNe prabhune prazna pUchaye-"tapasvI! Aje mane bhikSAmAM zuM maLaze?" uttara ApatAM bhagavAne kahyuM - kedarAnAM vAsI tAMdula, khATI chAza ane khoTe rUpiyo," bhagavAnanI bhaviSyavANI mithyA banAvavAnA hetuthI te zreSThIonA gaganacuMbI bhavya bhavanamAM pahoMcyo paraMtu hatAza ane nirAza thaIne khAlI pAcho Avyo. pachI garIbonI jhUMpaDIo tarapha AgaLa vadhyo. eka lahAranA gherathI tene khATI chAza, vAsI bhAta ane dakSiNAmAM eka rUpiye maLe. basa, A ghaTanAe tene niyativAda tarapha AkarSita karyo. te vicAravA lAgyuM je banavAnuM hoya che te banIne ja rahe che ane te badhuM e pahelAMthI ja nizcita raheluM che. - bhagavAna mahAvIra nAlaMdAthI vihAra karIne kellAgasannivezamAM padhAryA ane tyAM eka brAhmaNanA ghera cAturmAsakSapaNanuM pAraNuM karyuM. A bAju gozAlaka bhikSA laI pAcho pharyo paraMtu bhagavAnane tyAM nahi jotAM zodhatAM zodhatAM kellAgasannivezamAM AvI pahoMcyA. bhagavAnane ziSya banAvavAnI pharI pharIne prArthanA karI paraMtu bhagavAne tenI vAta svIkArInahi. 49 gazAlaka prakRtithI caMcaLa, uddhata ane lolupa hatA. te bhagavAnanI sAthe ja kellAgasannivezathI suvarNa khela jaI rahela hatA. mArgamAM eka Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gazAlakane bheTo 179 govALanI maMDaLI khIra pakAvI rahela hatI. khIra joIne gozAlakanuM mana te khAvA mATe, talapApaDa thaI gayuM. mahAvIrane nivedana karyuM. mahAvIra kahyuM- "khIra pAtAM pahelAM ja hAMDalI phUTavAne lIdhe te ghULamAM maLI jaze." gozAlake gavALAnI pAse jaI A vAta kahI dIdhI ane pote khIra khAvAnI abhilASAthI tyAM rokAI gayo. bhagavAna AgaLa vadhyA. govALAe hAMDalInI khUba rakSA karI chatAM paNa phUTI gaI ane khIra dhULamAM bhaLI gaI. 250 gozAlaka viluM moTuM karIne mahAvIranI pAse pahoMcyuM. A ghaTanAthI tenI dhAraNA evI daDha thaI gaI ke je banavAnuM che te kadI TALI zakAtuM nathI. te "niyativAda" no pAko samarthaka banI gayo. tyAMthI vihAra karIne bhagavAna "brAhmaNagrAma padhAryA. tenA be vibhAga hatA. eka "naMda pATaka" ane bIje "upanaMda pATaka bhagavAna naMdA pATakamAM naMdanA ghare bhikSA mATe padhAryA. bhagavAnane vAsI bhojana prApta thayuM. paraMtu zAMtabhAvathI temaNe tene svIkAra karyo. gozAlaka upanaMda pATakamAM upanaMdane tyAM bhikSA mATe gaye. dAsI, tAMdulanI bhikSA ApavA lAgI tyAre gozAlake moM macakoDyuM ane tene levAno InakAra karI dIdhuM. gozAlakanA AvA abhadra vyavahArathI upanaMda kopAyamAna thaI gayo ane dAsIne kahyuM - te bhikSA na le to tene mAthA upara pheMkI de. dAsIe svAmInI AjJAthI bhikSA tenA mAthA upara nAkhI dIdhI. gozAlaka gusse thaI gayo. zrApa ApIne bakta bane tyAMthI cAlI nIkaLyo. bhagavAna tyAMthI aMga dezanI rAjadhAnI caMpAnagarImAM padhAryA. 25 gozAlaka paNa sAthe ja hato. bhagavAne trIju varSAvAsa tyAM vItAvyuM. varSAvAsamAM babbe mAsanAM utkRSTa AkarAM tapanI sAthe vividha Asana ane dhyAnayoganI sAdhanA karI, prathama pAraNuM caMpAmAM karyuM ane bIju caMpAnI bahAra, bhagavAna varSAvAsa pachI kAlAyasanniveza padhAryA tyAMthI pattakAlAya padhAryA ane baMne sthAne khaMDeromAM UbhA rahI dhyAna karyuM. baMneya sthaLe gozAlake pitAnI vikArayukta ane avivekI pravRttinA kAraNe lekIne mAra khAdho. bhagavAna te rAtonI rAta sudhI dhyAnamAM lIna rahyA. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180. kalpasUtra tyAMthI bhagavAna kumArakasanniveza padhAryA. tyAM teo caMpaka ramaNIya udhAnamAM kAyotsarga pratimA dhAraNa karIne rahyA. rapa3 bhikSAne samaya thatAM gozAlake bhikSA levA javAnA hetuthI mahAvIrane prArthanA karI, bhagavAne kahyuM: "mAre upavAsa che." gozAlaka cAlI nIka. te vakhate pApatya muni candrasthavira kumArasannivezamAM kuMbhAra kUvaNayanI zALAmAM birAjatA hatA. gozAlake pArthApatya munionAM raMgaberaMgI vastra joIne pUchayuM: "tame koNa cho?' temaNe javAba Ape "ame nigraMtha chIe ane bhagavAna pArzvanAthanAM ziSyo chIe." gozAlake kahyuM: "tame kaI jAtanAM nigraMtha che! ATalAM sArAM vastra ane pAtra rAkhe che chatAM paNa pitAne nigraMtha kahe che! ema lAge che ke tame tamArI AjIvikA calAvavA mATe ja Avo prapaMca dhAraNa karIne beThA che! juo sAcA nirgathe te mArA dharmAcArya che ke je vastra ane pAtra rahita che ane tapa tathA tyAganI sAkSAta pratimUrti che." pArthApatya zramaNoe kahyuM "je tuM che tevAM ja tArA dharmAcArya paNa svayaM-gRhItaliMga haze." gozAlake kopAyamAna thaI kahyuM: "mArA dharmAcAryanI tame loko niMdA karI rahela che. mArA dharmAcAryanA divya tapatejathI tamAro upAzraya baLIne bhasma thaI jAva." pArthApatya zramaNae kahyuM "ame tamArA jevAnA zApathI bhasma thavAnA nathI." lAMbA vakhata sudhI vivAda karyA pachI gozAlaka pAcho pharIne mahAvIranI pAse AvyA ane be "Aje mArI AraMbhasahita ane parigrahavALA zramaNothI mulAkAta thaI. temane meM zrApa Apyo chatAM paNa temane jarA jeTale paNa vALa vAMke na thA." bhagavAne kahyuM ke teo pArthApatya aNagAra che.54 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gazAlakane bheTe 181 tyAMthI vihAra karIne bhagavAna corAkasanniveza padhAryA, 255 tyAM taskarene ghaNe bhaya hatuM. tethI cokIdAro satata sAvadhAna rahetA hatA. cokIdAroe paricaya meLavavA mATe bhagavAnane prazna karyA paraMtu bhagavAna mauna rahyA. cokIdAroe guptacara samajIne bhagavAnane aneka yAtanAo ApI. senA ane jayaMtI nAmanI parivrAjikAo ke je utpala nimittiAnI bahena hatI temane khabara paDI ke tarata ja tyAM pahoMcI ane cakIdAne kahyuM ke A siddhArthanaMdana mahAvIra che." ema jANatAM A rakSakoe (cokIdAroe) temane mukta karI dIdhA.56 bhagavAna tyAMthI pRSTacaMpA padhAryA ane cothuM varSAvAsa tyAM pasAra karyuM, prastuta varSAvAsamAM cAra mAsa mATe AhArapANI choDIne bhagavAna AtmaciMtana ane dhyAnamudrAmAM UbhA rahyA. varSAvAsa pachI bhagavAna kayaMgalA nagarI padhAryA. tyAM daridratheranA devaLamAM dhyAnastha thayA. 257 tyAMthI vihAra karIne zrAvastInI bahAra dhyAna karyuM. kaDakaDatI ThaMDI paDI rahela hatI te paNa bhagavAna ThaMDInI paravAha karyA vinA rAtabhara dhyAnamAM rahyA. 258 ThaMDImAM gozAlaka ghaNe herAna the, tyAM devaLamAM dhArmika utsava hovAthI strI puruSo vagere ekaThAM thaIne nRtyagAna karI rahyAM hatAM. gozAlaka temanI ThekaDI karavA lAge - "A kevo dharma che ke jemAM strI-puruSa ekasAthe nirlajaja thaIne nAcI rahe." lokoe gazAlakane pakaDIne bahAra dhakelI dIdhe. te ThaMDImAM dhrujavA lAgyo ane bolyo ke A saMsAramAM sAcuM bolIne vipatti vaheravAnI che. lokoe devAryane ziSya samajIne tene pharI aMdara belA paraMtu te te pitAnI AdatathI lAcAra hatA. pahelA yuvakoe khUba mAra mAryo pachI vRddhoe tenI vAta sAMbhaLI na sAMbhaLI karIne khUba jorathI vAjA vagADavA kahyuM, savAre bhagavAna tyAMthI vihAra karIne zrAvastI padhAryA. zrAvastImAM zivadatta brAhmaNanI patnIe mRta bALakanA rUdhiramAMsanI khIra banAvI ane te gozAlakane ApI, gozAlake te khAdhI, prabhue tenA rahasyanuM uddaghATana karyuM. gozAlake vamana karyuM AvI badhI vAto joIne tene niyativAda para daDha vizvAsa thaI gaye. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 kalpasUtra zrAvastIthI vihAra karIne "haliduga" gAme padhAryA, gAmanI pAse ja eka "haliduga" nAmanuM virATa vRkSa hatuM. bhagavAna dhyAnane mATe A sthaLa upayukta che ema samajIne tyAM ja rokAyA. bIjA aneka pathikoe paNa rAtrimAM tyAM vizrAma karyo. temaNe ThaMDIthI bacavA mATe agni pragaTAvyuM. te musApharoe te sUryodaya thayA pahelAM ja AgaLa prasthAna karI dIdhuM. te agni dhIme dhIme dhyAnamAM rahelA mahAvIranI najIka AvI pahoMcyo. gazAlaka te AganI lapalapAtI javAlAone jevI potAnA tarapha AvatI joI teja te tyAMthI bhAgI chUTayA paraMtu mahAvIra to temanA dhyAnamAM magna hatA. javAlAe AgaLa vadhI, mahAvIranA paga te javAlAonI lapaTathI dAjhI gayA chatAM paNa teo dhyAnathI vicalita na thayA. 259 madhyAhana samaye teoe tyAMthI AgaLa prayANa karyuM. "naMgalA" thaIne "Avarta padhAryA ane anukrame vAsudeva tathA baLadevanA maMdiramAM dhyAna karyuM. A pramANe anya aneka kSetrane pitAnA caraNa-kamaLathI pavitra karIne bhagavAna "rAkasanniveza" padhAryA. tyAM gozAlakane guptacara samajIne ghaNe mAra mAravAmAM AvyuM. 260 tyAMthI bhagavAna "kalabukA" sanniveza tarapha jaI rahyA hatA tevAmAM te raste tyAMnA adhikArIo kAlahasti taskarene pI karatAM tyAMthI nIkaLyA, mArgamAM bhagavAna mahAvIra ane gozAlaka maLyA. temaNe paricaya pUchayo paraMtu bhagavAna mahAvIra mauna hatA. ane kautuka jovA mATe gozAlaka paNa cUpa rahyo. baMnene taskara samajIne temaNe tene aneka yAtanAo ApI chatAM paNa mauna bhaMga na karyuM. chevaTe daraDAMthI jakaDIne temaNe temanA moTAbhAI meghanI pAse mokalI dIdhA. medhe gRhasthAzramamAM kSatriyakuMDamAM mahAvIrane joyela hatA tethI jotAMveMtaja yAda tAjI thaI gaI ane bhagavAnane oLakhI lIdhA. tarata ja temane baMdhanamAMthI mukata karIne temanA ajJAnanA kAraNe karavAmAM Avela aparAdhanI kSamA mAgI. 211 - lATapradezamAM gaMbhIra vicAra maMthana pachI bhagavAna mahAvIre karmonI vize Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lATapradezamAM 183 nirjarA mATe lATapradeza (saMbhavita rIte baMgALamAM gaMgAnA pazcima kinArA) tarapha prasthAna karyuM. te pradeza te yugamAM anArya mAnavAmAM AvatuM hatuM, tyAM vicaraNa karavuM atyanta duSkara hatuM. 13 te prAMtanA be bhAga hatA. eka vajAbhUmi ane bIjI zubhabhUmi.214 te uttara rADha ane dakSiNa rADhanA nAmathI paNuM prasiddha hatA. te baMnenI madhyamAM ajaya nadI vahetI hatI. bhagavAne baMneya sthaLomAM vicaraNa karyuM. te kSetramAM bhagavAnane je ugra upasargo upasthita thayA tenuM romAMcaka varNana AryasudharmAe AcArAMgamAM nIce pramANe karela che - tyAM rahevA mATe temane anukULa AvAsa prApta na thayA. aneka prakAranA upasargo sahana karavA paDayA. lUkhuM-sUkuM vAsI bhojana paNa ghaNI muzkelIthI prApta thatuM hatuM. kUtarAo bhagavAnane cheTethI joIneja karaDavA mATe doDatA hatA. tyAM evA ghaNu ochA mANase hatA ke je karaDavA dhasatA ke phADI khAtA kUtarAone haTAve paraMtu UlaTAnuM teo kUtarAone sIsakArI karI karaDavA mATe uzkeratA. paraMtu bhagavAna mahAvIra te prANIo upara koI paNa jAtane durbhAva lAvatA nahi. temane temanA zarIra upara kaI paNa jAtanI mamatvabuddhi na hatI. AtmavikAsane hetu samajIne grAma-saMkaTone saharSa sahana karatAM teo sadA prasanna rahetA.rapa ' "jevI rIte saMgrAmamAM gajarAja, zatruonA AkarA prahAronI jarA jeTalI paNa paravA karyA vinA AgaLa ja vadhato jAya che te ja rIte bhagavAna mahAvIra paNa lATapradezamAM upasargonI kaMIpaNa paravA karyA vinA AgaLa vadhatA rahyA. tyAM temane rokAvA mATe koI vakhata dUra dUra sudhI gAma paNa upalabdha thatA nahi tyAre bhayaMkara araNyamAMja rAtrivAsa karatA, jyAre teo kaI gAmamAM jatA tyAre gAmanI pAse pahoMcatAMja gAmanA lako bahAra nIkaLIne temane mArapITa karavA lAgatA ane bIjA kaI gAme javAnuM kahetA. te anArya loko bhagavAna upara daMDa muSThi bhAlA ke DhephAMthI prahAra karatA ane pachI prasanna thaIne kikiyArIo karatA.26 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 184 tyAMnA krara mANasoe bhagavAnanA suMdara zarIrane phADI khAdhuM. temanA upara vividha jAtanA prahAro karyA. bhayaMkara parISahe temanA mATe upasthita karyA, temanA upara dhULa pheMkI. teo bhagavAnane uchALI uchALIne daDAnI mAphaka pachADatA. Asana uparathI dhakelI detA to paNa bhagavAna zarIranA mamatvathI rahita thaIne, koI paNa jAtanI IcchA ane AkAMkSA vagara saMyama sAdhanAmAM sthira rahIne kaSTone zAMtithI sahana karatA.17 jevI rIte kavaca dhAraNa karelA zUravIranuM zarIra yuddhamAM akSata (ghavAyA vagaranuM) rahe che tevI ja rIte acela evA bhagavAna mahAvIre atyaMta kaThera kaSTone sahana karavA chatAM potAnA saMyamane akSata rAkhyo.182 A pramANe samabhAvapUrvaka bhayaMkara upasargo sahana karIne bhagavAne ghaNAM karmonI nirjarA karI nAkhI. teo pharI Arya pradeza tarapha AvI rahyA hatA tevAmAM pUrNakalaza sImA prAntamAM be cora maLyA. teo anArya pradezamAM corI karavA jaI rahyA hatA. bhagavAnane sAme AvatA joIne temaNe apazukana mAnyuM. tethI teo tIkSNa hathiyAra laIne bhagavAnane mAravA mATe dhasyA paraMtu te vakhate svayaM Indra pragaTa thaIne taskarone dUra karyA.69 bhagavAna Arya pradezanA malaya dezamAM vihAra karavA lAgyA ane te varSe malayanI rAjadhAnI dilA nagarImAM potAnuM pAMcamu cAturmAsa karyuM. cAturmAsika tapa ane vividha Asane sAthe dhyAna sAdhanA karatAM karatAM varSAvAsa (comAsuM) pUrNa karyuM. 72 varSAvAsa pUrNa thatAM, bhakilA nagarInI bahAra cAturmAsika tapanuM pAraNuM karI 'kadalI samAgama' "jaMbu saMDa' thaIne "taMbAyasanniveza" padhAryA. te vakhate pApatya sthavira naMdiveNu tyAM birAjI rahela hatA. gozAlake temanI sAthe paNa vAda-vivAda karyo. taMbAyathI bhagavAna "kRpiyasanniveza padhAryA. tyAM lokoe guptacara samajI bhagavAnane pakaDI lIdhA. aneka yAtanAo ApI ane kArA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaTapUtanA upadrava gRhamAM keda karI lIdhA, 'vijayA' ane 'pragalbhA' nAmanI parivrAjikAone khabara paDI eTale teo tyAM pahoMcI gaI ane adhikArIAne bhagavAnanA paricaya ApyA. adhikArIe peAtAnA ajJAna upara pazcAttApa karatAM bhagavAnane mukta karI dIdhA, 201 bhagavAne tyAMthI vaizAlI tarapha vihAra karyA, geAzAlake bhagavAna mahAvIrane kahyuM ke mane ApanI sAthe rahetAM aneka kaSTakArI du:saha yAtanA bhAgavavI paDe che. peTa pUratuM khAvA paNa maLatuM nathI. Apa tenuM nivAraNa paNa karatA nathI tethI huM have ApanAthI judA vicarIza." sAMbhaLI bhagavAna mauna rahyA. geAzAlake rAjagRhI tarapha prasthAna karI dIdhuM. 272 A vAta bhagavAna anukrame vihAra karatAM karatAM vaizAlI padhAryA ane luhAranA yaMtrAlaya (kADha) mAM dhyAna dharIne sthira thayA. te luhAra cha mAsathI asvastha hatA. bhagavAnanA AvavAnA bIjAja divasathI kAMIka svasthatAnA anubhava thatAM te peAtAnAM sAdhanA laIne yatrAlayamAM pahoMcyA tyAM ekAntamAM bhagavAnane dhyAna mudrAmAM joIne teNe ama`gaLa mAnI hathoDA laIne mahAvIra upara prahAra karavA jevA te AgaLa vadhyA tevA ja divya devazaktithI sahasA tyAM ja stabdha thaI gayA. 3 185 vaizAlIthI vihAra karI bhagavAna grAma-sanniveza padhAryA ane vibhelaka yakSanA yakSAyatanamAM dhyAna karyuM, bhagavAnanA tAmaya jIvanathI yakSa prabhAvita thaIne guNakIna karavA lAgyA. 274 * kaTapUtanAnA upadrava bhagavAna mahAvara grAmaka sannivezathI vihAra karIne zAlIzInA ramaNIya udyAnamAM padhAryA, mahA mahinAnA saNasaNatA samIra vahetA hatA. sAdhAraNa mAnavA gharemAM garama kapaDAM paheravA chatAMya kAMpatAM hatAM. paraMtu tevI ThaMDIthI bharelI rAtrimAM paNa bhagavAna vRkSanI nIce dhyAna dharIne UbhA hatA. te samaye TapUtanA nAmanI vyantaradevI tyAM AvI, bhagavAnane dhyAnanI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 kalapasUtra avasthAmAM jaIne tenuM vaira jAgRta thaI gayuM. te parivrAjakanuM rUpa banAvI medhadhArAnI jema jaTAmAMthI bhISaNa jaLa varasAvavA lAgI, ane bhagavAnanA komaLa khabhA upara UbhI thaIne teja havA karavA lAgI, ane barapha jevuM zItaLa pANI ane ThaMDe pavana talavAranA prahArathI paNa vadhu tIkSNa mAlUma paDatAM hatAM. topaNa bhagavAna dhyAnathI vicalita na thayA. te vakhate samabhAvanI ucca zreNI para caDavAthI bhagavAnane viziSTa avadhijJAna (parama avadhijJAna)nI upalabdhi thaI. parISaha sahana karavAnuM apAra sAmarthya joIne kaTapUtanA avAk thaI ane vismita banI gaI. prabhunA dherya samakSa te parAjita thaIne prabhunA caraNomAM mUkI gaI ane pitAnA aparAdha mATe kSamAyAcanA karavA lAgI. 25 gozAlaka paNa cha mAsa sudhI pRthaka bhramaNa karI aneka kaSTo bhagavIne Akhare pharIne bhagavAnanI pAse AvI gaye. bhagavAna tyAMthI paribhramaNa karatAM bhadiyA nagarI padhAryA. cAturmAsika tapa. Asana ane dhyAnanI sAdhanA karatAM chaThTha varSAvAsa tyAM pUruM karyuM. varSAvAsa pUrNa thayA bAda nagaranI bahAra pAraNuM karI magadha tarapha prayANa karyuM. magadhanAM aneka gAmomAM pharatA AlaMbiyA padhAryA. cAturmAsika tapanI sAthe dhyAna karatAM sAtamuM cAturmAsa tyAM pUrNa karyuM. 26 cAturmAsika tapanuM nagaranI bahAra pAraNuM karIne kuMDAga-sanniveza ane tyAMthI pAchA madana-sanniveza padhAryA. banne sthaLomAM anukrame vAsudeva ane baLadevanA maMdiramAM sthira thaIne dhyAna karyuM. tyAMthI lohArgalA padhAryA. te vakhate lohArgalAnA pADozI rAjyonI sAthe kaMIka saMgharSa cAlI rahela hatuM. tethI tyAMnA badhA adhikArIgaNa AvatA jatA musApharothI pUrNa jAgRta rahetA hatA. paricaya vinA rAjadhAnImAM keIne paNa praveza niSiddha hato. bhagavAnane paNa paricaya pUchavAmAM Avyo paNa teo te mona hatA. paricaya na maLatAM adhikArIo temane pakaDIne rAjasabhAmAM laI gayA. tyAM asthika gAmathI utpala nimittio Avela Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ talane prazna : vaizyAyana tApasa 187 hato. teNe jevA bhagavAnane joyA ke tarata ja uThIne vaMdana karyuM ane belyo ke- "A guptacara nathI paraMtu siddhArthanaMdana mahAvIra che. dharma cakravatI che." paricaya prApta thatAM ja rAjA jitazatrue bhagavAna ane gozAlakane satkArapUrvaka vidAya karyA. ra7s ' lohArgalAthI bhagavAne parimatAla nagara tarapha prasthAna karyuM. nagaranI bahAra thoDA vakhata sudhI zakaTamukha udyAnamAM dhyAna karyuM. vigura zrAvake tyAM temane satkAra karyo. tyAMthI ujAga, gabhUmine pAvana karatAM rAjagRhI padhAryA. tyAM cAturmAsika tapa grahaNa karI vividha AsanenI sAthe dhyAna karatA rahyA. 278 UMcI-nIcI ane tirachI traNeya dizAomAM sthita padArtho upara pitAnuM dhyAna kendrita karatAM prabhue tyAM dhyAna karyuM. 2% tyAM AThamuM varSAvAsa vyatIta karyuM. nagaranI bahAra cAturmAsaka tapanuM pAraNuM karI vizeSa karmanirjarA karavA mATe pharIne anAryabhUmi tarapha (rAddha deza tarapha) prayANa karyuM. pahelAnI mAphaka ja anArya pradezamAM konI sAthe ramata ramatAM karmonI ghora nirjarA karI. yogya AvAsa na maLavAnA kAraNe vRkSanI nIce khaMDeromAM tathA aniyata vAsamAM varSAvAsa pUrNa karyo. cha mahinA sudhI anArya pradezamAM vicaraNa karI pharIne bhagavAna Arya pradezamAM padhAryA. 280 - talane praznaH vaizyAyana tApasa AryabhUmimAM praveza karI bhagavAna siddhArtha purathI kUrmagrAma tarapha padhArI rahyA hatA. gozAlaka paNa sAthe ja hato. rastAmAM sAta puSpavALA eka talanA laherAtA choDane joIne gozAlake jijJAsA karI pUchyuM ke "bhagavana! zuM A choDa phaLavALuM thaze." samAdhAna karatAM bhagavAne kahyuM: "A choDa jarUra phaLavALuM thaze ane sAteya phUlonA jIva eka phaLImAM utpanna thaze." bhagavAnanA kathanane mithyA karavAnI dRSTithI gozAlake pAchaLa rahIne te cheDane ukheDIne eka kinAre pheMkI dIdhe: ramubha saMyogavaza te ja vakhate haiDe varasAda Avyo ane Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 kalpasUtra te talane choDa pharI jaDa jamAvIne rithara thaI gaye. te sAta phUla paNa te ja pramANe te talanI phaLImAM sAta talanA rUpamAM utpanna thayA. bhagavAna kurmagrAma AvyA. kUrma grAmanI bahAra vaizyAyana nAmane tApasa prANAyAma-pravrajyA svIkAra karI sUryamaMDalanI sanmukha daSTi kendrita karI banne hAtha upara UMcA rAkhIne AtApanA laI rahyo hato. taDakAnA tApane lIdhe jaTAmAMthI juo pRthvI upara TapoTapa paDI rahI hatI ane te pAche temane upADI upADIne pharI jaTAmAM mUkI rahyo hato. gozAlake A dazya joyuM te kutUhala vaza bhagavAnanI pAsethI UThIne te tapasvI pAse AvIne belyo-tuM koI tapasvI che ke junuM zayyAtara (ghara)?" tapasvI zAnta rahyo. A ja vAtane gozAlaka vAraMvAra belate rahyo. tapasvI kodhamAM AvI gaye. te potAnI AtApanAbhUmithI sAta-ATha paga pAchaLa gaye ane jezamAM AvIne teNe pitAnA tapathI maLela tejelabdhi gozAlakane bhasma karavA mATe choDI. gozAlaka Darane mAryo bhAgya ane prabhunA caraNamAM chupAI gayA. dayALu mahAvIre zItaLa lezyAthI tene zAMta karI dIdhe. gozAlakane surakSita Ubhelo joIne tApasa badhuM rahasya samajI gayo. teNe pitAnI jeleriyAnuM pratyAvartana (pAchI kheMcI lIdhI) karyuM ane vinamra zabdomAM belyo, "bhagavAna! meM Apane jANyA. Apane oLakhyA" gozAlake AvI camatkArI zakti prApta karavAnI vidhi pUchI. bhagavAna mahAvIre tene tejezyAnI upalabdhinI vidhi batAvI 282 bhagavAne keTalAka vakhata pachI pharIne tyAMthI siddhArtha pura tarapha prayANa karyuM. talane choDa Ugyo hato te jagyAe AvatAM ja gozAlakane atItanI ghaTanAnI smRti AvI gaI. teNe kahyuM: "bhagavana! ApanI te bhaviSyavANI mithyA thaI gaI che. mahAvIre kahyuM : "nahi te anya sthaLe je lAgele talane choDa che te teja che ke jene te ukheDIne pheMkI dIdhe hato." gozAlakane zraddhA beThI nahi. te talanA cheDa pAse gayA ane talanI phaLIne teDIne joyuM te temAMthI sAta ja tala nIkaLyA. prastuta ghaTanAthI paNa gozAlaka niyativAda tarapha AkRSTa thayo. tene evo Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ talano prazna : vaizyAyana tApasa 189 vizvAsa sudRDha banI gayA ke "badhA jIvA marI marIne pharI peAtAnI ja caiAnimAM utpanna thAya che." 23 tyAMthI geAzAlake bhagavAnanA sAtha cheADI dIdhA. te zrAvastI gayA. ane 'hAlAhalA' nAmanI kuMbhAraNanI bhAMDazALAmAM rokAine mahAvIra dvArA khatAvela vidhi anusAra tebelabdhinI sAdhanA karavA lAgyA, yathAsamaye siddhi prApta thaI. tenI prathama parIkSA karavA te kUvA upara gayA. tyAM pANI bharatI eka mahilAnA ghaDA upara kAMkarA mAryA, DeA kaTake kaTakA thaI ne nIce paDayA. pANI vahI gayu.. mahilAe krodhamAM AvIne gALeA ApI tyAre geAzAlake teolezyAthI tene tyAM ja bhasma karI nAkhIne DhagalA banAvI dIdhI. pachI aSTAMga nimittanA jJAtA zANu, kaliMda, karNikAra, achidra, agnivezAyana, ane arjuna vagere pAse gozAlake AittizAstrAnuM adhyayana karyu. jenAthI te sukha-du:kha, lAbha - hAni, jIvana ane maraNu vagere batAvavA lAgyA ane leAkeAmAM vacanasiddha nimitti banI gayA. te siddhinA camatkArathI prasiddhi meLavI pAte pAtAne AjIvaka saMpradAyanA tIrthaMkara ALakhAvIne prakhyAta thayA.284 bhagavAna siddhApurathI vaizAlI padhAryA, nagaranI bahAra dhyAnastha mudrAmAM bhagavAnane joine amedha bALakoe temane pizAca mAnyA ane tee temane aneka yAtanAo ApavA lAgyA, akasmAta te mAthI rAjA siddhAnA snehI sakhA zaMkha nRpati nikaLyA. temaNe bALakIne 62 karyA ane pote bhagavAnanu abhivAdana karIne AgaLa cAlI nIkaLyA.5 tyAMthI bhagavAne vANijyagrAma tarapha vihAra karyAM, vacamAM gaMDakI nadI AvatI hatI, tene pAra karavA naukAmAM besIne sAmenA kinAre pahoMcyA. nAvike bhADuM mAgyuM paNa bhagavAna mauna hatA. teNe kreAdhita thaIne bhagavAnane bhADu na ApavAnA kAraNe tapelA tavA jevI retI upara UbhA karI dIdhA. sacAgavaza te vakhate zaMkharAjAnI bahenanA putra 'citra' tyAM AvI pahoMcyA ane temaNe nAvika pAsethI bhagavAnane mukta karAvI dIdhA.6 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kalapasUtra tyAMthI tyAMthI bhagavAna vANijyagrAma padhAryA. tyAM AnaMda nAmanA zramaNopAsakane avadhijJAnanI upalabdhi thaI hatI. te mahAvIranA caraNamAM pahoMcyA ane namra nivedana karyuM- "prabhe! Apane turatamAMja kevaLa jJAna utpanna thaze.ra87 ahIM yAda rAkhavAnuM che ke upAsakadazAMga sUtramAM varNavela gAthApati AnaMda ane A AnaMda bhinna che. - bhagavAna vANijyagrAmathI vihAra karIne zrAvastI padhAryA. vividha prakAranA tapa ane yogakriyAonI sAdhanA dvArA AtmAne bhAvita karatA bhagavAne dasamuM varSAvAsa tyAM ja pUrNa karyuM. - varSAvAsa pUruM thayA bAda "sAnulaThThiyasanniveza" padhAryA ane tyAM seLa divasanA niraMtara upavAsa karyA tathA vividha prakriyA dvArA dhyAnamagna thaIne bhadra, mahAbhadra, ane sarvatobhadra pratimAonI ArAdhanA karatA rahyA. ra89 pAraNA karavA mATe bhagavAna paribhramaNa karatAM AnaMdane tyAM padhAryA. tenI bahulA bhUttikA (dAsI) vadheluM anna bahAra pheMkavA jevI nIkaLI tevAja bhagavAnane dvAra upara UbhelA joyA. teNe prabhu tarapha prazvanabharI dRSTithI joyuM tyAre prabhue banne hAtha bhikSA mATe pasAryA, dAsIe bhaktibhAvathI vibhora thaIne te vadheluM anna prabhune bhikSAmAM ApyuM ane bhagavAne te vAsI annathI ja pAraNuM karyuM.90 - saMgamanA upasargo bhagavAne tyAMthI daddhabhUmi tarapha prasthAna karyuM. peDhAlagAmanI pAse peDhAla udyAnamAM ama tapa karIne ane eka acitta pudagaLa upara dRSTi kendrita karIne bhagavAna dhyAnatha hatA.ra1 bhagavAnanI AvI apUrva ekAgratA kaSTasahiSNutA, ane acaLa vairyane joIne devarAja indra bharasabhAmAM gadgada svaramAM prabhune vaMdana karatAM kahyuM: "prabho! ApanuM dhairya, ApanuM sAhasa, ApanuM dhyAna anekhuM che! mAnava to zuM paNa zaktizALI de ane dAna paNa Apane AvI sAdhanAthI vicalita karI zaktA nathI." 292 zakranI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgamanAM upasargo 191 bhAvanAnuM AkhI sabhAe bulaMda jayaghoSanI sAthe anumodana karyuM, paraMtu saMgama devanA aMtaramAM te vAta pasI na zakI. tene potAnI divya daivI zakti upara ghaNe garva hato. teNe A vAtane tIvra virodha karyo ane bhagavAnane sAdhanAmArgathI calita karavAnI dRSTithI devendranI uparavaTa thaIne tyAM pahoMcyuM ke jyAM bhagavAna dhyAnamagna hatA. teNe AvatAMnI sAtheja upasargonI jALa bichAvI dIdhI. 27 eka pachI eka bhayaMkara vipattione vAvaMToLa UbhuM karI dIdhuM. jeTaluM te kaSTa ApI zakti hatA teTaluM teNe ApyuM. zarIranA kaNekaNamAM pIDA utpanna karI paraMtu bhagavAna jyAre pratikULa upasargothI jarA jeTalA paNa calAyamAna na thayA tyAre anukULa upasargo zarU karyA. pralobhanenA ane viSaya-vAsanAnAM mahaka do upasthita karyA. gagana maMDaLamAMthI taruNa suMdarIo UtarI, hAva-bhAva ane kTAkSa karatI prabhu pAse kAma-yAcanA karavA lAgI paraMtu mahAvIra te niSkapa hatA, prastaramUrtinI jema, temanA upara koI asara na thaI. teo sumerunI mAphaka dhyAnamAM aDaga rahyA. eka rAtamAM vIsa bhayaMkara upasargo ApavA chatAM paNa prabhunuM mukha kuMdana jevuM camakatuM ja hatuM, jANe madhyAhnane sUrya hoya nahi! phATayo, aMdhAruM dUra thaI gayuM. dhIme dhIme uSAnI lAlI camakI UThI ane sUryanA tejasvI kiraNe dharatI upara UtaryA. mahAvIre dhyAnathI nivRtta thaI AgaLa prayANa karyuM. jo ke mahAvIranI adamya zaktithI eka rAtamAM ja saMgamanI samasta AzAo upara pANI pharI vaLyuM hatuM te paNa te dhRSTa prabhune pIcho nahi cheDatAM sAthe rahyo ane vAlukA" suga" "sutA" "malaya" ane "hatizIrSa' vigere nagaromAM je je sthaLe prabhu padhAryA tyAM potAnA kALA kAmone paricaya ApatA rahyo. 25 jyAre bhagavAna tasali gAmanA udyAnamAM dhyAnastha hatA tyAre te saMgama zramaNanI veSabhUSA paherI gAmamAM gayo ane gharomAM khAtara pADavA lAgyuM. jyAre te pakaDAI gaye tyAre bolyo ke "mane zA mATe Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 kalpasUtra pakaDe che? meM guru AjJAnuM pAlana karela che. je tamAre pakaDavA hoya te udyAnamAM je dhyAna karI rahelA mArA guru UbhA che temane pakaDe." te ja kSaNe loko tyAM AvyA ane mahAvIrane pakaDavA lAgyA. deraDAMthI jakaDIne gAmamAM laI javA lAgyA. te vakhate mahAbhUtila endrajAlike bhagavAnane oLakhI lIdhA ane lokone dhamakAvatAM satya hakIkta samajAvI. loko saMgamanI pAchaLa doDyA paNa tene kyAMya patto na lAgyo. 296 jayAre bhagavAna mesaligrAma padhAryA tyAre saMgame tyAM paNa bhagavAna upara taraskara kRtyane Aropa caDAvyo. bhagavAnane pakaDIne rAjya pariSadamAM laI javAmAM AvyA tyAre tyAM samrATa siddhArthanA snehI-sAthI sumAgadha rASTrIya (prAntane adhipati-vartamAna kamizanara jevo) beThA hatA. temaNe bhagavAnanuM abhivAdana karyuM ane baMdhanamukta karAvyA. tyAMthI tasalinA udyAnamAM padhArIne pharI dhyAna karyuM. saMgame corI karIne bhayaMkara zastrAtre mahAvIranI pAse lAvIne rAkhyA. lokoe cAra samajIne mahAvIrane paDayA. paricaya pUchavAmAM Avyo paraMtu pranane uttara na maLavAthI tesali kSatriye chadma velI zramaNa samajIne phAMsInI sajA ApI. phAMsInA mAMcaDA upara caDAvI gaLAmAM phasIne gALiye paNa nAkhI dIdhe ane nIcethI mAMcaDAne haThAge paraMtu jevo mAMcaDe kha ke gALiyo tUTI gayo. A pramANe sAta vakhata gALiyo tUTI javAthI badhA cakita thaI gayA. kSatriyane Adeza Ape, teNe prabhune kaI mahApuruSa samajIne mukta karI dIdhA. bhagavAna tyAMthI siddhapura AvyA. saMgama ke je zikArI ktarAnI mAphaka mahAvIranI pAchaLa lAgI rahela hatA tyAM paNa teNe mahAvIra upara cerIno Aropa caDhAvIne pakaDAvyA paraMtu kauzika nAmanA gheDAnA vepArIe bhagavAnane paricaya ApI mukta karAvyA. ra7 bhagavAna tyAMthI vrajagAma padhAryA. te divase parvane punIta divasa hovAthI badhA gharamAM khIra banAvela hatI. bhagavAna bhikSAne mATe padhAryA paraMtu saMgame sarvatra aneSaNaya-nahi levA yogya banAvI dIdhI. bhagavAna bhikSA lIdhA vinA ja pAchA pharI AvyA. 28 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIrNanI bhAvanA, pUrNanuM dAna: cha mAsa sudhI agaNita kaSTa ApyA pachI paNa mahAvIra sAdhanA pathathI vicalita na thayA tyAre saMgamanuM dhairya khUTI gayuM. te hatAza ane nirAza thaI gayo. tenuM mukha malina thaI gayuM. te hArIne bhagavAna pAse AvIne be-"bhagavAna, devarAja indra je ApanA saMbaMdhamAM kahela te pUrNa satya che, huM bhagnapratijJa chuM. Apa satyapratijJa che. ra99 have Apa prasannatAthI bhikSAne mATe padhAro. huM kaI jAtanI vidhrabAdhAo upasthita nahi karuM.00 cha mahinA sudhI meM aneka kaSTo ApyAM che, jethI Apa sukhapUrvaka saMyama sAdhanA karI zakyA nathI. have AnaMdanI sAthe sAdhanA kare. huM have jAuM chuM. bIjA devane paNa upasarga karatAM huM rokI daIza, teo Apane kaMIpaNa kaSTa Apaze nahi.301 saMgamanuM kathana sAMbhaLI bhagavAne kahyuM: "saMgama! huM koInI preraNAthI prerita thaIne athavA te koInA kathanane saMkalpamAM rAkhIne tapa karatuM nathI. mane keInAM AzvAsana vacananI paNa apekSA nathI. 302 saMgamanA prasthAna pachI, bIje divase bhagavAna cha mAsanI kaThina tapasyA pUrNa karIne vrajagAmamAM pAraNAM mATe padhAryA. tyAM vatsapAlikA vRddhAe prasannatAthI prabhune khIranI bhikSA ApI.313 vrajagAmathI AlaMbhiyA, zvetAMbikA, zrAvastI, kauzAMbI, vArANasI, rAjagRha, mithilA vagerene pAvana karatAM bhagavAna vaizAlI padhAryA, ane nagaranI bahAra samarodyAnamAM baladevanA maMdiramAM cAturmAsika tapanI sAthe varSAvAsa vyatIta karyuM.34 - jIrNanI bhAvanA, pUrNanuM dAna vaizAlImAM eka bhAvika zrAvaka jinadatta rahetA hatA. tenI saMpatti kSINa thaI javAthI loko tene jIrNazeTha kahevA lAgyA. te sAmudrika zAstranA jANakAra hatA.05 bhagavAnanI pAdarekhAone anusaratA te, te udyAnamAM gayA, tyAM prabhune dhyAnastha joIne atyaMta prasanna thayA pachI te pratidina bhagavAnane namaskAra karavA AvatA ane AhAra vagerenI abhyarthanA karatA. niraMtara cAra Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 kalpasUtra mAsa sudhI cAtakanI mAphaka icchavA chatAM paNa temanI bhavya bhAvanA pUrNa na thaI. cAturmAsa samApti pachI, bhagavAna bhikSAne mATe nIkaLyA ane pitAnA saMkalpa anusAra bhikSAveSaNa karatAM abhinava zreSThInA dvAre thobhyA. te navo dhanavAna thayuM hatuM. mULa nAma tenuM "pUrNa hatuM. zeThe beparavAthI dAsIne hukama karyo ane teNe eka cama kulatya (bAkaLA) ApyA. bhagavAne tenAthI cAra mAsanI tapasyAnuM pAraNuM karyuM.31 devaduMdubhi vAgI, pAMca divya vRSTi thaI paraMtu A bAju jIruM zeTha vATa jotAM ne jotAM ja rahI gayA. teo bhAvanAnA atyaMta UMcA ane nirmaLa zikhara upara pahoMcI rahelA hatA. kahevAya che ke je temaNe be ghaDI devaduMdubhi sAMbhaLI na hota to temane kevaLajJAna thaI jAta. varSAvAsa pUrNa karIne bhagavAna tyAMthI suMsumArapura padhAryA.307 zakendranA vajAthI bhayabhIta thayelA camarendra bhagavAnanA caraNAravindImAM AvyA ane zaraNa grahaNa karI mukta thayA. tenuM vistRta varNana bhagavatI sUtramAM bhagavAne pite zrImukhathI karela che.38 tenuM varNana AgaLanA daza Azcarya prakaraNamAM karI cUkyA chIe. bhagavAna tyAMthI bhagapura, naMdIgrAma ane meDhiyagrAma padhAryA. tyAM gavALAe upasarga karyo.309 - * ghera abhigraha meDhiyagrAmathI bhagavAna kauzAMbI padhAryA ane piSa vada 1 nA divase eka ghera abhigraha grahaNa karyo. avivAhita kulIna rAjakanyA hoya, dAsI banIne pIDAI rahela hoya, tenA hAthamAM hAthakaDIo ane pagamAM beDIo hoya, zira muMDAvela hoya, traNa divasanA upavAsa hoya, bAphelA aDadanA bAkaLAM supaDAnA eka khUNAmAM laIne bhikSAne samaya vyatIta thayA pachI je palaka mAryA vagara ekITaze rAha joI rahela hoya, gharanA uMbarAmAM beThela hoya, eka paga bahAra ane eka paga aMdara hoya, AMkhamAM AMsu hoya, evI rAjakanyA je mane bhikSA Apaze te laIza, anyathA laIza nahi. 310 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghora abhigraha 195 AvA prakAranI kaThoratama pratijJAne svIkAra karIne mahAvIra pratidina bhikSA mATe kauzAMbImAM paryaTana karatA. UMcI aTAlikAothI mAMDIne garIbanI jhuMpaDIo sudhI padhAratA. bhAvika bhakto bhikSA ApavA utsuka hatA paraMtu bhagavAna kAMI paNa lIdhA vinA pAchA pharI jatA lokonA mAnasamAM eka prazna joLAI rahyo hato ke temane zuM joIe che. amAtyA naMdAne tyAMthI jyAre kAMI paNa lIdhA vinA teo pAchA pharyA tyAre tenuM mana khinna- udAsa thaI gayuM. pANI vinA mAchalInI jema te taraphaDavA lAgI. potAnA bhAgyanI niMdA karavA lAgI. paricArikAoe kahyuM Apa ATalA badhA kema gabharAo che! devArya te Aje ja nahi, cAra-cAra mAsathI kAMI paNa lIdhA vinA Aja pramANe pAchA pharI jAya che. jyAre teNe A vAta sAMbhaLI tyAre te te vadhAre ciMtita banI gaI. teNe amAtya sugupta samakSa namra nivedana karyuM ke "Apa kevA pradhAna maMtrI che ke cAra mAsa pUrA thaI gayA chatAM paNa bhagavAna zrI mahAvIrane bhikSA upalabdha thatI nathI. temane zuM abhigraha che tene ya patto meLavI zakatA nathI. tamArI buddhimattA ahIM kAma nahi Ave te pachI kyAre kAma Avaze?" amAtyane pitAnI truTine anubhava thayo. taratamAM ja A vAtanI tapAsa karavAnuM AzvAsana ApyuM. prastuta saMvAda vijayA pratihArIe sAMbhaLI lIdhe. teNe mahArANI mRgAvatIne nivedana karyuM ane mRgAvatIe samrATa zatAnIkane. samrATa ane sagupta nAmanA amAtye aparaMpAra prayAsa karyA tyAre rAjAe prajAne paNa niyama upaniyamane paricaya karAvIne prabhune Abhagraha paripUrNa karavAnI sUcanA ApI, paraMtu bhagavAnane abhigraha pUrNa ne thaye. pAMca mAsa ane pacIsa divasa vItI gayA chatAM paNa temanI mukhamudrA hatI tevI ne tevI tedIpta hatI. eka divasa potAnA niyama anusAra kauzAMbImAM paribhramaNa karatAM, bhagavAna dhannA zreSThInA dvAre pahoMcyA. rAjakumArI caMdanA sUpaDAmAM aDadanA bAkaLA laIne traNa divasanI bhUkhI-tarasI gharanA daravAjAnI vacce tyAM pitAnA AgamananI rAha joI rahI hatI. dUrathI ja bhagavAna mahAvIrane Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra AvatA joIne tenA manane morale nAcI UTha. hRdaya-kamaLa khIlI UThayuM. hAthakaDIo ane beDIo jhaNajhaNI UThI. te animeSa- ekITaze prabhune nihALI rahI hatI ke bhagavAna AvyA ane jANe kaMIka joyuM ne tarata ja kAMI paNa lIdhA vinA pAchA pharyA. te joIne tenI AMkhe AMsuthI chalakAI gaI, gaLuM saMdhAI gayuM, hRdaya bharAI gayuM ane saMdhAyelA kaMThathI ja teNe pikAra karyo-"prabho! A abhAgaNIthI zuM evo aparAdha thaI gayo che ke kAMI paNa lIdhA vinA ja emane ema pAchA pharI gayA? AMkhomAMthI AMsu UbharAtA joine bhagavAna pharI pAchA pharyA ane caMdanAnI AgaLa karapAtra phelAvI dIdhuM. caMdanAe bhaktibhAvathI gaddagada thaIne aDadanA bAkaLA horAvyA. bhISma pratijJA pUrNa thaI. 312 AkAzamAM devaduMdubhi vAgI. pAMca divya pragaTa thayAM. caMdanAnuM rUpa saundarya pahelAMthI so gaNuM camakI UThayuM bhagavAna zrI mahAvIra tyAMthI prasthAna karI sumaMgaLa, succhatA, pAlaka, prabhuti kSetrane pAvana karatAM caMpAnagarI padhAryA ane cAturmAsika tapathI AtmAne bhAvita karatAM svAtidatta brAhmaNanI yajJazALAmAM bAramuM varSAvAsa vyatIta karyuM. 13 bhagavAnanA tapaHpUrNa jIvanathI prabhAvita thaIne pUrNabhadra ane maNibhadra nAmanA be yakSe sevA karavA mATe AvatA. tene joIne svAtidattane paNa evo daDha vizravAsa thaI gayo ke A devArya avazyameva kaI viziSTa jJAnI che, teNe bhagavAna zrI mahAvIra samakSa jijJAsA karI ke "AtmA zuM che?" prabhue samAdhAna karyuM - je "hu' zabdanA vAcAryuM che te ja AtmA che) svAtidare pharIne jijJAsA rajU karI ke-"AtmAnuM svarUpa ane lakSaNa zuM che?" prabhue samAdhAna karyuM- "te atyanta sUkSma ane rUpa, rasa, gaMdha, sparza vagerethI rahita che tathA cetanA guNathI yukta che." pharI prazna thaye ke "sUkSma zuM che?" Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnamAM khIlA : 197 uttara maLe ke "je IndriyothI jA-pichANyo na jAya." pharI jijJAsA prastuta thaI ke "zuM AtmAne zabda rUpa, gaMdha ane pavananI mAphaka sUkSma samajavo?" prabhue spaSTIkaraNa karatAM kahyuM : "nahi, te IndriyagrAhya che. kAna vaDe zabda, netra vaDe rUpa, nAka vaDe gaMdha ane sparza vaDe pavana grAhya che. paraMtu je IndriyagrAhya na hoya te sUkSma che." prana-"zuM jJAnanuM nAma ja AtmA che?" uttara-jJAna e AtmAno asAdhAraNa guNa che, jJAnane AdhAra AtmA che." AvA prakAranA pronA samAdhAnathI svAtidattanuM mana atyanta prasanna thayuM. -* kAnamAM khIlA varSAvAsa pUrNa thayA bAda bhagavAna jaMbhiyagrAma, miMDhiyagrAma thaIne "chammANi padhAryA ane gAmanI bahAra "dhyAnamudrA' mAM avasthita thayA. sAMjanA vakhate eka govALa baLadone laIne tyAM Avya, baLadone mahAvIranI pAse rAkhIne te gAmamAM kAmasara gayo. baLade caratAM caratAM AsapAsanI jhADImAM chupAI gayA. govALa pharIne pAcho Ave. baLada jovAmAM AvyA nahi eTale mahAvIrane pUchayuM paraMtu bhagavAna te mauna hatA. AthI kedhita thaIne bhagavAna mahAvIranA kAnamAM kAMse (vAMsa)nI tIkSNa zalAkAo (saLI) nAkhI dIdhI ane te zalAkAone kaI joIna jAya mATe tene bahArane bhAga kApI nAkhyA. bhagavAnane atyanta vedanA thaI rahI hatI tathApi teo zAMta ane prasanna dekhAtA hatA. temanA antarmAnasamAM jarA jeTalo paNa kheda jaNAto na hato. teo ciMtana karI rahela hatA ke tripRSTha vAsudevanA bhavamAM hasatAM hasatAM meM je zavyApAlakanA kAnamAM garama sIsuM reDAvyuM hatuM tenuM phaLa mane prApta thayela che. tyAMthI vihAra karIne bhagavAna madhyamapAvA padhAryA. bhikSA mATe paribhramaNa karatAM siddhArtha zreSThInA ghera pahoMcyA. te vakhate siddhArtha Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 kalpasUtra zreSThI vaidyomAM zreSTha evA kharakanI sAthe vArtAlApa karI rahyA hatA. pratibhAsaMpanna vaidye sarva lakSaNu saMpanna mahAvIranA sudara ane suDoLa tanane joIne kyuM ke "AmanA zarIramAM zakya che tene kADhavuM te ApaNuM kartavya che," vaidya temaja zreSThI vicAraNA karatA hatA te daramyAna bhagavAna tyAMthI nIkaLI gayA hatA ane gAmanI bahAra AvIne dhyAnamAM sthira thaI gayA hatA, kharaka vaidya ane zreSThI auSadhI vagere sAmagrI laIne bhagavAnane zeAdhatA zAdhatA udyAnamAM gayA. tyAM bhagavAna dhyAnastha hatA, temanA kAnamAMthI khIlA jevI tIkSNa zalAkA (kAMTA) ne kADhatAM pahelAM bhagavAnanA zarIranuM telathI mardana karyuM" ane sANasIthI pakaDIne te zalAkA bahAra kADhI, kAnAmAMthI leAhInI dhArA vahevA lAgI. ema kahevAya che ke te ati bhayaMkara vedanAthI bhagavAnanA mukhamAMthI eka jorathI cIsa nIkaLI gaI ke jethI AkhuM udyAna ane devakuLa zabdamaya banI gayuM. vaidhe tarata ja sahaNu auSadhithI rakta baMdha karI dIdhuM ane te davA jakhama upara lagADI dIdhI, prabhune namana karI, temanI kSamAyAcanA karI vaidya ane zreSThI temanA sthAne cAlyA gayA. 315 A pramANe bhagavAnane sAdhanA kALamAM aneka romAMcaka kAnA sAmanA karavA paDayA, mAra paDayA, tiraskAra thayA, apamAna ane pIDAe mATe bhAge pagale pagale prabhunI kaThAra parIkSA karI, te badhA upasargAne traNa bhAgeAmAM vibhakta karIe te jadhanya upasargAmAM pUtanAnA upasarga mahAna hatA. madhyama upasargAmAM saMgamanA kALacakra upasarga viziSTa hatA ane utkRSTa upasargAmAM kAnAmAMthI zalAkA bahAra kADhavI te atyaMta utkRSTa hatA. 16 AzcaryanI vAta e che ke bhagavAnanA pahelA upasarga paNa karmAra gAmamAMthI eka govALathI zarU thayA hatA ane aMtima upasarga paNa eka geAvALa dvArA ja karavAmAM AvyeA hateA, maH-- samaNe bhagavaM mahAvIre sAiregAI duvAlasa vAsAI niccaM vosakAe ciyattave he je kei uvasaggA uppajjaMti, taM jahA - divvA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnamAM khIlA: 199 vA, mANussA vA, tirikkhajoNiyAvA aNulomA vA paDilomA vA te uppanne sammaM sahai khamai titikkhai ahiyAsei // 116 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIra dIkSAne svIkAra karyA pachI bAra varSathI kaMIka vadhAre samaya sudhI sAdhanA kALamAM zarIra tarapha bIlakula udAsIna rahyA, teTalA samaya sudhI temaNe zarIra tarapha jarA jeTaluM paNa dhyAna na ApyuM. zarIrane tyAgI dIdhuM hoya te ja rIte rahyA. sAdhanAkALamAM deva, manuSya ane tiryaMca saMbaMdhI je anukULa ane pratikULa upasargo AvyA tene nirbhaya thaIne samyapha prakAre sahana karyA, kedharahita banI, keInI paNa apekSA rAkhyA vinA manane sthira rAkhIne sahana karyA. mUla:-- tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNagAre jAe iriyAsamie bhAsAsamie, esaNAsamie AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapAriTThAvaNiyAsamie maNasamie, vaisamie kAyasamie maNagutte vayagutte kAyagutte gutte gutidie guttabaMbhayArI akohe amANe amAe alobhe saMte pasaMta uvasaMte parinivvuDe aNAsave amame akiMcaNe chinnagaMthe niruvaleve,kaMsapAI iva mukkatoye,saMkho iva niraMjaNe jaM.vo iva appaDihayagaI, gagaNaM piva nirAvalaMbaNe, vAyuriva appaDibaddhe, sArayasalilaM va sudahiyae, pukkharapattaM va niruvaleve, kummo iva gutidie khaggivisANaM va egajAe vihaga iva vippamukke, bhAruDapakkhI iva appamatte, kuMjaro iva soMDIre, vasabho iva jAyathAme, sIho iva durise maMdaro iva appakaMpe, Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 20 sAgaro iva gaMbhIre, caMdo iva somalese, sUro iva dittatee jaccakaNagaM va jAyasave, vasuMdharA iva savvaphAsavisahe, suhuyahuyAsaNo iva teyasA jalaMte // 117 // artha te pachI zramaNa bhagavAna aNagAra thayA. IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNasamiti, AdAnabhaMDamAtranikSepaNasamiti, uccArapAsavaNakhelasiMdhANajallapAristhAnikA samitithI samitivALA hatA, manasamiti, vacanasamiti, kAyasamiti, managupti vacanagupti, kAyaguptithI gupta hatA, guptendriya, gupta brahmacArI, dha, mAna, mAyA. ane lobhathI rahita hatA, zAMta, prazAMta ane upazAMta ane badhI jAtanA saMtApathI mukta hatA. teo Azravarahita, mamatArahita, parigraharahita, akiMcana nigraMtha hatA. kAMsAnA vAsaNanI jema nirlepa hatA. jevI rIte zaMkha upara kaI paNa jAtanA raMganI asara thatI nathI. tevI ja rIte bhagavAna upara rAgadveSanA raMganI asara thatI na hatI. jIvanI mAphaka apratihata gativALA hatA. gagananI mAphaka AlaMbana rahita hatA. vAyunI mAphaka apratibaddha vihArI hatA. zaradaRtunAM pANInI mAphaka temanuM hRdaya nirmaLa hatuM. kamaLapatranI mAphaka nirlepa hatA, kAcabAnI mAphaka guptendriya hatA, khaDagI (guMDA)nA mastaka upara jema eka ja zIMgaDuM hoya che tevI ja rIte bhagavAna ekAkI hatA. pakSInI mAphaka apratibaddha, bhAraMDa pakSInI mAphaka apramatta, hAthInI mAphaka zUrA, baLadanI mAphaka parAkramI, siMhanI mAphaka vijetA, sumeru parvatanI mAphaka aDaga, susthara, sAgaranI mAphaka gaMbhIra, caMdranI mAphaka saumya, sUryanI mAphaka tejasvI, sonAnI mAphaka kAMtimAna, pRthvInI mAphaka kSamAzIla ane agninI mAphaka jAjajavalyamAna tejasvI hatA. mU8 - etesiM padANaM imAto dunni saMghayaNagAhAoHkaMse saMkhe jIve, gagaNe vAyU ya sarayasalile ya / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnamAM khIlA : 201 pukkharapatte kumme, vihage khagge ya bhAraMDe // 1 // kuMjara vasabhe sIhe, NagarAyA ceva sAgaramakhobhe / caMde sUre kaNage, vasuMdharA ceva hUyavahe // 2 // natthi NaM tassa bhagavaMtassa kathai paDibaMdho bhavati / se ya paDibaMdhe cauvihe paNNatte, taM jahA-davyao khettao kAlao bhaavo| davvao NaM saccittAcittamIsiesu damvesu / khettao NaM gAme vA nagare vA araNNe vA khitte vA khale vA ghare vA aMgaNe vA Nahe vaa| kAlaoNaM samae vA AvaliyAe vA ANApANue vA thove vA khaNe vA lave vA muhutte vA ahoratte vA pakkhe vA mAse vA uU vA ayaNe vA saMvacchare vA annayare vA dIhakAlasaMjoge vA / bhAvao NaM kohe vA mANe vA mAyAe vA lobhe vA bhaye vA hAse vA peje vA dose vA kalahe vA abbhakkhANe vA pesunne vA paraparivAe vA aratiratI vA mAyAmose vA micchAdasaNasalle vA / (graM0 600 ) tassa NaM bhagavaMtassa no evaM bhavai // 118 // artha A padanI be saMgraha gAthAo che kAMsAnuM vAsaNa, zaMkha, 72, 2411, vAyu, 2262tunu pAe, bhaNapatra, 4AyacyA, pakSI, bhddaa12| (43oll), bhA275kSI, 72-tI, vRSabha, siMha, 2i204 sumeru parvata, 12, yaMdra, sUrya, suvarNa, pRthvI mane ni. te bhagavAnane kayAMya paNa pratibaMdha na hato. teo apratibaddha vihArI hatA. pratibaMdha cAra prakAra hoya che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI, dravyathA, sayitta, ayitta mane bhitra dravyanA, kSetrathI-ma, 2012 23295, mata2, Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kalpasUtra khaLAvADa, ghara, AMgaNuM ane AkAzane, kALathI samaya, AvalikA, AnaprANa, staka, kSaNa, lava, muhUrta ahorAtra, pakSa, mahinA, Rtu, ayana, varSa athavA bIje kaI paNa dIrdhakALane saMga, evA kaI paNa jAtanA sUkSma ke la, laghu athavA dIrdhakALanuM baMdhana bhagavAnane na hatuM. bhAvathI - kodha, mAna, mAyA, lebha, bhaya, hAsya, rAgadveSa, kalaha, abhyAkhyAna, paizunya, paraparivAda, aratirati, mAyA, mRSAvAda, mithyA darzana zalya evAM badhI jAtanAM pratibaMdhathI bhagavAna mukta hatA. mU6: se NaM bhagavaM vAsAvAsavajjaM aTTha gimha hemaMtie mAse gAme egarAIe nagare paMcarAIe vAsIcaMdaNasamANakappe samatiNamaNileTukaMcaNe samadukkhasuhe ihalogaparalogaapaDibaddhe jIviyamaraNe niravakaMkhe saMsArapAragAmI kammasaMganigghAyaNaTAe abbhuTThie evaM ca NaM viharai // 119 // artha: bhagavAna varSAvAsanA samaya sivAya grISma ane hemanta DatumAM ATha mAsa sudhI vicaraNa karatA hatA. gAmamAM eka rAta ane nagaramAM pAMca rAtathI vadhAre rokAtA na hatA. vAMsalAthI chalAvAmAM ane caMdanathI vilipta thavAmAM samAna saMkalpavALA, tRNu ane maNimAM, mATInA DhephAM ane sonAmAM A badhA pratye samAna vRttivALA, duHkha ane sukhane ekabhAvathI sahana karavAvALA, Ihaloka ane paralokanA pratibaMdhathI rahita, jIvana ane maraNanI AkAMkSAthI mukta thaIne saMsArane pAra karavAvALA, karmanA saMgano nAza karavA mATe, samyaka prakAre udyamavaMta banelA - tatpara thayelA-A rIte vihAra kare che. vivecanaH upara jaNAvela cAra sUtromAM bhagavAna mahAvIranA sAdhaka jIvananA AMtarika mananI sthitinuM suMdara citra upasthita karavAmAM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kAnamAM khIlA: 203 Avela che. dIkSAgrahaNa karavAnI sAthe ja temaNe vajasaMkalpa karyo ke bhaviSyamAM mane je kAMI ghorAtighora upasarga upasthita thaze, tene avicaLa dhairya ane mane baLanI sAthe vijaya karIza. vAsaMkalpa te ja sAdhaka jIvanane vijaya saMkalpa che. hAthI, siMha, vRSabha, sumeru ane pRthvInI upamA dvArA temanA anaMta parAkrama ane mane baLane paricaya karAvavAmAM Avyo che tathA zaMkha, zaradda, salila, kamaLapatra, mahAvarAha, vAyu vagerenI upamAthI bhagavAnanI AMtarika pavitratA, niHsaMgatA tathA apratibaddhatAnuM digdarzana thAya che. vastutaH temanuM manobaLa ane jIvananI ujjavaLatA te anupameya hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIra niraMtara paribhramaNa karanArA hatA. eka sthAna para dIrdhakALa sudhI sthira thaIne teo kadI rahetA nahi. varSAvAsamAM jInI rakSA mATe cAra mAsa sudhI eka sthAna para rahetA ane ATha mAsa sudhI vihAra karatA-A rIte AtmasAdhanA karatA hatA. bhagavAnane sAdhanAkALamAM aneka upasargo AvyA. paraMtu bhagavAna upasargomAM sarvadA zAMta rahyA. kadI paNa temaNe reSa ke veSa karyo nahi, virodhIo pratye paNa temanA hRdayamAM snehano sAgara ubharAto ja rahyo. varSomAM, ThaMDImAM, garamImAM, chAyAmAM, AMdhI ane tophAnemAM paNa temane sAdhanAdIpa jhaLahaLato ja rahyo. deva, dAnava, mAnava ane pazuo dvArA bhISaNa saMkaTo AvavA chatAM paNa adInabhAvathI avyathita manathI ansAna cittathI, mana, vacana ane kAyAne vazamAM rAkhIne badhuMe temaNe sahana karyuM. te vIra senAnI mAphaka niraMtara AgaLa vadhatA rahyA, temaNe kadI paNa pAchA pagalAM na karyA. 17 niryuktikAra AcArya bhadrabAhu svAmInuM maMtavya che ke bIjA tIrthakaronI apekSAe bhagavAna mahAvIranuM tapakarma adhika ugra hatuM. jema samudromAM svayaMbhUramaNa zreSTha che, rasamAM Izurasa zreSTha che te ja pramANe tapa upadhAnamAM muni vardhamAna jayavaMta zreSTha che. 14 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 kalpasUtra bhagavAne bAra varasa ane tera pakhavADIAnI lAMbI samaya maryAdAmAM kevaLa traNa ogaNapacAsa divasa ja AhAra grahaNa karyo, bAkInA divase nirjaLa ane nirAhAra rahyA.319 saMkSepamAM bhagavAnanA chadamarIkALanuM tapa A pramANe che. 320 eka chamAsI tapa eka pAMca dina ochA, cha-mAsI tapa nava cAturmAsika be trimAsika be sAI dvimAsika cha dvimAsika be sArdha mAsika bAra mAsika tera pAkSika eka bhadra pratimA (be divasa) eka mahAbhadra pratimA (cAra divasa) baso ogaNatrIsa chaTha bAra aThThama traNase ogaNapacAsa divasa pAraNAMnA eka divasa dIkSAne AcArAMga anusAra dazama bhakta vagere tapasyAo paNa bhagavAne karI hatI. 32 tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM nANeNaM aNuttareNaM daMsaNeNaM aNuttareNaM caritteNaM aNuttareNaM AlaeNaM aNuttareNaM vihAreNaM Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anamA utu: 205 aNuttareNaM vIrieNaM aNuttareNaM ajjaveNaM aNuttareNaM mahaveNaM aNuttareNaM lAghaveNaM aNuttarAe khaMtIe aNuttarAe muttIe aNuttarAe guttIe aNuttarAe tuTTIe aNuttareNaM saccasaMjamatavasucariyasovacaiyaphalaparinivvANamaggeNaM appANaM bhAve. mANassa duvAlasa saMvaccharAiM viikkNtaaii| terasamassa saMvaccharassa aMtarA vaTTamANassa je se gimhANaM docce mAse cautthe pakkhe vaisAhasuddhe tassa NaM vaisAhasuddhassa dasamIepakkheNaM pAINagAmiNIe chAyAe porisIe abhinivaTTAe pamANapattAe suvvaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhutteNaM jaMbhiyagAmassa nagarassa bahiyA ujuvAliyAe naIe tIre viyAvattassa ceIyassa adUra. sAmaMte sAmAgassa gAhAvaissa kaTThakaraNaMsi sAlapAyavassa ahe godohiyAe ukkaDayanisijjAe AyAvaNAe AyAvemANassa chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM hatyuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe vaTTamANassa aNate aNuttare nivvAghAe nirAvaraNekasiNepaDipunne kevlvrnaanndNsnnesmuppnne||120|| artha A pramANe vicaraNa karatAM karatAM anupama (uttama) jJAna, anupama darzana, anupama saMyama, anupama nirdoSa vasati, anupama vihAra, anupama vIrya, anupama saraLatA, anupama kamaLatA (namratA) anupama aparigrahabhAva, anupama kSamA, anupama alabha, anupama gupti, anupama prasannatA, anupama satya, saMyama, tapa vagere saguNAnuM "samyaka AcaraNa karavAthI ke jethI nirvANane mArga arthAta samyakdarzana, samyajJAna ane samyapha cAritra puSTa bane che, tathA je sadguNothI muktine lAbha atyanta pAse Ave che, te badhA saguNethI AtmAne bhAvita karatAM Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 kalpasUtra bhagavAnane bAra varasa vyatIta thaI gayA. teramA varasanA madhyabhAga arthAta grISmaRtune bIje mAsa ane cUMtho pakSa cAlato hato, te cUMtho pakSa athavA vaizAkha mAsane zukala pakSa te vaizAkha mAsanA zukala pakSanA dasamanA divase jyAre chAyA pUrva tarapha DhaLI rahela hatI, pAchalI pArasI pUrI thaI tyAre suvrata nAmane divasa hato, vijaya nAmanuM muharta hatuM tyAre bhagavAna jaMbhikA grAmanI bahAra trajuvAlikA nadIne kinAre eka khaMDera jevA jUnA purANA caityathI 25 ne adhika pAse ke na adhika dUra evA zyAmAka nAmanA gRhapatinA khetaramAM zAlavRkSanI nIce gAdehikA Asane avasthita hatA AtApanA dvArA tapa karI rahela hatA. chaThanuM tapa hatuM. je samaye uttarA phAlganI nakSatrane yoga Avyo, bhagavAna dhyAnamAM magna hatA te samaye bhagavAnane aMtarahita, uttamottama, vyAghAta rahita, AvaraNa rahita, samagra ane paripUrNa evuM kevaLa jJAna kevaLa darzana utpanna thayuM. tae NaM se bhagavaM arahA jAe jiNe kevalI savvannU savvadarisI sadevamaNuyAsurassa logasta pariyAyaM jANai pAsai, savvaloe savvajIvANaM AgaiM gaI ThiI cavaNaM uvavAyaM takkaM maNo mANasiyaM bhuttaM kaDaM paDiseviyaM avikammaM rahokamma arahA-arahassabhAgI taM taM kAlaM maNavayaNakAyajoge vaTTamANANaM savvaloe savvajIvANaM savvabhAve jANamANe pAsamANe viphA 121 . arthaH te pachI bhagavAna ahaMta thayA. jina, kevalI, sarvajJa ane sarvadazI thayA. have bhagavAna deva, mAnava ane asura sahita lokamAM saMpUrNa paryAye jANe che. jue che, saMpUrNa lokamAM badhA jIvonuM Agamana, gamana, sthiti, cyavana, upaghAta, temane mAnasika saMka95, bhejana vagere badhI zreSTha ane kaniSTha pravRttio pachI bhale te (Avikamma) pragaTa hoya ke (rahekama) Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 IndrabhUti apragaTa hoya te badhAne bhagavAna jANe che. bhagavAna ahaMta thayA tethI temanAthI have kaMI paNa rahasya chupAyela rahyuM nathI. arahasyanA bhAgI thayA temanI pAse karaDo de sevAmAM joDAyelA rahevAnA kAraNe have ekAMtamAM rahevAnI sthiti na rahI. A pramANe arvata thayelA, bhagavAna te kALe mAnasika, vAcika ane kAyika pravRttimAM rahetAM samagra lokanA samasta jIvonA saMpUrNa bhAvane jANatA dekhatAM vicare che. viveyanA madhyama pAvAthI prasthAna karIne bhagavAna jaMbhiyagrAmanI nikaTa juvAlikA saritAnA uttara taTa upara pahoMcyA. sAdhanAmAM bAra varasa pUrAM thaI cUkyA hatAM. teramu varasa cAlI rahela hatuM. 322 vaizAkha mAsa hate. suda 10 nA divasane aMtima pahAra hato. bhagavAna saghana zAlavRkSa nIce gadehika AsanathI AtApanA laI rahyA hatA. AtmamaMthana carama sImA upara pahoMcI rahela hatuM. AtmA uparathI ghanaghAtI karmonuM AvaraNa khasyuM, sAdhanA saphaLa thaI kevaLajJAna-kevaLadarzana pragaTa thayuM. bhagavAna have jina ane arihaMta banI gayA, sarvajJa ane sarvadazI banI gayA. ene eka zAzvata niyama che ke je sthAna upara kevaLajJAnanI upalabdhi thAya tyAM tIrthakara eka muhUrta sudhI rokAya che. bhagavAna paNa eka muhUrta sudhI rokAyA. 23 bhagavAnane kevaLa jJAna utpanna thatAM ja devo AvyAM, samavaraNanI racanA karI, paraMtu deve virati yogya na hovAnA kAraNe bhagavAne eka kSaNamAtra upadeza Ape. tyAM manuSyanI upasthiti na hatI tethI koIe paNa viratirUpa dharma -cAritradharmane svIkAra na karyo. A prakAranI ghaTanA jainAgamamAM eka Azcarya rUpamAM aMkita karavAmAM AvI che. koI ema kahe che ke manuSyo tyAM hatA paraMtu viratinA pariNAma mATe yogya kaI vyakti tyAM na hatI. -* indrabhUti te divasomAM madhyamapAvApurImAM emila nAmanA dhana draya brAhmaNa pitAne tyAM eka virATa yajJanuM Ayojana karI rahela hatA. te yajJamAM bhAga Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kalpasUtra levA mATe bhAratanA jANItA mAnItA ucca kATinA kriyAkAMDI vidvAnA ane AcAryA AvelA hatA, temAM IMdrabhUti, agnibhUti ane vAyubhUti e traNa vidyAnA cauda vidyAomAM pAraMgata hatA. pratyekanI sAthe pAMcase - pAMcase ziSyA (chAtra) hatA, traNeya gautamagAtrIya ane magadha janapadanA geAvara grAmanA nivAsI hatA ane e traNe bhAIo hatA. vyakta ane sudharmA nAmanA be vidvAnA kAllAga - sannivezathI Avela hatA. vyakta bhAradvAja gotrIya hatA ane sudharmA agni - vaizyAyana geAtranA. temanI sAthe paNa pAMcase--pAMcase chAtrA hatA. te yajJamAM maMDita ane maurya putra A be vidvAnA mausannivezathI Avela hatA. maDita vAsiSTha gAtranA ane mauryaputra kAzyapa gotranA hatA. bannenI sAthe paNa 350-350 ziSyA hatA. A banne paNa bhAI hatA. apita, acalabhrAtA, maitAya ane prabhAsa nAmanA cAra anya vidvAnA paNa te sabhAmAM hatA, je anukrame mithilAnA gautama gotrIya, kozalanA hArita gotrIya, tugika (kauzAMbI)nA kauDinsa gAtrIya ane rAjagRhanA koDinya gotrIya hapA, A badhA vidvAnAnA manamAM eka eka zaMkA paNa chupAyela hatI, 324 te agiyAra vidvAnA badhA vidvAnomAM pramukha hatA. sarvajJa, sarvadarzI bhagavAne joyuM ke madhyama pAvApurInA prastuta prasaMga apUrva lAbhanuM kAraNa che, bhAratanA buddhimAna - TocanA -sarvopari vidyAnA paNa ajJAna aMdhakAramAM bhaTakI rahyA che, tema ja bIjAne paNa ajJAnAMdhakAramA dhakelI rahyA che tethI je te bAdha prApta karaze tA hajAro prANImAne satya mArge cAlavA prerita karaze. te bhagavAna mahAvIrajaMbhiya grAmathI vihAra karIne madhyama pAvApurImAM padhAryA. devoe samavasaraNanI racanA karI. vizALa mAnavamedanI ekatra thai, suro ane asuro badhA upadeza sAMbhaLavA upasthita thayA, mahAvIranI medhagaMbhIra garjanA sAMbhaLIne badhAMnA mana mayUra nAcI UThayA, janatAnI jIbha upara mahAvIranI sarvajJatAnI carcA thavA lAgI, AkAzamAthI AvatA devAne beine paDitAe vicAyu... amArA yajJathI AkarSAIne Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 IndrabhUti de AvI rahyA che paraMtu jyAre temane sIdhA ja AgaLa nIkaLI jatA joyA ane pAse rahelA bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM UtaratA joyA tyAre nirAzAnI sAthe Azcarya thayuM. IMdrabhUtine jANa thaI ke Aje ahIM sarvajJa mahAvIra Avela che tyAre tene potAnA prakAMDa pAMDitya upara AMca AvavA jevuM lAgyuM, vicAyuM-jaIne jouM te kharo ke mahAvIra kevAka jJAnI che. mArI sAme te keTalA vakhata sudhI TakI zake che! AjasudhI kaI paNa vidvAna mane parAjita karI zakela nathI. bhAratavarSanA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI mArI kIrti-kaumudI camakI rahela che. Aje mahAvIranI sAthe paNa zAstrArtha karIne tene parAjita karuM. sarvazAstrapAraMgata IMdrabhUti pitAnA pAMcase ziSyonI sAthe zAstrArtha mATe hAjara thayA, prabhunI tedIsa mukhamudrAe pahelI ja kSaNe iMdrabhUtine prabhAvita karI dIdhA. mahAvIre jevAM temane "gautama" kahIne saMbodhyA tevA ja te thaMbhI gayA. vicAryuM, "mArI loka-vyApI khyAtinA kAraNe ja tene mArA nAmanI khabara che. paraMtu jyAM sudhI teo mArA aMtaranA saMzayonuM chedana na karI Ape tyAM sudhI huM tene sarvajJa mAnI zakato nathI." gautamanA mAnasamAM saMkalpanI jALa cAlI rahela hatI tyAM ja mahAvIre kahyuM - "gautama! cirakALathI AtmAnA astitva saMbaMdhamAM zuM tame zaMkAzIla cho?" IMdrabhUti pitAnA aMtaramAM rahelo prazna sAMbhaLIne cakti ane pramAdita thayA. temaNe kahyuM - "hA, mane te viSayamAM zaMkA che kAraNake "vijJAnaghana temyo mukhya samudAya te jovAnuniyati, zreya saMjJAti'vagere zrutivAkya paNa prastuta kathananuM samarthana kare che, bhUtasamudAyathIja cetanAnI utpatti thAya che ane temAM te pharIne tirahita (lIna) thaI jAya che tethI paralokano abhAva che. bhUtasamudAyathI jyAre vijJAnamaya caitanyane prAdurbhAva thAya che tyAre bhUtasamudAye sivAya puruSanA astitvane kaI rIte saMbhava che? mahAvIra- "IndrabhUti. tamane e paNa khabara chene ke vedathI puruSanA astitvanI paNa siddhi thAya che!" IndrabhUti "hA, "sa ve amAramAM jJAnamaya:" vagere zrutivA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kalpasUtra AtmAnA astitvane pramANita kare che. AvA parasparavirodhI vidhAnanA kAraNe ja AvI zaMkA utpanna thAya che ke kyA vAkayane prAmANika mAnavAmAM Ave!" mahAvIra - "indrabhUti! jevo tame "vijJAnaghana" zrutivAkyano artha samaje che, vastutaH tevo teno artha nathI. tame vijJAnadhanane artha bhUta samudAyathI utpanna "cetanA piMDa" kare che paraMtu "vijJAnaghana'ne sAce artha vividha jJAna paryAyathI che. AtmAmAM pratipaLa, pratikSaNa, nitya-navIna jJAnaparyAyone AvirbhAva thAya che ane pUrvakALanA jJAnaparyAyeno vinAza thAya che, jyAre koI eka puruSa ghaDAne joI rahela che, tenuM ciMtana ane manana karI rahela che te vakhate AtmAmAM ghaTa viSayane jJAnapaga utpanna thAya che. tene ame ghaTaviSayaka jJAna paryAya kahIe chIe. jyAre te ja puruSa ghaTa pachI paTa vigere anya padArthone jue che tyAre tene paTa vigerenuM jJAna thAya che ane pUrvakAlIna ghaTajJAna paryAya naSTa thaI jAya che. vividha padArthaviSayaka jJAnanA paryAyathI ja vijJAnadhana (vividha paryAne piMDa) kahevAya che jenI utpatti bhUtanA nimittathI thAya che. ahIM bhUta zabdane artha pRthivyAdi paMcabhUta nahi, paraMtu prameya che. jaDa ane cetana vagere samasta zeya padArtha che." badhA zeyapadArtho AtmAmAM potAnA svasvarUpathI pratibhAsita thAya che. jevI rIte ghaTa ghaTa rUpamAM ane paTa paTa rUpamAM. AvA judA judA pratibhAsane ja jJAnaparyAya kahe che. judA judA zenA nimittathI vijJAna ghana (jJAna paryAya) utpanna thAya che ane te kALamAM te paryAya naSTa thaI jAya che. na velya saMjJAti" vAkyane artha "paraloka nahi evo nahi paraMtu pUrvaparyAyanI sattA nahi, evo che. jyAre puruSamAM uttarakALane jJAnaparyAya utpanna thAya che tyAre pUrvakALane jJAnaparyAya naSTa thaI jAya che kema ke kaI paNu dravya ke guNanA uttara paryAyanA samaye pUrva paryAyanI sattA rahI zaktI nathI tethI "na che saMjJAti' kahyuM che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakara kAla: prathama dezanA: gaNadhara dIkSA 211 bhagavAna mahAvIranA tarkapradhAna vedavAkayenA artha samanvayane sAMbhaLIne gautamanA hRdayanI gAMTha khulI gaI. mithyAjJAnane na UtarI gayA. mAnasika saMdehanuM nirAkaraNa thaI gayuM. teo zraddhAthI gaddagada thaI gayA. prabhunA caraNomAM mUkI gayA. parama satyanuM darzana meLavIne kRtArtha thaI gayA. pAMcase ziSyanI sAthe bhagavAna mahAvIranA ziSya banI gayA. - + agnibhUti indrabhUtinI pravajyAnA samAcAra sAMbhaLIne agnibhUti pitAnA ziSyonI sAthe zAstrArtha mATe AvyA. agnibhUtinA manamAM "puruSa ivendra sarva yadbhUtaM yacca bhAvyaM utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati yadejati yannajati yadUre yad -tare thanArA sarva2 thar sarvagrAhya rAhataH" 35 "vagere zrutivAnI chApa hatI. teo puruSAdvaitavAdI hatA, paraMtu "puSya puSyana, vAA pAna varmaLA" vagere virodhIvacanothI puruSAdvaitavAdamAM zaMkAzIla hatA. bhagavAna mahAvIre vaidika vAkayenA samanvayathI caitanI siddhi karI temanA saMzone uccheda karyo tethI teo paNa pratibaMdha pAmIne pAMca chAtramaMDaLI sahita pravRjita thayA. - * vAyubhUti agnibhUtie pravrajyA grahaNa karyA pachI vAyubhUti zAstrArtha mATe gayA. temanA dArzanika vicArone vaLAMka "tajJova taracharIravavI" nAstika mata tarapha hate. "vijJAnadhana parvategyo' vagere kRtivAkAne teo potAnA matanA samarthaka mAnatA hatA paraMtu bIjI bAju "na sabhyatAnA ghera graMhmA nitya jyotirmayo di zudro paravatti dhIrA thatayaH saMratAmAnaH 3ra vagere upaniSadu vAkayothI deha sivAya AtmAnI siddhi thatI hatI. AvA prakAre trividha vedavANI vAyubhUtinI zaMkAnuM kAraNa hatuM. bhagavAna mahAvIre zarIrathI bhinna AtmatattvanuM vizleSaNa karIne zaMkAonuM samAdhAna karyuM. pAMcaso ziSyanI sAthe temaNe paNa pravajyA grahaNa karI. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 kalpasUtra -* Aryavyakta tyArabAda Aryavyakta AvyA. "svanopama vai safmava praviSirajJatA viva vagere kRtivAkyothI teo brahmavAda tarapha vaLelA hatA. paraMtu "cAyAvRthivI" tathA "pRthivArevatA, gAvo devatA' vagere vacanothI dazya jagatane paNa mithyA mAnI zakatA na hatA. AvI vividha vedavANI vAyubhUtine zaMkAzIla banAvI rahI hatI. bhagavAna mahAvIre temanI pracchanna zaMkAnuM vedapadonuM samanvayapUrvaka daitanI siddhi karI samAdhAna karyuM. samAdhAna thatAM ja teo paNa chAtragaNu sahita pravRjita thayA. - sudharmA - temanI pachI sudharmA AvyA. puruSa vai purAvamate zava: pazuvarkara vagere kRtivacanathI sudharmAnI vicAradhArA 18 sAdarAvADha nI tarapha hatI paraMtu hRAo vai Nava nAyate : sapu0o rAte' vagere vAkayothI teo janmAntaranA paisAdayanuM khaMDana karI zakatA na hatA. AvA vividha vedavacanothI teo zaMkAgrasta hatA. bhagavAna mahAvIre prastuta vedavAkayone suMdara samanvaya karI, sudharmAnI zaMkAonuM nirAkaraNa karyuM. samAdhAna thatAM ja teo paNa pravrajita thayA. - * maMDitaH temanA pachI maMDita zAstrArtha mATe AvyA. teo sAMkhyadarzananA samarthaka hatA. viALo vimune vayata saMgharata , na mudate morAti vA, na vA ga vAcanazvetAM vAve" vagere kRtivA temanA maMtavyanI puSTine mATe hatA paraMtu tethI viparIta "ra Tu vai zarIca riyAbiyarapatirati cazarIra vA vasanta kiyA rAta:* 328 A zrutivAkayathI teo baMdha ane mekSanA astitvanA saMbaMdhamAM paNa vicAra karavA lAgatA hatA ane tethI koI nizcaya upara pahoMcavA pAmyA na hatA. bhagavAne vedavAkyane samanvaya karI AtmAnuM saMsAritva siddha karyuM. samAdhAna thavAthI sADA traNase chAtronI sAthe temaNe paNa pravrajyA lIdhI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mauryaputra 213 - maryaputra - - tyArabAda maurya putra AvyA. jJAnAti mAyopamAna zIvAniyamavAsuverAsIna vagere zrutivAkayothI devatAo ane svargalokanA astitvanA saMbaMdhamAM zaMkA hatI ane A bAju "a | yajJAyudhI yAnAno jJaHT stro ati va apAma sopamamatA abhUma agaman / jyotiH avidAma devAn, kiM nunamasmAMstRNavadarAtiH zinu pUrtimRtArtha kara9 AvA vedavAkathI svarga ane devatAonuM astitva siddha thatuM hatuM. bhagavAna mahAvIre devenuM astitva siddha karI, maurya putranA saMzayanuM samAdhAna karyuM. samAdhAna thatAM ja traNa pacAsa chAtro sAthe temaNe A pravajyA grahaNa karI. - apitA te pachI akaeNpita AvyA. temane "hai plya nara nArA: nita" A zrutivAkyathI naraka ane nAraka jIvonA astitva saMbaMdhamAM zaMkA thaI paraMtu "nAra hai gva gAyate : zudrAnnArUnAIta A vAkyathI nArakonuM astitva paNa siddha thatuM hatuM. AvA dvividha vedavacanAthI teo zaMkAgrasta hatA. bhagavAna mahAvIre vedavAkyone samanvaya karIne temanI zaMkAnuM samAdhAna karyuM traNa chAtranI sAthe temaNe pravrajyA grahaNa karI. - --* acalajAtA : tyAra pachI alabhrAtA AvyA. temane "pu veniM sarvamUtaM yajJa mArce utAravazAno' vagere zrutivAkyothI kevaLa puruSanuM astitva ja siddha thAya che, puNya-pApanuM astitva nahi, paraMtu bIjI bAju puSya: vRSyana, vAva: pAna kaLA 30 vagere vacana puNya pApanA astitvane paNa siddha kare che. A saMbaMdhamAM zaMkA hatI. bhagavAne puNya pApanuM astitva siddha karI zaMkAnuM samAdhAna karyuM. traNase chAtronI sAthe temaNe pravrayA aMgIkAra karI. ----- metArya : temanA pachI zAstrArtha mATe metArya AvyA. temane " vijJAna na go mUtezya" vagere vedavANIthI punarjanmanA saMbaMdhamAM zaMkA hatI. paraMtu Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 kalpasUtra te sAthe ja nirce zotirmA" vagerethI AtmAnI saMsiddhi ane kRrao jai gva gAyate" vagerethI punarjanma siddha thato hovAthI teo daDha nizcaya karI zakatA nahi. bhagavAne vedavAkyane khare artha samajAvI punarjanmanI sattA pramANita karI. samAdhAna thatAM ja traNase chAtronI sAthe pravajyA grahaNa karI. - prabhAsa - te pachI prabhAsa AvyA temane AtmAnI muktinA saMbaMdhamAM saMzaya hato ane temAM baLa maLyuM "rAmartha vA putatsarva nirotrama 331 A vAkayathI, paraMtu " kSaLI vehita paramAra ra, tatra para sarca jJAnamanataM trA" 33ra A vAkayathI AtmAnI baddha ane mukta bane avasthAnuM pratipAdana thatuM hatuM. te kAraNe AtmanirvANanA saMbaMdhamAM prabhAsa zaMkAzIla hatA. bhagavAna mahAvIre te veda vAkAne sAco artha samajAvyo, samAdhAna thatAM ja teo paNa potAnA traNaso chAtronI sAthe pravRjita thaI gayA. ----- tIrthasthApanA: A pramANe madhyama pAvApurInA eka ja pravacanamAM 4411 vedavijJa brAhmaNoe bhagavAna mahAvIranI pAse zramaNa dharmane svIkAra karyo. indrabhUti vagere agiyAra vidvAna bhagavAnanA pramukha ziSya thayA ane teo gaNadharanA mahattvapUrNa pada para pratiSThita thayA.333 AryA caMdanabALA, jenuM varNana A agAu karavAmAM Avela che, te kauzAMbImAM hatI. devagaNene AkAzamArge jatAM joIne samajI gaI ke bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna prApta thaI gayuM che. tenA hRdayamAM dIkSA grahaNa karavAnI ati utkaTa bhAvanA jAgRta thaI. devo tenA dIkSA levAnA daddha saMkalpane joIne tyAMthI tene bhagavAnanA samavasaraNamAM lAvyA. bhagavAnane vaMdana karI dIkSAnI bhAvanA abhivyakta karI. bhagavAne dIkSA ApI tene sAdhvIsamudAyanI pramukha banAvI.334 hajAro nara-nArIoe bhagavAnano tyAga - vairAgyathI taraboLa pravacanane sAMbhaLIne saMyama-dharmane svIkAra karyo. jeo te kaMTakAkIrNa Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha paraMparAonuM milana 215 patha para cAlavA asamartha hatA temaNe zramaNopAsaka ane zramaNe pAsikAnAM bate grahaNa karyA. A badhA saMdhamAM sammilita thayA. ( A pramANe zramaNa bhagavAna mahAvIre vaizAkha zuklA ekAdazI (vizAkha suda agiyArase) madhyama pAvApurInA mahAsena nAmanA udyAnamAM zramaNa-zramaNI, zrAvaka-zrAvikA rUpa caturvidha saMgha (tIrtha)nI saMsthApanA karI. tIrthanI sthApanA karavAthI tIrthakara nAmanI bhAva rUpe sArthaktA thaI335 bhagavAne "da vA vA vA purU va nI tripadInA mAdhyamathI dvAdazAMgInA gUDha jJAnanI cAvI indrabhUti vagere gaNadharone saMpI. gaNadharoe te tripadInA AdhAre dvAdazAMgInI racanA karI. sAta gaNadharanI vAcanA judI judI hatI. akaMpita ane alabhrAtAnI eka tathA metArya ane prabhAsa gaNadharanI eka sarakhI hatI. tethI agiyAra gaNadhara hovA chatAM gaNu nava ja kahevAyA. 331 bhagavAne tyAMthI pAchA pharI rAjagRha tarapha vihAra karyo. - --* pArzvanAthe paraMparAnuM milana - bhagavAnanA prabhAvazALI pravacanethI prabhAvita thaIne bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA zramaNopAsaka ane zramaNa paNa bhagavAna mahAvIra tarapha AkarSita thayA. uttarAdhyayana sUtramAM pArthApatya kezIkumAra ane gaNadhara gautamane zrAvastImAM bedhaprada ane aitihAsika saMvAda ane pachI temanuM pArasparika samAdhAna ane milana kharekhara nirgatha paraMparAmAM eka ajoDa ane navo vaLAMka hato. kezIkumAra pArzvanAthanA cAturyAma dharmanA sthAne paMcamahAvrata rUpa dharmane svIkAra kare che. 337 grAmamAM bhagavAna pArzvanAthanA anuyAyI gAMgeya aNagAra ane bhagavAna mahAvIranI vacce mahattvapUrNa praznottara thayA. bhagavAna mahAvIrane sarvajJa sarvadazI samajI saMghamAM sammilita thayA. 338 nigraMtha udakapeDhAlaputrane gautamanI sAthe saMvAda thayo ane te paNa mahAvIranA saMdhamAM sammilita thayA. 339 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 kalpasUtra sthaviroe kAlasvaSine mahAvIranA darzanane paricaya Apyo. paricaya prApta karI teo paNa mahAvIranA zAsanamAM AvyA.340 bhagavAna mahAvIranI pariSadamAM anyatIthika saMnyAsIe paNa upasthita rahetA hatA. Arya skaMdaka741 abaDa, pudagala ane ziva vagere parivrAjakee bhagavAnane aneka prazno pUchayA ane tenuM samAdhAna maLatAM bhagavAnanA ziSya banI gayA. bhagavAna mahAvIra sUkSmAtisUkSma ane UMDA gahana pranono paNa anekAnta daSTi vaDe zIdhra ukela lAvI ApatA hatA. mila brAhmaNa ) taMgiyA nagarInA zramaNopAsaka,E rAjakumArI jayantI " mAkandI rAha H piMgala vagerenA praznonA uttara A vAtanA spaSTa sAkSI che. bhagavAnanA upadezathI ATha rAjAoe rAjyathI cheDIne saMyama aMgIkAra karyo hato: (1) vIrAMgaka (2) vIrayaza (3) saMjya 4ra (4) eNeyaka (5) sepaA (6) zivaB (7) udayana (2) zaMkha C kAzIvardhana, 343 magadhAdhIza samrATa zreNikanA abhayakumAra vagere aneka putroe bhagavAnanI pAse saMyama lIdho.44 zreNikanI sukAlI, mahAkAlI, kRSNa vigere dasa rANiyAe paNa pravrajyA lIdhI. 45 dhannA 346 ane zAlibhadra 37 jevA dhanakuberone paNa saMyama mArga svIkAra karyo. AdrakumAra 348 jevA Aryetara jAtinA yuvakoe ane harikezI 349 jevA cAMDAla jatIna mumukSuoe ane arjunamAlAkAra 350 jevA hatyArAoe paNa pitAnI vRttiyomAM utkrAMti karIne bhagavAnanA zramaNasaMdhamAM sthAna meLavyuM hatuM. vaizAlI gaNarAjyanA pramukha mahArAjA ceTaka mahAvIranA mukhya zrAvaka hatA.35 temanA chae jamAIkapara udAyana, dadhivAhana, zatAnIka, candrapradyota, nandivardhana, tathA zreNika ane nava mallI ane nava licchavI A aDhAre gaNunarezo paNa bhagavAnanA parama bhakta hatA.353 bhagavAne strI-puruSa, brAhmaNa, , kSatriya, vaizya, Arya-anArya vagere badhAne koI paNa jAtanA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAturmAsa sUci 217 bhedabhAva vagara peAtAnA dharmatIrtha'mAM sthAna ApyuM ane akhila vizvanA badhA mumukSuo mATe dharmasAdhanAnu` magaLa dvAra khelI dIdhu. G: :~ teNaM kAle teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre aTThiyagAmaM nIsAe paDhamaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvaage| caMpa ca piTTicapaM ca nissAe tao aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae / vesAli nagariM vANiyagAmaM ca nissAe duvAlasa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae / rAyagihaM nagaraM nAlaMdaM ca bAhariyaM nissAe coisa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae / chammihilAe do bhaddiyAe egaM AlaMbhiyAe egaM sAvatthIe egaM paNIyabhUmie egaM pAvAe majjhimAe hatthivAlassa ranno rajjugasahAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae // 122 // artha: te kALe zramaNa bhagavAna mahAvIre asthika gAmanA Azraya laine varSAvAsa karyA, arthAt bhagavAnanA prathama varSovAsa asthika gAmamAM thayA. caMpAnagarImAM ane pRcaMpAmAM bhagavAne traNa cAturmAsa karyA, vaizAlI nagarImAM ane vANiyA grAmamAM bhagavAnakhAra vakhata cAturmAsa karavA mATe AvyA hatA. rAjagRhamAM ane tenI bahAra nAlaMdApADAmAM bhagavAna cauda vakhata cAturmAsa karavA mATe AvyA hatA, mithilAnagarImAM bhagavAna cha vAra cAturmAsa karavA mATe AvyA hatA. bhayiAnagarImAM be vAra, zrAvastImAM ekavAra, praNItabhUmi arthAt vajAbhUmi nAmaka anArya dezamAM ekavAra bhagavAna varSAvAsa karavA mATe padhAryA hatA ane aMtima cAturmAsa karavA mATe bhagavAna madhyama pAvA 45 nA rAjA hastipAlanI rajuka sabhAmAM padhAryA. cAturmAsa sUcI : * zramaNa bhagavAna mahAvIre 30 varSanI AyumAM sarvaviratirUpa zramaNa dharmanI dIkSA grahaNa karI ane 72 varSanI AyumAM bhautika dehanA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 hm bh h h m m mm mm mm my kalpasUtra tyAga karIne ananta avyAbAdha akSaya sukhamaya mokSagati prApta karI. A 42 varSanI avadhimAM bhagavAne jyAM-jyAM ane jeTalA -jeTalA pitAnA cAturmAsa vyatIta temanI sUcI A pramANe che: 1. asthakagrAma (prathama) 1 2. caMpAnagarI 3. vaizAlI-vANiyA grAma 4. rAjagRhI-nAlaMdApADA 5. mithilAnagarI 6. bhadiyAnagarI 7, AlaMbhikA 8. zrAvastI nagarI 9. vajAbhUmi (anArya) 10. pAvApurI (antima) AmAMthI 12 cAturmAsa chamasthapaNAmAM vItAvyA ane 30 cAturmAsa tIrthaMkarapaNAmAM. tIrthakarapaNAmAM paheluM cAturmAsa rAjagRhImAM vItAvyuM ke jyAM meghakumAranI dIkSA thaI hatI. -* parinirvANa mU8 - tattha NaM je se pAvAe pajjhimAe hatthivAlassa ranno rajjugasamAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae, tassa NaM aMtarAvAsassa je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe kattiyabahule tassa NaM kattiyabahulassa pannarasIpakkheNaM jA sA carimA rayaNI taM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae viikkate samujjAe chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parinirvANa aMtagaDe parinivvur3e savvadukkha pahINe caMde nAma se docce saMvacchare pItivaddhaNe mAse nandIvadvaNe pakkhe suvvayaggI nAmaM se divase uvasamiti pavuccai devANaMdA nAmaM sA rayaNI nirai tti pavaccai acce lave muhutte pANU thove siddhe nAge karaNe savvasiddhe muhutte sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM kAlagae vikkate jAva savvadukkhappahI // 123 // artha : bhagavAna chelluM cAmAsu karavA mATe madhyamapAvA nagarInA rAjA hastipAlanI rajajuka sabhAmAM rahyA hatA. cAturmAsane cAtheA mAsa ane varSARtunA sAtamA pakSa (pakhavADiyuM) cAlI rahyo hatA arthAta kArataka (Asa) kRSNa pakSa (vada) amAsanA divasa hatA. aMtima rAtrinA samaya hateA. te rAtrimAM zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA. saMsArane tyAgI cAlyA gayA. janmagrahaNanI paraMparAnA uccheda karI cAlyA gayA. temanA janma jarA ane maraNanAM badhAM madhanA naSTa thaI gayAM. bhagavAna siddha thayA, khudda thayA, mukta thayA, badhAM du:khAnA ata karI parinirvANane prApta thayA. 219 zramaNa bhagavAna mahAvIra je samaye kALa dharmane prApta thayA te vakhate candra nAmanA bIje savatsara cAlI rahela hatA, prItivardhana nAmanA mAsa hatA, na Mdivardhana nAmanuM pakhavADiyu hatu. agniveza ( agnivezma ) nAmanA divasa hatA ke jenuM bIju nAma 'upasama' paNa kahevAmAM Ave che, devAnaMdA nAmanI rAtri hatI ke jenuM bIjuM nAma 'nirai' kahevAmAM Ave che, te rAtrie artha nAmanA lava hatA, muhUrta nAmaneA prANa hatA, siddha nAmanA stAka hatA. nAga nAmanuM karaNa hatuM, sarvAsiddha nAmanu muhUrta hatuM ane kharAbara svAti nakSatranA yoga Avela hatA. AvA samayamAM bhagavAna kALadharmane prApta thayA, saMsAra cheADIne cAlyA gayA. temanAM saMpUrNa du:kha naSTa thaI gayAM.kapa Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 mUla : jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhavahINe sANaM rayaNI bahUhiM devehi ya devIhi ya ovayamANehi ya uppayamANehi ya ujjoviyA yAvi hotyA || 124 || jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhapahINe sANaM rayaNI bahUhiM devehiM ya devIhi ya ovayamANehi ya uppayamANehi ya uppijalagamANabhUyA kahakahagabhUyA yA vi hotthA // 125 // kalpasUtra artha: je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvat temanAM saMpUrNa duHkhA pUrNapaNe naSTa thaI gayAM te rAtre ghaNAe devadevIe nIce AvI rahela hatA ane upara jai rahyA hatA, jethI te rAtri khUba ja udyota-prakAzamaya banI gai hatI 124 // je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadhane pAmyA yAvatu temanAM saMpUrNa duHkhA pUrNapaNe naSTa thaI gayAM. te rAtre dhaNAM deva-devIe Ava-jA karI rahyAM hatA, jethI atyanta phAlAhala ane zabda thaI rahela hatA. mUla: jaM syaNi ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkha pahINe taM syaNiM ca NaM jevassa goyamassa iMdabhUissa aNagArassa aMtevAsissa nAyara pejjabaMdhaNe vocchinne anaMte aNuttare jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne // 126 // artha: je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvata temanAM saMpUrNa duHkhA naSTa thai gayAM, te rAtre temanA paTTadhara ziSya gautama gotrIya indrabhUti aNugAranuM bhagavAna mahAvIra sAthe je Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 parinirvANa premabaMdhana hatuM te vicchinna thaI gayuM ane indrabhUti aNagArane aMtarahita uttamottama yAvata kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. vivecana : indrabhUti gautama bhagavAna mahAvIranA agiyAra gaNadharomAM pramukha hatA. teo prakAMDa paMDita, cauda pUrvanA jJAtA caturNAnI sarvAkSara sannipAtI tejelabdhinA dhAraka ane ghera tapasvI hatA.356 Agama sAhityane adhikAMza bhAga gautamanI ja jijJAsAnuM samAdhAna che, tene ja jJAna-gaMgAnA mULa udgamastrota kahI zakAya che. bhagavAna mahAvIra pratye gautamane atyadhika anurAga hate. eka vakhata teo pitAnAthI ladhu-zramaNane kevaLajJAnanI upalabdhi thatI joIne ciMtita thaI gayA, ke hajI sudhI mane kevaLajJAna kema na thayuM ?" tethI bhagavAne kevaLajJAnanI anupalabdhinuM kAraNa batAvatAM kahyuM - gautama! cirakALathI tuM mArA nehamAM baMdhAyelo che, cirakALathI tuM mArI prazaMsA karI rahela che, mAruM anusaraNa karanAra rahyo che. aneka deva ane manuSyabhavamAM ApaNe sAthe sAthe rahelA chIe ane ahIMthI AyuSya pUrNa karIne paNa banne eka ja sthAne pahoMcIzuM." 357 prabhunuM samAdhAna meLavIne gautama atyadhika AlAdita thayA. parinirvANa pahelAM bhagavAne gautamane pAsenA gAmamAM devazarmA brAhmaNane pratibodha ApavA mATe mokalI dIdhA hatA. pAchA vaLIne teo mahAvIranA caraNomAM pahoMcavA mAgatA hatA paraMtu saMdhyA thaI javAthI tyAM rokAI gayA. rAtre bhagavAnanA nirvANanA samAcAra sAMbhaLI gautama bhAvavihavaLa thaIne vicAronA sAgaramAM DUbakI lagAvavA lAgyA. "he prabho! nirvANunA divase kayA kAraNathI Ape mane dUra kalyo? he prabhe! ATalA vakhata sudhI huM ApanI sevA karato rahyo, aMtasamayamAM mane darzanathI kema vaMcita rAkhyo?" ...... keTalIka kSaNa sudhI AvA prakAranA bhAvapravAhamAM vahyA bAda vicArone pravAha badalAI gayo. "are huM A zuM vicArI rahyo chuM! bhagavAna vItarAga hatA. teo rAga ane dveSathI mukta hatA. huM temanA upara moha rAkhI rahela hato paraMtu teo mahamukta hatA" AvA prakAranA vicAra Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 kalpasUtra AvatAM ja zukala dhyAna dhyAvatAM ghAtikarmone naSTa karavA lAgyA. anurAganI kaDIne teDI nAkhI ane te ja rAtrinA aMtamAM kevaLajJAna-kevaLadarzananA dhAraka banI gayA. kArataka amAvAsyAnI pratyuSakAla rAtrimAM bhagavAna mahAvIranuM parinirvANa thayuM ane aMtima rAtrimAM gautama svAmIe cAra karmono kSaya karIne kevaLa jJAna, kevaLadarzana prApta karI lIdhuM. te kAraNathI kArataka suda 1 gautama pratipadA" (paDavo)nA nAmathI prakhyAta che. A divase arUNodayanA prAraMbhathI ja nUtana varSane AraMbha thAya che. 354 - te pachI bAra varSa sudhI kevaLajJAnI gautama bhavya prANIone pratibaMdha detAM vicare che. gotamane kevaLajJAna thatAM samagra saMdhanA saMcAlananuM nAyatva Arya sudharmA upara AvyuM. agiyAra gaNadharomAMthI agnibhUti vagere nava gaNadhara te bhagavAnanI sAmeja nirvANane prApta karI cUkela hatA tethI sudharmAe ja gaNanuM netRtva karyuM. gautama mekSa dhAme padhAryA pachI Arya sudharmAne kevaLajJAna thayuM ane ATha varasa sudhI kevaLI avasthAmAM rahyA. sudharmAne kevaLajJAna thatAM Arya jakhu svAmIe saMghanuM saMcAlana karyuM. 359 mUlya - jaM rayaNiM ca NaM samaNe jAva savvadukkhappahINe taM rayaNiM ca NaM nava mallaI nava licchaI kAsIkosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo amAvasAe pArAbhoyaM posahovavAsaM paTThavaiMsu, gate se bhAvujjoe davvujjoyaM krissaamo|| 127 // artha : je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvata temanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayA te rAtre kAzIdezanA mallavIvaMzIya nava gaNarAjA ane kauzala dezanA licchavI vaMzIya bIjA nava gaNarAjA A rIte aDhAra gaNarAjA amAvasyAnA divase ATha pahorane pauSadhopavAsa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 bhasmagraha: zakranI prArthanA karIne tyAM rahelA hatA, teoe evo vicAra karyo ke bhAva udyota-arthAta jJAnarUpI prakAza cAlyo gayo che tethI ame dravya udyata karIzuM. vivecanaH Aso-kArataka kRSNa amAvasyAnI rAtrimAM bhagavAna mahAvIra mele padhAryA. te rAtri devonA AvAgamanathI prakAzita thaI gaI aDhAra gaNarAjAoe te samaye pauSadhopavAsa karyo hato. teoe joyuM ke jJAnarUpI divya prakAza cAlyo gayo che. samasta saMsAra aMdhakArathI chavAI gayela che te kAraNe devoe dravyodyota karela che. have ApaNe bhagavAna mahAvIranA jJAnanA pratIkanA rUpamAM prativarSa A divase dIpa jalAvIne prakAza karIzuM te divase prakAza karavAthI dIpAvalI varSanA prAraMbha thayo.60 bhagavAnanA nirvANunA duHkhada vRttAMta sAMbhaLIne bhagavAnanA moTAbhAI mahArAjA naMdivardhana zoka-vihvaLa thaI gayA. temanA netremAMthI AMsuonI vegavaMtI dhArA pravAhita thavA lAgI. mana khinna thaI gayuM. bahena sudarzanAe temane potAne tyAM bolAvyA ane sAMtvana ApyuM tyArathI bhAIbIjanA rUpamAM te parva smaraNa karavAmAM Ave che. 36 - * bhasmagraha : zakanI prArthanA :malTa: jaM rayaNiM ca NaM samajAvasavvadukkhappahINe taM rayaNiM ca NaM khudAe bhAsarAsI mahaggahe dovAsasahassaTTiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkaMte // 128 // artha : je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvata temanAM saMpUrNa du:kha naSTa thaI gayA te rAtre bhagavAna mahAvIranA janma-nakSatra upara zudra krUra svabhAvane be hajAra varasa sudhI rahenAro bhasmarAzi nAmane mahAgraha AvyA hatA. +: jappamiiM ca NaM se khuDDAe bhAsarAsI mahaggahe do vAsasahassaTTiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkate Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 224 tappabhiyaM ca NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya no udie udie pUyAsakkAre pavattati // 129 // artha : jyArathI krUra svabhAvane be hajAra varasa sudhI rahenAre bhasmarAzi nAmane mahAgraha bhagavAna mahAvIranA janmanakSatra upara AvyuM tyArathI zramaNa nigraMtha ane nigraMthIonAM satkAra ane sanmAnamAM uttarottara vRddhi thatI nathI. vivecanAra kahevAya che ke zramaNa bhagavAna mahAvIranA parinirvANane samaya nikaTa samajI zakendra AvyA ane hAtha joDIne nivedana karyuM he nAtha ! ApanA garbha, janma, dIkSA ane kevaLajJAnanA samaye hastattarA (uttarA phAlganI) nakSatra hatuM ane A vakhate temAM bhasmagraha saMkrAnta thanAra che. te graha be hajAra varasa sudhI ApanA zramaNa-zramaNIonI abhivRddhi ochI karato raheze. tethI kRpA karIne bhasma-graha jyAM sudhI ApanA janmanakSatra upara saMkramaNa kare tyAM sudhI ApazrI rAha juo. kemake te ApanI hayAtimAM saMkramaNa karI jaze te ApanA prabaLa prabhAvathI svataH niSphaLa thaI jaze tethI eka kSaNa sudhI ApanI jIvana ghaDI laMbAvo jethI A duSTa grahanuM upazamana thaI jAya.32 indranI prArthanA para bhagavAne kahyuM - "he Indra! tame e to jANo che ke AyuSyamAM eka kSaNabhara paNa vadhAravAnI ke ghaTADavAnI zakti koInAmAM nathI, chatAM paNa tame zAsana-premamAM mugdha thaIne A jAtanI na banI zake tevI vAta karI rahyA cho! AgAmI duSamakALanA prabhAvathI tIrthane hAnI pahoMcanArI che temAM bhAvi anusAra A bhasmagraha paNa tenuM phaLa dekhADaze. 363 mUlya:-- jayA NaM se khuDDAe jAva jammanakkhattAo vItikkaMte bhavissai tayA NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya udie udie pUyAsakkAre pavattissati // 130 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanI ziSyasaMpadA 225 artha: jyAre te kSudra, krUra svabhAvavALo bhammarAzi graha bhagavAnanA janma-nakSatrathI khasI jaze tyAre zramaNa nigraMtha ane nircathIenA satkAra-sanmAna dina-pratidina abhivRddhine prApta thaze. ma: jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva savvadukkhappahINe taM rayaNiM ca NaM kuMthU aNudharI nAmaMsamuppannA, jA ThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANaM niggathINa ya no cakkhuphAsaM havvamAgacchai, jA aThiyA calamANA chaumatthANaM nigaMthANaM niggaMthINa ya cakkhuphAsaM havvamAgacchai, jaM pAsittA bahUhiM niggaMthehiM niggaMdhIhi ya bhattAI paccakkhAyAiM // 131 // artha je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvata temanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayAM te rAtre bacAvI na zakAya evI kaMtha 364 nAmanI sUkSma jIvarAzi utpanna thaI gaI. je te jIvo sthira hoya. halana calana karatA na hoya to chadmastha, nirgatha ane nigraMthIone dRSTigocara thatA nahi. jyAre te jIvo cAlatA-pharatA tyAre charbhastha nigraMtha ane nigraMthIone dekhAtA hatA. A pramANe jIvanI utpattine joIne ghaNuM nirgatha ane nigraMthIoe anazana svIkArI lIdhuM hatuM. se kimAhu bhaMte? ajjappabhiiMdurArAhae saMjame bhvissi|132 artha: prana-"he bhagavana! ema kaI rIte thayuM? arthAta jIvone dekhIne je nirgatha ane nigraMthIone anazana karyuM te anazana zuM sUcave che?" uttara "te anazana ema sUcita kare che ke-AjathI saMyama pAlana karavuM atyaMta kaThina thaze." Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 * bhagavAnanI ziSyasa padA mUla: teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassasayspAmokkhAo coisa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotyA // 133 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa ajjacaMdA mokkhAo chattIsaM ajjiAyasAhasIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hotthA // 134 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa saMkhasayagapAmokkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassI auNahiM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hotthA // 135 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa sulasA revaIpAmokkhANaM samaNovAsiyANaM tiSNisaya sAhassIo aTThArasa sahassA ukkosiyA samaNovA siyANaM saMpayA hotthA // 136 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa tinni sayA cohasapuvvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkharasannivAINaM jiNo viva avihaM vAgaramA NANaM ukkosiyA cohasapuvvINaM saMpayA hotthA // 137 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa terasa sayA ohinANINaM atisesapattANaM ukkosiyA (ohinANInaM) saMpayA hotthA // 138 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa satta sayA kevalanANINaM saMbhinnavaranANadaMsaNadharANaM ukkosiyA kevalanANisaMpayA hotthA // 139 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa satta sayA veuvvINaM adevANaM deviddhipattANaM ukkosiyA kalpasUtra Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanI ziSyasaMpadA veuvvisaMpayA hotyA // 140 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa paMcasayA viulamaINaM aDAijjesu dIvesu dosu ya samuddesu saNNINaM paMcidiyANaM pajjattagANaM jIvANaM maNogae bhAve jANamANANaM ukkosiyA viulamaIsaMpayA hotthaa||141|| samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa cattAri sayA vAINaM sadevamaNuyAsurAe parisAe vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAisaMpayA hotthA // 142 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa satta aMtevAsisayAI siddhAiM jAva savvadukkhappahINAiM, cauddasa ajiyAsayAiM siddhAiM // 143 // samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa aTTha sayAaNuttarovavAiyANaMgaikallANANaM ThiikallANANaMAgamesibhadANaM ukkosiyA aNuttarovavAiyANaM saMpayA hotthaa||144|| artha: te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA indrabhUti vagere cauda hajAra zramaNonI utkRSTa zramaNa saMpadA hatI (133) zramaNa bhagavAna mahAvIranI Arya caMdana vagere chatrIsa hajAra ArthikAonI utkRSTha zramaNI saMpadA hatI (134) zramaNa bhagavAna mahAvIranA zaMkha zataka vagere eka lAkha ogaNasATha hajAra zrAvakonI utkRSTa zramaNopAsaka saMpadA hatI. (135) zramaNa bhagavAna mahAvIranI sulasA revatI vagere traNa lAkha aDhAra hajAra zramaNopAsikAonI utkRSTa zrAvikA saMpadA hatI (136) zramaNa bhagavAna mahAvIranA jina nahi tathApi jina samAna, sarvAkSara sannipAti, jinanI samAna satya-tathyanuM spaSTIkaraNa karanArA cauda pUrvadharonI traNase utkRSTa saMpadA hatI. (137) zramaNa bhagavAna mahAvIranA vizeSa prakAranI labdhivALA terase avadhijJAnIonI utkRSTa saMpadA hatI. (138) zramaNa bhagavAna mahAvIranA saMpUrNa uttama kevaLadarzana ane kevaLajJAna prApta evA sAta Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 kalpasUtra kevaLajJAnIonI utkRSTa saMpadA hatI. (139) zramaNa bhagavAna mahAvIranI deva nahi paraMtu devenI Rddhine prApta evA sAtaso vaikriya labdhivALA zramaNonI utkRSTa saMpadA hatI. (140) zramaNa bhagavAna mahAvIranI aDhI dviIpamAM ane be samudramAM rahenArA manavALA paryApta paMcendriya prANIonA mananA bhAvone jANanArA pAMcaso vipulamati mana:paryavajJAnI zramaNonI utkRSTa saMpadA hatI (141) zramaNa bhagavAna mahAvIranI deva, mAnava ane asuronI sabhAomAM vAda karatAM parAjita na thAya tevA cAra vAdIonI arthAtu zAstrArtha karanArI utkRSTa saMpadA hatI (142) zramaNa bhagavAna mahAvIranA sAtase ziSya siddha thayA yAvata temanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayAM ane nirvANane pAmyA ane zramaNa bhagavAna mahAvIranI caudase ziSyAo siddha thaI ane yAvata nirvANane prApta thaI. (143) zramaNa bhagavAna mahAvIranA bhaviSyanI gatimAM kalyANa prApta karanArA, vartamAna risthitimAM kalyANane anubhava karanArA, bhadra prApta karanArA evA AThaso anuttaro papAtika munionI utkRSTa saMpadA hatI arthAta evA AThaso zramaNa hatAM ke je anuttara vimAnamAM utpanna thanArA hatAM. (144) samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa duvihA aMtakaDabhUmI hotthA, taM jahA jugaMtakaDabhUmI ya pariyAyaMtakaDabhUmI ya / jAva taccAo purisajugAo jugaMtakaDabhUmI, cauvAsapariyAe aMtamAsa 146 artha zramaNa bhagavAna mahAvIrane mokSa prApta karanArA sAdhakanI be jAtanI bhUmikA hatI. yugAMtakRtabhUmikA ane paryAyAMtakRtabhUmikA, yugAMtakta bhUmikA arthAta ke je sAdhaka anukrame mukti prApta kare ke jevI rIte ke prathama guru mukti prApta kare ane te pachI tenA ziSya mukti prApta kare ane Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 bhagavAnanI ziSyasaMpadA te pachI tenA praziSya mukti prApta kare. A prakAre je anukrame mukti prApta karavAmAM Ave che te yugAMtakRtabhUmikA kahevAya che. paryAyAMtakRta bhUmikA arthAt bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI je sAdhaka mukti prApta kare tenI te mekSa saMbaMdhI paryAyAMtakRta bhUmikA kahevAya cha.397 bhagavAnathI trIjA puruSa sudhI yugAMtatabhUmikA hatI. arthAta bhagavAna prathama mekSe gayA, temanA pachI temanA ziSyo mokSe gayA ane temanA pachI temanA praziSya jaMbusvAmI mokSe gayA. A pramANe yugAMtakRtabhUmikA jaMbusvAmI sudhI cAlI ane te pachI baMdha thaI gaI. bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI cAra varSa pachI temanA ziSyone mukti mana prAraMbha thayo ane te jaMbusvAmI sudhI cAlate rahyo. mUlaH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tIsaM vAsAiM agAravAsamajjhe vasittA, sAiregAI duvAlasavAsAI chaumatthapariyAgaM pAuNittA, desUNAI tIsaM vAsAiM kevalipariyAgaM pAuNittA, bAyAlIsaM vAsAiM sAmanapariyAyaM pAuNittA, bAvattari vAsAiM savvAuyaM pAlaittA, khINe veyaNijjAuyanAmagotte imIse osappiNIe dusamasusamAe samAe bahuvIikkaMtAe tihiM vAsehiM advanavamehi ya mAsehiM sesaehiM pAbAe majjhimAe hatthipAlagassa rano rajjugasamAe ege abIe chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM paccUsakAlasamayaMsi saMpaliyaMkanisanne paNapannaM ajjhayaNAI kallANa Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 kalpasUtra phalavivAgAiM paNapannaM ajjhayaNAiMpAvaphalavivAgAiM chattIsaM ca apuTThavAgaraNAiM vAgarittA padhANaM nAma ajjhayaNaM vibhAvamANe vibhAvemANekAlagae vitikkate samujAechinnajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte aMtakaDe parivvuDeni savvadukkhappahINe // 146 // artha: te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra trIsa varasa sudhI gRhavAsamAM rahIne, bAra varasathI paNa vadhu samaya sudhI chadma zramaNa paryAyamAM rahIne, tyArapachI trIsa varasathI kaMIka ochA vakhata sudhI kevaLa paryAya prApta karIne tera varSanuM AyuSya pUrNa karI, vedanIya, Ayu, nAma gotra karma kSINa thayA pachI A avasarpiNI kALane duSama-suSama nAmane cUMtho Aro ghaNo pasAra thayA pachI te cothA ArAnA traNa varSa ane sADA ATha mahinA bAkI rahetAM, madhyama pAvA nagarImAM hastipAla rAjAnI rajajuka sabhAmAM ekalAM, chaTha tapanI sAthe svAti nakSatrane yoga thatAMja, pratyuSa kALanA samaye (cAra ghaDI rAta bAkI rahe tyAre) parghakAsane beThelA bhagavAna kalyANaphaLa-vipAkanA paMcAvana adhyayana ane pApaphaLa-vipAkanA bIjA paMcAvana adhyayana ane apRSTa arthAta bIjA koI vaDe prazna nahi karavAmAM Avela chatAM tenAM samAdhAna karanArA chatrIsa adhyayanane kahetAM kahetAM kALadharmane prApta thayA, saMsAra tajIne cAlyA gayA, urdhvagatine prApta thayA. temanA janma- jarA-maraNanAM baMdhana vicchinna thaI teo siddha thayA. buddha thayA, mukta thayA, saMpUrNa karmone temaNe nAza karyo. badhI jAtanA saMtApathI mukta thayA. temanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayAM. mUlyuM samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa jAva savvadukkhappahINassa nava vAsasayAI viikkaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhanA sthira thavAne kAraNe zeka 231 ayaM asIime saMvaccharakAle gcchi| vAyaNaMtare puNa-ayaM teNaue saMvaccharakAle gacchai iti dIsai // 147 // artha : jemanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayAM che evA siddha, buddha yAvata zramaNa bhagavAna mahAvIranA nirvANu thayAne Aje navase varasa vyatIta thaI gayAM che te uparAMta A hajAramA varasane eMsImA varasane samaya cAlI rahela che arthAta bhagavAna mahAvIrane nirvANa prApta thayAne Aje navase eMsI (980) varasa pasAra thaI gayAM che. bIjI vAMcanAmAM keTalAMka ema paNa kahe che ke navase varasa uparAMta hajAramA varasanA trANu (93) varasane kALa cAlI rahela che. evo pATha daSTigocara thAya che arthAta temanA matathI bhagavAna mahAvIranAM nirvANane navase trANuM (93) varasa thayAM che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranI pUrva paraMparA - * puruSAdAnIya ahaMta pArzvanAtha mUlsa: teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe paMcavisAhe hotthA, taM jahA-bisAhAhiM cue caittA gabhaM bakkaMte 1 visAhAhiM jAe 2 visAhAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie 3 visAhAhiM aNaMte aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipunne kevalavaranANadaMsaNe samuppanne 4 vihiArdi pUrina vula | 18 che artha te kALe te samaye puSAdAnIya ahaMta pA pAMca vizAkhAvALA hatA, arthAta temanA pAMca kalyANakamAM vizAkhA nakSatra Avela hatuM. jemake (1) pArtha arhata vizAkhA nakSatramAM devalokathI cuta thayA, cuta thaIne garbhamAM AvyA. (ra) vizAkhA nakSatramAM janma grahaNa karyo. (3) vizAkhA nakSatramAM muMDita thaIne gharathI bahAra nIkaLyA arthAt temaNe aNagAra- grahaNa karyuM. (4) vizAkhA nakSatramAM temaNe anaMta, uttamottama, vyadhAtarahita, AvaraNarahita, saMpUrNa pratipUrNa kevaLajJAna, kevaLadarzana utpanna thayuM. (5) bhagavAna pArzva vizAkhA nakSatramAM ja nirvANane prApta thayA. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSAdAnIya arhata pArzvanAtha : pUrva bhava mUO : teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkheNaM pANayAo kappAo vIsaM sAgaromadvitIyAo anaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse vANarasIe nayarIe AsaseNassa ranno vammAe devIe puvvarattAva rattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgae AhAravakkatIe (graM. 700) bhavavakkaMtIe sarIravakkaMtIe kucchisi gabbhattAe vakkate // 149 // 233 artha : te kALe te samaye puruSAdAnIya aMta pArzva jyAre grISma RtunA prathama mAsa, prathama pakSa arthAta caitramAsanA kRSNapakSa hatA te caitravada 4nA divase vIsa sAgaropamanA AyuSyavALA prAta nAmanA kalpathI * AyuSya pUrNa karIne, digdha AhAra, divya janma ane divya zarIra chUTatAMja zIghra cyavana karIne A jaMbudrIpanA bhAratavarSanI vArANasI nagarImAM azvasena rAjAnI rANI vAmAdevInI kukSimAM jyAre rAtrinA pUrva bhAga samApta thai rahyo hateA ane bhAga prAraMbha thai rahyo hateA, te saMdhiveLAe - madhyarAtrimAM vizAkhA nakSatranA yoga thatAM ja garUpamAM utpanna thayA. pAchalA vivecana kAi paNa jIva ekAeka tIrthaMkara banI jatA nathI paraMtu tIrthaMkara banavA pahelAM te jIvane lAMbA samaya sudhI sAdhanA karavI paDe che, jevI rIte ke bhagavAna mahAvIranA jIvane sattAvIza bhatra pahelAM samyakatvanI upalabdhi thaI hatI, tevI ja rIte bhagavAna pArzvanAthanA jIvane dasa bhava pahelAM samyakatva prApta thayuM hatuM. (1) masmRti-ekavAra bhagavAna pArzvanAthanA jIve ja buddhIpanA bharatakSetranA pAnanapuramAM vizvabhUti purohitanA putra marubhUti banyA, meATAbhAinu nAma Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 kalpasUtra kamaTha hatuM. pitAne svargavAsa thaI jatAM kamaTha rAjapurohita banyA. mabhUti prakRtithI saraLa, vinIta ane dharmaniSTha hato. kamaTha kUra, abhimAnI ane vyabhicArI hato. mabhUtinI patnI vasuMdharAnA rUpa upara te mugdha thaI gaye. tenI abhyarthanAthI vasuMdharA paNa potAnA dharmathI cuta thaI gaI. kamaThanI patnIthI tene te asad-vyavahAra chAne rahI zake nahi, teNe patine samajAvyA paraMtu te mAnyA nahi tyAre teNe marubhUtine kahyuM. marUbhUti gharathI bahAra nIkaLI gayA ane thoDA divasa pachI rUpa parivartana karI pharI tyAM AvyA. patnI ane bhAIne asat vyavahAra pitAnI AMkhe joI teNe rAjAne nivedana karyuM. rAjAe kodhita thaIne kamaThane dezanikAla karI dIdhA. kamaTha tApasa banIne patanapuranI pAsenA parvata upara ugra tapa karavA lAgyA. tapane camatkArI prabhAva the. janajananI jIbha upara kamaThanuM nAma ramavA mAMDayuM. mabhUtie paNa tenI prazaMsA sAMbhaLI. potAnAM tya upara tene pazcAttApa thavA lAge. moTAbhAI pAse kSamAyAcanA karavA mATe te tyAM pahoMcyA, caraNomAM mUkyA paraMtu jUra kamaThe namana karatA mabhUtinA mAthA upara moTo evo patthara mAryo ke jenI bhayaMkara vedanAthI du:khI thatA marubhUtine tyAM ja aMta thaI gayo. (2) cUthapati gaja-ArtadhyAnavaza AyuSya pUrNa thavAthI mabhUtine jIva vidhyAcaLanI aTavimAM hAthIone svAmI gajarAja thayo. kamaThanI patnI varaNuM tyAMthI kALa karIne yuthapati gajarAjanI priyA hastinI thaI A bAju rAjAe jyAre kamaTha dvArA marabhUtinI hatyAnA samAcAra sAMbhaLyA tyAre rAjAne paNa saMsAranI svArthaparAyaNatA ane viSayodhapaNAthI virakti thaI. tethI teNe saMyama grahaNa karyo. utkRSTa sAdhanA karatAM teo eka divasa te ja aTavImAM dhyAnamudrAmAM UbhA hatA tyAre mabhUtine jIva ke je hAthI banela hatuM, te tyAM AvI pahoMcyo. munine dhyAnamudrAmAM jaIne tene jAtismaraNajJAna thayuM. pUrvajanmanuM smaraNa karIne gajarAje muni pAse zrAvakadharmane svIkAra karyo. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 puruSAdAnIya arhata pArzvanAtha : pUrva bhava ekavAra vanamAM bhayaMkara agniprApa thayA. AkhuM vana baLavA lAgyuM tyAre peAtAnA prANa bacAvavAne mATe hAthIe sarovaramAM praveza karyo, tyAM kamaThanA jIva ke je ku jAtinA sarpa banela hatA, te AkAzamAM UDatA tyAM AnyA ane hAthIne joIne tenu vera jAgRta thaI gayuM. kreAdhavaza hAthInA mAthA upara DaMsa mAryA ke jenA jherathI gajarAjanu` Akhu zarIra viSamaya banI gayuM teA paNa hAthIe samabhAvapUrvaka vedanA sahana karI samabhAvamAM ja AyuSya pUrNa karyuM.. (3) AThamA devalAkamAM- AyuSya pUrNa karIne marubhUtinA jIva AThamA sahasrAra nAmanA devalAkamAM utpanna thayA. (4) kiraNavega tyAMthI AyuSya pUrNa karIne marubhUtinA jIva jaMbudrIpanA mahAvideha kSetramAM vidyutagati vidyAdhara rAjyane tyAM kanakavatI rANInA putra 'kiraNavega' thayA. yauvanAvasthAmAM peAtAnI patnIonI sAthe AmAda-pramAda karI rahela hatA tyAre saMdhyAnI lAlimA joI ne vairAgya jAgRta thayA. dIkSA grahaNa karI muni banyA. eka vakhata puSkaradvIpanA vaitADhaya girinA himarazaila parvata upara dhyAnArUDha hatA. te vakhate kamaThanA va ke je AyuSya pUrNa karIne pAMcamI narakamAM gayA hatA ane tyAMthI nIkaLIne pharIne sarpa banyA hatA teNe dhyAnArUDha munine joyA tyAre pUrva vairavaza krodhita thaIne munine Da Mkha mAryA, munie samabhAvathI AyuSya pUrNa karyu.. (5) acyuta kalpamAM tyAMthI muni khAramA acyuta kalpa nAmanA devalAkamAM deva anyA. (6) vajAnAbhaH khAramA devalAkathI cyavIne ja budvIpanA pazcima mahAvidehamAM zubhakarA nagarInA adhipati vajrAvIya rAjAnI rANI lakSmIvatInA putra vajranAbha thayA. rAjyazrInA upabhAga karatAM, kSemakara tIya karanA upadeza sAMbhaLIne pravrajyA grahaNa karI. eka vakhata sukaccha vijayanA madhyavatI jvalaMta parvata upara kAyAtsarga mudrAmAM avisthata hatA. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra tyAM kamaThane jIva ke je sarpa hato te tyAMthI marIne pAMcamI narakamAM gayo hato. narakamAMthI nIkaLIne aneka bhavomAM paribhramaNa karato te pradezamAM kuraMgaka nAmano bhIla banyuM. munine joIne pUrva vera jAgRta thayuM, bANa mAryuM, vAgavAthI muni nIce paDI gayA tathA samabhAvathI AyuSya pUrNa karyuM (7) madhyama greveyakara muni tyAMthI madhyama jhaveyakamAM deva banyA ane kamaThane jIve bhIla, tyAMthI marIne sAtamI narakamAM gayo. (8) suvarNa bahu cakravartI :- madhyama greveyakathI AyuSya pUrNa karIne marabhUtine jIva jaMbudvIpa pUrvane mahAvidehamAM zubhaMkara vijayanA purANapuramAM kuzalabAhu rAjAnI sudarzanA rANInA putra suvarNa bAhu cakravartI banyo, SakhaMDanA rAjyano upabhoga karyA pachI saMyama grahaNa karyo ane ugra tapa sAdhanA karI. tIrthakara nAma getra upArjana yogya vIsa sthAnakanAM sevana karyA. eka vakhata nirjana vanamAM kAryotsarga karIne UbhA hatA. kamaThane jIva sAtamA narakathI nIkaLIne te ja araNyamAM siMha banyo hato. teNe dhyAna munine joyA, pUrva vaira jAgRta thayuM. muni upara jhApaTa mArI. munie te pIDAne samabhAvapUrvaka sahana karIne atyaMta zuddha pariNAmonI sAthe AyuSya pUrNa karyuM. (9) dazAmA devalekamAM muni ke je marubhatine jIvahate te tyAMthI AyuSya pUrNa karIne dasamA devalokamAM vIsa sAgaranA AyuSyavALo deva banya, kamaThane jIva ke je siMha hato te marIne narakamAM gayA. (10) pArzvanAthaH marUbhUtine jIve dasamA devalokamAMthI eNvIne vArANasI nagarImAM azvasena rAjAnI rANI vAmAdevInI kukSimAM bhagavAna pArzvanAthanA rUpamAM avatarita thaye. * janma mUlya: pAse NaM arahA purisAdANIe tiNNANovagae ya vi hotthAcaissAmi tti jANai, cayamANe na jANai, cue mi tti jANai, Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janma 237 teNaM caiva abhilAveNaM suviNadaMsaNavihANeNaM savvaM jAva niyayaM gihaM aNuSpaviTThA jAva suhaM suheNaM taM gabbhaM parivahai // 150 // rC/ artha : puruSAdAnIya aMta pArzva traNajJAnathI yukta hatA. "hu ahIMthI vyuta thaIza" te jANatA hatA. cyuta thAuM chuM te jANatA na hatA ane "cuta thaI gayA chuM" te jANatA hatA. ahIthI mAMDIne bhagavAna mahAvIranA prakaraNamAM svapna sabadhanuM Akhu e varNana pUrvavat samajavuM joIe, yAvata mAtA pAtAnA gharamAM praveza kare che ane sukhapUrvaka garbhane dhAraNa kare che. mu teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe je se hemaMtANaM docce mAse tacce pakkhe posabahule tassa NaM posabahulassa dasamIpakkheNaM navaNDaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANa ya iMdiyANaM viikkaMtANaM putrarattAvarattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM arogA arogaM payAyA, jammaNaM savvaM pAsAbhilAveNa bhANiyavvaM jAva taM hou NaM kumAre pAse nAmeLa // 161 // a ra te kALe te samaye hemata RtunA bIje mAsa, trIjo pakSa arthAt pASa mAsanA vada dasamanA divase nava mAsa ane sADA sAta rAtri -divasa pasAra thayA tyAre rAtrinA pUrva bhAga samApta thavA AvyA hatA ane pAchaLanA bhAganA prAraMbha thaI rahyo hatA te saMdhiveLAmAM arthAt madhyarAtrimAM vizAkha nakSatranA yAga thatAM ja ArogyavALI mAtAe ArogyapUrvaka puruSAdAnIya aMta pA nAmanA putrane janma ApyA, je rAtrie puruSAdAnIya a`tu pArzva janma grahaNa karyA, te rAtrie ghaNAe deva ane devIe janmakalyANaka manAvavA mATe AvyA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 238 jethI te rAtri prakAzamAna banI gaI ane deva-devIonA vArtAlApathI gUMjavA lAgI. svapna tathA janma saMbaMdhI anya AkhuM vRttAnta bhagavAna mahAvIranA varNanamAM AvelA vRttAnta samAna ahIM paNa samajavuM. vizeSamAM bhagavAna mahAvIrane sthAne bhagavAna pArzvanuM nAma levuM. yAvata mAtApitAe kumAranuM nAma "pArtha" rAkhyuM. vivecana: rAjakumAra pArzvanAtha meTA thAya che. yuvAvasthA AvatAM temanuM pANigrahaNa kuzasthalanA rAjA prasenajitanI putrI parama sundarI prabhAvatInI sAthe thayuM. - nAgane uddhAra: eka divasa rAjakumAra pArtha rAjamahelanI gokhamAM beThA beThA nagaranuM avalokana karI rahela hatA. evAmAM temaNe pUjAnI sAmagrI laIne moTA janasamUhane nagaranI bahAra jatAM je. kutUhalavaza kumAre pUchayuM: "zuM Aje kaI mahatsava che ke anya koI vizeSa prasaMga che ke je kAraNe A lake jaI rahelA che? uttara maLe "kumAravara! nagaranI bahAra eka kamaTha nAmane ugra tapasvI Avelo che, je paMcAgni tapa tapI rahyo che. te ghaNe ugra tapasvI che. tenI pUjA ane arcanA karavA mATe ja A leko jaI rahela che." kautuvaza thaIne rAjakumAra pArzva paNa kamaThane jovA mATe cAlyA. A kamaTha teja hatuM ke jene saMbaMdha pArzvanAthanA jIvanI sAthe gata aneka bhavothI cAlyo Avato hato. te narakamAMthI nIkaLIne eka atyanta garIba kuLamAM janmyo hato. bhUkha ane daridratAthI vyAkuLa banIne teNe tApasI pravrajyA grahaNa karI hatI. ghaNI ugra tapasyA karavAthI janatAmAM tenA tapanI chApa paDI gaI hatI, ane loke tenI prazaMsA karavA lAgyA hatA. rAjakumAra pArzvanAthe joyuM ke tapasvI paMcAgni tapa tapI rahyo che, cAre dizAmAM agni baLI rahela che, ane mastaka upara sUrya tapI rahela che. agnikuMDamAM meTA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgane uddhAra 234 moTA lAkaDAM banI rahela che, temAM eka sarpa paNa rahela che. sarSane jeIne pAkamAranuM hRdaya karuNAthI dravI UyuM. tApasanA A vivekazUnya kriyAkAMDane joIne pArzvanAthe kahyuM "tapasvina! A kevuM ajJAna tapa che! paMcendriya jIvone bhasma karIne tame tamAruM kalyANa cAho che?" tapasvI- rAjakumAra! tame dharmanA rahasyane samajatA nathI. rAjaputro hAthI, ghoDA para savArI karI kriIDA karavAnuM ane yuddha karavAnuM jANe che. dharmanA rahasyane te amArA jevA tapasvI samajI zake che. tame ahIMthI cAlyA jAo, hajI to dUdhamalA baccAM che. zuM tame mArI dhUNImAM koI jIvane baLato batAvI zake che kharA? rAjakumAra-tapasvI! A moTA lAkaDAmAM sarpa baLI rahyo che. tapasvI - tamAruM kathana mithyA che, te ja vakhate rAjakumAre pitAnA sevakane AjJA ApI, sevake agnikuMDamAMthI te lAkaDAMne bahAra kADhayuM ane sAvadhAnIthI cIyuM tyAre te vakhate taraphaDato sarpa bahAra nIkaLe. te maraNanI chellI ghaDInI sthitimAM hatA. pArzvanAthe potAnA anucarathI tene navakAra maMtra saMbhaLAvyA. te samAdhipUrvaka marIne dharaNendra (nAgakumAra jAtinA deva Indra) deva thayo. loko kamaThane tiraskAravA ane dhikkAravA lAgyA. tApasa pArzvakumAra para ghaNeja rUThayo paraMtu kare paNa zuM? aMte ajJAna tapanA kAraNe kamaTha tApasa tyAMthI marIne meghamALI nAmane deva bane. bhAvI tIrthakare dvArA gRhasthAvAsamAM A pramANe dharmakrAntinuM A eka advitIya udAharaNa che. mUlka: pAse NaM arahA purisAdANIe dakkhe dakkhapaiNNe paDirUve allINe bhaddae viNIe tIsaM vAsAiM agAravAsamajjhe vasittANaM puNaravi loyaMtiehiM jiyakappiehiM devehiM tAhiM ihAhiM jAva evaM Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 kalpasUtra vayAsI-jaya jaya naMdA jaya jaya bhaddA, bhadaM te jAva jaya jaya sadaM pauMjaMti // 152 // artha puSAdANIya ahaMta pArtha dakSa hatA, dakSa pratijJAvALA hatA, uttama rUpavALA, sarvaguNathI yukta bhadra ane vinIta hatA. teo trIsa varSa sudhI gRhavAsamAM rahyA. te pachI potAnI paraMparAnuM pAlana karatAM lokAntika devoe AvIne ISTavANI dvArA A pramANe kahyuM - "he naMda! (AnaMdakArI) tamAro jaya thAo, vijaya thAo! he bhadra! tamAre jaya thAmA, vinya thAyA!" yAvat 2 // pramANe 015-015 zaNTana prayoga 42 che. -* dIkSA: mUla: puTiva pi NaM pAsassa arahao purisAdANiyassa mANussagAo gihatthadhammAo aNuttare Ahohiyae taM ceva savvaM jAva dAyaM dAiyANaM paribhAettA je se hemaMtANaM docce mAse tacce pakkhe posabahule tassa NaM posabahulassa ekkArasIdivaseNaM puvvaNhakAlasamayaMsi visAlAe siviyAe sadevamaNuyAsurAe parisAe taM ceva savvaM navaraM vANArasiM nagariM majhaM majjheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva Asamapae ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, teNeva uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paccoruhai, sIyAo paccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyati, omuittA sayameva paMcamuSTiyaM loyaM kareI, paMcamuThThiyaM loyaM karittA aTThameNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaThane upasarga 241 egaM devadUsamAyAya tihiM purisasaehiM saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie // 193 // artha: purUSAdAnIya ahaMta pArthane mAnavIya gRhastha dharmanI pahelAM paNa uttama AbhogikajJAna (avadhijJAna) hatuM. te badhuM varNana bhagavAna mahAvIranA varNananI samAna ahIM paNa samajavuM joIe. abhiniSkramaNa pahelAM vArSika dAna daIne hemaMtaRtunA bIjA mAsa, trIjA pakSa arthAtu piSa mAsanA kRSNapakSanI agiyArasanA divase, pUrva bhAganA samaye (caDate pahere) vizAlA zibikAmAM besIne deva, mAnava ane asuronA virATa samUhanI sAthe (bhagavAna mahAvIranA varNananI samAna) vArANasI nagarImAM madhyamAM thaIne nIkaLe che. nIkaLIne je bAju Azramapada nAmanuM udyAna che, jyAM azoka nAmanuM uttama vRkSa che tyAM jAya che. tyAM jaIne zibikAne UbhI rakhAve che, zibikAmAMthI nIce Utare che, potAnA ja hAthe AbhUSaNa mALAo ane alaMkAra utAre che, alaMkAra utArIne potAnA hAthe paMcamaSTi leca kare che, leca karIne pANI vagarane alma karavA sAthe vizAkhA nakSatrane yoga AvatA ja, eka devadUSya vasrane laIne bIjA divase traNa puruSonI sAthe muMDita thaI gRhavAsathI nIkaLI aNagAra avasthAne svIkAra kare che. mU8 - pAse NaM arahA purisAdANIe tesIiM rAiMdiyAiM niccaM vosaTTakAe ciyattadehe je kei uvasaggA uppajati, taM jahAdivvA vA mANussA vA, tirikkhajoNiyA vA, aNulomA vA paDilomA vA, te uppanne sammaM sahai titikkhai khamai ahiyAsei // 154 // artha: purUSAdAnIya ahaMta pArve vyAsI (83) divasa sudhI satata zarIra taraphanA lakSyane vyutsarga karela hatuM arthAta temaNe zarIrane Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 kalpasUtra khyAla choDI dIdho hato. te kAraNe aNagAra dazAmAM temane je kAMI paNa upasargo AvyA, pachI bhale te daivika hoya, mAnavIya hoya ke pazu-pakSIo taraphathI utpanna thaela hoya, te badhA upasargo te nirbhayapaNe. samyapha prakAre sahana karatA hatA, jarA jeTalo paNa kodha karatA nahi. upasargo tarapha temanI sAmarthyayukta titikSAvRtti rahetI ane te zarIrane pUrNa acaLa ane daDha rAkhIne upasargone sahana karatA hatA, vivecanaH bhagavAna pArzvanAthe poSa vada agiyArase saMyama laIne vArANasIthI prasthAna karyuM. saMyama sAdhanA ane tapa ArAdhanA karatAM eka gAmanI pAse tApasanA AzramamAM padhAryA. kUvAnI pAse vaTavRkSanI nIce teo dhyAna lagAvIne UbhA hatA. kamaTha tApasa ke je marIne meghamAlI deva banyuM hatuM te avadhijJAna (vibhAgajJAna)thI bhagavAnane dhyAnathe joIne tyAM Ave. pUrvanuM vera yAda karIne siMha, hAthI, rIMcha, sarpa, vIMchI vagere banIne bhagavAnane judI judI rIte kaSTa ApavA lAgyo.to paNa bhagavAna sumerunI mAphaka sthira rahyA, potAnA aDaga dhyAnathI vicalita na thayA tyAre teNe parAbhava thavAthI gaMbhIra garjanA karI, apAra jaLavRSTi karI. nAkanI aNI sudhI pANI AvI javA chatAMya bhagavAnanuM dhyAna khalita na thayuM. te vakhate avadhijJAnathI dharaNendra meghamAlInA upasargane joyA, tyAre dharaNendradeve sAta phaNAvALuM chatra banAvIne upasarganuM nivAraNa karyuM. bhaktibhAvanAthI gadgada thaIne temaNe bhagavAnanI stuti karI, dhyAna-magna samadarzI bhagavAna ne te stuti karanArA dharaNendradeva upara tuSTa thayA ke na upasarga karanArA duSTa kamaTha upara rUSTa thayA. te kAraNe AcArya hemacandra prabhu pArzvanAthanI stuti karatAM kahyuM che? kamaThe dharaNendre ca, svocite karma kurvati / prabhostulyamanovRttiH, pArzvanAthaH zriye'stu vaH / / parAjita thaI meghamAlI paNu bhagavAnanA caraNamAM namI paDaze. aparAdhanI kSamAyAcanA karavA lAgyo. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna 243 ___-* jJAna mUla: tae NaM se pAse bhagavaM aNagAre jAe iriyAsamie jAva appANaM bhAvamANassa tesIiM rAiMdiyAiM viikkaMtAI caurAsIimassa rAiMdiyassa aMtarA vaTTamANejese gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkheNaM puvaNhakAlasamayaMsi dhAyatipAyavassa ahe chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe baTTamANassa aNaMte aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe jAva-kevalavaranANadaMsaNe samuppanne jAva jANamANe pAsamANe viharai // 155 // artha te pachI bhagavAna pArtha aNagAra thayA, yAvata IryA samitithI yukta thayA. A rIte AtmAne bhAvita karatAM karatAM trAsI (83) rAtridivasa pasAra thaI gayA. corAsIme divasa cAlI rahela hato. grISma tune prathama mAsa, prathama pakSa arthAt citra mAsane kRSNa pakSa Avyo. te caitra mAsanA cothanA divase savAranA bhAgamAM AMbaLA (dhAtakI)nA vRkSa nIce pANI vagarane chaTha bhakta tapa karIne zukala dhyAnamAM lIna hatA tyAre vizAkhA nakSatrane vega Avyo tyAre temane uttamottama evuM kevaLajJAnakevaLadarzana utpanna thayuM. yAvata te saMpUrNa lokAlokanA bhAvane jotAM thakA vicaravA lAgyA. -* ziSyapahA mUlaH-- pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa aTTha gaNA aTTha gaNaharA hotthA, taM jahA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 kalpasUtra suMbhe ya ajaghose ya, vasiDe baMbhayAri y| some sirihare ceva, vIrabhadde jase vi ya // 156 // artha: purUSAdAnIya ahaMta pArthanA ATha gaNa ane ATha gaNadhara hatA. te 4 pramANe- (1) zubha (2) 24ghoSa (mAdhASa) (3) pasiSTha (4) prabhayArI (5) soma (6) zrI52 (7) vIrabhadra ane (8) yaza. mUla : pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa anadiNNapAmokkhAo solasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthaa| pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa pupphacUlApAmokkhAo aThThattIsaM ajjiyAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hotthA / pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa sunaMdapAmokkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassI causaddhiM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagasaMpayA hotthaa| pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa sunaMdApAmokkhANaM samaNovAsigANaM tinni sayasAhassIo sattAvIsaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hotthaa| pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa adhduTThasayA codasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkhara jAva codasapuvINaM saMpayA hotthA |paasss NaM arahao purisAdANIyassa codasa sayA ohinANINaM, dasa sayA kevalanANINaM, ekkArasa sayA veubviyANaM, aTThamasayA viulamaINaM, chassayA vAINaM, cha sayA riumaINaM, bArasa sayA aNutarovavAiyANaM saMpayA hotthA // 157 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna artha : puruSAdAnIya aMta pArzvanA sadhamAM aNui (Adatta) vagere sALa hajAra sAdhunI utkRSTa zramaNa-saMpadA hatI. puraSAdAnIya aMta pArzvanA samudAyamAM puSpalA vagere ADatrIsa hajAra AyikAnI utkRSTa ArTikA saMpadA hatI, 245 puruSAdAnIya aMta pArzvanA saMdhamAM sunanda vagere eka lAkha ceAsaTha hajAra zramaNeApAsakanI utkRSTa zramaNeApAsaka-saMpadA hatI. puruSAdAnIya aMta pArzvanA samudAyamAM sunadA vagere traNa lAkha ane sattAvIsa hajAra zramaNApAsikAnI utkRSTa zramaNeApAsikA-saMpadA hatI, puruSAdAnIya aMta pArzvanA samudAyamAM sADA traNase jina nahi paraMtu jina jevA sarvAkSara saMyogAnA jANanArA yAvatu cauda pUrvadhArIonI saMpadA hatI. puruSAdAnIya aMta pArzvanA samudAyamAM eka hajAra kevaLajJAnIonI sauMpadA hatI. agiyArasA vaikriya labdhivALAnI tathA chasA Rjumati jJAnavALAonI saMpadA hatI, bhagavAna pArzvanAthanA eka hajAra zramaNe! siddha thayA hatA tathA temanI be hajAra AyikAe siddha thaI hatI. puruSAdAnIya arhata pArthanA saMdhamAM sADA sAtasA vipulamatinI (vipulamati mana:paryava jJAnavALAonI) chasA vAdIonI ane bArase anuttaropapAtikA arthAta anuttara vimAnamAM jAnArAonI saMpadA hatI, mU-- pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa duvihA aNtkddmUmI hosthA, taM gaddA-nuyaMtava hamUmI ya, yAyaMtaGamUmI ya| jAva ca utthAo purisajugAo jayaMtakaDabhUmI tivAsapariyAe aMtanArI // 168 // artha : puruSAdAnIya atu pArzvanA samayamAM aMtakRtAnI bhUmi arthAt sarva du:khAnA aMta karavAvALAonI bhUmikA be jAtanI hatI. jemake - eka tA yuga - aMtakRta bhUmi ane bIjI paryAya-aMtakRta bhUmi Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 kalpasUtra thAvat arhata pArthathI caturtha yuga puruSa sudhI yugAMtakRta bhUmi hatI. arthAta catartha puruSa sudhI muktimArge cAlyo hate. ahaMta pArzvanA kevaLIparyAyane traNa varSa thatAM arthAta kevaLajJAna thayAne traNa varSa pasAra thatAM kaI sAdhake mukti prApta karI arthAta mukti mAne prAraMbha thayo te temanA samayanI paryAyAMtakRta bhUmi thaI mUlaH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe tIsaM vAsAiM agAravAsamajjhe vasittA, tesIti rAiMdiyAI chaumatthapariyAyaM pAuNittA, desUNAI sattari vAsAiM kevalipariyAyaM pAuNittA, bahupaDipunnAiM sattaraM vAsAiM sAmannapariyAyaM pAuNittA, ekkaM vAsasayaM savvAuyaM pAlittA khINe veyaNijjAuyanAmagotte imIse osappiNIe dUsamasUsamAe samAe bahuvIikkaMtAe je se vAsANaM paDhame mAse docce pakkhe sAvaNasuddhe tassa NaM sAvaNasuddhassa aTThamIpakkheNaM upi sammeyaselasiharaMsi appacottIsaime mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puvaNhakAlasamayaMsi vagghAriyapANI kAlagae jAva savvadukkhappahINe // 159 // artha : te kALe, te samaye purUSAdAnIya ahaMta pArtha trIsa varasa sudhI gRhavAsamAM rahIne vyAsI (83) rAtri divasa chadmastha paryAyamAM rahIne kaMIka ochA 70 varSa sudhI kevaLI paryAyamAM rahIne e rIte pUrepUrAM sittera varasa sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne, kula so varasa sudhI temanuM saMpUrNa AyuSya bhogavIne, vedanIya karma, AyuSya, nAma ane gotra karma kSINa thayAM tyAre duSabha-suSama nAmano avasarpiNI kALano cothe Aro Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMta ariSTanemi 247 ghaNe vyatIta thaI gayo tyAre varSARtune prathama mAsa bIjo pakSa arthAt jyAre zrAvaNa mAsanuM ajavALiyuM (zukala) pakhavADiyuM AvyuM tyAre eTale ke zrAvaNa suda 8nA divase sameta zikhara parvata upara potAnA sahita cotrIsa puruSanI sAthe (1 pArzvanAtha ane bIjA tetrIsa zramaNa A pramANe kula 34) eka mAsanuM anazana karIne (eka mAsanA covihAra upavAsa karIne) savAranA vakhate vizAkhA nakSatrane yoga Avyo tyAre banne hAtha lAMbA karela hatA evA prakAranI dhyAnamudrAmAM avasthita rahIne kALadharmane prApta thayA, yAvata sarva duHkhethI mukta thayA. __ pAsassa NaM arahao purisAdANiyassa kAlagatassa jAva savvadukkhappahINassa duvAlasa vAsasayAiM viikkaMtAI terasamassa ya vAsasayassa ayaM tIsaime saMvaccharakAle jIrU 160 che artha: purUSAdAnIya ahaMta pArthane kALadharma prApta thayAne yAvata sarva duHkhathI pUrNa rIte mukta thayAne bAra varasa vyatIta thaI gayAM ane A terasamu varasa cAlI rahela che. - ahaMta ariSTanemi mUlya: teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA arihanemI paMcacitte hotthA, taM jahA-cittAhiM cue caittA gambhaM vakkaMte jAva pittAhiM parinilUNa ( 163 artha: te kALe te samaye ahaMta ariSTanemi pAMca citrAyukta hatA arthAta temanA jIvanamAM pAMca prasaMge citrA nakSatramAM banyA hatA, jevA ke-ahaMta ariSTanemi citrA nakSatramAM svargathI cuta thayA, vIne Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 kalpasUtra garbhamAM AvyA ItyAdi saMpUrNa hakIkata citrA nakSatranA pAThanI sAthe pUrvanI mAphaka samajavuM. yAvata citrA nakSatramAM teo parinirvANane prApta thayA. ---- * janma mU6: teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTThanemI je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe kattiyabahule tassa NaM kattiyabahulassa bArasIpakkheNaM aparAjiyAo mahAvimANAo battIsaM sAgarovamahitIyAo aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse soriyapure nagare samuddavijayassa ranno bhAriyAe sivAe devIe puvvarattAvarattakAlasamayaMsi jAva cittAhiM gabbhattAe vakkaMte, savvaM taheva sumiNadaMsaNadaviNasaMharaNAiyaM pratye mAyava . 16ra artha : te kALe te samaye ahaMta ariSTanemi, jyAre varSARtune e mAsa, sAtame pakSa arthAta kArataka mAsanA kRSNa pakSane samaya Avye tyAre kArataka dvAdazI (vada-12)nA divase, batrIsa sAgaropamanI AyuSya maryAdAvALA aparAjita nAmanA mahAvimAnamAMthI avIne A jaMbudvIpamAM bhAratavarSanA seriyapura nAmanA nagaramAM samudravijaya rAjAnI patnI zivAdevInI kakSamAM, rAtrinA pUrva ane aparabhAganI saMdhiveLAmAM arthAta madhyarAtrimAM citrA nakSatrane yoga thayo tyAre garbharUpe utpanna thayA. tyArapachInuM badhuM varNana bhagavAna mahAvIranA prakaraNamAM AvelA svapnadarzana, dhanadhAnyanI vRddhi ItyAdi samAna ahIM paNa kahevuM joIe. mUlya - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariThThanemI je se vAsANaM paDhame mAse docce pakkhe sAvaNasuddhe tassa NaM sAvaNa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 parAmadarzana suddhassa paMcamIpakkheNaM navaNhaM mAsANaM jAva cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM arogA arogaM pyaayaa| jammaNaM samuddavijayAbhilAveNaM netavvaM jAva taM hou NaM kumAre arihnemI nAmeut I 16rU . artha: te kALe te samaye varSARtune prathama mAsa, dvitIya pakSa arthAta zrAvaNa mAsanA zukla pakSa Avyo, te samaye zrAvaNa suda 5 nA divase nava mAsa ane sADA sAta divasa pUrA thatAM yAvata madhya rAtrine citrA nakSatrane vega thatAM ja, Arogya yukta (svastha) mAtAe ArogyavaMta ahaMta ariSTanemine janma Ape. janmanuM ItivRtta "pitA samudravijaya" A pAThanI sAthe pUrvavata samajavuM joIe yAvata "A kumAranuM nAma ariSTanemikumAra thAo vagere badhuM kahI devuM. vivecanaH ahaMta ariSTanemi bAvIsamA tIrthakara hatA. temanA pitAnuM nAma samudravijaya ane mAtAnuM nAma "zivA" hatuM temane traNa bhAIo hatA. temanA nAma A pramANe che "rathanemi" "satyanemi' ane daDhanemi' temanuM netra gautama hatuM.3 ane kuLa vRSNi hatuM. temanuM zarIra zyAmavarNa hatuM paraMtu mukhAkRti atyaMta manamohaka hatI. teo eka hajArane ATha zubha lakSaNanA dhAraka hatA.15 vARSabhanArA saMhanI ane samacaturastra saMsthAnavALA hatA. matsyanA AkAranuM tenuM udara hatuM. teo atula baLazALI hatA. temanAM parAkramadarzanane eka madhura prasaMga che. - parAkramadarzana eka vakhata pharatA pharatA ahaMta ariSTanemi zrI kRSNanI AyudhazALAmAM pahoMcyA. snehI sAthIonI preraNAthI prerita thaIne vAsudeva zrIkRSNanA sudarzana cakrane AMgaLI upara rAkhIne kuMbhAranA cAkaDAnI mAphaka ghumAvyuM. zALaMdhanuSyane kamaLanI nALanI mAphaka vALI dIdhuM. kaumudI gadAne sahajarUpe uThAvIne khabhA upara rAkhI dIdhI ane pAMcajanya zaMkhane e Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 kalpasUtra rIte vagADo ke AkhI dvArikA bhayathI kaMpI UThI. te dhvani sAMbhaLIne zrI kRSNanuM hRdaya paNa dhaDakavA lAgyuM. zatrunA bhayathI bhayabhIta banelA zrI kRSNa AyudhazALAmAM AvyA. ariSTanemi dvArA zaMkha vagADyAnI vAta jANIne cakita thayA chatAM paNa zakita parIkSaNane mATe zrI kRSNa ariSTanemine kahyuM- cAle, vyAyAmazALAmAM ke jyAM ApaNuM bAhubaLanI parIkSA karIe kemake pAMcajanya zaMkha phUMkavAnI zakti mArA sivAya anya kaImAM nathI. ariSTanemie svIkRti ApI, banne vyAyAmazALAmAM pahoMcyA. kRSNa bhujA lAMbI karI ane kahyuM: "Ane tame vALI gho. ariSTanemie te bhujAne evI vALI dIdhI ke jema vRkSanI DALa vALI hoya. tyAra pachI jyAre ariSTanemie bhujA lAMbI karI tyAre zrI kRSNa prabaLa prayatna karavA chatAM paNa tene na vALI zakyA. A ghaTanA temanA mahAna vairya, zaurya ane prabaLa parAkramanA bhAvane opa ApI rahela che. zrI kRSNa ariSTaneminA atula baLane joIne cakti thaI gayA, sAthe sAthe teo ciMtAmagna paNa banI gayA. te ja vakhate AkAzavANI thaI ke ariSTanemi kumArAvasthAmAM ja pravrajyA grahaNa karaze.' * rAjulanI mAgaNI - zrIkRSNa kumAra neminAthane vivAhanA mATe premapUrvaka Agraha karyo paNa tene svIkAra thayo nahi. teo IcchatA hatA ke nemikumAra vivAhita thaI jAya to temanuM atula parAkrama kSINa thaI jAya ane pachI kadI paNa tenAthI bhaya ke zaMkA raheze nahi. te kAraNe satyabhAmA vagerene zrIkRSNa sakta karyo. zrIkRSNanA sakta anusAra satyabhAmA vagere rANIoe vasaMta RtumAM revatAcaLa (giranAra) upara vasaMtakrIDA karatAM hAvabhAva-TAkSa vagere dvArA nemikumAranA hRdayamAM vAsanA jAgRta karavAno prayAsa karyo paraMtu saphaLa na thaI tyAre rukimaNI, satyabhAmA, jAMbavatI, padmAvatI, gAMdhArI, lamaNA vageree strInA mahattva upara prakAza nAkhatAM kahyuM: "strI vinA mAnava apUrNa che, strI amRta che, nArIja nArAyaNI che, vagere." pitAnI bhAbhIonAM mohabharyA vacana sAMbhaLIne nemikumAra mauna rahyA ane temanI ajJAnatA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teraNathI pAchA pharI gayA 251 upara mane mana hasavA lAgyA. kumArane mauna dekhIne "niSiddhanumatima anusAra badhI rANIo AnaMdathI nAcI UThI ane sarvatra samAcAra prasArita karI devAmAM AvyA ke ariSTanemi vivAhane mATe taiyAra thaI gayA che. 20 zrIkRSNa mahArAjA ugrasenanI rUpavatI kanyA rAjamatInI yAcanA karI, rAjimatI sarva lakSaNethI saMpanna, vidyuta samAna prabhAvALI rAjakanyA hatI. 2 rAjimatInA pitA ugrasene kRSNane kahyuM: "kumAra ahIM Ave te huM temane mArI rAjakuMvarI ApuM." zrIkRSNa tenI svIkRti ApI dIdhI. banne bAju vivAhanI taiyArIo thavA lAgI. maMgaLagIte gavAvA lAgyAM. ariSTanemine sarva auSadhionA jaLathI snAna karAvavAmAM AvyuM. kautuka maMgaLa karavAmAM AvyAM. divyavasaeN ane AbhUSaNa paherAvavAmAM AvyAM. vAsudeva zrIkRSNanA madonmatta gaMdha hastI upara teo ArUDha thayA. te samaye teo evI rIte suzobhita thaI rahyA hatA ke jANe mastaka upara cUDAmaNi hoya. rara zira upara chatra suzobhita thaI rahela hatuM. banne bAju cAmara viMjhAI rahyA hatA. dazAI cakrathI teo cAre bAju gherAyelA hatA. vAjiMthI AkAza gUMjI rahela hatuM. caturaMgiNI senAnI sAthe temanI jAna AgaLane AgaLa jaI rahela hatI. badhAnA hRdaya khuzIthI UchaLI rahyAM hatA. * teraNathI pAchA pharI gayA te yugamAM mAMsAhArano ghaNuM vadhAre pracAra hato. rAjA ugrasene jAniyAonAM bhejanane mATe seMkaDo pazu ane pakSIo ekatra karyA hatAM. vararAjA tarIke jyAre ariSTanemi tyAM pahoMcyA tyAre temane eka vADAmAM baMdha karelAM pazuonAM karuNa rudana sAMbhaLavAmAM AvyAM. temanuM hRdaya dayAthI dravita thaI UThayuM. 13 " bhagavAne sArathine pUchayuM : "he mahAbhAga! te badhA sukhAthI jIvone pAMjarAmAM zA mATe nAkhavAmAM AvelAM che?'' sArathie kahyuM: "A badhA bhadra ane mUka prANIo ApanA vivAhakAryamAM AvelI vyaktionA bhejanane mATe che. ra4 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 kapasUtra karuNAmUrti ariSTanemie vicAryuM - mArA kAraNe evA ghaNAe jIne mArI nAkhavAmAM Ave te mAre mATe te bhaviSyamAM kalyANaprada nahi bane- tema kahIne temane pitAnAM kuMDaLa-kadara vagere AbhUSaNo utArIne sArathine ApI dIdhAM ane ratha pAcho vALavA kahyuM - "sArathi! pAchA cAlo, mAre e jAtanA hiMsAkArI vivAha karavA nathI." zrIkRSNa vagere ghaNAe samajAvavA chatAM paNa te mAnyA nahi. dvArakA tarapha vivAha karyA vinA ja pAchA cAlI nIkaLyA. rAjimatInA caherA upara je gulAbI khuzI chavAyela hatI te prabhunA pAchA pharavAthI vilIna thaI gaI. te potAnA bhAgyane doSa devA lAgI. tene ghaNuM ja duHkha thayuM. ariSTanemi tenA hRdayamAM vasela hatA. mAtA-pitA ane sakhIoe samajAvyuM, "ariSTanemi cAlyA gayA te zuM thayuM -ghaNAe sArA vara prApta thaI jaze." temaNe daDhatAthI kahyuM- "vivAhanAM bAhya rItirivAje (varaNanA) bhalene na thayAM hoya paraMtu hRdayathI te meM temane varaNa karI lIdhela che. have huM Ajanma te prabhunI upAsanA karIza. - dIkSA mUlya: arahA arihanemI dakkhe jAva tinni vAsasayAI kumAre agAravAsamajhe vasittA NaM puNaravi loyaMtiehiM jIyakappiehiM devehiM taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAva dAyaM dAiyANaM paribhAetA je se vAsANaM paDhame mAse docce pakkhe sAvaNasuddhe tassa NaM sAvaNasuddhassa chaTThIpakkheNaM puThavaNhakAlasamayaMsi uttarakurAe sIyAe sadevamaNuyAsurAe parisAe aNugammamANamagge jAva bAravaIe nagarIe majjhaM niggacchai, niggacchittA jeNeva revayae ujjANe teNeva ugacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA 253 ahe sIyaM ThAvei, sIyaM ThAvittA sIyAe paccoruhai, sIyAeM paccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya egeNaM purisasahasseNaM saddhiM muNDe bhavittA agArAo 3riAriye pavarUpa che 164 artha : ahaMta ariSTanemi dakSa hatA yAvatu te traNa varSa sudhI kumArAvasthAmAM-gRhavAsamAM rahyA. tyAra pachI jemane jitAcAra che evA kAntikadevoe AvIne temane prArthanA karI- saMsAranuM kalyANa karavA mATe vagere kathana ke je pUrve AvI gayela che tevuM ja ahIM paNa kahevuM thAvat abhiniSkramaNa pahelAM eka varSa sudhI dAna ApyuM. jyAre varSARtune prathama mAsa dvitIya pakSa arthAt zrAvaNa mAsane zukala pakSa Avyo te zrAvaNa suda chaThanA divase, pUrvAhaNanA samaye jemanI pAchaLa deva, mAnava ane asuronI maMDaLI cAlI rahela che evA ariSTanemi uttarakurA nAmanI zibikAmAM besIne yAvat dvArikA nagarInA madhyabhAgamAM thaIne nIkaLe che, nIkaLIne je tarapha revata nAmanuM udyAna che 23 tyAM Ave che, AvIne uttama azoka vRkSa nIce zibikAne UbhI rakhAve che, zibikAmAMthI nIce Utare che. utarIne potAnA ja hAthothI AbhAraNu, mALAo ane alaMkAro nIce utAre che, utArIne pitAnA ja hAthethI paMcamuSTi loca kare che. loca karIne pANIrahita, SaSTha bhakata (chaThane upavAsa) karIne citrA nakSatrane vega AvatAM ja devadUSya vastra laIne eka hajAra puruSanI sAthe muMDita thaIne gRhavAsane tyAgIne aNagAratvane svIkAra kare che. vivecanaH hiMsAne rokavA mATe bhagavAna vivAha karyA vinA ja pAchA pharyA paraMtu ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke pAchA pharatAM sIdhA zibikAmAM besIne pravajyA mATe ravAnA na thayA, kadAca sIdhA ja ravAnA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 kalpasUtro thayA hatA te prazna e che ke temaNe varSIdAna kayAre ApyuM? zuM vararAjA banI AvatAM pahelAMja varSIdAna ApI cUkyA hatA? nahi, teo tyAMthI ghera pAchA Ave cheeka varasa sudhI varSIdAna Ape che, tyAra pachI eka hajAra puruSanI sAthe pravajyA grahaNa kare che. sAmAyika cAritra grahaNa karatAM ja prabhune mana:paryava jJAna utpanna thaI jAya che. A samaya daramyAna premamUrti rAjImatI ariSTaneminI ekITaze (palaka mAryA vagara) rAha jotI hatI. te niraMtara ema vicAratI rahI ke bhagavAna mArI avazya saMbhALa leze ja paraMtu tenI te bhAvanA pUrNa na thaI zakI. bAra mAsa sudhI tenA hRdayamAM vividha saMkalpa-vikalpa utA rahyA. jene kavioe bAra mAsAnA rUpamAM citrita karela che. A - ka kevaLajJAna:mUtra: arahA NaM arihanemI cauppanna rAiMdiyAiM niccaM vosaTThakAe ciyattadehe taM ceva savvaM jAva paNapannaimassa rAiMdiyassa aMtarA vaTTamANe, je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe assoyabahule tasta NaM assoyavahulassa pannarasIpakkheNaM divasassa pacchime bhAge uppi ujjitaselasihare vaDapAyavassa ahe aTThameNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe vaTTamANassa jAva aNaMte aNuttare jAva savvaloe savvajIvANaM bhAve jANamANe pAsamANe viharai // 165 // artha? ahaMta ariSTanemi cepana divasa ane rAta dhyAnamAM rahyA. temaNe zarIranuM lakSya choDI dIdhuM. zArIrika vAsanA choDI dIdhI. A badhI vigate pUrve AvI gaI che te ahIM samajI levI. ahaMta ariSTanemine A pramANe dhyAnamAM rahetA paMcAvana divasa AvI gayA. jyAre teo Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLajJAna 255 paMcAvanamAM divasamAM saMcaraNa karI rahyA hatA tyAre varSARtune trIjo mAsa, pAMcame pakSa arthAt Aso vada amAsane dina aparAnamAM uyaMta zila zikhara (raivatAcala parvata) para veMta (vetasa)nA vRkSanI nIce pANI rahita, aThThamanuM tapa karIne rahelAM hatA. te samaye citrA nakSatrano yoga AvatAM dhyAnastha temane anaMta yAvata uttama kevaLajJAna, kevaLa darzana utpanna thayA. have teo samasta dravya ane temanI saMpUrNa paryAne jANatAM ane jotAM vicAravA lAgyA. vivecanaH bhagavAna neminAthanA dIkSA grahaNa karyA pachI rAjImatInA rUpa upara bhagavAna neminAthanA nAnAbhAI rathanemi mugdha banI gayA hatA. te rAjImatIne pitAne vaza karavA mATe nitya-navIna upahAra bheTa mokalatA. bheLI bhadrika rAjImatI tene A kuTila vyavahAra samajI zakI nahi. te ariSTanemino ja upahAra samajI premapUrvaka tene grahaNa karatI rahI. eka divasa ekAntamAM rAmatIne joIne rathanemie potAnA hRdayanI IcchA abhivyakta karI. rAjamatIe jyAre te vAta sAMbhaLI tyAre badhuM rahasya samajI gaI. bIje divase jyAre rathanemi AvyA tyAre tene samajAvavA mATe teNe sugaMdhita dUdha pIdhuM ane pachI vamananI davA (madanaphaLa) lIdhI. jyAre davAnA prabhAvathI vamana thayuM tyAre tene eka senAnA pAtramAM grahaNa karI lIdhuM ane rathanemine kahyuM ke "jarA AnuM pAna kare." rathanemie nAka-moTuM saMkecIne kahyuM "zuM huM tamAro kUtaro chuM ke AnuM pAna ka', vamanane cATavAnuM, pAna karavAnuM kAma to zvAna kare, mANasa nahi." rAjImatIe kahyuM: "ghaNuM sAruM. te huM paNa ariSTanemi dvArA vamana karAyelI chuM tema chatAM mArAM upara mugdha thaIne mArI kema IcchA karI rahyA cho? tamAro viveka kema naSTa thaI gayo che, zuM te paNa vamanapAna nathI? rAmatIne tiraskArathI rathanemi lajjita thaInIcuM mAthuM karI pitAne ghera cAlyA AvyA. 7 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 kalpasUtra bhagavAnane kevaLajJAna thayAnA samAcAra prApta thatAM ja zrIkRSNa vagere tyAM pahoMcyA. bhagavAnanA upadezathI varadatta vagere e hajAra rAjAAe pravajyA grahaNa karI. prabhue caturvidha saMdhanI sthApanA karI. zrIkRSNe bhagavAna samakSa jijJAsA rajU karI ke "bhagavan! rAjImatInA ApanA upara ATalA apAra sneha kema che? samAdhAna karatAM bhagavAne kahyuM -AjathI navamA bhave huM dhana' nAmanA rAjaputra hatA ane te rAjamatInA jIva, 'dhanavatI' nAmanI mArI patnI hatI, tyAMthI prathama devalAkamAM deva banyA ane te devI khanI, tyAMthI cuta thaIne mAro jIva citragati nAmanA vidyAdhara thayA ane te mArI ratnavatI nAmanI patnI thaI, tyAMthI ame banne cothA devaleAkamAM utpanna thayA. tyAMthI vIne huM aparAjita nAmanA rAjA thayA, ane te priyatamA nAmanI rANI thai. tyAMthI ame banne agiyAramA devalAkamAM deva thayAM. te pachI huM zakha nAmanA rAjA thayA ane te yazAmatI nAmanI rANI thai, tyAMthI ame banne aparAjita devalAkamAM gayAM ane tyAMthI cyavIne huM ariSTane ima thayA ane te rAjImatI thaI che, pUrvabhavAnA snehasaMbadha hovAnA kAraNeja tene atyadhika anurAga mArA pratye che, * rAjImatInI dIkSA rathanemine pratibAdhaH bhagavAna tyAMthI vihAra karIne raivataka pata upara padhAryA, samavasaraNanI racanA thai. rAjImatI vicAravA lAgI - bhagavAnane dhanya che ke jemaNe mehane jItI lIdhA che, dhikkAra che mane ke je huM meAhanA kArdAmAM sAyelI chu, mAre mATe e ja zreyaskara che ke huM dIkSA laI lau, 29 evA dRDha saMkalpa karIne rAjImatIe kAMsakI vagerethI sajAvelA bhamarA jevA kALA kezane ukheDI nAkhyA, sarva IndriyAne jvIne dIkSAne mATe taiyAra thai, zrIkRSNe AzIrvAda ApyA "he kanyA! A bhayaMkara saMsAra sAgaramAMthI tu" zIghra tara" rAjImatIe dIkSA grahaNa karI, 30 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 rAjImatInI dIkSA : rathanemine pratibaMdha dIkSA lIdhA pachI eka vakhata rAjImatI raivataka parvata tarapha jaI rahela hatI. te vakhate musaLadhAra varasAda thavAthI tenAM vastro bhInI thaI gayAM, sAthenI anya sAdhvIo paNa ADI avaLI thaI gaI. rAjImatIe varasAdathI bacavA mATe eka aMdhArI guphAne Azraya lIdho. ekAnta sthAna samajIne badhAM bhInA vastro utArI sukavavA mATe pahoLAM karyA. rAjImatInA phiTakArathI pratibuddha thaIne rathanemi pravrajita thaI gayA hatA ane teo te ja guphAmAM dhyAnamagna hatA. Aje vijaLInA camakArAmAM rAmatIne ekalI ane nirvastra joIne temanuM mana pharIne calita thaI gayuM. eTalAmAM ekAeka rAjamatInI daSTi paNa tenA upara paDI. tene dekhatAMnI sAthe ja te zeha khAI gaI bhayabhIta banI. pitAnAM aMgone DhAMkIne jamIna upara besI gaI. 1 kAmavihvaLa rathanemie rAjImatIne kahyuM - he surapA! "huM rathanemi chuM. tuM mane aMgIkAra kara. jarA jeTalA paNa saMkoca na kara. Avo ! A ekAnta sthAnamAM ApaNe bhoga bhogavIe ane sAMsArika bhegone AnaMda lIdhA pachI pharI saMyama laI laIzuM." rAjImatIe joyuM ke- rathaneminuM manobaLa tUTI gayela che, te vAsanA - vihavaLa thaIne saMyamathI bhraSTa thaI rahela che. teNe dhairyanI sAthe kahyuM - "bhalene tame rUpamAM vaizramaNa jevA ho, bhegalIlAmAM naLakubera ke sAkSAta Indra samAna ho te paNa huM tamArI IcchA karatI nathI. agaMdhana kuLamAM utpanna thayela sarpa prajjavalita agnimAM jalIne maravAnuM pasaMda kare che paNa vamana karelA viSane pharIne pIvAnI IcchA karato nathI. he kAmI! vamana karelI vastu khAIne tuM jIvate rahevA mAge che tenAthI te maravuM zreyaskara che."32 sAdhvI rAmatInAM subhASita vacana sAMbhaLIne jevI rIte hAthI aMkuzathI vazamAM Ave che tevI ja rIte rathaneminuM mana sthira thaI gayuM. rathanemie bhagavAnanI pAse jaIne AlocanA karI ane utkRSTa tapa karIne mokSe gayA. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 kalpasUtra rAjImatI cAraso varasa sudhI gRhasthAzramamAM rahI, eka varasa chadmasthAvasthAmAM rahI ane pAMca varasa kevaLI paryAyamAM rahIne mukta thaI. * ziSyasapahA :mUlaH arahao NaM arihanemissa aTThArasa gaNA gaNaharA hotthA / arahao NaM arihanemissa varadattapAmokkhAo aTThArasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthA / arahao NaM arihanaimissa ajjajakkhiNipAmokkhAo cattAlIsaM ajjiyAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hotthaa|arhoarihnemissnNdpaamokkhaannNsmnnovaasgaannN egA sayasAhassI auNattaraM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagasaMpayA hotthA / arahao ariThThanemissa mahAsuvvayApAmokkhANaM tinni sayasAhassIo chattIsaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hotthA / arahao ariTThanemissa cattAri sayA codasapuvvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savva. kkhara jAva hotthaa| paNNarasa sayA ohinANINaM, pannarasa sayA kevalanANINaM, pannarasa sayA veuvviyANaM, dasa sayA viulamatINaM, aTTha sayA vAINaM, solasa sayA aNuttarovavAiyANaM, pannarasasamaNasayA siddhA, tIsaM ajjiyAsayAiM siddhAiM // 166 // artha: ahaMta ariSTanemine aDhAra gaNu ane aDhAra gaNadhara hatA. ahaMta ariSTanemine varadatta vagere aDhAra hajAra zramaNanI utkRSTa zramaNasaMpadA hatI. ahaMta ariSTanemine Arya yakSiNI vagere cALIsa hajAra Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 ziSya saMpadA: ArthikAonI utkRSTa AyaMkA saMpadA hatI, ahaMta ariSTanemine "naMda' vagere eka lAkha ogaNasitera hajAra zramaNopAsakonI utkRSTa zramaNe pAsaka saMpadA hatI. ahaMta ariSTanemine mahAsuvratA vagere traNa lAkha chatrIsa hajAra zramaNopAsikAnI utkRSTa zramaNopAsikA saMpadA hatI. ahaMta ariSTaneminA saMghamAM jina nahi, paraMtu jina samAna, tathA badhA akSaronA saMgane yathArtha jANanArA evA cAraso cauda pUrvadhArIonI saMpadA hatI. e ja pramANe paMda avadhijJAnIonI, paMdarase kevaLajJAnIonI, paMdarase vaikriyalabdhidhArIonI, eka hajAra vipulamatI mana: paryavajJAnIonI, AThaso vAdIonI ane soLaso anuttaropapAtikonI utkRSTa saMpadA hatI. temanA zramaNa samudAyamAMthI paMdaraso zramaNe siddha thayA hatA ane traNa hajAra zramaNIo siddha thaI hatI. A temanI siddhinI saMpadA hatI. mUha - arahao NaM arihanemissa duvihA aMtakaDabhUmI hotthA, taM jahA-jugaMtakaDabhUmI ya pariyAyaMtakaDabhUmI ya jAva aTThamAo purisajugAojugaMtakaDabhUmI duvAsapariyAe aNtmkaasii||167|| artha ahaMta ariSTaneminA samayamAM aMtakRtanI arthAta nirvANa prApta karanArAonI bhUmikA be jAtanI hatI. jema ke-yuga aMtakRtabhUmi ane paryAya aMtatibhUmi yAvat ahaMta ariSTaneminA pachInA AThamA yugapurUSa sudhI nirvANane mArga cAlato rahyo. te temanI yuga-aMtaktabhUmi hatI. ahaMta ariSTanemine kevaLajJAna thayAne be varSa pachI kaI zramaNe sarva duHkhane aMta karIne nirvANa prApta karyuM arthAta bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI be varSe nirvANamArga zarU thayo. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 260 ____* parinirvANa mUla : teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arihA arihanemI tinni vAsasayAI kumAravAsamajhe vasittA, cauppannaM rAiMdiyAI chaumatthapariyAgaM pAuNittA, desUNAI satta vAsasayAiM kevalipariyAgaM pAuNittA, paDipunnAiM satta vAsasayAiM sAmannapariyAgaM pAuNittA, egaM vAsasahassaM savvAuyaM pAlaittA, khINe veyaNijjAuyanAmagotte imIse osappiNIe dusamasusamAe samAe bahuvIikkaMtAe je se gimhANaM cautthe mAse aTThame pakkhe AsADhasuddhe tassa NaM AsADhasuddhassa aTThamIpakkheNaM uppiM ujjitaselasiharaMsi paMcahiM chattIsehiM aNagArasaehiM saddhiM mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puvvarattAvarattakAlasamayaMsi nesajjie kAlagae jAva savvadukkhappahINe // 168 // artha - te kALe te samaye ahaMta ariSTanemi traNa varasa sudhI kumAra avasthAmAM rahyA. cepana divasa chadmastha paryAyamAM ane thoDAMka ochAM sAta varasa sudhI kevaLajJAnI avasthAmAM rahyA. ema pUrepUrAM sAta varasa sudhI zramaNuparyAyanuM pAlana karIne ane kula eka hajAra varasanuM AyuSya bhogavIne, vedanIya karma, AyuSya karma, nAmakarma ane gotrakarma A cAre aghAtI karmone pUrNapaNe kSaya karIne, duSama-suSamA nAmano avasarpiNI kALa ghaNe vyatIta thaI gayo tyAre, grISma RtunA cothA mAsane AThama pakSa arthAta aSADa mAsanuM ajavALiyuM pakhavADiyuM AvyuM tyAre, eTale ke Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parinirvANa : 261 aSADa suda 8 nA divase ujjayaMta zaila zikhara upara khIjA pAMcaseA chatrIsa aNugAronI sAthe temaNe nirjaLa mAsika tapa karyuM, jyAre citrA nakSatranA yoga hatA tyAre rAtrinA pahelA ane aparabhAganI sadhiveLAmAM arthAta madhyarAtrie niSadyAmAM rahelA (beThAM beThAM ) aMta ariSTanemi kALagata thayA. yAvat badhAM du:khAthI pUrNa rIte mukta thayA. mU BRIG arahao NaM arine missa kAlagayassa jAva savvadukkhappahINassa caurAsIiM vAsasahassAiM viikkaMtAI, paMcAsIimassa ya vAsasaharasassa nava vAsasayAI viikkaMtAI, dasamassa ya vAsasyassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 169 // artha : a Mt ariSTanemine kALadharma pAmyAne yAvatu badhAM du:khAthI pUrNapaNe mukta thayAMne cAryAsI hAra varasa thaI gayAM ane te uparAMta paMcAsImA hajAra varasanAM navase varasa paNa vyatIta thaI gayAM. te upara dasamI zatAbdInA eMsImA varasanA samaya cAlI rahela che arthAta ariSTanemine kALadharma pAmyAne cAryAsI hajAra navasA eMsI varasa vyatIta thaI gayAM. * arhata namithI aMta ajitaH missa NaM arahao kAlagayassa jAva ppahINassa paMca vAsasyasahassAiM caurAsIiM ca vAsasahassAiM nava ya vAsasayAI vikkatAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 170 // artha : aMta nimane kALadharma pAmyAne yAvat sarva du:khAthI pUrNa rIte mukta thayAMne pAMca lAkha cAryAsI hAra navasa varasa vyatIta Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 kalpasUtra thaI gayAM. tenI upara dasamI zatAbdInA A eNsImA varasano samaya cAlI rahela che. muNisuvvayassa NaM arahao kAlagayassa jAva ppahINassa ekkArasa vAsasayasahassAI caurAsIiM ca vAsahassAI nava ya vAsasayAiM viikkaMtAI dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare gacchai // 171 // artha ahaMta munisuvratane yAvat sarva duHkhothI mukta thayAne agiyAra lAkha coryAsI hajAra ane navaso varasa vyatIta thaI gayAM. te upara A dasamI zatAbdInA eMsImA varasane samaya cAlI rahela che. vivecanaH ahaMta munisuvrata jaina paraMparAnA vIsamA tIrthakara thayA, temanA samayane vartamAna bhAratIya kALagaNanAnI sAthe kaI meLa khAto nathI. tenAM keTalAMka kAraNa hoI zake che paraMtu temanI aitihAsikatA te e vAtathI siddha che ke mahApadma cakravatI temanA ja samayamAM thayA ke jemane pradhAna namuci hato, jenI pAsethI viSNukumAra munie traNa DagalAM bhUmi mAgIne zramaNonuM saMkaTa maTADayuM. navamA baLadeva maryAdA puruSottama rAma, vAsudeva lakSmaNa ane prativAsudeva rAvaNa, paNa ahaMta munisuvrata svAmInA samayamAM thayA e jaina itihAsakArone sudaDha mata che. 34 mUlsa - mallissa NaM arahao jAva ppahINassa pannahiM vAsasayasahassAI caurAsIiM vAsasahassAiM nava ya vAsasayAI viikkaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare #Are rU . 17ra / Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahata namathI ahaMta ajita: 263 artha : ahaMta malline yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAne pAsaTha lAkha coryAsI hajAra nava varSa vyatIta thaI gayAM. atyAre te upara dasamI zatAbdInA eMsImA varSane samaya cAlI rahela che. 35 : arassa NaM arahao jAva ppahINassa ege vAsakoDisahasse vitikkate, sesaM jahA mallissa / taM ca eyaM-paMcasahi lakkhA caurAsIi sahassA viikkaMtA tammi samae mahAvIro nivuo, tato paraM nava sayA viikkaMtA, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare gcchi| evaM aggao jAva seyasa tAva aa 173 artha? ahaMta "arane yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAne eka hajAra karoDa varSa vyatIta thaI cUkyAM che. ahIM saMpUrNa vRtta zrI malli bhagavatInA saMbaMdhamAM kahyuM tevuM ja jANavuM. ahaMta "ara' nA nirvANagamana pachI eka hajAra kareDa varSamAM zrI malli ahaMtanuM nirvANa thayuM ane ahaMta mallinA nirvANa bAda, pAsaTha lAkha coryAsI hajAra varSa vyatIta thaI gayAM tyAre mahAvIra nirvANune prApta thayA. temanA nirvANa pachI nava varSa vyatIta thaI gayAM. te uparAMta A dasamI zatAbdInuM eMsImuM varSa cAlI rahela che. A ja pramANe AgaLa zreyAMsanAthanuM ItivRtta Ave che tyAM sudhI samajavuM. mUtraH kuMthussa NaM arahao jAva ppahINassa ege caubhAgapaliovame viikate paMcasaddhiM ca sayasahassA sesaM jahA mallissa // 174 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 kalpasUtra artha? ahaMta kuyune yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne eka palyopamanA cothA bhAga jeTalo samaya vyatIta thaI gayuM. te pachI pAMsaTha lAkha varasa thayAM vagere je kathana bhagavatI maddhinA saMbaMdhamAM kahela che te badhuM ahIM samajI levuM. mUlya-~ saMtissa NaM arahao jAva ppahINassa ege caubhAgUNe palitovame viikate pannaDiM ca, sesaM jahA mallissa // 175 // artha? ahaMta zAMtine yAvata sarvaduHkhathI pUrNapaNe mukta thayAne cAra bhAga ochA eka palyopama arthAt ardha palyopama jeTalo samaya vyatIta thaI gayuM. te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thayAM ItyAdi badhuM vRtta jevuM bhagavatI mallinA saMbaMdhamAM kahela che tevuM ja ahIM samajavuM. 36 mUtraH dhammassa NaM arahao jAva ppahINassa tinni sAgarovamAiM viikaMtAI pannahiM ca, sesaM jahA mallissa // 176 // artha ahaMta "dharmane yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAne traNa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaye te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thayAM vagere badhuM jevI rIte bhagavatI mahinA saMbaMdhamAM kahela che tevuM ja ahIM paNa samajavuM joIe. ___ aNaMtassa NaM jAva ppahINassa satta sAgarovamAI viikkaMtAI pannaDiM ca sesaM jahA mallissa // 177 // artha? ahaMta anaMtane yAvata sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAne sAta sAgarepama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo. te pachI pAMsaTha lAkha Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 ahaMta nathiI ahaMta ajita: varasa vyatIta thayA vagere badhuM jevI rIte bhagavatI mallinA saMbaMdhamAM kahela che tevuMja ahIM paNa jANavuM joIe. mUlhA vimalassa NaM jAva ppahINassa solasa sAgarovamAiM viikkaMtAI pannahiM ca sesaM jahA mallissa // 178 // artha : ahata vimaLane yAvat sarva duHkhathI pUrNapaNe mukta thaye soLa sAgaropama vyatIta thaI gayA ane te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thaI gayAM vagere badhuM jema malli bhagavatInA saMbaMdhamAM kahyuM temaja jANavuM. mUlsa - vAsupujjassa NaM arahao jAva ppahINassa chAyAlIsaM sAgarovamAiM viikkaMtAI sesaM jahA mallissa // 179 // artha ahaMta vAsupUjyane yAvata sarva duHkhathI pUrNapaNe mukta thayAMne beMtAlIsa sAgarepama jeTalo samaya vyatIta thaI gayuM ane te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thaI gayAM vagere badhuM varNana jema malli bhagavatInA saMbaMdhamAM kahyuM che tema ahIM paNa jANI levuM. mU4:-- sejjaMsassa NaM arahao jAva ppahINassa ege sAgarovamasae viikkate pannahi~ ca sesaM jahA mallissa // 180 // artha? ahaMta zreyAMsane yAvat sarva duHkhethI pUrNapaNe mukta thayAne eka sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo te pachI pAsaTha lAkha varSa vyatIta thayAM vagere badhuM jema malli bhagavatInA saMbaMdhamAM kahyuM tema jANI levuM. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 muH sIyalassa NaM jAva ppahINassa egA sAgarovamakoDI tivAsaaDUnavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM UNiyA viikaMtA eyammi samae vIre nivvue, tao vi ya NaM paraM nava vAsasayAi vijJakaMtAI, dasamassa ya vAsasyassa ayaM asiirUme saMvaccha vAhe gas || 182 || kalpasUtra artha : aMta zItaLane yAvat sarva du:khAthI pUrNapaNe mukata thayAMne meMtALIsa hAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa ochA eka karoDa sAgaropama vyatIta thayA pachI bhagavAna mahAvIra nirvANune prApta thayA ane te pachI navasA varasa vyatIta thaI gayAM te uparAMta A dazamI zatAbdInu eMsImu varSa cAlI rahela che. pR: suvihissa NaM arahao pupphadaMtassa kAla jAva savvadukkhappar3INassa dasa sAgarovamakoDIo viikaMtAo, sesaM jahA sIalassa taM ca imaM tivAsaadanavamAsAhiabAyAlIsavAsa sahasse hiM UNiA viikkaMtA iccAi // 182 // artha : aMta 'suvidhi' ne yAvat sarva duHkhAthI pUrNapaNe mukta thayAMne eka karoDa sAgaropamanA samaya vyatIta thai gayA anya bIju vRttAMta jema zItaLa aMtanA sabaMdhamAM kahela che temaja jANavu, te A pramANe kedaza karoDa sAgarApamamAMthI kheMtAlIsa hajAra traNa varasa tathA sADA ATha mAsa AchA karatAM je samaya Ave te samaye mahAvIra svAmI nirvANane prApta thayA, te pachI navaseA varasa vyatIta thayAM vagere badhu pUrvavat kahevuM. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahata namithI arhata ajita : mU caMdappahassa NaM arahao jAva vamakoDisayaM viikataM sesaM jahA tivAsaadanavamAsAhiyabAyAlIsa (vAsa) sahassehiM UNigA minnArU // 182 // 267 ppahINassa evaM sAgarosItalassa, taM ca imaM - artha: aMta 'caMdraprabha'ne sarva du:khAthI mukta thayAMne ekase karoDa sAgarApama jeTaleA samaya vyatIta thaI gayA, bAkI badhuM jema zItaLa aMtanA viSayamAM kahyuM temaja jANyuM, te A pramANe-A se karoDa sAgarApamamAMthI kheMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa vyatIta thayA te uparAMta je samaya Ave che te vakhate mahAvIra nirvANane prApta thayA ane te pachI navasA varasa vyatIta thaI gayAM vagere pUrvavat samAna samajavuM. mU'' supAsassa NaM jAva ppahINassa ege sAgarovamakoDIsahasse viite, sesaM jahA soyalassa, taM ca imaM tivAsaadanavamAsA hiyabAyAlIsasa hassehiM UNiyA vijJakaMtA rUnnAr || 184 || artha aMta supArzvane yAvat sarvadu:khAthI pUrNapaNe mukta thayAMne eka hajAra karoDa sAgaropama jeTaleA samaya vyatIta thaI gayA, bAkI badhu' jema zItaLanA viSayamAM kahela che tema jANavuM, te A pramANe - eka hajAra karoDa sAgaropamamAMthI dhyetAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa AchAM karatAM je samaya Ave che te samaye bhagavAna mahAvIra nirvANane prApta thayA, vagere badhuM pUrvavat kahevu joie, Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 kalpasUtra mU6-- paumappabhassa NaM jAva ppahINassa dasasAgarovamakoDisahassA viikkaMtA sesaM jahA sIyalassa, tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsasahastehiM UNiyA viikkaMtA iccAiyaM // 185 // artha: ahaMta padmaprabhane yAvatuM sarvaduHkhathI pUrNapaNe mukta thayAne dasa hajAra karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gaye. bAkIne badho vRttAMta je zItaLanA saMbaMdhamAM kahela che tevo jANa. te A rIte che, daza hajAra karoDa sAgaropama jeTalA samayamAMthI beMtAlIsa hajAra traNa varSa ane sADA ATha mAsa ochAM karatAM je samaya Ave te samaye mahAvIranuM nirvANa thayuM A pramANe badhuM pUrvavat kahevuM. mU6: sumaissa NaM jAva ppahINassa ege sAgarovamakoDI sayasahasse viikkate, sesaM jahA sIyalassa, tivAsaadanavamAsAhiyabAyAlIsasahassehiM iccAiyaM // 186 // artha? ahaMta sumatine yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAne eka lAkha karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gaye, bAkI badhuM zItaLanA saMbaMdhamAM je kahyuM te pramANe jANavuM. te A rIte eka lAkha karoDa sAgaropama jeTalA samayamAM beMtAlIsa hajAra traNa varSa ane sADA ATha mAsa ochA karIne je samaya Ave te samaye mahAvIra nirvANane prApta thayA vigere. mUlsa - abhinaMdaNassa NaM jAva ppahINassa dasa sAgarovamakoDIsayasahassA viikkaMtA, sesaM jahA sIyalassa, tivAsaadvanavamAsAhiyabAyAlIsasahassehiM iccAiyaM // 187 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMta nAmathI ahaMta ajita: 269 artha ahaMta abhinaMdanane yAvata sarva du:khethI pUrNapaNe mukta thayAMne dasa lAkha karoDa sAgaropama jeTalo kALa vyatIta thaI gaye, bAkI badhuM jema zItaLanA saMbaMdhamAM kahyuM che temaja jANavuM arthAta dasa lAkha karoDa sAgaropamamAMthI beMtAlIsa hajAra traNa varasa tathA sADA ATha mAsa ochA karIne je samaya Ave che te samaye mahAvIra nirvANane prApta thayA vigere badhuM pUrvanI jema samajavuM. mU8: saMbhavassa NaM arahao jAva ppahINassa vIsaM sAgarovamakoDisayasahassA viikkaMtA sesaM jahA sIyalassa, tivAsaadanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM // 188 // artha ahaMta saMbhavane yAvata sarva duHkhothI mukta thayAne vIsa lAkha karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gaye, bAkI badhuM zItaLanA saMbaMdhamAM kahyuM temaja jANavuM arthAt vIsa lAkha karoDa sAgaropama jeTalA samayamAM beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa ochA karatAM je samaya Ave che te samaye mahAvIra nirvANane prApta thayA. mUlsa : ajiyassa NaM jAva ppahINassa pannAsaM sAgarovamakoDisayasahassA viikkaMtA, sesaM jahA sIyalassa, tivAsaadvanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehi iccAiyaM // 189 // artha: ahaMta ajitane yAvatu sarva duHkhothI mukta thayAne pacAsa lAkha karoDa sAgaropama vItI gayA. te samayamAM beMtAlIsa hajAra traNa varSa ane sADA ATha mAsa ochA karatAM je samaya Ave che te samaye mahAvIra nirvANane prApta thayA. pUrvavat samajavuM. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mUla : teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usahe NaM arahA kosalie u uttarAsADhe abhI paMcame hotthA, taM jahA- uttarAsADhAhiM cue caitA gabbhaM vakkate jAva abhIiNA parinivvu // 190 // ka kalpasUtra artha: te kALe te samaye kauzalaka ( kAzalA - ayeAdhyA nagarImAM thaelA ) ahaMta RSabha cAra uttarASADhAvALA ane pAMcamA abhijita nakSatravALA hatA. arthAt temanAM cAra kalyANakAmAM uttarASADhA nakSatra Avela hatuM. pAMcamA klyANakanA samaye abhijita nakSatra hatuM, jemake kauzalika aMta RSabhadeva uttarASADhA nakSatramAM cyuta thayA ane cyuta thaIne garbhamAM AvyA yAvat abhijita nakSatramAM nirvANane prApta thayA. mUla: teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame NaM arahA kosalie je se gimhANaM utthe mAse sattame pakkhe AsADhabahule tassa NaM AsADhabahulassa cautthIpakkheNaM savvavasiddhAo mahAvimANAo tettIsa sAgaromadvitIyAo anaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse ikkhAgabhUmIe nAbhissa kulagarassa marudevIe bhAriyAe puvvarattAvarattakAlasamayaMsi AhAravakkaMtIe jAva ganmattAe vakkate // 191 // a:- te kALe te samaye kaiAzalaka aMta RSabha grISma RtunA cothA mahinA, sAtamA pakSa arthAt aSADha mAsanA kRSNa pakSa AvyA tyAre teaSADha vada ceAthanA divase, jemAM tetrIsa sAgaropamanuM AyuSya hoya che, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava : 271 te sarvA siddha nAmanA mahAAvamAnamAMthI AyuSya vagere pUrNa thayA bAda, divya AhAra vigere chUTI gayA pachI yAvata zIghra cyavIne A jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM, bhAratavarSamAM, IkSvAkubhUmimAM nAbhi kulakaranI bhAryA marudevInI kukSimAM rAtrinA pUrvAna ane aparAhnanI sadhiveLAmAM arthAta madhyarAtrimAM uttarASADhA nakSatrane yAga thavAthI garbharUpe utpanna thayA. pUrvabhava : vivecana bhagavAna zrI RSabhadevanA jIvane sarva prathama dhannA sAvAhanA bhavamAM samyagdarzananA AlAka prApta thayA hatA. te vakhate te mithyAtvathI mukta thayA hatA tethI RSabhadevanA tera pUrva bhavAnA ullekha aneka graMthAmAM karavAmAM Avela che. G * (1) dhannA sArthavAha bhagavAna zrI RSabhadevanA jIva eka vakhata apara mahAvideha kSetranA kSitipratiSTha nagaramAM dhanya nAmanA sAvAha thayA. tenI pAse vipula vaibhava hatA. te ghaNe dUra videzAmAM vyApAra karatA hatA. eka vakhata teNe evI uddASaNA karAvI ke jemane vasatapura vyApAra arthe cAlavuM heAya te mArI sAthe cAle, huM temane badhI jAtanI sagavaDa ApIza, saikaDAnI saMkhyAmAM leAkeA vyApAra arthe temanI sAthe ravAnA thayA. dhadhASa AcArya, ziSyAnI sAthe vasatapura dharma pracAra arthe javA mAgatA hatA. vikaTa saMkaTamaya rastA hovAthI sArtha vinA javuM asaMbhava hatuM. udghANA sAMbhaLIne AcArya zreSThInI pAse gayA ane sAthe cAlavAnI bhAvanA abhivyakta karI. zreSThIe pAtAnA bhAgyanI prazaMsA karatAM anucarone Adeza ApyA ke zramaNeAne mATe bhAjana vagerenI sagavaDonuM pUrNa dhyAna rAkhavuM, AcArya zramaNAcAranuM vizleSaNa karatAM khatAnyuM ke zramaNane mATe audezika, AdhArmika vagere . doSayukta AhAra niSiddha che, te vakhate eka anucara kerI laIne AvyA, zreSThIe kerI grahaNa karavA mAMTe prArthanA karI. AcAye Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra batAvyuM ke jaina zramaNane mATe sacitta padArtha paNa agrAhya che, zramaNanI kaThAra carcA sAMbhaLIne zreSThI zraddhAvAna banI gayA. 272 AcArya paNa sAnI sAthe rastA pAra karatA AgaLa vadhI rahyA hatA. varSARtu AvI, AkAzamAM UbharAI UbharAIne dhanadhAra ghaTA chavAvA lAgI ane rijhama varasAda varasavA lAgyA. te vakhate sA (saMdha) bhayAnaka aTavImAMthI pasAra thaI rahyo hatA. rastA kAdavathI bharelA hatA. sAthe te aTavImAM varSAvAsa vyatIta karavA mATe rokAi gayA, AcArya paNa nirdoSa sthAnamAM sthita thaI gayA. te aTavImAM sAne dhAryA karatAM vadhAre rokAi javuM paDayuM. tethI sAnI khAdyasAmagrI samApta thai gaI, bhUkhathI pIDAine sAnA leAkA araNyamAM kaMdamULa vagerenuM anveSaNa karI jIvana vyatIta karavA lAgyA. varSAvAsanA upasaMhAra kALamAM dhannA sAvAhane acAnaka smRti AvI ke mArI sAthenA je AcAyaeN - pravara AvyA hatA, me' tenA khyAlaja na karyA, temanA AhAranI zI vyavasthA haze ? te tarataja AcAryanI pAse gayA ane AhAranI abhyarthanA karI. AcArya tene kalpya aSyanI samajaNa ApI, kalpya akalpsanuM parijJAna karIne teNe utkRSTa bhAvanAthI prAsuka vipula dhInuM dAna dIdhuM. zuddha bhAvanAnA phaLasvarUpe samyakatvanI upalabdhi thaI, 39 (2) uttarakurumAM manuSya : tyAMthI dhannA sAvAhanA jIva AyuSya pUruM karIne dAnanA prabhAvathI uttarakurumAM manuSya thayA. (3) saudhama devalAka tyAMthI dhannA sAvAhanA jIva saudha kalpamAM devapaNe utpanna thayA. (4) mahAbala : tyAMthI cyavIne dhannA sArthavAhanA jIva pazcima mahAvidehanA gaMdhilAvatI vijayamAM vaitADhaya parvatanI vidyAdhara zreNInA adhipati zatabala rAjAnA putra mahAkhala thayo. mahAbalanA pitA saMsArathI virakta thai putrane rAjya kArabhAra soMpIne svayaM zramaNa banI gayA. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava: 273 eka vAra samrATa mahAbala pitAnA pramukha amAtyenI sAthe rAjasabhAmAM besIne manevineda karI rahela hatA. tyAre svayaMbuddha amAtye rAjAne dharmane marma samajAvyuM, rAjA putrane rAjya saMpIne muni banyA. duSkRtyonI AlocanA karI ane bAvIsa divasane saMthAre karIne samAdhipUrvaka AyuSya pUrNa karyuM. (5) lalitAMga deva- tyAMthI dhannA sArthavAhane jIva IzAna kalpamAM lalitAMga deva banyo. tyAM svayaMprabhA devImAM te eTalo Asakta thaI gayA ke svayaMprabhA devInuM cyavana thavAthI lalitAMgadeva tenA virahamAM AkuLa-vyAkuLa banI gaye. tyAre svayaMbaddha amAtyane jIva ke je te ja kalpamAM deva thayo hate teNe AvIne temane sAMtvanA ApI ane svayaMprabhA devI paNa tyAMthI vIne mAnavalokamAM niryAmikA nAmanI bAlikA banI. kevaLInA upadezathI zrAvikA banIne AyuSya pUrNa karI, pharI te ja kalpamAM svayaMprabhA devI banI. lalitAMgadeva pharI tenAmAM Asakta thaI gayA. jIvananA aMtamAM namaskAra mahAmaMtrano jApa karatAM jIvana pUrNa karyuM. (6) vAjaMdha : tyAMthI cyavIne lalitAMgadevane jIva jaMbudvIpanI puSkalAvatI vijayamAM lohArgalA nagaranA adhipati svarNagaMdha samrATanI patnI lakSmIdevInI kukSiAmAM utpanna thayo. ahiM temanuM vajakaMdha nAma ApavAmAM AvyuM svayaMprabhAdevI paNa tyAMthI AyuSya pUrNa karIne puMDarIkinI nagarImAM vAsena rAjAnI putrI "zrImatI thaI. eka vakhata "zrImatI' mahelanI chata upara ghUmI rahela hatI. te samaye pAsenA eka udyAnamAM munine kevaLajJAna thayuM. tenA mahatsava nimitte deva-gaNa AkAzamArgathI jaI rahela hatuM. AkAzamArgathI jatA devasamUhane nihALIne zrImatIne pUrvabhavanI smRti jAgRta thaI. teNe te smRti eka citrapaTa para aMkti karI. paMDita paricArikA te citrapaTa laIne rAjamArga upara ke jyAM cakravatI vAsenanI varSagAMTha manAvavAnA hetuthI Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 274 aneka dezeAnA rAjakumAre Ava-jA karI rahela hatA tyAM UbhI rahI gaI. vajabaMdha rAjakumAre jevuM te citra joyu tevuja tene paNa pUrvabhavanI smRti jAgRta thaI gai, citrapaTTanuM AkhuM iti-vRtta paMDitA paricArikAne batAvyuM, paricArikAe zrImatIne ane pharI zrImatInI preraNAthI cakravatI vajrasenane paricaya ApIne zrImatInu vAdha sAthe pANigrahaNa karAvyu", zrImatInA pitA vajasene sayama lIdheA tyAre sImADAnA rAjA samrATa puSkarapAlanI AjJAnuM ullaMdhana karavA lAgyA. vAjaMdha tenI sahAyatA mATe gayA ane zatru upara vijayapatAkA laherAvIne jyAre te pAchA peAtAnI rAjadhAnImAM pharI rahyA hatA tyAre tene jANa thaI ke A araNyamAM be munione kevaLajJAna utpanna thayuM che, temanA divya prabhAvathI dRSTiviSa sarpa paNa nirviSa thai gayA che. AthI vaeNjAja dha muninAM darzana karavA mATe gayA, upadeza sAMbhaLI vairAgya thayA. putrane rAjya soMpIne saMyama grahaNa karIza te bhAvanAnI sAthe tyAMthI prasthAna karIne rAjadhAnImAM pahoMcyA. ahIM putre vicAryuM ke pitAjI jIvatAM mane rAjya Apaze nahi. tethI rAjyalAbhamAM sAine teNe te rAte vajAjadhanA mahela upara jherIlA dhumADA relAvyA ke jenI gaMdhathI vAjuMdha ane zrImatI khane mRtyune prApta thai :gayAM. 40 (7) yugalika tyAMthI khane AyuSya pUrNa karIne uttarakurumAM yugala-yugalinI banyA, (8) saudharmakalpa tyAMthI AyuSya pUrNa karIne saidhama lpamAM daiva banyA. (9) jIvAnaMda vaidha tyAMthI vIne dhannA sArthavAhanA jIva jIvAna vaidya banyA. te vakhate tyAM pAMca anya jIvA paNa utpanna thayA. (1) rAjAnA putra mahIdhara (2) maMtrIputra-subuddhi (3) sAvAhanA putra pUrNacaMdra (4) zreSThIputra guNAkara (5) Izvaradatta putra kezava (je zrImatInA jIva hatA.) A chae mitrAmAM dUdha-pANI jevA prema hatA, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava: 275 pitAnA pitAnI mAphaka javAnaMda vaidya paNa Ayurveda vidyAmAM pravINa hatA. temanI pratibhAnI tejasvitAthI badhA prabhAvita thatA. eka divasa badhA nehIsAthI vArtAlApa karI rahyA hatA, eTalAmAM tyAM eka dIrdha tapasvI muni bhikSA mATe AvyA. teo kRmi-kuSThanI bhayaMkara vyAdhithI gherAyelA hatA. samrATaputra mahIdhare javAnaMdane kahyuM "mitravara! Apa anya gRhastha lokonI cikitsA karavAmAM dakSa che paraMtu kRmikuSTha regathI gherAyela A tapasvI munine nihALIne paNa temanI cikitsA mATe pravRtta kema thatA nathI?" jIvAnaMda:- "mitra, tamAruM kathana satya che paNa mArI pAse lakSapAka tela sivAya anya Avazyaka auSadhio upalabdha nathI." temaNe kahyuM:- "batAvo! kaI auSadhIo joIe che? ame tenuM mUlya cukavazuM, game tyAMthI upalabdha thatI haze tyAMthI lAvavA prayAsa karIzuM." jIvAnaMdaH- "be vastuo joIe: eka ratnakaMbala ane bIjuM gazIrSacaMdana." pAMceya mitre auSadhi lAvavA mATe eka vepArInI dukAne pahoMcyA. zeThe kahyuM: "pratyeka vastunuM mUlya eka lAkha dInAra che. teo teTaluM mUlya cukavavA jevA taiyAra thayA tevo ja zeThe prazna karyo ke "AvI amUlya vastuo kenA mATe joIe che?" temaNe kahyuM: "muninI cikitsA mATe." muninuM nAma sAMbhaLIne te banne vastuo kAMI paNa mUlya lIdhA vinA zeThe ApI dIdhI. teo te vastuo laIne vaidyanI pAse gayA. sAthIonI sAtheja javAnaMda vaidya auSadhIo laIne muninI pAse gayA. muni dhyAnamudrAmAM lIna hatA. muninI svIkRti lIdhA vinA ja, munine ArogyapradAna karavAnA hetuthI teoe telanuM mardana karyuM, uSNuvIrya telanA prabhAvathI kRmio bahAra nIkaLavA lAgyA tethI ratnakaMbalathI temanA zarIrane DhAMkI dIdhuM jethI kRmio ratnakaMbalamAM AvI gayA. te pachI ratnakaMbalanI kRmione gocarmamAM mUkI dIdhI. pharIne mardana Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 kalpasUtra karyuM te mAMsamAMthI kRmio nIkaLI gaI. trIjI vAranA mardanathI asthigata kRmio nIkaLI gaI. tyAra pachI gazIrSa caMdanane lepa karyo jene lIdhe muni pUrNa svastha thaI gayA. chae mitro muninI svasthatA joIne ghaNuja pramudita thayA. chae mitrone saMsArathI virakti thaI. teoe dIkSA grahaNa karIne utkRSTa tapasAdhanA karI. (10) bAramA devalekamAM- tyAMthI AyuSya pUrNa karIne bAramA amruta devalokamAM teo utpanna thayA. (11) vajAnAbha - chavAnaMdane jIve tyAM AyuSya pUrNa karI puSkalAvatI vijayanI puMDarIkiNI nagarInA adhipati vAsena rAjAnI dhAriNI rANInI kukSimAM utpanna thayo. mAtAe cauda mahAsvapna dekhyAM. janma thatAM putranuM nAma vajAnAbha rAkhavAmAM AvyuM. pUrvanA pAMceya sAthIomAMthI cAra te anukrame bAhu, subAhu, pITha, mahApITha temanA bhAI thayA ane eka temane sArathi thaye. vajanAbhane rAjya ApIne vajAsene saMyama grahaNa karyuM ane utkRSTa saMyamasAdhanA karIne kaivalya prApta karyuM, teo tIrthakara banyA. samrATa vajAnAbhe paNa cakraratna utpanna thatAM SakhaMDane vijya karIne cakravatI pada prApta karyuM. dIrdhakALa sudhI pakhaMDanuM rAjya karyuM ane aMte pitA vajAsenanA upadezaprada pravacana sAMbhaLIne virakti thaI, AgamanuM gaMbhIra ciMtana, manana karyuM. utkRSTa tapanI sAdhanA karI tethI aneka camatkAravALI labdhio prApta thaI. tIrthakara nAmakarmanuM upArjana karyuM. aMtamAM mAsika saMkhanApUrvaka pAdapagamana saMthAro karI, samAdhipUrvaka AyuSya pUrNa karyuM. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke vajAnAbhanA bAkInA cAreya nAnA bhAIoe agiyAra aMgenuM adhyayana karyuM. temAMthI bAhumuni munionI vaiyAvRtya karatA ane subAhumuni parizrAMta munione vizrAmaNa ApatA arthAta thAkelA munionA avayavonuM mardana vagere rUpa aMtaraMga sevA karatA. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava : 277 bannenI sevAbhakti nihALIne vajAnAbha khUba prasanna thayA ane temanI prazaMsA karatAM kahyuM, tame sevA ane vizrAmaNa dvArA tamArA jIvanane saphaLa karela che. moTA bhAI dvArA pitAnA bIjA bhAIonI prazaMsA sAMbhaLIne pITha, mahApITha muninA aMtaramAM evo vicAra utpanna thaye ke ame svAdhyAya vageremAM tanmaya rahIe chIe, amArI kaI prazaMsA karatuM nathI paraMtu vaiyAvRtya karavAvALAonI prazaMsA thAya che. A rIte manamAM IrSyA utpanna thaI, te ISyabuddhithI ane mAyAnI tIvratAthI mithyAtva ApyuM ane strIvedane baMdha paDyo. karelA doSanI AlocanA karI nahi. je niHzalya thaIne AlocanA karata to jIvana avazya vizuddha banata. 1 (12) sarvArthasiddhamAM tyAMthI AyuSya pUrNa karIne vajAnAbha vagere pAMceya bhAIo sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thayA. tyAM tetrIsa sAgaropama sudhI sukhanA sAgaramAM nimagna rahyA. (13) aSabhadevA. tyAMthI sarva prathama AyuSya pUrNa karIne vajAnAbhane jIva, bhagavAna RSabhadeva thayA. bAhamunine jIva viyAvRtyanA prabhAvathI zrI RSabhadevanA putra bharata cakravatInA rUpamAM janme. subAhu munine jIva munione vizrAmaNA devAthI viziSTa bAhubaLanA adhipati 2Sabhadevane putra bAhubalI theye.42 pITha, mahApIThanA jIve katadoSonI AlocanA na karavAthI RSabhadevanI putrIo brAhmI ane suMdarI thaI ane sArathine jIva zreyAMsakumAra thayo. mUjI: usame arahA kosalie tinANovagae hotthA, taM jahAcaissAmi tti jANai jAva sumiNe pAsai, taM jahA-gaya usaha. gAhA, savvaM taheva, navaraM suviNapADhagA Natthi, nAbhI kulmAre vAre 162 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 kalpasUtra artha: kauzalika ahaMta RSabha traNa jJAnathI yukata hatA. te A pramANe ke-"huM gruta thaIza tema teo jANatA hatA ItyAdi badhuM pUrve bhagavAna mahAvIranA prakaraNamAM kahyuM temaja kahevuM. yAvata mAtA svapna jue che te svapna A pramANe che-gaja, vRSabha vigere. vizeSamAM e ke prathama svapnamAM vRSabhane mukhamAM praveza karato jue che. (ahIM yAda rahe ke anya tIrthakaronI mAtAo prathama svapnamAM mukhamAM praveza karatA hAthIne jue che.) svapnane badhe vRttAnta marudevI nAbhikuLakarane kahe che. tyAM svapnanAM phaLa batAvanArA svapna pAThake nathI tethI svapnanAM phaLane nAbhikuLakara svayaM kahe che. - 4 janma mUtra : teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame arahA kosalie je se gihmANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa NaM cittabahulassa aTThamIpakkheNaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANa ya rAiMdiyANaM jAva AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM AroggA AroggaM payAyA, taM ceva jAva devA devIo ya vasuhAravAsaM vAsisu sesaM taheva cAragasohaNaM mANummANavaDaNaM ussukkamAIyaM dviipaDiyavajaM savvaM bhANiyavvaM // 193 // artha te kALe te samaye grISma Rtune prathama mAsa, prathama pakSa arthAta jyAre caitra mAsane kRSNapakSa Avyo tyAre caitra vada AThamanA divase nava mAsa ane upara sADA sAta rAtri vyatIta thatAM yAvata ASADhA nakSatrane yoga thatAM ArogyavAna mAtAe ArogyapUrvaka kauzalika ahaMta RSabha nAmanA putrane janma Apyo. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra rahamAMthI karIne Ave ane saMbaMdhI janma : 279 ahIM pUrve kahyuM te pramANe janma saMbaMdhI badhe vRtAnta kahI devo. yAvata deva-devIo Ave che, dhananI vRSTi varasAve che vagere, paraMtu kArAgRhamAMthI kedIone mukta karavA, kara mApha karavA, paraMparAnusAra janmotsava vagere prastuta varNana je pUrva pAThamAM Avela che te ahiMyA na kahevuM kAraNa ke te yugamAM na te kArAgRha hatAM ke na kara vagere hatA. mU6: usame NaM kosalie kAsavagutteNaM, tassa NaM paMca nAmadhijjA evamAhiti. taM jahA-usame i vA, paDhamarAyA i vA, paDhamabhikkhAcare i vA, paDhamajiNe i vA, paDhamatitthakare phuvA che 164 artha: kozalika ahaMta RSabha kAzyapagotrIya hatA. temanA pAMca nAma A pramANe kahevAya che: (1) RSabha (2) prathama rAjA (3) prathama bhikSAcara (4) prathama jina ane (5) prathama tIrthaMkara, bhagavAna RSabhadevanA janma pahelAM yugalIAone kALa hato paraMtu temAM parivartana thatuM jatuM hatuM. krame krame jarUriyAta to vadhI rahI hatI paraMtu kalpavRkSonI zakti kSINa thaI javAthI jarUriyAtanI pUrti thatI na hatI. sAdhananA abhAve, paraspara saMgharSa thavA lAgyo. aparAdhI manovRtti vyavasthAnuM atikramaNa karavA lAgI tyAre aparAdhonA nirodha mATe kulakara vyavasthA AvI, jeNe sarva prathama daMDanItine amalamAM mUkI. - traNa nItiH hAkAra nItiH prathama kulakara vimaLavAhananA samaye hAkAra nItinuM pracalana thayuM. te yugane mAnava AjanA mAnavanI mAphaka amaryAdita ke uchUkhala na hatA. te svabhAvathI sakicazIla ane lajajALu hate. aparAdha karanAra aparAdhIne eTaluM ja kahevAmAM AvatuM - "hA!? tame A zuM karyuM?" basa, AvI zabda-pratADanA te yugane moTAmAM moTo daMDa Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahapasUtra 280 hato. tene sAMbhaLatAM ja aparAdhI pANI-pANI thaI jato. A nIti bIjA kulakara cakSuSmAnanA samaya sudhI cAlatI rahI. - mAkAra nIti jyAre "hAkAra nIti asaphaLa thavA lAgI tyAre mAkAra nItinA prayogane prAraMbha thayo. trIjA ane cothA kulakara yazasvI" ane "abhicaMdra' kulakaranA samaya sudhI nAnA aparAdhane mATe "hAkAra' nIti ane moTA aparAdhane mATe "mAkAra" nItine prayoga cAlato rahyo. mata kare' (kare nahi) evI niSedhAjJAne ghaNe moTe daMDa samajavAmAM Avato hato." - * dhikakAra nIti jyAre "mAkAra nIti paNa niSphaLa javA lAgI tyAre dhikkAra" nItine prAdurbhAva thayo. A nIti pAMcamA prasenajita, chaThThI madeva ane sAtamA kulakara nAbhi sudhI cAlatI rahI, A pramANe kheda niSedha ane tiraskAra te mRtyudaMDathI paNa adhika prabhAvazALI siddha thayAM. kAraNa ke te samayanI prajA svabhAvathI saraLa, mAnasathI komaLa, svayaM zAsita ane maryAdApriya hatI. ja aMtima kulakara nAbhinA samaye yugaliyAnI sabhyatA jhaDapathI kSINa thavA lAgI. AvA samayamAM bhagavAna RSabhadevane janma thayo. ' mAtA maradevIe je cauda mahAsvapna joyAM hatAM temAM sarvaprathama RSabha (vRSabha)nuM svapna hatuM che ane janma pachI zizunA urasthaLa upara RSabhanuM lAMchana hatuM tethI tenuM nAma RSabha rAkhavAmAM AvyuM. - vaMza utpatti jyAre traSabhadeva eka varasanA hatA te vakhate pitA nAbhinI godamAM besIne krIDA karI rahyA hatA. tyAre zakendra hAthamAM Izu (zeraDI) laIne AvyA. bALaka RSabhadeve levA mATe hAthe AgaLa laMbAvyo. bALake Izu-Aku (zeraDInuM bhakSaNa) karavA IcchayuM te dRSTithI temane vaMza IkvAkuvaMzanA nAmathI vizvamAM prasiddha thayela -- * vivAha paraMparAH yogalika (yugalIyAnI) paraMparAmAM eka ja mAtAnA udarathI eka sAthe janmelA nara-nArInuM yugalaja pati ane patnInA Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 prathama rAjA : rUpamAM parivartita thaI jatuM hatuM. sunaMdAnA bhAInuM akALa mRtyu thaI javAthI RSabhadeve sunaMdA tathA sahajAta (sAthe janmela) sumaMgalAnI sAthe pANigrahaNa karI navI vyavasthAne prAraMbha karyo. 50 sumaMgalAe bharata ane brAhmIne tathA sunaMdAe bAhubalI ane suMdarIne janma Apyo. tenA pachI sumaMgalAne anukrame anya aThThANuM putre bIjA thayA. - bharata ane bAhubalInA vivAhara zrI kaSabhadeve yogalika dharmanuM nivAraNa karavA mATe jyAre bhArata ane bAhubalI yuvAna thayA tyAre bhAratanI sahajAta brAhmInuM pANigrahaNa bAhubalI sAthe karAvyuM ane bAhubalInI sahajata suMdarInuM pANigrahaNa bharata sAthe karAvyuM. para A vivAhanuM anusaraNa karIne janatAe paNa bhinna gotramAM utpanna thayela kanyAone temanA mAtA pitA vagere abhibhAvake dvArA dAnamAM prApta karIne pANigrahaNa karavAnuM zarU karyuM. A pramANe eka navIna paraMparAno prAraMbha thayo. te vakhatathI vivAhaprathAne AraMbha thayo. - prathama rAjAH pahelAM jaNAvavAmAM Avela che ke RSabhadevanA pitA "nAbhi antima kulakara hatA. jyAre temanA netRtvamAMja dhikkAra nItinuM ullaMdhana thavA lAgyuM tyAre gabharAIne yugaliyAe zrI RSabhadevanI pAse pahoMcyA ane temane badhI sthitinI jANakArI karAvI. bhagavAna RSabhadeve kahyuM - "jeo maryAdAonuM atikramaNa karI rahyA hoya temane daMDa maLavo joIe ane te vyavasthA rAjA ja karI zake che, kAraNa ke zaktinA badhA strota tenAmAM kendrita thAya che." samaya pArakhIne kulakara nAbhie yugalikonI vinamra prArthanAthI RSabhadevano rAjyAbhiSeka karIne temane "rAjA" ghoSita karyA. pa traSabhadeva prathama rAjA banyA ane zeSa janatA prajA banI. A pramANe pUrvathI cAlI AvatI "kulakara vyavasthAne anna Avyo ane navIna rAjyavyavasthAne prAraMbha thaye. rAjyAbhiSekanA samaye yugalasamUha kamaLapatromAM pANI lAvIne RSabhadevanA caraNakamaLanuM siMcana karavA lAgyA. temanA vinIta svabhAvane Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 kalpasUtra lakSyamAM rAkhI nagaranuM nAma "vinItA" rAkhyuM. pa5 tenuM bIjuM nAma adhyA paNa che. papha te prAntanuM nAma "vinItabhUmi" pacha ane "IkabAga, bhUmi para paDayuM. thoDA vakhata pachI te madhyadezanA nAmathI vikhyAta thayuM. pa9 - rAjyavyavasthAno vikAsa - rAjA banyA pachI RSabhadeve rAjyanI suvyavasthA hetuthI ArakSaka dalanI sthApanA karI. jemanA adhikArI "ugra kahevAyA. maMtrImaMDaLa banAvyuM, jenA adhikArI "bhega' nAmathI prasiddha thayA. samrATanA pAsenA mANase ke je parAmarzapradAtA hatA teo "rAjanya' nA nAmathI vikhyAta thayA ane anya rAjakarmacArI kSatriya" nAmathI jANItA thayA. rAjyanA saMrakSaNa mATe cAra prakAranI senA ane senApationuM nirmANa karyuM. A sAma, dAma, daMDa ane bhedanItinuM pracalana karyuM. cAra prakAranI daMDa vyavasthA - (1) paribhASa (2) maMDalabaMdha (3) cAraka ane (4) chaviccheda 2 nuM nirmANa karyuM. paribhASa: thoDA vakhata mATe aparAdhI vyakitane kaThora zabdo kahI najarakeda tarIke rAkhI daMDa Apavo. maMDalabaMdha: maryAdita kSetramAM rahevAne daMDa Apa. (eka jAtanI najarakeda) cAraka baMdIgRhamAM baMdha karIne daMDa Apavo. (kArAvAsa) chaviccheda hAtha, paga vagere aMgopAMganA chedanane daMDa Apo. A cAra nItio kyAre zarU thaI te vize vidvAnone vibhinna mata che. keTalAka vidvAnanuM maMtavya che ke prathama be nItio SabhanA samaye cAlI ane be bhAratanA samaye, 3 AcArya abhayadevanA mantavyAnusAra A cAreya nItio bharatanA samayamAM cAlI. 14 AcArya bhadrabAhu 15 ane AcArya malayagirija nA abhimatAnusAra baMdha (beDIne prayogo ane ghAta (iMDAnA prayoga) RSabhanAthanA samaye prAraMbha thaI gayA hatA. mRtyudaMDane prAraMbha bharatanA samayamAM thaye. 27 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama rAjA : * khAdya samasyAnuM samAdhAna RSabhadevanI pahelAM mAnavAnA AhAra kaMda, mULa, patra, puSpa ane phaLa hatA. paraMtu janasa`khyAnI abhivRddhi thavAthI kardamULa paryAptamAtrAmAM upalabdha na thavAthI mAnaveAe annAdi (kAcuM anna)nA upayoga zarU karyA, paraMtu pakAvavAnu sAdhana na hevAthI kAcuM anna dukhyu thavAthI lAkA RSabhadevanI pAse pahoMcyA ane temanI pAse peAtAnI samasyAnuM samAdhAna mAgyuM. RSabhadeve hAthathI masaLIne khAvAnI salAha ApI, jyAre te paNa duSpaca (pacavuM bhAre ) thaI paDayuM tyAre pANImAM bhIMjAvIne ane muThThI ke bagalamAM rAkhIne garama karI khAvAnA upAya batAvyA, tethI paNa ajInI vyAdhi samApta na thaI. 283 bhagavAna zrI RSabhadeva agninA saMbaMdhamAM jANatA hatA paraMtu te kALa ekAnta snigdha hatA tethI agni utpanna thaI zakatA na hatA. agninI utpatti mATe ekAnta snigdha ane ekAnta rukSa banne kALa nirUyeAgI heAya che. samayanI pragati AgaLa vadhI, jyAre kALa snigdhathI kSa (sUkA) thayA tyAre lAkDAMnAM gharSaNathI agni pedA karI ane pAka nirmANa karIne tathA pAkavidyA zIkhavADIne khAdya samasyAnuM samAdhAna karyuM", 18 kaLAnu adhyayana jaMbudrIpajJaptinI vRtti anusAra samrAT RSabhadeve peAtAnA jyeSTha putra bharatane khAMtera kaLA ane kaniSTha putra bAhubalIne prANI lakSaNanu jJAna karAvyuM", priyaputrI brAhmIne aDhAra lipienuM adhyayana karAvyuM ane suMdarIne gaNitavidyAnuM parijJAna karAyuM, 19 vyavahAra sAdhana hetuthI mAna (mApa), unmAna (tAlA mAsA vagere vajana), avamAna (gaja phrUTa IMca), pratimAna (navaTAMka, zera, maNa vagere) pracalita karyA ane maNi vagere parAvavAnI kaLA batAvI. A pramANe samrAT RSabhadeve prajAnA hita mATe, abhyudaya mATe puruSAne mAMtera kaLAe srIone ceAsaTha kaLAo ane badhAM zilpAnu parijJAna karAvyuM. asi si ane kRSi (surakSA, vyApAra, utpAdana) nI vyavasthAnI kaLAnuM nirmANa karyuM", pravRttinA vikAsa karIne jIvanane sarasa, ziSTa ane vyavahAra yAgya banAvyu, Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 kalpasUtra aMtamAM potAnI rAjya-vyavasthAne bhAra bharatane seMpIne ane bAkInA navANuM putrane alaga alaga rAjya ApIne dIkSA grahaNa karavA mATe taiyAra thayA. __* prathama bhikSAya2 mUla:-- usame arahA kosalie dakkhe patinne paDirUve allINabhadae viNIe vIsaM puvvasayasahassAI kumAravAsamajhe vasai, vIsaM puvvasayasahassAiM kumAravAsamajjhe vasittA tevahi puvvasayasahassAI rajjavAsamajhe vasamANe lehAiyAo gaNiyappahANAo sauNaruyapajjavasANAo bAhattaraM kalAo covaDiM mahilAguNe sippasayaM ca kammANaM tinni vi payAhiyAe uvadisai, uvadisittA puttasayaM rajasae abhisiMcaI abhisiMcittA puNaravi loyaMtiehiM jiakappie0 sesaM taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAva dAyaM dAiyANaM paribhAettA je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cettabahule tassa NaM cettabahulassa aTThamIpakkheNaM divasassa pacchime bhAge sudaMsaNAe siviyAe sadevamaNuyAsurAe parisAe samaNugammamANamagge jAva viNIyaM rAyahANiM majhaM majheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva siddhatthavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe jAva sayameva caumuTThiyaM loyaM karei, loyaM karittA chaTeNaM bhatteNaM appANaeNaM AsA Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama bhikSAcara : 285 DhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM uggANaM bhogANaM rAinnANaM ca khattiyANaM ca cauhiM sahassehiM saddhi egaM devadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie // 195 // artha : kauzalika ahaMta RSabhadeva dakSa hatA, daDha pratijJAvALA, uttama rUpavALA, sarvaguNethI yukta, bhadra ane vinIta hatA. teo vIsa lAkha pUrva sudhI kumAra avasthAmAM rahyA. tresaTha lAkha pUrva varasa sudhI rAjyavAsamAM rahyA. tresaTha lAkha pUrva varasa sudhI rAjya avasthAmAM rahetAM temaNe je kaLAemAM lekhana prathama che gaNita pradhAna ane zakunarUta arthAtu pakSInA zabdothI zubhAzubha jANavAnI kaLA aMtima che, tevI botera kaLAo ane strIonA cesaTha guNa tathA se zi95; A traNe cIjone prajAnA hita mATe upadeza karyo. te badhAnuM adhyayana karAvyA pachI so rAjyamAM so putrane abhiSeka karyo. tyAra pachI jitAcAra pramANe lokAMtika deve temanI pAse AvyA. teoe priya vANIthI bhagavAnane kahyuM vagere badhuM pUrva kathana pramANe ahIM paNa kahevuM. yAvata vArSikadAna ApIne, grISmaRtune prathama mAsa, prathama pakSa arthAta jyAre citra mAsanA kRSNapakSa Avyo tyAre, caitra vada 8 nA divase pAchalA pahore jemanI pAchaLa mArgamAM deva, mAnava ane asuronI virATa maMDaLI cAlI rahI che evA kauzalika ahaMta RSabha sudarzana nAmanI zibikAmAM besIne yAvata vinItA rAjadhAnInI madhyamAM thaIne nIkaLe che, nIkaLIne je tarapha azekanuM uttama vRkSa che, te tarapha Ave che AvIne azokanA uttama vRkSa nIce, zibikA UbhI rakhAve che. ItyAdi pUrve kahyA pramANe ahIM paNa kathana karavuM yAvata svayaM potAnA hAthethI cAra muSThi loca kare che. temaNe te vakhate pANI vinA chaTha bhaktanuM tapa karela hatuM. ASADhA nakSatrane yoga AvatAM ja, ugravaMzanA, bhegavaMzanA, rAjanyavaMzanA ane kSatriyavaMzanA cAra hajAra puruSanI sAthe eka devadUSya vastra laIne muMDita thaIne gRhavAsathI nIkaLe che ane aNagAra dazAne svIkAra kare che. vivecanaH bhagavAne cAra hajAra sAdhakane potAnA hAthe pravajyA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 kalpasUtra ApI nahi, paraMtu temaNe bhagavAnanuM anukaraNa karI svayaM laMcana vigere kriyAo karI. 1 zramaNa banyA pachI, bhagavAna akhaMDa maunavratI banIne ekAnta zAnta sthAnamAM dhyAnastha banIne rahevA lAgyA. ghora abhigraha dhAraNa karI, anAsakta thaIne bhikSAhetu grAmAnugrAma vicaraNa karatA paraMtu bhikSA ane tenI vidhithI janatA anabhijJa hevAthI bhikSA upalabdha thatI na hatI. te cAra hajAra zramaNa cirakALa sudhI evI vATa jotA rahyA ke bhagavAna mauna cheDIne amArI sArasaMbhALa leze, sukhasagavaDano prayatna karaze, paraMtu bhagavAna to Atmastha hatA. kAMI bolyA nahi tethI te zramaNe bhUkha-tarasathI kaMTALIne samrATa bhAratanI zaramathI pharIne gRhastha na banatAM valkaladhArI tApasa vagere thaI gayA. vastutaH vivekanA abhAvamAM sAdhaka sAdhanathI pathabhraSTa thaI jAya che. bhagavAna RSabhadeva ansAna cittathI, avyathita manathI bhikSAne mATe nagare ane gAmamAM paribhramaNa karatA. bhAvika mAne bhagavAnane nihALIne bhaktibhAvanAthI vibhera thaIne potAnI rUpavatI kanyAone, suMdara vone, amUlya AbhUSaNone, hAthI ghoDA, ratha, siMhAsana vagere grahaNa karavA abhyarthanA karatA paraMtu kaI paNa temane bhikSA mATe kahetuM nahi. te vastuone grahaNa karyA vinA bhagavAna jyAre pAchA vaLI jatA tyAre teo samajI zaktA nahi ke bhagavAnane kaI vastunI AvazyaktA che? eka varasa pUruM thayuM. kurujanapadaya gajapuranA adhipati bAhubalIne putra semaprabha rAjAnA putra zreyase svapnamAM joyuM ke "sumeparvata zyAma varNa thaI gayuM che, tene meM amRta kaLazathI abhiSikta karIne pharIne camakA." subuddhi nagarazreSThIe paNa svapna joyuM- "sUryanAM hajAra kiraNe pitAnA sthAnathI calita thaI rahyAM hatAM. ane te vakhate zreyAMse te ramione pharIthI sUryamAM saMsthApita karI dIdhAM." rAjA semaprabhe svapna joyuM ke "eka mahAna purUSa zatruothI yuddha karI rahela che, zreyase tene sahAyatA pradAna karI, tenAthI zatrunuM baLa naSTa thaI gayuM" savAra thatAM Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama bhikSAcara : badhAM svapna saMbaMdhamAM ciMtana manana karavA lAgyA. ciMtananuM navanIta e nIkaLyuM ke avazyameva zreyAMsane viziSTa lAbha thaze, ja bhagavAna te ja divase vicaraNa karatA gajapura padhAryA, cirakALa pachI bhagavAnane joine zaheranAM mANasA AhlAdita thayA. zreyAMsane paNa atyadhika prasannatA thaI. bhagavAna paribhramaNa karatAM zreyAMsane tyAM padhAryA. bhagavAnanA darzana ane ciMtanathI pUrvabhavanI smRti jAgRta thai, svapnanA sAcA tathyanI jANa thaI, temaNe bhaktivibhAra hRdayathI tAjAja AvelA zeraDInA rasanA kaLazane hAthamAM grahaNa karI bhagavAnanA karakamaLAmAM rasa pradAna karyA. A rIte bhagavAna zrI Rbhadevane eka saMvatsara pachI bhikSA prApta thaipa ane sarva prathama IkSarasanuM pAna karavAnA kAraNe te kAzyapa nAmathI paNa prakhyAta thayA. 76 287 , prastuta avasarpiNI kALamAM sarva prathama vaizAkha suda 3 (trIje) zreyAMse ikSurasanu dAna dIdhuM tethI te trIja ' Izu tRtIyA ' athavA ' akSayatRtIyA ' nA rUpamAM prasiddha thai," te mahAna dAnathI tithi paNa akSaya thaI gaI. , mU usa arahA kosalie egaM vAsasahassaM nicca vosakAye cittade jAva appANaM bhAvemANassa ekkaM vAsasahassaM vikkataM tao NaM je se hemaMtANaM cautthe mAse sattame pakkhe phagguNabahule tassa NaM phagguNabahulassa ekkArasI pakkheNaM puvvaNhakAlasamayaMsi purimatAlassa nayarassa bahiyA sagaDa - muhaMsi ujjANaMsi naggohavarapAyavassa ahe ameNaM bhatteNaM apANaeNaM AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe vaTTamANassa aNaMte jAva jANamANe pAsamANe viharai // 196 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 kalpasUtra artha : kauzalika ahIMta RSabhadeve pitAnA deha tarapha lakSya ApavAnuM choDI dIdhuM hatuM. temaNe zarIranI sArasaMbhALa paNa choDI dIdhI hatI. A rIte pitAnA AtmAne bhAvita karatAM karatAM eka hajAra varasa vyatIta thaI gayA tyAre hemaMta RtunA cothA mahinA ane sAtamA pakSa arthAta phAgaNa mAsanA kRSNapakSanI agiyArasanA divase pUrvAhanamAM parimatAla nagaranI bahAra, zakaTamukha nAmanA udyAnamAM, uttama vaDanA jhADa nIce dhyAna gharIne beThA hatA. te samaye nirjaLa aThThama tapa karela hatuM. ASADhA nakSatrane yoga thatAM dhyAnamAM sthita rahelA bhagavAnane uttama evuM anaMta kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. te vaDe teo badhA lokAlokanA bhAva jANatA ane jetA vicAravA lAgyA. vivecanaH bhagavAna zrI naiSabhadevane kevaLajJAnanI upalabdhi thaI te ja samaye samrATu bharatanI AyudhazALAmAM cakraratna paNa utpanna thayuM ane tenI sUcanA ekI sAtheja yamaka ane zamaka dUto vaDe samrATu bharatane maLI. 78 bharata ekI sAthe be sucanAo maLavAthI eka kSaNa asamaMjasamAM paDI gayA. temaNe vicAryuM ke prathama caratnanI arcanA karavI joIe ke bhagavAnanI upAsanA karavI joIe. kayAM abhayane ApanAra kevaLajJAna ane kyAM prANIonuM vinAza karanAra cakraratna? mAre prathama cakraratnanI nahi paraMtu bhagavAnanI upAsanA karavI joIe. ema vicArI samrATu bharata bhagavAnanA darzana hetuthI kuTuMba parivAra sahita ravAnA thayA. 0 mA marudevI paNa pitAnA lADIlA putranAM darzana mATe cirakALathI talapApaDa thaI rahyAM hatAM. putranA viyogathI teo vyathita hatAM. tenA dANuM kaSTanI kalpanA karIne teo kalpAMta karI rahyAM hatAM. pratipaLa, pratikSaNa lADIlA lAlanI smRtithI tenA netrAmAMthI AsuM varasI rahyAM hatAM. jyAre temaNe sAMbhaLyuM ke RSabha vinItAnA bAgamAM Avela che tyAre teo bhAratanI sAtheja hAthI upara ArUDha thaIne cAlI nIkaLyAM. bharatanA virATa vaibhavane joIne temaNe kahyuM: "beTA bharata! eka divasa mATe pyAre traSabha paNa AvA prakAranI rAjyazrIne upayoga karatA hatA paNa atyAre te te Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama dharma cakravartI: 289 bhUkha-tarasathI pIDita thaIne kayAMka kaSTone sahana karato haze!" putrapremathI temanI AMkho chalakAI UThI. bharata dvArA tIrthakaronI divya vibhUtinuM varNana sAMbhaLavA chatAM paNa mAtAnA hRdayane saMtoSa na hatA. samavasaraNanI pAse pahoMcatA jevA bhagavAna RSabhane IMdro dvArA pUjAtA joyA, te ja mAtAnA ciMtanano pravAha vadhato gayo. ArtadhyAnamAMthI zukaladhyAnamAM lIna thaI gayAM. dhyAnano utkarSa AgaLa vadhyo. mehanIya karmanuM baMdhana tUTyuM ane pachI tarataja jJAnAvaraNu, darzanAvaraNa aMtarAya naSTa thatAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApta karI lIdhAM. teja kSaNe bAkInAM aghAtI cAra karmo naSTa thatAM hAthI upara ArUDha thayelAM teo siddha, buddha ane mukta thaI gayAM. te keTalAka AcAryone evo paNa abhimata che ke bhagavAnanA zabdo temanA kAnamAM paDavAthI temane AtmajJAna thayuM ane pachI tarata ja mukti prApta thaI. 8 prastuta avasarpiNI kALamAM sarva prathama kevaLajJAna zrI RSabhadevane prApta thayuM ane mokSa maradevI mAtAne. -- * prathama dharmacakravatI ! bhagavAna 2SabhadevanuM prathama pravacana phAgaNa vada 11nuM thayuM. te sAMbhaLIne samrATa bhAratanA pAMcaso putra ane sAta patrae tathA brAhmI vageree pravrajyA grahaNa karI. bharata vageree zrAvakavrata grahaNa karyA ane suMdarI paNa zrAvikA banI. 03 A rIte zramaNa, zramaNI, zrAvaka, zrAvikArUpa caturvidha tIrthanI saMsthApanA karIne teo sarvaprathama tIrthakara banyA. zramaNa dharmane mATe pAMca mahAvrata ane gRhastha dharmane mATe bAra vratonuM nirUpaNa karyuM. tethI ja bhagavAna RSabhadevane dharmanuM mukha kahela che. 24 bhagavAnanA prathama gaNadhara samrATa bharatanA putra RSabhasena thayA. temaNeja sarvaprathama bhagavAne AtmavidyAnuM parijJAna karAvyuM. bhagavAnane kevaLajJAnanI sUcanA maLatAMja pUrve dIkSita thayelA zramaNo ke jeo sudhA-pipAsAthI pIDita thaIne tApasa banI gayA hatA, teo bhagavAnanI sevAmAM AvI gayA. temaNe puna: vidhivata pravrajyA grahaNa karI. mAtra kaccha ane sukaccha ja evA hatA ke jeo AvyA nahi. 85 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. kalpasUtra - 4 saMdarIne saMyama: bhagavAna zrI RSabhanA prathama pravacanane sAMbhaLIne suMdarI paNa saMyama grahaNa karavA IcchatI hatI. teNIe e bhavya bhAvanA abhivyakta paNa karI paraMtu samrATu bharata dvArA AjJA prApta na thavAthI te zrAvikA banI. 2 tenA aMtaramAM vaiirAgyane sAgara uchALA mArI rahela hato. te zarIrathI gRhasthAzramamAM hatI paNa tenuM mana saMyamamAM ramI rahela hatuM. pakhaMDa upara vijaya - dhvaja pharakAvIne jyAre samrATa bharata dIrdhakALa pachI vinItA pAchA pharyA tyAre suMdarInA kRza zarIrane dekhIne te cakti thaI gayA. prazna karavAthI khabara paDI ke evI avasthA je divasathI dIkSAgrahaNane niSedha karavAmAM Avyo hato te divasathI niraMtara AkarA vrata karavAthI thaI che. suMdarInI saMyama levAnI prabaLa bhAvanA joIne bharate anumati pradAna karI ane suMdarIe RSabhadevanI AjJAnuvatinI brAhmInI pAse dIkSA grahaNa karI. " - ahANu bhAIonI dIkSA: AgaLa kahevAI gayuM che ke zrI RSabhadeva, temanA se putrane judAM judAM rAjya ApIne zramaNa banyA hatA. samrATu bharata cakravatI banavA mAgatA hatA. temaNe potAnA nAnA bhAIone pitAne AdhIna karavA mATe temanI pAse dUtane mokalyA, aThThANuMe bhAIoe maLIne paraspara masalata karI paraMtu teo nirNaya upara na pahoMcI zakyA. te vakhate bhagavAna aSTApada tarapha vicarI rahela hatA. te badhA bhagavAna zrI trASabhadevanI pAse pahoMcyA. sthitine paricaya ApatAM nivedana karyuM - "prabho ! ApanA dvArA apAyela rAjya upara bhAI bharata lalacAI rahyA che, te amAruM rAjya laI levA mAge che. zuM yuddha karyA vinA ame tene rAjya ApI daIe? je ApI daIe to tenI sAmrAjya-lipsA vadhI jaze ane ame parAdhInatAnA khADAmA habI jaIzuM. je ame amArA moTAbhAI sAthe yuddha karIe to bhAtRyuddhanI eka anucita paraMparAno prAraMbha thaI jaze tethI amAre zuM karavuM yogya che?" bhagavAna bAlyA - "putro! tamAruM ciMtana barAbara che. yuddha paNa kharAba che ane kAyara banavuM te paNa kharAba che. yuddha eTalA mATe kharAba Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama dharma cakravartI: 291 che ke tenA aMtamAM vijetA temaja parAjita bannene saMtApa temaja nirAzA maLe che. potAnI sattA gumAvIne parAjita pastAya che ane kAMI nahi maLavAthI vijetA pastAya che. kAyara banavAnI paNa huM tamane salAha ApI zaktA nathI. tamane evuM rAjya ApavA mAguM chuM ke jemAM yuddha ane kAyaratA bannethI dUra rahI zakAya. bhagavAnanI AzvAsanabharI vANI sAMbhaLIne badhAnA mukhakamaLa khIlI UThayAM. manamayUra nAcavA lAgyA. teo animeSa (ekI najare) dRSTithI bhagavAnane nihALavA lAgyA. bhagavAnanI bhAvanAne teo spazI zakyA nahi. te temanI kalpanAmAM na AvI zakayuM ke bhautika rAjya sivAya paNa kaI rAjya hoI zake che. te bhagavAna dvArA banAvAyelA rAjya meLavavA vyagra banI gayA. temanI tIvra lAlasA joIne bhagavAna belyA- "eka lAkaDA kApanAra mANasa hato. te bhAgyahIna ane mUrkha hato, pratidina koyalA banAvavA te jaMgalamAM jate ane je kAMI maLe tenAthI pitAnuM bharaNapoSaNa karato. eka vakhata te sakhata unALAmAM asahya garamImAM thoDuM pANI laIne jaMgalamAM gayo ane sUkAM lAkaDAM ekaThAM karIne keyalA banAvavA mATe temAM Aga lagADI dIdhI. asahya dhagadhagatI garamI ane pracaMDa javAlAnA kAraNe tene ghaNI tarasa lAgI. te potAnI sAthe je pANI lAvyo hato te pI gaye paraMtu tenI tRSA chIpI nahi. Ama tema jaMgalamAM pANInI tapAsa karI paraMtu koI jagyAe pANI maLyuM nahi. pAse kaMIpaNa gAma hatuM nahi, tarasathI gaLuM sukAI jatuM hatuM, gabharATa vadhI rahyo hato. te eka vRkSa nIce sUI gaye. nidrA AvI gaI. teNe svapna joyuM ke gharamAM jeTaluM paNa pANI che te pI gayuM che te paNa tarasa maTI nahi, kUvA upara gayo ane tyAMnuM badhuM pANI pI gayo to paNa tarasa chIpI nahi. nadI-nALAM ane jharaNAMnA pANI pItAM pItAM samudra taTe paheo. badhuM pANI pI javA chatAM paNa tenI tarasa ochI na thaI. tarasathI taraphaDate te samudra kAMThe bhInAM Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 kalpasUtra thayelAM ghAsane nIceAvIne tarasa maTADavAnA prayatna karI rahyo hatA tyAM tenI UMgha UDI gaI." prastuta rUpakanA upasaMhAra karatAM bhagavAne kahyuM- "zuM putrA! te bhInA thayelA ghAsane nIceAvI pIvAthI tenI tRSA zAMta thaI zake kharI?" putrAe kahyuM : "nahiM bhagavan!" - 90 bhagavAne peAtAnA abhiprAya tarapha putrane AtkRSTa karatAM kahyuM :* bhautika rAjyazrInI tRSNAne zAMta karavAnA prayAsa paNa bhInA thayelA dhAsane nIceAvI pIvA samAna che, svargIya sukhAthI paNa jenI tRSNA zAMta na thaI te AvA tuccha ane alpakALanAM rAjyathI zAMta thAya te kai rIte saMbhavita che? tethI sameAdhi prApta karo, vastuta: bhautika rAjyathI AdhyAtmika rAjya mahAna che. sAMsArika sukhAthI adhyAtmika sukha uttama che, tene grahaNa karo. temAM na kAyaratAnI jarUra che ke na yuddhanA prasaMga che, jyAM sudhI svarAjya maLatu nathI tyAM sudhI para-rAjyanI abhilASA rahe che, svarAjaya maLI jatAM pararAjyanA mAha rahete nathI." bhagavAnanA upadezathI prabhAvita thaine aThThANue bha Ioe rAjya tyAgI saMyama grahaNa karI lIdhuM. bharatane A khabara maLatAMja te doDayA - doDayA AvyA.91 bhAtR-premathI tenI AMkhA bhInI thai gai paNa tenI bhInI AMkhA aNu bhAIone saMyamanA paMcathI vicalita na karI zakI, bharata nirAza thaine peAtAne ghera pAchA pharyA, * bhAtR-yuddha: samrAT bharata eka zAsana sUtramAM samagra bhAratane parAvavA mAgatA hatA. tethI potAnA nAnAbhAi bAhubalIne evA sa MdezA paheoMcADayA ke te cakravatInI AjJAnA svIkAra karI le, bharatanA A saMdezA sAMbhaLatAMja bAhubalInI bhrakuTi caDI gai. krodha UbharAI AvyA. dAMta kacakacAvI kahevA lAgyA- "zu bhAi bharatanI bhUkha hajI paNa zAMta na thaI! petAnA nAnA bhAie.nAM rAjya chInavI levA chatAM paNa tene sateSa na thayA? je te ema samajatA hoya ke huM zaktizALI chu ane zaktithI badhAne caTa karI nAkhu tA te zaktinA sadupayoga nahi, durUpayoga che, mAnavatAnuM bhayaMkara apamAna che ane kuLa-maryAdAnu atikramaNa che, amArA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata-bAhubalInuM bhAtu yuddha 293 pUjya pitAzrI vyavasthAnA nirmAtA che ane ame temanA putro thaIne vyavasthAne bhaMga karIe to te amArA mATe Ucita nathI. bAhubaLamAM te huM bharatathI koI paNa prakAre che UtaruM tema nathI. je te pitAnA moTApaNAne bhUlIne anucita vyavahAra kare to huM cUpa rahI zakIza nahi. huM batAvI daIza bharatane ke mArA para AkramaNa karavuM keTaluM anucita che? - bharata virATa senA laIne bAhubalI sAthe yuddha karavA, "bahalI dezanI sImA upara pahoMcI gayA ane bAhubalI paNa potAnI nAnI senAne sajAvIne yuddha medAnamAM AvI gayA. bAhubalInA vIra sainike e bhAratanI virATa senAnA chakkA choDAvI dIdhA. lAMbA vakhata sudhI yuddha cAlatuM rahyuM paNa na te bharata jItyo ke na bAhubalI, hAra-jItane koI pheMsalo na thayo. Akhare bAhubalIe ATalA badhA mAnonuM rakta vahetuM jeIne narasaMhAra baMdha karIne ThaMdvayuddha mATe AmaMtrita karyA, 92 dRSTiyuddha, vAyuddha, bAhuyu, muSTiyuddha ane daMDayuddha nizcita thayAM. 3 badhAmAM samrATa bharata parAjita thayA ane bAhubalI vijayI thayA. bharatane potAnA nAnAbhAIthI parAjita thavuM khUbaja khaTakayuM. AvezamAM AvIne ane maryAdAne vikRta karIne bAhubalIne ziracheda karavA mATe bharate cakane prayoga karyo. te joIne bAhubalInuM lohI UkaLI UThayuM. bAhubalIe UchaLIne cakrane pakaDavAnuM nakakI karyuM paNu cakra bAhubalInI pradakSiNA karIne pharI bhAratanI pAse pAchuM pharyuM. te bAhubalIne vALa paNa vAMka na karI zakaryuM. te joI badhA rastabdha thaI gayA. bAhubalInI biradAvalIothI pRthvI ane AkAza gUMjI UThayAM. bharata potAnA duSkRtya upara lajita thaI gayA. bhAI bharatanI bhUla bhulAvavA mATe lAkho kaThethI evI svara laherIe phUTI paDI ke-"samrATa bharate te bhUla karI che paraMtu Apa bhUla na karo. nAnAbhAI dvArA moTAbhAInI hatyA anucitaja nahi, atyanta anucita che. mahAna pitAnA putra paNa mahAna hoya che, kSamA karo. kSamA karanArA kadI nAnA banatA nathI." bAhubalIne roSa ocho thaye, hRdaya prabuddha thayuM. kuLa maryAdA ane yuganI AvazyaktAne dhyAnamAM rAkhIne teo Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 kalpasUtra ciMtanamagna thaI gayA. bharatane mAravA mATe upaDelo hAtha bharata upara nahi paDatAM pitAnA zira upara paDaye ane loca karIne zramaNa banI gayA. rAjyane Thokara mArIne pitAnA caraNacihane upara cAlI nIkaLyA. 24 - * bAhubalIne kevaLajJAna: bAhubalInA paga cAlatAM cAlatAM aTakI gayA. teo pitAnA zaraNamAM pahoMcavA chatAM paNa caraNamAM na pahoMcI zakyA. pUrve dIkSita nAnA bhAIone namana karavAnI vAta smRtimAM AvatAM ja temanAM caraNa ekAMta - zAMta jaMgalamAM ja stabdha thaI gayAM. asaMtoSa upara vijaya meLavanArA bAhubalI asmitAthI parAjita thaI gayA. eka varasa sudhI himAlayanI mAphaka aDola dhyAna-mudrAmAM avasthita rahevA chatAM paNa kevaLajJAnane divya prakAza prApta na thaI zake. zarIra upara latA-velo caDI gaI. pakSIoe mALA bAMdhI dIdhA tathApi saphaLatA maLI zakI nahi, kevaLajJAna na thayuM. 5 hAthI upara ArUDha thayela vyakitane kadI kevaLajJAnanI upalabdhi thatI nathI tethI bhAI! hAthI uparathI nIce Utare" evA zabdo eka divasa bAhabalInA kAnamAM paDyA. bAhabalIe ciMtana karyuM - ha" hAthI upara kyAM ArUDha chuM? pachI vicAradhArAe vaLAMka lIdho, netra khelyAM, sAme vinIta mudrAmAM bhaginIone nihALatAM vicAramagna thaI gayA. huM vyartha abhimAnanA hAthI upara caDyo hato. huM avasthAnA bhedamAM phasAI gaye, te bhAIo umaramAM mArAthI bhale nAnA hoya paNa cAritryanI dRSTithI te moTA che. mAre namana karavuM joIe.' namana karavA mATe jevA paga UpaDyA ke tyAM ja baMdhana tUTI gayA. vinaye ahaMkArane zAMta karI dIdhe. bAhubalI tyAM ja kevaLI banI gayA, bhagavAna zrI RSabhadevane namana karI, kevaLI pariSadamAM AvIne temanAmAM bhaLI gayA. 16 bharatane kevalyaH rAjanaitika ane sAMskRtika ektAne mATe bharate bhAIonI sAthe je vyavahAra karyo hato tethI teo pote lajajA anubhavatA hatA. bhAIone gumAvIne rAjya prApta karavA chatAM paNa tenA mAnasamAM Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 bhagavAna RSabhadevanI ziSya saMpadA prasannatA na thaI, virATa rAjyane upabhegA karavA chatAM paNa teo have temAM Asakta na hatA. samrATa banavA chatAM paNa teo sAmrAjyavAdI vRttinA na hatA. lAMbA vakhata sudhI rAjyazrIne upabhoga karyA pachI bhagavAna zrI RSabhadeva mele padhAryA pachI eka vakhata vastrAbhUSaNethI susajjita thaIne arIsA bhavanamAM gayA. AMgaLImAMthI vIMTI sarI gaI tethI te asuMdara dekhAvA lAgI. bhArate A joyuM tyAre anya AbhUSaNe paNa utAryA. suMdaratAnuM rUpa badalAtuM joIne ciMtanane pravAha vegavAna bane. bharata vicAra karavA lAgyA- "A badhuM sauMdarya kRtrima che, kRtrimatA, sadA kSaNabhaMgura hoya che. suMdaratA te che ke je akSaya, ajara, amara hoya. je kaI anyanI apekSAe nahi paraMtu svayaMnA rUpamAM ja suMdara hoya, te saMdarya bahAra nahi aMdaramAM che. AtmAnI aMdara... ... ... anaMta jJAna! anaMta darzana! e ja mArA akSara saudaryane bhaMDAra che? A jAtanuM ciMtana karatA kRtrima saMdaryamAMthI AtmadaryamAM pahoMcI gayA. karmamaLanuM prakSAlana karatAM karatAM kevaLajJAnI banI gayA. 7 A rIte bhagavAnanA so e putroe tathA brAhmI-suMdarI banne putrIoe zramaNatvane svIkAra karI kaivalya prApta karyuM ane mekSe gayA. -* bhagavAna RSabhadevanI ziSya saMpadA - usabhassa NaM arahao kosaliyassa caurAsIiM gaNA caurAsIiM gaNaharA hotthaa| usamassa NaM arahao kosaliyassa usabhaseNapAmokkhAo caurAsII samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthaa| usabhassa NaM arahao kosaliyassa baMbhIsundaripAmokkhANaM ajjiyANaM tini sayasAhassIo ukkosiyA ajiyAsaMpayA hotthaa| usamassa NaM arahao kosaliyassa sejasapAmokkhANaM samaNovAsagANaM tinni sayasAhassIo paMca sahassA ukkosiyaasmnnovaasysNpyaahotthaa| Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 kalpasUtra usabhassa NaM arahao kosaliyassa subhadApAmokkhANaM samaNovAsiyANaM paMca sayasAhassIocauppannaM ca sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hotthaa| usamassa NaM arahao kosaliyassa cattAri sahassA satta sayA pannAsA codamapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsa.NaM ukkosiyA codasapuvvisaMpayA hotthaa| usabhassa NaM arahao kosaliyassa nava sahassA ohinANINaM ukkosiyA saMpayA hotthaa| usamassa NaM arahao kosaliyassa vI.sasahassA kevalaNANINaM ukkosiyA saMgyA hotthaa| usamassa NaM amhao kosaliyassa vIsasahassA chacca sayA veubviyANaM ukkosiyA saMpayA hotthaa| usamassa NaM arahao kosaliyassa bArasasahassA chacca sayA pannAsA viulamaINaM aDDhAijjesu dIvasamuddesu sannINaM paMciMdiyANaM pajattagANaM maNogae bhAve jANamANANaM pAsamANANaM ukko. siyA vipulamaisaMpayA hotthA / usabhassa NaM arahao kosaliyassa bArasasahassA chacca sayA pannAsA vAINaM saMpayA hotthA / usabhassa NaM arahao kosaliyassa vIsaM aMtevAsisayA siddhA, cattAla.saM ajiyAsAhassIo siddhaao| bAvIsa sahassA nava ya sayA aNuttarovavAiyANaM gatikallANANaM jAva bhadANaM ukkosiyA saMpayA hotthA // 197 // artha: kauzalika ahaMta RSabhane coryAsI gaNu ane coryAsI gaNadhara hatA. kaizAlaka ahaMta RSabhanA saMdhamAM RSabhasene pramukha coryAsI hajAra zramanI utkRSTa saMpadA hatI. kaizalika ahaMta RSabhanA samudAyamAM brAhmI vagere traNa lAkha AyikAonI utkRSTa Arthika saMpadA hatI. kauzalika Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna RSabhadevanI ziSya saMpadA 297 ahaMta RSabhanA samudAyamAM zreyAMsa pramukha traNa lAkha ane pAMca hajAra zramaNopAsakonI utkRSTa zramaNopAsaka saMpadA hatI. kauzalika ahaMta RSabhanA samudAyamAM subhadrA pramukha pAMca lAkha copana hajAra zramaNopAsikAonI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika ahaMta RSabhanA samudAyamAM jina nahi paNa "jina" samAna cAra hajAra sAtase pacAsa cauda pUrvadhArIonI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika ahaMta traSabhanA samudAyamAM navahajAra avAMdhajJAnIenI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika ahaMta 2SabhanA samudAyamAM vIsa hajAra kevaLajJAnIonI utkRSTa kevaLajJAnI saMpadA hatI. kauzalika ahaMta RSabhanA samudAyamAM vIsa hajAra chaso vaikriya labdhidhArIonI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika ahaMta RSabhanA samudAyamAM aDhI dvIpamAM ane banne samudromAM rahetA paryApta saMjJI paMcendriyanA manebhAvone jANanArA evA vipulamati mana:paryavajJAnIonI bAra hajAra chase pacAsa jeTalI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika ahaMta RSabhanA saMdhamAMthI temanA vIsa hajAra aMtevAsI ziSya ane cAlIsa hajAra AyikAo siddha thaI. kauzalika ahaMta traSabhanA samudAyamAM bAvIsa hajAra nava kalyANa gativALA yAvatuM bhaviSyamAM bhadra prApta karanArA anuttarapapAtikonI arthAta anuttara vimAnamAM janArAonI utkRSTa saMpadA hatI. mU6: usabhassa NaM arahao kosaliyassa duvihA aMtakaDabhUmI hotthA, taM jahA-jugaMtakaDabhUmo ya pariyAyatakaDabhUmI ya / jAva asaMkhejAo purisajugAo jugaMtakaDabhUmI, aMtomuhuttaparivAe aMtamakAsI // 198 // artha kauzalika ahaMta 2SabhanI be jAtanI aMtakRtabhUmi hatI. yugAMtakRtabhUmi ane paryAyAMtakRtabhUmi, zrI kaSabhanA nirvANa pachI asaMkhya pATa sudhI mokSamArga cAlato rahyo te temanI yugAMtakRtabhUmi che. zrI RSabhane kevaLajJAna thayA pachI aMtarmuhUrta pachI mekSamArga cAlu thaye Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 298 arthAta zrI RSabhane kevaLI paryAya aMtarmuhUrtane thatAM ja maradevI mAtAe sarva duHkhane aMta karyo, nirvANa prApta karyuM te temanI paryAyAMtakRtabhUmi che. mUlaH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame arahA kosalie vIsaM puthvasayasahassAI kumAravAsamajjhAvasittA NaM, tevahiM puvvasayasahassAI rajavAsamaujhAvasittA NaM, tesaI puvvasayasahassAiM agAravAsamajjhAvasittA NaM, egaM vAsasahassaM chaumatthapariyAgaM pAuNittA, egaM puvvasayasahassaM vAsasahassUNaM kevalipariyAgaM pAuNittA, paDipunnaM puvvasayasahassaM sAmannapariyAgaM pAuNittA, caurAsIiM puvvasayasahassAiM savAuyaM pAlaittA, khINe veyaNijAuyanAmagotte imIse osappiNIe susamadUsamAe samAe bahuviikkaMtAe tihiM vAsehiM adanavamehi ya mAsehiM sesehiM je se hemaMtANaM tacce mAse paMcame pakkhe mAhabahule tassa NaM mAhabahulassa terasIpakkheNaM uppiM aTThAvayaselasiharaMsi dasahiM aNagArasahassehiM saddhiM codasameNaM bhatteNaM appANaeNaM abhiiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puTavaNhakAlasamayaMsi saMpaliyaMkanisanne kAlagae viikkaMte jAva savvadukkhappahINe // 199 // -* parinirvANa artha: te kALe te samaye kauzalika ahaMta RSabha vIsa lAkha pUrva varasa sudhI kumAra avasthAmAM rahyA. tresaTha lAkha pUrva varasa sudhI rAjyAvasthAmAM rahyA, trAsI lAkha pUrva varasa sudhI gRhavAsamAM rahyA, eka hajAra varasa sudhI chavstha paryAyamAM rahyA, eka lAkha pUrva varasamAM eka hajAra Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 parinirvANa varasa ochAM kevaLIparyAyamAM rahyA. A pramANe pUrAM eka lAkha pUrva varasa sudhI zramaNuparyAyamAM rahyA. A pramANe nirdhArita coryAsI lAkha pUrvanuM pUrNa AyuSya bhogavIne vedanIyakarma, Ayukarma, nAmakarma ane trikarma kSINa thatAM ja A avasarpiNI kALanA suSama duSaNa nAmanA ArAne ghaNe samaya vyatIta thaI gayo tyAre traNa varasa ane sADAATha mAsa bAkI rahetAM, hemaMta RtunA trIjA mAsa, pAcamA pakSa arthAt mahA mAsane kRSNapakSa Avya-te mahA vada terasanA divase aSTApada parvatanA zikhara upara zrI 2Sabhadeva ahaMta bIjA dasa hajAra aNagAranI sAthe, pANI rahita che upavAsanuM tapa karatAM, abhijita nakSatrane yoga thatAM ja pUrvAhanamAM palyakAsanathI rahelA kALagata thayA yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayA ane nirvANane prApta thayA. usamassa NaMarahao kosaliyassa kAlagayassa jAva savvadukkhappahINassa tinni vAsA avanavamA ya mAsA viikaMtA, tao vi paraM egA sAgarovamakoDAkoDI tivAsaadvanavamAsAhiehiM bAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiyA vIikkaMtA, eyammi samae samaNe bhagavaM mahAvIre parinivvuDe, tao vi paraM nava vAsasayA vIikkaMtA dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMdaraznAre jIrU . 200 che. artha kauzalika ahata traSabha nirvANu thayAne yAvata sarva du:khathI mukta thayAne traNa varasa ne sADA ATha mAsa vyatIta thaI gayA, te pachI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa ochA eka koDAkoDa sAgaropama eTale kALa vyatIta thayA, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra parinirvANane prApta thayA. te pachI paNa navase varasa vyatIta thaI gayAM ane have dasamI zatAbdInuM A eMsImuM varasa cAlI rahela che. 8 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stha vi. 2. va. lI. -- * gaNadhara yaritra mUla: teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrasta nava gaNA ekkArasa gaNaharA hotthA // 201 // artha te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA nava gaNu ane agiyAra gaNadhara hatA. mUla:~ se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ekkArasa gaNaharA hotthA ? samaNassa bhagavao mahAvIrassa jehe iMdabhUI aNagAre goyame gottaNaM paMca samaNasayAiM vAtei, majjhime aNagAre aggibhUI nAmeNaM goyame gotteNaM paMca samaNasayAI vAei, kaNIyase aNagAre vAubhUI nAmeNaM goyame gotteNaM paMca samaNasayAI vAei, there ajjaviyatte bhAradAye gotteNaM paMca samaNasayAI vAei, there ajjasuhamme aggivesAyaNe gotteNaM paMca samaNasayAI vAei, there maMDiyaputte vAsiDhe gotteNaM adhduhAI Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara caritra 301 samaNasayAiM vAei, there moriyaputte kAsavagotte NaM adhduTThAI samaNasayAiM vAei, there akaMpie goyame gotteNaM, there ayalabhAyA hAriyAyaNe gotteNaM te dunni vi therA tinni tinni samaNasayAiM vAiMti, there meyaje there ya ppabhAse ee donni vi therA koDinnA gotteNaM tinni tinni samaNasayAI vAeMti, se eteNaM aTTeNaM ajjo! evaM vuccai samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA ekkArasa gaNaharA hotthA // 202 // artha : prana- "bhagavana! ema kaI daSTithI kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIrane nava gaNu ane agIAra gaNadhara hatA?" - uttara: "zramaNa bhagavAna mahAvIranA moTA ziSya IMdrabhUti nAmanA gautama gotrIya aNugAra pAMcase zramaNone vAcanA ApatA hatA. bIjA zikhya agnibhUti nAmanA gautama gotrIya aNagAre pAMca zramaNone vAcanA ApI. trIjA ziSya ladhu aNagAra vAyubhUti gautama gotrIya pAMcaso zramaNane vAcanA ApI. cothA ziSya Aryavyakta bhAradvAja gotrIya avire pAMcaso zramaNane vAcanA ApI. pAMcamA ziSya Arya sudharmA nAmanA agnivaizAyana getrIya sthavire pAMcase zramaNone vAcA ApI. chaThThA ziSya maMDitaputra nAmanA vAsiSTha getrIya ravire traNa pacAsa zramaNane vAcanA ApI. sAtamA ziSya maryaputra nAmanA kAzyapagotrIya sthavire traNase pacAsa zramaNone vAcanA ApI. AThamA ziSya akapita nAmanA gautama gotrIya sthavire ane navamA ziSya alabhrAtA nAmanA hAritAyana gAtrIya sthavire traNaso zramaNane vAcanA ApI. dazamA ziSya metArya nAmanA kauDinya gotrIya sthavire ane agiyAramAM ziSya prabhAsa nAmane kauDinya gAtrIya sthavire traNa traNaso zramaNone vAcanA ApI. te kAraNe huM Aryo! ema kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIrane navagaNa ane agiyAra gaNadhara hatA arthAt AThamA navamA gadhaNuranI eka vAcanA hatI ane dasamA tathA agiyAramAnI paNa eka Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 kalpasUtra vAcanA hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIranI hAjarImAM ja nava gaNadhara potapotAnA gaNu Arya sudharmAne saMpIne meze cAlyA gayA hatA. vivecanaH IndrabhUti gatamaH bhagavAna mahAvIranA pradhAna ziSya hatA. magadhanI rAjadhAnI rAjagRhanI pAse garvara (govaragAMva) grAmanA rahevAsI hatA, jene Aje nAlaMdAne ja eka vibhAga mAnavAmAM Ave che. temanA pitA vasubhUti ane mAtA "pRthvI" hatI. temanuM nAma che ke iMdrabhUti hatuM paNa temanA gatrAbhidhAna "gautama5 nAmathI ja teo vadhu prakhyAta thayA hatA. pacAsa varasanI AyumAM temaNe pAMca chAtronI sAthe pravrayA grahaNa karI. trIsa varasa sudhI martha rahyA. ane bAra varasa jIvanmukta kevaLI. 8 guNazIla caiityamAM mAsika anazana karIne bANu (92) varSanI umramAM nirvANane prApta thayA * abhUitiH agnabhUti indrabhUti gautamanA vacalA bhAI hatA. chetALIsa varasanI avasthAmAM dIkSA grahaNa karI. 10 bAra varasa sudhI chamasthAvasthA mAM tapa-japa karI kevaLajJAna prApta karyuM. soLa varasa 12 sudhI kevaLI avasthAmAM vicaraNa karI, bhagavAna mahAvIranA nirvANathI be varasa pahelAM rAjagRhanA guNazIla caityamAM mAsika anazana karI cumotera (74) varasanI avasthAmAM nirvANane prApta thayA che vAyubhUti: te indrabhUtinA nAnAbhAI hatA. beMtALIsa varasanI avasthAmAM gRhavAsa tyAgIne zramadharmane svIkAra karyo hate. * dasa varasa chadmasthAvasthAmAM rahyA. 15 aDhAra varasa kevaLI avasthAmAM rahyA. 16 sittera varasanI avasthAmAM rAjagRhanA guNazIla caityamAM mAsika anazananI sAthe nirvANane prApta thayA. 17 A traNe gaNadhara sahodara hatA ane veda vagerenA prakAMDa paMDita hatA. (4) AryavyaktaH- te kellAgasaMnivezanA nivAsI hatA. 18 ane bhAradvAja gotrIya brAhmaNa hatA. tenA pitAnuM nAma ghanamitra ane mAtAnuM nAma vArUNI hatuM. pacAsa varasanI avasthAmAM pAMca chAtronI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara caritra 303 sAthe zramadharma nA svIkAra karyAM, 22 bAra varasa sudhI chasthAvasthAmAM rahyA 23 ane aDhAra varasa sudhI kevaLI paryAya pALIne, eMsI varasanI avasthAmAM mAsika anazana karI rAjagRhanA guNazIla caityamAM nirvANune pAmyA, 25 (5) sudharmo - teo kAllAgasa`nivezanA nivAsI 6 agnivaizyAyana gAtrIya brAhmaNu hatA, 27 temanA pitA dhammila hatA ane mAtA ddilA hatI, ra9 pAMcaso chAtrA temanI pAse adhyayana karatA hatA. pacAsa varasanI avasthAmAM ziSyAnI sAthe pravrajyA lIdhI. kheMtAlIsa varasa sudhI chadmasthAvasthAmAM rahyA mahAvIranA nirvANu khAda bAra varasa vyatIta thatAM kevaLI thayA ane ATha varasa sudhI kevaLI avasthAmAM rahyA, zramaNa bhagavAnanA sarva gaNadharomAM sudharmA dIdhuM jIvI hatA tethI anyAnya gaNadhara e peAtAtAnA nirvANanA samaye peAtAnAM gaNu sudharmAne arpita karI dIdhA hatA. mahAvIra nirvANanA 12 varSa pachI sudharmAne kevaLajJAna prApta thayuM ane vIsa varasa pachI sau varasanI avasthAmAM mAsika anazana pUrvaka rAjagRhanA guNazIla caityamAM nirvANa prApta karyuM, 32 maMDita maDita mauryasannivezanA rahevAsI vAsiSTha gAtrIya brAhmaNu hatA temanA pitA dhanadevaja ane mAtA vijayadevI kapa hatA, temaNe traNaseA pacAsa chAtrAnI sAthe trepana varasanI avasthAmAM pravrajyA lIdhI, 36 saDasaTha (67) varasanI avasthAmAM kevaLajJAna prApta karyuM, 7 ane tryAsI varasanI avasthAmAM guNuzIla caityamAM nirvANane prApta thayA. 4 (7) mA putra - kAzyapa gotrIya brAhmaNa hatA. 3- temanA pitAnu nAma maurya 4 ane mAtAnu nAma vijayadevI hatu. mauryasanivezanA nivAsI hatA. 4ra traNaseA pacAsa chAtrAnI sAthe 65 varasanI avasthAmAM dIkSA lIdhI, 43 AgaNyAsI varasanI avasthAmAM kevaLajJAna prApta karyu.. bhagavAnanA aMtima varasamAM (95 varSe) 5 paMcANu varSanI avasthAmAM 44 ane Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 304 mAsika anazanaIka rAjagRhanA guNazIla caityamAM nirvANa prApta karyuM. maMDita ane maurya putranI mAtA eka ja hatI. (8) akaMpita: teo mithilAnA rahevAsI. gautama gotrIya brAhmaNa hatA. temanA pitA devendra ane mAtA jayaMtI hatI 49 traNaso chAtronI sAthe aDatAlIsa varasanI avasthAmAM dIkSA lIdhI. pacha sattAvanA varasanI avasthAmAM kevaLajJAna prApta karyuM ane bhagavAna mahAvIranA aMtima varasamAM aThattera varasanI avasthAmAM rAjagRhanA guNazIla caityamAM nirvANa prApta karyuM. (9) alabhrAtA teo kezalA grAmanA nivAsI para hArIta getrIya brAhmaNa hatA. temanA pitA vasu54 ane mAtA naMdA hatI. papa traNase chAtronI sAthe chetAlIsa varasanI avasthAmAM zramaNatvane svIkAra karyo. pa6 bAra varasa sudhI chadmasthAvasthAmAM ane cauda varasa kevaLI avasthAmAM vicaraNa karIne tera varasanI 27 avasthAmAM mAsika anazananI sAthe rAjagRhanA guNazIla caityamAM nirvANa prApta karyuM. (10) metArya: teo vatsadezamAM AvelA taMgika sannivezanA nivAsI 8 koMDinya gotrIya brAhmaNa hatA. pa9 temanA pitAnuM nAma datta hatuM. ja ane mAtAnuM nAma varuNa devA hatuM ja temaNe traNase chAtranI sAthe chatrIsa varasanI 3 avasthAmAM dIkSA grahaNa karI, dasa varasa sudhI chadmasthAvasthAmAM rahyA ane soLa varasa sudhI kevaLI avasthAmAM rahyA. bhagavAna mahAvIranA nirvANathI, cAra varasa pahelAM bAsaTha varasanI 3 avasthAmAM rAjagRhanA guNazIla caityamAM nirvANa pAmyA. (11) prabhAsa: teo rAjagRhanA nivAsI, 4 koMDinya gotrIya brAhmaNa hatA. 15 temanA pitAnuM nAma 'baLa' << ane mAtAnuM nAma "atibhadra'17 hatuM. temaNe seLa varasanI avasthAmAM zramaNadharmane svIkAra karyo hata68 ATha varasa sudhI chadmasthAvasthAmAM rahyA ane seLa varasa sudhI kevaLI avasthAmAM. bhagavAna mahAvIrane sarvajJa jIvananA pacIsamA varasamAM guNazIla cityamAM mAsika anazanapUrvaka cAlIsa varasanI avasthAmAM nirvANa prApta karyuM. 19 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadhara caritra 35 A agiyAreya brAhmaNa vidvAnoe bhagavAnanA bIjA samavasaraNa pAvAmAM dIkSA grahaNa karI ane badhA gaNadharanA mahattvapUrNa pada upara pratiSThita thayA hatA. mUtraH savve ee samaNassa bhagavao mahAvIrassa ekkArasa vi gaNaharA duvAlasaMgiNo codasapugviNo samattagaNipiDagadharA rAyagihe nagare mAsieNaM bhattieNaM apANaeNaM kAlagayA jAva svvdukkhpphiinnaa| there iMdabhUI there ajasuhamme siddhiM gae mahAvIre pacchA donni vi parinivvuyA // 203 // artha: zramaNa bhagavAna mahAvIranA agiyAra gaNadhare dvAdazAMgInA jJAtA hatA. cauda pUrvanA vettA hatA ane samagra gaNIpiTakanA dhAraka hatA. te badhA rAjagRhI nagaramAM eka mAsa sudhI pANI rahita anazana karI kALa dharmane prApta thayA yAvata sarva du:khathI rahita thayA. bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI sthavira IndrabhUti ane ravira Arya sudharmA parinirvANane prApta thayA. mUlya: je ime ajattAte samaNA niggaMthA viharaMti ee NaM save ajasuhammassa aNagArassa AvaccijjA, avasesA gaNaharA niravaccA vocchinnA // 204 // artha: Aje je zramaNa nirgathe vicare che, athavA vidyamAna che te badhA Arya sudharmA aNagAranA saMtAna che, bAkI badhA gaNadharonI ziSya paraMparA vicchinna thaI gaI che. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 306 -- * Arya jaMbu mUlsa samaNebhagavaM mhaaviirekaasvgottennN|smnnssnnN bhagavaomahAvIrassa kAsavagottassa aja suhamme there antevAsI aggivesAyaNasagotte / therassa NaM ajasuhammassa aggivesAyaNasagottassa ajajaMbunAme there aMtevAsI kaasvgotte| therassa NaM ajajaMbunAmasta kAsavagottasta ajjappabhave there aMtevAsI kccaaynnsgotte| therassa NaM ajappabhavassa kaccAyaNasagottarasa ajjasejaMbhave there aMtevAsI maNagapiyA vacchasagotte / therassa NaM ajjasejjaMbhavassa maNagapiuNo vacchasagottassa ajjajasabhadde there aMtevAsI tuMgiyAyaNasagotte // 205 // artha zramaNa bhagavAna mahAvIra kAzyapa gotrIya hatA. kAzyapa gotrIya zramaNa bhagavAna mahAvIranA agnizAyana gotrIya sthavira Arya sudharmAnA kAzyapa gotrIya sthavira Arya jaMbu nAmanA aMtevAsI hatA. kAzyapa gotrIya sthavira Arya jammunA kAtyAyana gotrIya sthavira Arya prabhava nAmanA aMtevAsI hatA. kAtyAyana gotrIya sthavira Arya prabhavanA vasya gotrIya sthavira Arya sijarjabhava (zavyaMbhava) nAmanA aMtevAsI hatA. manakanA pitA ane vasya gAtrIya avira Aryasijarjabhavana taMgiyAyana gotrIya vira Arya jasabhadra (Arya yazobhadra) nAmanA aMtevAsI hatA. vivecanaH zramaNa bhagavAna mahAvIranA parinirvANunA seLa varasa pahelAM magadhanI rAjadhAnI rAjagRhamAM jaMbukumArano janma thaye. tenA pitAnuM nAma zreSThI zreSabhadatta ane mAtAnuM nAma dhAriNI hatuM. te temanA mAtApitAnA ekanA eka putra hatA, Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya jaMbu 307 soLa varasanI umaramAM ATha kanyAonI sAthe pANigrahaNa thayuM. pANigrahaNa pahelAM ja saMyama levAne saMkalpa karyo. paraMtu mAtA pitAnA AgrahathI suMdara kanyAo sAthe pANigrahaNa karyuM. kariyAvaramAM 9 karoDanuM dhana maLyuM paraMtu sudharmA svAmInA vairAgya raMgathI pIgaLAvI nAkhe tevA pravacane sAMbhaLIne eTalI virakti thaI ke madhurajanI mANyA vinA ATheya suMdara patnI ane apAra vaibhavane parityAga karIne bhagavAna sudharmAnA caraNomAM dIkSA grahaNa karI. jaMbunI sAthe ja tenA mAtA pitA tathA ATheya patnI ane temanAM paNa mAtApitAoe tathA dasyurAja prabhave tathA tenI sAthenA pAMcaso coroe, A rIte pAMcase sattAvIsa vyaktioe ekI sAthe dIkSA grahaNa karI. soLa varasanI umaramAM dIkSA grahaNa karI bAra varasa sudhI sudharmA svAmI pAse AgamanI vAcanA prApta karatA rahyA. vIra nirvANa saMvata ekamAM dIkSA grahaNa karI. 70 vIra saMvata 13mAM sudharmAsvAmIne kevaLajJAna thayA pachI tenI pATa upara AsIna thayA. ATha varasa sudhI saMghanuM kuzaLa netRtva karyA pachI vIra saMvata vIsamAM kevaLajJAna prApta karyuM ane vIra saMvata cosaThamAM eMsI varasanuM AyuSya pUrNa karI mathurAnagarImAM nirvANa prApta karyuM. Aje je kAMI Agama sAhitya upalabdha che, tenuM ghaNuM badhuM zreya jaMbusvAmIne ja che. temanI prabaLa jijJAsAthI ja sudharmAsvAmIe AgamanI vAcanA ApI. jaMbusvAmI A avasarpiNI kALacakranA aMtima kevaLI hatA. temanAM pachI kaI paNa kSe gayuM nahi. temanA mekSa padhAryA pachI nIce jaNAvelI dasa vAte vicchinna thaI gaI. (1) mana:paryavajJAna (2) paramAvadhijJAna (3) pulAlabdhi (4) AhAraka zarIra (5) kSapakazreNI (6) upazamazreNI (7) jinakalpa (8) saMyamatrika (parihAra vizuddhi cAritra, sUkSma saMparAya cAritra, yathAkhyAta cAritra,) (9) kevaLajJAna ane (10) siddhipada. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 kapasUtra - Arya prabhava svAmI Arya prabhava viMdhyAcaLa sannikaTavatI jayapuranA nivAsI hatA. pitAnuM nAma vidhya rAjA hatuM. eka vakhata koI kAraNathI pitA sAthe aNubanAva thaI javAnA kAraNe potAnA pAMcaso sAthIone sAthe rAjya choDIne nIkaLI paDyA. potAnA sAthIonI sAthe ahIMtahIM lUMTaphATa karavI evI pravRttithI prabhava rAjakumAra dasyurAjanA rUpamAM vikhyAta thaI gayA. tenA nAmathI leka kaMpavA lAgyA. je divase jaMbukumAranA vivAha thayA hatA te ja divase tyAM lUMTaphATa karavA mATe prabhAva temanA ghera pahoMcyA. prabhavanI pAse be vidyAo hatI: (1) tAlodaghATinI (tALAM toDavAnI) ane (2) avasthApinI (nidrAdhIna karavAnI). tenI vidyAnA prabhAvathI gharanAM badhAM mANase sUI gayA paraMtu upara jabukumAra potAnI navapariNItA patnIonI sAthe vairAgya carcA karI rahela hatA. prabhava tyAM pahoMcyA. chupAIne sAMbhaLavA lAgyA. vairAgya rasathI UbharAte upadeza sAMbhaLIne prabhava saMsArathI virakta thaI gayA. pitAnA sAthIonI sAthe ja temaNe trIsa varasanI avasthAmAM pravrajyA grahaNa karI. pacAsa varasanI avasthAmAM AcArya pada upara birAjyA ane eka pAMca varasanI umaramAM anazana karI svargavAsI thayA. - - >> Arya zasvaibhava Arya prabhavanA svargavAsa thayA bAda Arya zaabhava temanI pATa upara ArUDha thayA. teo rAjagRhanA nivAsI vatsagotrIya brAhmaNa hatA. vaidika sAhityanA udbhaTa vidvAna hatA. eka vakhata teo ghaNo moTo yajJa karI rahela hatA. Arya prabhavanA AdezAnusAra keTalAka ziSyo temanI pAse AvyA ane nIce mujaba kahIne AgaLa nIkaLI gayA. ____ " aho kaSTamaho kaSTaM punaH tattvaM na jJAyate param " atyaMta kheda che ke tattva koI jANatuM nathI." A vAkaya zacaMbhavanA pAMDitya upara eka sakhata ghA hatA. teNe UMDANathI vicAryuM Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 A yazobhadra paraMtu tattvanuM rahasya jANI na zakAyuM tyAre temaNe munione pUchayuMtatva zuM che? batAvo!" ziSyoe kahyuM- "tattva zuM che? te to amArA guru batAvaze. je tattvanI jijJAsA hoya te amArA guru Arya prabhavanA caraNamAM cAle." te ja kSaNe zayyabhava Arya prabhavanI pAse AvyA. prabhava svAmIe batAvyuM.- "yajJa karavo te eka tattva che paraMtu yajJa bahArane nahi, AtyaMtara hovo joIe. vikAronAM pazuone hemavA te yajJanuM tattva che." prabhava svAmInA prabhAvapUrNa pravacanathI prabuddha thaIne pravajyA grahaNa karI. cauda pUrvanuM adhyayana karyuM. jyAre temaNe pravrajyA grahaNa karI hatI tyAre temanI patnI sagarbhA hatI, pachI putra thayuM. "manakI nAma rAkhavAmAM AvyuM. manake ladhu vayamAMja caMpAnagarImAM temanAM darzana karyA ane teo paNa muni banI gayA. viziSTa jJAnathI putranuM cha mAsanuM AyuSya jANIne alpa kALamAMja zramaNAcArane samyak paricaya ApavAnA hetuthI pUrvazratanA AdhArathI AcArasaMhitAnuM saMkalana karyuM. tenAM dasa adhyayana hatA. vikALamAM racavAne kAraNe tenuM nAma "dasarvakAlika" rAkhavAmAM AvyuM. temaNe aThThAvIsa varasanI vayamAM pravajyA grahaNa karI. trIsa varasa sAdhAraNa muni avasthAmAM rahyA ane trevIsa varasa yugapradhAna AcAryapada upara. vIra saMvata 98mAM 85 varasanuM AyuSya pUrNa karIne svargastha thayA --- Arya yazebhadra te AcArya zayyabhavanA parama medhAvI ziSya hatA. taMgiyAyana gotrIya brAhmaNa hatA. temanA jIvanavRtta saMbaMdhamAM vizeSa sAmagrI upalabdha nathI. pATaliputranA naMdarAjavaMza ane maMtrIvaMza temanA prabhAvathI pUrNa prabhAvita hatA. tathA videha, magadha ane aMga Adi temanA pAda- padmothI sadA pAvana rahetA hatAM. bAvIsa varasanI uMmaramAM dIkSA grahaNa karI, cauda varasa sudhI muni avasthAmAM rahyA ane pacAsa varasa yugapradhAna Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 kalpasUtra AcAryapada para rahyA. vIra saMvata 148 mAM 86 varSanuM AyuSya pUrNa karIne svargastha thayA. ahIM e spaSTIkaraNa karI devAnI AvazyaktA che ke sthavirAvalInuM lekhana eka samayamAM thayeluM nathI. jevI rIte Agamone traNa vakhata vyavasthita karavAmAM AvyAM hatAM tevI ja rIte sthavirAvalI paNa traNa bhAgamAM vyavasthita karavAmAM AvI che. Arya yazobhadra sudhI sthavirAvalInI eka paraMparA rahI che. tenA pachI be dhArAo thaI gaI, eka saMkSipta ane bIjI vistRta, Aryayazobhadra sudhInI sthavirAvalI bhagavAna mahAvIranA nirvANuthI ochAmAM ochA 160 varSa pachI pATalIputramAM je prathama vAcanA thaI hatI tenA pahelAMnI che. tenA pachI saMkSipta ane vistRta-baMneya sthavirAvalI ke jemanI parisamApti kramazaH Arya tApasa ane phaLyumitta sudhI thaI che. dvitIya vAcanAnI vakhate te temAM joDI devAmAM AvI che. saMkSipta sthavirAvalImAM mULa paraMparAnA virone ja mukhyapaNe nirdeza karavAmAM Avela che ane vistRta sthavirAvalImAM mULa paTTadhare sivAya temanA gurubhAtA ane prAdurbhata thavAvALA gaNu, gaNonA kuLa ane zAkhAonuM paNa varNana karavAmAM Avela che. Arya tApasa ane phakyumitra pachI sthavirAvalInI trIjI vAcanAnA samaye pUrvatana sthavirAvalI temAM joDI devAmAM AvI. mulsa - saMkhittavAyaNAe ajjajasabhadAo aggao evaM therAvalI bhaNiyA taM jahA-therassa NaM ajjajasabhahassa tuMgiyAyaNasagottassa aMtevAsI duve therA-there ajjasaMbhUyavijae mADharasagotte; thereajjabhaddabAhU paainnsgotte| therassaNaM ajjasaMbhUyabijayassa mADharasagottassa aMtevAsI there ajjathUlabhadde goyamasagotte / therassa NaM ajjathUlabhaddassa goyamasagottassa aMtevAsI Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 Arya yazobhadra duve therA-there ajjamahAgirI elaavcchsgotte| there ajjasuhatthI vaasihsgotte| therassa NaM ajjasuhatthissa vAsiTThasagottassa aMtevAsI duve therA suTTiyasupaDibuddhA koDiyakAkaMdagA vagyAvaccasagottA / therANaM suTTiyasupaDibuddhANaM koDiyakAkaMdagANaM vagghAvaccasagottANaM aMtevAsI there ajjaiMdadinne kosiyagotte / therassa NaM ajjaiMdadinnassa kosiyagottassa aMtevAsI there ajjadinne goyamasagotte / therassa NaM ajjadinnassa goyamasagottassa aMtevAsI thaire ajjasIhagirI jAissare kosiyagotte / therassa NaM ajjasIhagirissa jAtisarassa kosiyagottassa aMtevAsI there ajjavaire goyamasagotte / therassa gaM ajjavairassa goyamasagottassa aMtevAsI cattAri therA-there ajjanAile, there ajja pogile, there ajjajayaMte, thaire ajjtaavse| therAo ajjanAilAmo ajjanAilA sAhA niggayA, therAo ajjapogilAo ajjapogilA sAhA niggayA, therAo ajjajayaMtAo ajjajayaMtI sAhA niggayA, therAo ajjatAvasAo ajjatAvasI sAhA niggayA iti // 206 // artha: Arya yazabhadrathI AgaLanI sthavirAvalI saMkSipta vAcanA dvArA A rIte kahevAmAM Avela che - jevI rIte ke taMgiyAyana gotranA sthavira Arya yazobhadranA be sthavira aMtevAsI hatA. eka mADhara getrIya vira Arya saMbhUtivijaya ane bIjA prAcIna gotranA sthavira Arya bhadrabAhu, mAsTara gotrIya sthavira Arya saMbhUti vijayanA gautama gotrIya Arya sthUlabhadra nAmanA aMtevAsI hatA. gautama gotrIya vira Arya Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 kalpasUtra sthUlabhadranA be sthavira aMtevAsI hatA, prathama elovacca (ailAvatsa) gotrIya sthavira Arya mahAgiri ane bIjA vAsiSTha gotrIya sthavira Arya suhasti, vAsiSThagotrIya sthavira Arya sahastInA be sthavira aMtevAsI hatA. prathama musthita sthavira ane bIjA supaDibuddha (supratibuddha) sthavira. te banne koDiya kAkaMdaka" kahevarAvatA hatA ane te banne vagdhAvacca (vyAdhApatya) gotranA hatA, kaDiyAkaMdakanA rUpamAM prasiddha thayA ane viSpAvacca gotrIya (vyAghApatya gotrIya) susthita ane sukhaDibuddha sthaviranA kauzika gotrIya Arya Indradinna nAmanA sthavira aMtevAsI hatA, kauzika gotrIya Arya Indradina sthaviranA gautama gotrIya sthavira Arya dinna nAmanA aMtevAsI hatA. gautama gotrIya sthavira Arya dinnanA kauzika gotrIya Arya siMhagiri nAmanA sthavira aMtevAsI hatA. Arya siMhagirine jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM. jAtismaraNa jJAnane prApta kauzika gotrIya Arya siMhagiri viranA gautama gotrIya Arya vajAnAmaka sthavira aMtevAsI hatA. gautama gotrIya sthavira AryavajAnA ukasigotrIya Arya vAsena nAmanA sthavira aMtevAsI hatA. ukasigotrIya Arya vajasena sthaviranA cAra sthavira aMtevAsI hatA: (1) sthavira Arya nAIla, (2) sthavira Arya pAmila (padmala) (3) vira Arya jayaMta (4) ane sthavira Arya tApasa. sthavira Arya nAIlathI Arya nAIlA zAkhA nIkaLI, sthavira Arya pomila (padmala)thI Arya pamilA (padmilA) zAkhA nIkaLI, sthavira Arya jayaMtathI Arya jayaMtI zAkhA nIkaLI, sthavira Arya tApasathI Arya tApasI zAkhA nIkaLI. mU6:-- vittharavAyaNAe puNa ajjajasabhadAo parao therAvalI evaM paloijjai, taM jahA-therassa NaM ajjajasabhaissa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hotthA, taM jahA-there ajjabhaddabAhU pAINasagotte there ajja saMbhUyavijaye mADharasagotte / therassa NaM ajjabhaddabAhussa pAINagottassa ime cattAri Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 Arya bhadrabAhu therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hotthA, taM jahA-there godAse there aggidatte there jaNNadatte there somadatte kAsavagotte NaM / therehito NaM godAsehito kAsavagottehiMto ettha NaM godAsagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo evamAhijati, taM jahA-tAmalittiyA koDIvarisiyA poMDavaddhaNiyA dAsIkhabvaDiyA // 207 // artha: te pachI Arya yazobhadrathI AgaLanI sthavirAvalI vistRta vAcanAthI A rIte dRSTigocara thAya che. jevI rIte ke tuMgiyAyana gotrIya sthavira Arya yazobhadranA putra samAna te be prakhyAta sthavira aMtevAsI hatA. prAcIna getrIya Arya bhadrabAhu sthavira ane mADhara gotrIya Arya saMbhUtivijya, prAcIna gotrIya Arya bhadrabAhu sthaviranA A cAra sthavira aMtevAsI hatA.:- (1) sthavira gadAsa (2) sthavira agnidatta (3) sthavira yajJadatta (4) ane sthavira somadatta te cAreya sthavira kAzyapa gotrIya hatA. kAzyapa gotrIya sthavira gadAsathI godAsa gaNane prAraMbha thaye. te gaNanI cAra zAkhAo A rIte che: (1) tAmalittiyA (tAmralisikA) (2) kaDivarisiyA (keTivarSiyA) (3) pAMDavarjiNiyA (pauvardhAnikA) (4) dAsI khambaDiyA (dAsIkarpeTikA) vivecanaH saMkSipta sthavirAvalImAM Arya saMbhUtavijayanuM nAma prathama AvyuM che ane Arya bhadrabAhunuM bIju, paraMtu A vistRta virAvalImAM prathama bhadrabAhunuM nAma Ave che ane pachI saMbhUtavijyanuM, paTTAvalI kArane paNa evo abhimata che ke saMbhUtavijayanA laghu gurubhrAtA bhadrabAhu hatA ane yazobhadra pachI tene baMneya ziSya paTTadhara banyA. - A Arya bhadrabAhu - te jaina saMskRtinA eka jyotirdhara AcArya hatA. jenA Agame upara sarva prathama vyAkhyAtmaka ciMtananA rUpamAM temaNe ja niryuktionI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 kalpasUtra racanA karela che. teo maMtrazAstra ane jyotiSanA prakAMDa vidvAna hatA. jaina sAhitya sarjananA te AdipuruSa mAnI zakAya che. Agama vyAkhyAtA, ItihAsakAra ane sAhityanA navasarjakanA rUpamAM vastuta: AcArya bhadrabAhu temanA yuganA bahumukhI pratibhA saMpanna ane prabhAvazALI AcArya hatA. temane janma pratiSThAnapura nagaramAM thayo hate. 44 varSanI vayamAM Arya yazabhadranI pAse pravajyA grahaNa karI. 18 varSa sudhI sAdhAraNa muni avasthAmAM rahyA ane 14 varSa sudhI yuga pradhAna AcArya pada upara. vIra saMvata 170mAM 76 varSanuM AyuSya bhogavIne teo svargastha thayA. Arya prabhAvathI prAraMbha thavA vALI zrutakevaLI paraMparAmAM bhadrabAhu pAMcamAM zrutakevaLI che. cauda pUrvadhara che. temanA pachI koIpaNa sAdhaka coda pUrvadhara thayA nathI temane aMtima zrutakevaLI mAnavAmAM Ave che. dazAzruta, vRhatakalpa, vyavahAra 3 ane kalpasUtra te temanA dvArA racAyelAM che. Avazyakaniyukti vagere daza niyuktionI racanA paNa temaNe ja karI che. Avazyakanikti te vastutaH jaina sAhityane eka Akara" graMtha che, temAM sarva prathama A avasarpiNI kALanA jaina mahApuruSonA jIvanacaritra graMthita thayA che. temaNe sapAdalakSa gAthAbaddha vasudevacaritra (prAkRta bhASAmAM) lakheluM hatuM. camatkArI upasaggahara stotra paNa temanI ja racanA che. A kRtinA saMbaMdhamAM anuzruti che ke varAhamihira saMhitAnA racayitA varAhamihira temanA nAnA bhAI hatA. temaNe paNa AhatI dIkSA grahaNa karI hatI. jyAre bhadrabAhune AcAryapada ApavAnuM nizcita thayuM tyAre te IrSAthI zramaNaveSano parityAga karI gRhastha banI gayA. ane varAhamihira saMhitAnuM nirmANa karyuM. vidvAnonI evI dhAraNA che ke vartamAnamAM je varAhamihira-saMhitA upalabdha che, te tenAthI bhinna che. jyAre te marIne vyaMtaradeva thayA tyAre pUrva verathI jaina zAsananA rAgIone upasarga karavA lAgyA. tyAre AcAryo prastuta stotranI racanA karI ke jenA pAThathI badhA upasarga naSTa thaI gayA. ja Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 Arya bhadrabAhu ' kahevAmAM Ave che ke prAkRta bhASAmAM temaNe bhadrabAhu saMhitA nAmane jyotiSa graMtha lakhyo hato te Aje maLatuM nathI. tenA anusaMdhAnamAM bIjA bhadrabAhue saMhitAnuM nirmANa karyuM.5 AgamonI prathama vAcanA pATaliputramAM temanA dvArA ja saMpanna thaI. te vakhate (vI. ni. 155nI AsapAsa) 12 varSane bhayaMkara duSkALa pa. zramaNasaMdha samudra taTa upara cAlyA gaye. aneka zratadhara kALadharma pAmI gayA. duSkALa vagere aneka kAraNothI yathAvasthita sUtra pArAyaNa na thaI zakayA tenAthI AgamanI zRMkhalA chinna bhinna thaI gaI. duSkALa samApta the. te samaye vidyamAna viziSTa AcAryo pATaliputramAM ekaThA thayA. agiyAra aMga saMkalita karavAmAM AvyAM. bAramA aMganA eka mAtra jJAtA bhadrabAhu svAmI te vakhate nepALamAM mahAprANadhyAnanI sAdhanA karI rahelAM hatA. saMghanA AgrahathI temaNe sthUlibhadra munine bAramA aMganI vAcanA devAne svIkAra karyo. dazapUrva artha sahita zIkhavADyAM. agiyAramA pUrvanI vAcanA cAlI rahela hatI ke jyAre eka vakhata Arya sthalibhadrane maLavA mATe, jyAM te dhyAna karI rahela hatA tyAM temanI bahene AvI. bahenane camatkAra dekhADavAnA kautukavaza syulibhadra siMhanuM rUpa banAvyuM. te ghaTanA upara bhadrabAhue AgaLa vAcanA devAnuM baMdha karI dIdhuM kAraNa te jJAnane pacAvI zakyA nahatA paraMtu saMdhanA atiAgrahathI aMtima cAra pUrvenI vAcanA te ApI paraMtu artha na batAvyA. ane bIjAone tenI vAcanA devAnI spaSTa manAI karI. arthanI daSTie aMtima zrutakevaLI bhadrabAhu ja che libhadra zAbdika dRSTithI caudapUva hatA. ane artha daSTithI dazapUrvI hatA, mauryasamrATa candragupta temanA ananya bhakta hatA tenA dvArA jovAmAM AvelAM 16 svapnanuM phaLa temaNe batAvyuM hatuM. temAM pacamakALanI bhaviSyakAlIna sthitinuM rekhAcitra hatuM. saMbhavita rIte bhadrabAhunA AvA virATa vyaktitvanA kAraNe ja zvetAMbara ane digaMbara-baMne paraMparAone temanA pratye samAna zraddhAbhAva che. baMneya temane potAnI paraMparAnA jyoti Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 kalpasUtra dhara mAne che. vI. saM. 170mAM (vi. pUrva 300mAM) temane svargavAsa mAnavAmAM Ave che. mUla:-~ therassa NaM ajasaMbhUyavijayassa mADharasagottassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hotthA, taM jahA naMdaNabhadde uvanaMdabhadde taha tIsabhadde jasabhadde / there ya sumiNabhadde maNibhadde ya punabhadde ya // 1 // there ya thUlabhadde ujjumatI jaMbunAmadhejje ya // there ya dIhabhadde there taha paMDabhade ya // 2 // therassa NaM ajasaMbhUivijayassa mADharasagottassa imAo satta aMtevAsiNIo ahAvaccAo abhinAtAo hotthA, taM jahA jakkhA ya jakkhadinnA bhUyA taha hoi bhUyadinnA ya / seNA veNA reNA bhagiNIo thUlabhadassa / 1 // 208 // artha : mAsTara getrIya sthavira Arya saMbhUtavijayanA putra samAna ane prakhyAta bAra sthavira aMtevAsI hatA:- (1) naMdanabhadra (2) upanaMdabhadra (3) tiSyabhadra (4) yazobhadra (5) sthavi2 sumanabhadra (svapnabhadra) (6) bhanibhadra (7) pukhyamada (pUrNabhadra) (8) mAryasthUlabhadra (6) *bhati (10) jaMbu (11) sthavira dIrdhabhadra (12) sthavirapAMDubhadra, mADhara gotrIya vira Arya saMbhUtavijayanI putrI samAna tathA prakhyAta A sAta saatvaasiniiy| (ziSyAyA) tA:- (1) yakSA (2) yakSahattA (3) bhUtA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 A sthUlibhadra (4) bhUtahattA (5) se (6) bezu mane (7) 2. se sAtaya mArya sthalimAnI manA tI. vivecanaH AcArya saMbhUtivijaya mADhara getrIya brAhmaNa vidvAna hatA. Arya yazobhadranI pAse 42 varSanI uMmare temaNe dIkSA grahaNa karI. 40 varSa sAmAnya sAdhu avasthAmAM rahyA ane ATha varSa yuga pradhAna AcArya pada upara. 90 varSanI uMmaramAM vIrasaMvata 156mAM svargavAsI thayA, temane ziSya parivAra ghaNuM ja vistRta hato. ahIM te pramukha 12 ziSyanA ja nAmane nirdeza karavAmAM Avela che. -* Arya sthatimA mUla: therassa NaM ajathUlabhaddassa goyamagottassa ime do therA ahAvaccA abhinnAyA hotthA, taM jahA-there ajjamahAgirI elAvacchasagotte, there aja suhatthI vAsiTThasagote / therassa NaM ajjamahAgirissa elAvacchasagottassa ime aTTa therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hotthA, taM jahA-thaire uttare there balissahe there dhaNar3he there siriTTe there koDinne there nAge there nAgamitte there chalue rohagutte kosiegottennN|therehito gaM chaluehito rohaguttehiMto kosiyagottehito tatthaNaM terAsiyA niggyaa| therehito NaM uttarabalissahehito tattha NaM uttarabalissahagaNe nAma gaNe niggae / tassa NaM imAo cattAri sAhAo evamAhijjaMti, taM jahA-kosaMbiyA sotittiyA koDavANI caMdanAgarI // 209 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 kalpasUtra artha gautama gotrIya Arya sthalibhadra sthaviranA putra samAna ane prakhyAta A be sthavira aMtevAsI hatA. jevA ke eka ailAvacca (elAvatsa) gotrIya sthavira Arya mahAgiri ane bIjA vasiSTha gotrIya sthavira Arya suhasti. ailAvacce gotrIya sthavira Arya mahAgirinA putra samAna prakhyAta te ATha sthavira aMtevAsI hatA. jevA ke (1) sthavira uttara (2) sthavira balissaha (3) sthavira ghaNaDUDha (dhanADhya) (4) sthavira siriDUDha (zrI Arya, (5) vira keDinsa (kauDinya) (6) sthavira nAga (7) vira nAgamitta (nAgamitra) (8) SaDulUka, kauzika gotrIya sthavira rahagupta. kozika gotrIya sthavira SaDulUka rahaguptathI vairAzika saMpradAya nIkaLe. sthavira uttarathI tathA sthavira balissahathI uttarabalissaha nAmane gaNuM nIkaLyo. tenI cAra zAkhAe A rIte kahevAmAM Ave che jevI ke (1) kolaMbiyA (kauzAmbikA) (2) seIttiyA (guktimatiyA) (3) kaMDabANI 80 ane (4) caMdanAgarI. vivecanaH Arya sthalibhadra jaina jagatanuM evuM ujajavala nakSatra che ke jemanI jIvana prabhAthI Aje paNa jana jIvana Alekti che. maMgaLAcaraNamAM trIjA maMgaLanA rUpamAM tenuM smaraNa karavAmAM Ave che. te magadhanI rAjadhAnI pATalIputranA nivAsI hatA. tenA pitAnuM nAma zakaDAla hatuM ke je naMda sAmrAjyanA mahAmaMtrI hatA. te vilakSaNa pratibhAnA ghaNI ane rAjanItijJa hatA. jyAM sudhI te vidyamAna rahyA tyAM sudhI naMda sAmrAjya pratidivasa vikAsa karatuM rahyuM. ralibhadranA nAnA bhAI zreyaka hatA ane yakSA vagere sAta bahene hatI. sthalibhadra jyAre yauvananA uMbarA upara pahoMcyA tyAre kozAgaNikA (te yuganI suMdarI gaNikA tathA nartakI)nI rUpajALamAM phasAI gayA. mahApaMDita varacinA SaDayaMtrathI zreyakane tenA pitAne vadha karavo paDyo. pitAnuM Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 Arya zUlibhadra amAtyapada grahaNa karavA mATe sthalibhadrane kahevAmAM AvyuM paraMtu pitAnA mRtyuthI tene vairAgya thaI gayo. teNe AcArya saMbhUtivijaya pAse pravrajyA grahaNa karI. prathama varSAvAsane samaya Avyo. anya sAthI muniomAMthI eke siMhaguphA upara cAturmAsa rahevAnI AjJA mAgI. bIjAe daSTi viSa sarpanA rAphaDA upara, trIjAe kUvAnA kAMThA upara ane sthUlibhadra kezAnI citrazALAmAM. guraAjJA laIne sthUlibhadra kezAnA bhavana upara pahoMcyA. cAreya bAju vAsanAnuM vAtAvaraNa! kozA-vezyAnA hAvabhAvathI paNa dhUlibhadra calita na thayA. aMte dhUlibhadranA tyAgamaya upadezathI te zrAvikA banI gaI varSAvAsa pUro thatAM badhA ziSyo gurunA caraNomAM pAchA pharyA, traNeyanuM "duSkarakAraka tapasvInAM rUpamAM svAgata karavAmAM AvyuM. libhadra AvyA tyAre guru sAta ATha DagalAM sAme gayA ane duSkara-duSkarakAraka tapasvI kahIne svAgata karyuM. siMha guphAvAsI muni A dekhIne kSubdha thayA. AcAryuM brahmacaryanI duSkaratA upara prakAza nAkhyo paNa tene kSobha zAMta na thaye. bIjA varase siMha guphAvAsI muni kozA vezyAne tyAM pahoMcyA. vezyAe parIkSA mATe jevAM kaTAkSanA bANa cheDyAM ke ghAyala thaI gayA ane vratabhaMga karavA mATe taiyAra thaI gayA." kozAe pratibaMdha devAnA hetuthI nepALa nareza dvArA apAtI ratnakaMbalanI yAcanA karI. viSayAkula banelA te varSAvAsamAM nepALa pahoMcyA. ratnakaMbala laIne pAchA pharI rahela hatA ke mArgamAM coroe tene aneka kaSTa ApyAM. ghaNIye musIbato sahana karIne pharIne pATalIputra pahoMcyA. ratnakaMbala yAne ApyuM. vezyAe gaMdA pANInI khALamAM tene pheMkI dIdhuM. AkrozapUrNa bhASAmAM sAdhue kahyuMatyaMta kaThinatAthI je ratnakaMbalane prApta karavAmAM AvyuM che tene gaMdI khALamAM nAkhatAM tamane zarama nathI AvatI? vezyAe kahyuM:- ratnakaMbalathI paNa adhika mulyavAna, saMyamaratnane kSaNika vAsanAne mATe bhaMga karavo te zuM saMyamaratnane gaMdI khALamAM nAkhavAnuM nathI? vezyAnA eka ja Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 kalpasUtra vAkayathI siMha guphAvAsI munine potAnI bhUla mAlUma paDI gaI. tenA gurunA kathananA rahasyanI jANa thaI gaI AvIne guru samakSa kSamAyAcanA karI. AcArya sthalibhadranuM mahatva kAmavijetA hovAnA kAraNe ja nahi paNa pUrvadhArI hovAnA kAraNe paNa rahela che. vIra saMvata 116 mAM teno janma thayo. 30 varSanI vayamAM dIkSA grahaNa karI 24 varSa sudhI sAdhAraNa muni paryAyamAM rahyA ane 54 varSa sudhI yuga pradhAna AcArya pada upara. 99 varSanuM AyuSya bhogavIne vaibhAragiri parvata upara 15 divasanuM anazana karIne vIra saMvata 215 (matAMtarathI 219)mAM svargastha thayAM. 2 AcArya pravara yUlibhadranI pATa upara temanA ziSya-ratna mahAna medhAvI ane cAritraniSTha A mahAgiri ane Arya suhastI AsIna thayA. te banne Arya sthalibhadranI bahena yakSA sAdhvI dvArA pratibuddha thayA hatA, Arya mahAgiri ugra tapasvI hatA. daza pUrva sudhI adhyayana karyA pachI saMgha saMcAlananI javAbadArI pitAnA nAnA bhAI sahastIne samarpita karIne svayaM Arya jammunA samayathI vicchinna jinakalpanI atyaMta kaThora sAdhanA karavA mATe ekAMta zAMta jaMgalamAM cAlyA gayA. anuzruti che ke eka vakhata banne AcAryo kauzabImAM gayA. duSkALathI gherAyelAM eka dramaka (bhikhArI)ne pravajyA ApI ne dramaka samAdhi pUrvaka AyuSya pUrNa karIne kuNAlaputra saMprAta thayA. avaMti (ujaijanI)mAM Arya suhastiInAM darzana karatA jAtismaraNa thayuM ane pravacana sAMbhaLIne jaina dharmAvalambI banyA. te ghaNA pratApI rAjA thayA. hRdayathI dayALu prakRtinA hatA. teNe 700 dAnazALAo khelAvI ane jaina dharmanA pracArane mATe temanA viziSTa adhikArIone zramaNa vezamAM AMdhra ane bIjA pradezomAM mokalyA. baneya AcAryonI ziSya paraMparAo ghaNIja vistRta rahela che ke jenuM varNana mUlArthamAM karavAmAM Avela che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 Arya sthUlibhadra A mahAgirinA janma vIra saMvata 145mAM thayA ane dIkSA 175mAM thaI, 215mAM AcArya pada upara pratiSThita thayA ane 245mAM 100 varasanuM AyuSya pUrNa karIne dazA pradezanA gajendrapada tIrthamAM svastha thayA. Arya suhastInA janma vIra saMvata 191mAM thayA, dIkSA 215mAM thaI, yugapradhAna AcArya pada upara 245mAM pratiSThita thayA ane 100 varSanuM AyuSya pUrNa karIne uddeNImAM 291mAM svastha thayA. 4 Arya suhastInI ziSya saMpadA AgalA sUtramAM svayaM sUtrakAra nirdiSTa karI rahela che. : therassa NaM ajjasuhatthissa vAsihagottassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hotthA, taM jahAthere ttha ajjarohaNa, bhaddajjase mehagaNI ya kAmitI | sudviyasuppaDibuddhe, rakkhiya taha rohagutte ya // 1 // isigutte, sirigutte, gaNI ya baMbhe gaNI ya taha some / dasa do ya gaNaharA khalu. ee sIsA suhatthissa // 2 // 210 // a vAsiSTha gotrIya sthavira Arya suhastInA putra samAna ane prakhyAta te khAra sthavira a MtevAsI hatA. jevA ke: (1) sthavira A rohaNa (2) jasabhadra (bhadrayaza) (3) mehugaNI (medhagaNI) (4) kAmiTTui (kAmardri) (5) susthita (6) suDibuddha (supratibuddha) (7) rakSita (8) rAhagupta (9) Isigupta (RSi gupta) (10) sirigupta (zrIgupta) (11) babhagaNI (brahmagaNI) (12) sAmagaNI. te khAra gaNadhara samAna te khAreya ziSya suhastInA hatA. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra vivecanaH A bAra ziSyomAM A susthita ane AsuDibuddha (supratibuddha) te banne AcArya banyA. te banne kAdI nagarInA nivAsI hatA. rAjakulAtpanna vyAdhrApatya gotrIya saheAdara hatA. kumAragira parvata upara bannee ugra tapasyA karI, saMdha saMcAlananuM kArya musthitane AdhIna hatuM ane vAcanAnuM kArya supratibuddhane AdhIna, himavanta sthavirAvalInA abhimatAnusAra temanA yugamAM kumArigira upara eka nAnu sarakhuM zramaNa saMmelana thayuM hatuM ane bIjI vAcanA paNa. 322 31 varasanI avasthAmAM A susthitae pravrajyA grahaNa karI, 17 varasa sAdhAraNa zramaNa avasthAmAM rahyA ane 48 varSa AcArya pada upara rahyA, 96 varasanI avasthAmAM vIra saMvata 339mAM kumArigira parvata upara svargavAsI thayA, mUtraH therehiMto NaM ajjarohaNehiMto kAsavaguttehiMto tattha NaM uddehagaNe nAmaM gaNe niggae / tassimAo cattAri sAhAo niggayAo chacca kulAI evamAddijjati // se kiM taM sAhAo ? evamAhijjati uduMbarijjiyA mAsapUriyA matipattiyA suvnnvattiyA, te te nAdAbo / te di te hArUM ? vanAhinaMti. tuM nahIM paDhamaM ca nAgabhUyaM, bIyaM puNa somabhUiyaM hoi / aha ullagaccha taiyaM, cautthayaM hatthilijjaM tu // 1 // paMcamagaM naMdijjaM, chaDaM puNa pArihAsiyaM hoi / uddedALanete, inna chA hoMti nAyavvA rA 213 artha: kAzyapa gotrIya sthavira A rohaNathI tyAM uddehaga nAmanA gaNa nIkaLyA, tenI cAra zAkhAo ane cha kuLa A rIte kahevAya che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 Arya sthUlibhadra prazna- te shaapaay|| 44 44 cha ? uttara - te mAyA zata 43vAmAM 24mAve cha: (1) pariGeorin ( pariyA)-5 (2) bhAsapUrImA 85 (yA) (3) ma pattiyA (4) puezupattiyA. prazna- upa yAM yAM cha? uttara- te kuLa A rIte kahevAmAM Ave che:- nAgabhUya (nAgabhUta) (2) somabhUti (3) Seel27 (mAga7) (4) tyasi (2taseya) (5) naro (nahIya) (6) pAriDAsiya (Disi4) te udeDa gaNunAM cha kuLa jANavAM. mUlaH therehiMto NaM siriguttehiMto NaM hAriyasagottehiMto ettha NaM cAraNagaNe nAmaM gaNe nigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo satta ya kulAI evamAhiti / se kiM taM sAhAto ? evamAhijjaMti, taM jahA-hAriyamAlAgArI saMkAsiyA gavedhUyA vajjanAgarI, se taM saahaao| se kiM taMkulAiM? evamAhijjaMti, taM jahA paDhamettha vatthalijjaM, bIyaM puNa vIcidhammakaM hoI / * taiyaM puNa hAlijjaM, cautthagaM pUsamittejjaM // 1 // paMcamagaM mAlijja, chaTheM puNa ajjaceDayaM hoi| satamagaM kaNhasahaM, satta kulA cAraNagaNassa // 2 // 212 // artha: hAriyagotrIya vira siriguttathI tyAM cAraNagaNa nAmane gaNuM nIkaLyo. tenI te cAra zAkhAo ane sAta kuLa thayAM. * bIyaM puNa pIidhammayaM hoI / -pAThAntare Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 kalpasUtra prazna :- te zAkhAo kaI kaI che? uttara:- zAkhAo A rIte che: (1) hAriyamAlAgArI (2) saMkArIA (3) gadhuyA (4) vajajanAgarI e cAra zAkhAo che. praznaH - te kuLa kayAM kayAM che? uttara- kuLa A rIte che: (1) prathama vatsalIya (2) dvitIya piUdhami. (prItidharmaka) (3) tRtIya hAlijja (hAlIya) (4) caturtha pUsamittijaja (puSyamitrIya) (5) pAMcamA mAlija (mAliya) (6) chaThThA aceya (AryaTaka) (7) sAtamA kahasaha (kRSNasakha) cAraNagaNanA te sAta kuLa che. mUlsa : therehito bhaddajasehiMto bhAradAyasagottehiMto ettha NaM uDuvADiyagaNe nAmaM gaNe nigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo tinni kulAiM evamAhijjati / se kiM taM sAhAo? evamAhijjati, taM jahA-caMpijjiyA bhadijjiyA kAkaMdiyA mehalijjiyA, se taM saahaao| se kiM taM kulAiM ? evmaaditi bhadajasiyaM taha bhadaguttiyaM, taIyaM ca hoi jasamadaM / eyAiM uDuvADiyagaNassa,tinneva ya kulAI // 1 // 213 // artha: bhAradvAja gotrIya sthavira bhajasa (bhadrayaza)thI tyAM uDuvADiyagaNa (tuvAdika) nAmane gaNu nIkaLyo. tenI te cAra zAkhAo nIkaLI ane traNa kuLa nIkaLyA. te A rIte kahevAmAM Ave che. prazna - te kaI kaI zAkhAo che? uttara - zAkhAo A che. jevI ke: (1) caMpijjiyA (2) bhadikliA (bhadrIyA) 8 (3)kAkadiyA 9 (4) mehalijyiA 7 (maithilIyA) Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 Arya sthUlibhadra prazna - te kuLa kyAM kyAM che? uttaraH- te kuLa A jAtanAM che: (1) bhajasiya (bhadrayazIya) (2) bhaguttiya (bhadraguptIya) (3) jasabhadra (yazobhadrIya) kula, e traNeya kula uDuvADiyA (tuvATakA) kuLanA che. therehito NaM kAmiddhihito kuMDilasagottehiMto etya NaM vesavADiyagaNe nAmaM gaNe nigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo cattAri kulAiM evamAhiti / se kiM taM sAhAo? evamAhiti-sAvatthiyA rajjapAliyA antarijjiyA khemalijjiyA se taM saahaao| se kiM taM kulAI ? evamAhijjati gaNiyaM mehiya kAmaDiyaM ca, taha hoi iMdapuragaM ca / eyAiM vesavADiyagaNassa cattAri u kulaaiN|| 1 // 214 // artha: keDilagetrIya kAmiDhi sthavirathI tyAM vasavADiyagaNa nAmane gaNuM nIkaLyo, tenI cAra zAkhA ane cAra kuLa nIkaLyAM. prazna - te zAkhAo kaI kaI che? uttara - te zAkhAo A rIte che: (1) sAvatyiyA (zrAvaritakA) (2) rajapAliya (rAjyapAlitA) (3) aMtarijiyA ( aMtaraMjiyA ) (4) elijjiyA kSemilIyA) 92 e cAra zAkhAo che. prazna:- te kuLa kyAM kyAM che? uttaraH- te kuLa A rIte cheH (1) gaNiya (gaNika) (2) mehiya (medhika) (3) kAmaDhiye (kArdika) ane (4) indrapuraga (indrapuraka) vesavADiyagaNu (vaizavATika)nAM e cAra kuLa che. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 kalpasUtra mala: therehiMto NaM isigottehiMto NaM kAkaMdaehiMto vAsihasagottehiMto ettha NaM mANavagaNe nAmaM gaNe nigge| tassa NaM imAo cattAri sAhAo tiNNi ya kulAiM evamAhijjati / se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijjaMti-kAsavijjiyA, goyamijjiyA vAsiTThiyA sorahiyA, se taM saahaao| se kiM taM kulAI ? kulAiM evamAhijjaMti, taM jahA isigottiya'ttha paDhama, biiyaM isidattiyaM muNeyavvaM / taiyaM ca abhijasaMtaM, tini kulA maannvgnnss||1||215|| artha: vAsiSThagotrIya ane kAkaMdaka Isigutta (RSigupta) sthavirathI mANavagaNa (mAnavagaNa) nAmane gaNa nIkaLyo tenI cAra zAkhAo ane traNa kuLa A rIte che. prazna:- te zAmAyA , 4 cha? uttara:- tezAmAyA mA zata : (1) saviyA (42yapiyA) (2) gAyamiliyA (gautabhIyA) (3) pAsihiyA (vAsiSThiyA) (4) saurIyA (saurASTrIyA) te yAra shaay| cha. prazna:- te guNa yAM yAM che? uttara:- te 3 240 zatanA che: (1) sigottiya (RSizupti4) (2) Isidattiya (RSittika) (3) ane abhijasaMta e traNa kuLa mANavaka (mAnava4)43 gazuna che. mUla: therehiMto NaM suThiyasuppaDibuddhehiMto koDiyakAkadiehito vagghAvaccasagottehiMto ettha NaM koDiyagaNe nAmaMgaNe nigge| * 'abhijayaMta' iti kalyANavijaya :-paTTAvalIparAge Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya sthUlibhadra 327 tassa NaM imAo cattAri sAhAo, cattAri kulAI evamAhijjaMti / se kiM taM sAhAo? evamAhijjaMti, taM jahA uccAnAgari vijjAharI ya, vairI ya majjhimillA ya / koDiyagaNassa eyA, havaMti cattAri sAhAo // 1 // se kiM taM kulAI ? kulAiM evamAhijjaMti, taM jahApaDhamettha baMbhalijjaM, vitiyaM nAmeNa vacchalijjaM tu|. tatiyaM puNa vANijjaM, cautthayaM pannavAhaNayaM // 1 // 216 // artha : kaTika kAkedaka kahevAtA ane viSpAvacca (vyAdhApatya) getrIya sthavira suSkriya (susthita) ane sukhaDibuddha (supratibuddha) thI tyAM koDiyagaNa 4 nAmane gaNa nIkaLe. tenI cAra zAkhAe A rIte che. prazna- te mAyA 44 44 cha? uttara - te zAkhAo A rIte che: (1) uccAnAgarI 5 (2) vina (vidyAdharI) (3) 14 (pati) (4) bhajibhisA (madhyama) 1 e cAra zAkhAo kaTika gaNunI che. prazna- te kuNa 4yAM. 4yAM cha? uttara- te 1 mA zata cha: prathama mAnasika ('zramadIya')7 uNa, mAlikA ('pakSIya uja',) jIvANu (vAziya ) mane yA praznavAhana (navAna .) mUla: therANaM suTTiyasupaDibuddhANaM koDiyakAkaMdANaM vagyAvaccasagottANaM ime paMca therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hotthA, taM jahA-there ajjaiMdadinne there piyagaMthe there vijjAharagovAle kAsavagotte NaM there isidatte there arahadatte / there Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalapasUtra 328 hiMto NaM piyagaMthehiMto ettha NaM majjhimA sAhA niggyaa| therehiMto NaM vijAharagovAlehiMto tattha NaM vijjAharI sAhA niyA . 217 artha: kaTikakAkaMdaka kahevAtA ane viSpAvacca (vyAghApatya) gotrIya sthavira susthita tathA supratibuddhane pAMca sthavira putra samAna ane prakhyAta aMtevAsI hatA. jevA ke: (1) sthavira Arya Indradija, (indradatta) (2) sthavira piyagaMtha (priyagraMtha) (3) vira vidyAdhara gopAla kAzyapa gotrIya () sthavira "Isidad" ("RSidatta') ane sthavira (5) arahadatta' (ahaMdad'). sthavira priyagraMthathI madhyama zAkhA nikaLI. kAzyapa gotrIya sthavira vidyAdhara gopAlathI vidyAdharI zAkhAnAM prAraMbha thayo. - vivecanaH AcArya Indradinna indradatta) yuga prabhAvaka AcArya hatA. temanA jIvana saMbaMdhamAM viziSTa jANakArI prApta nathI. temanA nAnA gubhAI Arya piyagaMtha (priyagraMtha) paNa temanA yuganA parama prabhAvaka yugapuruSa hatA. temaNe harSapuramAM thavAvALA ajamedhanuM nivAraNa karyuM ane hiMsAdhamI brAhmaNa vijJAne ahiMsA dharmane pATha zikhavADo. p:- therassa NaM ajjaiMdadinnassa kAsavagottassa ajjadinne there aMtevAsI goyamasagotte / therassa NaM ajjadinnassa goyamasagottassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA vi hotthA, taM jahA-there ajjasaMtiseNie mADharasagotte there ajjasIhagirI jAissare kosiyagotte / therehiMto gaM ajjasaMtiseNiehito NaM mADharasagottehiMto ettha NaM uccAnAgarI sAhA niyA che 218 che. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya kAlaka 329 artha: kAzyapagetrIya sthavira Arya indradattanA gautama gotrIya sthavira Aryadinna (datta) aMtevAsI hatA. gautama gotrIya sthavira AryadinanA be sthavira putra samAna ane prakhyAta aMtevAsI hatA. Arya saMktiseNiya (zAMtiNika) sthavira mAsTara getrIya ane jAtismaraNa jJAnavALA kauzika gotrIya Arya siMhagiri. mADhara gotrIya (mADharagetrI) sthavira Arya zAMtiNikathI uccAnAgarI zAkhAne prAraMbha thayo. - * Arya kAlaka vivecana Arya dinta (Indradatta) eka pratibhAsaMpanna AcArya hatA. temaNe dakSiNamAM karNATaka sudhI dUranA pradezomAM dharmanI dhvajA pharakAvI hatI. temane vizeSa paricaya upalabdha nathI. Arya santiseNiya (zAMtizreNika) thI uccAnAgara zAkhAnI zarUAta thaI. A zAkhAmAM pratibhAmUrti AcArya umAsvAti thayA ke jemaNe sarvaprathama darzanazailIthI tattvArthasUtranuM nirmANa karyuM. temanA ja nikaTanA samayamAM Arya kAlaka, Arya khapUTAcArya, iMdradeva, zramaNasiMha, vRddhavAdI ane siddhasena vagere AcArya thayela che. (1) Arya kAlakanA nAmathI cAra AcArya thayA che. prathama kalika ke jenuM bIjuM nAma zyAmAcArya paNa prakhyAta che ane jemaNe prajJApanA sUtranuM nirmANa karyuM, te dravyAnuyeganA viziSTa jJAtA hatA. kahevAya che ke zakendra eka vakhata bhagavAna sImaMdharasvAmI pAse nigada upara vivecana sAMbhaLyuM. temaNe evI jijJAsA vyakta karI ke te jAtanI vyAkhyA bharata kSetramAM koI karI zake che! bhagavAna sImaMdhara svAmIe AcArya kAlakanuM nAma batAvyuM. te sIdhA ja kAlakAcArya pAse AvyA. jevuM bhagavAne kahyuM hatuM tevuM ja varNana sAMbhaLIne atyaMta AhalAdita thayA. temano janma vIra saMvata 280mAM thaye. vIra saMvata 300mAM dIkSA lIdhI. 33pamAM yugapradhAna AcArya pada upara AsIna thayA ane 376mAM svargArohaNa thayuM. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 kalpasUtra (2) bIjA AcArya kAlaka paNa tenAja najIka che. te dhArAnagarInA nivAsI hatA, temanA pitAnuM nAma rAjA vIrasiMha ane mAtAnuM nAma surasuMdarI hatuM, tene eka nAnI bahena hatI, ke jenuM nAma sarasvatI hatuM. te atyaMta rUpavatI hatI. bannee guNAkara sUrinI pAse pravrajyA grahaNa karI. eka vakhata sAdhvI sarasvatInA rUpa upara mugdha thaIne ujajeNInA rAjA gardabhile tenuM apaharaNa karyuM, AcArya kAlakane jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre te atyaMta kedhita thayA. temaNe zaka rAjAo sAthe maLIne gardabhillanuM sAmrAjya naSTabhraSTa karI dIdhuM. kahevAya che ke siMdhu saritAne pAra karI phArasa (IrAna) tathA barmA ane sumAtrA paNa gayA. temaNe ja bhAdrapada suda 4 nA roja paryuSaNanI ArAdhanA karI hatI. te prasaMga A rIte che: eka vakhata AcAryane varSAvAsa dakSiNanA pratiSThAnapuramAM hato. tyAMnA rAjA sAtavAhana jaina dharmAvalaMbI hatA. te rAjyamAM bhAdrapada suda pAMcame Indraparva mAnavAmAM AvatuM hatuM. rAjAe AcArya kAlakane nivedana karyuM - mAre paNa saMvatsarI mahAparvanI ArAdhanA karavAnI che te kAraNe saMvatsarI mahAparva chaThThanA divase manAvavAmAM Ave to zreyaskara che. AcAryuM kahyuM - te divasanuM ullaMghana kadApi karI zakAtuM nathI. rAjAnA Agraha vaza AcAryuM kAraNathI ethane saMvatsarI parva manAvyuM. ahiM e yAda rAkhavuM joIe ke AcArye apavAda rUpamAM cothanA divase savaMtsarI parvanI ArAdhanA karela che. nahi ke utsarga 100 sAmAnya sthitinA rUpamAM. mU8: therassa NaM ajjasaMtiseNiyassa mADharasagottassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhinnAyA hotthA, taM jahAthere ajjaseNie there ajjatAvase there ajjakubere there ajjaisipAlite / therehito NaM ajjaseNitehiMto ettha NaM ajja Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya kAlaka 331 seNiyA sAhA niggayA / therehiMto NaM ajatAvasehito ettha NaM ajjatAvasI sAhA niggayA, therehito NaM ajakuberehiMto ettha NaM ajakuberA sAhA niggyaa| therehito NaM ajaisipAlehito ettha NaM ajaisipAliyA sAhA niggayA // 219 // artha: mADhara gotrIya sthavira Arya santiseNiyanA cAra vira putra samAna aMtevAsI hatA. jevA ke: (1) sthavira Arya seNIya (Arya zreNi) (2) sthavira 2mArtha tApasa (3) sthavira mArya (4) sthavira Arya IsipAlita (RSipAlita) vira Arya seNIyathI tyAM Arya seNiyA (zreNikA) zAkhA nIkaLI. sthavira Arya tApasathI tyAM Arya tApasI zAkhA nIkaLI. vira Arya kuberathI tyAM Arya kuberI zAkhA nIkaLI. sthavira Arya isipAlitA (RSipAsita) thI tyA mAya sipAsita (RSipAsitA) mA nIjI, mUla: therassa NaM ajjasIhagirissa jAtIsarassa kosiyagottassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hotthA, taM jahA-there dhaNagirI there ajjavaire there ajjasamie there arahadine / therehito NaM ajjasamiehiMto ettha NaM baMbhadevIyA sAhA niggyaa| therehiMto NaM ajjavairehiMto goyamasagottehiMto ettha NaM ajjavairA sAhA niggayA // 220 // arthaH jAtismaraNa jJAnavALA kauzika gotrIya Arya siMhagiri virane te cAra sthavira putra samAna suvikhyAta aMtevAsI hatA. jevA ke (1) sthavira dhanagiri (2) sthavira AryavA (3) vira Arya samita Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 kalpasUtra ane (4) sthavira arahadatta, ahaMdatta) sthavira.Arya samitathI tyAM baMbhadevIyA brahmadIpikA zAkhAne prAraMbha thayo. gautama gotrIya sthavira Arya vajathI Arya vajI zAkhA nIkaLI. vivecana - Arya siMhagirinA jIvanavRttAMta saMbaMdhamAM vizeSa sAmagrI maLatI nathI. ahIM temane kauzika gotrIya batAvela che tathA jAti smaraNa jJAnavALA kahela che. temanA cAra mukhya ziSya hatA : Arya samita, Arya dhanagiri, Arya vajA svAmI ane Arya ahaMdatta, Arya samitane janma avaMtI dezanA tuMbavana gAmamAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma dhanapAla hatuM. te jAtithI vizya hatA. tene eka bahena hatI. tenuM nAma sunaMdA hatuM, tenuM pANigrahaNu tuMbavana 11nA dhanagirinI sAthe thayuM hatuM. 12 Arya samita yoganiSThA temaja ugra tapasvI hatA. anukRti che ke AbhIra dezanA acalapura gAmamAM temaNe kRSNa ane pUrNA saritAone vega baLathI pAra karI, ane brahmadvIpa pahoMcyA. brahmAdvIpanA pAse tApasane pitAnA camatkArathI AMjI daIne te badhAne potAnA ziSya banAvyA, AryajAsvAmI Arya samitanI bahenane vivAha Ibnaputra dhanagirinI sAthe thayA hatA. 17 dhanagiri dharmaparAyaNa vyakti hatA. jyAre tenI sAme dhanapAla taraphathI vivAhano prastAva Ave tyAre temaNe spaSTa asvIkAra karatAM kahyuM ke huM vivAha karIza nahi. saMyama laIza. paraMtu dhanapAle tenI sAthe vivAha karI dIdhA. vivAha thaI gayA chatAM paNa tenuM mana saMsAramAM na lAgyuM. pitAnI patnIne garbhavatI choDIneja Arya siMhagirinI pAse dIkSA grahaNa karI. jyAre bALakano janma thayo, tyAre teNe pitAnA dIkSAnI vAta sAMbhaLI. sAMbhaLatAja jAtismaraNa jJAna thayuM. mAtAne meha eche karavA mATe te rAta-divasa rovA lAgyA, eka divasa dhanagiri ane samita bhikSA mATe jaI rahyA hatA. tyAre Arya siMhagirie zubha lakSaNa dekhIne ziSyone Adeza Apyo ke je kAMI bhikSAmAM maLe te laI Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya kAlaka levuM. banneya bhikSA levA mATe sunaMdAne tyAM pahoMcyA, sunaMdA baccAthI tAbAhu pAkArI gaI hatI, jevuM bhikSAne mATe pAtra AgaLa rAkhyu ke sunaMdAe AvezamAM AvIne bALakane jeLImAM mUkI dIdhuM ane belIApa te cAlyA gayA ane Ane choDI dIdhA, roI roIne mane parezAna karI dIdhI, tene paNa lai jAo, dhanagirae samajAvavAnA prayAsa karyA paNa te na samajI, dhanagarae cha mAsanA bALakane lai lIdhA ane lAvIne gurune soMpI dIdho.4 pAlanapASaNa mATe tene gRhasthane ApI devAmAM AvyA, zrAvikAnI sAthe te upAzrayamAM jatA, sAdhvaAnA saMparkamAM rahevAthI ane niraMtara svAdhyAya sAMbhaLavAthI tene agiyAra aMga kaMThastha thaI gayAM, jyAre bALaka traNa varasanA thayA tyAre tenI mAtAe bALakane levA mATe rAjasabhAmAM phariyAda karI, mAtAe bALakane ati adhika pralAbhana dekhADayAM paraMtu bALaka tyAM kheMcAyA nahi ane dhanagaranI pAse AvIne roharaNa uThAvI lIdhA, 333 jyAre bALakanI ummara ATha varasanI thaI tyAre guru dhanagirie tene dIkSA ApI dIdhI ane vajAmuni nAmathI prasiddha thayA. juMbhaka devAe avaMtImAM AhAra zuddhinI parIkSA lIdhI, 105 temazrI pUrNa kharA UtaryA. devatAoe laghuvayamAMja temane vaikriyalabdhi ane AkAzagAminI vidyA ApI dIdhI, 101 eka vakhata uttara bhAratamAM bhayaMkara duSkALa paDayA te vakhate vidyAnA baLathI teozrI zramaNusaMdhane kaliMgapradezamAM laI gayA hatA. pATalIputranA ibnazreSThI dhanadevanI putrI rukimaNI temanA anupama rUpa upara mugdha thaI gai, dhanazreSThIe paNa putrInI sAthe karoDAnI sapatti dahejamAM devAnA prastAva karyo, para Mtu lezamAtra paNa kanaka ane kAMtAnA mehamAM phasAyA nahi, para tu rukimaNIne pratiSedha ApIne pravrajyA pradAna karI. vajAsvAmInA camatkAronI aneka ghaTanAe jaina sAhityamAM AlekhAela che. vajAsvAmInI zAkhAmAM aneka vajAnAmanA prabhAvazALI yugapuruSa dArzanika ane bhaviSyadraSTA thayela che. i. sa. 646mAM cInI yAtrI hyu-ena-tsAMga Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra bhArata AvyA hatA, nAlaMdAthI pharIne te peAtAnA deza javA mAgatA hatA. paNa asahAya hatA te vakhate vajAsvAmIe temane kahyuM ke tame ciMtA na karo. AsAmanA rAjakumAra ane kAnyakubjanA rAjA zrI harSa tamane sahAyatA karaze. rAja kumAranA dUta tamane levA AvI rahela che, vAravAmInI bhaviSyavANI pUrNa satya siddha thaI. hyu-ena-tsAMga temanA yAtrAnA pustakamAM temaneA mahAna bhaviSyadraSTAnA rUpamAM ullekha karela che, 334 eka vakhata vajrAsvAmIne kaphanI vyAdhi thaI gai, te mATe temaNe eka suThanA kaTakA bheAjana pachI grahaNa karavAnA hetuthI kAna para mUkI rAkhyA hatA paNa te tene levAnuM bhUlI gayA. sAMjanA pratikramaNa vakhate vana karatI vakhate te nIce paDI gayA. peAtAnA aMtima samaya najIka AvyA samajI potAnA ziSya vasenane kahyuM bAra varasanA duSkALa paDaze, tethI sAdhu saMtanI sAthe tame saurASTra ke koMkaNa pradezamAM jAo ane huM rathAvata parvata upara anazana karavA jAuM chuM. je divase tamane lAkha mUlyavALA cAkhAnI bhikSA prApta thAya tenA bIjA divase sukALa thaze ema kahI AcArya saMthAro karavAnA hetuthI cAlI nIkaLyA. vajAsvAmInA janma vIra -nirvANu saMvata 466mAM thayA, 104 (pAMcase cAra) mAM dIkSA grahaNa karI, 536mAM AcArya pada upara AsIna ane 584mAM svastha thayA. mU: - therassa NaM ajjavairassa gotamasagottassa ime tinni therA antevAsI ahAbaccA abhinnAyA hotthA, taM jahA-there ajjavairase lie there ajjapaume there ajjarahe / therehiMto NaM ajjavairaseNiehiMto ettha NaM ajanAilI sAhA niggayA / therehiMto NaM ajapaumehiMto ettha NaM ajapaumA sAhA Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya rakSita 335 niggayA therehito NaM ajjarahehiMto ettha NaM ajjajayaMtI sadA nigayA . 221 che. artha gautama gotrIya sthavira AryavAna e traNa sthavira putra samAna sukhyAta aMtevAsI hatA, jevA keH 1) vira Arya vajAsena (2) sthavira Arya padma (3) sthavira Arya ratha. sthavira Arya vajAsenathI nAIla Arya (nAgilI zAkhA nIkaLI vira Arya padmathI Arya padmA zAkhA nikaLI ane sthavira Arya rathathI Arya yaMtI zAkhA nIkaLI. vivecanaH Arya vAsvAmInI pATa upara Arya vAsena AsIna thayA. tenA vakhatamAM bhayaMkara duSkALa paDayo. nirdoSa bhikSAnuM maLavuM asaMbhava banI gayuM jenA kAraNe 784 zramaNa anazana karI paralokavAsI thayA, sudhAthI badhA taDaphaDavA lAgyA. jinadAsa zreSThIe eka lAkha dInArathI eka aMjalI pramANa anna lIdhuM. tene rAMdhI temAM viSa meLavI samasta parivAranI sAthe khAvAnI taiyArI karI rahyA hatA tyAre AcArya vAsvAmInA kathana anusAra temaNe sabhikSanI ghoSaNa karI ane badhAnA prANonI rakSA karI. bIjA ja divase annathI bhareluM jahAja AvI gayuM. jinadAse te anna laIne mUlya lIdhA vinA garIba vacce vaheMcI dIdhuM. thoDA vakhata pachI varasAda thavAthI sarvatra AnaMdanI Urmio UchaLavA lAgI. jinadAsa zeThe potAnI virATa saMpattine tyAga karI potAnA nAgendra, candra, nivRtta ane vidyAdhara nAmaka cAra putronI sAthe dIkSA grahaNa karI. Arya vajasena pratibhAsaMpanna AcArya hatA. duSkALa parisamApta thatAM temaNe pharI zramaNa saMghane ektAnA sUtramAM parovyA ane zramaNasaMghamAM abhinava cetanA jAgRta karI paraMtu te duSkALathI aneka zramaNane svargavAsa thaI javAthI keTalAe vaMza kuLa ane gaNa viccheda thaI gayAM. - * Arya rakSita:-- Arya vAsenanA ja samayamAM AgamavettA Arya rakSita sUri thayA. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 kalpasUtra temanI janmabhUmi dazapura (maMdasaura) hatI. pitAnuM nAma rudrasema hatuM. teozrI jyAre kAzIthI gaMbhIra adhyayana karIne pAchA pharyA tyAre paNa mAtA prasanna na thaI. mAtAnI prabaLa preraNAthI ulTerita thaIne daSTivAdanuM adhyayana karavA mATe te vakhate dazapuranA ISuvanamAM birAjamAna AcArya telIputranI pAse gayA ane zramaNa banyA. tasalI putra pAse AgamanuM adhyayana karyuM. te pachI dRSTivAdanA adhyayana karavAnA hetuthI AryavA svAmI pAse pahoMcyAM. sADA nava pUrva sudhI adhyayana karyuM. teoe anugadvAra sUtranI racanA karI ane Agamone dravyAnuyoga, caraNa karaNAnuyoga, gaNitAnuyoga ane dharmakathAnuyoganA rUpamAM vibhakta karyA. temanA samaya sudhI pratyeka AgamapAThanI dravya vagere rUpamAM cAra-cAra vyAkhyAo karavAmAM AvatI hatI. temaNe zratadharanI smaraNazaktinI durbaLatAne joIne je pAThothI je anuyoga spaSTa rUpathI pratibhAsita thata hato te pradhAna anuyogane rAkhIne bAkInA anya gauNa arthonuM pracalana baMdha karI dIdhuM. jevuM ke agiyAra aMgo-mahAkalpa sUtra ane che. sUtrane samAveza caraNakaNAnugamAM karavAmAM AvyA. traSibhASitane dharmakathAnuyogamAM, sUrya prajJapti vagerene gaNitAnuyogamAM ane dRSTivAdane samAveza dravyAnuyogamAM karavAmAM Avyo. 16 e rIte jyAre anuyogane judA judA karavAmAM AvyA tyArathI nayAvatAra paNa anAvazyaka banI gayA 07 A kArya bAra varasanA duSkALa pachI dazapuramAM karavAmAM AvyuM hatuM. ItihAsajJone abhimata che ke prastuta AgamavAcanA vIra saMvata 192nI lagabhaga thaI hatI. te AgamavAcanAmAM vAcanAcArya AryanaMdita, yugapradhAna AcArya Arya rakSita ane gaNAcArya vajAsena vagere upasthita hatA. vidvAnonI evI paNa dhAraNuM che ke Agama sAhityamAM uttarakALanI mahattvapUrNa ghaTanAonuM je mizraNa thayela che tenuM zreya paNa Arya rakSitane ja che. vIra saMvata 297mAM AryarakSita svargastha thayAM. tenA uttarAdhikArI durbalikApuSpamitra thayAM. Arya ratha svAmI - Arya ratha svAmI Arya vajAsvAmInA bIjA paTTadhara hatA. te vasiSTha gotrIya hatA ane ghaNuM ja prabhAvazALI hatA. temanuM Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthavirAvalI : vibhinna zAkhAo 337 bIjuM nAma Arya yaMta paNa hatu` ke jenA nAma upara ja jyaMtI zAkhAnI zarUAta thaI. temanA jIvanavrutta sabaMdhamAM vizeSa sAmagrI maLatI nathI. mUla : therassa NaM ajjarahassa vacchasagottassa ajja pUsagirI there aMtevAsI kosiyagotte / therassa NaM ajjapUsagirissa kosiyagottassa ajjaphaggumitte there aMtevAsI goyamasagutte // 222 // artha : vastyagotrIya sthavira A rathanA kauzika geAtrIya sthavira A puSpara aMtevAsI hatA. kauzika gotrIya vira A pugirinA gautama gotrIya sthavira A phgnumitta aMtevAsI hatA. goya masaguttassa / therassa NaM ajjaphaggu mittassa ajjaghaNagirI there, aMtevAsI vA siTThasagotte // 3 // therassa NaM ajjadhaNagirissa vAsihasagottassa / ajjasivabhUIthere, aMtevAsI kucchagotte // 4 // therassa NaM ajjasivabhUimsa kucchasagottassa / ajjama there, antevAsI kAsava // 5 // therassa NaM ajjanakha therassa NaM ajja rakkhe therassa ajjanAge therassa ajjajehile nnn NaM ajjamaddassa kAsavaguttassa / there, antevAsI kAsavagutte // 6 // kAsavaguttassa | ajjanakkhattassa there, antevAsI kAsava // 7 // ajjarakkhassa there, antevAsI goyama guttassa / ajjanAgamsa there, antevAsI vAsiTTasa gutte // 9 // kAsavaguttassa / goyamasagote // 8 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 kalpasUtra mUla: vaMdAmi phaggubhittaM ca, goyamaM dhaNagiriM ca vAsihaM / kocchi sivabhUiM pi ya, kosiya dojitakaMTe ya // 1 // taM vaMdiUNa sirasA, cittaM vaMdAmi kAsavaM gottaM / therassa NaM ajjajehilassa vAsiTThasaguttassa / ajjaviNhU there, antevAsI mADharasagotte // 10 // therasta NaM ajjaviNhussa mADharasaguttarasa / ajjakAlae there, antevAsI goyamasagotte // 11 // therarasa NaM ajjakAlagassa goyamasaguttassa / ime duve therA, antevAsI goyamasagottA there ajjasaMpalie, there ajjabhadde // 12 // ee siM duNha vi, therANaM goyamasaguttANaM / ajjavuDDha there, antevAsI goyamasagutte // 13 // therassa NaM ajjavuDDhassa goyamasagottassa / ajjasaMghapAlie there, antevAsI goyamasagotte // 14 // therarasa NaM ajjasaMghapAliyassa goyamasagottassa / ajjahatthI there, antevAsI kAsavagutte // 15 // therassa NaM ajjaha thissa kAsavaguttassa / ajjadhamme there, antevAsI suvvayagotte // 16 // therassa NaM ajjadhammassa suvvayagottassa / ajjasIhe there, antevAsI kAsavagutte // 17 // therassa NaM ajjasIhassa kAsavaguttassa / ajjadhamme there, antevAsI kAsavagutte // 18 // therassa Na ajjadhammassa kAsavaguttassa / ajjasaMDille there antevAsI // 19 // -arvAcInAsu pratiSu pATha : Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virAvalI: vibhinna zAkhAo 330 NakkhaM kAsavagotaM, rakkhaM pi ya kAsavaM vaMde // 2 // vaMdAmi ajjanAgaM ca, goyamaM jehilaM ca vAsihaM / viNhuM mADharagottaM, kAlagamavi goyamaM vaMde // 3 // goyamagottamabhAraM* sappalayaM taha ya bhayaM vNde| theraM ca saMghavAliyakAsavagottaM paNivayAmi // 4 // * goyamagottakumAraM-itikalyANavijaya-paTTAvalIparAge pa0 19 1--theraM ca ajjavuDDhaM, goyamaguttaM namasAmi // 4 // taM vaMdiUNa sirasA, thirasattaca rittanANasaMpannaM / theraM ca saMghapAliyagoyamaguttaM paNivayAmi // 5 // vaMdAmi ajjahatthiM ca, kAsavaM khaMtisAgaraM dhIraM / gimhANapaDhamamAse, kAlagayaM cettasuddhamsa // 6 // vaMdAmi ajjadhammaM ca, suvvayaM sIlaladdhisaMpannaM / jassa nikkhamaNe devo, chattaM varamuttamaM vahai // 7 // hatthi: kAsavaguttaM, dhammaM sivasAhagaM paNivayAmi / sIhaM kAsavaguttaM, dhamma pi a kAsavaM vaMde // 8 // taM vaMdiUNa sirasA, thirasattacarittanANasaMpannaM / / theraM ca ajjajaMbu, goamaguttaM namasAmi // 9 // miumaddavasaMpannaM, uvauttaM naanndNsnncritte| theraM ca naMdiaM pi ya, kAsavaguttaM paNivayAmi // 10 // tatto a thiracaritaM, uttamasammattasattasaMjuttaM / desigaNikhamAsamaNaM, mADharaguttaM namasAmi // 11 // tatto aNuogadhara, dhIraM maisAgaraM mahAsattaM / thiraguttakhamAsamaNaM, vacchasaguttaM paNivayAmi // 12 // tatto ya nANadaMsaNacarittatavasudiaM guNamahaMtaM / theraM kumAradhammaM, vaMdAmi gaNiguNoveyaM // 13 // suttattharayaNabharie, khamadamamaddavaguNehiM saMpanne / deviDDhi khamAsamaNe kAsavagutte paNivayAmi // 14 // -arvAcInAsu pratiSu pAThaH Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 340 kalpasUtra vaMdAmi ajjahatthiM ca, kAsavaM khaMtisAgaraM dhIraM / gimhANa paDhamamAse, kAlagayaM cettasuddhassa // 5 // vaMdAmi ajjadhammaM ca, suvvayaM sIsaladvisaMpannaM / jassa nikkhamaNe devo, chattaM varamuttamaM vahai // 6 // hatthaM kAsavagottaM, dhammaM sivasAhagaM paNivayAmi / sIhaM kAsavagotaM, dhamma pi ya kAsavaM vaMde // 7 // suttattharayaNabharie, khamadamamaddavaguNehiM sNpnne| deviDhikhamAsamaNe, kAsavagotte paNivayAmi // 8 // 223 // artha gautamagotrIya phakyumitra [phalyumitra] ne vAsiSTha gotrIya dhanagirine kausyagotrIya zivabhUtine ane kozikagotrIya ijjatakaMTakane vaMdana karuM chuM. te badhAne mastaka jhukAvIne vaMdana karIne kAzyapagetrIya cittane vaMdana karuM chuM. kAyapagotrIya nakSatra ane kAzyapagotrIya rakSane paNa vaMdana karuM chuM, gautamagetrIya Arya nAgane ane vAsiSThagotrIya jehila [jeSThilane tathA mADharagotrIya viSaNune ane gautamagotrIya kAlakane paNa vaMdana karuM chuM. gautama gotrIya bhArane athavA abhArane sampalaya [saMpalito ne tathA bhadrakane vaMdana karuM chuM. kAzyapagetrIya sthavira saMghapAlitane namaskAra karuM chuM. kAzyapagetrIya Arya hastIne vaMdana karuM chuM. te Arya hastI kSamAnA sAgara ane dhIra hatA tathA grISma RtunA prathama mAsamAM zukala pakSanA divasomAM kALadharmane prApta thayA hatA. jemanA niSkramaNa (dIkSA) levAnA samayamAM deve uttama chatra dhAraNa karyuM hatuM tevA suvratavALA ziSyonI labdhithI saMpanna Arya dharmane vaMdana karuM chuM. kAzyapagetrIya hastane ane zivasAdhaka dharmane namaskAra karuM chuM. kAzyapagetrIya "siMha"ne ane kAzyapagetrIya "dharma'ne paNa vaMdana karuM chuM. sUtra rUpa ane tenA artha rUpa ratnothI bharelAM, kSamAsaMpanna, damasaMpanna ane mArdava guNasaMpanna kAzyapagotrIya devaddhikSamAzramaNane praNipAta karuM chuM. | vivecanaH Arya "dharmanA Arya suMdila ane Arya jaMbu te be pramukha ziSyaratna hatAM. Arya suMdilanI janmami bhUmathurA hatI. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthavirAvalI: devadhigaNI kSamAzramaNa 341 gRhasthAzramamAM temanuM nAma sAmaratha hatuM. A siMhanA vairAgya rasathI paripUrNa pravacana sAMbhaLIne saMsArathI virakti thai ane Arya dharmanI pAse pravrajyAnA svIkAra karyAM, brahmadIpikA zAkhAnA vAcanAcArya A siha sUrithI Agame (pUrva)nuM talaspazI adhyayana karyuM" ane vAcakapada prApta kyuM tathA yugapradhAna AcArya banyA. itihAsajJAne abhimata che ke te vakhate bhAratanI vicitra paristhiti hatI, huNA ane guptAmAM bhayaMkara yuddha thayuM hatuM. khAra varSanA duSkALathI mAnava samAja jarjarita thaI cukayA hatA. jaina bauddha ane vaidika dharmanA anuyAyI paNa ekabIjAnuM khaMDana maMDana karI rahela hatA. ityAdi aneka kAraNeAthI AgamanA zrutadharonI saMkhyA dinapratidina echI thai rahela hatI, te vikaTa veLAmAM A kandile zrutanI surakSAne mATe mathurAmAM uttarApathanA munienu eka sa`melana kheAlAgyu ane AgamAnu pustakAnA rUpamAM lekhana karAvyuM. A saMmelana vIra saMvata 827 thI 840nA AsapAsa thayu hatu 19 bIjI bAju AcArya nAgArjune vallabhI saurASTra mAM dakSiNApathanA munionu saMmelana khelAyuM ane AgamAnuM lekhana saMkalana karyuM. A sa Mmelana dUra dUra hovAnA kAraNe viro eka-bIjAnA vicArothI avagata na thai zakayA. tethI pAThAmAM keTalAka rathaLA upara bheda thai gayA. upara jaNAvela vAcanAone sapanna thayAne lagabhaga doDhaso varSathI paNa adhika samaya vyatIta thai gayA, tyAre vallabhI nagaramAM devagaNI kSamAzramaNunI adhyakSatAmAM zramasaMdha ekatrita thayA. banne vAcanAnA vakhate je je viSayAmAM matabheda thaI gayA hatA, te bhedonA devidraMgaNIkSamA zramaNe samanvaya karyA, je pAThAmAM samanvaya na thai zakayA te sthaLA upara kadilAcAryanA pAThane pramukhatA ApIne nAgArjunanA pAThAne pAThAMtaranA rUpamAM sthAna ApyuM. TIkAkAroe * nAgArjunIyAntu paThanti'nA rUpamAM tenA ullekha karela che, te AgamAnI ceAthI vAcanA che, 6 AcArya devagiNI; AcArya pravara devarkiMgaNI kSamAzramaNu jaina Agama sAhityanA prakAzamAna nakSatra che, temanI prakhara prabhAthI Aje paNa jaina Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra sAhitya jhagamagI rahela che. Agama sAhitya vartamAnamAM je rUpe Aja upalabdha che, tenu saMpUrNa zreya AcArya devahiMgaNI kSamAzramaNane ja che, temanA janma verAvaLa (saurASTra )mAM thayA hatA. temanA pitAnu nAma kAma iane mAtAnuM nAma kaLAvatI hatuM. kahevAya che ke bhagavAna mahAvIranA vakhate je saudharmendra-zakendranA senApati hariNaigameSI deva hatA, te AyuSya pUrNa karIne devarkiMgaNI banyA. prastuta sthavirAvalI anusAra kumAradhagaNInA paTTadhara devagiNI che, nadisUtranI i anusAra tenA gurunu nAma gaNI che, ane nandasUtranI paTTAvalI anusAra temanA gurunuM nAma lauhitya sUri hatuM. upakezagacchIya A devaguptanI pAse temaNe eka pUrva sudhI arthasahita ane khIjA pUrvanuM mULa pATha zikhyA hatA. teezrI atima pUrvadhara hatA. temanA pachI koIpaNa pUrvadhara na thayA, 11 keTalAka AcAryanuM mAnavuM che ke enuM bIju nAma 'devavAcaka' paNa hatu 11 vIra saMvata 980nI AsapAsa vallabhI (saurASTra)mAM eka virATa saMmelana thayuM ke jenu kuzaLa netRtva temaNe ja karyuM, tyAM pAMcamI Agama vAcanA thai. Agama pustakAraDha karavAmAM AvyA. te Agama vAcanAmAM nAgArjunanI cAthI vAcanAnA gaMbhIra abhyAsI caturthAM kAlakAcA vidyamAna hatA, te teja kAlakAcArya hatA ke jemaNe vIra saMvata 993mAM AnaMdapuramAM rAjA dhruvasenanI sAme zrI sadhane kalpasUtra saMbhaLAvyuM hatuM. e rIte AcAya dehi~gaNInenamarakAranI sAthe A sthavirAvalInu prakaraNa samApta thAya che. stha vi rA va lI sa mpU chuM 342 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAma.. yArI - varSAvAsa 465 mULaH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosavei // 224 // artha: te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI visarAtri sahita eka mAsa vyatIta thayA pachI arthAta aSADhI cAturmAsI thayA pachI pacAsa divasa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA. mUla:-- se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosavei ? jato NaM pAeNaM agArINaM agArAiM kaDiyAiM ukkaMpiyAI channAiMlittAiM ghaTAImaTThAiM saMpadhUmiyAiMkhAodagAiM khAtaniddhamaNAI appaNo aTThAe kayAiM paribhottAiM pariNAmiyAiM bhavaMti se eteNa'TeNaM evaM vuccai samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vIikkaMte vAsAvAsaM pajjosaveti // 225 // artha ahi ziSya prazna kare che ke "bhagavana! kyA kAraNathI e Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 kalpasUtra rIte kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA." uttara - kAraNa e che ke mukhyapaNe te samaye gRhasthonAM ghara cAre bAjuthI caTAI vagerethI AcchAdita hoya che, canA vigerethI dhULelAM hoya che, ghAsa vagerethI DhaMkAyelAM hoya che, cAra dIvAlothI surakSita hoya che, ghasIdhasIne kharabacaDI bhUmine sarakhI karelI ane mulAyama banAvelI hoya che. suvAsita dhUpathI sugaMdhita karelI hoya che, pANI kADhavA mATe khALa vigere banAvela hoya che, gharanI bahAra khALe vagere khAdAvAela hoya che. te ghara gRhastha potAne mATe kare che, te ghara gRhasthanA upayogane mATe hoya che. pitAne rahevA mATe te tene sApha karIne jIvajaMtu rahita banAve che, te kAraNe ema kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa pasAra thatAM varSAvAsa rahyA. ma :. jahA NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vIikkaMte vAsAvAsaM pajjosavei tahA NaM gaNaharA vi vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosarviti // 226 // artha: jevI rIte zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa pasAra thatAM varSAvAsa rahela che tevI ja rIte gaNadhara paNu varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. - jahA NaM gaNaharA vAsANaM jAva pajjosaveti tahA NaM gaNaharasIsA vi vAsANaM jAva pajjosarviti // 227 // artha jevI rIte gaNadharo varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA. tevI ja rIte gaNadharanA ziSya paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 345 jahA NaM gaNaharasIsA vAsANaM jAva pajjosarviti tahA NaM therA vi vAsANaM jAva pajjosaviti // 228 // arthaH jevI rIte gaNadharanA ziSyo varSAtratunI visarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA, tevI ja rIte sthavire paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che, mUlsa jahA NaM therA vAsANaM jAva pajosarviti tahA NaM je ime ajattAe samaNA niggaMthA viharaMti ee vi NaM vAsANaM jAva pajjosarviti // 229 // artha ? jevI rIte sthaviro varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thayA pachI varSAvAsa rahe che, tevI ja rIte Aja-kAla je zramaNa nigraMtha vicare che ke vidyamAna che te paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. +: jahA NaM je ime ajattAe samaNA niggaMthA vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosarviti tahA NaM amhaM pi AyariyauvajjhAyA vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajosaviti // 230 // artha: jevI rIte Aja kAla zramaNa-nigraMtho varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che tevI ja rIte amArA paNa AcAryo upAdhyAya varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 kalpasUtra mUlya: jahA NaM amhaM AyariyauvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosaveti tahA NaM amhe vi ajjo! vAsANaM savIsairAe mAse viikkate vAsAvAsaM pajjosavemo / aMtarA vi ya se kappar3a pajjosavittae no se kappai taM rayaNiM uvAyaNAvittae // 231 // artha ? jevI rIte amArA AcAryo upAdhyAya varSAvAsa rahe che tevI ja rIte ame paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahIe chIe te samayathI pahelAM paNa varSAvAsa rahevAnuM kahyuM che. paraMtu te rAtrinuM ullaMghana karavAnuM kalpatuM nathI, arthAt varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsanI aMtima rAtrinuM ullaMghana karavAnuM kalpatuM nathI te kAraNe te aMtima rAtri pahelAM ja varSAvAsa karavo joIe. mUlsa.- vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA savvao samaMtA sakosaM joyaNaM uggahaM ogiNhittA NaM cihiuM ahAlaMdamavi uggahe // 232 // artha: varSAvAsa rahelAM nirgatha ke nircathIone badhI bAjuthI pAMca gAu sudhI avagrahano (nirdhAraNane) svIkAra karIne rahevAnuM kahyuM che. pANIthI bhInA thayelA hAthe jyAM sudhI na sUkAya tyAM sudhI paNa avagrahamAM rahevAnuM kalyuM che paraMtu avagrahathI bahAra rahevAnuM kalpatuM nathI. vivecanaH ullekhavAmAM Avela mULa pATha samAna ja vRhatkalpamAM paNa evo pATha maLe che. saMghadAsa gaNIe temanA vRhatkalpa bhASyamAM tenA arthane spaSTa karatAM lakhela che ke pUrva ane pazcimamAM ane dakSiNa tathA uttara dizAmAM arthAtu banne dizAo meLavIne pAMca kezanuM AvavA javAnuM Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSAvAsa kalpa: 347 rUpa avagraha thAya che athavA ekaja dizAmAM gamana ane Agamana bane maLIne pAMca kozane avagraha samajavo joIe tenAthI spaSTa thaI jAya che ke kaI paNa eka dizAmAM pAMca koza javAnuM vidhAna nathI. ka e sUtranI vyAkhyA karatAM kalpasUtranA TIkAkAra upAdhyAya dharmasAgarajIe tathA upAdhyAya vinaya vijayajIe paNa pUrvokta arthane spaSTa karela che. __-* likSAyarI 45 mUlaH vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthoNa vA savvao samaMtA sakosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM pddiytte| jattha NaM naI niccoyagA niccasaMdaNA no se kappai savao samaMtA sakosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM pddiytte| eravaIe kuNAlAe jattha cakkiyA egaM pAyaM jale kiccA egaM pAyaM thale kiccA evaM cakkiyA evaM NaM kappai sabao samaMtA sakosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gatuM paDiyattae, evaM no cakkiyA evaM NaM no kappai savvao samaMtA sakosaM joyaNaM gaMtuM paDiniyattae // 233 // artha: varSAvAsa rahelA nirtha ane nircathIone cAreya bAju pAMca gAu sadhI bhikSAcaryA mATe javAnuM ka9pe che ane pAchA ka-zeSaM nAma - yad anantarokta vyAghAtarahitaM tatra mUlanibandhaM maMNDalamamuJcatAM sarvataH sakrozaM yojanamavagraho bhvti| katham ? iti ceducyate -mala -grAmAdekaikasyAM dizi yojanArddhakozena samasyAdhikaM tAvadavagraho bhavati,sa ca pUrvAparAbhyAM dakSiNottarAbhyAM vA kRtvA sakrozaM yojanaM bhavati, yadvA gati-pratyAgatibhyAmekasyAmapi dizi (sakrozaM) yojanaM mantavyam / --saniyukti-laghubhASya-vRttike vRhatkalpasUtre caturthavibhAge, 1299-1300 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 kalpasUtra AvavAnuM kahyuM che. jyAM nadI hamezAM pANIthI bharelI rahe che, nitya vahetI rahe che, tyAM badhI bAjue athavA pAMca gAu sudhI bhikSAcaryAne mATe javAnuM ke pAchA pharavAnuM ka95tuM nathI. airAvatI nadI kuNAlA nagarImAM che, tyAM eka paga pANImAM rAkhIne cAlI jaI zakAya che ane eka paga sthaLamAM pANI bahAra rAkhIne cAlI jaI zakAya che. arthAta evA sthaLa upara cAreya bAju ane pAMca gAu sudhI bhikSA mATe javAnuM ane pAchA pharavAnuM kape che. vivecanaH prastuta sUtramAM AhArane mATe pAMca kozanuM vidhAna che jyAre ke vRhatkalpa sUtranA mULamAM be kozane ullekha karatAM spaSTa lakhela che. zramaNa ane zramaNIne anna, pANI, khAdima, svAdima, utkRSTa be kezanI maryAdA uparAMta laI javAnuM ka5tuM nathI. kadAcita upayoga- zUnyatAthI laI Avela hoya to tene na svayaM khAya, na bIjAone Ape paraMtu badhuM spaMDila bhUmimAM paristhApana kare. je svayaM khAya athavA bIjAone Ape te ladhu cAturmAsika prAyazcitta Ave che. 6 uttarAdhyAyana sUtranA chavvIsamA adhyayanamAM paNa be kezane ja ullekha che. uttarAdhyayana sUtranI prastutagAthAmAM je vihAra zabda Avela che tene artha zabhyartha pradeza karela che. vyavahArabhASyanI vRttimAM vihAra-bhUmino artha bhikSAbhUmi maLe che. virAra riA nuM tAtparya che bhikSAne nimitta paryaTana karavuM 9 sahajarIte prazna ubuddha thaI zake che ke anya AgamanI sAthe sUtranuM prastuta vidhAna kai rIte saMgata besI zake che? uttaramAM nivedana che ke kalpasUtranA TIkAkAroe raspaSTa lakhela che ke A vidhAna avagrahanI mAphaka ja gamanAgamana rUpa pAMca koza che, ga kha-sakrozadvayaM gamanAgamena pacakrozAvagraha :- kalpasUtra kiraNAvalI pR. 181 gajendrapadAdigiremakhalAgrAmasthitAnAM SaTs dikSa upAzrayAtsAIkrozadvayagamanAgamane paMcakrozAvagraha : yattu vidikSu ityuktaM / | N. P. , suvIdhA TaT. 6 272. ha kA TippaNa Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa : 349 nahi ke eka dizAmAM gamana rUpa pAMca kAza che. thananA prakAranuM ja aMtara che, nahi ke pAMca kAzanuM vidhAna che. mU~ vAsAvAsaM pajjosavitANaM atthegatiyANaM evaM vRttapuvvaM bhavai 'dAve bhaMte!" evaM se kappai dAvittae no se kappar3a pddigAdittattva // 24 // artha : varSAvAsamAM rahelA keTalAe zramaNAne prAraMbhamAMja e rIte kahevAmAM Avela hAya che ke bhagavan! tamAre amukane devu tyAre temane te rIte devAnuM ka2e che, paraMtu temane peAtAne mATe levAnuM kalpatuM nathI, arthAta varSAvAsasthita zramaNa zramaNIone gurujanAe evA Adeza Apela hoya ke amuka glAnAdine mATe amuka annapANI lAvIne ApavA, tyAre te lAvelA annapANI peAtAne mATe upayogamAM levAnuM kalpatuM nathI. mUO : UROLE vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaIyANaM evaM vRttapuvvaM bhavai 'paDigAhe bhaMte!" evaM se kappar3a paDigAhittae no se kappai drAvitta! // 29 // a varSAvAsamAM rahelA keTalAe zramaNAne e rIte prArabhamAMja kahevAmAM Avela hoya che - he bhagavan! tamAre levuM tyAre temane e rIte levAnu ka2e che paNa bIjAene ApavAnu kalpatuM nathI.' mu: - vAsAvAsaM posaviyANaM: atthegaIyANaM evaM vuttapuvvaM bhavai 'dAve bhaMte! paDigAhe bhaMte ! evaM se kappar3a dAvittae vi vinatti! vi // ra36|| Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 250 artha: varSAvAsamAM rahelAM keTalAMe zramaNane pahelethIja e rIte kahevAmAM Avela hoya ke "he bhagavana! tame bIjAone paNa Apo ane svayaM paNa lo tyAre tene te rIte bIjAone ApavAnuM ane potAne levAnuM kahyuM che. mulhA vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINaM vA haTThANaM AroggANaM baliyasarIrANaM imAo navarasavigaIo abhikkhaNaM abhikkhaNaM AhArittae, taM jahA-khIraM dahiM navaNIyaM sappiM tillaM guDaM mahuM majjaM maMsaM // 23 // artha: varSAvAsamAM rahelA nirgatha ane nigraMthIo rUSTapuSTa hoya, nirogI hoya, baLavAna dehavALA hoya temane A nava rasa vikRtio vakhatovakhata khAvAnuM ka5tuM nathI te jema ke: (1) kSIra-dUdha (2) dahIM (3) mAkhaNa (4) dhI (5) tela (6) goLa (7) madhuM (8) madya (9) mAMsa. vivecanaH Agama sAhityamAM dUdha, dahIM vagerene kayAMka vikRti daka kahevAmAM Avela che ane kyAMka "rasa' kahela che. A dUdha, dahIM vagere vikAra vRddhi kare che te kAraNe tenuM nAma vikRti che. prastuta sUtranI mAphaka sthAnAMgamAM paNa nava vikRtionuM varNana che. dha sthAnAMgamAM tela, dhI, vasA (carabI) ane mAkhaNane sneha vikRti paNa kahela che ane AgaLa cAlatAM madha, madha mAMsa ane mAkhaNane mahA vikRti paNa kahela che. cha vikRti khAvAthI mohana udaya thAya che. je te kAraNe tene vakhatovakhata khAvAno niSedha karavAmAM Avyo che. madya mAMsa A be vikRtio ane navasA-carabI) abhakSya che. keTalAka AcArya madha ane mAkhaNane paNa abhakSya mAne che ane keTalAka AcArya madha ane mAkhaNane vizeSa paristhitimAM bhakSya paNa mAne che. je vikRtio bhakSya che te vikRtione pharIpharIne khAvAne niSedha karavAmAM Ave che. madya ane mAMsa to zramaNane mATe sarvathA tyAjya ja che tethI tene khAvAne prasaMga ja UThI zakato nathI, Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 351 mUlsa - vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegatiyANaM evaM vRttapuvvaM bhavai 'aTTho bhaMte ! gilANassa ? se ya vayijjA 'aTTho' se ya pucchiyavve siyA 'kevaIeNaM aTTho!' se ya vaejjA 'evaieNaM aTTho gilANassa' / jaM se pamANaM vadati se pamANato ghetttthve| se ya vinavejjA se ya vinavemANe labhijjA, se ya pamANap, '3, 3rAri rUti vadhe tathA te milAdu mate? evaieNaM aTTho gilANassa / siyA NaM evaM vayaM paro vaejjA 'paDiggAhehi ajjo! tumaM pacchA bhokkhasi vA dehisi vA' evaM se kappai paDiggAhittae, no se kappai gilaannniisaaehitti 228 artha: varSAvAsamAM rahelA keTalAe zramaNane pahelAM ja e rIte kahI devAmAM AvyuM hoya ke "he bhagavana!' asvastha vyaktine mATe AvazyaktA che? "je te kahe ke AvazyaktA che, tyAre te pachI, te asvastha vyaktine pUchavuM joIe ke keTalA pramANamAM (dUdha vagerenI) AvazyaktA che ane dUdha vagerenuM pramANa asvastha vyakti pAsethI jANI lIdhA pachI te kahe, ke ATalA pramANamAM asvastha vyakti (saMta)ne dUdhanI AvazyaktA che. bImAra, jeTalA pramANamAM kahe teTalA ja pramANamAM lAvavuM joIe. levA javAvALA prArthanA kare ane prArthanA karatAM dUdha vagere prApta kare. jyAre dUdha vagere pramANayukta prApta thaI jAya tyAre tene paryApta (basa) che, te rIte kahevuM joIe. te pachI dUdha devAvALA zramaNane kahe ke "he bhagavana! basa, paryApta che ema Apa kaI rIte kahI rahela cho!" uttaramAM levAvALA bhikSuka kahe ke bImArane mATe eTalAnI ja AvazyaktA che e rIte kahenAra bhikSukane dUdha vigere ApavAvALA gRhastha kadAcita ema kahe ke Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara kalpasUtra Arya! Apa laI jAo, bAdamAM vadhI jAya to Apa te khAI leje, cA pI lejo, e jAtanI vAta thaI hoya tyAre tene adhika levAnuM kalyuM che paraMtu laI AvavAvALAne e bImAra vyaktinA bahAne adhika lAvavuM kalpatuM nathI. mU8: vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthi NaM therANaM tahappagArAiM kulAI kaDAiM pattiyAiM thejjAiMvesAsiyAiM sammayAiMbahumayAI aNumayAiM bhavaMti tattha se no kappai adakkhu vaittae 'atthi te Auso ! imaM vA imaM vA ? se kimAhu bhaMte ! saDDhI gihI giNhai vA teNiyaM pi kujjA // 239 // artha : varSAvAsamAM rahelA vironAM tathA prakAranAM kuLa vagere karelAM hoya che ke je kuLa prItipAtra hoya che, sthiratAvALAM hoya che, vizvAsavALAM hoya che, sammata hoya che, bahu mata hoya che ane anumativALAM hoya che. te kuLamAM jaIne Avazyaka vastu na jotAM te sthavie e rIte kahevAnuM kalpatuM nathI: "he AyuSyama! A vastu ke te vastu tamAre tyAM che.'' prazna: he bhagavana! temane e rIte kahevAnuM kalpatuM nathI e kyA uddezathI kahevAmAM Avela che! uttara : he AyuSyama! ema kahevAthI zraddhAvAna gRhastha te vastu na hovAthI navIna grahaNa kare, mUlyathI kharIdIne lAve athavA corI karIne paNa lAve. muo - vAsAvAsaM pajjosaviyANaM naccabhattiyassa bhikkhussa kappai egaM goyarakAlaM gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavesittae vA ni'nattha AyariyaveyAvacceNa Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 353 vA uvajjhAyaveyAvacceNa tavassigilANaveyAvacceNa khuDaeNaM vA avaMNajAyaeNaM // 240 // artha : varSAvAsamAM rahelA nityajI bhikSune gocarInA samayamAM AhAra mATe athavA pANI mATe gRhasthanAM kuLa tarapha eka vakhata nikaLavAnuM kape che ane eka vakhata praveza karavAnuM kalyuM che. sivAya ke temanA AcAryanI sevAnuM kAraNa hoya, upAdhyAyanI sevAnuM kAraNa hoya. tapasvI ke regI saMtanI sevAnuM kAraNa hoya, jemanI dADhI, mUcha athavA bagalamAM keza na AvelA hoya evA ladhu (bALa) zramaNa ane zramaNIonI sevAnuM kAraNa hoya arthAt je temAMthI kaI kAraNa vidyamAna hoya tyAre ekathI adhika vAra paNa bhikSAne mATe javAnuM kalpa che. mUlya:- vAsAvAsaM pajjosaviyANaM cauthabhattiyassa bhikkhussa ayaM evaie bisese jaM se pAo nikkhamma puvAmeva viyaDagaM bhoccA peccA paDiggahagaM saMlihiyA saMpamajjiyA, se ya saMtharijjA kappai se tadivasaM teNeva bhattaTeNaM pajjosavittae, se ya no saMtharijjA evaM se kappai doccaM pi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 241 // artha: varSAvAsamAM rahelA caturtha bhakta (eka upavAsa) karavAvALA bhikSune mATe e vizeSatA che ke te upavAsa pachI savAranI gocarIne mATe nIkaLIne prathama vikaTaka (spaSTa-zuddha) arthAta nirdoSa bhejana karIne ane nirdoSa pANI pIdhA pachI pAtra sApha karIne joIne je teTalAM ja AhArapANIthI nirvAha thaI zakato hoya te teTalAMja bhejana-pANI laIne calAve. je teTalAthI nirvAha na thaI zakato hoya tyAre tene gRhapatinA kuLa tarapha bIjI vakhata paNa nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM ka9pe che. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 mUO:~ vAsAvAsaM pajjosaviyANaM chaTThabhattiyassa bhikkhussa kappaMti do goyarakAlA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamitta vA pavisittae vA // 242 // artha : varSAvAsamAM rahelA chaThTha karavAvALA bhikSune gocarInA samaye AhArane mATe ke pANIne mATe gRhasthanA kuLa tarapha be vAra nIkaLavu ane praveza karavuM ka2e che, mU -~ kalpasUtra vAsAvAsaM pajjosaviyANaM ahamabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao goyarakAlA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikamitta vA pavittie vA // 243 // artha : varlDavAsa sthita aThThama karavAvALA bhikSune gaucarInA samaye AhArane mATe athavA pANIne mATe gRhasthAnA kuLa tarapha traNa vAra nIkaLavAnuM ane praveza karavAnu ka2e che, bhUjaH vAsAvAsaM pajjosaviyANaM vikidvabhattiyassa bhikkhussa kappaMti savve vi goyarakAlA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamitta vA pavisittae vA // 244 // artha : varSAvAsa rahelA vikRSTa bhakta (aThThama bhaktathI adhika tapa) karavAvALA bhikSukane AhArane mATe athavA pANIne mATe gRhasthanA kuLa tarapha je samaye icchA hoya te samaye nIkaLavAnuM ane praveza karavAnu pe che, arthAt viSTa bhakta karavAvALA bhikSukane gaucarI mATe badhA vakhate praveza karavAnI AjJA che, Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ likSAyarI 9: mUla: -- vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niccabhattiyassa bhikkhussa kappaMti savvAI pANagAI paDigAhittae // 245 // 355 artha : varSAvAsamAM rahelA nityabhAjI bhikSukane badhI jAtanu acitta pANI levAnu kalpe che, mUla: vAsAvAsaM pajjosaviyANaM cautthabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI paDigAhettae taMjahA - usseimaM saMseimaM cAulodagaM // 246 // artha : varSAvAsamAM rahelA caturtha bhakta ( eka upavAsa ) karavAvALA bhikSukane traNa jAtanAM pANI levAnuM 2e che, jevAM ke - urvedima (ATAnu ghoSANu ) saMsvehibha (uSNu, uThaNela pAegI ) yA loha (yomAnu ghoSaNa) - mUla : vAsAvAsaM pajjosaviyANaM chaTThabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI paDigAhettara, taM jahA - tilodae tusodae jo // 247 // artha : varSAvAsamAM rahelA chaThThuM karavAvALA bhikSukane traNa jAtanu pANI pIvAnu kahyuM che, jevu ke-tileAdaka, tuSAdaka ane vAdaka, mUla : vAsAvAsaM pajjosaviSANaM aTThamabhattiyassa bhikkhussa Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpAtra 356 kappaMti tao pANayAiM paDigAhittae, taM jahA-AyAmae sovIrae suddhaviyaDe // 248 // artha: varSAvAsa rahelA aThThama karavAvALA bhikSukane traNa pANI levAnuM kahyuM che. jevuM ke AyAma, sauvIra, (kAMjI) ane zuddha vikaTa (Bl64) mULaH vAsAvAsaM pajjosaviyANaM vikiTThabhattiyassa bhikkhussa kappai ege usiNodae viyaDe paDigAhettae, se vi ya NaM asitthe No vi ya NaM sasitthe // 249 // artha: varSAvAsamAM avasthita vikRSTa bhakta karavAvALA bhikSukane eka uSNuvikaTa (zuddha uSNadaka) pANI levAnuM kalyuM che. te paNa annakaNa rahita, annakaNu yukta nahi. mUla: vAsAvAsaM pajjosaviyANaM bhattapaDiyAikkhiyassa bhikkhussa kappai ege usiNodae paDigAhittae, se vi ya NaM asitthe no cevaNaM sasitthe, se vi ya gaM paripUte no ceva NaM aparipUe, se vi ya NaM parimie no ceva NaM aparimie, se vi ya NaM bahusaMpaNNe no ceva NaM abahusaMpaNNe // 250 // artha: varSAvAsa rahelA bhakta pratyAkhyAnI bhikSukane eka uSNavikaTa pANI levAnuM kahyuM che. te paNa annakaNa rahita annakaNu yukta nahi. te paNa kapaDAMthI gaLeluM, gaLyA vagaranuM nahi. te paNa parimita, aparimita nahi. te paNa jeTalI AvazyaktA hoya teTaluM pUrepUruM adhika sAdhu nahi. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kahyuM : 357 mUla: vAsAvAsaM pajosaviyANaM saMkhAdattiyassa bhikkhussa kappaMti paMca dattIo bhoyaNassa paDigAhittae paMca pANagassa, ahavA cattAri bhoyaNassa paMca pANagassa, ahavA paMca bhoyaNassa cattAri pANagassa, tattha NaM egA dattI loNa sAyaNamettamavi paDiggAhiyA siyA kappar3a se tadivasaM teNeva bhattaTeNaM pajjosavittae, no se kappai doccaM pi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 251 // artha: varSAvAsamAM rahelA niyata saMkhyAvALI dakti pramANe (eka vakhatamAM ApavAmAM AvelI thoDA jeTalI paNa parimita bhikSA ekadatti thAya che.) AhAra levAvALA bhikSukane bhejananI ane pANInI pAMca dattio levI yogya che, athavA to bhejananI cAra dattio ane pANInI pAMca dattao, athavA bhejananI pAMca dattio ane pANInI cAra dattio laI zakAya che. mIThAnI eka kaNI jeTaluM paNa jeno AsvAda laI zakAya che te paNa eka datti gaNI zakAya che. evI datti lIdhA pachI te bhikSuke te divase teja bhojanathI ja nirvAha karavo joIe. te bhikSukane bIjIvAra pharIne gRhapatinA kuLa tarapha bhejanane mATe ke pANIne mATe nIkaLavuM ke praveza karavo te 485tu nathI." mUla: vAsAvAsaM pajja.saviyANaM no se kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA jAva uvassayAo sattagharaMtaraM saMkhaDisaniyaTTacArissa ettae / ege puNa evamAhaMsu-no kappai jAva uvassayAo pareNaM saMkhaDi sanniyaTTacArissa ette| ege puNa evamA Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 358 haMsu-no kappai jAva uvassayAo paraMpareNa saMkhaDiM sanniyahacArissa ettae // 252 // artha: varSAvAsamAM rahelA niSiddha gharane tyAga karavAvALA nigraMtha ane nircathIone upAzrayathI mAMDIne sAta ghara sudhI jyAM saMkhaDI (jamaNavAra) hoya tyAM javAnuM kalpatuM nathI. keTalAe ema kahe che ke upAzrayathI DemAMja AgaLa AvavAvALA gharomAM jyAM jamaNavAra hoya tyAM niSiddha gharane tyAga karavAvALA nirgatha ane nigraMthIone javuM kalpatuM nathI. keTalAe ema paNa kahe che ke upAzrayane lAgu karIne paraparAthI AvatA gharomAM jyAM jamaNavAra thato hoya tyAM niSiddha gharano tyAga karavAvALA nirgatha ane nircathIone javAnuM kalpatuM nathI. mUlsa vAsAvAsaM pajosaviyANaM no kappai pANipaDiggahiyassa bhikkhussa kaNagaphusiyamittamavi buTikAyaMsi nivayamANaMsi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 253 // artha: varSAvAsamAM rahelA karapAtrI bhikSukane kaNa mAtra paNa sparza thAya e jAtanI vRSTi hoya (jhAkaLa ane dhummasa) paDatI hoya tyAre gRhapatinA kuLa tarapha bhejana ane pANIne mATe nikaLavuM ane praveza kare te kalpatuM nathI. 12 mUtraH vAsAvAsaM pajjosaviyassa pANipaDiggahiyassa bhikkhussa no kappai agihaMsi piMDavAyaM paDiggAhittA pajjosavittae, pajjosavemANassa sahasA vuTTikAe navaDijjA desaM bhoccA desa Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 359 mAyAya pANiNA pANiM paripihittA uraMsi vA NaM nilijjijjA, kakkhaMsi vA NaM samAhaDijjA, ahAchannANi vA layaNANi uvAgacchijjA, rukkhamUlANi vA uvAgacchijjA, jahA se pANiMsi date vA datarae vA dagaphusiyA vA no pariyAvajjai // 254 // - artha: varSAvAsamAM rahelA karapAtrI bhikSukane piMDapAtra zikSA laIne jyAM ghara na hoya tyAM arthAtu khullA AkAzamAM rahIne bhojana karavAnuM ka5tuM nathI. khullA AkAzamAM rahIne khAtI vakhate acAnaka vRSTikAya paDe to jeTalA bhAgane khAI lIdhela hoya tene khAIne ane vadhelA bhAgane laIne tene hAthathI DhAMkIne athavA te bhAgane chAtIthI vaLagADIne rAkhe athavA kAkhamAM chupAvIne rAkhe. ema karyA pachI gRhasthoe pitAne mATe samyak prakArathI je ghara Dhakela hoya te tarapha jAya athavA vRkSanA mULa (nIce) tarapha jAya. je hAthamAM bhajana hoya te hAthathI je rIte pANInAM TIpAMthI ke kuvArA vagerethI virAdhanA na thAya te rIte pravRtti kare. mUlya : / vAsAvAsaM pajjosaviyANaM pANipaDiggahiyassa bhikkhussa jaM kiMci kaNagaphusiyamittaM pi nivaDai no se kappai bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA // 255 // artha: varSAvAsamAM rahelA karapAtrI bhikSukane kaNa mAtra paNa sparza thAya e rIte atyaMta haLavA chAMTA AvatA hoya tyAre bhajana ke pANI mATe gRhasthanA gharanI tarapha nIkaLavuM ke praveza karavo te kalpatuM nathI, ma0 - vAsAvAsaM pajjosaviyANaM paDiggahadhArissa bhikkhussa no kappai vagghAriyavuhikAyaMsi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 vA nimitta vA vittie vA, kappara se appavuTThikAryasi saMtaruttaraMsi gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA vittittavu vA // 236 // kalpasUtra artha : varSAvAsamAM rahelA pAtradhArI bhikSukane avicchinna dhArA ( vagyAriya vudbhikAyaMsi ) 13 varasAda varasI rahela hoya tyAre bhAjana ane pANInA mATe gRhapatinA kuLa tarapha javuM kalpatuM nathI ane praveza karavAnu kalpatuM nathI, gheADI varSA (alpa varSA ) varasI rahela hoya tyAre aMdara sutarAu vasra ane tenA upara unanuM vasra ADhIne rajoharaNa ane pAtrane kapaDAMthI DhAMkIne bhAjanane mATe athavA pANIne mATe gRhapatinA kuLa tarapha nIkaLavuM ke praveza karavA lye che. vivecanaH prastuta pAThamAM zeradAra varasAda avicchinna dhArAthI varasI rahela hAya te samaye bhikSA mATe javAneA niSedha karela che ane AgaLa haLavA varasAdamAM javAmAM anumati ApI che. pAThamAM saMtattarasi zabda Avela che. A zabda AcArAMga4 ane uttarAdhyayana 5 mAM paNa maLe che paraMtu tyAM prakaraNa anusAra TIkAkAroe bIje atha karela che, ahIMyA kalpasUtranA cUrNikAra ane TippaNakAroe bIjo artha karela che: (1) sutaranu vajra ( 2 ) roharaNa ane (3) pAtra tathA uttara zabdanA be artha karela che (1) kAmaLI ane (2) upara ADhavAnu uttarIya vasra. 16 sArAMza e che ke halakA varasAdamAM aMdara sUtaranuM vajra ane upara unanuM vasra ADhIne bhikSA mATe jAya. Adhuniyukti, dhasaMgraha vRtti ane yogazAstra snApajJavRtti kha mAM paNa prastuta paraMparAnA ullekha karela che, paraMtu AcArAMgamAM tivravesIya vAsa vAsamALa peDhA' dvArA oradAra varSAmAM javAne niSedha karela che. dasavaikAlikamAM paNa 'na rennavAse vasaMte' pAThamAM spaSTa rUpamAM varasAda varasatI vakhate bhikSA mATe javAneA niSedha che, agastyasi hasthavira 2 jinadAsa mahattara 13 ane AcArya haribhadre paNa temanI ane TIkAmAM batAvela che ke bhikSAnA kALa thatA jo varasAda thai rahela hAya tA bhikSuka 16 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 361 bahAra na nIkaLe. bhikSA mATe nIkaLyA pachI je varasAda varasavA lAge to DhaMkAyelA sthAnamAM UbhA rahI jAya, AgaLa na jAya. te prakaraNanA saMdarbhamAM alpavRSTimAM javAno ullekha thayela nathI, paraMtu niSedha ja che. tIvra vRSTi dhumasa rapa ane jhAkaLa paDI rahela hoya te vakhate na javuM ane alpa vRSTimAM javuM te zramaNAcAranI vidhi anusAra kayI rIte saMgata hoI zake che? te gItArtha zramaNa ane Agama marmajJone mATe vicAraNIya che. amArI daSTie varSomAM bhikSA mATe javAnI paraMparA vizuddha zramaNAcAranI paraMparA nathI. mUla: vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMthassa niggaMthIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThassa nigijhiya nigijjhiya buTikAe nivaejjA kappar3a se ahe ArAmaMsi vA ahe uvassayaMsi vA ahe viyaDagihaMsi vA ahe rukkhamUlaMsi vA uvAgacchittae, tattha se puvAgamaNeNaM puvvAutte cAulodaNe pacchAutte bhilaMgasUve kappai se cAulodaNe paDiggAhittae no se kappai miliMgasUve paDiggAhittae, tattha se puvAgamaNeNaM puvAutte bhiliMgasUve pacchAutte cAulodaNe kappai se miliMgasUve paDiggAhittae no se kappai cAulodaNe paDiggAhittae, tattha se puvAgamaNeNaM do vi puvAuttAI vaTaMti kappaMti se do vi paDiggAhittae, tattha se puvAgamaNeNaM do vi pacchAuttAI no se kappaMti do vi paDiggAhittae, je se tattha puvAgamaNeNaM puvAutte se kappai paDigAhittae, je se tattha puvvAgamaNeNaM pacchAutte se no kappai paDiggAhittae // 257 // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 362 artha: varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI IcchAthI gRharacanA kaLamAM praveza karelA nirgatha ane nircathIone rahI rahIne thoDA thoDA samaye varSo paDI rahela hoya tyAre bagIcAmAM athavA upAzrayamAM athavA vikaTa gRhamAM (cArAmAM) ke jyAM gAmanA loko ekatra thaIne bese che te sabhA bhavanamAM athavA vRkSa nIce javAnuM kalpa che. te uparyukta sthAne upara gayA pachI tyAM je pahoMcyA pahelAMja taiyAra karela khAnuM dhAvaNu maLatuM hoya te nirgatha ane nigraMthIo grahaNa karI zake che. tenA pahoMcyA pachI taiyAra karela "bhiliMgasUpa" arthAta masuranI dALa, aDadanI dALa, ke telavALuM sUpa maLatuM hoya to cAvalanuM dhAvaNa levAnuM te kahyuM che, paNa bhiliMga supa levAnuM kalpatuM nathI. - tyAM je zramaNanA pahoMcyA pahelAM ja taiyAra karela bhiliMga sUpa maLatuM hoya ane cAvala dhavaNa tenA pahoMcyA pachI taiyAra kareluM prApta thatuM hoya to tene bhiliMga sUpa levAnuM ka9pe che, paNa cikhAnuM dhAvaNa levAnuM kalpatuM nathI. tyAM pahoMcyA pahelAM ja je banne vastuo taiyAra karelI maLatI hoya tyAre tene banneya vastuo levAnuM ka9pe che. tyAM pahoMcyA pahelAM je baMne vastuo prAraMbhathI ja taiyAra karelI na maLatI hoya ane temanA pahoMcyA pachI taiyAra karelI prApta thatI hoya, te tene baMne vastuo levAnuM kalpatuM nathI. tyAM pahoMcyA pahelAM je vastuo taiyAra karela hoya che te levAnuM karSe che paNa pahoMcyA pachI taiyAra karelI vastu levAnuM kalpatuM nathI. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThassa nigijjhiya nigijjhiya vuTTikAe nivaejA kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe uvastayaMsi vA Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ likSAyarI alpa : ahe viDahiMsi vA ahe rukkhamUlasi vA uvAgacchittae, no se kappas puvvagahieNaM bhattapANeNaM velaM uvAiNA vittae, kappar3a se puvvAmeva viyaDagaM bhoccA piccA paDiggahagaM saMlihiya saMlihiya pamajiya pamajiya egAyagaM maMDagaM kaTTa jAva sese sUrie jeNeva uvassae teNeva uvAgacchittae, no se kappa taM syaNi tattheva uvAyaNAvittae // 258 // artha : varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI vRttithI gRhasthanA kuLamAM praveza karelA nigraMtha ane nigraMthIone jyAre rahIrahIne varasAda varasI rahela hoya tyAre kAM te bagIcAnA mULa nIce (bAganI dIvAlanI chAyAmAM) ke jyAM chAMTA na lAge athavA upAzrayanI nIce athavA vikaTagRha nIce athavA vRkSanA mULanI nIce cAlyA javAnu ka2e che, tyAM gayA pachI pahelethI lAvela AhArapANIne rAkhIne, samayane naSTa karavAnuM kalpatuM nathI. tyAM pahoMcatAM ja vikaTaka (nirdoSa AhAra pANI)ne khAI pIne pAtrane sApha karIne ekI sAthe samyak prakArathI bAMdhIne sUrya avaroSa rahe tyAM sudhImAM upAzraya tarapha javAnu ka2e che, paraMtu tyAM te rAtri pasAra karavAnuM 5tuM nathI, mUlaH 363 vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyaDiyA aNupaviTThassa nigijjhiya nigijjhiya buDikAe nivaijjA kappara se ahe ArAmaMsi vA ahe uvastayaMsi vA jAva uvAgacchittae tattha no kappara egassa ya niggaMthassa egAe ya nimgaMthIe egayao cittie, tattha no kappara egassa naggaMthassa doNha ya niggathINaM egayao ciTThittae, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra tattha no kappai doNha ya niggaMthANaM egAe ya niggaMthIe egayao cihittae, tattha no kappai doNha ya niggaMthANaM doNha ya niggaMthINaM egayao cihittae, atthi yA ittha kei paMcamae khuDDae vA khuDDiyA vA annesiM vA saMloe sapaDiduvAre evaNhaM kappai egayao cihittae // 259 // artha: varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI vRttithI gRhasthanA kuLamAM praveza karelA nigraMtha ke nircathIone jyAre rahI rahIne AMtarA sahita varasAda paDI rahela hoya tyAre temane kAM te bagIcA nIce ke upAzrayanI nIce yAvatuM cAlyA javAnuM ka9pe che, (1) tyAM te ekalA sAdhune ekalI sAdhvInI sAthe maLIne rahevAnuM kalpatuM nathI (2) tyAM te ekalA nigraMthane be nircathIonI sAthe maLIne rahevAnuM kalpatuM nathI 3) tyAM be nircane ekalI nircathInI sAthe maLIne rahevAnuM kalpatuM nathI (4) tyAM be nirca e be nigraMthIo sAthe maLIne rahevAnuM kalpatuM nathI. tyAM koI paNa pAMcamAnI sAkSI rahevI joIe. bhalene te kSullaka hoya ke kSullakA hoya athavA bIjAe temane dekhI zaktA hoya, bIjAonI dRSTimAM teo AvI zaktA hoya athavA gharanI cAreya bAjunA dvAra khullA hoya tyAre e rIte temane ekalA rahevAnuM ka9pe che. 28 mUlsa - vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaDissa nigijjhiya nigijjhiya buTikAe nivaejA kappai se ahe ArAmaMsi vA ahe uvassayaMsi vA uvAgacchittae, tattha no kappai egassa niggaMthassa egAe Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- bhikSAcarI kahyuM : * 365 365 ya agArIe egayao cihittae, evaM caubhaMgo, atthi yA ittha kei paMcamae there vA theriyA vA annesiM vA salote sapaDiduvAre evaM kappai egayao cihittae // 260 // artha: varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI vRttithI gRhasthanA kuLamAM praveza karelA nigraMthane jyAre rahI rahIne AMtare AMtare varasAda paDI rahela hoya tyAre tene kAM to bagIcAnI chAyAmAM ke upAzrayanI nIce javAnuM ka9pe che. tyAM ekalA nigraMthane ekalI mahilAnI sAthe maLIne rahevAnuM ka5tuM nathI. tyAM paNa sAthe maLIne nahi rahevAnA saMbaMdhamAM pUrva sUtranI mAphaka cAra bhAMgA samajI levA joIe. tyAM pAMcamAM koIpaNa sthavira athavA sthavira hovI joIe athavA bIjAonI daSTithI dekhAI zake evuM hovuM joIe athavA gharanA cAreya taraphanAM dvAra khullA hevAM joIe, e rIte tene ekalA rahevAnuM kalpa che. evaM ceva niggaMthIe agArassa ya bhANiyadhvaM // 261 // artha ane eja rIte ekalI nigraMthInI ane ekalA gRhasthane maLIne rahevAnA saMbaMdhamAM cAra bhAga samajavA joIe. vivecana prastuta vidhAna vyavahAra zuddhi ane brahmacaryanI vizuddhine mATe karavAmAM AvyuM che. brahmacArI sAdhake satata jAgarUka rahevAnI AvazyaktA che. jarA jeTalI, asAvadhAnI paNa sAdhakane paMthathI vicalita karI zake che. tethI zAstrakAre sajAga rahevAnI preraNA Apela che. bIjI vAta sAdhaka svayaM bhale ne jAgRta hoya paraMtu agara je vyavahAra azuddha hoya te evA sthAnamAM paNa na rahevuM joIe. mUja - vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMdhINa vA aparinnaeNaM aparinayassa aTThAe asaNaM vA Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra 366 pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA jAva paDiggAhittae, se kimAhu bhaMte ? icchA paro apaDinnate bhuMjijjA, icchA paro na muninA | 262I . arthaH varSAvAsamAM rahelA nircathake nigraMthIone bIjA koIne kahyA vinA athavA bIjAone sUcanA karyA vinA temane mATe anna-pANI khAdima ke svAdima cAreya jAtano AhAra lAvavAnuM kalpatuM nathI. mana - he bhagavana! A prakAre kema kahevAmAM Ave che? uttara:- he ziSya! bIjA dvArA kahyA sivAya ke bIjA dvArA sUcanA ApyA sivAyane lAvavAmAM Avelo AhAra vagere je tenI IcchA thaze te khAze. je IcchA nahi thAya to te khAze nahi arthAta bIjAo mATe pUchayA vinA ke bIjAonA kahyA vagara AhAra vagere lAvavo na joIe. kema ke pUchyA vinA lAvavAmAM Avelo AhAra je tenI IcchA na hoya ane IcchA vinA te khAya che, tyAre kAM te tene roga thaI jaze ane je te nahi khAya te pariSThAvana deSa lAgaze. mUlya - vAsAbAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA udaulleNa vA sasagiddheNa vA kAeNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM bA AhArittae // 263 // arthAta varSAvAsamAM rahelA nigraMtha ke nigraMthIone tenA zarIra uparathI pANI paDatuM hoya athavA tenuM zarIra bhInuM hoya tyAM sudhI anna pANI khAdima (phaLaphaLAdi) ke svAdima khAvAnuM kalpatuM nathI. mUcha:-- se kimAhu bhaMte ? satta siNehAyataNA, taM jahA-pANI, pANIlehA, nahA, nahasihA, bhamuhA, aharohA, uttaroTThA / aha Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 367 puNa evaM jANejjA-vigaoae se kAe chinnasiNe he evaM se kappai asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vArittA + 24 .. prazna: he bhagavana! kayI daSTithI Apa ema kahe che? uttara : zarIramAM sAta bhAga snehAyatana batAvavAmAM Avela che arthAta zarIramAM sAta bhAga evA che ke jyAM pANI TakI rahe che. jevA ke (1) baMne hAthe (2) baMne hAthanI rekhAo (3) nakha (4) nakhanA agrabhAga (5) baMne bhramara (bhavAM) (6) nIcenA heTha arthAtu dADhI (7) uparanA hoTha arthAta mUcho. jyAre nigraMtha ane nigraMthIone e mAluma paDe ke have mArA zarIramAM pANInI bhInAza bilakula rahela nathI, tyAre tene anna, pANI khAdima ane svAdimane AhAra karavAnuM kahyuM che. ---* ADa sUkSma vAsAvAsaM pajjosaviyANaM iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA imAiM aTTa suhumAiM, jAiM chaumattheNaM niggaMtheNa bA niggathIe vA abhikkhaNaM abhikkhaNaM jANiyavvAiM pAsiyavvAI paDilehiyabvAiM bhavati taM0 pANasuhumaM paNagasuhuma bIyasuhumaM hariyasuhumaM pupphasuhumaM aMDasuhumaM leNasuhumaM sinnehsuhumN||265; artha: ahIM (nigraMtha zAsanamAM) varSAvAsa rahelA nigraMtha ane nircathIoe A ATha sUkSma jANavA yogya che. pratyeka chadmastha nigraMtha ke nikathIoe pharI-pharIne samyak prakArathI ATha sUkSma (AgamathI) jANavA yogya che. cakSuthI jevA yogya che ane sAvadhAnIpUrvaka pratilekhanA karavA yogya che jevA ke (1) prANasUkSma (2) panakasUkSma (3) bIjasUkSma (4) haritasUkSma (5) puSpasUkSma (6) aMDasUkSma layasUma ane (8) snehasUkSma, Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 kalpasUtra mUla:-- se kiM taM pANasuhume ? pANasuhame paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe. nIle, lohie, hAlidde, sukkile, atthi kuMthU aNudharI nAmaM jA ThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANa vA NiggaMthINa vA no cakkhuphAsaM havamAgacchai, jA aTTiyA calamANA chaumatthANaM cakkhuphAsaM havvamAgacchai, jA chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA abhikkhaNaM abhikkhaNaM jANiyavvA pAsiyavvA paDilehiyavvA bhavai, settaM pANasuhume 1 // 266 // artha : prazna:- bhagavana! te prANusUkSma zucha? uttaraH prANusUkSma arthAta atyaMta bArika je sAdhAraNa nethI na dekhI zakAya tevA be IMdriya vagere sUkSma prANI. prANasUkSmanA pAMya 412 yatAvasa cha. 1 (1) 425 2ganA sUkSmA (2) dIkSA raMganA sUkSmaprANI (4) pILA raMganA sUkSmaprANI (5) sapheda raMganA sUkSmaprANI, anurjarI kaMthavA nAmanuM sUkSmaprANI ke te je thira hoya, cAlatuM pharatuM na hoya tyAre cha6mastha nigraMtha ke nigraMthinInI daSTimAM tarata AvI zakatuM nathI. je te sthira na hoya. cAlatuM pharatuM hoya tyAre chadamarI nigraMtha ane nirca thinIne tarata ja dASTagocara thaI zake che. tethI chadmastha nirgatha ane nigraMthIo e tene vAraMvAra jANavA joIe, jevA joIe, sAvadhAnIthI tallInatA pUrvaka pratilekhanA karavI joIe. A prANasUkSmanI vyAkhyA thaI mula: se kiM taM paNagasuhame ? paNagasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe, nIle, lohie, hAlidde, sukkile, atthi paNagasuhume taddavvasamANavannae nAmaM paNNatte, je chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA jAba paDilehiyavve bhavati, se ttaM paNagasuhume 2 // 267 // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kahyuM : 369 artha prana:- he bhagavana! te panakasUkSma zuM che? uttaraH atyaMta bArIka je netrathI na dekhI zakAya tevI lIla phUga (vALa) panakasUkSma che. panakasUkSmanA pAMca prakAra batAvela che. jevA ke: (1) kRSNapanaka (2) lIlIpanaka (3) lAlapanaka (4) pILIpanaka ane (5) saphedapanaka. tAtparya e che ke lIla, phUga, phUgI, sevALa ke je atyaMta bArIka hoya che, te vastunI sAthe maLelI hovAnA kAraNe tenA jevA raMganI hoya che tethI te tarata ja dekhI zakAtI nathI. tethI chadmaraNe nirgatha ane nirgathIe samyak prakArathI jANavI joIe. jevI joIe ane tenI pratilekhanA karavI joIe. A che panakasUmanI vyAkhyA. mU8: se kiM taM bIyasuhume ? bIyasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe jAva suskille, atthi bIyasuhume kaNNiyAsamANavannae nAmaM paNNatte, je cha umattheNaM niggaMtheNaM vA niggaMthIe vA jAva paDilehiyavve bhavai. se taM bIyasuhume 3 // 268 // artha: prIna he bhagavAna! bIja sUkSma zuM che? uttaraH je bIja sAdhAraNa netrathI na joI zakAya te bIjasUkSma che. te bIjasUkSma pAMca prakAranA che: (1) zyAma bIja sUkSma (2) lIlAM bIjasUkSma (3) lAla bIjasUkSma (4) pILAM bIjasUkSma (5) sapheda bIjasUkSma. nAnAthI nAnA kaNanA samAna raMgavALAM bIjasUkSma kahela che arthAta jevA raMganAM annanA kaNa hoya tevA ja raMganA bIja sUkSma hoya che. chamarI nigraMtha ke nigraMthIe tene vAraMvAra jANavA joIe ane pratilekhanA karavI joIe. A bIjasUmanI vyAkhyA thaI mUlya : se kiM taM hariyasuhume ? hariyasuhume paMcavihe pannatte, taM Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 kalpasUtra jahA-kiNhe jAva sukille. asthi hariyasuhame puDhavIsamANavannae, je chaumattheNa niggaMtheNaM vA niggaMthIe vA, abhikkhaNaM abhikkhaNaM jANiyavve jAva paDilehiyavve bhavai, se taM hariyasuhume 4 // 269 // artha: he bhagavAna! te haritasUkSma zuM che? uttaraH harita arthAta abhinava utpanna thayela atyaMta bArIka netrethI paNa na nihALI zakAya tevuM harita te haritasUkSma pAMca prakAranAM kahevAmAM Avela che. te jevAM ke: (1) kRSNa haritasUkSma (2) lIlAM harita sUkSma. (3) lAla harita sUkSma (4) pILAM haritasUkSma (5) sapheda harita sUkSma. A harita sUkSma pRthvI upara utpanna thAya che. je pRthvIne jevo raMga hoya che, tevI ja raMganA te haritasUkSma hoya che. chamI nigraMtha ane nigraMthIe temane vAraMvAra jANavA jevA ane pratilekhanA karavI joIe. A haritasUkSmanuM kathana thayuM. H4: - se kiM taM pupphasuhume? puphphasuhume paMcavihe pannatte, taM jahA-kiNhe jAva sukkille. atthi pupphasuhume rukkhasamANavanne nAmaM pannatte, je chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA abhikkhaNaM abhikkhaNaM jANiyavve jAva paDilehiyavve bhavati, se ttaM pupphasahame 5 // 270 // artha: he bhagavana! te puSpasUkSma zuM che? uttaraH je puSpa atyaMta bArIka hoya, sAdhAraNa netrathI na nihALI zakAtuM hoya. jevI rIte vaDa, uMbarA vagerenAM kula zvAsamAtrathI jenI virAdhanA thaI zake te puSpasUkSma hoya che. te puSpasUkSma pAMca prakAranAM Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 371 che. (1) kRSNa puSpasUkSma (2) lIlAM puSpasUkSma (3) lAla puSpasUkSma (4) pILA puSpasUkSma (5) sapheda puSpasUkSma, AvAM puSpasUkSma je vRkSa upara utpanna thAya che te vRkSanA raMganA jevAM ja ragavALA hoya che, chadmastha nigraMtha ane ni thIe temane samyak prakAre jANavAM joIe, jovAM joIe ane pratilekhana karavu joie. A puSpasUkSmanuM vivecana thayuM. mU se kiM taM aMDasuhume ? aMDasahame paMcavihe pannatte, taM jahA usaMDe ukkaliyaMDe pipIliyaMDe haliyaMDe hallohaliyaMDe, je chaumattheNaM niggatheNa vA niggaMthIe vA jAva paDilehiyavve mavadda, te tta aMtamuttune 6 // 271 // artha: prazna--he bhagavan! te aDasUkSma zuM che? uttara - je IMDA atyaMta khArIka hAya, AMkhAthI paNa na dekhI zakAya te aDasUkSma che, aDasUkSma pAMca prakAranA che. jevA ke: (1) madha-mAkhI vigere DaMsa devA vALAM prANIonAM IMDA (ra) karoLiyAnA IMDA, kIDIonA IMDA (4) chipakalInA IMDA (5) kAciMDA (giragiTa)nA IMDA, chadmastha nigraMtha ane nigraMthIe A IMDA samyak prakAre jANavAM joIe, jevA joIe ane pratilekhana karavuM joIe. A DasUkSmanu' vivecana thayuM. mU #################### se kiM taM leNasuhume ? leNasuhume paMcavihe pannatte, taM jahA - uttiMgaleNe bhiMguleNe ujjue tAlamUlae saMvokkAvaTTe nAmaM paMcame, je chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA abhikkhaNaM abhikkhaNaM jANiyavve jAva paDilehiyavve vA bhavai se taM hemudume 7 // 272 ', Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 kalapasUtra artha: prana-he bhagavana! layanasUkSma zuM che? uttara - leNu (layana) arthAta bila (chidra) ke je atyaMta bArIka hovAthI sAdhAraNa AMkhethI dekhI na zakAya te layana sUkSma che. layanasUkSmanA pAMca prakAra che: (1) gadheyA (gheradA) vagere jIve potAne rahevA mATe pRthvImAM jamIna khodIne bila (bheNu) banAve che te UMniMgaleNu che. (2) pANI sUkAyA pachI jyAM moTI moTI tirADe paDI gaI hoya temAM bheNa dara) banAvavAmAM Avela hoya te bhiMguleNu che. (3) bilaNa (4) tADanAM mULa jevI AkRtivALA bila ke je uparathI saMkucita ane aMdarathI vistRta hoya che te tAlamUlaka che. (5) zaMkha jevI AkRtivALA je bila hoya che te saMbUkAvarta jevAM ke bhamarALa bheNu, chadmastha nirgatha ane nirgathIe AvA bheNa vAraMvAra jANavA jevAM ane pratilekhana karavA yogya che. A leNu sUkSmanuM vivecana thayuM. mU6:se kiM taM siNehasuhume ? siNehasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-ussA himae mahiyA karae harataNue. je chaumattheNaM niggaMtheNa vA niggaMthIe vA jAva paDilehiyatve bhavai, se taM siNehasuhume 8 // 273 // artha ana-te sneha sUkSma zuM che? uttara: sneha arthAta AdratA ke je AdratA taratamAM daSTigocara na thAya (jevI ke dhummasa, karA, barapha, jhAkaLa vagere) te snehasUkSma che. snehasUkSma pAMca prakAranAM che: (1) esa (jhAkaLa) (2) hima (3) dhUmmasa (4) kare (5) hariyALI bhUmimAMthI nIkaLIne ghAsanA agrabhAga upara jAmelAM pANInAM sUkSmaNUMda, chatmastha nirgatha ane nirgathIe A pAMca sneha sUkSma sArI rIte jANavAM, jevAM ane pratilekhana karavA yogya che. e rIte A ATha sUnuM vivecana thayuM. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ libhAyarI pa mUla : vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhu icchijjA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA no se kappai aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA theraM vA pavattiM vA gaNi vA gaNaharaM vA gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kAuM viharai, kappai se ApucchiuM AyariyaM vA jAva jaM vA purao kAuM viharaiicchAmi NaM bhaMte! tubbhehiM abbhaNunnAe samANe gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhabhittae vA pavisittae vA, te ya se viyarejjA evaM se kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA jAva pavisittae vA, te ya se no viyarejjA evaM se no kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA / se kimAhu bhaMte ! ? AyariyA paccavAyaM jANaMti // 274 // 393 artha : varSAvAsamAM rahelA bhikSune AhArane mATe ke pANIne mATe gRhasthane ghera javAnI ke praveza karavAnI icchA hoya teA AcArya athavA upAdhyAya athavA sthavira athavA pravartaka athavA gaNa athavA gaNadhara athavA gaNAvacchedaka athavA je koI ne pramukha karIne vicaraNa karatA hoya tene pUchyA vinA te rIte karavAnu kalpatuM nathI, AcArya athavA upAdhyAya athavA sthavira athavA pravartaka athavA gaNi athavA gaNadhara athavA gaNAvacchedaka athavA jemane mukhya karIne vicare che tene pUchIne tene javAnuM ane praveza karavAnuM 2e che, bhikSu tene e rIte pUche ke: "he bhagavan! ApanI AjJA prApta thatAM gRhapatinA kuLa tarapha AhArane mATe ke pANIne mATe javAnI ane praveza karavAnI IcchA karuM chuM." e rIte pUchyA pachI je te anumati Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 kalpasUtra Ape te te bhikSane e gRhasthanAM kuLa tarapha AhArane mATe ke pANIne mATe nIkaLavA athavA praveza karavAnuM ka9pe che. jo teo anumati na Ape te bhikSane AhArane mATe athavA pANIne mATe gRhasthanAM kuLa tarapha nIkaLavAnuM ane temAM praveza karavAnuM kalpatuM nathI. anA- he bhagavana! Apa ema zA kAraNe kahe che? uttara - anumati devAmAM athavA na devAmAM AcArya pratyavAya (vina) vagairene nAgutA DAya cha, mUla: evaM vihArabhUmi vA viyArabhUmi vA annaM vA jaM kiM pi paoyaNaM, evaM gAmANugAmaM duijjittae // 275 // artha e rIte vihAra bhUmi tarapha javA mATe athavA vicAra bhUmi tarapha javA mATe athavA anya koIpaNa prayajana mATe athavA eka gAmathI bIje gAma javA vagerenI badhI pravRttio mATe A rIte anumati prApta karavI joIe. mUla: _vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU ya icchijjA annayariM vigaI AhArittae no se kappai aNApucchittA AyariyaM vA jAva gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kaTu viharai, kappai se ApucchittA NaM taM ceva-icchAmi gaM bhaMte! tumbhehiM abbhaNunAe samANe annayariM vigaI AhArittae, taM evaiyaM vA evatikkhutto vA te ya se viyarejjA evaM se kappai annayariM vigaiM AhArittae, te ya Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: se no viyarejjA evaM se no kappai annayariM vigaI aahaarttaNA se jinAdu maMte!? AriyA thavAya nAnaMti // 26 // artha : varSAvAsamAM rahelA bhikSu kAIpaNa eka vigaya khAvAnI IcchA kare teA AcArya, upAdhyAya, sthavira, pravartaka, gaNi, gaNadhara, gaNAvacchedaka athavA jemane pramukha mAnIne vicaraNa karatA hoya temane pUchyA vinA tema karavAnuM kalpatuM nathI. AcArya athavA upAdhyAya athavA sthavira athavA pravartaka, gaNi, gaNadhara, gaNAvacchedaka athavA je koIne pramukha mAnIne vicaraNa karatA hoya temane pUchIne tene e rIte karavAnu pe che, bhikSu temane A rIte pUche ke he bhagavan ! ApanI AjJA prApta thatAM hu kAIpaNa eka vigayane ATalA pramANamAM athavA ATalI vakhata khAvA icchuM chuM." e rIte pUchavAthI je te tene anumati pradAna kare tA e rIte te bhikSune kAI eka vigaya khAvAnuM 2e che, je te temane anumati na Ape te te bhikSune kAIpaNa eka vigaya khAvAnu kalpatuM nathI. prazna: he bhagavan! Apa A rIte zA kAraNe kaheA che? uttara : AcArya pratyavAya (vi)ne ane apratyavAyane arthAt hAni ane lAbhane jANatA heAya che. mU~ 35 vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhu ya icchejjA annayariM teicchaM AuTTittae, taM caiva savvaM // 277 // artha : varSAvAsamAM sthita bhikSu kAI jAtanI cikitsA karAvavAnI icchA kare tyAre te saMbaMdhamAM paNa pUrvavat jANavuM joie, - mUjaH vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhu ya icchijjA anna Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 kalpasUtro yaraM orAlaM tavokamma uvasaMpajjittA NaM viharittae, taM ceva sava . 278 artha: varSAvAsamAM rahelA bhikSa, koI jAtanA prazasta, kalyANakArI. upadravone dUra karavAvALA, jIvanane dhanya karavAvALA, maMgaLa karavAvALA, suzobhana ane moTA prabhAvazALI tapakarmane svIkAra karIne vicaravAnI IcchA kare tyAre te saMbaMdhamAM paNa pUrvavata ja kahevuM joIe. arthAta gurujanI AjJA prApta karIne ja tapa karavuM joIe. mUS: vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhu ya icchijjA apacchimamAraNaMtiyasaMlehaNAjUsaNAjhUsie bhattapANapaDiyAikkhie pAovagae kAlaM aNavakaMkhamANe viharattae vA nikkhamittae vA pavisittae vA. asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArittae vA, uccArapAsavaNaM vA parihAvittae sajjhAyaM vA karittae dhammajAgariyaM vA jAgarittae no se kappai, aNApucchittA taM ceva // 279 // arthaH varSAvAsamAM rahelA bhikSue sauthI aMtima mAraNatika saMkhanAne Azraya laIne tenA dvArA zarIrane khapAvavAnI vRttithI AhAra pANIne tyAga karIne, pAdapapagamana (vRkSanI mAphaka nizcala) thaIne mRtyunI abhilASA nahi rAkhatA vicaraNa karavAnI IcchA kare ane saMkhanAnI daSTithI gRhasthanA kuLa tarapha nIkaLavAnI ane temAM praveza karavAnI IcchA kare athavA anna, pANI, khAdima ane svAdima AhAranI IcachA kare athavA maLamUtranI pariSThApananI IcchA kare athavA svAdhyAya karavAnI IcchA kare athavA dharmajAgaraNanI sAthe jAgavAnI IcchA kare che te badhI pravRtti paNa Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcarI kalpa: 399 AcArya vagerene pUchyA vinA karavAnI ka5tI nathI. A badhI pravRttionA saMbaMdhamAM pUrva pramANe ja kahevuM joIe. mUla:-- vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhu ya icchijjA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA annayariM vA uvahiM AyAvittae vA pAyA vittae vA, no se kappai egaM vA aNegaM vA apaDiNNavittA gAhAvaikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArittae, bahiyA vihArabhUmI vA viyArabhUmi vA sajjhAyaM vA karittae, kAussaggaM vA ThANaM vA ThAittae, asthi yA ittha kei ahAsannihie ege vA aNege vA kappai se evaM vadittaeimaM tA ajjo! tuma muhuttagaM jANAhi jAva tAva ahaM gAhAvaikulaM jAva kAussaggaM vA ThANaM vA ThAittae, se ya se paDisuNijjA evaM se kappai gAhAvai taM ceva, se ya se no paDisuNijjA evaM se no kappai gAhAvaikulaM jAva kAussaggaM vA ThANaM vA ThAittae // 280 // artha: varSAvAsamAM rahelA bhikSu vasrane, pAtrane athavA kAmaLIne athavA pagaluchaNune athavA anya koIpaNa upadhine taDakAmAM tapAvavAnI IcchA kare athavA taDakAmAM vAraMvAra tapAvavAnI IcchA kare tyAre eka vyaktine athavA aneka vyaktione samyak prakAre batAvyA vinA gRhapatinA kuLa tarapha AhArane mATe athavA pANIne mATe nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM kalpatuM nathI athavA anna, pANI, khAdima ke ravAdimane AhAra Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra karavAnuM kalpatuM nathI, bahAra vihArabhUmi ke vicArabhUmi tarapha javAnuM kalpatuM nathI athavA svAdhyAya karavA kAyotsarga karavA ke dhyAnane mATe anya AsanAdithI UbhA rahevAnuM klpatuM nathI. 788 koI eka athavA aneka sAdhu je upasthita hAya temane bhikSue A rIte kahevuM joIe, "he AryA! Apa thoDA vakhata sudhI ahIM dhyAna rAkhA ke jyAM sudhI huM gRhapatinA kuLa tarapha jaIne AvuM, yAvata kAyAtsarga karIne AvuM athavA dhyAna mATe koI AsanathI UbhA rahIne AvuM, je te bhikSukanI vAtanA svIkAra kare ane dhyAna rAkhavAnI svIkRti Ape tA bhikSukane gRhapatinA kuLanI tarapha AhAra mATe athavA pANI mATe nIkaLavuM ane praveza karavuM 2e che, yAvat kAyAtsarga karavAnuM ke dhyAnane mATe kAI AsanathI UbhA rahevAnu ka2e che, jo te sAdhu ke sAdhvIe te bhikSukanI vAtane svIkAra na kare athavA dhyAna rAkhavAnI asvIkRti kare tyAre te bhikSune gRhapatinA kuLa tarapha nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM tu nathI, yAvat kAryotsarga karavA ke dhyAnane mATe kAI AsanathI UbhuM rahevuM kalpatu nathI. vivecana prastuta vidhAna aplAyanA veAnI virAdhanA na thAya ityAdi daSTithI karavAmAM Avela che, taDakAmAM vastrAne sUkavIne je zramaNa AhArAdi mATe bahAra cAlyA gayA ke sAdhanA-ArAdhanAmAM tallIna thai gayA te te vakhate kadAca varasAda AvI jAya te tenA te vastrA vagere bhInAM thaI jaze tethI pratyeka sAdhanA karatI vakhate ahiMsA ane vivekanI dRSTi rAkhavI Avazyaka che. mUO-~ vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappar3a niggaMthANa vA niggaMthINa vA aNAbhigga hiyasejjAsaNiyaM hottae, AyANametaM, aNamiggahiyasejjAsaNiyassa aNuccAkuiyassa aNaTThAbaMdhissa Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 bhikSAcarI kalpa: amiyAsaNiyasya aNAtAviyassa asamiyassa abhikkhaNaM abhikkhaNaM appaDilehaNAsIlassa appamajjaNAsIlassa tahA tahA NaM saMjame durArAhae bhavai, aNAyANametaM, abhiggahiyasejjAsaNiyassa uccAkuviyassa aTThAbaMdhissa miyAsaNiyassa AyAvissa samiyassa abhikkhaNaM abhikkhaNaM paDilehaNAsIlassa pamajjaNAsIlassa tahA tahA NaM saMjame suArAhae mavarU 2813 artha : varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIone zayyA ane Asanane abhigraha karyA vinA rahevAnuM kalpatuM nathI. e rIte rahevuM te AdAna che arthAt karmabaMdha ke deSanuM kAraNa che. - je zramaNa ane zramaNIo Asanane abhigraha karatA nathI, zavyA ke Asanane jamInathI UMce rAkhatAM nathI, vinA kAraNe ja temane bAMdhatA rahe che, pramANurahita Asana rAkhe che, Asana vagerene taDako dekhADatA nathI, pAMca samitiomAM sAvadhAnI rAkhatAM nathI, pharIpharIne pratilekhanA karatAM nathI, pramArjana karavAmAM sAvadhAnI rAkhatAM nathI, temane saMyamanI ArAdhanA karavI kaThina bane che. A AdAna (deSa) nathI ke je nirgatha ane nircathI zavyA ane Asanane abhigraha kare che. temane UMce ane sthira rAkhe che. temane prayajana vinA pharI pharIne bAMdhatA nathI. pramANu pura:sara Asana rAkhe che. zavyA tema ja Asanane taDake batAve che, pAMca samitiomAM sAvadhAna rahe che. vAraMvAra pratilekhana kare che, pramArjanA karavAmAM pUrNa sAvadhAnI rAkhe che temane saMyamanI sAdhanA karavI te sugama che. mUtraH'vaasaavaasN pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaM Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 kalpasUtra thINa vA tao uccArapAsavaNabhUmIo paDilehittae na tahA hemaMtagimhAsu jahA NaM vAsAvAsesu, se kimAhu bhaMte ! ? vAsAvAsaesu NaM osannaM pANA ya taNA ya bIyA ya paNagA ya hariyAyaNA ya bhavaMti // 282 // artha: varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIoe zauca mATe ke laghuzaMkA mATe traNa sthAnonI pratilekhana karavAnuM kahyuM che. je rIte varSARtumAM karavAnuM hoya che te ja rIte hemaMta ane grISma RtumAM karavAnuM hotuM nathI. prazna: he bhagavana! ema kaI dRSTithI kahela che? uttara varSAtratumAM mukhyapaNe iMdragapAdi ladhujIva, bIja panaka (lIlaphuga) ane harita e badhAM mukhyapaNe vAraMvAra thatAM rahe che. mUThTha:- vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA tao mattagAiM giNhittae, taMjahA-uccAramattae pAsavaNamattae khelamattae // 28 // artha: varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIone traNa pAtra grahaNa karavAnuM kahyuM che. te A rIte (1) zaucane mATe eka pAtra (2) laghuzaMkAne mATe bIju pAtra (3) kapha vagere thuMkavA mATe trIju pAtra. -- * keza loca mu : vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA paraMpajosavaNAo golomappamANamitte vi kese Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keza loca 381 taM rayaNi uvAyaNAvittae, pakkhiyA ArovaNA mAsite khuramuMDe addhamAsie kattarimuMDe, chammAsie loe, saMvaccharie vA theravA ra8AAM artha: varSAvAsamAM rahelA nirgatha ane nigraMthIone mAthA upara gAyanA rUMvADAM jeTalA paNa vALa hoya tyAre te rIte paryuSaNa pachI te rAtrinuM ullaMghana karavAnuM ka5tuM nathI. arthAta varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsanI aMtima rAtrie gAyanA rAma jeTalA paNa keza mAthA upara rAkhavAnuM kalpatuM nathI, arthAta tenA pahelAM ja kezane lonca karI levo joIe. pakhavADiye pakhavADiye AropaNa karavI joIe. asrAthI muMDA- vavAvALAe ekeka mAse mUMDAvavuM joIe, kAtarathI muMDAvavAvALAe paMdara divase maMDAvavuM joIe, locathI muMDana thavAvALAe cha mAse muMDana thavuM joIe ane sthavirAe vArSika lonca karavo joIe. vivecanaH hAthathI kheMcI kADhIne vALane kADhavA te keza loca che. badhA tIrthakara pravajyA grahaNa karatI vakhate potAnA hAthathI paMcamuSTi loca kare che. bhagavAna zrI RSabhadeve cAra muSTi loca kIdhe hato (kalpasUtra 195) te kAraNe evI paraMparA bhagavAna RSabhadevathI cAlI AvI rahela che. leca ugratA che. kaSTa sahiSNutAnI ghaNI moTI koTI che. AcArya haribhadra dazavaikAlika vRttimAM locane kAya-phleza mAnela che. te saMsAraviraktinuM mukhya kAraNa che, kAya-phlezanA vIrAsana, ukakkaDa Asana ane loca te mukhya bheda che tathA loca karavAthI (1) nirlepatA (2) pazcAta pachInA) karma varjana (3) puraH karma varjana (4) kaSTasahiSNutA. A cAra guNa prApta thAya che. 33 prastuta sUtramAM ema batAvavAmAM Avela che ke saMvatsarI pUrva loca avazya karavo joIe. lonca karavAnA thoDAka hetu cUrNa ane vyAkhyA sAhityamAM A rIte batAvavAmAM Avela che. (1) keza thavAthI Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 ka9pasUtra aSkAyanA jIvonI hiMsA thAya che (2) bhiMjAvAthI ja utpanna thAya che. (3) khaMjavALavAthI zramaNa tene nAza kare che. (4) khaMjavALavAthI mAthAmAM nakha lAgI jAya che. (5) je koI muni sura (admA) thI ke kAtarathI vALa kapAve che tyAre tene AjJAbhaMgane deSa lAge che. (6) ema karavAthI saMyama ane AtmA baMnenI virAdhanA thAya che. (7) ja marI jAya che. (8) vALaMda temanA astra ane kAtare sacitta jaLathI sApha kare che. te kAraNe pazcAta karmadoSa thAya che. (9) jaina zAsananI avalehanA thAya che. A hetuone lakSamAM rAkhIne muni kezane hAthathI kheMcI kADhe te ja temanA mATe zreyaskara che. prastuta sUtramAM ApavAdika sthitine ullekha karavAmAM Avyo che. paraMtu jaina dharmanA marmane samajavA mATe utsarga ane apavAda mArgane samajavA Avazyaka che. AgamamAM keTalAye vidhAna utsargamArganA che ane keTalAye vidhAna apavAda mArganA che. apavAda mArganA vidhAnane jyAre utsarga mArganuM rUpa ApI devAmAM Ave che, tyAre arthane anartha banI jAya che. zramaNane mATe hAthathI kezaloca kara te utsarga mArga che. tenA mATe anivArya che ke te leca kare paraMtu roga vagerenI vizeSa paristhimAM apavAda rUpathI charI, kAtara, vagere anya sAdhanene paNa upayoga karI zakAya che. paraMtu e yAda rAkhavuM joIe ke te utsarga mAga nathI. -- * kaTheravANu kSamApanA mUlya: vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vadittae jo NaM niggaMtho vA 2 paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vayai se NaM akappeNaM ajjo! vayasI ti vattave siyA, jo NaM niggaMtho vA 2 paraM Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 kaThoravANI: samApanA pajjosavaNAo ahigaraNaM vayai se NaM nijjUhiyavve niyA 28phA. artha : varSAvAsamAM rahelA nirgatha ane nircathIoe paryuSaNa pachI adhikaraNavALI arthAta hiMsA, asatya vagere dothI dUSita vANI bolavAnuM kalpatuM nathI. je nirgatha ane nirgathI paryuSaNa pachI evI adhikaraNavALI vANI bele teNe A rIte kahevuM joIe. "he Arya ! AvI jAtanI vANI belavAne AcAra nathI je Apa belI rahyA che. te akalpanIya che. Apane evo AcAra nathI, je nirgatha ane nirgathI paryuSaNA pachI paNa adhikaraNavALI vANI bele che tene ga7thI bahAra karI devA joIe. vivecanaH adhikaraNavALI vANIne prayoga sAdhu ane sAdhvIe jo ke paryuSaNathI pahelAM paNa na karavuM joIe, paraMtu bAdamAM te karavo ja na joIe. paryuSaNa pahelAM adhikaraNavALI vANIne prayoga karavAmAM Avela hoya te paryuSaNanA avasara upara adhyavasAya vagerenI viziSTa nirmaLatA thavAthI kSamApanAne prasaMga sahaja rIte prApta thaI zake che paraMtu, paryuSaNanI bAdamAM tevI nirmaLatAne prasaMga durlabha bane che, saMbhavita rIte evA vicArathI AvuM vidhAna karavAmAM Avela che. zramaNa zramaNInuM kartavya che ke je divase evI vANIne prayoga thaI jAya te divase tene mATe kSamApanA karI le. : - vAsAvAsaM pajjosaviyANaM iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA ajjevakakkhaDe kaDae vuggahe samuppajjijA seherAiNiya khAmijjA, rAiNie vi sehaM khAmijA, khamiyavvaM khamAveyavvaM, uvasamiyavvaM uvasamAveyavvaM, sammuisaMpucchaNAbahuleNaM hoyavvaM, Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 - kalpasUtra jo uvasamai tassa atthi ArAhaNA, jo na uvasamai tassa natthi ArAhaNA. tamhA appaNA ceva uvasamiyaThavaM, se kimAhu mati !? 3vasamAraM tu sAmago ra8dhA ' arthaH nizcita rIte varSAvAsa rahelA nirca ane nigraMthIone Aje ja, paryuSaNane divase ja karkaza ane kaTu kaleza utpanna thayela hoya te zaikSa-nAnA zramaNa rAtmika gurUjana zramaNane khamAvI le ane rAtvika (gurujana) paNa zaikSane khamAvI le. khamavuM, khamAvayuM, upazamavuM ane upazamAvavuM. kalahanA vakhate zramaNe sanmati rAkhIne samyapha prakArathI paraspara pRcchA karavAnI vizeSatA rAkhavI joIe. je (kaSAyonuM) upazamana kare che tenI ArAdhanA thAya che ane je upazamana karatA nathI tenI ArAdhanA thatI nathI jethI pote jAte upazama (zAMti) rAkhavo joIe. prazna: he bhagavan! ema zA kAraNe kahyuM che? uttaraH zramaNatvane sAra upazama ja che. tethI tema kahela che. vivecanaH zramaNa dharmane sAra upazama che. kSamA che. krodha, vigraha (jhagaDe) vagere thavuM te to eka mAnavIya durbaLatA che. paraMtu thayA pachI tenAthI manamAM gAMTha bAMdhI rAkhavI te sauthI moTo Amika deSa che te kAraNe te vAta upara baLa devAmAM Avela che ke paryuSaNanA divase tenAthI pahelAM ane bAdamAM paNa je divase paraspara kaThora kaDavA zabdothI kalaha thaI gayuM hoya, laDAI jhagaDo thaI gayo hoya tyAre nAnAe tarata ja moTA pAse jaIne vinayapUrvaka khamAvavuM joIe ane je moTAothI kadI bhUla thayela hoya te temaNe nAnAne snehapUrvaka khamAvavuM joIe. mUlamAM "khamiyavaM" "khamAveyavaM" dvArA be vAtone nirdeza karela che. bIjAonA kaTuvacana vagerene pite khamavA-sahana karavAM joIe. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 kaThoravANI: kSamApanA ane potAnAM kaTuvacana dvArA bIjAone khamAvavAM joIe ane svayaM pitAne upazAMta karavA joIe tathA bIjAone paNa upazAMta karAvavA joIe. je sAdharmikomAM paraspara kalaha zAMta na thAya tyAre tenAthI tenAM tapa, niyama, brahmacarya, svAdhyAya vigere jJAna, darzana, cAritranI hAni thAya che. saMsAranI vRddhi thAya che ane lokomAM enI aprIti azraddhA utpanna thAya che. te kAraNe bhagavAne kahyuM che-zramaNa dharmane sAra upAma-zAMti che. paraspara kSamAnI yAcanA karavAthI AtmAmAM prasannatAnI anubhUti thAya che. 34 mUlya : vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA tao uvassayA giNhittae, veubbiyA paDilehA sAijjiyA pamajjaNA // 287 // artha: varSAvAsamAM rahelA nirgatha ane nircathIoe traNa upAzrayane grahaNa karavAnuM kahyuM che. traNa upAzrayamAMthI be upAzrayanI pratidina samyapha rIte pratilekhanA karavI joIe ane je upAzrayane upayoga karavAmAM Ave che tenI pramArjanA karavI joIe. vivecanaH varSAvAsamAM jIvonI utpatti adhika mAtrAmAM thAya che. saMbhava che ke je sthAnamAM zramaNa avasthita hoya te sthAna upara jIvonI utpatti thaI gaI te teNe je be anya sthAnenuM avagraha laIne rAkhela che temAM te jaI zake. je varSAvAsa pahelAM avagraha na lIdhe hoya te varSAvAsamAM anya sthAna upara rAtri-nivAsa karI zakatA nathI. tethI traNa makAnanuM vidhAna karela che ane sAthe tenI pratilekhana karavAnuM paNa. pratilekhanA vakhatanuM sUcana karatAM cUrNikAre kahela che. bhikSA vakhate bahAra jatAM pUrvAhana (savAra)mAM athavA sAyaMkALa (tAliya) sudhI divasamAM eka vAra avazya pratilekhanA karavI joIe.35 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 kalpasUtra mUlya: vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA annayariM disaMvA aNudisaM vA avagijjhiya bhattapANaM gavesittae, se kimAhu bhaMte ? osannaM samaNA vAsAsu tavasaMpauttA bhavaMti, tavassI dubbale kilaMte mucchijja vA pavaDija vA tAmeva disaM vA aNudisaM vA samaNA bhagavaMto paDijAgaraMti 288aaaa artha: varSAvAsamAM rahelA nirgatha ane nircathIoe kaI eka nizcita dizA ke vidizAne uddeza karIne bhAta pANI mATe gaveSaNa karavAnuM kalpa che. - prazna - he bhagavana! ema kaI rIte kahela che? uttara - zramaNa bhagavate varSARtumAM adhikatara tapamAM samyapha prakArathI joDAyelA hoya che. tapasvI evA to zarIrathI durbaLa ane thAkelA hoya che, kadAcita te mArgamAM mUrchAne prApta thaI jAya ke paDI jAya tyAre je te eka nizcita dizA ke vidizAmAM gayeluM hoya te te bAju zramaNa bhagavaMta tapasvInI khoja karI zake che. vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANaM vA niggaMthINa vA jAva cattAri paMca joyaNAiM gaMtuM paDiyattae, aMtarA vi se kappai vathae, no se kappai taM rayaNi tattheva uvAyaNAvittae // 289 // artha: varSAvAsamAM rahelA nigraMtha ke nigraMthIo glAna athavA saNuM (sevA auSadhi vagere)nA kAraNe yAvata cAra ke pAMca bhejana sudhI jaIne pharIne pAchA pharavAnuM kahyuM che athavA eTalI maryAdAnI aMdara Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 387 upasaMhAra rahevAnuM kahyuM che paraMtu kAryane mATe je divase jyAM gayela hoya tyAMnuM kArya pUrNa karyA pachI tyAMthI zIdhra ja nIkaLI javuM joIe. tyAM rAtri vyatIta na karavI joIe arthAta rAtri pitAnA sthAne ja AvIne vitAvavI joIe. - upasaMhAra mUlya: icceyaM saMvacchariya therakappaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtaccaM sammaM kAeNaM phAsittA pAlittA sobhittA tIrittA kiTTittA ArAhittA ANAe aNupAlittA atthegaiyA samaNA NiggaMthA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti bujhaMti muccaMti parinivvAyaMti savvadukkhANamaMtaM kareMti, atthegaiyA docceNaM bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAva savvadukkhANamaMtaM kareMti, atthegaiyA tacceNaM bhavaggahaNeNaM jAva aMtaM kareMti, sattaTTa bhavaggahaNAI nAikkamaMti // 29 // artha: te jAtanA A sthavira kalpane sUtranA kathana anusAra, kalpa AcAranI maryAdA anusAra, gharmanA mArganA kathana anusAra yathArtha rUpathI zarIra dvArA sparza karIne, AcaraNa karIne, samyak prakArathI pAlana karIne, zuddha karIne athavA suzobhana prakArathI dIpAvIne, kinArA sudhI laI jaIne jIvananA aMta sudhI pAlana karIne, bIjAone samajAvIne, sArI rIte ArAdhanA karIne ane bhagavAnanI AjJA anusAra pAlana karIne keTalAe zramaNa nigraMtho teja bhavamAM siddha, buddha ane mukta thAya che ane sarva duHkhone aMta kare che. keTalAye zramaNo bIjA bhavamAM siddha thAya che. koI koI zramaNe trIjA bhavamAM siddha thAya che. yAvata sarva duHkhAne aMta kare che, teo sAta-ATha bhavathI adhika te saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 kalpasUtra arthAta adhikathI adhika sAta-ATha bhomAM avazya siddha thAya che yAvata sarva du:khane aMta kare che. mUlya : teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihe nagare guNasilae ceie bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM bahUNaM sAvayANaM bahUNaM sAviyANaM bahUNaM devANaM bahUNaM devINaM majjhagae ceva evamAikkhai evaM bhAsai evaM paNNavei evaM parUvei pajjosavaNAkappo nAma'jjhayaNaM saahaM saheuyaM sakAraNaM sasuttaM saatthaM saubhayaM sabAgaraNaM bhujo bhujjo uvadaMsei, tti bemi // 29 // pajjosavaNAkappo smmtto| aTThamajjhayaNaM sammattaM // artha: te kALe te samaye rAjagRha nagaranA guNazilaka caityamAM ghaNAye zramaNonI, ghaNIye zramaNIonI, ghaNue zrAvakanI, ghaNIye zrAvIkAenI, ghaNAe devonI ane ghaNIe devIonI madhyamAM birAjamAna zramaNa bhagavAna mahAvIra A rIte kahe che, A rIte bhASaNa kare che. A rIte batAve che. A rIte prapaNa kare che ane pa savaNakalpane arthAta paryapazamanAne AcAra pradhAna, kSamA pradhAna AcAra nAmanA adhyayanane artha sAthe, hetu sAthe, kAraNa sAthe, sUtra sAthe, artha sAthe, sUtra ane artha banenI sAthe spaSTIkaraNa pUrvaka vAraMvAra dekhADe che, samajAve che ema huM kahuM chuM." paksesavaNuM kalpa samApta thayuM AThamuM adhyayana samApta thayuM. HzrI ka 5 sUtra sa mA ptA Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kalpa sUtra pariziSTa (zrI kalpasUtra-vivecana ke antargata sUcita vizeSa TippaNa evaM grantha-sandarbha) Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 (upakramAntargata TippaNAni) 1. yajjJAnazIlatapasAmupagrahaM nigrahaM ca doSANAm / kalpayati nizcaye yattatkalpyamakalpyamavazeSam / --prazamarati prakaraNa 143 2. kalpazabdena sAdhUnAmAcAro'tra prkthyte| --paryuSaNA kalpasUtram--kezara muni pR0 1 3. (ka) Acelakku 1 desiya 2 sijjAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 / vaya 6 jeTTa 7 paDikkamaNe 8 mAsaM 9 pajjosavaNakappe 10 / -Avazyakaniryakti malayagirivatti meM uddhata pa. 121 (kha) paM. kalyANavijaya jI ne zramaNa bhagavAna mahAvIra pR. 336 meM kalpaniyukti kI prastuta gAthA uddhRta kI hai| (ga) kalpasUtra kalpalatA, samayasundara gaNI gA. 1 pannA 2 meM uddhRta (gha) kalpasUtra kalpadruma kalikA pannA 2 meM uddhRta (Ga) kalpasUtrArtha prabodhinI pR. 2 (ca) kalpasUtra, maNisAgara gA. 5 pR. 6 meM uddhRta (cha) prastuta gAthA digambara grantha bhagavatI ArAdhanA meM uddhRta hai / --pR. 181 gA. 427 (ja) nizItha bhASya-gAthA 5933, bhAga 4, pR. 187 (jha) bRhatkalpa bhASya-gAthA 6364 4. ApTej saMskRta-iMgliza-DikzanarI, bhAga 1, pR. 1 5. acela :- alpacela : --AcArAMga TIkA, patra-221--2 6. laghutvajIrNatvAdinA celAni vastrANyasyetyevamacelakaH / -uttarAdhyayana bRhat vRtti, patra. 359 / 1 7. (ka) zvetamAnopetavastradhAritvena acelakatvamapi / -kalpasUtra subodhikA, TIkA patra. 3, vinaya vi. (kha) "acelatvaM" zrI AdinAtha-mahAvIrasAdhanAM vastraM mAnapramANasahitaM jIrNaprAyaM dhavalaM ca kalpate / zrI ajitAdidvAviMzati tIrthakarasAdhUnAM tu paJcavarNama / --kalpasUtra, kalpalatA pannA 2 / 1 samayasundara (ga) "acelatvam" mAnopetaM dhavalavastraM dhArayanti / --kalpadruma kalikA 1, pR. 2 / 1 8. (ka) vizeSAvazyaka bhASya-bhASAntara bhAga 1, pR. 12, prakAzakaH Agamodaya samiti, AvRtti 1. (kha) jiNakappiyA u duvidhA, pANIpAtA paDiggahadharA ya / pAuraNamapAuraNA, ekkekkA te bhave duvidhA / / -nizItha bhASya, gAthA 1390, bhA. 2 pR. 188 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. 9. Acelukko dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimagANa jiNANaM hoi sacelo acelo ya // -kalpasamarthana gAthA 3, pR. 1 10. "Acelakka" tti AcelakyaM (acelakatvaM) vastrarahitattvaM, tatra prathamAntimajinatIrthe sarveSAM sAdhUnAM zvetamAnopetajIrNaprAyatuccha (alpamUlya) vastradhAritvenAcelakatvaM / --kalpArthabodhinI pR. 1 11. acelago ya jo dhammo, jo imo sNtruttro| desio vaddhamANeNa, pAseNa ya mahAmuNI / egakajjapavannANaM, visese kinnu kAraNaM / liMge duvihe mehAvI, kahaM vippaccao na te ? -uttarA. a. 23, gA. 29 / 30 12. uttarAdhyayana adhya. 23, gA. 31-32-33 13. savve vi ega dUseNa NiggayA jiNavarA cauvIsaM--samavAyAMga (ka) jambUdvIpa prajJapti (kha) kalpasUtra (ga) tahavi gahiegavatthA, savatthatitthovaesaNatthaMti / abhinikkhamaMti savve, tammi cue 'celayA hoti / / --vizeSAvazyaka bhASya gA. 2583 pR. 307 dvi. bhA. (gha) triSaSTizalAkApuruSa caritra dekheM 14. No cevimeNa vattheNa pihissAmi taMsi hemaMte se pArae AvakahAe, eyaM khu aNudhammiyaM tassa saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM jaM na rikkAsi vatthagaM bhagavaM acelae tao cAi taM vosijja vatthamaNagAre / -AcArAMga 11911 (ka) bhagavatI sUtra zataka 8, udde. 8, pR. 161 (kha) uttarAdhyayana adhyayana--2 (ga) samavAyAGaga 22, (gha) tattvArtha sUtra a. 9 sUtra. 9 16. (ka) uttarAdhyayana a. 2, gA. 12-13 (kha) pravacanasAroddhAra vRtti patra 193 (ka) uddissa kajjai taM uddesiyaM, sAdhunimittaM, AraMbho ti vuttaM bhavati / __ --dazavaikAlika, jinadAsa cUNi pR. 111 (kha) uddesitaM jaM uddissaM kajjati -dazavaikAlika, agastyasiMha cUrNi (ga) 'uddesiyaM' ti uddezanaM sAdhvAdyAzritya dAnArambhasyetyuddezaH tatra bhavamauddezikaM / --dazavakAlika, hAribhadrIyA TIkA pa.116 18. dazavakAlika a. 5 / 1151--52 19. (ka) saMghAduddeseNaM oghAihiM, samaNAi ahigacca / kaDamiha savvesi ciya na kappaI pUrimacarimANaM / / Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ majjhimagANaM tu imaM jaM kaDamuddissa tassa ceva tti no kappai sesANa u, kappai te esa mera tti // (kha) kalpasUtra kalpadruma kalikA pR. 2 / 1 (ga) kalpasUtra, kalpakatA TIkA pa. 201 (gha) kalpasUtra, kalpArthabodhinI 20. dazavaikAlika 5 / 1 / 55 / 6, 48-598, 23 21. praznavyAkaraNa, saMvaradvAra, 15 22. sUtrakRtAGga 1 / 9 / 14 23. uttarAdhyayana 20147 24. AcArAMga a. 2| udde. 6 25. bhagavatI zataka 1 udde. 9 26. je niyAgaM mamAyaMti kIyamuddesiyAhaDaM / vahaM te samaNujANaMti, ii vRttaM mahesiNA 27. praznavyAkaraNa, saMvara dvAra - 2 / 5 28. tattha vasahIe sAhuNo ThitA te vi sArakkhijaMtarati / teNa sejjAdANeNa bhava samudratarati tti sijjattaro // - nizIya bhASya pR. 131 29. ( ka ) sejjA vasatI, sa puNa sejjAdANeNa saMsAraM tariti sejjAtaro, tassa bhikkhA sejjAtarapiMDo --- dazavaikAlika, agastya siMha cUrNi (kha) Azrayo'bhidhIyate teNa u tassa ya dANeNa sAhUNaM saMsArataratIti sejjAtaro tassa piMDo, -- dazavaikAlika, jinadAsa cUrNi pR. 113 bhikkhatti vRttaM bhavai (ga) zayyA - - vasatistayA tarati saMsAraM iti zayyAtaraH sAdhuvasatidAtA tatpiNDaH / 30. sejjAtaro pabhU vA, pabhusaMdiTTho va hoti kAtavyo / 31. nizItha bhASya gA. 1946 -- 47 cUrNi 32. jattha rAuTThitA tattheva suttA tattheva carimAvassayaM kayaM to sejjAtaro bhavati / 33. duviha cauvviha chaubviha, aTThaviho hoti bArasavidho vA / sejjAtarassa piNDo, tavvatiritto apiMDo u / / 34. sAgAriyaM ca piMDaM ca taM vijjaM parijANiyA / 35. " sAgArika : " zayyAtarastasya piNDam - - AhAraM / 36. ( ka ) muddhAbhisittassa raNNo bhikkhA rAyapiNDo / - kalpasamarthana gA. 4-5 pannA 1 - dazavekAlika 6 / 48 -- dazavaikAlika, haribhadrIyA TIkA pa. 117 -- nizItha bhASya, gA0 1144 -- nizItha bhASya gA. 1148 cUrNi -- nizItha bhASya gA. 1151 cUrNi - sUtrakRtAGa 1 / 9 / 16 - sUtrakRtAU 1 / 9 / 16 TIkA pa0 181 -- dazavaikAlika, agastya siMha cUrNi Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kha) muddhaabhisittrnno.....piNdd:--raajpiNdd| --dazavakAlika. jinadAsa cUNi pR. 112-113 (ga) mudiyAiguNo rAyA aTThaviho tassa hoi piMDutti, purimearANa eso vAdhAyAIhiM paDikuTTho / --kalpasamarthanam --gA. 9, pR0 1 (gha) "rAjapiNDaH" rAjA-chatradharaH, tasya piNDaH / -kalpasUtra, kalpalatA, 4, pR. 2, samayasundara (Da) "rAyapiMDa" tti rAjapiNDaH, tatra rAjA-chatradharaH senApati-purohita-zreSThya-mAtya-sArthabAharUpaiH paJcabhirlakSaNa: yutomardhAbhiSiktastasya azanAdicaturvidha AhAro vastraM pAtraM kaMbalaM rajoharaNaM cetyaSTavidhaH piNDa :.............." -kalpArthabodhinI 4, pR02 37. nizItha bhASya gA. 2497 cUrNi 38. (ka) atoso rAyapiNDo gehipaDisehaNatthaM eSaNA rakkhaNatthaM ca na kappai / -dazavaikAlika jinadAsa cUrNi pR0 112-113 (kha) .....eSaNA rakkhaNAe etesiM annaatinnnno| -dazavaikAlika, agastyasiMha cUrNi nizItha 9 / 1 / 2 (ka) nirgacchadAgacchatsAmantAdibhiH svAdhyAyasya apazakunabuddhayA zarIrAdezca vyAghAtasambhavA tkhAdyalobhalaghatva-nindAdibahadoSasambhavAcca...... --kalpArthabodhinI, kalpa 4 pa0 2 (kha) --kalpasamarthana gA.10pa01 41. nizIthabhASya gA0 2503--2510 42. dazavakAlika 3 / 3 43. zrI AdinAtha mahAvIra sAdhUnAM na kalpate / ajitAdi 22 tIrthakarasAdhUnAM tu kalpate / --kalpasUtra kalpalatA TIkA (kha) zrI AdIzvara-mahAvIrayoH sAdhUnAmeva na kalpate / dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAM tu kalpate / --kalpadruma kalikA pR0 2 44. (ka) asaNAINa caukkaM, vatthaM taha patta paaypuNchnne| *nivapiMDammi na kappaha, purimAMtimajiNaINaM tu // --kalpasamarthanam gA. 11 pa0 2 (kha) kalpArtha prabodhinI TIkA meM bhI prastuta gAthA uddhRta hai / 45. (ka) kiikammapi ya duvihaM, abbhuTThANaM taheva vaMdaNayaM / samaNehiM samaNIhi ya, jahArihaM hoi kAyavvaM // --kalpasamarthanam --gA. 12 pa0 2 (kha) "kiyakamme" kRtakarma laghunA sAdhunA vRddhasya sAdhozcaraNayorvandanakAni dAtavyAni / / --kalpadruma kalikA TIkA pa02 (ga) nizIya cUNi dvi. bhA. pR. 187 46. savvAhiM saMjaIhiM kiikammaM saMjayANa kAyavyaM / purisattamutti dhammo savvajiNANaMpi titthesuN|| --kalpasamarthanam gA0 13 47. hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahebhyo virativratama --tattvArtha sUtra 7 / 1 48, akaraNaM nivRttiruparamo viratirityanarthAntaram / --tattvArtha sUtra 71bhASya Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49. tattvArtha sUtra 71 / bhASya TIkA 50. cAujjAmo ya jo dhammo, jo imo pNcsikkhio| desio baddhamANeNa, pAseNa ya mahAmuNI // egakajjapavannANaM, visese kiM nu kAraNaM // dhamme duvihe mehAvi, kahaM vippaccao na te // --uttarAdhyayana a. 23 gA0 23-24 51. uttarAdhyayana a. 23, gA. 25 se 27 52. paMcavao khala dhammo, parimassa ya pacchimasya ya jiNassa / majjhimagANa jiNANaM, cauvvao hoi vinneo|| no apariggahiyAe, itthIe jeNa hoi paribhogo / tA tabiraI iccia, abaMbhaviraitti pannANaM - / / --kalpasamarthanam gA. 14 / 15502 53. varisasayadikkhiAe, ajjAe ajjadikkhio sAhU / abhigamaNavaMdanaNamaMsaNeNa viNaeNa so pujjo // --kalpalatA TIkA meM uddhRta gAthA 54. (ka) uvaThAvaNAi jiTTho, vinneo purimapacchimajiNANaM / pavvajjAe u tahA, majjhimagANaM niraiyAro / / -kalpasamarthanam gA. pa02 (kha) zrI AdIzvara --- mahAvIrayoH sAdhUnAM dIkSAdvayaM bhavati ekA ladhvI dIkSA, aparA vRhatI dIkSA bhavati / laghutvam vaddhatvaM ca vRhaddIkSayA gnnyte| dvAviMzatitIrthakarasAdhUnAM tu dIkSAyAM bhavantyAM satyAmeva laghutvam vRddhatvaM gaNyate eSa jyeSThakalpa uccate / -kalpadruma kalikA, TIkA pa0 2 / 3 55. kalpasUtrakalpArtha bodhinI TIkA pa. 2 56. (ka) svasthAnAd yatparasthAnaM, pramAdasya vazAdgataH / tatraiva kramaNaM bhUyaH, pratikramaNamucyate // --Avazyaka sUtra, haribhadra TIkA meM uddhRta pR. 553 / 1 (kha) pratIpaM kramaNaM pratikramaNam , ayamarthaH--zubhayogebhyo'zubhayogAntaraM krAntasya zubheSu eva kramaNAtpratIpaM kramaNam / -yogazAstra, tRtIya prakAza, svopajJavRtti 57. micchatta-paDikkamaNaM, taheva asaMjame ya paDikkaNaM / kasAyANaM paDikkamaNaM, jogANa ya appasatthANaM / / -Avazyaka niyukti gA. 1250 58. sapaDikkamaNo dhammo, purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM, kAraNajAe paDikkamaNaM / / -Avazyaka niyukti gA. 1244 59. devasiya, rAiya, pakkhiya, caumAsiya vacchariya nAmAo / duNhaM paNa paDikkamaNA, majjhimagANaM tu do paDhamA / -saptati sthAnaka 60. purimapacchimaehiM ubhao kAlaM paDikkamitavvaM iriyAvahiyamAgatehiM uccArapAsavaNa AhArAdINa vA vivegaM-kAuNa, padosapaccUsesu, atiyAro hotu vA mA vA tahAvassaM paDikkamativvaM etehiM ceva ThANehiM / majjhimagANaM titthe jadi atiyAro atthi to divaso hotu rattI vA, punvaNho, Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaraNho majjhaNho, puvvarattovarattaM vA, aDDharatto vA tAhe ceva paDikkamanti / natthi to na paDikkamanti, jeNa te asaDhA paNNAvantA parimANagA na ya pamAdabahulA, teNa tesiM evaM bhavati / -AvazyakacUrNi, jinadAsa gaNI 61. kappai niggaMthANaM vA, niggaMthINaM vA, hemaMtagimhAsu caare| --vRhatkalpa bhASya bhAga 136 62. bhAraMDapakkhIva care'ppamatte / -uttarAdhyayana a.4, gA. 6 63. saMvacchara iti kAlaparimANaM / taM puNa Neha vArasamAsigaM saMvajjhati kintu varisA ratta cAturmAsitaM / __ sa eva jeTThoggaho / -dazavakAlika, agastyasiMha caNi 64. bRhatkalpabhASya bhAga 1 / 36 65. bRhata kalpabhASya bhAga 1 / 678 66. saMvaccharaM cAvi paraM pamANaM, bIyaM ca vAsaM na tahiM vasejjA // sattassa maggeNa carejja bhikkha, suttassa attho jai ANavei / / -dazavakAlika dvi. cUlikA gA. 11 67. bitiyaM ca vAsaM-vitiyaM tato aNaMtaraM ca saddeNa tatiyamavi jato bhaNitaM taduguNaM, dugaNeNa apariharittA__Na vaTTati / tatiyaM ca parihariUNa cautthaM hojjaa| --dazavaikAlika, agastyasiMha cUNi 68. (ka) purimaMtimatitthagarANa, mAsakappo Thio munneyvvo| majjhimagANa jiNANaM, aTThiyao esa vinneo // -kalpasamarthanam gA. 19 pa. 3 (kha) "mAsakalpaH" zrIAdinAthamahAvIrasAdhubhiH zeSakAle aSTamAseSu mAsakalpaH kriyate : / dvAviMzati tIrthakarasAdhubhistU na mAsakalpaH kriyate --kalpasUtra, kalpalatA TIkA, (ga) kalpasUtrakalpArthabodhinI TIkA pA. 213 (gha) kalpasUtra subodhikA TIkA, vyAkhyAna 1 (Da) kalpasUtra kalpadruma kalikA TIkA pa. 3 / 1 69. samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vaikkate sattariehiM rAidiehiM sesehiM vAsAvAsaM pjjosvei| -samavAyAGaga 70 vAM samavAya, pR. 501 (kha) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse biikkaMte vAsAvAsaM pajjosavei / -kalpasUtra sU. 224 pR. 69 puNyavijayajI 70. kalpasUtra, kalpArtha bodhinI. TIkA pa. 3 / 1 71. kalpasUtra niyukti, 1-2 72. kalpasUtra niyukti cUNi 16 73. kappai paMcahiM ThANehiM NiggaMthANaM NiggaMthINaM paDhamapAusaMsi gAmANuggAmaM dUijjattae taM NANaTThayAe, dasaNaTaThayAe, carittaTThayAe, AyariyauvajjhAyANaM vA se visuMbhajjA Ayariya uvajjhAyANaM vA vahiyA veyaavcckrnnaae| ---sthAnAGaga sUtra, 5 vAM ThAzA Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. (ka) kalpalatA vyAkhyAna 1 pa0 2 / 3 tattha apatte ime kAraNA--- rAyA kuMthU sappe, agaNigilANe ya thaMDilassa'satI / eehi kAraNehiM, appattai hoi NiggamaNaM // -nizItha bhASya gA0 3158 rAyA duTTho, sappo vA vasahi paviTTho, kuMthUhi vA vasahI saMsattA, agaNiNA vA vasahI daDa DhA, gilANasya paDicaraNaTThA, gilANassa vA osahaheuM, thaMDilassa vA asatIte, etehiM kAraNehiM appatte caupADivae NiggamaNaM bhvti| -nizItha cUNi 3158 tR0 bhA0 pR. 132 75. (ka) vAsaM vA novaramai, paMthA vA duggAmA sacikhillA eehi kAraNehiM, aikate hoi'niggamaNaM --kalpasamarthanam gA0 26 pR02 (kha) atha ca kadAcita -caturmAsyuttAre'pi varSA na viramati mArgA vA durgamA bhagnA bhavanti, cikhillaM vA prabhUtaM syAt tadA adhikamapi tiSThet na doSa : __--kalpa0 kalpalatA TIkA, samayasundara pR0 3 / 1 (ga) nizItha bhASya tR0 bhA0 pR0 133 76. (ka) cikkhalapANa thaMDila, vasahI gorasajabAulevijje / osaha nicayA hivaI, pAsaMDA bhikkhasajjhAe / --kalpasamarthanam gA0 36 pR0 3 (kha) kalpa0 kalpadruma kalikA TIkA meM udhRta pR05 (ga) kalpa0 kalpalatA pR0 5 meM uddhRta 77. dosAsai majjhimagA, acchaMti a jAva pavvakoDIvi / ihara u na mAsaMpi hu evaM khu videhajiNakappI / --kalpasamarthanam gA08 pR0 2 78. (ka) ..... zeSeSu cAcelakyAdiSu SaTsu asthitAstatkalpo'sthitakalpaH uktaM ca-- "Thiya advito ya kappo, AcelakkAiesu ThANesu savvesu ThiyA paDhamo, cauThiya chasu aTThiyA biio|| --Avazyaka niyukti, malayagirivRtti meM uddhRta 121 (kha) Acelakkuddesiya paDikkamaNe rAyapiMDa mAsesu / pajjusaNAkappammi ya aTThiyakappo muNeyavvo // --kalpasamarthanam gA0 29 pR. 2 (ga) kalpadruma kalikA pR0 3 (ka) sejjAyarapiMDaMmi, cAujjAme ya purisa jeThe ya / kiikammassa ya karaNe, cattAri avaTThiyA kappA / / --Avazyaka niyukti malayagirivRtti meM uddhRta pR0 121 (kha) sijjAyara piMDaMmi ya, cAujjAme ya purisajiThe a| kiikammassa ya karaNe, Thiyakappo majjhimANaMti // -kalpasamarthanam gA0 30 pR.3 (ga) atha catvAraH sthirakalpAH (1) zayyAtarapiMDaH (2) catvAri vratAni (3) puruSajyeSTho dharmaH (4) parasparaM vandanakadAnam, ete catvAraH sthirakalpA: dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAmapi bhavanti, tasmAdete sthirakalpA uccante / -kalpadruma kalikA, vyA0 2 103 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 80. vAhimavaNei bhAve, kuNai abhAve tayaM tu paDhamati / biiamavaNei na kuNai, taiyaM tu rasAyaNaM hoi / evaM eso kappo dosA- bhAve'vi kajjamANo a| sundarabhAvAo khalu, cArittarasAyaNaM hoi // evaM kappavibhAgo, taiosahanAyao muNeyavvo / bhAvatthajuo ittha u, savvatthavi kAraNaM eyaM / / -kalpasamarthanam gA0 31-32-33pR03 81. purimacarimANakappo, maMgalaM vddhmaanntitthmmi| iha parikahiyA jiNagaNaharAitherAvalicaritta / --paryuSaNAkalpArtha bodhinI TIkA meM uddhRta pR0, 11 82. AcArAttapasAkalpaH, kalpaH kalpadrurIpsite / kalpo rasAyanaM samyaka , kalpastattvArthadIpaka : --kalpasamathanam, kalpa mahimAM zloka 1 pR0 3 83. egaggacittA jiNasAsaNammi, pabhAvaNA pUaparAyaNA je / tisattavAraM nisuNaMti kappaM, bhavannavaM te lahusA taraMti // -kalpasamarthanam kalpamahimA gA. 4 pR3 84. uttarAdhyayana adhya0 29 prazna 9 85. uttarAdhyayana a0 29 prazna 14 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa -- 2 ( artha-vivecanAntargata TippaNAni ) 1. navakAra ikka akkhara, pAvaM pheDei satta ayraaiN| pannAsaM ca paeNaM, sAgara paNa-saya samaggeNaM / / 2. jo guNai lakkhamegaM, pUei vihIe jiNa NamukkAraM / titthayaranAmagoaM, to pAvaI sAsayaM ThANaM / / 3. advaiva aTThasahassaM ca atttthkoddiio| ___ jo kuNai namukkAraM, so taiyabhave lahai mokkhaM / / 4. Age caubIsI hui anantI, hoze bAra ananta / ___ navakA rataNI koI Ada na jANe, ema bhASe arihaMta / --kuzalalAbha vAcaka 5. (ka) sthAnAGga sUtra 411 se tulanA karo (kha) digambara garbhApaharaNa kI ghaTanA ko nahIM mAnate / ve mahAvIra ke pAMca kalyANa nakSatra ye mAnate hai--(1) uttarASADhA (2) uttarAphAlgunI, (3) uttarA (4) hastottarA (uttarAphAlgunI) (5) svAti (ga) mahAtmA buddha ke jIvana meM bhI cAra maMgala prasaMga hai-(1) janma, (2) jJAna prApti, (3) dharma cakra pravartana aura (4) nirvANa / ye cAroM jahAM hote haiM usa sthAna ko bauddha paramparA meM tIrtha mAnate haiM :-- --4 / 118 aMguttara nikAya 6. jaha mama na piyaM dukkhaM, jANiya emeva savvajIvANaM / ___ na haNai na haNAvei ya, samamaNaI teNa so samaNo / -dazavakAlika niyukti gA0 154 7. (ka) natthi ya si koi veso, pio va savvesu ceva jiivesu| eeNa hoi samaNo, eso anno'vi pajjAo / / to samaNo jai sumaNo bhAveNa ya jai na hoi pAvamaNo / sayaNe ya jaNe ya samo, samo ya mANAvamANesu // --dazavakAlika niyukti gA0 155-156 (kha) anuyogadvAra 129-131 (ga) saha manasA zobhanena, nidAna-pariNAma-lakSaNa-pAparahitena ca cetasA vartata iti samanasa : / --sthAnAGga 4 / 4 / 363 abhayadeva TIkA pR0 268 8. zrAmyati-tapasA khidyata iti kRtvA zramaNaH / --sUtrakRtAGga 1 / 16 / 1 zIlAMkAcArya TIkA pR0 .263 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. zrAmyantIti zramaNAH, tapasyantItyarthaH -dazavakAlika haribhadrIyA, TIkA 50 68 10. aizvaryasya samagrasya, rUpasya yazasa: zriyaH / - dharmasyAtha prayatnasya, SaSNAM bhaga itIGganA / / --dazavaikAlika-sUtraTIkA 41 11. (ka) bhagazabdena aizvaryarUpayazaHzrIdharmaprayatnA abhidhIyate, te yasyAsti sa bhgvaan-bhgo| (kha) jasAdI bhaNNai, so jassa atthi so bhagavaM bhaNNai, --dazavaikAlika, jinadAsa cUNi pR0 131 12. bhaggarAgo bhaggadoso bhaggamoho anAsavo / ____ bhaggAssapApako dhammo bhagavA tena vuccati / ___-visuddhimaggo 7 / 56 13. mahaMto yasoguNehiM vIrotti mhaaviiro| --dazavakAlika, jinadAsa, cUNi pR0 132 14. mahAvIreNa--"zUra vIra vikrAntA'' viti kaSAyAdizatrujayAnmahAvikrAnto mahAvIraH / / -dazavaikAlika, hAribhadrIyA TIkA pR0 137 15. sahasaMmaie samaNe bhImaM bhayabheravaM urAlaM acalayaM parIsahasahattika? devehiM se nAmaM kayaM samaNe bhagavaM mhaaviire| --AcArAMga 2 / 3 / 400 pR0 389 16. hatthassa uttarAto hatthuttarAto gaNaNaM vA paDucca hattho uttaro jAsiM tAto hatthuttarAto-uttaraphagguNIto, --kalpasUtra cUNi sU0 1 pR0 102 17. (ka) hasta uttaro yAsAM taaH| --AcArya pRthvIcandra, kalpasUtra TippaNa sU0 2 10 1 ... (kha) hasta uttaro agravartI yAsAM vA tA hastottarA-uttarA-phAlgunyaH ---kalpArtha bodhinI TIkA p013|1 18. laghukSetrasamAsa gAthA 90 19. kAlaloka prakAza. sarga 29 zloka 44 20. kAla loka prakAza, sarga 29 lozka 45 21. laghukSetrasamAsa, gAthA 90 / 22. jambUdvIpa prajJapti saTIka 98 / 1 23. (ka) jambUdvIpa prajJapti saTIka patra 98 / 2 (kha) bhagavatI zataka 1, udde 8, sU0 64 bhAga 1 patra 92-93 (ga) vanAnyekajAtIyavRkSANi / --kalpasUtra, sandehaviSauSadhi: 50 75 24. jambUdvIpa prajJapti 25. kAlaloka prakAza, pRSTha 149 26. (ka) jambUdvIpa prajJapti, vakSaskAra (kha) kAlaloka prakAza, pR0 179 27. kAlaloka prakAza pR0 185 28. kAlaloka prakAza pa0 592 29. kAlaloka prakAza pR0 609 30. jambUdvIpa-prajJapti saTIka, patra 118-171 taka Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m 31. munisuvrata-nemI harivaMzasamudbhavau, zeSA ekaviMzatiH kAzyapagotrA / -kalpasUtra Tippana A. pRthvIcandra sUtra 2, pR 1 32. kAzo nAma ikkhu bhaNNai, jamhA taM ikkhu pibaMti tena kAzyapA abhidhIyate / __ -dazavakAlika, jinadAsa cUNi pR0 132 33. (ka) kAsaM--ucchU, tassa vikAro-kAsyaH, rasaH jassa pANaM so kAsavo usabhasvAmI, tassa jo gottajAtA te kAsavA, teNa vaddhamANa svAmI kAsavo, teNa kAsaveNa / -dazavaikAlika, agastyasiMha cUrNi 34. kAzyaM kSatriyatejaH, pAtIti kAzyapaH / tathA ca mahApurANe "kAzyamityucyate teja: kAzyapastasya pAlanAt" --dhanaJjaya nAmamAlA pR0 57 35. mahApurANa-dvitIya vibhAga, uttarapurANa, parva 74 bR. 444 guNabhadrAcArya racita, prakAzaka-bhAratIya jJAnapITha, kAzI 36. dekhie lekhaka kI pustaka-mahAvIra jIvana darzana / 37. Avazyaka niyukti pa. 248 38. (ka) mahAvIra cariyaM, guNacandra (kha) triSaSTizalAkApuruSacaritra 10 / 1 / 3 39. Avazyakaniyukti, malayagirivRtti pa. 152 40. mahAvIracariyaM, guNacandra pa. 3 41. Avazyaka niyukti gAthA 143 42. Avazyaka bhASya gA. 2 (kha) Avazyaka niyukti gA. 144 43. (ka) Avazyaka bhASya gA. 2 pa. 152 (kha) Avazyaka niyukti gA. 144 (ga) triSaSTi. 10 parva 44. Avazyaka niyukti gA. 145-146 45. (ka) mahAvIra cariyaM, guNacandra pa. 11 (kha) triSaSTi 10 / 1 / 22-23 46. Avazyaka niyukti gA. 350 se 352 47. (ka) Avazyaka niyukti gA. 353 pa. 233 / 1 (kha) triSaSTi. 1 / 6 / 15 pa. 150 / 1 48. (ka) Ava. niyu. gA. 354 (ka) triSaSTi. 1 / 6 / 16 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49. (ka) Avazyaka ni. gA. 355 (kha) triSaSTi. 1 / 6 / 19 50. (ka) Ava. niryu. gA. 356 (kha) triSaSTi. 1 / 6 / 20 / 51. (ka) Ava. niyu. gA. 357 (kha) triSaSTi. 1 / 6 / 21 52. (ka) Avazyaka niyukti gA. 358 (kha) triSaSTi. 1 / 6 / 22 53. (ka) Avazyaka niryu. gA. 359 (kha) triSaSTi. 116 / 23 54. Avazyaka ni. gA. 360 55. Avazyaka ni. gA. 388 56. (ka) Avazyaka ni. 360 (kha) triSaSTi. 1 / 6 / 27 57. (ka) Avazyaka bhASya gA. 44 pa. 243 (kha) Avazyaka niyukti gA. 367 (ga) mahAvIra cariyaM guNa. gA. 124 pra. 2 58. (ka) Avazyaka niyu0 gA.422,se 424 (kha) mahAvIra cariyaM gA.126 se 128 taka pra0 2. (ga) triSaSTi 116 zloka 372-378 59. (ka) Avazyaka niyukti gA. 428 / (kha) mahAvIra cariyaM gA. 129 pa. 244 60. Avazyaka niyukti gA. 431 61. Avazyaka niyukti gA. 432 62. (ka) Avazyaka malaya. vRtti pa. 247 / 1 / (kha) mahAvIra cariyaM parva 6 zloka 29-32 (ga) triSaSTi. parva 1, sarga 6, 29 se 32. 63. (ka) Avayaka malayagirI vRtta pa. 24711 (kha) triSaSTi. 1 / 6 / 48 (ga) Avazyaka niyukti 437 (gha) mahAvIra cariyaM guNacandra pa. 22 64. (ka.) Avazyaka niryu. gA. 438pa. 247 (kha) uttara purANa 74|66,pR0447 65. (ka) Avazyaka niyukti gA. 440 (kha) Avazyaka cUNi pR0 229 66. (ka) Avazyaka malaya. vR. 248 / 2 (kha) triSaSTi. 10 / 1 / 83 / 67. (ka) Avazyaka cUNi pR. 231 (kha) Avazyaka malaya. pa. 249 (ga) uttara purANa 74 / 106 se 110 pR 45 (gha) samavAyAGga sUtra 260 suttAgame 381 68. Avazyaka cUNi pR. 231 (kha) Avazyaka malaya. vRtti 249 69. (ka) Avazyaka cUNi pR. 231-332 (kha) Avazyaka malayagiri vRtti. 249 (ga) uttara purANa 116 pR. 451 70. (ka) Avazyaka cUrNi pR. 232 (kha) Avazyaka malaya. pR. 249 (ga) triSaSTi. 10 / 1 / 106 (gha) mahAvIra cariyaM 3 / 11 / 40 (Da) uttara purANa 74 / 117 (ca) savAyAGga sUtra 262 suttAgame 381 71. (ka) Avazyaka malaya. vRtti 249 (kha) Avazyaka cUNi 232 (ga) triSaSTi. 10 / 1 / 107 72. savAyAGga sUtra 257 suttAgame pR. 380 (kha) Avazyaka cUNi pR. 232 (ga) Avazyaka malaya. vRtti pR. 250 / 1 73. (ka) Avazyaka cUNi pR. 233 (ga) triSaSTi 10 / 1 / 122-123 (ka) Avazyaka cUNi pR. 233 (kha) triSaSTi 101 / 139-140 75. (ka) Avazyaka malaya. vR. pR. 250 / 2 (kha) Avazyaka cUrNi pR. 234 76. (ka) Avazyaka cUNi pR. 234 (kha) Avazyaka niyukti malaya. vR. 250 (ga) uttara purANa 74 / 161 se 164 pR.454 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77. (ka) mahAvIra cariyaM, pra. 3, pa. 62 (kha) teSu gAyatsu cottasthau, viSNurUce ca tAlpikam / tvayA visRSTAH kiM nAmI so'pyUce giitlobhtH| -triSaSTi. 10 / 1 / 177 78. mahAvIra cariyaM 3; pa. 62 79. tivaTheNaM vAsudeve caurAsIiM vAsasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA appaiTThANe narae neraittAe uvavanno --samavAyAGga 84 samavAya 80. (ka) Avazyaka cUNi 235 (kha) Avazyaka malaya. vRtti 251 (ga) triSaSTi. 10 / 1 / 181 (gha) mahAvIra cariyaM pra. 3, pa. 62 (ca) uttara purANa 74 / 167 / 454 81. (ka) Avazyaka cUNi 235 (kha) Avazyaka malaya. 251 (ga) triSaSTi. 10 / 1 / 181-182 82. (ka) tAhe kativayAiM tirayamaNUsabhavaggahaNAI bhmiuunn....| --Avazyaka cUNi pR. 235 (kha) culasIimappaiThe sIho naraesu tiramnnuesu| --Avazyaka niyukti gA. 448 (ga) so'tha tiryaDanmanuSyAdi-bhavAn babhrAma bhUrizaH / labdhvA ca mAnuSaM janma, zubhaM kamakadArjayat / / --triSaSTi. 10 / 1 / 183 (gha) zramaNa bhagavAn mahAvIra pa. kalyANa vijaya pR. 253 (ca) kalpa subodhikA TIkA pR. 171 83. (ka) piyamittacakkavaTTI muyA videhAi culasIi / --Avazyaka niyukti gA. 448 (kha) Avazyaka malayagiri vRtti 251 (ga) Avazyaka cUNi pR. 235 / / (gha) triSaSTi. 10 / 1 / 184 se 186 84. nItyA pAlayatastasya pRthivIM pRthivIpateH / ekadA poTTilAcArya udyAne samavAsarat / / dharma tadantike zrutvA rAjye nyasya svamAtmajam / sa pravabrAja tepe ca varSakoTIM tapaH param / / --triSaSTi. 10 / 11214-215 85. samavAyAGga sUtra 133 pa. 98 / 1 86. samavAyAGga abhayadeva vRtti 136 sa. pa. 99 87. (ka) Avazyaka malayagiri vRtti (kha) puTila pariyAu koDi svvde| Avazyaka niyukti gA. 449 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ga) samavAyAGga sU. 133 pa. 9851 (gha) mahAvIra cariyaM, 3 / 3 / 71 / 1 88. devo'bhUditi dvitIyaH -samavAyAGaga, abhayadeva vRtti 136 pa. 99 89. prAnte prApya sahasrAramabhUtsUryaprabho'maraH / -uttarapurANa 74 / 2413459 90. puttA dhaNaMjayassA puTTila pariyAu koTi sabvaTTe -Avazyaka niyukti gA. 449 91. sattarasasAgarovamaThitIto --Avazyaka cUrNi. 235 (kha) Avazyaka malaya. 251 92. Avazyaka niyukti gA. 449 (kha) Avazyaka cUNi. pa. 235 (ga) triSaSTi 10 / 1 / 217 (gha) Avazyaka malaya. 251 (ka) tato nandanAbhidhAno rAjasUnuH chatrAgranagaryAM jajJe iti --samavAyAGaga abhayadevavRtti 136 sa. pa. 99 (kha) Avazyaka malaya. va. 252 / 1 93. (ka) paNavIsAuM sayasahassA --Avazyaka niyukti gA. 449 (kha) Avazyaka mala. va. pa. 252 94. Avazyaka cUrNi. 235 95. (ka) Avazyaka niyukti gA. 450 (kha) Avazyaka cUNi pa. 235 (ga) Avazyaka malaya vR. pa. 252 (gha) samavAyAGaga abhaya. 136 sa. pa. 99 96. (ka) Avazyaka cUNi 235 (kha) Avazyaka malayagirivRtti pa. 252 97. (ka) Avazyaka niyukti gA. 450 (kha) Avazyaka cUrNi pa. 235 (ga) samavAyAGaga abhayadeva va. 136 sa. pa. 99 98. tato brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattabrAhmaNasya bhAryAyA devAnandAbhidhAnAyAH kukSAvutpanna iti paJcamaH -samavAyAGaga a. 136 pa. 12 (a) mAhaNakuMDaggAme koDAlasaguttamAhaNo asthi / tasya ghare uvavanno, devANaMdAi kucchisi / / --Avazyaka niyukti gA. 457 "caissAmi" tti yatastIrthakarasurAH paryantasamaye adhikataraM kAntimanto bhavanti viziSTatIrthakaratvalAbhAta zeSANAM tu SaSmAsAvazeSe kAle kAntyAdihAnirbhavati, uktaM:mAlyamlAniH kalpavRkSaprakampaH / zrI honAzo vAsasA coparAgaH / dainyaM tandrA kAmarAgoGagabhaGago / dRSTibhrAntirvepathuzcAravizca // 1 / / iti -kalpasUtra TippaNa, AcArya pRthvIcandra sU.3 pa. 1 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. (ka) cayamANe Na jANati, jato egasamaito uvaogo Natthi // -kalpasUtra cUNi, sU. 3 pR. 102 (ga) "cayamANe na jANai" ti eka sAmayikattvAt cyavanasya, "ega sAmaio natthi uvaogo" tti, AcArAGgavRttau yathA-"AntamauhUrtikattvAcchAnasthikajJAnopayogasya cyavanakAlasya ca sUkSmattvAditi // " (zruta0 3, cU0 patra 425) -kalpasUtra Tippana A0 pRthvI0 sU0 3 pR0 1-2 101. cuemi tti jANai, tinANovagao hotthA jmhaa| -kalpasUtra pRthvIcandra Tippana, sUtra 3 pR0 2 102. kalpasUtra pRthvIcandra Tippana sU0 4 pR0 2 103. kalpasUtra cUrNI, sUtra 4 pR0 1033 104. chatraM tAmarasaM dhanUrathavaro dambholikUrmAkuzAH / ___ vApI svastikatoraNAni ca zaraH paJcAnanaH pAdapaH / / cakra zaMkhagajau samudrakalazau prAsAdamatsyau yavAH / / yUpastUpakamaMDalUnyavanibhRtsaccAmaro darpaNaH // 156 // ...vRSabhaH patAkAH kamalAbhiSekaH sudAmakekI dhanapuNyabhAjAma / -kalpasubodhikA vyA0 1 uddhRta, gujarAtI anuvAda pR0 82 sArAbhAI nabAba 105. yajurveda (31-1) meM indrako 'sahasrazIrSA puruSaH sahasrAkSaH sahasrapAt' arthAt hajAra mastaka vAlA, .. hajAra A~kha aura hajAra caraNa vAlA puruSa mAnA hai| vahA~ para indra eka bhagavAna ke rUpa meM pUjA gayA hai, aura pratyeka siddhike lie indrase prArthanA kI gaI hai| 106. kalpasUtra cUrNi sU0 13 pR0 102 107. nAyastrizaka-indra ke pUjya sthAnIya vAyastrizaka jAtike devtaa| --ardhamAgadhI koSa (ratnacandrajI) bhA0 3 pR. 39 108. vistRta vyAkhyA va paribhASA ke lie dekhiye kalpasUtra para AcArya pRthvIcandra kRta Tippana sU0 14 108.. saMgIta aura vAdya yantroM ke sambaMdha meM pariziSTa 5meM dekheN| 109. AbhUSaNoM ke vizeSArtha ke lie dekheM-kalpasUtra, pRthvIcandra TippaNa sU0 15 110. (ka) kalpasUna A0 pRthvIcandra TippaNa sU0 17 (kha) uggA bhogA rAyaNNa khattiyA saMgaho bhave cuhaa| ArakkhaguruvayaMsA sesA je khattiyA te u|| --Avazyaka niyukti0 gA0 198 (ga) Avazyaka cUNi pR0 154 (gha) triSaSTi0 112 / 974 se 976 111. (ka) desUNagaM ca varisaM sakkAgamaNaM ca vaMsaThavaNA y| -Avazyaka niyukti gA0 185 (kha) ito ya NAbhikulagaro usabhasAmigo aMkavaragateNaM evaM ca viharati / sakko ya mahappa mANAo ikkhulaTTIo gahAya uvagato jyaavei| --Avazyaka cUNi, 15-2 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112. (ka) Avazyaka cUNi pR0 152, (kha) Ava0 ni0 gA0 186 113. kalpasUtra AcArya pRthvIcandra TippaNa sU0 17 114. (ka) sthAnAGga, abhayadeva vRtti pR0 493 (kha) pravacana sArodvAra, saTIka uttara bhAga uvasaggagabbhaharaNaM itthItitthaM abhAviyA parisA / kaNhassa avarakaMkA, uttaraNaM candasUrANaM / / harivaMsakuluppattI, ghamaruppAo ya aTThasayA siddhA / assaMjaesu pUyA, dasa vi aNaMteNa kAleNaM / / --sthAnAGga sU0 777 116. pravacana sAroddhAra, saTIka uttarabhAga 117. upadeza mAlA-do ghar3I TIkA patra 283 118. bhagavatI; zataka 15, pR0 294 119. (ka) samavAyAGga 34 vAM samavAya (kha) yogazAstra, hemacandrAcArya pR0 130 (ga) abhidhAna cintAmaNi 1156-63 / 120. vAsItIhiM rAidiehiM vaikkatehiM tesItimassa rAiMdiyassa pariyAe vaTTamANe dAhiNamAhaNakuNDapurapurasannivesAo......devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharAyaNaguttAe kucchisi gabbhaM sAharai / --AcArAGga dvi0 zru0 388-1-2 121. samavAyAGga 83- patra 83 / 2 122. sthAnAGga sU0 411 sthA0 5 pa0 307 123. Avazyaka niyukti pR0 80--83 124. goyamA! devANaMdA mAhaNI mama ammagA / --bhagavatI, zataka 5, udde0 33 pR0 259 125. garbhe praNIte devakyA rohiNI yoganidrayA / . aho visraM sito garbha iti paurA vicakruzuH / / 15 / / / --zrImadbhAgavata, skaMdha 10 pR0 122-123 126. mahAtmAbuddha kA bhI yaha mantavya hai ki strI arhat va cakravartI nahIM bntii| --aMguttaranikAya 1 / 15 / 12-13 127. digambara paramparA meM malli ko puruSa mAnate haiM, dekhie--mahApurANa 128. sattariyasayaThANA" nAmaka zvetAmbara grantha meM unakA nAma 'zramaNa' diyA hai| digambara "vaizramaNa" mAnate haiM / jJAtRdharmakathA meM 'mahAbala' nAma AyA hai| 129. imehiyANaM visAhiya-kAraNe hiM Aseviya bahulIkaehiM titthiyara-NAma-goya-kammaM nivvaMtesu, 2 jahAarahatasiddhapavayaNa guruthera bahussue tavassIsuM / vacchallayA ya esiM abhikkhanANovayoge ya / / Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 dasaNaviNae Avassae ya sIlavvae niraiyAro / khaNalavatavacciyAe veyAvacce samAhI ya // appunvanANagahaNe suyabhattI pavayaNe pahAvaNayA / eehiM kAraNehi titthayarattaM lahai jIvo // -jJAtR dharma kathAGga, sUtra 118 130. uggatavasaMjama ca o, pagiTTaphalasAhagassavi jiyassa / dhammavisae vi suhumAvi hoi mAyA aNatthAya / / jaha mallissa mahAbalabhavammi, titthayara nAma baMdhe'vi / tavavisaya thovamAyA, jAyA juvaitta heu tti / / --jJAtRdharma kathAGga 11 19 131. dekhie jJAtR dharma kathAGga 18 132. (ka) mahAvIra cariyaM, guNacandra gA0 5 pa0 251 / 1 (kha) mahAvIra cariyaM, nemicandra gA0 86 patna 59 (ga) na sarvaviraterahaH ko'pyoti vidannapi ___ kalpa ityakarottana niSaNNo dezanA vibhuH|| -priSaSTi zalAkA puruSa caritra 10 / 5 / 10 / 64 133. Avazyaka niyukti gA0 287, pR0 209 134. digambara mAnyatAnusAra bhagavAn mahAvIra ne kevalajJAna hote hI upadeza nahIM diyaa| chiyAsaTha dina ke pazcAt zrAvaNa kRSNA pratipadA ko jaba indrabhUti gautama unheM gaNadhara ke rUpa meM prApta hue taba prathama divyopadeza diyaa| dhavala siddhAnta aura tiloyapaNNatti meM prastuta tithi ko dharmatIrthotpatti tithi mAnA hai| avasarpiNI ke caturthakAla ke antima bhAga meM tetIsa varSa ATha mAha aura pandraha dina zeSa rahane para varSa ke zrAvaNa nAmaka prathama mahIne meM kRSNa pakSa kI pratipadA ke dina abhijit nakSatra ke udita rahane para dharma tIrtha kI utpatti haI :-- vAsassa paDhamamAse, paDhame pakkhammi sAvaNe bhle| pADivadapuvvadivase titthuppattI du abhijamhi ||-dhvlaa TIkA, prathamabhAga pR. 63 135. jJAtAsUtra zruta0 1 a0 16 136. (ka) kosaMbi caMdasUroaraNaM / -Avazyaka niyukti gA0 516 -294 (kha) triSaSTi0 108 / 337-353 pa0 110 - 111 sAhAviyA paccakkha dissamANANi AruheuNa / oyariyA bhattIe, vaMdaNavaDiyAe sasisUrA / / 9 / / tesi vimANanimmala, maUha nivahappayAsie gayaNe / jAyaM nisipi logo, aviyANaMto sUNai dhammaM // 10 // navaraM nAuM samayaM, caMdaNabAlA pavattiNI namiuM / sAmi samaNohiM samaM, niyayAvAsaM gayA sahasA // 11 // sA puNa migAvaI, jiNakahAe vakkhittamANasA dhaNiyaM / egAgiNI ciya ThiyA. diNaMti kAUNa osaraNa // 12 // --mahAvIra cariyaM (guNacandra) prastAva 8--patra 275 137. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138. vIrao vi kAlagato sohamme kappe tipaliovamaTThitI kidivasio devo jaato| -vasudeva hiNDI pR0 357 139. kuNati ya se divvappabhAveNa dhaNusayaM uccattaM / -vasudeva hiNDI pR0 357 140. (ka) bhagavatI zataka 3. udde-3 pR 197 (kha) mahAvIra cariyaM, guNacandra, 7 vAM prastAva pR0 234 te 240 141. risaho risahassa suyA, bharaheNa vivajjiyA nava navaI / advaiva bharahassa suyA, siddhigayA ekasamayammi / 142. ukkosogAhaNAe ya, sijjhante jugavaM duve / cattAri jahannAe, majjhe aTa ThuttarasayaM // -uttarAdhyayana a0 36 gA0 53 143. (ka) aTTAvayammi sele caudasabhatteNa so maharisINaM / dasahiM sahassehiM samaM nivvANamaNuttaraM patto - // Avazyaka niyukti gA0 434 (kha) AdyaH sahasrardazabhiH / --lokaprakAza sarga 32, zloka 38 144. battIsA aDayAlA saTTI bAvattarI ya boddhavvA / culasIi channaui u durayimaThuttarasayaM ca // -pannavaNA pada 1, jIvaprajJApanA prakaraNa 145. sthAnAGaga sUtra pR0 524 / / 146. (ka) risahe aTThahiyasayasiddhaM, siyalajiNammi harivaM / / nemijiNe aparakaMkA-gamaNaM kaNhassa saMpannaM // 1 // itthitityaM mallI pUA-asaMjayANa navamajiNe / avasesA accherA vIra jiNaMdassatitthami // 2 / / siri risaha siyalesu ekke malli nami nAheNaM / vIrajiNaMde paMcao, egaM savvesu pAeNaM // 3 // -kalpasUtra kalpadruma kalikA, TIkA meM uddhRta pR0 3 147. hariNaigameSI--zabda eka ati prAcIna zabda hai| Rgveda ke khilyasUtra meM evaM mahAbhArata / Adiparva (450137) meM 'naigameSa' zabda AtA hai| jo eka vizeSa deva kA vAcaka hai| bau. sAhitya meM (buddhiSTa hAibriDa saMskRta grAmara eMDa DikzanarI khaMDa 2 pR0 312) meM bhI yaha zabda Aya hai aura use eka yakSa batAyA hai| jaina sAhitya meM AcAryoM ne isakI vyutpatti karate hue likha hai--"hariNaigamesiti'--harerindrasya naigameSI Adeza praticchaka iti'-- (kalpasUtra, sandeha viSaurSA TIkA patra 31) indra kA adeza-AjJApAlaka hariNaigameSI hai| yahI vyutpatti rAjendrakoSakAra mAnya kI hai-harerindrasya nagamAdezamicchatIti harinagamaiSI ( abhi0 rA jendra 7 / 1187) isI dRSTiva lekara kalpasUtra ke baMgalA anuvAdaka zrI. vasaMta kumAra caTTopAdhyAya ne 'hari-naimegaSI' zabda meM vina kiyA hai| tAtparya yaha hai ki harinagameSI deva, devarAja indra kA eka vizeSa kAryadakSa dUta 'hariNaigamesa sakkadUe' (bhAga 5 / 4 ) AjJApAlaka hai| jo usakI padAtisenA kA nAyaka bhI hai| Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148. dekho kalpasUtra pRthvIcandra TippaNa sU0 27 149. prastuta sUtra kA AcArAMga ke nimna sUtra se mela nahIM baiThatA hai - "sAharijjissAmi tti jANai, sAharijjamANe vi jANai sAhariemitti jANaI samaNAuso ! --AcArAMga dvitIya zrutaskaMdha bhAvanA a0 sU0 994 AcArya AtmArAma jI ma0 dvi0 bhA0 10 1353----5 . hamArI dRSTi se bhI AcArAMga kA pATha hI adhika tarka-saMgata aura Agama-siddha hai / kyoMki saMharaNa meM asaMkhyAta samaya lagate haiM ataH avadhijJAnI use jAna sakatA hai / prastuta sUtra meM yaha bhUla kaba aura kaise huI, yaha vidvAnoM ke lie anveSaNa kA viSaya hai / AcArya pRthvIcandra ne 'tinnANovagae sAharijjissAmi ityAdi cyavanavad jJeyam" likhA hai, para cyavana meM aura saMharaNa meM bahuta antara hai, cyavana svataH hotA hai aura saMharaNa para-kRta / cyavana eka samaya meM ho sakatA hai, kintu saMharaNa meM asaMkhyAta samaya lagate haiN| --sampAdaka 150. kalpasUtra pRthvIcandraTippaNa sU0 33 151. aisA mAnA jAtA hai ki prathama tIrthakara kI mAtA marudevI ko sarva prathama vRSabha kA svapna AyA aura bhagavAna zrI mahAvIra kI mAtA ko siMha kA svapna AyA thA, aura zeSa bAvIsa tIrthaMkaroM kI mAtA ko prathama hAthI kA svapna AyA thaa| saMbhava hai yahA~ para bahula pATha se hI isa prakAra ullekha kiyA hai| pATha meM siMha kA svapna tIsare krama para hai| --sampAdaka 152. yahA~ para yaha smaraNa rakhanA cAhie ki jo tIrthakara devaloka se cyavakara Ate haiM unakI mAtA svapna meM vimAna ko dekhatI hai, aura jo tIrthakara naraka se Ate haiM unakI mAtA svapna meM bhavana ko dekhatI haiM--"devalokAdyo'vatarati tanmAtA vimAnaM pazyati yastu narakAt tanmAtAbhavanamiti" --bhagavatI zataka 11 udde0 11 abhayadeva vRtti 'eyamajheM soccA haTThatuTTha" hRSTatuSTaH atyantaM hRSTaM vA tuSTaM vismitaM cittaM yasya saH AnanditaH-ISanmukhasaumyatAdibhAvaH samRddhimupagataH / tatazca 'naMdiye' tti nanditastaireva samaddhataratAmupagataH 'pIimaNe' prIti--prINanaM manasi yasyaH saH, 'paramasomaNisie, paramaM saumanasyaM--sumanaskatA saMjAtaM mano yasya saH, "dhArAhaya" dhArAhatanIpa:--kadambaH surabhikusumamiva "caMcumAlaie" tti pulakitA tanuHzarIraM yasya sa tathA / kimuktaM bhavati ? 'Usaviyaroma' ucchvasitAni romANi kUpeSu tadrandhreSu yasya saH tathA , 'maipugveNaM' Abhinibodhikaprabhavena 'buddhivinnANeNaM' buddhiH prtykssdrshikaa| -kalpa0 pRthvIcandra TippaNa sU0 53 154. ArogyaM--nIrogatA, tuSTi:--hRdayatoSaH, dIrghAyu:--AyuSo vRddhiH, kalyANAni-arthaprAptayaH maGgalAni-anarthapratighAtAH / -- kalpasUtra Ti0 sU0 53 155. tathA 'lakkhaNa vaMjaNa' tti lakSaNAni-svastikAdIni vyaJjanAni maSatilakAdIni teSAM yo guNaH prazastatA tenopeta:--yukto yaH sa tathA tam / athavA sahaja lakSaNam pazcAdbhavaM vyaJjanamiti guNAH saubhAgyAdayaH--lakSaNavyaajanAnAM vA ye guNAstairupetaM--yuktaM yaM tam / lakSaNa kA abhiprAya hai zarIra para aMkita chatra, cAmara, svastika Adi cinha / tIrthaMkara aura cakravartI ke zarIra para 1008 zabha lakSaNa hote haiM, vAsudeva baladeva ke 108 tathA anya puruSoM ka zarIra para 32 lakSaNa hote haiN| Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 156. 'mAnonmAna' tatra mAnaM-jaladroNamAnatA, jalabhRtakuNDikAyAM hi mAtavyaH puruSaH pravezyate, tatpraveze ca yajjalaM tato niHsarati tad yadi droNamAnaM bhavati tadA'sau mAnopeta ucyate / unmAnaM tu arddhabhAramAnatA, mAtavyapurUSo hi tulAropito yadyarddhabhAramAno bhavati tadA unmaanopeto'saavucyte| pramANaM punaH svaanggulenaassttottrshtaanggulocchytaa| -kalpasUtra, pRthvIcanda TippaNa sU. 53. 157. sataM vArAo pakkaM jaM taM satapAga, sateNaM (vA) kAhAvaNANaM / -kalpasUtra cUrNi sU. 61 158. 'pamhalasukumAlA e' pakSmavatyA sukumAlayA cetyarthaH 'gaMdhakAsAiya' gaMdhapradhAnayA kaSAyaraktazATikayetyarthaH -kalpasUtra TippaNa sU.62 kalpasUtra pRthvIcanda TippaNa sU. 62 'kayakouya' kRtAni kautukamaGgalAnyeva prAyazcittAni duHsvapnAdivinAzArthamavazyakaraNIyatvAd yaste tthaa| pAdena vA chuptAH-cakSurdoSaparihArArtha pAdacchuptAH kRtakautukamaGgalAzca te pAdacchuptAzceti vigrahaH / tatra kautukAni maSItilakAdIni, maGgalAni tu siddhArthakadadhyakSatadUrvAhna - kurAdIni / -kalpasUtra, pRthvI. Ti. sU. 66 anubhUtaH zruto dRSTaH, prakRtezca vikArajaH / / svabhAvata samudbhUtazcintAsantatisambhavaH // devatAdyupadezottho, dharma-karma-prabhAvajaH / / pApodrekasamutthazca, svapnaH syAnnavadhA nRNAm / / prakArairAdimaiH SaDbhirazubhazca zubho'pi vA / / dRSTo nirarthakaH svapnaH, satyastu tribhiruttaraiH / / --kalpasUtra subodhikA TIkA meM uddhRta 162. rAtrezcaturpu, yAmeSu dRSTa: svapnaH phalapradaH / / mAsAdazabhiH SaDbhistribhirekena ca kramAt // nizA'ntyaghaTikAyugme, dazAhatphalati dhuvam / dRSTaH sUryodaye svapnaH, sadyaH phalati nizcitam / / -kalpasUna subodhikA TIkA meM uddhRta mAlAsvapno'hmi dRSTazca, tathA''dhivyAdhisambhavaH / mala-mUtrAdipIDotthaH svapnaH sarvaH nirarthakaH / / dharmarataH samadhAturyaH sthiracitto jitendriyaH sadayaH / prAyastasya prArthitamarthaM svapnaH prasAdhayati // svapnamaniSTaM dRSTvA supyAtpunarapi nizAmavApyApi / nAyaM kathyaH kathamapi keSAMcit phalati na sa yasmAt // na zrAvyaH kusvapno gurvAdestaditaraH punaH zrAvyaH / yogyazrAvyAbhAve gorapi karNe pravizya vadeta // iSTaM dRTvA svapnaM na supyate nApyate phalaM tasya / nayA nizA'pi sudhiyA jinarAjastavanasaMstavataH / / pUrvamaniSTaM dRSTvA svapnaM yaH prakSata zubhaM pazcAt / sa tu phaladastasya bhaved draSTavyaM tadvadiSTe'pi // Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapne mAnavamRgapatituraGgamAtaGgavRSabhasiMhaiH / yuktaM rathamArUDho yo gacchati bhUpatiH sa bhavet // -- kalpasUtra subodhikA meM uddhRta zloka 164. bhagavatI sUtra kI TIkA ( zataka 16 u. 6 sU. 581 ) meM 47 svapna ( sAmAnya phala vAle) ginAye gaye haiM / 14 mahAsvapna tIrthaMkara kI mAtA dekhatI hai aura 10 svapna bhagavAna mahAvIra ne chaddmastha kAla meM zUlapANiyakSa ke mandira meM dekhe : - isa prakAra 71 svapna hote haiM / tIrthaMkara kI mAtA vimAna athavA bhavana dekhatI hai eka aura bar3ha jAne se 72 svapna ginAye gae haiN| bhagavatI TIkA meM 47 svapna nimna prakAra hU~ 1 haya paMkti -- 2 gaja paMkti 3 nara paMkti 4 kinnara paMkti 5 kiMpuruSa paMkti 6 mahoraga paMkti 7 gaMdharva paMkti 8 vRSabha paMkti 9 dAminI 13 lohita sUtra 14 haridrasUta 15 zuklasUta 16 ayarAzi 17 tambarAzi 18 tauyarAzi 16 sIsagarAzi 20 hiraNyarAzi 21 suvarNarAzi 22 ratnarAzi 25 kaTTharAzi 26 patrarAzi 27 tapArAzi 28 bhusarAzi 29 sarAzi 30 gomayarAzi 31 avakararAzi 166. tihi nANehi sammaggo, devitisalAe so ya kucchisi / aha vasaha sannigabho, chammAse addhamAsaM ca / aha sattamammi mAhe gabbhattho ceva'bhiggahaM gehe / nAhaM samaNo hohaM, ammApiyaraMmi jIvaMte / 32 zarastambha 33 vIriNastambha 10 rajju 34 vaMzI mUlastambha 11 kRSNa sUtra 23 vajrarAzi 35 valabhImUlastambha 36 kSIrakuMbha 12 nIla sUtra 24 tRNarAzi 165. prItidAna kA bhAvAtmaka artha hai -- dAtA prasanna hokara icchA apanI se jo dAna detA hai / jisa dAna meM arthI kI ora se yAcanA kiMvA prastAva rakhA jAtA hai aura usa para mana nahIM hote hue bhI dAtA ko denA par3atA hai vaha prItidAna nahIM hai / prItidAna kA vyAvahArika artha hai - inAma yA puraskAra, pAritoSika / 37 dadhikumbha 38 ghRtakumbha 23 36 madhukumbha 40 surAviyaDakuMbha 41 sovIraviyaDakuMbha 42 telayakuMbha 43 vasAkuMbha 44 padma sarovara 45 sAgara 45 bhavana 47 vimAna -- dekhiye, ardhamAgadhI koSa 3 / 589 167. varSAsu lavaNamRtaM zaradi jalaM gopayazca hemante / zizire cAmalakaraso, dhRtaM vasante guDazcAnte // vAtalaizca bhaved garbhaH kubjAndhajaDavAmanaH / -- kalpArtha bodhinI TIkA meM udRdhUta - pR. 84|1 pittalai: khalatiH piGgaH, zvitrI pANDuH kaphAtmabhiH / -- vAgbhaTTa, aSTAMga hRdaya, zArIra sthAna 1148 - Avazyaka bhASya, gA. 58-59 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyuSNaM harati balaM, gatizItaM mArutaM prakopayati / atilavaNamacAkSuSya--matisnehaM durjaraM bhavati // 168. du cauttha navama bArasa-terasa pannarasa sesa gabbhaTThiI / mAsA aDa-nava taduvari usahAu kameNime divasA cau paNavIsaM chaddiNa, aDavIsaM chacca chacciguNavIsaM / 8 9 10 11 12 13 14 15 saga chabbIsa chaccha ya, vIsigavIsa cha chabbIsaM / 16 17 18 19 20 chappaNa aDasattaTTayaM 21 22 23 .24 aDaDaTThaya satta hoti gabbhadiNA / ' -saptatisthAnaka AcArya somatilaka tihiM uccehiM nariMdo, paMcahi taha hoi addhacakkI ya / chahiM hoi cakkavaTTI sattahiM titthaMkaro hoi / tihi ThANehi logujjoe siyA, taM jahA arahaMtehi jAyamANehi, arahaMtesu pavvayamANesu, arahaMtANaM NANuppAyamahimAsu / -sthAnAMga3 170. bIsa bhavanapati nikAya ke indra, battIsa bANavyantara nikAya ke indra, do jyotiSka nikAya ke indra aura dasa vaimAnika nikAya ke indra--isa prakAra 64 indra hote hai / 171. (ka) padAMguSThena yo merumanAyAsena kaMpayan / lebhe nAma mahAvIra iti nAkAlayAdhipAta --raviSeNAcArya kRta, padmacaritra parva 2, zlo. 16 pR. 15 (kha) vAmana (ya) pAyaMguTThaya koDIe to salIlamaha guruNA / ___ taha cAlio girIso jAo jaha tihuyaNakkhoho / -cauppannamahApurisacariyaM, AcArya zIlAGaka pra. prAkRta grantha pariSada, vArANasI 5,pU 271 (ga) Akampio ya jeNaM, merU aGagaTheeNa lIlAe / teNeha mahAvIro, nAma si kayaM surindehiM / -paumacariyaM, vimalasUri, 2 / 26 prAkRta grantha pariSada vArANasI 5 pR. 60 172. Nagaraguttiya-nagara kA rakSaka / -ardhamAgadhI koSa bhA. 2 / 906 173. (ka) Avazyaka sUtra malayagiri vRtti pa0 258 ... (kha) uttarapurANa parva 74 zlo. 290 (ga) Avazyaka cUNi, bhAga 1, patra 246 174. triSaSTi. 10 / 2 / 104-5-6 (kha) Avazyaka bhASya, gA. 72173 / pa. 258 (ga) uttara purANa, parva 74, zlo. 288 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175. (ka) Avazyaka mala. pa. 258 (kha) triSaSTi. pa. 10 / 2 / 112 - 113 116-117 ( ga ) Avazyaka bhASya gA. 75, pa. 258 uttarapurANa 741295 176. 177. triSaSTizalAkA puruSa caritra 10 / 2 / 122 179. (ka) Avazyaka bhASya gA. 76--77 179. 180. 181. 182. (kha) triSaSTizalAkA puruSa caritra 10 / 2 / 129 - 149 (bha) mahAvIra cariyaM, guNacaMdra patra 132 (jha) triSaSTizalAkA puruSa caritra, parva 10 sarga 2 zlo. 151-154 (ka) vizeSAvazyaka bhASya saTIka patra 935 (kha) Avazyaka hAri patra 312 / 2 (ka) padmapurANa 20167 (kha) harivaMza purANa 60 / 214 bhA. 2 (ka) kumAro yuvarAje'zva vAhake (kha) amarakoSa, kANDa 1 nATyavarga zloka 12 183. ApaTekRta saMskRta-iMgaliza DikzanarI pR. 363 184. Avazyaka niryukti pR. 39 gA. 222 185. 186. (ka) Avazyaka bhASya gA. 79-80 (kha) AcArAMga, dvitIya zrutaskandha bhAvanAdhikAra sU. 400 pR. 389 (ga) Avazyaka niryukti pRSTha 85 (gha) Avazyaka hAribhadrIyA TIkA 182-2 189. (ca) Avazyaka malayagirivRtti patra 259 - 2 (cha) mahAvIra cariyaM, nemicandrAcArya patra 34-1 - zabda ratna samanvaya koSa pU. 268 Avazyaka niryukti, hAribhadrIyA TIkA patra 183 / 1 ( ka ) kalpasUtra sU. 110 ( kha ) triSaSTi 1012 / 156 - se 163 187. (ka) mA kSAraM kSate nikSipa kiyantamapi kAlaM pratIkSasva - Avazyaka malayagirivRtti 260 (kha) triSaSTi. 10 / 2 / 164-165 188. (ka) AcArAMga, prathama adhya. 9 gA. 11 (kha) Avazyaka malayagirivRtti pa. 260 / 1 ( ga ) triSaSTi 10 / 2 / 167 (ka) prAcIna samaya meM svarNa eka sikkA vizeSa thA, jisakA mAna 80 guMjA pramANa athavA 16 karmamASa (mAsA) pramANa thA / -- anuyogadvAra TIkA, patra 156 / 1 25 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 (ga) kauTilIya arthazAstra 2 / 37 - pR. 103 (gha) manusmRti 8 / 135 bhaTTamedhAtithi kA bhASya pU. 618 190. Avazyaka malayagirivRtti patra 261 191. 192. kAUNa namokkAraM, siddhANamabhiggahaM tu so gihe / savvaM me'karaNijjaM, pAvaMti carittamArUDho / 193. ( ka ) tihi nANehiM samaggA, titthayarA jAva hoMti gihavAso / paDivannaMmi caritte, caunANI jAva chaumatthA // 194. (ka) Avazyaka bhASya gA. 106 pa. 265 ( kha ) Avazyaka malayagirivRtti pa. 265 (ga) malinAH kuTilA mugdhaiH pUjyAstyAjyA mumukSubhiH / kezAH klezasamAstena yUnA mUlAtsamuddhRtAH 197. 195. ekko bhagavaM vIro pAso malli ya tihi tihi sahi / bhagavaMpi vAsupUjjo chahi purisasaehiM Nikkhato || uggANaM bhogANaM rAiNNANaM ya khattiyANaM ya / cauhi sahassehiM usabho sesA u sahassa parivArA // 196. saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM, jaM Na rikkAsi vatthaM bhagavaM / acelae tao cAi, taM bosirijja vatthamaNagAre || (ka) Avazyaka malayagirivRtti / (kha) mahAvIra cariyaM, guNacandra pra. 4 pR. 142 / 1 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 2 198. (ka) mahAvIra cariyaM guNa. pra. 5gA. 4 pR. 143 (kha) viSaSTi. 101313 200. 199. Avazyaka malayagirivRtti pa. 266 201. (kha) uttarapurANa, pa. 74 zloka 312 pR. 464 vArasa vAsAI vosaTThakAe ciyattadehe je kei upasaggA samuppajjaMti taMjahA divvA vA mANussA vA ricchiyA vA -- savve uvasagge samuppanne samANe sammaM sahissAmi khamissAmi ahiyA saissAmi / -- AcArAMga zruta 2 a. 23 pa 391 / 2 (kha) mahAvIra cariyaM guNacandra pra. 5 pa 143 / 1 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 6 (ka) mahAvIra cariyaM guNaM. 143 |2| 144 / 1 (kha) triSaSTi 101318 (ga) mahAvIra cariyaM pa. 144 / 1 (ka) tAhe sAmiNA tassa devadsassa addhaM dinaM / uttara purANa, parva 74 zloka 307 - Avazyaka bhASya gA. 109 - Avazyaka bhASya gA. 110 -- samavAyAMga, pR. 1061 ( ghAsI. - AcArAMga 1 / 9 / 1 / 4 -Ava. mala. pa. 266 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kha) devANuppiyA ! paricattasayalasaMgo haM saMpayaM, tumaM ca daariddovddo| tA imassa majjhaM'sAvasattavAsassa addhaM ghettUNa gacchasu ti // -cauppannamahApurisacariyaM, pR. 273, AcAryazIlAMka 202. (ka) Avazyaka mala. pa. 266 (kha) mahAvIra. pra. 5, pR. 144 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 14 203. mahAvIra cariyaM 5 / pa. 158 204. naMdivaddhaNanariMdo dINAralakkhamegaM vatthassa mullaM dAviUNa sabahumANa... / -mahAvIra cariyaM pra. 5, pR. 158 205. (ka) Avazyaka bhASya. gA. 111 (kha) Avazyaka malayagirivatti patra 267 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 15 206. vIra-vihAra mImAMsA, vijayendrasUri pR. 23. 207. (ka) Avazyaka malaya. pana 267. (kha) triSaSTi. 10 / 3 / 25 208. (ka) sakko bhaNai-bhayavaM, tujjha uvasagga bahulaM / ahaM vArasa varisANi, tujhaM veyAvaccaM karemi / Avazyaka malaya. pa. 267 (kha) mahAvIra cariyaM pra. 5, pa. 145 / 1 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 28 / 209. no khalu deviMdA ! evaM bhUyaM vA bhavai vA bhavissai vA jaM NaM arahaMtA deviMdANa vA asuriMdANa vA NIsAe kevalanANamuppAiMsu uppAyaMti uppAissaMti vA tavaM vA kariMsu va karaMti vA karissaMti vaa,| arahaMtA saeNa uTThANabalavIriyapurisakkAraparakkameNaM kevalanANamuppAiMsu uppAyaMti uppAissaMti vA -Avazyaka niyukti pR. 267 (kha) triSaSTi 10130-30 pa. 2011 (ga) mahAvIra cariyaM pra. 5, pa. 145 210. (ka) Avazyaka niyukti gA. 461 pa. 267 (kha) Avazyaka malaya. vR. 268 / 1 (ga) mahAvIra cariyaM, guNa. pra. 5 pa. 145-146 211. saMvacchareNa bhikkhA khoyaladdhA usabheNa loyaNAheNa / sesehi bIyadivase, laddhAo paDhamabhikkhAo / / usabhassa paDhamabhikkhA, khoyaraso Asi logaNAhassa / sesANaM paramaNNaM amiyarasarasovamaM Asi / / --samavAyAGga, sUna 157 (saMpAdaka-muni kanhaiyAlAlajI) Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 28 Avazyaka malaya. vRtti pa. 268 (kha) mahAvIra cariyaM guNa. 146 213. (ka) tAhe so sAmissa sAgaeNa uvaTThito / sAmiNA puvvapayogeNa bAhA pasAriyA / (kha) mahAvIra cariyaM pra. 5, pa. 146 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 50 214. ( ka ) triSaSTi. 13 / 3 / 51 - 52 (kha) mahAvIra cariyaM, pa. 146 215. (ka) Avazyaka malaya. pR. 268 (kha) mahAvIra cariyaM 147 (ga) triSaSTi. 103 / 69-73 216. mahAvIra cariyaM -- 147 217 (ka) mahAvIra cariyaM pra. 5. pR. 148 (kha) Avazyaka niryukti malaya. pR. 268 212. 218. ( ka ) imeNa teNa paMca abhiggahA gahiyA taM jahA ( 1 ) aciyattogga he na vasibyabbaM, (2) nicca vosa TThe kAya, (3) moNaM ca, (4) pANIsu bhottavvaM, (5) gihattho na vaMdiyavvo, na abbhuTTheyavvo, ee paMca abhiggahA gahiyA / -- Avazyaka malayagiri vRtti pR. 268 (kha) mahAvIra cariyaM pra. 5 -148 (ga) kalpa subodhikA TIkA pR. 288 (gha) viSaSTi. 10 / 3 / 75 se 77 222. - AcArAMga a. 9 u. 1 219. No sevaI ya paravatthaM para-pAe vi se na bhubjitthA / 220. (ka) prathamapAraNakaM gRhasthapAtra babhUva tataH pANipAtabhojinA mayA bhavitavyamityabhigraho gRhItaH / -- Avazyaka malaya vR. (kha) bhagavayA paDhamapAraNage parapattaMmi bhuttaM 221. athotpanne'pi kevalajJAne kasmAnna bhikSArthaM bhagavAnaTati ? uccate, tasyAmavasthAyAM bhikSATane pravacanalAghavasambhavAt / uktaM ca--"deviMdacakkavaTTI maMDaliyA IsarA talavarA ya / abhigacchaMti jiNidaM goyaracariyaM na so aDai // utpanna kevalajJAnasya tu lohArya AnItavAn tathA coktaM-" dhanno so lohajjo, khaMtikhamo pavaralohasarivanno / jassa jiNo pattAo, icchai pANIhi bhottuM je / " - Avazyaka malaya. pa. 268 - mahAvIra cariyaM, guNacandra -- Avazyaka niryukti mala. pU. 268 -- Avazyaka niryakti gA. pR. 368 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223. (ka) mahAvIra cariyaM guNa. pU. 153 (kha) Avazyaka, malaya. vR. 268 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 116 224. ( ka ) Avazyaka malaya. 269 ( kha ) triSaSTi. 10 / 3 / 117-118 ( ga ) mahAvIra cariyaM pa. 153 225. (ka) mahAvIra cariyaM 153 - 154 227. 226. (ka) khobheu tAhe sattavihaM veyaNaM udIreDa, taM jahA- sIsaveyaNaM, nAsaveyaNaM, daMtaveyaNaM, kaNNaveyaNaM, acchiveyaNaM, nahaveyaNaM, piTThiveyaNaM ekkekkA veyaNA pAgayajaNassa jIviyaM saMkAmiuM samatthA, ki puNa sattavi sameyAto ? - Avazyaka malaya. vRtti. 228. 229. ( kha ) Avazyaka malaya. pR. 269 (ga) viSaSTi. 10 / 3 / 122-130 230. (kha) mahAvIra cariyaM pa. 154 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 132 / pa. 23 / 2 (ka) tattha sAmI desUNe cattAri jAme atIva paritAvito pabhAyakAle muhuttametaM niddApamAyaM gato / - Avazyaka malaya. pa. 270 / 1 (kha) mahAvIra cariyaM pa. 155 / 1 (ga) triSaSTi. 1013 / 147 (ka) Avazyaka niryukti pa. 270 (kha) bhagavatI zataka 16, udde.6, sU. 580 (ga) triSaSTi 10 | 3 | 147 se 151 jidda pi nopagAmAe sevai bhagavaM uTThAe / jaggAvai ya appANaM, Isi sAi yA apanei // (ka) Avazyaka mala. pa. 270 / 1 (kha) mahAvIra cariyaM, 155 / 1 (ga) triSaSTi 10|3|152 232. ( ka ) Avazyaka mala pa. 270 / 1 (kha) mahAvIra cariyaM 155 / 1 (ga) bhagavatI 16 | 6 |580 29 234. ( ka ) Avazyaka mala. vU. pa. 270 233. (ka) sAmI bhaNai - he uppala ! jaNNaM tumaM na yANasi taNNaM ahaM duvihaM sAgArANagAMriyaM dhammaM paNNa - Avazyaka mala. pa. 270 hAmi / (kha) mahAvIra cariyaM, guNacandra pa. 155 - AcArAMga 1 / 9 / 6 / 99 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kha) mahAvIra cariyaM 155 (ga) triSaSTi. 10 // 378 (ka) Avazyaka mala. pa. 270 (kha) mahAvIra cariyaM pa. 156 236. (ka) Avazyaka malaya. 272 (kha) mahAvIra cariyaM pa. 158 / 1 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 215-218 237. (ka) Avazyaka mala. pa. 273 (kha) mahAvIra cariyaM, guNa. pa. 159 (ka) Avazyaka mala. pa. 273 (kha) mahAvIra cariyaM, guNa. pa. 159 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 251 (ka) Avazyaka malaya. TIkA. 273 / 2 (kha) triSaSTi. 10 / 3 / 255-261 Avazyaka mala. va. pa. 273 (kha) mahAvIra cariyaM, guNa. 176 (ka) Avazyaka malaya vR. 273 (kha) triSaSTi. 10 / 3 / 266 (ga) uttaravAcAlaMtara vaNasaMDe caMDakosio sppo| na DahI ciMtA saraNaM joisa kovAhijAo'haM / / --Avazyaka niyukti gA. 467 242. (ka) Avazyaka malaya. vR. pa. 273 (kha) mahAvIra cariyaM pR. 176 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 272 se 275 243. (ka) uttaravAcAlA nAgaseNa khIreNa bhoyaNaM dinnaM / seyaviyAe padesI paMcaraho NejjarAyANo / / -Avazyaka niyukti gA. 468 (kha) triSaSTi. 10 / 3 / 280 se 286 (ga) Avazyaka malaya. vRtti. pa. 274 / 1 (gha) mahAvIra cariyaM guNacandra pa. 177 / 1-2 244. (ka) Avazyaka malaya. pa. 27411--2 (kha) mahAvIra cariyaM pa. 17801 (ga) vIravarassa bhagavato nAvArUDhassa kAsi uvasagaM / micchAdiThThiparaddho, kaMbalasaMbalehi titthaM ca // --nizItha bhASya, gA. 4218 pR. 366 tRtIya bhAga, pra. sanmati jJAnapITha, AgarA 241. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245. (ka) Avazyaka niyukti gA. 472 (kha) triSaSTi. 10 / 3 / 348-351 246. (ka) mahAvIra cariyaM prastAva 5 pa. 181-182 (kha) Avazyaka malaya. pa. 275 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 359-369 247. 'maMkha' zabda kA artha hai-citra dikhAkara AjIvikA karane vAlA / maladhArI hemacandra sUri ne isakA artha kiyA hai 'kedArapaTTikaH (hAribhadrIyAvazyaka TippaNa patra 24-1) arthAt ziva kA citra logoM ko dikhAkara bhikSA prApta karane vAlA / saMbhavataH isI AdhAra para paraMparAgata anuzruti use 'DAkota' kahatI hogI! kisI eka brAhmaNa kI gozAlA meM usakA janma hone se vaha 'gauzAlaka' kahalAyA / bacapana meM hI bahuta uddhata hone se mA~ bApa ko chor3akara vaha svatantra ghUmatA thA (dekhe bhagavatI 15 / 1) -sampAdaka 248. (ka) Avazyaka mala. vRtti pa. 276 (kha) Avazyaka niyukti gA. 473 (ga) triSaSTi. 10 // 3 // 396 249. (ka) Avazyaka malaya. vR. pa. 276 (kha) Avazyaka niyukti gA. 474 250. (ka) Avazyaka malayagiri vRtti 276 (kha) triSaSTi. 10 / 3 / 416-417 / 251. Avazyaka cUNi, prathama bhAga patra 284 252. Avazyaka niyukti gA. 476 253. (ka) Avazyaka malaya. vRtti patra 178 (kha) mahAvIra cariyaM pa. 189 254. (ka) Avazyaka malaya. vR. 278 (kha) mahAvIra cariyaM. pra. 6 / pa. 191 (ga) Avazyaka cUNi, pUrvArddha-patra. 285 255. tAhe sAmI coragasannivesaM gtaa| -Avazyaka malaya. 278 256. (ka) Avazyaka niyukti gA. 477 (kha) Avazyaka malaya. pa. 278, 279 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 482-486 257. kayaMgala deulavarise, dariddatherANa gosAlo -Avazyaka niyukti gA. 478 258. Avazyaka malaya. pa. 279 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 259. Avazyaka malaya pa. 280 / 1 260. Avazyaka malayagiri vRtti 281 / 1 261. ( ka ) Avazyaka malaya. vR. pa. 281 / 1 (kha) triSaSTi. 13/3 / 553 262. ( ka ) Avazyaka malaya. vR. pa. 281 / 1 (kha) mahAvIra cariyaM pra. 6 pa 195 263. (ka) aha duccara-lADha-macArI (kha) duccarANi tattha lADhehi, 264. vajjabhUmiM ca subbha-bhUmi ca, 265. AcArAMga prathama zrutaskaMdha, a. 9 udde. 3 gA. 2 se 7 266. AcArAMga prathama zrutaskaMdha adhya 9 u. 3 gA. 7 se 10 267. AcArAMga, pra. zru. 9 / 3 / 11-12 AcArAMga pra. 9 / 3 / 13 268. 269. ( ka ) Avazyaka niryukti. gA. 482 (kha) Avazyaka malaya. vRtti pa. 281 (ga) mahAvIra cariyaM pra. 6, pa. 195 (ka) Avazyaka malaya. 281 (kha) mahAvIra cariyaM pra. 6 pa 196 271. (ka) Avazyaka malaya. pa. 282 ( kha ) Avazyaka niryukti. gA. 484 (ga) triSaSTi. 1013 / 583-587 272. triSaSTi. 1013 / 595 273. Avazyaka niryukti. gA. 485 274. Avazyaka malaya. vR. pa. 283 / 1 275. (ka) Avazyaka niryukti malaya. vRtti pa. 283 (kha) mahAvIra cariyaM pra. 6 pa 212-13 (ga) triSaSTi. 10 / 3 / 614-624 270. 276. (ka) Avazyaka malaya. vRtti 283 (kha) Avazyaka niryukti gA. 487 277. Avazyaka malaya. vRtti 284 278. 279. Avazyaka malaya. vRtti pa. 284 / 285 (ka) avikkAha se mahAvIre, AsaNatthe akukkue / jhANaM uDDha ahe tiriyaM ca pemANe samAhimapaDinna / (kha) Avazyaka malaya. pa. 285 - AcArAMga a. udde. 3, gA. 2 prathama zru. AcArAMga a. 6 udde. 3 gA. 6 - AcArAMga a. 6 / u. 3,gA. 6 -AcArAMga 1 / 9 / 4 / 108 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280. Avazyaka malaya. pa. 285 281. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 492 (kha) triSaSTi. 10 / 4 / 68-128 282. bhagavatI za. 15 tRtIya khaNDa. pR. 374 283. Avazyaka cUNi, prathama bhAga patra 299 284. (ka) Avazyaka malayagiri vRtti pa. 287 / 1 (kha) bhagavatI zataka 15, tR. bhA. pR. 375 (ga) mahAvIra cariyaM. pra. 6 / pa. 223-224 (gha) triSaSTi, 1014 / 134-137 285. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 287 (kha) Avazyaka mala. pa. 287 ga) mahAvIra cariyaM pra. 7 / pa. 224 / 1 (gha) triSaSTi. 10 / 4 / 138 286. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 494 (kha) Avazyaka malaya. vR. pa. 287 (ga) mahAvIra cariyaM. pra. 7 pa. 224 (gha) triSaSTi. 10 / 4 / 139-142 287. (ka) Avazyaka niyukti gA. 495 (kha) viSaSTI 10 / 4 / 143 se 147 288. Avazyaka niyukti. gA. 495 289. Avazyaka niyukti. gA. 496 290. Avazyaka malaya. vR. pa. 288. 291. Avazyaka niyukti. gA. 497 292. (ka) sakko ya devarAyA sahAgao bhaNaI harisio vayaNaM / tinivi loga'samatthA jiNavIramiNaM caleuM je / -Avazyaka niyukti. gA. 498 (kha) triSaSTi. 10 / 4 / 164-175 (ga) mahAvIra cariyaM-pra. 7. gA. 1-4- pa. 227 (gha) kalpasamarthanaM, upasarga, gA. 5, pR. 28 293. (ka) Avazyaka niyukti gA. 499 se 501 (kha) mahAvIra cariyaM pra. 7 pu. 227 294. dhUlI pivIliyAo udaMsA ceva taha ya uNholA / vicchua naulA sappA ya mUsamA ceva aTTha bhayA / Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatthI hatthiNiyAo pisAe ghorarUva vagdho ya / thero therI sUo Agacchai pakkaNo a tahA / / kharavAya kalaMkaliyA, kAlacakkaM taheva ya / pAbhAiyamuvasagge, vIsaime hoti aNulome / / sAmANiyadeviddhi devo dAei so vimaanngo| bhaNaI vareha maharisi ! nippattI saggamokkhANaM / / --Avazyaka niyukti gA0 502 se 505 295. Avazyaka niyukti0 ga0 506 se 507 296. (ka) Avazyaka niyukti0 gA0 508 (kha) Avazyaka malaya0 vR. pa0 291 297. (ka) Avazyaka niyukti0 gA0 509 (kha) Avazyaka malaya0 pa0 292 298. Ava0 ni0 gA0 510, Ava0 ma0 vR0 292 299. (ka) mahAvIra cariyaM, pra0 7 pa0 230 (kha) Avazyaka mala. pa0 292 300. (ka) A0 ni0 gA0 511-- (kha) mahA0 cari0 pra0 7 pa0 230 301. Ava0ni0 gA0 512 302. mahAvIra cariyaM pra0 7 pu0 231 / (kha ) triSaSTi0 10 / 4 / 302 303. (ka) Avazyaka ni0 gA0 511 (kha) triSaSTi0 10 / 4 / 319-320 ja jajaGa 304. Avazyaka niyukti gA0 5 305. jinezvara sUri kRta kathAkoSa 306. (ka) triSaSTi 10 / 4 / 346 se 358 (kha) mahAvIra cariyaM0 pra0 7 gA0 14 pa0 233 307. (ka) Avazyaka niyukti0 gA0 517 (kha) triSaSTi 10 / 4 / 372 308. (ka) bhagavatI sUtra zataka 3, udde0 2 (kha) dekhie kalpasUtra Azcarya varNana 309. (ka) Avazyaka niyukti0 gA0 517-518 (kha) Avazyaka malaya0 va0 pa0 294 310. (ka) sAmI ya imaM etArUvaM abhiggahaM abhigeNhati caubvihaM davvato, 4 davvato kuMmAse suppakoNeNa, khittao elugaM vikkhaMbhaittA, kAlao niyattasu bhikkhAyarasu bhAvato jadi rAyadhUyA dAsattaNaM Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pattA NiyalabaddhA, muMDiyasirA royamANI abbhattaTThiyA, evaM kappati, sesaM Na kappati, kAlo ya posabahula pADivao-Avazyaka cUrNi pra0 bhA0 pa0 316-317 (kha) Avazyaka malaya0 vR0 pa0 294 (ga) triSaSTi0 10 / 4 / 478 / 481 (gha) mahAvIra cariyaM0 pra0 7 pa. 241 311. (ka) Avazyaka malaya0 vRtti 295 (kha) Avazyaka niyukti0 gA0 519 312. (ka) Ava0 ma0 vR0 296 (kha) mahAvIra cariyaM guNacandra, pra0 7 pa0 246 / 1 (ga) triSaSTi 10 / 4 / 572 / 579 313. (ka) mahAvIra cariyaM guNa0 7 / 247 (kha) triSaSTi0 10 / 4 / 606 314. (ka) caMpA vAsAvAsaM jakkhido sAidatta pucchA ya / / vAgaraNa duha paesaNa paccakkhANe a duvihe a ||--aavshyk niyukti gA0 522, pa0 297 (kha) ko hyAtmA? bhagavAnAha--yo'hamityabhimanyate / sa kIdRzaH? sUkSmo'sau, kiMtat sUkSmaM ? yadindriya-grahItuM na zakyate iti, tathA ki taM te padesaNayaM? kiM paccakkhANaM? bhagavAnAha - sAidattA ! duvihaM padesaNagaM-dhammiyaM adhammiyaM vA, padesaNagaM nAma upadezaH paccakkhANe duvihe--mUlapaccakkhANe uttarapaccakkhANe ya, eehi paehiM tassa uvagayaM / --Avazyaka malaya0 297 315. (ka) mahAvIra cariyaM0 7 / 248 (kha) triSaSTi0 10 / 4 / 618-646 316. (ka) savvesu kira uvasaggesu duvvisahA katare ? kaDapUyaNAsIyaM kAlacakkaM etaM ceva sallaM kaDDhijjataM / ahavA jahannagANa uvari kaDapUyaNAsItaM majjhimANa kAlacakkaM, ukkosagANa uvari salluddharaNaM / / -Avazyaka cUNi pra0 bhA0 pa0 322 (kha) mahAvIra cariyaM 7 / 250 / 317. evaM vA viharamANassa je kei uvasaggA samuppajjaMti divvA vA mANussA vA, tericchiyA vA te savve uvasagge samuppanne samANe aNAule avvahie adINamANase tivihamaNa-vayaNa-kAyagutte samma sahai khamai titikkhai ahiyAsei. --AcArAMga0 1 / 15 / 1019 suttAgame pR 92 (kha) sUro saMgAmasIse vA, saMvuDe tattha se mahAvIre / paDisevamANe pharusAiM acale bhagavaM rIitthA / --AcArAMga 1 / 9 / 3 / 13 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 318. (ka) uggaM ca tavokammaM visesao vaddhamANassa / ---Avazyaka niyukti gA0 240 (kha) sUtra kRtAMga 116 319. tinni sae divasANaM aupaNApanne ya pAraNAkAlo --Avazyaka niyukti0 gA0 534 320. Avazyaka niyukti gA0 526 se 535 321. chaTheNa egayA bhuje aduvA aTThameNa dasameNaM / duvAlasameNa egayA bhuMje pehamANe samAhiM apaDinne --AcArAMga 119 / 47 321.a. vijayAvattassa cetiyassa / vijayAvattaM NAmeNaM, viyAvattaM vA vyAvRttaM cetiyattaNAto jiNNujjANamityarthaH / -~kalpasUtra cUNi sU0 120 322. (ka) bArasa ceva ya vAsA mAsA chacceva addhamAso ya / vIravarassa bhagavao eso chaumatthapariyAo --Avazyaka niyukti gA.536 (kha) uttara purANa, guNacandra 741348 se 352 323. Avazyaka malayagiri vRtti pra. bhA0 pa0 30011 324. magahA govvara gAme jAyA tiNNeva goyamasagottA / kollAgasannivese jAo viyatto suhammo ya // 643 / / morIyasannivese do bhAyaro maMDamoriyA jAyA / . ayalo ya kosalAe mahilAe akaMpio jAo / / 644 / / tuMgIyasannivese meyajjo vacchabhUmie jaao| bhagavaM piyappabhAso, rAyagihe gaNaharo jAo // 645 / / --vizeSAvazyaka bhASya 325. (ka) Avazyaka vRtti (kha) vAjasaneyI saMhitA 40-5 meM bhI yahI vAkya hai| (ga) tadejati tannajati, tadUre tadantike / tadantarasya sarvasya tadu sarvasyAsya bAhyataH / -IzAvAsyopaniSad meM yaha pATha prApta hotA hai (gha) puruSa evedaM sarva yadbhUtaM yacca bhAvyam utAmatatvasyezAno yadannanAti rohati -vAjasaneyI saMhitA 32-2 ---zvetAzvataropaniSad 249 --puruSasUkta, ina sabhI meM yaha pATha prApta hai / 326. (ka) Avazyaka TIkA se uddhRta (kha) satyena labhyastapasA hyeSa brahmacaryeNa nityam, antaH zarIre jyotirmayo hi zubhro yaM pazyanti yatayaH kSINadoSAH / -mupDakopaniSad 140 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325. tasmAnna badhyate ' ddhA na mucyate nApi saMsarati kazcit / saMsarati badhyate mucyate ca nAnAzrayA prakRtiH / -sAMkhyakArikA naM0 62 328. na ha vai sazarIrasya sataH priyApriyayorapahatirastyazarIraM vA vasantaM na priyApriye spRzataH / -chAndogyopaniSad 445 meM yaha pATha prApta hai| 329. (ka) Avazyaka TIkA meM uddhRta (kha) apAma somamamRtA abhUmAgaman jyotiravidAma devAna kimasmAn kRNavadarAtiH kimu dhUtiramRtaM matrye ca / / --Rgveda saMhitA-814813 --atharvazira upaniSada 3 330. (ka) puNyo vai puNyena karmaNA bhavati pApaH pApeneti ---bRhadAraNyakopaniSada 560 . (kha) puNyaH puNyena karmaNA bhavati pApaH pApeneti .. -bRhadAraNyakopaniSad 632 331. (ka) Avazyaka TIkA meM uddhRta (kha) etadvai jarAmaryamagnihotraM satram --nArAyaNopaniSad--193 (ga) jarAmayaM va etatsarva yadagnihotram --taittirIyAraNyaka 10 // 64 -mahAnArAyaNopaniSad 25 332. (ka) satyaM jJAnamanantaM brahma / --taittirIyopaniSad 182 (kha) tasmai sa hovAca dve vidye veditavye iti ha sma yad brahmavido vadanti parA cAparA c| -muNDakopaniSad 119 / 1-4 333. 'mahAkulAH mahAprajJAH saMvignA vizvavaMditA / ekAdazApi te'bhUvanmUlaziSyA jagadguroH // --triSaSTizalAkApuruSa caritra 10 // 5 // 70 (kha) mahAvIra cariyaM, prastAva 8|p0 257 / 1 334. (ka) triSaSTizalAkA puruSa caritra parva 10 sarga 5 zloka 164 (kha) mahAvIra cariyaM, guNacandra pra0 8 / pa0 257 335. tIryate saMsArasamudroneneti tIrthaM pravacanAdhArazcaturvidhaH saMghaH / --abhidhAna cintAmaNi 125 svopajJa TIkA 336. triSaSTizalAkApuruSa caritra 105 / 174 337. uttarAdhyayana 23 gA0 87 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 338. bhagavatI sUtra zataka 9 udde0 32, sU0 378 339. sUtrakRtAMga zruta 2, a0 7 sU0 812 340. tae NaM se kAlAsavesiyaputte aNagAre there bhagavaMte vaMdaI, namasai, vaMdittA namaMsittA cAujjAmo dhammAo paMcamahavva iyaM sapaDikkamaNaM dhamma uvasaMpajjittANaM viharai / __ --bhagavatI zata0 1 u0 9 sU0 76 341. bhagavatI zataka0 2, udde0 10 A (ka) aupapAtika TIkA sU0 4, 182--195 (kha) bhagavatI za0 14, udde0 8 bhagavatI sUtra za0 2 u0 5 bhagavatI sUtra zata0 11 u0 9 bhagavatI sUtra zata0 u010 bhagavatI sUtra zataka 2 u0 5 bhagavatI zataka 12, u0 2 bhagavatI zataka 18 udde0 3 bhagavatI sUtra zataka 1 udde0 6 342. saMjaya kAmpilyapura kA rAjA thaa| isakA vistRta varNana uttarAdhyayana 18 nemicandrIya TIkA meM AyA hai| A 'seya' rAjA amalakalpA nagarI kA svAmI thaa| isakA vistRta varNana rAyapaseNI (becaradAsa ____ jI dvArA saMpAdita) sUtra 10 meM AyA hai / B ziva hastinApura ke rAjA the| bhagavatI sUtra zataka 1 / u0 9 meM vistAra se isakA varNana milatA hai C zaMkha mathurA nagarI kA rAjA thaa| vistRta varNana dekheM uttarAdhyayana 12 nemicandrIya TIkA 343. samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM aTTha rAyANo muMDe bhavettA agArAo aNagAriaM pavvAviyA, taM0vIraMgaya vIrajase, saMjayae, Nijjae ya rAyarisI seyasive udAyaNe taha saMkhe--kAsivaddhaNe --sthAnAGga, sthAna 8 sU0 788 344. (ka) jJAtRdharmakathA a0 1 (kha) dazAzrutaskaMdha 1 (ga) Avazyaka cUNi, triSaSTi zalAkA0 Adi meM zreNika ke jIvana kA vistRta varNana AtA hai| (gha) lekhaka kI pustaka meghacaryAH eka anuzIlana dekheM / 345. antakRtdazA 346. triSaSTi0 10 / 10 / 136-148 patra 134-135 347. triSaSTi0 10110184 348. sUtrakRtAGaga TIkA zru0 2 a0 6 pa0 136 / 1 349. uttarAdhyayana a0 12 350. antatatdazA 1 351. (ka) so ceDako sAvao --Avazyaka cUNi, uttarArddha pa0 164 (kha) ceTakastu zrAvako -triSaSTi0 10 / 6 / 188, pa0 77--2 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352. prabhAvatI vItibhae udAyaNassa diNNA, paumAvatI campAe dahivAhaNassa, migAvatI kosaMbIe satANiyassa, sivA ujjeNIe pajjotassa jeTThA kuMDaggAme vaddhamANa sAmiNo jeTThassa naMdivaddhaNassa diNNA / - Avazyaka cUrNi bhAga 2 pa0 164 (kha) triSaSTi0 10 / 6 / 187 patra 77-2 353 navamallaI navalecchaI kAsIkosalagA aThArasavi gaNarAyANo / 356. 128 -- kalpasUtra cUrNi sU0 122 354. (ka) 'pAvA' devehi kataM NAmaM, jeNa tattha bhagavaM kAlagato (kha) 'pAvA' devehiM kayaM, jeNa tattha bhagavaM kAlagao / -- kalpasUtra, pRthvI0 TippaNI sU0 122 (ga) rajjugA -- lehagA, tesi sabhA rajjuyasabhA, aparibhujjamANA karaNasAlA / - kalpasUtra cUrNi sU0 122 355. (ka) bitito caMdo saMvaccharo, pItivadvaNo mAso, gaMdivaddhaNo pakkho, aggiveso divaso uvasamo vi se NAmaM, devANaMdA rayaNI niriti tti vaccati, lavassa accI NAmaM, pANussa mutto, thovassa siddhaNAmaM karaNaM NAgaM, savvaTTasiddho muhutto. -- kalpasUtra cUrNi sU0 123 samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTThe aMtevAsI iMdabhUtI nAmaM aNagAre goyamasagotteNaM sattussehe samacauraMsasaMThANasaMThie vajjarisahanArAyasaMghayaNe kaNagapulagaNighasapamhagore uggatave dittatave tattatave mahAtave orAle ghore ghoraguNe ghoratavassI, ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhittaviulateyalese cohasapuvvI caunANovagae savvakkharasannivAI samaNassa bhagavao 357. maraNA kAyassa bhedA io cuA dovi tullA / egaTThA avisesamaNANattA bhavissAma / 358. kalpa subodhikA TIkA " 359. ( ka ) kalpasUtra cUrNi sU0 126 (kha) kalpasUta TippaNa sU0 126 017 -- kalpasUtra subodhikA, TIkA sU0 / 360: jvalatpradIpAlikayA pravRddhayA, surAsuraiH dIpitayAM pradIptayA / tadAsma pAvAnagarI samantataH pradIpitAkAzatalA prakAzate / tatastu lokaH prativarSamAdarAt prasiddha - dIpAvalikayAtra bhArate / samudyataH pUjayituM jinezvaraM jinendranirvANavibhUti-bhakti-bhAk / kalpa subodhikA TIkA 361. 362. bhayavaM ! kuNaha pasAyaM vigamaha evaMpi tAva khaNamekkaM / jAvesa bhAsarAsissa nUNamudao avakkamai // 1 // jaM 'eyassudaeNa tumhaM titthaM kutitthiehiM daDhaM // pIDissai'sakkAraM tahA pAvissara jaNAu 11 na tumhe asamatthA evaMvihakajjasAhaNe jeNa / 39 - bhagavatI 1 / 1 / 7 - bhagavatI zataka 14 udde0 7 --harivaMza purANa, jinasena Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo tolai tailokkaM baleNa kA tassa iha gaNaNA / / kaha'NaMtasattijuttA jiNA havaMtitti vayaNamavi amhe| pattijjissAmo pahu ! jai na tuma ThAsi khaNamekkaM / / -mahAvIra cariyaM, prastAva 8 gA0 se 4 pR0 338 / 1 aha jayaguruNA bhaNiyaM suriMda ! tIyAitiviha kAle'vi / no bhUyaM na bhavissai na havai nUNaM imaM kajjaM / / jaM Aukammavigame'vi kovi acchejja samayamettamavi / accaMtANatavisiTThasattipanbhArajutto'vi // avi joDijjai sayakhaMDiyaMpi vayarAgarubhavaM rayaNaM / parisaDiyamAudaliya na u tIrai kahavi saMghaDiuM / / tA jai AccaMtamabhayamatthamamhe na sAhimo eyaM / kiM ettieNa nANaM tasattiNI? muyasu tA mohaM // --mahAvIra cariyaM, pra0 8 gA0 5 se 8 pR0 338 364. (ka) kuH bhUmistasyAM tiSThatIti kunthU, aNuM sarIragaM dhareti aNuMdharI / --kalpacUNi, sU0 131 (kha) taM raNi 'kuMthU' aNuddharI nAma' ti kuH-bhUmistasyAM tiSThatIti kunthUH aNuM sarIraM dharei tti aNudharI -kalpasUtra TippaNa sU0 131 365. (ka) kalpasUtra cUNi sU0 145 pR0 104 (kha) kamasUtra TippaNa sU0 145 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 3. 1. pAse arahA 'purisAdANIe' puruSANAM pradhAna: puruSottama iti athavA samavAyAGgavRttAvuktam-" puruSANAM madhye AdAnIyaH -- AdeyaH puruSAdAnIyaH " ( patra 14 -- 2) uttarAdhyayana vRhadvRttau "puruSazcAsau puruSakAravattitayA AdAnIyazca AdeyavAkyatayA puruSAdAnIyaH, puruSavizeSaNaM tu puruSa eva prAyastIrthakara iti khyApanArtham puruSairvA AdAnIyaH -- AdAnIyajJAnAdiguNatayA puruSAdAnIga ( patra 270 -- 2 ) --- kalpasUtra pRthvIcandra Tippanakam pR0 17 (kha) kalpasUtra, sandeha viSauSadhi, TIkA pa0 119 (ga) kalpasUtra kiraNAvali patra 132 (gha) kalpasubodhikA sU0 149 10 369 4. 5. 6. pariziSTa (pUrvaparamparAntargata TippaNAni ) (Da) puruSANAM madhye AdAnIyaH -- AdeyaH puruSA'dAnIyaH -- -- bhagavatI, za0 5, u0 9 abhayadeva vRtti pa0 248 (ca) mumukSUNAM puruSANAmAdAnIyA AzrayaNIyAH puruSA''dAnIyAH mahato'pi mahIyAMso bhavanti - sUtrakRtAGga 1, zru0 a0 9, pa0 186-1 triSaSTizalAkApuruSacarita parva 9, sarga 2 pANigrahaNa ke lie kuzalastha ( kannoja) pradeza meM jAne para vahA~ kaliMgAdi dezoM ke yavanoM ne saMgharSa karane kI tthaanii| rAjakumAra pArzva kI lalakAra ke samakSa sabhI yavana vinata hogae aura paraspara maitrI sambaMdha sthApita kiyA / -- triSaSTi0 parva 9, sarga 3 (ka) pArzvanAtha carita bhAvadevasUri, sarga 6, zloka 213 (kha) triSaSTi0 9 3 triSaSTizalAkA0 parva 9. sarga 1, zloka 25 vArANasI ke samIpa Azramapada udyAna meM dhAtakI vRkSa ke nIce kAyotsarga karake khar3e the / -triSaSTi0 913 7. ---- prastuta sUtra kI taraha sAvAyAMga meM bhI ATha gaNadharoM kA hI ullekha hai| " pAsassa NaM arahao purisAdANiassa aTThagaNA, aTThagaNaharA hotthA taM jahA - gAhA -; subheya subhaghose ya, vasiTThe baMbhayAriya some siridhare ceva, vIrabhadde jase i ya ||818 AcArya hemacandra ke triSaSTi zalAkA 0 (9 / 3) ke anusAra bha0 pArzvanAtha ke 10 gaNadhara the jinameM Aryadatta gaNadhara sabase pramukha the / Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daza gaNadharoM kA ullekha Ava0 ni0 gA0 290, Ava0 mala TIkA (patra 209) Adi granthoM meM bhI milatA hai| kiMtu kalpasUtra subodhikA TIkA (patra 381) meM isakA spaSTIkaraNa kiyA hai --"dvau alpAyuSkattvAdikAraNAnnoktau iti Tippanake vyAkhyAtam / " isI prakAra gaNadhara ke nAma sambandha meM bhI kucha bheda hai| kalpasUtra meM 'zubha' tathA pAsanAha cariyaM meM (patra 202) zubhadatta nAma AyA hai| samavAyAMga meM sirpha 'dinna' zabda hI hai| jabaki triSaSTi0 meM 'Aryadatta / ' -sampAdaka (kha) vizeSa spaSTIkaraNa ke lie bha. pArzva eka samIkSAtmaka adhyayana dekheM -le. devendramuni (ka) kalpasUtra kI saMkalanA ke samaya se yaha kAlagaNanA kI gaI hai / (kha) bhagavAna pArzvanAtha kI aitihAsikatA prAyaH nirvivAda hai| isa sambandha meM vizeSa aiti hAsika gaNaveSaNA ke lie dekheM -- 1. cAra tIrthakara-paM0 sukhalAla jI siMghavI 2. jana sAhitya kA itihAsa bhAga 1--paM0 kailAzacandra zAstrI 3. iNDiyana enTIkverI ji0 95. 160 --DA0 yAkobI ke lekha 4. bhagavAna pArzva : eka samIkSAtmaka adhyapana pR. 61-69, le0 devendramuni (ka) samavAyAMga, sUtra 24 / 1 kha) samavAyAMga sUtra 157--11 (ga) arhat ariSTanemi kI aitihAsikatA vaidika granthoM evaM aitihAsika vidvAnoM kI gaveSaNA se bhI siddha hotI hai| arthaveda ke mANDUkya, prazna aura muNDaka upaniSadoM meM ariSTanemi kA nAma AyA hai mahAbhArata ke anuzAsana parva adhyAya 149 meM viSNusahasranAma meM do sthAnoM para 'zuraH zaurijinezvaraH' pada AyA hai --- "azokastAraNastAraH zUraH zauri jinezvara : / 50 / " "kAlinemi mahAvIraH zUraH zauri jinezvaraH / 92 / " chAMdogya upaniSad meM devakIputra kRSNa ke ullekha se vyakta hotA hai ki unhoMne. ghora aMgarisa se ahiMsA aura nIti kA upadeza grahaNa kiyA / zrI dharmAnanda kauzAmbI (bhA0 saM0 a0 pR0 38 ) ke anusAra ye ghoraaMgarisa neminAtha hI the, kyoMki neminAtha zrIkRSNa ke dharmaguru the yaha prAcIna jaina granthoM se pramANita hotA hai (vizeSa vivaraNa ke lie dekheM--jaina sAhitya kA itihAsa pUrva pAThikA, paM0 kailAzacandra jaina pR0 170) (gha) bhagavAn ariSTanemi aura zrI kRSNaH eka anuzIlana pR0 60-68 devendramuni 10. soriyapurammi nayare, Asi rAyA mahiDDhie / samaddavijae nAma, rAyalakkhaNasaMjae / tassa bhajjA sivA nAma, tIse pratto mahAyaso / bhagavaM ariTThanemi tti, loganAhe damIsare / --uttarAdhyayana 22 // 3-4 11. aha so vi rAyaputto samuddavijayaMgao / -uttarAdhyayana 22 / 36 12. evaM saccanamI navaraM samuddavijaye piyA sivA mAtA / evaM daDhanemI vi savve egagamA / ---antakRddazA, varga 4, a09-10 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. (ka) uttarAdhyayana a. 22-5, (kha) saptatizatasthAnaprakaraNa 37-38 dvAra, gA. 105 14. (ka) niyagAo bhavaNAo, nijjAo vnnhipuNgvo| --uttarA. a. 22, gA. 13 (kha) ahaM ca bhogarAyassa, taM ca'si aMdhagavaNhiNo / --uttarA a. 22, gA. 44 15. so'riTThanemi nAmo ya, lkkhnnssrsNjuo| aTThasahassalakkhaNadharo, goyamo kAlagacchavI / --uttarA. a. 22, gA. 5 16. vajjarisahasaMghayaNo, samacauraMso jhsoyro| -uttarA. a. 22, mA. 5-6 17. triSaSTi. 89 18. (ka) triSaSTi. 89 (kha) kalpasUtra subodhikA TIkA 19. (ka) triSaSTi zalAkA. 89 (kha) kalpasUtra subodhikA TIkA 20. triSaSTi. 89 21. aha sA rAyavarakannA, susIlA caarupehinnii| savvalakkhaNasaMpannA, vijjusoyA maNippabhA / --uttarA. a. 2217 22. uttarA. a. 22 / 9-10 23. uttarA. 22 / 14-15 24. kassa aTThA ime pANA, ee savve suhesiNo / vADehiM paMjarehiM ca saMniruddhA ya acchaI / / --uttarA. 22 / 16 25. aha sArahI tao bhaNaI, ee bhaddA u pANiNo / tubbhe vivAhakajjammi, bhuMjAveuM bahuM jaNaM // --uttarA. 22 / 17 26. raivatAcala parvata para sahasrAmravana meM padhAre-aisA niSaSTizalAkA puruSa carita meM ullekha AtA hai| -triSaSTi. 89 27. triSaSTi. 89 28. (ka) triSaSTi. 89 (kha) kalpasUtra subodhikA TIkA 29. rAImaI vicitei, dhiratthu mama jIviyaM / jA'haM teNa pariccattA seyaM pabvaiuM mama / / --uttraa.22|29 30. aha sA bhamarasannibhe, kuccphnngppsaahie| sayameva lucaI kese, dhiimaMtA vavassiyA / vAsudevA ya NaM bhaNaI, luttakesaM jiiMdiyaM / saMsArasAyaraM ghoraM, tara kanne lahuM lahuM / --uttarA. 22 / 30-31 vA Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 31. bhIyA ya sA tahiM daTaThThe egaMte saMjayaM tayaM / bAhAhi kAu saMgopphaM, vevavANI nisIyaI // jai si rUveNa vesamaNo, lalieNa nalakUbaro / tahA vi te na icchAmi, jai si sakkhaM puraMdaro / pakkhaMde jaliyaM joiM, dhUmakeuM durAsayaM / necchati vaMtayaM bhoktuM kule jAyA agaMdhaNe / dhiratthu te'jasokAmI, jo taM jIviyakAraNA / vaMtaM icchasi AveuM, seyaM te maraNaM bhave / 33. ( ka ) triSaSTizalAkA puruSa caritra 68 (kha) uttarAdhyayana 32. 34. (ka) vasudeva hinDI (kha) triSaSTi (ga) jainarAmAyaNa zalAkA. sarga 7 35. (ka) arhata bhagavatI mallI ke vistRta varNana ke lie dekhe -- jJAtA dharmakathA 19 (kha) triSaSTi zalAkA 6 / 6 36. arhat zAntinAtha, kunthunAtha evaM aranAtha ye tInoM tIrthaMkara kramaza: pAMcaveM, chaTThe evaM sAtaveM cakravartI hue| eka hI bhava meM do mahAn padavI kA upabhoga kiyaa| inake vistRta jIvana caritra ke lie dekheM 1. cappanna mahApuruSa cariuM 2. niSaSTi zalAkA puruSa caritra 5 / 1, 61, 6 / 2 3. zAMtinAtha caritra 37. ( ka ) dhaNa mihuNa sura mahabbala laliyaMga ya vairajaMgha mihuNe ya / sohama vijja accu cakkI savvaTTha usabhe ya / eka parizIlana / (kha) lekhaka kI pustaka RSabhadevaH 38. triSaSTi. 1 / 1 / 55 se 61 pR. 32 39. (ka) Avazyaka niyukti gA. 168 (kha) Avazyaka cUrNi pR. 132 (ga) triSaSTi. 1 / 1 / 140 se 143 pa. 6 40. (ka) Avazyaka malaya. vR. pa. 158 (kha) triSaSTi. 1 / 1 / 714 / 715 41. ( ka ) Avazyaka cUrNi. 133 - 134 (kha) triSaSTi 1 / 1 / 907 - 909 pa. 32. - uttarA 22 / 35 --uttarA 22 / 40-43 - Ava. malaya. vRtti pR. 157 / 1 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. (ka) Avazyaka malaya. va. 162 (kha) triSaSTi. 112 / 886 se 888 (ga) Avazyaka hAribhadrIyA vRtti 12011 43. sthAnAGaga pa. 399--1 44. jambUdvIpa prajJapti, kAlAdhikAra (amolaka RSi) pa. 76 45. sthAnAGaga sUtra vRtti pa. 399 46. jambUdvIpa prajJapti, vakSaskAra sU. 14 47. (ka) Avazyaka malaya. vRtti pa. 163 (kha) triSaSTi. 112 / 213 pa. 4011 (ga) mahApurANa jinasenAcArya 14 / 162 pR. 319 (ka) UrUsu usabhalaMchaNaM usabho sumiNami teNa kAraNeNa usabhotti NAmaM kayaM / / --Avazyaka cUrNi. pa. 151 (kha) Urupradeza RSabho, lAJchanaM yjjgtpteH| RSabhaM prathamaM yacca, svapna mAtrA nirIkSitaH / tat tasya RSabha iti, nAmotsavapuraHsaram / tau mAtApitarau hRSTau vidadhAte zubhe dine / -triSaSTi 1 / 2 / 648 se 649 49. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 186 (kha) Avazyaka malaya. pa. 19212 (ga) Avazyaka cUrNi. 152 Avazyaka haribhadrIyA pa. 125 (Ga) triSaSTi. 1 / 2 / 654-~659 50. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 191 (kha) triSaSTi. 1 / 2 / 881 51. (ka) Avazyaka bhASya (kha) Avazyaka cUNi. pR. 153 (ga) Avazyaka malaya. vR. 194 (gha) Avazyaka cUNi. pR. 153 52. (ka) dattI va dANamasabhaM ditaM / TuMjaNamivi pavattaM / -Avazyaka niyukti. gA. 224 (kha) bhagavatA yugaladharmavyavacchedAya bharatena saha jAtA brAhmI bAhubaline dattA, bAhubalinA saha jAtA sundarI bharatAya / -Ava. mala. pR. 200 (ga) yugmidharmaniSedhAya bharatAya dadau prabhuH / / sodaryA bAhubalinaH sundarI guNasundarIma / Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharatasya ca sodaryA dadau brAhmIM jagatprabhuH / bhUpAya bAhubaline tadAdi janatApyatha / --zrIkAlaloka prakAza sarga 32 zloka 47-48 53. (ka) iti dRSTvA tata Arabhya prAyo loke'pi kanyA pitrAdinA dattA satI pariNIyate iti pravRttam / --Avazyaka malaya. pR. 200 gurudattiA ya kaNNA pariNijjaMte tao pAyaM / --Avazyaka hAri. va. pa.133 (ga) bhinnagotrAdikAM kanyA dattAM pitraadibhirmudaa| vidhinopAyataH prAyaH prAvartata tathA ttH| --zrIkAlaloka prakAza sarga 32, zloka 49 54. (ka) Avazyaka niyuktti. gA. 194 (kha) Avazyaka cUNi. pR. 153-154 55. Avazyaka niyukti. gA. 196 56. purANasAra 18 / 3 / 36 / / 57. Avazyaka malaya. pa. 157-2 (ka) Avazyaka hAribhadrIyA pa. 120-2 (kha) Avazyaka malaya. pa. 163 59. Avazyaka niyukti. gA. 151 60. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 198 (kha) Avazyaka cUrNi. pR. 154 (ga) Avazyaka hAribhadrIyA vRtti pa. 128 (gha) triSaSTi. 1 / 2 / 974 se 976 61. triSaSTi. 1 / 2 / 925-932 62. sthAnAGaga vRtti 7 / 3 / 557 63. AdyadvayamRSabhakAle anye tu bharatakAle ityanye / . --sthAnAGaga vRtti 7 / 3 / 557 64. paribhAsaNAu paDhamA, maMDalabaMdhammi hoi bIyA tu| cAraga chavichedAvi, bharahassa cauvvihA niiii| --sthAnAGga vRtti 7 / 3 / 557 65. nigaDAijamo bandho, pAto daMDAditAlaNayA / -Avazyaka niyukti gA. 217 66. bandho-nigaDAdibhiryamaH saMyamanaM, ghAto daNDAdibhistADanA, ete'pi arthazAstrabandhaghAtAstatkAle yathAyogaM prvRttaa| -Avazyaka malaya. vRtti. pa. 199 / 2 67. (ka) mAraNaM jIvavadho-jIvasya jIvitAd vyaparopaNaM, tacca bharatezvarakAle samutpannaM / --Avazyaka malaya. pa. 199 / 2 (kha) mAraNayA jIvavaho jannA nAgAiyANa puuyaato| --Avazyaka niyukti gA. 218 68. Avazyaka niyukti. gA. 209 69. (ka) Avazyaka niryaktti gA.212 (kha) vizaSAvazyaka bhASya vRtti 132 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ga) Avazyaka cUrNi. pR. 156 (gha) Avazyaka hAribhadrIyA pa. 132 70. triSaSTi. 1 / 2 / 971 71. Avazyaka niyukti. gA. 337 72. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 339 (kha) Avazyaka cUrNi. pR. 162 (ga) triSaSTi. 1 / 2 / 122-123 (gha) mahApurANa, jinasena 18-55-59 pR. 402 73. (ka) Avazyaka malaya. vR. pa. 217 (kha) triSaSTi. 1 / 3 / 244 / 245 74. (ka) Avazyaka malaya. 217-218 (kha) Avazyaka cUrNi. 163 75.. (ka) Avazyaka niyuktti. gA. 342-45 (kha) samavAyAGaga 76. (ka) dazavakAlika, agastyasiMha cUNi. (kha) " jinadAsa caNi. pR. 132 (ga) Avazyaka cUNi. pR. 152 (gha) mahApurANa 266 / 6 / 370 (Da) dhananjayanAmamAlA. 114 pR. 57 (ka) triSaSTi. 1 / 3 / 301-302 (kha) kalpalatA, samayasundara pR. 206 (ga) kalpadruma kalikA pR. 149 78. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 342 (kha) Avazyaka cUrNi. pR. 181 (ga) triSaSTi. 1 / 3 / 511-513 (gha) cauppanna mahApurisacariyaM (AcArya zIlAMka) 79. Avazyaka niyukti. gA. 343 80. mahApurANa (Adi purANa parva 24) ke anusAra isI samaya samrATa bharata ko antaHpura meM putra-ratna prApta hone kI sUcanA bhI prApta huI / 81. (ka) Avazyaka malayagiri vRtti 229 (kha) Avazyaka cUrNi. pR. 181 (ga) triSaSTi. 1131528-530 82. (ka) Avazyaka niyukti (kha) triSaSTi. 1131531 83. (ka) Avazyaka niyukti. gA. 345-346 (kha) Avazyaka cUNi pR. 182 (ga) Avazyaka malaya. vRtti. pa. 229 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 84. dhammANaM kAsavo muhaM / -- uttarA. a. 25, gA. 16 85. (ka) Avazyaka niryukti. malaya. vRtti pR. 230 | 1 (kha) triSaSTi. 1 / 3 / 654 pa. 89 (kha) triSaSTi. 1 / 3 / 651 86. (ka) Avazyaka malaya. vR. pR. 229 (ga) kalpalatA, samayasundara pR. 207 Avazyaka cUrNi pR. 209 (gha) triSaSTi. 1/4 / 730-746 87. 88. Avazyaka malaya. pR. 231 / 1 89. ( ka ) Avazyaka malaya. pR. 231 / 1 90. ( ka ) Avazyaka cUrNi 209 / 210 Avazyaka niryukti. gA. 348 Avazyaka cUrNi pR. 210 91. 92. 93. paDhamaM diTThIjuddhaM, vAyAjuddhaM taheva bAhAhiM / muTThIhi a daMDehi a savvatthavi jippae 94. ( ka ) triSaSTi. parva 1, sarga 4 - 5 95. 96. (ga) kathAkoSa prakaraNa ( jinezvara sUri ) kathA 9 ( ka ) Avazyaka malaya. pU. 232 Avazyaka malaya. vRtti. ( ka ) (ga) Avazyaka cUrNi. pU. 210-211 (ka) Avazyaka niryukti. gA. 436 (ga) Avazyaka cUNi. pU. 227 (kha) Avazyaka malaya. vRtti. pU. 246 98. bhagavAna RSabhadeva ke sambandha meM prAyaH vaidika grantha eka svara se zraddhAbhivyaJjanA karate haiM / Rgveda (2-23-15) rudra sUkta meM eka RcA hai- 97. ( kha ) triSaSTi. 1141818 se 826 (kha) Avazyaka malayagiri vRtti bharaho / - Avazyaka bhASya gA. 32 (kha) Adi purANa ( jinasena) parva 34-36 (kha) Adi purANa, parva 36 ( kha ) triSaSTi. 1/5/795 se 798 " eva bamro vRSabha 'cekitAna yathA deva na hRNISe na haMsI / " he vRSabha ! aisI kRpA karo ki hama kabhI naSTa na hoM / isake alAvA nAbhiputra RSabha aura RSabha putra bharata cakrI kI tANDya brAhmaNa ( 14 - 2 - 5 ) zata. vA. (5, 2-5-17) zrImadabhAgavata ( skaMdha 20 ) tathA uttara kAlIna mArkaNDeya purANa ( a 50 ) kUrma pu. (a. 41) agni. pu. (10) vAyu pu. ( 33 ) garur3a purANa ( 1 ) brahmANDa pu. ( 14) viSNu pu. ( 2 - 1) skaMda pu. [ ( kumAra khaNDa 37) Adi anekoM purANoM meM vistAra ke sAtha carcA milatI hai / purAtattva vibhAga ke anusandhAnoM ne to yaha prAyaH siddha kara diyA hai ki RSabhadeva hI bhAratIya sabhyatA aura yoga mArga ke Adya pravartaka the / isake lie vizeSa jijJAsu lekhaka kA RSabhadeva, eka parizIlana grantha dekhe | Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 ( sthavirAvalyantargata TippaNAni ) 1. (ka) 'Nava gaNA ekkArasa gaNadharA' doNhaM doNhaM pacchimANaM ekko gaNo / jIvaMte caiva bhaTTArae __NavahiM jaNehiM ajjasudhammassa gaNo Nikkhitto "dIhAugotti" nnaatuN| --kalpa0 cU0 sU0201 (kha) parinivvuyA gaNaharA jIvaMte nAyae nava jaNA u / iMdabhUI suhammo a, rAyagihe nivvue vIre / -Avazyaka niyukti0 gA0 658 magahA gubbaragAme jAyA tinneva goyamasaguttA / --Avazyaka niyukti0 gA0 643 (ka) Avazyaka niyukti0 gA0 647 (kha) AdyAnAM trayANAM gaNabhRtAM pitA vasubhUtiH / --Avazyaka malaya0 338 (a) Avazyaka niyukti0 gA 648 (kha) AdyAnAM trayANAM gaNabhRtAM mAtA pRthivI / --Avazyaka ma0va0 338 tinni ya goyamaguttA / --Ava0 niyukti0 gA0 649 6. (ka) Avazyaka niyukti0 650 / (kha) indrabhUteragAraparyAyaH paMcAzadvarSANi / --Avazyaka malaya 0 vR0pa0 338 (ka) Avazyaka niyukti0 gA0 652 / (kha) idrabhUtezchadmasthaparyAyastriMzadvarSANi / --Avazyaka malaya0 p0339|1 (ka) Avazyaca niyukti0 gA0 654 (kha) indrabhUteH kevaliparyAya : dvAdaza varSANi / Avazyaka malaya0 vR0pa0 339 (ka) Avazyaka niyukti0 655 (kha) indrabhUteH sarvAyuDhinavatirvarSANi / -Ava0 malaya0 vR0 pa0 331 10. Avazyaka niyukti gA0 650 / 11. A0 niryu0 gA0 652 / 12. A0 niyu0 gA0 654 13. A0 gA0 655 / 14. A0 niyu0 650 / 15. A0 ni0 gA0 652 / 16. A0 ni0 gA0 654 / 17. A0 ni0 gA0 655 / 18. A0 ni0 gA0 643 / 19. A0 ni0 gA0 649 20. A0 ni0 gA0 647 / 21. A0 ni0 gA0 648 / 22. A0 ni0 agA0 650 |23.aa0 ni0 gA0 652 / 24. A0 ni0 gA0 654 / 25. A0 ni0 gA0 655 / 26. A0 ni0 gA0 643 27. A0ni0 gaa0649| 28. A0ni0 gA0 647 / 29. A0ni0 gaa0648|.30.0 ni0 gA0 650 / 31. A0 ni0 gA0 652 / 32. A0 ni0 gA0 655 / 33. A0 ni0 gA0644 34. A. ni. gA0 647 / 35. A0 ni0 gA0 648 / 36. A0ni0 gA0 650 / 37. A: Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ni0 gA0 653-654 / 38. A0 ni0 gA0 655-656 / 39. A0 ni0 gA0 653 / 40. A0 ni0 gA0 647 / 41. A0 ni0 gA0 648 / 42. A0 ni0 gA0 644 / 43. A0 ni0gA0 648 44. A0 ni0 gA0 653-654 / 45. A0 ni0 gA0 655 46. A0 ni0 gA0 644 / 47. A0 ni0 0 gA0 649 / 48. A0 ni0 gA0 647 / 49. A0 ni0 gA0 648 / 50 A0 ni0 gA0 650 51. A0 ni0 gA0 655-656 // 52. A0 ni0 gA0 644 / 53. A0 ni0 gA0 648 / 54. A0 ni0 gA0 647 / 655-656 / 58. 61. A0 ni0 gA0 56. A0 ni0 gA0 650 / 57. A0 ni0 gA0 A0 ni0 gA0 649 / 60 A0 ni0 gA0 647 / 651 / 63. A0 ni0 gA0 655 656 / 64. A0 0 gA0 645 / 65. A0 ni0 gA0 649 / 66. A0 ni0 gA0 647 / 67. A0 ni0 gA0 648 55. A0 ni0 gA0 648 / A0 ni0 gA0 645 / 59. 648 / A0 ni0 gA0 62. ni0 68. A0 ni0 gA0 651 / 69. A0 ni0 gA0 655-656 / 70. 70. 71. 72. 73. A vIra nirvANa saMvat ko jAnane kA tarIkA yaha hai ki vi0 saM0 meM 470 milAne para zaka saMvat me 605 aura I0 sa0 meM 527 milAne para vI0 ni0 saMvat mila jAtA hai| jaise vartamAna vi0 sa0 2025 meM 470 zaka 1890 meM 605 aura 1971 meM 527 milAne para vIra saMvat 2498 A jAtA hai / B maNa paramohi pulAe, AhAra khavaga uvasame kappe saMjamatiga kevala sijjhaNA va jaMbummi bucchiNNA / -- jaina paraMparAno itihAsa bhA0 1 pR0 72 meM uddhRta ( tripuTI ) sthavira susthita gRhasthAzrama meM koTivarSa nagara ke rahane vAle the, ataH ve koTika nAma se pahacAne jAte the / sthavira supratibuddha gRhasthAzrama meM kAkandI nagara ke nivAsI the, ataH ve kAkandaka nAma se vizruta the / 'tAmraliptikA' zAkhA kI utpatti baMga deza kI usa samaya kI rAjadhAnI tAmralipti yA tAmraliptikA se huI thI / usa yuga meM vaha eka prasiddha bandaragAha thaa| vartamAna meM vaha baMgAla ke medinIpura jile meM 'tamaluka' nAma kA gAMva hai| koTivarSIyA zAkhA kI utpatti rATha deza kI rAjadhAnI koTivarSa nagara se huI thii| vartamAna meM vaha pazcimI baMgAla meM murzidAbAda ke nAma se prasiddha hai / pauNDravardhanikA zAkhA kI utpatti puNDravardhana nagara se huI thI / vartamAna meM vaha uttarI baMgAla ke ( phirojAbAda) mA dA se 6 mIla uttara kI ora 'pANDuA' nAma ke gA~va se pahacAnA jAtA hai| usa yuga meM isameM rAjazAhI, dInAjapura, raMgapura, nadiyA, vIrabhUma midanApura, jaMgalamahala, paceta aura cunAra sammilita the / eka anya vidvAna ke matAnusAra (jaina paraMparAno itihAsa bhA0 150 205) vartamAna pahAr3apura (baMgAla ke yogarA jilA i. bI. Ara. ke sTezana se 3 mIla dUra ) poMDravarddhana nagara kA vartamAna avazeSa hai / "dAsI karpaTaka" zAkhA kI utpatti baMgAla ke samudra ke sannikaTavartI 'dAsI karpaTa' nAmaka sthAna se huI hai / dazAzrutaskaMdha, cUrNi Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. (ka) gurvAvalI--muniratnasUri (kha) uvasaggaharaM thuttaM, kAUNaM jeNa saMghakallANaM / karuNApareNa vihiyaM, sa bhaddabAhU gurU jayau / / 1 / / --kalpasUtra kalpArthabodhinI TIkA meM uddhata pa. 208 75. muni kalyANavijaya jI, upalabdha bhadrabAhu saMhitA ko sattarahavIM zatAbdI kI kRti mAnate haiM / --nibandha nicaya pR. 297 76. Avazyaka cUNi bhAga 2, pR. 187 77. (a) titthogAliya 80 / 1 / 2 / (kha) triSaSTi. pariziSTa parva, sarga 9 (ga) vIra nirvANa saMvata aura jaina kAla gaNanA pR. 94 78. kauzAmbI zAkhA kI utpatti kauzAmbikA nagarI se huI hai / kauzAmbikA nagarI vartamAna meM 'kausama' nAma se prasiddha hai| yaha sthAna ilAhAbAda se dakSiNa aura pazcima meM 31 mIla para avasthita hai aura jahAnapura se dakSiNa meM 12 mIla para hai| zuktimatIyA zAkhA kI utpatti zuktimatI nagara se huI hai / zuktimatI dakSiNa mAlava prAnta kI eka prasiddha nagarI thii| kauDambANa zAkhA kI utpatti kisa sthAna se huI hai isakA sahI patA nahIM laga vettA zrI kalyANavijaya gaNi ke abhimatAnasAra yaha sthAna uttara-pradeza meM kahIM honA cAhie / candranAgarI zAkhA kI utpatti candranagara se huI hai / candranagara sebaDAphulI jaMkzana se 7 mIla uttara candranagara kA relave sTezana hai aura hugalI relave sTezana se 3 mIla dakSiNa meM hai| (ka) kalyANavijaya gaNi ke matAnusAra sthUlibhadra kA svargavAsa 215 meM nahIM, para 221 se bhI bahuta pIche huA hai / tathyoM ke lie dekhie-- --paTTAvalI parAga. pR. 51 (kha) vIra nirvANa saMvat aura jaina kAla gaNanA pR. 62 TippaNI 3. vRhatkalpa bhASya 1150 gA. 3275 se 3289 - jaina paraMparAno itihAsa bhA. 1 pR. 175-176 udumbarIyA-zAkhA kI utpatti udumbarIyA nagara se huI thii| udumbarIyA kA vartamAna meM nAma DomariyA gamaja' hai / yaha rApatI nadI ke dAhine taTa para avasthita hai| 86. 'mAsapurIyA' zAkhA kI utpatti varta deza kI rAjadhAnI 'mAsapurI' se huI thii| 87. campIyA zAkhA kI utpatti aMga deza kI rAjadhAnI campA se huI thii| bhadrIyA zAkhA kI uttpatti malaya deza kI rAjadhAnI bhadriyA se huI thii| kAkandIyA zAkhA kI utpatti videha deza meM avasthita kAkandI nagarI se huI thii| mithilA zAkhA kI utpatti videha kI rAjadhAnI mithilA se huI thii| uDuvADiya (RtuvATikA) zAkhA ko utpatti 'uDuvADiya' sthAna se huI hai jo Ajakala 'ulavaDiyA; nAma se prasiddha hai| yaha sthAna kalakattA se 15 mIla dakSiNa bhAgIrathI gaMgA ke bAya kinAre para hAbar3A jile meM hai| Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 92. 93. 'kSaumiliyA' zAkhA kI utpatti pUrva baMgAla ke kSaumila nagara se huI thI jo vartamAnameM komilA' nAma se prasiddha hai / mAnavagaNa kI ye tIna zAkhAyeM kramazaH kAzyapa, gautama aura vAsiSTha gotroM se vizruta huI haiM aura caturtha zAkhA 'soraThThiyA' kI utpatti soraTha nagara se huI hai, jo vartamAna meM madhuvanI se uttara pazcima meM ATha mIla para 'soraTha' nAma se avasthita hai / 94. koTigaNa kI utpatti susthita aura supratibuddha sthaviroM se huI hai / Arya susthita gRhasthAzrama meM koTivarSa nagara ke nivAsI the aura supratibuddha kAkandI nagarI ke / ataH ina sthaviroM ke apara nAma kramazaH koTika aura kAkandaka bhI the / ina sthaviroM se prAdurbhUta hone vAlA gaNa 'koTika' nAma se vizruta huA / 95. 'uccAnAgarI' zAkhA kI utpatti uccA nagarI se huI hai / 'uccAnagarI' hI vartamAna meM 'bulanda zahara' ke nAma se vikhyAta hai / 96. madhyamikA zAkhA kI utpatti cittor3a ke sannikaTavartI madhyamikA nagarI se huI thI / 97. 'baMbhalijjiya' kula ke sthAna para mathurA ke zilAlekhoM meM brahmadAsikA nAma upalabdha hotA hai / kalyANavijaya gaNi ke abhimatAnusAra yaha nAma zuddha hai- "koTika gaNa" ke janmadAtA susthitasupratibuddha ke gurubhrAtA 'brahmagaNI' kA pUrA nAma 'brahmadAsa ganI' ho aura unhIM ke nAma se brahmadAsika kula prasiddha huA ho / " paTTAvalI parAga pR. 41-42 98. vANijya kula ke sthAna para mathurA ke zilAlekhoM meM 'ThANiyAto nAma utkIrNa hai / kalyANa vijaya jI isa nAma ko ThIka mAnate haiM / dekheM -- paTTAvalI parAga pR. 42 99. ( ka ) kalpasubodhikA TIkA pR. 554, sArAbhAI maNilAla navAba (kha) jaina paramparAno itihAsa, bhA. 1, pR. 220 - 221 100. so paTThANaM Agato / tattha ya sAtavAhaNo rAyA sAvago | teNa samaNapUyaNaocchaNo pavattito, aMteuraM ca bhaNiyaM - amAvasAe uvavAsaM kAuM "aTThamimAdIsu uvavAsaM kAtuM" iti pAThAntaram / pAraNae sAdhUNaM bhikkhaM dAu pArijjaha | adha pajjosamaNAdivase AsaNNIbhUte ajjakAlaeNa sAtavAhaNo bhaNito -- bhaddavayajoNhassa paMcamIe pajjosAvaNA / raNNA bhaNito--taddivasaM mama iMdo aNujAyavvo hohiti to 'Na pajjuvAsitANi cetiyANi sAdhuo ya bhavissaMti" ti kAtuM to chaTThIe pajjosavaNA bhavatu / AyarieNa bhaNiyaM --na vaTTatti atikAmetuM / raNNA bhaNitaM -- to cautthIe bhavatu..... AyarieNa bhaNitaM evaM hou, tti cautthIe katA pajjosavaNA / evaM cautthI vi jAtA kAriNatA / -- pajjosamaNAkappaNijjuttI pU. 89. (ka) zrI nizIthasUtra cUrNi. u. 10 bharatezvara bAhubali vRtti 101. tumbavana ke paricaya ke lie dekhie -- muni zrI hajArImala smRtigraMtha pR. 677 ( ka ) Avazyaka cUrNi, prathama bhA. pa. 390 102. (kha) avaMtI jaNavae tumbavaNasannivese dhaNagirI nAma ibbhaputto / - Avazyaka hAribhadrIya TIkA pra. bhA. pa. 289-1 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 (ga) avaMtIjaNavae tumbavaNasannivese dhaNagirI nAma ibbhaputto / -Avazyaka malaya0 TI0 dvi0 bhA0 pa0 387-1 (gha) tuMbavaNasannivese avaMtIvisayaMmi dhaNagirI nAma inbhasuo Asi niyaMgacaMgimAviyasurarUvo / -uvaesamAlA saTIka , 110, patra 207 123. upadezamAlA saTIka, gAthA 110, patra 207 (kha) RSimaMDaLa prakaraNa gA0 2 patra 191-1 (ga) triSaSTi0 pariziSTa parva, dvAdaza sarga, zloka 4, pR0 270 104. vajrAdapyadhika bhAraM, zizorAlokya sUrayaH / jagatprasiddhAM zrI vajra ityAkhyAM dadurunmudaH |-RssimNddl prakaraNa, zloka 34 pR0 193 / 1 (kha) so vi ya bhUmipatto jA' jAo tattvasUriNA bhaNiyaM / avvo ki bairamimaM jaM bhAriyaM bhAvamuvvahai // --upadeza mAlA, saTIka patra 208 (ga) tadbhArabhaMgurakaro, gururUce savismayaH / ___aho puMrUpabhRdvamidaM dhartuM na zakyate |--prishisstt parva, sarga 12, zloka 52 pR0 274 (gha) bharatezvara bAhubali vRtti, pR0 69, zubhazIlagaNi 105. bharatezvara bAhubali vRttiH pa0 73 106. (ka) Avazyaka niyukti 363--377 (kha) vizeSAvazyaka bhASya 2284-2295 107. (ka) Avazyaka niyukti 762 (kha) vizeSAvazyaka bhASya 2279 108. nandI cUNi pR0 8 109. vIra nirvANa saMvata aura jaina kAlagaNanA |--klyaannvijy pR0 104 110. jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe mamaM egaM vAsahassaM puvvagae aNusajjissai / --bhagavatI sUtra 20 / 9 / 677 111. (ka) nandI sUtra, hAribhadrIya TIkA (kha) " malayagiri vRtti (ga) nandI sUtra, cUNi jinadAsa gaNI mahattara Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-5 (samAcAryantargata TippaNAni) 1. (ka) samaNe bhagavaM mahAvIra0 / caMdrasaMvaccharamadhikRtyApadizyate jeNaM jugAdI so / --kalpasUtra cUNi sU0 224 (kha) vAsANaM savIsairAe, candrasaMvatsaramadhikRtyApadizyate jeNa so jugAI / -kalpasUtra Tippanaka sU0 224 2. no se kappaI taM raNiM bhAdrazuklapaJcamImatikramitum / --kalpasUtra, Tippanaka sU0 231 3. vRhatkalpasUtra 8 udde. 3, sUtra 32 pa. 81, ghAsIlAlajI ma. dvArA sampAdita meM bhI nimna mUla pATha hai| avagrahakSetra pramANa prakRtam / sUtrama-- se gAmaMsi vA jAva sannivesaMsi vA kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA savvao samaMtA sakosaM joyaNaM uggahaM ogiNhittANa ciTThittae 31 asya sambandhamAha-- gAmAiyANa tesiM, uggahaparimANajANaNAsuttaM kAlasya va parimANaM, vRttaM ihaI tu khettassa // 4840 / / 'teSAma' anantarasUtroktAnAM grAmAdInAM kiyAnavagraho bhavati ? iti zaGakAyAmavagrahaparimANajJApanArthaM idaM sUtramArabhyate / yadvA pUrvasUtreSu "ahAlaMdamavi uggahe ' ityAdi bhaNatA'vagrahaviSayaM kAlasya parimANamuktama, iha tu kSetrasya tadevocyate // 4840 / / anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA-atha grAme vA nagare vA yAvat sanniveze vA kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA 'sarvataH' sarvAsu dikSu 'samantat' catasRSvapi vidikSu sakrozaM yojanamavagrahamavagRhya sthAtumiti sUtrArthaH / / atha bhASyavistara :-- uDDhamahe tiriyaM pi ya, sakosagaM hoi savvato khettaM / iMdapadamAiesuM, chaddisi sesesu ca u paMca / / 4841 / / urddhadika adhodik "tiriya pi ya'' tti tiryak-pUrva-dakSiNAparottarAlakSaNAzcatasro dizaH, etAsu SaTsu dikSu girimArge sthitAnAM sarvata : sakrozaM yojanaM kSetraM bhavati, tacca indrapadAdiSu sambhavati / indrapado nAma-gajAgrapadagiriH, tatra hayupariSTAd grAmo vidyate adho'pi grAmo madhyamazreNyAmapi grAma: / tasyAzca madhyama|NyAScatasRSvapi dikSu grAmAH santi, tato madhyamazreNigrAme sthitAnAM SaTsu dikSa kSetraM bhavati / AdizabdAd anyo'pi ya IdRzaH parvatastasya parigrahaH / zeSeSu parvateSu catasRSu paJcasu vA dikSu sakrozaM yojanaM kSetraM bhavati / / 4841 / / samabhUmikAyAM vyAghAtAbhAve dikkacatuSTayaM kSetram, vyAghAtaM pratItya punarittham -- Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 ega va do va tinni, disA akosaM tU savvato vA vi / savvatto tu akose, amgujjANAo jA khettaM / / 4842 / / ekadigbhAvinA parvatAdivyAghAtena kiJcid grAmAdikamekasyAM dizi akrozaM bhavati, sakrozayojanAvagraharahitamityartha : / evaM digdvayabhAvinA vyAghAtena dvayordizorakrozam, tridigbhAvinA tisRSu dikSu dikkacatuSTaya bhAvinA tu sarvato'pyakrozaM bhavati / tatra ca sarvato'kroze grAmAdau agrodyAnaM yAvat kSetram, tataH paramakSetramiti // 4842 // kiya-- svopajJaniryuktyupetaM bRhat kalpasUtram puNyavijaya jI dvArA sampAdita bhAga 4 tRtIya uddezaka sUtra 31, pR. 1298--1299 samantAt grAmAdeH pUrvapazcimadakSiNottaradikSu vidikSu vA pratyeka sakrozaM yojanam paJajakrozAn yAvat sArddhadvikrozaM gamanasya sArddhadvikrozamevAgamanasya evaM paJcakrozAn yAvat pratyeka dizi krozadvayamAhArAdyarthaM, tatsthAnAkrozA vicArabhaminimittamiti, anena prakAreNa gamanAgamanasya paJcakrozaparimitakSetraviSayamavagraham avagRhya--anujJApya tatra sthAtuM mAsakalpaM cAturmAsaM vA'vasthAtuM kalpate / __ghAsIlAlajI ma. dvArA nirmita vRhatkalpa cUrNi-- pR. 82, sUtra 32 no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAImaM vA paraM addhajoyaNamerAe uvAiNAvittae se ya Ahacca uvAiNAvie siyA taM no appaNA a~jijjA no annesi aNuppadAejjA egate bahuphAsue thaMDile paDilehittA pamajjittA pariTThaveyavve siyA, taM appaNA bhuMjamANe annesi vA dalamANe, Avajjai caummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM / --vRhatkalpasUtra, uddezaka 4, sUtra 17, pR. 96 pUjya ghAsIlAlajI ma. sampAdita avasesaM bhaNDagaM gijjhA cakkhasA paDilehae paramaddhajoyaNAo vihAraM viharae muNI / / uttarAdhyayana 26 / 35 8. viharantyasmin pradeza iti vihArastam uttarAdhyayana bRhad vRtti patra 544 9. mahatI viyArabhUmI, vihArabhUmI ya sulabhavittI ya sulabhA vasahI ya jahiM jahaNNayaM vAsakhettaM tu / / yatra ca mahatI vihArabhUmibhikSAnimittaM paribhramaNabhUmi : -- vyavahAraH bhASya 4 / 40 aura vRtti 10. (ka) atthegatiyA AyariyA 'dAe bhNte|' dAte gilANassa mA appaNo paDiggAhe cAtummAsigAdisu --kalpasUtra cUNi sU0 234 (kha) "evaM buttapuvvaM' ti yadyetaduktaM bhavati gurubhiryaduta 'dApayeglAnAya tvaM' tadA dAtuM kalpate na svayaM grahItumiti / --kalpasUtra TippaNa sU0 234 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. paDiggAhe bhaMte ! tti appaNo paDigAhe ajja gilANasya aNNo gihihi tti Na vA bhuMjati / adha doNha vi geNhaMti to pAriTThAvaNiyadosA / apariTThavete gelaNNAdi / --kalpasUtra cUrNi0 235 12. dAe paDiggAhe gilANassa appaNo vi, evA'yariyabAla-vuDDha pAhuNagANa vi vitiNaM, sa eva doso mohabbhavo, khIre ya dharaNe Ata-saMjamavirAdhaNA / --kalpasatra caNi sa0 236 (kha) dAve bhaMte !' he dApaye : 'paDigAhe' tvamapi gRhaNIyA : / -kalpasUtra, AcArya pRthvIcandra TippaNa sU0 236 (ka) uttarAdhyayana a. 17, gA. 15 / / (kha) vahI, a. 30, gA, 26 (ga) vikRtihetutvAdvikRtI uttarAdhyayana vRhadvRtti zAntyAcArya pa. 435 (gha) sthAnAGaga 9 / 674 (ca) cattAri siNehavigatIo pannattAo, taMjahA-tellaM ghayaM vasA NavanItaM / -sthAnAGga 4 / 1 / 174 (cha) cattAri mahAvigatIo pannattAo, taM jahA--mahuM, maMsaM, majjaM, NavaNItaM / -sthAnAGaga 4 / 1 / 174 (ja) vikRti--azobhanaM gatiM nayantIti vigatayaHtAzca kSIravigayAdaya.vigatImAharayata:mohodbhavobhavati / --uttarAdhyayana cUrNi. pR. 246 (jha) vizeSa jijJAsu lekhaka kA 'mAMsAhAra niSedha', lekha dekheN| 14. chaThassa do goyara kAlA / kiM kAraNaM ? so puNo vi kallaM uvavAsaM kAhiti, jati khaMDitANi tattiyANi ceva kappati kIsa egabArA geNhitaM Na ghareti? ucyate--sItalaM bhavati saMcaya saMsattadIhAdI dosA bhavaMti, bhuttANubhutte ya balaM bhavati, dukkhaM ca dhareti ti / -kalpasUtra cuNi. sU. 242 15. (ka) vyapagataM aSTaM vyaSTaM vikRSTaM vA, tiNNi vi goyarakAlA savve, cattAri vi porusito / AhArANaMtaraM pANagaM ! -kalpasUtra TippaNa cUrNi.sU.244 (kha) 'vikiTTha' tti aSTamAdUrdhvaM tapa : --kalpasUtra TippaNa. sU. 244 'tao pANagA' trINi pAnakAni / 'usseim' piTThajalAi / 'saMseima' patrANi ukkAleu' sIyaleNa jaleNa siccati taM saMmeimaM / -kalpasUtra TippaNa sU. 246 (ka) 'AyAmagaM' avassAvaNaM sovIragaM' aMbilaM / -kalpasUtra cUrNi sU. 248 (kha) 'AyAmae' avasravaNam / sovIra kAjikam / 'suddhaviyarDa' uSNodakama / -kalpasUtra TippaNa sU. 248 ) 'saMkhAdattio' primitdttio| loNaM thovaM dijjati, jati tattilagaM bhattapANassa geNhati sA vi dattI ceva / paMca ti NimmaM cataro tiNNi do egA vA / cha satta vA mA evaM sNchobho|-- katAi taNa paMca bhoyaNassa laddhAto tiNNi pANagassa tAhe tAo pANagacciyAto bhoyaNe saMchubhati taNNa kappati, bhoyaNacciyAto vA pANae saMchanbhati taM piNa kappati / -kalpasUtra cUrNi sU. 92251 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. (kha) 'saMkhAdatti' paramitadatteH 'loNAsAyaNaM stokam / kalpasUtra TippaNa 251 19. (ka) vAsAvAsaM 0 jaM kiMci kaNagaphusitaM ussA mahiyA vAsaM' vA paDati udagavirAhaNa tti kAuM --kalpasUtra cUrNi. 253 (kha) 'pANipaThiMggahiM' jinakalpikAdeH / osa-mahIvAsA phusAramAtraM yAvata patati tAvanna kalpate gantum / -kalpasUtra TippaNa sU. 253 vAgdhAriyavuTiThakAto jo vAsakappaM gAleti acchiNNAte va dhArAte / kappa tise 'sa' taruttarassa, aMtaraM -rayaharaNaM paDiggaho vA uttaraM pAuraNa kappo saha aMtareNa uttarassa / --kalpasUtra cUNi 256 AcArAMga 1 / 8 / 4 / 51 22. uttarAdhyayana a. 23 gA. 13 'saMtaruttaraMsi' aMtaramiti kalpaH uttaraMca-varSAkalpa kambalI, athavA aMtaraM -rajoharaNaM paDiggaho vA uttaraM pAukaraNappo tehiM saha / --kalpasUtra pRthvI. TippaNa 256 oghaniyukti gAthA 726 vRtti. kambalasya ca varSAsu bahinirgatAnAM tAtkAlikavRSTAvapkAyarakSaNamapayogaH, yato bAlavaddhaglAnanimittaMvarSatyati jaladhare bhikSAyai asahyoccAraprasravaNapariSThApanArthaM ca niHsaratAM kambalAvRtadehAnAM na tathA vidhApkAyavirAdhaneti / --dharmasaMgraha vRtti pana 66 26. bAla-vRddha-glAnanimittaM varSatyapi jaladhare bhikSAya niHsaratAM kambalAvRtadehAnAM na tathA vidhApkAyavirAdhanA / -yogazAstra, svopajJa vRtti 3,87 aha. puNevaM jANejjA-tivvadesiyaM vAsaM vAsamANaM pehAe, tivvadesiyaM vA mahiyaM saNNivayamANi pehAe ...........se evaM NaccA No sapaDiggahamAyAe gAhAvai -kulaM piMDavAyapaDiyAe Nikkhamejja vA pavisejja vaa|-aayaaro taha AyAra cUlA, cUlA 1, a. 6 uddezA 2, sU. 53, pR. 266. dazavaikAlikA 5 / 18 29. Na iti paDisehasaddo, caraNaM gocarassa taM paDiseheti 'vAsaM' megho, tammi pANiyaM muyante / --dazavaikAlika, agastyasiMha cUrNi 30. nakAro paDisehe vaTTai, carejja nAma bhikkhassa aTThA gacchejjAti. vAsaM pasiddhameva, taMmi vAMse varisa mANe u cariyavvaM, uttiNNeNa pabvuThe ahAchannANi sagaDagihAiNi pavisittA tAva acchai jAvajAMvaTThio tAhe hiMDai / --dazavakAlika jinadAsa cUNi pR. 170 31. na caredvarSe varSati, bhikSArthaM praviSTo tu varSaNe pracchanne tiSThet / -dazavakAlika hAribhadrIyA TIkA pa. 164 32. kaNagaphusiyamittaM pi / 33. (ka) mahiyAe va paDaMtie -dazavaM. 5 / 118 (kha) mahiyA pAyaso sisire gabbhamAse bhavai tAevi paDattIe no crejjaa| ___ dazavaM. jinadAsa cUNi. pR. 170 27. .28. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 34. nigijjhiya nigijjhiya sthitvA sthitvA / kappai ahe viyaDagihaMsi vA AsthAnamaNDapam / puvAutte 'bhilaMgasUve' masUradAli: uDidadAlirvA iti janazrutiH vyavahAravRttau tvidamuktam "yad gRhasthAnAM pUrvapravRttamupaskriyamANaM tat pUrvAyuktam" iti sAdhorAgamanAt pUrvaM gRhasthaiH svabhAvena rAdhyamAnaH satandulodanaH / 'bhilaMgasUpo nAma' sasnehaH sUpo dAliriti sa kalpate pratigrahItum / yo'sau tatra 'pUrvAgamanena' pUrvAgatAH sAdhava iti hetoH pazcAt dAyakaH pravRtto rAddha sa tandulodano bhilaMgasUpo vA nAsau kalpate pratigrahItumiti / ___ --kalpasUtra, AcArya pRthvIcandra TippaNa sU. 257 35. ettha vi viyaDarukkhamUlesu kahaM acchitavvaM ? "tattha No kappati egassa NiggaMthassa egAe ya nniggNthiie|" kahaM egANio? saMghADaillao abbhattaDio asuhitao kAraNio vaa| evaM NiggaMthINa vi AyaparobhayasamutthA dosA saMkAdao ya bhavaMti / aha paMcamao khuDDao vA khuDDiyA vA, chakkaNNaM rahassaM Na bhavati tattha vi acchaMtI aNNesi dhuvakammiyAdINaM saMloe 'sapaDiduvAre' sapaDihuttaduvArI sabvagihANa vA duvAre / khuDDato sAdhUNaM saMjatINaM khuDDiyA / sAdhU ussageNaM do, saMjatIo tiNNi cattAri paMca vA / evaM agArIhi vi|| -kalpasUtra cUNi sU. 259-269-261 36. (ka) 'aNNataraM vA vigati', khIrAdi, 'evadiyaM' ettiyaM' parimANeNa, 'evatikhutto' ettiyavArAto divase vA mohubbhavadosA khamagagilANANaM annunnnnaataa| -- kalpasUtra cUNi 276 kha) kalpasUtra TippaNa 276 37. (ka) vAsAvAsaM. No kappati NiggaMthA 2 paraM pajjosavaNAto golomamettA vi kesA jAva saMvaccharie therakappe / 'uvAtiNNAvettae' tti atikkAmettae / kesesu AukkAto laggati so virAdhijjati tesu ya ullaMtesu chappatiyAto samucchaMti, chappaiyAo ya kaMDUyaMto virAdheti, appaNo vA khataM kareti, jamhA ete dosA tamhA golomappamANamettA vi Na kappaMti / jati chureNa karoti kattarIe vA ANAdItA, chappatiyAto chijjati, pacchAkammaM ca NhAvito kareti, ohAmaNA tamhA loo kAtavvo, to ete dosA pariharitA bhavaMti / bhave kAraNaM Na karejjA vi loyaM asahU Na tareti ahiyAsetuM, loyaM jati kIrati aNNo uvaddavo bhavati, bAlo ruvejja vA dhamma vA chaDejja, gilANo vA teNa loo Na kIrati / jai kattarIe kAreti pakkhe kAtabvaM, adha chureNa mAse mAse kAtabvaM, parama chureNa, pacchA kattarIe-appANa davaM ghettUNa tassa vi hatthadhovaNaM dijjati esa jayaNA / dhukloo u jiNANaM / therANa puNa vAsAsu avassaM kAyabvo / pakkhiyA ArovaNA vayANaM savvakAlaM / ahavA saMthArayadorANaM pakkhe pakkhe baMdhA mottabvA paDileheyavvA ya / ahavA pakkhiyA ArovaNA kesANaM kattarIe, aNNahA pacchittaM / mAsito khareNaM, loo chaNhaM mAsANaM therANaM, taruNANaM caaummaasio| saMvacchario tti vA vAsarattio ti vA egtttthN| uktaM ca saMvaccharaM vA vi paraM pamANaM / vIyaM ca vAsaM Na tahiM basejjA, esa 'kappo'-merA majjAyA, kassa? therANaM bhaNitA ApUccha-bhikkhAyariyAdi-vigati paccakkhANaM jAva mattaga tti / jiNANa vi ettha kiMci sAmaNNaM pAeNa punntheraannN| ___--kalpasUtra cUNi 284 (kha) 'uvAyaNA' atikrAmayitum / zeSo locAdividhi cUrNito jJeya : / -pRthvI. TippaNa 284 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. (ga) kezeSu hi apkAyavirAdhanA, tatsaMsargAcca yUkAH samUrcchanti, tAzca kaNDUyamAno hanti zirasi nakhakSataM vA syAt yadi kSureNa muNDApayati karyA vA tadA'jJAbhaMgAdyAH doSAH saMyamAtmavirAdhanA, yUkAzchidyante nApitazca pazcAtkarma karoti zAsanAya bhrAjanA ca, tato loca eva zreyAn / -~-kalpasUtra subodhikA TIkA. patra. 190-91 38. dekhiye-jambUdvIpaprajJapti, Avazyaka niyukti Adi 39. vIrAsaNa ukkur3agAsaNAi loAio ya vinnnneo| kAyakileso saMsAravAsanivveaheutti / / vIrAsaNAisu guNA kAyaniroho dayA a jIvesu / paraloamaI a tahA bahamANo ceva annesi / / NissaMgayA ya pacchApurakammavivajjaNaM ca loaguNA / dukkhasahattaM naragAdibhAvaNAe ya nivveo / / tathA'nyairapyuktam-- pazcAt karma puraH karma IryApathaparigrahaH / doSA hyete parityaktA zirolocaM prakurvatA // --dasavaikAlika, hAribhadrIya, vRtti pa. 2829 / jaM ajjiyaM samIravallaehiM tavaniyamabaMbhamaiehiM / taM dANi paccha nAhisi, chaDDito sAgapattehiM / / 2714 / / tavo bhedo ayaso, hANI, dasaNa-caritta-nANA / sAhupadoso saMsAravaDDhaNo sAhikaraNassa / / 2708 / / --kalpalaghubhASya khamAvaNayAeNaM jIve palhAyaNabhAvaM jaNayai / --uttarA0 29 vAsAsu vAghAtanimittaM tiNNi uvassayA ghettavvA / kA samAcArI ? uccate-veubviyA paDilehA puNo puNo paDilehijjati saMsatte asasatte, tiNNi velAo-puvvaNhe 1 bhikkhaM gatesu 2 vetAliyaM 3 / je aNNe do uvassayA tesi 'veuvviyA paDilehA' 'diNe diNe nihAlijjaMti, mA koti ThAhiti mamattaM. vA kAhiti, tatie divase pAdapuMjaNeNa pamajjijjati / --kalpasUtra cUNi sU0 287 43. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihe Nagare sadevamaNuyAsurAe 'parisAe' udghATya ziraH pari-sarvataH sIdati pariSat 'majjhe Thito' majjhagato 'evaM yathoktaM kaheta, bhAsati vAgyogeNa, paNNaveti aNupAliyassa phalaM, parUveti, prati phalaM pratirUveti / 'pajjosavaNAkappo, ti vrisaarttmjjaataa| ajjo! tti aamNtrnne| dvirgrahaNaM nikAcanArthe, evaM kartavyaM nAnyathA / saha attheNa salN| sahetuM na nirhetukam / 'sanimittaM sakAraNaM' aNuNapAlitassa dosA ayaM hetuH apavAdo kAraNaM jahA savIsatirAte mAse vItikkaMte pajjosaveyavvaM / kinimittaM. hetuH pAeNaM agArIhi agArANi saTThAe kaDANi / kAraNe ureNa vi pajjosaveti AsADhapuNNimAe / evaM savvasuttANaM vibhAsA / dosadarisaNaM hetuH avavAdo kAraNaM / sahetuM sakAraNaM bhujjo bhujjo puNo puNo uvadaMseti / parigrahaNAt sAvagANa vi kahijjati samosaraNe kaDhijjati pajjosamaNAkappo / --kalpasUtra cUNi sU0 291 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 tata -- tantuvAdya - vINA Adi 2 vitata -- maMDhe hue vAdya - paTaha Adi 3 ghana -- kAMsyatAla 4 jhusira -- zuSira - phUMka dvArA bajane vAlA vAdya bAMsurI Adi / --sthAnAGaga 4 1 zaMkha 2 zrRMga 3 zaMkhikA 4 kharamuhI 5 peyA 6 pIripiriyA -- zUkara-puTAvanaddhamukho vAdya vizeSaH / 7 paNava -- laghu paTaha 8 paTaha 9 bhaMbhA -- DhakkA 10 horaMbha -- mahADhakkA 11 bherI 12 jhallarI 13 duMdubhi - vRkSa ke eka bhAga ko bhedakara banAyA gayA vAdya / 14 muraja -- zakaTamukhI 15 mRdaMga 16 naMbI madaMga -- ekataH saMkIrNo anyatra vistRto murajavizeSa: / 17 AliMga 18 kutumba - - carmAvanaddhapuTo vAdyavizeSaH / 19 gomukhI 20 mardala 21 vINA 22 vipaMcI -- tritaMtrI vINA 23 vallakI - sAmAnya vINA pariziSTa- 6 ( vAdya, saMgIta paricaya ) 24 mahatI -- zatataMtrikA vINA 25 kacchabhI 26 citravINA 27 baddhIsA 28 sughoSA 29 nandIghoSA 30 bhrAmarI 31 SaDbhrAmarI 32 paravAdanI - saptataMtrI vINA 33 tUNA 34 tumbavINA 35 Amoda 36 jhaMjhA 37 nakula 38 mukunda 39 huDukkI 40 vicikkI 41 karaTA 42 DiMDima Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 kiNita 44 kaDaMba 45 dardarikA--gohiyA 46 dardaraka 10 vaMza 11 paNava 12 zaMkha __--bRhatkalpabhASyapIThikA 24 vRtti saMgIta 47 kalazI 48 maDuka 49 tala 50 tAla 51 kAMsyatAla 52 riMgisiyA 53 lattiyA 54 magarikA 55 susumAriyA 56 vaMza 57 veNu 58 vAlI 59 parillI 60 baddhatA gIta ke tIna prakAra haiM :1 prAraMbha meM mRdu 2 madhya meM teja 3 anta meM manda --sthAnAGaga 7, u. 3 -anuyogadvAra gIta ke doSa 1 bhItaM--bhayabhIta mAnasa se gAyA jAya, 2 drutaM-bahuta-zIghra-zIghra gAyA jAya 3 apitthaM-zvAsa yukta zIghra gAyA jAya athavA hrasva svara laghu svara se hI gAyA jaay| --rAjapraznIya sUtra 64 1 bhaMbhA 2 mukunda 3 maddala 4 kaDaMba 5 jhallari 6 huDukka 7 kAMsyatAla 8 kAhala 9 talimA 4 uttAlaM--ati uttAla svara se va avasthAna tAla se gAyA jAya, 5 kAkasvaraM--kaue kI taraha karNa-kaTu zabdoM se gAyA jaay| 6 anunAsikam--anunAsikA se gAyA jAya / ---anuyogadvAra gIta ke ATha guNaH1 pUrNa-svara, laya aura kalA se yukta gAyA jAya / 2 rakta--pUrNa tallIna hokara gAyA jAya / Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 alaMkRta--sva ra vizeSa se alaMkRta hokara 2 pada-sama--padavinyAsa se yukt| gAyA jAya / 3 tAla-sama-tAla ke anukUla kara Adi kA 4 vyaktaM--spaSTa gAyA jAya / hilAnA / 5 avighuSTaM--aviparIta svara se gAyA jAya / 4 laya-sama--vAdya yantroM ke sAtha svara milAkara 6 madhuraM--kokilA kI taraha madhUra gAyA jAya gAnA / 7 samaM--tAla, vaMza, va svara se samatva gAyA 5 graha-sama--bAMsurI yA sitAra kI taraha gAnA / grahasamabAsurA yA jAya / 6 nizvasitocchvasito sama-zvAsa grahaNa 8 sulalitaM--komala svara se gAyA jaay| karane aura nikAlane kA krama vyavasthita / anya ATha guNa :-- 7 saMcAra-sama--vAdya yaMtroM ke sAtha gAnA 1 urovizuddha-vakSasthala se vizuddha hokara nika --sthAnAGaga 7 / 3 / 25 lnaa| --anuyogadvAra gA0 7 2 kaNThavizuddha- svara bhaMga na ho / 3 zirovizuddha-mUrdhA ko prApta hokara bhI jo prakArAntara se anya ATha guNa ::-- __ svara-nAsikA se mizrita nahIM hotA. / 1 nirdoSa--gIta ke battIsa doSa se rahita gAnA / 4 mRduka-jo rAga komala svara se gAI jAya / 2 sAravantaM-viziSTa artha se yukta gAnA / 5 riDigata--AlApa ke kAraNa svara aThakheliyAM 3 hetayaktaM--gIta se nibaddha, artha kA gamaka aura karatA-sA pratIta ho| hetu yukta / 6 padabaddha--jo geya pada viziSTa lAlitya yukta 4 alaMkRtaM--upamAdi alaMkAroM se yukta / bhASA meM nirmita kiye gaye hoN| 5 upanItaM--upanaya se yukta / 7 samatAla pratyutkSepa--nartakI kA pAdanikSepa aura tAla pratyutkSapa-natakA kA pAdAnakSapa Ara 6 sopacAraM--kaThina na ho, tAla Adi paraspara mile hoN| 7 mitaM--saMkSipta va sAra yukta / 8 sapta svara sImara-sAtoM svara akSarAdi milAna '8 madhuraM-yogya zabdoM ke cayana se zruti-madhura khAte hoN| --sthAnAGga akSarAdi sama bhI sAta prakAra kA hai :-- 1 akSara-sama--hrasva, dIrgha, pluta, sAnunAsika se chanda ke tIna prakAra :-- yukta / 1 sama-cAroM pAda ke akSaroM kI saMkhyA samAna Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ardhasama--prathama aura tRtIya ; dvitIya aura caturtha pAda samAna hoN| grAma aura mUrcchanAe~ :sAta svaroM ke tIna grAma haiM : 3 viSamasama--kisI bhI pAda kI saMkhyAM eka dUsare se nahIM milatI ho| -anuyoga dvAra gA0 10 satasvara 1 SaDja grAma 2 madhyama grAma, 2 gAMdhAra grAma SaDja grAma kI sAta mUrcchanAe~ : 1 SaDja--nAsikA, kaMTha, chAtI, tAla, jihvA, dAMta, ina chaha sthAnoM se utpanna / 2 vRSabha--jaba vAyu nAbhi se utpanna hokara kaNTha aura mUrdhA se Takkara khAkara vRSabha ke zabda kI taraha nikalatA hai / 1 mArgI 2 kauravI, 3 haritA, 4 ratnA 5 sArakAntA 6 sArasI 7 zuddha SaDja madhyama grAma kI sAta mUrcchanAe~ --- 3 gAMdhAra--jaba vAyu nAbhi se utpanna hokara hRdaya aura kaNTha ko sparza karatA huA sagaMdha nikalatA hai| 1 uttaramaMdA 2 ratnA 4 madhyama --jo zabda nAbhi se utpanna hokara hRdaya se Takkara khAkara punaH nAbhi meM pahu~ce / arthAt andara hI andara gUMjatA rahe / 5 paJcama--nAbhi, hRdaya. chAtI kaMTha aura sira ina pA~ca sthAnoM se utpanna hone vAlA svara / 3 uttarA 4 uttarAsamA 5 samakAntA 6 suvIrA 7 abhirUpA gAMdhAra grAma kI sAta mUrcchanAe~ 6 dhaivata--anya sabhI svaroM kA jisameM mela ho, isakA apara nAma raivata bhI 7 niSAda--jo svara apane teja se anya svaroM ko dabA detA hai aura jisakA devatA sUrya ho| 1 nadI 2 kSudrikA 3 pUrimA 4 zuddhagAndhAra 5 uttaragAMdhAra Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 suSThutara mAyAmA 7 uttarAyata koTimA saMgIta zAstra meM mUrcchanAoM ke nAma anya upalabdha hote haiM - 3 madumadhyamA 4 zuddhA 5 atrA 6 kalAvatI 7 tIvrA 1 lalitA 2 madhyamA 3 citrA 4 rohiNI 5 mataMgajA 6 saubIrI 7.SaNmadhyA 1 raudrI 2 brAhmI 3 vaiSNavI 4 khedarI 5 surA 6 nAdAvatI 7 vizAlA 1 paMcamA 2 matsarI Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 7 kalpasUtrane saMkSipta pAribhASika zabda-keza alaka - kalpano eka bheda, juo kalpa zabda. amabhakata - lagolaga ATha samaya (vakhata) sudhI AhAra pANIne parityAga, arthAta kevaLa AhArano tyAga- traNa divasanA upavAsa, telA. anagAra - muni, gRhano tyAga karIne munivRta svIkAra karavAvALA zramaNa. anuttaraupapAtika- anuttara - sarvazreSTha deva vimAnamAM, papAtika - janma levAvALA deva. anuttara vimAna- sarvazreSTha deva vimAna abhigraha- daDhasaMkalpa, nizcaya ke je jyAM sudhI, saphaLa thato nathI tyAM sudhI gupta rAkhavAmAM Ave che. avagraha- cAturmAsamAM eka sthAnamAM rahyA pachI AsapAsanA kSetramAM javA AvavAnI maryAdAnuM nirdhAraNa karavuM. avadhijJAna - IndriyonI sahAyatA vinA thavA vALA rUpI padArthonuM jJAna. avadhijJAnI avadhijJAna prApta thayuM che jene te sAdhaka anazana-azana - bhajana, bhajanano parityAga karavo - enazana eka prakAranuM tapa avasarpiNI- kALacakrane ardha bhAga, bhUmi, vRkSa vagere vastuono svArasya tathA manuSyane puruSArtha vagere guNa je kALakramamAM kramaza: ghaTato jAya che. te samaya, kALacakrano apakarSayuga. avasthApinI- manuSya vagerene gADha nidrA pamADI devAvALI eka vighA. aSTAMga mahAnimitta- ATha jAtanI nimitta vidyA jevI ke, (1) aMga vidyAzarIranAM aMgopAMganA pharakavAthI lAbhAlAbhanuM jJAna, (2) svapna vidyA - zubhAzubha svapnanuM phaLazAna (3) svaravidyA - kAka, zRMgAla dhUvaDa vagere pakSIonA svarathI thanArA lAbhAlAbhanuM parijJAna (4) bhUvighA - bhUkaMpa vagere dvArA thanAra lAbhAlAbhanuM jJAna (5) lakSaNa vidyA - zarIra uparanA tala, masA vagere lakSaNothI thanAra zubhAzubhanuM parijJAna, (6) rekhA vijJAna - hAtha, paga vagerenI rekhAo uparathI zubhAzubha parijJAna,sAmudrika zAstra, (7) AkAzavijJAna - AkAzamAM thavAvALa ulkApAta vagere Akasmika AghAte uparathI lAbhAlAbhanuM jJAna, (8) nakSatra vidyAnakSatranA udaya -asta vagere uparathI zubhAzubhanuM parijJAna. aSTakarma-jue "karma' zabda nikSepaNAsamiti- juo "samiti Abhogika- avadhi jJAnane eka evA prakAra Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da AyAma - cAkhA vagerenuM dhAvaNa (dhANa) AyuSya karma - juo 'karma' ArA ke je utpanna thayA pachI kadI nAza thatA nathI, kevaLajJAna prApta thatAM sudhI rahevAvALuM jJAna IryA samiti - juo 'samiti' upapAta - naraka ane devayonimAM janma grahaNa karavA tene upapAta kahe che. pharma ArA-cakra. je rIte ratha, gADI vagerenA cakra lAgela hAya che tevAM ja kALa rUpI rathanAM paNa cakra (ArA) hAya che. evA bAra ArAnuM eka kALacakra thAya che ke je vIsa koDAkoDI sAgaropamanuM hoya che. kALacakranA cha ArA avasarpiNI kALacakranA, cha ArA utsarpiNI kALa kahevAya che. uSNa vikaTa - agni upara UkaLatuM pANI utsvadima - leTa vagerenuM dheNa jumati - mana:paryavajJAnano eka bheda. A jJAnathI mananA bhAva jANI zakAya che. A jJAna thayA pachI pAchuM cAlyuM paNa jAya che tathA vizuddha hotuM nathI. adhika eSaNasamiti - jue 'simita' - AtmAnA mULa guNAne AcchAdita karavAvALI sUkSmapaulika zakita tenA ATha bheda thavAthI 'aSTakarma cAra ghAtI karma ane cAra aghAtI karmanAM nAmathI paNa prasiddha che. kalpa = kalpasUtra ATha bheda - (1) jJAnAvaraNa - jJAnazakitane AvaraNa arthAta DhAMkavAvALuM karma, (2) darzanAvaraNa - darzana (sAmAnyata: bAdha)zakitane DhAMkavAvALuM (3) meAhanIya - AtmasvarUpanA avaLeAdhane rokIne mehamAM phasAvavAvALuM, (4) aMtarAya--dAna, lAbha, bhAga vageremAM vighna upasthita karavAvALuM. (5) vedanIya sukhadu:khanuM nimitta banavAvALuM, (6) AyuSya - jIvana dhAraNanuM nimitta (7) nAmakarmajAti, yaza, apayaza, gati, vagerenuM nimitta, (8) gotra - UMcatA, nIcatA vagerenuM nimitta. temAM prathama cAra karma AtmAnA mULa svarUpano ghAta karavAvALAM hAvAthI ghAtI karma kahevAya che bAkInAM cAra aghAtI karma che. - nIti, AcAra, maryAdA vidhi ane samAcArI. kalpanA daza bheda che (1) Acelakaya(2) audezika, (3) zayyAtara piMDa (4) rAjapiMDa (5) kRtikarma (6) vrata, (7) jyeSTha, (8) pratikramaNa, (8) mAsakalpa, (10) paryuSaNa kalpa (vivaraNane mATe jue pAnAM 3 thI 16 sudhI.) kAyotsarga - zarIra vagerenA vikalpathI mukata thaIne dhyAna karavuM, eka jAtanI dhyAna mudrA. kAyagupti -juo 'gupti' kalakara - kuLanI vyavasthA karavAvALA, yuganI AdimAM jyAre mAnava-prajA Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa che ke samuhanA rUpamAM vyavasthita lI na hatI te yugamAM sarvami kula vyavasthAno prAraMbha karavAvALA kulakara kahevAya. te yugamAM sAta kulakara thayA, jemAM aMtima kulakara hatA bhagavAna RSabhadevanA pitA nAbhi rAjA. bheda che. (1) mane gupti - manane saMyama, (2) vacanagupti - vANIne saMyama, (3) kAyagupti - zarIrane saMyama : gadahAsana - gAyane dohatI vakhate govALa je rIte bese che te rIte besavuM te godahAsana che. kevalavarazAna - nikhila vizvamAM jaDa, cetana nAM bhUta - bhaviSya ane vartamAna kALanAM samasta bhAvene jANavA vALuM zreSThatama jJAna - trikALa jJAna kevaLajJAnI- kevaLajJAnane dhAraNa karavAvALA mahAna AtmA. gaMdhahastI - te zreSTha jAtine hAthI ke jenA zarI ramAMthI eka jAtanI vicitra gaMdha nikaLatI rahe che ke jenA kAraNe anya hAthI bhaya pAme che. caudasamabhakata- lagolaga cauda vakhata sudhI AhAra vagereno parityAga karavo, cha divasanA upavAsa. luka - nAnI umaranA zramaNa, ladhu muni caturthabhakata - lagalaga cAra vakhata sudhI AhAra vagerene parityAga karavo, eka divasanA upavAsa. racavana khAdima phaLa vagere khAdya padArtha gaNadhara- tIrthaMkaranA mukhya ziSya ke je gaNanI vyavasthA kare che tathA temanAM pravacanane sUtra * Agama rUpamAM grathita kare che. gaNanAyaka- gaNataMtra rAjya vyavasthAnA pradhAna puruSa - mukhya netA. gaNAvacchedaka- munisamUhane 'gaNa" kahe che. 'gaNanI surakSA ane vikAsane mATe munimaMDaLane saMyama vagerenI daSTithI saMbhALavAvALA pramukha muni. gaNipiTaka - bAra aMgenuM samUhavAcaka nAma gaNipiTaka che. gaNI-gaNanI vyavasthA karavAvALA adhikArI muni - AcArya. gupti- vivekapUrvaka Atma saMyama, niyamana karavuM te gupti che. guptinA traNa nAraka ane devatAnA AyuSya nA kSayane "yavana" kahevAmAM Ave che arthAta "deva ane nArakanuM mRtyu. cAuledaka- cekhAnuM dhaNa rayuta thavuM - deva ane naraka gatimAM mRtyu prApta karavuM. caudahapUrva- jena paraMparAnAM mULa aMga bAra che. bAramuM aMga daSTivAda ( ke je vartamAnamAM vichinna che) mAM cauda pUrva Ave che ke jenuM jJAna atyaMta vistRta mAnavAmAM Ave che. chadrabhakata - lagolaga cha vakhata sudhI AhAra Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 javAdaka - javanuM dhANa jAtismaraNa jJAna - peAtAnA pUrva janmanuM jJAna jAti - smRti jayotiSTadeva - sUrya, caMdra graha, nakSatra, tArA vagere jyAtiSka deva kahevAya che. tilAdaka - tela vagerene dhAyeluM pANI, dhANa. tuSAdaka - nuSa arthAt photarAM dALa vagere photarAMvALI vastunuM dhANa daDanAyaka - datti vagerene tyAga karavA. be divasanA upavAsa. nAmakarma - paryApti - palyopama nagaraguptika - nagaranI prajAmAM nyAya tathA vyavasthA mATe daMDa vagerenI vyavasthA karavAvALA adhikArI. joDAyela ane eka vakhatamAM akSatarUpamAM devAmAM AvatAM AhAra pANI. vyavasthAnA javAbadAra adhikArI. koTavALa vagere juo 'karma' zarIra, IMdriya vagerenI racanAnI yogyatAnI pUrNatA. eka vizeSa prakAranuM samaya sUcakamApa - aMko dvArA je saMkhyA pragaTa na karI zakAya tene upamA dvArA pragaTa karavAnI hoya che. palya, eka vizeSa prakAranuM mApa che. tenI upamAMthI kALagaNanA karavI, te palyopama kahevAya che. arthAta saMkhyAtIta varSa - asaMkhya kALa. kalpasUtra pAdapApagamana - anazana tapanI vizeSa avasthA; anazana grahaNa karIne mRtyu sudhI vRkSa (pAdapa) nI mAphka zarIra sthira karIne samAdhistha rahevuM pAdapApagamana saMthAro kahevAya che. pIvAnuM sAduM pANI pariSThApanikA samiti - juo 'samiti' puruSAdAnIya - pAna - pauruSI - prahara - pratimA - balikarma - bhavanapati - manuSyomAM AdaraNIya zreSTha; bhagavAna pArzvanAthanuM vizeSaNa gRha devatAnuM pUjana karavuM. bhakatapratyAkhAna - bhakata arthAt bhAjanapANI athavA bhAjananA parityAga karavA --bhakatapratyAkhAna che. samayanuM eka. mApa, ahorAtra (dinarAta) ne AThame| bhAga eka paurasI (paheAra) kahevAya che. divasamAM cAra pArupI hoya che. rAtamAM cAra. jue "pauruSI" sAdhu ane zrAvakanA sAmAnya niyame sivAya vizeSa prakAranA kaThora niyamA ke tapazcaryA vagerenuM AcaraNa karavuM te pratimA kahevAya che. bhikSunI bAra pratimA che ane zrAvakanI agiyAra. vizeSa prakAranI devajAti ke je bhavanAmAM rahe che. bhASA samiti - juo 'simita' Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 69 maDaMba je sthaLanI cAreya bAju baLe gAu sudhI koI gAma na hoya te sthaLa vizeSa. ane vanamAM krIDA kare che. jemane vanapizAcanA nAmathI paNa oLakhavAmAM Ave che. vikaTa - nirdoSa AhAra pANI mana : paryava jJAna- mananA bhAvane jANavAvALuM zAna, A jJAna mAtra saMyamIne ja thAya che. vikaTagRha gAmanI paMcAyata ke lokone bhegA maLavAnuM sthAna cabutaro vagere mane gupti- jae "gupti bhAraNAMtika saMlekhanA - jIvananA aMta samayamAM mRtyu payata AhAra vagerene parityAga karavo. vikRSTatapa - aThThama bhakata (traNa divasanA upavAsa) thI adhika tapa karavuM. yavanikA - paDadA vizeSa. vipulamatijJAna - mana:paryAya jJAnane bheda. A jJAnamAM bhAvonI vizuddhi vizeSa rahe che tathA kevaLajJAna paryaMta sthAyI rahe che. rasavikRti vicArabhUmi- zauca vagerene mATe bahAra javuM. je sarasa vastuonA sevanathI manamAM vikAra vagere utpanna thavAnI saMbhAvanA che tene rasavikati - vigaya kahe che. viyanava jAtanAM hoya che dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, tela, goLa, madha dArU ane mAMsa. vihArabhUmi - svAdhyAya vagerene mATe ekAMta sthAnamAM javuM. vRSTikAya - varasAda, TIpAM ke savAre vaimAnika deva- vimAnamAM utpanna thavA vALI devajAti, lokAMtika- eka jAtinA deva ke je brahmalokanA aMtamAM rahe che tathA tIrthakara jyAre dIkSA levAne saMkalpa kare che tyAre tene vizvakalyANane mATe prArthanA karavA Ave che. vaikriyalabdhi - zarIrane nAnAM moTAM vagere judAM, jadAM rUpamAM badalavAvALI zakita vizeSa je deva ane nArakamAM janmajAta hoya che. manuSya vageremAM yoga, tapa vagere dvArA prApta karavAmAM Ave che. vacanagupti vAdI jue "gupti vAdavivAda karavAmAM nipuNa (vAdalabdhi) vAdavivAda karavAnI yogyatAvALI vizeSa zakita. vaikriya samuda ghAta-zarIrane tathA zarIramAM paramANu ene vizeSa rUpamAM badalavAnI karavAmAM AvatI vizeSa prakriyA vANavyaMtara- eka jAtinA deva ke je vana vizeSamAM utpanna thAya che, rahe che zrutakevaLI - cauda pUrvanA jJAtA zramaNa Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ de sAgaropama samiti - asaMkhyAta prabhyApama jeTalA kALa sAgara kahevAya sAgarathI che. upamita karavA yogya kALa sAgaropama. zrAmaNa jIvanamAM samyak prakAra (vivekapUrvaka) thI gati karavAnuM nAma samiti che. kAmaNa jIvananI samasta pravRttione pAMca rUpamAM vahe'cIne 'pAMca samiti' nuM rUpa Apela che. (1) IryA samitisAvadhAnI ke yatna pUrvaka cAlavuM (2) bhASA simita viveka ane yatnapUrvaka bAlavuM. (3) eSaNAsamiti--khAvApIvA paheravA vagere kArya mATe zuddha, nirdoSa vastunuM yatnA pUrvaka grahaNa (yAcanA) karavuM (4) AdAna bhAMDamAtra nikSepaNA samiti-peAtAnAM vastra-- pAtra vage2e upakaraNAne vivekapUrvaka upADavAM ke vivekapUrvaka rAkhavAM (5) pariSThApanikA samiti - nAkhI devA ke cheDavA yogya vastune ucita sthAna upara vivekapUrvaka phevI ke cheDavI.. - svAdima sauvIra saMkhaDI (sukhaDI) miSTAna, pakavAna tathA miSTAna vagere jyAM banatAM hoya te sthAna, bhAjana vagerenuM sthaLa . saMdhipAla saMrvedima kalpasUtra mukhavAsa vagerene mATe svAda vALA khAdya padArtha kAMjI rAjyo vacce vigraha vagere samasyAe ukelAvIne saMdhi karAvavAvALA ane saMdhinI rakSAnA javAbadAra adhikArI rAjadUta. vRkSanAM pAMdaDAM vagere UkALIne tenA upara chaTakAvavAmAM AvatuM pANI. zuvikaTa (ka) jue 'uSNa vikaTa' hariegamesI - devarAja IMdranA eka senApati tathA vizeSa kAryadakSadUta ke je garbhaparivartana vagerenI kaLAmAM pravINa hoya che. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasUtra vivecana meM prayukta granthasUcI aSTAMgahRdaya (vAgbhaTTa) aMguttaranikAya antakRddazA ardhamAgadhI koSa-ratnacanda jI ma. anuyogadvAra TIkA amarakoSa abhidhAnacintAmaNi koSa abhidhAna rAjendra koSa AcArAMga sUtra AcArAMga TIkA AcArAMga- malayagiri vRtti ApTe saMskRta-iMgliza-DiksanarI bhAga 1 Avazyaka cUrNi Avazyaka bhASya Avazyaka hAribhadrIya TIkA Avazyaka niyukti (bhadrabAhu) Avazyaka malayagiri vRtti iNDiyana enTIkverI IzAvAsyopaniSad uttarAdhyayana sUtra uttarAdhyayana (bRhad vRtti, zAntyAcArya) uttarapurANa uttarAdhyayana, bRhatvRtti upadezamAlAdoghaTTI TIkA Rgveda RSi maNDala prakaraNa oghaniyukti kathA koSa prakaraNa (jinezvara sUri) kalpasUtra subodhikA - vinaya vijaya kalpasubodhikA-gujarAtI anuvAda (sArAbhAI nabAba) kalpasUtra (puNyavijaya jI) kalpasUtra (maNisAgara) kalpasUtra-kalpalatA (samayasundaragaNi) kalpasUtra - kalpadruma kalikA kalyArthabodhinI kalpasUtrasaMdehaviSauSadhi kalpasamarthanam kalpasUtra cUrNi kalpasUtra niyukti kalpasUtra (pRthvIcanda TippaNakam) kAlaloka prakAza kauTilIya arthazAstra cauppannamahApuruSa cariyaM-prAkRtagrantha pariSad vArANasI-5 cAra tIrthakara (paM. sukhalAla jI) chAMdogyopaniSad jambUdvIpa prajJapti jambUdvIpa prajJapti, saTIka jainaparaMparA no itihAsa jaina sAhitya kA itihAsa (pIThikA) -paM. kailAzacandra jI zAstrI tattvArtha-sUtra tattvArtha bhASya tattvArtha bhASya TIkA titthogAliya painnA taittirIyAraNyaka taittirIyopaniSad Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavakAlika dazavaikAlika-agastyasiMha cUrNi dazavaikAlika-jinadAsa cUrNi dazavakAlika niyukti dazavakAlika-hAribhadrIya vRtti dazAzrutaskaMdha dazAzrutaskaMdha cUrNi dhanaMjaya nAmamAlA dharmasaMgraha vRtti dhavalA TIkA nArAyaNopaniSad nibandha nicaya (kalyANavijaya) nizItha sUtra nizItha cUrNi nizItha bhASya paumacariyaM (vimala sUri) paTTAvalI parAga padmacaritaM - ravisena AcArya padmapurANa pannavaNA sUtra paryuSaNA kalpa sUtram (kezara muni) pArzvanAtha caritra-bhAvadeva sUri purANasAra pravacanasAroddhAra vRtti prazamarati prakaraNa praznavyAkaraNa buddhisTa hAibriDa saMskRta grAmara-eNDa DiksanarI khaNDa 2 bRhatkalpabhASya bRhadAraNyakopaniSad bhagavatI ArAdhanA bhagavatI sUtra bharatezvara bAhubali vRtti (zubha zIla gaNI) manusmRti bhaTTa medhAtithi kA bhASya mahApurANa mahAvIracariyaM - guNacandra mahAvIracariyaM-nemicandra mahAvIra jIvana darzana - devendra muni muNDakopaniSada muni zrI hajArImala smRtigrantha yogazAstra- hemacandra AcArya / yogazAstra - svopajJavRtti laghukSetra samAsa lokaprakAza vasudeva hinDI vAjasaneyI saMhitA vizuddhimaggo vizeSAvazyaka bhASya vIranirvANa saMvata aura jaina kAlagaNanA vIra vihAra mImAMsA - vijayendra sUri zAntinAtha caritra zvetAzvataropaniSad sthAnAMga - abhayadeva vRtti (TIkA) sattariyasaya ThANA saptati sthAnaka (AcArya somatilaka) suttAgame sUtrakRtAGaga sUtrArtha prabodhinI sUtrakRtAMga (zIlAMkAcArya TIkA) zramaNa bhagavAna mahAvIra (kalyANavijaya gaNI) zrImad bhAgavata samavAyAMga sUtra-muni kanhaiyAlAla jI samavAyAMga (abhayadeva vRtti) zabdaratna samanvaya koSa harivaMza purANa triSaSTi zalAkA puruSa caritra-AcArya hemacandra jJAtAdharmakathAMga Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatra mUlapATha pRSTha paMkita 0 sAgarovama. mAhaNIe kalaMbuyaM ahINa. 0 G eyaM 0 azuddha sAgarovasa. mAhakIe kalaMbueM aha Na. evaM vIyI pukkhivai 0 rAsi abbhuNunAyA uvaTTha NasAlaM 0 sabhayaMsi khatiya 0 bhayabhakhANaM vIyI0 pakkhivai 0 rAsi V 0 0 0 107 abbhaNunnAyA uvANasAlaM * samayaMsi khattiya0 bhayabheravANaM 0 158 0 or G 0 0 AhAraNa (ohinANINaM) parinivvuDeni aMtabhakAsI coddama0 evamAhijjati naccabhattiyassa ninnattha or AharaNa ohinANINaM parinivvuDe aMtamakAsI coddasa0 evamAhijjati niccabhattiyassa nannattha loNAsAyaNa 324 W 352 352 357 ra W loNa sAyaNa 0 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka9pasUtra artha ane vivecananuM zuddhipatra zuddha azuddha tI karanA tIrthakarenA 50 utpanna 56 utpana darzanAtha pravajata darzanArthe 53 pravRjita suvyathA suvyavasthA krodhita kodhita ropAyamAna 3 kopAyamAna artha 99 cAtha 117 t3ma 165 vijaya vija vize 182 vizeSa 207 dhana Dhaya dhanADhaya 24 hatA pRthivI 212 213 temane 232 pRthivA tenane vyaghAta bha Iee bhAIe nAM vyAghAta 2hya bhAIeAe 292 bhAIonAM 314 mudhI sudhI 320 viziSTa viziSTa 333 236 255 360 38ra paranuM jhaveyaka para - paraMtu jhaveyaka para vRddhi paristhitimAM mArga paristhima 389 mAga Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C