________________
૧૮૮
કલ્પસૂત્ર
તે તલને છોડ ફરી જડ જમાવીને રિથર થઈ ગયે. તે સાત ફૂલ પણ તે જ પ્રમાણે તે તલની ફળીમાં સાત તલના રૂપમાં ઉત્પન્ન થયા.
ભગવાન કુર્મગ્રામ આવ્યા. કૂર્મ ગ્રામની બહાર વૈશ્યાયન નામને તાપસ પ્રાણાયામ-પ્રવ્રજ્યા સ્વીકાર કરી સૂર્યમંડલની સન્મુખ દષ્ટિ કેન્દ્રિત કરી બન્ને હાથ ઉપર ઊંચા રાખીને આતાપના લઈ રહ્યો હતો. તડકાના તાપને લીધે જટામાંથી જુઓ પૃથ્વી ઉપર ટપોટપ પડી રહી હતી અને તે પાછે તેમને ઉપાડી ઉપાડીને ફરી જટામાં મૂકી રહ્યો હતો. ગોશાલકે આ દશ્ય જોયું તે કુતૂહલ વશ ભગવાનની પાસેથી ઊઠીને તે તપસ્વી પાસે આવીને બેલ્યો-તું કોઈ તપસ્વી છે કે જુનું શય્યાતર (ઘર)?” તપસ્વી શાન્ત રહ્યો. આ જ વાતને ગોશાલક વારંવાર બેલતે રહ્યો. તપસ્વી કોધમાં આવી ગયે. તે પોતાની આતાપનાભૂમિથી સાત-આઠ પગ પાછળ ગયે અને જેશમાં આવીને તેણે પિતાના તપથી મળેલ તેજેલબ્ધિ ગોશાલકને ભસ્મ કરવા માટે છોડી. ગોશાલક ડરને માર્યો ભાગ્ય અને પ્રભુના ચરણમાં છુપાઈ ગયા. દયાળુ મહાવીરે શીતળ લેશ્યાથી તેને શાંત કરી દીધે. ગોશાલકને સુરક્ષિત ઊભેલો જોઈને તાપસ બધું રહસ્ય સમજી ગયો. તેણે પિતાની જેલેરિયાનું પ્રત્યાવર્તન (પાછી ખેંચી લીધી) કર્યું અને વિનમ્ર શબ્દોમાં બેલ્યો, “ભગવાન! મેં આપને જાણ્યા. આપને ઓળખ્યા” ગોશાલકે આવી ચમત્કારી શક્તિ પ્રાપ્ત કરવાની વિધિ પૂછી. ભગવાન મહાવીરે તેને તેજેશ્યાની ઉપલબ્ધિની વિધિ બતાવી ૨૮૨
ભગવાને કેટલાક વખત પછી ફરીને ત્યાંથી સિદ્ધાર્થ પુર તરફ પ્રયાણ કર્યું. તલને છોડ ઊગ્યો હતો તે જગ્યાએ આવતાં જ ગોશાલકને અતીતની ઘટનાની સ્મૃતિ આવી ગઈ. તેણે કહ્યું: “ભગવન! આપની તે ભવિષ્યવાણી મિથ્યા થઈ ગઈ છે. મહાવીરે કહ્યું : “નહિ તે અન્ય સ્થળે જે લાગેલે તલને છોડ છે તે તેજ છે કે જેને તે ઉખેડીને ફેંકી દીધે હતો.” ગોશાલકને શ્રદ્ધા બેઠી નહિ. તે તલના છેડ પાસે ગયા અને તલની ફળીને તેડીને જોયું તે તેમાંથી સાત જ તલ નીકળ્યા. પ્રસ્તુત ઘટનાથી પણ ગોશાલક નિયતિવાદ તરફ આકૃષ્ટ થયો. તેને એવો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
