________________
પ્રથમ ભિક્ષાચર :
૨૮૫ ढाहिं नक्खत्तेणं जोगमुवागएणं उग्गाणं भोगाणं राइन्नाणं च खत्तियाणं च चउहिं सहस्सेहिं सद्धि एगं देवदूसमादाय मुंडे भवित्ता अगाराओ अणगारियं पव्वइए ॥ १९५॥
અર્થ : કૌશલિક અહંત ઋષભદેવ દક્ષ હતા, દઢ પ્રતિજ્ઞાવાળા, ઉત્તમ રૂપવાળા, સર્વગુણેથી યુક્ત, ભદ્ર અને વિનીત હતા. તેઓ વીસ લાખ પૂર્વ સુધી કુમાર અવસ્થામાં રહ્યા. ત્રેસઠ લાખ પૂર્વ વરસ સુધી રાજ્યવાસમાં રહ્યા. ત્રેસઠ લાખ પૂર્વ વરસ સુધી રાજ્ય અવસ્થામાં રહેતાં તેમણે જે કળાએમાં લેખન પ્રથમ છે ગણિત પ્રધાન અને શકુનરૂત અર્થાતુ પક્ષીના શબ્દોથી શુભાશુભ જાણવાની કળા અંતિમ છે, તેવી બોતેર કળાઓ અને સ્ત્રીઓના ચેસઠ ગુણ તથા સે શિ૯૫; આ ત્રણે ચીજોને પ્રજાના હિત માટે ઉપદેશ કર્યો. તે બધાનું અધ્યયન કરાવ્યા પછી સો રાજ્યમાં સો પુત્રને અભિષેક કર્યો. ત્યાર પછી જિતાચાર પ્રમાણે લોકાંતિક દેવે તેમની પાસે આવ્યા. તેઓએ પ્રિય વાણીથી ભગવાનને કહ્યું વગેરે બધું પૂર્વ કથન પ્રમાણે અહીં પણ કહેવું. યાવત વાર્ષિકદાન આપીને, ગ્રીષ્મઋતુને પ્રથમ માસ, પ્રથમ પક્ષ અર્થાત જ્યારે ચિત્ર માસના કૃષ્ણપક્ષ આવ્યો ત્યારે, ચૈત્ર વદ ૮ ના દિવસે પાછલા પહોરે જેમની પાછળ માર્ગમાં દેવ, માનવ અને અસુરોની વિરાટ મંડળી ચાલી રહી છે એવા કૌશલિક અહંત ઋષભ સુદર્શન નામની શિબિકામાં બેસીને યાવત વિનીતા રાજધાનીની મધ્યમાં થઈને નીકળે છે, નીકળીને જે તરફ અશેકનું ઉત્તમ વૃક્ષ છે, તે તરફ આવે છે આવીને અશોકના ઉત્તમ વૃક્ષ નીચે, શિબિકા ઊભી રખાવે છે. ઈત્યાદિ પૂર્વે કહ્યા પ્રમાણે અહીં પણ કથન કરવું યાવત સ્વયં પોતાના હાથેથી ચાર મુષ્ઠિ લોચ કરે છે. તેમણે તે વખતે પાણી વિના છઠ ભક્તનું તપ કરેલ હતું. આષાઢા નક્ષત્રને યોગ આવતાં જ, ઉગ્રવંશના, ભેગવંશના, રાજન્યવંશના અને ક્ષત્રિયવંશના ચાર હજાર પુરુષની સાથે એક દેવદૂષ્ય વસ્ત્ર લઈને મુંડિત થઈને ગૃહવાસથી નીકળે છે અને અણગાર દશાને સ્વીકાર કરે છે.
વિવેચનઃ ભગવાને ચાર હજાર સાધકને પોતાના હાથે પ્રવજ્યા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
