________________
૪૨
કલ્પસૂત્ર
જૂના વસ્ત્રની માફક તેને ચીરી નાખ્યો. આ દશ્ય જોઈને દર્શક આનંદ વિભોર બની ગયા. સિંહ વિશાખનંદીને જીવ હતે.
ત્રિપૃષ્ઠ, સિંહ-ચર્મને લઈને પિતાના નગરમાં આવ્યો. આવતી વખતે તેણે ખેડૂતોને કહ્યું “ધેટકગ્રીવ (અશ્વગ્રીવ)ને કહી દેજો કે હવે નચિંત રહે. જ્યારે તેણે આ વાત સાંભળી તે વધુ કોપિત થયે. અશ્વગ્રીવે બંને રાજકુમારોને બોલાવ્યા. છતાં તેઓ ન ગયા ત્યારે અશ્વગ્રીવે સૈન્ય સાથે પિતનપુર ઉપર ચડાઈ કરી દીધી. ત્રિપૃષ્ઠ પણ પિતાની સેના સાથે દેશની સીમા ઉપર આવી ગયા. ભયંકર યુદ્ધ થયું. ત્રિપૃષ્ઠને આ સંહાર અને રકતપાત ન સંચ્યો તેથી અશ્વગ્રીવને કહેવરાવ્યું: “નિરપરાધ સૈનિકને મારવાથી શું લાભ છે? સારું તે એ છે કે આપણે બન્ને જ યુદ્ધ કરીએ.” અશ્વગ્રીવે તે પ્રસ્તાવને સ્વીકાર કર્યો. બન્ને વચ્ચે તુમુલ યુદ્ધ થયું. અશ્વગ્રીવનાં બધા શસ્ત્રો સમાપ્ત થઈ ગયા. તેથી તેણે ચક્રરત્ન ફેંકયું, ત્રિપૃષ્ઠ તેને પકડી લીધું અને તેનાથી જ પિતાના શત્રુના મસ્તકને છેદી નાખ્યું. તે જ સમયે દિવ્યવાણીથી નમંડલ ગૂંજી ઊઠયું : “ત્રિપૃષ્ઠ નામના પ્રથમ વાસુદેવ પ્રગટ થઈ ગયા છે.'
- એક વખત સંધ્યાની સહામણી વેળા હતી. સૂર્ય અસ્તાચળ તરફ પહોંચી ગયો હતો. તે વખતે ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવ પાસે કેટલાક સંગીતકાર આવ્યા. તેઓએ સંગીતની સુમધુર સ્વર લહેરીથી વાતાવરણને આનંદદાયી બનાવી દીધું. નિદ્રા આવવાની વેળા થઈ ત્યારે વાસુદેવે શવ્યાપાલકને કહ્યું: “જ્યારે મને નિદ્રા આવી જાય તે સમયે તમારે સંગીત બંધ કરાવી દેવું.” શવ્યાપાલકે “તથાસ્તુ' (ભલે) કહ્યું. થોડા જ વખતમાં સમ્રાટ નિદ્રાધીન થઈ ગયા. શવ્યાપાલક સંગીત ઉપર એટલે બધે મુગ્ધ થઈ ગયો હતો કે સંગીતકારને તેણે રોક્યા નહિ. રાત આખી સંગીત ચાલતું રહ્યું. ઉષાનાં સોનેરી કિરણે બહાર ફેલવાની તૈયારીમાં હતા ત્યાં જ સમ્રાટની નિંદ્રા ઊડી. સમ્રાટે પહેલાંની માફક જ સંગીત ચાલૂ રહેલું જોયું. શવ્યાપાલકને બેલાવી પૂછયું-“આમને રજા કેમ ન આપી?” તેણે નમ્ર નિવેદન કર્યું “દેવ! સંગીત સાંભળવાન સુખમાં એકતાન થઈ જવાથી મેં તેમને અટકાવ્યા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
