________________
શૂલપાણી યક્ષને ઉપદ્રવ
૧૭૧
અહીં એ યાદ રાખવાનું છે કે આચારાંગ ૨૧૯ સૂત્ર અનુસાર મહાવીરે કદી પણ બીજાના પાત્રમાં ભેજન કર્યું નથી પરંતુ આચાર્ય મલયગિરિના અભિમત અનુસાર પ્રસ્તુત પ્રતિજ્ઞા ગ્રહણ કરતાં પહેલાં ભગવાને ગૃહસ્થના પાત્રને ઉપયોગ કર્યો હતો ૨૨૦ અને કેવળજ્ઞાન થયા પછી તે પ્રવચનલાઘવના કારણે તે જાતે ભિક્ષા લેવા પધારતા ન હતા. ૨૨ તે હેતુથી જ તે લોહાર્ય અણગારને ધન્ય માનવામાં આવ્યા છે કે જેમણે ભગવાનને કેવળજ્ઞાન થયા પછી ભિક્ષા લાવીને અર્પણ કરી. ૨૩૨ –* શૂલપાણિ ચક્ષને ઉપદ્રવ
ભગવાન શ્રી મહાવીર આશ્રમથી વિહાર કરીને અસ્થિગ્રામ તરફ ચાલી નીકળ્યા. સંધ્યાના ઝાંખા પ્રકાશમાં (ગોધૂલિ વેળાએ) ત્યાં પહોંચ્યા. ગામમાં એકાન્ત સ્થાનની યાચના કરતાં, નગરની બહાર યક્ષાયતનમાં રહેવાની આજ્ઞા લીધી ત્યારે ગ્રામવાસિઓએ કહ્યું – “ભગવન! ત્યાં એક યક્ષ રહે છે, તેને સ્વભાવ ઘણો જ ક્રૂર છે, તે રાત્રિમાં ત્યાં કેઈને રહેવા દેતા નથી તેથી આપ ત્યાં નહિ રહેતાં બીજા સ્થાનમાં રહે. રર૩ પરંતુ ભગવાને યક્ષને પ્રતિબંધ કરવાના હેતુથી તે સ્થાનની ફરીને માગણી કરી. ગ્રામવાસિઓએ આજ્ઞા આપી, ભગવાન એક ખૂણામાં ધ્યાનસ્થ થઈ ગયા. સાંજની પૂજા માટે ઇન્દ્રશર્મા નામને પૂજારી આવ્યા. અર્ચના પછી બધા યાત્રિઓને યક્ષાયતનમાંથી બહાર કાઢયા. ભગવાનને તેણે કહ્યુંપરંતુ તે મૌન હતા, ધ્યાનસ્થ હતા, ઈન્દ્રશર્માએ ફરીને યક્ષના ભયંકર ઉત્પાતનું માંચક વર્ણન કર્યું છતાં પણ ભગવાન વિચલિત ન થયા અને તે ત્યાં જ રહ્યા, ઈન્દ્રશર્મા ચાલ્યો ગયો.૨૪
સંધ્યાની સહામણ આહલાદક વેળા પૂરી થઈ. જરા અંધકાર થતાં શૂલપાણિ યક્ષ પ્રગટ થે. ભગવાનને ત્યાં ધ્યાનસ્થ જોઈને તેણે કહ્યું – મૃત્યુને ઈચ્છનારે આ ગ્રામનિવાસિઓ અને દેવના અર્ચક દ્વારા નિષેધ કરવા છતાં પણ ન માને, તેથી લાગે છે કે તેને હજી સુધી મારા પ્રબળ પરાક્રમને પરિચય નથી. પરાક્રમને પરિચય આપવા માટે તેણે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
