________________
૩૪૬
કલ્પસૂત્ર
મૂલ્ય:
जहा णं अम्हं आयरियउवज्झाया वासाणं जाव पज्जोसवेति तहा णं अम्हे वि अज्जो! वासाणं सवीसइराए मासे विइक्कते वासावासं पज्जोसवेमो । अंतरा वि य से कप्पड़ पज्जोसवित्तए नो से कप्पइ तं रयणिं उवायणावित्तए ॥२३१॥
અર્થ ? જેવી રીતે અમારા આચાર્યો ઉપાધ્યાય વર્ષાવાસ રહે છે તેવી જ રીતે અમે પણ વર્ષાઋતુની વીસરાત્રિ સહિત એક માસ વ્યતીત થતાં વર્ષાવાસ રહીએ છીએ તે સમયથી પહેલાં પણ વર્ષાવાસ રહેવાનું કહ્યું છે. પરંતુ તે રાત્રિનું ઉલ્લંઘન કરવાનું કલ્પતું નથી, અર્થાત્ વર્ષાઋતુની વીસરાત્રિ સહિત એક માસની અંતિમ રાત્રિનું ઉલ્લંઘન કરવાનું કલ્પતું નથી તે કારણે તે અંતિમ રાત્રિ પહેલાં જ વર્ષાવાસ કરવો જોઈએ. મૂલ્સ.–
वासावासं पज्जोसवियाणं कप्पइ निग्गंथाण वा निग्गंथीण वा सव्वओ समंता सकोसं जोयणं उग्गहं ओगिण्हित्ता णं चिहिउं अहालंदमवि उग्गहे ॥२३२ ॥
અર્થ: વર્ષાવાસ રહેલાં નિર્ગથ કે નિર્ચથીઓને બધી બાજુથી પાંચ ગાઉ સુધી અવગ્રહનો (નિર્ધારણને) સ્વીકાર કરીને રહેવાનું કહ્યું છે. પાણીથી ભીના થયેલા હાથે જ્યાં સુધી ન સૂકાય ત્યાં સુધી પણ અવગ્રહમાં રહેવાનું કલ્યું છે પરંતુ અવગ્રહથી બહાર રહેવાનું કલ્પતું નથી.
વિવેચનઃ ઉલ્લેખવામાં આવેલ મૂળ પાઠ સમાન જ વૃહત્કલ્પમાં પણ એવો પાઠ મળે છે. સંઘદાસ ગણીએ તેમના વૃહત્કલ્પ ભાષ્યમાં તેના અર્થને સ્પષ્ટ કરતાં લખેલ છે કે પૂર્વ અને પશ્ચિમમાં અને દક્ષિણ તથા ઉત્તર દિશામાં અર્થાતુ બન્ને દિશાઓ મેળવીને પાંચ કેશનું આવવા જવાનું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
