Book Title: Mahabandho Part 2
Author(s): Bhutbali, Fulchandra Jain Shastri
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001389/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diti apavaMta bhUdaDali bhaDArA pAnIko mahAbaMdhI nahAyavala siddhAnta-zAla vidiyo hidivADiyAro dvitIya sthitijanyAdhikAra SEEN bhAratIya hAsapITha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrtidevI jaina granthamAlA prAkRta granthAMka-4 siri bhagavaMta bhUdabali bhaDAraya paNIdo mahAbaMdho [ mahAdhavala siddhAnta-zAstra ] vidiyo TThidibaMdhAhiyAro [ dvitIya sthitibandhAdhikAra ] hindI anuvAda sahita pustaka 2 sampAdana- anuvAda paM. phUlacandra siddhAntazAstrI namra sUcana isa grantha ke abhyAsa kA kArya pUrNa hote hI niyata samayAvadhi meM zIghra vApasa karane kI kRpA kareM. jisase anya vAcakagaNa isakA upayoga kara sakeM. + bhAratIya jJAnapITha dvitIya saMskaraNa : 1668 mUlya : 140.00 rupaye Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya jJAnapITha (sthApanA : phAlguna kRSNa 6, vIra ni. saM. 2470, vikrama saM. 2000, 18 pharavarI, 1644) sva0 puNyazlokA mAtA mUrtidevI kI pavitra smRti meM sva0 sAhU zAntiprasAda jaina dvArA saMsthApita evaM unakI dharmapatnI sva0 zrImatI ramA jaina dvArA saMpoSita mUrtidevI jaina granthamAlA isa granthamAlA ke antargata prAkRta, saMskRta, apabhraMza, hindI, kannar3a, tamila Adi prAcIna bhASAoM meM upalabdha Agamika, dArzanika, paurANika, sAhityika, aitihAsika Adi vividha-viSayaka jaina-sAhitya kA anusandhAnapUrNa sampAdana tathA unakA mUla aura yathAsambhava anuvAda Adi ke sAtha prakAzana ho rahA hai| jaina-bhaNDAroM kI sUciyA~, zilAlekha-saMgraha, kalA evaM sthApatya para viziSTa vidvAnoM ke adhyayana-grantha aura lokahitakArI jaina-sAhitya grantha bhI isI granthamAlA meM prakAzita ho rahe haiN| granthamAlA sampAdaka (prathama saMskaraNa) DaoN. hIrAlAla jaina evaM DaoN. A. ne. upAdhye prakAzaka bhAratIya jJAnapITha 18, insTITyUzanala eriyA, lodI roDa, nayI dillI-110 003 mudraka : vikAsa oNphaseTa, dillI-110 032 bhAratIya jJAnapITha dvArA sarvAdhikAra surakSita Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Moortidevi Jain Granthamala: Prakrita Grantha No. 4 MAHABANDHO [ Second Part: Sthiti-bandhadhikara ] of Bhagvan Bhutabali Vol. II Edited and Translated by Pt. Phoolchandra Siddhantashastri BHARATIYA JNANPITH Second Edition : 1998 # Price: Rs. 140.00 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BHARATIYA JNANPITH Founded on Phalguna Krishna 9, Vira N. Sam. 2470 Vikrama Sam. 2000. 18th Feb. 1944 MOORTIDEVI JAIN GRANTHAMALA Founded by Late Sahu Shanti Prasad Jain In memory of his late Mother Smt. Moortidevi and promoted by his benevolent wife late Smt. Rama Jain In this Granthamala Critically edited Jain agamic, philosophical, puranic, literary, historical and other original texts available in Prakrit, Sanskrit, Apabhramsha, Hindi, Kannada, Tamil etc., are being published in the respective languages with their translations in modern languages. Also being published are catalogues of Jain bhandaras, inscriptions, studies, art and architecture by competent scholars, and also popular Jain literature. General Editors (First Edition) Dr. Hiralal Jain & Dr. A.N. Upadhye Published by Bharatiya Jnanpith 18, Institutional Area, Lodi Road, New Delhi-110003 Printed at: Vikas Offset, Delhi-110032 All Rights Reserved by Bharatiya Jnanpith Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika (prathama saMskaraNa, 1653 se) jaba Aja se lagabhaga chaha varSa pUrva mahAbandha kA prathama khaNDa prakAzita huA thA, taba AzA yaha kI gayI thI ki isa paramAgama ke zeSa khaNDa bhI jaldI-jaldI anukrama se pAThakoM ke hAthoM meM diye jA skeNge| kintu isa prakAzana ke lie jJAnapITha kI bar3I tatparatA aura utsAha hote hue bhI sampAdana sambandhI kaThinAI ke kAraNa varSa para varSa nikalate cale gaye, para dvitIya khaNDa kI sAmagrI saMsthA ke pAsa na pahu~ca skii| antataH prathama khaNDa ke sampAdaka se sarvathA nirAza hokara tathA adhika vilamba karanA anucita samajhakara anya sampAdaka kI vyavasthA anivArya ho gyii| isa khaNDa ke sampAdaka paM. phUlacandrajI zAstrI se vidvatsamAja bhalIbhA~ti paricita hai| dhavalasiddhAnta ke sampAdana va prakAzana kArya meM unakA bar3A sahayoga rahA hai, aura aba punaH sahayoga mila rahA hai| unhoMne isa khaNDa ke sampAdana kA kArya saharSa svIkAra kiyA aura AzAtIta svalpakAla meM hI-kevala kucha mAsoM meM hI-itanA sampAdana aura anuvAda karake siddhAntoddhAra ke puNya kArya meM uttama yogadAna diyA hai| isa kArya ke lie granthamAlA kI ora se hama unheM hArdika dhanyavAda dete haiM, aura AzA karate haiM ki ve aisI hI lagana ke sAtha zeSa khaNDoM kA bhI sampAdana kara isa mahAna sAhityika vidhi ko zIghra sarvasulabha banAne meM sahAyaka hone kA puNya prApta kreNge| kArya vega se kiye jAne para bhI, siddhahasta hone ke kAraNa, paNDitajI ke sampAdana va anuvAda kArya se hameM bar3A santoSa huA hai, aura bharosA hai ki pAThaka bhI isase santuSTa hoNge| yahA~ hama jJAnapITha ke saMsthApaka zrI zAntiprasAda jI tathA saMsthA ke mantrI zrI ayodhyAprasAda jI goyalIya kI prazaMsA kiye binA nahIM raha skte| eka to unhoMne vipattiyoM aura vighnabAdhAoM ke kAraNa kabhI apane utsAha ko manda nahIM hone diyA aura na kSobha-udvega ko sthAna diyaa| aura ve prAcIna jaina siddhAnta sambandhI sAhitya ke prakAzana meM kisI vyAvasAyika lekhe-jokhe se AzaMkita nahIM hote| pratyuta unakI bhAvanA hai ki jitanA ho sake, jitanI uttama rIti se ho sake aura jitane jaldI ho sake, utanA jaina sAhitya kA prakAzana kiyA jaay| hameM vizvAsa hai ki sAhityika vidvAn unakI isa uttama bhAvanA se lAbha uThAveMge aura yaha upayogI grantha ati sundara DhaMga se vidvatsaMsAra ke sammukha upasthita karane meM sahAyatA pradAna kreNge| -hIrAlAla jaina -AdinAtha neminAtha upAdhye granthamAlA sampAdaka Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara kI candraguphA -DaoN. hIrAlAla jaina 'SaTkhaNDAgama' kI TIkA 'dhavalA' ke racayitA vIrasenAcArya ne kahA hai ki samasta siddhAnta ke eka-dezajJAtA dharasenAcArya the jo soraTha deza ke girinagara kI candraguphA meM dhyAna karate the (SaTkhaNDAgama, bhAga 1, pR. 67) / unheM siddhAnta ke saMrakSaNa kI cintA huii| ataH mahimAnagarI ke tatkAlavartI munisammelana ko patra likhakara unhoMne vahA~ se do muniyoM ko bulAyA aura unheM siddhAnta sikhaayaa| ye hI do muni puSpadanta aura bhUtabali nAmoM se prasiddha hue aura inhoMne vaha samasta siddhAnta SaTkhaNDAgama ke sUtra rUpa meM lipi-baddha kiyaa| isa ullekha se yaha to suspaSTa ho jAtA hai ki dharasenAcArya saurASTra (kAThiyAvAr3a-gujarAta) ke nivAsI the aura girinagara meM rahate the| yaha girinagara Adhunika giranAra hai jo prAcIna kAla meM saurASTra kI rAjadhAnI thaa| yahA~ maurya kSatrapa aura guptakAla ke suprasiddha zilAlekha pAye gaye haiN| bAIsaveM tIrthaMkara neminAtha ne bhI yahA~ tapasyA kI thI, jisase yaha sthAna jainiyoM kA eka bar3A tIrthakSetra hai| Adhunika kAla meM nagara kA nAma to jhUnAgar3ha ho gayA hai aura prAcIna nAma giranAra usI samIpavartI pahAr3I kA rakha diyA gayA jo pahale Urjayanta parvata ke nAma se prasiddha thii| aba prazna yaha hai ki kyA isa itihAsa-prasiddha nagara meM usa candraguphA kA patA laga sakatA hai jahA~ dharasenAcArya dhyAna karate the, aura jahA~ unake zrutajJAna kA pArAyaNa puSpadanta aura bhUtabali AcAryoM ko karAyA gayA thaa| khoja karane se patA calatA hai ki jhUnAgar3ha meM bahuta-sI prAcIna guphAe~ haiN| eka guphA-samUha nagara ke pUrvIya bhAga meM Adhunika 'bAbA pyArA maTha' ke samIpa hai| ina guphAoM kA adhyayana aura varNana barjeja sAhaba ne kiyA hai| unheM ina guphAoM meM IsavI pUrva pahalI-dUsarI zatAbdI taka ke ciha mile haiN| ye guphAe~ tIna paMktiyoM meM sthita haiN| prathama guphA-paMkti uttara kI ora dakSiNAbhimukha hai| isI ke pUrva bhAga se dUsarI guphA-paMkti prArambha hokara dakSiNa kI ora gayI hai| yahA~ kI caitya-guphA kI chata ati prAcIna praNAlI kI samatala hai aura usake AjU-bAjU uttara aura pUrva konoM meM anya sIdhI-sAdI guphAe~ haiN| isa guphA-paMkti ke pIche se tIsarI guphA-paMkti prArambha hokara pazcimottara kI ora phailI hai| yahA~ kI chaThI guphA (F) ke pArzva bhAga meM ardhacandrAkAra vivikta sthAna (2PSE) hai; jaisA ki IsavI pUrva prathama-dvitIya zatAbdI kI bhAjA, kArlI, bedasA va nAsika kI bauddha guphAoM meM pAyA jAtA hai| anya guphAe~ bahutAyata se sama caukona yA Ayata caukona haiM aura unameM koI mUrtiyA~ va sajAvaTa nahIM pAI jaatii| kucha bar3I-bar3I zAlAe~ bhI haiM, jinameM barAmadeM bhI haiN| ye saba guphAe~ atyanta prAcIna vAstukalA ke adhyayana ke lie bahuta upayogI haiN| (Burgess: Antiquities of Kutchh and Kathiawar, 1874-75, P. 139 ff.) ye saba guphAe~ unake nirmANa-kAla kI apekSA mukhyataH do bhAgoM meM vibhakta kI jA sakatI haiM-eka to ve caityaguphAe~ aura tatsambandhI sAdI koThariyA~ jo unheM bauddhoM kI pratIta hotI haiM aura jinakA kAla IsavI-pUrva dUsarI zatAbdI anumAna kiyA jA sakatA hai; jaba ki prathama vAra bauddha bhikSu gujarAta meM phuNce| dUsare bhAga meM ve guphAe~ va zAlAgRha haiM jo prathama bhAga kI guphAoM se kucha unnata zailI kI banI huI haiM, tathA jinameM jaina cihna pAye jAte haiN| ye IsavI kI dUsarI zatAbdI arthAt kSatrapa rAjAoM ke kAla kI anumAna kI jAtI haiN| yahA~ hamAre lie unhIM dUsare bhAga kI guphAoM kI ora dhyAna denA hai jinameM jaina cihna pAye jAte haiN| inameM kI eka guphA (K) meM svastika, bhadrAsana, nandIpada, mInayugala aura kalaza ke cihna khude hue haiN| aise hI cihna mathurA ke jainastUpa kI khudAI se prApta AyAgapaTToM para pAye gaye haiN| (Smith: Jain Stupa (Arch. Survey of India xx, Pt.XI) yahI nahIM, vahA~ se eka zilAlekha bhI prApta huA hai, jisameM kSatrapa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara kI candraguphA rAjAoM ke atirikta 'kevalI' yA kevalajJAna kA ullekha hai| isa para se usake jainatva meM koI saMzaya hI nahIM rhtaa| durbhAgyataH isa atyanta mahattvapUrNa zilAlekha kI durdazA kI bar3I karuNa kahAnI hai| ukta guphA ke sammukha san 1876 se pUrva kucha khudAI huI thI; usI meM vaha zilApaTTa hAtha lgaa| nikAlane meM hI usakA eka hissA TUTa gyaa| phira use uThAkara koI zahara ke bhItara rAjamahala meM le gayA aura isI samaya usake eka ora ke kone ko bhArI kSati phuNcii| jaba barjeja sAhaba usakA phoTo lene gaye taba usakA patA laganA hI kaThina ho gyaa| antataH vaha mahala ke sAmane gola barAmade meM eka jagaha par3A huA milaa| (Arch : Survey of Western India, Vol. II p. 140) phira vaha kucha kAla taka jhUnAgar3ha darabAra ke chApAkhAne meM par3A rhaa| tatpazcAt kisI aura eka vipatti meM par3akara usake do Tukar3e ho gaye aura isa hAlata meM aba vaha vahA~ ke ajAyabaghara meM surakSita hai| yaha zilApaTTa do phuTa lambA-caur3A aura ATha iMca moTA hai| isake eka pRSThabhAga para cAra paMktiyoM kA lekha hai jo eka phuTa, nau iMca caur3I aura chaha iMca U~cI jagaha meM hai| eka-eka akSara lagabhaga AdhA iMca bar3A hai| lekha ko kSati bahuta pahu~cI hai| bIca kI do paMktiyA~ kucha surakSita haiM, kintu prathama aura caturtha paMkti kA bahuta-sA bhAga aspaSTa ho gayA hai aura par3hane meM nahIM aataa| phira eka ora se jo zilApaTTa TUTa gayA hai, usake sAtha ina paMktiyoM kA kitanA hissA kho gayA; yaha nizcayataH nahIM kahA jA sktaa| bulhara sAhaba ke mata se dUsarI aura cauthI paMktiyA~ prAyaH pUrI haiM, kevala koI do akSaroM kI hI kamI hai| kintu yaha anumAna hI hai, nizcita nhiiN| usI kAla ke anya zilAlekhoM para se nizcayataH to itanA hI kahA jA sakatA hai ki dUsarI aura tIsarI paMktiyoM meM jayadAmana nareza ke putra aura pautra ke nAmollekha tathA ke varSa kA ullekha, sambhavataH aMkoM aura zabdoM meM donoM prakAra se avazya rahA hogaa| lekha kI lipi nizcayataH kSatrapa-kAla kI hai| lekha TUTA huA hone se usakA prayojana spaSTataH jJAta nahIM hotaa| kintu jitanA kucha lekha bacA hai, usase itanA to spaSTa ho jAtA hai ki usakA sambandha jaina dharma kI kisI ghaTanA se hai| usameM 'devAsuranAgayakSarAkSasa', 'kevalijJAna', 'jarAmaraNa' jaise zabda skhalita par3e hue haiM, jinase anumAna hotA hai ki usameM kisI bar3e jJAnI aura saMyamI jainamuni ke zarIratyAga kA ullekha rahA ho aura usa avasara para deva, asura, nAga, yakSa aura rAkSasoM ne utsava manAyA ho| yaha ghaTanA 'girinagara' (giranAra) meM hI huI thI, isakA lekha meM spaSTa ullekha hai| ghaTanA kA kAla caitra zukla paMcamI diyA hai, para varSa kA ullekha TUTa / jisa rAjA ke rAjyakAla meM yaha ghaTanA huI thI usa rAjA kA nAma bhI TUTa gayA hai| para itanA to spaSTa hai ki vaha rAjA kSatrapa vaMza ke caSTana kA prapautra va jayadAmana kA pautra thaa| isa vaMza ke anya zilAlekhoM va sikkoM para se kSatrapa vaMza kI prastutopayogI nimna paramparA kA patA cala cukA hai caSTana jayadAman rudradAman dAmadajazrI rudrasiMha satyadAmA jIvadAmA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha ataeva yaha anumAna kiyA jA sakatA hai ki ukta lekha meM caSTana ke prapItra aura jayadAman ke pautra se rudradAman ke putra dAmadajazrI yA rudrasiMha kA hI abhiprAya hogaa| caSTana kA ullekha yUnAnI lekhaka TAlemI ne apane grantha meM kiyA hai| yaha grantha san 130 I. ( zaka 52 ) ke lagabhaga likhA gayA hai| rudradAman ke samaya ke suprasiddha lekha meM zaka 72 (san 150) kA ullekha hai| rudrasiMha ke zilAlekha va sikkoM para zaka 102 se 110 va 113 se 118 - 118 taka ke ullekha mile haiN| zaka saMvata 103 kA lekha aneka bAtoM meM prastuta lekha ke samAna hone se hamAre lie bahuta upayogI hai| jIvadAman ke zaka 116 se 120 taka ke sikke mile haiN| kSatrapa rAjAoM ke rAjyakAla kI sImAe~ abhI bahuta kucha gar3abar3I meM haiM ina rAjAoM meM yaha bhI prathA thI ki rAjya paramparA eka bhAI ke pazcAt usase choTe bhAI kI ora calatI thI aura jaba saba jIvita bhAiyoM kA rAjya samApta ho jAya, taba nayI pIr3hI kI ora jAtI thii| isase bhI kramanizcaya meM kucha 'kaThinAI par3atI hai / tathApi pUrvokta nizcita ullekhoM para se hameM prastutopayogI itanI bAta to vidita ho jAtI hai ki ukta lekha dAmadajazrI yA rudrasiMha ke samaya kA hai aura inakA samaya zaka 72 se 118 arthAt san 150 se 167 I. taka ke 47 varSoM ke bhItara hI par3atA hai| rudrasiMha ke zaka 103 ke guNDa nAmaka sthAna se prApta lekha ko dekhane se anumAna hotA hai ki prastuta lekha bhI unhIM ke samaya kA aura ukta varSa ke AsapAsa kA ho to Azcarya nahIM / ataH prastuta lekha kA kAla lagabhaga zaka 103 (san 181) anumAna kiyA jA sakatA hai| 8. hama 'SaTkhaNDAgama' ke prathama bhAga kI prastAvanA meM 'SaTkhaNDAgama' ke viSaya ke jJAtA dharasenAcArya ke viSaya meM batA Aye haiM ki unhoMne girinagara kI candraguphA meM rahate hue puSpadanta aura bhUtabali ko siddhAnta par3hAyA thaa| jaina paTTAvaliyoM Adi para se unake kAla kA bhI vicAra karake hama isa nirNaya para pahu~ce the ki ukta grantha kI racanA zaka 6 (san 87) ke pazcAt huI thii| aba hama jaba girinagara kI ukta guphAoM aura vahA~ ke ukta zilAlekha para vicAra karate haiM to anumAna hotA hai ki sambhavataH jhUnAgar3ha kI ye hI 'bAbA pyArA maTha' ke pAsa kI prAcIna jaina guphAe~ dharasenAcArya kA nivAsa sthala rahI haiN| kSetra vahI hai, kAla bhI vahI par3atA hai| dharasena kI guphA kA nAma candraguphA thaa| yahA~ kI eka guphA kA pichalA hissA - caityasthAna - candrAkAra hai Azcarya nahIM jo isI kAraNa vahI guphA candraguphA kahalAtI rahI ho Azcarya nahIM jo uparyukta zilAlekha unhIM dharasenAcArya kI smRti meM hI aMkita kiyA gayA ho| lekha meM jJAna kA ullekha dhyAna dene yogya hai| yadi yaha lekha pUrA mila gayA hotA to jaina itihAsa kI eka bar3I bhArI ghaTanA para acchA prakAza par3a jAtA / isa zilAlekha kI durdazA isa bAta kA pramANa hai ki hamAre prAcIna itihAsa kI sAmagrI kisa prakAra Aja bhI naSTa-bhraSTa ho rahI hai| 1 yaha lekha sarvaprathama san 1876 meM DaoN. bulhara dvArA sampAdita kiyA gayA thA aura phoTogrAphara tathA aMgrejI anuvAda sahita Archaeological Survey of Western India, Vol. 11 meM pRSTha 140 Adi para chapA thA yahI phira kucha sAdhAraNa sudhAroM ke sAtha san 1865 meM syAhI ke Thappe kI pratilipi va anuvAda sahita bhAvanagara ke prAkRta aura saMskRta ke zilAlekha' ke pRSTha 17 Adi para chpaa| raipasana sAhaba ne apane Catalogue of coins of the Andhra Dynasty etc; P. L. XI, No. 40 meM isa lekha kA saMkSipta paricaya diyA hai tathA pro. lUDarsa ne apanI List of Brahmi Inscriptions meM naM. 666 para isa lekhakA saMkSipta paricaya diyA hai| yaha lisTa epIgrAphIA iNDikA, bhAga 10 san 1812 ke pariziSTa meM prakAzita huI hai / isa lekha kA antima sampAdana va anuvAda Adi rAkhAladAsa banarjI aura viSNu esa. sukhataMkara ne kiyA hai jo epIgrAphiyA iNDikA bhAga 16, ke pR. 236 Adi para chapA hai / aura isI ke AdhAra se hamane usakA pATha likhA hai| ukta guphAoM kA sarvaprathama varNana barjeja sAhaba ne kiyA hai, jo unakI Antiquities of Kutchh and Kathiawar (1874-75) ke pRSTha 136 Adi para chapA hai| unakA paricaya hAla hI meM zrIyuta eca. DI. sAMkaliyA ne apanI 'The Archaeology of Gujrat' (Bombay 1941) nAmaka pustaka meM karAyA hai| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara kI candraguphA prApta lekha isa prakAra hai (paM. 1) .... stathA suragaNa [T] (kSatrA) NAM pratha (ma)...... (paM. 2) ... cASTanasya pra [ pau / trasya rAjJaH kSa | trapa / sya svAmijayadAmape / / / trasya rAjJo ma [hA |...... (paM. 3) ......(cai) trazuklasya divase paMcame 5 i (ha) girinagare devAsuranAgaya [kSa | rAkSase..... (paM. 4) .....tha [pu| ramiva... kevali / jJA | na saM.....nAM jarAmaraNa [1] anuvAda .....tathA suragaNa.... kSatriyoM meM prathama..."caSTana ke prapautra ke, rAjA kSatrapa svAmI jayadAma ke pautra ke, rAjA mahA..... caitra zukla kI paMcamI ko 5 yahA~ girinagara meM devAsuranAgayakSarAkSasa...."pura ke samAna..... kevalijJAna saM..... ke jarAmaraNa...... isa lekha kI rAjavaMzAvali Adi ko samajhane tathA lekha kI gatividhi kA kucha AbhAsa dene ke lie hama caSTana ke prapautra, jayadAma ke pautra rudradAma ke putra svAmI rudrasiMha ke usa lekha ko bhI yahA~ uddhRta kara denA ucita samajhate haiM jo ThIka isI lipi meM likhA huA guNDa nAmaka sthAna se prApta huA hai, jo apane rUpa meM pUrA hai aura jisameM 103veM varSa kA spaSTa ullekha hai guNDa kA zilAlekha (paM. 1) siddhaM / rAjo mahakSatra | pa| sya svAmicaSTanapautrasya rAjJo kSatrapasya svAmijayadAma pautrasya (paM. 2) rAjJo mahakSatrapasya svAmirudradAmaputrasya rAjJo kSatrapasya svAmirudra(paM. 3) mIhasya | va | rSe |tra | yuttarazate 1003 vaizAkhazuddha paMcamighasatithau ro | hi | Ni nakSa(paM. 4) tra maharte AbhIreNa senApatibApakasya patreNa senApatirudrabhUtinA grAmeraso(paM. 5) / pa / driye vA | pI] [kha | ni [ to | baddha || pitazca sarvasattvAnAM hita sukhaarthmiti| __ anuvAda siddhaM / rAjA mahAkSatrapa svAmicaSTana ke prapautra, rAjA kSatrapasvAmI jayadAma ke pautra, rAjA mahAkSatrapasvAmI rudradAmake putra, rAjA kSatrapasvAmI rudrasiMha ke varSa eka sau tIna vaizAkha zuddha paMcamI tithi ke rohiNI nakSatra ke muhUrta meM AbhIra senApati bApaka ke putra senApati rudrabhUti ne grAma rasopadriya meM vApI khudavAyI aura ba~dhavAyI saba jIvoM ke hita aura sukha ke lie| iti| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya (prathama saMskaraNa, 1653 se) aMgoM aura pUrvI ke ekadeza jJAtA aura soraTha deza ke girinagara kI candraguphA meM nivAsa karanevAle prAtaHsmaraNIya AcArya dharasena ke pramukha ziSya AcArya puSpadanta aura bhUtabali ne milakara jisa 'SaTkhaNDAgama' kI racanA kI hai, usakA 'mahAbandha' yaha antima khaNDa hai| isake mukhya adhikAra cAra haiM- prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha / inameM se prakRtibandha kA sampAdana aura anuvAda kArya paM. sumeracandra jI divAkara (zAstrI, nyAyatIrtha, bI. e., ela ela bI.) ne apane sahayogI paM. paramAnandajI sAhityAcArya aura paM. kundanalAlajI nyAyatIrtha, sivanI ke sAtha milakara kiyA thA / ise bhAratIya jJAnapITha se prakAzita hue lagabhaga pA~ca varSa se Upara ho gaye haiM / yaha sthitibandha nAmaka dUsarA adhikAra hai / prakRtibandha kI apekSA zeSa tInoM adhikAra parimANa meM dUne-dUne haiM, isalie isa bhAga meM mUla prakRtisthitibandha aura uttaraprakRtisthitibandha kA eka jIva kI apekSA antarAnugama taka kA bhAga hI sammilita kiyA gayA hai| hastalikhita pratikA paricaya isakA sampAdana aura anuvAda kArya karate samaya hameM mahAbandha kI kevala eka prati hI upalabdha rahI hai / yaha prati mere jayadhavalA kAryAlaya meM kArya karate samaya zrI akhila bhAratavarSIya di. jaina saMgha ke sAhitya mantrI paM. kailAzacandrajI zAstrI ne mUDabidrI se pratilipi karA kara bulAyI thI / bhAratIya jJAnapITha kI prabandhasamiti aura usake suyogya mantrI paM. ayodhyAprasAda goyalIya ne jaba yaha nizcaya kiyA ki mahAbandha ke Age ke bhAgoM kA sampAdana aura anuvAda kArya mujhase karAyA jAya, taba jayadhavalA kAryAlaya se isa prati ko prApta karane ke lie prayatna kiyA gayA / yadyapi aise avasaroM para dUsare bandhu kisI grantha kI prati Adi dene meM aneka ar3acaneM upasthita karate haiN| ve prabandha ke nAma para usake svAmI banane taka kA prayatna karate haiN| kintu ise prApta karane meM aisI koI ar3acana nahIM huii| zrImAn paM. kailAzacandra zAstrI ko isa bAta ke vidita hone para unhoMne tatkAla isa prati ko pratilipi kA lAgata mAtra dilavAkara jJAnapITha ko sauMpa diyaa| vahI yaha prati hai jisake AdhAra se mahAbandha kA Age kA sampAdana aura anuvAda kArya ho rahA hai| yaha prati paM. vardhamAna pArzvanAtha zAstrI ke jyeSTha bandhu sva. zrI paM. lokanAthajI zAstrI ne tADapatrIya prati ke AdhAra se pratilipi karake bhejI thI / prati phulaskepa sAIja ke kAgajoM para eka ora hA~siyA chor3akara kI gayI hai / akSara sundara aura antara se likhe hue hone se presa kApI ke rUpa meM isI kA upayoga huA hai| pAThAntara paM. sumeracandrajI divAkara ke pAsa jo prati hai vaha bhI mUDabidrI kI tADapatrIya prati ke AdhAra se kI gayI hai aura yaha prati bhI vahIM se lipibaddha hokara AyI hai| aisI avasthA meM ina donoM pratiyoM meM lekhaka ke pramAda se chUTe hue yA duharAkara likhe gaye kucha sthaloM ko chor3akara pAThAntaroM kI koI bhI zaMkA nahIM kara sakatA / hamArA bhI yahI anumAna thA / hama samajhate the ki ye donoM pratiyA~ eka hI prati ke AdhAra se lipibaddha karAyI gayI haiM, isalie inameM pAThabheda nahIM hogA / para hameM yaha dekhakara Azcarya huA ki pAThAntara inameM bhI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya 11 upalabdha hote haiN| yadyapi hamAre sAmane paM. sumeracandra jI vAlI prati nahIM hai aura na use prApta karane kA koI prayatna hI kiyA gayA hai, para usa prati ke AdhAra se jo prakRtibandha mudrita haA hai vaha hamAre sAmane hai| usake sAtha Adarza prati (jo prati hamAre pAsa hai) ke kucha pRSThoM kA hamane milAna kiyA hai| pariNAmasvarUpa jo pAThAntara hameM upalabdha hue haiM, unameM se kucha pAThAntara, unakA prakAra dikhalAne ke lie hama yahA~ de rahe 1. rujagamhi (Adarza prti)| rujugamhi (mudrita prati pR. 21) 2. cauNNamuTThI (A. pr.)| caduNhaM vuDI (mu.pra. pR. 22) 3. tahA AraNaccudA (A. pr.)| tatha AraNaaraNaccudA (mu. pR. 23) 4. chaDhiM gevajjayA (A. pra.) chaTThI gevajjayA (mu.pra. pR. 23) / 5. kiM savvabaMdho? nnosvvbNdho| (A.pra.) kiM savvabaMdho NosavvabaMdho? nnosvvbNdho| (ma.pra. 30 paMkti 1) 6. baMdho vi (aa.pr.)| baMdhopi (mu.pra. pR. 30, paMkti 4) 7. AdeseNa y| tattha ogheNa NANAMtarAi (A.pra.) AdeseNa y| NANAMtarAi-(mu.pra.pR. 30, paM. 6) 8. vedaNIyassa Ayugassa godassa ca kiM jahaNNabaMdho (A. pra.) vedaNIya-Ayu-godANaM kiM jahaNNabaMdho (ma.pra. pR. 30, paM. 8) 6. tattha ogheNa sAdiyabaMdho....saMtIo bhUyo (A.pra.) sAdiyabaMdho..... saMtio bhUyo (mu.pra. pR. 31, pR. 1-2) 10. evaM mUlapagadiaTThapadaM bhaMgo kAdavyo (A.pra.) evaM mUlapagadi-aTThapadabhaMgA kAdavvA (mu.pra.pR. 31, paM. 3) 11. ogheNa paMcaNA0 NavadaMsaNA0 micchattaM solasakasAyaM bhayaM dugucchA tejAkamma0 vaNNa0 4 aguru0 upadhA0 NimiNaM paMcaMtarAigANaM (A. pra.) ogheNa paMcaNANAvaraNa-NavadaMsaNAvaraNa-micchatta-solasakasAya-bhaya-dugucchA-tejA-kammaiya-vaNNa0 4-aguru0-upa0-NimiNa paMcaMtarAiyANaM (mu.pra. pR. 31 paM. 5-6) tattha ogheNa coddasa jIvasamAsA NAdavvA bhvNti| taM jahA (A.pra.) ogheNa coddasa-jIvasamAsA NAdavvA bhvNti| taM yathA (mu.pra. pR 32, paM. 2) 13. cadusaMThANa-cadusaMghaDaNa-tirikkhagadipAoggANupuvvi ujjovaM-(A.pra.) cadusaMThANa-cadusaMghAda-tirikkhagadipA0 ujjo0 (mu.pra.pR. 33, paM. 6) NiddApayalANaM ko baMdhago? ko abaMdhago? abaMdho apavvakaraNapaviTThasaddhisaMjadesa (A.pra.) NiddApayalANaM ko baMdhago, abaMdho ko ? abaMdho micchAdiTThipahuDi yAva apuvvakaraNapaviTThasuddhisaMjadesu (mu.pra.pR. 33, paM. 6-10) 15. ko baMdhago abaM0? (aa.pr.)| ko. baMdhako, abaMdho? (mu.pra.pR. 34, paM. 4) 16. ko baM0 ko abaM0 (aa.pr.)| ko baMdhako ko abaMdho (mu.pra.pR. 34, paM. 8) 17. devagadi0 paMciMdi0 veuvvi0 tejAka0 veuvvi0 aMgo vaNNa0 4 devANu0 aguru04 pasatthavi0 thira-subha-subhaga-sussara-Ade0 NimiNaM ko baMdho? ko abaMdho? (A. pra.) devagadi0 paMciMdi0 veuvvi0 tejjAkamma0 samacadu0 veuvviyaM aMgovaMga-vaNNa0 4 devANu0 aguru0 4 pasatthavihAyagadi. thIrA subha-subhaga-sussara-Adejja NimiNaM ko baMdhako ko abaMdhako? (mu.pra.pR. 35, paM. 6-6) 18. yathA dAme (aa.pr.)| yathA chAme (mu.pra.pR. 35, paM. 2) 16. yassa iNaM (aa.pr.)| jassa iNaM (mu.pra.pra. 40, paM. 1) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mahAbandha 20. AdeseNa Nirayesu paMcaNANA0 chadaMsaNA0 sAdAsAdaM bArasakasA0 sattaNoka0 maNusagadi paMciMdi0 orAli0 tejAka0 samacadu0 orAliya0 aMgo vajjarisa0 vaNNa0 4 (A. pra. ) AdeseNa Niraesu paMcaNANAvaraNa chadaMsaNAvaraNa sAdAsAdaM bArasakasAya-sattaNokasAyANaM maNusagadi-paMciMdiya- orAliyatejAkammaiya- samacadurasasaMThANa - orAliya0 aMgovaMga - vaNNa0 4 ( mu. pra.pR. 41, paM. 3-5) 21. uMsaga (A.pra.) NauMsaka ( mu.pra.pU. 41, paM. 8) 22. maNusagadi maNusagadipA0 ko baMdho ? (A.pra.) maNusagadi maNusagadipAoggANupuvvi-uccAgodANaM ko baMdhako ? (mu. pra. pU. 41, paM. 12) 23. tejAkamma0 (A.pra.) tetA kamma0 ( mu.pra. pR. 43, paM. 3) 24. evaM savvaapajjattANaM savvavigaliMdiyANaM savvavigaliMdi0 (A.pra.) evaM savvaapajjattANaM savvaeiMdiyANaM savvavigaliMdiyANaM ca / ( mu.pra.pR. 43, paM. 7) 25. caduAyu0 tirikkhagaditigaM odhaM (A.pra.) caduAyu0 tirikkhagadi oghaM / (mu. pra. pR. 47, paM. 7) 26. apacakkhANAvara0 4 titthayaraM jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / apaccakkhaNAvara0 4 jaha0 aMto0, ukka. tettIsaM sAga0 / devagadi 4 jaha0 ega0, ukka0 tiNNi palido0 sAdi0 / ( A. pra. ) apacakkhANAvara0 4 titthayaraM jaha0 aMto0 / ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / apaccakkhANA0 4 jaha0 aMto0 ukka0 bAdAlIsaM sA0 sAdi0 / athavA tettIsaM sA0 sAdire0 parijjadi / do Ayu oghaM / maNusagadipaMcagaM jaha0 anto0 / ukka0 tettIsaM sA0 / devagadi0 4 jaha0 ega0 / tiNNi-palido0 sAdi0 / (mu. pra. pU. 61, paM. 1-5) 27. jaha0 ega0, ukka0 (A.pra.) jaha. / ukka0 ( mu.pra. pU. 61, paM. 5 ) 28. tirikkhANupu0 paraghAdu0 tasa0 4 (A.pra.) tirikkhANu tasa. 4 ( mu.pra. pU. 63, paM. 1 ) 26. anaMtANubaM0 4 jaha0 e0, (A.pra.) anaMtANubaM. 4 eya. / (mu. pra. pU. 63, paM. 8) yahA~ para hamane vividha tathyoM ko spaSTa karane kI dRSTi se mahattvapUrNa kula 26 pAThAntara hI upasthita kiye haiN| inake AdhAra se nimna prakAra niSkarSa phalita hote haiM 1. pratilipi karate samaya kahIM-kahIM mUla pATha ko bahuta hI kama dhyAna meM rakhA gayA 1 udAharaNArtha- prathama pAThAntara ko hI dekhie / Adarza prati ke AdhAra se jJAta hotA hai ki mUla prati meM 'rujagahi' pATha hai; jaba ki paM. sumeracandra jI ko unake sAmane upasthita prati meM 'rujugamhi' pATha upalabdha huA hai| dUsare, tIsare aura cauthe pAThAntaroM se bhI yahI dhvanita hotA hai| ina pAThoM ke dekhane se to yahI jAna par3atA hai ki mUla prati meM Adarza prati ke anusAra hI pATha hone cAhie / 2. mUla ke AdhAra se pratilipi karate samaya dRSTi bhrama yA anavadhAnatA ke kAraNa kisI akSara, pada yA vAkya kA chUTa jAnA bahuta sambhava hai / ukta donoM pratiyoM meM aise aneka skhalana dekhane ko milate haiM / isake lie dekho kramAMka 5, 7, 6, 12, 17, 22, 25, 27 28 aura 26 ke pAThAntara / sAdhAraNataH kramAMka 5 se sambandha rakhanevAlA pUrA sthala pATha kI dRSTi se vicAraNIya hai| mudrita prati ke jisa pATha kA hamane yahA~ ullekha kiyA hai vaha zuddha hai aura Adarza prati meM vaha truTita hai / tathApi 'daMsaNAvaraNIyassa kammassa kiM savvabaMdho No savvabaMdho?' isa pATha ke Age 'savvabaMdho vA NosavvabaMdho vA' itanA pATha aura honA cAhie, jo donoM pratiyoM meM truTita jAna par3atA hai| kramAMka 13 meM mudrita prati meM 'cadusaMThANa' ke bAda 'cadusaMghAda' pATha hai jo artha kI dRSTi se asaMgata hai / pA~ca bandhana aura pA~ca saMghAta prakRtiyoM kI bandha prakaraNa meM alaga se parigaNanA nahIM kI gayI hai, kyoMki Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya 13 inakA pA~ca zarIroM meM antarbhAva ho jAtA hai| Adarza prati meM 'cadusaMghAda' ke sthAna meM 'cadusaMghaDaNa' pATha upalabdha hotA hai jo zuddha hai| kAraNa ki madhya ke cAra saMhananoM kA mithyAdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi ke bandhe hotA hai aura yahA~ inhIM prakRtiyoM ke svAmitva kA nirdeza kiyA hai| kramAMka 17 meM bhI isI prakAra kA skhalana dekhane ko milatA hai| isameM Adarza prati meM 'tejAka0' ke bAda 'samacadu.' pATha skhalita hai| isake sAtha donoM pratiyoM meM 'pasatthavihAyagadi' ke anantara 'tasa0-bAdara-pajjatta-patteya' itanA pATha aura honA caahie| jisakA donoM pratiyoM meM abhAva dikhAI detA hai| anya pAThoM kI bhI yahI sthiti hai| pi' ke artha meM prAkata meM 'vi' aura 'pi' ina donoM avyaya padoM kA prayoga hotA hai| kramAMka 6 meM mudrita prati meM 'baMdhopi' pATha mudrita kiyA gayA hai| jaba ki Adarza prati meM yaha 'baMdho vi' upalabdha hotA hai| vyAkaraNa kI dRSTi se yahA~ Adarza prati kA pATha saMgata pratIta hotA hai| 4. mudrita prati meM prAyaH sarvatra 'ko baMdhako, ko abaMdhako' ityAdi rUpa se pATha upalabdha hotA hai| kahIM-kahIM 'NAraka' aisA pATha bhI upalabdha hotA hai| dekho kramAMka 15, 16, 17 va 21 / prAkRta vyAkaraNa ke anusAra aise prayogoM meM tRtIya akSara hone kA niyama hai| hamane isa dRSTi se Adarza prati ke bhI pAThAntara diye haiN| unake dekhane se vidita hotA hai ki Adarza prati meM aisA vyatyaya nahIM dikhAI detA hai| 5. prAcIna kAnaDI lipi meM da aura dha prAyaH eka se likhe jAte haiN| tathA dha aura tha meM bhI bahuta hI kama antara hotA hai| hamane yahA~ eka aisA pAThAntara bhI diyA hai jisase isa bAta kA patA lagatA hai ki par3hane ke bhrama ke kAraNa hI yaha pATha do pratiyoM meM do rUpa se nibaddha huA hai; jaba ki mUla pATha ina donoM pAThoM se bhinna honA caahie| dekheM kramAMka 18 | Adarza prati meM yaha pATha 'dAme' upalabdha hotA hai aura mudrita prati meM 'chaame'| kintu mUla prati meM ina donoM pAThoM se bhinna 'thAme' pATha honA caahie| 'khuddAbaMdha' meM bhI yaha pATha isI rUpa meM upalabdha hotA hai| isa prakAra donoM pratiyoM meM aura bhI skhalana upalabdha hote haiN| yahA~ hamane unakA paricaya karAne kI dRSTi se kucha kA hI ullekha kiyA hai| pATha saMzodhana kI vizeSatAe~ jaisA ki pUrva meM hama do pratiyoM ke AdhAra se prakRtibandha meM vividha skhalanoM kI carcA kara Aye haiM; usa taraha ke skhalana hameM prastuta bhAga meM bhI paryApta mAtrA meM upalabdha hue haiN| inako kaI bhAgoM meM vibhakta kiyA jA sakatA hai 1. aise pATha jo mUla meM skhalita haiM yA jo tAr3apatra ke gala jAne se naSTa ho gaye haiM, unheM artha aura prakaraNa kI dRSTi se vicAra kara [ ] isa prakAra ke koSThaka ke bhItara diyA gayA hai| udAharaNa ke lie dekheM pRSTha 21, 23, 28, 29, 30, 45, 48, 68, 74, 82, 104, 128, 142, 166 aura 208 aadi| tathA tAr3apatra ke gala jAne se skhalita hue pAThoM ke udAharaNa ke lie dekho pRSTha 15, 31, 3, 208 aadi|| 2. aise pATha jo mUla meM prakaraNa aura artha kI dRSTi se asaMgata pratIta hue, unheM usI pRSTha meM TippaNI meM dikhAkara mUla meM saMzodhana kara diyA gayA hai| para aisA vahIM kiyA gayA hai jahA~ vizvasta AdhAroM se saMzodhita pATha kA nizcaya kiyA jA sakA hai| isake lie dekheM pRSTha 16, 31, 44, 45, 46, 52 aura 58 aadi| 3. eka do aise bhI pATha upalabdha hue haiM jo yA to avyavasthita DhaMga se lipibaddha kie gaye haiM yA tAr3apatrIya prati meM hI unake krama meM doSa hai| aisA eka pATha 'mahAbandha prakRtibandha' meM bhI upalabdha hotA hai| paM. sumerucandra jI divAkara ke pAsa jo prati hai, usa AdhAra se mudrita prati meM unake dvArA usa pATha kI sthiti isa prakAra nirdiSTa kI gayI jAna par3atI hai| Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mahAbandha devesu paMcaNA0, chadasaNA0 bArasaka0 bhayaduguM0 orAliya0 tejAkammaH vaNNa0 4 agu0 4 bAdarapajjta-patteya-NimiNaM titthayaraM paMcaMtarAiyANaM Natthi aNtrN| thINagiddhitigaM micchattaM aNaMtANu 4 jaha0 aNto0| itthi0 NaduMsaka0 paMcasaMThA0 jaha0 ega0, ukka0 aTThArasa-sAgarovamANi saadireyaanni| eiMdiya-AdAva-thAvarANaM jaha0 ega0, ukka0 ve sAga sAdire / evaM savvadevesu appappaNo hidiaMtaraM kAdavvaM / eiMdiesu paMcaNA0 NavadaMsaNA0 micchattaM solasaka0 bhayaduguM0 orAliyatejAkamma0 vaNNa 4 jaha0 ega0, ukka0 aMtomuhuttaM / do Ayu0 nnirybhNgo0| tirikkhagadi-tirikkhagadipAo0 ujjovANaM jaha0 ega0, ukka0 aTThArasasAgarovamANi saadiregaanni| eiMdiya-AdAva-thAvarANaM jaha0 ega0, ve sAga 7 saadireyaanni| evaM savvadevesu appappaNo dvidiaMtaraM kaadvvN| (mu0pra0pR0, paM0 75-76) yaha pATha Adarza prati meM bhI isI prakAra upalabdha hotA hai| kintu yaha honA isa prakAra cAhie devesu paMcaNA0-chadasaNA0-bArasaka0-bhaya-duguM0-orAliya0-tejA0-kamma-orAliyaaMgoM-vaNNa0 4 agu0 4 bAdara- pajjata-patteya-NimiNaM-titthayara-paMcaMtarAiyANaM Natthi aNtrN| thINagiddhitiga-micchattaaNaMtANu0 4 jaha aMto0, ukka0 ekattIsasAga0 desU0 / sAdAsA0-purisa0-caduNoka0 maNusa0-paMcidiya0 samacadu-vajjarisa0-maNusANu0-pasatthavi-tasa0- thirAdidoNNiyugala-subhaga-sussara-Adejja-jasa0-ajasa0 jaha egasa0 ukka0 aMtomu0 / itthive0 NaduMsa-paMcasaMThANa-pacasaM0 atpasatyavi-dUbhaga- dussara-aNAdejjaNIcuccAgodANaM jaha0 egasa0, ukka0 ekkattI sAga0 desuu| do Ayu0 nnirybhNgo| tirikkhagaditirikkhagadizarU ujjovANaM jaha0 ega0, ukka0 aTThArasasAgaromANi saadiregaanni| eiMdiya- AdAva-thAvarANaM jaha0 ega0 ukka0 besAga0 sAdi0 / evaM svvdevesu| Navari appappaNo vidi aMtaraM kAdavvaM / hameM prastuta prakaraNa meM isa prakAra ke jo pATha upalabdha hue, unheM hamane pAdaTippaNa meM dekara mUla meM saMzodhana kara diyA hai| isake lie dekheM pRSTha 206 aadi| 4. prati meM kucha prayogoM meM dIrgha IkAra kI mAtrA ke sthAna meM hrasva ikAra kI mAtrA dikhAI detI hai| jAna par3atA hai ki prAcIna kanADI lipi meM hrasva aura dIrgha svara kA koI bheda nahIM kiyA jAtA rahA hai| ataH hamane aise sthaloM para vyAkaraNa ke niyamAnasAra hI hrasva aura dIrgha svara ke rakhane kA prayatna kiyA hai| 5. Adarza prati meM 'vaNapphadi' zabda ke sthAna meM kahIM-kahIM vaNaphadi' aisA prayoga bhI dRSTigocara huA hai| ise kahIM-kahIM lipikAra ne pIche se lAla syAhI se saMzodhita bhI kiyA hai| para kahIM vaha azuddha hI raha gayA hai| hamane sarvatra 'vaNapphadi' pATha hI rakhA hai| 6. prAcIna kAnaDI lipi meM da aura dha prAyaH eka se likhe jAte haiN| isake kAraNa Adarza prati meM 'upaNidhA' ke sthAna meM prAyaH 'upaNidA' pATha upalabdha huA hai| yaha spaSTataH lipikAra kI asAvadhAnI hai, isalie hameM jahA~ 'upaNidA' pATha upalabdha huA vahA~ use 'upaNidhA banA diyA hai| 7. samagra grantha meM kisI vAkya yA zabda kI pUrti bindu rakhakara kI gayI hai| kahIM-kahIM ye bindu jahA~ cAhie vahA~ nahIM bhI rakhe gaye haiM aura kahIM-kahIM unakI AvazyakatA nahIM hone para bhI ve rakhe gaye haiN| yaha vyatyaya Adarza prati meM sarvatra dRSTigocara hotA hai| mudrita prati ke sAtha Adarza prati kA milAna karane se to yaha bhI vidita huA hai ki isa bAta kA prAyaH bahuta hI kama dhyAna rakhA gayA hai ki mUla prati meM kauna zabda yA vAkya kitanA nirdiSTa hai aura kitane zabdAMza yA vAkyAMza kI pUrti ke lie bindu kA upayoga kiyA gayA hai| pahale hama mUla prati aura Adarza prati ke kucha pAThAntaroM kI tAlikA de Aye haiN| usake dekhane se isakA spaSTa patA laga jAtA hai| aisI avasthA meM hameM isa bAta kA svatantra rUpa se vicAra karanA par3A hai| phalasvarUpa jahA~ bindu kI hamane anAvazyakatA anubhava kI, vahA~ se use haTA diyA hai aura jahA~ usakI AvazyakatA anubhava kI vahA~ usakI pUrti kara dI hai|| 8. Adarza prati meM aneka sthaloM para samyaktva mArgaNA ke prasaMga se khaigasaM0, upasamasaM0, sAsaNasaM0, vedagasaM0' aisA pATha upalabdha huA hai| yahA~ 'sa' ke Upara anusvAra kI AvazyakatA nahIM hai| prAcIna kanADI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya 15 lipi meM anusvAra aura varNadvitva bodhaka saMketa eka bindu hI hotA hai| sambhava hai ki isI kAraNa se yaha bhrama huA hai, ataeva aise sthAnoM para hamane 'khaigasa0 uvasamasa0, sAsaNasa0, vedagasa0' aisA saMzodhita pATha rakhA hai| kahIM kahIM, 'jaMhi' ke sthAna meM 'jamhi' aura 'taMhi' ke sthAna meM 'tamhi' isI niyama ke anusAra kiyA gayA hai| 6. mUla meM 'kAyajogi' pATha ke sthAna meM 'kAjogi' pATha bahulatA se upalabdha hotA hai| mudrita prati (prakRtibandha) meM bhI yaha vyatyaya dekhA jAtA hai| mUla meM isa prakAra ke pATha ke lipibaddha hone kA kAraNa kyA hai, isakI puSTi meM yadyapi hameM nizcita AdhAra nahIM milA hai; tathApi 'SaTkhaNDAgama' ke samagra sUtroM meM 'kAyajogi' pATha hI prayukta huA hai; yaha dekhakara hamane 'kAjogi' pATha ke sthAna meM sarvatra 'kAyajogi' pATha ko svIkAra kiyA hai| isI prakAra thor3e bahuta saMzodhana aura bhI karane par3e haiM, para aisA karate hue sarvatra mUla pATha kI rakSA kA pUrA dhyAna rakhA hai| maMgalAcaraNa hama yaha pahale hI likha Aye haiM ki 'mahAbandha' ke mukhya anuyogadvAra cAra haiM-prakRtibandha, sthitibandha anubhAgabandha aura prdeshbndh| ina cAroM anuyogadvAroM kI racanA svayaM AcArya bhUtabali ne kI hai| yadyapi grantha ke prArambha meM maMgala karane kI paripATI purAnI hai, para 'SaTkhaNDAgama' ke jIvasthAna aura vedanAkhaNDa ko chor3akara zeSa khaNDoM ke prArambha meM svatantra maMgala sUtra upalabdha nahIM hotaa| usameM bhI jIvasthAna ke prArambha meM maMgalasUtra ke kartA svayaM puSpadanta AcArya haiN| AcArya vIrasena ne maMgala ke nibaddha aura anibaddha ye do bheda karate hue likhA hai ___tacca maMgalaM duvihN-nnibddhmnnibddhmidi| tattha NibaddhaM NAma jo suttassAdIe suttakattAreNa NibaddhadevadANamokkAro taM nnibddhmNglN| jo suttassAdIe suttakattAreNa kayadevadANamokkaro tamaNibaddhamaMgala / idaM jIvaTThANaM nnibddhmNglN| (jIvaTThANa-saMtaparUvaNA, pR. 41) ___ 'maMgala do prakAra kA hai-nibaddha maMgala aura anivaddha mNgl| jo sUtra ke Adi meM sUtrakAra ke dvArA iSTa devatA namaskAra nibaddha kiyA jAtA hai vaha nibaddha maMgala hai aura jo sUtra ke Adi meM sUtrakArake dvArA iSTa devatA namaskAra mAtra kiyA jAtA hai vaha anibaddha maMgala hai| yaha jIvasthAna nibaddha maMgala hai|' - isa nibaddha aura anibaddha pada kA artha aura adhika spaSTa rUpase samajhane ke lie vedanAkhaNDa ke kRti anuyoga dvAra kA yaha uddharaNa vizeSa upayogI hai| yahA~ vIrasena svAmI likhate haiM NabaddhANibaddhabheeNa davihaM mNglN| tatthedaM kiMNibaddhamAho aNibaddhamidi Na tAva NibaddhamaMgalamidaM mahAkambhapayaDipAhuDassa kadiyAdicauvIsaANiyogAvayavassa AdIe godamasAmiNA parUvidassa bhUdabalibhaDAraeNa veyaNAkhaMDassa AdIe maMgalaTuM tatto ANedUNa Thavidassa nnibddhttvirohaado|' ___nibaddha aura anibaddha ke bheda se maMgala do prakAra kA hai| unameM se yaha maMgala kyA nibaddha hai yA anibaddha? yaha nibaddha maMgala to ho nahIM sakatA, kyoMki kRti Adi caubIsa anuyogoM meM vibhakta mahAkarmaprakRtiprAbhRta ke Adi meM gautama svAmI ne isakI racanA kI hai aura bhUtabali bhaTTAraka ne maMgala ke nimitta vahA~ se lAkara ise vedanAkhaNDa ke prArambha meM sthApita kiyA hai, ataH ise nibaddha maMgala mAnane meM virodha AtA hai|' ina donoM ullekhoM se spaSTa hai ki jIvasthAna ke prArambha meM jo paMca namaskAra sUtra upalabdha hotA hai, vaha svayaM AcArya puSpadanta kI kRti hai aura vedanAkhaNDa ke prArambha meM jo 44 maMgalasUtra Aye haiM ve haiM to svayaM gautama svAmI kI kRti, para AcArya bhUtabali ne unheM vedanAkhaNDa ke prArambha meM lAkara maMgala ke nimitta sthApita kiyA hai| Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mahAbandha ina do khaNDoM ke sivA zeSa khaNDoM ke prArambha meM svatantra maMgala sUtra kyoM nahIM race gaye, isa para vIrasena svAmI vedanAkhaNDa ke prArambha meM maMgalasUtroM kA upasaMhAra karate hue kahate haiM 'uvari uccamANesu tisu khaMDesu kassedaM maMgalaM! tiNNikhaMDANaM / kudo? vaggaNAmahAbaMdhANamAdIe maMgalAkaraNAdo / ' (pR. 105) 'Age kahe jAnevAle tIna khaNDoM meM se kisa khaNDa kA yaha maMgala hai? Age kahe jAnevAle tInoM khaNDoM kA yaha maMgala hai; kyoMki vargaNA aura mahAbandha ina do khaNDoM ke prArambha meM maMgala nahIM kiyA gayA hai / ' isa ullekha se yaha spaSTa pratibhAsita hotA hai ki vIrasena svAmI ke matAnusAra vedanAkhaNDa ke prArambha meM AyA huA maMgala hI mahAbandha kA maMgala hai aura isIlie vahA~ alaga se maMgala nahIM kiyA gayA hai| para mUDabidrI kI tADapatrIya prati ke AdhAra se jo pratilipi hokara hamAre sAmane upasthita hai, usameM pratyeka mukhya anuyogadvAra ke prArambha meM ' Namo arihaMtANaM' yaha maMgalasUtra sthApita kiyA gayA hai| prakRtibandha kA prathama tAr3apatra truTita hone ke kAraNa usake sampAdana ke samaya yaha samasyA upasthita nahIM huii| vahAM to vIrasena svAmI kI sUcanAnusAra vedanAkhaNDa kA maMgalAcaraNa lAkara usase nirvAha kara liyA gayA / para sthitibandha ke prArambha meM ' Namo arihaMtANaM' isa maMgala sUtra ko dekhakara hamAre sAmane yaha prazna thA ki isa sambandha meM kyA kiyA jaay| hamane isa sambandha meM eka-do vidvAnoM se parAmarza bhI kiyaa| anta meM sabakI salAha se hama isI niSkarSa para pahu~ce ki yadi mUla prati meM sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha ke prArambha meM yaha maMgalasUtra upalabdha hotA hai, to use vaisA hI rahane diyA jAya / yadyapi hama jAnate haiM ki sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha se khaNDa kA prArambha nahIM hotA / 'mahAbandha' khaNDa kA prArambha to prakRtibandha se hotA hai, tathApi ina anuyogadvAroM ke prArambha meM isa maMgalasUtra kA niveza kaba kisane kiyA; isa bAta kA ThIka taraha se nirNaya karane kA koI sAdhana upalabdha na hone se ukta maMgala sUtra ko yathAsthAna rahane diyA gayA hai| hamAre vicAra se aisA karane se eka bahuta bar3e satya kI rakSA ho jAtI hai / pAThaka jAnate hI haiM ki amarAvatI se jo dhavalA kA prakAzana ho rahA hai, usake pratyeka bhAga ke prathama va mukhapRSTha para 'bhagavatpuSpadantabhUtabalipraNItaH' yaha mudrita kiyA jAtA hai; jaba ki sabako yaha vidita hai ki vIrasena svAmI ke matAnusAra AcArya puSpadanta ne kevala satprarUpaNA kI racanA kI hai aura AcArya bhUtabali ne zeSa chahoM khaNDoM kI racanA kI hai| jIvasthAnadravyapramANAnugama ke mudraNa ke samaya AdaraNIya DaoN. hIrAlAla jI ke sAmane bhI yaha prazna upasthita thaa| usa samaya hama vahIM dhavalA kAryAlaya meM kArya karate the / prazna yaha thA ki AcArya puSpadanta ne AcArya bhUtabali ke pAsa jinapAlita ko kevala satprarUpaNA lekara bhejA hogA yA apanI rUparekhA kA jJAna bhI karAyA hogA / vicAra-vinimaya ke anantara usa samaya nizcaya huA thA ki adhikatara sambhava to yahI hai ki unhoMne grantha racanA ke sambandha kI samasta vizeSa jAnakArI ke sAtha hI satprarUpaNA lekara jinapAlita ko AcArya bhUtabali ke pAsa bhejA hogA aura isa taraha zrutarakSA kA kArya ina donoM mahAn AcAryoM ke saMyukta prayatna kA phala jAnakara taba yahI nirNaya kiyA gayA thA ki pratyeka bhAga meM donoM AcAryoM ke nAma yathAvidhi diye jAne cAhie / isa samaya jaba hama mahAbandha ke pratyeka anuyogadvAra ke prArambha meM jIvasthAna ke maMgalAcaraNA ko lipibaddha dekhate haiM, to A~khoM ke sAmane usa samaya kA samagra itihAsa sAkAra rUpa lekara A upasthita hotA hai| dhanya hai ve prAtaHsmaraNIya candraguphAnivAsI AcArya dharasena, jinhoMne apanI vRddhAvasthA kI cintA na kara zruta-rakSA kI punIta bhAvanA se apane anurUpa yogya do ziSyoM ko prApta kara unheM apanA samagra jJAna samarpita kara zAnti kI sA~sa lI aura dhanya haiM ve parama zrutadhara AcArya puSpadanta aura bhUlabali, jinhoMne guru AjJA ko pramANa mAnakara 'SaTkhaNDAgama' kI racanA dvArA na kevala apane guru kI icchA kI pUrti kI, apitu samyak zruta ko jIvita rakhane kA zreya prApta kiyA / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya 17 AbhAra kisI bhI kArya ko yogyatApUrvaka sampanna karane ke lie anukUla sAdhana-sAmagrI kA sarvopari sthAna hai| hama dUsaroM kI nahIM kahate, apanI hI kahate haiN| aneka bAra kucha pramukha viSayoM para hamane likhane kA vicAra kiyA, kaI yojanAe~ banAyIM, para anUkUla sAdhanoM ke upalabdha na hone se eka bhI pUrI na kara ske| kucha kA to aba hameM hI svayaM jJAna nahIM hai| 'mahAbandha' ke sampAdana kI ora maiM svayaM dhyAna dUM, yaha anurodha cirakAla se mere nikaTavartI va dUravartI mitra mujhase karate A rahe haiN| unakI antaHpreraNAvaza hI mujhe isa ora dhyAna denA par3A hai| maiM zrImAn DaoN. hIrAlAla jI ko apanA anyatama hitaiSI mAnatA huuN| sampAdana sambandhI jo kucha bhI anubhava aura jJAna mujhe milA hai, yaha unakI hI satkRpA kA phala hai| aba bhI ve mujhe aneka upayogI sUcanAoM se anugRhIta karate rahate haiN| kucha kAla pUrva unhoMne mujhe eka atyupayogI patra likhA thaa| ve merI bikharI huI zakti ko dekhakara khinna se ho uThe the| mere lie unakA vaha patra svarUpasambodhana ke samAna thaa| usase merI na kevala nidrA bhaMga huI, apitu mujhe apane kartavya kA bodha huaa| usI kA yaha phala hai jo isa samaya pAThaka dekha rahe 'mahAbandha' kA prakAzana bhAratIya jJAnapITha se ho rahA hai| isake saMsthApaka zrImAn dAnavIra seTha zAntiprasAda jI aura adhyakSA unakI suyogya patnI zrImatI ramArAnI jI haiN| prArambha se hI isake saMcAlana kA uttaradAyitva zrImAn ayodhyAprasAda jI goyalIya samhAle hue haiN| ve hI isake mantrI haiN| mujhe mahAbandha ke sampAdaka aura prathama prUpha pATha ke lie saMsthA kI ora se hara taraha kI suvidhAe~ upalabdha haiN| bhAratIya jJAnapITha ke mainejara zrI bAbUlAla jI 'phAgulla' to saba bAtoM kA dhyAna rakhate hI haiM, sAtha hI sAtha, paM. mahAdeva jI caturvedI vyAkaraNAcArya kA bhI isa kAma meM hameM pUrA sahayoga milatA rahatA hai| prathama prUpha hama unake sAtha hI milakara dekhate haiN| isa prakAra 'mahAbandha' ke sampAdana meM ukta mahAnubhavoM kA pratyakSa aura parokSa sambandha hone se hI hama isa kAma kA nirvAha kara sake haiM, ataeva ina sabake hama AbhArI haiN| anuvAda aura sampAdana meM hamane bahuta hI sAvadhAnI se kAma liyA hai, phira bhI bhrama yA ajJAnavaza kucha doSa raha jAnA bahuta sambhava hai| udAharaNArtha-pRSTha 21, paMkti 7 meM 'kammaTThidI kamma0' ke pahale 'abAhUNiyA' pATha honA caahie| isI prakAra pRSTha 236 paMkti 2 meM bhI koSThaka ke bhItara 'AbAdhU0' pATha adhika ho gayA hai| ataeva vizeSajJa aura svAdhyAya premI bandhu pUrvApara kA vicAra kara isakA svAdhyAya kareM aura jo doSa unakI samajha meM AveM, unakI sUcanA hameM avazya dene kI kRpA kreN| -phUlacandra siddhAntazAstrI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 1. karmavAda kI yukti bhAratIya darzana kA antima lakSya hai-mukti-praapti| isameM jIva kI utkrAnti, gati, agati aura paraloka vidyA kA yuktiyukta vicAra upasthita kiyA gayA hai| saba Astika darzana isa viSaya meM ekamata haiM ki jIva apanI kamajorI ke kAraNa ba~dhatA hai aura usake dUra hone para mukta hotA hai / 'samayaprAbhRta' meM kahA hai 'ratto baMdhadi kammaM muMcadi jIvo virAgasaMpatto / eso jiNovadeso tamhA kammesu mA rajja // 150 // tIrthaGkaroM kA upadeza hai ki rAgI jIva karmoM ko bA~dhatA hai aura vairAgyayukta jIva unase mukta hotA hai / isalie zubhAzubha karmoM meM anurAgI honA ucita nahIM hai / prAcIna RSiyoM ne jIva kI baddha aura mukta do avasthAe~ mAnI haiN| isase samasta jIvarAzi do bhAgoM meM vibhakta ho jAtI hai - saMsArI jIva aura mukta jIva / jo saMsAra arthAt caturgati yoni meM paribhramaNa karate rahate haiM, ve saMsArI jIva haiM aura jo isa prakAra ke paribhramaNa se mukta haiM, ve mukta jIva haiN| prathama prakAra ke jIva rAga, dveSa aura moha ke adhIna hokara nirantara pA~ca prakAra ke saMsAra meM paribhramaNa karate rahate haiM / samIcIna dRSTi, samIcIna prajJA aura samIcIna caryA ke prApta hone ke pUrva taka ve isa paribhramaNa se mukti prApta karane meM asamartha rahate haiN| isase prathama prakAra ke jIva saMsArI kahalAte haiM / aura ye hI jIva saMsAra kA uparama ho jAne para mukta kahalAne lagate haiM / inameM se saMsArI jIva aneka bhAgoM meM vibhakta haiM- koI ekendriya hai aura koI dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paMcendriya ye sabhI saMsArI jIvoM ke hI bheda haiM / ekendriya jIva pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura vanaspatikAyika ke bheda se pA~ca prakAra ke haiN| jinake eka mAtra sparzana ( chUkara jAnanevAlI) indriya hotI hai, unheM ekendriya jIva kahate haiM / ye pA~coM hI prakAra ke jIva sparzana indriya dvArA viSaya grahaNa karate haiM / inake rasanA ( cakhakara jAnanevAlI indriya) Adi anya indriyA~ nahIM hotIM, isalie ye ekendriya kahe jAte haiM / dvIndriya jIva ve haiM jinake sparzana aura rasanA ye do indriyA~ hotI haiN| loka meM laTa, keMcuA Adi aise agaNita jIva dekhe jAte haiM jo kabhI to sparzana dvArA viSaya grahaNa karate haiM aura kabhI rasanA dvArA, isalie inheM dvIndriya jIva kahate haiM / trIndriya jIva ve haiM jinake sparzana, rasanA aura prANa ( sugandha aura durgandha kA jJAna prApta karanevAlI indriya) ye tIna indriyA~ hotI haiN| ye jIva ina indriyoM dvArA viSaya grahaNa karate haiM, isalie inheM trIndriya jIva kahate haiN| inameM pipIlikA, gobhI, yUka Adi jIvoM kI parigaNAnA kI jAtI hai / caturindriya jIva ve haiM jinake sparzana, rasanA, ghrANa aura netra ye cAra indriyA~ hotI haiN| ye jIva ina cAra indriyoM dvArA viSaya grahaNa karate haiM, isalie inheM caturindriya jIva kahate haiM / bhramara, pataMga aura makkhI Adi jIvoM kI inameM ginatI kI jAtI hai| jinake sparzana, rasanA, ghrANa, netra aura zrotra ye pA~ca indriyA~ hotI haiM ve paMcendriya jIva haiM / samanaska aura amanaska ye inake mukhya bheda haiN| dUsare zabdoM meM inheM saMjJI aura asaMjJI bhI kahate haiN| ukta pA~coM indriyoM ke sAtha jinake heya aura upAdeya padArthoM kA viveka karane meM dakSa tathA kriyA aura AlApa ko grahaNa karanevAlA mana hotA hai ve samanaska jIva haiM aura Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 16 zeSa amanaska jIva haiN| amanaska jIva mAtra tiryaMcayonivAle hote haiM, kintu samanaska jIva nAraka, tiryaMca, manuSya aura deva ina cAra bhAgoM meM vibhakta haiN| inameM se tiryaMca aura manuSya saba pratyaya ke viSaya haiM aura zeSa do prakAra ke jIva Agama se jAne jAte haiN| jainadarzana meM saMsAra ke samasta padArtha chaha bhAgoM meM vibhakta kiye gaye haiM-jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza aura kaal| inakA vivecana jaina Agama meM vistAra ke sAtha kiyA gayA hai| jIva ke viSaya meM 'samayaprAbhRta' meM likhA hai 'arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cednnaagunnmsiN| jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNiddiTThasaMThANaM // 46 // ' jo rasarahita hai, rUparahita hai, gandharahita hai, indriyoM ke agocara hai, caitanya guNavAlA hai, zabda rahita hai, kisI cihna ke dvArA jisakA grahaNa nahIM hotA aura jisakA AkAra kahA nahIM jA sakatA, vaha jIva hai| jIva kA yaha lakSaNa trikAlAnvayI hai| usameM cetana dharma kI vizeSatA hai| yaha jIva kA asAdhAraNa dharma hai; kyoMki cetanA kI jIva ke sAtha samavyApti hai| jIva kI pahicAna kA yaha pramukha cihna hai| kucha matavAdI cetanA kI utpatti pRthivI Adi bhUtacatuSTaya ke yogya sammizraNa kA phala mAnate haiN| unakA kahanA hai ki jisa prakAra viziSTa prakriyA dvArA gehU~ Adi padArthoM meM mAdakatA kA prAdurbhAva hotA hai, usI prakAra pRthivI Adi ke yogya mizraNa se cetanA kI utpatti hotI hai| jaba taka inakA yogya sammizraNa banA rahatA hai, tabhI taka vahA~ cetanA vAsa karatI hai| inakA vighaTana hone para cetanA bhI vighaTita ho jAtI hai| na paraloka hai, na karma hai aura na karma kA phala hai| bauddhadarzana bhI jIva kI pRthak sattA svIkAra nahIM krtaa| buddha ne jina dasa bAtoM ko avyAkRta mAnA hai, unameM AtmA zarIra se bhinna hai ki abhinna hai, mRtyu ke bAda vaha rahatA hai yA nahIM rahatA-ye prazna bhI sammilita haiN| bauddha darzana meM AtmA ko rUpa, vedanA, saMjJA, saMskAra aura vijJAna kA puMja mAtra mAnA gayA hai| 'milindapaNha' bhadanta nAgasena ne rAjA milinda ke sAmane AtmasvarUpa kA varNana eka bar3I sundara upamA ke dvArA kiyA hai| nAgasena ne rAjA se pUchA ki isa dupaharI kI kar3akar3AtI dhUpa meM jisa ratha para savAra hokara Apa isa sthAna para padhAre haiM, usa ratha kA 'idamitthaM' varNana kyA Apa kara sakate haiM? kyA daNDa ratha hai yA akSa ratha hai? rAjA ke niSedha karane para phira pUchA ki kyA cakke ratha haiM yA rassiyA~ ratha haiM, lagAma ratha hai yA cAbuka ratha hai? bAra-bAra niSedha karane para nAgasena ne rAjA se pUchA Akhira ratha kyA cIja hai? antatogatvA milinda ko svIkAra karanA par3A ki daNDa, cakra Adi avayavoM ke AdhAra para kevala vyavahAra ke lie 'ratha' nAma diyA gayA hai; ina avayavoM ko chor3akara pRthaka rUpa se kisI avayavI kI sattA nahIM dIkha pdd'tii| taba nAgasena ne batalAyA ki ThIka yahI dazA AtmA kI bhI hai| paMcaskandha Adi avayavoM se bhinna avayavI ke nitarAM agocara hone ke kAraNa ina avayavoM ke AdhAra para 'AtmA' nAma kevala vyavahAra ke lie hI diyA gayA hai| AtmA kI vAstavika sattA hai hI nhiiN| bauddhadarzana ne AtmA kI pRthak sattA na mAnakara bhI nirvANa aura paraloka kA niSedha nahIM kiyA hai| pratyuta unake cAra Arya-satyoM kA upadeza isI AdhAra para sthita hai| isa prakAra jIva ke astitva ko na mAnanevAle yA use saMzaya kI dRSTi se dekhanevAle mukhya darzana do haiN| zeSa sabhI paurvAtya darzanakAroM ne usakI svatantra sattA kisI-na-kisI rUpa meM svIkAra kI hai| inameM se prathama mata bahuta prAcIna hai| loka meM isakI cArvAka yA laukAyatika isa nAma se prasiddhi hai| yaha mAtra indriya pratyakSa ko pramANa mAnatA hai, isalie yaha atIndriya jIva, dharma, adharma, AkAza aura kAla dravya ko tathA paraloka aura mukti Adi tattvoM ko svIkAra nahIM krtaa| kintu vicAra karane para jJAta hotA hai ki jIva pRthivI Adi ke yogya sammizraNa kA phala nahIM hai, kyoMki pRthivI Adi pratyeka tattva meM cetanA guNa kI upalabdhi nahIM hotI, isalie una sabake sammikSaNa se Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 mahAbandha bhalA usakI utpatti ho hI kaise sakatI hai? gehU~ Adi ke sar3Ane para usameM jo mAdakatA dikhAI detI hai, vaha unakA nayA dharma nahIM hai| kintu yaha mAdakatA ina padArthoM meM nyUnAdhikarUpa se sadA vidyamAna rahatI hai| sar3Ane Adi se mAtra usakA vizeSa rUpa se AvirbhAva dekhA jAtA hai| eka manuSya bhojana karatA hai, use kama Alasya AtA hai aura dUsarA manuSya bhojana karatA hai, use adhika Alasya AtA hai| isakA eka kAraNa isa mAdakatA kI nyUnAdhikatA bhI hai, isalie madirA ke dRSTAnta dvArA jIva ko bhUtacatuSTaya kA pariNAma mAnanA ucita nahIM hai| jIva dravya hai aura usakA svatantra astitva hai| indriyoM dvArA usakA anya sthUla padArthoM ke samAna na hone para bhI usake astitva ko asvIkAra karanA buddhi kI viDambanA mAtra hai| loka meM aise aneka padArtha haiM, jinakA indriyoM ke dvArA grahaNa na hone para bhI anumAna pramANa ke dvArA unakA astitva siddha hotA hai| udAharaNArtha, pRthvI Adi ke Arambhika paramANuoM kA cAkSuSa pratyakSa nahIM hotA, para kyA itane mAtra se unakA asadbhAva mAnA jA sakatA hai? kabhI nhiiN| isI prakAra yadyapi jIva tattva kA indriyoM dvArA grahaNa nahIM hotA hai, tathApi anumAna Adi ke dvArA usakA astitva siddha hotA hai| jisa prakAra kisI yantrapratimA kI ceSTAoM ko dekhakara usake prayoktA kA astitva jAnA jAtA hai, usI prakAra sambhASaNa, halana-calana, zvAsocchvAsa kA grahaNa karanA aura chor3anA tathA AhAra kA lenA, Adi kriyAoM ko dekhakara jJAta hotA hai ki isa zarIra kA prayoktA koI anya padArtha hai jo zarIra ke pratyeka avayava meM vyApta hokara raha rahA hai| yaha to hama pratyakSa meM hI dekhate haiM ki jIvita zarIra se mRta zarIra meM maulika antara hai| jIvita zarIra meM aisI kisI vastu kA vAsa avazya rahatA hai jo zvAsocchvAsa letA-chor3atA hai, usa dvArA kriyA karane meM sahAyatA pradAna karatA hai, kisI vastu ke vismRta ho jAne para use yAda karatA hai, icchA karatA hai, icchita bhoga ko svIkAra karatA hai, aura anicchita bhoga kA tyAga karatA hai| sva-para kA bheda karatA hai, gaNita va rupayA, AnA, pAI kA hisAba lagAtA hai, yaza kI kAmanA karatA hai aura vizva kI suvyavasthA va Atmonnati ke upAya socatA hai| yaha kahanA vizeSa yuktiyukta pratIta nahIM hotA ki bhUta-catuSTaya ke yogya sammizraNa se caitanya tattva kI utpatti hotI hai| kyoMki jo zakti alaga-alaga pRthivI Adi meM nahIM pAyI jAtI, vaha unake sammizraNa se nahIM utpanna ho sktii| hama dekhate haiM ki bAlaka janma lete hI dugdhapAna kI icchA karatA hai| mAtA ke stana se usakA mu~ha lagAne para vaha dUdha pIne lagatA hai| kucha aise bhI bAlaka dekhe gaye haiM jo apane pUrvajanma kA vRttAnta sunAte haiN| zrI ratanalAlajI ne apanI 'Atmarahasya' nAmaka pustaka meM deza-videza kI aisI kaI ghaTanAe~ nibaddha kI haiN| eka ghaTanA barelI kI hai| bAta san 1626 kI hai| kekayanandana vakIla ke yahA~ eka putra utpanna huaa| jaba vaha bAlaka pA~ca varSa kA huA aura bolanA sIkha gayA, to vaha apane pUrvajanma kI bAteM kahane lagA ki pUrva janma meM vaha banArasa nivAsI babuA pANDe kA putra thaa| usa bAlaka ke pitAzrI kekayanandana kaI mitroM ke sAtha usa bAlaka ko banArasa le gaye aura bAlaka ke batalAye hue sthAna para gye| usa samaya banArasa ke jilAdhIza zrI bI.ena. mehatA bhI upasthita the| bAlaka babuA mahArAja tathA usa mohalle ke ekatrita sajanoM ko unake nAma le lekara pukArane lagA aura unase milane kI utsukatA prakaTa karane lgaa| usane apane pUrva janma ke ghara tathA bahuta-sI vastuoM ko pahicAna liyA aura aneka prazna pUchane lagA ki amuka-amuka vastue~ kahA~ haiM aura kaisI haiM? usa bAlaka kA batalAyA huA pUrva janma kA vRttAnta bilakula saca niklaa| bhUta-pretoM kI kathAe~ bhI aksara loga sunAyA karate haiN| kucha pazcimIya vidvAnoM ne inakA sapramANa saMkalana bhI kiyA hai| bhAratIya samAcArapatroM meM bhI ye prakAzita hotI rahatI haiN| inase sambaddha kaI ghaTanAe~ aisI hotI haiM jinheM asatya nahIM mAnA jA sktaa| aksara ye preta vahIM para kriyAzIla dikhAI dete haiM jahA~ para inakA pUrva janma kA kisI-na-kisI prakAra kA sambandha hotA hai| Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 21 prazna yaha hai ki yaha saba kyoM hotA hai? jIva ko zarIra se abhinna mAnane para na to bAlaka ko dUdha pIne kI icchA ho sakatI hai, na vaha pUrva janma kI smRti rakha sakatA hai aura na hI bhUta-preta yoni kI vividha ghaTanAoM kA sambandha hI biThAyA jA sakatA hai, kintu yaha saba hotA avazya hai| isase jJAta hotA hai ki zarIra se bhinna koI svatantra vyaktitva avazya hai| jaba hama kisI bAlaka ko zikSA-dIkSA se dIkSita karate haiM, taba hameM yaha dekhanA hotA hai ki usakI svAbhAvika ruci kyA hai| yadi usakI icchA ke anukUla sAmagrI juTA dI jAtI hai, to usakI unnati hone meM dera nahIM lagatI aura yadi icchA ke pratikUla kArya kiyA jAtA hai, to use bar3A nirAza honA par3atA hai| vicAraNIya yaha hai ki aisA kyoM hotA hai? vaha kauna-sA tattva hai jo usase aisA karatA-karAtA hai? vaijJAnikoM ne prANI kI isa pravRtti kA sUkSma nirIkSaNa karane kA prayatna kiyA hai| ve tatkAla jIva ke astitva ke viSaya meM ekamata bhale hI na ho sake hoM, para isa tattva kI sattA ko asvIkAra karanA unakI zakti ke bAhara hai| yaha bAta hama pratidina ke vyavahAra se dekhate haiM ki jaba koI anya vyakti hameM duHkha pahu~cAne kI ceSTA karatA hai, taba hameM krodha AtA hai aura yadi koI apamAna karanA cAhatA hai, to ahaMkAra se hamArA AtmA abhibhUta ho jAtA hai| kintu jaldI yA dera meM hama isa avasthA se haTanA cAhate haiN| prakRta meM vicAraNIya yaha hai ki isa prakAra krodha karanevAlA yA usase haTanevAlA vyakti kauna hai? kyA aisI vilakSaNa mAnasika kriyA-pratikriyA kinhIM jar3a tattvoM ke sammizraNa se sambhava ho sakatI hai! 'hA~' meM isakA uttara denA kaThina hai| hamane aise bahuta se prANI dekhe haiM, jinakA kisI prakAra kA aniSTa karane para ve cirakAla taka usakI vAsanA se abhibhUta rahate haiM aura kAlAntara meM saMyoga milane para ve usakA badalA lene se nahIM cuukte| hama yahA~ yaha kaha sakate haiM ki aisI vAsanA vartamAna jIvana taka hI sImita rahatI hai, janmAntara meM isakA anvaya nahIM dekhA jaataa| kintu yadi janmAntara kI bAta chor3a bhI dI jAya to bhI yaha to dekhanA hI hogA ki eka paryAya ke bhItara hI cirakAla taka aisI vAsanA kyoM dekhI jAtI hai? kyA binA smRti ke isa prakAra kI vAsanA kA banA rahanA sambhava hai? mAlUma par3atA hai ki jar3a tattvoM se vilakSaNa smRtijJAna kA AdhArabhUta koI svatantra vyaktitva avazya hai| prAcIna RSiyoM ne ise hI 'jIva' zabda se pukArA hai| prAcIna sAhitya meM isake guNoM kA khyApana aneka prakAra se kiyA gayA hai| naiyAyika, vaizeSika darzana ne vizleSaNa karake saMsArI jIva ke buddhi, sukha, dukha, icchA, dveSa, prayatna, dharma, adharma aura saMskAra ye nau vizeSa guNa kalpita kiye haiN| inakI tulanA hama jainadarzana ke anusAra karmanimittaka bhAvoM se kara sakate haiN| jaina darzana meM jIva kI ananta anujIvI zaktiyA~ mAnI gayI haiN| udAharaNasvarUpa jJAna, darzana, samyaktva, sukha, kSamA, mArdava, bhoga, upabhoga aura vIrya ye jIva ke anujIvI guNa haiN| pudgaloM ke saMyoga se na hokara ye AtmA ke svatantra vyaktitva ko prakhyApita karate haiN| prAcIna sAhitya meM jIva kA astitva siddha karane ke lie: 1 hetu 'ahaMpratyayavedya' diyA jAtA hai, isalie yahA~ isa 'ahama' kA jJAna karAnA Avazyaka ho jAtA hai| yaha to hama pratyakSa meM hI dekhate haiM ki jahA~ hamArA nivAsa hai, vahA~ hama aneka padArthoM se ghire rahate haiN| unameM se kucha jar3a hote haiM aura kucha cetn| ye prati dina hamAre upayoga meM Ate haiN| isalie inakI hama samhAla karate haiN| para inheM hama apane zarIra yA AtmA se adhika priya nahIM maante| zarIra-rakSA kA aura mukhyataH AtmarakSA kA prazna upasthita hone para hama inheM tyAga dete haiN| zarIra kI bhI yahI avasthA hotI hai| jahA~ taka vartamAna jIvana meM rati rahatI hai yA zarIra ke rahate hue kisI prakAra kA aniSTa nahIM pratIta hotA, vahIM taka hama usakI rakSA karate haiM; anyathA usakA tyAga karane meM bhI hama saMkoca nahIM krte| isa prakAra vartamAna jIvana kI ghaTanAoM se hama dekhate haiM ki ina vividha prakAra ke saMyoga-viyogoM meM bhI hamArA 'aham' na to bhautika jagat se sambandha rakhatA hai aura na bAhya cetana-jagat se hii| usakI sImA ina sabase pare apane meM surakSita rahatI hai| bar3e-bar3e jJAnI muniyoM ne anubhava dvArA usa ahaMpratyayavedya tattva kA nirNaya kiyA hai| unakI svAnubhava pUrNa vANI kyA kahatI hai, yaha unhIM ke zabdoM meM sunie Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mahAbandha 'ahamikko khala suddho daMsaNaNANamaio sdaaruuvii| Na vi atthi majjha kiMci vi aNNaM paramANumittaM pi ||'-aacaary kundukunda ahaM pratyayavedya maiM eka hU~, zuddha hU~. jJAnadarzana svabhAva hU~ aura rUpAdi bhautika guNoM se rahita huuN| ye saba bAhma jagata se sambandha rakhanevAle yahA~ taka ki paramANu mAtra bhI mere nahIM haiN| isI bAta ko dUsare zabdoM meM unhoMne yoM vyakta kiyA hai 'ego me sAsado AdA nnaanndNsnnlkkhnno| sesA me bAhirA bhAvA savve saMjogalakkhaNA ||'-aacaary kundakunda merA AtmA zAzvata hokara svatantra to hai hI, kintu usakA svabhAva bhI ekamAtra jJAna-darzana hai| isake sivA mujha meM aura jo kucha bhI dikhalAI detA hai, vaha saba saMyoga kA phala hai| ina pramANoM se AtmA ke astitva para sundara prakAza par3atA hai| yahA~ mukhya rUpa se AtmA ko jJAna-darzana svabhAvavAlA batalAyA gayA hai, kyoMki inakA anvaya ekamAtra cetana ke sAtha dekhA jAtA hai| jahA~ cetanA hai vahA~ jJAna-darzana hai aura jahA~ jJAna-darzana hai, vahA~ cetanA hai| inakI paraspara meM vyApti hai| prAcIna sAhitya meM cetana ke mukhya nAma tIna milate haiM-jIva, AtmA aura praannii| jIva yaha nAma jIvana kriyA kI pradhAnatA se rakhA gayA hai| Atman zabda kA vyutpatti labhya artha hai-Apnoti vyApnotIti AtmA-jo svIkAra karatA hai yA vyApta kara rahatA hai| saMsAra-avasthA meM jIva indriyoM dvArA viSayoM ko grahaNa karatA hai aura kaivalya lAbha hone para sabakA vaha jJAtA-draSTA banatA hai, isalie isakA AtmA yaha nAma bhI sArthaka hai| aura prANI kahane se isake vividha prakAra ke prANoM kA bodha hotA hai| hameM manuSya ke zarIra meM pA~ca jJAnendriyoM kI upalabdhi hotI hai| ina dvArA vaha vividha prakAra ke viSayoM ko grahaNa karatA hai| inake sivA vaha mana se socatA-vicAratA hai, zvAsocchavAsa letA hai, zarIra se vividha prakAra kI ceSTAe~ karatA hai vacana bolatA hai aura eka ke bAda dUsare zarIra ko dhAraNa karatA hai| pA~ca indriyA~, zvAsocchvAsa, Ayu, kAyabala, vacanabala aura manobala ye dasa prANa haiM, jinase isakA prANI yaha nAma bhI sArthaka hai| ye hI dasa prANa vyavahAra se jIvana-kriyA ke prayojaka mAne gaye haiN| inake dvArA bhautika zarIra meM jIva ke astitva kA jJAna hotA hai| hama pahale isI jIva ke mukta aura saMsArI ye do bheda karake saMsArI jIva ke aneka bhedoM kA nirdeza kara Aye haiN| prazna yaha hai ki saba jIva eka samAna svabhAvavAle hokara bhI unake ye vividha bheda kyoM dikhAI dete haiM? kyA vinA kAraNa ke ve ina vividha prakAra ke bhedoM ko aura vividha prakAra ke zIla-svabhAvoM ko dhAraNa kara sakate haiM? jaina darzana isI prazna kA uttara karma ko svIkAra karake detA hai| nemicandra siddhAntacakravartI 'karma' ke astitva ko svIkAra karate hue 'gommaTasAra' jIvakANDa meM kahate 'jaha bhAravaho puriso vahai bharaM gehiUNa kAvaDiyaM / emeva vahai jIvo kammabharaM kAyakAvaDiyaM // 201 // ' jisa prakAra bhAra ko vahana karanevAlA puruSa kAvara ke sahAre usako DhotA hai, usI prakAra kAyarUpI kAvara kA sahArA lekara yaha jIva karmarUpI bhAra kA vahana karatA hai| ye hI karma jIva kI ina vividha avasthAoM ke kAraNa haiN| sAdhAraNataH isa viSaya meM yaha prazna kiyA jAtA hai ki garbha meM mAtA-pitA ke raja-vIrya ke milane se ka kI utpatti hotI hai| vizva ke saba saMsArI jIva tIna bhAgoM meM baTe hae haiM-kacha jIva garbhaja hote haiM, kucha jIva sammUrchana hote haiM aura kucha jIva upapAdaja hote haiN| inameM se jina jIvoM kI utpatti ke jo sAdhana nizcita haiM, unhIM se una jIvoM kI utpatti hotI hai| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 23 vartamAna meM vaijJAnikoM ne vividha prakAra kI vanaspatiyoM para kucha prayoga kiye haiM, jinameM unheM saphalatA bhI milI hai| ve khaTTe nIbU ko prayoga dvArA mIThA kara sakate haiM, phUloM kA raMga aura AkRti bhI badala sakate haiN| iMjekzana dvArA pazuoM aura manuSyoM kI nasla meM bhI ve sudhAra kara sakate haiN| isase bhI apane-apane niyata sAdhanoM se usa usa jIva kI utpatti kA jJAna hotA hai / isI prakAra pratyeka jIva kA zIla-svabhAva aura zarIra kI racanA bAhya paristhiti para avalambita jAna par3atI hai| eka jIva krodhI hotA hai aura dUsarA zAnta / yaha bheda usa usa jIva kI zarIra racanA aura bAhya paristhiti para avalambita hai| sAmudrika zAstra meM bhI isake kucha nizcita niyama diye gaye haiM / isalie yaha zaMkA hotI hai ki jina kAraNoM se jIva kI utpati hotI hai yA jina kAraNoM se unakA zIla svabhAva banatA haiM, unake sivAya inakI utpatti kA karma nAmaka anya ajJAta kAraNa nahIM hai| yadi karma kI sattA svIkAra na kI jAya, to bhI vividha prakAra ke jIvoM kI utpatti, AkRti aura zIla-svabhAva meM jo antara dikhAI detA hai, vaha bana jAtA hai / prazna mArmika hai aura kisI aMza meM vAstavika sthiti para prakAza DAlanevAlA bhI / para yahA~ vicAraNIya viSaya yaha hai ki jIva dravya svatantra hokara bhI ina vividha prakAra ke AkAroM aura zIla-svabhAvoM ko kyoM dhAraNa karatA hai? vaha kauna-sA hetu hai, jisake kAraNa vaha kabhI manuSya ke zarIra meM Akara vahA~ prApta honevAlI sAmagrI ke anusAra sukha-dukha kA vedana karatA hai aura kabhI tiryaMca ke zarIra meM Akara vahA~ prApta paristhiti ke anusAra apanA vikAsa karatA ? kabhI krodha ke nimitta milane para vaha krodhI hotA hai aura kabhI mAna ke nimitta milane para vaha mAnI hotA hai / yaha to mAnA nahIM jA sakatA ki vartamAna jIvana ke sivAya usakA pRthak koI vyaktitva hI nahIM hai, kyoMki bhUtacatuSTaya se ahaMpratyayavedya aura jJAna darzanalakSaNavAle jIva kI utpatti nahIM ho sakatI / vaijJAnikoM ne apanI sUkSma buddhi kA upayoga karake aNubama aura hAiDrojana bama banAyA hai| bahuta sambhava hai ki unakA vaijJAnika anusandhAna isake Age bahuta kucha pragati karane meM samartha ho, para ina saba meM jIvana DAlane meM unakA prayoga saphala hogA, yaha sAhasa pUrvaka nahIM kahA jA sakatA hai| isalie tarka aura anubhava yahI mAnane ke lie bAdhya karatA hai ki isa zarIra meM paMcabhUtoM ke yogya sammizraNa ke sivAya eka svatantra aura sthAyI vyaktitva avazya vidyamAna hai jo ina saba vividha avasthAoM aura zIla svabhAvoM ko dhAraNa karatA hai| mAtA-pitA kA raja-vIrya yA anya prAkRtika tathA dUsare sAdhana zarIra kI utpatti meM sahAyaka ho sakate haiM, para jisa kAraNa se yaha jIva ina sAdhanoM kA upayoga karane meM samartha hotA hai aura jo ise apane mUla svabhAva se cyuta kara ina avasthAoM meM ramamANa karAtA hai, mAnanA par3atA hai ki vaha ina saba dRzya kAraNoM se bhinna hai / darzanakAroM ne use hI 'karma' zabda se sambodhita kiyA hai; yaha karmavAda kI yukti hai / isI bAta ko spaSTa karate hue paMcAdhyAyIkAra ne likhA hai 'eko hi zrImAn eko daridra iti ca karmaNaH / ' - paMcAdhyAyI a. 2, zloka 50 eka samRddha hai aura dUsarA nirdhana, isase karma kA astitva jAnA jAtA hai / 2. jIva aura karma kA sambandha anAdi hai hama dekha cuke haiM ki jIva kyA hai aura usakI saMsAra meM kyA avasthA ho rahI hai| jIva meM karma ke nimitta se rAga, dveSa Adi kA prAdurbhAva hotA hai aura isase naye karma kA bandha hotA hai| inakI yaha paramparA anAdi hai / isI bhAva ko vyakta karate hue 'paJcAstikAya' meM likhA hai 'jo khalu saMsAratyo jIvo tatto du hodi pariNAmo / pariNAmAdo kammaM kammAdo hodi gadIsu gadI // 128 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mahAbandha 'gadimadhigadassa deho dehAdo iMdiyANi jaayte| tehiM du visayaggahaNaM tatto rAgo ya doso vA // 12 // jAyadi jIvatsevaM bhAvo sNsaarckkvaalmmi|' saMsAra meM sthita jIva ke rAga, dveSa aura moharUpa pariNAma hote haiN| ugke kAraNa karma ba~dhate haiN| karmoM se gatiyoM meM janma lenA par3atA hai| isase zarIra milatA hai| zarIra ke milane se indriyA~ hotI haiN| inase yaha jIva viSayoM ko grahaNa karatA hai| viSayoM ko grahaNa karane se rAga-dveSarUpa pariNAma hote haiN| yaha saMsAra kA eka cakra hai| isameM jo jIva sthita hai usakI aisI avasthA hotI hai| prazna hai ki yaha jIva saMsAra dazA ko kyoM prApta hotA hai| jaba rAga-dveSa ke vinA karmabandha nahIM ho sakatA hai aura karmabandha hue binA rAga-dveSa nahIM ho sakatA, taba jIva kI yaha avasthA kaise hotI hai? samAdhAna yaha hai ki saMsAra kI yaha cakra-paramparA bIja-vRkSa yA pitA-putra ke samAna anAdi kAla se calI A rahI hai| bIja se vRkSa hotA hai aura vRkSa se biij| yaha koI nahIM kaha sakatA ki inameM se kisakA prArambha sarva prathama huaa| hama to inakA aisA hI sambandha dekhate haiN| isase anumAna hotA hai ki inakI yaha paramparA anAdi hai| isI prakAra jIva ke saMsAra ke kAraNabhUta rAga-dveSa aura karmabandha kI paramparA ko bhI anAdikAlIna mAnanA par3atA hai| yadyapi vartamAnakAla meM vikAsavAda ke siddhAnta ko mAnanevAle yaha kahate haiM ki manuSya apanI prArambhika vikAsa kI avasthA meM bandara thA aura dhIre-dhIre use yaha avasthA prApta huI hai| vikAsavAda kA siddhAnta kucha bhI kyoM na ho; kintu isase ukta mAnyatA meM koI bAdhA nahIM aatii| atIta kAla meM jahA~ bhI jAkara hama prANiyoM kI utpatti ke krama kA vicAra karate haiM, vahA~ hameM yahI mAnanA par3atA hai ki jisa krama se isa samaya prANiyoM kI utpatti hotI hai, usI krama se atIta kAla meM unakI utpatti hotI rahI hogii| yaha nahIM ho sakatA ki pahale unakI utpatti binA mAtA-pitA ke yA binA bIja-vRkSa ke hotI thI aura aba inakI utpatti isa krama se hone lagI hai| yadyapi isa vyavasthA se IzvaravAdI sahamata nahIM haiN| unakA kahanA hai ki vizva kI utpatti kA mukhya kAraNa Izvara hai| Izvara ke mana meM yaha icchA huI ki 'eko'haM bahuH syAma' arthAt 'maiM eka bahuta houuN|' aura phira usane vizva kI sRSTi kii| isakI vistRta carcA manusmRti aura dUsare vaidika purANa-granthoM meM kI hai; vahA~ likhA hai 'yaha saMsAra pahale tama prakRti meM lIna thA, isase yaha dikhalAI nahIM detA thaa| sarvatra gADha nidrA kI-sI avasthA thii| taba avyakta svayambhU andhakAra kA nAzakara paMcamahAbhUtoM (pRthvI, jala, agni, vAyu aura AkAza) ko prakaTa karate hue svayaM vyakta hue...... / aneka prakAra ke jIvoM kI sRSTi kii| icchA se usa paramAtmA ne dhyAna karake sarvaprathama apane zarIra se jala utpanna kiyA aura usameM zaktirUpa bIja ddaalaa| vaha bIja sUrya ke samAna camakane vAlA sone kA-sA aNDA bana gyaa.....| usa aNDe meM vaha brahmA eka varSa taka rhaa| taba usane Apa hI apane dhyAna se usa aNDe ke do Tukar3e kara ddaale| brahmA ne una do Tukar3oM se svarga aura prathivI kA nirmANa kiyaa| madhya meM AkAza, AThoM dizAe~ aura jala kA zAzvata sthAna samudra kA nirmANa kiyaa| phira AtmA se mana aura mana se ahaMkAra tattva ko prakaTa kiyaa| sAtha hI buddhi, tInoM guNa (satva, raja aura tama) aura viSayoM ko grahaNa karanevAlI pA~coM indriyoM ko kramazaH utpanna kiyaa| ....."phira usa Izvara ne sRSTi ke Arambha meM veda ke zabdoM se sabake alaga-alaga nAma aura kArya niyata kara diye| aura unakI saMsthAe~ banA diiN| sanAtana brahmA ne yajJasiddhi ke lie agni, vAyu aura sUrya se kramazaH jurveda aura sAmaveda ina tInoM ko prakaTa kiyaa| phira samaya, samaya ke lie vibhAga, nakSatra, graha, nadI, samudra aura pahAr3a bnaaye| 1. 'jainajagat' meM prakAzita bhadanta Ananda kauzalyAyana ke lekha se uddhRt| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 25 hiraNyagarbha ne apane zarIra ke do bhAga kiye aura Adhe se puruSa aura Adhe se strI bana gyaa| usa strI meM usane virAT puruSa kI sRSTi kii| 'maiMne prajAoM kI sRSTi kI icchA se ati duSkara tapasyA karake dasa maharSiyoM ko utpanna kiyaa|..... isa prakAra merI AjJA se ina mahAtmAoM ne apane tapayoga se karmAnurUpa sthAvarajaMgama kI sRSTi kii| isa para prazna yaha uThatA hai ki brahmA yA Izvara ke mana meM isa krama se vizva kI racanA kA vicAra kyoM AyA? usane jisa krama se Adi meM pazu, pakSI, matsya, sarIsRpa aura manuSya kI utpatti kI thI, Aja bhI usI krama se vaha unakI utpatti kyoM nahIM karatA? kyoM nahIM vaha vandhyA yA pativihInA striyoM ko kama-se-kama eka-eka putra de detA hai jisase ve apane vandhyApana yA pati ke abhAva ke dukha ko bhUla jaaeN| ve manuSya jo kuSTha se jarjara ho rahe haiM yA jo dhanAbhAva ke kAraNa pazuoM kA jIvana bitA rahe haiM, unheM kyoM nahIM aise sAdhana juTA detA hai, jinakA Alambana pAkara ve apane kaSTa ko kucha kama karane meM samartha hoN| unake pApa Izvara ko aisA nahIM karane dete, isa kathana meM kucha bhI sAra nahIM hai, kyoM ki puNya ke samAna pApa kA nirmANa bhI to usI ne kiyA hai? usane pApa kA nirmANa hI kyoM kiyA? eka yathArthavAdI hone ke nAte vicAra karane se yahI jJAta hotA hai ki isa prakAra vizva kI utpatti mAnanA korI kalpanA hai| ve darzana jo IzvaravAdI mAne jAte haiM unase bhI isa kalpanA kA samarthana nahIM hotaa| IzvaravAda kA samarthana karanevAle mukhya darzana do haiM-eka nyAya aura dUsarA vaishessik| kintu inakA vicAra isa saSTikrama ko svIkAra nahIM krtaa| isa prakAra vicAra karane para jJAta hotA hai ki vizva kI yaha racanA anAdi hai| thor3A-bahuta jo usameM samaya-samaya para parivartana dikhalAI detA hai, usameM kisI kI icchA kAraNa na hokara paraspara meM sambaddha ghaTanAkrama hI usake lie uttaradAyI hai| sUrya niyata samaya para ugatA hai aura niyata samaya para asta hotA hai| isameM kisI ajJAta zakti kA hAtha nahIM hai| jagat kA yaha krama anAdi kAla se isI prakAra se calA A rahA hai aura ananta kAla taka calatA rhegaa| jina vicArakoM kA jagat ke isa svAbhAvika krama kI ora dhyAna gayA hai, unhoMne vizva kI yathArtha sthiti kA vizleSaNa karake vizva meM sthita ananta padArthoM ke saMyoga aura svabhAva ko bhI isakA kAraNa mAnA hai| jIva aura karma kA aisA svabhAva hai jisase anAdi kAla se paraspara sambaddha ho rahe haiM aura jaba taka unheM paraspara bandha ke kAraNoM kA saMyoga milatA rahegA, taba taka ve bandha ko prApta hote rheNge| jIva aura karma ke anAdi sambandha kI carcA karate hue 'gommaTasAra' karmakANDa meM likhA 'payaDI sIla sahAvo jIvaMgANaM annaaisNbNdho| kaNayovale malaM vA tANatthittaM sayaM siddhaM // 2 // kanakopala ke mala ke samAna jIva aura karma kA sambandha anAdi hai| isake astitva ko siddha karane ke lie anya pramANa kI AvazyakatA nahIM hai, vaha svataHsiddha hai| 'brahmasUtra' meM saMsAra kI anAditA ina zabdoM meM svIkAra kI hai___ 'na karmAvibhAgAt iti cet ? na; anAditvAt / ' - (brahmasUtra 2, 1, 35) isakA zaMkarabhASya hai 'naiSa doSaH, anAditvAt sNsaarsy| bhaved eSa doSo yadi AdimAn saMsAraH syAt / anAdau tu saMsAre bIjAGkuravat hetuhetumadbhAvena karmaNaH sarvavaiSamyasya ca pravRttirna niruddhyte|' isameM spaSTataH saMsAra kI anAditA svIkAra kI gayI hai| isase jIva aura karma kA sambandha anAdi siddha hotA hai| Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 mahAbandha 3. karma kyA hai karma kyA hai? vicAra karane para jJAta hotA hai ki jIva kA spandana tIna prakAra kA hotA hai- kAyika, vAcanika aura mAnasika / jIva zarIra se kucha-na-kucha kriyA karatA hai, vacana se kucha-na-kucha bolatA hai aura mana se kucha-na-kucha socatA hai| ye tIna kriyAe~ haiM jo pratyeka ke anubhava meM AtI haiN| ye bAhya haiN| inake sivAya tIna Abhyantara kriyAe~ bhI hotI haiM jinheM yoga kahate haiM / 'kAyavAGmanaH karma yogaH / ' - ( tattvArthasUtra 6, 11) kAya, vacana aura mana kA vyApAra yoga hai / ' yoga kA dUsarA nAma spandana hai / kAya ke nimitta se jIva kI spandana kriyA ko kAyayoga kahate haiN| vacana ke nimitta se jIva kI spandana kriyA ko vacanayoga kahate haiM aura mana ke nimitta se jIva kI spandana kriyA ko manoyoga kahate haiM / kAya, vacana aura mana Alambana haiM aura jIva kI spandana kriyA karma hai| jIva kI yaha spandana kriyA yoM hI samApta nahIM ho jAtI, kintu jina bhAvoM se yaha spandana kriyA hotI hai, usakA saMskAra apane pIche chor3a jAtI hai| 'ye saMskAra cirakAla taka sthAyI rahate haiM, isakA dRSTAnta hamAre lie aparicita nahIM hai| hama jise smRti kahate haiM, jisake phalasvarUpa pUrvAnubhUta vastu kA smaraNa hotA hai, vaha saMskAra ke sivAya aura hai hI kyA ? smRti kI yaha karAmAta hama pratidina dekhate haiM / prAkRtika jagat meM bhI saMskAra ke kucha kama dRSTAnta nahIM haiM / phonogrApha yantra ke samIpa yadi koI gIta gAyA jAya, to vaha gIta saMskAra ke rUpa meM usa yantra meM rakSita rahatA hai| pIche yukti se usakA udbodhana karane para vahI gIta punaH zrutigocara hone lagatA hai'|' kintu ina saMskAroM kA AdhAra jIva nahIM mAnA jA sakatA, kyoMki jIva kA saMsAra pudgala ke Alambana se hotA hai / ataH jina bhAvoM se spandana kriyA hotI hai, unake saMskAra kSaNa-kSaNa meM jIva dvArA gRhIta pudgaloM meM hI saMcita hote rahate haiM / isIlie akalaMkadeva ne kahA hai 'yathA bhAjanavizeSe prakSiptAnAM vividharasabIjapuSpaphalAnAM madirAbhAvena pariNAmaH tathA pudgalAnAmapi Atmani sthitAnAM yogakaSAyavazAt karmabhAvena pariNAmo veditavyaH / ' - tattvArthavArtika, 8, 2 jisa prakAra pAtra vizeSa meM DAle gaye aneka rasavAle bIja, puSpa aura phaloM kA madirArUpa se pariNamana hotA hai, usI prakAra AtmA meM sthita pudgaloM kA bhI yoga aura kaSAya ke kAraNa karmarUpa meM pariNamana hotA hai / yadyapi pudgaloM kI jAtiyA~ anekara haiM, para ve saba pudgala isa kAma nahIM aate| mAtra kArmaNa nAmaka pudgala hI isa kAma Ate haiN| ye ati sUkSma aura saba loka meM vyApta haiM / jIva spandana kriyA dvArA prati samaya inheM grahaNa karatA hai aura apane bhAvoM ke anusAra inheM saMskArita kara karmarUpa se pariNamAtA hai / 'karma' zabda tIna artha meM prayukta hotA hai- (1) jIva kI spandana kriyA, (2) jina bhAvoM se spandana 1. 'karmavAda aura janmAntara' draSTavya hai / 2. pudgaloM kI mukhya jAtiyA~ 23 haiM; yathA-aNuvargaNA, saMkhyAtANuvargaNA, asaMkhyAtANuvargaNA, anantANuvargaNA, AhAravargaNA, taijasavargaNa, agrAhyavargaNA, bhASAvargaNA, agrAhyavargaNA, manovargaNA, agrAhyavargaNA, kArmaNavargaNA, dhruvavargaNA, sAntaranirantaravargaNA, zUnyavargaNA, pratyekazarIravargaNA, dhruvazUnyavargaNA, bAdaranigodavargaNA, zUnyavargaNA, sUkSmanigodavargaNA, zUnyavargaNA aura mahAskandhavargaNA / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 27 kriyA hotI hai, unake saMskAra se yukta kArmaNa pudgala aura (3) ve bhAva jo kArmaNa pudgaloM meM saMskAra ke kAraNa hote haiN| jIva kI spandana kriyA aura bhAva usI samaya nivRta ho jAte haiM, kintu saMskArayukta kArmaNa pudgala jIva ke sAtha cirakAla taka sambaddha rahate haiN| ye yathAyogya apanA kAma karake hI nivRtta hote haiN| ye kAlAntara meM phala dene meM sahAyatA karate haiM, isalie inheM dravyakarma kahate haiM aura isI se inakI dravya-nikSepa ke tadvyatirikta bheda meM parigaNanA kI jAtI hai| adRSTa, bhAgya, vidhi, bhavitavya aura daiva ye dravyakarma ke nAmAntara haiM aura kahIM-kahIM ina nAmoM ke artha meM vyatyaya bhI dekhA jAtA hai| karma kA vyutpattilabhya artha hai-'yat kriyate tat karma' arthAt jo kiyA jAtA hai, vaha karma hai| saMsArI jIva ke rAgAdi pariNAma aura spandana kriyA hotI hai, isalie ye donoM to usake karma haiM hI, kintu inake nimitta se kArmaNa nAmaka pudgala karmabhAva (jIva kI AgAmI paryAya ke nimitta bhAva) ko prApta hote haiM, isalie inheM bhI karma kahate haiN| kahA bhI hai 'jIvapariNAmahedUM kammattaM puggalA prinnmNti| paggalakammaNimittaM taheva jIvo vi prinnmdi||' (samayaprAbhRta, 80) jIva ke rAgAdi pariNAmoM kA nimitta pAkara pudgala karmarUpa se pariNamana karate haiM aura pudgala karmoM kA nimitta pAkara jIva bhI rAgAdi rUpa se pariNamana karatA hai| yaha karma (dravya-karma) kA suspaSTa artha hai| isake dvArA hama saMsAra meM honevAlI apanI vividha avasthAoM kA nAtA jor3ate haiN| 4. karmabandha ke hetu hama dekha cuke haiM ki jIva kI, kAyika, vAcanika aura mAnasika tIna prakAra kI spandana kriyA hotI hai| usakA nAma karma hai| kintu yaha kriyA akasmAt nahIM hotii| isake hone meM jIva ke zubhAzubha bhAva kAraNa par3ate haiN| jIva ke prati samaya zubha yA azubha bhAva hote haiN| kabhI vaha kisI ko iSTa mAna usameM rAga karatA hai aura kabhI kisI ko aniSTa mAna usameM dveSa karatA hai| usake ina bhAvoM kI santati yahIM samApta nahIM hotI, kintu vaha prati samaya aneka prakAra se prasphuTita hotI rahatI hai| prAcIna RSiyoM ne kriyA ke sAtha inakI pA~ca jAtiyA~ mAnI haiM-mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya aura yog| 1. kahA~ kisa artha meM kisa zabda kA prayoga kiyA jAtA hai, isakA ThIka taraha se jJAna karAnA nikSepa kA kAma hai| isake mukhya bheda cAra haiM-nAma, sthApanA, dravya aura bhaav| kisI kA nAma rakhanA nAmanikSepa hai| isameM usa zabda se dhvanita honevAle kriyA aura guNa nahIM dekhe jaate| udAharaNArtha-kisI kA nAma mahAvIra rakhane para usameM guNa-dharma nahIM dekhe jaate| eka padArtha kI dUsare padArtha meM sthApanA para tadanukUla vacana-vyavahAra karanA sthApanAnikSepa hai| udAharaNArtha-mahAvIra kI pratimA ko mahAvIra maannaa| dravya kI jo avasthA Age honevAlI hai, usakA pahale kathana karanA dravyanikSepa hai| yathA jo Age AcArya honevAlA hai, use pahale se AcArya kahane laganA dravyanikSepa hai| tathA jo sAdhanA sAmagrI AgAmI kAla meM kArya ke hone meM sahAyaka hotI hai, usakA antarbhAva bhI dravyanikSepa meM hotA hai| vartamAna avasthA se yukta padArtha ko usI nAma se pukAranA bhAvanikSepa hai; yathA par3hAte samaya adhyApaka khnaa| Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mahAbandha mithyAdarzana kA lakSaNa hai- 'sva' kI sattA kA pRthak rUpa se anubhava meM na AnA aura 'para' ko 'sva' maannaa| saMsAra meM jIva aura deha kA saMyoga hai| isalie yaha jIva mithyAdarzana ke prabhAvavaza apane jJAyaka svabhAva ko bhUlakara pudgala ko 'sva' mAna rahA hai| mithyAdarzana kA artha hai-viparIta shrddhaan| saMsArI jIva kI yaha prathama bhUmikA hai| isake sadbhAva meM jIva kI adeva meM devabuddhi, aguru meM gurubuddhi aura atattva meM tattvabuddhi hotI hai| dharma-adharma kA svarUpa bhI pahicAna meM nahIM aataa| yaha do prakAra se hotA hai| kisI jIva ke nisarga se hotA hai aura kisI ke anya ke upadeza kA nimitta pAkara hotA hai| virati kA abhAva avirati hai| jIva ke prati samaya hiMsA, anRta, steya, abrahma aura anya vastu ke saMcaya ke bhAva hote haiN| usake jIvana meM yaha kamajorI ghara kiye hue hai ki anya vastu ke binA merA kAma nahIM cala sakatA, isalie kabhI vaha anya jIva ke vadha kA vicAra karatA hai, kabhI asatya bolatA hai, kabhI usa vastu ke saMgraha kA bhAva karatA hai, jisakA usane apane puruSArtha se nyAyyavRtti se arjana nahIM kiyA yA jo use anya se prApta nahIM huI, kabhI anya meM rati karatA hai aura kabhI AvazyakatA se adhika kA saMcaya karatA hai| pramAda kA artha hai-apane kartavya ke prati anAdara bhAva / yaha bhAva sparzana Adi pA~ca indriyoM ke viSaya meM tIvra Asakti hone se. krodha-mAna-mAyA aura lobharUpa pariNAma hone se. strIkathA, rAjakathA, dezakathA aura bhojanakathA ke nimitta se tathA nidrA aura snehavaza hotA hai, isalie isake mukhya bheda pandraha haiN| jo AtmA ko kRza karatA hai, svarUpa rati nahIM hone detA, use kaSAya kahate haiN| kaSAya ke mukhya bheda cAra haiM-krodha, mAna, mAyA aura lobha / hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puruSaveda aura napuMsakaveda ye bhI isI ke bheda haiN| kintu ye ISat kaSAya haiM, isalie inheM nokaSAya kahate haiN| yoga kA artha hai-AtmapradezoM kA prispnd| yaha mana, vacana aura kAya ke nimitta se hotA hai, isalie isake manoyoga, vacanayoga aura kAyayoga ye tIna bheda haiN| jIva kI spandana kriyA ina bhAvoM kA nimitta pAkara karmabandha kA kAraNa hotI hai, isalie karmabandha ke hetu rUpa se inakI parigaNanA kI jAtI hai| 'tattvArthasatra' meM kahA hai 'mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogAH bandhahetavaH // 8,1 // ' -mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya aura yoga ye bandha ke hetu haiN| pramAda ko pRthak na ginakara yaha bAta 'samayaprAbhRta' meM ina zabdoM meM kahI gayI hai 'sAmANNapaccayA khalu cauro bhaNaMti bNdhkttaaro| micchattaM aviramaNaM kasAya jogA ya boddhavvA // 106 // ' karmabandha ke kartA sAmAnya kAraNa cAra haiM-mithyAdarzana, avirati, kaSAya aura yog| saMsArI jIva pariNAmoM ke anasAra kaI bhamikAoM meM vibhakta haiN| unake AdhAra se ukta prakAra se bandha-kAraNoM kA nirdeza kiyA hai| prathama bhUmikA mithyAdarzana kI hai| yaha jIva kI jJAnacetanA ke abhAva meM hotI hai| yahA~ kisI ke karmaphala-cetanA kI aura kisI kI karma-cetanA kI pradhAnatA dekhI jAtI hai| isameM bandha ke saba hetu pAye jAte haiN| kintu unameM mithyAdarzana kI mukhyatA hone se yaha mithyAdarzana kI bhUmikA kahalAtI hai| dUsarI, tIsarI, cauthI aura pA~cavIM ye avirati kI bhUmikAe~ haiN| Adi kI saba bhUmikAoM meM paripUrNa avirati hotI hai aura pA~cavIM bhUmikA meM vaha AMzika hotI hai| ina bhUmikAoM meM mithyAdarzana ke sivAya bandha ke kevala cAra hetu hote haiN| kintu yahA~ avirati kI pradhAnatA hone se inheM avirati kI bhUmikA kahate haiN| chaThI pramAda kI bhUmikA hai| yahA~ mithyAdarzana, avirati ke binA bandha ke tIna hetu hote haiN| kintu isameM pramAda kI pradhAnatA hone se ise pramAda kI bhUmikA kahate haiN| sAtavIM, AThavIM, nauvIM aura dasavIM ye Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 26 kaSAya kI bhUmikAe~ haiM / yahA~ kaSAya kI pradhAnatA hone se inheM kaSAya kI bhUmikA kahate haiN| inameM kaSAya aura yoga ye do bandha ke hetu hote haiN| Age terahavIM bhUmikA taka mAtra yoga kA sadbhAva hotA hai| caudahavIM bhUmikA bandha aura bandha ke hetuoM se rahita hai / Agama meM ina bhUmikAoM kI guNasthAna saMjJA hai / jIva ke samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra ye tIna guNa haiM / inake yathAyogya tAratamya se ye bhUmikAe~ niSpanna hotI haiM / inameM jahA~ jitane bandha ke hetu hote haiM, unake anusAra vahA~ karmabandha hotA hai / usameM bhI saba karmoM ke bandha ke mukhya kAraNa yoga aura kaSAya haiN| yoga se jIva aura karma kA saMyoga hotA hai tathA kaSAya se usameM sthiti aura phaladAna zakti kA AvirbhAva hotA hai| kahA bhI hai 'jogA payaDipadesA dvidiaNubhAgA kasAyado hoMti // ( dravyasaMgraha, gAthA 26) yoga se prakRtibandha aura pradezabandha hotA hai tathA kaSAya se sthitibandha aura anubhAgabandha hotA hai| 5. karma ke bheda hama pahale kaha Aye haiM ki jIva kA saMsAra karmoM ke saMyoga se hotA hai| saMsAra avasthA meM karma jIva kI anujIvI aura pratijIvI donoM prakAra kI zaktiyoM kA ghAta karatA hai| isase isake aneka bheda ho jAte haiM / kintu vargIkaraNa karane para jAti kI apekSA usake mukhya bheda ATha hote haiM-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAya / jJAnAvaraNa-jIva kI jJAna zakti kA AvaraNa karanevAle karma kI jJAnAvaraNa saMjJA hai| isake pA~ca darzanAvaraNa-jIva kI darzana zakti kA AvaraNa karanevAle karma kI darzanAvaraNa saMjJA hai| isake nau vedanIya-sukha aura dukha kA vedana karAnevAle karma kI vedanIya saMjJA hai| isake do bheda haiN| mohanIya - rAga, dveSa aura moha ko utpanna karanevAle karma kI mohanIya saMjJA hai| isake darzanamohanIya aura cAritramohanIya ye do bheda haiN| darzanamohanIya ke tIna aura cAritramohanIya ke paccIsa bheda haiN| bheda haiN| bheda haiN| Ayu - narakAdi gatiyoM meM avasthAna ke kAraNabhUta karma kI Ayu saMjJA hai| isake cAra bheda haiM / nAma - nAnA prakAra ke zarIra, vacana aura mana tathA jIva kI gati, indriya AdirUpa vividha avasthAoM ke kAraNabhUta karma kI nAma saMjJA hai| isake terAnave bheda haiN| gotra - sadAcAriyoM aura kadAcAriyoM kI paramparA meM janma lene yA use svIkAra karane kI kAraNabhUta karma kI gotra saMjJA | jainadharma jAti yA AjIvikAkRta manuSyoM ke nIca ucca bheda ko nahIM maantaa| ye bheda guNakRta mAne gaye haiM / sAdhu AcAravAloM kI paramparA meM jo janma lete haiM, jo aise manuSyoM kI saMgati ko jIvana kA uccatama kartavya samajhate haiM aura jo jIvana ke saMzodhana meM sahAyaka AcAra ko apane jIvana meM svIkAra karate haiM, uccagotrI hote haiM aura jo inake viruddha AcAravAle hote haiM ve nIcagotrI hote haiM / nIcagotrI apane jIvana meM azubha mArga kA tyAga kara uccagotrI ho sakate haiN| aise manuSya zrAvakadIkSA aura munidIkSA ke pUre adhikArI hote haiN| 1 antarAya - jIva kI dAna, lAbha, bhoga, upabhoga aura vIrya ye pA~ca anujIvI zaktiyA~ haiM / inakA AvaraNa karanevAle karma kI antarAya saMjJA hai| isake pA~ca bheda haiM / ina AThoM karmoM ke prakArAntara se cAra bheda haiM- jIvavipAkI, pudgalavipAkI, kSetravipAkI aura bhavavipAkI / jinakA vipAka jIva meM hotA hai, unakI jIvavipAkI saMjJA hai| ina karmoM ke vipAka ke phalasvarUpa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mahAbandha jIva ko ajJAna, adarzana, sukha, dukha, rAga, dveSa aura moha Adi bhAvoM kI naraka Adi paryAyoM kI upalabdhi hotI hai| jinakA vipAka jIva se eka kSetrAvagAha sambandha ko prApta pudgaloM meM hotA hai, unakI pudgalavipAkI saMjJA hai| ina karmoM ke vipAkasvarUpa jIva ko vividha prakAra ke zarIra, vacana aura mana kI upalabdhi hotI hai| jina karmoM kA vipAka bhava meM hotA hai, unakI bhavavipAkI saMjJA hai| ina karmoM ke vipAkasvarUpa jIva naraka Adi gatiyoM meM avasthAna karatA hai| tathA jina karmoM kA vipAka kSetra meM upalabdha hotA hai, unakI kSetravipAkI saMjJA hai| ina karmoM ke phalasvarUpa jIva purAtana zarIra kA tyAga kara nUtana zarIra ko prApta karane ke lie gamana karate hue antarAla meM pUrva zarIra ke AkAra ko dhAraNa karatA hai| ye saba karma puNya aura pApa ke bheda se do prakAra ke haiN| ye bheda phaladAna zakti kI mukhyatA se kiye gaye haiN| dAna, pUjA, mandakaSAya, sAdhusevA, dayA, alobhatA, paraguNaprazaMsA, satsamAgama, atithisevA aura vaiyAvRtya Adi zubha kAryoM ke karane se aura tadanukUla mAnasa kI vRtti hone se jina kamoM kI gur3a, khA~r3a, zarkarA aura amRtopama phaladAna zakti upalabdha hotI hai, unakI puNyakarma saMjJA hai aura madirApAna, mAMsasevana, parastrIgamana, zikAra karanA, juA khelanA, rAtri bhojana karanA, cugalI karanA, atithi ke prati AdarabhAva na rakhanA, duSTa puruSoM kI saMgati karanA, paradoSadarzana, kaSAya kI tIvratA aura lobhAtireka Adi azubha kAryoM ke karane se aura tadanukUla mAnasa vRtti ke hone se jina karmoM kI nIma, kA~jIra, viSa aura halAhala ke samAna phaladAna zakti upalabdha hotI hai, unakI pApakarma saMjJA hai| phaladAna-zakti ghAti aura aghAti ke bheda se do prakAra kI hai| ghAtirUpa phaladAna-zakti ke cAra bheda haiM-latA, dAru, asthi aura shail| uttarottara zakti kI kaThoratA kA jJAna karAne ke lie isakA yahA~ latA Adi rUpa se nAmakaraNa kiyA hai| isa prakAra kI phaladAna zakti se yukta saba karma pAparUpa hI hote haiN| kintu aghAtirUpa phaladAna zakti pApa aura puNya ke bheda se do prakAra kI hotI hai| yaha bhI pratyeka cAra-cAra prakAra kI hotI hai| isake nAmoM kA nirdeza pahale kiyA hI hai| pratyeka jIva meM do prakAra ke guNa hote haiM-anujIvI aura prtijiivii| jo kevala jIva meM hote haiM, ve jIva ke anajIvI gaNa haiM aura jo jIva ke sivAya anya dravyoM meM bhI upalabdha hote haiM, ve usake pratijIvI guNa haiN| karmoM ke ghAti aura aghAti ina bhedoM kA kAraNa mukhyatA ye do prakAra ke guNa hI haiN| jJAna, darzana, samyaktva, cAritra, vIrya, dAna, lAbha, bhoga aura upabhoga ye anujIvI guNa haiN| jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura antarAya ye cAra karma ina guNoM para prahAra karate haiM, isalie inakI ghAti saMjJA hai aura inake sivAya zeSa karmoM kI aghAti saMjJA hai| 6. karma kA kArya karma kA mukhya kArya jIva ko saMsAra meM roka rakhanA hai| jIva ke parAvartana kA nAma hI saMsAra hai| vaha pA~ca prakAra kA hai- dravya, kSetra, kAla, bhava aura bhaav| karma ke nimitta se hI jIva ina pA~ca prakAra ke parAvartanoM meM paribhramaNa karatA hai| caurAsI lAkha yoniyoM meM pabhrimaNa karate hue jIva kI jo vividha avasthAe~ hotI haiM, unakA mukhya nimitta karma hai| isake kArya kA nirdeza karate hue svAmI samantabhadra 'AptamImAMsA meM' kahate haiM _ 'kAmAdiprabhavazcitraM krmbndhaanuruuptH|' 'jIva ke kAmAdi bhAvoM kI utpatti apane-apane karmabandha ke anurUpa hotI hai|' hama jIva ke do bhedoM kA ullekha karake yaha batalA Aye haiM ki mukta avasthA jIva kI svAbhAvika dazA hai| isa avasthA meM jIva kI prati samaya jo pariNati hotI hai, usake hone meM sAdhAraNa kAraNa kAla-dravya ko chor3akara anya nimitta kI AvazyakatA nahIM par3atI aura isI se vaha paranirapekSa hone se zuddha kahalAtI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 31 hai| kintu saMsAra-avasthA meM jIva kI pratyeka samaya kI pariNati nimitta sApekSa hone se badalatI rahatI hai| kabhI vaha ekendriya hotA hai, kabhI dvIndriya hotA hai, kabhI trIndriya hotA hai, kabhI caturindriya hotA hai aura hotA hai| paMcendriya hokara bhI kabhI nAraka hotA hai, kabhI tiryaMca hotA hai, kabhI manuSya hotA hai aura kabhI deva hotA hai| kabhI vaha kAmI hotA hai, kabhI krodhI hotA hai, kabhI mAnI hotA hai aura kabhI vidvAn yA mUrkha hotA hai| eka jIva bahuta prakAra ke AkAra aura zIla, svabhAvoM ko dhAraNa karatA hai| isa prakAra saMsAra-avasthA meM jIva kI prati samaya kI pariNati judI-judI hotI rahatI hai, isalie isake jude-jude nimitta kAraNa mAne gaye haiN| ye nimitta saMskAra rUpa meM AtmA se sambaddha hote rahate haiM aura kAlAntara meM tadanukUla pariNati ke utpanna karane meM sahAyatA pradAna karate haiN| jIva kI zuddhatA aura azuddhatA ina nimittoM ke sadbhAva aura asadbhAva para AdhArita hai| jaba taka jIva ina nimittoM ke saMcita hone meM svayaM sahAyaka hotA hai aura ve usakI prati samaya kI avasthA ke hone meM sahAyaka hote haiM, taba taka jIva kI azuddhatA banI rahatI hai aura isa nimittanaimittika sambandha kI paramparA kA anta hone para jIva zuddha dazA ko prApta ho jAtA hai| jainadarzana meM jIva kI azuddhatA ke karaNabhUta inhIM nimittoM ko karma zabda se pukArA jAtA hai| isa viSaya meM karma kI AlocanA karanevAle yaha kahate haiM ki jisa samaya jisa prakAra kI bAhya sAgagrI upalabdha hotI hai, usa samaya saMsArI jIva kI usake anukUla pariNati hotI hai| sundara surUpa strI ke milane para rAga hotA hai| jugupsA kI sAmagrI milane para glAni hotI hai| viSa Adi ke bhakSaNa karane para maraNa hotA hai| dhana-sampatti ko dekhakara lobha hotA hai aura lobhavaza usake arjana karane, chIna lene yA curA lene kA bhAva hotA hai| Thokara lagane para daHkha hotA hai aura hAra kA saMyoga hone para sakha; isalie yaha kahA jA sakatA hai ki kevala karma hI jIva kI vividha prakAra kI pariNati ke hone meM nimitta nahIM hai; kinta anya padArtha bhI usake hone meM nimitta haiN| kintu vicAra karane para yaha yuktiyukta pratIta nahIM hotA, kyoMki antaraMga meM vaisI yogyatA ke abhAva meM bAhya sAmagrI kucha bhI karane meM samartha nahIM hai| udAharaNArtha-eka aisA yogI hai jisakA citta sphaTika maNi ke samAna svaccha nirmala hai| yadi usake sAmane citta ko mohita karanevAlI strI yA anya sAmagrI upasthita kI jAtI hai, to bhI usake mana meM rAga paidA nahIM hotaa| yaha eka aisA vyakti hai jise vivakSita vastu aniSTakara pratIta hotI hai| bhale hI vaha vastu dUsaroM ke lie priya hai; to bhI vaha vyakti usa vastu ko dekhakara aprasannatA hI vyakta karatA hai| isase vidita hotA hai ki antaraMga meM yogyatA ke abhAva meM bAhya vastu kA koI mUlya nahIM hai| yadyapi karma ke viSaya meM bhI yahI anupapatti kI jAtI hai, para karma aura bAhya sAmagrI meM maulika antara hai| karma kA vizada vivecana hama pichale eka pariccheda meM kara Aye haiN| usase vidita hotA hai ki jisa samaya AtmA jo bhAva karatA hai, usa samaya usa bhAva ke saMskAroM se yukta karmaraja AtmA se sambandha ko prApta hote haiM aura kAlAntara meM ve hI karma AtmA ko sukha-duHkha ke vedana karAne meM sahAyaka hote haiM; kintu bAhya sAmagrI kI yaha sthiti nahIM hai| ___ maharSiyoM ne apane anubhava dvArA do prakAra ke nimitta kAraNa svIkAra kiye haiM-karma aura nokarma / nemicandra siddhAntacakravartI nokarma kI mImAMsA karate hue kahate haiM 'vastra jJAnAvaraNa kA, pratIhAra darzanAvaraNa kA, asi vedanIya kA, madya mohanIya kA, AhAra Ayu kA, zarIra nAmakarma kA, ucca aura nIca zarIra gotrakarma tathA bhaNDArI antarAya-karma kA nokarma dravyakarma hai|' Age punaH ve kahate haiM 'matijJAna aura zrutajJAna kA vyAghAta karanevAle vastrAdi padArtha matijJAnAvaraNa aura zrutajJAnAvaraNa karma ke nokarma dravyakarma haiN| avadhijJAna aura manaHparyayajJAna kA vyAghAta karanevAle saMklezakara padArtha avadhijJAnAvaraNa aura manaHparyayajJAnAvaraNa karma ke nokarma dravyakarma haiN| bhaiMsa kA dahI Adi padArtha pA~ca Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha nidrAvaraNa karmoM ke nokarma dravyakarma haiN| iSTa annapAnAdi sAtA kA, aniSTa anna-pAnAdi asAtA kA, Ayatana samyaktva kA anAyatana mithyAtva kA viDaula putra hAsya kA, suputra rati kA, iSTaviyoga aniSTasaMyoga arati kA aura mRta putrAdi zoka kA nokarma dravyakarma hai|' isa kathana kA mathitArtha yaha hai ki karma ke udaya se jIva ke vividha prakAra ke ajJAna, adarzana, sukha, duHkha, midhyAtva, krodha, mAna, mAyA aura lobha Adi pariNAma hote haiM avazya, para ina bhAvoM ke nimittabhUta karma ke udaya meM prAyaH vastra Adi bAhya padArthoM kI sahAyatA se hI ve pariNAma hote haiM / yataH ye karma ke udaya meM sahakAra karate haiM, isalie inakI nokarma saMjJA hai| isI bhAva ko vyakta karate hue 'kaSAyaprAbhRta' ke racayitA guNadhara AcArya kahate haiM 'khettamabhavakAlapoggalaTThidivigodayakhayo du // ' 32 vividha prakAra ke dravya, kSetra, kAla, bhava aura bhAva ye apane-apane yogya karma ke udaya meM sahakAra karate haiM aura isase karma kA udaya hokara jIva iSTa-aniSTa phala kA bhoktA hotA hai| udAharaNArtha- koI manuSya kSudhA se atyanta vyAkula ho rahA hai| aisI avasthA meM vahA~ eka dUsarA manuSya AtA hai aura usakI kSudhAjanya pIr3A ko dekhakara use sundara susvAdu bhojana karAtA hai| isase usakI kSudhAjanya vedanA dUra hone para vaha parama sukha kA anubhava karatA hai / yahA~ parama sukha ke anubhava karAne meM sAtA kA udaya kAraNa hai| aura sAtA ke udaya meM dUsare manuSya dvArA diyA gayA sundara susvAdu bhojana kAraNa hai| yaha dravya nokarma kA udAharaNa hai| isI prakAra kSetra Adi padArtha karma ke zubhAzubha phala ke pradAna karane meM nokarma hote haiN| 1 kintu jisa prakAra vivakSita karma kA vivakSita bhAva ke sAtha anvayavyatireka sambandha hai, usa prakAra nokarma dravyakarma ke sAtha ina bhAvoM kA anvayavyatireka sambandha nahIM hai| udAharaNArtha- jIva kA ajJAna bhAva jJAnAvaraNa karma ke udaya se hI hotA hai; anya prakAra se nahIM / yaha nahIM ho sakatA ki jJAnAvaraNa kA udaya rahA Ave, para ajJAna bhAva na bhI ho, yA yaha bhI nahIM ho sakatA ki jJAnAvaraNa kA nAza ho jAne para bhI ajJAna bhAva banA rhe| jaba hoMge ye paraspara sApekSa hI hoMge jisake jJAnAvaraNa kA udaya hotA hai, usake ajJAna bhAva avazya hI hotA hai| isI prakAra jisake ajJAnabhAva hotA hai, usake jJAnAvaraNa kA udaya avazya hI hotA hai| ina donoM kI samavyApti hai| parantu isa prakAra nokarma ke sAtha jIva ke ajJAna Adi bhAvoM kI samavyApti nahIM hai jo bastra Adi ajJAna ke kAraNa mAne jAte haiM, unake rahane para bhI kisI ke ajJAna hotA hai aura kisI ke nahIM bhI hotA isI abhiprAya ko dhyAna meM rakhakara bAhya padArthoM ko nokarma saMjJA dI hai| karma vaisI yogyatA kA sUcaka hai, para bAhya sAmagrI kA vaisI yogyatA ke sAtha koI sambandha nahIM hai / kabhI vaisI yogyatA ke sadbhAva meM bhI bAhya sAmagrI nahIM milatI aura kabhI usake abhAva meM bhI bAhya sAmagrI kA saMyoga dekhA jAtA hai kintu karma ke sambandha meM yaha bAta nahIM hai usakA sambandha tabhI taka AtmA se rahatA hai, jaba taka usameM tadanukUla yogyatA upalabdha hotI hai| ina donoM tattvoM ko karma aura nokarma saMjJA dene kA yahI kAraNa hai / / I 1 itane vivecana se hama yaha jAnane meM samartha hote haiM ki karma kA kArya kyA hai tathApi ise aura adhika vizadarUpa se samajhane ke lie sarvaprathama usake vargIkAraNa para dRSTipAta kara lenA Avazyaka hai| yaha to hama pahale hI batalA Aye haiM ki mukhya karma ATha haiM-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAya / inameM se prArambha ke tIna aura antarAya ye cAra ghAtikarma haiM aura zeSa aghAtikarma haiM / prakArAntara se ye AThoM karma jIvavipAkI, pudgalavipAkI, bhavavipAkI aura kSetravipAkI ina cAra bhAgoM meM baTe hue haiM / jIvavipAkI karma ve haiM, jinakA vipAka jIva meM hotA hai| jinake vipAkasvarUpa zarIra, vacana aura mana kI prApti hotI hai, ve pudgalavipAkI karma haiM / bhava ke nimitta se jinakA phala milatA hai, ve bhavavipAkI karma kahe jAte haiM aura kSetra vizeSa meM jo apanA kArya karate haiM, ve kSetravipAkI karma hai / bhavavipAkI aura kSetravipAkI karma jIvavipAkI karmoM ke hI avAntara bheda haiM; kevala kAryavizeSa kA jJAna karAne ke lie inakA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 33 alaga se nirdeza kiyA hai, isalie karmoM ke mukhya bheda do haiM-jIvavipAkI aura pudglvipaakii| karma ke kArya ko ThIka taraha se hRdayaMgama karane ke lie ye do bheda hameM prakAza kA kAma dete haiN| yaha to hama pahale hI batalA Aye haiM ki jIva kA saMsAra jIva aura pudgala ina tattvoM ke saMyoga kA phala hai| akelA jIva saMsArI nahIM ho sakatA aura akelA karma bhI kucha nahIM kara sktaa| ina do tattvoM ke milApa ke phalasvarUpa saMsAra kI sRSTi hotI hai| isalie karma kA prathama kArya jIva ko saMsArI banAnA hai| isake bAda karmoM ke ukta vargIkaraNa para dRSTipAta karane se hama jAnate haiM ki jIva kI nara-narakAdi vividha avasthAe~, sukha-duHkha aura ajJAna Adi bhAva ye jIvavipAkI karmoM ke kArya haiM aura vividha prakAra ke zarIra, mana, vacana ye pudgalavipAkI karmoM ke kArya haiN| isa vivecana ke upasaMhArasvarUpa hama kaha sakate haiM ki karma ke nimitta se jIva kI vividha prakAra kI avasthA aura bhAva hote haiM aura jIva meM aisI yogyatA utpanna hotI hai, jisase vaha yogadvArA yathAyogya zarIra, vacana aura mana ke yogya pudgaloM ko grahaNa kara unheM zarIrAdirUpa se pariNamAtA hai| isa viSaya meM adhikatara vidvAn yaha vicAra vyakta karate haiM ki kevala itanA hI karma kA kArya nahIM hai, kintu dhana-sampatti, mahala, bagIcA, rAjya, putra, strI Adi sampadAe~ bhI karma ke kArya haiN| puNya karma ke udaya se jIva ko sakhakara sAmagriyoM kI prApti hotI hai aura pApa ke udaya se daHkhakara sAmagrI milata aise hI vicAra kucha prAcIna lekhakoM ne bhI vyakta kiye haiN| paNDitapravara ToDaramalajI 'mokSAmArgaprakAzaka' meM likhate haiM - 'tahA~ vedanIya kari to zarIra virSe va zarIra taiM bAhya nAnA prakAra sukha-duHkhaniko kAraNa para dravyani kA saMyoga jurai hai|' -mokSamArgaprakAzaka, dUsarA adhikAra, dillI pR. 30) isI abhiprAya ko unhoMne dUsare sthala para ina zabdoM meM duharAyA hai'bahari karmaniviSai vedanIya ke udayakari zarIra viSai bAhya sukha-duHkha kA kAraNa nipajai hai| zarIra viSai Arogyapanau rogIpanau zaktivAnapanau durbalapanau ara kSadhA, taSA, roga, kheda, pIDA ityAdi sakha-daHkhani ke kAraNa ho haiN| vahuri bAhya virSe suhAvanA Rtu pavanAdika vA iSTa strI putrAdika vA mitra dhanAdika .. sukha-duHkha ke kAraNa ho haiN|' (mokSamArgaprakAzaka, dUsarA adhikAra, dillI, pR. 50) ina vicAroM ke anurUpa vAtAvaraNa banane meM nItikAroM, kathAlekhakoM aura naiyAyika darzana se bar3I sahAyatA milI hai| nItikAroM aura kathAlekhakoM kI yaha pravRtti rahI hai ki jisa viSaya kI unhoMne prazaMsA mbha kI use carama sImA para pahu~cAkara hI chor3A aura jisa viSaya kI unhoMne nindA karanA prArambha kI usakI durgati banAkara hI unhoMne sA~sa lii| karma kI prazaMsA meM ve likhate haiM _ 'bhAgyaM phalati sarvatra na ca vidyA na ca paurussm|' bhAgya hI sarvatra kAma karatA hai, vidyA aura pauruSa kucha kAma nahIM aataa| 'jaladhigato'pi na kazcitkazcittaTago'pi rtnmupyaati|' pApI jIva samudra meM praveza karane para bhI ratna nahIM pAtA, kintu puNyAtmA jIva taTapara baiThe hI unheM prApta kara letA hai| 'likhitamapi lalATe projjhituM kaH smrthH|' lalATa meM jo karma kI rekhA khiMca gayI hai, use meTane ke lie kauna samartha hai? 'jalanidhiparataTagatamapi karatalamAyAti yasya bhvitvym| karatalagatamapi nazyati yasya ca bhavitavyatA nAsti // ' Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha jisakA bhAgya anukUla hotA hai, usake samudra ke usa pAra gayI huI vastu bhI hAtha meM A jAtI hai aura jisakA bhAgya pratikUla hotA hai, usake hAtha meM AyI huI bhI vastu naSTa ho jAtI hai / 'nAbhavyaM bhavatIha karmavazato bhAvasya nAzaH kutaH / ' 34 loka meM jo honevAlA nahIM hai, vaha nahIM hI hotA aura jo honevAlA hotA hai, vaha hokara hI rahatA hai / yaha saba vidhividhAna karma ke AdhIna hai| kathA-lekhakoM aura purANakAroM kI sthiti isase bhinna nahIM hai| aisA karate hue unhoMne karmavAda ke AdhyAtmika pahalU ko bhulAkara mAtra pichalI kaI zatAbdiyoM se calI A rahI sAmAjika vyavasthA ke niyamoM ko hI sadA apane sAmane rakkhA hai / aura isalie unhoMne Izvara ke samAna karma kA astra ke rUpa meM upayoga kiyA hai| yahA~ hameM ina vicAroM ke kAraNoM kI chAnabIna kara lenA upayukta pratIta hotA hai| yaha to hama pahale hI likha Aye haiM ki paralokavAdI jitane darzana haiM, una sabane karma ke astitva ko svIkAra kiyA hai; kintu ina sabakA dArzanika dRSTikoNa alaga-alaga hone se karma kI vyAkhyA bhI unhoMne apane-apane dRSTikoNa ke anurUpa hI kI hai / prakRta meM upayogI hone se yahA~ hama isa sambandha meM naiyAyika darzana ke dRSTikoNa ko upasthita kreNge| naiyAyika darzana kAryamAtra ke prati karma ko kAraNa mAnatA hai| vaha karma ko jIvaniSTha mAnatA hai| usakA kahanA hai ki cetanagata jitanI viSamatAe~ haiM, unakA kAraNa karma to hai hI; sAtha hI vaha acetanagata saba prakAra kI viSamatAoM kA aura unake nyUnAdhika saMyogoM kA bhI janaka hai| usake mata se jagat meM dvyaNuka Adi jitane bhI kArya hote haiM, ve kisI-na-kisI ke upabhoga ke yogya hone se unakA kartA karma hI hai| isa darzana meM tIna prakAra ke kAraNa mAne gaye haiM-samavAyI kAraNa, asamavAyI kAraNa aura nimitta kaarnn| jisa dravya meM kArya kI sRSTi hotI hai, vaha dravya usa kArya ke prati samavAyI kAraNa hai| saMyoga asamavAyI kAraNa hai / aura anya sahakArI sAmagrI nimitta kAraNa hai| tathA kAla, dizA, Izvara aura karma ye kAryamAtra ke prati nimitta kAraNa haiN| inakI sahAyatA ke binA koI kArya nahIM hotA / Izvara aura karma kAryamAtra ke prati sAdhAraNa kAraNa kyoM hai? isa prazna kA uttara naiyAyika darzana ina zabdoM meM detA hai ki loka meM jitane kArya hote haiM, ve saba cetanAdhiSThita hI hote haiM, isalie Izvara sabakA sAdhAraNa kAraNa hai| isa para yaha prazna upasthita hotA hai ki jaba sabakA kartA Izvara hai, taba phira usane saba prANadhAriyoM ko eka-sA kyoM nahIM banAyA? vaha sabako eka-se sukha, eka-se bhoga aura eka-sI buddhi de sakatA thA / svarga yA mokSa kA adhikArI bhI sabako eka-sA banA sakatA thA / duHkhI, daridra aura nikRSTa yonivAle prANiyoM kI use racanA hI nahIM karanI thii| usane aisA kyoM nahIM kiyA? jagat meM to viSamatA hI viSamatA dikhAI detI hai| isakA anubhava sabhI ko hotA hai| kyA jIvadhArI aura kyA jar3a jitane bhI padArtha haiM una sabakI AkRti, svabhAva aura jAti judI judI hai| eka kA mela dUsare se nahIM khaataa| manuSya ko hI liijie| eka manuSya se dUsare manuSya meM bar3A antara hai| eka sukhI hai to dUsarA duHkhii| eka ke pAsa sampatti kA vipula bhaNDAra hai, to dUsarA dAne-dAne ko bhaTakatA phiratA hai| eka sAtizaya buddhivAlA hai, to dUsarA nirAmUrkha / matsyanyAya kA sarvatra bolavAlA hai| bar3I machalI choTI machalI ko nigala jAnA cAhatI hai| yaha bheda yahIM taka sImita nahIM hai / dharma aura dharmAyatanoM meM bhI yaha bheda dikhAI detA hai| yadi Izvara ne sabako banAyA hai aura vaha mandiroM meM baiThA hai, to usa taka sabako kyoM nahIM jAne diyA jaataa| kyA una dalAloM kA jo anya ko mandira meM jAne se rokate haiM, usI ne nirmANa kiyA hai? aisA kyoM hai? jaba Izvara ne hI isa jagat ko banAyA hai aura vaha karuNAmaya tathA sarvazaktimAna hai, taba phira usane jagat kI aisI viSama racanA kyoM kI? yaha prazna hai jisakA uttara naiyAyika darzana karmavAda ko svIkAra karake detA hai| vaha jagat kI isa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 35. viSamatA kA kAraNa karma ko mAnatA hai| usakA kahanA hai ki Izvara jagat kA kartA hai to sahI, para usane vizva kI racanA prANiyoM ke karmAnusAra kI hai| jIva jaisA karma karatA hai, usI ke anusAra use yoni aura bhoga milate haiN| yadi acchA karma karatA hai, to acchI yoni aura acche bhoga milate haiN| kavivara tulasIdAsa jI isI tattva ko svIkAra karate hue 'rAmacaritamAnasa' meM kahate haiM 'karama pradhAna vizva kari rAkhA jo jasa karahi so tasa phala caakhaa||' I Izvara ne vizva kI racanA karma pradhAna kI hai use phala milatA hai| jo acchA yA burA, jaisA kAma karatA hai, usI ke anurUpa naiyAyika darzana kAryamAtra ke prati karma ko sAdhAraNa kAraNa mAnatA hai| isake anusAra jIvAtmA vyApaka hai, isalie jahA~ bhI usake upabhoga ke yogya kArya kI sRSTi hotI hai, vahA~ usake karma kA saMyoga hokara hI vaisA hotA hai| amerikA meM bananevAlI jina kAroM (moTaroM) tathA anya padArthoM kA bhAratIyoM dvArA upabhoga hotA hai, ve unake upabhoktAoM ke karmAnusAra hI nirmita hote haiM aura isIse ve kAlAntara meM apane-apane upabhoktAoM ke pAsa pahu~ca jAte haiN| upabhoga yogya vastuoM ke vibhAgIkaraNa kA karma tulAdaNDa hai| jisake pAsa vipula sampatti hai, vaha usake karmAnusAra hai aura jo nirdhana hai vaha bhI apane karmAnusAra hai| karma baTavAre meM kabhI bhI pakSapAta nahIM hone detaa| garIba aura amIra kA bheda tathA svAmI aura sevaka kA bheda mAnavakRta nahIM hai| apane-apane karmAnusAra hI ina bhedoM kI sRSTi hotI hai| isI prakAra jAtikRta bheda bhI karmakRta hI hai| saMkSepa meM naiyAyika darzana kA mantavya yaha hai ki prANI jo bhI acche-bure karma karatA hai, usake anusAra Izvara usake phala kI vyavasthA karatA hai| yadi koI manuSya kisI ke dhana kA apaharaNa karatA hai, to agale bhava meM usake dhana kA avazya hI apaharaNa hotA hai aura vartamAna bhava meM vaha kisI kI sahAyatA karatA hai, to agale bhava meM use avazya hI sahAyatA milatI hai| kintu jainadarzana meM batalAye gaye karmavAda se isa mata kA samarthana nahIM hotA / yahA~ karmavAda kI prANa-pratiSThA mukhyatayA AdhyAtmika AdhAroM para kI gayI hai| Izvara ko to jainadarzana svIkAra karatA hI nhiiN| vaha nimitta ko svIkAra karake bhI kArya ke AdhyAtmika vizleSaNa para adhika jora detA hai| naiyAyika aura vaizeSika darzana ne kArya kAraNabhAva kI jo vyavasthA kI hai, vaha use mAnya nahIM hai| usakA mata hai ki paryAyakrama se badalate rahanA yaha pratyeka vastu kA svabhAva hai| isake mata se jisa kAla meM vastu kI jaisI yogyatA hotI hai, usI ke anusAra kArya hotA hai jo dravya, kSetra, kAla aura bhAva jisa kArya ke anukUla hotA hai, vaha usakA nimitta kahA jAtA hai| kArya apane upAdAna se hotA hai; kintu kAryaniSpatti ke samaya anya vastu kI anukUlatA hI nimittatA kI prayojaka hai / nimitta upakArI kahA jA sakatA hai; kartA nahIM / jainadarzana ne jagat ko akRtrima aura anAdi kyoM mAnA hai, isakA rahasya yahI hai| vaha yAvat kAryoM meM buddhimAn nimitta ko AvazyakatA svIkAra nahIM karatA ghaTAdi kAryoM kI utpatti meM yadi buddhimAn nimitta dekhA bhI jAtA hai, to isase saba kAryoM meM buddhimAn ko nimitta mAnanA ucita nahIM hai; aisA isakA mata hai| 1 jainadarzana karma ko svIkAra karake bhI yAvat kAryoM ke prati use nimitta kAraNa nahIM maantaa| vaha jIva kI vividha avasthAe~, zarIra, indriya, vacana, mana aura zvAsocchvAsa ina kAryoM ke prati hI karma ko nimitta kAraNa mAnatA hai| isa darzana meM karmavAda kI jo vyavasthA kI gayI hai, usake anusAra anya kArya apane-apane kAraNoM se hote haiM; karma unakA kAraNa nahIM hai| udAharaNArtha- putra kA prApta honA, usakA mara jAnA, rojagAra meM naphA-nukasAna kA honA, dUsare ke dvArA apamAna yA sammAna kA kiyA jAnA, akasmAt makAna kA gira par3anA, phasala kA naSTa ho jAnA, durghaTanA dvArA eka yA aneka vyaktiyoM kI mRtyu kA honA, Rtu kA anukUla yA pratikUla honA, akAla yA sukAla kA par3anA, rAstA calate-calate apaghAta kA ho jAnA, manuSya Adi para bijalI Adi girakara usakA mara jAnA, zarIra meM rogAdika kA honA tathA vividha prakAra ke iSTAniSTa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha saMyogoM va viyogoM kA honA Adi jitane kArya haiM, unakA karma kAraNa nahIM hai| bhrama se inheM karmoM kA kArya mAnA jAtA hai| putra kI prApti hone para manuSya bhramavaza use apane zubha karma kA kArya samajhatA hai aura usake mara jAne para bhramavaza use apane azubha karma kA kArya samajhatA hai| para kyA pitA ke pApa karma ke udaya se putra kI mRtyu yA pitA ke puNyodaya se putra kI utpatti sambhava hai| kabhI nhiiN| saca bAta to yaha hai ki ye iSTa saMyoga aura iSTa viyoga Adi jitane kArya haiM, ve puNya aura pApa karma ke kArya nahIM haiN| nimitta anya bAta hai aura kArya anya bAta hai| karmodaya ke nimitta ko karma kA kArya kahanA ucita nahIM hai| yahA~ prasaMga se hama usa mata kI AlocanA kareMge, jisake anusAra bAhya iSTAniSTa ke saMyoga-viyoga meM karma kI upAdeyatA svIkAra kI jAtI hai| prazna yaha hai ki eka sampanna ghara meM utpanna hotA hai aura dUsarA daridra ghara meN| eka alpAyu hotA hai aura dUsarA dIrghAyu / eka ko jIvana meM nAnA prakAra ke pUjA-satkAra kI prApti hotI hai aura dUsarA dara-dara kA bhikhArI banA phiratA hai| eka svarga jAkara devasukha kA upabhoga karatA hai aura dUsarA naraka kA kIr3A hokara ananta yAtanAe~ sahana karatA hai| yadi iSTasaMyoga aura iSTaviyoga Adi puNya aura pApa karma kA phala nahIM hai, to yaha saba kyoM hotA hai? yaha to hama dekhate haiM ki loka meM eka aizvaryazAlI hotA hai aura dUsarA daridra / tathA hama Agama se yaha bhI jAnate haiM ki devaloka meM bhogopabhoga kI vipula sAmagrI upalabdha hotI hai aura naraka meM na kevala usakA sarvathA abhAva hI dikhAI detA hai, pratyuta vahA~ bahutAyata se duHkha ke sAdhana hI dekhe jAte haiM, para aisA kyoM hotA hai-isakA vicAra hameM tAttvika dRSTi se karanA caahie| Agama meM vyavasthA do prakAra kI batalAyI hai-eka zAzvatika vyavasthA aura dUsarI prayatnasAdhya vyvsthaa| devaloka, naraka aura bhogabhUmi meM zAzvatika vyavasthA hotI hai| vahA~ anAdi kAla pahale jo vyavasthA thI. vahI Aja bhI hai| jahA~ jitane vimAna, naraka yA kalpavRkSa Adi haiM, ve sadA utane hI bane rheNge| unakA jo zRMgAra hai, vaha bhI usI prakAra banA rhegaa| usameM tilamAtra bhI antara nahIM ho sktaa| isalie apane pUrvabaddha Ayukarma ke anusAra jo jahA~ utpanna hotA hai, use vahA~ kI sukha-duHkha meM nimitta par3anevAlI sAmagrI anAyAsa milatI hai aura jIvana ke antima kSaNataka usakA saMyoga banA rahatA hai| puNyAtizaya na to isameM vRddhi hI kara sakatA hai aura na hInapuNya usameM nyUnatA hI lA sakatA hai| hama yaha to kaha nahIM sakate ki ina sthAnoM meM karmoM kA vipAka eka samAna hotA hai; kyoMki eka to Agama meM isa prakAra kA koI ullekha nahIM milatA aura manuSya kI yukti va viveka bhI ise svIkAra nahIM krtaa| Agama meM to yahA~ taka nirdeza kiyA hai ki jisa prakAra devoM ke sAtA kA udaya hotA hai, usI prakAra asAtA kA bhI udaya hotA hai| nArakiyoM ke sambandha meM bhI yahI bAta kahI gayI hai| Agama kA yaha kathana tabhI yuktiyukta ThaharatA hai, jaba hama yaha mAna lete haiM ki ina sthAnoM meM bhI karma ke vipAka meM nyUnAdhikatA va yathAsambhava phera-badala dekhA jAtA hai| thor3I dera ko hama isa sAmagrI ko puNya aura pApa kA phala mAna bhI leM, taba bhI hamAre sAmane yaha to prazna rahatA hI hai ki yadi devaloka kI sAmagrI puNya se milatI hai, to Upara-Upara ke devoM ke puNyAtizaya kI vizeSatA hone se uttarottara vipula sAmagrI kI upalabdhi honI caahie| kintu aisA nahIM hotaa| 'tattvArthasUtra' meM likhA hai ki Upara-Upara ke deva gati, zarIra, parigraha aura abhimAna se hIna-hIna hote haiN| 'tattvArthasUtra' ke isa kathana kI sArthakatA tabhI bana sakatI hai, jaba hama bAhya sAmagrI kI prApti puNya kA phala nahIM mAnate haiN| isa para yaha prazna kiyA jA sakatA hai ki to phira isakI prApti kA kAraNa kyA hai? prazna spaSTa hai aura usakA uttara bhI spaSTa hai ki bAhya sAmagrI kI prApti kA mUla kAraNa puNya na hokara prANI kI kaSAya hai| eka kaSAya hI aisA padArtha hai jisake nimitta se yaha prANI bAhya parigraha ko svIkAra karatA hai, usakA arjana karatA hai, saMcaya karatA hai aura saMcita dravya kA saMrakSaNa karatA hai| Agama meM batalAyA hai ki amuka lezyAvAlA jIva marakara amuka svarga yA naraka meM marakara utpanna hotA hai aura yaha bhI batalAyA hai ki jo jIva jisa prakAra ke sthAna ko prApta karatA hai, usake maraNa ke pUrva niyama se usa prakAra kI lezyA ho jAtI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 37 hai| aura yathAsambhava jIvana bhara vaha banI rahatI hai| yaha lezyA kyA hai? kaSAya hI to hai| isameM yoga ko puTa dekara usakI lezyA saMjJA rakha dI hai| puNya aura pApa kI jinAgama meM lokottara vyAkhyA kI gayI hai| puNyakarma kA upadeza kyA isalie diyA jAtA hai ki vaha isa jIvana meM heya jAnakara jisa bAhya aura antaraMga parigraha kA tyAga karatA hai, agale janma meM usake phalasvarUpa use vaha punaH prApta kara ananta saMsAra kA pAtra bne| puNyakarma kI isase bar3I aura viDambanA kyA ho sakatI hai? heya jAnakara jina padArthoM kA isa jIvana meM tyAga kiyA jAtA hai. usake phalasvarUpa vaha saMsAra-bandhanoM ko aMzataH DhIlA karatA hai aura yadi yaha vAsanA cirakAla taka banI rahatI hai, to punaH vaha usI mArga para dRr3ha sApUrvaka calane lagatA hai; jisake phalasvarUpa aisA kSaNa upasthita hotA hai, jaba vaha samagrarUpa se bhavabandhana ko kATane meM samartha hotA hai| yaha puNyakarma kI lokottara vyavasthA hai aura isalie hama dRr3hatApUrvaka kaha sakate haiM ki bAhya sAmagrI kI prApti puNyakarma kA phala trikAla meM nahIM hai| __aba hama isa loka kI ora mur3ate haiN| isa loka meM hama aneka prakAra kI vyavasthAe~ dekhate haiN| ye saba vyavasthAe~ kisane kI? purAkRta karma yadi inakA kAraNa hai, taba to hameM unake sambandha meM bolane kA adhikAra hI nahIM rhtaa| aura yadi inake nirmANa meM manuSya kA hAtha mAnA jAtA hai, to hameM ina saba vyavasthAoM ke prati manuSya kI kaSAya ko hI uttaradAyI mAnanA cAhie, na ki karma ko| karma vyaki purAkRta kAryoM kA lekhA hai aura vyavasthAe~ samAjaracanA kA aMga haiN| isalie loka meM eka kA daridra honA aura dUsare kA rAjA bananA; yaha karma kA kArya nahIM hokara samAjaracanA kA phala hai| dekho, yahA~ sarvaprathama bhogabhUmi thii| usa samaya prakRti se prApta sAdhanoM se prANiyoM kI AvazyakatAoM kI pUrti hotI thii| dhIre-dhIre isa sthiti meM parivartana hotA hai| sAdhanoM kI viralatA ke sAtha manuSyoM kI AvazyakatAe~ bar3hane lagatI haiN| saba manuSya eka prakAra ke sAdhanoM ke AdhAra se AjIvikA nahIM kara sakate; yaha dekha vividha prakAra ke kalA-kauzala aura udyogoM kA nirmANa hotA hai| pRthivI kA peTa cIrakara sAdhana upalabdha karane kI kalA avagata kI jAtI hai| purAnI vyavasthAoM kA sthAna nayI vyavasthAe~ letI haiN| taba bhI manuSyoM ke abhAva kI pUrti nahIM hotI, isalie manuSya alaga-alaga samudAyoM meM vibhakta hokara pRthivI mAtA kA baTavArA karate haiN| sabake alaga-alaga niyama banate haiN| catura cAlAka manuSya Age Ate haiN| ve sAdhanoM para ekAdhikAra sthApita karate haiM aura dUsare prakAra ke manuSya pIche raha jAte haiN| isase mAnava samudAya meM becainI bar3hatI hai| vaha mila kara vyavasthA ko ulaTane kA prayatna karatA hai| isa samaya hama vizva meM jo aneka vAda aura vyavasthAe~ dekha rahe haiM; yaha unakA saMkSipta lekhA hai| isake bAda bhI yadi hama eka kA garIba honA aura dUsare kA zrImAn honA Adi kA kAraNa karma ko mAnate haiM, to kahanA hogA ki yaha vaha karmavAda nahIM hai, jisakA upadeza tIrthaMkaroM ne vizva ko diyA thaa| sAdhAraNataH prAcIna sAhitya meM hameM do taraha ke matoM kA ullekha milatA hai jinameM bAhyasAmagrI kI prApti ke kAraNoM kA nirdeza kiyA gayA hai| Age ina donoM ke AdhAra se vicAra kara lenA iSTa hai (1) SaTakhaNDAgama cUlikA anuyogadvAra meM prakRtiyoM kA nAma nirdeza karate hue sUtra 18 kI TIkA meM vIrasena svAmI ne inakA vistRta vivecana kiyA hai| vahA~ sarvaprathama ve sAtAvedanIya aura AsAtAvedanIya ke usI svarUpa kA nirdeza karate haiM jo sarvatra prasiddha hai aura jo unake jIvavipAkI prakRti hone ke anurUpa hai| kintu zaMkA-samAdhAna ke prasaMga se ve sAtAvedanIya ko jIvavipAkI ke samAna pudgalavipAkI bhI mAna lete haiN| yadyapi yaha unakA vyaktigata mata kahA jA sakatA hai, para isase isa kathana kA samarthana hai ki sAtAvedanIya ko pudgalavipAkI mAne binA use bAhya sAmagrI kI prApti meM kAraNa nahIM mAnA jA sktaa| (2) 'tattvArthasUtra' adhyAya 2 kI 'sarvArthasiddhi' aura 'rAjavArtika' TIkA meM arihantoM ko prApta honevAlI siMhAsana Adi vibhUti ke kAraNoM kA nirdeza karate hue lAbhAntarAya Adi karmoM ke kSaya ko usakA kAraNa batalAyA hai| kintu siddhoM meM atiprasaMga doSa dene para isake sAtha zarIra nAmakarma Adi kI apekSA aura lagA dI hai| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha ye do mata haiM jina meM bAhya sAmagrI kI prApti ke kAraNoM kA spaSTa nirdeza kiyA hai| adhikatara vidvAn inhIM donoM matoM kA Azraya lete haiN| koI vedanIya ko bAhya sAmagrI kI prApti kA nimitta kahate haiM aura koI lAbhAntarAya Adi ke kSaya va kSayopazama ko / sAdhAraNataH yaha dhAraNA ho jAne se ki saMsArI prANI ko jo bhI saMyoga-viyoga hotA hai, vaha purAkRta karma ke vipAka ke binA nahIM ho sktaa| vidvAn pratyeka prazna kA uttara karmavAda se dene kA prayatna karate haiN| hama pahale naiyAyika sammata karmavAda kA nirdeza kara Aye haiN| vahA~ yaha bhI batalA Aye haiM ki yaha darzana kAryamAtra ke hone meM karma ko kAraNa mAnatA hai| adhikatara anya lekhakoM ne isa mata se prabhAvita hokara hI bhrAnti kI hai| 38 / hama relagAr3I se saphara karate haiN| hameM vahA~ aneka prakAra ke manuSyoM kA samAgama hotA hai| koI ha~satA huA milatA hai, to koI rotA huaa| inase hameM sukha bhI hotA hai aura dukha bhI to kyA ye hamAre zubhAzubha karmoM ke kAraNa relagAr3I meM saphara karane Aye haiM? kabhI nhiiN| jaise hama apane kAma se saphara kara rahe haiM, vaise ve bhI apane-apane kAma se saphara kara rahe haiM / unake saMyoga-viyoga meM na hamArA karma kAraNa hai aura na unakA hI karma kAraNa hai| 1 hamAre makAna kA mukha pUrva aura pazcima donoM dizAoM kI ora hai usase pratidina sUrya razmiyA~ ghara ko Alokita karatI rahatI haiN| jAr3e ke dinoM meM vaha prakAza hameM sukhada pratIta hotA hai aura garamI ke dinoM meM duHkhakara pratIta hotA hai, to kyA yaha prakAza hamAre zubhAzubha karmoM ke kAraNa hamAre makAna meM sthAna pAtA hai? kabhI nahIM / makAna kA mukha pUrva aura pazcima donoM dizAoM kI ora hai, isalie sUrya- razmiyoM ko makAna meM praveza karane meM bAdhA upasthita nahIM hotii| hamArI 'dukAna bambaI meM hai| hamane apanI samajha se eka acche AdamI ko usakA mukhyAdhikArI niyukta kiyA hai| vaha vahA~ kA saba kAma samhAlatA hai| kabhI dukAna meM lAbha hotA hai aura kabhI haani| to kyA hamAre zubhAzubha karmoM ke kAraNa vahA~ hAni-lAbha hotA hai? yadi hAni kA kAraNa hamArA karma hai, to hama munIma ko kyoM doSa dete haiM aura lAbha ke prati bhI hamArA karma dAyI hai, to hama munIma kI pITha kyoM Thokate haiM? pUrvokta vyavasthA ke anusAra munIma to eka prakAra kA yantra hai jo hamAre karma se prerita hokara kAma karatA hai / usakA usameM guNa-doSa hI kyA hai? hamArI patnI ne manapasanda eka sAr3I kharIdI hai| vaha use bar3e jatana se peTI meM samhAlakara rakhatI hai| peTI kI bagala meM eka sUrAkha hai, jisakA use jJAna nahIM hai| usakI samajha se sAr3I surakSita rakhI huI hai, kintu pratidina eka ghuhiyA sUrAkha se bhItara jAkara use kutaratI rahatI hai| jaba taka use hAni kA jJAna nahIM hotA vaha prasanna rahatI hai, kintu isakA jJAna hone para vaha vikalatA kA anubhava karane lagatI hai| yadi vaha hAni usake karmAnusAra hotI hai, to jaba se yaha hAni hotI hai tabhI se vaha vikalatA kA anubhava kyoM nahIM karatI? spaSTa hai ki ye yA isI jAti ke loka meM aura jitane saMyoga-viyoga haiM, unameM karma kA raMcamAtra bhI hAtha nahIM hai / sAtAvedanIya aura asAtAvedanIya karmoM kI vyApti sukha aura duHkha ke sAtha kI jA sakatI hai, bAhya sAdhanoM ke sadbhAva aura asadbhAva ke sAtha nhiiN| yahI kAraNa hai ki zrAvaka ke alpa parigrahI aura sAdhu ke aparigrahI hone para bhI ve uttarottara puNyAtmA arthAt puNya karma ke upabhoktA hote haiM, kyoMki ve bahuparigrahI vyakti kI apekSA uttarottara parama sukha kA anubhava karate haiN| isI prakAra jaba hama lAbhAntarAya Adi karmoM ke kSaya yA kSayopazamajanya kAryoM kI mImAMsA karate haiM, to hameM balAt mAnanA par3atA hai ki ina karmoM kA kSaya va kSayopazama bhI bAhya sAmagrI ke saMyoga-viyoga kA kAraNa nahIM ho sktaa| kAraNa ki AtmA kI jo dAna, lAbha, bhoga, upabhoga aura vIrya kI pA~ca anujIvI zaktiyA~ mAnI gayI haiM; antarAya karma unakA hI AvaraNa karatA hai, ataeva antarAya karma ke kSaya va kSayopazamase ye anujIvI zaktiyA~ AvirbhUta hotI haiM / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmamImAMsA 36 isa prakAra yaha jJAta ho jAne para ki bAhya sAdhanoM kI upalabdhi na to sAtA aura asAtAvedanIya ke nimitta se hotI hai aura na lAbhAntarAya karma ke kSaya yA kSayopazamase hI hotI hai, taba hameM unakI upalabdhi ke kAraNoM para avazya hI vicAra karanA hogaa| loka meM bAhya sAdhanoM kI prApti ke aneka mArga dikhAI dete haiN| udAharaNArtha-udyoga karanA, vyavasAya karanA, majadUrI karanA, vyApAra ke sAdhana juTAnA, rAjyAdhikAriyoM kI yA sAdhana-sampanna vyaktiyoM kI cATukArI karanA, unase mitratA bar3hAnA, arjita dhana kI rakSA karanA, use vyAja para lagAnA, prApta dhana ko vividha vyavasAyoM meM lagAnA, khetI karanA, jhA~sA dekara ThagI karanA, jeba kATanA, corI karanA, juA khelanA, bhIkha mA~ganA, dharmAdAya ko saMcita kara pacA jAnA, Adi bAhya sAdhanoM kI prApti ke sAdhana haiN| ina va anya kAraNoM se bAhya sAdhanoM kI upalabdhi hotI hai; karmoM se nhiiN| zaMkA-ina saba upAyoM ke yA inameM se kisI eka upAya ke karane para hAni dekhI jAtI hai so isakA kyA kAraNa hai? samAdhAna-prayatna kI kamI, yA bAhya paristhiti yA donoN| zaMkA-kadAcita vyavasAya Adi ke nahIM karane para bhI dhana kI prApti dekhI jAtI hai so isakA kyA kAraNa hai? samAdhAna-yahA~ yaha dekhanA hai ki vaha prApti kaise huI hai? kyA kisI ke dene se huI hai yA kahIM par3A huA milane se huI hai? yadi kisI ke dene se huI hai to isameM jise milA hai, usake vidyA Adi guNa kAraNa haiM yA denevAlI kI svArthasiddhi aura prema Adi kAraNa haiN| yadi kahI par3A huA hone se usakI prApti huI hai, to isa mArga se prApta huA dhana puNyakarma kA phala kaise kahA jA sakatA hai? yaha to corI hai| ataH corI kA bhAva hI isa prakAra se dhana kI prApti meM kAraNa hai; sAtA kA udaya nhiiN| zaMkA-do AdamI eka sAtha eka-sA vyavasAya karate haiM, phira kyA kAraNa hai ki eka ko lAbha hotA hai aura dUsare ko hAni? samAdhAna vyApAra karane meM apanI-apanI yogyatA aura unakI alaga-alaga paristhiti Adi isakA kAraNa hai; pApa-puNya nhiiN| saMyukta vyApAra meM eka ko hAni aura dUsare ko lAbha ho, to kadAcita hAni-lAbha pApa-puNya kA phala mAnA bhI jaay| para aisA hotA nahIM, ataH hAni-lAbha ko pApa-puNya kA phala mAnanA ucita nahIM hai| zaMkA-yadi bAhya sAdhanoM kA lAbhAlAbha puNya-pApa kA phala nahIM hai, to phira eka garIba aura dUsarA zrImAn kyoM hotA hai? samAdhAna-eka kA zrImAn aura dUsare kA garIba honA yaha sAmAjika vyavasthA kA phala hai; puNya-pApa kA nhiiN| jina dezoM meM pU~jIvAdI vyavasthA hai aura vyakti kI saMgraha karane kI koI sImA nahIM hai, vahA~ apanI-apanI yogyatA va sAdhanoM ke anusAra manuSya usakA saMcaya karate haiN| garIba-amIra varga kI sRSTi isI vyavasthA kA phala hai| garIba aura amIra ina bhedoM ko pApa-puNya kA phala mAnanA kisI bhI avasthA meM ucita nahIM hai| rUsa ne bahuta kucha hada taka isa vyavasthA kA anta kara diyA hai, isalie vahA~ isa prakAra kA bheda bahuta hI kama dikhAI detA hai, phira bhI puNya-pApa to vahA~ bhI haiN| sacamuca meM puNya-pApa to vaha hai jo ina bAhya vyavasthAoM se pare hai aura vaha AdhyAtmika hai| jaina karmazAstra aise hI puNya kA nirdeza karatA hai| zaMkA-yadi bAhya sAdhanoM kA lAbhAlAbha puNya-pApa kA phala nahIM hai, to siddha jIvoM ko usakI prApti kyoM nahIM hotI? samAdhAna-bAhya sAdhanoM kA sadbhAva jahA~ hai aura jo kaSAya yukta haiM, unhIM ke unakI prApti sambhava hai| sAdhAraNataH unakI prApti jar3a aura cetana donoM ko hotI hai; kyoMki tijorI meM bhI dhana rakhA rahatA hai, isalie use bhI dhana kI prApti kahI jA sakatI hai| kintu jar3a ke rAgAdi bhAva nahIM hotA aura cetana ke hotA hai, isalie vaha mamakAra aura ahaMkAra bhAva karatA hai| Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 mahAbandha zaMkA-yadi bAhya sAdhanoM kA lAbhAlAbha puNya-pApa kA phala nahIM hai, to na sahI; para sarogatA aura nIrogatA yaha to pApa-puNya kA phala mAnanA hI par3atA hai? samAdhAna-sarogatA aura nIrogatA do prakAra kI hotI hai-AnuvaMzika aura prytnsaadhy| donoM avasthAoM meM ise pApa-puNya kA phala nahIM mAnA jA sktaa| jisa prakAra bAhya sAdhanoM kI prApti apane-apane kAraNoM se hotI hai, usI prakAra sarogatA aura nIrogatA bhI apane-apane kAraNoM se hotI hai| ise pApa-puNya kA phala mAnanA kisI bhI avasthA meM ucita nahIM hai| zaMkA-sarogatA aura nIrogatA ke kyA kAraNa haiM? samAdhAna-asvAsthyakara AhAra, vihAra va saMgati karanA Adi sarogatA ke kAraNa haiM aura svAsthyavardhaka AhAra, vihAra va saMgati karanA nIrogatA ke kAraNa haiN| isa prakAra karma kI kAryamaryAdA kA vicAra karane para yaha suspaSTa pratIta hotA hai ki karma bAhya sampatti ke saMyoga-viyoga kA kAraNa nahIM hai| kintu jisa karma kA jo nAma hai, usI ke anusAra vaha kAma karatA hai| sampatti kA saMyoga aura viyoga hotA avazya hai; kintu kahIM vaha anAyAsa hotA hai aura kahIM kaSAyapUrvaka hotA hai| isalie sampatti ke saMyoga kA mukhya kAraNa kaSAya hai aura viyoga kA kAraNa kahIM kaSAya hai aura kahIM kaSAya kA tyAga hai| jo rAgAdi meM vazIbhUta hokara usakA tyAga karate haiM, unake viyoga kA kAraNa rAgAdi pariNAma haiM aura jo rAga-dveSa kI hAni hone se usakA tyAga karate haiM, unake usake viyoga kA kAraNa rAga-dveSa kI hAni hai| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya 'mahAbandha' ke cAra bhAgoM meM se prakRtibandha kA prakAzana kaI varSa pahale ho cukA hai| yaha sthitibandha hai| isake mukhya adhikAra do haiM-mUlaprakRtisthitibandha aura uttaraprakRtisthitibandha / mUlaprakRtisthitibandha ke mukhya adhikAra cAra haiM-sthitibandha sthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA, AbAdhAkANDaka-prarUpaNA aura alpbhutv| kula saMsArI jIvarAzi caudaha jIvasamAsoM meM vibhakta hai| inameM se eka-eka jIvasamAsa meM alaga-alaga kitane sthiti-vikalpa hote haiM; sthitibandha ke kAraNabhUta saMklezasthAna aura vizuddhisthAna kitane haiM aura sabase jaghanya sthitibandha se lekara uttarottara kisake kitanA adhika sthitibandha hotA hai; ina tIna kA uttara alpabahutva kI prakriyA dvArA sthitibandhasthAnaprarUpaNA nAmaka pahale anuyogadvAra meM diyA gayA hai| niSeka-prarUpaNA kA vicAra do anuyogoM ke dvArA kiyA gayA hai-anantaropanidhA aura prmpropnidhaa| anantaropanidhA ke dvArA yaha batalAyA gayA hai ki Ayakarma ke sivAya zeSa sAta karmoM kA jitanA sthitibandha hotA hai, usameM se AbAdhA ke kAla ko kama karake jo sthiti zeSa rahatI hai usake prathama samaya meM sabase adhika karma-paramANu nikSipta hote haiM aura isake Age dvitIyAdi samayoM meM krama se uttarottara eka-eka cayahIna karmaparamANuoM kA nikSepa hotA hai| isa prakAra vivakSita samaya meM jisa karma ke jitane karma-paramANuoM kA bandha hotA hai, unakA ukta prakAra se vibhAga ho jAtA hai| para Ayu karma kI abAdhA sthitibandha meM sammilita nahIM hai, isalie isako prApta karmadravya kA vibhAga Ayukarma ke sthitibandha ke saba samayoM meM hotA hai| kisa karma kI kitanI AbAdhA hotI hai, isa bAta kA bhI yahA~ saketa kiyA hai| yahA~ jo kucha batalAyA hai, usakA bhAva yaha hai ki eka kor3Akor3I sAgara pramANa sthiti kI sau varSa pramANa abAdhA hotI hai| isa hisAba se jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya karma kA utkRSTa sthitibandha tIsa kor3Akor3I sAgara hone se inakI utkRSTa abAdhA tIna hajAra varSa prApta hotI hai; mohanIya kA utkRSTa sthitibandha sattara kor3Akor3I sAgara hone se isakI utkRSTa abAdhA sAta hajAra varSa prApta hotI hai aura nAma va gotra karma kA utkRSTa sthitibandha bIsa kor3Akor3I sAgara hone se inakI utkRSTa abAdhA do hajAra varSa prApta hotI hai| yaha saMjJI paMcendriya paryApta mithyAdRSTi jIva ke utkRSTa sthitibandha hone para jo abAdhA prApta hotI hai usakI apekSA jAnanA caahie| zeSa teraha jIvasamAsoM meM sAta karmoM meM se jisake jisa karma kA jitanA utkRSTa sthitibandha hotA hai, use dhyAna meM rakhakara abAdhA jAnanI caahie| vaha kitanI hotI hai, isakA nirdeza karate hue vaha antarmuhUrta pramANa batalAI hai| kAraNa ki antaHkor3Akor3I ke bhItara jitanA bhI sthitibandha hotA hai, usa sabakI AbAdhA antarmuhUrta hotI hai aisA niyama hai| mAtra Ayukarma kI AbAdhA kA vicAra dUsare prakAra se kiyA gayA hai| yahA~ mUla prakRti sthibibandha kA prakaraNa hone se saMjJI paMcendriya paryApta jIva ke Ayukarma kA utkRSTa sthitibandha tetIsa sAgara kahakara usakI abAdhA eka pUrvakoTi kA tribhAga pramANa kahA gayA hai| yaha to suvidita hai ki Ayukarma kA tetIsa sAgara pramANa utkRSTa sthitibandha manuSya aura tiryaMca ke hI hotA hai| kintu yahA~ AbAdhA eka pUrvakoTi kA tribhAga kahane kA kAraNa kyA hai, yaha vicAraNIya hai| jIvaTThANa ke cUlikA anuyogadvAra kI chaThI aura sAtavIM cUlikA meM krama se utkRSTa sthitibandha aura jaghanya sthitibandha kA nirdeza kiyA hai| vahA~ chaThI cUlikA ke sUtra kramAMka 23 'puvakoDitibhAgo AbAdhA' vyAkhyA karate hue vIrasena svAmI likhate haiM 'puvvakoDitibhAgamAdi kAUNa jAva AsaMkhepaddhA ti| jadi ede AbAdhAviyappA Auassa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 mahAbandha savvaNiseyaTTidIsu hoMti to puvvakoDitibhAgo ceva uksassaNiseyaTThidIe kimaTuM uccade? Na; ukkassAbAdhAe viNA ukkassaNiseyaTThidIe ceva ukkssaabaadhaauttaado|' ___ Azaya yaha hai ki yahA~ para sUtra meM narakAyu aura devAyu kI utkRSTa AbAdhA pUrvakoTi kA tribhAga pramANa kahI hai| usase pUrvakoTi ke tribhAga se lekara AsaMkSepAddhA kAla taka jitane abAdhA ke vikalpa hote haiM, una sabakA grahaNa hotA hai| isa para prazna yaha hotA hai ki yadi AbAdhA ke ye saba vikalpa Ayukarma kI saba niSeka sthitiyoM meM hote haiM, to utkRSTa niSeka sthiti kI utkRSTa AbAdhA pUrvakoTi kA tribhAga pramANa hI kisalie kahate haiM? isakA samAdhAna karate hue vIrasena svAmI likhate haiM ki utkRSTa AbAdhA kA kathana kiye binA utkRSTa niSeka sthitimAtra se utkRSTa karmasthiti nahIM prApta hotI hai| yaha bAta batalAne ke lie yahA~ utkRSTa AbAdhA kahI hai| vIrasena svAmI ke isa kathana kA yaha abhiprAya hai ki yadyapi utkRSTa Ayu kA bandha kevala utkRSTa tribhAga meM hI nahIM hotA; vaha utkRSTa tribhAga se lekara AsaMkSepAddhA kAla ke bhItara Aye bandha ke yogya kAla meM kabhI bhI ho sakatA hai, para yahA~ utkRSTa karmasthiti dikhalAne ke lie kevala utkRSTa AbAdhA kahI hai| sthiti do prakAra kI hotI hai-karmasthiti aura nisseksthiti| Ayu karma kI utkRSTa niSekasthiti tetIsa sAgara pramANa hai aura karmasthiti pUrvakoTi kA tribhAga adhika tetIsa sAgara pramANa hai| yahA~ isI karmasthiti kA jJAna karAne ke lie utkRSTa AbAdhA kahI hai, yaha ukta kathana kA tAtparya hai| zvetAmbara 'karmaprakRti' meM cAroM AyuoM ke utkRSTa sthitibandha kA nirdeza karate samaya usakA isa prakAra nirdeza kiyA hai 'tettIsudahI suranArayAu sesAu pallatigaM // ' (karmaprakRti bandhanakaraNa, gAthA 73) arthAt devAyu aura narakAyu kA utkRSTa sthitibandha tetIsa sAgara pramANa hotA hai| kintu isakI TIkA meM 'pUrvakoTitribhAgAbhyadhikAnIti zeSaH' yaha vAkya AyA hai| so isa kathana se bhI vIrasena svAmI ke kathana kI hI puSTi hotI hai| arthAt Ayukarma kI utkRSTa niSeka sthiti tetIsa sAgara pramANa hotI hai| aura utkRSTa karma sthiti pUrvakoTi kA tribhAga adhika tetIsa sAgara pramANa hotI hai| yadyapi 'mahAbandha' meM Age bhujagAra bandha kA nirUpaNa karate samaya Ayukarma kA utkRSTa sthitibandha utkRSTa tribhAga ke prathama samaya meM kahakara Age alpatara bandha kA hI nirdeza kiyA hai| aba yadi vahA~ niSeka sthiti kA grahaNa karate haiM to pUrvokta kathana ke sAtha bAdhA AtI hai, isalie vIrasena svAmI ke abhiprAya ko dhyAna meM rakhakara vahA~ karmasthiti kA hI grahaNa karanA cAhie aura isa prakAra 'mahAbandha' ke pUre kathana kI sArthakatA bhI ho jAtI hai tathA yaha bhI jJAta ho jAtA hai ki Ayukarma kA utkRSTa niSekasthitibandha kevala utkRSTa vibhAga meM hI nahIM hokara Ayubandha ke yogya kisI kAla meM bhI ho sakatA hai| aba prazna yaha raha jAtA hai ki yadi mUla meM Ayukarma kA utkRSTa sthitibandha AbAdhA sahita likhA gayA hai, to kevala tetIsa sAgara pramANa na kahakara pUrvakoTi kA tribhAga adhika tetIsa sAgara pramANa kahanA cAhie thaa| kinta mala meM aisA na kahakara kevala teMtIsa sAgara pramANa hI kahA hai, isameM AbAdhA kAla ko sammilita nahIM kiyA gayA hai so isakA kyA kAraNa hai? vIrasena svAmI ke sAmane bhI yaha prazna thaa| unhoMne jIvasthAna-cUlikA meM isa prazna kA samAdhAna kiyA hai| ve kahate haiM ki Ayukarma ke sthitibandha meM niSeka aura AbAdhA anyonyAzrita nahIM haiM, isa bAta kA jJAna karAne ke lie niSekasthiti ke sAtha AbAdhA kA nirdeza nahIM kiyA hai| Azaya yaha hai ki jisa prakAra jJAnAvaraNa Adi karmoM kI niSekasthiti aura AbAdhA kA anyonya sambandha hai| arthAt yadi jJAnAvaraNa kA tIsa kor3A-kor3I sAgara pramANa utkRSTa sthitibandha hotA hai, to usakI AbAdhA tIna hajAra varSa pramANa hI hogI aura eka AbAdhAkANDaka nyUna utkRSTa sthitibandha hotA hai, to eka samaya kama tIna hajAra varSa pramANa Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya 43 utkRSTa AbAdhA hogI, isa prakAra jaise yahA~ niSekasthiti aura AbAdhA kA paraspara sambandha hai aura isalie ina donoM kA saMyukta nirdeza kiyA jAtA hai, usa prakAra Ayukarma kI niSekasthiti ke sAtha AbAdhA kA koI sambandha nahIM hai / kintu kitanI hI AbAdhA ke rahane para kitanA hI niSekasthitibandha ho sakatA hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ Ayukarma ke prakaraNa meM niSekasthiti aura AbAdhA kA saMyukta vivecana nahIM kiyA gayA hai| 1 yahA~ prakaraNa prApta hone se eka bAta kA aura nirdeza kara denA Avazyaka pratIta hotA hai / jIvasthAna - cUlikA meM isI Ayu ke prakaraNa meM AbAdhA kA nirdeza karane ke anantara sarvatra 'AbAdhA' yaha svatantra sUtra AtA hai| isa prasaMga se vIrasena svAmI ne jo kucha kahA hai, usakA bhAva yaha hai ki jisa prakAra jJAnAvaraNAdi ke samayabaddhoM meM bandhAvali ke bAda apakarSaNa aura paraprakRti saMkramaNa rUpa se bAdhA dikhAI detI hai, usa prakAra Ayukarma ke niSekoM meM apakarSaNa aura paraprakRti saMkramaNa rUpa se bAdhA nahIM hotI, yaha dikhalAne ke lie dUsarI bAra 'AbAdhA' isa sUtra kI racanA kI hai| prazna yaha hai ki kyA Ayukarma meM apakarSaNa aura paraprakRti saMkramaNa Adi nahIM hote| yadi hote haiM, to yahA~ inakA niSedha kyoM kiyA gayA hai? aura isa dRSTi se bAdhA rahita kyoM kahA hai? samAdhAna yaha hai ki Ayukarma kI AbAdhA zeSa mujyamAna Ayu pramANa mAnI gayI hai| niyama yaha hai ki eka Ayu kA dUsarI Ayu meM saMkramaNa nahIM hotaa| yahA~ bhujyamAna Ayu anya hai aura baddhyamAna Ayu anya hai / mAna lo koI eka jIva manuSyAyu kA bhoga kara rahA hai aura usane punaH manuSyAyu kA hI bandha kiyA hai, to bhI ye eka Ayu nahIM ThaharatIM aura isalie baddhyamAna Ayu kA na to bhujyamAna Ayu meM apakarSaNa hotA hai aura na bhujyamAna Ayu kA baddhyamAna Ayu meM saMkramaNa hotA hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ AbAdhA ke bhItara niSekasthiti ko bAdhA rahita batalAne ke lie 'AbAdhA' isa sUtra kI svatantra racanA kI hai| kadalIghAta Adi se baddhyamAna Ayu kI AbAdhA nyUna ho jAya, yaha svatantra bAta hai; para baddhyamAna Ayu ke dvArA apakarSaNa hokara aura bhujyamAna Ayu ke dvArA saMkramaNa hokara vaha nyUna nahIM ho sakatI; yaha ukta kathana kA tAtparya hai| anantaropanidhA kA vicAra karane ke bAda paramparopanidhA kA vicAra AtA hai / yahA~ batalAyA hai ki prathama niSeka se Age palya ke asaMkhyAtaveM bhAga-pramANa sthAna jAne para prathama niSeka meM jitane karma- paramANu nikSipta hote haiM, unase ve Adhe raha jAte haiN| isI prakAra jaghanya sthiti ke prApta hone taka uttarottara palya ke asaMkhyAtaveM bhAga-pramANa sthAna jAne para ve Adhe-Adhe rahate jAte haiM / pratyeka guNA-hAni ke prati caya kA pramANa AdhA-AdhA hotA jAtA hai, isalie isa vyavasthA ke ghaTita ho jAne meM koI bAdhA nahIM aatii| mAtra karmasthiti meM se AbAdhA kAla ko nyUna karake jo sthiti zeSa rahatI hai, usameM yathAsambhava palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nAnA dviguNahAniyA~ hotI haiM, isalie yahA~ eka dviguNahAni kA pramANa lAne ke lie palyake asaMkhyAtaveM bhAga se bhAjita kiyA gayA hai| mohanIya karma kI utkRSTa sthiti sarvAdhika hai, isalie usameM sabase adhika nAnA dviguNahAniyA~ upalabdha hotI haiN| zeSa karmoM meM jinakI jitanI nyUna sthiti hai, unameM usI anupAta se ve nyUna upalabdha hotI haiM / saba karmoM kI saba jIvasamAsoM meM niSeka racanA kA yahI krama hai / 'AbAdhAkANDaka' kA vicAra karate hue batalAyA hai ki utkRSTa sthiti se palya ke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthAna jAkara ina saba sthitivikalpoM kA eka AbAdhAkANDaka karatA hai| arthAt itane sthitivikalpoM kI utkRSTa AbAdhA hotI hai| isake bAda itane hI sthitivikalpoM kI eka samaya kama AbAdhA hotI hai| isa prakAra jaghanya sthiti ke prApta hone taka AbAdhA le AnI cAhie / yahA~ jitane sthitivikalpoM kI eka AbAdhA hotI hai, usakI eka AbAdhAkANDaka saMjJA hai| ise lAne kA krama yaha hai ki utkRSTa AbAdhA kA bhAga AbAdhA nyUna utkRSTa sthiti meM dene para eka AbAdhAkANDaka kA pramANa AtA hai| saba jIvasamAsoM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mahAbandha meM AbAdhAkANDaka kA pramANa isI vidhi se prApta kara lenA caahie| mAtra Ayukarma meM yaha niyama lAgU nahIM hotA, kyoMki vahA~ sthitibandha ke anupAta se AbAdhA nahIM prApta hotii| prazna yaha hai ki jahA~ sAgaroM pramANa sthitibandha hotA hai, vahA~ to isa anupAta se AbAdhAkANDaka kI upalabdhi ho jAtI hai, para jahA~ antaHkor3Akor3I sAgara kI AbAdhA bhI anturmuhUrta kahI hai aura antarmuhUrta pramANa sthitibandha kI AbAdhA bhI antarmuhUrta kahI hai, vahA~ isa anupAta se vyavasthA kaise bana sakatI hai? yaha prazna vIrasena svAmI ke sAmane bhI thaa| unhoMne jIvasthAna-cUlikA meM isa prazna kA samAdhAna kiyA hai| ve likhate haiM ki nyUna yA jaghanya sthitibandha meM AbAdhAkANDaka kI jAti isase bhinna hotI hai, isalie vahA~ jo AbAdhAkANDaka ho usakA bhAga dekara AbAdhA le AnI caahie| saba prakAra ke sthitibandhoM meM AbAdhAkANDaka eka samAna nahIM hotA, kintu jahA~ saMkhyAta varSa pramANa sthitibandha hotA hai vahA~ antarmuhUrta pramANa AbAdhA se vivakSita sthiti ke bhAjita karane para saMkhyAta samaya mAtra AbAdhA kANDaka upalabdha hotA hai| cauthe prakaraNa kA nAma 'alpabahutva' hai| isameM saba jIvasamAsoM meM jaghanya AbAdhA, AbAdhAsthAna, AbAdhAkANDaka, utkRSTa AbAdhA, nAnApradezaguNahAnisthAnAntara, ekapradezaguNahAnisthAnAntara, jaghanya sthitibandha, sthitibandhasthAna aura utkRSTa sthitibandha ina sabake alpabahutva kA nirdeza kiyA gayA hai| alpabahutva kA vivecana karane para sthitibandha kA sAmAnya vivecana pUrA hotA hai| Age pUrva ke vivecana ko arthapada mAnakara nimna adhikAroM dvArA mUlaprakRti-sthitibandha ke vicAra karane kI sUcanA kI gayI hai| ve adhikAra ye haiM-addhAccheda, sarvabandha, utkRSTabandha anutkRSTabandha, jaghanyabandha, ajaghanyabandha, sAdibandha, anAdibandha, dhruvabandha, adhruvabandha, svAmitva, bandhakAla, bandhAntara, bandhasankirSa, nAnA jIvoM kI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpbhutv| isake bAda bhujagArabandha, padanikSepa, vRddhibandha, adhyavasAna-samudAhAra aura jIvasamudAhAra ina prakaraNoM dvArA bhI mUlaprakRti sthitibandha kA vicAra kiyA gayA hai| bhujagArabandha ke 13 anuyogadvAra padanikSepa ke 3 anuyogadvAra, vRddhibandha ke 13 anuyogadvAra aura adhyavasAna-samudAhAra ke 3 anuyogadvAra haiN| jIvasamudAhAra kA alaga se koI anuyogadvAra nahIM hai| ina anuyogadvAroM ke jo nAma haiM, unhIM ke anusAra unameM sthitibandha ke Azraya se vicAra kiyA gayA hai| Age uttaraprakRti sthitibandha kA vicAra bhI isI prakriyA se kiyA gayA hai| mAtra mUlaprakRtisthitibandha meM ATha mUla prakRtiyoM ke Azraya se vicAra kiyA gayA hai aura uttaraprakRti-sthitibandha meM 120 uttaraprakRtiyoM ke Azraya se vicAra kiyA gayA hai| yadyapi uttaraprakRtiyA~ 148 haiM, para darzanamohanIya kI samyaktva aura samyagmithyAtva ye do abandha-prakRtiyA~ haiM aura pA~ca bandhanoM va pA~ca saMghAtoM kA pA~ca zarIroM meM antarbhAva ho jAtA hai tathA spAdika ke avAntara bIsa bhedoM ke sthAna meM sparzAdika cAra kA hI grahaNa kiyA gayA hai, isalie 8 prakRtiyA~ kama hokara yahA~ kula 120 prakRtiyA~ hI grahaNa hI gayI haiN| sthitibandha ke mukhya bheda cAra haiM, yaha hama pahale kaha Aye haiN| sthitibandha kA kAraNa kaSAya hai| kahA bhI hai-'TThidiaNubhAgA kasAyado hoNti|| sthitibandha aura anubhAgabandha kaSAya se hotA hai| Agama meM kaSAya ke vividha bhedoM kI kaSAyAdhyavasAna saMjJA kahI hai| ye kaSAyAdhyavasAna sthAna do prakAra ke hote haiM-saMklezarUpa aura vishuddhiruup| inheM hI saMklezasthAna aura vizudvisthAna kahate haiN| asAtA ke bandhayogya pariNAmoM kI saMkleza saMjJA hai aura sAtA ke bandhayogya pariNAmoM kI vizuddhi saMjJA hai| ye donoM prakAra ke pariNAma kaSAyasvarUpa hokara bhI jAti kI apekSA alaga-alaga haiN| 'tattvArthasUtra' adhyAya sAta meM sAtA aura asAtA ke bandha ke kAraNoM kA nirdeza karate hue likhA hai 'duHkhazokatApAkrandanavadhaparidevanAnyAtmaparobhayasthAnyasavedhasya // 11 // bhUtavratyanukampAdAnasarAgasaMyamAdiyogaH kSAntiH zaucamiti sadvedyasya // 12 // ' Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya 45 apane AtmA meM, anya kI AtmA meM yA donoM meM sthita duHkha, zoka, tApa, Akrandana, vadha aura paridevana ye asAtAvedanIya ke Asrava ke kAraNa haiN| tathA jIvamAtra ke prati anukampA, vratiyoM ke prati anukampA, dAna aura sarAgasaMyama kA ucita dhyAna rakhanA aura kSAnti va zauca ye sAtAvedanIya karma ke Asrava ke kAraNa yaha ullekha pariNAmoM kI jAti kA jJAna karAne ke lie bahuta hI spaSTa hai| isase saMklezarUpa pariNAmoM kI jAti kyA hai aura vizuddha pariNAmoM kI jAti kyA hai, isakA spaSTatayA bodha hotA hai| ye donoM prakAra ke pariNAma ekendriya se lekara saMjJI paMcendriya taka pratyeka jIva ke chaThe guNasthAna taka hote haiN| sAtaveM Adi guNasthAnoM meM pramAda kA abhAva ho jAne ke kAraNa mAtra vizuddha pariNAma hI hote haiN| sAdhAraNa niyama yaha hai ki tiryaMcAya. manaSyAya aura devAya ko chor3akara zeSa saba prakRtiyoM kA utkRSTa sthitibandha utkRSTa saMkleza pariNAmoM se hotA hai aura inase viparIta pariNAmoM se jaghanya sthitibandha hotA hai| isI abhiprAya ko 'gommaTasAra' karmakANDa meM ina zabdoM meM vyakta kiyA hai-- 'savvavidINamukkassao du ukksssNkilesenn| vivarIdeNa jahaNNo AugatiyavajjiyANaM tu||' isalie prazna hotA hai ki tIna AyuoM ko chor3akara zeSa saba prakRtiyoM kA bandha jaba saMkleza aura vizuddha donoM prakAra ke pariNAmoM se hotA hai, to aisI avasthA meM asAtA ke bandhayogya pariNAmoM kI saMkleza ra sAtA ke bandhayogya pariNAmoM kI vizuddhi saMjJA hai, yaha lakSaNa kaise suvicArita kahA jA sakatA hai? samAdhAna yaha hai ki saMkleza pariNAma bhI jaghanya, madhyama aura utkRSTa ke bheda se aneka prakAra ke hote haiM aura vizuddha pariNAma bhI jaghanya, madhyama aura utkRSTa ke bheda se aneka prakAra ke hote haiN| inameM se utkRSTa saMkleza pariNAma asAtAvedanIya ke utkRSTa sthitibandha ke kAraNa haiM aura jaghanya vizuddha pariNAma sAtAvedanIya ke utkRSTa sthitibandha ke kAraNa haiN| Agama meM jahA~ kahIM prazasta aura aprazasta prakRtiyoM kA vibhAga kiye binA utkRSTa saMkleza pariNAmoM se utkRSTa sthitibandha hotA hai, aisA kahA hai vahA~ yahI abhiprAya lenA caahie| isa viSaya ko aura adhika spaSTatA se samajhane ke lie yaha ullekha paryApta hai_ 'sAdassa caduTThANabaMdhagA jIvA NANAvaraNIyassa jahaNNayaM dvidi bNdhti| tiTThANabaMdhagA jIvA NANAvaraNIyassa ajahaNNANukkassayaM TThidi bNdhti| viTThANabaMdhagA jIvA sAdAvedaNIyassa ukkassayaM dvidi bNdhti| asAda0 viTThANabaMdhagA jIvA saTThANeNa NANAvaraNIyassa jahaNNaya chidi bNdhti| tiThANabaMdhagA jIvA NANAvaraNIyassa ajahaNNabhaNukkassayaM Thidi bNdhti| caduTThANabaMdhagA jIvA asAdasya ceva ukkassiyA TThidiM bNdhti|' (mahAbandha, sthiti. pR. 213) sAtA ke catuHsthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNa karma kI jaghanya sthiti kA bandha karate haiN| tristhAna bandhaka jIva jJAnAvaraNa karma kI ajaghanyAnutkRSTa sthiti kA bandha karate haiN| dvisthAnabandhaka jIva sAtAvedanIya kI hI utkRSTa sthiti kA bandha karate haiN| asAtA ke dvisthAnabandha jIva svasthAna kI apekSA jJAnAvaraNa karma kI jaghanya sthiti kA bandha karate haiN| tristhAnabandhakajIva jJAnAvaraNa karma kI ajaghanyAnutkRSTa sthiti kA bandha karate haiN| catuHsthAnabandhaka jIva asAtA vedanIya kI hI utkRSTa sthiti kA bandha karate haiN| isameM spaSTataH gur3a aura khA~Da isa dviHsthAnika anubhAga kA bandha karanevAle jIvoM ko to sAtAvedanIya kI utkRSTa sthiti kA bandhaka kahA hai aura nimba, kAMjIra, viSa aura halAhala isa catuHsthAnika anubhAga kA bandha karanevAle jIvoM ko asAtA vedanIya kI utkRSTa sthiti kA bandhaka kahA hai| isase spaSTa hai ki sAmAnyataH utkRSTa, saMkliSTa pada se ina donoM sthAnoM kA grahaNa hotA hai| isI viSaya ko zvetAmbara 'paMcasaMgaha' meM ina zabdoM meM vyakta kiyA hai Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 6 mahAbandha dhuvapagaIbaMdhaMtA cauThANAI subhANa iyarANaM / do ThAgAi tivihaM saTThANajahaNNagAIsu // 106 // (bandhanakaraNa ) Azaya yaha hai ki jJAnAvaraNa Adi 47 prakRtiyoM kA bandha karanevAle jIva sAtAvedanIya, devagati, manuSyagati, paMcendriya jAti, vaikriyika zarIra, AhAraka zarIra, audArika zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhanArAcasaMhanana, tInoM AMgopAMga, manuSyagatyAnupUrvI, devagatyAnupUrvI, paghAta, ucchvAsa, Atapa, udyota, prazasta vihAyogati, trasAdi dasa, tIrthaMkara, tiryaMcAyu, devAyu aura ucca gotra, ina parAvartamAna cauMtIsa zubha prakRtiyoM ke catuHsthAnika, tristhAnika aura dvisthAnika anubhAga ko bA~dhate haiM / tathA unhIM dhruva prakRtiyoM kA bandha karanevAle jIva asAtAvedanIya, tIna veda, hAsya, rati, arati, zoka, narakAyu narakagatidvika, tiryaMcagatidvika, ekendriya Adi cAra jAti, anta ke pA~ca saMsthAna, anta ke pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi dasa aura nIcagotra, ina parAvartamAna unatAlIsa azubha prakRtiyoM ke dvisthAnika, tristhAnika aura catuHsthAnika anubhAga ko bA~dhate haiM / yaha anubhAga svasthAna meM jaghanya sthitibandha Adi ke hone para ba~dhatA hai / zvetAmbara 'karmaprakRti' meM bhI yaha viSaya isI prakAra se nibaddha kiyA gayA hai| kintu 'mahAbandha' ke ukta ullekha se isa kathana meM antara hai / 'mahAbandha' meM vizuddha aura saMkleza pariNAmoM ke sAtha kevala sAtA aura asAtA ke anvayavyatireka kI vyavasthA kI gayI hai aura yahA~ saba zubha aura azubha prakRtiyoM ke sAtha anvayavyatireka kI vyavasthA kI gayI hai / kintu vicAra karane para 'mahAbandha' kI vyavasthA hI ucita pratIta hotI hai| kAraNa ki guNasthAna pratipanna jIvoM meM jahA~ kevala vivakSita azubha prakRti kA bandha na hokara usakI pratipakSabhUta zubha prakRti kA hI bandha hotA hai, vahA~ para saMkleza aura vizuddha donoM prakAra ke pariNAmoM ke sadbhAva meM usa prakRti kA bandha sambhava hai / udAharaNArtha, caturtha guNasthAna ' mAtra puruSaveda kA bandha hotA hai| yahA~ yaha to kahA nahIM jA sakatA ki isa guNasthAna meM kevala vizuddha pariNAma hI hote haiM aura yaha bhI nahIM kahA jA sakatA ki yahA~ kevala saMkleza pariNAma hI hote haiN| pariNAma to donoM prakAra ke hote haiM, para yahA~ strIveda aura napuMsakaveda kA bandha sambhava na hone se mAtra puruSaveda kA hI bandha sambhava hai / yadi yaha kahA jAya ki utkRSTa sthiti se krama se hAni hote hue jaghanya sthiti ko bA~dhanevAle jIva ke pariNAmoM kI 'vizuddhi' saMjJA hai aura jaghanya sthiti se krama se vRddhi hote hue uparima sthitiyoM ko bA~dhanevAle jIva ke pariNAmoM kI 'saMkleza' saMjJA hai so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki aisA mAnane para utkRSTa aura jaghanya sthiti kA bandha karAnevAle pariNAmoM ko chor3akara zeSa madhyama sthitiyoM kA bandha karAnevAle saba pariNAma saMkleza aura vizuddhi ubhayarUpa prApta hote haiM / parantu aisA mAnanA ucita nahIM hai; kyoMki eka hI pariNAma saMkleza aura vizuddhi ubhayarUpa nahIM ho sakatA hai| isalie sAtA aura asAtA ke bandha ke sAtha ina pariNAmoM kI jisa prakAra vyApti ghaTita hotI hai, usa prakAra anya prakRtiyoM ke bandha ke sAtha nahIM hai / yahI kAraNa hai ki 'mahAbandha' meM saba saMsArI jIvoM ko do bhAgoM meM vibhakta kara diyA hai - sAtAbandhaka aura asAtAbandhaka / sAtAbandhaka jIva tIna prakAra ke haiM - catuHsthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura dvisthAnabandhaka / isI prakAra asAtAbandhaka jIva bhI tIna prakAra ke haiM - dvisthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura ctuHsthaanbndhk| inameM jo sAtA ke catuHsthAnabandhaka jIva hote haiM ve sarvavizuddha hote haiM, jo tristhAnabandhaka jIva hote haiM ve saMkliSTatara hote haiM aura jo dvisthAnabandhaka jIva hote ve inase bhI saMkliSTatara hote haiN| isI prakAra jo asAtA ke dvisthAnabandhaka jIva hote haiM ve sarvavizuddha hote haiM, jo tristhAnabandhaka jIva hote haiM ve saMkliSTatara hote haiM aura jo catuHsthAnabandhaka jIva hote haiM ve inase bhI saMkliSTatara hote haiM / yahA~ sAtA ke catuHsthAnabandhaka jIva ko aura asAtA ke dvisthAnabandhaka jIva ko sarvavizuddha aura zeSa sabako saMkliSTatara kahA gayA hai| isa prakAra saMklezarUpa aura vizuddhirUpa pariNAmoM meM bheda hokara bhI unakA ullekha sthitibandha ke anusAra sarvavizuddha aura saMkliSTatara inhIM zabdoM ke dvArA kiyA jAtA hai, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-paricaya 47 isalie jahA~ jisa pada se jo vizeSa artha liyA gayA ho, vahA~ use jAnakara hI usakA grahaNa karanA caahie| ___yahA~ prasaMga se eka bAta aura kaha denI hai| vaha yaha ki pA~ca jJAnAvaraNa Adi 47 prakRtiyoM kA bandha apanI-apanI bandhavyucchitti hone taka saMklezarUpa aura vizuddhirUpa donoM prakAra ke pariNAmoM se sadA kAla hotA rahatA hai, isalie unheM dhruvabandhinI prakRtiyA~ kahA gayA hai| ve saiMtAlIsa prakRtiyA~ ye haiM ghAditimicchakasAyA bhytejgurudugnniminnvnnnnaao| sattetAladhuvANaM cadhudA sesANayaM tu dudhA // 124 // (gommaTasAra, karmakANDa) mohanIya ke vinA tIna ghAtika karmoM kI 16 prakRtiyA~, mithyAtva, 16 kaSAya, bhayadvika, taijasadvika, agurulaghudvika, nirmANa aura varNacatuSka ye 47 dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiN| isa prakAra yahA~ hamane 'mahAbandha' ke prastuta bhAga kA sAmAnya paricaya karAte hue kucha vizeSa viSayoM kI hI paryAlocanA kI hai| zeSa viSayoM kA yathAsthAna vizeSa UhApoha mUla meM kiyA hI hai| yahA~ hamane punarukti doSa ke bhaya se punaH unakI paryAlocanA nahIM kI hai| prastuta mudrita bhAga meM mUlaprakRtisthitibandha kA aura uttaraprakRtibandha ke eka jIva kI apekSA antarAnugamataka ke viSaya kA samAveza hI kiyA gayA hai| Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI pRSTha 56 56-66 66-77 77-83 77-80 80-83 lh lh 83-87 83 83-86 86-87 88-91 88 88-60 60-61 viSaya maGgalAcaraNa sthitibandhake bheda mUlaprakRtisthitibandha 1-218 mUlaprakRti sthitibandhake cAra anuyogadvAra 1-16 sthitibandhasthAnaprarUpaNA 2-5 sthitibandha sthAna saMkleza vizuddhisthAna sthitibandha alpabahutva 4-5 2 niSeka prarUpaNA 6-11 niSekaprarUpaNAke do anuyogadvAra anantaropanidhA 6-11 paramparopanidhA 11-12 AbAdhAkANDakaprarUpaNA 12-13 4 alpabahutvaprarUpaNA - 13-16 mUlaprakRti sthitibandhake 24 Adi zeSa anuyogadvAroMkI sUcanA 24 anuyogadvAra 16-144 addhAcchedaprarUpaNA 17-29 addhAcchedake bheda 17 utkRSTa addhAccheda 17-23 23-26 2-3 sarvAnosarvabandhapra0 4-5 utkRSTa-anutkRSTabandhapra0 30-31 6-7 jaghanya-ajaghanyabandhapra0 31 8-11 sAdi-anAdi-dhruva-adhruva0 31-32 12 svAmitvaprarUpaNA 32-46 svAmitvake do bheda 22 utkRSTa svAmitva 32-40 jaghanya svAmitva 40-46 13 bandhakAlaprarUpaNA 47-58 bandhakAlake do bheda utkRSTa bandhakAla 47-53 jaghanya bandhakAla 53-58 14 antaraprarUpaNA 56-77 viSaya bandhAntarake do bheda utkRSTa bandhAntara jaghanya bandhAntara 15 bandhasannikarSa bandhasannikarSake do bheda utkRSTa sannikarSa jaghanya sannikarSa 16 nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya bhaGga vicayake do bheda utkRSTa bhaGgavicaya jaghanya bhaGgavicaya 17 bhAgAbhAgaprarUpaNA bhAgAbhAgake do bheda utkRSTa bhAgAbhAga jaghanya bhAgAbhAga 18 parimANaprarUpaNA parimANake do bheda utkRSTa parimANa jaghanya parimANa 16 kSetraprarUpaNA kSetrake do bheda utkRSTa kSetra jaghanya kSetra 10 sparzanaprarUpaNA sparzanake do bheda utkRSTha sparzana jaghanya sparzana kAlaprarUpaNA kAlake do bheda utkRSTa kAla jaghanya kAla 22 antara prarUpaNA antarake do bheda utkRSTa antara jaghanya antara 61 61-63 63-65 96-101 jaghanya " 66-66 16-101 101-110 101-108 108-110 110-118 110-115 115-118 198-125 118 118-122 122-125 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitibandha 125 131 viSaya pRSTha 23 bhAvaprarUpaNA 125-126 bhAvake do bheda 125 utkRSTa bhAva jaghanya bhAva 126 24 alpabahutva 126-144 alpabahutvake do bheda 126 jIva alpabahutva 126-131 jIvaalpabahutvake tIna bheda 126 utkRSTa jIva alpabahutva 126-127 jaghanya jIva alpabahutva 127 jaghanyotkRSTa jIva alpabahutva 127-131 sthiti alpabahutva 131-133 sthiti alpabahutvake tIna bheda utkRSTa sthiti alpabahutva 131 jaghanya sthiti alpabahutva jadhanyotkRSTa sthiti alpabahutva 131-133 bhUyaHsthiti alpabahutva bhUyaHsthiti alpabahatvake do bheda 133 svasthAna alpabahutva 133 parasthAna alpabahutva 133-144 parasthAna alpabahutvake tIna bheda 133 utkRSTa parasthAna alpabahutva 134-136 jaghanya parasthAna alpabahutva 136-138 jaghanyotkRSTa parasthAna alpabahutva 138-144 bhujagArabandha 145-175 bhujagArabandhake 13 anuyogadvAra 145 samutkIrtanAnugama 145-147 svAmitvAnugama 147-148 kAlAnugama 148-151 antarAnugama 151-157 nAnA jIvoMkI apekSA bhaGga vicayAnugama 157-156 bhAgAbhAgAnugama 156-160 parimANAnugama 161-162 kSetrAnugama 162-163 sparzanAnugama 163-166 kAlAnugama 166-166 antarAnugama 166-172 bhAvAnugama 175 viSaya pRSTha alpabahutvAnugama 173-171 padanikSepa 175-185 padanikSepake tIna anuyogadvAra 176 samutkIrtanA 175-172 svAmitva 176-176 svAmitvake do bheda 176 utkRSTa svAmitva 176-176 jaghanya svAmitva 176 alpabahutva 180-181 alpabahutvake do bheda 180 utkRSTa alpabahutva 180-181 jaghanya alpabahutva 181 vRddhibandha 182-208 vRddhibandhake 13 anuyogadvAra 182 samutkIrtanA 182-184 svAmitvAnugama 184-187 kAla 187-188 antara 15-164 nAnA jIvoMkI apekSA bhAvicaya 165 bhAgAbhAga 165 parimANa 166-167 kSetra 167-198 sparzana 168-201 kAla 201-202 antara 202-203 bhAva alpabahutva 203-208 adhyavasAna samudAhAra 208 adhyavasAna samudAhArake tIna bheda / prakRtisamudAhAra 206 prakRtisamudAhArake do bheda 206 pramANAnugama 206 alpabahutva 206 sthitisamudAhAra 206 sthitisamudAhArake tIna bheda 206 pramANAnugama 206-210 zreNiprarUpaNA va usake do 210-211 anantaropanidhA 210 paramparopanidhA 210-211 208 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI pRSTha 226 viSaya pRSTha anukRSTi 211 tIvramandatA 211-212 jIvasamudAhAra 212 jIvoMke do bheda 212 sAtabandhaka jIvoMke tIna bheda 212 asAtabandhaka jIvoMke tIna bheda 212 ukta jIvoMkI sthitibandha vyavasthA 212-213 inakI prarUpaNA sambandhI do anuyogadvAra pratijJA 213 anantaropanidhA 213-214 paramparopanidhA 215-216 sAtA aura asAtAke anA kAra aura sAkAra prAyogya sthAna 216 yavamadhyameM alpabahutva 216-217 pUrvokta arthapadake anusAra sAtabandhaka aura asAtabandhaka jIvoMkA alpabahutva 218 uttara prakRti sthitibandha 221-436 uttara prakRti sthitibandhake cAra anuyogadvAra 221-230 1 sthitibaMdhasthAna prarUpaNA 221-228 sthitibandha sthAna 221-223 saMklezavizuddhisthAna 223-224 alpabahutva / 224-228 2 niSeka prarUpaNA' 228-229 niSeka prarUpaNAke do anu yogadvAra viSaya anantaropanidhA 228 paramparopanidhA AbAdhAkANDakaprarUparaNA 226 alpabahutvaprarUpaNA 230 uttara prakRti sthitibandhake 24 Adi zeSa anuyogadvAroMkI sUcanA 231 24 anuyogadvAra 1 addhAccheda 231-252 addhAcchedake do bheda 231 utkRSTa addhAccheda 231-242 jaghanya addhAccheda 242-252 2-3 sarva-nosarvabandha 252-253 4.5 utkRSTa-anutkRSTabandha 253 6-7 jaghanya-ajaghanyabandha 253 11 sAdi-anAdi-dhruvaadhuvabandha 254 12 svAmitva prarUpaNA 255-313 svAmitvake do bheda 255 utkRSTa svAmitva 255-285 jaghanya svAmitva 285-313 23 bandhakAla prarUpaNA 314-365 bandhakAlake do bheda utkRSTa bandhakAla 314-343 jaghanya bandhakAla 344-365 14 antarakAla prarUpaNA 365-439 antarake do bheda 365 utkRSTa antarakAla 365-366 jaghanya antarakAla 400-436 228 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMca saM0 gA0 go0 ka0 mUlaprati evaM Adarzaprati saMketa vivaraNa paJcasaMgraha gAthA gommaTasAra karmakANDa mUla menuskripTa jisake AdhArase anuvAda ___ aura sampAdana huA hai jIvasthAna cUlikA dhavalA pustaka tattvArtha sUtra bandhanakaraNa jJAnapIThase prakAzita prakRtibandha jIva0 cU0 dha0 pu0 tattvA . baMdhana ka0 mudrita prati Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siribhagavaMta bhUdabalibhaDArayapaNI do mahAbaMdho bidiyo hidibaMdhAhiyAro Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo AiriyANaM / Namo uvajjhAyANaM Namo loe savvasAhUNaM // 1. eto hidibaMdho duvidho-- mUlapagadidvidibaMdho ceva uttarapagadidvidibaMdho ceva / etto mUlapagadidvidibaMdho puvaM gamariNajjaM / tattha imANi cattAri' aNiyogaddArANi pAdavvANi bhavaMti / taM jadhA - dvidibaMdhadvANaparUvaraNA seiyaparUvaNA AbAdhAkaMDayaparUvaraNA appA bahuge tti / saba arihantoMko namaskAra ho, saba siddhoMko namaskAra ho, saba zrAcAMyako namaskAra ho, saba upAdhyAyako namaskAra ho aura lokameM sAdhuoMko namaskAra ho // 1 // 1. Age sthitibandhakA vicAra karate haiN| vaha do prakArakA hai - mUlaprakRtisthitibandha aura uttaraprakRtisthitibandha / Age mUla prakRti sthitibandhakA pahale vicAra karate haiN| usake ye cAra anuyogadvAra jJAtavya haiM / yathA-sthitibandhasthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA, AbAdhAkANDakaprarUpaNA aura alpabahutva / vizeSArtha - rAga, dveSa aura mohake nimittase zrAtmA ke sAtha jo karma sambandhako prApta hote haiM unake zravasthAna kAlako sthiti kahate haiM / karmabandhake samaya jisa karmakI jo sthiti prApta hotI hai, usakA nAma sthitibandha hai / vaha jJAnAvaraNa Adi mUlaprakRti aura matijJAnAvaraNa Adi uttara prakRtiyoMke bhedase do prakArakA hai| isa anuyogadvArameM inhIM do prakArake sthitibandhoMkA vividha prakaraNoM dvArA vistArake sAtha vicAra kiyA gayA hai / sarva prathama mUlaprakRti sthitibaMdhakA vicAra kiyA gayA hai aura tadanantara uttaraprakRti sthitibandhakA vicAra kiyA gayA hai / mUlaprakRtisthitibandhakA vicAra karate hue mukhya rUpale usakA cAra anuyogadvAroMke dvArA vicAra kiyA gayA hai / upaanuyogadvAra aneka haiN| vAra anuyogadvAroMke nAma mUlameM hI diye haiN| jisameM sthitibandhake sthAnoMkA vicAra kiyA jAtA hai vaha sthitibandhasthAnaprarUpaNA hai / yahA~ sthitibandhasthAna padase pratyeka karmake jaghanya sthitibaMdhasthAnase lekara utkRSTa sthitibaMdhasthAnatakake kula vikalpa 1. paMca0, baMdhanaka0, gA0 99-100 / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThadibaMdhAhiyAre dvidibaMdhadvANaparUvaNA 2. dvidibaMdha dvANaparUvaNadAe savvatthovA' sahumassa apajjattassa hidibaMdhahA gANi / bAdarassa apajattassa dvidibaMdhahANANi saMkhejjaguNANi | muhussa pajjattassa hidibaMdha dvArANi saMkhejjaguNANi / bAdarassa pajjattassa vididhadvANANi saMkhejja - guNANi | beiMdiyapajjatassa hidibaMdhAraNANi asaMkhejjaguNANi / tasseva pajjattassa dibaMdhArA saMkhejjaguNANi / teiMdi0 apajja0 hidibaMdha 0 saMkhejjaguNANi / tasseva pajjata 0 dvidibaMdha * saMkhejjaguNANi / caduriMDiyayapajja0 hidibaMdha0 saMkhejjaguNANi / tasseva pajjatta0 dvidibaMdha * saMkhejjaguNANi / paMciMdiya asa riNa pajjatta 0 dvidibaMdha0 saMkhe0 gu0 / tasseva pajjatta0 Didi baMdha0 saMkhe0 gu0 / paMcidiya-sariNaapajjata DidibaMdha * saMkhe0 gu0 / tasseva pajjatta0 dvidibaMdha 0 saMkhejjaguNANi / parigRhIta kiye gaye haiM / eka samaya meM baddha karmoMkA usa samaya prApta sthitimeM jisa kramase nikSepa hotA hai, usakI niSekaracanA saMjJA hai / isakA vicAra karanevAlI prarUpaNAkA nAma niSekaprarUpaNA hai / ba~dhanevAle karma svabhAvataH yA apakarSaNa zrAdike nimittase jitane kAla bAda phala dene meM samartha hote haiM, usa kAlakA nAma AbAdhAkAla hai aura jitane sthitivikalpoM ke prati eka eka AbAdhAkAla prApta hotA hai utane sthitivikalpoMkI eka zrAvAdhA honese usakI bAdhAkAMDaka saMjJA hai| isakA vicAra jisa prakaraNa dvArA kiyA jAtA hai use zrAbAdhAkAMDaka prarUpaNA kahate haiM / alpabahutva padakA artha spaSTa hI hai| isa prakAra mUlaprakRti sthitibaMdhakI prarUpaNA cAra prakArakI hotI hai / sthitibaMdha sthAnaprarUpaNA 2. aba sarvaprathama sthitibaMdhasthAnaprarUpaNAkA vicAra karate haiM / usakI apekSA sUkSma aparyApta sthitibaMdhasthAna sabase stoka haiM / inase bAdara aparyAptakake sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase sUkSmaparyAptakake sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase bAdara paryApta sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase dvIndriya aparyApta sthitibaMdhasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| inase dvIndriya paryAptakake sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase trIMdriya aparyApta ke sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase trIndriya paryAptakake sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase caturiMdriya aparyApta ke sthiti baMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase caturiMdriya paryApta ke sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase paMceMdriya asaMkSI paryAtaka ke sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase paMceMdriya zrasaMjJI paryAptakake sthiti - baMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase paMceMdriya saMjJI aparyAptakake sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM aura inase paMceMdriya saMzI paryAptakake sthitibaMdhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / vizeSArtha - yahA~ kisake kitane guNe sthiti bandhasthAna hote haiM, isakA vicAra caudaha jIvasamAsoMke dvArA kiyA gayA hai| sAmAnyase ekendriyake mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha eka sAgara aura jaghanya palyopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama eka sAgara hotA hai / dvIndriyake mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha pacIsa sAgara aura jaghanya sthitibandha palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama paccIsa sAgara hotA hai / trIndriyake midhyAtvakA utkRSTa sthitibandha pacAsa sAgara go0 ka0 gA0 148, 149, 150 | paMcasaM0, dvAra 5 gA0 56 // 1. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dibaMdhadvANaparUvaNA 3 3. savvatthovA humediya - apajjattassa saMkilesavisodhihANAriNaH / bAdareiMdiya - apajjata - saMkilesavisodhihArANi asaMkhejjaguNANi / suhumeiMdiya-pajjattasaMkilesa - visodhihANANi asaMkhejjaguNANi / bAdareiMdriya-pajjatta0 saMkilesavisodhi hANA asaMkhejjaguNAriNa / beiMdiya0 apajja0 saMkilesavisodhidvANANi asaMkhejjaguNANi / tasseva pajjatta 0 saMkilesa - visodhihAraNANi asaMkhe 0 gu0 / teiMdiyaapajja0 saMkilesa visodhihAraNAraNa asaMkhe gu0 / tasseva pajjata saMkilesavisohidvArANi asaMkhe0 gu0 / caturiMdi0 apajja0 saMkilesavisodhidvANANi asaMkhe0 gu0 | tasseva pajjatta0 saMkilesaviso0 asaMkhe0 gu0 / paMciMdiyayasari apajja * saMkilesavisodhi0 asaMkhe0 gu0 / tasseva pajjatta0 saMkilesavisodhi0 asaMkhe jjagu | paMciMdiya0 sariNa0 apajja0 saMkilesavisodhi0 asaMkhejjagu0 | tasseva pajja0 saMkilesa visodhi0 asaM0 gu0 / aura jaghanya sthitibaMdha palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama pacAsa sAgara hotA hai / isI prakAra caturindriya aura asaMjJI paMceMdriyake midhyAtvakA utkRSTa sthitibaMdha kramale sau aura eka hajAra sAgara tathA jaghanya sthitibaMdha palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama apanI-apanI utkRSTa sthiti pramANa hotA hai / isa hisAba se vicAra karane para ekeMdriya ke kula sthitibaMdhavikalpa palyake zrasaMkhyAtaveM bhAga pramANa aura dvIMdriya se lekara asaMzI paMceMdriya taka pratyekake palyake saMkhyAtaveM bhAga pramANa prApta hote haiM / yahA~ ekeMdriyake cAra aura dvIMdriya zrAdi pratyekake dodo bheda karake sthiti sthAnoMkA alpabahutva batalAyA gayA hai / yaha to spaSTa hai ki ekeMdriyoMke cAroM bhedoMmeM pratyekake sthitibaMdha vikalpa palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM, para unakA alpabahutva kisa kramase hai, yahI yahA~ batalAyA gayA hai / dvIndriyase lekara asaMgItaka pratyeka ke do-do bhedoMmeM sthitibaMdhavikalpa palyake saMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM, para ekendriya ke sthitibaMdhavikalpoMse ve kitane guNe haiM aura parasparameM kisa kramase kitane guNe haiM, yaha bhI yahA~ batalAyA gayA hai / palyake asaMkhyAtaveM bhAgase palyakA saMkhyAtavA~ bhAga asaMkhyAtaguNA hotA hai / isIse bAdara ekeMdriya paryAptake sthitibaMdhasthAnoMse dvIMdriya aparyAptake sthitibaMdhasthAna asaMkhyAtaguNe kahe haiN| zeSa kathana sugama hai / 3. sUkSma ekendriya aparyAptakake saMklezavizuddhisthAna sabase stoka haiM / inase bAdara ekendriya aparyAptake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / inase sUkSma ekendriya paryApta saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiN| inase bAdara ekeMdriya paryAptake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiN| inase dvIMdriya aparyAptake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / inase dvIMdriya paryAptake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / inase zrIMdriya aparyApta saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiN| inase troMdriya paryAptake saMklezavizuddhisthAna zrasaMkhyAtaguNe haiM / inase caturiMdrIya aparyAptake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiN| inase caturiMdriyaparyAtake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / inase paMceMdriya azI aparyApta ke saMklezavizuddhisthAna zrasaMkhyAtaguNe haiM / inase saMzI paMceMdriya paryAptake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / inase paMceMdriya saMjJI paryAptake saMklezavizuddhisthAna zrasaMkhyAtaguNe haiM aura inase paMceMdriya saMjJI paryAptake saMklezavizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / 9. paMcasaM0, dvAra 5, gA0 56 TIkA ma0 / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 4. savvatthovA' saMjadassa jahaeo hidibaMdho / bAdaraeiMdiya-pajjattassa jahaeo dvidibaMdho asaMkhejjaguNo / sahuma- eiMdiya-pajjattassa jaharaNao hidibaMdha visesAhi / bAdara- eiMdiya- apajja0 jaharaNa - dvidibaM0 vise / muhumeIdiya - apajjattassa jaha0 dvidibaM0 vise0 / tasseva apajja0 ukka0 dvidibaM0 vise0 / bAdaraeiMdi0 apajja0 ukka0 Didi 0 vise0 / suhumaeiMdi0 pajjatta0 uka0 hidibaM0 vise0 / bAdara eiMdi0 pajjata ukka0 hidibaM0 vise0 / beiMdi0 pajjatta0 jaha0 dvidibaM0 saMkhegu0 / tasseva pajja0 jaha0 hidibaM0 vise0 / tasseva apajja0 ukka0 dvidibaM0 vise0 / tasseva pajja0 ukka0 dvidibaM0 vise0 / teiMdi0 pajjatta 0 jaha0 dvidibaM0 vise / tasseva apajja0 jaha0 hidi 0 vise0 / tasseva apajja0 ukka0 hidi0 vise0 / tasseva pajjatta 0 ukka0 dvidi0 vise0 / caduriMdiya-pajjatta0 jaha0 hidi0 vise / tasseva apajjata 0 jaha0 hidi0 vise0 / tasseva apajja0 ukka0 dvidi0 vise0 / tasseva pajjatta0 ukka0 hidi vise0 / paMcidiya asa riNa pajjatta0 jaha0 hidi0 saMkhe0 gu0 | tasseva apajja0 jaha0 dvidi0 vise0 / tasseva apajja0 ukka0 dvidi0 vise0 / tasseva pajja0 ukka0 4 vizeSArtha - jJAnAvaraNa Adi karmoke bandha yogya pariNAmoMkI saMklezavizuddhisthAna saMjJA hai| inameM se jo sAtAke baMdha yogya pariNAma hote haiM / arthAt jina pariNAmoMke honepara asAtA prakRtikA baMdha na hokara sAtA prakRtikA baMdha hotA hai unakI vizuddhi saMjJA hai aura sAtAke baMdhake yogya jo pariNAma hote haiM unakI saMkleza saMjJA hai / yahA~ sthitivikalpoMko dhyAna meM rakhakara saMklezavizuddhisthAnoMkA yaha alpabahutva kahA gayA hai / 4. saMyatake jaghanya sthitibaMdha sabase stoka hai / isase bAdara ekeMdriya paryAptake jaghanya sthitibaMdha zrasaMkhyAtaguNA hai| isase sUkSma ekendriya paryAptake jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai / isase bAdara ekeMdriya aparyAptake jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase sUkSma ekeMdriya paryAtake jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase sUkSma ekeMdriya aparyAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai / isase bAdara ekeMdriya aparyAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai / isase sUkSma ekeMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase bAdara ekeMdriya paryApta utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase dvIMdriya paryAptake jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai / isase dvIMdriya aparyAptake jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase dvIMdriya aparyApta utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase dvIMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai / isase zrIMdriya paryAptake jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai / isase trIMdriya aparyAptake jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase zrIMdriya aparyAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase trIMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase caturiMdrIya paryAptake jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase caturiMdriya aparyApta ke jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai / isase caturiMdriya aparyAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai / isase caturiMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase paMceMdriya azI paryAptake jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase paMceMdriya asaMzI paryAta jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase paMceMdriya asaMzI aparyAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa adhika hai| isase paMceMdriya azI paryAptake utkRSTa sthitibaMdha vizeSa 1. paMca, baMdhana, gA0 99-100 / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TidibaMdhaTThANaparUvaNA hidi vise / saMjadassa uka* hidi0 saMkhe0 gunno| saMjadAsajadassa jaha* hidi0 saMkhejjaguNo / tasseva ukka hidiva0 saMkhejjagu0 / asaMjadasammAdihi-pajjattassa jaha hidi0 saMkhegu / tasseva apajja jaha* hidi0 saMkhejjagu / tasseva apajja* ukka0 hidi saMkhejjaguH / tasseva pajja ukka. hidi saMkhejjagu0 / paMciMdiya-saNNi-micchAdihi-pajjatta0 jaha* hidi0 saMkhejja / tasseva apajja. jaha0 hidi. saMkhejja / tamseva apajjA ukka hidi0 saMkhejja / tasseva pajjata ukahidi saMkhejja ! evaM hidibaMdhahANaparUvaNA samattA / adhika hai| isase saMyatake utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase saMyatAsaMyatake jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase saMyatAsaMyatake utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtagaNA hai| isase asaMyatasamyagdRSTi paryAptake jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase asaMyatasamyagdRSTi aparyApta (nivRttyaparyApta ) ke jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase asaMyatasamyagdRSTi aparyAptake utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase saMyatasamyagdRSTi paryAptake utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase paMceMdriya saMjJI mithyAdRSTi paryAptake jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase paMceMdriya saMzI mithyAdRSTi aparyAptake jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| isase paMceMdriya saMzI mithyAdRSTi aparyAptake utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai / isase paMceMdriya saMzI mithyAdRSTi paryAptake utkRSTa sthitibaMdha saMkhyAtaguNA hai| . vizeSArtha-yahA~ saMyatake jaghanya sthitibaMdhase lekara saMjJo paMceMdriya paryApta mithyAdRSTi ke utkRSTa sthitibaMdha taka alpabahutvakA vicAra kiyA gayA hai| saMyatake vedanIyakA bAraha muhUrta, nAma aura gotrakA ATha muhUrta tathA zeSa cAra karmIkA antarmuhUrta jaghanya sthitibaMdha kahA hai aura bAdara ekeMdriya paryAptake zAnAdharaNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyakA eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga hotA hai| mohanIyakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama eka sAgara hotA hai aura nAma aura gotrakA eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama do baTe sAta bhAga hotA hai| yahI kAraNa hai ki saMyatake jaghanya sthitibaMdhase bAdara ekeMdriya paryAptakA jaghanya sthitibaMdha asaMkhyAtaguNA kahA hai| bAdara ekeMdriya paryAptakA utkRSTa sthitibaMdha eka sAgara hotA hai aura dvIdriya paryAptakA jaghanya sthitibandha palyakA saMkhyAtavAM bhAga kama paJcIsa sAgara hotA hai| yaha kucha kama paJcIsa guNA hai| yahI kAraNa hai ki bAdara ekeMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdhase dvIMdriya paryAptakA jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA kahA hai| dvIMdriya paryAptakA utkRSTa sthitibaMdha pUrA paccIsa sAgara hai aura trIMdriya paryAptakA jaghanya sthitibaMdha palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama pacAsa sAgara hai| yaha dUnese kucha kama hai| yahI kAraNa hai ki dvIMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdhase trIMdriya paryAtakA jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika kahA hai| trIMdriya paryAptakA utkRSTa sthitibaMdha pacAsa sAgara hai aura caturiMdriya paryAptakA jaghanya sthitibaMdha palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama sau sAgara hai| yaha dUnese kucha kama hai / isIse trIMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdhase caturiMdriya paryAptakA jaghanya sthitibaMdha vizeSa adhika kahA hai| caturiMdriya paryAptakA utkRSTa sthitibaMdha sau sAgara hai aura asaMzI paMceMdriya paryAptakA jaghanya sthitibaMdha palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama eka hajAra sAgara hai| yaha kucha kama dasaguNA hai| isIse caturiMdriya paryAptake utkRSTa sthitibaMdhase asaMzI paMceMdriya paryAptakA jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNA kahA hai| zeSa kathana sugama hai|| isa prakAra sthitibaMdhasthAnakI prarUpaNA samApta huii| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha dvidivaMdhAhiyAre furuaatur 5. zigavAe tattha imANi duve aNiyogaddArANi - araNaMtarovaNidhA paraMparovadhAya / atarovaNidhAe paMciMdiyANaM saraNINaM micchAdiTThIgaM pajja - tANaM NANAvaraNIya daMsaraNAvaraNIya-veyaNIya- aMtarAigANaM tiriNa vassa - sahassANi bAdhA' mottU jaM padamasamae padesaggaM khisittaM taM bahugaM / jaM vidiya-samae paDhesaragaM fusitaM taM visesahINaM / jaM tadriyasamae paDhesaragaM NisitaM taM visesahINaM / evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukasse tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo tti / paMcidriyANaM saraNINaM micchAdiTTINaM pajjattANaM mohaNIyassa sattavassa - sahassANi AvAdhA moraNa jaM padamasamae paDhesaragaM NisittaM taM bahugaM vidiyasamae padesaragaM sitaM taM visesahINaM / tadriyasamae padesaggaM NimittaM taM visesahINaM / evaM visesahI visesahINaM jAva ukasseNa sattarisAgarovamakoDAkoDIo tti / paMcidiyassa sariNamicchAdissi vA sammAdihissa vA Ayugassa puvvakoDitibhAgaM vAdhA mottU jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM / jaM vidiyasamae padesaNaM NisittaM taM visesahINaM / jaM tadiyasamae padesaggaM NimittaM taM visesahINaM / evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukasseNa tettIsa sAgarovamANi / paMciMdiyANaM saraNINaM micchAdihINaM pajja0 NAmAgodANaM ve vassasahassANi niSekaprarUpaNA 5. niSekaprarUpaNAkA vicAra karate haiN| usake ye do anuyogadvAra haiM- anaMtaropanidhA aura paramparonidhA / zranaMtaropanidhAkI apekSA paMceMdriya saMzI mithyAdRSTi paryApta jIvoMke jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura aMtarAya karmoMke zrAbAdhAko chor3akara jo prathama samaya meM karma paramANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samaya meM nikSipta hote haiM ve vizeSa hIna haiN| jo tIsare samaya meM nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra tIsa kor3Akor3I sAgara pramANa utkRSTa sthitike prApta hone taka vizeSa hIna vizeSa hIna karma paramANu nikSipta hote haiN| paMcendriya saMjJo mithyAdRSTi paryApta jIvoMke mohanIyake sAta hajAra varSa pramANa zrabAdhAko chor3akara jo prathama samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiM / isa prakAra sattara koDAkoDI sAgarapramANa utkRSTa sthitike prApta honetaka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| paMcedriya saMjJI mithyAdRSTi yA samyagdRSTi jIvake zrAyu karmake eka pUrvakoTikI tribhAgapramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samaya karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiM / jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra tetIsa sAgarapramANa utkRSTa Ayuke prApta honetaka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| paMcedriya saMzI mithyAdRSTi paryApta jIvake nAma aura gotra karmake do hajAra 1. paMcasaM0 dvAra 5 gA0 50 / go0 ka0, gA0 161, 162 / 2. go0 ka0, gA0 160 / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NisegaparUvaNA AbAdhA mottUNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahugaM / jaM vidiya- taM vise / jaM tadiya- taM vise / evaM visesahINaM visesa. jAva ukkasseNa vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo ti| varSapramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra bIsa koDAkor3I sAgarapramANa utkRSTa sthitike prApta honetaka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| vizeSArtha-anantarakA artha vyavadhAna rahita aura upanidhAkA' artha mArgaNA hai| jisa prakaraNameM avyavadhAna rUpase vastukA vicAra kiyA jAtA hai vaha anantaropanidhA anu yogadvAra hai| yahAM yaha batalAyA gayA hai ki prati samaya jo karma baMdhate haiM ve apanI sthiti ke anusAra kisa kramase nikSipta hote haiN| mUlameM itanA hI nirdeza kiyA gayA hai ki prathama samayameM bahuta karmaparamANu nikSipta hote haiN| dUsare samaya meM eka caya kama karmaparamANu nikSipta hote haiN| isa prakAra apanI-apanI utkRSTa sthitike prApta hone taka saba samayoM meM eka-eka caya kama karmaparamANu nikSipta hote haiN| isakA vizeSa khulAsA isa prakAra hai-mAna lo kisI jovane 6300 karma paramANuoMkA vaMdha kiyA aura unako utkRSTa sthiti 51 samaya pdd'ii| yahA~ tIna samaya aAbAdhAke haiM, isaliye unheM chor3akara bAkIke 48 samayoMmeM ukta 6300 karma paramANuoMko nikSipta karanA hai jo uttarottara vizepahIna kramase diye jAte haiN| prathama guNahAnimeM cayakA jo pramANa hotA hai, dUsarImeM usase AdhA hotA hai / isa taraha aMtima guNahAnike antima nipekataka uttarottara caya prAdhA-AdhA hotA jAtA hai| 48 samayoMmeM nikSipta paramANuoMkI niSeka-racanA isa prakAra hotI hai 512 256 128 480 .240 11256 104 52 416 208 26 13 384 352 328 isa racanAmeM prathama nipekase dUsarA niSeka vizeSahIna dikhAI detA hai aura yaha krama prantima nipaka taka calA gayA hai| anya karmose Ayu karmameM yahI antara hai ki anya karmoM kI grAdhAdhA sthiti bandhake bhItara parigaNita kI jAtI hai, para zrAyu karmameM use sthitibandha / anA ginA jAtA hai --- yathA isa udAharagameM 17 samayakA sthitivandha mAnakara 3 samaya zrAvAdhAre liye chor3a diye gaye haiN| isa prakAra prAyu karmake sthinidho jitane samaya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 6. paMciMdiyassa sariNassa apajjattayassa . yugavajjANaM sattaeNaM kammANaM tomuhuttaM bAdhA mottUraNa jaM paDhamasamae 0 taM bahugaM / jaM vidiyasamae 0 taM vise0 / jaM tadiyasamae taM vise / evaM vise0 visesahINaM jAva ukkasseNa aMtokoDAkoDiti / Ayuga aMtomuhuttaM bAdhA mottUNa jaM paDhamasamae 0 taM bahugaM / jaM vidiya0 taM vise0 / jaM tadiyasa 0 taM visesa 0 / evaM vise0 visesahINaM yAva ukkasseNa puvvakoDi tti / 7. paMciMdiya asaNa- pajjattANaM zrayugavajjANaM sattaNaM kampAraNaM aMtomu0 bAdhA mottUNa jaM paDhamasama0 taM bahugaM / vidiyasama0 taM vise0 / tadiyasama0 taM visesa 0 / evaM vise0 vise0 jAva ukkasseNa sAgarotrama - sahassa0 tiriNa satta bhAgA sattasatta bhAgA, besatta bhAgA paDipuraNA tti | Ayugassa puvvakoDitibhAgaM bAdhA mottU jaM paDhamasama0 taM bahugaM / jaM vidiyasama0 taM vise / jaM tadiyasa 0 taM vise0 / evaM vise0 vise0 jAva ukkasseNa paladovamassa asaMkhejjadibhAgo tti / 8. paMciMdiya asaNa - apajjattANaM sattaeAM kammAraNaM zrayugavajjANaM aMto hote haiM, unameM se bAdhAke samaya chor3akara zeSa meM niSeka racanA nahIM hotI, kintu jo sthiti bandha hotA hai una sabameM niSeka racanA hotI hai / prathama niSekase dUsarA aura dUsarese tIsarA niSeka kitanA hIna hai, isa prakAra vyavadhAnake vinA yahAM vicAra kiyA gayA hai, isaliye ise anantaropanidhA kahate haiM / SAMA 6. paMceMdriya saMjJI aparyAptakake Ayu karmake sivA zeSa sAta karmoMke aMtarmuhUrta pramANa bAdhAko chor3akara jo prathama samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samaya meM karma paramANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote hai ve vizeSahIna haiN| isa prakAra aMtaHkoTAkoTi pramANa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna nikSipta hote haiN| Ayukarmake aMtarmuhUrtapramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samaya meM nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiM / jo tIsare samaya meM nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra pUrva koTipramANa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahona vizeSahIna nikSipta hote haiM / 7. paMceMdriya asaMjJI paryAptakoMke zrAyukarmake sivA zeSa sAta karmo ke aMtarmuhUrtapramANa bAdhAko chor3akara jo prathama samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiN| jo dUsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra eka hajAra sAgarake tIna baTe sAta bhAga, eka hajAra sAgarake sAta baTe sAta bhAga aura eka hajAra sAgarake do baTe sAta bhAga pramANa paripUrNa sthiti ke aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiM / zrAyukarmake pUrvakoTike tribhAgapramANa bAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra palyopamake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa utkRSTa sthiti ke antima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiM / 8. paMceMdriya azI aparyAptakoMke Ayukarmake siMvA zeSa sAta karmoMke aMtarmuhUrta pramANa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NisegaparUvaNA huttaM AvAdhA motUNa jaM paDhamasama taM bahugaM / vidiyasa0 taM vise / jaM tadiyasataM vise / evaM vise* vise. jAva ukka sAgarovamasahassassa tiSiNa-satta bhAgA sattasattabhAgA be-sattabhAgA palidovamassa saMkhejadi bhAgeNa UNiyA tti / Ayugassa aMtomu0 AbAdhA mottUNa jaM paDhamasa taM bhugN| jaM vidiyasama0 taM vise / jaMtadiyasa0 taM vise / evaM vise0 vise. jAva ukka0 puvakoDi tti / / ____6. caduriMdi-teiMdi0-beiMdi0 pajjattANaM sattaeNaM kammANaM AyugavajANaM aMtomu0 AvAdhA mottUNa jaM paDhamasamae taM bahugaM / vidiyasa taM vise / jaM tadiyasa0 taM vise / evaM vise vise jAva ukkasseNa sAgarovamasadassa sAgarovamapaeNArasAe sAgarovamapaNuvIsAe tiriNa-satta bhAgA satta-satta bhAgA be-satta bhAgA paDipuNNA tti / Ayugassa be mAsaM solasa rAdidiyANi sAdireyANi cattAri vassANi AbAdhA mottUNa jaM paDhama sa0 taM bhugN| jaM vidiyasa0 taM vise / jaM tadiyasa0 taM vise / evaM vise vise jAva ukkasseNa punakoDi tti / 10. caduriMdi-teiMdiya-beiMdiya apajjattANaM sattaeNaM kammANaM AyugavajjANaM ON AbAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiN| jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra eka hajAra sAgarake palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga pramANa, eka hajAra sAgarake palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama sAta baTe sAta bhAgapramANa aura eka hajAra sAgarake palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama do baTe sAta bhAgapramANa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| Ayukarmake aMtarmuhUrtapramANa AvAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ta hai| jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna hai| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra pUrvakoTipramANa utkRSTa sthitike antima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiM / 9. caturiMdriya paryApta, trIMdriya paryApta aura dvIMdriya paryApta jIvoMke Ayukarmake sivA sAta kamauke aMtarmuhUrta pramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra kramase sau sAgarakA, pacAsa sAgarakA aura paJcIsa sAgarakA tIna baTe sAta bhAgapramANa, sAta baTe sAta bhAgapramANa aura do baTe sAta bhAgapramANa paripUrNa utkRSTa sthitike antima samaya taka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu vikSipta hote haiN| Ayukarmake kramase do mAha, sAdhika solaha dinarAta aura cAra varSapramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiM / jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra pUrvakoTipramANa utkRSTha sthitike aMtima samaya taka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| 10. caturiMdriya, trIMdriya aura dvIMdriya aparyAptakoMke Ayuke sivA sAta karmoMke aMta Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre aMtomu. AbAdhA mottUNa jaM paDhamasama taM bhugN| jaM vidiyasama0 vise / jaM tadiyasama0 taM vise / evaM vise0 vise0 jAva ukka0 sAgarovamasadassa sAgarovamapaeNArasAe sAgarovamapaNuvIsAe tiriNa-satta bhAgA satta-sattabhAgA be-satta bhAgA palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa uunniyaa| Ayugassa aMtomu. AbAdhA mottUNa je paDhamasamae0 taM bahugaM / jaM vidiyasamae taM vise / jaM tadiya sa0 taM vise / evaM vise vise yAva ukasseNa puvvakoDi ti / / 11. bAdaraeiMdiyANaM pajjattANaM sattaeNaM kammANaM AyugavajjANaM aMtosu. AbAdhA mottUNa jaM paDhama sa0 taM bahugaM, jaM vidiyasa0 taM vise / jaM tadiyasa0 taM vise / evaM vise vise0 jAva ukka sAgarovamassa tieiNa-satta bhAgA satta-satta bhAgA be-satta bhAgA paDipuNNA ti / Ayugassa sattavassasahassANi sAdi reyANi AvAdhA mottaNa jaM paDhamasa0 taM bhugN| jaM bidiyasa0 taM vise0 / jaMtadiyasa0 taM vise / evaM vise vise jAva ukka0 puvakoDi ti| 12. bAdaraeiMdiyaapajjattANaM muhumeiMdiyapajjattApajjattANaM ca sattaeNaM kammANaM AyugavajjANaM aMtomu0 bAbAdhA mottUNa jaM paDhamasa taM bahugaM / jaM vidiyasa0 taM muhUrtapramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiN| jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSita hote haiM ve vizeSahIna haiM / isa prakAra kramase sau sAgarakA, pacAsa sAgarakA aura paccIsa sAgarakA palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama sAta baTe sAta bhAga aura palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga pramANa utkRSTa sthitike aMtima samaya taka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| Ayukarmake aMtarmuhUrtapramANa AvAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiN| jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra pUrvakoTipramANa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna nikSipta hote haiN| 11. bAdara ekendriya paryApta jIvoMke Ayuke sivA sAta kamauke aMtarmuhUrtapramANa zrAbAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karma nikSipta hote haiM ve bahuta haiN| jo dUsare samayameM karma nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiM / jo tIsare samayameM karma nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra eka sAgarake tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa paripUrNa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| Ayukarmake (sAdhika sAta hajAra varSa pramANa AbAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiN| jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra pUrvakoTipramANa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| 12. bAdara ekedriya aparyApta, sUkSma ekeMdriya paryApta aura sUkSma ekeMdriya aparyApta jIvoMke Ayukarmake sivA sAta kauMke antarmuhUrtapramANa AvAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiN| jo dUsare samayameM karmaparamANu nikSipta Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ furparUvaNA 11 vise0 0 / jaM tadiyasa 0 taM vise0 / evaM vise0 vise0 jAva ukka0 sAgarovamassa tiriNasatta bhAgA, sata-satta bhAgA, be-satta bhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UriNagAtti / zrAyugassa tomu0 AbAdhA mottUNa jaM paDhamasamae 0 taM bahugaM / jaM vidiyasa : taM vise0 / jaM tadiyasa 0 taM vise0 / evaM vise0 vise0 jAva ukka0 puvvakoDiti / evamatarovaNidhA samattA / 13. paraMparovaNidhAe' paMciMdiya- sariNa asarigapajjattANaM haraNaM kammAraNaM ukka0 AbAdhA mottUraNa jaM paDhamasamae padesaggAdo palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUra duguhINA / evaM dugura hIraNA dugura hIrA jAva ukkassiyA dviditi / 14. paMciMdiyANaM sariNa asariNaapajjatAgaM caturiMdi0 teiMdi0 - beiMdi0 hote haiM ve vizeSahIna / jo tIsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| isa prakAra eka sAgarakA palyakA zrasaMkhyAtavAM bhAgakama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAgapramANa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| Ayukarmake aMtarmuhUrtapramANa zrAbAdhAko chor3akara jo prathama samayamai karmaparamANu nikSipta hote haiM ve bahuta haiM / jo dUsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samaya meM karmaparamANu nikSipta hote haiM ve vizeSahIna haiM / isa prakAra pUrvakoTipramANa utkRSTa sthitike aMtima samayataka vizeSahIna vizeSahIna karmaparamANu nicipta hote 1 vizeSArtha - saMzI paMcedriyasaMbaMdhI donoM jIvasamAsoMke baMdhanevAle karmaparamANuoMkA saba sthitiyoM meM kisa kramale nikSepa hotA hai, isakA pahale vicAra kara Aye haiM / yahA~ zeSa jIvasamAsoM meM vicAra kiyA gayA hai / saba jIvasamAsoM meM baMdhanevAle karmaparamANuoMke nikSepakA krama eka hI hai, usameM koI antara nahIM hai, phira bhI saba jIvasamAsoMmeM nikSepa kramakA pRthak-pRthak vivecana karanekA kAraNa yaha hai ki pratyeka jIvasamAsameM ATha karmoMkA utkRSTa sthitibaMdha alaga-alaga hotA hai, isaliye jisake jisa karmakA utkRSTa sthitibaMdha jitanA ho vahAM taka hI pratyeka sthitimeM uttarottara vizeSahIna kramase nikSepavidhi jAnanI cAhiye / mAtra zrabAdhAkAlameM niSekaracanA na honese vahAM karmaparamANuoMkA nikSepa nahIM hotA hai, itanA vizeSa jAnanA cAhiye / isa prakAra anantaropanidhA samApta huI / 13. paramparopanidhAkI apekSA paMcendriya saMjJI paryApta aura paMcendriya azI paryAptake ATha karmoke AbAdhAko chor3akara prathama samayameM nikSipta hue karmamaramANuoMse palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANaM sthAna jAkara ve dviguNahIna hote haiM arthAt Adhe raha jAte haiM / isa prakAra utkRSTa sthitike prApta honetaka ve dviguNahIna dviguNahIna hote jAte haiM / 14. paMcendriya saMzI aparyApta, paMcendriya saMzI aparyApta caturindriya paryApta caturindriya aparyApta, zrIndriya paryApta, trIndriya aparyApta, dvIndriya paryApta, dvIndriya aparyApta, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma eke 1, paJcasaM0, paJcama dvAra, gA0 51 / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre nAdaraeiMdiya-suhumaeiMdiya0 pajjattApajjattANaM sattaeNaM kammANaM AyugavajjANaM ukkasiyA AvAdhA mottUNa jauM paDhamasamayapadesaggAdo tado palidovamassa asaMkhejjadi bhAgaM gaMtUNa duguNahINA / evaM duguNahINA duguNa jAva ukkassiyA hidi tti / 15. eyapadesiyaduguNahANihANaMtarANi asaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi / NANApadesaduguNahANihANaMtarANi palidovamassa vaggamUla. asNkhejjdibhaago| 16. NANApadesaduguNahANihANaMtarANi thovANi / eyapadesaduguNahANihANaMtaraM asaMkhejjaguNaM / AbAdhAkaMDayaparUvaNA 17. AvAdhAkaMDayaparUvaNadAe' paMciMdiyasaeiNa-asaeiNa-caturiMdiya-teiMdiyabeiMdiya-bAdaraeiMdiya-muhumeiMdiya-pajjattApajjattANaM sattaeNaM kammANaM AyugavajjANaM ukkassAdo dvidIdo samaye samaye palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM osaridUNa eyamAndriya aparyApta jIvoMke Ayukarmake sivA sAta karmoMke utkRSTa AvAdhAko chor3akara prathama samayameM nikSipta hue karmaparamANuoMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara ve dviguNahIna hote haiM / isa prakAra utkRSTa sthitike prApta hone taka ve dviguNahIna dviguNahIna hote jAte haiN| 15. ekapradezadviguNahAnisthAnAntara palyopamake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa haiN| nAnApradezadviguNahAnisthAnAntara palyopamake prathama vargamalake asaMkhyAtave bhAgapramA 16. nAnA pradeza dviguNahAnisthAnAntara stoka haiN| inase eka pradeza dviguNahAni sthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| vizeSArtha-pahale prathama niSekameM kitanA dravya hotA hai aura dvitIyAdika niSekoMmeM vaha kitanA-kitanA kama hotA jAtA hai, isakA vicAra kara Aye haiM / yahA~ prathama niSekake dravyase kitane sthAna jAnepara vaha uttarottara AdhA-AdhA rahatA jAtA hai, isakA vicAra kiyA gayA hai| mUlameM batalAyA hai ki prathama samayameM nikSipta hue karma paramANuoMse palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAnepara ve Adhe raha jAte haiN| isa prakAra punaH-punaH palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAnepara ve uttarottara Adhe-Adhe zeSa rahate haiN| yahAM nAnApradeza guNahAni sthAnAntara padase nAnA guNahAniyAM lI gaI hai aura ekapradezaguNahAnisthA nAntarapadase eka guNahAnike niSeka lie gaye haiN| AvAdhAkANDakamarUpaNA 17. aba AbAdhAkANDakakI prarUpaNA karate haiM / isakI apekSA paMcendriya saMzo paryApta, paMcendriya saMzI aparyApta, paMcendriya asaMhI paryApta, paMcendriya asaMzI aparyApta, caturindriya paryApta, caturindriya aparyApta, trIndriya paryApta, trIndriya aparyApta, dvIndriya paryApta, dvIndriya aparyApta, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMmeM Ayukarmake sivA sAta karmoMkA utkRSTa sthitise samaya samaya utarate hue patyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthiti utara kara eka AvAdhAkANDa karatA 1. paJcasaM0, paJcama dvAra,gA0 53 / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahugaparUvaNA bAdhakaMDa karedi / esa kamo jAva jahariNayA hidi ti / appA bahugaparUvaNA 18. appAbahuge ttipaMciMdiyANaM sarakhINaM pajjattApajjattANaM gANAvaraNIyassa savvatthovA jahariyA AbAdhA' / AbAdhadvANANi zrabAdhAkhaMDayANi ca do vi tullAriNa saMkhejjaguNAriNa / ukkassiyA AvAdhA visesAhiyA / khAraNApadesaguNahAgiTTANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / eyapadesaguNahANihANaMtaraM asaMkhejjaguNaM / eyamAbAdhAkhaMDayamasaMkhejjaguNaM / jahaNao dvidibaMdho asaMkhejjaguNo / dvidibaMdhahANAra saMkhejjaguNANi / ukkassa dvidibaMdho visesAdhiyo / evaM chaNNaM kammAraNaM / 1 13 hai aura yaha krama jaghanya sthitike prApta hone taka cAlU rahatA hai / vizeSArtha -- yahA~ kitanI sthitikI kitanI AbAdhA hotI hai isakA vicAra kiyA gayA hai / karmasthitivikalpa bahuta haiM aura bAdhA ke vikalpa thor3e haiM, isaliye jitane sthitivikalpoM ke prati eka zrabAdhAkA vikalpa prApta hotA hai use AbAdhAkANDaka kahate haiN| eka bAdhAkANDa yahA~ palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai isakA abhiprAya yaha hai ki palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitivikalpoMke prati eka AbAdhAvikalpa prApta hotA hai / udAharaNArtha-sattara kor3Akor3IsAgarapramANa darzanamohanIyakI utkRSTa sthitiko 64 mAna liyA jAya, sAta hajAra varSa pramANa utkRSTa zrabAdhAko 16 mAna liyA jAya aura palyake saMkhyAta bhAgako 4 mAna liyA jAya to--64, 63, 62 aura 61 ina cArakI 16 samaya bAdhA hogii| yaha eka zrAbAdhAkANDaka hai / tathA 60, 59, 58 aura 57 kI 15 samaya bAdhA hogI yaha dUsarA bAdhAkANDaka hai / isa taraha jaghanya sthitike prApta honetaka eka-eka AbAdhAkANDakake prati AbAdhAkA eka-eka samaya kama hote hue jaghanya sthitikI jaghanya AbAdhA raha jAtI hai / alpabahutvamarUpaNA 18. aba alpabahutvakA vicAra karate haiN| usakI apekSA paMcendriya saMzI paryApta aura paMcendriya saMzI aparyApta jIvoM ke jJAnAvaraNIyakI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| isase AbAdhAsthAna aura AbAdhAkANDaka ye donoM samAna hokara saMkhyAtaguNe haiN| inase utkRSTa bAdhA vizeSa adhika hai| isase nAnApradezaguNahAnisthAna zrasaMkhyAtaguNe haiM / inase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai / isase eka zrAbAdhAkANDaka zrasaMkhyAtaguNA hai / isase jaghanyasthitibandha zrasaMkhyAtaguNA hai / isase sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM inase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isI prakAra chaha karmoM kA alpabahutva jAnanA cAhiye / vizeSArtha - yahA~ abataka sthitibandhasthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA aura AbAdhAkANDakaprarUpaNA ina tIna adhikAroMmeM jina viSayoMkI caracA kI hai, unameM kauna kitanA hai aura kauna kitanA bahuta hai, yaha tulanAtmaka DhaMga se batalAyA gayA hai| yaha alpabahutva jaghanya zrabAdhAse prArambha hokara utkRSTa sthitipara samApta hotA hai mAtra isameM 1. paJcasaM 0, bandhanaka0, gA0 101-102 / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mahAvaMdhe TThidibaMdhAhiyAre saMyatakI apekSA jaghanya sthitikA nirdeza nahIM kiyA hai / jJAnAvaraNakI jaghanya sthiti saMyatake hotI hai aura sabase jaghanya AvAdhA usIkI ho sakatI hai| isaliye yaha prazna hotA hai ki isa alpabahutvameM yaha jaghanya AvAdhA kisakI lI gaI hai| Age uttaraprakRti sthitibandhameM alpabahutvakA nirdeza karate hue kahA hai ki 'sabase stoka jaghanya AbAdhA hai aura usase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase vahA~ to jaghanya aAbAdhA kisakI lI gaI hai isakA patA laga jAtA hai,para yahA~kA prazna isa dRSTise vicAraNIya rahatA hai| yahA~ zAnAbaraNake alpabahutvako kahaneke bAda evaM chaNNaM kammANaM' aisA kahA hai| saMyatake kSapaka sUkSmasAmparAyake antima samayameM chaha karmoMkA bandha to hotA hai para mohanIyakA nahIM hotaa| isaliye isa nirdezase yahI jJAta hotA hai ki isa alpabahutvameM saMyatakI jaghanya sthitikA kathana avivakSita rahA hai| mAlUma par3atA hai ki yahA~ mithyAdRSTiko jaghanya sthitikI AbAdhA lI gaI hai, kyoMki isa alpabahutvameM isa sthitikA grahaNa bhI kiyA hai| yaha sabase stoka hotI hai| zrAbAdhA kula vikalpa AvAdhAsthAna kahalAte haiM aura itane hI AvAdhAkANDaka hote haiN| zAnAvaraNakI utkRSTa AbAdhA tIna hajAra varSa se jaghanya AvAdhA antamuhUrtako kama kara eka milA denepara kula AbAdhAke vikalpa hote haiM / ye vikalpa antarmuhUrtapramANa jaghanya AbAdhAse saMkhyAtaguNa honeke kAraNa AbAdhAsthAna ora pAbAdhAkANDakoko jaghanya AvAdhAse saMkhyAtaguNA kahA hai / jJAnAvaraNakI utkRSTa AbAdhA pUrI tIna hajAra varSa pramANa hai jo AbAdhAsthAnoM meM antamuhUrta ke jitane samaya hoM, eka kama utane samayoMke milAnepara prApta hotI hai| isIse ukta donoM padoMse utkRSTa zrAbAdhAko vizeSa adhika kahA hai| nAnApradezadviguNahAnisthAnAntaroMkA pramANa pahale palyake prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalA Aye haiN| yaha pramANa tIna hajAra varSake samayoMse asaMkhyAtaguNA hai| isIse utkRSTa AbAdhAke pramANase yaha pramANa asaMkhyAtaguNA kahA hai / ekapradezaguNa hAnisthAnAntarakA pramANa pahale palyake asaMkhyAta prathama vargamUloke barAbara batalA pAye hai| yaha pramANa nAnApradezadviguNahAnisthAnAntarake pramANase asaMkhyAtaguNA hai.yaha spaSTa hI hai| isIse nAnApradezadviguNahAnisthAnAntarake pramANase ise asaMkhyAtaguNA kahA hai / eka AvAdhAkANDakakA pramANa palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai yaha ekapradezadviguNahAnisthAnAntarase asaMkhyAtaguNA honeke kAraNa asaMkhyAtaguNA kahA gayA hai| mithyAdRSTike zAnAvaraNakarmakI jaghanya sthiti antaHkoTAkoTisAgara pramANa hotI hai jo eka AvAdhAkANDakake pramANase asaMkhyAtaguNI hotI hai| isIse AbAdhAkANDakase jaghanya sthitiko asaMkhyAtaguNI kahA hai| utkRSTasthiti tIsa koTAkoTisAgarameMse antaHkoTAkoTisAgarako kama karake jo labdha Ave usameM eka milAnepara sthitisthAna prApta hote haiN| yataH ye jaghanya sthitike pramANase saMkhyAtaguNe haiM,ataH jaghanya sthitike pramANase sthitisthAnoMkA pramANa saMkhyAtaguNA kahA hai| utkRSTa sthitibandha pUrA tosa koTAkoTike samaya pramANa hotA hai aura sthitisthAna isameMse antaHkoTAkoTike samayoMko ghaTAkara eka milAnepara prApta hote haiN| spaSTa hai ki sthitisthAnake pramANase utkRSTa sthiti vizeSa adhika hai| isIse sthitisthAnake pramANase utkRSTa sthitikA pramANa vizeSa adhika kahA hai| yaha saMkSI paMcendriya paryAptakI mukhyatAse alpabahutvakA khulAsA hai| mAtra isameM inhIMke aparyAptakI apekSA prApta honevAlA alpabahutva garbhita hai| Ayuke sivA darzanAvaraNa Adi zeSa chaha kamauke ukta saba padoMkA alpabahutva isI prakAra ghaTita kara lenA cAhiye, kyoMki unake utkRSTa sthitibandha AdimeM antarake honepara bhI usase alpabahutvameM koI antara nahIM aataa| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNI 15 16. paMciMdiyasaeiNa-asaeiNa-pajjattANaM savvatthovA' Ayugassa jahaeiNayA AbAdhA / jahaeNo hidibaMdho sNkhejjgunno| AbAdhAhANANi saMkhejjaguNANi / ukkassiyA AbAdhA visesaadhiyaa| NANApadesaguNahANihANaMtarANi asNkhejjgunnaanni| eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM asaMkhejjaguNaM / hidivaMdhahANANi asaMkhejjaguNANi / ukkassao hidibaMdho visesaahio| 20. paMciMdiyANaM asaeNINaM pajjattApajjattANaM cariMdiya-teiMdi-beiMdi0 pajjattApajjattANaM sattaNaM kammANaM AyugavajjANaM AvAdhAhANANi AbAdhAkhaMDayANi ca do vi tullANi thovANi / jahariNayA AvAdhA saMkhejjaguNA / ukkassiyA AvAdhA vise / NANApadesagu0 asaMkhe gu0 / eyapadesagu0 asaM gu0 / eyaM AbAdhAkhaMDayaM asaM gu0 / hidibaMdhaTThANANi asaMkhejjaguNANi / jahaeNo hidibaMdho saMkhejjaguNo / ukka hidibaM0 vise / / 21. bAdaraeiMdiya-suhumaeiMdiya-pajjattApajjattANaM sattaNaM kammANaM AyugavajjANaM AvAdhATThANANi AbAdhAkhaMDayANi ca do vi tullANi thovANi / jahariNa 19. paMcendriya saMzI paryApta aura paMcendriya asaMhI paryApta jIvoMke AyukarmakI jaghanya AvAdhA sabase stoka hai| isase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase AbAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase utkRSTa AvAdhA vizeSa adhika hai| isase nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| inase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| isase sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| inase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| 20. paMcendriya asaMzI paryApta, paMcendriya asaMjJI aparyApta, caturindriya paryApta, caturindriya aparyApta, zrIndriya paryApta, trIndriya aparyApta, dvIndriya paryApta aura dvIndriya aparyApta jIvoMke Ayuke sivA sAta kauke pAbAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka ye donoM tulya hokara sabase stoka haiN| inase jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| isase utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isase nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / inase ekapradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| isase eka AbAghAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai| isase sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiM / inase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase utkRSTa sthitivandha vizeSa adhika hai| vizeSArtha-yahA~ sthitibandhasthAna palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM aura jaghanya sthiti palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai / isIse yahA~ sthitisthAnoMke pramANase jaghanya sthitiko saMkhyAtaguNA kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 21. bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMke Ayukarmake sivA sAta kamauke pAbAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka ye donoM tulya hokara stoka haiM / inase jaghanya aAvAdhA asaMkhyAtaguNI hai| isase 1. paJcasaMbandhanaka0,gA0 103-104 / 2. mUlapratau paMciMdi0.............. "yANaM asaMkhejja ....... . 'eiMdi0 beiMdi0 iti pAThaH / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre yA AvAdhA asaM gu0 / ukka. AbAdhA vise / NANApadesagu0 asaM gu0 / eyapadesagu0 asaM0 gu0 / eyaM AvAdhAkhaMDayaM asaM0 gu0 / hidivaMdhaTThANANi asaM0gu0 / jaha* hidi. asaM. gu0 / ukka0 hidi vise / 22. avasasANaM bArasaraNaM jIvasamAsANaM Ayugassa savvatthovA jahariNayA AbAdhA / jaha* hidivaM0 saMkhejjaguM0 / AvAdhATThANANi saMkhejjaguNANi / ukka0 AvAdhA visesA / hidiva0 saMkhejjaguNANi / ukka hidi0 visesA / evamappAbahugaM samattaM cauvIsa-aNiogadAraparUvaNA 23. edeNa aTThapadeNa tattha imANi cauvIsamaNiyogadArANi NAdavvANi bhavaMti / taM jahA, addhAcchedo savvabaMdho kosababaMdho ukka0 aNukka0 jaha* ajaha sAdi0 aNAdi0 dhuvabaM0 ardhavabaM0 evaM yAva appAvahuge tti / bhujagArabaMdho padaNikkhetro vaDibaMdho ajjhavasANasamudAhAre jIvasamudAhAre tti / utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isase nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| inase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| isase eka AbAdhAkANDaka asaMkhyAtaguNA hai| isase sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| isase jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| vizeSArtha-ina jIvoMke utkRSTa sthitibandha eka sAgarake bhItara hotA hai aura zrAbAdhA, zrAbAdhAkANDaka Adi usI hisAbase hote haiN| yahI kAraNa hai ki inake sAta kauke saba padoMkA alpabahutva ukta pramANase hotA hai / 22. avazeSa rahe bAraha jIvasamAsoMke AyukarmakI jaghanya AbAdhA sabase stoka hai| isase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase AvAdhAsthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isase sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase utkRSTa sthiti vizeSa adhika hai| vizeSArtha-yahA~ alpabahutvameM AvAdhAkANDaka, nAnApradezadviguNahAnisthAnAntara, ekapradezadvigaNahAnisthAnAntara aura eka AbAdhAkANDaka parigaNita nahIM kiye gaye haiN| kAraNa ki ina bAraha jIvasamAsoMmeM AyukarmakA jitanA sthitibandha hotA hai,vaha itanA alpa hai, jisase usameM ye pada sambhava nahIM haiN| zeSa kathana sugama hai| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| caubIsa anuyogadvAraprarUpaNA 23. isa arthapadake anusAra yahA~ ye caubIsa anuyogadvAra jJAtavya haiN| yathAzraddhAccheda, sarvabandha, nosarvabandha, utkRSTabandha, anutkRSTabandha, jaghanyabandha, ajaghanyabandha, sAdibandha, anAdibandha, dhruvavandha aura adhruvabandhase lekara alpabahutva taka / tathA bhujagArabandha, padanikSepa, bRddhibandha, adhyavasAnasamudAhAra aura jIvasamudAhAra / / vizeSArtha-adhruvabandhase lekara alpabahutvataka aisA sAmAnya nirdeza karake zeSa bAraha anuyogadvAra ginAye nahIM hai| ve ye hai-svAmitva, bandhakAla, bandhAntara, bandha sannikarSa, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAcchedaparUvaNA addhAcchedaparUvaNA 24. addhAcchedo duvidho-jahaeNo ukkasso ca / ukkassage pagadaM / duvidhA Niddeso-aogheNa AdeseNa y| tattha ogheNa pANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-vedaNIyaaMtarAigANaM ukkasso hidibaMdho tIsaM saagrovmkoddaakoddiio'| tiSiNa vassasahassANi AvAdhA' / AvAdhUNiyA kammaTTidI kammaNisego / mohaNIyassa ukkasso TThidibaMdho sttrisaagrovmkoddaakoddiio| sattavassahassANi aavaadhaa| AvAdhUNiyA kammaTThidI kammaNisego / Ayugassa ukkassao hidibaMdho tettIsaM sAgarovamANi / puvakoDitibhAgaM aavaadhaa| kammahidI kammaNisetro' / NAmAgodANaM ukkasso hidivaMdho vIsaM sAgarovamakoDAkoDIao / bevassasahassANi aabaadhaa| AvAdhuNiyA kammaTThidI kmmnnisego| evamoghamaMgo. savaNiraya-tirikvaM4-maNusa03-devo yAva sahassAra ti paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAliyakA0-veubiyakA-tieiNaveda-cattArikasA-madi-suda-vibhaMga-asaMjada-cakkhudaM-acakkhudaM-paMcale0-bhavasi0-abbhavasi-micchAdihi-saeiNa-AhAraga tti / Navari Ayu0 antara aura bhaav| Age ina caubIsa anuyogadvAroMkA Azraya kara sthitibandhakA vicAra karake punaH usakA bhujagArabandha, padanikSepa, vRddhi, adhyavasAnasamudAhAra aura jIvasamudAhAra ina dvArA aura inake avAntara anuyogoM dvArA vicAra kiyA gayA hai| addhAcchedaprarUpaNA 24. zraddhAccheda do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haiprodha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA zAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha tIsa koDAkor3I sAgara pramANa hai| AbAdhA tIna hajAra varSa pramANa hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha sattara koDAkor3I sAgarapramANa hai| sAta hajAra varSapramANa AbAdhA hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| AyukarmakA utkRSTa sthitibandha tetIsa sAgara hai| pUrvakoTikA tIsarA bhAgapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| nAma aura gotrakarmakA utkRSTa sthitibandha bIsa koDAkor3I sAgarapramANa hai, do hajAra varSapramANa AvAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSaka haiN| isI prakAra saba nArakI, sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya paryApta tiryaMca aura paMcendriya yoninItiryaMca ye cAra prakArake tiryaMca, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ye tIna prakArake manuSya; deva, sahasrAra kalpatakake deva, paMcendriyadvika, prasadvika, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyika kAyayogI, tInoM vedavAle, cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjhAnI, vibhaMgazAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, pAMca lezyAvAle, bhavyasiddhika, abhavyasiddhika, mithyAdRSTi, saMzI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu Ayukarmake viSayameM 1. jIva0 cU0 6 / go0 ka0, gA0 127 / 2. go0 ka0, gA0 156 / 3. go0 ka0, gA0 160 / 4. go0 ka0, gA0 157 / 5. go.ka0, gA0 158 / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTa mahAdhe hidibaMdhAhiyAre viseso | devaraigANaM yugasa ukkasso dvidibaMdho puvvakoDI / chammAsaM shraavaadhaa| kammmaNisego / evaM veDavviyakA0 / caduraNaM lessAraNaM yugassa ukka0 dvidibaMdho sattArasa sAgarovamaM satta sAgarovamaM be-advArasa sAgarovamaM sAdi0 / puvvakoDitibhAgaM AbAdhA / kammadI kammaNi / 25. paMciMdiya-tirikkha - apajjattANaM sattaNaM kammANaM ukka hidibaM0 aMtohisthira | tomuhu0 AbAdhA / AbAdhUNiyA kammaTThidI kammaNisego / Ayugassa ukka0 dvidibaM0 puvvakoDI / atomuhuttaM ca bAdhA / kammahidI kammaNisego / evaM maNusa pajjata - paMciMdiya-tasapajjata-orAliyamissA ti / evaM ceva Ada yA savvAtti veDavviyamissa0 - AhAra0 - AhArami'0 kammaiga 0 - AbhiNi-suda0odhi 0 maraNavajja0 - saMjada sAmAi 0 - chedo 0 - parihAra 0 - saMjadAsaMjada - odhidaM 0 - sukkale 0 0 kucha vizeSatA hai / yathA - deva aura nArakiyoMke zrAyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTipramANa hotA hai, chaha mahInA kI bAdhA hotI hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| isI prakAra vaikriyikakAyayogavAloMke jAnanA cAhiye / nIla Adi cAra lezyAvAloMke karmakA utkRSTa sthitibandha kramase satraha sAgarapramANa, sAta sAgarapramANa, sAdhika do sAgarapramANa aura sAdhika aThAraha sAgarapramANa hai, pUrvakoTikA tIsarA bhAgapramANa bAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiM / vizeSArtha - yahA~ sarvaprathama ghase ATha karmoMkA utkRSTasthitibandha, utkRSTa AbAdhA aura utkRSTa niSekaracanAkA nirdeza karake yaha zravaprarUpaNA jina-jina mArgaNAoM meM sambhava hai usakA vicAra kiyA gayA hai| Ayukarmake sivA sAta karmoMkI bAdhA sthitibandhameM garbhita rahatI hai, isaliye ina karmokI niSekaracanA AbAdhAko nyUna kara zeSa sthitipramANa kahI gaI hai / para zrAyukarmameM isa prakAra sthitibandhake anusAra pratibhAga se AbAdhA nahIM prApta hotI hai, kintu jisa paryAya meM vivakSita AyukA bandha hotA hai usa paryAyakI zeSa rahI Ayu hI badhyamAna AyukarmakI bAdhA hotI hai, isaliye Ayukarmake sthitibandhameM yaha bAdhA garbhita na rahanese AyukarmakI usakA jitanA sthitibandha hotA hai, tatpramANa niSekaracanA hotI hai / yahA~ jina mArgaNAoM kA nirdeza kiyA hai, unameM se jina mArgaNAoM meM prayukarma ke bandhake sambandhameM apavAda hai, usakA pRthakse nirdeza kiyA hI hai / kAraNa spaSTa hai / 25. paMcendriya tirthaca aparyApta koMke sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkor3A-kor3I hai, antarmuhUrta bAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka haiM / zrAyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTi hai, antarmuhUrta AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiM / isI prakAra manuSya aparyApta, paMcendriya aparyApta, trasa aparyApta aura zradArikamizrakAyayogI jIvake jAnanA cAhiye / tathA isI prakAra Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitakake deva, vaikriyika mizra kAyayogI AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, zravadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zukla lezyAvAle, 1. 'chaThaguNaM vAhAre tammisse rAtthi devAU ||' go0 ka0, gA0 118 | Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ addhAcchedapavaNA sammAdiTTi-khaigasa-vedaga0-uvasamasa-sAsaNa-sammAmi0-aNAhAraga tti / vari aayuviseso| ANada yAva savvaTTa ti devoghaM / veubbiyami0-kammaiga-uvasamasammAmi0-aNAhAra0 AyugaM patthi / saMjadAsaMjada. Ayuga ukka. hidi. bAvIsaM sAgarovamaM / puvvakoDitibhAgaM aabaadhaa| kammahidI kmmnnisego| sAsaNe Ayuga* ukka0 ekkattIsaM sAgarovamaM / puncakoDitibhAgaM AbAdhA / kammaTThidI' kammaNisego / AhArakAyajogI Adi kAdUNa Ayu0 oghaM / samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyak mithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu Ayukarmake viSaya meM kucha vizeSatA hai| yathA-Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitaka devoMke AyukarmakA kathana sAmAnya devoMke samAna hai / tathA vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, upazamasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoMke AyukarmakA bandha nahIM hotaa| saMyatAsaMyatoMke AyukarmakA utkRSTa sthitibandha bAIsa sAgara hotA hai| pUrvakoTikA tIsarA bhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| sAsAdanameM AyakarmakA utkRSTa sthitibandha ikatIsa sAgara hotA hai, pUrvakoTikA tIsarA bhAgapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| AhArakakAyayogIse lekara zeSake AyukarmakA vicAra oghake samAna hai| vizeSArtha-yahA~ paMcendriya tiryaJca aparyApta padase saMjJI paMcendriya tiryaJca aparyApta jIva liye gaye haiN| antaHkoTAkoTI sAgarase AgekA sthitibandha saMzI paryApta mithyAdRSTike hI hotA hai| kintu yahA~ jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM jo paryApta avasthAse sambandha rakhanevAlI mArgaNAe~ haiM,ve mithyAdRSTi nahIM hai aura jo mithyAtva avasthAse sambandha rakhanevAlI mArgaNAe~ haiM ve paryApta nahIM, ataH ina saba mArgaNAoMmeM Ayuke sivA zeSa sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkoTAkoTI sAgarapramANa bana jAtA hai| Ayukarmake sthitivandhake sambandhameM jo vizeSatA hai,vaha alagase kahI hai / Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMke AyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTipramANa hI hotA hai; parantu utkRSTa AbAdhA antarmuhUrtapramANa na hokara chaha mahInAkI hotI hai, isaliye inake Ayukarma ke sthitibandhakA kathana paMcendriya tiryaca aparyAptakoMke samAna na kaha kara sAmAnya devoMke samAna kahA hai| vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, upazamasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoMke AyukarmakA bandha nahIM hotA,yaha spaSTa hI hai| yahA~ jisa prakAra vaikriyikamizrakAyayogameM AyubandhakA niSedha kiyA hai,usa prakAra AhArakamizrakAyayogameM zrAyubandhakA niSedha nahIM kiyaa| itanA hI nahIM,kintu isa va Ageke prakaraNoMko dekhanese vidita hotA hai ki 'mahAbandhake anusAra AhArakakAyayogake samAna AhArakamizrakAyayogameM bhI zrAyubandha hotA hai| kintu gommaTasAra'karmakANDameM AhArakamizrakAyayogameM AyubandhakA niSedha kiyA hai| saMyatAsaMyata jIvoMkA gamana solace kalpataka aura sAsAdanasamyadRSTiyoMkA gamana antima greveyakataka hotA hai| isase inake AyukarmakA utkRSTa sthitibandha kramase bAIsa aura ikatIsa sAgara pramANa batalAyA hai| zeSa kathana sugama hai| 1. mUlapratI-hidI kammANaM sesANaM / zrAhAra-iti pAThaH / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe ThidibaMdhAhiyAre 26. iMdire bAdara - bAdarapajjattassa sattaraNaM kammANaM ukka 0 dibaMdho sAgarovamassa tiNi sattabhAgA satta sattabhAgA be sattabhAgA / aMtomuhuttaM bAdhA / dhUriyA kammI kammarigo / Ayugassa ukkassaTThidibaMdho puvvakoDI | sattvassasahassANi sAdireyANi AbAdhA / kammaTThidI kammaNi0 / bAdaraeiMdiyaapajjatta-muhumaeiMdiyapajjatta - apajjattANaM sattaNaM kammANaM ukka0 dvidivaM 0 sAgarovamassa tiriNa sattabhAgA satta sattabhAgA ve sattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNiyA / aMtomuhutaM AbAdhA | AbAdhUNiyA kammaTThadI kamma0 / Ayugassa ukka0 dvidibaM0 puvvakoDI / tomuhuttaM bAdhA | kammadI savva puDha* 0 u0 teu0- vADa0 - varaNapphadi0 - bAdaravaNapphadipattegasarIra0 digo / vari Ayu0 ukka0 dvidi0 puvvakoDI | sattavassasahassANi sAdi * vesasahassApi sAdi0 ekkarAdidiyA0 ekkavassasahassA 0 tivissasahasAri sAdi0 vAdhA / kamma0 kammaNisego / NigodajIvANaM sattaNaM kammANaM puDhavikAiyabhaMgo | Ayu0 savvaNiyodANaM suhumaeiMdiyabhaMgo / kamma0 1 20 26. ekendriyoMmeM bAdara aura bAdara paryApta jIvoMke sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha eka sAgarakA tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hotI hai aura zrAvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| AyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTipramANa hai, sAdhika sAta hajAra varSa pramANa bAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiM / bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMke sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAgapramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai, aura zrAvAdhA nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| AyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTipramANa hai / antarmuhUrta pramANa AvAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiM / saba pRthivIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, saba vanaspatikAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra jIvoMke saba karmoMkA utkRSTa sthitibandha Adi ekendriyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki AyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTipramANa hai, AbAdhA kramase sAdhika sAta hajAra varSa, sAdhika do hajAra varSa, eka dinarAta, eka hajAra varSa aura sAdhika tIna hajAra varSa pramANa hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiM / nigoda jIvoMke sAta kamakA sthitibandha Adi pRthivIkAyika jIvoMke samAna hai| tathA saba nigoda jIvoMke karmakA sthitibandha Adi sUkSma ekendriya jIvoMke samAna hai / vizeSArtha - ekendriya jIvoMke jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha eka sAgarakA tIna baTe sAta bhAgapramANa hotA hai, mohanIyakA pUrA eka sAgarapramANa hotA hai aura nAma aura gotrakA eka sAgarakA do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai / paryApta ekendriyoMke aura bAdara paryApta ekendriyoMke ina karmoMkA utkRSTa sthitibandha isI prakAra hotA hai| zeSa bAdara aparyApta, sUkSma paryApta aura sUkSma aparyApta kendriyoMke isameMse palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama kara denepara utkRSTa sthiti Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAcchedaparUvaNA 27. veiMdi0-teiMdi-cariMdi0 tesiM ceva pajjattANaM sattaeNaM kammANaM ukka0 hidi sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamapaNNAsAe sAgarovamasadassa tiSiNa sattabhAgA satta sattabhAgA ve sttbhaagaa| aMtomu0 AbAdhA / [AbAdhUNiyA] kammahidI kamma0 / Ayuga0 ukka hidi0 puvvkoddii| cattArivassANi solasarAdiMdiyANi sAdireyANi be mAsaMca aabaadhaa| AbAdhUNiyA kammaTThidI kmm0|tesiN ceva apajjatANaM sattaeNaM kammANaM ukka0 hidibaM0 evaM ceva / Navari palidovamassa saMkhejjadibhAgaNa UNiyaM / [ aNtomuhuttmaabaadhaa|] kammaTTidI kamma0 / Ayu0 paMciMdiya-tirikkha. apjjttbhNgo| bandha hotA hai| ekendriyoM meM sAta karmoMke sthitibandhakA yaha bIjapada hai| isI bIjapadake anusAra pRthivI kAyika Adike bAdara, sUkSma aura inake paryApta, aparyApta jIvoMke utkRSTa sthitibandha jAnanA caahiye| AyukarmakA utkRSTa sthitivandha sarvatra eka pUrvakoTipramANa hotA hai| mAtra aAbAdhAmeM antara hai; kyoMki saba jIvoMkI Ayu alaga-alaga kahI hai| isaliye jisakI jitanI utkRSTa Ayu kahI hai, usake anusAra usake zrAyukarmakA utkRSTa AbAdhAkAla jAnanA caahiye| yaha ukta kathanakA tAtparya hai| 27. dvIndriya, trIndriya aura caturindriya tathA inhoMke paryApta jIvoMke sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha kramase paccIsa, pacAsa aura sau sAgara kA tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| AyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTipramANa hotA hai, cAra varSa, sAdhika solaha rAtadina aura do mahInA pramANa utkRSTa AbAdhA hotI hai tathA karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| inhIM aparyApta jIvoMke sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha isI prakAra hotA hai| itanI vizeSatA hai ki vaha palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama hotA hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| AyukarmakA utkRSTa sthitibandha Adi paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-dvIndriya aura dvIndriya paryApta jIvoMke zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha paccIsa sAgarakA tIna baTe sAta bhAgapramANa hotA hai, mohanIyakA pUrA paccIsa sAgarapramANa hotA hai tathA nAma aura gotrakA paccIsa sAgarakA do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai| dvIndriya aparyAptakoMke sarvatra palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama karanepara utkRSTa sthitibandha hotA hai| trIndriya aura trIndriya paryApta jIvoMke zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha pacAsa sAgarakA tIna baTe sAta bhAgapramANa hotA hai, mohanIyakA pUrA pacAsa sAgarapramANa hotA hai tathA nAma aura gotrakA pacAsa sAgarakA do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai| trIndriya aparyAptakoMke sarvatra palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama karanepara utkRSTa sthitibandha hotA hai| caturindriya aura caturindriya paryAptakoMke zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha sau sAgarakA tIna baTe sAta bhAgapramANa hotA hai, mohanIyakA pUrA sau sAgarapramANa hotA hai tathA nAma aura gotrakA sau sAgarakA do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai| caturindriya aparyAptakoMke sarvatra palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama karane Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre 28. avagada0 NANAvara0-dasaNAvara0-aMtarAigANaM ukka. hidivaM. saMkhejjANi vassasahassANi / aMtomu. aabaadhaa| AbAdhRNiyA kammahidI kamma / vedaNIya-NAmAgodANaM ukka0 hidi0 palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / aMtomu0 AvA0 / AvAdhU0 kammaTThidI kammaNi / mohaNIya0 ukka0 hidIbaM0 saMkhejjANi vAsasadANi / aMtomuhuttaM AbA0 / AbAdhUNi0 kammahidI kamma0 / muhumasaMpa0 tiSaNaM kammANaM ukka0 hidivaM0 muhuttapudhattaM / aMtomu AbA0 / AbAdhU0 kammaTTidI kamma / vedaNIya-NAmA-godANaM ukka hidivaM0 mAsapudhattaM / aMtomu aavaadhaa| AvAdhU0 kammaTTidI kamma / 26. asagaNIsu sattaeNaM kammANaM ukka0 dvidibaM0 sAgarovamasahassassa tieNa sattabhAgA satta sattabhAgA ve sttbhaagaa| aMtomuhuttaM AbA0 / AbAdhU0 kammaTTidI kamma0 / Ayuga0 ukka0 dvidivaM0 palidovamassa asaMkhe bhAgo / para utkRSTa sthitibandha hotA hai| AvAdhA sarvatra antarmuhUrta pramANa hai| AyukarmakA utkRSTa sthitibandha sarvatra eka pUrvakoTipramANa hai| mAtra isakI AvAdhAmeM antara hai, saba bhedoMkI utkRSTa Ayu alaga-alaga kahI hai| isaliye jisakI jitanI utkRSTa prAyu hai. usake anusAra usake AyukarmakA utkRSTa AbAdhAkAla jAnanA caahiye| zeSa kathana sugama hai| 28. apagatavedavAle jIvoMke chAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAta hajAra varSapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiM / vedanIya, nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha palyakA asaMkhyotavA~ bhAgapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AvAdhA hotI hai aura AvAdhAse nyUna karma sthitipramANa karmaniSeka hote haiN| mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAta sau varSapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMke tIna karmoMkA utkRSTa sthitibandha muhUrtapRthaktvapramANa hotA hai, antarmuhUrta pramANa AbAdhA hotI hai aura bAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| vedanIya, nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha mAsapRthaktvapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| vizeSArtha-yahA~ jo apagatavedI jIvake aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvake karmoMkA utkRSTa sthitivandha batalAyA hai, vaha upazamazreNIse utaranevAle jIvake sUkSmasAmparAyake antima samayameM aura apagatavedake antima samayameM prApta hotA hai / sUkSmasAmparAya guNasthAnameM mohanIyakA aura zreNimeM AyukarmakA bandha nahIM hotA, isaliye sUkSmasAmparAyasaMyatake mohanIya aura Ayakarmake utkRSTa sthitibandhakA aura apagatavedI jIvake mAtra Ayakarmake utkRSTa sthitibandhakA nirdeza nahIM kiyaa| zeSa kathana sugama hai| 29. asaMhI jIvoMmeM sAta kauMkA utkRSTa sthitibandha eka hajAra sAgarakA tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai, antarmuhUrta pramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSaka hote haiN| AyukarmakA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAcchedaparUvaNA puvakoDitibhAgaM ca AvAdhA / kampaTThidI kamma0 / evamukkasso addhacchedo smtto| 30. jahaeNage pgdN| duvidho Nideso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa NANAvara0-daMsaraNAvara0-mohaNIya-aMtarAigANaM jahaeNo hidibaMdho aMto0 / aMtomuhuttaM AbAdhA / AvAdhU0 kammaTTidI kamma0 / vedaNIyassa jahaeNo hidibaMdho bArasa muhuttaM / aMtomu0 zrAbAdhA / AbAdhU0 kammahidI kamma0 / Ayuga. jaha hidibaM. khuddAbhavaggahaNaM / aMto0 AbA / kammaTThidI kamma0 / [NAmAgodANaM jahaeNo hidivaMdho aTTha muhuttaM / aNtomuhuttmaavaadhaa| AbAdhRNiyA kammaTTidI kammaNisego / ] evamoghabhaMgo maNusa03-paMcidiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0kAyajogi-orAliyakA0-avagadave-lobhaka0--Abhi0-suda0-aodhi0-maNapajjava0saMjada-cakkhudaM0-acakhudaM0-prodhidaM0-sammAdi0-khaigasa0-saeiNa-AhAraga ti / Navari avagadave. AyugaM patthi / Abhi0-suda-bodhidaM0-sammAdi-ravaigasa. Ayugala jaha* hidi0 vAsapudhattaM / aMtomu0 AbAdhA / kammahidI kammaNisego / maNapajjava0-saMjadA0 Ayuga0 jaha0 hidibaM0 palidovamapudhattaM / aMtomu0 shraabaadhaa| utkRSTa sthitibandha palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai, pUrvakoTike tribhAgapramANa AbAdhA hotI hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| vizeSArtha-asaMzI jIvIke mohanIyakA utkRSTa sthitibandha eka hajAra sAgarapramANa, zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyakA eka hajAra sAgarakA tIna baTe sAta bhAgapramANa tathA nAma aura gotrakA eka hajAra sAgarakA do baTe sAta bhAga pramANa hotA hai| asaMhI jIva marakara prathama narakameM aura bhavanatrikameM bhI utpanna hote haiM, isalie isa dRSTi se inake AyukarmakA utkRSTa sthitibandha palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai| zeSa kathana sugama hai| isa prakAra utkRSTa addhAccheda samApta huaa| 30. aba jaghanyakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura Adeza / oghase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura antarAya karmakA jaghanya sthitibandha antarmuhUrtapramANa hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka haiM / vedanIya karmakA jaghanya sthitibandha bAraha muhUrta hai, antarmuhUrta zrAbAdhA hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| AyukarmakA jaghanya sthitibandha kSullakabhavagrahaNa pramANa hai, antarmuhUrta zrAbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| nAma aura gotra karmakA jaghanya sthitibandha antarmuhUrta hai, antarmuharta AbAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka haiN| manuSyatrika, paMcendriyadvika, trasadvika, pA~ca manoyogI, pAMca vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, apagatavedI, lobhakaSAyI, AbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, svanudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, saMzI aura AhAraka jIvoMke isI prakAra oghake samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki apagatavedI jIvoMke AyukarmakA bandha nahIM hotaa| AbhinibodhikajJAnI, zrutazAnI, avadhijJAnI, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke AyukarmakA jaghanya sthitibandha varSapRthaktvapramANa hotA hai, antarmuhUrta pramANa AbAdhA hotI hai aura karmasthitipramANa karmaniSaka hote haiN| manaHparyayajJAnI aura saMyata Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre kampaTTidI kamma0 / sukkale. Ayu0 jaha TThidivaM0 mAsapudhattaM / aMtomu0 aabaadhaa| kammahidI kammaNisego' / 31. AdeseNa NirayagaIe Neraiesu sattaeNaM kammANaM jaha0 hidibaM0 sAgarovamasahassassa tiSiNa-satta bhAgA satta-satta bhAgA be-satta bhAgA palido0 saMkhejjadibhAgeNa UNiyaM / aMtomu. aavaadhaa| AbAdhR0 kammahidI kamma0 / Ayuga0 jaha* hidivaM0 aMto0 / aMtomu0 AbAdhA / kammahidI kamma0 / evaM paDhamajIvoMke AyukarmakA jaghanya sthitibandha palyopamapRthaktvapramANa hotA hai, antarmuhUrta pramANa AbAdhA hotI hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| zuklalezyAvAloMke AyukarmakA jaghanya sthitibandha mAsapRthaktvapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| vizeSArtha-zrodhase jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, nAma, gotra aura antarAya karmakA jaghanya sthitibandha kSapaka sUkSmasAmparAyake antima samayameM hotA hai / mohanIyakA jaghanya sthitibandha kSapaka anivRttikaraNake antima samayameM hotA hai aura AyukarmakA jaghanya sthitibandha mithyAtva guNasthAnameM hotA hai| yahA~ anya jina mArgaNAoM meM oghaprarUpaNA kahI hai unameM Ayuke sivA sAta kaukA to oghake samAna sthitibandha bana jAtA hai, kyoMki una saba mArgaNAoMmeM kSapakazreNikI prApti sambhava hai| kintu ukta mArgaNAoMmeMse jina mArgaNAoMmeM mithyAtva guNasthAnakI prApti sambhava nahIM hai, unameM Ayukarmake sthitibandhake sambandhameM kucha vizeSatA hai, jisakA nirdeza mUlameM hI kiyA hai| khulAsA isa prakAra hai-zreNimeM Ayubandha nahIM hotA, isaliye apagatavedIke Ayukarmake bandhakA niSedha kiyA hai| Abhiniyodhika zAna, zrutajJAna, avadhijJAna, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi ye mArgaNAe~ manuSyagati aura tiryaMcagatike samAna narakagati aura devagatimeM bhI sambhava haiN| yataH narakagatimeM samyaktva avasthAmeM jaghanya sthitibandha varSapRthaktvapramANa hotA hai, ataH ina mArgaNAoM meM prAyukarmako jaghanya sthitibandha varSapRthaktvapramANa kahA hai| manaHparyayazAnI aura saMyata manuSya hI hote haiM / inake saMkleza pariNAmoMkI bahulatA honepara chaThaveM guNasthAnameM palyopamapRthaktvapramANa Ayubandha hotA hai| isIse ina mArgaNAoMmeM AyukarmakA jaghanya sthitibandha, ukta pramANa kahA hai| zuklalezyA mithyAtva guNasthAnameM bhI sambhava hai| yadi zuklalezyArUpa pariNAmoMke hIyamAna honepara Ayubandha ho to mAsapRthaktva pramANa sthitibandha sambhava hai / isIse zuklalezyAmeM ukta pramANa jaghanya sthitibandha kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 31. Adezase narakagatimeM nArakiyoMmeM sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha eka hajAra sAgarakA palyakA saMkhyAtavAM bhAgakama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AvAdhA hotI hai aura AbAghAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| AyukarmakA jaghanya sthitibandha antarmuhUrta pramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| isI prakAra prathama pRthivI, deva-bhavanavAsIdeva aura vyantara devoMmeM jAnanA 1. go. ka0, gA0 136 / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAcchedaparUvaNA puDhavIe devA-bhavaNa-vANaveM / evaM ceva savvapaMciMdiyatirikkha-maNusaapajjatta-paMciMdiyaapajjattA0 / Navari Ayu0 aoghaM ? 32. vidiyAe yAva sattamA ti sattaeNaM kammANaM jaha* hidivaM. aNtokoddaakoddii| aMtomuhuttaM AbAdhA / AvAdhR0 kammahidikamma0 / Ayu0 NirayoghaM / evaM jodisiya yAva savvaha ti veuvviyakA-veuvviyami0-AhAra-AhArami-vibhaMgaparihAra-saMjadAsaMjada-teule-pammale-vedagasa0-sAsaNa-sammAmi0 / vari edesu Ayu. viseso / jodisiya-sodhammIsANa Ayu0 jaha* hidi0 aMto / saNakkumAra-mAhiMda0 muhuttapudhattaM / bahma-bahmattara-laMtava-kAviha. divasapudhattaM / mukkamahAsukka-sadara-sahassAra* pakravapudhattaM / ANada-pANada-AraNa-accuda0 mAsapudhattaM / uvari yAva savvaha tti vAsapudhattaM / aMtomu. AbA / kammahidI kamma0 / veucAhiye / tathA isI prakAra sava paMcendriya tiryaMca, manuSya aparyApta aura paMcendriya aparyApta jIvoM ke jAnanA caahiye| kiMtu itanI vizeSatA hai ki inake AyukarmakA kathana oghake samAna hai| vizeSArtha--asaMzo jIva mara kara narakameM utpanna ho sakatA hai aura aise jIvake aparyApta avasthAmeM asaMjJIke yogya bandha hotA rahatA hai / isIse narakameM sAta kauMkA jaghanya sthitibandha ukta pramANa kahA hai| saMjJI paMcendriya paryApta garbhajakI jaghanya Aya antarmahata pramANa honese narakameM AyukarmakA jaghanya sthitibandha antarmuhUrtapramANa kahA hai| asaMzI jIva mara kara prathama naraka, bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM utpanna ho sakatA hai| isIse ina mArgaNAoMmeM sAmAnya nArakiyoMke samAna jaghanya sthitibandha kahA hai| saba paMcendriya tiryaMca, manuSya aparyApta aura paMcendriya aparyApta ina mArgaNAoMmeM yadyapi ekendriya jIva bhI mara kara utpanna hotA hai,para ina mArgaNAoM meM utpanna honeke bAda aparyApta avasthA meM sAta kokA jaghanya sthitibandha asaMjJIke honevAle sthitibandhase kama nahIM hotA aisA niyama hai| yahI kAraNa hai ki ina mArgaNAoM meM bhI sAta karmoM kA jaghanya sthitibandha ukta pramANa kahA hai| ina mArgaNAoMmeM AyukarmakA jaghanya sthitibandha kSudrakabhava sthitipramANa honese Ayukarmako prarUpaNA aodhake samAna kahI hai| zeSa kathana sugama hai| 32. dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka sAtoM karmokA jaghanya sthitibandha antaHkoDIkoDIsAgarapramANa hotA hai, antamuhartapramANa AbAdhA hotI hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| zrAyukarmakA kathana sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMke tathA vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, vibhaGgajJAnI, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, vedakasamyagdRSTi sAsAdanasamyagadRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki ina mArgaNAoM meM Ayukarmake sambandhameM kucha vizeSatA hai-jyotiSI deva tathA saudharma aura aizAna kalpameM AyukarmakA jaghanya sthitibandha antamuhUrtapramANa hotA hai / sAnatkumAra aura mAhendra meM muhUrtapRthaktvapramANa hotA hai| brahma, brahmottara aura lAntava, kApiSTameM divasapRthaktvapramANa hotA hai| zukra,mahAzukra aura zatAra,sahasrArameM pakSapRthaktvapramANa hotA hai / Anata, prANata aura pAraNa.acyutameM mAsaprathaktvapramANa hotA hai| Age sarvArthasiddhi taka varSapRthaktvapramANa Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre vviyakA. Ayu0 devoghaM / AhAra-AhArami0 Ayu0 jaha0 hidivaM0 palidovamapudhattaM / aMtomu0 AbAdhA / kammahidI kammaH / evaM parihAra0-saMjadAsaMjadA0 tti / vibhaMge Ayu. oghaM / teulessiyA0 sodhammabhaMgo / pammAe snnkkumaarbhNgo| vedage Ayu0 zrodhibhaMgo / sAsaNe devoghaM / / 33. tirikkhesu sattaeNaM kammANaM jaha0 hidi0 sAgarovamassa tieiNasatta bhAgA sattasatta bhAgA besatta bhAgA palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa UNiyA / aMtomu0 AbA0 / AbAdhU0 kammahidI ka0 / Ayu0 aoghaM / evaM tirikkhabhaMgo savvaeIdiya-savvapaMcakAya-orAliyami0-kammai0-madi0-suda0-asaMjada0-kiraNapIla-kAu0-abbhasi-micchAdi-asaNiNa-aNAhAraga ti / vari kammai0aNAhAra0 AyugaM Natthi / hotA hai| antamuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai / vaiki yika kAyayogameM AyukarmakA vicAra sAmAnya devoMke samAna hai| zrAhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM AyukarmakA jaghanya sthitibandha palyopamapRthaktvapramANa hotA hai| antamuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hote haiN| isI prakAra parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / vibhaMgazAnameM AyukarmakA kathana oghake samAna hai| pItalezyAvAloMke AyukamaMkA kathana saudharmakalpake samAna hai| padmalezyAvAloMke AyukarmakA kathana sAnatkumAra kalpake samAna hai| vedakasamyagdRSTiyoMke AyukarmakA kathana avadhijJAniyoMke samAna hai aura sAsAdanameM zrAyukarmakA kathana sAmAnya devoMke samAna hai| vizeSArtha-saMzI paMcendriyaparyAptake jaghanya sthitibandha antaHkoDAkoDIse kama nahIM hotA / isI niyama kodhyAnameM rakhakara ina dUsarI pRthivI Adi mArgaNAoM meM sAta karmIkA sthitibandha kahA gayA hai| yadyapi dasarI prathivI Adika mArgaNAoMmeM nivRrtyaparyApta avasthA bhI hotI hai,para yahAM saMjJI jIva hI mara kara utpanna hotA hai,isaliye yahAM kisI bhI hAlatameM isase kama sthitibandha sambhava nahIM hai| Ayukarmake sthitibandhameM jahAM jo vizeSatA kahI hai, vaha jAnakara samajha lenA caahiye| 33. tithaMcoM meM sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAtabaTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| AyakarmakA kathana aoke samAna hai| isI prakAra saba ekendriya, saba pAMcoM kAyavAle, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMzI aura anAhAraka jIvoMke tiryaMcoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMke AyukarmakA bandha nahIM hotaa| vizeSArtha-tiryaMcagatimeM jaghanya sthitibandhake vicArameM ekendriyoMkI mukhyatA hai| unake jo jaghanya sthitibandha hotA hai, vahI tiryaMcagatimeM samajhanA cAhiye / yahAM anya jitanI mArgaNAeM ginAI haiM ve saba ekendriya jIvoMke sambhava haiM, isaliye una mArgaNAoM meM bhI yahI vyavasthA jAnanI caahiye| ina saba mArgaNAoMmeM AyukarmakA jaghanya sthitibandha zullakabhavapramANa hotA hai, isaliye AyukarmakA kathana oghake samAna kahA hai| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAcchedaparUvaNA 27 34. bIiMdi0-tIiMdiya-cariMdi0 tesiM ceva pajjattApajjattANaM sattaeNaM ka. jaha* hidivaM0 sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamapaeNAsAe sAgarovamasadassa tiSiNasatta bhAgA sattasatta bhAgA besatta bhAgA palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa UNiyaM / aMtomu0 AbAdhA / AvAdhU0 kammahidI kamma0 / Ayugassa aoghaM / tasapajjatta0 biiiNdiybhNgo| 35. itthi0-Navusa. NANAvara0-dasaNAvara0-aMtarAi0 jaha0 hidibaM0 saMkhejjANi vassasahassANi / aMtomu0 AvA0 / AvAdhU0 kammahidikaH / vedaNIya-NAmA-godANaM jaha* hidivaM0 palido0 asNkhejjdibhaago| aMto0 AbA0 / AvAdhU0 kammahidI ka0 / mohaNI. jaha* hidiva0 saMkhejjANi vassasadANi / aMto0 AbA0 / AvAdhR0 kammahidI k| Ayu0 aoghaM / purisave0 chagaNaM kammANaM jaha0 hidivaM0 saMkhejjANi vassasahassANi / aMto. AbA / AbAdhR0 kammahidI kamma0 / mohaNIya0 solasa vAsANi / aMto. AbAdhA / AbAdhU0 kammaTidI ka0 / Ayu0 oghaM / adhavA NANAvara0-dasaNAvara0-aMtarAigANaM jaha* hidivaM0 saMkhejjANi vassasadANi / aMto. AvA0 / AbAdhU0 kammahidI ka0 / 35. dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMke tathA inhIMke paryApta aura aparyApta jIvoMke sAta karmokA jaghanya sthitibandha kramase paccIsa sAgarakA, pacAsa sAgarakA aura sau sAgarakA, palyakA saMkhyAtavAM bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAgapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| AyukarmakA vicAra oghake samAna hai| prasaparyAptakA vicAra dvIndriyoMke samAna hai| 35. strIvedI aura napuMsakavedI jIvoMke jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta hajAra varSapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| vedanIya, nAma aura gotrakarmakA jaghanya sthitibandha palyakA asaMkhyAtA bhAgapramANa hotA hai, antarmuhUrta AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta sau varSapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| AyukarmakA vicAra zrodhake samAna hai| puruSavedavAle jovoMke chaH karmokA jaghanya sthitibandha saMkhyAta hajAra varSapramANa hotA hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hotI hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha solaha varSapramANa hotA hai, antamuhartapramANa AbAdhA hotI hai, aura zrAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| prAyukarmakA vivAra oghake samAna hai| athavA, zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta sau varSapramANa hotA hai, antarmuhartapramANa AbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hotA hai| vizeSArtha-tIna vedavAle jIvoMke sAta karmoMkA yaha jaghanya sthiti bandha kSapaka zreNImeM prApta hotA hai aura Ayu karmakA jaghanya sthitibandha mithyAtva guNasthAnameM prApta hotA hai, kyoMki zrodhake samAna kSullaka bhavapramANa jaghanya sthitibandha vahIMpara sambhava hai| anyatra Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe ThThidibaMdhAhiyAre 36. kodha- mANa- mAya0 chaNaM kammANaM saMkhejjANi vassasahassANi / aMtomu0 AbA0 / AbAdhU0 kammahidI kamma0 / mohaNIya0 jaha0 dvidibaM0 kodhe ve mAsA, mANe mAsaM, mAyAe pakkhaM / savvANaM aMto0 AbA0 / AbAdhU0 / Ayu0 oghaM / adhavA ko sattaNaM kammA purisabhaMgo / vari, moha0 jaha0 hidibaM0 bemAsaM / aMto0 AbA0 / AbAdhU 0 kammaTThi 0 | mANe tirieka0 jaha0 dvidibaM0 vAsapudhattaM0 | aMto0 AbA0 | [AbAdhUNiyA kamma0 / ] vedaraNIya - gAmA- godANaM jaha0 dvidibaM0 saMkhejjANi vAsasadANi / aMtomu0 AbA0 / AAbAdhU0 / moharaNIya0 jaha0 mAsaM / aMto0 AbAdhA0 / [AbAdhUNiyA kamma0 ] | mAyAe tie kammAraNaM jaha0 mAsaputtaM / to0 AvAdhA0 / [AAbAdhUNiyA kamma0 / ] vedaraNIya- gAmA-godANaM jaha0 - vAsapudhattaM / aMto0 AbAdhA0 / [AbAdhUNiyA kamma0 / ] mohaNI0 jaha0 pakkhaM / aMto0 AbA0 / AbAdhU0 / 28 karmakA itanA kama sthiti bandha nahIM hotA / yahA~ puruSavedameM ' athavA ' kahakara vikalpAntara kI sUcanA kI hai so vicArakara isa kathanakA sAmaMjasya biThalA lenA cAhie / dUsare vikalpadvArA isI bAta kI sUcanA kI hai / isIse puruSaveda meM vedanIya, nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta hajAra varSa pramANa tathA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakA jaghanya sthiti bandha saMkhyAta sau varSa pramANa kahA hai| 36. krodha, mAna aura mAyA kaSAyavAle jIvoMke chaha karmoMkA jaghanya sthitibandha saMkhyAta hajAra varSa pramANa hotA hai / antarmuhUrtapramANa zrAbAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karma niSeka hotA hai| mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha krodhakaSAyavAle ke do mahInA, mAna kaSAyavAleke eka mahInA aura mAyA kaSAyavAleke eka pakSapramANa hotA hai / saba karmoM kI antarmuhUrta pramANa bAdhA hotI hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hotA hai / zrAyu karmakA jaghanya sthitibandha zrodhake samAna hai / athavA krodhakaSAyavAleke sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha puruSa vedavA leke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha do mahInA hai / antarmuhUrtapramANa bAdhA hai aura bAdhA se nyUna karma sthiti pramANa karmaniSeka hai| mAnakaSAyavA leke tIna karmoM kA jaghanya sthitibandha varSapRthaktva pramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura zrAbAdhase nyUna karma sthitipramANa karmaniSeka hai / vedanIya, nAma aura gotra karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta varSa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha eka mahInA hai / antarmuhUrtapramANa bAdhA hai aura zrabAdhAle nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / mAyA kaSAyavAleke tIna karmakA jaghanya sthitibandha mAsapRthaktvapramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhA se nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / vedanIya, nAma aura gotrakarmakA jaghanya sthitibandha varSa - pRthaktvapramANa hai / antarmuhUrtapramANa zrAbAdhA hai aura AbAdhAse nyana karmasthitipramANa karmaniSeka hai / mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha pakSa pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura zrAvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / vizeSArtha - ukta tIna kaSAyavAle jIvoMke sAta karmoM kA jaghanya sthitibandha kSapaka Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAcchedaparUvaNA 37. sAmAiya-cchedovahAvaNa tiSiNa kammANaM jaha* muhuttapudhattaM / aMto0 aabaa| [ AnAdhRNi ] / vedaNIya-NAmA-godANaM mAsapudhattaM / aMto0 AbA0 / [aavaadhR0| ] moha0 oghaM / Ayuga0 jaha* palidovamapudhattaM / aMtomu AbAdhA0 / [ kammahidI kamma0 / ] suhumasaMpa* chaeNaM kammANaM oghaM / 38. uvasamasa0 cadueNaM kammANaM jaha* [be aMtomuhu0 ] aMto. AbA / [aabaadhuu| ] vedaNI* jaha* cauvIsaM muhuttaM / aMto0 AvAdhA0 / [AbAdhU / ] NAmA-godANaM jaha* solasa muhuttaM / aMto AvA0 / [ shraabaadhuu| ] evaM jahaNNo addhacchedo smtto| ___ evaM addhacchedo samatto / zreNImeM aura Ayu karmakA mithyAtva guNasthAnameM hotA hai| yahA~ bhI vikalpAntarake sambandhameM vahI bAta jAnanI cAhie, jisakA nirdeza puruSavedake samaya kara Aye haiN| 37. sAmAyika aura chedopasthApanAzuddhisaMyata jIvoMke tIna karmo kA jaghanya sthitibandha muhUrtapRthaktvapramANa hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura pAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / vedanIya, nAma aura gotra karmakA jaghanya sthitibandha mAsapRthaktvapramANa hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSaka hai| mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha, AvAdhA aura niSeka racanA oghake samAna hai| karmakA jaghanya sthitibandha palyapRthaktvapramANa hai, antamahartapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| sUkSmasAmparAya saMyatake chaha karmoMkA jaghanya sthitibandha, AbAdhA aura niSeka racanA oghake samAna hai| vizeSArtha-ukta donoM saMyama chaThaveM guNasthAnase lekara nauveM guNasthAna taka hote haiN| isaliye ApakazraNIke nauveM guNasthAnameM jahA~ jisa karmakA jaghanya sthitibandha hotA hai, vahA~ inameM jaghanya sthitivandha jAnanA caahiye| AyukarmakA palyopamapRthaktvapramANa jaghanya sthitibandha pramattasaMyatake saMkleza pariNAmoMkI pracuratAke honepara hotA hai| oghase chaha karmoM kA jaghanya sthitibandha Adi kSapaka sUkSmasAmparAya guNasthAnameM hI prApta hotA hai| isIse sUkSmasAmparAyasaMyatake chaha karmokA jaghanya sthitibandha Adi oghake samAna kahA hai| 38. upazamasamyagdRSTi jIvoMke cAra karmoM kA jaghanya sthitivandha do antarmuhUrta pramANa hai, antamuhartapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAle nyana karmasthitipramANa karmaniSaka hai| vedanIyakA jaghanya sthitibandha caubIsa muhUrta hai, antarmuhartapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyana karmasthitipramANa karmaniSeka hai| nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha solaha muhUrta hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| vizeSArtha-upazama samyagdRSTike yaha jaghanya sthitibandha upazamazreNImeM prApta hotA hai jo kSapaka zreNimeM prApta hue jaghanya sthitibandhase dUnA hotA hai| isa prakAra jaghanya addhAccheda samApta huaa| isa prakAra addhAccheda samApta huaa| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhA hiyAre savva-gosavvabaMdhaparUvaNA 36. yo so savvabaMdha [ gosavvabaMdho] NAma tassa imo deiso- ogheNa Adese ya / tattha ogheNa khAraNAvaraNIyassa dvidibaMdho kiM savvabaMdho gosavva baMdho ? savvabaMdho vA gosavvabaMdho vA / savvA dvidI baMdhaditti savvabaMdho / tado [ uNiyaM ] hirdi baMdhadi ti gosavvabaMdho / evaM sattaNaM kammANaM / evaM ANAhAraga tti davvaM / 30 ukkassa-aNukkassabaMdha parUvaNA 40. yo so ukkassabaMdho aNuvassabaMdho NAma tassa imo pideso - zragheNa Adeseya / tattha ogheNa khAraNAvaraNIyassa DidibaMdho kiM ukkassabaMdho aNukkassabaMdho ? ukkassabaMdho vA aNukassabaMdho vA / savvukkassiyaM hidi baMdhaditti ukkassabaMdho / sarvabandha nosarvabandhaprarUpaNA 39. jo sarvabandha aura nosarvabandha hai usakA yaha nirdeza hai-- zroghanirdeza aura Adezanirdeza / inameMse oghakI apekSA jJAnavAraNIyake sthitibandhakA kyA sarvabandha hotA hai yA nosarvabandha hotA hai ? sarvabandha bhI hotA hai aura nosarvabandha bhI hotA hai / saba sthitiyoMko bA~dhatA hai, isaliye sarvabandha hotA hai aura usase nyUna sthitiyoMko bA~dhatA hai, isaliye nosarvabandha hotA hai| isI prakAra sAta karmoM kA kathana karanA caahie| isa prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / 1 vizeSArtha - yahA~ jJAnAvaraNa Adi ATha karmoM ke sthitibandhakA sarvabandha bhI hotA hai aura nosarvabandha bhI hotA hai, yaha batalAyA hai| jaba vivakSita karmakI saba sthitiyoMkA bandha hotA hai taba sarvabandha hotA hai; zranyathA nosarvabandha hotA hai / udAharaNArtha - zraghase jJAnAvaraNakI saba sthitiyA~ tIsa kor3Akor3I sAgarapramANa haiM / jaba ina saba sthitiyoMkA bandha hotA hai taba sarvabandha kahalAtA hai aura jaba isase nyUna bandha hotA hai taba nosarvabandha kahalAtA hai / isI prakAra anya sAta karmoMkI alaga alaga saba sthitiyoMkA vicAra kara sarvabandha aura nosarvabandhakA kathana karanA cAhiye / mArgaNAoM meM vicAra karate samaya jina mArgaNAoMmeM yaha zrogha prarUpaNA ghaTita ho jAya, vahA~ oghake samAna jAnanA cAhiye aura jina mArgAoM meM oghaprarUpaNAghaTita na ho, vahA~ zrAdezase jahA~ jo utkRSTa sthiti ho use dhyAna meM rakhakara sarvabandha aura nosarvabandhakA vicAra karanA cAhiye / udAharaNArtha - cAroM gati, paMcendriya jAti, trasakAya, tIna yoga, tIna veda, cAra kaSAya, matyajJAna, zrutAjJAna, vibhaMgajJAna, zrasaMyata, catudarzana, zracakSudarzana, kRSNAdi tIna lezyA, bhavya, abhavya, mithyAtva saMzI aura AhAraka ina mArgaNAoM meM zroghake samAna sarvabandha aura nosarvabandha hotA hai / tathA zeSa mArgaNAoM meM Adezase sarvabandha aura nosarvabandha ghaTita karanA cAhiye / utkRSTa-anutkRSTabandhaprarUpaNA 40. jo utkRSTabandha aura anutkRSTabandha hai, usakA yaha nirdeza haiM-- zrodha aura Adeza / zraghase jJAnAvaraNIyake sthitibandhakA kyA utkRSTabandha hotA hai yA anutkRSTabandha ? utkRSTabandha bhI hotA hai aura anutkRSTabandha bhI / sabase utkRSTa sthitiko bA~dhatA hai, isalie Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdi-aNAdi-dhuva-addhavabaMdhaparUvaNA tado UNiyaM baMdhadi tti aNukkassabaMdho / evaM sattaeNaM kammANaM / evaM aNAhAraga tti NedavvaM / jahaNNa-ajahaNNabaMdhaparUvaNA 41. yo so jahaeNabaMdho ajahaeNabaMdho NAma tassa imo Nideso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa NANAvaraNIyassa hidibaMdho kiM jahaNaNa ajahaeNa* ? jahaeNabaMdho vA ajahaeNabaMdho vaa| savvajahariNayaM dvidi baMdhamANassa jahaeNavaMdho / tado uvari baMdhamANassa ajahaeNabaMdho / evaM sattaeNaM kammANaM / evaM yAva aNAhAraga tti NedavvaM / Niraemu Ayuga09 ajahaeNavaMdho / evaM savvaapajjattANaM sattaeNaM kammANaM ajhennbNdho| kei appappaNo [ hidi paDucca parUveti / evaM ] yAva aNAhAraga tti oghN| sAdi-aNAdi-dhuva-adhuvabaMdhaparUvaNA 42. yo so sAdiyabaMdho aNAdiyabaMdho dhuvabaMdho ardhavabaMdho NAma tassa imo Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM kammAsaM ukassa0 aNukkassa0 utkRSTabandha hotA hai aura usase nyUna sthitiko bA~dhatA hai,isaliye anutkRSTabandha hotA hai| isI prakAra sAta kauMkA kathana karanA caahiye| isa ekAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| vizeSArtha-sabase utkRSTa sthitibandhakI utkRSTabandha saMzA hai / jaise, jJAnAvaraNakA tIsa kor3Akor3I sAgara pramANa sthitibandha hone para antima niSekakI utkRSTasthitibandha saMjJA hai aura isase nyUna sthitibandha hone para vaha anutkRSTa sthitibandha kahalAtA hai| zeSa vicAra sarvabandha aura nosarvabandhake samAna jAnanA cAhiye / jaghanya-ajaghanyabandhaprarUpaNA 41. jo jaghanyabandha aura ajaghanyabandha hai,usakA yaha nirdeza hai-ogha aura Adeza / oghase zAnAvaraNIyake sthitibandhakA kyA jaghanyabandha hotA hai yA ajaghanyabandha hotA hai ? jaghanyabandha bhI hotA hai aura ajaghanya bandha bhI hotA hai| sabase jaghanya sthitiko vA~dhanevAleke jaghanya bandha hotA hai aura isase adhika sthitiko vA~dhanevAleke ajaghanya bandha hotA hai| isI prakAra sAta kokA kathana karanA caahiye| isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki nArakiyoMmeM AyukarmakA ajaghanya sthitibandha hotA hai| isI prakAra saba aparyAptakoMke sAta karmoMkA ajaghanyabandha hotA hai| kitane hI prAcArya apane-apane sthitibandhakI apekSA jaghanyabandha aura ajaghanyabandhakA kathana karate haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka oghako dhyAnameM rakha kara kathana karanA caahie| __ sAdi-anAdi-dhruva-adhruvabandhaprarUpaNA 42. jo sAdibandha anAdibandha, dhruvabandha aura adhruvabandha hai, usakA yaha nirdeza haizrodha aura aadesh| unameM se oghase sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha, anutkRSTa sthitibandha 1. mUlapratau zrAyuga0 NosavvabaMdho iti pAThaH / 2. mUlapratau kammANaM NosavvabaMdho iti pAThaH / 3. mUlapratau appappaNo...'yAva iti paatthH| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 mahA baMdhe TThidibaMdhAhiyAre jahaNabaMdha kiM sAdi0 aNAdiya0 dhuva0 addhruva 0 1 sAdiya addhruvabaMdho / ajahabaMdha kiM sAdi0 4 1 sAdiyabaMdho vA araNAdiyabaMdho vA dhuvabaMdho vA addhruvabaMdho vA / yugassa caMttAri visA- [ diya addhruvbNdho| evaM a ] cakkhurda 0bhavasi0 / Navari bhavasi 0 dhuvaM Natthi / evaM sesAraNaM yAva aNAhAraga tti gheNa sAdhidU davvaM / - sAmitta parUvaNA 43. sAmittaM duvidhaM, jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkasse pagadaM / duvidho giddesoaura jaghanya sthitibandha kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA dhruva hai ? sAdi hai aura adhruva hai| ajaghanyasthitibandha kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA hai ? sAdi hai, anAdi hai, dhruva hai aura adhruva hai / Ayukarmake cAroM hI sAdi ra dhruva hote haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka zeSa saba mArgaNAoM meM sAdisthitibandha Adi zroghase sAdha kara jAnanA cAhiye / vizeSArtha - karmakA jo bandha rukakara punaH hotA hai, vaha sAdibandha kahalAtA hai aura arsayochattike pUrva taka anAdi kAlase jisakA bandha hotA A rahA hai, vaha anAdibandhaM kahalAtA hai / dhruvabandha anyoMke aura adhruvabandha bhavyoMke hotA hai| ye cAroM hI utkRSTa anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya ina cAra bhedoM meM ghaTita karane para solaha prakArake hote haiN| Age AThoM karmoMkA Azraya kara isI viSayakA khulAsA karate haiM - zrAyuke vinA jJAnAvaraNa Adi sAta karmoMke utkRSTa, anutkRSTa sthitibandha kAdAcitka hote haiM tathA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isaliye ye tInoM sAdi aura abake bhedase do-do prakAra ke hote haiM; kintu isa taraha ajaghanya sthitibandha kAdAcitka nahIM hotA, kyoMki jaghanya sthitibandhake prApta honeke pUrvataka anAdi kAlase jitanA bhI sthitibandha hotA hai, vaha saba jaghanya kahalAtA hai / tathA upazrama zreNimeM ukta sAta karmoMkI vandhavyucchitti hone para punaH unakA ajaghanya sthitibandha hone lagatA hai, isalie jaghanya sthitibandhameM sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva ye cAroM vikalpa bana jAte haiM / zrayukarmameM utkRSTa Adi cAroM vikalpa sAdi aura adhruva do hI prakAra ke haiM - yaha spaSTa hI hai, kyoMki AyukarmakA saba jIvoMke kAdAcitka bandha hotA hai / acakSudarzana aura bhavya mArgaNA eka to kAdAcitka nahIM haiM aura dUsare ye kramase kSINamoha aura prayogikevalI hone taka rahatI haiM; isaliye inameM sAdi Adi prarUpaNA pUrvavat bana jAtI hai, isaliye ina mArgaNAoM meM ukta prarUpaNA pUrvavat kahI hai| kevala bhavya mArgaNA meM dhruvavikalpa nahIM hotA / kAraNa spaSTa hai| zeSa saba mArgaNAoM meM ye utkRSTa sthitibandha Adi cAroM sAdi aura adhruva hI prApta hote haiM, kyoMki anya saba mArgaNAe~ yathAsambhava badalatI rahatI haiM yA sAdi haiM, isalie unameM anAdi aura dhruva ye vikalpa nahIM banate / yadyapi abhavya mArgaNA dhruva hai, phira bhI usameM utkRSTa sthitibandha Adike anAdi aura dhruva na honese sAdi aura dhruva ye do hI vikalpa ghaTita hote haiM / svAmitva prarUpaNA 43, svAmitva do prakArakA hai - jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / nirdeza 2. mUlapratau cattAri vi so...... 'cakkhurda iti pAThaH / 1. go0 ka0, gA0 152 / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ukkassasAmittaparUvaNA aogheNa prAdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM kammANaM ukkassahidibaMdho kassa hodi ? aNNadarassa paMciMdiyassa saeiNassa micchAdihissa savvAhi pajjattIhi pajjattagadassa sAgArajAgArasudovajuttassa ukkassiyAe hidIe ukkassahidisaMkileseNa vaTTamAraNyassa athavA IsimajjhimapariNAmassa vaa| Ayugassa ukkassio dvidibaMdho kassa hodi ? aNNadarassa maNusassa vA paMciMdiyatirikvajoNiNIyassa vA saeiNassa sammAdihissa micchAdihissa vA savvAhi pajjattIhi pajjattagadassa sAgArajAgArasudovajuttassa tappAaoggavisuddhassa vA tappAaoggasaMkilihassa vA ukkasiyAe AbAdhAe ukkassage hidivaMdhe vaTTamANayassa / 44. prAdeseNa NirayagadIe Neraiesu sattaeNaM kammANaM ukkassao hidivaMdho kassa hodi ? aNNadarassa vi micchAdihissa sAgArajAgArasudovajuttassa ukkassiyAe hidIe ukkassae hidisaMkilese vaTTamANassa adhavA isimajhimapariNAmassa / Ayugassa ukka0 hidi0 kassa ? aeNadarassa sammAdihissa vA micchAdihissa vA sAgArajAgAra0 tappAoggavisuddhassa ukkassiyAe AbAdhAe ukkassie hidibaMdhe vaTTamANassa / evaM savvAsu puDhavIsu / vari sattamAe puDhavIe Ayu0 micchAdihissa tappAaoggavisuddhassa / do prakArakA hai-zrodha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta hai, utkRSTa sthitibandhake sAtha utkRSTasthitibandhake yogya saMkleza pariNAmavAlA hai athavA ISat madhyama pariNAmavAlA hai,aisA koI eka saMzI paMcendriya mithyAdRSTi jIva utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo saMjJI hai, samyagdRSTi yA mithyAdRSTi hai, saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta hai, tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai yA tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura utkRSTa AbAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandha kara rahA hai, aisA koI eka manuSya yA paJcendriya tiryazca yonivAlA jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-yahAM zroghase AThoM kauke utkRSTa sthitibandhake svAmIkA nirdeza kiyA gayA hai| vizeSa vaktavya itanA hI hai ki tetIsa sAgara pramANa narakAyukA utkRSTa sthitibandha mUlameM diye gaye vizeSaNoMse yukta manuSya aura tiryaMca donoMke hotA hai| kintu tetIsa sAgarapramANa utkRSTa devAyukA bandha mAtra manuSyake hI hotA hai| 44. prAdezakI apekSA narakagatimeM nArakiyoMmeM sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta hai, utkRSTa sthitibandhake sAtha utkRSTasthitibandhake yogya saMkleza pariNAmavAlA hai yA ISat madhyama pariNAmavAlA hai,aisA koI ekanArakI sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayakarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ?jo samyagdRSTi hai yA mithyAdRSTi hai, sAkAra aura jAgRta upayogavAlA hokara bhI vizuddha pariNAmavAlA hai aura utkRSTa AbAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandha kara rahA hai,aisA koI eka nArakI Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM mithyAdRSTi tatmAyogya vizuddha 1. go0 ka0, gA0 134 / ' Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe dvidibaMdhAhiyAre 45. tirikkhe sattaNaM kammANaM oghaM / yugassa micchAdiTThissa tappAtroggasaMkilihassa / evaM paMcidiyatirikkha0 3 / paMcidiyatirikkhaapajjattagesu sattAM kammA ukka hidi0 kasma ? araNadarassa sariNassa sAgArajAgArasudovajuttassa atravratassiyAe dvidIe ukkassae hidisaMkile se vaTTamANassa / Ayugassa ukka0 dvidi0 kassa0 1 araNada0 sariNassa vA asariNassa vA sAgArajAgAramudovajudassa tappA ggavisuddhassa ukka0 AbAdhAe ukkassie DidibaMdhe vaTTamANassa / 34 46. maNusa 04 - paMciMdiya0 2-tasa0 2-paMcamaraNa0 paMcavaci 0 'kAyajogi zrorAlikA0 - kodhAdi 04 - madi 0 - muda0 - vibhaMga0 -saMja0 - cakkhurda 0 - acakkhudaM 0 - bhavasi 0abhavasi 0-micchAdiTThiI - sari-AhAraga tti oghabhaMgo / vari saMjama virahidANaM tapAragavisuddha ti Na bhANidavvaM / Ayugassa maNusayapajja0 - paMciMdiya-tasapa pariNAmavAlA nArakI jIva zrAyu karmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hotA hai / vizeSArtha -naraka meM AyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTi pramANa hotA hai / tathA prArambhake chaha narakoMmeM samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoM prakArake nArakiyoMke yaha sthiti - bandha sambhava hai, kintu sAtaveM narakameM yaha sthitibandha mithyAdRSTike hI hotA hai / yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zeSa kathana sugama hai / 45, tiryaJcoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhake svAmIkA kathana zrodhake samAna hai / Ayu karmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI mithyAdRSTi tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA tiryaJca hotA hai / isI prakAra paJcendriya tiryaJca trika utkRSTa sthitibandhake svAmI hote haiM / paJcendriya tiryaJca paryAtakoM meM sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo saMzI hai, sAkAra jAgRta zrutopayoga se upayukta hai, tatprAyogya utkRSTa sthitibandhake sAtha utkRSTa sthitibandhake yogya saMklezapariNAmavAlA hai, aisA koI eka paJcendriya tiryaJca aparyApta jIva sAta karmo ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo saMzo hai, yA asaMzI hai, sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta hai, tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai aura utkRSTa AbAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandha kara rahA hai, aisA paJcendriya tiryaJca aparyApta jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha - saMjJI yA asaMzI donoM prakArake paJcendriya tiryaJca zraparyApta jIva unake yogya pUrvakoTi pramANa utkRSTa AyukA bandha karate haiM, isaliye Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI donoM ko batalAyA hai| zeSa kathana sugama hai / 46. manuSya catuSka, paJcendriyadvika, sadvika, pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI, kAyayogI, zradArika kAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, vibhaGgajJAnI, asaMyata, catudarzanI, acatudarzanI, bhavyasiddhika, zrabhavyasiddhika, midhyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke saba karmoM ke utkRSTa sthitibandhake svAmitvakA kathana oghake samAna karanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inameM jo mArgaNAe~ saMyama rahita haiM, unameM tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA jIva zrAyu karmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hotA hai; yaha nahIM kahanA cAhiye / tathA manuSya aparyApta, paJcendriya aparyApta aura asa aparyApta mArgaNAoMmeM 1. mUlapratau kAjogi iti pAThaH / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassasAmittaparUvaNA jattA. pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| 47. devANaM NirayabhaMgo yAva sahassAra tti / ANada yAva uvarimagevajA tti sattaeNaM kammANaM ukka* hidi. kassa ? aNNada0 micchAdihissa sAgArajAgAra0 tappAaoggasaMkilihassa / Ayu devbhNgo| aNuddisa jAva savvahaH tti sattaeNaM kammANaM ukka0 hidi0 kassa ? aegadarassa tappAoggasaMkiliTThassa / Ayu. [ukka. hidi0 kassa / aNNada0 ] tappAaoggavisuddhassa0 ukka0 vaTTamA0 / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI paJcendriya tiryaJca aparyAptake samAna jAnanA caahiye| vizeSArtha-pahale zrodha prarUpaNAmeM Ayu karmake utkRSTa sthiti bandhake svAmIkA kathana karate samaya yaha kaha Aye haiM ki jo saMjhI hai, samyagdRSTi yA mithyAvRSTi hai, saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta zru topayogase upayukta hai, tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA yA tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura utkRSTa AbAdhAse yukta hokara utkRSTa sthitibandha kara rahA hai,aisA manuSya yA paJcendriya tiryaJcayonivAlA jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hotA hai / so yaha kathana avikala rUpase yahA~ kahI gaI sabhI mArgaNAoM meM ghaTita hotA hai|kyaa yaha eka prazna hai jisakA samAdhAna karate hue yahA~ mUlameM kahA gayA hai ki jo mArgaNAe~ saMyama rahita haiM, unameM yaha kathana adhikalarUpase ghaTita nahIM hotA; kyoMki saMyama rahita mArgaNAoMmeM AyukarmakA tetIsa sAgara pramANa utkRSTa sthitibandha vizuddha pariNAmavAleke na hokara tatprAyogya saMklezapariNAmavAleke hI hotA hai| ve mArgaNAe~ ye haiM-matyajJAnI, zrutAzAnI, vibhaMgazAnI, asaMyata, abhavya aura mithyAdRSTi / aisA niyama hai ki manuSyAyu, devAyu aura tiryaJcAyuke sivA zeSa rahIM 117 prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha utkRSTa saMkleza pariNAmavAloMke yA tatprAyogya ISat madhyama pariNAmavAloMke hI hotA hai / isa niyamake anusAra narakAyukA utkRSTa sthitibandha vizuddha pariNAmavAleke nahIM ho sakatA aura ina mArgaNAoMmeM AyakA utkRSTa sthitibandha narakAyakA hI hotA hai, kyoMki ina mArgaNAoM meM saMyamakI prApti sambhava na honese devAyukA utkRSTa sthitibandha nahIM ho sktaa| isIliye ina mArgaNAoMkA vAraNa karane ke liye mUlameM ukta kathana kiyA hai| zeSa kathana sugama hai| kintu manuSya aparyApta jIva bhI saMzI hI hote haiM, isaliye inameM Ayu karmake utkRSTa sthitibandhake svAmIkA kathana karate samaya asaMhI vizeSaNa nahIM lagAnA caahiye| 47. devoMmeM sahasrAra kalpataka pAThoM kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI nArakiyoMke samAna hai / zrAnata kalpase lekara uparima aveyakatakake devoMmeM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? mithyAdRSTi sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA koI bhI deva sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| yahA~ Ayukarmake utkRSTa sthitibandhake svAmIkA kathana sAmAnya devoMke samAna hai| anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatara deva sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo sAkAra jAgRta zrRtopayogase upayukta hai, tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai aura utkRSTa pAbAdhAke sAtha utkRSTa sthiti bandha kara rahA hai,aisA anyatara deva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvaMdhe hidibaMdhAhiyAre 48. eiMdiesu sattaeNaM kammANaM ukka hidi kassa ? aNNadara0 bAdarassa savvAhi pajjattIhi pajjattagassa sAgArajAgAra0 tappAaoggasaMkilihassa / Ayu0 ukka hidi0 kassa ? aeNada0 ppaaoggvisuddhss| evaM eiMdiyavAdaramuhumapajjattApajjata-bIiMdi0-teIdi0-caduriMdi pajattApajjatta-savvapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0-vaNapphadi-patteyaH-Niyoda-bAdara-suhumapajjattApajjatta0 / Navari pajjattae pajjattagahaNaM kAdavvaM / apajjattae apajjattagahaNaM kAdavvaM / 46. orAliyakA0 sattaeNaM kammANaM oghaM / Navari dugdiyss| Ayu oghN| orAliyamisse sattaeNaM kammANaM ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNada. dugadiyassa micchAdihissa saeiNassa tappAgoggasaMkile0 se kAle sarIrapajjattI gAhidi tti tappAogga0 ukka0 saMkilese vaTTamANagassa / Ayu0 ukka0 hidi0 kassa ? vizeSArtha-yahA~ devoMmeM AThoM karmoke utkRSTa sthitibandhake svAmIkA kathana karate samaya tIna vibhAga kara diye haiM-pahalA sahasrAra svarga takakA, dUsarA nauveyakatakakA aura tIsarA sarvArthasiddhi takakA / nau graiveyaka taka mithyAdRSTi aura samyagdRSTi donoM hote haiM tathA sahasrAra kalpataka sAta kokA utkRSTa sthitibandha oghake samAna bana jAtA hai, isalie ye vibhAga kiye gaye haiN| bAkIkI sava vizeSatAe~ AThoM kamauke utkRSTa sthitibandha addhAcchedako dekhakara samajha lenI caahie| 48. ekendriyoMmeM sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo bAdara hai, saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza-pariNAmavAlA hai, aisA anyatara ekendriya jIva sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthiti bandhakA svAmI kauna hai ? jo tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai, aisA anyatara ekendriya jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra ekendriya bAdara aura sUkSma tathA inake paryApta aura aparyApta tathA dvIndriya, trIndriya aura caturindriya tathA inake paryApta aura aparyApta, saba pRthivIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, saba vanaspatikAyika pratyeka zarIra tathA nigoda jIvoMke aura inake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki paryAptakoMkA kathana karate samaya 'paryApta' padakA grahaNa karanA cAhie aura aparyAptakoMkA kathana karate samaya 'aparyApta' padakA grahaNa karanA caahie| vizeSArtha-ekendriyAdi ina mArgaNAoM meM saba karmoMkA utkRSTa sthitibandha zraddhAccheda pahale kaha Aye hai| use dhyAnameM rakhakara yahA~ utkRSTa sthitibandhake svAmIkA vicAra kara lenA cAhiye / yahA~ kevala itanA hI batalAyA gayA hai ki vivakSita mArgaNAmeM kisa yogyatAke honepara utkRSTa sthitibandha hotA hai| 49. audArikAyayogameM sAta karmoke utkRSTa sthitibandhake svAmIkA kathana oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yaha do gatike jIvoMke hotA hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI aodhake samAna hai| audArika mizrakAyayogameM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo mithyAdRSTi hai, saMjJI hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai, tadanantara samayameM zarIra paryAptiko prApta honevAlA hai aura tatprAyogya utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse yukta hai,aisA anyatara do gatikA jIva sAta kamauke utkRSTa sthiti Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassasAmitta parUvaNA 37 aNada0 tappA oggavisuddha ukka0 | veDavviya0 sattaeNa kammANaM ukka0 Didi * kassa ? dara devassa vA raigassa ukkassasaMkiliha0 | Ayu0 ukka 0 hidi 0 60 kassa0 1 aragada sammAdihi0 micchAdiDi0 tappA oggavisuddhassa / vevvayami0 sattaNaM kammAraNaM ukka0 hidi0 kassa ? raNada0 devassa vA raiyassa vA micchAdihissa se kAle sarIrapajjatI gAhidi tti / AhArakA0 sattaraM kammA ukka0 Didi 0 kassa ? raNada0 pamattasaMjadassa tappAtroggasaMkiliissa | Ayu0 [ ukka0 dvidi0 kassa ? raNadara0 ] tappA oggavisuddhassa / evaM AhArami0 / vari se kAle pajjattI gAhidi tti bhAriNadavvaM / kammai 0 sattaNaM kammA ukka0 TThidibaM0 kassa ? agada0 cadugadiyassa paMciMdiyassa sariNassa micchAdissi sAgAra jAgAra-tappAyogga-ukkassasaMkilaTThassa / ~ 50. itthi0 - purisa0 sattaNaM kammANaM ukka0 hidi0 kassa ? tigadiyassa saMkiliTThassa micchAdiTThi0 sAgArajAgAra ukka0 saMki0 | Ayu0 zraghaM / evaM evu - savede | avagadave sattaraNaM kammA0 ukka0 dvidi0 kassa0 aNNAda0 uvasamabandhakA svAmI hai | Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya utkRSTa vizuddhi se yukta anyatara jIva zrAyukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / vaikriyikakAyayogameM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoM se yukta anyatara deva yA nArakI jIva sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA anyatara samyagdRSTi yA mithyAdRSTi vaikriyikakAyayogI jIva Ayu karmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / vaikriyikamizrakAyayoga meM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo deva yA nArakI anantara samayameM zarIra paryAptiko prApta hogA aisA anyatara vaikriyikamizrakAyayogI jIva sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / AhAraka kAyayogameM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA granyatara pramattasaMyata jIva sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / zrAyu karmake utkRSTa sthitibandha kA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA anyatara pramattasaMyata jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / zrAhArakamizrakAyayogameM isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki tadanantara samaya meM paryAptiko prApta hogA aisI sthiti meM isake utkRSTa svAmitva kahanA cAhiye / kArmaNakAyayogameM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo cAra gatikA jIva paJcendriya hai, saMjJI hai, mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta tatprAyogya utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai, aisA anyatara kArmaNa kAyayogI jIva sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / 50. strIvedavAle aura puruSavedavAle jIvoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo tIna gatikA jIva saMkliSTa pariNAmavAlA hai, mithyAdRSTi hai aura sAkAra jAgRta upayogase upayukta hai, vaha sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / zrayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI oghake samAna hai / isI prakAra napuMsaka veda meM jAnanA cAhiye / zrapagatavedavAle jIvoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? upazama zreNise patita honevAlA jo anyatara zranivRtti upazamaka jIva tadanantara samaya meM savedI hogA; Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre sa parivadamAssa aNiyahissa se kAle savedo hohidi tti carime ukka0 dvidibaMdhe vaTTamANassa | 51. Abhi0 - suda0 - odhi0 sattaraNaM kammAraNaM ukka0 TThidi0 kassa ? araNa0 cadugadiyassa asaMjadasaM0 micchattAbhimuhassa carime ukkassae dvidivadhe vaTTamANassa / Ayu0 ukka0 dvidi0 kassa ? pamacasaMja0 tappAtroggavisuddhassa / evaM dhidaM0 sammAdi0 - vedagasaM0 / maraNapajjava0 sattaragaM kampAyaM ukka0 hidi0 pamattasaMjadasta tappA oggasaMkiliTThassa saMjayAbhimuhassa cari uk hidi 0 0 vaTTamA0 / Ayu0 dhimaMgo | evaM saMjadA - sAmAi0 - chedova0 / Navari micchattAbhimuhassa / 52. parihAra * sattaraNaM kammAraNaM ukka0 hidi0 pamattasaMjadassa sAmAiyacchedovaDAvaNAbhimuhassa / Ayu0 pamattasaMjadassa tappAoggavisuddhassa / humasaMpa0 isa prakAra jo antima utkRSTa sthitibandhameM avasthita hai, aisA apagatavedI jIva sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / Q vizeSArtha - nArakI napuMsaka hote haiM, ataH yahAM strIveda aura puruSaveda meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva naraka gatike sivA anya tIna gatiyoMke jIvoMke kahanA caahie| napuMsaka veda kI apekSA devagatike sthAna meM narakagatikA grahaNa karanA cAhie, kyoMki deva napuMsaka nahIM hote / zeSa kathana sugama hai / 51. zrabhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara caturgatikA asaMyatasamyagdRSTi jIva mithyAtvake abhimukha hai aura antima utkRSTa sthitibandhameM vidyamAna hai, vaha sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA pramattasaMyata jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| mana:paryayajJAnI jIvoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo pramattasaMyata jIva tatprAyogya saMklezapariNAmavAlA hai, asaMyama abhimukha hai aura antima utkRSTa sthitibandhameM avasthita hai, vaha mana:paryayajJAnI jIva sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI avadhijJAnIke samAna hai| isI prakAra saMyata, sAmAyika saMyata aura chedopasthApanAzuddhisaMyata jIvoMke kathana karanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtva abhimukha hue jIvake sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva kahanA cAhiye / vizeSArtha - sAta kamakA utkRSTa sthitibandha saMklezapariNAmameM hotA hai, isaliye ukta mArgaNAoM meM jisa mArgaNA se jahAM ke liye patana sambhava hai, usake sanmukha hue jIvake utkRSTa sthitibandhakA svAmitva kahA hai / para ina mArgaNAoM meM AyukarmakA utkRSTa sthitibandha vizuddha pariNAmoMse hotA hai, isaliye utkRSTa Ayubandhake yogya jahAM vizuddha pariNAma sambhava haiM, use dhyAna meM rakha kara saba mArgaNAoM meM Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kahA hai / 52. parihAravizuddhisaMyata jIvoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo pramattasaMyata jIva sAmAyika aura chedopasthApanA saMyama ke zrabhimukha hai, vaha parihAravizuddhi saMyata sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo pramattasaMyata jIva tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai, vaha parihAravizuddhi Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassasAmittaparUvaNA chaeNaM kammANaM ukka hidi uvasAmagassa / saMjadAsaMjada sattaeNaM kammANaM ukka. hidi0 dugadiyassa micchattAbhimuhassa / Ayu0 tppaaoggvisuddhss| 53. kiraNAe sattaeNaM kammANaM ukkA dvidi0 kassa ? tirikkhassa saeiNassa micchAdihissa savvAhi pajjattIhi pajjattagadassa sAgArajAgAra0 ukkassasaMkilihassa / Ayu0 ukka0 hidi0 tirikvassa vA maNusassa vA saNiNassa pajjattassa tappAoggasaMkiliTThassa / NIla-kAUNaM sattaeNaM kammANaM ukka. hidi. kassa0 1 aNNa raigassa / Ayu0 kiennbhNgo| teule sattaeNaM kammANaM ukkA hidi0 kassa ? aNNada* sodhammIsANaMtadevassa / Ayu0 aodhibhaMgo / pammAe sattaeNaM kammANaM ukka hidi0 kassa ? aeNa. sahassAraMtassa micchAdihi / Ayu0 teule bhaMgo / sukkAe sattaeNaM ka0 ukka hidi0 kassa ? aeNa. ANadadevassa micchAdihissa tappAoggasaMkiliTThassa / Ayu0 pmttss| 54. khaigasa0 sattaeNaM ka. ukka0 hidi0 kassa ? aeNa* cadugadiyassa asaMjadasammAdihissa tppaaaoggsNkilitttthss| Ayu. pamattasaMja0 / upasamasammA0 saMyata jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sUkSmasAmparAya saMyata jIvoM meM chaha karmoke utkRSTa sthitibandhakA svAmI upazAmaka hotA hai| saMyatAsaMyatoMmeM sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI mithyAtvake abhimukha huA do gatikA jIva hotA hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA saMyatAsaMyata jIva hotA hai| 53. kRSNalezyAmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? jo tiryaMcagatikA jIva saMkSI hai, mithyAdRSTi hai, saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta upayogase upayukta hai aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai, vaha sAta kamauke utkRSTa sthiti bandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo tiryaMca yA manuSya saMjhI hai, paryApta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai, vaha Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| nIla aura kApotalezyAmeM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? koI eka nArakI sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayakarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kRSNalezyAke samAna hai| pItalezyAmeM sAta koke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? koI eka saudharma aura aizAna kalpatakakA deva sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI avadhijJAnIke samAna hai| panalezyAmeM sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandha kA svAmI kauna hai ? anyatara sahasrAra kalpa takakA mithyAdRSTi deva sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI pItalezyAke samAna hai| zukla lezyAmeM sAta koke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pAnata kalpakA mithyadRSTi aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA deva sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tathA pramatsasaMyata jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 54. kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara cAra gatikA jIva asaMyatasamyagdRSTi hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai, baha sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre sattaeNaM kammANaM ukka hidi. kassa ? aNNa asaMjadasammA0 tappAaoggaukkassasaMkiliTThassa micchttaabhimuhss| sAsaNe sattaeNaM kammANaM ukka0 hidi. kassa ? aNNa* cadugadiyassa savvasaMkiliTTassa micchttaabhimuhss| Ayu0 ukka0 hidi0 kassa ? aNNada. maNusassa tappAoggavisuddhassa / sammAmi0 sattaeNaM kammANaM ukka hidi. kassa. ? aNNada0 cadgadiyassa ukkassasaMkilihassa micchttaabhimuhss| 55. asaNiNa sattaeNaM kammANaM ukka Tidi. kassa ? aNNada paMciMdiyapajjattassa savvasaMkilahassa / Ayu0 ukka hidi0 kassa ? tappAoggasaMkilihussa / aNAhAra0 kammaigabhaMgo / evaM ukkassasAmittaM samattaM / 56. jahaeNage pagadaM / duvidho Nideso--ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa chaNNaM kammANaM jahaeNo hidibaMdho kassa hodi ? aNNadarassa khavagassa suhumasaMparAigassa carime hidivaMdhe vaTTamAraNassa / moha. jaha* hidi0 kassa ? aeNada. kauna hai ? pramattasaMyata jIva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / upazama samyagdRSTiyoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? jo anyatara asaMyatasamyagdRSTi tatprAyogya utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai,vaha sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / sAsAdana samyagdRSTiyoM meM sAta kamauke utkRSTasthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara cAra gatikA jIva sabase adhika saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai,vaha sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? jo anyatara manuSya tatprAyogya vizaddha pariNAmavAlA hai,vaha zrAyukarmake utkRSTa sthitivandhakA svAmI hai / samyagmithyAdRSTiyoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara cAra gatikA jIva utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai,vaha sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 55. asaMziyoMmeM sAta koke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara paJcendriya jIva paryApta hai aura sabase adhika saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA asaMjJI jIva haiM, vaha aAyukameke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / anAhArakoMmeM saba kathana kArmaNa kAyayogiyoMke samAna hai| vizeSArtha-asaMjJI jIva marakara bhavanavAsI aura vyantara deva bhI hote haiM aura prathama narakameM bhI jAte haiN| yahAM asaMkSiyoMke AyukarmakA utkRSTa sthitibandha utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse hI karAyA hai| isase vidita hotA hai ki asaMziyoMke devAyukI apekSA narakAyukA sthitibandha adhika hotA hai| isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huushraa| 56. aba jaghanya svAmIkA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA chaha karmoke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? jo anyatara sUkSmasAmparAyika kSapaka jIva antima sthitibandhameM avasthita hai, vaha chaha karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| mohanIyake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara anivRtti kSapaka jIva antima jaghanya sthitivandhameM avasthita hai, vaha mohanIyake jaghanya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNasAmittaparUvaNA 41 khavagaaNiyaTTissa carime jaha0 vaTTamANassa / Ayu0 jaha* hidi0 kassa ? aeNada0 tirikvassa vA maNussassa vA eidi0 veiMdi0 tei di0 caduriMdi0 paMciMdiyassa vA sariNa asariNa* bAdara0 suhuma0 pajattassa vA apajjattassa vA sAgArajAgAra* tappAaogAsaMkilihassa jahaNiyAe AvAdhAe jahaeNae hidibaMdhe vaTTamANayassa / evaM maNusa 3-paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAliyakA0-avagada-lobhaka0-Ami0-suda-prodhi-maNapajjava0-saMjada0-cakkhudaM0acakkhudaM0-aodhidaM0-mukkale0-bhavasi-sammAdihi-khaiga-saeiNa-AhAraga tti / Navari Ayu0 viseso jANidavyo / avagada0 AyugaM Natthi / Abhi-suda-aodhiH odhidaM0-sammAdi0-khaiga. Ayu0 jaha* hidi* kassa ? aeNada0 devassa vA Neraiyassa vA tappAoggasaMkili* jahaeiNayAe AvAdhAe jaha* hidi0 vaTTamANagassa / maNapajjava0-saMjada0 Ayu. jaha* hidi0 kassa ? aNada0 pamattasaMja0 tappAproggasaMkilihassa / sukkAe Ayu0 jaharU hidi. kassa ? aNNada. devassa micchAdi0 tappAaoggasaMki0 jahAvAdhA0 jahahidi0 vaTTamANassa / sesANaM oghbhNgo| sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara tiryaMca, manuSya, ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paJcendriya, saMzI, asaMzI, bAdara-sUkSma, paryApta aura aparyApta jo bhI ho, sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai, vaha Ayu. karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra manuSyatrika, paJcendriyadvika, trasa. dvika, pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, apagatavedI, lobhakaSAyI, AminibodhikazAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayazAnI, saMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavyasiddhika, samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, saMkSI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu Ayuke sambandhameM kucha vizeSatA hai| yathA-apagatavedI jIvake AyukarmakA bandha nahIM hotaa| AbhinibodhikahAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, avadhidarzanI, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM Ayu karmake jaghanya sthitivandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva yA nArakI jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya aAvAdhAke sAtha jaghanya sthitikA bandha kara rahA hai, vaha Ayuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manaHparyayajJAnI aura saMyata jIvoM meM Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramattasaMyata jIva jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai, vaha Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / zuklalezyAmeM Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo mithyAdRSTi hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhAke sAtha jaghanya sthitikA bandha kara rahA hai,vaha Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| zeSa mArgaNAoMmeM Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| vizeSArtha-yahA~ oghase AThoM karmoMke jaghanya sthitibandhake svAmIkA vicAra kiyA gayA hai| sAta kokA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM jahA~ jisa karmako bandhavyucchitti da Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe vidibaMdhAhiyAre 57. zrAdesaNa NirayagaIe Neraiemu ukta kamma hidi kassa ? aNNada. asaeiNapaMciMdi0 sAgArajAgA. savvavisuddhassa paDhama-vidiyasa0 vaTTamANa / Ayu0 jaha* hidi0 kassa ? aNNa* micchAdi0 tappAyo jaha0 saM0 jaha AbA0 jahahidi0 vaTTaH / evaM paDhamAe maNusaapajjatta-devA-bhavaraNa-vANaveM / vidiyAe yAva sattamAe sattaeNaM kammANaM jaha* hidi0 kassa ? aNNa. asaMjada0 savvavisuddhassa / Ayu. pddhmpuddhvibhNgo| evaM jodisiya yAca savvaha tti / Navari aNuddisa yAva savvaha tti Ayuga0 sammAdihi / hotI hai vahA~ hotA hai| isa hisAba se chaha karmoMkA jaghanya sthitibandha kSapaka sUkSmasAmpa rAyake antima samayameM prApta hotA hai aura mohanIyakA kSapaka anivRttikaraNameM; kyoM ki sUkSma sAmparAyameM mohanIya karmakA bandha nahIM hotaa| tathA Ayu karmakA jaghanya sthitibandha saba prakArake manuSya aura tithaMcoMke hotA hai, kyoMki ina sabake AsaMkSepAddhAkAla pramANa Ayukarmake bandha honemeM koI bAdhA nahIM paatii| yahA~ anya ve mArgaNAe~ ginAI haiM, jinameM kSapaka zreNIkI prApti sambhava honese yaha ogha prarUpaNA bana jAtI hai / mAtra ina saba mArgaNAoMmeM zrodhake samAna AyukarmakA jaghanya sthitibandha nahIM prApta hotA, kyoM ki inameMse Abhinibodhika Adi kucha aisI mArgaNAe~ haiM jinameM mithyAtvakI prApti sambhava nahIM hai aura zuklalezyAmeM mithyAtvakI prApti bhI ho gaI,to vahA~ pariNAmoMkI itanI ujvalatA rahatI hai jisase vahA~ zrAyukA AsaMkSepAddhA kAla pramANa bandha nahIM hotaa| yahI kAraNa hai ki ina mArgaNAoMmeM Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai. isa bAtakA alagase nirdeza kiyA hai| 57. Adezase narakagatimeM nArakiyoMmeM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jo asaMkSI paJcendriyacara jIva sAkAra jAgRta hai, sarva vizuddha hai aura prathama,dvitIya samayameM sthita hai vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai,| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jo mithyAdRSTi tatprAyogya jaghanya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhAke sAtha jaghanya sthitikA bandha kara rahA hai,vaha Ayu pharmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra prathama pRthivImeM, manuSya aparyApta sAmAnya deva. bhavanavAsI aura vyantara devoM meM jAnanA caahiye| dUsarI prathivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara asaMyatasamyagdRSTi sarva vizuddha pariNAmavAlA jIva sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI pahalI pRthivIke samAna hai| isI prakAra jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhitakake devoMke jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM samyagdRSTi jIva Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-narako asaMkSI jIva bhI marakara utpanna hotA hai aura usake aparyApta avasthAmeM asaMzIke yogya sthitibandha hotA hai| isIse sAmAnyase narakame asakSA, paJcendriya cara jIvako sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kahA hai| prathama naraka, deva, bhavanavAsI aura vyantara deva ina mArgaNAoM meM bhI asaMzI jIva marakara utpanna hotA hai, isaliye yahA~ sAmAnya narakake samAna prarUpaNA kI hai| dvitIyAdi narakoMmeM mithyAdRSTikI apekSA samyagdRSTike sAta kaukA sthitibandha nyUna hotA hai| zeSa rahe devoMmeM bhI aisA hI jAnanA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNasAmittaparUvaNA 43 58. tirikkhesu sattaeNaM kammANaM jaha* hidi0 kassa ? aNNa0 bAdaraeiMdi0 pajatta0 savvavisuddhassa jaha0 hidi0 vaTTamA0 / Ayu0 oghaM / evaM savvaeiMdi0-savvapaMcakAya-orAliyami0-kammaiga-madi0-suda-asaMja-kiraNa-NIlakAu0-abhavasi -micchAdi-asaeiNa-aNAhAraga tti / 56. paMciMdiyatirikva03 sattaeNaM ka. jaha* hidi. kassa ? aNNa. asaeiNassa savvAhi pajjattIhi pajjattagadassa sAgArajAgArasavvavisuddhassa jaha hidi0 vttttmaannyss| Ayugassa jaha* hidi0 kassa ? aNNa. saeiNassa vA asaeiNassa vA pajjattassa vA apajjattassa vA sAgArajAgAra-tappAaoggasaMkili. jaha* hidi0 vaTTamANayassa / evaM paMciMdiyatirikvaapajja-paMciMdiyaapajjattA tti / cAhiye, isaliye ina mArgaNAoMmeM sarva vizuddha pariNAmavAle samyagdRSTiko sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI kahA hai| anudizase lekara Age saba deva samyagdRSTi hI hote haiM, isaliye vahA~ to samyagdRSTi tatprAyogya saMkleza pariNAmoMke honepara Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hotA hai, para yahA~ jo anya mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM Ayu karmake jaghanya sthitibandhakI yogyatA mithyAdRSTike hI pAI jAtI hai| kyoM ki yahA~ mithyAdRSTike Ayu karmake jaghanya sthitibandhake yogya saMkleza pariNAma ho sakate haiM;utane anya guNasthAnavAlake nhiiN| 58. tiryaJcoM meM sAta karmoke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jo bAdara ekendriya jIva paryApta hai, sarva vizuddha hai aura jaghanya sthitibandha kara rahA hai, vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI oghake samAna hai| isI prakAra saba ekendriya, saba pA~coM sthAvarakAya, audArika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle,nIlalezyAvAle, kApota lezyAvAle, abhavyasiddhika, mithyAdRSTi, asaMhI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-tiryaMcoM meM sAta karmoMkA sabase kama sthitibandha bAdara ekendriya paryApta jIvoMke hotA hai| isIse yahA~ tiryaJcagatimeM sAta kauke jaghanya sthiti bandhake svAmIkA kathana unakI mukhyatAse kiyA hai| yahA~ anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM prAyaH yaha sthitibandha sambhava honese unakA kathana ogha tiryaMcoMke samAna karanekA nirdeza kiyA hai| ina sava mArgaNAoMmeM Ayu karmakA nullaka bhava grahaNapramANa jaghanya sthitibandha sambhava hai, isaliye Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmIkA kathana oghake samAna kiyA hai| 59. paJcendriya tiryaJcatrikameM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jo asaMhI jIva saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitikA bandha kara rahA hai,vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara saMzI yA asaMjJI jIva jo ki paryApta ho yA aparyApta ho, sAkAra jAgRta ho, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA ho aura jaghanya sthitibandha kara rahA ho vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra paJcendriya tiryaJca aparyApta aura paJcendriya aparyAptake jAnanA cAhie / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 60. beiMdi0-teiMdi0-caduriMdi0 sattaeNaM ka. jaha* hidi0 kassa ? aeNa pajjattassa sAgArajAgArasavvavisuddhassa jaha* hidi0 vaTTa / Ayu0 jaha* hidi. kassa ? aNNa pajjattassaM vA apajjattassa vA tappAoggasaMkili jaha0 zrAvA. jaha hidi0 vaTTa / evaM tesiM ceva pajjattApajjattA / 'tasaapajjattA0 beiNdiyapjjttbhNgo| 61. veuvviyakA0 sattaeNaM kammANaM jaha* hidi0 kassa ? aNNada0 devaNeraigassa sammAdihi. sAgArajAgArasavvavisuddhassa jaha* hidi0 vaTTamANayassa / Ayu0 jaha* hidi0 kassa ? aeNada0 devaNeraigassa tappAaoggasaMki0 micchAdi / evaM veuviyamissa / vari sattaeNaM kammANaM se kAle sarIrasajjattI gAhiditti / AhAra-AhArami0 sattaeNaM ka* jaha* hidi0 kassa ? aNNa. pamattassa sAgArajAgArasavvavisuddhassa / AhAramisse se kAle sarIrapajjattI gAhidi tti / Ayu0 jaha* hidi0 kassa0 ? aNNa tappAoggasaMkiliTThassa / 62. itthi-purisa-NavaMsa0 sattaeNaM kammANaM jaha* hidi0 kassa ? aeNa. aNiyaTTikhavagassa jaha* hidi0 vaTTamANayassa / Ayu0 aoghaM / Navari itthi-purisa0 60. dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara aparyApta jIva sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandha kara rahA hai, vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? jo anyatara jIva paryApta hai yA aparyApta hai, tatprAyogya saMkeza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AvAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / isI prakAra ina tInoMmeM paryApta aura aparyApta jIvoMke jAnanA cAhie / tathA trasa aparyAptakoMmeM dvIndriya aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| 61. vaikriyikakAyayogameM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jIva jo ki samyagdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandha kara rahA hai, vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jIva jo ki tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAdRSTi hai, vaha Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogameM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki isameM jo tadanantara samayameM zarIra paryAptiko pUrNa karegA,vaha sAta karmoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI hotA hai| AhArakakAyayoga aura AhAraka mizrakAyayogameM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai| anyatara pramattasaMyata jIva jo sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmo hai| AhArakamizra kAyayogameM jo tadanantara samayameM zarIra paryAptiko pUrNa karegA vaha sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tatprAyogya saMklezapariNAmavAlA jIva Ayukarmake jaghanya sthitivandhakA svAmI hai| 62. strIveda, puruSaveda aura napuMsakavedameM sAta karmoM ke jaghanya sthitivandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara anivRttikSapaka jIva jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha sAta kauke jaghanya sthitavandhakA svAmI hai / Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI aodhake samAna hai| 1. mUlapratau tasapajattA0 iti pAThaH / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 jahaNNasAmittaparUvaNA Ayu0 saeiNassa vA asaeiNassa vA [pjjttss| gavusa saNiNassa vA asaeiNassa vA ] pajjattassa vA apajjattassa vA / evaM kodhamANa-mAya / 63. vibhaMge sattaeNaM kammANaM jaha* hidi. kassa ? aNNa. maNusassa saMjamAbhimuhassa sAgArajAgArasavvavisuddhassa jaha* hidi0 vaTTamAraNayassa / prAyu0 jaha0 hidi0 kassa ? aNNa tirikkhassa vA maNusassa vA sAgArajAgArasaMkili. jaha* AbA0 / 64. sAmAi0-chedova0 sattaeNaM kammANaM jaha* hidi0 kassa ? aNNa aNiyaTTikhavagassa carimajaha* hidi0 vaTTamA0 / Ayu0 jaha* hidi. pamattasaMjadassa tappAgoggasaMkili / parihAre sattaeNaM kammANaM jaharU hidi. appamatta. sabavisuddhassa / Ayu0 jaha* hidi. AhArakAyajogibhaMgo / suhumasaMparAi chaeNaM kammANaM aoghaM / saMjadAsaMjada sattaeNaM ka jaha* hidi0 kassa ? aeNa. maNusassa saMjamAbhimuhassa sAgArajAgArasavvavisuddhassa / Ayu0 dugadiyassa tppaaaoggsNkili| 65. teule-pammale0 sattaeNaM ka. jaha* hidi. kassa ? aNNa. appamattaitanI vizeSatA hai ki strIveda aura puruSavedameM jo saMzI ho, asaMzI ho aura paryApta ho vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / napuMsaka vedameM saMjJI ho, asaMhI ho, paryApta ho yA aparyApta ho,vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / isI prakAra krodha, mAna aura mAyA kaSAyameM bhI jAnanA caahie| 63. vibhaGgazAnameM sAta kauke jaghanya sthitibandhako svAmI kauna hai ? jo anyatara manuSya saMyamake abhimukha hai, sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha sAta karmoke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara tiryaJca yA manuSya sAkAra hai, jAgRta hai, saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai, vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| 64. sAmAyika aura chedopasthApanA saMyamameM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara anivRttikSapaka antima jaghanya sthitibandha kara rahA hai, vaha sAta kauMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmo kauna hai ? jo pramattasaMyata jIva tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| parihAravizuddhisaMyamameM sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo apramattasaMyata jIva sarvavizuddha hai, vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI AhAraka kAyayogIke samAna hai| sUkSmasAmparAya saMyamameM chaha karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI aodhake samAna hai| saMyatAsaMyatoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara manuSya saMyamake abhimukha hai, sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai,vaha sAta karmoke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo do gatikA jIva tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| 65. pItalezyA aura padmalezyAmeM sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? 1. Ayu. saMkilihassa vA asaNiNassa iti pAThaH / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre saMjadassa sAgArajAgArasavva visuddhassa / athavA dasaNamoharakhavagassa se kAle kadakaraNijjo hohidi tti / Ayugassa jaha* hidi0 kassa ? aNNa0 devassa micchAdihissa tappAaoggasaMkiliTThassa jaha* AvAdhA. jaha* hidi vaTTamA0 / 66. vedagasammA0 sattagaNaM ka0 teule bhNgo| Ayu0 devaNeraiyassa tappAogassa saMkiliTThassa / uvasamasa0 chaeNaM ka. jaha hidi0 kassa ? aNNa. suhamasaMparAiga0 carime jaha* hidi0 vaTTamA0 / mohaNI0 jaha* TThidi0 kassa ? aNNa. aNiyaTTiuvasamassa carime jaha* hidi0 vaTTamA0 / sAsaNe sattaeNaM ka. jaha hidi0 kassa ? aNNa. cadugadiyassa savvavisuddhassa jaha0 hidi0 vaTTamA0 / athavA saMjamAdo parivadamANassa' / Ayu0 jaha* hidi0 kassa ? aeNa* cadugadiyassa tappAoggasaMkili0 jaha* hidi0 vaTTamA0 / sammAmichA0 sattaeNaM ka0 jaha* hidi. kassa ? aNNa. sAgArajAgArasavvavisuddhassa se kAle sammattaM paDivajjadi tti / evaM baMdhasAmittaM samattaM / jo anyatara apramattasaMyata jIva sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| athavA jo darzanamohakAkSapaka jIva tadanantara samayameM kRtakRtyavedakasamyagdRSTi hogA,vaha sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara deva mithyAdRSTi hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| 66. vedakasamyagdRSTiyoM meM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI pItalezyAke samAna hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo deva aura nArakI jIva tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| upazama. samyagdRSTiyoMmeM chaha kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara sUkSmasAmparAyika jIva antima samayameM jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha chaha karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| mohanIya karmake jaghanya sthitibandhakA khAmI kauna hai ? jo anyatara anivRtti upazAmaka jIva antima samayameM jaghanya sthitibandha kara rahA hai vaha mohanIyakarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| sAsAdanasamyaktvameM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? jo anyatara cAra gatikA jIva sarvavizaddha hai aura jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha sAta koke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| athavA saMyamase girakara jo sAsAdanasamyagdRSTi huA hai,vaha sAta kauMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? jo anyataraM cAra gatikA jIva tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura AyukarmakA jaghanya sthitibandha kara rahA hai| vaha Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| samyaga mithyAdRSTiyoM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura tadanantara samayameM samyaktvako prApta hogA,vaha sAta kauke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| 1. mUlapratau-mANassa / zrAyuH jaha. hidi0 vaTTamA0 / athavA saMjamAdo privdmaannss| zrAyu0 jaha. hidi0 kassa ? aNNa0 cadugadiyassa tappAzroggasaMkili0 / sammAmicchA0 iti pAdaH / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhakAlaparUvaraNA baMdhakAlaparUvaNA 67. baMdhakAlaM dubidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pgdN| duvidho Niso--ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM kammANaM ukkasso hidibaMdho kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaNaNeNa egasamo, ukkasseNa aMtomuhuttaM / aNu0 jaha aMto0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe / Ayu0 ukka0 kevaciraM kAlAdo* ? jahaNaNe. ega0 / aNukka0 jahaNNu0 aNto| evaM madi0-suda0-asaMja-acakkhudaM0-bhavasi0abbhavasi-micchAdihi tti / vizeSArtha-pahale saba mArgaNAoMmeM jaghanya sthitibandhake zraddhAcchedakA kathana kara Aye haiN| yahA~ unake svAmIkA nirdeza kiyA hai| isaliye jahA~ jitanA jaghanya sthitibandha kahA hai,use dhyAna meM rakhakara ukta prakArase usake svAmitvako ghaTita kara lenA caahie| isa prakAra bandhasvAmitvakA kathana samApta huaa| bandhakAla-prarUpaNA 67. bandhakAla do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura Adeza / unameMse oghase sAta karmoM ke utkRSTa sthitibandhakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra matyajJAnI, tAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, bhavya, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-sthitibandha pahale utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanyake bhedase cAra prakArakA batalA pAye haiN| inameM yahA~ sarvaprathama eka jIvakI apekSA utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandha kamase kama kitane kAla taka aura adhikase adhika kitane kAla taka hotA rahatA hai,isakA vicAra kiyA jA rahA hai / yahA~ utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta batAyA hai| isakA kAraNa yaha hai ki utkRSTa saMklezarUpa pariNAma antarmuhartase adhika kAla taka nahIM rhte| usameM bhI una pariNAmose utane kAla taka utkRSTa sthitibandha honA hI cAhie aisA koI niyama nahIM hai / kisI jIvake eka samaya taka utkRSTa sthitibandha hokara anutkRSTa sthitibandha hone lagatA hai aura kisIke antarmuhUrta kAla taka utkRSTa sthitibandha hotA rahatA hai / yahI kAraNa hai ki yahA~ sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| ina karmoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai, kyoMki utkRSTa sthitibandha hokara punaH vaha antarmuhUrta kAlake pahale kabhI nahIM hotaa| isakA utkRSTa antara ananta kAla hai; kyoMki saMjJI paMcendriya paryApta jIvakA utkRSTa antara ananta kAla hai| AyukarmakA utkRSTa sthitibandha eka samaya taka aura anutkRSTa sthitibandha antarmuhUrta kAla taka hotA hai| isase adhika kAla taka AyukarmakA bandha hI nahIM hotaa| yahI kAraNa hai ki Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| yahA~ matyajJAnI Adi jitanI mArgaNAe~ Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 68. AdeseNa raiesa sattaNaM kammANaM ukka0 oghaM / aNuka0 jaha0 egasa0, ukka0 tettIsaM sAgarova0 / Ayu0 zraghaM / evaM sattasu puDhavIsu / vari aNukassa appappaNo hidI bhANidavvA / 66. tirikkhe oghaM / paMciMdiyatirikkha 0 3 - maNusa 0 3 - devA yAva savvaTTatti yathAsaMkhAe sattaNNaM kammAraNaM ukka0 dvidi0 jaha0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / aNuka jaha0 ega0, ukka'0 [ tiriNa palidovamAriNa puvvako DipudhatteNanbhahiyariNa ] tii palido puvtrakoDipu0 tettIsa sAgaro * devANaM appappaNI hiMdI0 / Ayu0 zraghaM / 70. paMciMdiyatirikkha apajjata maNusa apajjata-vigaliMdi0 - paMciMdiya-tasaapa - jjattA0 sattaraNaM kammAraNaM ukka0 aNukka 0 jaha0 ega0, ukka0 to 0 AyudhaM / 10 / 48 ginAI haiM, unameM AThoM karmoMkA yaha kAla avikala ghaTita ho jAtA hai, isaliye inake kathanako ke samAna kahA hai / R 68. dezase nArakiyoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhako kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| zrAyukarma kA kAla zradhake samAna hai / isI prakAra sAta pRthiviyoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki yahA~ anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa kahanA cAhie / vizeSArtha - yahA~ sAmAnya se aura pratyeka narakameM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa kahA hai| so isakA kAraNa yaha hai ki jisa jIvane pUrva bhavameM utkRSTa sthitibandha karaneke bAda anutkRSTa sthitibandha kiyA / isake bAda vaha marakara narakameM gayA aura vahA~ nirantara anutkRSTa sthitibandha karatA rahA / isa prakAra anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla prApta ho jAtA hai| Age sarvatra anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / 66. tiryaJcoM meM zradhake samAna kAla hai / paJcendriya tiryaJcatrika, manuSyatrika, sAmAnya deva aura sarvArthasiddhi takake devoMmeM sAta karmokI utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA 'jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kramase pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya, pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya, tetIsa sAgara aura devoMke apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / AyukarmakA zradhake samAna hai / vizeSArtha - yahA~ anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya batalAnekA kAraNa yaha hai ki vivakSita paryAyameM utkRSTa sthitibandha kiyA aura dUsare samaya meM anutkRSTa sthitibandha karake marakara anya paryAyameM calA gyaa| isase yahA~ sarvatra sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya prApta ho jAtA hai| zeSa kathanakA anugama pUrvavat hai / 70. paJcendriya tiryaJca aparyApta, manuSya aparyApta, vikelandriya aparyApta, paJcendriya paryApta aura aparyApta jIvoMmeM sAta karmoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / AyukarmakA zroghake samAna hai / 1. mUlapratau ukka0 anaMtakAlamasaMkheja poggala0 tithiNa iti pAThaH / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassakAlaparUvaNA 71. eiMdiesu sattaeNaM kammAeNaM ukka hidi jaha0 ega0, ukka0 aNto| aNukka0 jaha* aMto, ukka0 asaMkhejjA logaa| bAdaraeiMdi0 aNukka0 jaha. ega0, ukka0 aMgulassa asaMkhe / bAdaraeiMdi0 pajjata0 aNukka0 jaha0 . ega0, ukka. saMkhejjANi vassasahassANi / apajja* aNu0 jaha* ega, ukka. aMtoH / suhumaeiMdi0 aNukka0 jaha0 aMto, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 / pajjatte aNu0 jaha0 ega0, ukka aNto| apajja. aNu0 jahaeNe. aNto| savvesiM ukka0 jaha0 ega0, ukka0 aMto / savvesu Ayu0 oghaM / 72.beiMdi-teiMdi0-cariMdi tesiM ceva pajjattA sattaeNaM kammANaM ukka jaha ega0, ukka0 aMto0 / aNukka0 jaha* ega0, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / Ayu0 aoghaM / vizeSArtha-ina saba paryAyoMmeM eka jIvake rahanekA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isIse yahA~ anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| 71. ekendriyoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| bAdara ekendriyoMmeM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / bAdara ekendriya paryAtakoMmeM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai / bAdara ekendriya aparyAptakoMmeM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| sUkSma ekendriyoM meM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sUkSma ekendriya paryAtakoMmeM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| sUkSma ekendriya aparyAptakoMmeM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ina sabake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| tathA ina sabameM AyukarmakA kAla oghake samAna hai| vizeSArtha 'khuddAbandhameM ekendriya jIvakA utkRSTakAla asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa anantakAla diyA hai aura isI prakAra sUkSma ekendriyakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa diyA hai,kintu yahAM para inameM anutkRSTa sthitibandhakA ukRSTa kAla kramase asaMkhyAta lokapramANa aura aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai / isakA kAraNa kyA hai,yaha vicAraNIya hai| ina jIvoMkA 'khuddAbandhameM jo utkRSTa kAla batalAyA hai, utane kAla taka sAta karmIkA anutkRSTa sthitibandha nahIM hotA, isIse yaha kAla diyA hai / zeSa kathana sugama hai| Age sUkSma pRthivIkAyika AdikA jo anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kahA hai,vahAM bhI isI prakAra vicAraNA kara lenI caahie| 72. dvIndriya, trIndriya aura caturindriya tathA inake paryApta jIvoMmeM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| Ayu: karmakA kAla aodhake samAna hai| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThadibaMdhAhiyAre 73. paMcidiya-tasadoraNaM sattaNaM kammAraNaM ukka0 jaha0 ega0, ukka 0 to 0 0 / aNukka0 jaha0 ega0, ukka0 [ appappaNo sagahidI | ] Ayu0 oghaM / 74. puDhavi0 u00 - teja 0u0- vAu0 sattaNaM kammA ukka0 orgha / aNukka 0 jaha0 ega0, ukka0 asaMkhejjA logA / bAdare kammadI / bAdarapajjatte saMkhejjANi vassasahassAriNa / suhume0 aMgulassa asaMkhe0 / pajjatte ukkassa-aNukkassabaMdhA0 jaha0 ega0, ukka0 to 0 / varaNapphadi0 eiMdiyabhaMgo / pattege kammahidI / pajjatte saMkhejjANi vassasahassANi / Nigodesu eiMdiyabhaMgo / vari bAdare kammahidI | suhumavaNapphadi 0 - muhumaNigoda apajjataM mottUNa sesaM apajja0 paMciMdiyapajjattabhaMgo / Ayu0 ooghaM / 50 75. paMcamaraNa0 - paMcavaci0 sattaraNaM kammAraNaM ukka0 a0 jaha0 ega, ukka 0 aMto0 0 / Ayu0 ukka0 oghaM / aNukka0 jaha0 ega0, ukka0 to 0 / evaM veDavviya0 - AhAra0 - kodhAdi 4 / kAyajogi0 sattaNaM ka0 ukka * oghaM / aNu0 jaha0 73. paJcendriya aura paJcendriya paryApta tathA trasa aura trasa paryApta jIva meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai / yukarmakA kAla zrotrake samAna hai| 74. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika aura vAyukAyika jIvoM meM sAta kamake utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai / ina cAroMke bAdaroM meM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla karmasthitipramANa hai / inake bAdaraparyApta jIvoM meM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai / unake sUkSma jIvoM meM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sUkSma paryAptakoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / vanaspatikAyika meM utkRSTa va anutkRSTa sthitibandhakA kAla ekendriyoMke samAna hai / vanaspati pratyeka kAyikoM meM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla karmasthitipramANa hai / inake paryAptakoM neM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai / nigoda jIvoM meM ukta sthitibandhakA kAla ekendriyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inake bAdaroM meM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla karmasthitipramANa hai / sUkSma vanaspatikAyika aparyApta aura sUkSmanigoda aparyApta jIvako chor3a kara zeSa aparyApta jIvoMmeM ukta sthitibandhakA kAla paJcendriya paryAtakoMke samAna hai| AyukA kAla oghake samAna hai / 75. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anu tkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / isI prakAra vaikriyika kAyayogI, AhAraka kAyayogI aura krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMke jAnanA cAhie / kAyayogI jIvoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassakAlaparUvaraNA ega0, ukka aNaMtakAlamasaMkhe / Ayu0maNajogibhaMgo / evaM Navusa-asagiNa / Ayu0 aoghaM / orAliyakAjo0 sattaeNaM ka. ukkA ogha / aNu0 ja0 ega0, ukka0 bAvIsaM vassasahassANi desuunnaanni| Ayu mnnjogibhNgo| orAliyami0-veuviyami0-AhArami0 sattaeNaM kammANaM ukka0 jaha0 ega0, ukkasseNa aMtomuhattaM / aNu0 jahaeNu0 aMto / orAliyami0 Ayu0 oghaM / AhAramisse mnnjogibhNgo| kammaigakA0-aNAhA. sattaeNaM kammANaM ukka jaha* ega0, ukka0 besama / aNukka0 jaha ega0, uka. tieiNasaH / 76. itthi-purisa sattaeNaM ka0 ukka0 oghaM / aNuka0 jaha0 egasa0, ukka0 palidovamasadapudhattaM sAgarovamasadapudhattaM / Ayu0 oghaM / avagada0 maNajogibhaMgo / evaM suhumasaM0 chaeNaM kammANaM / samaya hai aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| AyukarmakA kAla manoyogiyoMke samAna hai| isI prakAra napuMsakavedI aura asaMhI jIvoMke jAnanA cAhie / inake AyukarmakA kAla aodhake samAna hai / audArika kAyayogI jIvoMmeM sAta karmauke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| zrAyukarmakA kAla manoyogiyoMke samAna hai / audArika mizrakAyayogI, kriyika mizrakAyayogI aura AhAraka mizrakAyayogI jIvoMmeM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka. samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / audArika mizrameM AyukarmakA kAla zrodhake samAna hai aura AhAraka mizrakAyayogameM AyukarmakA kAla manoyogiyoMke samAna hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| vizeSArtha-audArika mizrakAyayogameM Ayubandha labdhyaparyAptakoMke hI hotA hai, isalie yahA~ Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna bana jAtA hai| zeSa jina yogoMmeM AyukarmakA bandha kahA hai, unakA jaghanya kAla eka samaya honese unameM Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| kintu AhAraka mishrkaayyogmeN| kucha vizeSatA hai| usakA yadyapi jaghanya kAla antarmuhUrta hotA hai, tathApi vahA~ Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya kahanekA kAraNa yaha hai ki koI jIva AhAraka mizrakAyayogakA eka samaya kAla zeSa rahanepara bhI AyukarmakA bandha kara sakatA hai, isalie yahA~ eka samaya kAla bana jAtA hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hotA hai,isakA pahale vicAra kara Aye haiM / use dekhate hue zAta hotA hai ki aisA jIva adhikase adhika do vigraha lekara hI utpanna hotA hai| isIse yahA~ para sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla do samaya kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 76. strIveda aura puruSavedameM sAta kA~ke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kramase palyopamazatapRthaktvapramANa aura sAgaropamazatapRthaktvapramANa hai| AyukarmakA kAla aodhake samAna hai| apagatavediyoM meM sAta kaukA kAla manoyogiyoMke samAna hai| isI prakAra sUkSmasAmparAyameM chaha kauMkA kAla hotA hai| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 mahAbaMdhe chidibaMdhAhiyAre 77. vibhaMge sattaeNaM ka* ukka aoghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sAgarovama0 desU0 / Ayu. aoghaM / Abhi0-suda-bodhi0 sattaeNaM ka0 ukka0 jaha* ukka* aMto / aNu0 jaha aMto0, uka0 chAvahisAgaro sAdire |aayu ogha / maNapajja. sattaeNaM kammANaM ukka jaha* ukka aMto0 / aNajaha0 egasa0, ukka0 puvakoDI demU / Ayu. aoghaM / evaM saMjada-sAmAi0-chedova-parihAra0 / saMjadAsajadANaM sattaeNaM ka0 ukka * jahaNNu0 aNto| aNu jaha* aMto, ukka0 puvvakoDI des| Ayu0 oghaM / cakkhudaM tasapajjattabhaMgo / odhidaMsaNi-sammAdihi bodhibhaMgo / 78. kieNa-NIla-kAu0 sattaeNaM kammANaM ukka0 oghaM / aNu0 jaha aMto, ukka0 tettIsaM sattArasa satta sAgarova. sAdi0 / Ayu0 oghN| evaM teu0pammale0-sukkalessAe sattaeNaM kammANaM ukka0 ogha / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 be ahArasa tettIsaM sAga0 / Ayu0 aopaM / vizeSArtha-apagatavedakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie yahA~ utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 77. vibhaGga jJAnameM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgaropama hai / Ayu karmakA kAla aodhake samAna hai| AbhinibodhikazAna, zrutajJAna aura avadhijJAnameM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgaropama hai| AyukarmakA kAla oghake samAna hai / manaHparyayajJAna meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha karma pUrvakoTi pramANa hai| zrAyukarmakA kAla- oghake samAna hai| isI prakAra saMyata, sAmAyika, chedopasthApanA aura parihAravizuddhi saMyata jIvoMke jAnanA caahie| saMyatAsaMyatome sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmaharta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTipramANa hai| Ayu karmakA kAla oghake samAna hai / cakSudarzanameM ukta kAla asaparyAptakoMke samAna hai| avadhidarzanI aura samyagdRSTiyoMmeM ukta kAla avadhizAniyoMke samAna hai| 7. kRSNa, nIla aura kApota lezyAmeM sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kramase sAdhika tetIsa sAgara, sAdhika satraha sAgara aura sAdhika sAta sAgara hai| Ayu karmakA kAla aodhake samAna hai| isI prakAra pIta, padma aura zukla lezyAmeM sAta koke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kramase sAdhika do sAgara, sAdhika aThAraha sAgara aura sAdhika tetIsa sAgara hai| AyukarmakA kAla oghake samAna hai| 1. mUlapratau zroghaM / prAyu proghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 be ahArasa tettIsaM sAga0 / khaDgasaM0 iti paatthH| Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNakAlaparUvaNA 76. khaigasa* sattaeNaM ka0 ukka0 jaha0 ega0, ukka. aNto| aNu0 jaha* aMto, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi / Ayu0 oghaM / vedagasammA0 sattaeNaM kammANaM ukka0 jaha ukka0 aNto| aNu0 jaha* aMto0, ukka chAvahisAga / Ayu. oghaM / uvasamasa-sammAmi sattaeNaM ka. ukka0 aNu0 jaha* ukka. aMto / sAsaNa. sattaeNaM ka0 ukka0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / aNukka jaha* ega0, ukka0 chAvaligAo / Ayu0 oghaM / / 80. sariNa paMciMdiyapajjattabhaMgo / evaM ukkassabaMdhakAlo samatto / 81. jahaeNae pagadaM / duvidho Nideso-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM ka0 jahaeNahidibaMdhakAlo kevaciraM kAlAdo hodi ? jaha* ukka. aNto| ajahaeNa. kevaciraM kAlAdo ? aNAdiyo apajjavasido tti bhaMgo / yo so sAdi. jaha aMto0, ukka0 addhapoggalapariyaTTa / Ayu0 ukkssbhNgo| evaM yAva AhAraga tti / Ayu0 oghbhNgo| 79. kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgaropama hai| Ayu karmakA kAla oghake samAna hai| vedakasamyagdRSTiyoMmeM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmaharta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla chayAsaTha sAgara hai| Ayu karmakA kAla proghake samAna hai| upazamasamyagdRSTiyoM aura samyagmithyAdRSTiyoM meM sAta kauke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| sAsAdanameM sAta kauke utkRSTasthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla chaha zrAvali hai| Ayu karmakA kAla oghake samAna hai| 80. saMziyoM meM saba kamaukA ukta kAla paJcendriya paryAptakoMke samAna hai| isa prakAra utkRSTa bandhakAla samApta huaa| 81. aba jaghanya bandha kAlakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haizrodha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA kitanA kAla hai ? eka anAdi-ananta bhaGga hai aura dUsarA sAdi / unameMse jo sAdi bhaGga hai, usakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla ardhapudgalaparivartanapramANa hai| Ayu karmakA kAla utkRSTa ke samAna hai| vizeSArtha-sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai aura vaha antarmuhUrta kAla taka hotA rahatA hai| isIse sAta kauMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| yadyapi sAta karmokA anAdi kAlase ajaghanya sthitibandha hI hotA hai, para jisane ardhapudgala parivartana kAlake prArambhameM upazamazroNipara ArohaNa kiyA hai,usake unakA ajaghanya sthitibandha sAdi hotA hai| aba yadi yaha ajaghanya sthitibandha antarmuhUrta kAla taka raha kara punaH zroNi para ArohaNa karanese chUTa jAtA hai,to isakA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 82. AdeseNa Neraiemu sattaeNaM kammANaM jaha0 jaha0 ega0, ukka* besm| ajja. jaha0 dasavassasahassANi bisamayUNANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / evaM paDhamAe puDhavIe / Navari sagahidI / vidiyAe yAva sattamA ti ukkassabhaMgo / gavari sattamAe aja. jaha* aMto0 / 83. tirikkhesu sattaeNaM kammANaM jaha* jaha* ega0, ukka aMto0 / aja. jaha0 ega0, ukka0 asaMkhejjA logaa| paMciMdiyatirikva3 jahaeNaM tirikkhoghaM / aja. jaha0 ema0, ukka0 sagahidI / paMciMdiyatirikkhaapajjatta0 jaha* ajaha ukssbhNgo| jaghanya kAla antarmuhUrta upalabdha hotA hai aura yadi aisA jIva kucha kama ardhapudgala parivartana kAla taka punaH zreNI para nahIM car3hatA hai.to isakA kAla kucha kama ardhapadala parivartanapramANa prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki sAta kamauke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa kahA hai| 82. Adezase nArakiyoM meM sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa kahanA caahie| dasaro prathivIse lekara sAtavIM taka kAlakI prarUpaNA utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-jo tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA asaMzI jIva marakara narakameM utpanna hotA hai, usake eka yA do samaya taka sAta kaukA jaghanya sthitibandha hotA hai| isIse yahAM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya kahA hai| dasa hajAra varSapramANa narakakI jaghanya sthitimeMse ye do samaya kama kara denepara vahAM ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla hotA hai| utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai,yaha spaSTa hI hai| pahalI pRthivIkI apekSA yaha prarUpaNA isI prakAra hai| kAraNa ki asaMjhI jIva pahalI pRthivImeM hI utpanna hotA hai| mAtra yahAM ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla yahAM kI utkRSTa sthiti eka.sAgara pramANa kahanA caahie| zeSa pRthiviyoMmeM jaghanya sthitibandha ke kAlakA vicAra utkRSTa sthitibandhake kAlake samAna kara lenA caahie| 83. tiryaJcoMmeM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| paJcendriya tiryaJca trikameM jaghanya sthitibandhakA kAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa hai| paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla utkRSTa sthitibandhake kAlake samAna hai| vizeSArtha-yadyapi tiryazca gatimeM eka jIvake rahanekA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudrala parivartanapramANa hai, tathApi aisA jIva tiryaMca gatikI saba yoniyoM meM paribhramaNa kara letA hai.isalie sAta kauke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla itanA upalabdha nahIM hotA, kyoMki isa jIvake paryAta ekendriyoM meM utpanna hone para jaghanya sthitibandha sambhava hai prataH yahAM sUkSma ekendriyoMke kAlakI mukhyatAse ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNa kAlaparUvaNA 55 84. maNusa 3 jaha0 jaha0 to 0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 sagahidI 0 | maNusaapajja0. sattaeAM ka0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 besama0 / aja0 khudAbhava0 visamayU, ukka0 to 0 / 85. devANaM NirayoghaM / bhavaNa0 vANaveM paDhamapuDhavibhaMgo / gavari sagahidI0 / jodisiya yAva savvaha ttiukkarasabhaMgo / 86. savvaeiMdiesa sattaNaM ka0 jaha0 tirikkhoghaM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejjA logA / bAdara0 aMgulassa sakhejjadi0 / pajjatte saMkhejjANi vassasahassANi / bAdara pajja0 jaha0 egasamayaM, ukka0 to 0 | suhumeiMdi0 jaha0 ega0, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 / pajjattApajja0 jaha0 egasa0, ukka0 to 0 / 84. manuSyatrimeM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai / manuSya aparyAptakoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla do samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha - manuSyatrika meM sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNI meM upalabdha hotA hai aura vaha antarmuhUrta kAla taka hotA hai| isIse yahA~ isakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| zeSa kathana sugama hai / 85. devoMmeM sAmAnya nArakiyoMke samAna kAla hai / bhavanavAsI aura vyantaroMmeM pahalI pRthivIke samAna kAla hai / itanI vizeSatA hai ki yahA~ ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kahate samaya apanI apanI utkRSTa sthitipramANa kahanA caahie| jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM inhIMke utkRSTa sthitibandhake kAlake samAna kAla kahanA cAhie / 86. saba ekendriyoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA kAla sAmAnya tiryaJcauke samAna hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai / inake bAdaroMmeM ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / bAdara paryAptakoM meM ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai / bAdara paryAptakoM meM ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| sUkSma ekendriyoM meM ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / inake paryAptakoM aura aparyAptakoM meM jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha - sAmAnya ekendriyoMmeM ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla jisa prakAra tiryazvoM meM ghaTita karake batalA Aye haiM, usa prakAra se ghaTita kara lenA caahie| tathA ekendriyake zeSa zravAntara bhedoM meM yaha kAla usa usakI kAya sthiti jAna kara samajha lenA cAhie / mAtra sUkSma ekendriyoMmeM yaha kAla apanI kAyasthiti pramANa prApta na hokara gulake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa upalabdha hotA hai, itanA vizeSa jAnanA cAhie / zeSa kathana spaSTa hI hai / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 87. beiMdi-teiMdi-caduriMdi0 tesiM ceva pajjanANaM sattaeNaM ka. jaha* tirikkhoghaM / aja0 jaha* ega0, ukka saMkhejjANi vassasahassANi / apajja. paMciMdiyatirikvaapajjatabhaMgo / paMciMdiya-tasa0 tesiM ceva pajjattANaM sattaeNaM. ka. jaha oghN| aja0 jaha* aMto0, ukka0 sagaThidI / apajjattA0 pNciNdiytirikkhapjjtbhNgo| 88. savvapuDhavi0-Au-teu0-bAu-vaNapphadi-patteya-Nigoda0 sattaeNaM ka0 jaha0 eiMdiyabhaMgo / ajaha0 jaha0 ega0, ukka annukkssbhNgo| 86. paMcamaNa-paMcavaci0 sattaeNaM ka0 jaha* ajaha jaha0 ega0, ukka0 aNto| kAyajogi0 sattaeNaM kammANaM jaha jaha* ega0, ukka0 aNto| ajaha jaha0 ega0, ukka0 aNaMtakA / orAliyakA sattaeNaM ka0 jaha* jaha* ega0, ukka0 aMto0 / ajajaha ega0, ukka * bAvIsaM vassasahassANi desU0 / orAliyami0-veuvviyami0 AhArami0 ukassabhaMgo / veuvviyakA maNajogibhaMgo / evaM AhArakA kmmi0prnnaahaarukkssbhNgo| 87. dvIndriya, zrIndriya aura caturindriya tathA inhIMke paryAptakoMmeM sAta koke jaghanya sthitibandhakA kAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| dvIndriya Adi tInoM aparyAptakoMmeM paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna kAla hai| paJcendriya aura prasa tathA inake paryApta jIvoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa hai| inake aparyAptakoMmeM paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna kAla hai| 88. saba pRthvIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, vanaspatikAyika, saba vanaspatikAyika pratyekazarIra aura saba nigoda jIvoM meM sApta karmoMke jaghanya sthitibandhakA kAla ekendriyoMke samAna hai| inameM ajaghanya sthitibandhakA aghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla anutkRSTa sthitibandhake utkRSTa kAlake samAna hai| 89, pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoM meM sAta karmoM ke jaghanya aura ajadhanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarta hai| kAya yogI jIvoM meM sAta karmoM ke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajayanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla anantakAla hai| audArika kAyayogI jIvoMmeM sAta karmoM ke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajadhanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura uskRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM apane utkRSTa sthitibandhake samAna kAla hai| vaikrivikakAyayogI jIvoMmeM manoyogiyoMke samAna kAla hai| isI prakAra pAhArakakAyayogiyoMke jAnanA caahie| kArmaNakAyayogI aura anAhArakoMmeM apane-apane utkRSTa sthitibandhake samAna kAla hai| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharANakAlaparUvaNA 60. itthi-purisa-NaqsasattaeNaM ka0 jaha* aoghaM / aja. jaha* ega0, uka0 palidovamasadapudhattaM / jaha* aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / jaha. ega0, ukka aNaMtakAlamasaMkhe0 / avagada0 sattaeNaM ka* jaha* oghaM / aja0 jaha0 egasa, ukkA aMto0 / evaM suhumasaMpa0 chaeNaM kammANaM / 61. kodhAdi4 sattaeNaM ka0 mnnbhNgo| 62. madi-suda0 sattaeNaM ka0 jaha* jaha* ega0, ukka0 aMto0 / aja. ja. aMto0, ukka. asaMkhejjA logaa| vibhaMge sattaeNaM ka0 jaha0 jaha* ukka. aMto0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 tettIsaM sAga0 demU / AbhiNi-suda0 vizeSArtha-kAyayogameM jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie inameM ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla apanI kAya sthitipramANa ghaTita ho jAtA hai jo ki ananta kAla arthAt asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa upalabdha hotA hai| zeSa kathana sugama hai| 60. strIveda, puruSaveda aura napuMsakavedameM sAta karmoM ke jaghanya sthitibandhakA kAla oghake samAna hai / strIvedameM ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sau palyapRthaktvapramANa hai / puruSavedameM jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sau sAgara pRthaktvapramANa hai| tathA napuMsakavedameM jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta padala parivartanapramANa ananta kAla hai| apagatavedameM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra sUkSmasAmparAyasaMyamameM chaha kaukA kAla hai| vizeSArtha-jo jIva puruSavedase upazamazreNi para ArohaNa karatA hai, vaha upazamazreNimeM maraNa kara niyamase puruSavedI hI hotA hai, isaliye isameM ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha nahIM hotA / yahI kAraNa hai ki puruSavedameM sAtoM kamauke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya nahIM khaa| phira bhI yaha kAla kaise prApta hotA hai| yaha ghaTita karake batalAte haiM -eka puruSavedI jIva upazama zreNi para car3hA aura utara kara vaha sAta karmoMkA ajaghanya sthitibandha karane lgaa| punaH antarmuhUrtake bAda vaha upazamazreNi para car3hA aura anivRttikaraNake antima samayameM usane mohanIyakI tathA sUkSmasAmparAyake antima samayameM usane zeSa chaha karmoMkI bandhavyucchitti kii| isa prakAra yadi dekhA jAya,to yahA~ sAta karmoM ke ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta upalabdha ho jAtA hai / yahI kAraNa hai ki puruSavedameM yaha kAla ukta prakArase kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 91. krodhAdi cArameM sAta kamaukA ukta kAla manoyogiyoMke samAna hai / tAtparya yaha hai ki jisa prakAra manoyogiyoMke sAta kauMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla kaha pAye haiM, usI prakAra yahA~ bhI jAnanA caahie| 92. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla amuhUrta hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| vibhaGgazAnameM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai| Abhinibodhika Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre odhi0-maNapajja-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0 ukkassabhaMgo / asaMjada0-anbhavasi-micchAdihi mdibhNgo| 63. cakkhudaM. tasapajjattabhaMgo / acakkhu0-bhavasi0 oghaM / Navari bhavasi0 aNAdiyo apajjavasido ptthi| oghidaM0-sammAdi0-khaiga0-vedaga0 ukkassabhaMgo / 64. kieNa-NIla-kAu0 ukkassabhaMgo / teule-pammale0 sattaeNaM ka. jaha0 jaha ega0, ukka * aMto0 / aja0 jaha* aMto0, ukka0 ne ahArasa sAgarova0 sAdire / sukkAe sattaeNaM ka0 jaha* jaha* ukka ' aMto0 / aja0 jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdire / 65. uvasama0 sattaeNaM ka0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 aMto / aja0 jaha ukka. aMto0 / sAsaNasa0 ahaeNaM kA sammAmi0 sattaeNaM ka. ukkassabhaMgo / saeiNa. paMciMdiyapajjattabhaMgo / asaeiNa. tirikkhoghaM / 66. AhAra0 sattaeNaM ka0 jaha* jaha* ukka aMto / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMgulassa asaMkhejjadibhAgo / evaM baMdhakAlo smtto| jJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata inameM jaghanya sthiti bandhakA kAla utkRSTake samAna hai| asaMyata, abhavya aura mithyAdRSTiyoMmeM matyajJAniyoM ke samAna hai| 93. cakSudarzanavAloMmeM trasaparyAptakoMke samAna hai| acavudarzanavAle aura bhavya jIvoM meM oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki bhanyoMmeM anAdi-aparyavasita vikalpa nahIM hotaa| avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoM meM kAlaapane-apane utkRSTake samAna hai| 94. kRSNa, nIla aura kApota lezyAmeM kAla apane utkRSTake samAna hai| pIta aura padmalezyAmeM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai tathA utkRSTa kAla kramasai sAdhika do sAgara aura sAdhika aThAraha sAgara hai| zuklalezyAmeM sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai tathA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| 95. upazamasamyagdRSTiyoMmeM sAta kaMauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmaharta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM pATha kaukA aura samyagmithyAdRSTiyoM meM sAta karmokA kAla utkRSTake samAna hai / saMziyoMmeM paMcendriyaparyAptakoMke samAna kAla hai aura. asaMjhiyoM meM sAmAnya tiryaJcoMke samAna kAla hai| 96. AhArakoM meM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla anta. muhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 1. mUlapratau ukka0 jaha0 aMto iti pAThaH / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassaaMtaraparUvaNA aMtaraparUvaNA 67. baMdhaMtaraM duvidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pgdN| duvidho Niso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM kammANaM ukkassahidibaMdhaMtaraM jaha* aMto0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Ayuga0 ukka0 jaha0 puvakoDidasavassasahassANi samayUNANi, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe0 / aNu0 jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdire / vizeSArtha-isa prakaraNameM jahA~ jo vizeSatA thI,usakA hama spaSTIkaraNa kara Aye haiN| sAdhAraNataH sarvatra ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla apanI-apanI kAyasthiti pramANa prApta hotA hai aura jahA~ bhavasthiti hI kAyasthiti hai,vahA~ tatpramANa prApta hotA hai| bahuta-sI aisI bhI mArgaNAe~ haiM, jinameM bhavasthiti aura kAyasthitikA prazna hI upasthita nahIM hotA, isalie vahA~ usa mArgaNAkA jo utkRSTa kAla ho tatpramANa ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kahanA cAhie / mAtra kucha mArgaNAe~ isa niyamakA apavAda haiN| udAharaNArtha,matyazAna aura zrutAzAnakA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai,para inameM ajaghanya sthitibandha kA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hI prApta hotA hai| so isakA khulAsA sAmAnya tiryaJcoMke samAna jAna lenA cAhie / tathA isI prakAra sarvatra saba kauke jaghanya sthitibandhake jaghanya aura utkRSTa kAlakA tathA ajaghanya sthitibandhake jaghanya kAlakA khulAsA ogha prarUpaNAko aura bandhasvAmitvako dekhakara kara lenA cAhie / yahA~ itanA vizeSa kahanA hai ki yahA~ sarvatra Ayukarmake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla nahIM kahA hai / so isakA kAraNa yaha hai ki jahA~ AyukarmakA bandha sambhava hai,vahA~ Ayukarma ke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta pramANa upalabdha hotA hai| yahI kAraNa hai ki isakA kahIM bhI nirdeza nahIM kiyA hai| isaprakAra bandhakAla samApta huaa| antaraparUpaNA 97. bandhakA antarakAla do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / sarvaprathama utkRSTakA prakaraNa hai| isakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| unameM se oghakI apekSA sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama pUrvakoTi aura dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| vizeSArtha-sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha honeke bAda punaH utkRSTa sthitivandha kamase kama antamuhUrta kAlake bAda hotA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta kahA hai / tathA jo saMzI paMcendriya paryApta jIva utkRSTa saMkleza pariNAmose sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha karake ekendriya aura vikalatraya paryAyameM zrAvalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pugala parivartanakAla taka paribhramaNa kara punaH saMzI paMcedriya paryApta hokara ukta kamaukA utkRSTa sthitibandha karatA hai, usake ukta sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre 8. prAdeseNa Neraigesu sattaeNaM kammANaM ukka0 jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 desU0 / aNukka. jaha* ega0, ukka0 aNto| Ayuga ukka0 patthi aMtaraM / aNukka0 jaha* aMto, ukka0 chammAsaM desU0 / evaM sattapuDhavIsu appappaNo hidI desUNA / view.. ......... utkRSTa antara kAla upalabdha hotA hai / isIse yahA~ ukta kamauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara anantakAla arthAt asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa kahA hai| sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla anmuhUrta honese yahA~ inake anu STa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTaantara antarmaharta kahA hai| prose AyukarmakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTikI zrAyuvAlA tiryaJca aura manuSya apane prathama tribhAga kAlake zeSa rahane para karatA hai| yadi aisA jIva utkRSTa sthitibandha karake aura usako apakarSaNa dvArA daza hajAra varSa pramANa karake prathama narakameM yA bhavanavAsI aura vyantaroM meM utpanna hokara tathA vahAM kramase pUrva koTipramANa AyukA bandha karake punaHmanuSya aura tiryaJcoM meM utpanna hokara punaH prathama tribhAgameM tetIsa sogara pramANa utkRSTa AyukA bandha karatA hai, to Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama pUrvakoTi aura dasa hajAra varSa pramANa upalabdha hotA hai| yahI kAraNa hai ki isakA jaghanya antara uktapramANa kahA hai| utkRSTa antara anantakAla hai, yaha spaSTa hI hai| jo jIva antarmuhUrtake antarase AyakarmakA anatkRSTa sthitibandha karatA hai usake usakA jaghanya antara antamaharta upalabdha hotA hai aura jisa manuSya aura tiryaJcane prathama tribhAgameM AyukarmakA utkRSTa sthitibandha kiyA tathA isake bAda dvitIyAdi samayoMmeM anutkRSTa sthitibandha kiyaa| anantara utkRSTa sthitike sAtha vaha deva yA nArakI huaa| punaH vahA~ usane Ayuke antameM antarmuhUrta kAla zeSa rahanepara punaH AyukA anutkRSTa sthitibandha kiyA,to usake Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA sAdhika tetIsa sAgara utkRSTa antara kAla upalabdha hotA hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| 98. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM sAta koke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai| isI prakAra sAta pRthiviyoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki pratyeka pRthivImeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa kahanA caahie| vizeSArtha-sAtoM pRthiviyoM meM sAto karmokA utkRSTa sthitibandha antarmuhUrtake antarase yA kucha kama apanI-apanI utkRSTa Ayuke antarase ho sakatA hai| isIse yahA~ sAtoM karmoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAmAnyase kucha kama tetIsa sAgara tathA pratyeka pRthivIkI apekSA kucha kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa kahA hai| yahA~ Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA avasara yadi AtA hai, to ekabAra hI AtA hai| isIse Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM kahA hai| zeSa kathana sugama hai| Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaaMtaraparUvaNA 66. tirikkhesu sattaeNaM kammANaM aoghabhaMgo / Ayu0 ukka patthi aMtaraM / aNukka0 jaha* aMto0, ukka0 tiSiNa palido0 sAdi / paMciMdiyatirikkha03 sattagaNaM ka0 ukka0 jaha* aMto0, ukka0 puvakoDipudhattaM / aNu0 oghaM / Ayu0 tirikkhoghaM / paMciMdiyatirikkhaapajja. sattaeNaM kammANaM ukka0 jahaeNu0 aMto0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto / Ayu0 ukka0 jaha* aMto0 samayUNaM, ukka0 aMto0 / aNukka0 jahaeNukka0 aMto0 / evaM savvaapajjattANaM tasANaM thAvarANaM NAdavvaM / maNusa03 paMciMdiyatirikkhabhaMgo / 100. devesu sattaeNaM kammANaM ukka0 jaha* aMto0, ukka0 aTArasasAgaro0 sAdire / aNu0 jaha0 ega0, ukka aMto / Ayu NirayabhaMgo / evaM sacadevANaM appappaNo hidI desUNA kAdavvA / 101. eiMdiesu sattaeNaM ka0 ukka jaha* aMto0, ukka0 asaMkhejjA logaa| 99. tiryaJcoM meM sAta karmoMkA antara oghake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthiti bandhakA antara nahIM hai| Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai| paMcendriya tiryaJcatrikameM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai / Ayukarmake utkRSTa aura anutkRSTa sthiti bandhakA antara sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| paMcendriya tiryaJca aparyAptakoM meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandha kA jaghanya antara eka samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| isI prakAra trasa aura sthAvara saba aparyAptakoMke jAnanA cAhie / manuSyatrikameM paMcendriya tiryaJcoMke samAna bhaMga hai| vizeSArtha-paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMkI kAyasthiti antarmuhUrta pramANa honese inameM Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta upalabdha ho jAtA hai| 100. devoMmeM sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| AyukarmakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / isI prakAra saba devoMke sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kahate samaya vaha kucha kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa kahanA caahie| vizeSArtha devoMmeM sAta kokA ogha utkRSTa sthitibandha bArahaveM kalpataka hotA hai| isIse yahA~ sAmAnya rUpase devoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara pramANa kahA hai / zeSa kathana sugama hai / 101. ekendriyoM meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 mahAbaMdhe ThidibaMdhAhiyAre aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Ayu0 ukka0 jaha* bAvIsaM vassasahassANi samayUNANi, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe0 / aNukka0 jaha* aMto0, ukka0 bAvIsaM vassasahassANi sAdi / bAdara0 sattaeNaM ka0 ukka0 jaha* aMto0, ukka0 aMgulassa asaMkhe / pajjatte saMkhejjANi vassasahassANi / aNu0 jaha* egasa0, uka0 aMto0 / suhuma0 sattaeNaM ka. ukka. jaha* aMto0, ukka0 aMgulassa asaMkhe / pajjatte aMtomu0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / Ayu0 savvesiM una jaha* bhavahidI samayU / ukkasseNa sagaTTidI / aNu0 pagadiaMtaraM / 102. beiMdi-teiMdi0-caduriMdi0 tesiM ceva pajjattA sattaeNaM ka. ukkA jaha aMto0, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / aNu0 oghN| Ayuga. ukka0 jaha bArasa vassANi egRNavaraNarAdidiyANi chammAsANi samayUNANi / ukkara kAyahidI / aNukka jaha* aMto0, ukka0 bArasavassANi egUNavargaNarAdidiyANi chammAsANi sAdireyANi / samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bAIsa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pugala parivartanapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika bAIsa hajAra varSa hai| bAdara ekendriyoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAdara ekendriya paryAptakoMmeM yaha utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai| anutkRSTaM sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sUkSma-ekendriyoM meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA sUkSma ekendriya paryAptakoMmeM yaha utkRSTa antara antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ina sabake Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama apanI-apanI bhavasthiti pramANa hai aura utkRSTa antara apanI-apanI kAyasthiti pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antara pramANa hai| 102. dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoM meM tathA inhIMke paryAptakoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kramase eka samaya kama bAraha varSa, eka samaya kama unacAsa rAtridina aura eka samaya kama chaha mahInA hai| tathA utkRSTa antara kAyasthiti pramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kramase sAdhika bAraha varSa, sAdhika unacAsa dina aura sAdhika chaha mahInA hai|| vizeSArtha-dvIndriya, dvIndriya paryAptakoMkI utkRSTa bhavasthiti bAraha varSa, trIndriya aura trIndriya paryAptakoMkI utkRSTa bhavasthiti unacAsa dina rAta tathA caturindriya aura caturindriya paryAptakoMkI utkRSTa bhavasthiti chaha mahInA hai aura ina sabakI kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSa hai| isa sthitiko dhyAnameM rakhakara yahAM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA 1. dha0 pu 7,pR. 141 / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaaMtaraparUvaNA 103. paMciMdiya-tasa0 tesiM ceva pajjattA sattaeNaM ka. uka. jaha* aMto, ukta sagahidI / aNu0 oghaM / Ayu0 oghaM / Navari ukkassaM kaaytttthidii|| 104. puDhavi0 Au-teu0-vAu0-vaNapphadi-patteya-Niyoda0 sattaeNaM ka. ukka. jaha* aMto0, ukka0 asaMkhejA logaa| pattege kaaytttthidii| aNu0 / oghaM / Ayu0 ukka0 jaha* bAvIsaM vassasahassANi sattavassasaha tiriNa rAdiMdiyANi tigiNa vassasaha0 dasavassasaha aMto0 samayU, ukka kaayttttidii| aNu0 jaha aMto0, ukA. bhavahidI sAdire / evamedesiM bAdarANaM / Navari sattaeNaM kammANaM utkRSTa antara tathA Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa aura jaghanya antara tathA isake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla mUlameM kahI huI vidhise le AnA caahie| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama apanI-apanI bhavasthiti pramANa kahA hai so isakA kAraNa yaha hai ki pUrva paryAya meM jisa samaya utkRSTa Ayubandha huA,agalI paryAyameM usI samaya utkRSTa Ayubandha honepara eka samaya kama apanI-apanI bhavasthiti pramANa jaghanya antara-kAla pA jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| 103. paJcendriya, paJcendriya paryApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMmeM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| Ayu karmake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara apanI-apanI kAyasthiti pramANa hai| vizeSArtha-paJcendriyoMkI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika sAgaropamasahasrapramANa, paJcendriya paryAptakoMkI pUrvakoTipRthaktva adhika sau sAgara pRthaktvapramANa, prasakAyikoMkI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika do hajAra sAgarapramANa aura prasakAyikaparyAptakoMkI utkRSTa kAyasthiti do hajAra sAgara pramANa hai / isa kAyasthitiko dhyAnameM rakhakara yahA~ sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla va Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla le AnA caahie| zeSa kathana sugama hai| 104. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, vanaspatikAyika pratyekazarIra aura nigoda jIvoMmeM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara aMsaMkhyAta lokapramANa hai / pratyeka vanaspatikAyakoMmeM utkRSTa antara unakI kAyasthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara oghake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kramase eka samaya kama bAIsa hajAra varSa, eka samaya kama sAta hajAra varSa, eka samaya kama tIna rAta-dina, eka samaya kama tIna hajAra varSa, dImeM eka samaya kama dasa hajAra varSa aura eka samaya kama antarmuhUrta pramANa hai| tathA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrtapramANa hai aura utkRSTa antara sAdhika bhavasthitipramANa hai| isI prakAra inake bAdaroMmeM antarakAla jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla karmasthitipramANa hai tathA bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarorameM sAta 1. dha0 pu. 7,10 142 va 150 / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre ukta hidi0 ukkassaM kmmhidii| bAdaravaNapphadi0 aMgulassa asaMkhe / edesi pajjattANaM saMkhejjANi vassasahassANi / Ayuga0 ukka hidi0 jaha0 bhavahidI samayU, ukka0 sagahidI / savvasuhumANaM suhumeiMdiyabhaMgo / 105.paMcamaNa-paMcavaci0 sattaeNaM ka ukka raNatthi aNtrN| aNu0 jaha* ega, ukka aMto0 / Ayuga0 ukka0 aNu0 patthi aMtaraM / evaM veuvviyakA-AhArakAkodhAdi4 / kAyajogi-orAli evaM ceva / Navari Ayu0 ukka patthi aMtaraM / aNu0 jaha* aMto0, ukka0 bAvIsaM vassasahassANi sattavassahassANi sAdire / orAliyami0-veubviyami-AhArami0-kammaiga-aNAhAragesu sattaeNaM ka0 ukka0 kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA inake paryAptakoM meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla saMkhyAta hajAra varSa hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bhavasthitipramANa hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| saba sUkSmakAyikoMmeM sUkSma ekendriyoMke samAna jonanA caahie| vizeSArtha-pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti pratyekakI asaMkhyAta lokapramANa hai| tathA nigoda jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti DhAI pudgalaparivartanapramANa hai| bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vanaspati pratyekazarIra tathA bAdara nigoda inakI utkRSTa kAyasthiti karmasthitipramANa hai| tathA ina saba bAdara paryAptakoMkI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSapramANa hai|' itanI vizeSatA hai ki bAdara nigoda paryAptakoM utkRSTa kAyasthiti antarmuhUrta pramANa hai| ina saba sUkSma jIvoMko utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai aura inake paryAptakoMkI antarmuhUrtapramANa hai| isa prakAra isa kAyasthitiko dhyAnameM rakhakara yahA~ AThoM karmoke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla le AnA cAhie / zeSa kathana sugama hai| 105. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa tara antarmuhUrta hai| zrAyukarmake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra vaikriyikakAyayogI, AhArakakAyogI aura krodhAdi cAra kaSAyameM jAnanA cAhie / kAyayogI aura audArikakAyayogI jIvoMmeM bhI isI prakAra jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM Ayukarmake utkRSTa sthitivandhakA antarakAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kramase sAdhika bAIsa hajAra varSa aura sAdhika sAta hajAra varSa hai| audArikamizrakAyayogI vaikriyikamizrakAyogI, zrAhArakamizrakoyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM sAta koke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / audArikamizrakAyayogameM Ayukarmake utkRSTa 1.dha0 pu07,pR. 143 / 2. dha0 pu. 7,pR0 148 / 3.10 pu. 7,pR. 144 aura 149 / 1.dha.pu. 7,pR0 146 / 5. dha0 pu.7,pu. 149 / 6.30 pu. 7,0147 / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaaMtaraparUvaNA aNukka patthi aMtaraM / Ayu orAliyami0 ukka aNu0 bAdaraeiMdiyaapajjattabhaMgo / AhAramissa0 Ayu0 patthi aMtaraM / 106. itthi-purisa-Navusa. sattaeNaM kammANaM ukka0 jaha* aMto0, ukka. palidovamasadapudhattaM sAgarovamasadapudhattaM aNaMtakAlamasaMkhe0 / aNu0 oghaM / Ayu0 tieNaM vi ukka0 jaha0 puvvakoDidasavassasahassANi smyuu| ukka0 appappaNo kAyahidI / aNu0 jaha' aMto0, ukkasseNa paNavaeNaM palido0 sAdi0 tettIsaMsAdi / avagada0 sattaeNaM ka0 ukka0 patthi aMtaraM / aNu0 jaha* ukka0 aNto| aura anutkRSTa sthitibandhake antarakA nirdeza bAdara ekendriya aparyAptakoMke samAna hai| tathA AhArakamizrakAyayogameM Ayukarmake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-jisa jIvake prArambhameM sAta kokA anutkRSTa sthitibandha hokara bIcameM eka samayake lie utkRSTa sthitibandha hotA hai usake pAMcoM manoyoga aura pAMcoM vacanayogameMse koI eka yogameM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya upalabdha hotA hai aura upazama zreNipara car3hakara aura punaH utarakara vivakSita yogameM anutkRSTa sthitibandha karatA hai usake anutkRSTa sthitibandhakA antarmuhUrtapramANa utkRSTa antara upalabdha hotA hai| ina yogoMmeMse pratyekakA kAla itanA alpa hai jisase inameM do bAra utkRSTa sthitibandha yA do bAra utkRSTa yA anutkRSTa AyukarmakA bandha sambhava nahIM hai, isalie inameM sAta kauke utkRSTa sthitibandhake antarakA tathA Ayukarmake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhake antarakA niSedha kiyA hai| kAyayogameM Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla sambhava nahIM hai,yaha to spaSTa hI hai, kyoMki jo pichalI bAra kAyayogameM AyukarmakA utkRSTa sthitibandha kara cukA hai, usake dUsarI paryAyameM punaH utkRSTa sthitibandha karane taka bIca meM aneka bAra yogaparivartana hokara mana, vacana aura kAya tInoM yoga ho lete haiN| hA~, audArikakAyayogakA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa pramANa honese sAmAnyase kAyayogameM sAdhika bAIsa hajAra varSa pramANa tathA audArika kAyayogameM sAdhika sAta hajAra varSa pramANa Ayuke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla avazya bana jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| 106. strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavedI jIvoM meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara tInoM vedoM meM kramase sau palya pRthaktva sau sAgarapRthaktva' aura asaMkhyAta punala parivartanoM meM laganevAle kAlake barAbara ananta kAla hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla zrodhake samAna hai| tInoM hI vedoMmeM Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya kama eka pUrvakoTi aura dasa hajAra varSa hai / tathA utkRSTa antarakAla apanI-apanI kAyasthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara strIvedameM sAdhika pacapana palya tathA zeSa do vedoM meM sAdhika tetIsa sAgara hai| apagatavedameM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai tathA anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| pAthe-tIno ghedokI utkRSTa kAyasthiti sau palyapRthaktva, sau sAgarapRthaksva aura ananta kAla hai| isIse yahA~ sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama ukta 1.mUkhapatau jaha* maha maMto iti paatth| 1. dha0 pu0 7,pR0 153 / 3. dha0 pu. 7,30 156 / 1. dha0 pu. 7,10 157 / 5. dekho dha0 pu0 0,10 158 / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 107. madi0-suda0-asaMja-bhavasi -abbhavasi-micchAdi0 mUloghaM / vibhaMge sattaeNaM ka0 ukka. jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 desU0 / aNu0 aoghaM / Ayu0 NirayoghaM / Abhi-suda0 odhi0 sattaeNaM kammA0 ukka0 patthi aMtaraM / aNu0 aoghaM / Ayu0 ukka0 jaha0 palido sAdi0, ukka0 chAvahisAga0 desa0 / aNu0 aoghaM / evaM odhidaM0-sammAdi0 / maNapajjava0 sattaeNaM ka0 ukka patthi aMtaraM / aNukka jahaeNU0 aMto0 / Ayu0 ukka0 etthi aNtrN| aNukka jaha* aMto0, ukkasseNa puvakoDitibhAgaM desuu| evaM saMjadANaM / sAmAi0-chedo0-parihAra sattaeNaM ka0 uka0 aNu0 raNatthi aMtaraM / prAyu mnnpjjvbhNgo| evaM sNjdaasNjdaa| pramANa kahA hai / Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kAla aodha prarUpaNAmeM jisa prakAra ghaTita karake batalA Aye haiM, usa prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA caahie| itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedakI apekSA utkRSTa narakAyukA aura strIveda tathA puruSavedakI apekSA utkRSTa devAyukA bandha karAke yaha antara kAla lAnA cAhie / strIvedI jIvakI utkRSTa bhavasthiti pacapana palyapramANa aura puruSavedI va napuMsakavedIkI utkRSTa bhavasthiti tetIsa sAgara pramANa honese Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara strIvedameM sAdhika pacapana palya tathA puruSaveda aura napuMsakavedameM sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| apagatavedameM sAta karmokA utkRSTa sthitibandha upazamazreNIse utarate samaya hotA hai| tathA isake bAda vaha savedI ho jAtA hai| isase apagatavedameM utkRSTa sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| tathA maraNake vinA upazAnta mohakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmaharta honese anatkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai / zeSa kathana sugama hai / 107. matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, bhavya, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoM meM pAThoM karmoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla mUlodhake samAna hai| vibhaGgajJAnI jIvoM meM sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara' hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla aodhake samAna hai| tathA Ayukarmake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| AbhinibodhikahAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM sAta kake utkRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika palyapramANa hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai| tathA anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI aura samyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / manaH paryayajJAnI jIvoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anatkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmaharta hai| Ayakarmaka utkRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTikA tribhAga pramANa hai| isI prakAra saMyata jIvoMmeM jAnanA caahiye| sAmAyika saMyata chedopasthApanA saMyata aura parihAravizuddhi saMyatoM meM sAta karmoke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / 1. mUlapratau prAyu0 jaha* ukta jaha0 iti paatthH| 2. dha0 pu. 7,pR0 163 / 3. tattvA0, 0 4 sU0 33 / 4.dha.pu. 7,pR0 180 / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 ukkassaaMtaraparUvaNA suhumasaMpa0 chaeNaM kammA0 ukka0 aNu0 Natthi aMtaraM / 108 cakkhudasaNI. tspjjttbhNgo| acakkhudaM0 oghaM / 106 kieNa-NIla-kAu0 sattaeNaM ka0 ukka0 jaha* aMto, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 sattArasa-sattasAgaro0 desU0 / aNu0 oghaM / Ayu0 ukka patthi aMtaraM / aNu0 jaha* aMto, ukka chammAsaM desaNaM / teu-pammAe sattaeNaM ka0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 be aTThArasa sAgaro0 sAdire / sesaM devoghaM / mukkAe sattaeNaM AyukarmakA bhaMga manaHparyayajJAnake samAna hai| isI prakAra saMyatAsaMyatoMke jAnanA cAhie / sUkSmasAmparAyaH zuddhisaMyatoM meM chaha kauke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-vibhaGga jJAnakA utkRSTa kAla sAtaveM narakameM utkRSTa AyuvAle nArakIke kucha kama tetIsa sAgara hotA hai| isIse isameM sAta karmoke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla ukta pramANa kahA hai| AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna aura avadhijJAna meM sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha mithyAtvake sammukha hue avirata samyagdRSTike hotA hai| yahI kAraNa hai ki inameM utkRSTa sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai / saudharma aura aizAna kalpakI jaghanya sthiti sAdhika palyapramANa hotI hai| isIse ina tIna zAnoMmeM Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika palyapramANa kahA hai| bhavanatrikameM samyagdRSTikA utpAda nahIM hotA, isalie isase kama antarakAla upalabdha nahIM hotaa| mAtra yahA~ pUrvakoTike AyuvAle manuSyake prathama tribhAgameM tetIsa sAgarapramANa utkRSTa AyukA bandha karAve / punaH apakarSaNa dvArA Ayuko sAdhika palyapramANa sthApita karAke saudharma aura aizAna kalpameM utpanna karAve / anantara punaH pUrvakoTi pramANa AyuvAle manuSyoMmeM utpanna karAke prathama tribhAgameM tetIsa sAgara pramANa utkRSTa aAyukA bandha karAke yaha antarakAla le aave| inameM Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla jo kucha kama chayAsaTha sAgarapramANa kahA hai so yaha vedakasamyaktvake utkRSTa kAlako dhyAnameM rakhakara kahA hai| yahA~ vedakasamyaktvako prApta karAke prArambhameM aura antameM AyukarmakA utkRSTa sthitibandha karAnese yaha antarakAla prApta hotA hai / zeSa kathana sugama hai| 108. cakSudarzanI jIvoMmeM trasa paryAptakoMke samAna bhaMga hai aura acakSudarzanI jIvoMmeM oghake samAna hai| vizeSArtha-trasa paryAptakoMke samAna catudarzanI jIvoMkI kAyasthiti hai, isaliye inameM ATha karmoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla trasaparyAtakoMke samAna kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 109. kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAloMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kramase sAdhika tetIsa sAgara, kucha kama satraha sAgara aura kucha kama sAta sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara aodhake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai, anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai| pIta aura padmalezyAmeM sAta karmoM meM utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai tathA utkRSTa antara kramase sAdhika do sAgara aura sAdhika aThAraha sAgara hai| zeSa antara sAmAnya devoMke samAna hai| zukla Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 : mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre ka0 ukka baM0 jaha* aMto0, ukka0 aTThArasa sAga0 sAdi / aNukka0 oghaM / Ayu0 devabhaMgo tiSaNaM pi| 110 khaigasa0 sattaeNaM ka0 ukka jaha* aMto, ukka0 tettIsa sAga saadi| aNu0 ogha / Ayu0 ukka patthi aMtaraM / [aNukka pgdiaNtrN| 7 vedaga0 sattaeNaM ka. ukka0 aNu0 patthi aNtrN| Ayu0 ukka0 jaha0 palido0 sAdire0, ukka0 chAvahisAga0 desU0 / aNu0 pagadiaMtaraM / uvasamasa0 sattaeNaM ka0 aodhibhNgo| sAsaNasa0 sammAmi0 aTTaeNaM kA sattaeNaM ka. ukka0 aNu0 patthi aMtaraM / lezyAmeM sAta kamauke utkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| AyukarmakA bhaMga tInoM hI lezyAoM meM sAmAnya devoMke samAna hai| vizeSArtha-kRSNa, nIla aura kApota lezyAkA utkRSTa kAla kramase sAdhika tetIsa sAgara, sAdhika satraha sAgara aura sAdhika sAta sAgara hai| isIse ina lezyAoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla ukta pramANa kahA hai / mAtra nIla aura kApota lezyAmeM yaha kucha kama upalabdha hotA hai| ina lezyAoMkA itanA bar3A kAla narakameM hI upalabdha hotA hai aura narakameM AyukarmakA bandha adhikase adhika chaha mAha kAla zeSa rahanepara hotA hai / isIse ina lezyAoMmeM Ayukarmake anutkRSTa sthiti bandhakA utkRSTa antara kAla kucha kama chaha mAha kahA hai| pIta aura padmalezyAkA utkRSTa kAla kramase sAdhika do sAgara aura sAdhika aThAraha sAgara hai| tathA zuklalezyAkA kAla yadyapi sAdhika tetIsa sAgara hai.para zakalezyAmeM sAta kokA utkRSTa sthitibandha sahasrAra kalpameM hI hotA hai| yahI kAraNa hai ki ina tIna lezyAoMmeM sAtaM kauke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kramase sAdhika do sAgara,sAdhika aThAraha sAgara aura sAdhika aThAraha sAgara kahA hai| 110. kSAyikasamyagdRSTiyoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai, utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhako antara nahIM hai| anukRSTa sthitibandhakA antara prakRti bandhake antarake samAna hai| vedakasamyagyadRSTiyoM meM sAta kamauke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika palyapramANa hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara pramANa hai| anukRSTa sthitibandhakA antara prakRtiantarake samAna hai| upazamasamyagdRSTiyoM meM sAta karmAkA antara avadhijJAnIke samAna hai| sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTiyoM meM kramase ATha aura sAta kauke utkRSTa aura anukRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai| vizeSArtha-kSAyikasamyagdRSTike antarmuhUrta ke antarase sAta karmoMkA apane yogya utkRSTa sthitibandha sambhava hai| kAraNa ki.utkRSTa sthitikA bandha isase kama antarakAla se nahIM hotA / tathA isake sAdhika tetIsa sAgarake antarase bhI sAta kokA utkRSTa sthitibandha sambhava hai / kAraNa ki kSAyika samyagdarzanake hone para yaha jIva saMsArameM sAdhika tetIsa sAgara kolase adhika kAla taka nahIM rhtaa| yataH yaha jIva .jJAyikasamyagdarzana utpanna honeke prArambhameM aura antameM sAta karmoMkA utkRSTa sthitibandha kare aura madhyameM anukRSTa sthitibandha karatA rahe, to yaha antarakAla upalabdha ho jAtA hai| yahI kAraNa hai ki isake sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ annavra jahaNNa-aMtaraparUSaNA 111 saNiNa pNciNdiypjjttbhNgo| asaeiNa sattaeNaM ka0 mUloghaM / Ayu. ukka0 Natthi aMtaraM / aNu0 jaha* aMto0, ukka0 puvakoDI sAdire / 112. AhAra0 sattaeNaM ka0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 aMgulassa asaMkhe / aNu0 oghaM / Ayu0 aoghaM / Navari sagahidI bhANidavvA / evaM ukkassahidibaMdhataraM samattaM / 113. jahaeNae pagadaM / duvidho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| tattha aogheNa sattaeNaM kammANaM jaha* patthi aMtaraM / aja0 jaha* ega0, ukka0 aMto / Ayu0jaha jaha* khuddAbhava0 samayUNaM, ukka0 besAgarovamasahassANi sAdi / aja jaha antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / kSAyikasamyaktvameM devAyuke prakRtibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara ekapUrvakoTikA kucha kama tribhAgapramANa kaha Aye haiN| vahI yahAM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kAla upalabdha hotA hai| isIse yahAM Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla prakRtibandhake antarakAlake samAna kahA hai zeSa kathana sugama hai| 111. saMzI jIvoMmeM AThoM karmoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara paJcadriya paryAptakoMke samAna hai| asaMzI jIvoMmeM sAta kauke sthitibandhakA antara mUlodhake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika pUrvakoTi hai / vizeSArtha-paJcendriya paryAptakoMkI kAyasthiti sau sAgarapRthaktva hai| yahI saMziyoMkI kAyasthiti hai| isIse yahAM saMkSiyoMmeM AThoM kauke utkRSTa va anutkRSTa sthitibandhakA antara paJcendriya paryAptakoMke samAna kahA hai| mUlogha prarUpaNAmeM sAta karmoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara asaMziyoMkI mukhyatAse kahA hai| yahI kAraNa hai ki yahAM sAta kamauke sthitibandhakA antarakAla mUloghake samAna ghaTita ho jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| 112. AhAraka jIvoMmeM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aMgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa antara oghake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa va anutkRSTa sthitibaMdhakA antara oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI caahie| vizeSArtha-AhArakoMkI utkRSTa kAyasthiti aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI hai| yahAM isase asaMkhyAtAsaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI kAla liyA gayA hai| yahI kAraNa hai ki sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla ukta pramANa kahA hai| isa prakAra utkRSTa sthitibandhAntara samApta huaa| 113. aba jaghanya antarakAlakA prakaraNa hai| isakI apekSA nirdeza do prakArakA haizrodha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA sAta koke jaghanya sthitibandhakA antara nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSudraka bhavapramANa hai aura utkRSTa antara sAdhika do hajAra sAgara hai| ajadhanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmu 1, dekho dha0 pu. 7,pR. 153 / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre aMto0, ukka0 tettIsaM sAgaro 0 sAdire0 / evaM cakkhurda 0 - bhavasi0 / 114. AdeseNa peraiesa sattaeNaM ka0 jaha0 a0 rAtthi aMtaraM / Ayu0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 ukassabhaMgo / evaM paDhamapuDhavi - devoghaM bhavaNa0 - vANaveM0 / evaM caiva vidiyA yAva sattamiti / Navari sattaNaM ka0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 sahidI deNA / ajaharaNa 0 aNukkastabhaMgo / hUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / isI prakAra catudarzanI aura bhavya jIvake jAnanA cAhie / vizeSArtha - zraghase sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM hotA hai, isalie yahA~ sAta kake jaghanya sthitibandhake antarakA niSedha kiyA hai| jo jIva upazamazreNimeM sAta karmoM kA eka samaya ke lie prabandhaka hokara dUsare samayameM maraNakara punaH unakA bandha karane lagatA hai, usake sAta kama ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara kAla upalabdha hotA hai aura jo antarmuhUrta ke lie prabandhaka hokara punaH unakA bandha karatA hai, usake sAta karmoMke zrajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kAla upalabdha hotA hai / isIse yahA~ zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla antarmuhUrta kahA hai| zrAyukarmakA jaghanya sthitibandha kSudraka bhavagrahaNa pramANa hai / eka jIvane pUrva bhavameM jaghanya zrAyukA bandha kiyA / punaH vahI jIva dUsare bhavameM usI samaya jaghanya AyukA bandha karatA hai / isIse zrI karmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya kama kSudrakabhavagrahaNa pramANa kahA hai| trasa paryAya meM rahanekA utkRSTa kAla sAdhika do hajAra sAgara hai| kisI jIvako itane kAlataka jaghanya zrAyukA bandha nahIM hotA / yahI kAraNa hai ki jaghanya zrAyuke sthitibandhakA utkRSTa antara kAla sAdhika do hajAra sAgara kahA hai / jaghanya sthitibandhake sivA jaghanya sthitibandha hai / isakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara upalabdha hotA hai / isI se yahA~ zrayukarmake jaghanya sthitibandhakA yaha antara kAla kahA hai / Age jahA~ zradhake samAna antara kAla zrAve, use isI prakAra ghaTita karanA cAhie / 114. Adeza se nArakiyoMmeM sAta karmoMke jaghanya aura zrajaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA antara utkRSTake samAna hai| isI prakAra pahalI pRthivI, sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vAnavyantara devAMke jAnanA caahie| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI-apanI sthitipramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA antara anutkRSTake samAna hai / vizeSArtha - naraka meM sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha asaMzIcara jIvake prathama aura dvitIya samaya meM sambhava hai aura isake bAda ajaghanya sthitibandha hotA hai / tathA jo zrasaMzIcara nahIM hai, usake sarvadA ajaghanya sthitibandha hotA hai / isIse sAmAnyase narakameM sAta karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| zrAyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase jaghanya AbAdhA kAlake rahane para hotA hai / isake bAda punaH zrAyukarmakA bandha nahIM hotA / yahI kAraNa hai ki yahA~ Ayukarmake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA bhI niSedha kiyA hai / ajaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNa - tara parUvaNA 71 115. tirikkhesu sattaNaM ka0 jaha0 jaha0 to0, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 oghaM / Ayu0 jaha0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM samayUrNa, ukka palidova0 saMkhe0 / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 tiriNa palido 0 sAdire0 / paMciMdiyatirikkha 03 sattaNaM ka0 jaha0 jaha0 to, ukka0 puvvakoDipudhattaM / aja0 zraghaM / Ayu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka puvvakoDipudhattaM / aja0 aNukarasabhaMgo / vari pajjata - jogiNI Ayu0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 pagadiaMtaraM / paMcidiyatirikkhApajjatta0 sattaNaM ka0 jaha0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja0 zraghaM / Ayu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 aMto0 / evaM savvApajjattANaM tasAraNaM thAvarANaM ca / vari maNusa pajjatta0 sattAM ka0 jaha aja0 Natthi aMtaraM / maNusa 0 3 sattaraNaM ka0 jaha0 jaha0 Natthi aMtaraM / Ayu0 paMciMdiyatirikkha bhaMgo / jodisiya yAva savvaddha tti ukkastabhaMgo | yataH asaMzI jIva prathama narakameM tathA bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM utpanna hotA hai, ataH prathama naraka, sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoM meM sAmAnya narakake samAna prarUpaNA bana jAtI hai / yahI kAraNa hai ki ina mArgaNAoM meM sAmAnya narakake samAna antarakAla kahA hai / dvitIyAdi pRthiviyoM meM jaghanya aura ajaghanya sthitibandha kabhI bhI sambhava hai / isIse inameM jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanIapanI utkRSTa sthitipramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai / 115. tiryaJcoM meM sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA antara dhake samAna hai / zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullakabhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai / aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya pramANa hai / paJcendriya tiryaJcatrika meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktvapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA antara oghake samAna hai / Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya zrantara eka samaya kama kSullakabhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktvapramANa hai / jaghanya sthitibandhakA antara anutkRSTake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki paryApta aura yoninI jIvoMmeM zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / tathA ajaghanya sthitibandhakA antara prakRtibandha ke antarake samAna hai / paJcendriya tiryaJca aparyAptakoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / jaghanya sthitibandhakA antara odhake samAna hai / Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullakabhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / isI prakAra trasa aura sthAvara saba aparyAptakoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manuSya paryAkoMke sAta karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / manuSya trikameM sAta karmoM ke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / Ayukarmake sthitibandhakA antara paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai / jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhitaka antara utkRSTake samAna hai / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe TThadibaMdhAhiyAre 116. eiMdie sattaeAM ka0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 zradhaM / zrayuga0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 palido 0 asaM0 / aja0 jaha0 to0, ukka0 bAvIsaM vassasaha 0 sAdire | bAdaraeiMdiya0 sattaeAM ka0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 gulassa asaMkhe0 / aja0 zraghaM / sesaM taM caiva / bAdarapajjatte sattara ka0 jaha0 jaha0 to0, ukka0 saMkhejjAriNa vassasahassANi / aja0 oghaM / Ayu0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 pagaditaraM / savvabAdare pajjatta0 Ayu0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 pagaditaraM / muhumedi0 sattaeraNaM ka0 jaha0 jaha0 to 0, ukka * aMgula asaMkhe0 / aja0 oghaM / yu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava * samayU0, ukka0 palido0 asaMkhe 0 / aja0 jaharaNuka to / pajjatte sattaraNaM ka0 apajjatabhaMgo | Ayu0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ukka0 to 0 / 72 vizeSArtha - yadyapi tiryaJca sAmAnyakI utkRSTa kAryasthiti ananta kAlapramANa hai, para yaha saba tiryaJcakI hai| isIse inameM jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla unakI kAya sthitipramANa na kahakara asaMkhyAta lokapramANa kahA hai; kyoMki jo tiryaJca sUkSma ekendriya hokara paribhramaNa karate haiM, unakI utkRSTa kAryasthiti asaMkhyAta lokapramANa hotI hai aura inameM sAmAnya tiryaJcoM kI apekSA sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha sambhava nahIM hai / tiryaJcoM meM ekendriyoM kI mukhyatAse jaghanya AyukA bandha adhika se adhika palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka nahIM hotA / isIse inameM prayukarmake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM kAla pramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai / 116. ekendriyoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhurta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA antara zradhake samAna hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama tullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika bAIsa hajAra varSa hai / bAdara ekendriyoMmeM sAta karmoke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antaraGgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA ajaghanya sthitibandhakA antara zodhake samAna hai| zeSa antara vahI hai| bAdara paryAptake sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai / zrajaghanya sthitibandhakA antara ke samAna hai / zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA antara prakRtibandhake antara ke samAna hai| saba bAdara paryApta jIvoM meM Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / zrajaghanya sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| sUkSma ekendriyoMmeM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aGgulake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA antara zrogha ke samAna hai / zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samayakama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa zrantara palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sUkSma ekendriya paryAtakoMmeM sAta karmoMke jaghanya aura utkRSTa sthitibandhakA antara aparyAptakoMke samAna hai / Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / tathA ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNNAMtaraparUvaNA 73 117. beiMdi0 -teIdi 0 caduriMdi0 aharaNaM kammAraNaM ukasasabhaMgo / Ayu0 jaha0 jaha0 oghaM / ukkassaM sagaTTidI | aja0 aNukkastabhaMgo / evaM pajjattA0 / gavari Ayu0 jaha0 Natthi aMtaraM / 118. paMciMdiya -tasa0 2 sattaragaM kammANaM mUloghaM / zrayu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayUrNa, ukka0 sagahidI / pajjatte Natthi aMtaraM / a0 zradhaM / 1 vizeSArtha -- sUkSma ekendriya jIvakI utkRSTa kAryasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai / isI bAtako dhyAna meM rakhakara ekendriyoMmeM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhake utkRSTa antarakAlakA khulAsA sAmAnya tiryaJcoM kI prarUpaNAke samaya kara hI Aye haiN| ekendriya jIvakI utkRSTa bhavasthiti bAIsa hajAra varSa pramANa hai / isIse inake zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika bAIsa hajAra varSapramANa kahA hai| bAdara ekendriyoMkI utkRSTa kAyasthiti Ggulake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isIse inameM AThoM karmoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| inake paryAptakoMkI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSapramANa hai / yahI kAraNa hai ki inake sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa kahA hai| inake AyukarmakA jaghanya sthitibandha hone para mara kara ye bAdara paryApta nahIM hote / isIse inake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai; kintu yahA~ aura sarvatra itanA vizeSa samajhanA cAhie ki jahA~ jisakI kAryasthiti AdipramANa antarakAla kahA hai vahA~ usa sthitike prArambha aura anta meM vivakSita sthitikA bandha karAkara isa prakAra antarakAla le Ave / 117. dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoM meM AThoM karmoMke jaghanya aura jaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTa ke samAna hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla zrodhake samAna hai aura utkRSTa antarakAla apanI-apanI sthitipramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA antarakAla anutkRSTake samAna hai / isI prakAra inake paryApta jIvoMke jAnanA cAhie | itanI vizeSatA hai ki inake Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / vizeSArtha --- dvIndriya Adi paryAptakoMke jaghanya zrAyu kSullaka bhavagrahaNapramANa ba~dhatI hai, jisase ve bhavAntara meM paryApta nahIM rhte| isase inameM jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM upalabdha hotA / yahI kAraNa hai ki inameM zrAyukarmake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai / zeSa kathana spaSTa hai / 118. paJcendriya, paJcendriya paryApta, asa aura jaghanya aura jaghanya sthitibandhakA antarakAla zradhake sthitibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya kama kSullaka antara kucha kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai / itanI vizeSatA hai ki paryAptakoM meM zrayukarmake jaghanyaM sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / tathA sabake ajaghanya sthitibandhakA antarakAla odhake samAna hai / saparyApta jIvoMmeM sAta karmoMke samAna hai / Ayukarmake jaghanya bhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa vizeSArtha - paJcendriyoMkI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika eka hajAra sAgara hai, paJcendriya paryAptakoMkI utkRSTa kAryasthiti sau sAgara pRthaktva hai, trasa kAyikoMkI utkRSTa kAryasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika do hajAra sAgara hai aura trasakAyika paryAptakakI utkRSTa kAryasthiti do hajAra sAgara hai / ise dhyAnameM rakhakara ina cAroMmeM zrAyukarmake jaghanya 10 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 116. puDhavi Au-teu-vAu-vaNapphadi-pattega0 sattaeNaM ka0 ukkssbhNgo| zrAyu0 jaha* jaha* khuddAbhava0 samayUNaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 / pajjattage Natthi aMtaraM / ajaha pgdiaNtrN| Nigodesu sattaeNaM kammANaM eiMdiyabhaMgo / Ayuga0 suhumeiMdiyabhaMgo / bAdaraNigoda0 sattaeNaM kammANaM jaha* jaha* aMto, ukka0 kammahidI / aja0 oghaM / Ayu0 jaha0 [jaha0] khuddAbhava0 samayU0, ukka0 palido0 asaMkhe0 / aja0 jahaeNu0 aMto0 / bAdaraNigodapajja. bAdarapajjattabhaMgo / suhamaNigoda sattaeNaM ka0 jaha* jaha* aMto0, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 / Ayu0 jaha* jaha* khuddAbhava samayU0, ukka palido0 asaMkhe0 / aja0 aNukkassabhaMgo / suhamaNigodapajjattA0 muhumeiNdiypjjttbhNgo| 120 paMcamaNa-paMcavaci0 jaha0 aja. raNatthi aNtrN| evaM kodhAdi04 / vari lobhe mohaNI. oghaM / sthitibandhakA utkRSTa antarakAla le AnA cAhie / inake paryAptakoMmeM Ayukarmake jaghanya sthitibandhake antarakAlake niSedhakA vahI kAraNa hai jo dvIndriya Adi paryAptakoM meM antarakAlakA kathana karate samaya batalA Aye haiN| zeSa kathana sugama hai| 119. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika aura vanaspati pratyekazarIra jIvoM meM sAta karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya kama kSullaka bhava grahaNapramANa hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| inake paryAptakoMmeM Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA antara nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| nigoda jIvoM meM sAta karmoke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla ekendriyoMke samAna hai| tathA Ayukarmake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla sUkSma ekendriyoMke samAna hai| bAdara nigoda jIvoMmeM sAta karmoke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla antarmuharta hai aura utkRSTa antarakAla karmasthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA antarakAla oghake samAna hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| bAdara nigoda paryApta jIvoM meM AThoM karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla bAdara ekendriya paryAptakoMke samAna hai| sUkSma nigoda jIvoMmeM sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamaMharta hai aura utkRSTa antara aGgalake asaMkhyA pramANa hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kabha kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA antara anutkRSTake samAna hai| sUkSmanigoda paryAptakoMmeM pAThoM karmoke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara sUkSma ekendriya paryAptakoMke samAna hai| 120. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM ATha karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki lobhakaSAyameM mohanIyakA bhaGga oghake samAna hai| vizeSArtha-lobhakaSAya dasaveM guNasthAnataka hotA hai, isalie isameM zrodhake samAna Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNaaMtaraparUvA 121. kAyajogi0 sattaeNaM ka0 oghN| orAliyakA. sattaeNaM ka. maNajogibhaMgo / Ayu0 ukkssbhNgo| orAliyamissa0 sattaeNaM ka. ukkassabhaMgo / Ayu. maNusaapajjattabhaMgo / veunviyakA0 sattaeNaM ka. jaha* Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Ayu0 jaha* ajaha* patthi aNtrN| evaM AhArakAyajo0 / vevviyami0 sattaeNaM kala AhArami0 aTThaeNaM ka. kammai0-aNAhAra0 sattaeNaM kA jaha0 ajaha0 Natthi aMtaraM / 122. itthi -purisa-Navusa0 sattaeNaM ka. jaha* ajaha0 Natthi ataraM / Ayu0 jaha0 raNatthi aMtaraM / aja0 aNukkassabhaMgo / Navari garbusa0 Ayu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayUNaM, ukkassaM sAgarovamasadapudhattaM / avagada0 sattaeNaM0 ka0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / mohanIya karmake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuharta ghaTita ho jAtA hai| zeSa kathana sugama hai|| 121. kAyayogI jIvoM meM sAta karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara zrodhake samAna hai| audArika kAyayogI jIvoMmeM sAta kauke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla manoyogiyoM ke samAna hai| tathA AyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| audArikamizrakAyayogI jIvoM meM sAta kauMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| tathA AyukarmakA bhaGga manuSya-aparyAptakoMke samAna hai| vaikriyika kAyayogI jIvoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| Ayukarmake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra AhArakakAyayogI jIvoMke jAnanA caahie| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM sAta karmoMke aura AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM ATha karmoke tathA kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta kamauke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA amtarakAla nahIM hai| 122. strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavedI jIvoM meM sAta kauke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA antarakAla anutkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedameM Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya kama nullaka bhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antarakAla sau sAgara pRthaktva pramANa hai| apagatavedameM sAta karmoke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai tathA ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-tInoM vedoMmeM sAta kauMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie inameM sAta kauke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| napuMsakavedameM Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sau sAgara pRthaktva pramANa batalAnekA kAraNa yaha hai ki itane kAlataka yaha jIva saMzI paJcendriya paryAyameM raha sakatA hai jisase isake yogya AyukarmakA jaghanya sthitibandha na ho| isake bAda yaha ekendriya paryAyameM jAkara yathAyogya kAla Anepara jaghanya zrAyukA bandha karatA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 1. malapratau zroghaM eiNdiybhNgo| orAliyakA iti paatthH| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 123. madi-sudaaNNA. sattaeNaM ka0 tirikkhoghaM / Ayu0 mUloghaM / evaM asaMjada0-abbhavasi0-micchAdihi tti / vibhaMge NirayoghaM / Abhi0-suda-bodhi0 sattaeNaM ka0 jaha0 Natthi ataraM / aja0 jaha0 ega0, ukka. ato. / Ayu0 jaha. jaha palido0 sAdire0, ukka0 chAvahisAgaro0 sAdi0 / aja0 aNukassabhaMgo / evaM aodhidaM0-sammAdihi / maNapajjava0-saMjadA-sAmAi0-chedo0-parihAra0-suhumasaMpa0saMjadAsajadA0 ukkassabhaMgo / cakkhudaM0 tasapajjattabhaMgo / 124. chagaNaM lessANaM sattaeNaM ka. jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Ayu0 ukkassabhaMgo / Navari teu-pammANaM yadi daMsaNamohakhavagassa dijjadi sattaeNaM ka. jaha0 patthi aMtaraM / aja0 jaha0 ukka0 aNto| 125. khaiga. sattaeNaM ka0 aoghaM / zrAyu0 jahaNatthi aNtrN| aja pagadiataraM / vedagasa0sattaeNaM ka0 jaha0 Natthi aMtaraM / a0 jaha0 ukka0 aNto| 123. matyajJAnI aura zrutAcAnI jIvoMmeM sAta karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| tathA Ayukarmake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla mUlodhake samAna hai| isI prakAra asaMyata, abhavya aura mithyAH dRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / vibhaGgazAnameM AThoM karmoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| Abhinibodhika jhAnI, zrutazAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika eka palyapramANa aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara pramANa hai / tathA ajaghanya sthitibandhakA antara anutkRSTake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyika saMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhi saMyata, sUkSmasAmparAya saMyata aura saMyatAsaMyata jIvoM meM inake utkRSTake samAna antarakAla hai| cakSudarzanI jIvoMmeM trasaparyAptakoMke samAna bhaGga hai| 124. chaha lezyAvAle jIvoM meM sAta kauMke jaghanya sthitibandhakA antara nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| AyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki pIta aura pamalezyAmeM yadi darzana mohanIyakI kSapaNA hotI hai,to inameM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla to nahIM hI hai,para ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-pahale jaghanya sthitibandhake svAmIkA nirdeza kara Aye haiN| vahA~ pIta aura pAlezyAmeM jaghanya sthitibandhakA svAmI do prakArakA jIva batalAyA hai-eka pramattasaMyata jIva aura dUsarA darzana mohanIyakI kSapaNA karanevAlA jIva / isI bAtako bhyAnameM rakhakara yahA~ sAta kamauke jaghanya sthitibandhakA antarakAla do prakArase kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 125. kSAyika samyagdRSTi jIvoM meM sAta kamauke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla aodhake samAna hai| zrAyukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA antarakAla prakRtibandhake antarakAlake samAna hai| vedaka samyagdRSTi jIvoM meM sAta karmoMke jaghanya sthitibandhako antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ff ukkassabaMdhasariNayAsaMparUvaNA Ayu0 ukassabhaMgo / aja0 jaha0 aMto, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / uvasamasa0sAsaNa-sammAmi0 ukkasabhaMgo / sAgiNa pNciNdiypjjttbhNgo| asaeiNa. sattaeNaM ka0 tirikkhoghaM / Ayu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 palido0 asaMkhe / aja0 jaha0 ato0, ukka0 puvakoDI sAdire0 / AhArANuvAdeNa AhArA0 ahaeNaM kammANaM oghaM / evaM baMdhataraM samattaM / baMdhasariNayAsaparUvaNA 126. baMdhasaeiNayAsaM duvidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pgdN| duvidho Niso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa NANAvaraNIyassa ukssahidiM baMdhato chaeNaM kammANaM NiyamA baMdhago / taM tu ukkassA vA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukassA samayaNamAdi kAdRNa palidovaMmassa asaMkhejjadibhAgUNaM baMdhadi / Ayugassa siyA baMdhago siyA abaMdhago, NiyamA ukkssaa| AbAdhA puNa bhayaNijjA / evaM chaeNaM kammANaM / Ayugassa ukassahidiM baMdhato sattaeNaM kammANaM NiyamA baMdhagA / taM tu ukkassA vA aNukkassA vA, ukkassAdo aNukkassA tihANapadidaM baMdhadi-asaMkhejaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| upazama samyagdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM meM sabhI karmIkA bhaGga utkRSTake samAna hai| saMjJI jIvoMmeM AThoM karmoMkA bhaGga paJcendriya paryAptakoMke samAna hai| asaMzI jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga sAmAnya tiryoMke samAna hai| tathA Ayukarmake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya kama llaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla sAdhika eka pUrvakoTi pramANa hai| AhAra mArgaNAke anuvAdase AhAraka jIvoM meM AThoM kauke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla oghake samAna hai| isa prakAra bandhAntara samApta huaa| bandhasannikarSaprarUpaNA 126. bandha sannikarSa do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura shraadesh| unameMse oghakI apekSA jJAnAvaraNIyakI utkRSTa sthitiko bA~dhanevAlA chaha kamauMkA niyamase bandhaka hotA hai, parantu use utkRSTa bAMdhatA hai yA anutkRSTa bA~dhatA hai| yadi anutkRSTa bAMdhatA hai,to utkRSTakI apekSA eka samayase lekara palyakA asaMkhyAtavAM bhAga nyUnataka bAMdhatA hai / yaha jIva Ayu karmakA kadAcit bandhaka hotA hai aura kadAcit bandhaka nahIM hotA hai| yadi bandhaka hotA hai to niyamase utkRSTa bAMdhatA hai, parantu zrAbAdhA bhajanIya hotI hai| isI prakAra chaha kauke viSayameM jAnanA caahie| AyukarmakI utkRSTa sthitiko bAMdhanevAlA jIva sAta karmIkA niyamase bandhaka hotA hai / parantu use utkRSTa bAMdhatA hai athavA anutkRSTa bAMdhatA hai| yadi anutkRSTa bAMdhatA hai to utkRSTakI apekSA vaha tIna sthAna patita bAMdhatA hai| asaMkhyAtavAM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre jadibhAgahINaM vA saMkhejadibhAgahINaM vA saMkhejaguNahINaM vA / evaM aoghabhaMgo tirikkha-paMciMdiyatirikva03-maNusa03-paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogiorAliyakA itthi0-purisa-NavUsa-kodhAdi04-madi-suda-vibhaMgaNA0-asaMjada0cakkhudaM -[ acakkhudaM0- ] kieNale --bhavasi --abbhavasi0-micchAdi0-saeiNaAhAraga tti / 127. AdeseNa NirayagaIe Neraiesu sattaeNaM kammANaM oghaM / Navari Ayu0 Na baMdhadi / Ayu0 ukka baMdhaMto sattaeNaM ka. NiyamA bNdhgo| NiyamA aNu0 bhAga hIna bAMdhatA hai athavA saMkhyAtavAM bhAga hIna bAMdhatA hai athavA saMkhyAta guNahIna bAMdhatA hai / isa prakAra oghake samAna tiryaJca, paJcendriya tiryaJcatrika, manuSyatrika, paJcendriya dvika, trasadvika, pAMcoM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyazAnI, zrutAzAnI, vibhaGgazAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMkSI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-eka padArthake sAtha dUsare padArthako milAkara vicAra karanA sannikarSa hai| yahA~ bandhakA prakaraNa hai aura sAmAnyase AThoM kauke sthitibandhakA vicAra cala rahA hai, isalie isa sannikarSa anuyogadvArameM yaha batalAyA gayA hai ki kisa-kisa karmakA kitanA sthitibandha honepara anya kina karmoMkA kitanA sthitibandha hotA hai| pahile zrodhase vicAra kiyA gayA hai| saba karma ATha haiM, unameMse jJAnAvaraNIya karmakI utkRSTa sthitikA bandha hone para Ayuke sivA anya zeSa chaha karmoMkA sthitibandha niyamase hotA hai| kAraNa ki jJAnAvaraNIya karmakA utkRSTa sthitivandha mithyAtvameM honese vahA~ darzanAvaraNAdi zeSa chaha kaukA bhI bandha hotA hai / yaha to mAnI huI bAta hai ki eka karmake sthitibandhake yogya utkRSTa pariNAma hone para anya karmoMke utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAma ho athavA na bhI hoM, isalie jaba zAnAvaraNIyakarmakA utkRSTa sthitibandha hotA hai,taba anya chaha karmoMkA sthitibandha utkRSTa bhI hotA hai aura anatkraSTa bhI hotA hai| yahI bAta darzanAvaraNa AdikI apekSAse bhI jAna lenI caahie| yaha bAta sunizcita hai ki AyukarmakA bandha tribhAgake pahile nahIM hotA, tribhAgameM bhI yadi Ayubandhake yogya pariNAma hote haiM to hI hotA hai anyathA nahIM, isalie jo jIva jJAnAvaraNakarmakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai,vaha AyukarmakA sthitibandha karatA bhI hai aura nahIM bhI karatA hai| yadi karatA hai to utkRSTa sthitibandha hI karatA hai| anyathA anutkRSTa sthitibandha karatA hai / aba rahA Ayukarma, so AyukarmakI utkRSTa sthitiko bA~dhanevAlA jIva sAta karmIkA niyamase bandhaka hotA hai,yaha to sunisthita hai| kevala dekhanA yaha hai ki zeSa karmoMkI sthiti kitanI ba~dhatI hai so yaha bAta una-una karmoM ke bandhake yogya pariNAmoM para nirbhara hai,isalie yahA~ yaha batalAyA hai ki AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA zeSa sAta karmoMkI utkRSTa sthiti bhI bA~dhatA hai athavA anutkRSTa sthiti bhI bA~dhatA hai| yahA~ kucha anya mArgaNAe~ ginAI haiM, jinameM yaha oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai| yahA~ ina mArgaNAoMke saMkalanameM isa bAtakA dhyAna rakkhA gayA hai ki jina mArgaNAoM meM AThoMkarmoMkA utkRSTa sthitibandha sambhava hai,ve mArgaNAyeM hI yahA~ lI gaI haiN| 127. Adezase naraka gatimeM nArakiyoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA sannikarSa zrodhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki isake AyukarmakA bandha nahIM hotaa| AyukarmakA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassabaMdhasariNayAsaparUvaNA saMkhejjaguNahINaM baMdhadi / evaM savvaNiraya - paMcidiyatirikkhApajja0-maraNusa pajja0savvadeva-paMciMdiya-tasa apajja0 - orAliyami0 -- veDavviyakA0 AhArakA0 AhArami0Abhi0 - suda0 - pradhi0-maNapajja0 - saMjadA -sAmAi0 - chedo 0 - parihAra0 - saMjadA' saMjadaadhidaM0-pIla0- kAu0 teu0- pamma0 sukkalessA-sammAdiTThi - khaigasa0-vedagasa0-sAsa0 / uvasama0 sattaeAM ka0 / 128. eiMdie sattaNaM ka0 oghaM / AyugaM e baMdhudi / Ayuga0 ukka0 baMdhato sattaNaM ka0 NiyamA RNu / ukka0 a0 asaMkhejjabhAgahINaM baMdhadi / evaM savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM NigodANaM ca / gavari vigaliMdiesa Ayu0 ukka0 baMdhato sattaNaM ka 0 saMkhejjabhAgahINaM baMdhadi / 79 126. veuvviyami0-kammai0 -sammAmi0 - araNAhAra0 sattaNaM0 ka0 mUloghaM utkRSTa sthitibandha karanevAlA jIva sAta karmoMkA niyamase bandhaka hotA hai / parantu niyamase saMkhyAtaguNI hIna anutkRSTa sthitiko bA~dhatA hai / isI prakAra saba nArakI, paJcendriya tiryaJca paryApta, manuSya aparyApta, saba deva, paJcedriya aparyApta, trasa aparyAta, audArika mizrakAyayogI, vaikriyika kAyayogI, AhAraka kAyayogI, zrAhArakamizra kAyayogI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSi, aura sAsAdana samyagdRSTi jIvoM ke jAnanA caahie| tathA upazamasamyagdRSTi jIvoMke sAta karmoM kA isI prakAra sannikarSa hai / vizeSArtha - eka upazama samyagdRSTi mArgaNAko chor3akara yahA~ kahI gaI zeSa saba mArgaNAoM meM sAta yA ATha karmokA bandha sambhava hai / kintu ina mArgaNAoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAmoMke hone para AyukarmakA bandha nahIM hotA / aura yaha bAta utkRSTa sthitibandhake svAmIkA nirdeza karanevAle anuyogadvAra se bhalIbhAMti jAnI jA sakatI hai / 128. ekendriya jIvoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA sannikarSa zroghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki yaha AyukarmakA bandha nahIM karatA / AyukarmakA utkRSTa sthitibandha karanevAlA jIva sAta karmoMkA niyamase anutkRSTa sthitibandha karatA hai / tathApi utkRSTakI apekSA anutkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaveM bhAgahIna karatA hai| isI prakAra saba ekendriya, saba vikalendriya, pA~ca sthAvarakAyika aura nigoda jIvoM ke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki vikalendriyoM meM AyukarmakA utkRSTa sthitibandha karanevAlA jIva sAta kamakI sthiti apane utkRSTa sthitibandhakI apekSA saMkhyAtaveM bhAgahIna bA~dhatA hai / 1 vizeSArtha - ekendriyoM aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM sAta karmomeMse pratyeka ke sthitibandhake kula bheda palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM aura vikalatrayoMmeM palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / isalie ekendriyoM aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhike samAna asaMkhyAta bhAgahAni hI sambhava hai tathA vikalatrayoM meM do vRddhiyoMke samAna do hAniyA~ bhI sambhava haiM / yahI kAraNa hai ki yahA~ ukta jIvoMmeM isa bAtako dhyAna meM rakhakara sannikarSa kA nirdeza kiyA hai| 129. vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre Ayu. vajja / avagada0 NANAvara0 ukka0 baMdhato chaNNaM kammANaM NiyamA bNdhgo| NiyamA ukkassA / evaM chaeNaM kammANaM / evaM muhumasaMpa0 chaeNaM ka0 / 130. asaeiNa. sattaeNaM kammANaM oghaM / Ayu0 ukka0 sattaeNaM kammANaM NiyamA bNdhgo| taM tu ukka0 aNu01 viTThANapadidaM baMdhadi-asaMkhejjabhAgahINaM saMkhejabhAgahINaM vA / evamukkasso vaMdhasaeiNayAso smtto| 131. jahaeNae pgdN| duvidho siddaso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa NANAvaraNIyassa jaharaNaM hidi baMdhato paMcaeNaM kammANaM NiyamA baMdhadi / NiyamA jahaeNa0 / doraNaM pagadINaM abNdhgoN| moha0 jahaeNahidibaMdhago jIvoM meM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA sannikarSa mUloghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki ina mArgaNAoMmeM AyukarmakA bandha nahIM hotaa| apagatavedameM zonAvaraNakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA jIva chaha kauMkA niyamase bandhaka hotA hai / tathA niyamase utkRSTa sthitikA bandhaka hotA hai| isI prakAra zeSa chaha kauke Azrayase sannikarSa jAnanA cAhie / isI prakAra sUkSmasAmparAyasaMyatake chaha karmIkA paraspara sannikarSa jAnanA caahie| vizeSArtha-yahA~ jitanI mArgaNAe~ grahaNa kI haiM, una sabameM aAyukarmakA bandha nahIM hotA; yaha spaSTa hai / apagataveda aura sUkSmasAmparAyameM eka samayakA pariNAma eka-sI vizuddhiko liye hue hotA hai, isalie eka karmakA utkRSTa sthitibandha honepara sabakA utkRSTa sthitibandha hotA hai / yahI kAraNa hai ki yahA~ utkRSTa sthitibandhake sAtha anutkRSTa sthitibandhake sannikarSakA vidhAna nahIM kiyaa| tathA mohanIyakA bandha nauveM guNasthAna taka hI hotA hai,isalie sUkSmasAmparAyameM mohanIyake binA chaha karmakA sannikarSa kahA hai| 130. asaMzI jIvoMmeM sAta karmoMke utkRSTa sthitibandhakA sannikarSa aodhake samAna hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA sAta kokA niyamase bandhaka hotA hai| kintu use anutkRSTa bA~dhatA hai jo utkRSTakI apekSA do sthAnapatita bA~dhatA hai| yA to asaMkhyAtavA~ bhAgahIna bA~dhatA hai yA saMkhyAtavA~ bhAgahIna bA~dhatA hai| vizeSArtha-asaMziyoM meM ekendriyase lekara asaMzI paJcendriya taka jIva liye gae haiN| jo dvIndriyAdika jIva haiM ve zrAyukarmakA utkRSTa sthitibandha karate samaya zeSa kauMkA apane utkRSTa sthitibandhase saMkhyAta bhAgahIna anutkRSTa sthitibandha karate haiM aura jo ekendriya jIva haiM ve AyukarmakA utkRSTa sthitibandha karate samaya apane utkRSTa sthitibandhase asaMkhyAta bhAgahIna anutkRSTa sthitibandha karate haiN| isIse asaMzI jIvoMmeM ukta prakArase sannikarSa kahA hai| isa prakAra utkRSTa bandhasannikarSa samApta huaa| 131. aba jaghanya sannikarSakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haizrodha aura praadesh| unameMse zrodhakI apekSA jJAnAvaraNako jaghanya sthitikA bandha karane vAlA pA~ca karmoM kA niyamase bandhaka hotA hai| jo niyamase jaghanya sthitikA bandhaka hotA hai aura do prakRtiyoMkA prabandhaka hotA hai| mohanIyakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA 1. mUlapratau aNu0 baMdhadi viTThANa-iti pAThaH / 2. mUlapratau zrabaMdhago evaM paMciMdi0 jahaeNukka0 moha0 iti paatthH| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNabaMdhasariNayAsaparUvaNA chaeNaM ka0 NiyamA baM0 / NiyamA aja0 / jaha0 aja0 saMkhejaguNabbhahiyaM baMdhadi / AyugaM Na baMdhadi / Ayu0 jaha* hidi0 baMdhaMto sattaeNaM kammANaM NiyamA baMdhadi / NiyamA ajaH / jaha0 aja asaMkhejaguNabbhahiyaM baMdhadi / evaM aoghabhaMgomaNusa03paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAliyakA -itthive-purisaveNabusa-avagadave-kodhAdi04-Abhi0-suda-bodhi0-maNapajjava0-saMjadA-cakkhudaM0acakkhudaM-aodhidaM0-sukkale0-bhavasi0-sammAdi0-khaigasa0-uvasama0-sariNa-AhAraga tti / Navari itthive. pANAva. jaha. chagaNaM kammANaM NiyamA jhennaa| AyugaM Na baMdhadi / evaM chaNNaM kammANaM / evaM purisa-gavusa-kodha-mANa-mAyAkasAyANaM / 132. AdeseNa Niraesu NANAvaraNIyaM jaha* hidI baM0 chaNNaM ka0 jIva chaha karmoMkA niyamase bandhaka hotA hai, kintu ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| jo ajaghanya sthiti jaghanya sthitikI apekSA saMkhyAtaguNI adhika bA~dhatA hai / yaha Ayukarmako nahIM baaNdhtaa| AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA jIva sAta karmokA niyamase bandhaka hotA hai| kintu ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| jo jaghanyakI apekSA ajaghanya sthiti asaMkhyAtaguNI adhika bA~dhatA hai| isa prakAra aodhake samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, prasadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, apagatavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, AbhinibodhikazAnI, zratavAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, cakSudarzanI, cakSudarzanI, avadhidarzanI zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMzI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki strIvedameM zAnAvaraNakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA chaha kaukI niyamase jaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| kintu yaha Ayukarmako nahIM baaNdhtaa| isI prakAra chaha karmoMkI apekSA jAnanA caahie| tathA isI prakAra puruSaveda, napuMsakaveda, krodhakaSAya, mAnakaSAya aura mAyAkaSAyavAle jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-kSapaka sUkSmasAmparAyake antima samayameM zAnAvaraNAdi chaha karmoMkA jaghanya sthitibandha hotA hai aura mohanIyakA jaghanya sthitibandha kSapaka anivRttikaraNameM hotA hai, kintu taba zeSa chaha karmoMkA ajaghanya sthitibandha hotA hai| tathA AyukarmakA jaghanya sthitibandha mithyAtva guNa sthAnameM hotA hai| isI bIjapadako dhyAnameM rakhakara yahAM oghase sannikarSa kahA hai| yahAM anya jitanI mArgaNAaiM ginAI haiM, unameMse kucha ko chor3akara zeSa saba mArgaNAoMmeM yathAsambhava yaha oghaprarUNA bana jAtI hai| kintu jina mArgaNAoMmeM kucha vizeSatA hai, use jAnakara usa mArgaNAmeM utanI vizeSatA kahanI cAhie / udAharaNArtha, upazamasamyagdRSTi mArgaNAmeM upazama zreNikI apekSA zAnAvaraNa AdikA sthitisannikarSa kahanA cAhie aura isameM AyukarmakA bandha nahIM hotA;isa lie isakI apekSAse sannikarSakA kathana nahIM karanA caahie| strIveda Adi mArgaNAoM meM jo vizeSatA hai, vaha alagase kahI hI hai| 132. Adezase nArakiyoM meM zAnAvaraNakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA jIva chaha 11 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre NiyamA0 / taM tu jahaNNA' vA02 samauttaramAdiM kAdaNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgabhahiyaM baMdhadi / Ayu0 abaMdhagA / evaM chaNNaM kammANaM / Ayu0 jaha* hidi0 baM0 sattaNaM ka.' NiyamA0 ja0 saMkhejjaguNabbhahiyaM bNdhdi| evaM savvaNirayamaNusaapajjatta-savvadeva-veunviyakAyajogi-aAhArakA-AhArami0-vibhaMga-parihAra0saMjadAsaMjada-teu0pamma0-vedaga0-sAsaNa tti / 133. tirikkhesu sattaeNaM ka. nnirybhNgo| Ayu0 jaha* hidi00 sattaeNaM ka. NiyamA aja' tihANapadidaM-asaMkhejjabhAgabbhahiyaM vA [ saMkhejjabhAgabhahiyaM vA] saMkhejjaguNabhahiyaM vA baMdhadi / evaM paMciMdiyatirikkha04 / Navari jaha0 hidi. vaM0 sattaeNaM ka. NiyamA0 aja0 vihANapadidaM--saMkhejadibhAgabhahiyaM vA saMkheja karmoMkA niyamase bandhaka hotA hai| kintu unakI jaghanya sthitikA bandhaka hotA hai athavA ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| yadi ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai,to eka samayase lekara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika sthitikA bandhaka hotA hai| yaha jIva AyukarmakA prabandhaka hotA hai| isI prakAra chaha kauMkI apekSA kathana karanA caahie| Ayukarmako jaghanya sthitikA bandha karanevAlA jIva sAta kaukI niyamase ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai / usakA bandhaka hotA huA bhI jaghanyakI apekSA niyamase saMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| isI prakAra saba nArakI, manuSya aparyApta, saba deva, vaikriyikakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, vibhaGgajJAnI, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmAlezyAvAle, vedakasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-anya karmoMkI jaghanya sthitikA bandha hote samaya AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha nahIM hotA aura AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha hote samaya anya kaukI jaghanya sthitikA bandha nahIM hotA, yaha sAmAnya niyama hai jo ogha aura Adeza donoM prakArase ghaTita hotA hai| isalie Ayukarmake jaghanya sthitibandhake sAtha anya karmoke ghanya sthitibandhakA sannikarSa ghaTita nahIM hotA:yaha spaSTa hI hai| sAtha hI zreNike sivA anyatra zeSa sAta kaumeMse kisI ekakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA jIva anya karmakI ajaghanya sthitikA hI bandha karatA hai| yaha bhI niyama hai| isI siddhAntako dhyAnameM rakhakara yahA~ ukta prakArase sannikarSa kahA hai| 133. tiryaJcoM meM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA sannikarSa nArakiyoMke samAna hai| AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA jIva sAta karmako niyamase tIna sthAnapatita ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| jo yA to asaMkhyAta vA~ bhAga adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai yA saMkhyAtavA~bhAga adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai athavA saMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| isI prakAra paJcazendriya tiryaJca catuSkake jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA jIva sAta karmako niyamase do sthAnapatita ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| vaha 1. jahaNNA vA 4 sama-iti pAThaH / 2.mUlapratau ka0 NiyamA0 NiyamA0 aja0 iti pAThaH / 3. aja bihANapadidaM iti pAThaH / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 raNANAjIvehi ukassabhaMgavicayaparUvaNA guNabbhahiyaM vA / evaM paMciMdiya-tasaapajjattA / tirikkhoghabhaMgo orAliyami0madi-suda-asaMjada-kiraNa--NIla-kAu0-abbhavasi-micchA-asaNiNa tti / evaM ceva eiMdiya-veiMdiyA-teiMdi0-caduriMdiya0-paMcakA-NigodANaM ca / vari eiMdiya-thAvarakAesu Ayu0 jaha0 TThidibaM0 sesaM asaM0bhAgabbhahiyaM baMdhadi / vigaliMdi0 saMkhejjadibhAganbhahiyaM baMdhadi / 134. veuvviyami0-kammai0-sammAmi-aNNAhAra. Ayu0 vaja NirayabhaMgo / avagadave0 sattaeNaM ka. suhamasaMpa0 chaeNaM kammANaM aoghaM / evaM jahaeNasaeiNayAso smtto| evaM baMdhasaeiNayAso samatto / NANAjIvehi bhaMgavicayaparUvaNA 135. NANAjIvehi bhaMgavicayaM duvidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / tattha imaM aTThapadaM-ye pANAvaraNIyassa ukkassiyAe hidIe baMdhagA jIvA te aNukkassiyAe abaMdhagA / ye aNukkassiyAe hidIe baMdhagA jIvA te ukkassiyA to saMkhyAtavA~ bhAga adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai athavA saMkhyAtaguNI adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| isI prakAra paddhandriya aparyApta aura prasa aparyApta jIvoMke jAnanA caahie| audArikamizrakAyayogI, matyazAnI, zrutAzAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApota lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMhI jIvoMke sAmAnya tiryaJcoMke samAna jAnanA cAhie / tathA ekendriya, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya, pA~coM sthAvarakAya aura nigoda jIvoMke isI prakAra jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki ekendriya aura sthAvarakAyika jIvoM meM AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAlA jIva zeSa karmokI asaMkhyAtavA~ bhAga adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai tathA vikalendriyoMmeM saMkhyAtavA~ bhAga adhika ajaghanya sthitikA bandhaka hotA hai| vizeSArtha-tiryazcoMmeM ekendriya, vikalendriya aura tiryazca paJcandriya jIvoMkA samAveza hotA hai| isIse yahA~ AyukI jaghanya sthitike bandhake samaya zeSa karmoMkA jo bandha hotA hai,vaha jaghanyase ajaghanya tIna sthAnapatita hotA hai| aisA kahA hai| ekendriyoM aura vikalaprayake kathanakA spaSTIkaraNa mUlameM kiyA hI hai| . 134. vaikriyikamizrakAyayogI, kAmaNakAyayogI, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka .jIvoMmeM Ayukarmake sivA zeSa sannikarSa nArakiyoMke samAna hai| apagatavedI jIvoMmeM sAta karmokA tathA sUkSmasAmparAyika saMyatoMmeM chaha karmoMkA sannikarSa zrodhake samAna hai| vizeSArtha-yahA~ kahI gaI mArgaNAoMmeM Ayu karmakA bandha nahIM hotA, isalie yahA~ Ayukarmako chor3akara aisA kahA hai| zeSa kathana sugama hai| isa prakAra jaghanya sannikarSa samApta huaa| isa prakAra bandhasannikarSa samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgaviSayaprarUpaNA 135. nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usameM yaha arthaprada hai jo jJAnAvaraNakI utkRSTa sthitike bandhaka jIva hote haiM, ve usakI anutkRSTa sthitike prabandhaka hote haiN| jo jJAnAvaraNakI anutkRSTa Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 mahAbadhe TThidibaMdhAhiyAre yA hidI baMdhA / evaM pagadiM baMdhati tesu pagadaM, abaMdhagesu' avvavahAro / edeNa paNa duvidho diso - oNa AdeseNa ya tattha gheNaM kammAraNaM ukkassiyAe dvidIe siyA sanve abaMdhagA, siyA abaMdhagA ya baMdhago ya, siyA gAya baMdhA ya / evaM aNukkasse vi / evari paDilomaM bhAriNadavvaM / evamoghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi orAliyakAya 0 -orAliyami0 - kammai0 - esaya0 - kodhAdi04-madi0 -suda0 - asaMjada 0 cakkhu0-kiraNa0 -pIlale 0 - kAu0- bhavasi 0 - abbhavasi0 - micchAdi0 - sariNa - AhAra0 - araNAhAraga tti / gavari kammai0 - araNAhAra0 sattari kammANaM bhANidavvaM / sthitike bandhaka jIva hote haiM, ve usakI utkRSTa sthitike zrabandhaka hote haiM / isa prakAra jo jIva prakRtikA bandha karate haiM, unakA yahAM prakaraNa hai / abandhakoMkA prakaraNa nahIM hai / isa padakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / unameMse zrodhakI apekSA ATha karmoMkI utkRSTa sthitike kadAcit saba jIva prabandhaka haiM, kadAcit bahuta jIva abandhaka haiM aura eka jIva bandhaka hai tathA kadAcit bahuta jIva prabandhaka haiM aura bahuta jIva bandhaka haiM / isI prakAra anutkRSTa sthitibandhameM bhI kathana karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki vahAM isase pratiloma rUpase kathana karanA caahie| isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, kAyayogI, audArika kAyayogI, zradArikamizrakAya yogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nolalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, zrabhavya, mithyAdRSTi, asaMzI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGgavicaya kahanA cAhie / vizeSArtha - bhaGgavicaya zabdakA artha hai-bhedoMkA vargIkaraNa krnaa| yahAM utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMke prabandhakoMke sAtha kisa prakAra kitane bhaGga hote haiM, yaha batalAyA gayA hai / AThoM karmoMkI zrodha utkRSTa sthitike bandhaka jIva kadAcit eka bhI nahIM hotA, kadAcit eka hotA hai aura kadAcit nAnA hote haiM / tathA isakI anutkRSTa sthiti bandhaka jIva kadAcit saba hote haiM. kadAcit eka kama saba hote haiM aura kadAcit nAnA hote haiM / isalie prabandhakoMko milAkara inake bhaGga lAnepara isa prakAra hote haiMkadAcit jJAnAvaraNako utkRSTa sthitike saba abandhaka hote haiM, kadAcit bahuta jova prabandhaka hote haiM aura eka jIva bandhaka hotA hai tathA kadAcit bahuta jIva prabandhaka hote haiM aura bahuta jIva bandhaka hote haiM / anutkRSTa sthitibandhakI apekSA kadAcit saba jIva bandhaka hote haiM / kadAcit bahuta jIva bandhaka hote haiM aura eka jIva prabandhaka hotA hai tathA kadAcit bahuta jIva bandhaka hote haiM aura bahuta jIva prabandhaka hote haiN| yahAM anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM yaha ogha prarUpaNA zravikala ghaTita ho jAtI hai; isalie unake kathanako zradhake samAna kahA hai / itanI vizeSatA hai ki ina mArgaNAoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandha jahAM jo sambhava ho, vaha lenA caahie| mAtra kArmaNakAyayoga aura anAhAraka ina do mArgaNAoM meM zrAyukarmakA bandha nahIM hotA, isalie inameM sAta karmokI apekSA bhaGgavicaya kahanA cAhie / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NANAjIvehi ukkassabhaMgavicayaparUvaNA 136. AdeseNa Neraiesu sattaeNaM kammANaM oghaM / Ayu0 ukka0 aNu0 abhaMgo / ukkassaM abaMdhapuvvaM, aNukkassaM baMdhapuvvaM / evaM savvaNiraya-savvapaMciMdiyatirikkha0-savvamaNussa0-savvadevA0-beiMdi0-teiMdi0-caduriMdi0 tesiM pajjattApajjattA. paMciMdiya-tasa0 tesiM pajjattApajjattA-bAdarapuDhavikAiya-Au0-teu-vAu0bAdaravaNapphadipatteyasarIra-pajjattA0 paMcamaNa-paMcavaci-beuvviyakA-itthi-purisa0vibhaMga-Abhi0-suda0-aodhi0-maNapajjava-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjadacakkhudaM0-aodhidaM0-teule-pammale0 sukkale0-sammAdi-khaiga-vedaga-saeiNa tti / gavari maNusaapajjatta. ahaeNaM kammANaM vivarIdA aha bhaMgA kAdavvA / evaM AhAra-AhArami0-sAsaNa tti / evaM ceva veuviyamissa0-avagada-muhumasaM. uvasama-sammAmi0 appappapagadI / 137. eiMdie0 sattaeNaM ka. ukka aNukka. atthi baMdhagA ya abaMdhagA ya / Ayu0 aoghaM / evaM bAdara-suhumapajjattApajjatta0 bAdara-puDhavikAiya-aAu0-teu0vAu-bAdaravaNapphadipatteya apajjatta0 savvasuhumapuDhavi0-Au-teu0-vAu0-sabba 136. Adezase nArakiyoMmeM sAta karmoMkA bhaGgavicaya zrodhake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa aura anutkRSTake ATha bhaGga hote haiM / utkRSTa sthitibandhake bhaGga prabandhapUrvaka kahane cAhie aura anutkRSTa sthitibandhake bhaGga bandhapUrvaka kahane cAhie / isI prakAra saba nArakI, saba paJcandriya tiryaJca, saba manuSya, saba deva, dvIndriya, trIndriya, caturindriya tathA ina tInoMke paryApta aura aparyApta, paJcandriya aura inake paryApta-aparyApta, trasa aura inake paryAptaaparyApta, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyakAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta. pA~coM manoyogI. pA~coM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaGgajJAnI, AbhinibodhikahAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, avadhidarzanI, pIta lezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi vedakasamyagdRSTi aura saMkSI jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manuSya aparyAptakoMmeM ATha kamauke viparIta kramase pATha bhaGga karane cAhie / manuSya aparyAptakoMke samAna AhAraka kAyayogI, AhArakamizrakAyayogI aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke pATha bhaGga kahane cAhie / tathA isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI, apagatavedI, sUkSmasAmparAyasaMyata, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke apane-apane karmoMke anusAra bhaGga kahane caahie| 137. ekendriyoM meM sAta kauMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitike aneka jIva bandhaka haiM aura aneka jIva abandhaka haiN| AyukarmakA bhaGgavicaya oghake samAna hai| isI prakAra bAdara ekendriya, sUkSma ekendriya tathA ina donoMke paryApta aura aparyApta, bAdara pRthivIkAyika apa pti, bAdara jalakAyika aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspati pratyeka zarIra aparyApta, saba sUkSma pRthivIkAyika, saba sUkSma alakAyika, saba sUkSma agnikAyika, saba sUkSma vAyukAyika, saba vanaspatikAyika, aura saba nigoda Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 mahAbaMdhe hidisaMghAhiyAre vaNaphadi-NigodANaM ca / puDhavi0-prAu-teu0-vAu0 tesiM bAdara. bAdaravaNapphadipatteya0 ahaeNaM kammANaM mUloghaM / evaM ukkassaM samattaM / 138. jahaeNage pgdN| taM ceva ahapadaM kAdavvaM / tassa duvidho NiddesoogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM kammANaM ukkssbhNgo| Ayu0 jaha ajaha* atthi baMdhagA ya abaMdhagA y| evaM aoghabhaMgo puDhavi0-Au0-teuvAu0 tesiM ceva bAdara0 vaNapphadipatteya-kAyajogi-aoraliyakA0-Navusa-kodhAdi04acakkhu0-bhavasi0-AhAraga tti / jIvoMke jAnanA caahie| pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura ina cAroMke bAdara tathA bAdara vanaspati pratyeka zarIra jIvoMke AThoM karmoMkA bhaGgavicaya mUlodhake samAna hai| vizeSArtha-oghaprarUpaNAmeM utkRSTa sthitibandhakI apekSA kadAcit saba jIva prabandhaka hote haiM, kadAcit nAnA jIva abandhaka hote haiM aura eka jIva bandhaka hotA hai tathA kadA. cit nAnA jIva abandhaka hote haiM aura nAnA jIva bandhaka hote haiN| tathA anutkRSTa sthitibandhakI apekSA kadAcit saba jIva bandhaka hote haiM, kadAcit nAnA jIva bandhaka hote haiM aura eka jIva abandhaka hotA hai aura kadAcit nAnA jIva bandhaka hote haiM aura nAnA jIva abandhaka hote haiM;yaha batalA Aye haiN| prakRtameM AyukarmakI apekSA isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie, yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra utkRSTa bhaGgavicaya samApta huaa| 138, aba jaghanya bhaGgavicayakA prakaraNa hai| yahA~ arthapada pUrvokta hI jAnanA caahie| isakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura Adeza / unameMse zrodhakI apekSA sAta kokA bhaGgavicaya utkRSTa ke samAna hai| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitike aneka jIva bandhaka hai aura aneka jIva abandhaka hai| isa prakAra zrodhake samAna pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura ina cAroMke bAdara, vanaspatikAyika, pratyekazarIra, kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-yahAM oghase sAta karmokA bhaGgavicaya utkRSTake samAna hai / so isa kathana kA yaha abhiprAya hai ki jisa prakAra oghase sAta kamauke utkRSTa sthitibandhakA bhaGgavicaya kaha pAye haiM, usa prakAra yahAM jaghanya sthitibandhakA kahanA cAhie aura jisa prakAra oghase sAta karmoke anutkRSTa sthitibandhakA bhaGgavicaya kaha pAye haiM, usa prakAra yahAM ajaghanya sthitibandhakA kahanA cAhie / isake anusAra nimna bhaGga upalabdha hote haiM-kadAcit saba jIva jaghanya sthitike prabandhaka hote haiM, kadAcit bahuta jIva prabandhaka hote haiM aura eka jIva bandhaka hotA hai, kadAcit bahuta jIva abandhaka hote haiM aura bahuta jIva bandhaka hote haiN| ajaghanyakI apekSA-kadAcit saba jIva ajaghanya sthitike bandhaka hote haiM, kadAcit bahuta jIva bandhaka hote haiM, aura eka jIva prabandhaka hotA hai tathA kadAcit bahuta jIva bandhaka hote haiM aura bAta jIva prabandhaka hote haiN| AyakarmakA vicAra spaSTa hai, kyoMki usakI jaghanya aura ajaghanya sthitike bandhaka aura prabandhaka jIva satata upalabdha hote haiN| yahAM anya jitanI mArgaNAe~ ginAI hai,unameM yaha oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai isalie unakA kathana oghake samAna kahA hai| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NANAjIvehi jaharaNabhaMgaviSayaparUvaNA 87 136. prAdeseNa Neraiemu aTThaeNaM vi kammANaM ukkassabhaMgo / evaM savvaNiraya-savvapaMciMdiyatirikkha-savvamaNusa-savvadeva-savvaviMgaliMdiya-savvapaMciMdiyatasa-bAdarapuDhavi0-bAu-teu0-vAu0-bAdaravaNapphadipatteyapajjattANaM paMcamaNa-paMcavaci0-veuvviyakA0-beuvviyami0-AhAra-AhArami0-itthi0-purisa-avagadave0vibhaMga-Abhi0-suda0-aodhi0-maNapajja-saMja-sAmAi0-chedo0-parihAra-muhumasaMpa0saMjadAsaMjada0-cakkhudaM0-aodhidaMsa-teule-pammale-mukkale-sammAdihi-khaigavedaga-uvasama-sAsaNa-sammAmi0-sagiNa tti / 140. tirikvesu ahaeNaM ka. jaha* ajaha* atthi baMdhagA ya abaMdhagA ya / evaM savvaeIdiya-vAdarapuDhavi0-aAu-teu0-vAu0-bAdaravaNapphadipatteya. apajjattA tesiM suhumapajjattApajjatta0 savvavaNapphadi-Nigoda-orAliyami0-kammai0-madi0-suda0asaMja-kiraNaleNIla-kAula-abbhavasi0-micchAdi-asaeiNa-aNAhAraga tti| evaM NANAjIvehi bhaMgavicayaM samattaM / 136. zrAdezase nArakiyoM meM AThoM hI kauMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| isI prakAra saba nArakI, saba paJcandriya tiryaJca, saba manuSya, saba deva, saba vikalendriya, saba paJcandriya, saba trasa, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, apagatavedI, vibhaGgazAnI, prAbhinibodhikahAnI, zrutazAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, avadhidarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMzI jIvoMke jAnanA caahie| 140. tiryaJcoMmeM AThoM karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitike aneka jIva bandhaka haiM aura aneka jIva abandhaka haiN| isI prakAra saba ekendriya, bAdarapRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, inake sUkSma tathA inake paryApta aura aparyApta, saba vanaspatikAyika, saba nigoda, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyazAnI, zratAzAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjho aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / - vizeSArtha-Azaya yaha hai ki ina mArgaNAoMmeM sarvadA jaghanya sthitike bandhaka nAnA jIva haiM aura ajaghanya sthitike bandhaka nAnA jIva haiN| isalie yahAM anya bhaGga sambhava nahIM haiN| isa prakAra nAnAjIvoMkI apekSA bhaGgavicaya samApta huaa| Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre bhAgAbhAgapparUvaNA 141. bhAgAbhAgaM duvidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvidho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa ahaeNaM vi kammANaM ukkassahidibaMdhagA savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo ? aNaMtabhAgo / aNukkassahidibaMdhagA jIvA savvajIvANaM kevaDio bhAgo ?' aNaMtA bhAgA / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi0-orAliyakA-orAliyami0-kampai0-NavUsa0--kodhAdi04-madi0-suda0asaMja0-acakkhudaM0-kiraNa0-NIla-kAule0-bhavasi-abbhavasi0-micchAdi0-asagiNa-AhAra-ANAhAraga tti / 142. AdeseNa Neraiemu ahaeNaM kammANaM ukka baMdha0 keva0 ? asaMkhejadibhAgo / aNukka0 baMdha. keva0 ? asaMkhejjA bhaagaa| evaM savvaNeraiya-savvapaMciMdiyatirikkha-maNusa-maNusaapajjatta-deva-bhavaNAdi yAva sahassAra tti ANada yAva aNuttarA tti sattaeNaM kammANaM savvavigaliMdiya-paMciMdiya-tasapajjattApajjatta-savva bhAgAbhAgaprarUpaNA 141. bhAgAbhAga do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA AThoM hI karmoMkI utkRSTa sthitiko bA~dhanevAle jIva kitane bhAga pramANa haiM ? anantaveM bhAga pramANa haiM / anutkRSTa sthitiko bA~dhanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? ananta bahubhAga pramANa haiM / isa prakAra aoghake samAna sAmAnya tiryazca, kAyayogI, audArika kAyayogo, audArikamizrakAyayogI, kArmaNa kAyayogI, nasakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAkSAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, cIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMhI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMkA bhAgAbhAga jAnanA caahie| vizeSArtha-utkRSTa sthitikA bandha karanevAle kula jIva asaMkhyAta hote haiN| aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle ananta hote haiN| isa saMkhyAko dhyAnameM rakha kara ho yahA~ para utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke anantaveM bhAga pramANa kahe gaye haiM aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke ananta bahu bhAga pramANa kahe gaye haiM / yahA~ para ginAI gaI anya mArgaNAoMmeM yaha bhAgAbhAga ghaTita ho jAtA hai, isalie unakI prarUpaNA oghake samAna kahI hai| 142. Adezase nArakiyoM meM AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saba nArakiyoke kitane bhAga pramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiN| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle nArakI jIva kitane bhAga pramANa haiM ? asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paJcendriyatiryazca, manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnyadeva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva Ayukarmake binA sAta karmoke bandhakI apekSA prAnatakalpase lekara anuttara vimAnavAsI deva, saba vikalendriya, paJcandriya, paJcandriya paryApta aura aparyApta, prasa, asaparyApta aura aparyApta, saba pRthvIkAyika, saba jalakAyika saba 1. mUlapratau aNaMtabhAgo iti pAThaH / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassabhAgAbhAgaparUvaNA puDhavi0-Au-teu0-vAu0-bAdaravapphadipatteya-paMcamaNa--paMcavaci0--veuvviyaveuvviyami0-itthi0-purisa-vibhaMga-Abhila-suda--odhi0--saMjadAsaMjada0-- cakkhudaM0-odhidaM0-teu0-pammale0-sukkale0-sammAdi0-khaiga0-vedaga0-uvasamasa0sAsaNa-sammAmicchAdi0-sariNa tti / 143. maNusapajjatta-maNusiNIsu aTThaeNaM kammANaM ukka0 hidi0 kevaDi0 ? sNkhejdibhaago| aNukka baMdha0 keva0 ? saMkhejA bhaagaa| evaM savvaTTha-AhAraAhArami0-avagadave-maNapajjava0-saMjadA-sAmAi0-chedo0-parihAra0-muhumasaM0 / ............... agnikAyika, saba vAyukAyika, bAdara vanaspati pratyeka zarIra, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, baiMkriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgazAno, zrAbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, avadhidarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMkA bhAgAbhAga jAnanA caahie| vizeSArtha-sAmAnyase AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle nArakI jIva tathA anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle nArakI jIva saMkhyAta haiM,phira bhI utkRSTa se anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle nArakI jIva asaMkhyAta guNe haiN| yahI kAraNa hai ki yahA~ pAThoM karmoMkI utkRSTasthitikA bandha karanevAle nArakI jIva saba nArakI jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAga kahe haiM aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle nArako jIva saba nArakI jIvoMke asaMkhyAta bahubhAga pramANa kahe haiN| yahA~ ginAI gaI anya saba mArgaNAoMmeM yaha prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai,isI lie unake bhAgAbhAgakA kathana sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA hai| mAtra AyukarmakI apekSA Anatakalpase lekara aparAjita takake deva, zuklalezyAvAle aura kSAyika samyagdRSTi ina mArgaNAoM meM bhAgAbhAgake pramANameM kucha vizeSatA hai, jisakA nirdeza Age karanevAle haiM / yahA~ mUlameM 'anuttarA' aisA pATa hai, isase pA~ca anuttara vimAnoMkA grahaNa honA cAhie, kintu sarvArthasiddhikA bhAgAbhAga svatantra rUpase kahA hai isalie isa pada dvArA cAra anuttara vimAna hI lie gae haiN| dUsare sarvArthasiddhike ahamindroMkI saMkhyA saMkhyAtapramANa hI hai aura yahA~ para asaMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAoMkA bhAgAbhAga kahA gayA hai, isalie bhI anuttara padase yahA~ para sarvArthasiddhikA grahaNa nahIM hotA hai / isa prakaraNameM upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ye do aisI mArgaNAeM bhI ginAI haiM jinameM AyukarmakA bandha nahIM hotA, isalie unameM sAta karmoMkI apekSA yaha bhAgAbhAga jAnanA caahie| 143. manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM AThoM karmoMkI utkRSTasthitikA bandha karanevAle jIva kitane bhAga pramANa haiM? saMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane bhAga pramANa haiM ? saMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / isI prakAra sarvArthasiddhike deva AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMke jAnanA cAdie / vizeSArtha-ye saba mArgaNAe~ saMkhyAta saMkhyAvAlI haiM, isIlie ukta pramANa bhAgAbhAga 12 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre 144. prANada yAva aparAjidA ti sukkale0-khaiga. Ayu. savvaTThabhaMgo / 145. eiMdiemu sattaeNaM kammANaM NirayabhaMgo / Ayu. oghaM / evaM vaNapphadiNiyodesu / evaM ukkassaM sammattaM / 146. jahaeNage pagadaM / duvidho Niso-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM kammANaM jaha* ajaha* ukkassabhaMgo / Ayu0 jaha* hidibaMdha. kevaDiyo bhAgo ? asNkhejjdibhaago| ajaha* hidi0 kevaDi0 ? asaMkhejjA bhaagaa| evaM oghabhaMgo kAyajogi-orAliyakA0-gavusa0-kodhAdi04-acakkhuda-bhavasi0AhAraga tti / rrormawww.sane.wan bana jAtA hai| mAtra inameMse apagatavedI aura sUkSmasAmparAyasaMyata ina do mArgaNAoMmeM AyukarmakA bandha nahIM hotA, isalie inameM sAta karmIko apekSAbhAgAbhAga jAnanA caahie| 144. Anatakalpase lekara aparAjita vimAna takake deva zukla lezyAvAle aura kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM AyakarmakA bhAgAbhAga sarvArthasiddhike devoMke samAna hai| vizeSArtha-ye saba mArgaNAe~ yadyapi asaMkhyAta saMkhyAvAlI haiM,tathApi inameM zrAyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta hI hote haiM, isalie inameM AyakarmakI apekSA sarvArthasiddhike samAna bhAgAbhAga ho jAtA hai| * 145. ekendriyoM meM sAta karmoMkA bhAgAbhAga nArakiyoMke samAna hai| AyukarmakA bhAgAbhAga oghake samAna hai| isI prakAra vanaspatikAyika aura nigoda jIvoM meM jAnanA caahie| vizeSArtha-yadyapi ye mArgaNAe~ ananta saMkhyAvAlI haiM, tathApi inameM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva apanI-apanI jIvarAzike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiM, isalie inakA bhAgAbhAga nArakiyoMke samAna kahA hai / mAtra inameM AyukarmakI apekSA bhAgAbhAga kA vicAra oghake samAna karanA cAhie, kyoMki ina mArgaNAoMmeM AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva anantaveM bhAgapramANa hI hote haiM aura zeSa ananta bahubhAga pramANa jIva anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle hote haiN| isa prakAra utkRSTa bhAgAbhAga samApta huaa| 146. aba jaghanya bhAgAbhAgakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haiogha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA sAta karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA bhAgAbhAga utkRSTake samAna hai| AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva kitane bhAga pramANa haiM ? asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| isI prakAra zrodhake samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-pahile utkRSTa bhAgAbhAgakA vicAra kara Ae haiM,usI prakAra yahA~ bhI vicAra kara lenA caahie| mAtra AyukarmakI apekSA isa bhAgAbhAgameM kucha antara hai / yahA~ AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saba jIva rAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM, isIlie AyukarmakI jaghanya sthitiko bA~dhanevAle jIva saba jIvarAzike Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaparimANaparUvaNA 9 11 147, maNusapajjata - maNusiNIsa ANada yAva savvaha tti AhAra - AhArami0ava gadave 0 - maraNapajjava0 - saMjada 0 - sAmAi0 - chedo 0 - parihAra0 - muhumasaMpa 0 -mukkale 0. khaiga0 jaha0 ajaha0 ukkssbhNgo| sesANaM savvesiM savvapagadINaM jaha0 dvidi 0 ke 0 1 asaM0 bhAgo / aja0 hidi0 ke0 1 asaMkhejjA bhAgA / evaM bhAgAbhAgA samattaM / parimANaparUvaNA 148. parimANaM duvidhaM, jahaNaNayaM ukkassayaM ca / ukkassage pagadaM / duvidhaM -- gheNa AdeseNa ya / tattha gheNa araNaM kammANaM ukka0 dvidibaMdha * kevaDiyA ? asaMkhejjA / aNukka0 dvidi0 keva0 1 atA / evaM ogha bhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi-orAliyakA0 - orAliyami0 kammai0 - vuMsa0 - kodhAdi 0 4-madi0suda0 - asaMja0 - acakkhu0- kiraNa0 - pIla0 - kAule 0 - bhavasi 0 - abbhavasi0 -micchAdi0sari 0 - AhAra0 - araNAhAraga ti / 91 zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahe haiM aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAta bahubhAga pramANa kahe haiM / 147. manuSya paryApta, manuSyinI, Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake deva, AhAraka kAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, apagatavedI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata, zuklalezyAvAle aura kSAyika samyagdRSTi jIvoM meM jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvakA bhAgAbhAga utkRSTake samAna hai| zeSa saba mArgaNAoM meM jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva kitane bhAga pramANa haiM ? zrasaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM / zrajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva kitane bhAga pramANa haiM ? asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / vizeSArtha - yahAM jitanI mArgaNAe~ kahIM hai, unameMse kinhIMkI saMkhyA saMkhyAta hai, kinhIMkI saMkhyAta hai aura kinhIMkI ananta hai / jina mArgaNAoMkA bhAgAbhAga utkRSTake samAna kahA hai, unameM bahutoM kI saMkhyA saMkhyAta hai aura kuchakI zrasaMkhyAta, ityAdi saba bAtoMko dhyAna meM rakhakara bhAgAbhAgakA vicAra kara lenA cAhie / isa prakAra bhAgAbhAga samApta huA / parimANaprarUpaNA 148. parimANa do prakArakA hai-ja - jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / unameMse zroghakI apekSA zrAThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? zrasaMkhyAta haiN| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / isI prakAra zradhake samAna sAmAnya tiryaJca, kAyayogI, audArika kAyayogI, zradArika mizra kAyayogI, kArmaNa kAyayogI, napuMsaka vedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, zracakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIla leNyAvAle, kApota lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, zrasaMjJI, zrAhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha - utkRSTa sthitibandhake svAmIko dekhate hue spaSTa jJAta hotA hai ki se aura ina mArgaNAoM meM utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta se adhika nahIM ho Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 146. AdeseNa Neraiesu ahaeNaM kammANaM ukka0 aNu0 hidibaMdha0 keva* ? asNkhejaa| evaM savvaNiraya-savvapaMciMdiyatirikkha-maNusaapajjatta0 devA bhavaNAdi yAva sahassAra tti savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-tasa-savvapuDhavi0-Au0teuvAu0-bAdaravaNapphadipatteya-paMcamaNa-paMcavaci0-veuvviyakA0-veuvviyami0itthi-purisa-vibhaMga0-cakkhudaM0 [teule0-] pammale0-saNiNa tti / Navari teu-pamma ukka0 sNkhejjaa| 150. maNussesu aTThaeNaM kammANaM ukka hidi. baMdha keva0 ? saMkhejjA / aNukka0 hidi0 baMdha0 keva0 ? asaMkhejjA / maNusapajjatta-maNusiNIsu savvahaHAhAra-AhAramila-avagadave-maNapajja-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-suhumasaM0 sattaeNaM ka0 ukka0 aNukka. hidibaMdha0 keva0 ? sNkhejaa| 151. savvaeiMdi0 sattaeNaM ka. ukka0 aNukka0 hidibaMdha0 keva0 ? skte| udAharaNArtha-zAnAvaraNakI utkRSTa sthitikA bandha saMjJI paJcendriya paryApta saMkleza pariNAmavAlA mithyAdRSTi jIva karatA hai| gaNanAkI apekSA ye asaMkhyAta hI hote haiN| yahI kAraNa hai ki yahAMpara AThoM kamaukI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta batalAe haiM aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva ananta kahe haiN| 146. Adezase nArakiyoMmeM AThoM karmokI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paJcendriya tiryazca, manuSya aparyApta, deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake deva, saba vikalendriya, saba paJcendriya, saba trasa, saba pRthvIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, saba bAdara vanaspati pratyeka zarIra, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, vaikriyika mizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura saMzI jIvoMkA parimANa jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki pIta lezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta hote haiN| vizeSArtha-ye saba mArgaNAe~ asaMkhyAta saMkhyAvAlI haiM aura inameM utkRSTa sthiti va anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta bana jAte haiM, isalie inakA ukta pramANa parimANa kahA hai| jina do mArgaNAoMmeM apavAda hai, unakA nirdeza alagase kiyA hI hai| 150. manuSyoMmeM AThoM karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle kitane haiM ? saMkhyAta haiM / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / manuSya paryApta, manuSyinI, sarvArthasiddhike deva, AhAraka kAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, apagatavedI, manaHparyayazAnI, saMyata, sAmAyika saMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhi saMyata aura sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMmeM sAta kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| vizeSArtha-ye manuSya paryApta Adi saba mArgaNAe~ saMkhyAta saMkhyAvAlI haiM, isalie inameM ukta pramANa ghaTita ho jAtA hai| 152. sava ekendriyoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-parimANaparUvaNA annNtaa| Ayu0 ukka. hidibaM0 keva0 ? asNkhejaa| aNu0 hidivaM. keva0 ? aNaMtA / evaM sabavaNapphadi-NigodANaM / / 152. Abhi0-suda0-aodhi0 sattaeNaM ka. ukka0 aNukka. hidivaM. keva0 ? asaMkhejjA / Ayu0 ukka sNkhejaa| aNu0 hidi0 asNkhejaa| evaM saMjadAsaMjada-aodhi-sammAdi-vedaga-sAsaNa-sammAmicchA0 / ANada yAva avarAidA tti mukkale0-khaiga0 sattaeNaM ka0 ukka0 aNukka asNkhejjaa| Ayu0 mnnusibhNgo| 153. jahaeNae pgdN| duvidho Nidda so--ogheNa zrAdeseNa ya / tattha ogheNa sattaeNaM ka0 jaha* hidibaMdha kettiyA ? saMkhejjA / ajaha0 ke0 ? aNaMtA / Ayu0 jaha* aja0 hidi0 aNaMtA / evaM kAyajogi-aorAliyakA-Navusa0kodhAdi04-acakkhu0-bhavasi-AhAraga tti / jIva kitane haiM ? ananta haiN| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| isI prakAra saba vanaspati aura saba nigodiyA jIvoMkA parimANa jAnanA caahie| vizeSArtha-yadyapi ye mArgaNAe~ ananta saMkhyAvAlI haiM,tathApi inameM AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva anantaveM bhAga pramANa hI hote haiM, isalie yahAM inakI saMkhyA asaMkhyAta batalAI hai| zeSa kathana sugama hai| 152. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiM aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA parimANa jAnanA caahie| Anata kalpase lekara aparAjita takake deva, zukla lezyAvAle aura kSAyika samyagdRSTi jIvoM meM sAta kauMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta hai| tathA AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva manuSyaniyoMke samAna haiN| vizeSArtha-yahAM ginAI gaI saba mArgaNAe~ asaMkhyAta saMkhyAvAlI haiM.tathApi inameM AyukarmakI apekSA kucha vizeSatA hai jisakA nirdeza alaga-alaga mUlameM kiyA hI hai| zeSa kathana sugama hai| isa prakAra utkRSTa parimANa samApta huaa| 153. aba jaghanya parimANakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haimogha aura aadesh| unameMse zrodhakI apekSA sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva ananta haiM / isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMkA parimANa jAnanA cAhie / vizeSArtha-sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha kSapakauNimeM hotA hai, isalie yahAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe vidibaMdhAhiyAre 154. AdeseNa Neraiesu0 ukkssbhNgo| tirikkhesu aTThaeNaM kammANaM jaha* ajaha* hidivaM0 keva* ? annNtaa| evaM savvaeiMdiya-vaNaphadi-Nigoda orAliyami0-kammai0-madi0-suda0-asaMja-kiraNa-NIla-kAu0--abbhavasi0micchAdi-asaeiNa-aNAhAraga tti / / 155. savvapaMciMdiyatirikkha-savvamaNusa-savvadeva-vigaliMdiya-savva puDhavi0Au-teuvAu0-bAdaravaNapphadipatteyaH-veuvviya0-veuvviyami-AhAra-AhArami0-maNapajja0-avagadave-saMjadA-sAmAi0-chedo0-parihAra0-suhumasaM0 ukkssbhNgo| Navari maNusoghaM Ayu0 jaha* ajaha0 asNkhejjaa| 156. paMciMdiya-tasa02 sattaeNaM kammANaM jaha* baMdhaka sNkhejjaa| ajaha* asNkhejjaa| Ayu0 jaha* ajaha* asaMkhejjA / evaM paMcamaNa-paMcavaci0-itthi.. sAta kaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta kahe haiN| bAkI saba jIva ananta haiM, isalie ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva ananta kahe haiN| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva ananta haiM; yaha spaSTa hI hai, kyoMki ekendriya Adi adhikatara jIva ina donoM AyuoMkA bandha karate haiN| yahAM anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM yaha prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, isIlie unakA parimANa oghake samAna kahA hai| 154. Adezase nArakiyoMmeM AThoM karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa utkRSTake samAna hai| tiryaJcoMmeM AThoM kamaukI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| isI prakAra saba ekendriya vanaspatikAyika, nigoda jIva, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyazAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMhI aura anAhAraka mArgaNAoMmeM parimANa jAnanA caahie| 155. saba paJcendriya tiryaJca, saba manuSya, saba deva, vikalendriya, saba pRthivIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, saba bAdara vanaspati pratyeka zarIra, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizra kAyayogI, manaHparyayajJAnI, apagatavedI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyasaMyata mArgaNAoM meM AThoM karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa apane apane utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki sAmAnya manuSyoM meM zrAyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle manuSya asaMkhyAta haiN| vizeSArtha-pAyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle manuSyoMmeM aparyApta manuSyoMkI mukhyatA hai, isalie yahAM inakA parimANa asaMkhyAta kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 156. pazcendriya, paJcandriya paryApta, basa aura asaparyApta jIvoMmeM sAta kauMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaGga Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-parimANaparUvaNA purisa-vibhaMga-saMjadAsaMjada0-cakkhudaM0-saNiNa tti / 157. Abhi-suda0-aodhi0 aTTaeNaM kammANaM jaha0 saMkhejjA / aja asaMkhejjA / evaM aodhidaM0-sammAdi0-vedagasa0 / 158. teu0-pammale0 sattaeNaM ka. jaha* sNkhejjaa| ajaha. asaMkhejjA / Ayuga0 jaha0 aja. asaMkhe / 156. sukkale0-khaiga0 sattaeNaM ka. jaha* sNkhejjaa| aja0 asaMkhejjA / Ayu. jaha* aja0 saMkhejjA / 160. sAsaNa0 sammAmi0 ahaeNaM kammANaM sattaeNaM kammANaM jaha* ajaha asaMkhejjA / evaM parimANaM samattaM / jJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI aura saMjJI mArgaNAoM meM parimANa jAnanA caahie| vizeSArtha-jo vibhaGgazAnI aura saMyatAsaMyata jIva saMyamake abhimukha hotA hai,usIke sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha sambhava hai| yataH aise jIva saMkhyAta hote haiM,ataH ina donoM mArgaNAoM meM sAta kaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 157. AbhinibodhikazAlI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM AThoM karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedasamyagdRSTi mArgaNAoMmeM parimANa jAnanA caahie| 158. pItalezyA aura padmalezyAvAle jIvoM meM sAta karmoko jaghanya sthitikA bandha karane vAle jIva saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| vizeSArtha-sarvavizuddha apramattasaMyata jIva jo pIta aura padmalezyAvAle hote haiM, unake sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha hotA hai / isa apekSAse ina donoM mArgaNAoM meM sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta kahe haiM / zeSa kathana sugama hai| 159. zuklalezyAvAle aura kSAyika samyagdRSTiyoMmeM sAta kaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiM tathA AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| vizeSArtha-darzanamohanIyakI kSapaNAkA prArambha manuSya hI karate haiM aura ve saMkhyAta hote haiM / yadyapi anya tIna gatiyoM meM saJcayakI apekSA ye asaMkhyAta hote haiM,para gati aura prAgatikI apekSA ye saMkhyAtase adhika nahIM hote / yahI kAraNa hai ki kSAyika samyagdRSTiyoM meM AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta kahe haiN| isI prakAra zuklalezyAmeM yA to devAyukA bandha hotA hai yA manuSyAyu kA / isIse isameM Ayukarma kI jaghanya aura aMjaghanya sthitikA bandha karanevAle saMkhyAta kahe haiN| 160. sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM meM kramase AThoM karmoM aura sAta karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta hote haiN| vizeSArtha-ina donoM mArgaNAoM meMse pratyeka mArgaNAvAle jIvoMkI saMkhyA palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahI hai| isase yahA~ sAta karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkI asaMkhyAta saMkhyA prApta hone meM koI bAdhA nahIM aatii| isa prakAra parimANa samApta huaa| Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre khettaparUvaNA 161. khettaM duvidhaM - jahararaNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvidho fueso - ghe AdeseNa ya / tattha gheNa haraNaM kammAraNaM ukka0 hidi-baMdha0 khevaDikhette ? logassa asaMkhejjadibhAge / aNukka0 baMdha0 keva0 ? savvaloge / esiM parimANe ukka0 dvidibaMdhagA asaMkhejjA aNukka0 baMdha0 arAMtA tesiM ukkarasa0 baMdha0 keva0 khette ? logassa asaM0, aNu0 savvaloge eiMdiya-paMcakAyA mottUra / sesANaM savvesiM savve bhaMgA ukka * ara0baMdha logassa asaMkhejja * / 162. eiMdiya-muhumeiMdiyapajjattApajjatta0 sattaeAM kammAraNaM ukka0 aNu0 savvaloge / Ayu0 ukka0 logassa asaM 0 / 0 savvaloge / bAdaraeiMdiyapajjattApajjatta0 sattaNaNaM kammAgaM ukka0 a0 baMdha0 ke0 ? savvalo0 / Ayu0 96 kSetra prarUpaNA 161. kSetra do prakArakA hai- - jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai- usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / unameMse zroghakI apekSA AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokakA zrasaMkhyAtavA~ bhAga kSetra hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? saba loka kSetra hai / jinakI saMkhyA utkRSTa sthiti bandhakI apekSA asaMkhyAta hai aura anutkRSTa sthitike bandhakI apekSA ananta hai, unakA utkRSTa sthitike bandhakI apekSA kitanA kSetra hai ? lokakA asaMkhyAtavA~ bhAga kSetra hai tathA anutkRSTa sthitikA bandha karanevAloMkA saba loka kSetra hai / mAtra ekendriya aura pA~ca sthAvara kAya jIvoMko chor3akara yaha kSetra kahA hai / zeSa saba jIvoMke saba bhaGga arthAt utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle zeSa jIvoMkA kSetra lokake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / 0 vizeSArtha - zroghase sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha saMjJo paJcendriya paryApta mithyAdRSTi jIvake saMklezarUpa pariNAmoMke hone para hotA hai / tathA AyukarmakI utkRSTa sthiti kA bandha isake yA sarva vizuddha pariNAmavAle saMyatake hotA hai / yataH inakA kSetra lokake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA ukta pramANa kSetra kahA hai / tathA AThoM karmoM kI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra hai, yaha spaSTa hI hai / yahA~ zeSa saba mArgaNAoM ko tIna bhAgoM meM vibhakta kara diyA hai / ekendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMko svataMtra chor3a diyA hai, kyoMki inakA kSetra Age kahanevAle haiN| zeSa ananta saMkhyAvAlI mArgaNAoMkA kSetra yahIM batalA diyA hai aura zeSa jitanI asaMkhyAta aura saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAe~ bacatI haiM, una sabameM saba padoM kI apekSA kSetra lokake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| zeSa kathana sugama hai| 162. ekendriya, sUkSma ekendriya aura sUkSma ekendriyoMke paryApta - aparyApta jIvoM meM sAta kamI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra hai / Ayukarma kI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / tathA anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra hai / bAdara ekendriya aura inake paryApta paryApta jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? saba loka kSetra hai / Ayu karmako utkRSTa sthitikA bandha karanevAle Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 ukkassakhettaparUvaNA ukka0 logassa asaMkhejja / aNu loga0 sNkhejjdibhaage| 163. puDhavi0-Au0-teu0 ahaeNaM kammANaM mUloghaM / tesiM muhumapajjattApajjatta0 eiMdiyabhaMgo / bAdarapuDhavi -Au0-teu0 sattaeNaM ka0 ukka0 logassa asaM0 / aNu0 savvaloge / Ayu0 ukka0 aNu0 logassa asaMkhejjadi0 / bAdarapuDhavi0-pAu-teu0 pajjattA0 ahaeNaM ka. ukka0 aNu0 logassa asaM0 / bAdarapaDhavi0-Au0-teu0 apajjattA0 sattaeNaM ka. eiNdiybhNgii| Ayu0 ukka aNu logassa asaM0 / jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jovAkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 163. pRthivIkAyika, jalakAyika aura agnikAyika jIvoMmeM AThoM karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra mUlodhake samAna hai| inhIMke sUkSma tathA paryApta aparyApta jIvoMmeM pATha karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra ekendriyoMke samAna hai| bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara agnikAyika jIvoM meM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba lokapramANa hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara agnikAyika paryApta jIvoM meM AThoM karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta aura bAdara agnikAyika aparyApta jIvoMmeM sAta kamaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra ekendriyoMke samAna hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha-pRthivIkAyika, jalakAyika aura agnikAyika jIvoMkA kSetra saba loka hai, isalie inameM AThoM karmokI apekSA kSetra zrodhake samAna kahA hai| pahale ekendriya sUkSma aura unake paryApta-aparyApta jIvoMmeM AThoM karmoMkI apekSA kSetrakA vicAra kara Aye haiM / usI prakAra sUkSma pRthivIkAyika, aura inake paryApta-aparyApta jIvoMmeM AThoM kauMkI apekSA kSetra prApta hotA hai, isalie inake kathanako ekendriyoMke samAna kahA hai |baadr pRthivIkAyika, bAdara jalekAyika aura bAdara agnikAyika jIvoMkA mAraNAntika aura upapAdapadakI apekSA sarva lokapramANa kSetra hote hue bhI svasthAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie inameM sAta kamaukI utkRSTa sthitikA vandha karanevAle jIvoMkA va AyukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAloMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahA hai| sAta karmoMkI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva loka hai; yaha spaSTa hI hai| bAdara pRthivI kAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara agnikAyika paryApta jIvoMkA svasthAna, samuddhAta va upapAda sabhI padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai, isalie inameM AThoM karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kahA hai / yadyapi bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta aura bAdara agnikAyika aparyApta jIvoMkA svasthAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura mAraNAntika samuddhAta va upapAdapadakI apekSA sarvaloka kSetra hai, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 164. vAu0 sattaeNaM ka. ukka baM0 keva0 ? loga saMkhejjadibhAge / aNu0 savvalo0 / Ayu0 aoghaM / bAdaravAu0 sattaeNaM ka0 ukka0 loga0 saMkhejja / aNu0 savvalo / Ayu0 ukta loga0 asaM0 / aNu'0 logassa0 saMkheja / bAdaravAupajjattA sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 loga0 saMkhejja / Ayu0 ukka loga0 asaM0 / aNu0 loga0 sNkhejj.| bAdaravAuapajja sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 sncloge| Ayu0 ukka0 loga0 asaMkhe0 / aNu0 loga0 saMkhejjadi0 / suhumavAupajjattApajjatta0 sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 svvloge| Ayu0 aoghaM / tathApi inameM sAta karmIkI apekSA utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra ekendriyoMke samAna prApta hotA hai, isalie isa kSetrako ekendriyoMke samAna kahA hai| para inakA svasthAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie inameM, zrAyukarmako utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| 164. vAyukAyika jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra kitanA hai ? lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba loka hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra oghake samAna hai| bAdara vAyukAyika jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba loka hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM sAta karmokI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvokA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| Ayakarmako utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAdaravAyukAyika aparyApta jIvoMmeM sAta kauMko utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba loka hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / sUkSma vAyukAyika aura inake paryApta tathA aparyApta jIvoM meM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba loka hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra zrodhake samAna hai| vizeSArtha-bAdaravAyukAyika aura unameM aparyApta jIvoMkA svasthAna kSetra lokakA saMkhyAtavAM bhAgapramANa tathA mAraNAntika samuddhAta aura upapAda padakI apekSA sarvaloka kSetra hai / bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMkA svasthAna samuddhAta aura upapAdapadakI apekSA lokakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa kSetra hai| isI vizeSatAko dhyAnameM rakha kara ina jIvoMmeM sAta kamauke va Ayukarmake utkRSTa aura anutkRSTa kSetra kA vicAra kara lenA cAhie / mAtra Ayukarmake utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarvatra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha spaSTa hI hai| zeSa kathana sugama hai| 1. mUlapratI aNu0 uka0 saMkheja. iti pAThaH / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNakhettaparUvaNA 99 0 165. vaNapphadi - rigoda 0 tesiM suhumapajjattApajjatta0 sattaraNaM ka0 ukka0 a0 savvaloge / Ayu0 oghaM / bAdaravaNaphadi Nigoda0 sattara ka0 sumbhNgo| Ayu0 maraNubhiMgo / bAdaravaNapphadipatteya - baadrpuddhvikaaiybhNgo| evaM ukkassayaM samattaM / 166. jahaNage pagadaM / duvidho gidda eso- ogheNa AdeseNa ya / tattha gheNa sattaNaM ka0 jaha0 dvidibaMdha keva0 1 logassa asaMkhejja0 / aja0 savvaloge | Ayu0 jaha0 ajaha0 savvalo0 / evaM oghabhaMgo kAyajogi orAliyakA0 - esa0 0 165. vanaspatikAyika aura nigoda tathA inake sukSma aura paryApta aparyApta jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvakA kSetra saba loka hai / AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra zradhake samAna hai / bAdara vanaspatikAyika aura bAdara nigoda jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra sUkSma jIvoMke samAna hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra manuSyiniyoMke samAna hai bAdaravanaspati pratyeka zarIra jIvoM meM zrAThoM karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra bAdara pRthivIkAyika jIvAMke samAna hai / vizeSArtha -- vanaspatikAyika aura nigoda tathA inake sUkSma aura unake paryApta aparyApta jIvA saba loka kSetra hai / isIse inameM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra kahA hai / ogha se Ayukarma kI utkRSTa sthitikA bandha kara nevAle jIvoMkA kSetra lokake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba lokapramANa batalA Aye haiM / ukta mArgaNAvAle jIvoMkA kSetra saba loka hone se inameM bhI oghaprarUpaNA ghaTita ho jAtI hai, isalie inameM AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra zradhake samAna kahA hai| pahale sUkSma ekendriya jIvoMkA kSetra batalA zrAye haiN| vaha kSetra yahAM bAdaravanaspatikAyika aura bAdara nigoda jIvoMmeM avikala ghaTita jAtA hai isalie sAta kamakI apekSA inakI prarUpaNAko sUkSma jIvoMke samAna kahA hai / vAdara vanaspatikAyika aura bAdara nigoda jIvoMkA svasthAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura manuSyiniyoMkA svasthAna kSetra bhI itanA hI hai, isalie ina mArgaNAoMmeM zrAyukarmakI apekSA manuSyiniyoMke samAna kSetra kahA hai / bAdara pRthivIkAyikakA svasthAna kSetra lokake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura mAraNAntika samuddhAta va upapAda padakI apekSA sarvaloka kSetra haiM / bAdaravanaspatikAyika pratyeka zarIra jIvoMkA kSetra bhI itanA hI hai / isIse inameM AThoM karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra bAdarapRthivIkAyika jIvoMke samAna kahA hai / / isa prakAra utkRSTa kSetra samApta huA / 166. aba jaghanya kSetrakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- zrogha aura Adeza / unameM se zroghakI apekSA sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvakA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / zrajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvokA kitanA kSetra hai ? saba loka kSetra hai / AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? saba loka kSetra hai| isI prakAra zroghake Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre kodhAdi04-acakkhudaM0-bhavasi-AhAraga tti / 167. AdeseNa Neraiemu ukkassabhaMgo / evaM savvaNiraya / 168. tirikkhesu sattaeNaka0 jaha0 loga saMkhe / aja0 savvaloge / Ayu. oghaM / evaM eiMdiya-vAu0-orAliyami0-kammai0-madi0-suda0-asaMja-kiraNa NIla0-kAu0-abbhavasi0-micchAdi-asaeiNa-aNAhAraga tti / 166. bAdaraeiMdiyapajjattApajjatta0 sattaeNaM ka. jaha* loga0 sNkhejj| aja0 savvalo0 / Ayu0 jaha* aja. loga saMkhejja / muhumeiMdi0pajjattApajattasuhumapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0-muhumavaNa-suhamaNigodapajjattApajjatta aTTaeNaM ka0 samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha kSapakazreNImeM hotA hai, isalie isakA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA / tathA ajaghanya sthitikA bandha zeSa sabake hotA hai aura ve samasta lokameM vyApta haiM, isalie sAta kauMkI ajaghanya sthitikA bandha karanevAloMkA saba loka kSetra khaa| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthiti ekendriyAdi adhikatara jIva bA~dhate haiM aura ve saba lokameM vyApta haiM, isalie AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra kahA hai| yahAM anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM yaha ogha vyavasthA avikala upalabdha hotI hai, isalie unakA kathana aodhake samAna kahA hai| 167. Adezase nArakiyoM meM pAThoM karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra utkRSTake samAna hai| isI prakAra saba nArakI jIvoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha-Azaya yaha hai ki sAmAnyase aura pratyeka pRthivIke alaga-alaga nArakI jIva asaMkhyAta haiM tathA inakA kSetra bhI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie AThoM kaukI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle ukta nArakiyoMkA utkRSTake samAna hI kSetra prApta hotA hai| isI prakAra Age bhI pratyeka mArgaNAmeM,usa mArgaNAke kSetrako dhyAnameM lekara vicAra kara lenA cAhira / 168. tiryaJcoMmeM sAta kamaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra hai| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra odhake samAna hai| isI prakAra ekendriya, vAyukAyika, audArika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, bhIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMzI aura anAhAraka mArgaNAoM meM jAnanA caahie| 169. bAdara ekendriya aura inake paryApta tathA aparyApta jIvoMmeM sAta kamaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvokA kSetra saba loka hai| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| sUkSma ekendriya tathA unake paryApta aura aparyApta, sUkSma pRthvIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma agnikAyika, sUkSma vAyu kAyika, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSmanigoda tathA ina sabake paryApta tathA aparyApta jIvoMmeM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaphosaNaparUvaNA jaha0 ajaha0 savvalo0 / bAdarapuDhavi0-Au0-teu0 tesiM ca apajjattA0 bAdaravaNapphadi-NigodapajjattApajja0 bAdaravaNapphadipatteya0 tasseva apajjatta0 sattaeNaM ka0 oghaM / Ayu0 nnirybhNgo| bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-pajjattA0 bAdaravaNappha0patteyapajjattA0ahaeNaM kammANaM ukkrsbhNgo| bAdaravAu0apajjattA. sattaeNaM ka. tirikkhoghaM / Ayu. jaha0 aja0 loga0 saMkhejja / bAdaravAu0pajjatta0 ahaeNaM ka0 jaha, ajaha0 loga0 saMkhejja0 / sesANaM savvesiM savve bhNgaa| evaM khettaM samattaM / phosaNaparUvaNA 170. phosaNaM duvidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pgdN| duvidhaMogheNa AdeseNa y| tattha ogheNa sattaeNaM kammANaM ukkassahidibaMdhagehi keviDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhe0 aha-teraha codasabhAgA / aNukka0 baMdhaH savvalo / Ayu0 ukka0 aNu0 khettbhNgo| evaM zrodhabhaMgo kAyajogi0-kodhAdi04-madi0-suda0-asaMja0acakkhudaM0-bhavasi0-abbhavasi0-micchAdi-AhAraga tti / ATha karmoMkI jaghanya aura ajadhanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba loka hai| bAdara pRthvIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika aura inake aparyApta, bAdara vanaspatikAyika, bAdara nigoda aura inake paryApta tathA aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra tathA inake aparyApta jIvoM meM sAta karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra oghake samAna hai| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra nArakiyoMke samAna hai| bAdara pRthvIkAyika, paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta aura bAdara vanaspati pratyeka zarIra paryApta jIvoMmeM ATha karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra utkRSTake samAna hai| bAdara vAyukAyika aparyApta jIvoMmeM sAta karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra sAmAnya tiryoke samAna hai| AyakarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvokA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAdara vAyukAyika paryApta jIvoM meM pATha karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / zeSa saba mArgaNAoM meM saba bhaGga hote haiN| isa prakAra kSetra samApta huaa| sparzanaprarUpaNA 170. sparzana do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura shraadesh| unameMse oghakI apekSA sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga, kucha kama pAThabaTe caudaha rAjU aura kucha kama teraha baTe caudaha rAjU' kSetrakA sparzana kiyA hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba lokakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isa prakAra oghake samAna kAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAhAnI, asaMyata, acakSudarzanI, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi aura AhAraka mArgaNAoM meM sparzana jAnanA cAhie / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 171. AdeseNa Neraiesu sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 chaccoda0 / Ayu0 khettbhNgo| paDhamAe khettabhaMgo / vidiyAe yAva sattamA tti sattaeNaM ka* ukka aNu0 be-tiriNa-cattAri-paMca-chaccodasa0 / Ayu0 khettabhaMgo / tirikkhesu sattaeNaM ka. uka0 chaccoda0 / aNu0 savvalogo / Ayu0 khettabhaMgo / evaM Navusa-kiraNale / 172. paMciMdiyatirikkha03 sattaeNaM ka0 ukka0 chaccoda0 / aNu0 loga0 asaMkhe. savvalo0 / Ayu0 khettabhaMgo / __ vizeSArtha-sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha saMzI paJcendriya paryApta saMkleza pariNAmavAle jIva karate haiN| inakA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| atIta kAlIna sparzana vihAravatsvasthAnakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura mAraNAntika samuddhAtakI apekSA teraha baTe caudaha rAjU hai| yahI jAnakara yahAM utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA ukta pramANa sparzana kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 171. Adezase nArakiyoM meM sAta kauMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAjU pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| pahilI pRthvImeM AThoM kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| dUsarI pRthvIse lekara sAtavIM pRthvI takake nArakiyoM meM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kramase kucha kama eka baTe caudaha rAjU , kucha kama do baTe caudaha rAju, kucha kama tIna baTe caudaha rAjU, kucha kama cAra baTe caudaha rAjU kucha kama pAMca baTe caudaha rAju aura kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai| tiryaJcoMmeM sAta kamaukI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai / isI prakAra napuMsakavedI aura kRSNalezyAvAle jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-sAmAnya norakiyoMkA atIta kAlIna sparzana kucha kama chaha baTe caudaha rAjU hai| prathama pRthivImeM lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sparzana hai| dvitIyAdi pRthiviyoM meM kucha Tecaudaha rAjU Adi sparzana hai / ise dhyAnameM rakhakara sAmAnyase narakameM aura pratyeka pRthivImeM sAta kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA ukta pramANa sparzana kahA hai| tiryaJcoMmeM jo nIce sAtavIM pRthivItaka mAraNAntika samuddhAta karate haiM, unhIMke sAta kauMkI utkRSTa sthitikI apekSA utkRSTa sparzana kucha kama chaha baTe caudaha rAjU upalabdha hotA hai,yaha jAnakara ukta pramANa sparzana kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 172. paJcendriya tiryaJca trikameM sAta kaukI utkRSTasthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAjU pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake asakhyAtaveM bhAga pramANa aura saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai| vizeSArtha--paJcendriya tiryaJca trikameM kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kA spaSTIkaraNa sAmAnya tiryazcoMke samAna hai| ina tIna prakArake tiryaJcokA vartamAna niyAsa lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura atIta kAlIna nivAsa mAraNAntika aura upapAdapadakI apekSA sarva loka hai| yaha jAnakara inameM sAta kauMkI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle ukta Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaphosaNaparUvaNA 103 173. paMciMdiyatirikkhaapajjattA0 sattaeNaM ka. ukka0 aNu0 loga0 asaMkhe savvalogo vA / Ayu0 khettbhNgo| evaM maNusaapajjatta-savvavigaliMdiyapaMciMdiya-tasaapajjattA0 bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0pajjattA0 bAdaravaNapphadi0patteyapajjattA0 / 174. maNusa0 sattaeNaM ka0 ukka0 khettbhNgo| aNu loga0 asaMkhe0 svvlo0| Ayu0 khettabhaMgo / devesu sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 aha-Navacodasa0 / Ayu0 ukka0 aNu0 ahacodasa0 / evaM savvadevANaM appappaNo phosaNaM kAdavvaM / / 175. eiMdiesu sattaeNaM ka0 ukka0 aNu savvalogo / Ayu0 ukka0 loga0 asNkhe0| aNu0 baMdha0 svvlogo| evaM bAdaraeiMdiyapajjattApajjattA0 / Navari tiryazcoMkA ukta pramANa sparzana kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 173. paJcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM sAta kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai| isI prakAra manuSya aparyApta, saba vikalendriya, paJcendriya aparyApta, basa aparyApta, bAdarapRthvIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdaravanaspatikAyika pratyeka zarIraparyApta jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMkA vartamAna kAlIna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura mAraNAntika va upapAda padakI apekSA atItakAlIna sparzana saba loka hai| yahAM anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM,unakA sparzana isI prakAra hai, isalie inameM sAta karmokI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA ukta pramANa sparzana kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 174. manuSya trikameM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna haiN| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sabaloka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA sparzana kSetrake samAna hai| devoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama nau baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama AThabaTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saba devoMke apanA-apanA sparzana jAnanA caahie| vizeSArtha-deva vihAravatsvasthAnakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha rAja aura mAraNAntika samuddhAtakI apekSA kucha kama nau vaTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana karate haiN| kintu mAraNAntika samuddhAta ke samaya Ayubandha nahIM hotA, isalie inake AyukarmakI apekSA kevala kucha kama ATha baTe caudaha rAjU pramANa sparzana kahA hai| bhavanavAsI Adi devoMmeM apane-apane sparzanako jAnakara yahAM yathAsambhava sparzanakA nirdeza karanA caahie| zeSa kathana sugama hai| 175. ekendriyoM meM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI utkRSTasthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| anutkRSTa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre Ayu0 a0 loga0 saMkhe0 | muhumaeiMdiyapajjattApajja0 sattaeAM ka0 u0 pra0 savvalo 0 0 / Ayu0 ukka0 loga0 asaMkhe0 savvalo 0 / 0 savvalogo / evaM savvasuhumANaM / 176. paMciMdiya-tasa02 sattaNaM ka0 ukka0 aha-teraha 0 / aNu0 codasa0 savvologo vA / Ayu. ukka0 khettbhNgo| [ aNukka0 ] aTThacodasa0 / evaM paMcamaraNa0paMcavaci0 - itthi0 - purisa0 vibhaMga 0 cakkhudaMsariNati / sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra bAdara ekendriya aura unake paryApta aparyApta jIvoM ke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM AyukarmakI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sUkSma ekendriya aura inake paryApta aparyApta jIvoM meM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne sabaloka kSetrakA sparzana kiyA hai / AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai / anutkRSTasthitikA bandha karanevAle jIvoMne sabaloka kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra saba sUkSma jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha --yahA~ sUkSma ekendriya aura unake paryApta aparyApta jIvoMmeM AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana do prakArakA kahA hai so usameM se lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana vartamAna kAlakI apekSA kahA hai aura saba lokapramANa sparzana atIta kAlakI apekSA kahA hai| zeSa kathanakA vicAra ina mArgaNAoMke sparzanako dekhakara kara lenA cAhie / 176. paJcendriya paJcendriya paryApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMmeM sAta karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura kucha kama teraha baTe caudaha rAju kSetrakA sparzana kiyA hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai / zrAyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAju kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgazAnI aura cakSudarzanI jIvoMke jAnanA cAhie | vizeSArtha--yahA~ vihAravatsvasthAnakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura mAraNAntika samuddhAtakI apekSA kucha kama teraha baTe caudaha rAju sparzana upalabdha hotA hai / yaha sAta karmoMkI utkRSTa sthitibandhakI apekSA sparzana hai kintu anutkRSTa sthitibandhakI apekSA to kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura saba loka sparzana upalabdha hotA hai / inameM se kucha kama ATha baTe caudaha rAju sparzanakA khulAsA pUrvavat hai aura saba lokapramANa sparzana mAraNAntika samuddhAtakI apekSA jAnanA cAhie / kAraNa ki anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle ukta jIva saba loka mAraNAntika samuddhAta karate hue upalabdha hote haiM / zrayukarmakI apekSA sparzanakA vicAra karate hue anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kevala kucha kama ATha baTe caudaha rAju kahA hai so isakA kAraNa yaha hai ki mAraNAntika samuddhAta ke samaya AyukarmakA bandha nahIM hotA, ataeva vihAravatsvasthAnakI apekSA kucha kama zrATha baTe caudaha rAju sparzana hI yahA~ sambhava hai, isase adhika nahIM / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 ukassaphosapakavalA 177. puDhavi0-Au-teu0 tesiM ca bAdara0 sattaeNaM ka0 ukka0 loga0 asaMkhe. sblo| aNu0 svvlo0| Ayu0 khettbhNgo| bAdarapuDhavi0-Au0-teu0 apajjattA0 sattaeNaM ka* ukka0 aNu0 savvalo / Ayu0 khettbhNgo| bAdaravaNapphadipatteya. baadrpuddhvibhNgo| vAu0 puDhavi bhNgo| vari jamhi logassa asaMkhe0 tamhi logassa saMkhejja / varaNapphadi-Nigoda. puddhvikaaiybhNgo| vari sattaeNaM ka. uka0 savvalo0 / 178. orAliyakA0 sattaeNaM ka. uka0 chaccoddasa / aNu0 savvalo / aayuHkhettbhNgo|oraaliymi0 aTThaeNaM ka0 ukka loga0 asaMkhe / aNu0 svvlo| veuvviyakA0 sattaeNaM ka0 ukka aNu0 aTTateraha' / Ayu. ukka0 aNu0 aTTha 177. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika aura inake bAdara jIvoM meM sAta karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtabe bhAgapramANa aura saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai| bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta aura bAdara agnikAyika aparyApta jIvoM meM sAta karmokI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai| bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra jIvoM meM AThoM karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana bAdara pRthivIkAyikake samAna hai| vAyukAyika jIvoMmeM AThoM kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana pRthivIkAyikake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jahA~ lokakA asaMkhyAtavA~ bhAga kahA hai,vahA~ lokakA saMkhyAtavA~ bhAga lenA caahie| vanaspatikAyika aura nigoda jIvoM meM pAThoM karmokI utkRSTa aura anatkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana pRthvIkAyikoMka samAna hai| itanI vizeSatA hai ki sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne sava loka kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-yahA~ pRthivIkAyika Adi jIvoM meM sAta karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana vartamAna kAlakI apekSAse kahA hai| zeSa sparzana yahA~ kahI gaI mArgaNAoMke sparzanakA dhyAna rakhakara jAna lenA caahie| 178. audArika kAyayogI jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai| audArikamizrakAyayogavAle jIvoM meM pATha karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparzana kiyA hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikakAyayogavAle jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama teraha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| 1, mUlapratau -teraha 0 / zrAyu0 ukka0 aNu0 aDhateraha0, pAu0 iti pAThaH / 14 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre coddasa0 / veubviyami0 - AhAra0 - AhArami0 - avagada 0 - maNapajja0 - saMjadA -sAmAi0chedo0 - parihAra - suhuma saMpa0 khettabhaMgo / kammai0 - aNAhAra0 sattaeNaM ka 0 ukka 0 bArahacoddasa. / aNu0 savvalogo / 176. abhi0 - mud0-odhi0 sattAM ka0 ukka0 a0 aTThacodasa0 / Ayu 0 ukka. khettbhNgo| aNu0 a0 / evaM odhidaM sammAdi 0 khaDga 0 - vedagasa 0 -uvasamasa0 / 180. saMjadAsaMjada0 sattaNaM kammANaM ukka0 khetta0 / aNu chaccoddasa0 / Ayu0 ukka0 aNu 0 khettabhaMgo / 181. khIla0 - kAu sattaraNaM ka0 ukka0 cattAri - be - codasa0 / aNu0 savvalo 0, vaikriyika mizra kAyayogavAle, zrAhArakakAyayogavAle AhArakamizrakAyayogavAle, apagatavedI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMmeM ATha karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetra ke samAna hai / kArmaNakAyayogavAle aura anAhAraka jIvoMmeM sAta karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama bAraha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha - sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle zradArika kAyayogI jIva nIce sAtavIM pRthivI taka mAraNAntika samuddhAta karate haiM isalie inakA kucha kama chaha baTe caudaha rAjU pramANa sparzana kahA hai| zradArikamizrakAyayogameM AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha ukta yogavAle saba jIvoMke na hokara katipaya jIvoMke hI hotA hai| jinakA kula sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANase adhika nahIM hotA, isalie inakA ukta pramANa sparzana kahA hai / mAraNAntika samuddhAta meM Ayubandha nahIM hotA, isalie vaikriyikakAyayogameM AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvakA sparzana kevala kucha kama ATha baTe caudaha rAjU pramANa kahA hai| 179. zrAbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvane kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetra ke samAna hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jovane kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM sparzana jAnanA cAhie / " vizeSArtha--ukta mArgaNAoM meM kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana yathAsambhava vihAravatsvasthAna Adi padoMkI apekSA hotA hai| zeSa kathana sugama hai / 180. saMyatAsaMyatoM meM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetra ke samAna hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAju kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / vizeSArtha- saMyatAsaMyatoM kA mAraNAntika samuddhAtakI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha rAjU pramANa sparzana hotA hai / 181. nIlalezyAvAle aura kApota lezyAvAle jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvane kramase kucha kama cAra baTe caudaha rAjU aura kucha kama do baTe caudaha Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassa-phosaNaparUvaNA 107 Ayu0 oghaM / teu0-pamma-mukkale sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 aha-Navacodasa0 aTThacodasa0 chaccoisa0 / Ayu0 ukka0 khetta / aNu0 aTTha ahacodasa0 chaccoisa0 / 182. sAsaNa sattaeNaM ka. ukka0 aNu0 aTTha-bAraha / Ayu0 ukka0 khettabhaMgo / aNu0 ahacodasaH / sammAmi0 sattaeNaM ka. uka* aNu0 aTThacoisa0 / asaeiNa0 khettaH / evaM ukkassaphosaNaM samattaM / rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI apekSA sparzana zrodhake samAna hai| pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura zuklalezyAvAle jIvoM meM sAta kamaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne pItalezyAkI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha rAjU va kucha kama nau baTe caudaha rAjU kSetrakA, padmalezyAkI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA aura zuklalezyAkI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kramase kucha kama ATha baTe caudaha rAjU, kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama chaha baTe caudaha rAju kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-pA~cavIM pRthivI yahA~se kucha kama cAra rAja aura tIsarI pRthivI kucha kama do rAjU hai / isI bAtako dhyAnameM rakhakara nIla aura kApotalezyAmeM kramase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kucha kama cAra rAjU aura kucha kama do rAjU sparzana kahA hai| yaha sparzana mAraNAntika samuddhAtakI apekSA upalabdha hotA hai| zeSa kathana spaSTa hai / itanI vizepatA hai ki pItalezyAmeM AyukarmakI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hotA hai| kAraNa ki mAraNAntika samuddhAtake samaya Ayubandha nahIM hotA, isalie yahA~ kucha kama nau baTe caudaha rAjU sparzana upalabdha nahIM hotaa| 182. sAsAdana samyagdRSTiyoM meM sAta kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama bAraha baTe caudaha rAjU kSetra kA sparzana kiyA hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetra kA sparzana kiyA hai / samyagmithyAdRSTi jIvoM meM sAta kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / asaMkSiyoMmeM AThoM karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| vizeSArtha-sAsAdanameM vihAravatsvasthAna AdikI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura mAraNAntika samuddhAtakI apekSA kucha bAraha baTe caudaha rAjU sparzana hotA hai| Ayuka bandha hAta samaya mAraNAntika samuddhAta nahIM hotaa| ina bAtoMko dhyAna rakhakara sAsAdanameM ukta sparzana kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| isa prakAra utkRSTa sparzana samApta huaa| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe dvidibaMdhAhiyAre 183. jahA pagarda | duvidho ddiso - zragheNa AdeseNa ya / tattha zragheNa aTTaNaM ka0 jaha0 aja * khettabhaMgo / evaM paDhamapuDhavi0 - tirikkha savvaeiMdiya - puDhavi0u0 te 0 vAu 0 tesiM bAdara - bAdara apajjattA0 savvavaNaphadi - Nigoda 0 - savvasuhuma0 kAyajo0 orAliyakA0 orAliyami0 - beDavviyami0 AhAra0 - AhArami0 kammaiya0 busa 0 - avagadave0 - kodhAdi 04-madi0 suda0 - maraNapajjava 0 -- saMjada-- sAmAi0 - chedo 0. parihAra0 - suhumasaM0-asaMjada 0 - acakkhudaM0 - kiraNa 0 -- pIla0 - kAu0 -- bhavasi0 -- anbhavasi0 -micchAdi 0 - asaNi AhAra - aNAhAragati / 01x 108 184. AdeseNa raiesu sattaragaM kammANaM jaha0 khettbhNgo| aja0 aNukkassabhaMgo / Ayu0 khettabhaMgo / vidiyAe yAva sattamA tti sattaNaM ka0 jaha0 khetta0 / ja0 aNu-bhaMgo / Ayu0 khetta0 / 183. aba jaghanya sparzanakA prakaraNa hai / isakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / unameM se oghakI apekSA ATha karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetra ke samAna hai / isI prakAra pahalI pRthvI, tiryaJca, saba ekendriya, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika tathA ina pRthivI Adi ke bAdara aura bAdara aparyApta, saba vanaspati, saba nigoda, saba sUkSmakAyika, kAyayogI, audArika kAyayogI, zradArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizra kAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, apagatavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIla lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, zrasaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM AThoM karmokI jaghanya aura jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana jAnanA cAhie / vizeSArtha- - sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha kSapaka zreNimeM hotA hai aura inakA sparzana kSetra ke samAna hI hai, kyoMki ina jIvoMne trikAlameM lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika kSetrakA sparzana nahIM kiyaa| tathA sAta karmoMkI ajaghanya aura AyukarmakI jaghanya va ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna saba loka hai; yaha spaSTa hI hai, kyoMki ekendriya Adi saba jIvoMke ye sthitiyA~ yathAyogya upalabdha hotI haiM / yahA~ pahalI pRthivI Adi anya mArgaNAoM meM sparzana prarUpaNA isI prakAra jAnanA cAhie yaha kahA hai so isa kathanakA yaha tAtparya hai ki jisa prakAra zrogha sparzana apane kSetrake samAna hai, usI prakAra pahalI pRthivI Adi mArgaNAoM meM prApta honevAlA sparzana apane-apane kSetrake samAna hai / udAharaNArtha, pahalI pRthivI meM ATha karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / yahA~ prApta honevAlA sparzana bhI isI prakAra jAnanA cAhie / 184. Adeza se nArakiyoMmeM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / ajaghanyasthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana anutkRSTake samAna hai| AyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka ke nArakiyoM meM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana anutkRSTake samAna hai / zrAyukarmakA bhaGga kSetrake samAna hai / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-phosaNaparUvaNA 185. paMciMdiyatirikkha04-savvamaNusa-savvadeva-saccavigaliMdiya-savvapaMciMdiyatasa-bAdarapuDhavi0-Au-teu0-cAu0-pajjattA0 bAdaravaNapphadipatteya0 tasseva pajjattApajjatta0 paMcamaNa-paMcavaciM0-itthi0-purisa-vibhaMga0-zrAbhi0-suda0-zrodhi0-saMjadAsaMjada-cakkhudaM0-aodhidaM0-teu0-pammale0-sukkale0--sammAdi0-khaiga0--vedagasa0-uvasamasa0-saNiNa tti edesi savvesiM sattaNNaM ka0 jaha0 khetta0 / aja0 appappaNo aNukkassaphosaNabhaMgo / Navari Ayu0 esiM jahahidivaM0 khuddAbhavaggahaNaM tesiM jaha. khettabhaMgo / aja0 aNubhaMgo / sesANaM ukkassabhaMgo / vari jodisiyAdiuvarimadevANaM sattaeNaM ka0 jaha0 savvadevANaM Ayu0 jahaeNayassa ca vihAravada phosaNaM kAdavvaM / vizeSArtha-jo asaMzI jova narakameM utpanna hote haiM, unhIMke jaghanya sthitibandha sambhava hai| isIse narakameM jaghanya sthitikA bandha karanevAloMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| kAraNa ki ye prathama narakameM hI utpanna hote haiM,ataH inakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai / inake sivA zeSa saba nArakiyoMke ajaghanya sthitibandha hotA hai| yahI kAraNa hai ki ajaghanya sthitikA bandha karanevAle nArakI jIvoMkA sparzana anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMke samAna kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kahA hai| yaha sAmAnya nArakiyoMke sparzanakA vicAra hai| isI prakAra dUsarI pRthivIse lekara pratyeka pRthivIke nArakiyoMke sparzanakA vicAra kara lenA cAhie / mAtra pratyeka pRthivImeM ajaghanya sthitikA bandha karanevAle nArakiyoMkA sparzana apane-apane anutkRSTake samAna pratyeka pRthivIke sparzanake anusAra kathana karanA cAhie / 185. paJcendriya tiryaJca catuSka, saba manuSya, saba deva, saba vikalendriya, saba paJcendriya, saba basa, bAdara pRthivIkAyikaparyApta, bAdarajalakAyikaparyApta, bAdaraagnikAyikaparyApta, bAdaravAyukAyika paryApta, bAdaravanaspatikAyika pratyeka zarIra aura inhIMke paryApta-aparyApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaGgazAnI, AbhiniyodhikazAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, avadhidarzanI, pItalezyAvAle,, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, bedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura saMzI ina saba jIvoM meM sAta kaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana apane-apane anutkRSTa sparzanake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM jinake AyukarmakA jaghanya sthitibandha kSudraka bhavagrahaNa pramANa hotA hai, unake jaghanya sthitikI apekSA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitikI apekSA sparzana anutkRSTake samAna hai| zeSa saba jIvoMke AyukarmakI apekSA sparzana utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jyotiSiyoMse lekara Uparake devoMke sAta kauke jaghanya sthitibandhakA aura saba devoMke Ayu karmake jaghanya sthitibandhakA vihAravat svasthAna padake samAna sparzana jAnanA caahie| vizeSArtha-bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM sAta kaukA jaghanya sthitibandha utpattike prathama aura dvitIya samayameM upalabdha hotA hai, kyoMki inameM asaMhI jIva marakara utpanna hote haiN| isalie ina do prakArake devoMko chor3akara jyotiSiyoMse lekara zeSa saba devoMke sAta kaukI jaghanya sthitikA bandha aura saba devoMke AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha vihAra Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe TThidibaMdhAhiyAre 186. veDavtriyakA0 sattaNaM ka0 jaha0 ahacodasa0 / aja0 aha-teraha0 / Ayu0 jaha0 aja0 ahacodasa0 / sAsaNa0 sattAM ka0 jaha0 ja0 graha-bAraha0 / Ayu0 jaha0 codasa0 / sammAmicchAdi0 sattaNaM ka0 jaha0 aja0 grahacodasa0 / evaM phosaNaM samattaM / 110 kAlaparUvaNA 187. kAlaM duvidhaM - jaharaNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvidho gidda esodeseNa ya / tattha ogheNa sattaNaM ka0 uka0 TThidibaM0 kevaci 0 1 jaha0 ukka0 palidova0 saMkhe0 / aNukka0 dvidivaM0 kevaci0 ? savvaddhA / egasa 0, vatsvasthAnameM sambhava honese inakI apekSA jahA~ vihAravatsvasthonakI apekSA jo sparzana ho,utanA sparzana hotA hai / isI bAtako dhyAnameM rakhakara mUlameM isa sparzanakA vizeSa rUpa se alaga se ullekha kiyA hai / zeSa saba mArgaNAoM ke sambandhameM jahA~ jo vizeSa bAta kahI hai, use dhyAna meM rakhakara sparzana prApta kara lenA cAhie / 186. vaikiyikakAyayogavAle jIvoM meM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama AThabaTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama AThabaTe caudaha rAjU aura kucha kama teraha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / Ayu karmakI jaghanya aura jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha bar3e caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| sAsAdana samyagdRSTi jIvoM meM sAta karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama bAraha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakI jaghanya aura jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kuchakama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / samyagmithyAdRSTi jIvoM meM sAta karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha -- vaikriyikakAyayogameM kucha kama teraha baTe caudaha rAjU sparzana mAraNAntika samuddhAtakI apekSA upalabdha hotA hai| yahAM isa avasthA meM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA va AyukarmakA bandha nahIM hotA, ataH isa apekSAse ukta mArgaNA meM yaha sparzana nahIM kahA hai / kintu sAsAdana meM mAraNAntika samuddhAta ke samaya bhI sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha sambhava hai, isalie isameM sAta karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama bAraha baTe caudaha rAjU kahA hai / mAtra mAraNAntika samuddhAta ke samaya yahAM AyukarmakA bandha nahIM hotA, isalie isa apekSAse kucha kama ATha vaTe caudaha rAjUpramANa hI sparzana kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / isa prakAra sparzana samApta huA / kAlaprarUpaNA 187. kAla do prakArakA hai - jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza / usameM se zrotrakI apekSA sAta karmoMko utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTasthitikA bandha karanevAle jIvakA kitanA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassa-kAlaparUvaNA 111 Ayu0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 zrAvaliyAe asaMkhejjadi0 / aNu0 savvaddhA / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM puDhavi-Au-teu0-vAu0-bAdaravaNapphadipatte-kAyajogiorAliyakA0-orAliyami0-kammaiga0-gavusa0-kodhAdi04-madi0-suda0-asaMjada0acakkhu0-kieNa-pIla0-kAu0-bhavasi0-abbhavasi0-micchAdi0-asariNa-AhArapraNAhAraga tti / Navari kammai0-aNAhAra0 sattaeNaM ka0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 AvaliyAe asNkhejjdibhaago|| 188. AdeseNa Neraiesu sattaeNaM kammANaM mUlogho / Ayu0 ukkassa0 oghbhNgo| aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 palido0 asaMkhe / evaM savvaNiraya-savvapaMciMdiyatirikkha0 devA yAva sahassAra tti savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-tasa-bAdarapuDhavi0 Au0-teu0-vAu0pajjattA0 bAdaravaNapphadipatteya0pajjattA0 paMcamaNa0-paMcavaci0kAla hai ? saba kAla hai| zAyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba kAla hai| isI prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, pRthivI kAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, bAdaravanaspatikAyika pratyeka zarIra, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, acakSudarzano, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApota lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMzI, AhAraka aura anAhA. raka jIvoMmeM kAla jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta kaukI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| vizeSArtha-eka jIvakI apekSA kAlakA vicAra pahale kara Aye haiN| yahA~ nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA vicAra kiyA gayA hai| Azaya yaha hai ki nAnA jIva antarake binA pAThoM karmokI jaghanya aura utkRSTa sthitikA kamase kama kitane kAla taka aura adhi adhika kitane kAla taka bandha karate rahate haiM,isI bAtakA isa anuyogadvArameM nirdeza kiyA hai| yahA~ anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba kAla hai;yaha to spaTa hI hai, kyoMki oghase anantAnanta jIva aura yahA~ ginAI gaI mArgaNAoMmeMse pratyeka mArgaNAvAle yathAsambhava ananta yA asaMkhyAta jIva prati samaya AThoM karmoMkI utkRSTake sivA kisI na kisI sthitikA avazya bandha karate haiM / utkRSTa sthitikA bandha kAla mUlameM nirdiSTa kiyA hI hai / isakA Azaya yaha hai ki jisa sthitikA jaghanya yA utkRSTa jo kAla kahA hai, utane kAla taka kisI na kisI jIvake usa sthitikA nirantara bandha hotA rahatA hai| Age antarakAla A jAtA hai| 188. Adezase nArakiyoMmeM sAta kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla mUlodhake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra saba nArakI, saba paJcendriyatiryaJca, deva, sahasrAra kalpatakake deva, saba vikalendriya, saba paJcendriya, saba trasa, bAdara pRthivIkAyikaparyApta, bAdarajalakAyikaparyApta, bAdara agnikAyikaparyApta, bAdara vAyukAyikaparyApta, bAdara vanaspati pratyeka Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre veuvviya0-itthi0-purisa-vibhaMga0-cakkhudaM0-teu0-pamma0-saNiNa tti / Navari paMcamaNa-paMcavaci0-veuvviyakA0 Ayu0 aNu0 jaha0 ega0 / 186. maNusesu sattaeNaM ka. ukka0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNu0 savvaddhA / Ayu0 ukka0 jaha0 ega0, uka0 saMkhejasama0 / aNu0 NirayabhaMgo / maNusapajjatta-maNusiNIsu sattaeNaM ka. mnnusoghN| Ayu0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejasama0 / aNu0 jaha0 ukka * aMto0 / evaM svvhe| maNusaapajja. sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 jaha. ega0, ukka0 palido0 asNkhe0| Ayu0 nnirybhNgo| zarIra paryApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgazAnI, cakSudarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura saMkSI jIvoM meM sparzana jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogo aura vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM AyukarmakI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai| vizeSArtha-narakameM saba jIvarAzi asaMkhyAta hai aura AyukarmakA bandha pratyeka jIvake anya karmake samAna sarvadA hotA nahIM, isa lie vahA~ Ayukarmako anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA sarvadA kAla na hokara vaha jaghanya antarmuhUrta aura utkRSTa palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai,aisA yahA~ samajhanA cAhie / tathA pA~ca manoyoga, pA~ca vacanayoga aura vaikriyikakAyayoga inameMse pratyeka yogakA jaghanya kAla eka samaya honese ina yogoMmeM AyukarmakI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| 189. manuSyoM meM sAta kaukI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba kAla hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla nArakiyoMke samAna hai| manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sAmAnya manuSyoMke samAna hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra sarvArthasiddhi meM jAnanA cAhie / manuSya aparyAptakoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / AyukarmakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| vizeSArtha-manuSyoM meM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA vandha paryApta avasthAke hone para hI hotA hai aura paryApta manuSya saMkhyAta hai| yahI kAraNa hai ki manuSyoMmeM sAta kaukI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta kahA hai| sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha kamase kama eka samaya taka hotA hai, isalie jaghanya kAla eka samaya kahA hai tathA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| aba mAna lo saMkhyAta manuSya ekake bAda eka utkRSTa sthitibandhakA prArambha ke usa saba kAlakA jor3a antarmuharta hI hogaa| isalie utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| yataH Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassakAlaparUSaNA 113 160. ANada yAva avarAjidA tti sattaeNaM kammANaM oghaM / zrAyu0 mnnusibhNgo| evaM mukkale0-khaiga0 / 161. savvaeiMdiya-bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-bAu-bAdaravaNapphadipatteya0 apajjattA tesiM ceva savvasuhuma0 savvavaNapphadi-NigodANaM ca sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 manuSyagati mArgaNAke jIva nirantara upalabdha hote haiM, ataH inameM anutkRSTa sthitikA bandha sarvadA pAye jAneke kAraNa isakA kAla sarvadA kahA hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha eka samaya taka hotA hai, isalie yadi koI eka manuSya prathama samayameM AyukarmakA utkRSTa sthitibandha karatA hai aura dvitIyAdi samayoMmeM koI AyukarmakA utkRSTa sthitibandha nahIM karatA,to manuSyoMmeM zrAyukarmake utkRSTa sthitibandhakA eka samaya kAla upalabdha hotA hai aura yadi saMkhyAta samaya taka nirantara saMkhyAta manuSya AyukarmakA utkRSTa sthitibandha karate rahate hai,to zrAyukarmake utkRSTa sthitibandhakA saMkhyAta samaya kAla upalabdha hotA hai| yahA~ Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA isase adhika kAla upalabdha nahIM hotA, kyoMki paryApta manuSya hI utkRSTa AyukA bandha karate haiM aura ve saMkhyAta hote haiN| yahI kAraNa hai ki sAmAnya manuSyoMmeM zrAyukarmake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai yaha to spaSTa hI hai, kyoMki eka bAra meM eka jIvake zrAyukarmakA bandha antarmuhUrta kAla taka hotA rahatA hai| tathA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki nirantara itane kAla taka nAnA jIva Ayubandha kara sakate haiN| isameM labdhyaparyApta jIvoMkI pradhAnatA honese yaha kAla upalabdha hotA hai| yahI kAraNa hai ki manuSyoMmeM Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / yaha sAmAnya manuSyoMkI apekSA kAla ghaTita karake batalAyA hai| manuSyoMke zeSa bhedoM meM isa kAlako dhyAnameM rakhakara kAlakA vicAra kara lenA caahie| sarvArthasiddhike deva saMkhyAta hote haiM. isalie unameM manuyiniyoMke samAna AThoM karmoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakI apekSA kAla upalabdha hotA hai,yaha spaSTa hI hai| 190. zrAnata kalpase lekara aparAjita vimAna takake devoMmeM sAta karmokI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla oghake samAna hai| Ayu karmakA bhaMga manuSyiniyoMke samAna hai| isI prakAra zuklalezyAvAle aura kSAyika samyagdRSTiyoM meM kAla jAnanA caahie| vizeSArtha-ina mArgaNAoMmeM lagAtAra proyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAta hI hote haiM, isalie inameM Ayu karmakA bhaGga manuSyiniyoMke samAna kahA hai| manuSyaparyAptakoMke samAna na kahakara manuSyaniyoMke samAna kahanekA kAraNa yaha hai ki manuSya paryAptakoMse manuSyiniyoMkI saMkhyA tigunI hotI hai, jisase utkRSTa kAla adhika upalabdha hotA hai| 161. saba ekendriya, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra tathA inake aparyApta aura inhIMke saba sUkSma, saba vanaspatikAyika aura saba nigoda jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba kAla hai| Ayu karmakI utkRSTa sthitikA bandha Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre savvaddhA / Ayu0 uka0 naha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhe0 / aNu0 savvaddhA / 162. veDavviyami0 sattaraNaM kammAraNaM ukka0 aNu0 hidibaM0 kAlo jaha0 to0, ukka0 palido0 zrasaMkhe0 / AhArakA0 sattaraNaM ka0 ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Ayu0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejjasamayA / RNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / AhArami0 sattaNaM ka ukka0 aNu0 jaha0 ukka0 aMto0 / Ayu0 ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejjasama0 aMto0 / zravagada ke suhuma 0 0 sattaNaM ka0 chaNaM ka0 ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 ! 163. Abhi0 - suda0 - zradhi0 sattaNaM ka0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 palido 0 asaMkhe 0 / aNu0 savvaddhA / Ayu0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejja0 / youtyabhaMga | evaM adhidaM 0 sammAdi 0 vedaga0 / 164. maNapajja0 sattaNNaM ka0 ukka0 jaha0 Takka0 aMto0 / aNu0 savvaddhA / Ayu0 msibhNgo| evaM saMjada - sAmAi0 - chedo0 - parihAra0 / saMjadAsaMjadA0 ha karanevAle jIvoMkA kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba kAla hai / 192. vaikriyikamizrakAyayogavAle jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake zrasaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / zrAhArakakAyayogavAle jovoM meM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| zrAyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / AhArakamizrakAyayogavAle jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / zrayukarmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kramase saMkhAta samaya aura antarmuhUrta hai / apagatavedavAle aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM kramase sAta aura chaha karmakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / 0 193. AbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / Ayukarma kI utkRSTasthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM kAla jAnanA caahie| 194. mana:paryayajJAnavAle jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla zrantarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvakA kAla sarvadA hai| zrAyukarmakA bhaMga manuSyiniyoMke samAna hai| isI prakAra saMyata, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharANakAlaparUvaraNA 115 kammANaM aodhibhaMgo / uvasama-sammAmi0 sattaeNaM ka0 ukka0 aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 palido0 / sAsaNa. sattaeNaM ka0 maNusaapajjattabhaMgo / Ayu0 ukka0 jaha0 ega0, uka0 saMkhejasama0 / aNu0 devoghaM / evaM ukkassakAlaM samattaM / 165. jahaeNage pagadaM / duvidho Nidda so--ogheNa AseNa ya / tattha aogheNa sattaeNaM ka. jaha0 hidivaMdha0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja0 savvaddhA / Ayu0 jaha0 aja. savvaddhA / evaM oghabhaMgo Navusa0-kodhAdi04-acakkhu0-bhavasi0AhAraga tti| 166. prAdeseNa Neraiemu sanagaNaM ka0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asNkhe0| aja0 svvddhaa| Ayu0 ukkssbhNgo| evaM paDhamAe deva-bhavaNavANaveM0 / vidiyAdi yAva sattamA tti ukkrsbhNgo| sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoM meM kAla jAnanA caahie| saMyatAsaMyata jIvoM meM AThoM karmoMkA bhaGga avadhizAniyoM ke samAna hai| upazama samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sAsAdana samyagdRSTiyoM meM sAta karmoMkA bhaGga manuSya aparyAptakoMke samAna hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sAmAnya devoMke samAna hai| isa prakAra utkRSTa kAla samApta huaa| 195. aba jaghanya kAlakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai tathA ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| zrAyu karmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sarpadA hai| isI prakAra aodhake samAna napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha-sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie isakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 196. prAdezase nArakiyoM meM sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla zrAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA saba kAla hai| AyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| isI prakAra pahalI pRthivI, sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoMke jAnanA caahie| dUsarIse lekara sAtavIM pRthivItaka saba karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla utkRSTake samAna hai| vizeSArtha-yadi eka yA nAnA asaMzI jIva marakara narakameM eka sAtha utpanna hote haiM aura vahAM tatprAyogya jaghanya sthitikA eka samaya bandha karate haiM, to sAta karmoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha hotA hai aura pAvalike asaMkhyAta bhAgapramANa kAlataka utpanna hote rahate haiM, to itanA kAla upalabdha hotA hai| yahI kAraNa hai ki narakameM sAta kauke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| prathama pRthivI, sAmAnya deSa, bhavanavAsI aura Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mahAbaMdhe ThidibaMdhAhiyAre 167. tirikkhesu aTThaeNaM ka. jaha0 aja0 svvddhaa| evaM savvaeiMdiyabAdarapuDhavi0-grAu-teu0-vAu0apajja0 tesiM ca savvasuhuma0 savvavaNapphadiNigoda0-bAdaravaNa patteya apanattA0 orAliyami0-kammai0-madi0-suda0-asaMja0kieNa-NIla0-kAu0-abbhavasi0-micchA0-asaeiNa-aNAhAraga tti / paMciMdiyatirikkha04 aTThaeNaM ka0 jaha0 aja0 ukassabhaMgo / 168. maNusesu sattaeNaM ka. aoghaM / Ayu0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhe0 / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 palido0 asaMkhe0 / evaM maNusapajjatta-maNasiNIsu / gavari Ayu0 ukssbhNgo| maNasaapajja. sattaeNaM ka0 jaha0 jaha0 ega0, uka0 AvaliyAe asNkhe0| aja0 jaha. khuddAbhavaggahaNaM visamayUNaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 / Ayu0 ukkssbhNgo|| vyantara devoMmeM yaha kAla isI prakAra upalabdha hotA hai, isalie ina mArgaNAoM meM yaha kAla ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai|| 197. tiryaJcoMmeM AThoM karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra saba ekendriya, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta tathA inhIMke saba sUkSma, saba vanaspatikAyika, saba nigoda, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyazAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa lezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMzI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / pazcendriya tiryazca catuSkameM AThoM karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla utkRSTake samAna hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha ekendriyoMke hotA hai aura ajaghanya sthitikA bandha yathAsambhava sabake hotA hai tathA AyukarmakI jaghanya sthitikA yathAsambhava sabake hotA hai aura ajaghanya sthitikA bandha bhI sabake hotA hai, isaliye yahAM inakA saba kAla bana jAtA hai| yahAM ginAI gaI anya mArgaNAoM meM bhI isI prakAra saba kAla ghaTita kara lenA caahie| itanI vizeSatA hai ki anAhArakoMke AyukarmakI sthitike bandhakA kAla nahIM kahanA cAhie, kyoMki inake AyukarmakA bandha nahIM hotA / zeSa kathana sugama hai| 198. manuSyoM meM sAta karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla oghake samAna hai| AyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla prAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM zrAyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| manuSya aparyAptakoMmeM sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pAvalike asaMlyAtaveM bhAgapramANa hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla do samaya kama mudraka bhaSagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa kAla palyake bhasaMsthAtaveM bhAgapramANa hai| tathA AyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNakAlaparUvaNa 117 166. jodisiya yAva savvahA ti ukkssbhNgo| savvavigaliMdiya-paMciMdiyatasa0apajjatta-bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0pajjattA0 bAdaravaNapphadipatteya0pajjatANaM ca mUloghaM / evaM puDhavi0-Au0-teu0-vAu0 tesiM bAdara0 vaNapphadipatteya0 / Navari Ayu0 aoghaM / ___200. paMciMdiya-tasa02 sattaeNaM ka. mUloghaM / Ayu0 nnirybhNgo| evaM itthi0-purisa-vibhaMga0-saMjadAsaMjada0-cakkhudaM0-teu0-pammale0-saNiNa ti / / 201. paMcamaNa-paMcavaci. sattaeNaM ka0 jaha* jaha0 ega0, ukka. aNto| aja0 svvddhaa| Ayu0 ukkassabhaMgo / kAyajogi-orAliyakA0 sattaeNaM ka. mnnjogibhNgo| Ayu0 mUloghaM / veubviyami0-AhAra-AhArami0-maNapajjA saMjada-sAmAiya-chedo0-parihAra-sammAmi0 jaha* aja0 ukkassabhaMgo / avagada. vizeSArtha-manuSyoMmeM sAta karmoMke jaghanya sthitibandha kSapaka zreNiko prApta manuSyoMkI mukhyatA hai aura ajaghanya sthiti bandhameM zeSa saba manuSyoMkI mukhyatA hai, isalie yahA~ sAta karmIkI jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA oghake samAna kAla bana jAtA hai| Ayukarmake jaghanya aura ajaghanya sthitibandha yathAsambhava saba manuSyoMkI mukhyatA hai, isalie yahA~ AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA mUlameM kahA huA kAla bana jAtA hai| manuSya paryApta aura manuSyaniyoMkI saMkhyA saMkhyAta honese inameM Ayukarmake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla utkRSTake samAna hI ghaTita hotA hai| 199. jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoM meM jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla utkRSTake samAna hai| saba vikalendriya, paJcendriya aparyApta, prasa aparyApta, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyikaparyApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspati pratyeka zarIra paryApta jIvoMkA bhaGga mUloghake samAna hai| isI prakAra pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura inake bAdara tathA vanaspatikAyikapratyekazarIra jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM AyukarmakA bhaGga oghake samAna hai| 200. paJcendriya, paJcendriya paryApta, asa aura saparyApta jIvoMmeM sAta kauMkA bhaGga mUlodhake samAna hai| AyukarmakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai, isI prakAra strIvedI, puruSavedI, vibhaGgalAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, pItalezyAvAle, pAlezyAvAle aura saMzI jIvoMke jAnanA cAhie / 201. pA~coM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMmeM sAta karmokI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuharta hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| AyukarmakA maGga utkRSTake samAna hai| kAyayogI aura audArika kAyayogI jIvoMmeM sAta karmoMkA mana manoyogiyoMke samAna hai| AyukarmakA bhaGga mUlodhake samAna hai| vaikriyikamizrakAyayogI AhArakakAyayogI, prAhArakamizrakAyayogI, manamparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata. chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura samyagmithyADaSTi jIpoMmeM AThoM karmoMkI japanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla utkRSTake samAna hai| apagatavedI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre sattaNNaM ka0 suhuma0 chaNNaM ka0 jaha0 mUloghaM / a0 a0 bhaMgo / 202. Abhi0 -suda0- odhi0 sukka0 sammA0 khaigasammA0- - vedagasa 0 satagaM ka0 mUloghaM / sukkAe khaiga0 Ayu0 maNusibhaMgo / sesANaM ukkassabhaMgo / 203. uvasamasa0 sattaNaM ka0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 palido0 asaMkhe0 / sAsaNa0 sattaraNaM ka0 jaha0 ja0 jaha0 ega0, ukka0 palido asaMkhe0 / Ayu0 girayamaMgo / evaM kAlaM samattaM / aMtara parUvaNA 204. aMtaraM duvidhaM - jahaNaNayaM ukkasyaM ca / ukkassae pagadaM / duvidho so - zragheNa AdeseNa ya / tattha zragheNa grahaNaM ka0 ukassa DidibaMdhaMtaraM jaha0 ega0, ukka0 aMgulassa asaMkhe asaMkhejjA sapiriNa- ussappiNI / aNu0 Natthi aMtaraM / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM puDhavi0 Au0 te 0 - vAu0 tesiM ceva bAdara 0 bAdara0vaNa0 patteya 0 kAyajoga-rAliyakA 0 -orAliyami0 kammai0 sa0 * jIvoM meM sAta karmoMkI aura sUkSmasAmparAyika jIvoMmeM chaha karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla mUloghake samAna hai / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kAla anutkRSTake samAna hai / 202. zrabhinivodhikazAnI, zrutajJAnI, zravadhijJAnI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoM meM sAta karmoMkA bhaGga mUloghake samAna hai / zuklalezyAvAle aura kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM zrAyukarmakA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai tathA zeSa mArgaNAoM meM AyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai 203. upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmIko jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla zrantarmuhUrta hai / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / sAsAdana samyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / zrayukarmakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / isa prakAra kAla samApta huA / antaraprarUpaNA 204. antara do prakArakA hai-- jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- zrodha aura Adeza / unameM se zradhakI apekSA zrAThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAta utsarpiNI aura avasarpiNIkAlake barAbara hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra zroghake samAna sAmAnya tiryaJca pRthivIkAyika, alakAyika, ajhikAyika, vAyukAyika aura inake bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, kAyayogI, zradArikakAyayogI, zradArikamizrakAyayogI, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassa-antaraparUvaNA kodhAdi04-madi0-suda0-asaMja-acakkhu-kieNaNIla.-kAu0-bhavasi0-abbhavasi0-micchAdi0-asaeiNa-AhArANAhAraga tti / 05. AdeseNa Neraiesu sattaeNaM kammANaM ukka0 aNu0 hidivaMdhaMtaraM ogho / Ayu0 uka. jaha0 ega0, ukka0 aMgula0 aMsakhe0 asaM0 osappi. ussappi0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka cavvIsaM muhu0 aDadAlIsaM muhurta pakkhaM mAsaM be mAsaM cattAri mAsaM chammAsaM bArasamAsaM / / 206. paMciMdiya-tirikkha. sattaeNaM ka. oghaM / Ayu0 ukka0 oghaM / kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyazAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjhI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-yahA~ nAnA jIvoMkI apekSA AThoM kamauke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhake antara kAlakA nirUpaNa kiyA gayA hai| proghase sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara aGgulake asaMkhyAtaveM bhAga kAla pramANa hai / so isakA yaha abhiprAya hai ki yadi sAta kamauMkA utkRSTa sthitibandha na ho, to kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka sAta kaumeMse pratyeka karmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA jIva nahIM hotaa| parantu anukRSTa sthitike bandhake lie yaha bAta nahIM hai / usakA bandha karanevAle saba yA bahuta jIva sarvadA pAye jAte haiM / yaha ogha prarUpaNA anya jina mArgaNAoM meM sambhava hai, unakA nirUpaNa oghake samAna hai; aisA kahakara yahA~ unakA nAma nirdeza kiyA hai| mAtra inameMse kitanI hI mArgaNAtroMmeM zrodha utkRSTa sthitibandha hotA hai aura kitanI hI mArgaNAoM meM Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai, itanA yahA~ vizeSa jAnanA cAhie / 205. Adezase nArakiyoM meM sAta karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antara oghake samAna hai| Ayukarmako utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAta utsarpiNI aura avasapiNI kAlake barAbara hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kramase caubIsa maharta, ar3atAlIsa muhUrta, eka pakSa, eka mahInA', do mahInA, cAra mahInA, chaha mahInA aura bAraha mahinA hai| vizeSArtha-naraka sAmAnya, aura prathama pRthivI Adi sAta pRthiviyoMmeM Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla alaga-alaga hai jo ukta ATha sthAnoM meM utpattike antara kAlake samAna hai| tAtparya yaha hai ki yadi koI jIva marakara narakameM utpanna ho,to kamase kama eka samaya aura adhikase adhika bAraha muhUrta taka nahIM utpanna hotaa| isake bAda koI na koI jIva kisI na kisI narakameM avazya hI utpanna hotA hai| ina / isI prakAra prathamAdi pRthiviyoM meM kramase ar3atAlIsa muhUrta Adi kAla pramANa utkRSTa utpattikA antara hai| jo yaha utpattikA antara hai, vahI anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara hai,yaha ukta kathamakA tAtparya hai| zeSa kathana sugama hai| 206. paJcadriya tiryaJca catuSko sAta karmoMkA bhaGga oghake samAna hai| AyukarmakI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto| pajjatta-joNiNIsu cauvIsaM muhuttaM / apajjatte aNto| 207. maNusa03 sattaeNaM ka. aoghaM / zrAyu0 ukka0 oghaM / aNu0 nnirybhNgo| maNusaapajja. paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo / Navari aTTaeNaM ka. aNu. jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkhe / 208. devA0 NirayabhaMgo / Navari savvaDhe Ayu0 aNukka0 jaha0 ega0, ukka palido0 sNkhej| 206. savvaeiMdi0-bAdarapuDhavi0-aAu-teu0-vAu apajjattA tesiM ceva sabasuhuma0 savvavaNapphadi-Nigoda0 bAdaravaNa patteya apajjatta0 sattaeNaM ka ukta aNu0 Natthi aMtaraM / Ayu0 muuloghN| savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-tasa savvapaMciMdiyatirikkhabhaMgo / bAdarapuDhavi0-grAu-teu0pajjattA0 bAdaravaNapphadi utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antara aodhake samAna hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| paryApta tiryaJca aura yoginI tiryaJcoMmeM utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai / tathA aparyApta tiryaJcoMmeM antarmuhUrta hai| vizeSArtha-yahAM paryApta tiryazca aura yoginI tiryaJcoMmeM caubIsa muhUrta Ayukarmake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kahA hai| tathA sAmAnya aura aparyApta tiryaJcoMmeM yaha antara antarmuhUrta kahA hai| so isa kathanakA yaha tAtparya pratIta hotA hai ki yadi isa bIca AyukI utkRSTa sthitikA bhI bandha na ho to jisakA jitanA antarakAla kahA hai, utane kAlataka usa-usa mArgaNAmeM AyukarmakA bandha karanevAlA eka bhI jIva nahIM hotaa| ___ 207. manuSya trikameM sAta kaukA bhaGga oghake samAna hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antara oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA bhaGga sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| manuSya aparyAptakoMmeM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki AThoM kaukI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| 208. devoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki sarvarthasiddhimeM zrAyukarmakI anutkRSTa sthitikA bandhaM karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake sakhyAtaveM bhAgapramANa hai| 209. saba ekendriya, bAdarapRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, bAdaraagnikAyika aparyApta, bAdaravAyukAyika aparyApta aura unhIMke saba sUkSma, saba vanaspati, saba nigoda, bAdara vanaspatipratyekazarIra aparyApta jIvoM meM sAta kaukI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| AyukarmakA bhaGga mUlodhake samAna hai| saba vikalendriya, saba paJcendriya aura saba soMkA bhaGga saba paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai| bAdarapRthivIkAyika paryApta, bAdarajalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaaMtaraparUSaNA pajjattA pNciNdiytirikvbhNgo| Navari teu0 Ayu0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 cauvIsaM muhuttaM / ___ 210. paMcamaNa-paMcavaci0-veuvviyakA0-itthi0-purisa-vibhaMga-cakkhudaM0saeiNa. mnnusbhNgo| veuvviyami0 sattaeNaM ka. ukka0 oghaM / aNu0 jaha. ega0, ukka0 bArasa muhutta / AhAra-AhArami0 aharaNaM kammANaM ukka0 aogho / aNu0 jaha* ega0, ukka0 vAsapudhattaM / 211. avagada-suhumasaM0 sattaeNaM ka0 chaeNaM ka0 uka0 jaha* ega, ukka 0 vAsapudhattaM / aNu0 jaha* ega0, ukka chammAsaM / 212. Abhi0-suda-prodhi0 sattaeNaM ka0 aoghaM / Ayu0 ukka0 aoghaM / aNu0 jaha* ega0, ukka0 mAsapudhattaM / evaM aodhidaM0-mukkale0-sammAdi0-khaigasa0paryApta jIvoMkA bhaGga paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki agnikAyika paryApta jIvoM meM AyukarmakI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai| 210. pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaGgazAnI, cakSudarzanI aura saMjhI jIvoMkA bhaGga manuSyoMke samAna hai| vaikriyika mizrakAyayogI jIvoM meM sAta kauke utkRSTa sthitibandhakA bhaGga zrodhake samAna hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara bAraha muhUrta hai| zrAhArakakAyayogI aura AhAraka mizrakAyayogI jIvoMmeM AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA bhaGga oghake samAna hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSa pRthaktva hai| vizeSArtha-lokameM vaikriyika mizrakAyayoga kamase kama eka samayataka aura adhikase adhika bAraha muhUrtataka nahIM hotaa| isI prakAra AhAraka kAyayoga aura AhAraka mizrakAyayogakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa hai| isIse vaikriyika mizrakAyayogameM sAta kamauke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAraha muhUrta kahA hai| tathA AhAraka kAyayoga aura AhAraka mizrakAyayogameM AThoM karmoM ke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 211. apagatavedI aura sUkSma sAmparAyasaMyata jIvoMmeM kramase sAta aura chaha karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai vizeSArtha-ukta mArgaNAoM meM utkRSTa sthitibandhakA antara upazama zreNike antarakI aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kSapakazreNike antarakI apekSAse kahA hai| 212. AminibodhikahAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM sAta kaukA bhaGga zrodhake samAna hai| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA bhaGga odhake samAna hai| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura 1.dha0 pu0.7,pR. 485 / 2. dha puka,pR. 485 / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre vedaga0 / gavari khaiga0 Ayu0 aNu0 ukka 0 bAsa dhattaM / maraNapajja satta kammANaM oghaM / Ayu0 ukka0 zraghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka 0 evaM parihAra - saMjada - sAmAi0 - chedo0 / saMjadAsaMjadA 0 zradhibhaMgo | putaM / C 213. teu0- pampa 0 sattaNaM ka0 oghaM / Ayu0 ukka0 zraghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aDadAlIsaM muhuttaM pakkhaM / uvasama0 sattaNaM ka0 ukka0 oghaM / aNu0 0 jaha0 ega0, ukka0 satta rArdidiyANi / sAsaNa0 sammAmi0 maraNusa pajjattabhaMgo / 214. jahae padaM / duvidho piso - zragheNa deNa ya / tattha gheNa utkRSTa antara mAsa pRthaktva hai / isI prakAra avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, * kSAyika samyagdRSTi aura vedaka samyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM AyukarmakI anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva hai / mana:paryayajJAno jIvoMmeM sAta kamakA bhaGga zradhake samAna hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA bhaGga zroghake samAna hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| isI prakAra parihAravizuddhisaMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhie / saMyatAsaMtoMkA bhaGga avadhijJAniyoMke samAna hai / vizeSArtha - yahAM jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM ve saba nirantara mArgaNAe~ haiM, isalie inameM sAta karmoM ke anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva nirantara pAye jAte haiM; yaha to spaSTa hI hai / para AyukarmakA bandha sarvadA na hokara tribhAgameM tadyogya pariNAmoM ke honepara hI hotA hai, isalie zrAyukarmake sthitibandhakI apekSA antarakAla prApta hone meM koI bAdhA nahIM aatii| phira bhI vaha anutkRSTa sthitibandhako apekSA kitanA hotA hai, yaha hI svatantra rUpa se yahAM batalAyA gayA hai| zeSa kathana sugama hai / 213. pIta lezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga zroghake samAna hai / AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA bhaGga oghake samAna hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kramase ar3atAlIsa muhUrta aura eka pakSa hai / upazama samyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA bhaGga zroghake samAna hai / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAta dina-rAta hai| sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA bhaGga manuSya aparyAptakoMke samAna hai / vizeSArtha--pIta aura padmalezyA bhI nirantara mArgaNAe~ haiM / tathApi inameM zrAyukarmakA sarvadA bandha nahIM hotaa| isalie utkRSTa sthitibandhakA antara to oghake samAna hai aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kitanA hai, yahI bAta yahAM svatantra rUpase batalAI gaI hai / yahAM kahI gaI upazama samyagdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ye tIna sAntara mArgaNAe~ haiM, isalie inakA jaghanya aura utkRSTa jo antarakAla hai, . vahI inameM apane-apane karmoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara hai / usameM bhI sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTikA antara manuSya aparyAptakoM ke samAna hai, isalie inakA kathana manuSya aparyAptakoM ke samAna kahA hai| zeSa kathana sugama hai / 214. jaghanya antarakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-aMtara parUvaNA 123 sattaNaM ka 0 jaha0 hidibaM0 jaha0 ega0, uka0 chammAsaM / aja0 Natthi aMtaraM / Ayu0 jaha0 ajaha0 Natthi aMtaraM / evaM oghabhaMgo kAyajogi-orAliyakA 0 - kodhAdi 0 4 - acakkhudaMsaNi AhAraga ti / 215. savvaNiraya - savva paMciMdiyatirikkha-maraNusa pajja0 - savvadeva savvavigaliMdiya-paMciMdiya-tasa pajja0 - veDavvi 0 - veDavviyami0 - AhAra 0 - AhArami0 - vibhaMga0-parihAra0 - saMjadAsaMjada 0 teu0- pamma0- - vedaga0 - sAsaraNa 0 -sammAmi0 edesiM ukassabhaMgo / 216. tirikkhe haraNaM ka0 jaha0 ja0 rAtthi aMtaraM / evaM savvaeiMdiya - bAdarapuDhavi 0 u0 teu0- vAu 0 apajjattA 0 tesiM caiva savvasuhuma0 savvavaraNaphadi - riyoda0 - bAdaravaNa 0 patte 0 apajjatta0 - orAliyami0 - kammai0 -madi0 - suda0saMja0 - kiraNa- pIla- kAu0 pra0bhavasi 0 - micchAdi 0 - asa riNa AhAragati / O Adeza / unameM se zroghakI apekSA sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoM kA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai / zrAyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karane vAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai / isIprakAra zroghake samAna kAyayogI, zradArikakAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha - kSapaka zreNIkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA pramANa hai / yahI kAraNa hai ki yahA~para jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA pramANa kahA hai| sAta karmoMkI ajaghanya sthitikA bandha aura zrayukarma kI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva nirantara upalabdha hote haiM, isalie inakA antara nahIM kahA hai| yahA~ ginAI gaI anya mArgaNAoM meM yaha vyavasthA bana jAtI hai, isalie unakA zrantara zroghake samAna kahA hai / 215. saba nArakI, saba paJcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta, saba deva, saba vikalendriya, paJcendriya aparyApta, trasa aparyApta, vaikriyika kAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, vibhaGgazAnI, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, vedakasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ina mArgaNAoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / vizeSArtha - Azaya yaha hai ki utkRSTa kAla prarUpaNA meM jisa prakAra ina mArgaNAoM meM ATha karmoMke utkRSTa sthitibandhakA antara kahA hai, usI prakAra yahAMpara jaghanya sthitibandhakA antara kAla jAnanA cAhie aura jisa prakAra vahAM anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla kahA hai, usI prakAra yahAM ajaghanya sthitibandhakA antarakAla jAnanA cAhie / 216. tiryaJcoM meM AThoM karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai / isI prakAra saba ekendriya, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta aura unhIM ke saba sUkSma, vanaspatikAyika, nigoda, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, zradArika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyazAnI, zrutAzAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIla lezyAvAle, kApota lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMtrI aura zrAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 217. maNusa03 sattaeNaM ka0 oghaM / Navari maNusiNIsu vAsapudhattaM / Ayu0 ukkssbhNgo| maNusapajjattabhaMgo paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-purisa0cakkhudaMsaNi tti / gavari purisa0 sattaeNaM ka. vAsaM sAdireyaM / / 218. puDhavi0-grAu-teu0-vAu0 tesiM bAdara0 bAdaravaNapphadipatteya0 sattaeNaM ka0 ukkssbhNgo| Ayu0 ajaha0 jaha0 patthi aMtaraM / tesiM pajjattA0 ukkassabhaMgo / itthi0 ukassabhaMgo / gavari sattaeNaM ka0 jaha0 jaha0 e0, ukka0 vAsapudhattaM / evaM garnusa / Navari Ayu0 oghaM / avagadave0-suhuma0 sattaeNaM ka0 chaeNaM ka0 jaha0 aja0 jaha0 egasa0, ukka0 chammAsaM / / 216. Abhi0-suda-bodhi0 sattaeNaM ka. aoghaM / Navari aodhi0 vAsapu 217. manuSyatrikameM sAta kokA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki manuyiniyoM meM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| AyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| paJcendriya, paJcendriyaparyApta, prasa, prasa paryApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, puruSavedI aura cakSudarzanI jIvoM meM antarakAla manuSyaparyAptakoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki puruSavedI jIvoM meM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa hai| vizeSArtha-vaise puruSavedakI apekSA kSapakazreNImeM utkRSTa antara sAdhika eka varSa hai, para 'manuSya paryApta' zabdase puruSavedI aura napuMsakavedI manuSyoMkA grahaNa hotA hai,isalie manuSya paryApta jIvoM meM sAta kauMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA utkRSTa antara oghake samAna chaha mahInA kahA hai / kSapakazreNimeM strIvedakA utkRSTa antara varSapRthaktva hai, isaliye manuSyiniyoM meM sAta kauMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA yaha utkRSTa antara kahA hai| zeSa kathana spaSTa hai| 218. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura inake bAdara tathA bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra jIvoM meM sAta kaukAbhaGga utkRSTake samAna hai| AyukarmakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| inake paryApta jIvoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai strIvedavAle jIvoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki strIvediyoM meM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| isI prakAra napuMsakavedI jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM AyukarmakA bhaGga aodhake samAna hai| apagatavedI aura sUkSma sAmparAyasaMyata jIvoM meM kramase sAta karmoM aura chaha karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa chaha mahInA hai| vizeSArtha-kSapakazreNikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA honese apagataveda aura sUkSmasAmparAyasaMyatakA yahI antara upalabdha hotA hai| yahI kAraNa hai ki ina donoM mArgaNAoM meM kramase sAta aura chaha kauMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA ukta pramANa antara kAla kahA hai| zeSa kathana spaSTa hai| 216. AbhinibodhikahAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta kaukI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA antara oghake samAna hai| itanI vizeSatA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaparUvaNA 125 dhattaM / Ayu0 ukkassabhaMgo / evaM aodhidaM0 / sukka0-sammAdi0-khaiga0 AbhiNi0bhaMgo / maNapajja. sattaNaM ka. jaha* jaha0 egasa0, uka0 vAsapudhattaM / sesANaM ukkssbhNgo| ___ 220.saMjade sattaeNaM ka0 ogha / Ayu0 ukkassabhaMgo / evaM sAmAi0-chedo0 / parihAra0 maNapajjavabhaMgo / uvasama0 sattaeNaM ka0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 vAsapudha0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 satta rAdidiyANi / evaM aMtaraM samattaM / / bhAvaparUvaNA 221. bhAvANugameNa duvidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukka0 pgdN| duvi0oghe0 Ade0 / tattha ogheNa aTThaeNaM kammANaM ukssANu baMdhagA tti ko bhAvo ? odaigo bhAvo / evaM aNAhAraga tti NedavvaM / hai ki avadhijJAnameM jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara varSapRthaktva hai| AyukarmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| pravadhijJAnI jIvIke samAna avadhidazanI jIvoke jAnanA caahie| zuklalezyAvAle, samyagdRSTi aura kSAyika samyagdRSTi jIvoMkA bhaGga Abhinibodhika jJAniyoMke samAna hai| manaHparyayajJAnI jIvoM meM sAta kaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| zeSakA bhaGga utkRSTake samAna hai| vizeSArtha-kSapakazreNIkI apekSA avadhijJAna, manaHparyayajJAna aura avadhidarzanakA utkRSTa antara varSa pRthaktvapramANa honese ina mArgaNAoMmeM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hai| 220. saMyatoMmeM sAta kokA bhaGga oghake samAna hai| Ayu karmakA bhaGga utkRSTake samAna hai| isI prakAra sAmAyika saMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhie / parihAravizuddhisaMyatoMkA bhaGga manaHparyayazAnake samAna hai| upazamasamyagdRSTi jIvoM meM sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAta dina-rAta hai| vizeSArtha-upazama zreNikA jaghanya antara. eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa honese yahAM upazamasamyaktvameM sAta kaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktvapramANa kahA upazama samyaktvakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAta dina-rAta honese isameM inhIM sAta kaukA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAta dina rAta kahA hai| zeSa kathana sugama hai|| isa prakAra antara kAla samApta huaa| bhAvaprarUpaNA 221. bhAvAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA AThoM karmokA utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandha karanevAle jIvoMkA kauna-sA bhAva hai ? audayika bhAva hai| usI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / 1. dha0 pu. 750 461,462 / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha TThidibaMdhAhiyAre 222. jaha0 padaM / duvi0 - oghe0 de0 / tattha zragheNa zrahaNa ka0 jaha0 ja0 ko bhAvo ? odaigo bhAvo / evaM yAva aNAhAragati aidavvaM / jIvamappAbahugaparUvaNA 223. appAbahugaM duvidhaM - jIva appA bahugaM caiva vidiappAbahugaM ceva / jIvaappA bahugaM tividhaM - jahaNaNaM ukkassaM jahaNNukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi0deseNa ya / tattha gheNa savvatthovA haraNaM ka0 uktassagaTThidibaMdhagA jIvA / aNu0 TThidibaMdhagA jIvA aAMtaguNA / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogiorAliya0 -orAliyami0 kammai0 sa0 - kodhAdi 0 4-madi0 - suda0 - asaM0-acakkhu0- kiraNa 0 - gIla0 - kAu0- bhavasi 0 - abbhavasi0 - micchAdi 0 - asariNa0 - AhAra0araNAhAragati | 126 222. aba jaghanya bhAvAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haigha aura Adeza / unameMse zrodha kI apekSA AThoM karmoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA kaunasA bhAva hai ? zradayika bhAva hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / vizeSArtha - yadyapi jJAnAvaraNa Adi AThoM karmoMkI utkRSTa anutkRSTa, jaghanya aura jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoM kA koI bhI bhAva hotA hai, para yahAM para sthitibandha ke kAraNabhUta bhAvakA grahaNa kiyA hai / yaha bhAva sivA audayikake anya nahIM ho sakatA, isase yahAM eka mAtra zradayika bhAvakA nirdeza kiyA / anyatra bhI sthitibandha aura anubhAgabandhakA kAraNabhUta bhAva ekamAtra kaSAya batalAyA hai| isase bhI ukta kathanakI hI puSTi hotI hai / isa prakAra bhAvaprarUpaNA samApta huI / jIva alpabahutva prarUpaNA 223. alpabahutva do prakArakA hai - jIva alpabahutva aura sthiti alpabahutva | jIva alpabahutva tIna prakArakA hai- jaghanya, utkRSTa aura jaghanyotkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / unameM se zroghakI apekSA AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva anantaguNe haiM / isI prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, kAyayogI, zradArikakAyayogI, zradArikamizra kAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNa lezyAvAle, nIla lezyAvAle, kApota lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMzI, AhAraka aura anAhAraka mArgaNAoM meM jAnanA cAhie / vizeSArtha - yahA~ alpabahutva do prakArakA kahA hai- jIva alpabahutva aura sthiti alpavaddutva | karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa tathA jaghanya aura ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA zragha aura zrAdezase alpabahutva jisa prakaraNameM kahA gayA hai, vaha jIva alpabahutva prarUpaNA hai aura jisa prakaraNameM karmoMkI utkRSTAdi sthiti, unakI AbAdhA AdikA alpabahutva kahA gayA hai, vaha sthiti alpabahutva hai / unameMse sarvaprathama jIva alpa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvaappA bahuga parUvaNA u 224. deseNa raiesu savvatthovA haraNaM ka0 ukka0 baMdha0 / [ aNukkassa-] dvidivaM jIvA asaMkhejjaguNA / evaM girayabhaMgo savvesiM asaMkhejjarAsINaM / maNusapajjata - maNusiNIsu savvatthovA aTTaNaM ka 0 [ukassahidi-] baM0 jIvA / aNu0 jIvA saMkhejjaguNA / evaM savvesiM saMkhejjarAsINaM / eiMdiya-varaNapphadi-ziyodesu Ayu0 mUloghaM / sattaNNaM kammANaM NirayabhaMgo / 0baM0 aja0 225. jahagae pagadaM / duvi0 - oghe0 de0 / zragheNa - sattaNaM ka0 savvatthovA jaha0 / aja0 baMdha0 jIvA aAMtagu0 / Ayu0 savvatthovA jaha0 baMdha 0 jIvA asaMkhejjagu0 / evamoghabhaMgo kAyajogi orAliyakA 0 sa 0 - kodhAdi 04akkhurda 0 bhavasi 0 aNAhAraga ti / sesANaM savvesiM parittAparittANaM rAsIgaM 'ghetU aTTaNaM sattaNaM pi savvatthovA jaha0 hidibaM0 / ajaha0 dvidibaM0 jIvA asaMkhejjaguNA / saMkhejjarAsINaM pi savvatthovA jaha0 / ajaha 0 saMkhejjagu0 / 226. jahaNNukkassae pagadaM / duvi0 - oghe0 de0 / zragheNa savvatthovA bahutvakA Azraya lekara utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvoMkA alpabahutva kahA gayA hai / zraghase AThoM karmoMkA utkRSTa sthitibandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiM aura anutkRSTa sthitibandha karanevAle jIva ananta haiM, isalie ukta pramANa alpabahutva kahA hai / zeSa kathana spaSTa hai / 224. dezase nArakiyoM meM AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra nArakiyoMke samAna saba asaMkhyAta rAziyoMkA alpabahutva jAnanA cAhie / manuSyaparyApta aura manuSyaniyoM meM AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / isIprakAra saba saMkhyAta rAziyoMkA alpabahutva jAnanA cAhie / ekendriya, vanaspatikAyika aura nigoda jIvoMmeM zrayukarmakA alpabahutva mUloghake samAna hai / tathA sAta karmoMkA alpabahutva nArakiyoMke samAna hai / 225. jaghanya alpabahutvakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zradha aura Adeza / zraghase sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva anantaguNe haiM / zrAyukarmakI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isIprakAra ke samAna kAyayogI, zradArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAya vAle, zracakSudarzanI, bhavya, aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahie| zeSa saba parItAparIta rAziyoM ko grahaNakara ATha karmoM aura sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| ajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / saMkhyAta rAziyoM kI apekSA bhI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / zrajaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / 226. jaghanyotkRSTa alpabahutvakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA haizradha nirdeza aura deza nirdeza / unameMse zroghakI apekSA sAta karmoMkI jaghanya sthitikA 1. mUlaprattau mottaNa iti pAThaH / 2. mUlapratau prajaha0 zrasaMkhejjagu0 iti pAThaH / 127 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre sattaeNaM ka0 jahahidibaM0 jIvA / ukkassAhidibaMdha0 jIvA asaMkhejjaguNA / ajahaeNamaNukkassahidivaM0 jIvA aNaMtagu0 / Ayuga0 savvatthovA' ukka DidibaM0 jIvA / jaha hidivaM0 jIvA aNaMtagu0 / aja0aNu0 asaMkhejagu0 / evaM oghabhaMgo kAyajogi-orAliyakA0-Nasa0-kodhAdi04-acakhudaM0-bhavasi0-AhAraga tti / 227. AdeseNa airaiesu savvatthovA sattaeNaM ka0 jahahidivaM0 / ukka0hidibaM0 asaMkhejagu0 / aja0aNu0 asaM0 gu0 / Ayu0 savvatthovA uka0 / jaha TThidivaM. asaM0gu0 / ajahaeNamaNu070 asaM0gu0 / evaM savvaNiraya0 devANaM yAva sahassAra tti / 228. tirikkhesu savvatthovA aNNaM kammANaM ukka0hidivaM0 jIvA / jaha0hidibaM0 jI0 aNaMtagu0 / aja0maNu0 hidivaM. asaM0gu0 / paMciMdiyatirikkha04 savvatthovA aTTaeNaM kammANaM ukka0 / jaha0 asaM0gu0 / [aja0maNu0 asaM gu0 / ] evaM paMciMdiya-tasaapajja0 / ___ 226. maNusesu sattaeNaM kammANaM thovA jahahidibaM0 / ukka0hidibaM. saMkhejjagu0 / aja0maNu0 asaM0gu0 / Ayu0 nnirybhNgo| evaM maNusapajjatta-maNubandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase ajaghanyAnutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva anantaguNe haiN| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karane vAle jIva sabase stoka haiM / jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva anantaguNe haiN| inase ajaghanyAnutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta guNe haiN| isI prakAra aodhake samAna kAyayogI, audArika kAyayogI,napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / 227. Adezase nArakiyoMmeM sAta karmokI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase thor3e haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra saba nArakI, sAmAnya deva, sahasrArakalpa takake devoMke jAnanA cAhie / 228. tiryaJcoMmeM AThoM karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva anantaguNe haiN| inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jova asaMkhyAtaguNe haiM / paJcendriya tiryaJca catuSkameM AThoM karmokI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase jaghanya sthitikA bandha karane vAle jIva asaMkhtAtaguNe haiM / inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe hai / isI prakAra paJcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoM ke jAnanA cA 229. manuSyoM meM sAta kamaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe hai / inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AyukarmakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra manuSyaparyApta aura manuSyaniyoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki asaM 1. mUlapratau samvatthovA sattaeNaM ka. ukka0 iti pAThaH / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana pAvahugaparUvaNA 129 siNIsu | gavari saMkhejjaM kAdavvaM / evaM savvaTTe / maNusa apajjattA 0 girayabhaMgo / 230. AraNada yAva raNavagevajjA tti sattaNaM ka0 thovA ukka0 hidibaM0 / [ jaha0 ] saMkhe0 gu0 / ajaha0ma0 zrasaMkhejjagu0 / Ayu0 maNusibhaMgo / aNuddisAdi yAva avarAidA ti sattaragaM ka0 thovA jaha0 dvidibaM0 / ukka0 hidibaM0 saMkhejjagu0 / ja0ma0 asaMkhejjagu0 / Ayu0 masibhaMgo / 231. eIdiesu sattaNaM ka0 thovA jaha0 hidibaM0 / ukka0 hidibaMdha 0 saMkhejjagu0 / ja0madvidivaM asaMkhejjagu0 / Ayu0 mUloghaM / evaM savvaeiMdiya- savvavigaliMdiyasavva puDha vi0 u0- teu0- vAu 0 - vaNapphadi - riNayoda 0 - bAdaravaNappha of 0 patteya 0 1 vari vaphada -giyodesu yu0 eiMdiyabhaMgo / sesANaM paMcidiyatirikkhabhaMgo / 232. paMciMdiya-tasa0 sattaNaM ka0 savvatthovA jaha0 dvidivaM0 / ukkaTTidibaM0 asaMkhejjagu0 / aja0ma0 dvidibaM0 asaM0 gu0 / Ayu0 paMciMdiyatirikkhabhaMgo / evaM paMcamaraNa 0 - paMcavaci 0 - veDavviyakA 0 - veDavviyami0 itthi0 - purisa0 vibhaMga 0-saMjadAsaMjada 0 - cakkhudaM0 teu0- pamma0 - sammAmi 0 - sari ti / orAliyami0 savvatthovA O khyAta sthAnameM saMkhyAta kahanA cAhie / isI prakAra sarvArthasiddhi meM jAnanA cAhie / manuSya paryAtakoM kA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / 230. Anatakalpase lekara nava graiveyaka takake jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle deva sabase stoka haiM / inase jaghanya sthitikA bandha karanevAle deva saMkhyAtaguNe haiM / inase zrajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle deva zrasaMkhyAtaguNe haiN| zrayukakA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai| anudizase lekara aparAjita takake devoM meM sAta kamakI jaghanya sthitikA bandha karanevAle deva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle deva saMkhyAtaguNe haiM / inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle deva asaMkhyAta - guNe haiN| AyukarmakA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai / 231. ekendriyoMmeM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNeM haiM / inase jaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAtaguNe haiM / zrAyukarmakA bhaGga mUloghake samAna hai / isI prakAra saba ekendriya, saba vikalendriya, saba pRthivIkAyika, saba jalakAyika, saba kAyika, saba vAyukAyika, vanaspatikAyika, nigoda, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki vanaspatikAyika aura nigoda jIvoM meM AyukarmakA bhaGga ekendriyoMke samAna hai aura zeSa mArgaNAoM meM AyukarmakA bhaGga paJcendriya tiryaJcoke samAna hai / 232. paJcendriya aura prasakAyika jIvoMmeM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAtaguNeM haiM / imase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNeM haiN| AyukarmakA bhaGga paJcendriya tiryaJcoM ke samAna hai| isI prakAra pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, vaikiyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaGgajJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, samyagmithyAdRSTi aura saMzI jIvake jAnanA cAhie / 17 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre aTThaeNaM ka0 ukka hidivaM0 / jahahidibaM0 aNaMtagu0 / aja0maNu hidivaM0 asaM0gu0 / evaM kammai0-di0-suda0-asaMja-kiraNa0-NIla0-kAu0-bhavasi0micchAdi0-asaeiNa-aNAhAraga ti / AhAra-AhArami0 sattaeNaM ka. savvatthovA jahahidivaM / ukta hidibaM0 saMkhejjagu0 / aja0maNu hidiva0 saM0gu0 / Ayu. maNusibhaMgo / evaM maNapajjava-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAraga tti / avagadave0-suhumasaM0 sattaeNaM ka0 chaeNaM ka0 ukka.hidivaM. thovA / jahahidibaM0 saMkhejjagu0 / aja0maNu hidiva0 saMkhejjagu0 / 233. Abhi-suda0-aodhi0 sattaeNaM ka0 savvatyovA jahahidivaM0 / ukka0hidibaM. asaM0gu0 / aja0maNu hidibaM. asaM0gu0 / Ayu. savvatthovA ukka0 dvidibaM0 / jaha0didibaM0 saMkhejagu0 / aja0maNuhidivaM. asaM0gu0 / evaM aodhidaM0-sammAdi0-vedagasammAdi0 / 234. mukkale0 sattaeNaM ka0savvatthovA jh0hidibN0| ukka DidibaM. asaM0gu0 / audArikamizrakAyayogI jIvoM meM pATha karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka hai| inase jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva anantagaNe haiN| inase ajA anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isIprakAra kArmaNakAyayogI, matyahAnI, zrutAzAnI, asaMyata, kRSNa lezyAvAle, nIla lezyAvAle, kApota lezyAvAle, bhavya, mithyAdRSTi, asaMhI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / AhAraka kAyayogI aura AhAraka mizrakAyayogI jIvoMmeM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase aja ghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNa haiN| AyukarmakA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai| isI prakAra manaHparyayazAnI, saMyata, sAmAyika saMyata, chedopasthApanAsaMyata, aura parihAravizuddhisaMyata jIvoMke jAnanA caahie| apagatavedI aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM kramase sAta karma aura chaha karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNeM haiN| 233. AbhinibodhikamAnI, zrutazAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM sAta kauMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamya. gdRSTike jAnanA cAhie / 234. zuklalezyAvAle jIvoM meM sAta kamaukI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase 1' mUlapratau hidibaM0 saM0 gu0 iti pAThaH / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Didi appA bahugaparUvaNA 131 aja0ma0 dvidibaM0 [saM0 gu0 / Ayu0 mrpusibhNgo| evaM khaigasa0 / uvasama0 sattaNaM ka0 savvatthovA jaha0 dvidibaM0 / ukka0 asaM0 gu0 / aja0maraNudvidibaM0 asaMkhe0 gu0 / sAsaraNa 0 savvatthovA sattaNaM ka0 jaha0 dvidibaM0 / ukka0 hidibaM0 asaM0 gu0 / aja0ma0 dvidibaM0 asaM 0 gu0 / Ayu0 savvatthovA ukka0 dvidibaM0 / jaha0 dvidivaM 0 asaM0 gu0 / aja0maNudvidivaM asaM0 gu0 / evaM jIva appAbahugaM samattaM / hidiappAbahugaparUvaNA * 235. TThidiappA bahugaM tividhaM - jahaNaNayaM ukkassayaM jaharagukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / savvatthovA grahaNaM kammAraNaM ukassao hidibaMdho / yadvidibaMdho visesAdhiyo / evaM yAva aNAhAraga ti davvaM / 236. jahaNNae pagadaM / aTThaeNaM kammANaM savvatthovA jaharaNao hidibaMdho / dibaMdha visesAdhiyo / evaM yAva aNAhAraga ti davvaM / 237. jahaNNukkassae pagadaM / duvi ghe0 de0 / zragheNa zraharaNaM kammANaM savvatthovA jaharaNadvidibaMdho / yadvidibaMdho visesAdhiyo / ukkassadvidibaMdho zrasaMkhejjagu0 / yadvidibaMdho visesA0 / evaM oghabhaMgo maNusa 0 3 - paMciMdiya-tasa0 2 - paMcamaNa0 ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAtaguNe haiM / zrAyukarmakA bhaGga manuyiniyoMke samAna jAnanA caahie| isI prakAra kSAyika samyagdRSTiyoMke jAnanA cAhie / upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAtaguNeM haiM / inase jaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| sAsAdana samyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMkI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAtaguNe haiN| inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AyukarmakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNeM haiN| inase ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNeM haiN| isa prakAra jIva alpabahutva samApta huA / sthiti alpatvaprarUpaNA 235. sthiti alpabahutva tIna prakArakA hai- jaghanya, utkRSTa aura jaghanya utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / isakI apekSA ATha karmoMkA utkRSTa sthitibandha sabase stoka hai / yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / 236. jaghanyakA prakaraNa hai| usakI apekSA AThoM kamakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / 237. jaghanya utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- zragha aura Adeza / zrodhakI apekSA ATha karmoMkA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase utkRSTa sthitibandha zrasaMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra zradhake samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, sadvika, pA~coM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre paMcavaci0-kAyajogi-orAliyakA-itthi0-purisa0-Navusa0-kodhAdi04-Ami0suda-zrodhi0-cakkhudaM0-acakkhudaM0-zrodhidaM0-sukkale -bhavasi-sammAdi0-khaigasa0uvasama-saeiNa-AhAraga tti / 238. AdeseNa Neraiesu aTThaeNaM ka. savvatthovA jahahidibaMdho / yahidibaMdho visesAhio / ukta hidiva0 saMkhe gu0 / yahidibaMdho visesAdhiyo / evaM savvaNiraya-paMciMdiyatirikkhaapajjA-maNusaapajjA-savvadeva-paMciMdiya-tasaapajja-orAliyami0--vendhiyami-AhAra-AhArami0-kammai0-sammAmi0-- aNAhAraga tti / 236. tirikkhemu sattaeNaM ka. sabatyovA jaha hidibNdho| yahidibaMdho vise / ukta hidiva0 saM0gu0 / yahidivaM. visesaa0| Ayu0 jahahidivaM0 savvatthovA / yahidibaMdho visesAdhio / ukta TThidivaM. asaMkhegu0 / yahidibaM. vise / evaM tirikkhoghamaMgo paMciMdiyatirikkha03-madi0-suda0-vibhaMga-asaMja0kieNa0-gIla0-kAu0-teule0-pammale0-abbhavasi0-sAsaNa-micchAdihi tti / 240. eiMdiesu sattaeNaM kammANaM savvatthovA jahahidivaM0 / yaDhidivaM. ...................................... manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, cakSudarzanI, pracakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMkSI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| 238. Adezase nArakiyoMmeM AThoM kaukA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai / isase utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra saba nArakI, paJcendriya tiryazca aparyApta, manuSya aparyApta, saba deva, paJcendriya aparyApta, trasa aparyApta, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha-vaikriSikamizrakAyayogI aura samyagmithyAdRSTi ina do mArgaNAoM meM prAyukarmakA bandha nahIM hotA, isalie inameM sAta karmoMkI apekSA alpabahutva kahanA cAhie / 239. tiryaJcoM meM sAta karmoMkA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| AyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra sAmAnya tiryaJcoMke samAna paJcendriya tiryazcatrika, matyajJAnI, zrutAzAlI, vimaGgabAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, pItalezyAvAle, pAlezyASAle, prabhavya, sAsAdanasamyagdRSTi aura mithyAdRSTi jIboMke jAnanA cAhie / 240. ekendriyoM meM sAta kokA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isase yatsthitibandha Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUyo TThadippA bahugaparUvaNA 133 vise0 / ukka0 dvidibaM0 vise0 / yadvidibaM0 visesA0 / Ayuga0 girayabhaMgo / evaM savvaeiMdiya - vigaliMdiya-paMcakAyANaM / 241. avagadave0 raMgAragAva - daMsaraNAva0 - moha 0 - aMtarAiga0 savvatthovA jaha0hidibaM0 / yadvidibaM0 vise0 / ukka0 dvidivaM saMkhejjagu / yadvidibaM0 vise0 | vedIya - gAmA-godANaM savvatthovA jaha0 dvidibaM0 / yahidibaM0 vise0 / ukka0dvidibaM0 asaM0 gu0 / yadvidibaM0 vise0 / 242. maraNapajja0 sattaNaM ka0 oghaM / Ayu0 girayabhaMgo / evaM saMjadasAmAi 0 - chedo0 / 243. suhumasaM0 chaNNaM kammANaM savvatthovA jaha0 dvidibaM0 / yahidibaM0 vise0 / ukka0 dvidibaM0 saMkhejjagu0 / yadvidibaM0 vise0 / 244. parihAra0 - saMjadAsaMja0 - vedagasa0 devabhaMgo / vari vedaga0 Ayu0 odhibhaMgo / asaNNi0 sattaNaM ka0 paMciMdiyatirikkhabhaMgo / Ayu0 mUloghabhaMgo / evaM dvidippA bahugaM samattaM / 245. bhUyo hidipAbahugaM duvidhaM - satthAraNa appAbahugaM caiva paratthANaappAbahugaM caitra / satthANaappAbahugaM dvidiappA bahugabhaMgo / paratthAraNappAbahugaM tividhaM - 1 vizeSa adhika hai / zrAyukarmakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / isa prakAra saba ekendriya, saba vikalendriya aura pA~ca kAyavAle jIvoMke jAnanA caahie| 241. apagatavedI jIvoMmeM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura antarAya karmoMkA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / vedanIya, nAma aura gotra karmoMkA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase utkRSTa sthitibandha zrasaMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 242. mana:paryayajJAna meM sAta karmoMkA bhaGga zradhake samAna hai| AyukarmakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMta jIvoMke jAnanA cAhie / 243. sUkSmasAmparAya saMyatoM meM chaha karmoMkA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / 244. parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura vedaka samyagdRSTi jIvoMmeM sAmAnya devoMke samAna alpabahutva hai / itanI vizeSatA hai ki vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM AyukarmakA bhaGga avadhijJAnI jIvoMke samAna hai / asaMzI jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai aura AyukarmakA bhaGga mUloghake samAna hai / isa prakAra sthiti aSpabahutva samApta huA / 245. punaH sthiti alpabahutva do prakArakA hai-- svasthAna alpabahutva aura parasthAna alpabahutva | svasthAna alpabahutva sthiti alpabahutvake samAna hai / parasthAna alpabahutva Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vr ~ mrvivoriwwwvvvvvvvv mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre jahaeNayaM ukssa yaM jahaeNukassaM ca / ukassae pagadaM / duvi0-ogheNa AdeseNa y| tattha ogheNa savvatyovA Ayu0 ukkahidibaM0 / yahidivaM. vise / NAmA-godANaM ukka hidibaM0 saMkhejjagu0 / yahidibaM0 vise0 / cadueNaM ka. ukka hidibaM vise / yahidibaM0 vise / moha0 ukka hidivaM. saMkhejjagu0 / yahidivaM0 vise / 246. AdeseNa Neiraemu savvatthovA Ayu. ukka hidibaM / yahidibaM0 vise / NAmA-godANaM ukka hidivaM. asaM0 gu0 / yahidivaM0 vise / caduSaNaM ka. uka hidivaM. vise0 / yahidivaM0 vise0 / moha0 uka hidibaM0 saMkhejjagu0 / yahidibaM0 vise / evaM savvaNiraya-paMciMdiyatirikkhaaphajala-maNusaapajja-savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM paMciMdiya-tasaapajja-orAliyami0-veuvviyakA0asaeiNa tti| 247. aoghabhaMgo tirikkha04-maNusa03-paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0kAyajogi-orAliyakA0-itthi-purisa0-NavaMsa0-kodhAdi04-madi-suda-vibhaMgaasaMja-cakkhudaM0-acakkhudaM-kiraNa-pIla-kAu0-teu0-pammale0-sukkale0-bhavasi-abbhavasi0-micchAdi-sariNa-AhAraga tti / 248. savvadevA0 nnirybhNgo| Navari aNudisa yAva savvahA tti uvari tIna prakArakA hai-jaghanya, utkRSTa aura jaghanya utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA AyukarmakA utkRSTa sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase cAra karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 246. Adezase nArakiyoM meM prAyukarmakA utkRSTa sthitivandha sabase stoka hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase cAra kamaukA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra saba nArako, paJcendriya tiryaJca aparyApta, manuSya aparyApta, saba ekendriya, saba vikalendriya, saba pAMcoM sthAvarakAya, paJcendriya aparyApta, asa aparyApta, audArikamizrakAyayogI, vaikriyika kAyayogI aura asaMzI jIvoMke jAnanA caahie| 247. tiryazca catuSka, manuSyatrika, paJcendriyavika, prasadvika, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, vibhaMgavAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, pItalezyAvAle, panalezyAvAle, zuklalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMkSI aura AhAraka jIvoMke aodhake samAna bhaGga haiN| 248. saba devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki anudizase 1. mUlapratau uvari bahutaM. moha0 iti pAThaH / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUyo dvidiappAbahugaparUvaNA 135 moha0 ukka dvidi0 vise / yahidibaM0 vise / 246. AhAra-AhArami0 svvhbhNgo| Navari NAmA-godA0 saMkhejjagu0 / veuvviyami0 savvatthovA NAmA-godA ukka hidibaM0 / yahidibaM0 vise0 / caduSaNaM ka0 ukka hidibaM0 vise / yadvidivaM. vise / moha0 ukka hidibaM0 saM0 gu0 / yahidibaM0 vise / evaM kammai0-sammAmi0-aNAhAraga tti / Navari sammAmi0 moha* ukta hidivaM vise / yahidibaM0 vise0|| 250. avagada0 savvatthovA moha0 ukta hidivaM0 / yahidibaM0 vise / NANAva0-dasaNAva-aMtarAi0 ukka hidivaM0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise0 / NAmAgodANaM ukka hidivaM asaM gu0 / yahidivaM vise / vedaNI0ukka hidibaM0vise / yahi divaM0 vise / 251. Abhi0-suda0-aodhidaM0 aTTaeNaM ka0 mUloghaM / Navari moha0 ukkAhidibaM0 vise0 / yahidiva0 vise / evaM maNapajja-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0-aodhidaM-sammAdi0-khaiga0 vedaga0-uvasama0-sAsaNa tti / Navari uvasame Ayu0 Natthi / lekara sarvArthasiddhi takake devoM meM mohanIyakarmakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 246. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM sarvArthasiddhike samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase cAra kauMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra kArmaNakAyayogI, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAdRSTi jIvoM meM mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| ___250. apagatavedI jIvoMmeM mohanIyakarmakA utkRSTa sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase chAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIya karmakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 251. zrAbhinibodhika jJAnI, zrutahAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM AThoM karmokA bhaGga malodhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki mohanIyakarmakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra manaHparyayazAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki upazamasamyaktvameM AyukarmakA bandha nahIM hotaa| 1. mUlapratau khahaga0 yahi dibaM0 dedaga iti pAThaH / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mahAbaMdhe TidivaMcAhigAre 252. suhumasaMpa0 savvathovA NANAva0-dasaNAva0-aMtarAi0 ukka dvidivaM0 / yahidivaM0 vise / NAmA-godANaM ukka Didiva0 saM0gu0 / yahidivaM. vise / vedaNI. ukka0hidivaM. vise0 / [yahidibaM0 visesAhio / evaM ukkassaM samattaM / 253. jahaeNage pgdN| savvatthovA Ayu0 jahahidibaM0 / yahidibaM0 vise / moha0 jahahidibaM. saMkhe0gu0 / yahidibaM0 vise0 / NANAvara0-dasaNAvaraaMtarAi0 jahahidivaM saMgu0 / yahidibaM0 vise / NAmAgodANaM jahahidivaM0 saM0gu0 / yahidivaM. vise / vedaNI. jahahidibaM0 vise / yAhidibaM0vise / evaM oghabhaMgo maNusa03-paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAliyakA0-purisa0-kodhAdi04-cakkhudaM0-acakkhudaM0-bhavasi0-saeiNa-AhAraga ti / 254. AdeseNa Neraiesu ukssbhNgo| Navari vidiyAdi yAva sattamA tti moha. jaha0hidivaM0 vise0 / yahidivaM0 vise0 / 255. tirikkhesu savvatirikkha-maNusaapajja0-savvadeva-savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMciMdiya-tasaapajja0-savvapaMcakAyANaM orAliyami0-madi0-suda0-vibhaMgaasaMjada0-paMcale -abbhavasi0-micchAdi0-asaeiNa tti edesi savvesiM NirayoghaM / 252. sUkSma sAmparAyasaMyata jIvoMmeM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakA utkRSTa sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotra karmakA utkRSTa sthitibanA saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIya karmakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| 253. jaghanyakA prakaraNa hai| usakI apekSA AyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase zAnAvaraNa, darzanA. varaNa aura antarAyakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthiti vazeSa adhika hai| isase vedanIyakarmako jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isIprakAra oghake samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, prasadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, puruSavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, cakSudarzanI, acakSudarzanI, bhanya, saMzI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| 254. Adezase nArakiyoM meM alpabaSTutvakA bhaGga utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka mohanIyakarmakA jaghanya sthiti bandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 255. tiryaJcoMmeM saba tiryaJca, manuSya aparyAta, saba deva, saba ekendriya, saba vikalendriya, paJcendriya aparyApta, prasaaparyApta, saba pA~ca sthAvarakAya, audArikamizrakAyayogI, matyazAnI, zrutAkSAnI, vibhaGgalAnI, asaMyata, pA~calezyASAle, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMkSI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUyo ThidiappAbahugaparUSaNA Navari jodisiya yAva savvaTThA tti veubviyakA0-teu0-pammale0 vidiypuddhvibhNgo| evaM veuvviyami0 / Navari Ayu0 Natthi / 256. kammai0-sammAmi0-aNAhAraga tti ukkassabhaMgo / shraahaar0-aahaarmi0ukkssbhNgo| _257. itthi0-Navusa. savvatthovA Ayu0 jaha0 hidivaM0 / yahidivaM. vise / moha0 jaha hidiva0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise0 / NANAva0-dasaNAva0aMtarAi jahahidibaM0 sNkhe0gu0| yahidivaM0 vise0 / NAmA-godANaM jaha hidivaM0 asaMkhe0gu0 / yahidivaM0 vise0| vedaNI0 jahahidibaM0 vise0 / yahidivaM0 vise| avagadave. mUloghaM / gavari AyugaM patthi / evaM suhumasa 7 / pavari moha0 vajjaH / 258.Abhi0-suda-prodhi0 savvatthovA moha jhvidibN0| yahidibaM0 vise| NANAva0-dasaNAva0-aMtarAi0 jahahidiva0 saM0gu0 / yadibaM0 vise0 / NAmAgodANaM jahahidibaM0 saMgu0 / yahidibaM0 vise / vedaNI0 jahahidivaM0 vise / yahidivaM0 vise / Ayu0 jahahidibaM0 saM0gu: / yahidibaM0 vise0 / evaM oghidaM0 ina sabake alpabahutvakA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake deva vaikriyikakAyayogI, pIta lezyAvAle aura padma lezyAvAle jIvoM meM alpabahutvakA bhaGga dUsarI pRthivIke samAna hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake AyukarmakA bhaGga nahIM hotaa| 256. kArmaNakAyayogI, samyagamithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoMmeM alpabahutvakA maGga utkRSTake samAna hai| AhArakakAyayogI aura AhArakamizra kAyayogI jIvoMmeM alpabahutvakA bhaGga utkRSTake samAna hai| 257. strIvedI aura napuMsakavedI jIvoMmeM AyukarmakA jaghanyasthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakA jaghanyasthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIyakarmakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| apagatavedI jIvoM meM alpabahutvakA bhaGga mUlodhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake AyukarmakA bandha nahIM hotaa| isI prakAra sUkSmasAmparAyikasaMyata jIvoMke kahanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake mohanIya karmako chor3akara alpabahutva kahanA caahie| 258. zrAbhinibodhikahAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIya karmakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase AyukarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre mukkale0-sammAdi0-khaiga0 / maNapajjava0-saMjada-sAmAi0-chedo0 shrodhibhNgo| Navari Ayu0 jaha hidivaM. asaM0gu0 / yahidivaM0 vise0| parihAra0 ukkassoMgo / vedagasammAdi0 vidiyapuDhavibhaMgo / uvasama0 Ayu. vajja mUloghaM / sAsaNe vidiyapuDhavibhaMgo / evaM jahaeNayaM samattaM / 256. jahaeNukkassae pgdN| duvi0-oghe0 aade| aogheNa savvatthovA Ayu. jaha hidivaM0 / yahidivaM0 vise / moha0 jahahidibaM0 saM0gu0 / yahidi0 vise / NANAva0-dasaNA0-aMtarAi0 jaha hidivaM0 sN0gu0| yahidivaM0 vise / NAmAgodANaM jaha hidivaM0 saM0gu0 / yahidiva0vise / vedaNIya jahahidivaM0vise / yahidivaM0 vise / Ayu ukta hidivaM. asaM gu0 / yahidivaM0 vise0 / NAmA-godANaM ukka hidiva0 sN0gu0| yahidivaM. vise0 / tIsigANaM ukkassahidivaM vise / yahidibaM. vise| moha. ukka hidiva0 saM0gu0 / yahidibaM. vise / evaM oghabhaMgo maNusa03-paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0--kAyajogiorAliyakA0-itthila-purisa0-Navusa0-kodhAdi04-cakkhu0-acakkhu0-bhavasi0taguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMmeM alpabahutvakA bhaGga avadhizAniyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki AyukarmakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| parihAravizuddhisaMyata jIvoMmeM alpabahutvakA bhaGga utkRSTake samAna hai / vedaka samyagdRSTi jIvoM meM alpabahutvakA bhaGga dUsarI pRthivIke samAna hai| upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM Ayukarmake sivA zeSakA alpabahutva mUloghake samAna hai| sAsAdana samyagdRSTi jIvoMmeM alpabahutva dUsarI pRthvIke samAna hai| isa prakAra jaghanya alpabahutva samApta huaa| 259. jaghanya utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghakI apekSA AyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtagaNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIya karmakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatthitibandha vizeSa adhika hai| isase AyukarmakA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase tIsiya prakRtiyoMkA utkRSTa sthiti bandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra oghake samAna manuSyatrika, saJcendriyadvika, trasadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napaMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle. cakSadarzanI, acakSadarzanI, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki strIvedI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUyo dvidiappAbahugaparUvaNA 136 saNiNa-AhAraga ni / Navari itthi-Navusa0 NAmA-godA0 jahahidivaM. asaM0gu0 / yahidibaM0 vise / ___260. AdeseNa Neraiesu savvatthovA Ayu0 jaha hidibaM0 / yahidibaM. vise / ukta hidiva0 saM0gu0 / yahidivaM. vise / NAmA-godANaM jahahidivaM. asaM0gu0 / yahidibaM0 vise / NANAva-dasaNAva-vedaNI0-aMtarAi0 jahahidivaM vise / yahidivaM. vise0 / moha0 jahahidi0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise / NAmA-godANaM ukta hidibaM0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise0 / tIsigANaM ukka hidibaM0 vise / yahidibaM0 vise / moha0 ukka hidibaM0 saMkhegu0 / yahidibaM0 vise / evaM paDhamapuDhavi0-devoghaM-bhavaNa-vANaveMtara tti / vidiyAe yAva sattamA tti evaM ceva / Navari moha0 jaha hidibaM0 vise0 / yahidivaM0 vise / NAmA-godANaM ukka TThidibaM0 saM0gu0 / yahidivaM vise / tIsigANaM ukta hidibaM0vise / yahidibaM0 vise / moha, ukka hidiva0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise0 / 261. tirikkhesu savvatthovA Ayu0 jaha hidivN0| yahidibaM0 vise| NAmA-godANaM jahahidivaM asaM gu0| yahidivaM0 vise / caduSaNaM ka0 jaha0aura napuMsakavedI jIvoM meM nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| 260. Adezase nArakiyoMmeM AyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase zrAyukarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakarmakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase tIsiya prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra pahalI prathivI. sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoMke jAnanA caahie| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki mohanIyakarmakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase tosiya karmoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 261. tiryaJcoMmeM AyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitivandha vizeSa adhika hai| isase cAra karmoMkA jaghanya sthitibandha vizeSa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre dvidivaM0 vise0 / yahidibaM0 vise0 / moha. jaha hidiva0 sN0gu0| yahidivaM0 vise / Ayu0 ukka hidiva0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise0 / NAmA-godANaM ukta hidibaM0 saM0 gu0| yahidibaM0 vise / tIsigANaM ukka hidivaM0 vise / yahidibaM0 vise / moha0 ukka hidibaM0 saM0gu0 / yahidivaM vise / / 262. paMciMdiyati03-vibhaMge. savvatthovA Ayu. jahahidivaM / yahidivaM. vise / ukta hidivaM. asaM gu0 / yahidivaM0 vise0 / NAmA-godANaM jaha0hidiva0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise0 / cadueNaM ka0 jaha hidibaM. vise / yahidivaM0 vise / moha0 jahahidiva0 sN0gu0| yahidivaM0 vise0 / NAmAgodANaM ukka hidibaM0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise0 / tIsigANaM ukka hidibaM0 vise / yahidibaM0 vise0| moha0 ukka hidiva0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise / evaM asaeiNa0 / vari NAmA-godANaM jaha0hidivaM. asaMkhenguNaM kAdavvaM / ___ 263. madi0-suda0-kiraNa0-NIla0-kAu0-abbhavasi0-micchAdi0 tirikkhoghbhNgo| paMciMdiyatirikkhaapa0-maNusaapa0-paMciMdiya-tasaapa0-orAliyami0 NirayabhaMgo / jodisiya-ppahuDi yAva uparimagevajjA tti vidiyapuDhavibhaMgo / adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase AyukarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase tIsiyoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| 262. paJcendriya tiryaJcatrika aura vibhaGgazAnI jIpoMmeM AyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase AyukarmakA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase cAra kauMkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase tIsiyoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra asaMhI jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA kahanA caahie| 263. matyajJAnI, zrutAzAnI, kRSNa lezyAvAle, nIla lezyAvAle, kApota lezyAvAle, amavya aura mithyAdRSTi jIvoMmeM sAmAnya tiryaJcoMke samAna alpabahutva hai / paJcendriya tiryazca aparyApta, manuSya aparyApta, paJcendriya aparyApta, asa aparyApta aura audArikamizrakAyayogI jIpoMmeM nArakiyoMke samAna alpabahutva hai| jyotiSiyoMse lekara uparima praiveyaka takake devoMmeM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUyo dvidiappAbahugaparUvaNA 141 aNudisa yAva savvahA tti aanndbhNgo| Navari moha0 ukka DidibaM0 vise / yahidibaM0 vise0 / ___ 264. eiMdiesu savvatyovA Ayu0 jaha hidivaM0 / yahidibaM0 vise / uka.hidibaM0 saM0gu0 / yahidivaM0 vise / NAmA-godANaM jaha hidibaM. asN0gu0| yahidibaM0 vise / tesiM ceva ukkassahidibaM0 vise / yahidibaM0 vise0 / cadueNaM ka. jahahidivaM0 vise0| yahidibaM0 vise / tesiM ceva ukta hidibaM0 vise / yahidibaM0 vise0 / moha0 jahahidibaM0 sN0gu0| yahidibaM0 vise / tasseva ukka hidibaM0 vise / yahidibaM0 vise0 / evaM savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-savvapaMcakAyANaM / 265. veunviyakA vidiypuddhvibhNgo| evaM veuvviyami0 / vari Ayu0 patthi / sammAmicchAdiTTI. svvbhNgo| Ayu0 patthi / aAhAra0-AhArami. snvtttthbhNgo| NavariNAmA-godANaM jaha hidiva0 saM0gu0 / kammai0-aNAhAraga tti paDhamapuDhavibhaMgo / Ayu0 patthi / / 266. avagadave0 savvathovA moha0 jahahidivaM0 / yahidivaM0 vise / dUsarI pRthivIke samAna alpabahutva hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoM meM Anata kalpake samAna alpabahutva hai| itanI vizeSatA hai ki anudizAdikameM mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 264. ekendriyoM meM AyukarmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase AyukarmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAta guNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase unhIMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase cAra kA~kA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isase unhIMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakA jaghanya sthiti bandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase usIkA utkRSTa sthiti bandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai / isI prakAra saba ekendriya, saba vikalendriya aura saba pA~ca sthAvarakAyika jIvoMke jAnanA caahie| 265, vaikriyika kAyayogI jIvoM meM dasarI prathivIke samAna alpabahatva hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake AyukarmakA bandha nahIM hotaa| samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM sarvArthasiddhike samAna alpabahutva hai| kintu inake AyukarmakA bandha nahIM hotaa| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM sarvArthasiddhike samAna alpabahutva hai| itanI vizeSatA hai ki inameM nAma aura gotra karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM pahalI pRthivIke samAna alpabahutva hai| para inake AyukarmakA bandha nahIM hotaa| 266. apagatavedI jIvoM meM mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha sabase sto / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre pANAva0-dasaNAva-aMtarAi0 jaha hidiva0 sN0gu0| yahidibaM0 vise / NAmA-godANaM jaha* hidiva0 saM0gu0 / yahidivaM. vise / vedaNI. jahaDidiva vise / yahidibaM0 vise / moha0 ukka hidiva0 saM0gu0 / yahidiba vise / NANAva0-dasaNAva-aMtarAi0 ukka hidiva0 saM0gu0 / yahidiva0 vise / NAmA-godANaM ukka hidivaM. asaM gu0 / yahidibaM0 vise / vedaNI. uka-hidivaM0 vise / [ yahidibaMdho visesaahiyo|] ___ 267. Abhi0-muda0-prodhiH savvatthovA moha. jahahidibaM0 / yahidivaM0vise / NANAva-dasaNAva-aMtarAi0 jaha hidiva0 saM0gu0 / yahidivaM. vise / NAmA-godANaM jaha hidiva0 saMkhejagu0 / yahidivaM0 vise / vedaNIya jaha hidibaM0 vise / yahidivaM0 vise0 / Ayu. jaha hidiva0 saM0gu0 / yahidivaM. vise / tasseva ukka hidivaM. asaM gu0 / yahidivaM. vise / NAmAgodANaM ukka hidibaM. sNgu0| yahidivaM0 vise0 / tIsigANaM ucha hidibaM. vise / yahidivaM0 vise / moha0 ukka hidibaM0 vise / yahidivaM. vise / evaM odhidaM0-sukkale-sammAdi-khaiga0 / Navari sukale. moha0 ukkahidibaM. jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIya karmakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 267. AbhinibodhikamAnI, zrutajJAnI aura avadhimAnI jIvoMmeM mohanIya karmakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase jJAnAdharaNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase AyukarmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase usIkA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase tIsiyoMkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai / isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki zuklalezyAvAle jIvoMmeM mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| manAparyayajJAnI, Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUyo hidiappAbahugaparUvaNA 143 saM0gu0 / yahidivaM0 vise / maNapajja0-sAmAi0-chedo0 taM ceva / Navari Ayu0 jaha hidivaM. asaM gu0 / yahidibaM0 vise / tasseva ukka hidibaM0 saM0gu0 / yahidivaM0 vise / 268. parihAra0-saMjadAsaMjada0 aahaarkaayjogibhNgo| suhumasaMpa0 savvatthovA NANAva0-dasaNAva-aMtarAi0 jaha hidivN.| yahidivaM0 vise / NAmA-godANaM jaha hidiva0 saMkhejagu0 / yahidivaM0 vise / vedaNI* jaha hidivaM. vise / yahidibaM0 vise / NANAva-dasaNAva-aMtarAi0 ukkadidibaM0 saM0gu0 / yahidivaM. vise / NAmA-goda0 ukka hidibaM0 saM0gu0 / yahidibaM0 vise / vedaNI0 ukka0hidibaM0 vise0 / yahidibaM0 vise / asaMja0 mdibhNgo| 266. teu0-pamma savvatthovA Ayuga0 jaha hidivaM / yahidivaM0 vise / tasseva ukka hidivaM. asaM gu0 / yahidivaM0 vise / NAmAgodANaM jaha hidivaM. saMgu0 / yahidivaM0 vise / NANAva-dasaNAva-vedaNI-aMtarAi0 jahahidivaM. vise / yahidivaM0 vise0 / moha0 jahahidibaM0 vise0 / yahidivaM0 vise0 / NAmA-godANaM ukta hidibaM0 saM0gu / yahidivaM0 vise / sesANaM tIsigANaM sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanA saMyata jIvoMke yahI alpabahutva hai| itanI vizeSatA hai ki inake AyukarmakA jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase usokA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| 268. parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMmeM AhAraka kAyayogI jIvoMke samAna alpabahutva hai| sUkSmasAmparAyika saMyata jIvoMmeM zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya kaukA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotra karmakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIya karmakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotra karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase vedanIya karmakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| asaMyatoMmeM saba kauMkA matyazAniyoMke samAna alpabahutva hai| 269. pItalezyA aura panalezyAvAle jIvoM meM AyukarmakA jaghanya sthitivandha sabase stoka hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase usIkA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAma aura gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtagaNA hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase nAnAparaNa darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAya karmakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitivandha vizeSa adhika hai / isase nAma aura gotrakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai / isase zeSa tIsiyoMkA utkRSTa sthitibandha Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre ukta hidibaM0 vise / yahidivaM. vise / moha0 ukka hidivaM0 sN0gu0| yahibaM0 vise / evaM vedagasa0-sAsaNa. / Navari moha. ukka hidivaM. vise / yahidivaM0 vise| evaM paratyAgaappAbahugaM samattaM / evaM bhUyo hidiappAbahugaM samattaM / evaM mUlapagadihidibaMdhe cauvIsamaNiyogaddAraM samattaM / vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase mohanIya karmakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isI prakAra vedakasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki mohanIyakA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isa prakAra parasthAna alpabahutva samApta huaa| isa prakAra bhUyaH sthitibandha alpabahutva samApta huaa| isa prakAra mUla prakRti-sthitibandhameM caubIsa anuyogadvAra samApta hue| Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe samukkittaNANugamo bhujagArabaMdho 270. bhujagArabaMdhetti tattha imaM padaM yA eri hidI baMdi araNaMtarAdisakkAvidavidikkate samaye appadarAdo bahudaraM baMdhadi ti eso bhujagArabaMdha gAma | padabaMdhe tti tattha imaM padaM - yA esiMga hidI baMdhadi araNaMtaraussakkAvidavidikaMte samae bahudarAdo appadaraM baMdhadi ti eso appadarabaMdha NAma / vadibaMdhe tti tattha imaM padaM -- yAtro eriMga dvidIo baMdhadi aNaMtara osakAvida- ussakkAvidavidikkate samae tattiyAo tattiyAo caiva baMdhadi ti so avadhi NAma / avattavvabaMdhe tti tattha imaM padaM - abaMdhado baMdi so attavvabaMdha NAma / pade pade tattha imANi terasa aNiyogadArANi - samuttiNA sAmittaM jAva appAbahugeti / samuttiNAgamo 271. samuttiNAe duvi0 - AveNa AdeseNa ya / zragheNa sattaNaM ka0 thi bhujagArabaMdhagA apparabaMdhagA avadibaMdhagA avattavvabaMdhagA ya ! Ayugassa bhujagArabandhaprarUpaNA 270. bhujagArabandha yathA-usake sambandharme yaha arthapada hai - vartamAna samayameM jina sthitiyoMko bA~dhatA hai, unheM anantara atikrAnta samayameM ghaTI huI bA~dhI gaI alpatara sthiti se bahuta bA~dhatA hai, yaha bhujagAra bandha hai / alpatarabandha yathA-usake viSayameM yaha arthapada hai-- vartamAna samaya meM jina sthitiyoMko bA~dhatA hai, unheM anantara zratikrAnta samayameM bar3hI huI bA~dhI gaI bahutara sthiti se alpatara bA~dhatA hai, yaha alpatarabandha hai / avasthitabandha yathAisake viSayameM yaha arthapada hai- vartamAna samayameM jina sthitiyoMko bA~dhatA hai, unheM anantara pratikrAnta samaya meM ghaTI huI yA bar3hI huI bA~dhI gaI sthiti se utanI hI utanI hI bA~dhatA hai, yaha avasthitabandha hai / zravaktavyabandha yathA-- usake viSaya meM yaha zrarthapada hai--bandhakA bhAva honeke bAda punaH bA~dhatA hai, yaha vaktavyabandha hai / isa arthapadake anusAra yahA~ ye teraha anuyogadvAra haiM- samutkIrtanA aura svAmitvase lekara zralpabahutva taka / vizeSArtha - yahA~ bhujagAra Adike dvArA bandhakA vicAra kiyA jA rahA hai / prathama samayamai alkA bandha karake anantara bahutakA bandha karanA bhujagArabandha hai / isI prakAra bahutakA bandha karake alpakA bandha karanA alpatarabandha hai / pichale samaya meM jitanA bandha kiyA hai, agale samayameM utanA hI bandha karanA zravasthitabandha hai aura vivakSita karmake bandhakA abhAva hone para punaH bandha honA zravaklavya bandha hai / prakRtameM sthitibandhakA prakaraNa hai, isalie ye cAroM sthitibandhakI apekSA ghaTita karane cAhie / yahA~ isakA vicAra teraha anuyogoMke dvArA kiyA gayA hai / anuyogadvAra ye haiM- samutkIrtanA, svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpabahutva | 145 samutkIrtanAnugama 271. samutkIrtanA do prakArakI hai - zrodha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA sAta karmoMkA bhujagArabandha karanevAle jIva haiM, alpatarabandha karanevAle jIva haiM, avasthitabandha karanevAle jIva haiM aura avaktavyabandha karanevAle jIva haiM / zrAyukarmakA pravaklavya bandha 19 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAreM * for anoint apparabaMdhagA ye / evaM oghabhaMgo maNusa 0 3-paMciMdiya-tasa02paMcamaNa0 - paMcavaci0- kAyajogi orAliyakA0 - Abhi0 suda0 adhi0-maNaejja0-saMjadacakkhu0- pracakkhu 0 adhidaM 0 - sukale0 - bhavasi0 - sammAdi 0 khaiga0- sariNa- AhAraga ti / 272. veDavviyami0 -kammai0 - sammAmi0 NAhAraga0 sattaeAM ka0 suhumasaM0 cha0 atthi bhuja0 appada0 avadi0 / avagada 0 - uvasamasa0 sattara ka0 atthi bhuja0 appada0 avadvi0 avattavvabaMdhagA ya / sesANaM savvesi sattarANaM ka0 asthi bhuja0 [ppadara0 ] avadvidabaMdhagA ya / Ayu0 mUloghaM / gavari lobhe mohaNI0 oghaM / karanevAle jIva haiM aura alpatarabandha karanevAle jIva haiM / isI prakAra zradhake samAna manuyatrika, paJcendriya dvika, sadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, zradArikakAyayogI, grAbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, zravadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jovoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha - zrAyukarmakA prathama samayameM jo bandha hotA hai, vaha avaktavya hI hotA hai, kyoMki bandhameM antara par3akara punaH bandha honA isIkA nAma avaktavya hai / ise bhujagAra, alpatara yA avasthitabandha nahIM kaha sakate, isalie isakI zravaktavya saMjJA hai / tathA dvitIyAdi samaya meM alpatara bandha hotA hai, kyoMki AyukarmakA prathama samaya meM jo sthitibandha hotA hai, usase dvitIyAdi samayoM meM uttarottara vaha hIna hInatara hI hotA hai, aisA niyama hai / yaha to zrAyukarmakI vyavasthA huii| aba raha gaye zeSa karma so unake bhujagAra Adi cAroM bandha sambhava haiN| inameM zravaktavya bandha to upazamazreNi para car3hakara punaH pratipAtakI apekSA yA maraNakI apekSA ghaTita kara lenA caahie| tathA zeSa tIna kisIke bhI ho sakate haiM / pichale samayakI apekSA agale samaya meM sthitibandhakI vRddhike kAraNabhRta saMkleza pariNAmoMke hone para bhujagAra sthitibandha hotA hai, sthitibandhakI hAnike kAraNabhUta vizuddha pariNAmoMke hone para alpatara sthitibandha hotA hai aura avasthita sthitibandhake kAraNabhUta pariNAmoMke hone para avasthita sthitibandha hotA hai| zeSa kathana sugama hai / 272. vaikriyikamizra kAyayogI, kArmaNakAyayogI, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka train sAta karmoMkA aura sUkSmasAmparAya saMyata jIvoM meM chaha karmoMkA bhujagAra bandha karanevAle jIva haiM, alpatarabandha karanevAle jIva haiM aura avasthitabandha karanevAle jIva haiM / apagatavedI aura upazamasamyagdRSTi jIvoM meM sAta karmoMkA bhujagArabandha karanevAle jIva haiM, alpatarabandha karanevAle jIva haiM, avasthitabandha karanevAle jIva haiM aura avaktavya bandha karanevAle jIva haiN| zeSa saba mArgaNAoM meM sAta kamaukA bhujagArabandha karanevAle jIva haiM, alpatarabandha karanevAle jIva haiM aura avasthitaMbandha karanevAle jIva haiN| tathA zrAyukarmakA bhaGga mUloghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki lobhakaSAyavAle jIvoM meM mohanIyakarmakA bhaGga zradhake samAna hai / vizeSArtha - upazama samyatkva aura apagataveda upazama zreNi para car3hate aura utarate samaya donoM avasthAoM meM upalabdha hote haiM, isalie ina donoM mArgaNAoM meM sAta karmoMke cAroM pada hote haiM / lobhakaSAya sUkSyasAmparAya guNasthAna taka hotA hai, isalie isameM mohanIya karmake cAroM pada sambhava haiM, zeSa chaha karmoMke nahIM; kyoMki isa mArgaNA meM zeSa chaha karmoMke bhujagAra, zralpatara aura zravasthita pada hI hote haiN| isalie isameM mohanIyakA bhaGga 1 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe sAmittAgramo sAmittAgamo 273. sAmitta gugameNa duviho giddeso -- gheNa deNa ya / tattha oghesa sattaNaM ka0 bhuja0 appada0 [ avadhi0 ] kassa ? raNadarassa / zravattavvabaMdho kassa ? padarassa uvasamaraNAdo parivadamANagassa maNusassa vA maNusiNIe vA paDhamasamayadevassa vA / evaM oghabhaMgo maNusa 03 - paMciMdiya-tasa02- paMcamaraNa0 - paMcavaci0 kAyajogi orAliyakA0 - avagada 0 - abhi0 suda0-dhi 0-maraNapajja0 saMjada 0 - cakkhu 0 -acakkhu0adhidaM0 sukkale0 - bhavasi 0 - sammAdi 0 khaiga 0 -uvasamasa 0 - sariNa AhAragati / svari maNusa 03 - paMcamaraNa0 -- paMcavaci 0--orAliyakA0 - zravagar3ha 0 maraNapajja0 -saMjadA0 sattaNNaM ka0 avattavva 0 kassa ? raNadarassa uvasamaNAdo parivadamANassa / edesiM savvesiM Ayu0 avattavvabaMdho kassa ? araNadarassa paDhamasamae AyubaMdhamANassa | te paraM padabaMdho / 274. veDavviyami0 kammai0 sammAmi0 aNAhAra0 sattAM ka0 bhuja0 apa0 avahi0 kassa 1 aNadarassa / evaM suhumasaM0 charaNaM kammANaM / sesA - 147 ke samAna kahA hai; zeSakA nahIM / inake sivA yahA~ anya jitanI mArgaNAoMkA nirdeza kiyA hai, unameM upazamazreNikI prApti yA upazama zreNike upazAnta moha guNasthAnakI prApti hokara punaH patana sambhava nahIM hai, isalie unameM sAta karmoMke avaktavya padakA vidhAna nahIM kiyA / zeSa kathana sugama hai / svAmitvAnugama 273. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zragha aura zrAdeza / unameM se okI apekSA sAta karmoMke bhujagArabandha, alpatarabandha aura avasthitabandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jIca inakA svAmI hai / zravaklavyabandhakA svAmI kauna hai ? jo anyatara manuSya yA manuSyano upazamazreNise gira rahA hai yA upazamazreNimeM marakara prathama samayavartI deva huA hai, vaha zravaklavyabandhakA svAmI hai / isa prakAra odhake samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, sadvika, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, apagatavedI, AbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, cakSudarzanI, cakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMjJI aura zrAhAraka jIvake jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manuSyatrika, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, zradArikakAyayogI, apagatavedI, mana:paryayajJAnI aura saMyata jIvoM meM sAta karmoMke pravaktavyabandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara jo upazamazreNise patita ho rahA hai, vaha sAta karmoMke pravaktavyabandhakA svAmI hai / ina saba mArgaNAoM meM zrAyukarmake avaktavyabandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jo prathama samayameM zrAyukarmakA bandha kara rahA hai, vaha zravaklavya bandhakA svAmI hai / isase Age zralpatarabandha hotA hai / 274. vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoM meM sAta karmoMke bhujagArabandha, alpatarabandha aura avasthitabandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara ukta mArgaNAvAlA jIva svAmI hai| isI prakAra sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM chaha kramoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitabandhakA svAmitva jAna lenA caahie| zeSa saba Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre savvesiM sattaeNaM kammANaM bhuja0 appada0 avahidi0 kassa ? aNNadarassa / Ayu. mUloghaM / vari lobhe moha AghaM ! kAlAraNugamo 275. kAlANugameNa duvidho Niso-ogheNa AdeseNa ya |ttth ogheNa sattaeNaM ka0 bhuja0 kevaciraM kAlAdo hoMti ? jaha* egasa0, ukka cattAri sama / appada0 jaha* ega0, ukka tiriNa sama / avaDida0 jaha* ega0, ukka aMto0 / avatta0 jahaeNu0 egasa0 / Ayu0 avatta0 jahaena0 egasa0 / appada0 jaha ukka aMto / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM tasa-tasapajjattA0 / Navari tirikkhoghaM avattavvaM patthi / mArgaNAoM meM sAta karmoM ke bhujagAra, alpatara aura avasthitabandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tattatmArgaNAvAlA jIva svAmI hai| zrAyukarmakA bhaGga mUloghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki lobhakaSAyameM mohanIya karmakA bhaGga oghake samAna hai| vizeSArtha-yahA~ pAThoM karmoke bhujagArasthitibandha AdimeMse kisakA ogha aura Adeza se kauna svAmI hai, isa bAtakA vicAra kiyA gayA hai| oghase inake svAmitvakA vicAra sugama hai aura jina mArgaNAoMmeM oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, unakA vicAra bhI sugama hai| mAtra jina mArgaNAoMmeM upazamazreNikI prApti sambhava nahIM vahAM sAta kauMkA zravaktavyabandha nahIM hotA aura jina mArgaNAoM meM AyukarmakA bandha nahIM hotA, unameM AyukarmakI apekSA bhaGga nahIM prApta hote;itanA vizeSa jAnanA cAhie / __isa prakAra svAmitvAnugama samApta huaa| kAlAnugama 275. kAlAnugamako apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA sAta karmoke bhujagAravandhakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla cAra samaya hai| alpataravandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| avasthitabandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / avaktavyabandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| Ayukarmake pravaktavyabandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| alpatarabandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, trasa aura prasaparyApta jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sAmAnya tiryaJcoMke sAta karmoMkA zravaktavyabandha nahIM hotaa| vizeSArtha-yahAM bhujagAra Adi bandhoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla kitanA hai,yaha batalAyA gayA hai| bhujagAra, alpatara aura avasthitabandhakA jaghanya kAla eka samaya hai, yaha spaSTa hI hai| mAtra inake utkRSTa kAlakA vicAra karanA hai| oghase bhujagArabandha aura alpatarabandhakA utkRSTa kAla do paryAyoMkI apekSA upalabdha hotA hai| jo ekendriya Adi dvIndriya AdimeM aura paJcendriya Adi caturindriya AdimeM marakara janma lete haiM, unake kramase bhujagArabandhakA utkRSTa kAla cAra samaya aura alpatarabandhakA utkRSTa kAla tIna samaya upalabdha hotA hai| avasthitabandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| kAraNa ki bhujagAra yA alpatara bandha honeke bAda adhikase adhika antarmuhUrta kAlataka samAna sthitivandha Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe kAlANugamo 149 276. Niraesu sattaeNaM ka. bhuja-appada0baM0 jaha0 ega0, ukka0 be sama0 / avahida0 oghaM / Ayu0 aogho ceva / evaM savvaNiraya-savvamaNusa-savvadeva-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-paMcakAya0-paMcamaNa-paMcavaci0--orAliyami0-veuvviyakA0veuniyami0-AhAra-AhArami0-vibhaMga-maNapajja-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0-sAsaNa tti / Navari Ayu0 jogesu appada0 jaha0 ega0 / Abhi0-suda0-aodhi0--prodhidaM0-teu0-pammale0-mukkale0-sammAdi0-khaiga0-vedagauvasamasa0-saNiNa tti evaM ceva / Navari bhuja0 jaha0 ega0, ukka0 tiSiNa sama / edesi savvesi sattaeNaM ka0 esiM avattavvabaM. yamhi atthi tesiM oghaM kAdavvaM / hotA rahatA hai / upazAntamohase sUkSmasAmparAyameM Anepara mohanIya aura Ayuke binA chaha karmIkA tathA sUkSmasAmparAyase anivRttikaraNameM Anepara mohanIyakA athavA upazAnta mohameM marakara deva honepara prathama samayameM Ayuke binA sAta kaukA avaktavyabandha hotA hai| isIse avaktavyabandhakA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya kahA hai| yahAM anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM,unameM cAroM padoMkA zrodhake samAna kAla upalabdha ho jAtA hai| isalie unake kathanako oghake samAna kahA hai| mAtra sAmAnya tiryaJcoMke upazamazreNikI prApti sambhava na honese inameM avaktavya padakA niSedha kiyA hai| AyukarmakA mAtra tribhAgameM yA maraNake antarmuhUrta kAla pUrva antarmuhUrta kAlataka bandha hotA hai| aura vaha bandha niyamase prathama samayameM avaktavya aura isake bAda alpatara hI hotA hai| yahI kAraNa hai ki isameM vikravya aura alpatara ye do pada kahakara inakA kramase eka samaya aura antarmahata kAla kahA hai| 276. nArakiyoM meM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatarabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai| avasthitabandhakA kAla zrodhake samAna hai| AyukarmakA bhaGga oghake hI samAna hai| isI prakAra saba nArakI, saba manuSya, saba deva, saba ekendriya, saba vikalendriya, saba pA~coM sthAvarakAya, pA~coM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, vibhaGgazAnI, manaHparyayazAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki yogoMmeM Ayukarmake alpatarabandhakA jaghanya kAla eka samaya hai| AbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, avadhidarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura saMdhI jIvoM meM isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inameM bhujagArabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| tathA ina saba sAmAnya nArakI Adi pUrvokta mArgaNAoM se jina mArgaNAtroMmeM pravaktavyabandha hai,vahAM usakA kAla oghake samAna kahanA cAhie / vizeSArtha-eka paryAyameM bhujagAra aura alpatarabandha lagAtAra adhikase adhika do samayataka hotA hai, isalie sAmAnya nArakiyoM meM yA jo mArgaNAe~ eka paryAyataka sImita haiM yA eka paryAyake bhItara badalatI rahatI haiM, unameM bhujagAra aura alpatarabandhakA utkRSTa kAla do samaya kahA hai| tathA prAbhinibodhika jJAnI Adi mArgaNAe~ eka paryAyataka hI sImita nahIM haiM / paryAyake badalanepara bhI ve banI rahatI haiM, isalie inameM bhujagAra bandhakA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAhAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre 277. paMciMdiyatirikkhesu sattaeNaM kammANaM bhuja0-appa0 jaha* ema0, ukka0 tieisa sama0 / avahida AyugaM mUloghaM / evaM paMciMdiyatirikkhapajja0-jogiNImu paMciMdiyatirikkhaapa0 paMciMdi0 tasseva prajjattApajjattA0 orAliyami0-itthi0purisa0-asaeiNa0-AhAraga tti / vari paMciMdi0 tasseva prajja0 avatta0 oghN| 278. kAyajogi-Navusa0-kodhAdi04-madi0-suda0-asaMja-cakkhudaM0-acakkhudaM0kieNa-gIla0-kAu0-bhavasi0-abbhavasi0-micchAdi0 sattaeNaM ka. bhuja0 jaha0 ega0, ukka0 cattAri sama / appada0 jaha* ega0, ukka0 tigiNa sama0 / avahi. jaha0 ega0, ukka0 aMto0 | Ayu0 aoghaM / gavari sattaeNaM ka0 yamhi avatta. atthi tamhi oghN| 276. kampai0-aNAhA. sattaeNaM ka0 bhuja0-appa0 jahaeNukka0 ega0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka tiriNa sama / 280. avagada0 sattaeNaM ka0 bhuja0-appa0-avattavva0 jahaeNu0 ega0 / avahi. utkRSTa kAla tIna samaya upalabdha honese vaha tIna samaya kahA hai| sAdhAraNataH Ayu karmake alpatarabandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kaha pAye haiM ,para kisI bhI yogameM yogaparivartanakI apekSA yA anya prakArase usakA jaghanya kAla eka samaya ghaTita ho jAtA hai, isalie yogoM meM Ayukarmake alpatarabandhakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 277. paJcendriya tiryaJcoMmeM sAta kauke bhujagAra aura alpatara bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| avasthita bandhakA aura AyukarmakA bhaGga mUlodhake samAna hai| isIprakAra paJcendriyatiryazca paryApta, paJcendriyatiryazca yoninI, paJcendriyatiryazca aparyApta, paJcendriya aura unhIMke paryApta aparyApta, audArika mizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, asaMjhI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki paJcendriya aura unake paryApta jovoMmeM sAta kamauke pravaktavya bandhakA kAla aodhake samAna hai| vizeSArtha-yahA~ paJcendriyatiryazca aura anya mArgaNAoM meM bhujagAra aura alpatarabandhakA utkRSTa kAla tIna samaya do paryAyoMkI apekSA kahA hai| zeSa kathana sugama hai| isI prakAra Age bhI yathAsambhava kAlakA vicAra kara lenA caahie| 28. kAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMmeM sAta kamauke bhujagAra bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla cAra samaya hai| alpatara bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| avasthita bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| AyukarmakA bhaGga zrodhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki sAta kaukA jina mArgaNAoM meM avakravya bandha hai,unameM usakA kAla oghake samAna hai| 279 kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta kauke bhujagAra aura alpatara bandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthita bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| 280. apagatavedrI jIvoM meM sAta kA~ke bhujagAra, alpatara aura pravaktavya bannakA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujagArabaMdhe aNtraannugmo| 151 ogha / suhumase. chagaNaM ka. bhuja0-appa0 jahaeNu0 ega / avahi0 oghaM / sammAmi0 sattaeNaM ka0 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 besama0 / avahi* oghN| aMthavA Abhi0-suda0-odhi0-sammAdi0-khaigasa0-sariNa-tiriNale0 bhuja0 jaha ega0, ukka0 sasthANe do labhadi / kAlagada eka labhadi / evaM kAlo smso| aMtarANugamo 281. aMtaraM duvi0-oghe0 Ade / oghe0 sattaeNaM kammANaM bhuja-appada0avahi0baMdhaMtaraM kevaciraM ? jaha0 ega0, ukka0 aNto| avatta baMdha0 jaha* aMto0, uka0 addhapoggala / Ayu0 avatta0-appa0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / evaM oghabhaMgo acakkhu0-bhavasi / jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthitabandhakA kAla aodhake samAna hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM chaha karmoke bhujagAra aura alpatara bandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthitabandhakA kAla oghake samAna hai| samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM bhujagAra aura alpatarabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai| avasthitabandhakA kAla aodhake samAna hai| athavA prAbhinibodhikahAnI, zrutajJAnI, avadhizAnI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, saMzI aura tIna lezyAoM meM bhujagArabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla svasthAnameM do samaya aura maranepara eka samaya upalabdha hotA hai| isa prakAra kAlAnugama samApta huaa| antarAnugama 281. antara do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghakI apekSA sAta karmoke bhujagAra, alpatara aura avasthita bandhakA antara kitanA hai ? jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| zravaktavya bandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama arddhapudgala parivartanakAla hai| Ayukarmake pravaktavya aura alpatara bandhakA jaghanya antaraantarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| isI prakAra aodhake samAna acakSudarzanI aura bhavya jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-bhujagAra alpatara aura avasthita bandhoMke paraspara eka dUsarese eka samayake lie vyavahita honepara inakA jaghanya antara eka samaya upalabdha hotA hai / tathA avasthita bandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta honese bhujagAra aura alpatara bandhakA utkRSTa antara antarmuhUrta upalabdha hotA hai| jo jIva upazamazreNIpara ArohaNa karake antarmuhUrta kAla taka sAta kauMkA bandha nahIM karatA hai, usake avasthita bandhakA antarmuhUrta kAla pramANa utkRSTa antarakAla upalabdha hotA hai| ekabAra upazamazreNIpara ArohaNa karaneke bAda utarakara punaH upazama zreNIpara ArohaNa karake upazAntamoha hone meM kamase kama antarmuhUrta kAla lagatA hai aura adhikase adhika kucha kama arddhapudgala parivartana kAla lagatA hai| isIlie sAta kamauke pravaktavyabandhakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla kucha kama arddhapudgalaparivartana pramANa kahA hai| ekabAra AyukA bandha honeke bAda punaH dUsarI bAra Ayuke bandha honemeM Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mahAbaMdhe vidibaMdhAhiyAre 282. AdeseNa gairaiesu sattaeNaM ka. bhuja-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaDi0 jaha0 ega0, ukka0 be sama / Ayu0 avatta-appada0 jaha0 aMto0, ukkasseNa chammAsaM desUNaM / evaM savvaNiraya-savvadeva-veuvviyami0-vibhaMga / 283. tirikvesu sattaeNaM ka. bhuja0-appa0 aoghaM / avahi0 jaha* ega0, ukka0 cattAri sama / Ayu avatta0-appada0 jaha* aMto0, ukka tiriNa palido0 sAdire / evaM Navusa0-madi0-suda0-asaMja-kiraNa0-NIla-kAu0-abbhavasi0micchAdi0 / Navari Ayu. kiraNa -NIla-kAule nnirybhNgo| sesANaM mUloghaM / kamase kama antarmuharta aura adhikase adhika sAdhika tetIsa sAgara kAla lagatA hai| isIse Ayukarmake pravaktavya aura alpatarabandhakA jaghanya antara kAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| acakSudarzana aura bhavya jIvoM meM yaha vyavasthA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie inameM ukta padoMkA antarakAla aodhake samAna kahA hai| 282. zrAdezase nArakiyoM meM sAta kauke bhujagAra aura alpataravandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara do samaya hai| Ayukarmake avaktavya aura avasthitabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai| isI prakAra saba nArakI, saba deva, vaikriyikamizrakAyayogI aura vibhaGgazAnI jIvoMke jAnanA cAhie / 283. tiryaJcoM meM sAta kauke bhujagAra aura alpatarabandhakA antara oghake samAna hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra samaya hai| Ayukarmake avaktavya aura alpatarabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai| isI prakAra napuMsakavedI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApota lezyAvAle, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoM meM Ayukarmake padoMkA antara sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| tathA zeSa mArgaNAoMmeM Ayukarmake padoMkA antara maloghake samAna hai| vizeSArtha-kRSNa, nIla aura kApota lezyAe~ narakameM satata banI rahatI haiN| anyatra inakA antarmuhUrta kAla upalabdha hotA hai, isalie AyukarmakI apekSA donoM padoMkA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla kucha kama chaha mahInA jaisA ki nArakiyoMke kaha Aye haiM usI prakAra ina lezyAoMmeM prApta honese inakA antarakAla sAmAnya nAra samAna kahA hai| tathA oghase Ayukarmake do padoMkA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara jisa prakAra ghaTita karake batalA Aye haiM,usI prakAra yahAM kahI gaI napuMsakavedI, matyazAnI, zrutAzAnI, asaMyata, abhavya aura mithyAdRSTi mArgaNAoM meM bhI jAna lenA cAhie, kyoMki nArakiyoMkI utkRSTa Ayu tetIsa sAgara pramANa honese jisane pUrvabhavameM pUrvakoTike tribhAgameM Ayubandha karake punaH narakagatimeM chaha mahInA kAlake zeSa rahanepara Ayubandha kiyA hai,usake Ayukarmake donoM padoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara upalabdha hotA hai| ina mArgaNAoM meM ina padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hai,yaha spaSTa hI hai / zeSa kathana sugama hai| Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarANugamo 153 284. paMciMdiyatirikkhesu sattaeNaM ka. bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka tiriNa sama0 / Ayu0 tirikkhoghaM / evaM paMciMdiyatirikkhajoNiNI-paMciMdiyatirikkhaapa0-itthi0-purisa0 asaNiNa tti / edesi Ayu0 viseso| paMciMdiyatirikkha0apa0 jahaeNu0 aNto| itthi0-purisa0-asaeiNa. jaha0 aMto0,ukka0 paNavaNaNaM palido sAdi tettIsaM sA0sAdi0 puvvakoDI sAdire / 285. maNusa0 sattaeNaM ka. bhuja0-appada -avahi0 mUloghaM / avatta. jaha aMto0,ukka0 puvvakoDipudhattaM / Ayu0 tirikkhoghaM / maNusaapa0 paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo / Navari avahi0 ukka0 ve0 sm0|| 286. savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM Ayu0 mottUNa nnirybhNgo| saba284. paJcendriya tiryaJcoM meM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatarabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna samaya hai| Ayukarmake padoMkA antara sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| isI prakAra paJcendriya tiryaJcayoninI, paJcendriya tiryaJca aparyApta, strIvedI, puruSavedI aura asaMzI jIvoMke jAnanA cAhie,kintu inake Ayukarmake padoMke antarameM vizeSatA hai| yathApaJcendriya tiryaJca aparyAptaka jIvoMmeM Ayukarmake padoMkA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tathA strIvedI,puruSavedI aura asaMjJI jIvoMmeM Ayukarmake padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kramase sAdhika pacapana palya, sAdhika tetIsa sAgara aura sAdhika eka pUrvakoTi hai| vizeSArtha-yahA~ strIvedI, puruSavedI aura asaMzI jIvoMkI bhavasthitiko jAnakara Ayukarmake donoM padoMkA usase sAdhika utkRSTa antarakAla kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 285. manuSyatrikameM sAta karmoke bhujagAra, alpatara aura avasthita bandhakA antara mUloghake samAna hai| pravaktavya bandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva hai| Ayukarmake padoMkA antara sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| manuSya aparyAptakoM meM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki avasthita bandhakA utkRSTa antara do samaya hai| vizeSArtha-manuSyatrikameM sAta kauMke pravaktavya bandhakA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva kahanekA kAraNa inakI apanI-apanI kAyasthiti hai| kyoMki jisane apanI-apanI kAya tike prArambhameM ATha varSa aura antarmahartake hone para aura anta meM antarmaharta kAla zeSa rahane para upazamazreNi para ArohaNa kara utarate samaya sAta karmIkA avaktavya bandha kiyA hai, usake isa padakA utkRSTa antarakAla uktapramANa prApta hotA hai| tathA manuSya aparyAptameM bhujagAra aura alpatara bandhakA utkRSTa kAla do samaya honese isameM avasthita bandhakA utkRSTa antara do samaya prApta hotA hai| zeSa kathana sugama hai| isI prakAra Age bhI yathAsambhava bhujagAra Adi padoMkA kAla aura usa usa mArgaNAkI kAyasthiti Adi jAnakara antarakAla le AnA caahie| 286. saba ekendriya, saba vikalendriya, pA~ca sthAvarakAya jIvoMmeM Ayukarmako chor3akara zeSa kamauke padoMkA antara nArakiyoMke samAna hai| saba sUkSma aura saba aparyAptaka 20 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre suhuma-savvaapajjattANaM ca Ayu0 paMciMdiyatirikkha'apajjattabhaMgo / sesANaM Ayu0 avatta0-appa0 jaha0 aMto0, ukka0 bAvIsaM vassasahassANi sAdi0 bArasavassANi eguNavaeNarAdidiyANi chammAsaM sAdi0 bAvIsa vassasaha [satta vassasaha 0] tieiNa rAdidiyANi tieiNavassasaha dasavassasaha. saadi| savvaNiyoda0 jahaemukka0 aNto| 287. paMciMdiya-tasa0 tesiM pajjattA0 sattaeNaM ka. bhuja0-appada0-avahi. oghaM / avattavya jaha0 aMto0, uka0 kaayhidii| Ayu0 aoghaM / evaM cakkhu0sagiNa tti / AhAragA0 evaM ceva / Navari sattaeNaM ka0 avattavva0 ukka aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhe0 osappiNiussappiNIyo / paMciMdiyaapajjacA. paMciMdiyatirikvaapajjattabhaMgo / tasaapajjattage sattaeNaM kammANaM bhuja. appada' jaha egasa0, ukka0 aMto0 / avahi0 jaha0 e0, ukka0 cattAri samayaM / Ayu. pNciNdiyapjjttbhNgo| 288. paMcamaNa-paMcavaci0-vevviyakA-AhArakA-AhArami0 sattara kA bhuja-appa -avahi devoghaM / Ayu0 appa0-avatta0 Natthi aMtaraM / vari paMcamaNa-paMcavaci0 aTTaeNaM ka0 avatta0 Natthi aNtrN| kAyajogI sattaeNaM ka. bhuja0jIvoMmeM Ayukarmake padoMkA antara paJcendriya tiryazca aparyAptauke samAna haiN| zeSa mArgaNAoM meM Ayukarmake pravaktavya aura alpatara padakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kramase sAdhika bAIsa hajAra varSa, sAdhika bAraha varSa, sAdhika unacAsa dina-rAta, sAdhika chaha mahInA, sAdhika bAIsa hajAra varSa, sAdhika sAta hajAra varSa, sAdhika tIna dina-rAta, sAdhika tIna hajAra varSa aura sAdhika daza hajAra varSa hai| saba nigoda jIvoMmeM Ayukarmake saba padoMkA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| 287. paJcendriya aura paJcendriya paryApta, trasa aura trasaparyApta jIvoM meM sAta koke bhujagAra, alpatara aura avasthita bandhakA antara oghake samAna hai / avaktavya bandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara apanI apanI kAyasthiti pramANa hai| AyukarmakA antara oghake samAna hai| isI prakAra cakSudarzanI aura saMzI jIvoMke jAnanA cAhie / AhAraka jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sAta karmoMke pravaktavya bandhakA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / jo asaMkhyAtAsaMkhyAta utsarpiNI aura avasarpiNI kAlake barAbara hai| paJcendriya aparyApta jIvoMmeM AThoM kauke sambhava padoMkA antara paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| trasa aparyAptakoM meM sAta kamauke bhujagAra aura alpatara bandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthita bandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra samaya hai| Ayukarmake padoMkA antara paJcendriya aparyAptakoMke samAna hai| 288. pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, AhArakakAyayogI, pAhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM sAta karmoMke bhujagAra alpatara aura avasthita bandhakA antara sAmAnya devoMke samAna hai| Ayukarmake alpatara aura pravaktavya padakA antara nahIM hai / itanI vizeSatA hai ki pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM AThoM kamauke pravaktavya padakA antara nahIM hai| kAyayogI jIvoM meM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita 1. mUlapratau-tirikkhapajjattabhaMgo iti pAThaH / 2. mUlapratI appada0 jaha0 apa0 jaha0 egasa. iti pAThaH / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarANugamo appa0-avahi mUloghaM / avatta0 Natthi aNtrN| Ayu. appada0-avatta0 jaha0 aMtto0, ukka0 bAvIsaM vassasahassANi sAdi0 / orAli. sattaeNaM ka. maNa0bhaMgo / Ayu0 appada0-avatta0 jaha* aMto0, ukka0 sattavassasahassANi sAdire / orAliyami0 sattaeNaM kammANaM bhuja0-appada0 oghaM / avahi. jaha0 ega0, ukka0 tiSiNa sama0 / Ayu0 apa0 bhNgo| veuviyami0-sammAmi0 sattaeNaM ka. nnirybhNgo| kammai0-aNNAhA0 sattaeNaM ka. bhuja0-appada0 Natthi aMtaraM / avaTTi jahaeNu0 ega / 286. avagada0 sattaeNaM ka. bhuja-appa0 jahaeNu0 aMto0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 Natthi aMtaraM / 260. kodhAdi04 sattaeNaM ka. bhuja0-appa0 aoghaM / avahi0 jaha0 ega0, ukka. cattAri sama / Ayu. mnnjogibhNgo| raNavari lobhe moha0 avatta. Natyi aNtrN| padoMkA antara mUloghake samAna hai| avaktavya padakA antara nahIM hai| Ayukarmake alpatara aura pravaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika bAIsa hajAra varSa hai| audArika kAyayogI jIvoMmeM sAta kamauke padoMkA antara manoyogiyoMke samAna hai| Ayukarmake alpatara aura avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika sAta hajAra varSa hai| audArikamizrakAyayogI jIvoM meM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatara padakA antara oghake samAna hai| avasthita padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna samaya hai / AyukarmakA bhaGga aparyAptakoMke samAna hai| vaikriyikamizrakAyayogI aura samyagmithyAdRSTi jIvoM meM sAta kauke sambhava padoMkA antara nArakiyoMke samAna hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta kamauke bhujagAra aura alpatara padakA antara nahIM hai / avasthita padakA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| 289. apagatavedI jIvoMmeM sAta kamauke bhujagAra aura alpatara bandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / pravaktavya bandhako antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-apagatavedameM avasthitabandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta honese yahAM bhujagAra aura alpatarabandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| kintu yahAM bhujagAra aura alpatarabandhakA kAla eka samaya honese avasthita bandhakA jaghanya antara eka samaya kahA hai| tathA mohanIyake bandhakI apekSA sUkSmasAmparAya aura upazAntamohase antarita hokara aura Ayuke binA zeSa chaha karmoMkI apekSA upazAntamohase antarita hokara apagatavedameM sAta kaukA avasthitabandha bhI hotA hai, isalie yahAM sAta karmoMke avasthitabandhakA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai| ina karmoMkA avaktavya bandha upazamazreNise utarate samaya eka bAra hotA hai, isaliye yahAM zravaktavya bandhake antarakA niSedha kiyA hai| 290. krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoM meM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatarabandhakA antara zrodhake samAna hai| avasthita padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra samaya hai| AyukarmakA bhaGga manoyogiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki lobhaka. SAyameM mohanIya karmake zravaktavyabandhakA antara kAla nahIM hai / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThadibaMdhAhiyAre 261. abhi0 - suda0-odhi0 sattaNaM ka0 bhuja0 - appada 0 avahi0 zraghaM / avattavva0 jaha0 to 0, ukka0 chAvadvisAgaro0 sAdire0 / zrAyu0 oghaM / evaM vidaM sammAdi 0 - khaiga0 / gavari khaDga0 avatta0 ukka0 tettIsaM sA0 sAdire0 / maNapajja0 sattaNaM kammA0 bhuja0 - appa0 - zravadvi0 oghaM / avatta0 jaha0 to 0, ukka 0 puvvakoDI dekhA | Ayu0 avatta0 - appada0 jaha0 to 0, ukka0 puvvakoDitibhAgaM desU0 / evaM saMjadA0 / evaM ceva sAmAi0 - chedo 0 - parihAra0 - saMjadA saMjada0 / gavari sattaraNaM ka0 avadvi0 besama0 / avatta0 rAtthi / 262. muhumasaM0 chaNNaM kammAraNaM jahaNu0 bhuja- appa0 aMto0 / zravahi0 jaharANu'0 esa0 / 263. teu0- pamma0 sattaraNaM ka0 bhuja0 - appada0 ukka0 tiriNa sama0 / Ayu0 devoghaM / evaM vedaNe / 156 ega0, vizeSArtha -- yadyapi lobhakaSAyameM mohanIya karmakA avaktavya bandha hotA hai para antara kAla upalabdha nahIM hotA, kyoMki antarakAla prApta karane ke lie do bAra upazamazreNi para ArohaNa karAnA par3atA hai para pratyeka kaSAyakA itanA bar3A kAla nahIM hai / isIse yahA~ lobhakaSAyameM mohanIyake vaktavyabandhake antarakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai / 1 oghaM / avadhi0 jaha0 vari Ayu0 zradhibhaMgo / 291. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMke bhuja - gAra, alpatara aura avasthitabandhakA antara zroghake samAna hai / avaktavyabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| AyukarmakA bhaGga zrodhake samAna hai / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie | itanI vizeSatA hai ki kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM avaktavya bandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / manaHparyayajJAnI jIvoMmeM sAta karmoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita bandhakA antara zradhake samAna hai / zravaktavya bandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai / zrAyukarmake avaktavya aura alpatara padakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTikA tribhAgapramANa hai / isI prakAra saMyata jIvoMke jAnanA caahie| tathA isI prakAra sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inameM sAta karmoMke zravasthitabandhakA utkRSTa antara do samaya hai| tathA inake vaktavyabandha nahIM hai / 292. sUkSmasAmparAyika saMyata jIvoM meM chaha karmoMke bhujagAra aura alpatarabandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitabandhakA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai / 263. pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatarabandhakA antara dhake samAna hai / avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna samaya hai / zrAyukarmakA bhaGga sAmAnya devoMke samAna hai| isI prakAra vedakasamyagdRSTi jIvoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake AyukarmakA bhaGga avadhi 2. mUlapratau zravaTTi0 jaha0 esa0 iti pAThaH / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 bhujagArabaMdhe NANAjIvehi bhaMgavicayANugamo sukkale. sattaeNaM ka0 bhuja0-appada0-avaTi oghaM / avattavva0 Natthi aMtaraM / Ayu0 devoghN| 264. uvasamasa0 sattaeNaM ka0 bhuja0-appada0-avahi0 oghaM / avatta0 patthi aMtaraM / sAsaNe sattaeNaM ka0 NirayabhaMgo / Ayu0 do vi padANatthi aMtaraM / evaM aMtaraM samattaM / NANAjIvehi bhaMgavicayANugamo 265. pANAjIvehi bhaMgavicayANu0 duvi0-aoghe0 prAde / oghe0 sattaeNaM ka. bhuja-appada0-avahibaMdhagA NiyamA atthi / siyA ede ya avattavyabaMdhago ya, siyA ede ya avattavyabaMdhagA ya / Ayu0 avatta0 appadarabaMdhagA ya NiyamA asthi / evaM aoghabhaMgo kAyajogi-orAliyakA0-acakkhudaM0-bhavasi-AhAraga tti / 266. AdeseNa Neraiemu sattaeNaM ka. avaTTibaMdha0 NiyamA atthi / sesapadANi bhayaNijjANi / zAniyoMke samAna hai| zuklalezyAvAle jIvoMmeM sAta karmoMke bhujagAra alpatara aura avasthita bandhakA antara oghake samAna hai / pravaktavyabandhakA antara nahIM hai| AyukarmakA bhaGga sAmAnya devoMke samAna hai| 294. upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM sAta kamauke bhujagAra, alpatara aura avasthitabandhakA antara oghake samAna hai| avaktavya bandhakA antara nahIM hai| sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMke saba padoMkA antara nArakiyoMke samAna hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA antara nahIM hai| isa prakAra antarAnugama samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicayAnugama 295. nAnAjIvoMkA avalambana kara bhaGgavicayAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura Adeza / oghase sAta kauMkA bhujagAra alpatara aura avasthita bandha karane. vAle jIva niyamase haiN| kadAcit ye hai aura pravaktavyabandha karanevAlA eka jIva hai| kadAcit ye haiM aura avaktavya bandha karanevAle aneka jIva haiN| AyukarmakA pravaktavya aura spatara bandha karanevAle jIva niyamase hai| isa prakAra proghake samAna kAyayogI, audArika kAyayogI, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-yahA~ nAnA jIvoMkI apekSA bhujagArabandha Adike bhaGga lAye gaye haiN| proghase sAta kaukA bhujagAra, alpatara aura avasthita bandha karanevAle jIva niyamase haiM / yaha eka dhruva bhaGga hai / tathA ye aura kadAcit avaktavya bandha karanevAlA eka jIva hai athavA ye aura kadAcit avaktavya bhaGgavAle nAnA jIva haiN| isa prakAra ye do adhruva bhaGga hai / kula bhaGga tona hote haiN| AyukarmakI apekSA pravaktavya aura alpatarabandhavAle jIva niyamase haiM,yahI eka dhruva bhaGga hotA hai| yahAM kAyayogI Adi jo mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM yaha vyavasthA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie unakA kathana zrodhake samAna kahA hai| 296. Adezase nArikayoMmeM sAta karmIkA avasthita bandha karanevAle jIva niyamase haiM / tathA zeSa pada bhajanIya haiM / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre bhayaNijjapadA tiguNA aNNoeNaguNA haveja kAdavvA / dhuvarahidA rUvaNA' dhuvasahidA tattiyA ceva // 1 // 267. Ayugassa do vi padA bhayaNijjA / evaM savvaNirayassa savvapaMciMdiyatirikkha-savvadeva-savvavigaliMdiya-paMciMdiya-tasa apa-bAdarapuDha0-Au-teu0vAu0-bAdaravaNapphadi0patteya pajjatta-vebiyakA-itthi0-purisa-vibhaMga-sAmA0chedo-parihAra0-saMjadAsaMjada0-teu0-pamma0-vedaga tti / 268. tirikkhesu sattaeNaM ka. bhuja0-appada -avaTTi Ayu0 avatta0-appadara0 NiyamA asthi / evaM tirikkhoghabhaMgo savvaeiMdiya-puDhavi0-grAu-teu0-vAu0vAdarapuDhavi0-Au-teula-bAu0 tesiM ceva apa0 tesiM ceva savvamuhuma-savva-vaNapphadiNiyoda-bAdaravaNappha patteya tasseva apa0 orAliyami0-gavusa0-kodhAdi04-madi0suda0-asaMja-kiraNa-NIla-kAu0-abbhavasi0-micchAdi-asaNiNa tti / bhajanIya padoMkA 1 1 isa prakAra viralana karake tigunA kare / punaH usI tigunI viralita rAzikA parasparameM guNA kre| isa kriyAke karanese jo labdha prAtA hai.ura labdha AtA hai,usase adhruva bhaGga eka kama hote haiM aura dhruva bhaGga sahita adhruvabhaGga ukta saMkhyApramANa hote haiM // 1 // 297. zrAyukarmake donoM hI pada bhajanIya haiN| isIprakAra saba nArakI, saba paJcendriya tiryaJca, saba deva, saba vikalendriya, paJcendriya aparyApta, basa aparyApta, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta, vaikriyika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaGgajJAnI, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha yahA~ sAta kauMkI apekSA avasthita bandhavAle jIva niyamase haiN| yaha eka dhruva bhaGga hai aura bhujagAra va alpatara ye do pada bhajanIya haiN| ataeva pUrvokta gAthAmeM kahe gaye niyamake anusAra ina do kA 1, 1 isa prakAra viralanakara tathA inheM 3, 3 isa prakAra tigunA kara inakA parasparameM 343 =9 isa prakAra guNA karanepara kula 9 bhaGga hote haiM / inameM se 8 adhruva bhaGga aura eka dhruva bhaGga hai / ye 9 bhaGga jJAnAvaraNa Adi eka-eka karmako apekSAse hote haiN| Ayukarma ke donoM pada bhajanIya haiM, isalie inake eka jIva aura nAnA jIvoMkI apekSA eka saMyogI aura dvisaMyogI kula ATha bhaGga hote haiN| 268. tiryaJcoM meM sAta karmIkA bhujagAra, alpatara aura avasthitakA bandha karanevAle jIva tathA Ayukarmake pravaktavya aura alpatarakA bandha karanevAle jIva niyamase haiN| isI prakAra sAmAnya tiryaJcoMke samAna saba ekendriya, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika aura ina sabake aparyApta, tathA inake hI saba sUkSma, saba vanaspatikAyika, saba nigoda, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aura inake hI aparyApta, audArikamizrakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIla lezyAvAle, kApota lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMzI jIvoMke jAnanA caahie| 1. mUlapratau-rahidA rUveNa dhuva iti pAThaH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe bhAgAbhAgAgamo 159 266. maNusa 0 3 sattaeNa ka0 baMdhA yimA atthi / sesapadA bhayafurt | 0 do va padA bhayaNijjA / evaM paMcidiya-tasa0 2- paMcamaraNa0-paMcavaci0abhi0 suda0 adhi0 - maraNapajja0 - saMjada 0 - cakkhudaM 0 - odhidaM 0 - sukale 0 -sammAdi0 khaiga0- sariNati / 300. maNusaapa grahaNaM ka0 savvapadA bhayaNijjA / evaM veDavviyami0AhAra0 - AhArami0 - avagada 0 muhumasaM0-uvasama0 - sAsaNa0 - sammAmi0 / 301. kammaiga0 - raNAhAra0 sattaNaM ka0 bhuja0 appa 0 - vahi 0 riNayamA atthi / bhAgAbhAgAgamo / 1 302. bhAgAbhAgANu 0 duvi0 - oghe0 de0 | oghe0 sattaNaM ka0 bhuja 0appada 0 baMdhagA savvajIvehi kevaDiyo ? asaMkhejjadibhAgo / avaTTi0 keva0 ? asaM khejjA bhAgA / attavvabaMdhagA kevaDi0 1 atabhAgo / Ayu0 avatta0 baMdha0has 0 1 asaMkhejjadibhAgo / appada 0 baMdha0 kevaDi0 ? asaMkhejjA bhAgA / evaM 11 299. manuSyatrikameM sAta karmoMke avasthita padakA bandha karanevAle jIva niyamase haiN| zeSa pada bhajanIya haiN| zrayukarmake donoM hI pada bhajanIya haiN| isI prakAra paJcendriya, paJcendriya paryApta, trasa, trasaparyApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, zrabhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, catudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha - yahAM sAta kamakI apekSA 3 pada bhajanIya honese pratyeka karmakA dhruva 1 aura adhruva 26 kula 27 bhaGga hote haiM / zrAyukarmake donoM pada bhajanIya honese kula 8 adhruva bhaTTa hote haiM / 300. manuSya aparyApta jIvoMmeM AThoM karmoMke saba pada bhajanIya haiN| isI prakAra vaikriyika mizrakAya yogI, zrAhAraka kAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, apagatavedI, sUkSmasAmparAyasaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhie | vizeSArtha - ina mArgaNAzrameM se jisameM sAta karmoMkI apekSA jitane pada sambhava hoM, unake anusAra adhruva bhaGga le Ane cAhie / niyamakA nirdeza pahale hI kara Aye haiM / 301. kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta karmoMke bhujagAra, zralpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva niyamase haiM / isa prakAra nAnA jIvakI apekSA bhaGgavicayAnugama samApta huA / bhAgAbhAgAnugama 302. bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha nirdeza aura Adeza nirdeza / zradhakI apekSA sAta karmoMke bhujagAra aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / zravasthita padavAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / avaktavya padakA bandha karanevAle jIva kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiM / Ayukarmake vaktavya padakA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? zrasaMkhyAtaveM bhAgaprabhANa Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre Ayu0 yAva aNAhAragatti davvaM / zrasaMkhejjajIvigANaM aAMtajIvigANaM vA edesi sattaNaM pi kammAraNaM oghe ceva / variye asaMkhejjA jIvA tesiM sattaeNa kammAraNaM zravatta0 bhujagAreNa saha bhAriNadavvaM / 303. deseNa raiesa sattaragaM ka0 bhuja0 appada0 savvajIve 0 haso ' ? saMkhejjadibhAgo / avahi 0 ke 0 1 asaMkhejjA bhAgA / evaM savvesiM asaMkhejjarAsI khaMtarAsINaM vi zravattavvabaMdhavajjANaM / 0 304. maNusapajjata - maNusiNIsa ghaM / saMkhejjaM kAdavvaM / avagada0 sattaraNaM ka0 bhuja0 appada 0 - avatta 0baM0 ke 0 1 saMkhejjadibhA0 / ava0i baM0 keva0 9 saMkhejjA bhaagaa| muhumasaMpa0 chaNaM ka0 bhuja0 - appa0 saMkhejjadibhAgo / ahi0 saMkhejjA bhAgA / sesAraNaM savvANaM saMkhejjajIvigANaM sattaNaM ka0 bhuja0 - appa0 saMkhejjadibhAgo / ahi0 saMkhejjA bhAgAM / Ayu0 avatta0 saMkhejjadibhAgo / appada0 saMkhejjA bhAgA / siM sattara ka0 avatta0 atthi tesiM saMkhejjajIvigANaM maNusibhaMgo / 1 haiM / alpatara padakA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ! zrasaMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / isI prakAra AyukarmakI apekSA anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhie / asaMkhyAta jIvavAlI aura ananta jIvavAlI mArgaNAoM meM sAta karmoMkA kathana zradhake samAna hI hai / itanI vizeSatA hai ki jinameM asaMkhyAta jIva haiM, unameM sAta karmoMke avaktavya padakA kathana bhujagArake sAtha karanA cAhie / 303. Adezase nArakiyoM meM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / avasthita padakA bandha karanevAle jIva kitane bhAgapramANa haiM ? zrasaMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / zravaklavya bandhake sivA aura padoMkA bandha karanevAlI aura jitanI asaMkhyAta aura ananta rAziyA~ haiM, una sabakA bhAgAbhAga isI prakAra jAnanA cAhie / 304. manuSya paryApta aura manuSyiniyoM meM saba padakA bhAgAbhAga zradhake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki yahA~ saMkhyAta kahanA caahie| apagatavedI jIvoM meM sAta karmoMke bhujagAra alpatara aura avaktavya padoMkA bandha karanevAle jIva saba jIvoM ke kitane bhAgapramANa haiM ? saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / avasthita padakA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? saMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM chaha kamauke bhujagAra aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM, avasthita padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / zeSa saMkhyAta saMkhyAvAlI saba mArgaNAtroM meM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / avasthita padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAta bahubhAgapramANa haiM / Ayukarmake avaktavya padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / alpatara padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAta bahubhAga pramANa haiM / jina mArgaNAoM meM sAta kamakA pravaktavya pada hotA hai, unameM saMkhyAta saMkhyAvAlI rAziyoMkA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai / isa prakAra bhAgAbhAgAnugama samApta huA / 5. mUlapratau kevaDi ? zrasaMkhejjA bhaagaa| zravadvi0 iti pAThaH / 2. mUlapratau keva0 saMkhejjA bhA0 / zravahi0 iti pAThaH / 3. mUlapratau saMkhejjadibhAgo zrAyu 0 iti pAThaH / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe parimANAyugamo parimANAgamo O 305. parimANAgameNa duvi0 - ghe0 de0 / zraghe0 sattara ka0 bhuja 0pa0 - vaDi0 kettiyA ? atA / avatta 0 kettiyA ? saMkhejjA / zrayu0 avatta 0[ appada0] atA / evamoghabhaMgo tirikkhoghaM savva eiMdiya- savvavaNapphadi-riNayodakAya jogi orAliyakA 0 -orAliyami0 sa0 - kodhAdi 04 - madi 0 -suda0 - saMja0 cakkhu0- kiraNa 0 -pIla0 - kAu0- bhavasi 0 - abbhavasi0 - micchAdi 0 - asari0 - AhA ragati / vari kAyajogi orAliyakA 0 - acakkhu0- bhavasi0 - AhAraga tti edesiM sattaNaM ka0 avattavva 0 lobhe moha0 zravattanvabaMdhagA ca asthi / 161 306. AdeseNa Neraiemu sattaNaM ka0 bhuja0 - appa0 - avaTThi0 Ayu0 do vipadA saMkhejjA / evaM savvaNiraya - savvapaMciMdiyatirikkha- maNusaapa 0 devA yAva sahassAra ti savvavigaliMdiya- savva puDhavi0 u0 te 0 - vAu 0 - bAdaravaNa 0 patte 0 paMciMdiya-tasaapa0-veuvtriyakA 0 - itthi 0 - purisa0 - vibhaMga 0 - saMjadAsaMjada 0 - te pammale 0 - vedaga0 - sAsaNa ti / 0 -- 307, maNusesu sattaeNaM ka0 bhuja0 appa0 avadvi0 asaMkhejjA / avatta 0 parimANAnugama 305. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrogha nirdeza aura pradeza nirdeza / zradhakI apekSA sAta karmoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / avaktavya padakA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / zrayukarmake vaktavya aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva ananta haiM / isI prakAra zroghake samAna sAmAnya tiryaJca, saba ekendriya, saba vanaspatikAyika, saba nigoda, kAyayogI, zradArika kAyayogI, zradArikamizrakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, zracakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApota lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, zrasaMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki kAyayogI, zradArika kAyayogI, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka ina mArgAoM meM sAta karmoMke avaktavya padakA aura lobha kaSAyameM mohanIyake pravaktavya padakA bandha karanevAle jIva haiM / . 306. Adezase nArakiyoMmeM sAta karmoMke bhujagAra alpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva tathA zrayukarmake donoM hI pardokA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiM / isI prakAra saba nArakI, saba paJcendriya tiryaJcaM, manuSya aparyApta, sAmAnyadeva, sahasrAra kalpataka ke deva, saba vikalendriya, saba pRthivIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, paJcendriya aparyApta, asa aparyApta, vaikriyika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgazAnI, saMyatAsaMyata, pItalezyA vAle, padmalezyAvAle, vedakasamyagdRSTi aura sAsAdana samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / 307. manuSyoM meM sAta karmoMke bhujagAra, zralpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| avaktavya padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| Ayukarmake 21 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre sNkhejaa| Ayu0 do vi padA asaMkhejjA / evaM paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0. Abhi0-suda0-aodhi0-navakhudaM0-aodhidaM0-mukkale0-sammAdi0-vaiga0 / [Navari mukkale0-khaigasa0] Ayu0 do padA saMkhejjA / maNusapajjatta-maNusiNIsu savve bhaMgA saMkhejjA / evaM savvaha-AhAra-AhArami0-avagadave-maNapajja0--saMjada0--sAmAi0chedo0-parihAra0-muhumasaMparA0 / __308, kammai0-aNAhAra0 sattaeNaM ka0 bhuja0-appa0-avahi0 aNaMtA / evaM parimANaM samattaM / khettANugamo 306. khettaM duvi0-aoghe0 Ade0 / oghe0 sattaeNaM ka. bhuja0-appa0avahi. kevaDi khette? svvloge| avatta loga0 asaMkhe bhaage| Ayu0 avatta0appada0 svvloge| evaM savvaaNaMtarAsINaM / Navari tesiM ceva sattaeNaM ka0 avatta0 Natthi / bAdaraeiMdiyapajjattApajjatta0 Ayu. loga0 asNkhe0| vaNapphadibAdara-Niyoda-pajjattApajjattA0 Ayu0 loga0 asaM0bhAge / puDhavi0-Au0-teu0 donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiN| isI prakAra paJcendriya dvika, prasa dvika, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, AbhinibodhikazAnI, zrutazAnI, avadhizAnI, cakSudarzanI, avadhidarzanI, zukla lezyAvAle, samyagdRSTi, aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki zuklalezyAvAle aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM Ayukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM sabhI padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhAraka kAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMke jAnanA cAhie / 308. kArmaNa kAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva ananta haiN| isa prakAra parimANAnugama samApta huaa| kSetrAnugama 309. kSetra do prakArakA hai-zrodha aura shraadesh| oghakI apekSA sAta karmoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jovoMkA kitanA kSetra hai ? saba loka kSetra hai| avaktavya padakA bandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| Ayukarmake zravaktavya aura alpatara padakA bandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra hai| isI prakAra saba ananta rAziyokA jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki yaha unhIMkA jAnanA cAhie jinake sAta karmokA avaktavya pada nahIM hotaa| bAdara ekendriya, paryApta aura aparyApta jIvoM meM Ayukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / bAdara vanaspati paryApta aura aparyApta tathA nigoda paryApta tathA aparyApta jovoM meM zrAyukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika aura vAyukAyika tathA inake bAdara Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 163 vAu0 tesiM bAdara-bAdaraapajja0 tesiM ceva savvasuhuma0bAdaravaNapphadi0patte. tasseva apajja0 savve bhaMgA svvloge| Navari bAdaresu loga asaM0 / vAu0 logassa sakhe0 / sesANaM saMkheja-asaMkhejarAsINaM savve bhaMgA logassa asaM0 / Navari vAu. pajjatte logassa saMkhejadibhAge / evaM khettaM samattaM / phosaNANugamo 310. phosaNANugameNa duvi0-oghe0 aade0| oghe0 sattaeNaM ka. bhuja0-appa-avaDhi0baMdhagehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? savvalogo / avatta0 loga0 asaM0 / Ayu0 avatta0-appada0 svvlogo| evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM savvaeiMdi0puDhavi0-Au0-teu0-vAu0-bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-cAu0 tesiM apajjattA. tesiM aura bAdara aparyApta tathA inhIMke saba sUkSma bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra tathA inhIMke aparyApta jIvoMmeM saba padoMkA kSetra saba loka hai| itanI vizeSatA hai ki bAdaroMmeM lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetra hai aura bAdara vAyukAyikoMkA lokake saMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetra hai| zeSa rahIM saMkhyAta aura asaMkhyAta rAziyoMmeM saba padoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetra hai| itanI vizeSatA hai ki vAyukAyika paryApta jIvoM meM lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| vizeSArtha-yahAM bhujagArabandha AdikI apekSA kSetrakA vicAra kiyA gayA hai| lokameM prAyaH ekendriyAdi sabhI jIva sAta karmoMkA bhujagAra, alpatara aura avasthitabandha karate haiM, isalie ina padoMkA sAmAnyarUpase saba kSetra kahA hai| pravaktavyabandha upazamazreNise utaranevAle jIvoMke yA mohanIyakI apekSA sUkSmasAmparAyameM aura sAta karmoMkI apekSA upazAntamohameM marakara deva honevAle jIvoMke hotA hai, yataH inakA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai, ataH sAta kamauke avaktavya padakA bandhavAle jIvoMkA ukta pramANa kSetra kahA hai| tathA Ayukarmake do padoMkI prApti ekendriya saba jIvoMke hotI hai, isalie Ayukarmake donoM padavAle jIvoMkA bhI saba loka kSetra kahA hai| yahAM zeSa mArgaNAoM meM sambhava padoMke kSetrakA sAmAnyarUpase saMketa kiyA hI hai / so usa mArgaNAke kSetrako jAnakara yathAsambhava use ghaTita kara lenA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jina mArgaNAoMmeM sAta karmoMkA bandha hotA hai, una sabameM sAta karmokA pravaktavya pada nahIM hotA, kintu jina mArgaNAoMmeM upazamazreNikA ArohaNa aura avarohaNa sambhava hai,unhIM meM avaktavya pada hotA hai| so sarvatra isa padavAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai| isa prakAra kSetrAnugama samApta huaa| 310. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| unameMse oghakI apekSA sAta karmoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? saba lokakA sparza kiyA hai| pravaktavya padakA bandha karane vAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| Ayukarmake pravaktavya aura alpatara padakA bandha karanevAle jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai| isI prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, saba ekendriya, pRthivIkAyika, alakAyika, agnikAyika, bAyukAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyu. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre ceva savvasuhama0 savvavaNapphadi Niyoda-bAdaravaNapphadipatteya. tasseva ajjattA / savvabAdarANaM Ayu0 do padA logassa asN| Navari bAdaraeiMdi0-bAdaravAu0 logassa saMkheja / kAyajogi-aorAliyakA-orAliyami0-gadusa-kodhAdi04madi0-suda-asaMja-acakkhu0-kiraNa--NIla-kAu0-bhavasi-abbhavasi0micchAdi0-asariNa-AhAraga tti oghaM / Navari avatta0 kesiM ceva patthi / yesimatthi tesimoghaM / 311. AdeseNa Neraiemu sattaeNaM ka. bhuja-appa-avahi chcco|sbhaa0 / Ayu0 khettabhaMgo / paDhamapuDhavi0 khettabhaMgo / vidiyAdi yAva sattamA tti evaM cev.| gavari sagaphosaNaM / 312. savvapaMciMdiyatirikkha-maNusaapajja-savvavigaliMdiya-paMciMdiya-tasaapajjattA bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0-bAdaravaNa patte pajjattA. sattaeNaM ka0bhuja0-appa0-avahi logassa asaM0 savvalogo vA / Navari bAdaravAu0 logassa saMkhe0 savvalo / Ayu0 khettbhNgo| maNusa03 sattaeNaM ka. bhuja-appa-avahi0 apajjattabhaMgo / avatta0 aoghaM / Ayu0 khettabhaMgo / kAyika aura inake aparyApta tathA inhIMke saba sUkSma, saba vanaspatikAyika, saba nigoda, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aura inake aparyApta jIvoMke jAnanA caahie| kintu saba bAdaroMke prAyakarmake do padoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| itanI vizeSatA hai ki bAdara ekendriya aura bAdara vAyukAyika jIvoMkA Ayukarmake do padoMkA sparzana lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| kAyayogI, audArika kAyayogI, audArika mizrakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMhI aura AhAraka jIvoMke saba padoMkA sparzana oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameMse pravaktavya pada kinhIMke nahIM haiN| jinake haiM unake usakA sparzana aodhake samAna hai| 311. prAdezase nArakiyoMmeM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAjU pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| AyukarmakA sparzana kSetrake samAna hai| pahalI pRthivImeM kSetrake samAna sparzana hai| dUsarIse lekara sAtavIM pRthivItaka isI prakAra hai| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI-apanI pRthivIkA sparzana kahanA caahie| 312. saba paJcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta, saba vikalendriya, paJcendriya aparyApta, asa aparyApta, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta jIvoM meM sAta karmoM ke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura saba loka hai / itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM ukta padoMkA sparzana lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa aura saba loka hai| tathA ina saba mArgaNAoMmeM Ayukarmake donoM padoMkA sparzana kSetrake samAna hai| manuSyatrikameM sAta karmoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana manuSya aparyAptakoMke samAna hai| avaktavya padakA sparzana oghake samAna hai / tathA Ayukarmake donoM padoMkA sparzana kSetrake samAna hai| Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 165 313. devesu sattaeNaM ka. bhuja-appa-avahi. aha-Navaco0 / Ayu0 do vi padA ahaco0 / bhavaNa-vANaveM-jodisi0 sattaeNaM ka. bhuja-appa0-avahi0 adhu-aha-Navaco0 / Ayu0 do vi padA adhu-ahaco / sodhammIsANe devoghaM / saNakkumAra yAva sahassAra ti savve bhaMgA ahaco0 / ANadAdi accudA tti chacco60 / uvari khettaM / / 314. paMciMdiya-tasa0 tesiM pajjatA. paMcamaNa-paMcavaci0-itthi-purisa0cakkhudaM0-saNiNa tti sattaeNaM ka. bhuja0-appa-avahi0 aTThaco0 sabalogo vA / avatta0 oghaM / Ayu0 do vi padA ahaco / 315. veuvviya0 sattaeNaM ka. bhujA-appa0-avahi. aha-terahaco0 / Ayu0 do vi padA ahaco0 / veuvviyami0-AhAra0-AhArami0-kammai0-avagada0-maNapajja0-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-suhumasaM0-aNAhAraga tti khettbhNgo| 316. vibhaMge sattaeNaM ka. bhuja0-appa0-avahi0 aha-terahacodda0 svvlo| Ayu0 do vi padA aTTaco0 / Abhi-suda0-aodhi0 sattaeNaM ka. tieiNapadA0 313. devoMmeM sAta koMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura nau baTe caudaha rAjU hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoM meM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama sAr3he tIna baTe caudaha rAjU, ATha baTe caudaha rAjU aura nau baTe caudaha rAjU hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA spazana kucha kama sAr3he tIna baTe caudaha rAju aura ATha baTe caudaha rAjU hai| saudharma aura aizAna kalpameM saba padoMkA sparzana sAmAnya devoMke samAna hai| sAnatkumAra kalpase lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM saba padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| zrAnata kalpase lekara acyuta kalpa takake devoM meM saba padoMkA sparzana kucha kama chaha baTe caudaha rAjU hai| isase Ageke devoM meM saba padoMkA sparzana kSetrake samAna hai| 314. paJcendriya, trasa aura ina donoMke paryApta, pA~cau manoyogI, pA~cI vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, cakSudarzanI aura saMzI jIvoM meM sAta karmoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura saba loka hai / avaktavya padakA sparzana oghake samAna hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA sparzana kuchakama ATha baTe caudaha rAjU hai| 315. vaikriyikakAyayogI jIvoM meM sAta kamauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura teraha baTe caudaha rAjU hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| vaikriyikamizrakAyayogI, AhAraka kAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, apagatavedI, manaHparyayazAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata aura anAhAraka jIvoMke apane saba padoMkA sparzana kSetrake samAna hai| 316. vibhagavAna meM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU, kucha kama teraha baTe caudaha rAjU aura saba loka hai| zrAyu make donoM paTokA sparzana kaLa kama ATha baTe caudaha rAja hai| zrAminibodhikahAnI. zrutamAnI aura avadhijJAnI jIyoM meM sAta kamauke tIna padokA sparzana kucha kama ATha baTe Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre aTThaco / avatta0 khettabhaMgo / Ayu0 do padA0 aTThaco / evaM aodhida0sammAdi0-khaiga0-vedaga / saMjadAsaMja. sattaeNaM ka. tiSiNa padA0 chacco60 / Ayu0 khettaM / 317. teule. sattaeNaM ka. bhuja-appa-avaTTi aTTha-Navaco / Ayu. do vi padA aTTaco0 / pammAe savve bhaMgA ahaco / sukAe savve bhaMgA chacco0 / Navari sattaeNaM ka0 avatta0 [khetta-7 bhNgo| 318. sAsaNa. sattaeNaM ka. bhuja0-appa0-avahi0. aha-bAraha0 / Ayu. do padA0 ahaco0 / sammAmi0 sattaeNaM ka. bhuja-appa0-avahi0 ahacoisa0 / evaM phosaNaM samattaM / kAlANugamo 316. kAlANugameNa duvi-oghe0 aade| oghe0 sattaeNaM ka. bhuja0appa-avahi kevaciraM kAlAdo hodi ? svvddhaa| avatta0 jaha* ega0, ukka0 saMkhejasamayaM / Ayu0 do vi padA0 svvddhaa| evaM savvANaM aNaMtarAsINaM sagapadANaM / caudaha rAjU hai / pravaktavya padakA sparzana kSetrake samAna hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / saMyatAsaMyata jIvoM meM sAta kamauke tIna padoMkA sparzana kucha kama chaha baTe caudaha rAjU hai| Ayukarmake donoM padokA sparzana kSetrake samAna hai| ___ 317. pItalezyAvAle jIvoMmeM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama nau baTe caudaha rAjU hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| padmalezyAmeM saba padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| zuklalezyAmeM saba padoMkA sparzana kucha kama chaha baTe caudaha rAjU hai| itanI vizeSatA hai ki inake sAta karmoM ke pravaktavya padakA sparzana kSetrake samAna hai| 318. sAsAdana samyagdRSTi jIvoM meM sAta kamauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama bAraha baTe caudaha rAjU hai| Ayakarmake donoM hI padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| samyagmithyArdA jIvoM meM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU hai| isa prakAra sparzanAnug2ama samApta huaa| kAlAnugama ___319. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-mogha aura Adeza / oghakI apekSA sAta kamauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA kitanA kAla hai ? saba kAla hai| avaktavya padakA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| Ayukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIpoMkA saba kAla hai| isI prakAra saba ananta rAziyoMke apane-apane padoMkA kAla jAnanA cAhie / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe kAlANugamo 167 320. AdeseNa Neraiesu sattaeNaM ka. bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 Avali asaM0 / avaTi svvddhaa| Ayu0 avatta0 jaha0 ega0, ukka0 zrAvali. asaM0 / appa0 jaha0 aMto, ukka0 palido0 asaM0 / evaM savvesiM asaMkhejarAsINaM avattavvarahidANaM sAMtararAsI asaMkhejjalogarAsI mottUNa / Navari ANadAdINaM Ayu0 appadaravaMdha0 jahaeNu0 aNto| avattavba0 jaha* ega0, ukka0 sNkhejsm'| 321. maNusa-paMciMdiya-tasa02 pajjatta0 sattaeNaM ka0 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, uka0 zrAvali. asaM0 / avahi0 savvaddhA / avatta0 oghN| Ayu.NirayabhaMgo / vizeSArtha-yahAM nAnA jIvoMkI apekSA bhujagAra Adi padoMke kAlakA vicAra kiyA jA rahA hai| sAta kaukA pravaktavya pada upazamazreNi para car3hakara utaranevAle aura marakara va honevAle jIvoMke hotA hai / yataH upazama zreNipara car3hanekA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai, isalie oghase sAta karmoMke avaktavya padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 320. prAdezase nArakiyoM meM sAta kauke bhujagAra aura alpatara padoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla prAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / avasthita padakA kAla sarvadA hai| Ayukarmake pravaktavya padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla zrAvalike asaMkhyAtavaM bhAgapramANa hai| alpatara padakA jaghanya kAla antamuhUte aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra avakAvya padase rahita saba asaMkhyAta rAziyoMkA kAla jAnanA caahie| kintu jo sAntara rAziyAM haiM aura asaMkhyAta lokapramANa saMkhyAvAlI rAziyAM haiM, unheM chor3a denA caahie| itanI vizeSatA hai ki AnatAdikameM Ayukarmake alpatara padakA vandha karanevAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / tathA avaktavya padakA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| vizeSArtha-yaha hama pahale hI batalA Aye haiM ki AyukarmakA bandha honeke prathama samaya meM zravaktavya pada hotA hai| aura anantara alpatara pada hotA hai, isalie yahAM yaha prazna hotA hai ki Ayukarmake pravaktavya padakA utkRSTa kAla zrAvalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa rahane para alpatara padakA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kaise prApta ho sakatA hai ? samAdhAna yaha hai ki eka yA nAnA jIvoMne AyukarmakA pravaktavyabandha kiyA aura dUsare samayase ve alpatarabandha karane lge| punaH alpatarabandhake kAlake samApta honeke antima samayameM dUsare jIvoMne ayaktavyabandha kiyA aura usake dUsare samayase ve alpatarabandha karane lge| isaprakAra nirantara rUpase alpatarabandhakA utkRSTa kAla lAne para vaha palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki yahAM alpatarapadakA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / aAnatase lekara Uparake deva niyamase manuSyAyukA bandha karate haiM aura garbhaja manuSya saMkhyAta hote haiM, isalie AnatAdimeM Ayukarmake avaktavya padakA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| zeSa kathana sugama hai| . __ 321. manuSya, paJcendriya, paJcendriya paryApta, trasa aura trasaparyApta jIvoM meM sAta kauke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtave bhAgapramANa hai| avasthita padakA kAla sarvadA hai| tathA pravaktavyapadakA kAla oghake 1. mUlapratau saMkhejasama0 nnirybhNgo| maNusa- iti pAThaH / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre evaM paMcamaNa-paMcavaci0-Abhi-suda0-aodhi-prodhidaM0-sammAdihi-cakkhudaM0-saeiNa tti / Navari paMcamaNa0-paMcavaci0 Ayu0 appa0 jaha0 ega / mukkale0-khaiga. evaM ceva / Navari Ayu0 aanndbhNgo|| 322. maNusapajja0-maNusiNIsu sattaeNaM ka. bhuja-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejjasamayaM / avahi. svvddhaa| Ayuga avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejasamayaM / appada0 jahaeNu0 aMto / evaM 'savvasaMkhejarAsINaM / yesi sattaeNaM ka0 avattavvaM Natthi tesiM pi taM ceva yAdavvaM / maNusaapajja. sattaeNaM ka. bhuja-appa jaha0 ega0, ukka0 zrAvali0 asaM0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka0 palido0 asN0| Ayu. nnirybhNgo| evaM sAsaNaH / evaM ceva veuvviyami0sammAmi0 / Ayu0 patthi / 323. puDhavi0-Au0-teu0-vAu0-bAdarapuDhavi0- Au0-teu0-vAu0 tesiM ceva apajja. tesiM suhuma0 bAdaravaNapphadipatteya. tasseva apaja. savve bhaMgA savvaddhA / samAna hai| zrAyukarmake donoM padoMkA kAla nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI, Abhinibodhika zAnI, zrutajJAnI, avadhizAnI, avadhidarzanI, samyagdRSTi, cakSudarzanI aura saMzI jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoM meM Ayukarmake alpatarapadakA jaghanya kAla eka samaya hai| zuklalezyAvAle aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoM meM bhI isI prakAra kAla hai / itanI vizeSatA hai ki inameM Ayukarmake donoM padoMkA kAla Anata kalpake samAna hai| ___322.manuSya paryApta aura manuSyiniyoM meM sAta kauke bhujagAra aura avaktavya padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| avasthita padakA kAla sarvadA hai| Ayukarmake pravaktavya padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| alpatara padakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra saba saMkhyAta rAziyokA kAla jAnanA cAhie / tathA jina saMkhyAta rAziyoM meM avaktavya padakA bandha nahIM hotA,unameM bhI yahI kAla jAnanA cAhie / manuSya aparyAptakoMmeM sAta kauke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla zrAvalike asaMkhyAta bhAgapramANa hai| avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zrAyukarmake donoM padokA kAla nArakiyoMke samAna hai| manuSya aparyAptakoM ke samAna sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| tathA isI prakAra vaikriyikamizra kAyayogI aura samyagmithyAdRSTi jovoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake zrAyukarmakA bandha nahIM hotaa| 323. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika aura bAdara vAyukAyika tathA inake aparyApta aura sakSama, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra tathA inake aparyApta jIvoM meM sambhava saba padoMkA kAla sarvadA hai| 1. mUlapratau samvanasaMkhejarAsINaM iti pAThaH / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 bhujagArabaMdhe aMtarANugamo 324. AhAra-AhArami0 sattaeNaM ka. bhuja-appada0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejjasama0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka0 aNto| Ayu0 avattavva0 jaha0 ega0, uka0 saMkhejjasama0 / appa0 jaha* ega0, ukka aNto| 325. avagada0 sattaeNaM ka. bhuja-appa0-avatta0 jaha0 ega0, ukka. saMkhejjasama0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto / evaM suhumasaM0 chaeNaM k0| evari avattavvaM patthi / kampai0-aNAhA. sattaeNaM ka. bhuja-appa-avahi0 savvaddhA / evaM kAlaM samattaM / aMtarANugamo 326. aMtarANugameNa duvi0-aoghe0 Ade0 / aoghe0 sattaeNaM ka. bhuja0appa0-avahi0 patthi aMtaraM / avattavyavaM. jaha* ega0, ukka vAsapudhattaM / Ayu. do padA patthi aMtaraM / evaM kAyajogi-orAlikA0-acakkhu0-bhavasi-AhAraga tti / 327. AdeseNa Neraiesu sattaeNaM ka. bhuja-appa0 jaha* ega0, ukka0 325. AhArakakAyayogI aura AhArakamizra kAyayogI jIvoM meM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| Ayukarmake avaktavyapadukA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| alpatara padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 325. apagatavedavAle jIvoM meM sAta karmoke bhujagAra, alpatara aura avaktavya padoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra sUkSmasAmparAyika saMyata jIvoMmeM chaha kauke padoMkA kAla jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavya pada nahIM hotaa| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta kauke bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA kAla sarvadA hai| isa prakAra kAlAnugama samApta huaa| antarAnugama 326.antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / zrodhakI apekSA sAta kauke bhUjagAra, alpatara aura avasthita padoMkA antarakAla nahIM hai| avatavyapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai / Ayukarmake do padoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra kAyayogI, audArikAyayogI, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-upazamazreNikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hone se yahAM sAta kauke pravaktavyapadakA antara kAla uknapramANa kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 327. zrAdezase nArakiyoMmeM sAta kamauke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara 1. mUlapratau kammai0 bhAyu0 sattaeNaM iti pAThaH / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre aMto / avadhi patthi aNtrN| Ayu0 do padA0 jaha0 ega0, ukka0 cauvIsaM muhuttaM / evaM savvaNeraiemu / Ayu0 parivAdIe aDadAlIsaM muhuttaM pakkhaM mAsaM be mAsaM cattArimAsaM chammAsaM bArasamAsaM / evaM ceva devANaM pi kAdavvaM / Navari savvaTTha palidovamassa saMkheja / 328. tirikkhesu savve bhaMgA patthi aMtaraM / evaM savvaeiMdiya-puDhavi0-AuHteu0-vAu0-bAdarapuDhavi0-Au-teu0-vAu0 tesiM ceva apa0-suhuma0-savvavaNapphadi-Niyoda-bAdaravaNapphadipatteya0 tasseva apa0 orAliyami0-kammai0-esa0kodhAdi04-madi0-suda-asaMja-kiraNa-NIla-kAu0-abbhava0--micchA0asaeiNa-aNAhAraga tti / Navari lobhe moha0 oghaM / 326. savvapaMciMdiyatirikkha. sattaeNaM ka. bhuja-appada0 jaha0 ega0, uka aMto0 / avahi patthi aMtaraM / Ayu0 do padA0 jahaH ega0, ukka0 aMto0 / pajjata-joNiNIsu jaha0 ega0, ukka0 cauvIsaM muhu / apajja0 jaha ega0, ukka aNto0| 330. maNusaapa0 savve bhaMgA jaha0 ega0, ukka palido0 asaM0 / maNusa03 kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla antarmuhUrta hai| avasthita padakA antarakAla nahIM hai| Ayukarmake donoM padoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai| isI prakAra saba nArakiyoMmeM jAnanA caahie| kintu Ayukarmake donoM padokA kramase ar3atAlIsa muhUrta, eka pakSa, eka mAha, do mAha, cAramAha ,chaha mAha aura bAraha mAha hai| isI prakAra devoMke bhI jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sarvArthasiddhimeM palyakA saMkhyAtavAM bhAgapramANa utkRSTa antara hai| 328. tiryanoMmeM sambhava saba padoMkA antara kAla nahIM hai| isI prakAra saba ekendriya, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, bAda pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika aura inhIMke aparyApta va sUkSma, saba vanaspatikAyika, saba nigoda, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdicAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApota. lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki lobhakaSAyameM mohakarmake padoMkA antarakAla oghake samAna hai| 329. saba paJcendriya tiryaJcoMmeM sAta kamauke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| avasthita padakA antarakAla nahIM hai| Ayukarmake do padoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuMhUrta hai| paJcendriya tiryaJca paryApta aura paJcendriya tiryaJca yoniniyoM meM zrAyukarmake do padoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla caubIsa muhUrta hai / tathA aparyApta paJcendriya tiryaJcoMmeM apane padoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| 330. manuSya aparyAptakoM meM sambhava saba padoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| manuSyatrikameM sAta kamauke Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarANugamo 171 sattaeNaM ka. bhuja0-appada0-avahi Ayu0 do padA0 paMciMdiyatirikkhapajjattabhaMgo / sattaeNaM ka. avatta0 oghaM / savvavigaliMdiya0 pciNdiytirikkhbhNgo| paMciMdiya-tasa0 paMciMdiyatirikrakhapajjattabhaMgo / Navari sattaeNaM ka0 avatta oghaM / 331. bAdarapuDhavi0-Au-teu0-vAu-bAdaravaNa patteyapajjattA0 vigaliMdiyaapajjattabhaMgo / Navari teukA. Ayu0 do vi padA jaha0 ega0, ukka0 cauvIsaM muhu| 332. paMcamaNa-paMcavaci0-veubviyakA-itthive0-purisa-vibhaMga0-cakkhudaM0saNiNa tti sagapadA0 maNusibhaMgo / uciyamissa0 savve bhaMge jaha0 ega0, ukka0 bArasamu0 / AhAra-AhArami0 savve bhaMge jaha0 eya0, ukka0 vAsapudhattaM / / 333. avagadave0 sattaeNaM ka0 bhuja-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 vaaspudhttN| appa0-avahi0 jaha0 ega0, ukka0 chammAsaM / evaM suhamasaM / sattaeNaM ka0 avatta0 patthi aMtaraM / bhujagAra, alpatara aura avasthita padoMkA tathA Ayukarmake do padoMkA antarakAla paJcendriya tiryazca paryAptakoMke samAna hai| sAta kauke avaktavya padakA antarakAla oghake samAna hai| saba vikalendriyoM meM saba padoMkA antarakAla paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai| tathA paJcendriya aura prasoMmeM saba padoMkA antarakAla paJcendriya tiryaJca paryAptakoMke samAna hai| itano vizeSatA hai ki sAta kauke pravaktavya padakA antarakAla oghake samAna hai| 331. bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta jIvoMmeM saba padoMkA antarakAla vikalendriya aparyAptakoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki agnikAyika paryApta jIvoMmeM Ayukarmake do padoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla caubIsa muhUrta hai| 332. pA~coM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaGgazAnI, cakSudarzanI aura saMdhI jIvoM meM apane-apane padoMkA antarakAla manuSyiniyoMke samAna hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM saba padoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAraha muhUrta hai| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM saba padoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| 333. apagatavedameM sAta kamauke bhujagAra aura pravaktavya padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| alpatara aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahIno hai| isI prakAra sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake sAta kamauke pravaktavya padakA antara nahIM hotaa| vizeSArtha-bhujagAra aura avatanya pada upazamazreNimeM hote haiM aura upazamazreNikA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| isIse yahAM apagatavedI jIvoMke sAta kauke bhujagAra aura avaktavya padoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva kahA hai| sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMke bhujagAra padakA yaha antara mohanIyake vinA chaha karmoMkA prApta hotA hai| zeSa kathana sugama hai| Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 334. Abhi0 - suda0 - zradhi0 sattaNaM ka0 maNusabhaMgo / Ayu0 do vi padA0 jaha0 ega0, uka0 mAsapudha0 / evaM saMjada - sAmAi 0 -chedo0 -saMjadAsaMjadaadhidaM0 sammAdi' 0 - vedaga0 sagapadArthaM / evaM ceva maNapajja0 / raNavari Ayu0 do 172 * vi padA0 jaha0 ega0, ukka0 vAsapudha0 / evaM parihAra0 - khaiga0 / 335. u0 - pamma0 devabhaMgo / Ayu0 do vi padA0 jaha0 ega0, ukka 0 dAlIsaM muhu0 pakkhaM / sukkAe adhibhaMgo / 336. uvasama0 sattaNaM ka0 bhuja0 - appada 0 - avahi0 jaha0 ega0, uka 0 satta rAdidiyANi / avatta0 oghaM / sAsaNa0 ka0 sammAmi0 sattara ka0 savvapadA0 jaha0 ega0, ukka palido0 / evaM aMtaraM samattaM / bhAvAgamo 337. bhAvANugameNa duvi0 - oghe0 de0 / zraghe0 aharaNaM ka0 savvapadA baMdhA ti ko bhAvo ? odaigo bhAvo / evaM jAva araNAhAragati yAdavvaM / 334. zrabhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMke saba padoM kA antara manuSyoMke samAna hai| Ayukarma ke donoM padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara mAsapRthaktva hai / isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke apane-apane padoMkA antara jAnanA caahie| tathA isI prakAra mana:paryayajJAnI jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake Ayukarmake donoM hI pardokA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva hai / manaHparyayazAniyoMke samAna parihAravizuddhisaMyata aura kSAyikasamyadRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / 335. pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM sAta karmoMke apane saba padoM kA antaradevoMke samAna hai / Ayukarmake donoM hI padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kramase ar3atAlIsa muhUrta aura eka pakSa hai| zuklalezyA meM saba padakA antara avadhijJAniyoMke samAna hai / 336. upazama samyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAta dina-rAta hai / avaktavya padakA antara oke samAna hai / sAsAdana samyagdRSTiyoM meM AThoM karmoMke aura samyagmithyAdRSTiyoM meM sAta karmoMke saba padoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isa prakAra antarAnugama samApta huA / bhAvAnugama 337. bhAvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zragha aura Adeza / zraghase ATha karmoMke saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kaunasA bhAva hai ? zradayika bhAva hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / 1. mUlapratau sammAmi vedaga iti pAThaH / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe appAbahugANugamo appA bahugAgamo 338. pAbahugAgameNa duvi0 - oghe0 de0 / zraghe0 sattaraNaM ka0 savvatthovA avattavvabaMdhagA / appada * baMdha0 aAMtagu0 / bhuja baM vise0 / avahi 0 baMdha0 asaM0 gu0 / Ayu0 savvatthovA avatta 0 baMdhagA / appada0 asaM 0 gu0 / evaM tirikkhoghaM kAyajogi esa 0 - kodhAdi 0 4-madi0 suda0 - saMja0 - acakkhu 0kiraNa0 - pIla0 - kAu0- bhavasi 0 - abbhavasi 0 -micchAdi 0 - AhAragati / gavari esiM avatta * rAtthi tesiM savvatthovA appada0 / bhuja0 vise0 / zravadvi0 asaM0 gu0 / 0 336. deseNa raiesa sattaNaM ka0 savvatthovA bhuja0 - appa0 / avahi0 asaM0 gu0 / Ayu0 zraghaM / evaM savvaNiraya - savvapaMciMdiyatirikkha maNusajja devA yAva avarAjidA tti savvavigaliMdiya- savvapaMcakAya orAliyami0 -veDavdiya'0-veDavviyami0-itthi 0 - purisa0 - saMjadAsaMjada - teu0- pamma0 - 0 - vedaga0 0-sAsaNa0 vizeSArtha - kamakI bhujagAra zrAdi sthitikA bandha kaSAyase hotA hai aura kaSAya zradayika bhAva hai, isalie yahA~ eka hI bhAva kahA hai / yahA~ kisI bhI mArgaNA meM Adeza prarUpaNA sambhava nahIM hai| oghake samAna hI sarvatra jAnanA cAhie, yaha ukta kathanakA tAtparya hai / isa prakAra bhAvAnugama samApta huA / alpabahutvAnugama 338. alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza / zraghase sAta kake vaktavyapadakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase alpatara padakA bandha karanevAle jIva anantaguNeM haiM / inase bhujagAra padakA bandha karanevAle jIva vizeSa adhika haiM / inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Ayukarmake avaktavyapadake bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase alpatara padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sAmAnya tiryaJca, kAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyA - vAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jina mArgaNAoM meM sAta karmoMkA avaktavya pada nahIM hai, unameM alpatara padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase bhujagAra padakA bandha karanevAle jIva vizeSa adhika haiM aura inase avasthitapadakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNeM haiM / 339, Adeza se nArakiyoMmeM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatarapadakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase avasthitapadakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / zrayukarmake padakA alpabahutva zrodhake samAna hai / isI prakAra saba nArakI, saba paJcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta, deva, aparAjita vimAna takake deva, saba vikalendriya, saba pA~coM sthAvara kAya, zradArika mizrakAyayogI, vaikriyika kAyayogI, vaikriyika mizrakAyayogI, travedI, puruSavedI, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, vedakasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura asaMzI jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki 1. mUlapratau vedaya0 veDagniyami0 iti pAThaH / 173 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre sammAmi asaNiNa tti / Navari ANadAdi avarAjidA tti Ayu0 saMkhejja kAdavvaM / 340. maNusesu sattaeNaM ka0 savvatthovA avatta / bhuja-appada0 asaM0gu0 / avahi asaM0 gu0| Ayu. oghaM / evaM maNusapajjatta-maNusiNIsu / vari saMkheja mANidavvaM / evaM savvaha0-AhAra-AhArami0-maNapajja0-saMjada-sAmAi0chedovaDA0 / Navari maNapajja0-saMjada0 sattaeNaM ka0 avatta0 atthi saMsANaM Natthi / 341. paMciMdaya02-paMcamaNa-paMcavaci0-Abhi-suda-bodhi-cakkhudaM0aodhidaM0-sukkale0-sammAdi0-khaiga-uvasama0--sariNa tti mnnusbhNgo| varisukkale0-khaiga0 Ayu0 maNusibhaMgo / 342. tasa02 oghaM ! Navari asaMkhejjaM kAdavvaM / evaM tasaapa0 / vari avattavvaM patthi / orAliyakA0 oghaM / Navari bhuja-appa0 tullaM / kammai. sattaeNaM ka0 savvatthovA bhuja0-appa0 / avahi. asaM gu0 / avagada0 sattaeNaM ka0 savvatthovA avatta0 / bhuja0 saMkhegu0 / appada0 saM0 / avahi0 saM gu0 / Anata kalpase lekara aparAjita takake devoMmeM Ayukarmake alpabahutvako kahate samaya saMkhyAtaguNA kahanA caahie| 340. manuSyoM meM sAta kamauke pravaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase bhujagAra aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Ayukarmake donoM padoMkA alpabahutva oghake samAna hai| isI prakAra manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMke jAnanA jaahie| itanI vizeSatA hai yahA~ asaMkhyAtake sthAna para saMkhyAta kahanA caahie| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manaHparyayajJAnI aura saMyata jIvoMke sAta karmIkA pravaktavya pada hai| zeSake nahIM hai| 341. paJcendriyadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, AbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, cakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura saMkSI jIvoM meM saba padoM kA alpabahutva manuSyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki zuklalezyAvAle aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM Ayukarmake donoM padoMkA alpabahutva manuSyiniyoMke samAna hai| 342. sadvikameM saba padoMkA alpabahutva oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki anantake sthAnameM asaMkhyAta kahanA cAhie / isI prakAra asa aparyAptakoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake sAta kaukA pravaktavya pada nahIM hotaa| audArika kAyayogI jIvoM meM saba padoMkA alpabahutva oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inake sAta kamauke bhujagAra aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva tulya hote haiN| kArmaNakAyayogI jIvoMmeM sAta karmoMke bhujagAra aura alpatara padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| apagatavedI jIvoM meM sAta kamauke pravaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase bhujagArapadakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase alpatarapadakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthitapadakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| sUkSmasAmparAyika saMyata Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve samukkittaNA 175 muhumasaM0 chaNaM ka0 savvatthovA bhuja0 / appa0 saM0 gu0 / [zravadvida0 saMkhejjagu0 ] | araNAhAra0 kammaigabhaMgo | evaM apAbahugaM samattaM / padaNikkhevo 343. padarikkhevetti tattha imANi tiriNa aNiyogaddArANi - samukkittaNA sAmittaM appAbahuge tti / samukkittaNA 1 344. samuttiNaM duvidhaM - jaharaNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi0oghe0 de0 / zraghe0 sattaNaM ka0 atthi ukassiyA vaDI ukka0 hANI uka0 avAraNaM / evaM yAva araNAhAraga tti davvaM / 345. jahaNNae pagadaM / duvi0 - zraghe0 de0 / zraghe0 sattaeAM ka0 atthi jIvoM meM chaha kama bhujagArapadakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase alpatara padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase avasthitapadakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / anAhAraka jIvoM meM sAta karmoMke apane padoMkA alpabahutva kArmaNakAyayogavAloMke samAna hai / isa prakAra alpabahutva samApta huA / padanikSepa 343. aba padanikSepakA adhikAra hai| isake ye tIna adhikAra haiM- samutkIrtanA, svAmitva aura alpabahutva ! vizeSArtha - yahA~ 'pada' zabda se vRddhi, hAni aura zravasthAna ina tIna padoMkA grahaNa kiyA gayA hai| ye tInoM pada utkRSTa bhI hote haiM aura jaghanya bhI / Azaya yaha hai ki isa anuyogadvAra meM yaha batalAyA gayA hai ki koI eka jIva yadi prathama samaya meM apane yogya jaghanya sthitibandha karatA hai aura dUsare samaya meM vaha sthitiko bar3hAkara bandha karatA hai, to usake bandhameM adhikase adhika kitanI vRddhi ho sakatI hai aura kamase kama kitanI vRddhi ho sakatI hai / isI prakAra yadi koI jIva utkRSTa sthitibandha kara rahA hai aura anantara samayameM vaha sthitiko ghaTA kara bandha karatA hai, to usa jIvake bandhameM adhika se adhika kitanI hAni ho sakatI hai aura kamase kama kitanI hAni ho sakatI hai, yahI saba viSaya isa prakaraNa vividha anuyogoMke dvArA dikhalAyA gayA hai / vRddhi aura hAni honeke bAda jo avasthita bandha hotA hai, use yahA~ avasthita bandha kahA hai / yaha jisa prakArakI vRddhi aura hAnike bAda hotA hai, usakA vahI nAma par3atA hai / samutkIrtanA 344. samutkIrtanA do prakArakI hai - jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zroghra aura zrAdeza / zrodha kI apekSA sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa zravasthAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka kathana karanA cAhie / 345. jaghanyakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA - ogha aura Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre jahariyA baDhI [jahariyA hAraNI] jaha0 avadvAraNaM / evaM yAva aNAhAragatti davvaM / sAmittaM * 346. sAmittaM duvi0 - jahaNaNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi0 - zraghe 0 Ade0 / zragheNa sattaNaM ka0 ukassiyA vaDDI kassa hodi / yAva duhAriNayayava majjhassa uvariM aMtokoDAko DiDidibaMdhamAraNo ukkasyaM saMkilesaM gado ukkasyaM dAhaM gado to ukkasyaM dvidibaMdho tassa ukkassiyA baDhI / ukkassiyA hANI kassa 1 yo ukkassahidibaMdhamANo mado eiMdiyo jAdo tapAoggajaharAe padido tassa ukkassiyA hANI | ukka0 avadvANaM kassa hodi ? ukkassayaM dvidibaMdha mANo sAgArakkhaeNa paDibhaggo tappAtroggajaharAe hidibaMdhahANe paDido tasseva se kAle ukka - syamavahANaM / evamoghabhaMgo kAyajogi - kodhAdi 0 4-madi0 - suda0 - asaMja0 - acakkhurda 0bhavasi0 - abbhavasi 0 -micchAdi 0 - AhAraga ti / Adeza / zradhakI apekSA sAta karmoMkI jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya zravasthAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka kathana karanA cAhie / isa prakAra samutkIrtanA samApta huI / svAmitva 346. svAmitva do prakArakA hai-ja - jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- zrodha aura Adeza / okI apekSA sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo dosthAnika yavamadhya ke Upara antakoTA koTisAgarapramANa sthitikA bandha karatA huA utkRSTasaMkleza aura utkRSTa dAhako prApta hokara anantara utkRSTa sthitikA bandha karatA hai, usake utkRSTa vRddhi hotI hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai / jo utkRSTa sthitikA bandha karate hue mara kara ekendriya ho gayA aura vahAM tatprAyogya jaghanya sthitibandha karane lagatA hai, usake utkRSTa hAni hotI hai / utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo utkRSTa sthitikA bandha karate hue sAkAra upayogake na rahane se saMkleza pariNAmoMse cyuta hokara tatprAyogya jaghagya sthitibandhasthAnako prApta hotA hai, usake tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai / isa prakAra zroghake samAna kAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI zrutAzAnI, asaMyata, zracakSudarzanI, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi aura zrAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha--yahAM bandhasthitikI vRddhi, hAni aura avasthAnakI padanikSepa saMjJA hai aura jisa anuyogadvAra meM isakA vicAra kiyA jAtA hai, vaha padanikSepa anuyogadvAra hai / yaha vRddhi, hAni aura zravasthAna jaghanya bhI hotA hai aura utkRSTa bhI hotA hai| yahAM sarvaprathama utkRSTakA vicAra karate hue vaha kisake hotA hai; yaha batalAyA gayA hai / saMjJI paJcendriya paryApta mithyAdRSTike jaghanya sthitibaMdha antaHkoTAkoTisAgarapramANa hotA hai aura utkRSTa sthitibandha apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hotA hai / aba eka aisA jIva lo jo jaghanya sthitikA bandha karate hue utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAmoMke hone para utkRSTa sthitibandha karane lagatA hai, to yaha sthitibandhakI utkRSTa vRddhi hogI / yaha utkRSTa vRddhi svasthAnameM hI sambhava hai, parasthAna meM sambhava nahIM, isalie yahAM svasthAna kI apekSA utkRSTa vRddhi batalAI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve ukkassasAmittaM 177 347. AdeseNa gairaiemu sattaeNaM ka0 ukkassiyA vaDDI-avahANe ogha / ukkassiyA hANI kassa hodi ? yo ukkassayaM hidi baMdhamANo sAgArakvaeNa paDibhaggo tappAoggajahaeNae paDido tasseva ukkassiyA haannii| evaM savvaNiraya-paMciMdiya0 tirikva03-maNusa03 devA yAva sahassAra tti paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0orAli0-veuvvi0-itthi0-purisa0-NavUsa0-vibhaMga0-cakkhudaM0-paMcale0-saNiNa tti| 348. paMcidiyatirikvaapajja. sattaeNaM ka0 ukka0 vaDDI kassa0 ? yo tappAoggajahaeNayaM hidi baMdhamANo tappAaoggaukkassayaM saMkilesaM gado tappAaoggaukkassayaM hidibaMdho tassa ukkassiyA vaDDI / ukkassiyA hANI kassa hodi ? yo tappAoggaukkassiyaM hidi baMdhamANo sAgArakkhaeNa paDibhaggo tapAoggajahaeNae padido tassa ukassiyA hANI / tasseva se kAle ukkassayamavahANaM / evaM maNusagaI hai| kintu utkRSTa hAni parasthAnakI apekSA prApta hotI hai / kAraNa ki jo saMkSI paJcendriya mithyAdRSTi paryApta jIva utkRSTa sthitibandha kara rahA hai,vaha marakara ekendriya bhI ho sakatA hai aura vahAM ekendriyake yogya jaghanya sthitibandha karane lagatA hai| isa prakAra utkRSTa vRddhi antaHkoDAkoDI kama sattara koDAkoDI sAgara pramANa prApta hotI hai aura utkRSTa hAni palyake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna eka sAgara kama sattara koDAkor3I sAgarapramANa prApta hotI hai / jo utkRSTa sthitikA bandha karate hue sAkAra upayogake kSaya honese tatprAyogya jaghanya sthiti bA~dha kara dUsare samayameM punaH usI sthitikA bandha karatA hai, usake utkRSTa avasthAna hotA hai / parasthAnameM yaha utkRSTa avasthAna sambhava na honese svasthAnako apekSA hI isakA nirdeza kiyA hai| zeSa vyAkhyAna spaSTa hai| 347. zrAdezakI apekSA nArakiyoMmeM sAta kaukI utkRSTa vRddhi aura utkRSTa avasthAna odhake samAna hai| utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo utkRSTa sthitikA bandha karate hue sAkAra upayogakA kSaya honese saMkleza pariNAmoMkI hAni hokara tatprAyogya jaghanya sthitikA bandha karatA hai, usIke utkRSTa hAni hotI hai / isI prakAra saba nArakI, paJcendriya tiryazca trika manuSya trika, deva, sahasrAra kalpatakake deva, paJcendriyadvika, prasadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, vibhaGgazAnI, cakSudarzanI, pA~ca lezyAvAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha-pahale oghakI apekSA parasthAnakA avalambana lekara utkRSTa hAni batalAI thii| yahA~ jo mArgaNA vivakSita ho usImeM utkRSTa hAni lAnA iSTa hai, isalie utkRSTa sthitibandha karAte hue tatprAyogya jaghanya sthitibandha karA kara yaha utkRSTa hAni lAI gaI hai| yahA~ jitanI mArgaNAaiM ginAI gaI haiM ina sabameM saMzI paJcendriya paryApta mithyAdRSTi avasthA sambhava honese unakI apekSA yaha kathanI karanI cAhie / 348. paJcendriya tiryazca aparyAptakoM meM sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo tatprAyogya jaghanya sthitikA bandha karate hue tatprAyogya utkRSTa saMklezako prApta hokara tatprAyogya utkRSTa sthitikA bandha karatA hai, usake utkRSTa vRddhi hotI hai| utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo tatprAyogya utkRSTa sthitikA bandha karate hue sAkAra upayoga kA kSaya honese saMkleza pariNAmoMkI hAnivaza tatprAyogya jaghanya sthitikA bandha karane lagatA hai,usake utkRSTa hAni hotI hai| tathA isIke tadanantara samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| 23 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre ravaha tti pajja0 ANadAdi uvari savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMciMdiyatasaapajja0-savvapaMcakA0 orAliyami0 veDavviyami0 zrAhAra0 - AhArami0 - Abhi0suda0 adhi0 - maNapajja0 - saMjada - sAmAi0 - chedova0 - parihAra0 - saMjadAsaMjada- prodhidaM0sukkale 0- sammAdi 0 - khaDga 0 - vedaga0-uvasamasa0 - sAsaraNa0 - sammAmi0 / tappa 346. kammai0-aNAhAra0 sattaeAM ka0 ukkassiyA vaDI kassa hodi ? yo jayaM hidi baMdhamANo tapAogaukassayaM saMkilesaM gado tappAkasyaM dvidibaMdho tassa ukkassiyA vaDI / ukkassiyA hAraNI kassa hodi ? yo pAgakasyaM hidi baMdhamAraNo sAgArakkhae paDibhaggo tappA oggajaharue padido tassa ukka0 hANI / ukkassayamavadvANaM kassa hodi ? bAdaraeiMdiyassa tapAragaDidIdo hANI ukassayaM kAdUra avadissa tasseva se kAle ukkassayamavadvANaM | 350. [avagadave0] sattaeAM ka0 ukka0 vaDDI kassa hodi ? javasAmagassa paridamAssa yaTTivAdara sAMparAiyassa se kAle savedo hohidi ti tassa ukka0 baDDI / tasseva se kAle ukkassayamavadvANaM / ukkassiyA hANI kassa hodi ? uvasAmayaisI prakAra manuSya aparyApta, Anata kalpase lekara sarvArtha siddhi taka ke deva, saba ekendriya, saba vikalendriya, paJcendriya aparyApta, trasa aparyApta saba pA~coM sthAvara kAya, zradArika mizrakAyayogI, vaikiyika mizra kAyayogI, AhArakakAyayogI, AhAraka mizra kAyayogI, zrabhinibodhikazAnI, zrutajJAnI, zravadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha - ina saba mArgaNAoM meM Adezase utkRSTa sthitibandha hotA hai / dUsare yahA~ utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAnakA jo kAraNa batalAyA hai, vaha sabameM ghaTita ho jAtA hai, isalie inakI utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna paJcendriya tiryaJca paryAptakoMke samAna kahA hai / 349. kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo tatprAyogya jaghanya sthitikA bandha karate hue tatprAyogya utkRSTa saMklezako prApta hokara tatprAyogya utkRSTa sthitikA bandha karatA hai, usake utkRSTa vRddhi hotI hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo tatprAyogya utkRSTa sthitikA bandha karate hue sAkAra upayogake kSaya hone se saMkleza pariNAmoMkI hAnivaza tatprAyogya jaghanya sthitikA bandha karatA hai, usake utkRSTa hAni hotI hai / utkRSTa avasthAna kisake hotA hai ? jo bAdara ekendriya tatprAyogya ukRSTa sthitimeMse utkRSTa hAni karake avasthita rahatA hai, usake tadanantara samayameM utkRSTa zravasthAna hotA hai / 350. gatavedI jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo upazAmaka patanako prApta hotA huA anivRttivAdara sAmparAyako prApta hokara anantara samayameM vedasahita hogA, usake utkRSTa vRddhi hotI hai aura usIke tadanantara samayameM utkRSTa zravasthAna hotA hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo upazAmaka anivRttibAdara sAmparAya Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve jahaeNasAmittaM 176 aNiyaTTivAdarasAMparAiyassa paDhamAdo hidibaMdhAdo vidie hidibaMdhe vaTTamANayassa tassa uka0 hANI / evaM suhumasAMparAi chaeNaM ka0 / 351. asapiNa. sattaeNaM ka0 ukka0 vaDDI kassa hodi ? eiMdiyo asaeiNapaMcidiesu uvavaraNo tassa ukka0 vaTTI hodi| asaeiNapaMciMdiyo eiMdiyesu uvavaraNo tassa ukka. hANI / ukkassayamavahANaM asaeiNapaMciMdiya0 satyANaM kAdavvaM / __ 352. jahaeNae pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 sattaeNaM ka0 jahaeiNayA vaDDI kassa hodi ? yo samayaNaukkassiyaM hidi baMdhamANo puNNAe hidivaMdhagaddhAe ukassayaM saMkilesaM gado ukkassayaM hidivaMdho tassa jahaeiNayA vaDDI / jahaNiyA hANI kassa hodi ? yo samayuttaraM jahaeNayaM hidi baMdhamANo puraNAe hidibaMdhagaddhAe ukkassayaM visodhiM gado tassa jahaeNayaM DidibaMdho tassa jahariNayA hANI / ekkadarattha avahANaM / evaM satthANaM yAva aNNAhAraga tti / mavari avagada0muhumasaM0 sattaeNaM kachaeNaM ka0 jahariNayA vaDDI kassa hodi ? uvasAmayassa parivadamANassa vidie hidibaMdhe vaTTamANassa tassa jaha0 vaDDI / jahaeiNayA hANI kassa0 ? khavagassa carime dvidibaMdhe vaTTamANassa tassa jaha0 haannii| tamhi ceva jahaeNayamavahANaM / jIva prathama sthitibandhake bAda dvitIya sthitibandhameM vidyamAna hotA hai, usake utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra sUkSmasAmparAyika jIvoMke chaha kaukI apekSA utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna jAnanA cAhie / / 351. asaMhI jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi kisase hotI hai ? jo ekendriya asaMhI paJcendriyoM meM utpanna hotA hai, usake utkRSTa vRddhi hotI hai| jo asaMzI paJcendriya ekendriyoM meM utpanna hotA hai, usake utkRSTa hAni hotI hai| tathA utkRSTa avasthAna asaMkSI paJcendriyake svasthAnakI apekSA kahanA caahie| isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| 352. aba jaghanyakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura aadesh| oghase sAta karmoMkI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo eka samaya kama utkRSTa sthitikA bandha karate hue sthitibandhake kAlake pUrNa ho jAnepara utkRSTa saMklezako prApta hokara utkRSTa sthitibandha karatA hai, usake jaghanya vRddhi hotI hai| jaghanya hAni kisake hotI hai ? jo eka samaya adhika jaghanya sthitikA bandha karate hue jaghanya sthitibandhake kAlake pUrNa ho jAnepara utkRSTa vizuddhiko prApta hokara jaghanya sthitibandha karatA hai, usake jaghanya hAni hotI hai| tathA inameMse kisI eka jagaha jaghanya avasthAna hotA hai| isa prakAra svasthAnakI apekSA anAhAraka mArgaNA taka kathana karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apagatavedI aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM kramase sAta aura chaha kaukI jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo upazAmaka upazama zreNise utarate hue dUsare sthitibandhakA prArambha karatA hai,usake jaghanya vRddhi hotI hai| jaghanya hAni kisase hotI hai ? jo kSapaka antima sthitibandha kara rahA hai, usake jaghanya hAni hotI hai aura isImeM jaghanya avasthAna hotA hai| isa prakAra svAmitva samApta huaa| Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre appAbahugaM 353. appAbahugaM duvi0- -jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi-- oghe0 Ade0 / oghe0 sattaeNaM kammANaM savvatthovA ukkassiyA vaDDI / ukkassayamavahANaM visesAhiyaM / ukka0 hANI visesA / oghabhaMgo kAyajogi-kodhAdi04-madi0suda0-asaMja0-acakkhu0-bhavasi0-abyavasi0-micchAdi0-pAhAraga tti / 354. Niraesu sattaeNaM ka. savvatthovA ukkassiyA vaDDI / ukkassiyA hANI ukkassayamavahANaM ca do vi tullA vise / evaM savvANaM aNAhAraga tti / vari tieNaM missagANaM sattaeNaM ka. savvatthovA ukkassiyA hANI / ukkassiyA vaDDI avahANaM ca do vi tullANi saMkhejjagu0 / 355. kammai0-aNAhA. sattaeNaM ka. savvatthovA ukkassayamavahANaM / ukka0 vaDDI0 saM0gu0 / ukka0 hANI vise / avagada0 sattaeNaM ka. savvatthovA ukkassiyA hANI / ukka0 vaDDI avahANaM asaM0gu0 / Navari ghAdINaM sNkhejjgunnaae| evaM suhumasaM0 chaeNaM ka / Navari savvesiM ghAdINaM bhNgo| 356. Abhi0-suda0-odhi0 sattaeNaM ka0 savvatthovA ukka0 hANI avahANaM / ukka0 vaDDI saM0gu0 / evaM maNapajja-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra-saMjadAsaMjada 353. alpabahutva do prakArakA hai jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura Adeza / oghase sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi sabase stoka hai| isase utkRSTa avasthAna vizeSa adhika hai| isase utkRSTa hAni vizeSa adhika hai| isI prakAra oghake samAna kAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, acakSudarzanI, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| 354. nArakiyoM meM sAta karmoMkI utkRSTa vRddhi sabase stoka hai| isase utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna ye donoM tulya hokara vizeSa adhika haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka sabake alpabahutva jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki tInoM mizrayogavAle jIvoMke sAta karmoMkI utkRSTa hAni sabase stoka hai| isase utkRSTa vRddhi aura avasthAna ye donoM tulya hokara saMkhyAtaguNe haiN| 355. kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM sAta kaukA utkRSTa avasthAna sabase stoka hai / isase utkRSTa vRddhi saMkhyAtaguNI hai aura isase utkRSTa hAni vizeSa adhika hai| apagatavedI jIvoMmeM sAta karmoMkI utkRSTa hAni sabase stoka hai| isase utkRSTa vRddhi aura avasthAna asaMkhyAtaguNe haiN| itanI vizeSatA hai ki ghAti kaukI utkRSTa vRddhi aura avasthAna saMkhyAtaguNa hai| isIprakAra sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM chaha kauke ukta padoMkA alpabahutva hai| itanI vizeSatA hai ki inake saba karmoke ukta padoMkA alpabahutva ghAtikauke samAna hai| 356. AbhinibodhikahAnI, zrutakSAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta kamaukI uskRSTa hAni aura avasthAna sabase stoka hai| isase uskRSTa vRddhi saMkhyAtaguNI hai / isI prakAra manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMya Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve jahazranyAvaddurga 181 zrodhidaM0 - sammAdi0 vedagasa0-uvasama0 - sAsaNa0 sammAmi0 / mart furebhaMgo yadi satthA sAmittaM dijjadi / atha micchattAbhihassa tado baDDI' saMkhe 0guNaM / kharage riyabhaMgo | sari0 savvatyovA uka0 avadvANaM / ukka0 baDDI saM0gu0 / uka0 hANI visesAhiyA / evaM ukkassaM samattaM / ka0 357. jahA pagadaM / duvi - oghe0 de0 / zragheNa saraNaM jahariyA bar3I jahariyA hANI jaharaNayapatradvAraNaM tiriNa vi tullANi / evaM yA aNAhAragati / vari avagadave0 savvatyovA sattaevaM kammAraNaM jahafarar artit rarNaM / jaha0 baDhI saM0gu0 / evaM samasaMpa va kammAraNaM / evaM asamataM / evaM padazivakhevaM samate / tAsaMyata, zravadhidarzanI, samyagdRSTi, vedakasamyaNTaSikANvadhi, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvIke jAnanA caahie| kintu isa vizeSatA hai ki yadi svasthAna kI apekSA svAmitva prApta kiyA jAtA hai, to nArakiyoMke samAna apabahutva hai aura yadi mithyAtvake abhimukha hue ina jIvoMkA alpabahutva prApta kiyA jAtA hai, to vRddhi saMkhyAtaguNI hai / kSAyikasamyagdRSTi jIvoM meM ukta padoMkA alpabahutva nArakiyoMke samAna hai / zrasaMjJI jIvoMmeM utkRSTa zravasthAna sabase stoka hai| isase utkRSTa vRddhi saMkhyAtaguNI hai| isase utkRSTa hAni vizeSa adhika hai| vizeSArtha - yahA~ AbhinivodhikajJAnI se lekara samyagmithyAdRSTi taka jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, ina saba mArgaNAvAle jIvoMkA mithyAtva guNasthAna meM bhI gamana sambhava hai / usameM bhI sAsAdana guNasthAnavAle to niyamase midhyAtvameM jAte haiM / isalie ina mArgaNAoM meM alpabahutva do prakArakA prApta hotA hai| jabataka ye midhyAtvake zrabhimukha nahIM hote haiM, taba taka inameM nArakiyoMke samAna alpabahutva hai / arthAt sAta karmokI utkRSTa vRddhi sabase stoka hai aura isase utkRSTa hAni va utkRSTa avasthAna ye donoM tulya hokara vizeSa adhika haiN| aura jaba ye mithyAtva abhimukha hote haiM, taba alpabahutva isa prakAra hotA hai- sAta karmoMkI utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna donoM tulya hokara sabase stoka haiM aura isase utkRSTa vRddhi saMkhyAtaguNI hai / yahA~ ogha aura Adeza se AyukarmakA alpabahutva nahIM kahA hai so isakA kAraNa yaha hai ki Ayukarmake sthitibandhameM isa tarahakI vRddhi, hAni aura avasthAna sambhava nahIM hai / usameM kevala prathama samaya ke bandhake bAda hAni hI hotI hai, isalie usameM alpabahutva ghaTita nahIM hotA / isa prakAra utkRSTa zralpabahutva samApta huA / 357. aba jaghanya alpabahutvakA prakaraNa hai / isakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / zradhase sAta karmoMkI jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya avasthAna ye tInoM hI tulya haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki apagatavedI jIvoMmeM sAta karmoMkI jaghanya hAni aura avasthAna sabase stoka hai| inase jaghanya vRddhi saMkhyAtaguNI hai / isI prakAra sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM chaha karmoMkA alpabahutva hai / isa prakAra alpabahutva samApta huA / isa prakAra padanikSepa samApta huA / 1. mUlapratau vaDDI samaM guNaM iti pAThaH / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre vahnibaMdho 358. vaDhibaMdhe tti tattha imANi terasa aNiyogaddArANi - samukkittaNA sAmittaM evaM yAva appAbahuge ti / 182 samuttiNA 356. samuttiNadAe duvidho diso ---- ogheNa deNa ya / tattha ghe sattaeAM ka0 atthi cattArivaDhi 0 cattArihANi 0 avadvida0 avattavvabaMdhagA ya / Ayu0 for anaisgA ya asaMkhejjabhAgahAriNabaMdhagA ya / evaM Ayu0 yAva aNAhAragati / yathA zragheNa tathA maNusa 0 3 - paMciMdiya-tasa02 - paMcamaNa0 - paMcavaci0kAyajogi orAliyakA 0 - bhi0 suda0 odhi0 - maraNapajja0 -saMjada 0 - cakkhurda 0 -cakkhurda 0 dhidaM0-sukale 0- bhavasi 0- sammAdi0 khaiga0-uvasama0 sariNa - AhAragati / vRddhibandha 358. aba vRddhibandhakA prakaraNa hai / usameM ye teraha anuyogadvAra hote haiM - samutkIrtanA aura svAmitva se lekara alpabahutva taka / vizeSArtha - jisameM chaha guNI hAni - vRddhikA vicAra kiyA jAtA hai, use vRddhi anuyogadvAra kahate haiM / yahA~ vRddhi pada upalakSaNa hai, isalie isa pada se hAnikA bhI grahaNa ho jAtA hai / yahA~ sthitibandhakA prakaraNa honese isakA nAma vRddhibandha par3A hai| mukhyarUpase isakA vicAra teraha anuyogadvAroMke dvArA kiyA jAtA hai / prakRta meM prArambhake samutkIrtanA aura svamitva ye do tathA antima alpabahutva ina tInakA nAma nirdeza kiyA hai / saba anuyogadvAroM ke nAma ye haiM- samutkIrtanA, svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva, aura alpabahutva / samutkIrtanA 1 359. samutkIrtanAkI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA sAta karmoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, zravasthita aura avaktavya pada kA bandha karanevAle jIva haiN| Ayukarmake avaktavyapadakA bandha karanevAle aura asaMkhyAta bhAgahAnipadakA bandha karanevAle jIva haiM / isI prakAra Ayukarma kI apekSA anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhie / tathA zeSa sAta karmoM kI apekSA jisa prakAra zraghameM kahA hai, usI prakAra manuSyatrika, paJcendriyadvika, sadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, zradArika kAyayogI, zrabhini bodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, catudarzanI, zracakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMkSI aura AhAraka jIvoM ke jAnanA cAhie / vizeSArtha - AThoM karmoMke utkRSTa sthitibandha aura jaghanya sthitibandhakA pahale nirdeza kara Aye haiN| sAtha hI yaha bhI batalA zrAye haiM ki AyukarmakA avaktavyabandha honeke bAda alpatarabandha hI hotA hai / isa prakAra ina AThoM karmoMke sthitibandhake kula vikalpoMko dekhate hue inameM anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni tathA anantaguNavRddhi aura anantaguNahAni to kathamapi sambhava nahIM haiM, kyoMki kula sthitivikalpa asaMkhyAta hI haiM, isaliye inameM ye do vRddhi Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahibaMdhe samukkittaNA 183 360. AdeseNa Neraiemu sattaeNaM ka0' atthi tieiNavaDi0 tieiNahANika avaDidabaMdhagA ya / evaM NirayabhaMgo savvatirikkha-maNusaapajjatta-savvadevapaMciMdiya-tasaapajjatta-orAliyami0--vevi0-baubviyami0-AhAra-AhArami0kammai0-itthi0-purisa0-NavUsa0-kodhAdi04--madi0-suda-vibhaMga-sAmAi0-chedo0parihAra0-saMjadAsaMjada0-asaMjada-paMcale0-abbhavasi--vedagasa0-sAsaNasa--sammAmicchAdihi-asaeiNa-aNNAhAraga tti / Navari itthi0-purisa0-Naqsa0-kodhAdi04sAmAi0-chedo0 sattaeNaM ka. atthi cattArivaDi0 cattArihANi0 avahidabaMdhagA ya / lobhaka0 moha avattavyabaMdhagA ya / aura do hAni sambhava nahIM hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ oghase sAta karmoMkI cAra vRddhi aura cAra hAniyoMkA nirdeza kiyA hai / avasthita aura avaktavyapada spaSTa hI haiN| aba rahA Ayu. karma so isakA jaba bandha prArambha hotA hai, taba prathama samayameM eka mAtra avaktavya pada hI hotA hai aura anantara alpatara pada hotA hai| phira bhI usa alpatara padameM kaunasI hAni hotI hai, yahI batalAneke lie yahA~ vaha asaMkhyAtabhAgahAni hI hotI hai, yaha spaSTa nirdeza kiyA hai / isa prakAra AThoM kaumeM kauna-kauna pada hote haiM, yaha spaSTa ho jAtA hai| yaha to spaSTa hI hai ki narakagati mArgaNAse lekara anAhAraka mArgaNA taka saba mArgaNAoMmeMse jisameM AyukarmakA bandha hotA hai,usameM avaktavya aura asaMkhyAtabhAgahAni ye do pada hI hote haiN|islie inakI prarUpaNA oghake samAna kahI hai,para sAta karmoMkI apekSA bhI anya jina mArgaNA oMmeM yaha ogha prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, unakI prarUpaNA bhI oghale samAna kahI hai| aisI mArgaNAoMkA nAma nirdeza mUlameM kiyA hI hai| 360. Adezako apekSA nArakiyoM meM sAta kauke tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA bandha karanevAle jIva haiN| isI prakAra nArakiyoMke samAna saba tiryaJca, manuSya aparyApta, saba deva, paJcendriya aparyApta, basa aparyApta, audArikamizrakAyayogI, vaikiyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, vibhaGgalAnI, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, asaMyata,pA~ca lezyAvAle, abhavya, vedakasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMkSI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoM meM sAta karmoke cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bandha karanevAle jIva hai / tathA lobhakaSAyameM mohanIya karmake avaktavyapadakA bandha karanevAle jIva haiN| vizeSArtha-yahAM asaMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi ye tIna vRddhiyAM haiN| tathA asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAni ye tIna hAniyAM haiN| inameM asaMkhyAta guNavRddhi aura asaMkhyAta guNahAnike milAnepara cAra vRddhiyAM aura cAra hAniyAM hotI haiN| 1. mUlapratau ka0 avaDhi tiriNa iti paatthH| 2. malapratau-bhaMgo savvamaNusatirikkhaapajatta iti paatthH| Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 361. eiMdiya-paMcakA0 sattaNaM ka0 atthi asaMkhejjabhAgavaDDi-hANi zravadvidabaMdhagA ya / savvavigaliMdie sattaNaM ka0 atthi asaMkhejjabhAgavaDDi- hAriNa0 saMkhebhAgavaDi-hAriNa0 avadvidabaMdhagA ya / avagada0 NANAvara 0 daMsaNAvara 0 - aMtarAi atha saMkhejjabhAgavaDDi-hAriNa0 saMkhejjaguNavaDDi-hAriNa0 avadvida0 avattavvabaMdhagAya / vedaraNIya-sAmA-godANaM asthi saMkhejjabhAgavaDi- hANi 0 [ saMkhejjaguraNavaDi-hAriNa0 ] asaMkhejjaguNavaDDi-hAriNa0 avadi0 attavvabaMdhagA ya / moharaNIya0 atthi saMkhejjabhAgavaDa hAriNa * avadvida0 avattavvabaMdhagA ya / muhumasaMpa0 chaNaM ka0 atthi saMkhejja bhAgavaDa -hAriNa0 adibaMdhagA ya / evaM samukkittaNA samattA / 184 362. sAmittANugameNa duvi0 - o0 Adese0 / zragheNa sattaNaM ka0 asaMkhejjabhAgavaDi- hAriNa-avadibaMdho kassa hodi ? araNadarassa eiMdiyassa bIiMdi0 tIiMdi0 caduriMdi0 paMciMdi0 sariNa' 0 asariNa0 paMjjata apajjattagassa vA / saMkhejjabhAgavaDDi- hAriNa0 kassa hodi ? aNadarassa veiMdiyassa vA teiMdi0 caduriMdi 0 paMciMdi0 sariNa0 asa riga 0 pajja0 apajja0 | saMkhejjaguNavaDi-hAriNabaMdho kassa hodi ? dara * paMcidiyasa sariNassa vA pajjattassa vA apajjattassa vA / asaMkhejja 0 361. ekendriya aura pA~coM sthAvarakAya jIvoM meM sAta karmoMke asaMkhyAta bhAgavRddhi, zrasaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitapadakA bandha karanevAle jIva haiM / saba vikalendriyoM meM sAta kamauke zrasaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva haiN| apagatavedI jIvoMmeM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmake saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta guNavRddhi, saMkhyAta guNahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva haiM / vedanIya, nAma aura gotra karmake saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta guNavRddhi, saMkhyAta guNahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthita aura zravakkavyapadakA bandha karanevAle jIva haiN| mohanIya karmake saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni, zravasthita aura zravaklavya padakA bandha karanevAle jIva haiM / sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM chaha kamauke saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva haiM / isa prakAra samutkIrtanA samApta huI / 362. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha aura Adeza / zraghakI apekSA sAta karmoMkA asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgaddAni aura avasthita bandha kisake hotA hai ? anyatara ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paJcendriya saMzI aura paJcendriya zrasaMjJI ina saba paryApta aura aparyApta jIvoMke hotA hai / saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAni bandha kisake hotA hai ? zranyatara dvIndriya, trIndriya, caturindriya, paJcendriya saMzI aura paJcendriya asaMzI ina saba paryApta aura aparyApta jIvoMke hotA hai| saMkhyAta guNavRddhi bandha aura saMkhyAta guNahAni bandha kisake hotA hai ? anyatara paJcendriya saMzI paryApta aura paJcendriya saMzI aparyApta jIvake hotA hai / zrasaMkhyAta guNavRddhibandha kisake 1. sariNati sariNa0 iti pAThaH / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhe sAmittaM 185 baMdha kasa hodi ? raNadarassa uvasAmaNAdo parivadamANassa riTTi - bAdarasAMparAigassa paDhamasamayadevassa vA / asaMkhejjaguNahANibaMdho kassa hodi ? aNNadarassa uvasAmagassa vA khavagassa vA aNiyaTTivAdarasAMparAigassa / attavvabaMdha kassa hodi ? aNNadarassa uvasAmagassa parivadamANassa maNusassa vA maNusi NIe vA paDhamasamayadevassa vA / yugassa avattavvabaMdho kassa hodi ? aNadarassa padamasamayatrtrAyugabaMdhamANassa / teNa paraM asaMkhejjabhAgahAriNabaMdho / evaM kAyajogiacakkhu 0 - bhavasi '0 - AhAragati / * 363. zrAdeseNa raiesa sattaraNaM kammANaM tiriNavaDi- hAriNa-avadibaMdho kassa hodi ? darassa / Ayu0 do vipadA oghaM / savvattha Ayu0 bhaMgo / evaM madi0 - suda0 - saMja0 - kiraNa 0-gIla 0- kAu0 - abbhavasi 0 - micchAdiTThi tti / savvapaMciMdiyatirikkha- maNussa pajjata - savvadeva paMciMdiya-tasa apajjattA - veDavviya 0veDavviyami0 - AhAra0 - AhArami0 - vibhaMga 0- parihAra0 - saMjadAsaMjada 0 - te 0 - pammale 0. vedaga0' - sAsaNa0 - sammAmi0 girayabhaMgo kAdavvo / eiMdie sattaNaM ka0 egavaDadabaMdha kassa hodi 1 aNadarassa / evaM paMcakAyANaM / vigaliMdira sattaraNaM ka0 dorieNavaDDi-hAriNa-avadvidabaMdho kassa hodi ? aNadarassa / evaM hotA hai ? anyatara jo upazama zreNise girakara anivRttibAdarasAmparAya huA hai athavA prathama samayavartI deva huA hai, usake hotA hai / asaMkhyAta guNahAnibandha kisake hotA hai ? anyatara upazAmaka anivRttibAdara sAmparAyika jIvake athavA kSapaka anivRttibAdara sAmparAyika jIvake hotA hai / avaklavyabandha kisake hotA hai ? upazamazreNise giranevAle zranyatara manuSya, manuSyanI aura prathama samayavartI devake hotA hai| AyukarmakA pravaktavyabandha kisake hotA hai ? anyatara prathama samayavartI zrAyukarmakA bandha karanevAle jIvake hotA hai / isase Age AyukarmakA asaMkhyAta bhAgahAnibandha hotA hai / isI prakAra kAyayogI, zracakSudarzanI, bhavya aura zrAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / 363. pradezase nArakiyoMmeM sAta kamakA tIna vRddhibandha, tIna hAnibandha aura zravasthitabandha kisake hotA hai ? anyatarake hotA hai / Ayukarmake donoM hI padakA svAmitva dhake samAna hai| isI prakAra sarvatra Ayukarmake donoM padoMkA svAmitva ke samAna jAnanA cAhie / isI prakAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApota lezyAvAle, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / saba paJcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta saba deva, paJcendriya aparyApta, trasa aparyApta, vaikriyika kAyayogI, vaikriyika mizrakAyayogI, zrAhArakakAyayogI, zrAhArakamizrakAyayogI, vibhaMgazAnI, parihArivizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, samyagdRSTi, vedaka samyagdRSTi, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke nArakiyoMke samAna bhaGga karanA caahie| ekendriyoM meM sAta karmoMkA eka vRddhibandha, eka hAnibandha aura avasthitabandha kisake hotA hai ? anyatarake hotA hai / vikalendriyoMmeM sAta karmoMke do vRddhiyoMkA bandha, do hAniyoMkA bandha aura 1. mUlapratau bhavasi0 aNAhAraga iti pAThaH / 2. mUlapratau savvA zrAyuzrodha - iti pAThaH / 1. mUlapratau vedga0 sammAdi0 sAsaNa0 sammAdi0 Niraya - iti pAThaH 24 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre aseinn| Navari saMkhejjaguNavaDibaMdho kassa hodi ? aeNadarassa eiMdiyA vigaliMdiyassa vA vigaliMdiemu asagiNapaMciMdiesu uvavajjamANassa / saMkhejjaguNahANi tabivarIdaM NedavvaM / __ 364. maNusa03 sattaeNaM ka. aoghaM / Navari avattavyabaMdho devo ttiNa bhANidavyaM / evaM orAliyakA-maNapaja saMjada0 / orAliyami0 tirikkhoghaM kAdavvaM / 365. paMciMdiya-tasa0 tesiM pajjatta0 sattaeNaM ka. tieiNavaDi-hANi-avahidabaMdho kassa hodi ? aeNadarassa / asaMkhejaguNavaDDi-hANi-avattavvaM proghaM / evaM Abhi0-suda-prodhi0-cakkhudaM0-prodhidaM0-mukkale0-sammAdihi-khaiga0-saNiNa tti / paMcamaNa-paMcavaci0 mnnusbhNgo| 366. kammai0 sattaeNaM ka. tieiNavaDi-hANi-avahida0 kassa ? aNNadarassa / evaM aNAhAra0 / tigiNaveda0--cattArikasAya0-sAmAi0-chedo. paMciMdayabhaMgo / Navari avattavvagaMNatthi / lobhe mohaNI avattavaM atthi / avagada. pANAvara0-dasaNAvara0-aMtarAi0 saMkhejabhAgavaDi-saMkhejaguNavaDi-avattavyabaMdho avasthita bandha kisake hotA hai ? anyatarake hotA hai| isI prakAra asaMjJI jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM saMkhyAta guNavRddhibandha kisake hotA hai ? jo koI eka ekendriya yA vikalendriya jIva marakara vikalendriyoMmeM aura asaMhI paJcendriyoM meM utpanna hotA hai, usake hotA hai| inake saMkhyAtaguNahAnibandhakA kathana isase viparIta kramase jAnanA caahie| 364. manuSya trikameM sAta kauke saba padoMkA svAmitva oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM avaktavya bandhakA svAmI deva hotA hai, yaha nahIM kahanA caahie| isI prakAra audArika kAyayogI, manaHparyayajJAnI aura saMyata jIvoMke jAnanA cAhie / audArika mizrakAyayogI jIvoMmeM sambhava saba padoMkA svAmitva sAmAnya tiryaJcoMke samAna kahanA caahie| 365. paJcandriya, trasa aura inake paryApta jIvoM meM sAta karmoMkI tIna bRddhiyoMkA bandha, tIna hAniyoMkA bandha aura avasthitabandha kisake hotA hai ? anyatarake hotA hai| asaMkhyAta guNavRddhibandha, asaMkhyAtaguNahAnibandha aura avakta undhakA svAmitva zrodhake samAna jAnanA cAhie / isI prakAra AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, cakSudarzanI, avadhidarzanI, zukla lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi aura saMzI jIvoMke jAnanA cAhie / pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI jIvoMke saba padoMkA svAmitva manuSyoMke samAna hai| 366. kArmaNakAyayogI jIvoM meM sAta karmokI tIna vRddhiyoMkA bandha, tIna hAniyoMkA bandha aura avasthitavandha kisake hotA hai ? anyatarake hotA hai / isI prakAra anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / tIna vedavAle, cAra kaSAyavAle, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke saba padoMkA svAmitva paJcendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake pravaktavyapada nahIM hai| kintu lobhakaSAyameM mohanIya karmakA pravaktavya pada hai| ayagatavedI jIvoM meM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAyakarmakI saMkhyAtabhAga vRddhikA bandha, 1. mUlapratau avattavvaM Natthi iti pAThaH / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadivaMdhe kAlo 187 kassa ? aNNadarassa uvasAmagassa parivadamANagassa / dohANi avahi0 kassa ? aeNadarassa uvasAmagassa vA khavagassa vA / evaM mohaNIyassa saMkhejabhAgavaDihANi avaDida. avasavvabaMdhagA ya / vedaNIya-NAmA-godANaM tieiNavaDiavattavvabaMdho kassa ? aeNadarassa uvasAmagassa parivadamANassa / tieiNahANiavahidabaMdho kassa hodi ? aeNadarassa uvasAmagassa vA khavagassa vA / muhumasaMpa0 chaeNaM ka0 saMkhejjabhAgavaDDI kassa ? aeNadarassa uvasAmagassa parivadamANassa / saMkhejjabhAgahANi-avaTThidabaMdho kassa ? aeNadarassa uvasAmagassa vA khavagassa vA / uvasamasammAdihI aodhibhNgo| vari khavaga ttiNa bhANidavvaM / evaM sAmittaM samattaM / kAlo 367. kAlANugameNa duvi0-oghe0 prAde0 / ogheNa sattaeNaM ka0 cattArivaDi-tieiNahANibaMdho keva0 ? jaha0 ega0, ukka0 sama0 / asaM guNahANiavatta0' jahaeNukka0 ega0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Ayuga0 do vi padA0 bhujagArabhaMgo / evaM oghabhaMgA esiM cattArivaDDi-hANi0 avahida0 avattavvabaMdhagA ya atthi tesiM / Navari maNusa03-paMcamaNa-paMcavaci0-orAliyakA -itthisaMkhyAtaguNavRddhikA bandha aura avaktavya bandha kisake hotA hai ? kisI bhI upazAmaka giranevAleke hotA hai| do hAniyoMkA bandha aura avasthita bandha kisake hotA hai ? kisI bhI upazAmaka aura kSapakake hotA hai| isI prakAra mohanIyakI saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, avasthita aura avaktavyabandhakA svAmI jAnanA caahie| vedanIya, nAma aura gotra karmakI tIna vRddhiyoMkA bandha aura avaktavyabandha kisake hotA hai| kisI bhI upazAmaka giranevAleke hotA hai / tIna hAniyoMkA bandha aura avasthitabandha kisake hotA hai ? kisI bhI upazAmaka aura kSapakake hotA hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM chaha karmokI saMkhyAtabhAgavRddhikA vandha kisake hotA hai ? kisI bhI upazAmaka giranevAleke hotA hai| saMkhyAtabhAgahAnibandha aura avasthitabandha kisake hotA hai| kisI bhI upazAmaka aura kSapakake hotA hai| upazama samyagdRSTi jIvomeM sambhava saba padokA svAmitva avadhizAniyoke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yahA~para 'kSapakake hotA hai, aisA nahIM kahanA caahie| isa prakAra svAmitva samApta huaa| kAla 367. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura aadesh| aodhakI apekSA sAta koke cAra vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA kAla kitanA hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai| asaMkhyAtaguNahAnibandha aura pravaktavya bandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthitabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA kAla bhujagArabandhake samAna hai| jina mArgaNAoMmeM cAroM bRddhiyoM, cAroM hAniyoM, avasthita aura avaktavya padakA vandha karanevAle jIva haiM ,unameM saba padoMkA kAla isI prakAra aodhake samAna jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki manuSyatrika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, audArika kAyayogI, strI 1. mUlapratau avatta0 jaha0 ega iti pAThaH / Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre Navusa0-maNapajjava-saMjada-sAmAi0-chedo0 asaMkhejaguNavaDibaMdho0 jahaeNu0 egasa / 368. AdeseNa Neraiesu sattaNNaM ka. tiSiNahANi-avahida0 oghaM / kammai0-avagadave0-suhumasaM0-aNAhAra vajja sesANaM sagapadA NirayabhaMgo / vari asaNNi0 saMkhejaguNavaDi-hANi. jahaeNu0 egasa0 / ____366. avagada0 tiSiNaka0 dovaDi-hANi. vedaNI0-NAmA-godANaM tiSiNavaDi-hANi mohaNI0 egavaDi-hANi jahaNNu0 egasa / sattaeNaM ka0 avahi0avatta0 oghaM / suhumasaM0 chaeNaM ka. egavaDi-hANi jahaeNuka0 ega0 / avahi0 oghaM / kammai0-aNAhAra0 sattaeNaM ka0 tieiNavaDi-hANi0 jaha0 ukka0 ega0 / avahi0 jaha0 ega0, uka0 tiSNi samayaM / evaM kAlaM samattaM / 370. aMtarANugameNa duvi0---oghe Ade0 / ogheNa sattaeNaM ka0 asaMkhejabhAgavaDi-hANi-avahidabaMdhaMtaraM jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / dovaDi-hANibaMdhaMtaraM vedI, napuMsakavedI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmayikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMmeM asaMkhyAtaguNavRddhibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| vizeSArtha-upazAmakake anivRttikaraNameM prathamabAra aura usI samayameM marakara deva honepara dUsare samayameM usa paryAyameM dUsarI bAra asaMkhyAtaguNavRddhibandha karanese asaMkhyAtavRddhibandhakA do samaya utkRSTa kAla upalabdha hotA hai| zeSa kathana spaSTa hai / 368. zrAdezase nArakiyoMmeM sAta kauMkI tIna hAni aura avasthitabandhakA kAla oghake samAna hai| kArmaNakAyayogI, apagatavedI, sUkSmasAmparAyasaMyata aura anAhAraka ina mArgaNAoMko chor3akara zeSa mArgaNAoMmeM chApane-apane padoMkA kAla nArakiyoMke samAna hai| itanI bizeSatA hai ki asaMzI jIvoMmeM saMkhyAtaguNavRddhibandha aura saMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| 369. apagatavedI jIvoM meM tIna kauke do vRddhibandha aura do hAnibandhakA, vedanIya, nAma aura gotra karmake tIna vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA tathA mohanIyake eka vRddhibandha aura eka hAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / tathA sAtoM kaMauke avasthitabandha aura avaktavyabandhakA kAla oghake samAna hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM chaha karmoke eka vRddhibandha aura eka hAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthitabandhakA kAla aodhake lamAna hai / kArmaNakAyayogI aura grAnAhAraka jAboM meM sAta koke tIna vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka satya hai| avasthita bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| isa prakAra kAlaM samApta huaa| antara 30. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| zroghakI apekSA sAta kamauke asaMkhyAtabhAgavRddhibandha, asaMkhyAtabhAgahAnibandha aura avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa vAntara antarmuhUrta hai / do vRddhibandha aura do hAnibandha kA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanake barAbara hai| asaMkhyAtaguNavRddhibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahibaMdhe aMtaraM 186 jaha0 ega0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejapugga0 / asaMkhejaguNavaDi0 jaha0 ega0, ukka0 addhapoggalapa0 / asaMkhejjaguNahANi-avattavvabaMdhaMtaraM jaha* aMto0, ukka0 addhapoggala / Ayu0 bhujagArabhaMgo / evaM oghabhaMgo acakkhu0-bhavasi / 371. AdeseNa Neraiemu sattaeNaM ka0 tieiNavaDi-hANi. jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avahi jaha* ega0, ukka0 besama0 / evaM savvaNiraya-maNusaapajjata-savvadeva0 eiMdiya-vigaliMdiyapaMcakAyANaM sagapadA0 veuvviya-vibhaMga0parihAra0-saMjadAsaMjada-teu0-pammale0-vedagasa0-sAsaNa-sammAbhiH / 372. tirikkhesu sattaeNaM ka. tieiNavaDi-hANi. oghaM / avaDhi jaha0 ega, ukka. cattArisamaH / evaM madi0-suda0-asaMja0-abbhavasi0-micchAdi / paMciMdiyatirikkha03 sattaeNaM ka. dovaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / saMkhejjaguNavaDi-hANibaMdhaMtaraM jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDipudhattaM / avahi0 jaha0 ega0, ukka tiriNa sama0 / paMciMdiyatirikva-apajja. sattaeNaM ka. tieiNa kucha kama ardhapudgala parivartana hai| asaMkhyAtaguNahAnibandha aura avaktavyabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgalaparivartana hai| Ayukarmake donoM padoMkA antara bhujagArabandhake samAna hai| isI prakAra oghake samAna acakSudarzanI aura bhavya jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-jina jIvoMke antarmuhUrta kAla taka avasthitabandha hotA hai,unake asaMkhyAtabhAgahAni aura asaMkhyAtabhAgavRddhibandhakA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta upalabdha hotA hai| jo jIva antarmuhUrta kAla taka upazAnta mohameM rahakara girate haiM, unake avasthitabandhakA antarmuhUrta utkRSTa antarakAla upalabdha hotA hai| saMkhyAtabhAgavRddhibandha aura saMkhyAtaguNavRddhibandha tathA saMkhyAtabhAgahAnibandha aura saMkhyAtaguNahAnibandha,ye ekendriyake nahIM hote, isI bAtako dhyAnameM rakhakara inakA utkRSTa antara ananta kAla kahA hai aura asaMkhyAtaguNahAnibandha tathA asaMkhyAtaguNavRddhibandha yataH zreNimeM hI hote hai, ataH inakA utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartana kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai| 371. Adezase nArakiyoMmeM sAta koke tIna vRddhi aura tIna hAni bandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara do samaya hai| isI prakAra saba nArakI, manuSya aparyApta aura saba devoMke tathA ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAya jIvoMke apane-apane padoMkA tathA vaikriyikakAyayogI, vibhaGgazAnI, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, vedagasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| 372. tiryaJcoMmeM sAta karmoke tIna vRddhi aura tIna hAnibandhakA antara zrodhake samAna hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra samaya hai| isI prakAra matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / paJcendriya tiryaJcatrikameM sAta karmoke do vRddhi aura do honibandhakA jaghanya antara eka samaya 1. bhNgo| samvaddhA evaM iti pAThaH / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre vaDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka0 tiriNa sama0 / evaM pNciNdiy'apjj| 373. maNusa 3 sattaeNaM ka. tieiNavaDi-hANibaMdhaMtaraM jaha0 ega0, ukka. aNto| evaM avahi0 / asaM guNavaDi-hANi-avattavvabaM0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDipudhattaM / 374. paMciMdiya-tasapajjattA sattaeNaM ka. doeiNavaDi-hANi-avahidabaMdhataraM jaha0 ega. uka0 aNto0| saMkhejjaguNavaDi-hANi paMciMdiyatirikvabhaMgo / asaMkhejjaguNavaDi-hANi-avattavva0 mUloghaM / Navari sagahidi bhANidavvaM / tasa-ra. aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / saMkhyAtaguNa vRddhi aura saMkhyAguNahAnibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva pramANa hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna samaya hai| paJcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM sAta kauke tIna vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna samaya hai| isI prakAra arthAt paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna paJcendriya aparyApta jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-pahale bhujagArabandhakA utkRSTa kAla cAra samaya batalA Aye haiM, isalie yahA~ sAmAnya tiryaJcoMmeM avasthita bandhakA utkRSTa antarakAla cAra samaya kahA hai| parantu jo ekendriya yA vikalendriya vikalatraya yA paJcendriya tiryaJcoMmeM utpanna hogA, usake hI yaha antara kAla sambhava hai| vaise avasthitabandhakA utkRSTa antara kAla tIna samayase adhika upalabdha nahIM hotaa| yahI kAraNa hai ki paJcendriya tiryazcatrika aura paJcendriya tiryazca aparyApta jIvoMmeM avasthitabandhakA utkRSTa antara kAla tIna samaya kahA hai| paJcendriya tiryaJcatrikakA utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktva pramANa hai| isIse inameM saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnibandhakA utkRSTa antara kAla pUrvakoTi pRthaktva pramANa kahA hai, kyoMki paJcendriya tiryaJcatrikameMse kisIne kAyasthitike prArambhameM saMkhyAtaguNavRddhibandha yA saMkhyAtaguNahAnibandha kiyaa| pazcAt apanI kAyasthitike antameM yaha bandha kiyA,to kucha kama ukta kAla pramANa yaha antara A jAtA hai| anya mArgaNAoM meM bhI jahA~ kAyasthiti pramANa antara kahA ho,vahA~ isI prakAra yaha antarakAla ghaTita kara lenA caahie| ___ 373. manuSyatrikameM sAta karmoke tIna vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| isI prakAra avasthitabandhakA antara hai| asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura pravaktavyabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva pramANa hai| 374. paJcendriyaparyApta aura asaparyApta jIvoMmeM sAta karmoke do vRddhibandha, do hAnibandha aura avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| inake saMkhyAtaguNavRddhibandha aura saMkhyAntaguNahAnibandhakA antara paJcendriyatiryaJcoke samAna hai| tathA asaMkhyAtaguNavRddhibandha, asaMkhyAtaguNahAnibandha aura avaktavyabandhakA antara mUloghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inakA utkRSTa antara kahate samaya vaha apanI. 1. mUlapratau paMciMciya-tirikkhaapajjatta0 iti pAThaH / 2. mUlapratau tasapajjatta iti pAThaH / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahnibaMdhe aMtaraM 161 apajata * sattaNaM ka0 tiriNavaDi-hAriNa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto 0 ' / avadvi0 jaha0 ega0, ukka0 cattArisamayaM / 375. paMcamaraNa0-paMcavaci0 sattaNaM ka0 tiriNavaDDi hAriNa- vaDidabaM0 riyabhaMgo / asaMkhejjaguNavaDDi-hAriNa0 jahaNNu0 aMto0 / avattavvaM Natthi aMtaraM / evaM kodhAdi04 / vari avahi0 cattArisama0 / zravattavvaM patthi / lobha moha 0 attavvaM gatthi aMtaraM / 376. kAyajogi0 sattaNaM ka0 asaMkhejjabhAgavaDDi-hAriNa-asaMkhejjaguraNavADIadibaM0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / do vaDDi-hAriNa0 oghaM / saMkhejjaguNahAriNa0 ma0 bhaMgo | avattavvaM patthi aMtaraM / 1 377. orAliyakA0 maraNa0 bhaMgo | orAliyami 0 [ veDavviyami0 ] paMciMdiyaapa 1 apanI kAya sthiti pramANa kahanA caahie| trasa aparyApta jIvoM meM sAta karmoke tIna vRddhibandha, tIna hAnibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra samaya hai / 1 375. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMke sAta kamauke tIna vRddhibandha, tIna hAnibandha aura zravasthitabandhakA antara nArakiyoMke samAna hai / zrasaMkhyAtaguNavRddhibandha aura asaMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tathA vaktavyabandhakA antara kAla nahIM hai / isI prakAra krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake avasthitabandhakA utkRSTa antara cAra samaya hai; tathA inake avaktavyabandha nahIM hotA / mAtra lobha kaSAyameM mohanIya karmakA avazanyabandha hotA hai, para usakA antara kAla nahIM upalabdha hotA / vizeSArtha - ekendriya yA vikalatrayake marakara vikalatraya yA paJcendriyoMmeM utpanna hone para bhavake prathamAdi samayoMmeM manoyoga aura vacanayoga nahIM hotA, isalie ina yogavAle jIva avasthitabandhakA utkRSTa antara nArakiyoMke samAna do samaya kahA hai, kintu cAroM kaSAyavAle jIvoMke ukta prakArase marakara anya paryAya meM utpanna hote samaya eka kaSAyakA sadbhAva banA rahatA hai, isalie inake avasthitabandhakA utkRSTa antara cAra samaya ghaTita ho jAneke kAraNa vaha ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 376. kAyayogI jIvoMmeM sAta karmoMke asaMkhyAta bhAgavRddhibandha, asaMkhyAta bhAgahAnibandha zrasaMkhyAta guNavRddhibandha aura avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| do vRddhivandha aura do hAnibandhakA antara zodhake samAna hai / zrasaMkhyAtaguNahAnibandhakA antara manoyogiyoMke samAna hai / inake vaktavyabandhakA antarakAla nahIM hai / vizeSArtha - kisI eka kAyayogI jIvane upazamazreNise utarakara anivRttikaraNa meM zrasaMkhyAtaguNavRddhibandha kiyA aura eka samayakA antara dekara vaha marakara deva ho gayA / isa prakAra asaMkhyAta guNavRddhibandhakA jaghanya antara eka samaya dekhakara yaha zrantara ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 377. zradArikakAyayogI jIvoMmeM saba padakA antara manoyogiyoMke samAna 1. mUlapratI aMto0 / zravahida0 jaha0 ega0 ukka0 aMto0 / zradvi0 iti pAThaH / I Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre jjttbhNgo| veubviyami0 Ayu. patthi / AhAra-AhArami0 sattaeNaM ka. NirayabhaMgo / kammai0 sattaeNaM ka. tieiNavaDi-hANibaM. patthi aMtaraM / avahi0 jahaeNu0 egs| 378. itthi0-purisa. sattaeNaM ka. bevaDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka. aMto / saMkhejjaguNa-vaDi]hANibaMdha0 jaha0 ega0, ukka0 puvakoDipudhattaM / avahi0 jaha0 ega0, uka0 tiriNa sama / itthi' asaMkhejjaguNavaDihANi0 jahaeNu. aMto0 / evaM purisa0 / vari asaMkhejja vaDDi. jaha* ega0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / asaMkhejjaguNahANi jaha* aMto0 ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / Navusa0 sattaeNaM ka0 tiriNavaDDi-hANi0 oghaM / avaTThida0 jaha0 ega0, ukka0 cattAri samayaM / asaMkhejjaguNavaDDi-hANi0 jahaNNu0 aMto / avagada0 NANAvara0-dasaNAvara0-aMtarAi0 saMkhejjabhAgavaDi-hANi-saMkhejjaguNavaDi-hANi vedaNIya-NAmAgodANaM tieiNavaDi-hANi moha. saMkhejabhAgavaDi-hANi jahaeNu0 aMto0 / audArika mizrakAyayogI aura vaikriyika mizrakAyayogI jIvoM meM apane padoMkA antara paJcendriya aparyAptakoMke samAna hai| vaikriyika mizrakAyayogI jIvoMmeM AyukarmakA bandha nahIM hotaa| inameM tathA AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM sAta kamauke apane padoMkA antara nArakiyoMke samAna hai| kArmaNakAyayogI jIvoM meM sAta kauke tIna vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA antarakAla nahIM hai| avasthitabandhakA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| 378. strIvedI aura puruSavedI jIvoMgeM sAta koMke do vRddhibandha aura do hAnibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| saMkhyAtaguNavRddhibandha aura saMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva pramANa hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna samaya hai| strIvedameM asaMkhyAtaguNavRddhibandha aura asaMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| ina donoM padoMkA antarakAla isI prakAra puruSavedameM jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNavRddhibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla sau sAgarapRthaktva hai| asaMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya antarakAla antamuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| napuMsakavedavAle jIvoM meM sAta kauke tIna vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA antara oghake samAna hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra samaya hai| asaMkhyAtaguNavRddhibandha aura asaMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuharta hai| apagatavedavAle jIvoM meM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmake saMkhyAtabhAgavRddhibandha, saMkhyAtabhAgahAnibandha, saMkhyAtaguNavRddhibandha aura saMkhyAtaguNahAnibandhakA. vedanIya. nAma aura gotrakarmake tIna vRddhibandha aura tIna hAnibandhakA tathA mohanIya karmake saMkhyAtabhAgavRddhibandha aura saMkhyAtabhAgahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tathA 1. malapratau saMkhajaguNahANivaMdhaM0 iti pAThaH / 2. mUlapratau isthi0 saMkhejaguNa-iti pAThaH / Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM sattaeNaM ka avahi0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / avattavvaM patthi aMtaraM / / 376. Abhi0-suda0-aodhi0 sattaeNaM ka0 tieiNavaDDi-hANi-avahida0 jaha ega0, ukka0 aMto0 / asaMkhejaguNavaDi-hANi-avattavva0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvahisAgaro0 sAdi0 / Navari vaDi0 ega0 / evaM zrodhidaM0-sammAdi0 / evaM khaiga0 / Navari tettIsaM sAga0 sAdire / maNapajja. sattaeNaM ka* tieiNavaDi-hANi-avahi0 odhibhaMgo / asaMkhejjaguNavaDi-hANi-avattavva. jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDI desU0 / evaM sNjd| sAta kauke avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avaktavyabandhakA antara kAla nahIM hai| vizeSArtha-yadyapi strIvedI aura napusakavedI jIva upazamazreNipara ArohaNa karate samaya aura utarate samaya upazamazreNimeM ina vedoMke sAtha maraNa karate haiM,para unakA maraNottara kAlameM veda badala jAtA hai| isalie ina donoM vedoMmeM asaMkhyAtaguNavRddhibandha aura asaMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrtase adhika nahIM prApta hotaa| kintu puruSavedI jIvakA maraNottara kAlameM vahI veda banA rahatA hai, isalie isameM asaMkhyAtaguNavRddhibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama sau sAgarapRthaktva pramANa prApta hotA hai| kyoMki jo puruSavedI jIva upazamazreNipara ArohaNa kara anivRttikaraNa yA sUkSmasAmparAyameM marakara deva hokara asaMkhyAtaguNavRddhibandhakA prArambha karatA hai| pazcAt puruSavedake sAtha kucha kama sau sAgarapRthaktva kAlataka paribhramaNa karate hue apanI kAyasthitike antameM punaH upazamazreNipara car3hakara utarate samaya punaH asaMkhyAtagaNavaddhibandha karatA hai usake asaM vRddhibandhakA ukta pramANa utkRSTa antarakAla upalabdha hotA hai| tathA isake asaMkhyAtaguNahAnibandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahanekA kAraNa yaha hai ki jo puruSavedI upazamazreNipara ArohaNa kara aura anivRttikaraNameM asaMkhyAtaguNahAnibandha kara pazcAt marakara tetIsa sAgara Ayuke sAtha deva hotA hai| pazcAt vahAMse Akara aura punaH puruSavedake sAtha upazamazroNipara ArohaNakara anivRttikaraNameM asaMkhyAtaguNahAnibandha karatA hai, usake isa padakA ukta kAla pramANa utkRSTa antara kAla upalabdha hotA hai| zeSa kathana spaSTa hai| 379. AbhinibodhikakSAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sota kauke tIna ghRddhibandha, tIna hAnibandha aura avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| asaMkhyAtaguNavRddhibandha, asaMkhyAtaguNahAnibandha aura avaktavyabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| itanI vize. SatA hai ki asaMkhyAtaguNavRddhibandhakA jaghanya antara eka samaya hai| isI prakAra avadhidarzanI aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / tathA isI prakAra kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki inake sAdhika chayAsaTha sAgarake sthAnameM sAdhika tetIsa sAgara kahanA cAhie / manaHparyayajJAnI jIvoM meM sAta karmoke tIna vRddhibandha, sIna hAnibandha aura avasthita bandhakA antara avadhijJAniyoMke samAna hai| asaMkhyAtaguNavRddhibandha, asaMkhyAtaguNahAnibandha aura avaktavyabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| isI prakAra saMyata jIvoMke jAnanA caahie| 25 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre __380. sAmAi0-chedo0 sattaeNaM ka0 NirayabhaMgo / Navari asaMkhejjaguNa-vaDihANi0 jahaeNu0 aNto0| parihAra0-saMjadAsaMjada0 sattaeNaM ka. NirayabhaMgo / muhumasaMpa0 chaeNaM kammANaM saMkhejabhAgavaDDi-hANi jaha0 ukka0 aMto / avahi. jahaNNu0 ega0 / cakkhudaM0 tspjjttbhNgo| 381. tiSiNale. sattaeNaM ka0 nnirybhNgo| Navari avahi jaha* ega0 ukka0 cattAri samayaM / mukkAe ANadabhaMgo / Navari asaMkhejaguNavaDi* jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / asaMkhejaguNahANi0 jahaeNu0 aMto0 / avatta0 etthi aMtaraM / 382. uvasama0 sattaeNaM ka0 cattAri vaDi-hANi-avaDhi0-avatta0 sukAe bhaMgo / asaraNIsu vaDi-hANi. oghaM / avahi0 jaha0 ega0, ukka tiriNa samaH / saMkhejjaguNavaDDi-hANi jaha* khuddA0, ukka0 aNaMtakAlamasaM0 / saeiNa. paMciMdiyapajjattabhaMgo / Navari saMkhejjaguNavaDi-hANi* jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / AhArA0 oghaM / vari sagahidi bhAgidavvaM / aNAhArA0 kammaigabhaMgo / evaM aMtaraM samattaM / 380. sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMmeM sAta kamauke apane padoMkA antara nArakiyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNavRddhivandha aura asaMkhyAta. guNahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoM meM sAta kauke apane padoMkA antara nArakiyoMke samAna hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM chaha karmoMke saMkhyAtabhAgavRddhibandha aura saMkhyAtabhAgahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitabandhakA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| catudarzanI jIvoMmeM sAta karmoMke apane padoMkA antara trasaparyAptakoMke samAna hai| 381. tIna lezyAvAle jIvoMmeM sAta kauke apane padoMkA antara nArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra samaya hai| zuklalezyAmeM sAta kauke apane padoMkA antara Anata kalpake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNavRddhibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| asaMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tathA avaktavyabandhakA antarakAla nahIM hai| 382. upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMke cAra vRddhibandha, cAra hAnibandha, avasthitabandha aura avanadhyabandhakA antara zuklalezyAke samAna hai| asaMhI jIvoM meM vRddhibandha aura hAnibandhakA antara oghake samAna hai| avasthitabandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara tIna samaya hai| saMkhyAtaguNavRddhibandha aura saMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya antara tullaka bhavagrahaNapramANa aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / saMzI jIvoM meM sAta karmoM ke apane padoMkA antara paJcendriya paryAptakoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNavRddhibandha aura saMkhyAtaguNahAnibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuharta hai| AhAraka jIvoM meM sAta kauke apane padoMkA antara oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yahAM asaMkhyAtaguNavRddhibandha aura asaMkhyAtaguNahAnibandhakA utkRSTa antara kahate samaya vaha apanI utkRSTa kAyasthiti. pramANa kahanA cAhie / anAhAraka jIvoMmeM sAta karmoMke apane padoMkA antara kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna hai / isa prakAra antarakAla samApta huaa| Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahibaMdhe NANAjIvehi bhaMgavicayo NANAjIvehi bhaMgavicayo 383. gANAjIvehi bhaMgavicayANugamo duvidho-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa sattaeNaM kammANaM asaMkhejjabhAgavaDi0 hANi avahidabaMdhagA ya NiMyamA asthi / sesANi padANi bhayaNijjANi / Ayu0 do vi padA NiyamA atthi / evaM oghabhaMgo tirikkhoghAdi savvesi aNaMtarAsINaM sagapadANi / 384. maNusaapajjatta-veuvviyami-AhAra-AhArami0-avagada0-suhumasaM0uvasama-sAsaNa-sammAmi0 savvapadANi bhayaNijjANi / 385. puDhavi0-Au-teu-bAu0 tesiM ca bAdara0 bAdaraapajjattA0 tesiM savvasuhama0 bAdaravaNa patteya tasseva apajjatta0 ahaeNaM ka. savvapadANi NiyamA atthi| sesANaM NirayAdi yAva saNiNa tti sattaeNaM ka0 avahiNiyamA asthi / sesANi padANi bhayaNijjANi / Ayu0 do padANi bhayaNijjANi / evaM bhaMgavicayo smtto| nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya 383. nAnA jIvoMkI apekSA maGgavicayAnugama do prakArakA hai-ogha aura Adeza / zrodhase sAta karmoMkI asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitapadakA bandha karanevAle jIva niyamase haiM / zeSa pada bhajanIya haiM / Ayukarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIva niyamase haiN| isa prakAra aodhake samAna sAmAnya tiryaJcoMse lekara saba ananta rAziyoMke apane-apane padoMke anusAra bhaGga jAnane caahie| vizeSArtha-kula pada 10 haiM-cAra vRddhibandha, cAra hAnibandha avasthitabandha aura avaktavyabandha / inameM se oghase tIna padavAle jIva niyamase haiM, isalie yaha eka dhruva bhaGga hai| tathA sAta pada bhajanIya honese 3434343434343 = 2187-1 = 2186 adhruva bhaga hote haiN| tathA inameM 1 dhruva bhaGga milAnepara dhruva aura adhruva kula bhaGga 2187 hote haiM / 384. manuSya aparyApta, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, sUkSmasAmparAyasaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi ina mArgaNAoM meM saba pada bhajanIya haiN| vizeSArtha-manuSya aparyAptakoMke 7 pada, vaikriyikamizrakAyayogIke pada, AhArakakAyayogIke 7 pada, AhArakamizrakAyayogIke 7 pada, apagatavedIke 8, sUkSmasAmparAyasaMyata ke 3, upazamasamyagdRSTike 10, sAsAdanasamyagdRSTike 7 aura samyagmithyAdRSTike 7 pada hote haiM / ataH sAta padavAlI jitanI mArgaNAe~ haiM, unameMse pratyekameM 2186, apagataveda mArgAmeM 6558, sUkSmasAmparAyasaMyata mArgaNAmeM 26 aura upazama samyagdRSTi mArgaNAmeM 59048 adhruvabhaGga hote haiM / ina bhaGgoMke lAnekI vidhi pahale kaha Aye haiN| 385. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika aura vAyukAyika tathA inake bAdara aura bAdara aparyApta tathA inake saba sUkSma, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aura inake aparyApta jIvoM meM pATha kauke apane-apane saba padavAle jIva niyamase haiN| nArakiyoMse lekara saMkSItaka zeSa saba mArgaNAoMmeM sAta karmoMke avasthita padavAle jIva niyamase haiN| tathA zeSa pada bhajanIya haiN| tathA Ayukarmake donoM hI pada bhajanIya haiN| _____ isa prakAra bhaGgavicayAnugama samApta huaa| 1. mUlapratau sesANaM padANi iti pAThaH / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre bhAgAbhAgo 386. bhAgAbhAgANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 sattaeNaM ka0 asaMkhejjabhAgavaDi-hANibaMdhagA savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo ? asaMkhejjadibhAgo / avahidabaMdha kevaDiyo bhAgo ? asaMkhejjA bhaagaa| sesANaM padANaM baMdha. savva0 keva0 ? aNaMtabhAgo / Ayu0 bhujagArabhaMgo savvattha / evaM aNaMtarAsINaM savvesiM / Navari sagapadANi jANidavvANi / sesANaM asaMkhejjajIvANaM avahi. asaMkhejjA bhaagaa| sesapadANi asaMkhejjadibhAgo / saMkhejjajIvANaM pi avahi0 saMkhejjA bhAgA / sesapadA0 saMkhejadibhAgo / evaM bhAgAbhAgaM samattaM / / parimANaM 387. parimANANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 asaMkhejabhAgavaDDihANi-avahidabaMdhagA kettiyA ? aNaMtA / dovaDDi-hANibaMdha asaMkhejjA / asaMkhejjaguNavaDihANi-avattavvabaMdhagA saMkhejjA / Ayu0 do padA aNaMtA / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM eiMdiya-varaNapphadi-Niyoda-kAyajogi-orAliyakA-orAliyami0 bhAgAbhAga 386. bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura aadesh| oghase sAta kaukI asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM AgapramANa haiN| avasthitapadakA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa hai ? asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| zeSa padoMkA bandha karanevAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiN| Ayukarmake donoM padoMkA bhAgAmAga sarvatra bhujagAra bandhake samAna hai| isI prakAra saba ananta rAziyoMkA bhAgAbhAga jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apane-apane padoko jAnakara bhAgAbhAga kahanA caahie| zeSa asaMkhyAta jIvapramANa mArgaNAoMmeM avasthita padakA bandha karanevAle jIva apanI-apanI rAzike asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiM / tathA zeSa padoMkA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAoM meM bhI avasthita padakA bandha karanevAle jIva apanI-apanI rAzike saMkhyAta bahubhAgapramANa haiM aura zeSa padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| isa prakAra bhAgAbhAga samApta huaa| parimANa 287. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiM / asaM. khyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| Ayukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIva ananta haiN| isI prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, ekendriya, vanaspatikAyika, nigoda, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyavAnI, Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahibaMdhe parimANaM 197 kammai0-Navusa-kodhAdi04-madi0-suda0-asaMja0-acakkhu0-kiraNa--NIla-kAu0bhavasi0-micchAdi0-asaeiNa-AhAraga tti / Navari sagapadANi jANidavvANi / 388. maNusesu sattaeNaM ka0 tiriNavaDi-hANi-avahi0 Ayu do padA0 asNkhejaa| [sattaeNaM kammANaM sesapadA0 sNkhejaa|] evaM paMciMdiya-tasa02-paMcamaNapaMcavaci0-itthi0-purisa0-Abhi0-suda0-odhi0-cakkhuda-bodhidaM0-mukkalesammAdi0-khaiga0-sariNa tti / Navari itthive-purisa. sattaeNaM ka. avatta patthi / sukkale0-khaiga0 Ayu0 sNkhejaa| __ 386. maNusapajjatta-maNusiNIsu [ savvapadA] AhAra-AhArami-avagadamaNapajja0-saMjada0-sAmAi0-chedo0-parihAra-suhumasaM0 sagapadA saMkhejjA / sesANaM NirayAdINaM ahaNaNaM ka. sagapadA0 asNkhejjaa| gavari ANadAdi uvarimadevesu Ayu0 do vi padA0 saMkhejjA / uvasamasa0 maNusoghaM / evaM parimANaM samattaM / khettaM 360. khettANugameNa duvi0-oghe Ade0 / oghe sattaeNaM kammANaM yANi padANi parimANe aNaMtA asaMkhejjA logANi tANi svvloge| sesANi padANi zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNa lezyAvAle, nIla lezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, mithyAdRSTi, asaMhI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apaneapane pada jAnakara parimANa kahanA caahie| 388. manuSyoM meM sAta karmoMkI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA tathA Ayukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIva asaMkhyAta haiM / tathA sAta karmoMke zeSa tIna padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| isI prakAra paJcendriyadvika, trasadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, AbhinibodhikakSAnI, zrutazAnI, avadhizAnI, cakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, aura saMjhI jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki strIvedI aura puruSavedI jIvoM meM sAta kamauke pravaktavya padakA bandha karanevAle jIva nahIM haiN| tathA zuklalezyAvAle aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoM meM Ayukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| 389. manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM saba padoMkA tathA AhArakakAyayogI, AhA. rakamizrakAyayogI, apagatavedI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAya saMyata jIvoM meM apane-apane padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiM / zeSa nArakAdi mArgaNAoMmeM AThau~ kauke apane-apane padoMkA bandha karanevAle jIvasaMkhyAta haiM / itanI vizeSatA hai ki AnatAdi Uparake devoM meM Ayukarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiN| upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa sAmAnya manuSyoM ke samAna hai / isa prakAra parimANa samApta huaa| 390. kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| zrodhakI apekSA sAta kamauke jina padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa ananta aura asaMkhyAta 1. mUlapratau maNusiNIsu saddha0 AhAra0 iti pAThaH / 2. mUlapratau padA0 asaMkhejjA iti pAThaH / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre logassa asaM0 / Ayu0 do vi padA savvalogo / Navari bAdaraeiMdiya-bAdaravAu Ayuga0 do vi padA0 logassa saMkhejja / bAdaravAu0pajjattA savve bhaMgA logassa saMkhejja0 / sesabAdara-bAdaraapajjattA0 logassa asaMkhejjadibhAge / sesAsu savvesiM savve bhaMgA loga0 asaMkhejjadibhAge / evaM khetta samattaM / phosaNaM 361. phosaNANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 sattaeNaM ka0 asaMkhejjabhAgavaDDi-hANi-avahidabaMdhagehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? svvlogo| dovaDihANi0 ahacoddasa0 savvalogo vaa| sesapadA0 khettaM / Ayu. do vi padA0 svvloge| 362. AdeseNa Neraiemu sattaeNaM ka. tiriNavaDi-hANi-avahida0 chaccoisa0 / Ayu0 khettaM / lokapramANa hai,unakA kSetra saba loka hai| tathA zeSa padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra saba loka hai / itanI vizeSatA hai ki bAdara ekendriya aura vAdara vAyukAyika jIvoMmeM Ayukarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAta bhAgapramANa hai| bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa rahe bAdara aura bAdara aparyApta jIvoM meM saba padokA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa rahIM saba mArgaNAoMmeM saba kauke saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isa prakAra kSetra samApta huaa| sparzana 391. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura aadesh| zrodhako apekSA sAta karmokI asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? saba lokakA sparza kiyA hai| do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| zeSa padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSArtha-saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAnikA bandha dvIndriya Adi jIvoMke hotA hai tathA saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha paJcendriyoMke hotA hai yaha pahale kaha pAye haiN| isa dRSTise ina padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura saba loka kahA hai| vizeSa khulAsA khuddAbandhako dekhakara kara lenA caahie| zeSa kathana sugama hai| 362. prAdezase nArakiyoMmeM sAta koMkI tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai| Ayukarmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| 1. mUlapratau khettaM / evaM bhujagArabhaMgo tirikkhesu iti pAThaH / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahibaMdhe phosaNaM 363. tirikkhesu sattaeNaM ka. bevaDi-hANi. loga. asaM0 savvalo0 / sesaM ogha / savvapaMciMdiyatirikkhesu sattaeNaM ka0 tieiNavaDi-hANi-avahi. loga0 asaM0 savvalo0 / Ayu0 khettaM / evaM maNusaapa0 / vigaliMdi0 bevaDihANi-avaTTi. taM ceva / paMciMdiya-tasaapa-maNusa 3 sattaeNaM ka. tieiNavaDDihANi-avahi. paMciMdiyatirikvabhaMgo / sesaM khettaM / devesu bhujagArabhaMgo / 364. savvaeiMdiya-puDhavi0-Au-teu0-vAu0-vaNapphadipatteya-Niyodesu ahaeNaM ka. savvapadA0 savvalogo / Navari savvabAdaraeiMdiya-bAdarapuDhavi0-Au0teu0-vAu0-bAdaravaNapphadi-Niyoda-bAdaravaNapphadipatteya0 Ayu0 khettaM / bAdarapuDhavi0-Au0-teu0pajjattA0 paMciMdiyatirikvaapajjattabhaMgo / evaM bAdaravAu0 panja / Navari loga0 saMkhenja / 365. paMciMdiya-tasa02 sattaeNaM ka0 tiNNivaDi-hANi-avaTTi pahacodasa0 savvalogo vA / sesapadA0 khettaM / Ayu0 do vipadA ahco| evaM paMcamaNa-paMca 393. tiryaJcoM meM sAta karmoMkI do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| zeSa padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana zrodhake samAna hai| saba paJcendriya tiryaJcoMmeM sAta kamaukI tIna vRddhiyoM,tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| Ayakarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isI prakAra manuSya aparyApta jIvoMke jAnanA cAhie / vikalendriyoM meM apane padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana isI prakAra hai| paJcendriya aparyApta, asa aparyApta aura manuSyatrikameM sAta karmoMkI tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana paJcendriya tiryoMke samAna hai| zeSa padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / devoMmeM saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana bhujagArAnugama ke samAna hai| 394. saba ekendriya, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika pratyekazarIra aura nigoda jIvoMmeM AThoM karmoke saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai / itano vizeSatA hai ki saba bAdara ekendriya, saba bAdara pRthivIkAyika, saba bAdara jalakAyika, saba bAdara agnikAyika, saba bAdara vAyukAyika, saba bAdara vanaspatikAyika, saba bAdara nigoda aura saba bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra jIvoM meM Ayu karmake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara agnikAyika paryApta jIvoMmeM paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| isI prakAra bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMke jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM lokakA saMkhyAtavA~ bhAgapramANa sparzana hai| 395. paJcendriyadvika aura trasadvikameM sAta karmoMkI tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| zeSa padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvasama0 / 200 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre vci0-itthi0-puris-ckkhu-srinn| oghabhaMgo kAyajogi-kodhAdi04-madi0suda0-asaMja-acakkhudaM0-bhavasi0-abbhavasi-micchAdi-AhAraga ti / evaM ceva orAli -orAliyami0-Navusa-kiraNa-NIla-kAu0 / Navari tirikkhogho kaadvyo| 366. veuvviyakAyajo sattaeNaM ka* tieiNavaDi-hANi-avahi ahateraha / kammai0 khettaM / vari bevaDi-hANi keva0 khettaM phosidaM ? loga0 asaM0 ekkArahaco0 / vibhaMge ahaco0bhA0 svvlogo| 367. Abhi-suda0-aodhi0 sattaeNaM ka0 tieiNavaDi-hANi-avaTTi Ayu0 do vi padA aDaco0 / sesaM khettaM / evaM aodhidaM0-sammAdi-khaiga-vedagasa0 368. teu0 devoghaM / pammale0 sabve bhaMgA aTTaco / sukAe chaccoisa0 / Ayu karmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAju kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, cakSudarzanI aura saMzI jIvoMke jAnanA cAhie / kAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAzAnI, asaMyata, acakSudarzanI, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi aura ahAraka jIvoM meM sparzana oghake samAna hai| tathA isI prakAra audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, napuMsakavedI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki ina mArgaNAoM meM sAmAnya tiryaJcoMke samAna sparzana jAnanA caahie| 396. vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM sAta kaukI tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama teraha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparzana kiyA hai| kArmaNakAyayogI jIvoMmeM saba padoMkA bandha karanevAle jIvoM kA sparzana kSetra ke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga va kucha kama gyAraha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai| vibhaGgahAnI jIvoM meM apane padoMkA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha vaTe caudaha rAjU', kucha kama teraha baTe caudaha rAjU aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| 397. AbhinibodhikahAnI, zrutazAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMkI tIna vRddhiyoM,tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne tathA Ayukarmake donoM ho padoMkA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama AThabaTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai| zeSa padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| 398. pItalezyAvAle jIvoMne apane saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana sAmAnya devoMke samAna hai| padmalezyAvAle jIvoMmeM saba padokA bandha karanevAle jIvoMne kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai| zukla lezyAvAle jIvoMmeM apane saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama chaha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai| 1. mUlapratau aTThateraha bA0 samva- iti pAThaH / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baDhibaMdhe kAlo 201 366. sAsaNe sattaNaM ka0 tiriNavaDi-hAriNa avaDi0 aha - bArahaco0 / Ayu0 do vipadA bA0 / sammAmi0 sattaeNaM ka0 tiviDi-hAriNa a0 a0 / 400. asariNa0 sattaNNaM ka0 ekkavaDDi- hAriNa ava0i savvalo 0 | dovaDihAriNa0 loga0 saM0 savvalo0 / Ayu0 do vi padA savvalo0 / araNAhAra0 sattaraNaM ka0 asaMkhejjabhAgavaDi-hAriNa avaTThi0 savvalo0 / bevaDhi hAriNa0 loga 0 asaM0 ekkArasaco0 | veDavviyamissAdi sesaM khettaM / evaM phosaNaM samattaM / kAlo 401. kAlAgugameNa duvi0 - oghe0 de0 / o0 sattaNaM ka0 asaMkhejja - bhAgavaDi-hAriNa-avadibaMdhagA keva0 ? savvaddhA / bevaDDi-hANibaMdha0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhejjadibhAgo / asaMkhejjaguNavaDDhi -hAriNa zravatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejjasamayaM / evaM jahi asaMkhejjaguNavaDi-hAriNa avatta 0 tamhi yAva 399. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmoMkI tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU aura kucha kama bAraha baTe caudaMha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai| Ayukarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvane kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai / samyagmithyAdRSTi jIvoM meM sAta karmoM kI tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai 1 400. asaMjJI jIvoM meM sAta karmoMkI eka vRddhi, eka hAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMne lokake zrasaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai / zrayukarmake donoM hI pardokA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai / anAhAraka jIvoMmeM sAta karmoMkI asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura kucha kama gyAraha baTe caudaha rAjU kSetrakA sparza kiyA hai / vaikriyikamizra Adi zeSa mArgaNA meM apane padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / isa prakAra sparzana samApta huA / kAla 401. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakAra kA hai-- zrodha aura Adeza / zraghase sAta karmoMkI saMkhyAtabhAgavRddhi, zrasaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? saba kAla hai / do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / zrasaMkhyAtaguNavRddhi, zrasaMkhyAtaguNahAni aura avaktavya padakA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / jina mArgaNAoM meM asaMkhyAta 26 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre aNAhAragati NAdacvaM / Ayu0 do vi padA savvaddhA / evaM ata- asaMkhejjalogarAsI appappaNo padANi / 202 402. AdeseNa kheraiesa sattaraNaM ka0 tiSNivaDi-hAriNa0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhejja0 / avahi0 savvaddhA / Ayu0 bhujagArabhaMgo / evaM savvA saMkhejjarAsI / savvANaM saMkhejjarAsINaM pi taM caiva / gavari yamhi AvaliyAe asaMjjabhAgo tamhi saMkhejjasamayaM / bhayarigajjarAsIsu avadvi0 jaha0 ega0, ukka0 padikAlo / tirikkhagadIe sesesu ghabhaMgo jANidUra khedavvaM / evaM kAlaM samattaM / aMtaraM . 403. aMtarANugameNa duvi0 - oghe0 de0 / oghe0 sattaraNaM ka0 asaMkhejja - bhAgavaDDi-hAriNa-avadvi0 Natthi aMtaraM / bevaDDi-hAriNa0 jaha0 eMga0, ukka0 aMto0 / evaM a MtarAsINaM savvapadAriNa / asaMkhejjaguNavaDDi avatta0 jaha0 ega0, uka0 vAsapudhattaM / asaM0 guNahAriNa0 jaha0 e0, ukka0 chammAsaM / evaM yAva araNAhAraga guNavRddhi, asaMkhyAta guNahAni aura avaktavya pada hote haiM, unameM anAhAraka mArgaNA taka isI prakAra kAla jAnanA caahie| zrAyukarmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kAla -sarvadA hai / isI prakAra ananta rAziyoM aura asaMkhyAta lokapramANa rAziyoMkA apane-apane padoM kI apekSA kAla jAnanA cAhie / 1 402. Adeza se nArakiyoM meM sAta karmoMkI tIna vRddhiyoM aura tIna hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai | avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / Ayukarmake donoM hI pardokA bandha karanevAle jIvoMkA kAla bhujagAra bandhake samAna hai / isI prakAra saba asaMkhyAta rAziyoMkA kAla jAnanA caahie| tathA saba saMkhyAta rAziyoMkA kAla bhI isI prakAra hai / itanI vizeSatA hai ki jahA~ Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla kahA hai, vahA~ saMkhyAta samaya kAla kahanA caahie| tathA jitanI bhajanIya rAziyA~ haiM, unameM avasthita padakAM bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apane- apane prakRtibandhake kAlake samAna hai / tiryaJca gatimeM tathA zeSa mArgaNAoM meM zradhake samAna kAla jAnakara kathana karanA cAhie / isa prakAra kAla samApta huA ! antara 403. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / zraghase sAta karmoMkI asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padakA bandha karanevAle jIvoMkA antara kAla nahIM hai / do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / isI prakAra ananta rAziyoM ke saba padakA antarakAla jAnanA caahie| zrasaMkhyAtaguNavRddhi aura zravaktavya padakA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva hai| asaMkhyAta guNahAnikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhabaMdhe bhAvo appA huMgaM 203 tti / Navari asaMkhejjaguNahANi jANidavvaM / edesiM trayugaM do padA bhujagArabhaMgo / 404. rie sattaNaM ka0 tiSNivaDDi-hAriNa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaTThi. NatthaM aMtaraM / Ayu0 bhujagArabhaMgo / yamhi do vaDDi hAriNa0 atthi tAmhi siM ghaM / sesapadA0 savvattha bhujagArabhaMgo / gavari sAMtararAsINaM savvapadA0 pagadiaMtaraM / evaM aMtaraM samattaM / bhAvo 405. bhAvANugameNa duvi0 oghe0 de0 / oghe0 sattaraNaM ka 0 cattArivaDi - hAriNa-vahi-vatta 0 baMdhagA Ayu0 avatta0 - asaMkhejjabhAgahANibaMdhagA tti ko bhAva ? do bhAvo / evaM yAva aNAhAragatti davvaM / evaM bhAvaM samattaM / appA bahugaM T 406. appAbahugaM duvi0 - oghe0 de0 / zraghe0 sattaNaM ka0 savvatthovA avattavvabaMdhagA / asaMkhejjaguraNavaDhibaMdhagA saMkhejjaguNA / asaMkhejjaguNahANibaMdhagA asaMkhyAta guNahAnikA antara kAla jAnakara kahanA caahie| ina saba jIvoMke Ayu karmake donoM hI padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA antara kAla bhujagAra bandhake hai 1 samAna 404. nArakiyoM meM sAta karmoMkI tIna vRddhiyoM aura tAna hAniyoMkA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / zravasthita padakA bandha karanevAle jIvoMkA antara kAla nahIM hai / Ayukarmake donoM hI padakA bandha karanevAle jIvoMkA antara kAla bhujagArabandhake samAna hai| jina mArgaNAoM meM do vRddhiyA~ aura do hAniyA~ haiM unameM unakA antara kAla zrodhake samAna hai| tathA zeSa padoMkA antara kAla sarvatra bhujagArabandhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki sAntara rAziyoMke saba padoMkA antara kAla prakRtibandha antarakAlake samAna hai / isa prakAra antarakAla samApta huA / bhAva 405. bhAvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- zrodha aura Adeza / zroghakI apekSA sAta kamI cAra vRddhiyoM, cAra hAniyoM, avasthita aura avaktavya padakA bandha karanevAle jIvoMkA tathA Ayukarmake vaklavya aura asaMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIvoMkA kauna-sA bhAva hai ? zradayika bhAva hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / isa prakAra bhAva samApta huA ! alpabahutva 406. alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha aura Adeza / ghase sAta karmoM ke avaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase asaMkhyAta guNavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAta guNahAnikA bandha qaranevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre saMkhejjaguNA / saMkhejjaguNavaDDi-hANibaMdhagA do vi tullA asaMkhejjaguNA / saMkhejabhAgavaDi-hANibaMdhagA do vi tullA asaM0gu0 / asaMkhejjabhAgavaDi-hANibaMdhagA do vi tullA aNaMtaguNA / avahida0 asaM0gu0 / Ayu. savvatthovA avttbNdhgaa| asaMkhejjabhAgahANi. asaM gu0 / Ayu0 evaM yAva aNAhAraga tti / Navari jamhi saMkhejjA jIvA tamhi saMkhejjaguNaM kAdavvaM / evaM aoghabhaMgo kAyajogiorAliyakAyajogi-Navusa0-kodhAdi04-acakkhu0-bhavasi-AhAraga tti / evari esa0-kodha-mANa-mAyA0 sattaeNaM ka. savvatthovA asaMkhejjaguNavaDibaMdhaH / asaMkhejjaguNahANiva0 sNkhejjgu0| uvari oghN| evaM lobhe / Navari mohaNI0 oghaM / 407. AdeseNa Neraiesu sattaeNaM ka0 savvatthovA sNkhejjgunnvddddi-haannibNdh| saMkhejjabhAgavaDi-hANibaMdhagA do vi tullA saMkhejjagu0 / asaMkhejjabhAgavaDi-hANibaMdhagA do vi tullA saMkhejjagu0 / avahibaMdha. asaM0gu0 / evaM savvaNeraiesu maNusaapajatta-savvadeva--ubbiya--veubbiyami0-vibhaMga-teu-pamma0-vedagasasAsaNa-sammAmi0 / vari sabaDhe saMkhe0 devA / karanevAle jIva donoM hI samAna hokara asaMkhyAtaguNe haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara asaMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara anantaguNe haiN| inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Ayukarmake pravaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase asaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AyukarmakI apekSA isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki jisa mArgaNAmeM saMkhyAta jIva haiM,usameM saMkhyAtaguNe kahanA cAhie / isI prakAra oghake samAna kAyayogI, audArika kAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedI, krodha kaSAyavAle, mAna kaSAyavAle aura mAyA kaSAyavAle jIvoMmeM sAta karmoMkI asaMkhyAta guNavRddhikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase asaMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| tathA isake AgekA alpabahutva oghake samAna hai| isI prakAra lobha kaSAyameM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki isameM mohanIya karmake saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA alpabahutva oghake samAna hai| 407. Adezase nArakiyoMmeM sAta karmoM kI saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra saba nArakI, manuSya aparyApta, saba deva, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, vibhaGgajJAnI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, vedakasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki sarvArthasiddhimeM deva saMkhyAtaguNe haiN| Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ biMdhe appA bahugaM 205 408. tirikkhe sattaNaM ka0 savvatthovA saMkhejjaguNavaDDi hAriNa0 | saMkhejjabhAgavaDa - hANibaMdha 0 do vi tullANi asaM 0 gu0 / asaMkhejjabhAgavaDDi- hANibaM0 do vitullA tagu0 / avaDi0 asaM0 gu0 / evaM orAliyami0 - madi0 -sud0saMja0 - kiraNa 0 - pIla0 kAu 0 - abbhavasi 0 -micchAdidviti / paMcidiyatirikkhesu sattaeNa ka0 savvatthovA [ saMkhejjaguNavaDi-hAriNabaMdhayA / ] saMkhejjabhAgavaDDhi -hAriNabaMdha do vi tulA asaM0gu0 / asaMkhejjabhAgavaDDi- hANibaM0 do vi tullA saMkhejjagu0 / adibaMdha asaM0 gu0 / evaM paMcididyatirikkhaJcapajjatta-paMcidiya-tasaapajja0 / paMcidiyatirikkhapajjata - jogiNIsu evaM caiva / Navari saMkhejjabhAgavaDDihAriNabaMdha 0 saMkhejjaguNaM kAdavvaM / 0 406. maNuse sattaNaM ka0 savvatthovA avatavva0 / asaM0 guNavaDDi0 saMkhejjaguNA / asaMkhejjaguNahAriNa0 saMkhejjagu0 | saMkhejjaguNavaDDi- hANi do tullA [ asaMkhejjaguraNA / ] saMkhejjabhAgavaDDi-hAriNavaM 0 do vi tullA saMkhejjagu0 / [asaMkhejjabhAgavaDDi-hAriNabaMdhayA do vi tullA saMkhejjaguNA / ] avadhi 0 0 saM0 gu0 / evaM maNusapajjata - maNusiNIsu / gavari saMkhejjaguNaM kAdavvaM / 408. tiryaJcoM meM sAta karmokI saMkhyAta guNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha karane vAle jIva sabase stoka haiM / inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara asaMkhyAtaguNe haiM / zrasaMkhyAta bhAgavRddhi aura asaMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara anantaguNe haiM / inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva zrasaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra zradArikamizrakAyayogI, matyajJAnI : zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa lezyAvAle, nIla lezyAvAle, kApota lezyAvAle, abhavya, aura mithyAdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhie / paJcendriya tiryaJcoM meM sAta karmoMkI saMkhyAtaguNava aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara zrasaMkhyAtaguNe haiM / inase zrasaMkhyAtabhAgavRddhi aura zrasaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiM / inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra paJcendriya tiryaJca aparyApta, paJcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMke jAnanA cAhie / paJcendriya tiryaJca paryApta aura paJca endriya tiryaJca yoninI jIvoMmeM isI prakAra jAnanA jAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIvroko saMkhyAtaguNA karanA cAhie / / 409. manuSyoM meM sAta karmoMke avaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase asaMkhyAtaguNavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAtaguNahAni kA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara asaMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyA bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiM / inase zrasaMkhyAta bhAgavRddhi aura asaMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiM / inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNe karanA cAhie / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 410. eiMdiya-paMcakAyANaM sattaeNaM ka. savvatthovA asaMkhejjabhAgavaDihANibaM0 / avahi. asaM gu0 / vigaliMdiemu sattaeNaM ka. savvatthovA saMkhejjabhAgavaDi-hANibaM0 / asaMkhejjabhAgavaDi-hANivaM. sNkhejjgu0| avahi0 asaMkhejjagu0 / paMciMdiya-tasa0 sattaeNaM ka. [ savvatthovA avattavvabaMdhayA / asaMkhejjaguNavaDibaMdhayA saMkhejjaguNA / ] asaM0guNahANi saMkhejjagu0 / saMkhejjaguNavaDDi-hANibaM. asaM0gu0 / saMkhejjabhAgavaDi-hANi do vi tullA asaM0guNA / asaMkhejjabhAgavaDDi-hANibaM. do vi tullA saMkhejjagu0 / avahi. asaM gu0 / paMciMdiya-tasapajjattesu taM ceva / Navari saMkhejjabhAgavaDDi-hANiva0 saMkhejjaguNaM kAdavvaM / evaM paMcamaNa-paMcavaci0-itthi-purisa-cakkhudaM0-saNiNa tti| Navari itthi0-purisa0 sattaeNaM ka0 avattavvaM nntthi| kammaigA0 tirikkhoghaM / aahaar0-aahaarmi0svvhbhNgo| 411. 'avagada pANAvara0-[dasaNAvaraNa-aMtarAya savvatthovA avttvvbN0| 410. ekendriya aura pA~ca sthAvarakAya jIvoM meM sAta karmIkI asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase avasthitapadakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| vikalendriyoM meM sAta karmokI saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthitapadakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / paJcendriya aura trasakAyika jIvoM meM avaktavyapadakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| isase asaMkhyAtaguNavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase saMkhyAta guNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara asaMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| paJcendriya paryApta aura prasakAyika paryApta jIvoM meM isI prakAra alpabahutva hai| itanI vizeSatA hai ki inameM saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe karane caahie| isI prakAra pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, cakSudarzanI aura saMzI jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizezeSatA hai ki strIvedI aura puruSavedI jIvoMmeM sAta kauMkA pravaktavya pada nahIM hai| kArmaNakAyayogI jIvoMmeM apane padoMkA alpabahutva sAmAnya tiryazcoMke samAna hai| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM apane padoMkA alpabahutva sarvArthasiddhike samAna hai| 411. apagatavedI jIvoMmeM zAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya karmake pravaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase saMkhyAta guNavRddhikA bandha karanevAle 1. malapratI avagada0 nnaannaavr0-shrvttgvbN0| saMkhejabhAgavadbhi0 asNkhejgu0| saMkhejaguNavadribaM0 saMkhejagu0 / saMkhejabhAgahANibaM0 saMkhejagu0 / saMkhejaguNahANibaM0 saMkhejagu0 / avaTi saMkhejagu0 / moha. samvatthovA avatta0 / saMkhejabhAgavaTTibaM0 sNkhejgu0| saMkhejaguNavaDibaM0 saMkhejagu0 / asaM0guNavaDibaM0 saMkhejagu0 / saMkhejabhAgahANiva0 saMkhejagu0, saMkheja guNahANi baM0 saMkhejagu0 asaMkhejaguNahANibaM0 saMkhejaguru avaDhi060 saM0gu0 iti pAThaH / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Magisworgi P saMkhejjaguraNavaDDibaM0 saMkhejjagu0 / saMkhejjabhAgavaDDibaM0 saMkhejjagu0 | saMkhejjaguNahANibaM0 saMkhejjagu0 | saMkhejjabhAgahAriNabaM0 saMkhejjagu0 / ava0i saMkhejjagu0 / vedaraNIyagAmA-godANaM savvatthovA avattavvabaM0 / asaMkhejjaguNavaDivaM 0 saMkhejjagu0 | saMkhe - jjaguNavaDDibaM0 saMkhejjagu0 | saMkhejjabhAgavaDDibaM0 saMkhejjagu0 | saMkhejjaguNahANibaM0 saMkhejjagu0 0 | saMkhejjaguNahANibaM0 saMkhejjagu0 | saMkhejjabhAgahAriNabaM0 saMkhejjagu0 / dibaM0 saMkhejjagu0 / moha0 savvatthovA pravatta 0 / saMkhejjabhAgavaDibaM0 saMkhejjagu0 / saMkhejjabhAgahAriNabaM0 saMkhejjagu0 / avadibaM0 saMkhejjagu0 / ] 412. abhi0 suda0-adhi0 sattaNaM ka0 savvatthovA avattavvabaM0 / asaMkhejjaguNavaDDi0 saM0gu0 | sesaM itthibhaMgo / evaM odhidaM0-mukkale0 sammAdi 0 khaiga 0 / mapajjava - saMjada 0 maNusibhaMgo / evaM sAmAi 0 - chedo0 / vari avattavyaM Natthi / parihAra0 savvahabhaMgo / 413. [suhumasaMparAyasaMjadesu chaNaM kammANaM saMkhejjabhAgavaDDibaMdhagA jIvA savvatthovA / saMkhejjabhAgahANibaMdhagA jIvA saMkhejjaguNA / avadibaMdhagA jIvA 207 I jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta guNahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| vedanIya, nAma aura gotrakarmake vaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase asaMkhyAta guNavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAMta guNavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAta guNahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| mohanIya karmake vaktavya padakA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiM / inase saMkhyAta bhAgavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / 412. zrabhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMke avaktavya padakA bandha karanevAle jova sabase stoka haiM / inase asaMkhyAta guNavRddhikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isase Age zeSa alpabahutva strIvedI jIvoMke samAna hai / isI prakAra avadhidarzanI, zuklalezyAvAle samyagdRSTi aura kSAyika samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / mana:paryayajJAnI aura saMyata jIvoM meM apane saba pardokA alpabahutva manuSyiniyoMke samAna hai / isI prakAra sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvake jAnanA caahie| itanI vizepatA hai ki inake avaktavya pada nahIM hai / parihAravizuddhisaMyata jIvoMke apane padoMkA alpabahutva sarvArthasiddhike samAna hai| 413.. sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM chaha karmoMkI saMkhyAta bhAgavRddhikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase saMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthita pada kI bandha karanevAle jIva saMkhyAta guNe haiN| saMyatAsaMyata jIvoMmeM sAta karmoM kI saMkhyAta Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre sNkhejjgunnaa| ] 'saMjadAsaMjada sattaeNaM ka0 savvatthovA [saMkhejjaguNavaDi-hANi / saMkhejjabhAgavabhi-hA. do vi tullA saM0gu0 / asaMkhejjabhAgavaDi-hA0 do vi tullA saMkhejjagu0 / avahidabaM0 asaMkhejjaguNA / ] 414. asaeNIsu sattaeNaM ka0 savvatthovA saMkhejjaguNavaDi-hA0 / saMkhejjabhAgavaDDhi-hA0 do vi tullA asN0gu0| asaMkhejjabhAgavaDDhi-hANiva do vi tullA annNtgunnaa| avahidabaM asaMkhejjagu0 / aNAhAra0 kammaigabhaMgo / evaM appAbahugaM samattaM / evaM vaDibaMdhe tti samattaM / ajjhavasANasamudAhAro 415. ajjhavasANasamudAhArabaMdhe tti / tattha imANi tiSiNa aNiyogaddArANi-pagadisamudAhAro hidisamudAhAro tivvamaMdadA ti / guNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase saMkhyAtabhAga vRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara saMkhyAtaguNe haiN| inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 414. asaMjhI jIvoM meM sAta karmoM kI saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara asaMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnikA bandha karanevAle jIva donoM hI samAna hokara anantaguNe haiM / inase avasthita padakA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / anAhAraka jIvoM meM apane saba pIkA alpabahutva kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna hai| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| isa prakAra vRddhibandha samApta huaa| adhyavasAnasamudAhArabandha __415. aba adhyavasAnasamudAhArabandhakA prakaraNa hai| usameM ye tIna anuyogadvAra hote haiM-prakRtisamudAhAra, sthitisamudAhAra aura tiivmndtaa| vizeSArtha-yahA~ sthitibandhake kAraNabhUta pariNAmoMkI adhyavasAna saMkSA hai aura jisa anuyogadvArameM inakI apekSA varNana kiyA gayA hai, usakI adhyavasAnasamudAhAra saMzA hai| ina pariNAmoMke nimittase pratyeka karmake kitane vikalpa ho jAte haiM, eka-eka sthitike prati kitane-kitane pariNAma kAraNa hote haiM tathA unakI tIvratA aura mandatA kisa prakArakI hai; inhIM saba praznoMkA uttara deneke lie yahA~ isa anuyogadvArake tIna bheda kiye gaye haiMprakRtisamudAhAra, sthitisamudAhAra aura tiivrmndtaa| pahale anuyogadvArameM pariNAmoM anusAra pratyeka karmake prakRtivikalpa aura unakA alpabahutva dikhalAyA gayA hai| dUsare anuyogadvArameM pratyeka sthitike prati adhyavasAnoMkA parimANa, jaghanya sthitise lekara uttarotara ve kitane adhika hai,isakA parimANa aura unakI anukRSTi racanAkA nirdeza kiyA gayA 1. saMjadAsaMjada0......sattaeNaM ka0 samvatthovA avattabaM0,asaMkhejjaguNavatihANi do vi tullA saMkhejjagu0, saMkhejjaguNavavihA0 asaM0 gu0 / asaMkhejaguNavaDihA0 asaMkhejjagu0 iti pAThaH / 2. mUlapratI ajamavasANa... baMdhe ti| tastha imANi tiSiNa aNiyogadArANi......pagadisamudAhAre ti... tattha imANi duve iti pAThaH / ke Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrajjhavasANasamudAhAre pagadi-TThidisamudAhAro padasamudA 416. parAdisamudAhAre tti / tattha imANi duve aNiyogaddarANi - pamANANugamo pAhuti / pamANAgameNa duvi0 - oghe0 de0 / zragheNa NANAvara - utte hair pagadIo ? asaMkhejjalogapagadI / evaM sattaNaM kammANaM / evaM yA aNAhAragati yAdavvaM / evari avagada 0 - suhumasaM0 egegapariNaddhAryaM / evaM pamANAgamo samatto / 417. appAbahugaM duvi0 - oghe0 de0 / zragheNa savvatthovA yugassa pagadI' / gAmA-godANaM pagadIo asaMkhejjaguNA / NANAvaraNIya daMsaNAvaraNIya- vedaNIya- aMtarAigANaM cadurahaM vi pagadIo asaMkhejjaguNAo / mohaNIyassa pagadI asaMkhejjaguraNAo / evaM yAva araNAhAragatti davvaM / disamudAhAro 418, hidisamudAhAre ti / tattha imANi tiriNa aNiyogaddArANi -- pamAgAgamo seDhiparUvaraNA aNukaDDiparUvaNA cedi / NANAvaraNIyassa jahariNayAe dvidIe hidibaMdha jbhavasAraNadvArANi asaMkhejjA logAM / vidiyAe dvidibaMdhajjhavasANahai / tathA tIsare anuyogadvArameM unake tIvra, manda anubhAgakA vicAra kiyA gayA hai| isa prakAra isa anuyogadvArakA kyA abhiprAya hai aura usameM kitane viSayoMkA saMkalana kiyA gayA hai; isa bAtakA vicAra kiyA / 209 prakRtisamudAhAra 416. prakRtisamudAhArakA prakaraNa hai / usameM ye do anuyogadvAra haiM- pramANAnugama aura bahutva | pramANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- zrodha aura Adeza / gha jJAnAvaraNa karmakI kitanI prakRtiyA~ haiM ? asaMkhyAta lokapramANa prakRtiyA~ haiM / isI prakAra zeSa sAta kamakI prakRtiyA~ jAnanI caahie| tathA isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki apagatavedI aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM ekaeka bhedase sambaddha prakRtiyA~ haiM / isa prakAra pramANAnugama samApta huA / 417. alpabahutva do prakArakA hai - zrodha aura Adeza / zroghase zrayukarmakI prakRtiyA~ sabase stoka haiM / inase nAma aura gotrakarmakI prakRtiyA~ zrasaMkhyAtaguNI haiM / inase zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya aura antarAyakarma ina cAroM karmoMkI prakRtiyA~ zrasaMkhyAtaguNI haiN| inase mohanIyakarmakI prakRtiyA~ zrasaMkhyAtaguNI haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA cAhie / isa prakAra alpabahutva samApta huA / isa prakAra prakRtisamudAhAra samApta huA / sthiti samudAhAra 418. aba sthiti samudAhArakA prakaraNa hai / usameM ye tIna anuyogadvAra haiMpramANAnugama, zreNiprarUpaNA aura anukRSTi prarUpaNA / jJAnAvaraNakarmakI jaghanya sthitike sthiti aartaara sthAna asaMkhyAta loka pramANa haiM / dUsarI sthitike sthiti bandhAdhyavasAya 1. paJcasaM0] bandhanaka0, gA0 107 / 2. mUkSapratau lejA bhAgA vidiyAe iti pAThaH / 27 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre TThANANi asaMkhejjA logaa| tadiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANahANANi asaMkhejjA logaa| evaM asaMkhejjA logA asaMkhejjA logA yAva ukkassiyA hidi tti / evaM sattaeNaM kammANaM / evaM yAva aNAhAraga tti / Navari avagada0-suhumasaM0 egegapariNaddhANaM / evaM pamANANugamo smtto| 416. seDhiparUvaNA duvidhA--aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA cedi / aNaMtarovaNidhAe NANAvaraNIyassa jahariNayAe hidibaMdhajhavasANahANANi thovANi / Na vidiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANahANANi visesAdhiyANi / tadiyAe hidIe hidibaMdhajhavasANahANANi vise / evaM vise0 visesAdhiyANi yAva ukkassiyAe hidi tti / evaM chaeNaM kammANaM / Ayugassa jahariNayAe hidIe DidibaMdhajhavasANahANANi savvatthovANi / vidiyAe hidIe hidibaMdhajjhavasANahANANi asaMkhejjaguNANi / tadiyAe hidIe hidibaMdhajhavasANahANANi asaMkhejjaguNANi / evaM asaMkhejjaguNANi asaMkhejjaguNANi yAva ukkassiyA hidi tti / evaM yAva aNAhAraga tti NedavvaM / / 420. paraMparovaNidhAe NANAvaraNIyassa jahaeiNayAe hidIe hidibaMdhajhava sthAna asaMkhyAta lokapramANa haiN| tIsarI sthitike sthitibandhAdhyavasAyasthAna asaMkhyAta lokapramANa haiM / isa prakAra utkRSTa sthitike prApta hone taka pratyeka sthitike sthitibandhAdhyavasAyasthAna. asaMkhyAtaloka asaMkhyAtaloka pramANa jAnanA cAhie / isI prakAra sAta karmoMke jAnanA cAhie / isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka kathana karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apagatavedI aura sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMke eka-eka pariNAma haiN| isa prakAra pramANAnugama samApta huaa| zreNiprarUpaNA 419. zreNiprarUpaNA do prakArakI hai--anantaropanidhA aura prmpropnidhaa| anantaropanidhAkI apekSA zAnAvaraNakI jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna sabase thor3e haiN| inase dUsarI sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna vizeSa adhika haiN| inase tIsarI sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna vizeSa adhika haiN| isa prakAra utkRSTa sthitike prApta honetaka pratyeka sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna vizeSa adhika vizeSa adhika haiN| isI prakAra chaha karmoMke jAnanA cAhie / Ayukarmako jaghanya sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna sabase stoka hai / inase dUsarI sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna asaMkhyAta guNe haiM / inase tIsarI sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna asaMkhyAta guNe haiM / isa prakAra utkRSTa sthitike prApta honetaka pratyeka sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna asaMkhyAtaguNe asaMkhyAta guNe haiM / isa prakAra anAhAraka mArgaNAtaka kathana karanA caahie| isa prakAra anantaropaniyA samApta huii| 420. paramparopanidhAkI apekSA zAtAvaraNakI adhanya sthitike sthitibandhAdhyavasAya 1. paJcasaM0 bandhanaka0 gA0 105 / 2. mUlapratau-hANANi asaMkhejjaguNANi / vidiyAe iti pAThaH / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavasANasamudAhAre tivvamaMdadA 211 sAhAhiMto tado palidovamassa asaMkhejjabhAgaM gaMtUraNa duguraNavaDidA' / evaM yAva baMdhajjhavasANaduguNavaDDi-[hAriNa- ]hANaMtaraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / khANADidibaMdhajbhavasANaduguNavaDDhi -hAriNadvAraNaMtarANi aMgulavaggamUlacchedaNayassa asaMkhejjadibhAgo / NANAdvidibaMdhajjhavasANadguNavaDDi-hANiTThANaMtarANi thovANi / eyahidibaMdhajbhavasAraNadguNavaDDi [hAriNa - ]dvAraNaMtaraM asaMkhejjaguNaM / evaM gAdavvaM / 421. aNuDDIe NANAvaraNIyassa jahariNayAe hidIe hidibaMdhajbhavasAraNadvArANi yANi tANi vidiyAe dvidIe DidibaMdhajjhavasANaDANANi apuvvANi / vidiyA hidIe hidibaMdhajbhava sATTAkhANi yANi tANi tadiyAe hidIe hidibaMdha vasADANANi apuvvANi ca / evaM puvvANi apuvvANi yAva ukkassiyAe hidi ti / evaM sattaNaM kammANaM / tivvamaMdadA 422. tivvamaMdadAe gAraNAvaraNIyassa' jahariyAe hidIe jaharaNayaM hidibaMdhakavasANahANaM savvamaMdANugabhAgaM / tassa ukassae ataguNaM / vidiyAe hidI jayaM dvidibaMdhajbhavasAgahANaM ataguNaM / tisse ukkasyaM taguNaM / sthAnoMse palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthAna jAkara ve dUne ho jAte haiM / isa prakAra bandhAdhyavasAyadviguNavRddhihAnisthAnAntara palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM aura nAnAsthitibandhAdhyavasAyadviguNavRddhihAnisthAnAntara aMgula ke vargamUlake ardhacchedoke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / nAnAsthitibandhAdhyavasAyadviguNavRddhihAnisthAnAntara stoka haiM / inase ekasthitibandhAdhyavasAyadviguNavRddhihAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra zeSa kamake jAnanA cAhie / 421. anukRSTikA kathana karanepara jJAnAvaraNakI jaghanya sthitike jo sthitibandhAvyavasAya sthAna haiM, ve sthitibandhAdhyavasAya sthAna dUsarI sthitike pUrva haiN| dUsarI sthiti ke jo sthitibandhAdhyavasAya sthAna haiM, ve sthitibandhAdhyavasAya sthAna tIsarI sthiti ke pUrva haiM / isa prakAra utkRSTa sthitike prApta honetaka pratyeka sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna pUrva- apUrva haiN| isI prakAra sAta karmoMke viSayameM jAnanA cAhie / vizeSArtha - jahAM Age ke pariNAmoMkI pichale pariNAmoMke sAtha samAnatA hotI hai, vahAM anukRSTi racanA hotI hai / yahAM pratyeka sthitike sthitibandhAdhyavasAya sthAna apUrva pUrva haiM, isalie anukRSTi racanA sambhava nahIM hai / udAharaNArtha, adhaHkaraNa meM jaisI anukRSTi racanA hotI hai, vaisI yahAM sambhava nahIM hai| kintu yahAMkI racanA apUrvakaraNake samAna jAnanI cAhie / tIvra - mandatA 422 -- tIvra - mandatAkI apekSA jJAnAvaraNakI jaghanya sthitikA jaghanya sthitibandhAdhyavasAya sthAna sabase manda anubhAgako liye hue hai / isakA utkRSTa sthitibandhAdhyavasAya sthAna anantaguNe anubhAgako liye hue hai| isase dUsarI sthitikA jaghanya sthitibandhAdhyavasAya sthAna anantaguNe anubhAgako liye hue haiN| isase isIkA utkRSTa sthitibandhAdhyavasAyasthAna anantaguNe anubhAgako liye hue hai| isase tIsarI sthitikA jaghanya 1, paJcasaM0] bandhanaka0 gA0 106 / 2. paJcasaM0] bandhanaka0 gA0 108 / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre tadiyAe hidIe jahaeNayaM aNaMtaguNaM / tisse ukkassayaM aNaMtaguNaM / evamaNaMtaguNamaNaMtaguNaM yAva ukassiyAe hidi tti / evaM sattaeNaM kammANaM / ajjhavasANasamudAhAro samatto / jIvasamudAhAro 423. jIvasamudAhAre tti / tattha e NANAvaraNIyassa baMdhagA jIvA te duvihAsAdabaMdhA ceva asAdabaMdhA ceva / e te sAdavaMdhagA jIvA te tividhA-caduhANabaMdhagA tihANabaMdhagA vihANabaMdhagA / tattha yete asAdabaMdhagA jIvA te tividhA---vihANabaMdhagA tihANabaMdhagA cduhaannbNdhgaa| savvavisuddhA sAdassa caduhANabaMdhagA jIvA / tihANabaMdhagA jIvA sNkilihtraa| vihANavaMdhagA jIvA saMkilitarA / savvavisuddhA asAdassa viDANabaMdhagA jIvA / tihANabaMdhagA 'jIvA sNkilihtraa| caduddANabaMdhagA jIvA sNkilitraa| 424. sAdassa caduhANabaMdhagA jIvANANAvaraNIyassa jahaeNayaM hidi baMdhati / tiTThANabaMdhagA jIvANANAvaraNIyassa ajahaeNANukassayaM hidi baMdhaMti / vihANabaMdhagA jIvA sAdAvedaNIyassa ukassayaM hidi baMdhati / asAda0 vihANabaMdhagA jIvA sahANeNa NANAvaraNIyassa jahaeNayaM hidi baMdhati / tihANabaMdhagA jIvA pANAvara sthitibandhAdhyavasAyasthAna anantaguNe anubhAgako liye hue hai| isase isIkA utkRSTa sthitibandhAdhyavasAya sthAna anantaguNe anubhAgako liye hue hai / isa prakAra utkRSTa sthitike prApta honetaka pratyeka sthitikA jaghanya aura utkRSTa sthitibandhAdhyavasAya sthAna uttarottara anantaguNe anantaguNe anubhAgako liye hue hai| isI prakAra sAta karmokA jAnanA caahie| isa prakAra tIvramandatAkA vicAra samApta huaa| isa prakAra adhyavasAnasamudAhAra samApta hushraa| jIva samudAhAra 423. aba jIva samudAhArakA prakaraNa hai| usakI apekSA jo zAnAvaraNakarmakA bandha karanevAle jIva hai,ve do prakArake haiM-sAtabandhaka aura asAtabandhaka / jo sAtabandhaka jIva haiM,ve tIna prakArake haiM--catuHsthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura dvisthAnabandhaka / jo asAta bhaka jIva haiM ve tIna prakArake haiM-dvisthAnabandhaka, tristhAnabandhaka aura catAsthAnabandhaka / jo sabase vizuddha hote haiM ve sAtAke catuHsthAnabandhaka jIva haiN| inase tristhAnabandhaka jIva saMkliSTatara hote haiM aura inase dvisthAnabandhaka jIva saMkliSTatara hote haiN| jo sabase vizuddha hote haiM,ve asAtAke dvisthAnabandhaka jIva haiN| inase tristhAnabandhaka jIva saMkliSTatara hote haiM aura inase catuHsthAnabandhaka jIva saMkliSTatara hote haiN| . 424. sAtAke catuHsthAnabandhaka jIva zAnAvaraNa karmakI jaghanya sthitikA bandha karate haiN| tristhAnabandhaka jIva zAnAvaraNakarmakI ajaghanyAnutkRSTa sthitikA bandha karate haiM / dvisthAnabandhaka jIva sAtA vedanIyakI hI utkRSTa sthitikA bandha karate haiM / asAtAke dvisthAnabandhaka jIva svasthAnakI apekSA mAnAvaraNa karmakI jaghanya sthitikA bandha karate haiM / tristhAnabandhaka Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANAVRAvv jIvasamudAhAro 213 NIyassa ajahaeNamaNukassayaM hidi baMdhaMti / caduhANabaMdhagA jIvA asAdassa ceva ukkassiyA hidi baMdhati / 425. edesi parUvaNadAe tattha imANi duve aNiyogaddArANi-aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA ya / aNaMtarovaNidhAe sAdassa caduTThANa0 tihANa. asAdassa vihANa. tihANabaMdhagA NANAvaraNIyassa jahariNayAe hidIe jIvA thovA / vidiyAe DidIe jIvA visesaadhiyaa| tadiyAe hidIe jIvA visesAdhiyA / evaM visesAdhiyA2 yAva sAgarovamasadapudhattaM / teNa paraM viseshiinnaa| evaM visesahINA visesahINA yAva sAgarovamasadapudhattaM / sAdassa vihANabaMdhagA jIvA asAdassa caduhANabaMdhagA jIvA NANAvaraNIyassa jahariNayAe hidIe jIvA thovaa| vidiyAe hidIe jIvA visesAdhiyA / tadiyAe hidIe jIvA visNsaadhiyaa| evaM visesAdhiyA visesAdhiyA yAva sAgarovamasadapudhattaM / teNa paraM visesahINA / evaM visesahINA 2 yAva sAdassa asAdassa ya ukassiyA hidi ti / jIva jJAnAvaraNa karmakI ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karate haiM / catuHsthAnabandhaka jIva asAtA vedanIyakI hI utkRSTa sthitikA bandha karate haiN| 425. inakI prarUpaNA karanepara ye do anuyogadvAra hote haiM---anantaropanidhA aura paramparopanidhA / anantaropanidhAkI apekSA sAtAke catuHsthAnabandhaka aura tristhAnabandhaka tathA asAtAke dvisthAnabandhaka aura tristhAnabandhakajitane jIva haiM.unameMse jJAnAvaraNa karmakI apane-apane yogya jaghanya sthitimeM sthita arthAt apane-apane yogya jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| inase dUsarI sthitimeM sthita jIva vizeSa adhika haiN| inase tIsarI sthitimeM sthita jIva vizeSa adhika haiM / isa prakAra sau sAgarapRthaktva pramANa sthitike prApta honetaka uttarottara pratyeka sthitimeM vizeSa adhika vizeSa adhika jIva haiN| tathA isase Age pratyeka sthitimeM vizeSahIna jIva haiN| isa prakAra sau sAgarapRthaktva pramANa sthitike prApta honetaka uttarottara pratyeka sthitimeM vizeSahIna vizeSahIna jIva haiN| tathA ke dvisthAnabandhaka aura asAtAke catu:sthAnabandhaka jitane jIva hai,unameMsezAnAvaraNa karmakI apane-apane yogya jaghanya sthitimeM sthita jIva sabase stoka haiN| inase dUsarI sthitimeM sthita jIva vizeSa adhika haiN| inase tIsarI sthitimeM sthita jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra sau sAgarapRthaktva pramANa sthitike prApta honetaka uttarottara pratyeka sthitimeM vizeSa adhika vizeSa adhika jIva haiN| tathA isase Age pratyeka sthitimeM uttarottara vizeSa hIna vizeSahIna jIva haiN| isa prakAra sAtA aura asAtAko utkRSTa sthitike prApta honetaka uttarottara pratyeka sthitimeM vizeSahIna vizeSahIna jIva haiN| vizeSArtha yahAM jIvoMke Alambanase sthitibandhakA vicAra kiyA gayA hai| sAtA aura sAtA pratipakSa prakRtiyAM haiN| isalie jo sAtAkA bandha karate haiM, ve asAtAkA bandhanahIM karate aura jo asAtAkA bandha karate haiM, ve sAtAkA nahIM krte| isa hisAbase jIva do prakArake hote haiM-sAtabandhaka aura asaatbndhk| sAtA prazasta prakRti hai aura asAtA aprazasta / isalie sAtAke utkRSTa anubhAgakA bandha honepara sthitibandha jaghanya hotA hai aura jaghanya anubhAgabandha hote samaya sthitibandha utkRSTa hotA hai| tathA asAtAke utkRSTa anubhAgabandhake samaya sthitibandha utkRSTa hotA hai aura jaghanya anubhAgabandhake samaya sthiti Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre bandha jaghanya hotA hai| yadi ina donoM prakRtiyoMke anubhAgakA isa hisAbase vibhAga kiyA jAtA hai,to sAtAkA catuHsthAnika,tristhAnika aura dvisthAnika isa kramase anubhAga upalabdha hotA hai aura asAtAkA dvisthAnika, tristhAnika aura catuHsthAnika isa kramase anubhAga upalabdha hotA hai| sAtAke catuHsthAnika anubhAgameM gur3a, khA~r3a, zarkarA aura amRta yaha cAra prakArakA, tristhAnika anubhAgameM gur3a, khA~r3a aura zarkarA yaha tIna prakArakA tathA dvisthAnika anubhAgameM gur3a aura khA~r3a yaha do prakArakA anubhAga hotA hai| asAtAke catuHsthAnika anubhAgameM nIma, kAMjI , viSa aura halAhalarUpa, tristhAnika anubhAgameM nIma, kAMjI aura viSarUpa tathA dvisthAnika anubhAgameM nIma aura kAMjI rUpa anubhAga hotA hai| dekhanA yaha hai ki inake sAtha jJAnAvaraNakA bandha honepara vaha kisa prakArakA hotA hai| yaha to mAnI huI bAta hai ki zAnAvaraNa aprazasta prakRti hai, isalie sAtAke catuHsthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNakI jaghanya sthitikA, tristhAnabandhaka jIva jJAnAvaraNakI ajaghanya anutkRSTa sthitikA bandha karate haiM aura dvisthAnabandhaka jIva sAtAvedanIyakA hI utkRSTa sthitibandha karate haiN| yahAM dvisthAnabandhaka jIva zAnAvaraNakA utkRSTa sthitibandha karate haiM; aisA na kahakara sAtAkA hI utkRSTa sthitibandha karate haiM, aisA kyoM kahA ? samAdhAna yaha. hai ki yadyapi sAtAke dvisthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNakA utkRSTa sthitibandha karate haiM,para utkRSTa sthitibandha hI karate haiN| aisA koI niyama nahIM hai kintu utkRSTa sthitibandhase nyUna bhI karate haiM, isalie usa prakArakA vidhAna nahIM kiyaa| isa prakAra asAtAke dvisthAnabandhaka jIva jJAnAvaraNakA jaghanya sthitibandha karate haiN| tristhAnabandhaka jIva ajaghanya anutkRSTa sthitibandha karate haiM aura catuHsthAnabandhaka jIva asAtA vedanIyakA hI utkRSTa sthitibandha karate haiN| isa prakAra kula jIva chaha prakArake hote haiM--sAtAke catuHsthAna bandhaka jIva, tristhAnabandhaka jIva aura dvisthAnabandhaka jIva / tathA asAtAke dvisthAnabandhaka jIva, tristhAnabandhaka jIva aura catuHsthAnabandhaka jIva / inameMse pratyekameM apaneapane yogya jJAnAvaraNakI jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIva sabase thor3e haiN| dUsarI sthitikA bandha karanevAle vizeSa adhika haiN| isa prakAra sau sAgarapRthaktvapramANa sthiti vikalpoMke prApta honetaka vizeSa adhika vizeSa adhika haiM aura isase Age itane hI sthitivikalpoMke prApta honetaka vizeSa hIna vizeSa hIna haiN| Azaya yaha hai ki jo sAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva haiM, unameMse kucha jIva zAnAvaraNakI jaghanya sthitikA bandha karate haiN| inase kucha adhika jIva jhAnAvaraNakI isase AgekI sthitikA bandha karate haiN| isa prakAra sau sAgarapRthaktva pramANa sthiti vikalpoMke prApta honetaka vizeSa adhika vizeSa adhika aura Age itane hI sthitivikalpoMke prApta honetaka vizeSahIna vizeSahIna jIva zAnAvaraNakI sthitikA bandha karate haiN| udAharaNArtha-sAtAvedanIyake catuHsthAnayandhaka jIva 52 haiM aura ye jJAnAvaraNakI 5, 6, 7, 8 aura 9 samayavAlI sthitikA bandha karate haiM,to pUrvokta hisAbase 5 samayavAlI sthitikA bandha karanevAle 8 jIva hote haiM, 6 samayavAlI sthitikA bandha karanevAle 12 jIva hote haiM, 7 samayavAlI sthitikA bandha karanevAle 16 jIva hote haiM, 8 samayavAlI sthitikA karanevAle 10jIva hote haiM aura ha samayavAlI sthitikA bandha karanevAle 6jIva hote haiN| isa udAharaNase spaSTa zAta hotA hai ki pahale vizeSa adhika vizeSa adhika aura anantara vizeSa hIna vizeSa hIna jIva sthitikA bandha karate haiN| isase yavamadhyakI racanA ho jAtI hai, kyoMki madhyameM jIva sarvAdhika haiM aura donoM ora vizeSahIna vizeSahIna haiN| isI prakAra Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 jIvasamudAhAro 426. paraMparovaNidhAe sAdassa caduhANabaMdhagA jIvA tihANabaMdhagA jIvA asAdassa viDANabaMdhagA jIvA tihANabaMdhagA jIvA pANAvaraNIyassa jahaNiyAe hidIe jIvehito tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNavaDidA / evaM duguNavaDidA duguNavaDidA yAva sAgarovamasadapudhattaM / teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA / evaM duguNahINAra yAva sAgarovamasadapudhattaM / eyajIvaduguNavaTTihANihANaMtarANi asaMkhejjANi palidovamassa vaggamUlANi / NANAjIvaduguNavaDihANihANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asNkhejjdibhaago| NANAjIvaduguNavaDihANihANaMtarANi thovANi / epajIvaduguNavaDihANihANaMtaraM asaMkhejjaguNaM / 427. sAdassa viDANabaMdhagA jIvA asAdassa caduhANabaMdhagA jIvA NANAvaraNIyassa jahaeiNayAe hidIe jIvehiMto tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa' duguNavaDidA / [evaM duguNavaDidA ] duguNavaDidA yAva sAgarovamasadapudhattaM / teNa paraM palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINA / evaM duguNahINA duguNahINA yAva sAdassa asAdassa ya ukkassiyA hidi tti / eyajIvaduguNavaDihANi hANaMtaraM asaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi / NANAjIvaduguNavaDihANihANataMrANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejadibhAgo / NANAjIvaduguNavaDi-hANi-hANaMtasAtAke tristhAnika aura dvisthAnika bandhakI apekSA tathA asAtAke dvisthAnika, tristhAnika aura catuHsthAnika bandhakI apekSA kathana karanA caahie| 426. paramparopanidhAkI apekSA sAtA vedanIyake jitane catuHsthAna bandhaka aura tristhAnabandhaka jIva haiM / tathA asAtAvedanIyake jitane dvisthAnabandhaka aura tristhAnabandhaka jIva haiM,unameMse zAnAvaraNa karmakI jaghanya sthitimeM sthita jitane jIva haiM,unase lekara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara ve dUne ho jAte haiN| isa prakAra sau sAgara pRthaktvake prApta hone taka ve dUne-dUne hote jAte haiN| isase Age palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara ve Adhe raha jAte haiM / isa prakAra sau sAgara pRthaktvake prApta hone taka ve uttarottara Adhe-Adhe rahate jAte haiN| yahA~ekajIvadviguNavRddhi-dviguNahAnisthAnAntara palyake asaM. khyAta prathama vargamUla pramANa hote haiM aura nAnAjIvadviguNavRddhi-dviguNahAnisthAnAntara palyake prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / nAnAjIvadviguNavRddhi-dviguNahAnisthAnAntara stoka haiM aura inase ekajIva dviguNavRddhidviguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai| 427. sAtAvedanIyake jitane dvisthAnabandhaka jIva haiM aura asAtAvedanIyake catuHsthAnabandhaka jIva haiM, unameMse zAnAvaraNakI apane yogya jaghanya sthitike bandhaka jitane jIva haiM, unase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitisthAna jAkara ve dUne ho jAte haiN| isa prakAra sau sAgara pRthaktva prApta hone taka ve dUne-dUne hote jAte haiN| isase Age palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara ve Adhe raha jAte haiM aura isa prakAra sAtA aura asAtAkI utkRSTa sthitike prApta hone taka ve Adhe-Adhe hote jAte haiN| yahA~ ekajIvadviguNavRddhi-dviguNahAni sthAnAntara palyake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa hote haiM aura nAnAjIva dviguNavRddhi-dviguNahAnisthAnAntara palyake prathama vargamUlake asaMkhyAta bhAgapramANa hote haiM / isa prakAra nAnA 1. mUlapratI gaMtUNa duguNavaDidA hANi duguNa--iti pAThaH / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre rANi thovANi / eyajIvadguNavaDDihANiTThANaMtaraM asaMkhejjaguNaM / 428. sAdassa asAdassa ya vidyANiyamhi liyamA aNAgArapAoggahANANi / sAgarapAragaDApANi' savvattha / 426. 'sAdassa caTThANiyayavamajjhassa hehado dvANANi thovANi / uvariM saMkhejjaguNANi | sAdassa tiTThANiyayavamajjhassa hehado dvANANi saMkhejjaguNANi / Bafi dvANANi saMkhejjaguNANi / sAdassaM vidyANiyayavamajjhassa do eyaMtasAgAra - pAhANANi saMkhejjaguNANi / missagANi dvANANi saMkhejjaguSNANi / sAdassa caiva vidyANiyayavamajjhassa uvariM missagANi dvANApi saMkhejjaguNANi / zrasAdavidyANiyayavamajjhassa heTThado eyaMtasAgArapAoggadvANANi saMkhejjaguNANi / missagANi dvANANi saMkhejjaguNANi / zrasAdassa caiva vidyANiyayavamajjhassa uvari missagANi hANANi saMkhejjaguNANi / eyaMtasAgArapAtroggaTThANANi jIvadvaguNavRddhi dviguNahAnisthAnAntara stoka haiM aura inase ekajIva dviguNavRddhi dviguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai / vizeSArtha - yahA~ sAtAke catuHsthAnabandhaka zrAdi eka-ekake prati nAnAguNavRddhi yA nAnA guNahAni kitanI hotI haiM aura eka-ekake prati niSeka kitane hote haiM, yaha batalAyA gayA hai / yahA~ ekajIvadviguNavRddhi dviguNahAnisthAnAntara padase eka guNavRddhi va guNahAnike bhItara jitane niSeka hote haiM, ve liye gaye haiM aura nAnAjIvadviguNavRddhi dviguNahAnisthAnAntara padase kula dviguNavRddhi va dviguNahAniyoMkA pramANa liyA gayA hai| inameMse kisakA kitanA pramANa hai: yaha mUlameM diyA hI hai / 428. sAtA aura asAtAke dvisthAnika bandha meM anAkAra upayogake yogya sthAna niyamase haiM / tathA sAkAra upayogake yogya sthAna sarvatra haiM / vizeSArtha - yahA~ ina chaha sthAnoMmeM anAkAra upayogake yogya sthAna kauna haiM aura sAkAra upayogake yogya sthAna kauna haiM, yaha batalAyA gayA hai| vaise to saba sthAna sAkAra upayoga yogya haiM, para anAkAra upayogake yogya sthAna kucha hI haiM aura ve sAtA-sAtA donoMke dvisthAna gata kucha hI haiM, yaha ukta kathanakA tAtparya hai / 429. sAtAke catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthAna stoka haiN| inase uparima sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase sAtAke tristhAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase isIke uparima sthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase sAtAke dvisthAnika yavamadhyake nIce ke sarvathA sAkAra upayoga yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase mizrasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase sAtAke hI dvisthAnika yavamadhyake uparima mizra sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase sAtAke dvisthAnika yavamadhyake nIceke sarvathA sAkAra upayogake yogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase isIke mizrasthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase asAtAke hI dvisthAnika yavamadhyake uparibha mizra sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase isIke sarvathA sAkAra prAyogya sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase asAtAke tristhAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase uparima sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase zrasAtAke catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase sAtAkA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| mUlapratau-hAyANi sabvaddhA / sAdassa iti pAThaH / 2. pAsaM0 bandhaka0 gA0 111 / 1 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jovasamudAhAro 217 saMkhejjaguNANi / asAdassa tihANiyayavamajjhassa heDhado hANANi saMkhejjagupANi / uvariM saMkhejjaguNANi / asAdassa caduhANiyayavamajhassa heDhado hANANi saMkhejjaguNANi / sAdassa jahaeNo hidibaMdho saMkhejjaguNo / yahidibaMdho visesaadhiyo| asAdassa' jahaeNao hidivaMdho visesAdhiyo / yahidibaMdho visesAdhiyo / etto ukkassayaM dAhaM gacchadi tti sA hidI sNkhejjgunnaa| aMtokoDAkoDI saMkhejjaguNA / sAdassa vihANiyayavamajjhassa uvariM eyaMtasAgArapAzroggahANANi saMkhejjaguNANi / sAdassa ukassao hidibaMdho visesaadhiyo| yahidibaMdho visesaadhiyo| dAhahidI visesaadhiyaa| asAdassa caduDhANiyayavamajjhassa uvariM hANANi visesaadhiyaanni| asAdassa ukkassao hidibaMdho visesAdhiyo / yahidibaMdho visesaadhiyo| isase asAtAkA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yatsthitibandha vizeSa adhika hai| isase utkRSTa dAhako prApta hotA hai, isalie vaha sthiti saMkhyAtaguNI hai| isase antaH koTAkoTi saMkhyAtaguNI hai| isase sAtAke dvisthAnika yavamadhyake uparima sarvathA sAkAra prAyogya sthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase sAtAkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthitibandha vizeSa adhika hai| isase dAhasthiti vizeSa adhika hai / isase asAtAke catuHsthAnika yavamadhyake uparima sthAna vizeSa adhika haiN| inase asAtAkA utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase yasthiti bandha vizeSa adhika hai| vizeSArtha-pahale sAtAke catuHsthAnika, tristhAnika aura dvisthAnika anubhAgakA tathA asAtAke dvisthAnika, tristhAnika aura catuHsthAnika anubhAgakA ullekha karake unake Azrayase sAkAraprAyogya, anAkAraprAyogya aura mizra sthAnoMkA ullekha kara Aye haiN| yahA~ inako dhyAnameM rakhakara sthitisthAnoMke alpabahutvakA nirdeza kiyA gayA hai| isakA vicAra paJcasaMgraha bandhakaraNameM bhI kiyA hai| vahA~ vaha isa prakAra diyA hai-parAvartamAna zubha prakRtiyoMke catuHsthAnika yavamadhyake nIceke sthitisthAna sabase stoka haiM / inase uparima sthAna saMkhyAtagaNe haiN| inase inhIMke tristhAnika yavamadhyake nIceke sthAna saMkhyAtagaNe haiN| inase uparima sthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase inhIMke sarvathA sAkAra prAyogya dvisthAnika nIceke sthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase yahIMke mizrasthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase uparima mizrasthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase yahIMke sAkAra prAyogya uparima sthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase azubha dvisthAnika yavamadhyake nIceke mizrasthAna saMkhyAtagukha haiN| inase dvisthAnika yavamadhyake nIceke sAkAra prAyogya sthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase yavamadhyake Uparake dvisthAnika sAkAra prAyogya sthAna saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra yavamadhyake nIce aura Uparake tristhAnika sthAna saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra yavamadhyake nIce aura Uparake catuHsthAnika sthitisthAna saMkhyAtaguNe haiN| prAcArya malayagirine isa alpabahutvameM parAvartamAna zubha prakRtiyoM, parAvartamAna azubha prakRtiyoMke jaghanya aura utkRSTa sthitibandhakA tathA DAyasthitikA alpabahutva bhI sammilita kiyA hai| jisa sthitisthAnase apavartanAkaraNake yazase utkRSTa sthitiko prApta hotA hai, utanI sthitikA nAma DAyasthiti hai| yA jisa 1. malapratau sAdassa jahaeiNayAno iti pAThaH / .. 28 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 430. pade padeNa savvatthovA sAdassa caduTThANabaMdhagA jIvA / sAdassa caiva tadvA baMdhA jIvA saMkhejjaguNA / viTThANabaMdha0 saMkhejjaguNA / prasAdassa vidvANabaMdhagA jIvA saMkhejjaguNA / zrasAdassa cadudvANabaMdhagA0 saMkhejjaguNA / asAdassa tiTThANabaMdhagA jIvA visesAdhiyA / evaM jIvamamudAhAre ti samattamaNiyogaddArANi / evaM mUlapagadihidibaMdho samatto 218 sthitisthAnase maNDUkapluti nyAya ke anusAra chalA~ga mArakara sthiti ba~dhatI hai, vaha adhika sthiti DAyasthiti hai / zrAcArya malayagirine DAyasthitike ye do artha kiye haiN| unhoMne likhA hai ki utkRSTa sthitimeMse antaHkor3Akor3I sthiti ke kama kara denepara jo sthiti zeSa rahatI hai, vaha DAyasthiti hai; kyoMki saMjJI paJcendriya paryApta antaHkor3Akor3IpramANa sthitikA bandha karake hI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai| anya prakArase nahIM / 430. isa ardhapadake anusAra sAtAke catuHsthAnika bandhaka jIva sabase stoka haiM / inase sAtAke hI tristhAnikabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase dvisthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase zrasAta ke dvisthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase sAtAke catuHsthAnabandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase sAtAke tristhAnabandhaka jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra jIva samudAhAra anuyogadvAra samApta huA / isa prakAra mUla prakRtisthitibandha samApta huA / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAATTA uttarapayaDidvidibaMdho RARAMMAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAWAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAARAM Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. uttarapagadihidibaMdho 1. etto uttarapagadiTThidibaMdhe puvvaM gamaNijjaM / tattha imANi cattAri aNiyogaddArANi bhavaMti / taM yathA-hidibaMdhahANaparUvaNA NiseyaparUvaNA AbAdhAkhaMDayaparUvaNA appAbahuge tti / chidibaMdhaTThANaparUvaNA 2. hidivaMdhahANaparUvaNadAe savvapagadINaM caduaAyu-veuvviyachakka-AhAra0AhAraaMgovaMga-titthayaravajjANaM savvatthovA suhumassa apajjattayassa hidibNdhhaannaanni| bAdarassa apajjattayassa hidibaMdhahANANi saMkhejjaguNANi / muhumassa pajjattayassa hidibaMdha0 saMkhejjagu0 / bAdara 'pajjatta0 hidibaMdha0 saMkhejjagu0 / evaM mUlapagadibaMdho yAva paMciMdiyassa saNiNassa micchAdihissa pajjattayassa hidibaMdhahANANi saMkhejjaguNANi tti / uttaraprakRtisthitibandha 1. isase Age uttaraprakRtisthitibandhakA sarva prathama vicAra karate haiN| usameM ye cAra anuyogadvAra hote haiM / yathA-sthitibandhasthAnaprarUpaNA, niSekaprarUpaNA, AbAdhAkANDakaprarUpaNA aura alpabahutva / vizeSArtha-mUlya prakRtiyA~ ATha haiM aura unameMse pratyekake uttara bheda aneka haiN| unheM hI yahA~ para uttara prakRti zabda dvArA kahA gayA hai / pahale mUla prakRti sthitibandhakA vistAra ke sAtha vivecana kara Aye haiN| aba Age uttaraprakRtisthitibandhakA vivecana karanevAle haiN| yaha ukta kathanakA tAtparya hai / isake adhikAra aura krama vahI haiM jo mUlaprakRti sthitibandhakA vivecana karate samaya kaha Aye haiM / mAtra yahA~ una adhikAroM dvArA uttara prakRtiyoMke sthitibandhakA avalambana lekara vicAra kiyA gayA hai| sthitibandhasthAnamarUpaNA 2. aba sthitibandhasthAnaprarUpaNAkA vicAra karate haiM / usako apekSA sUkSma aparyAptake cAra Ayu, vaikriyikaSaTaka, AhAraka zarIra, AhAraka AGgopAGga aura tIrthakara prakRtike sivA zeSa saba prakRtiyoMke sthitibandhasthAna sabase stoka haiN| inase bAdara aparyAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase sUkSma paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase bAdara paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| isa prakAra paJcendriya saMjJI mithyAdRSTi paryAptaka jIvake sthitibandhasthAna saMkhyA guNe haiN| isa sthAnake prApta hone taka uttarottara mUla prakRti bandhake samAna alpabahutva hai| vizeSArtha-kula bandhayogya prakRtiyA~ 120 haiN| inameMse narakAyu, devAyu, vaikriyika1. mUlapratI bAdara0 apajjatta0 iti pAThaH / Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TTidibaMdhAhiyAre 3. riya- devAyUrNaM savvatthovA paMciMdiyassa asariNassa pajjattagassa hidibaM0 | paMcidiyassa sariNassa pajjattayassa hidibaMdhadvANANi asaMkhejjaguNANi / tirikkhamasANaM terasyAM jIvasamAsAgaM dvidibaMdhadvANANi tullANi thotrANi / paMcidiyasa sassi pajjattayassa hidibaM0 [saM0 gu0 / 222 4. riyagadi - riyagadipAtroggANupuvvINaM savvatthovA paMciMdiyassa asariNayassa pajjattayassa dvidibaM0 | paMciMdiyassa sariNassa pajjattayassa hidibaMdhahANANi saMkhejja0 / devagadi-vejavviya0 - veuvviya * gova 0 -devANupuvvi 0 sanvatthovA paMcidiyassa' asaNissa pajjattayassa dvidivaM / paMciMdi0 sariNassa apajjatassa dvidivaM 0 saMkhejjagu0 / tasseva pajjatta0 hidibaM0 saMkhejjagu0 / paTaka, AhAraka zarIra, AhAraka zrAMgopAMga aura tIrthaMkara ina prakRtiyoMkA saba jIva samAsoM meM bandha nahIM hotA tathA tiryaJcAyu aura manuSyAyuke viSaya meM vizeSa vaktavya hai, isalie ina teraha prakRtiyoMke sivA zeSa 107 prakRtiyoMke sthitibandhasthAnoMkA zralpabahutva jisa prakAra mUla prakRtisthitibandhakA kathana karate samaya kaha Aye haiM, usI prakAra yahA~ jAnanA cAhie; yaha ukta kathanakA tAtparya hai / 3. paJcendriya azI paryApta narakAyu aura devAyuke sthitibandhasthAna sabase stoka haiM / inase paJcendriya saMjJI paryAptakake sthitibandhasthAna zrasaMkhyAtaguNe haiN| teraha jIva samAke tiryaJca zrAyu aura manuSyAyuke sthitibandhasthAna tulya hokara stoka haiM / inase paJcendriya saMjJI paryApta ke sthitibandhasthAna zrasaMkhyAtaguNe haiM / vizeSArtha - narakAyu aura devAyukA sthitibandha zrasaMjJI paJcendriyake palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA / tathA saMzI paJcendriya paryAptake vaha tetIsa sAgarataka hotA hai / isIse asaMjJI paJcendriya paryAptakake ina donoM zrAyuoM ke sthitibandhasthAnoMse saMjJI paJcendriya paryAptakake sthitibandhasthAna asaMkhyAtaguNe kahe haiN| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhase lekara eka pUrvakoTitaka sthitibandha caudahoM jIvasamAsoMmeM sambhava hai / mAtra saMjJI paJcendriya paryAptakake inakA utkRSTa sthitibandha tIna palyataka hotA hai / yahI kAraNa hai ki teraha jIvasamAsoMmeM ina donoM zrAyuoM ke sthitibandhasthAna tulya aura sabase stoka kahe haiN| tathA saMjJI paJcendriya paryAptakakeM ve zrasaMkhyAtaguNe kahe haiM; kyoMki pUrvakoTike pramANase tIna palyakA pramANa asaMkhyAtaguNA hotA hai / 4. paJcendriya azI paryAptakake narakagati aura narakagati prAyogyAnupUrvIke sthitibandhasthAna sabase stoka haiM / inase paJcendriya saMhI paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / paJcendriya saMjJI paryAptakake devagati, vaikriyika zarIra, vaikiyika zrAGgopAGga aura devagati prAyogyAnupUrvIke sthitibandhasthAna sabase stoka haiM / inase paJcendriya saMjJI aparyAptaka ke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase isIke paryAptaka ke sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / vizeSArtha - azI paJcendriya paryAptakake sthitivikalpoMse saMjJI paJcendriya aparyApta aura paryApta sthitibandhasthAna uttarottara saMkhyAtaguNe hote haiM yaha spaSTa hI hai, kyoMki azI paJcendriya paryAptake jaghanya sthitibandha palyakA saMkhyAtavAM bhAga kama eka hajAra 1. mUlapratau paMcidiyassa saSNissa iti pAThaH / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 hidibaMdhaTThANaparUvaNA 5. AhAra-AhAraMgo0 savvatthovA apuvvakaraNa hidibaMdhahANANiH / saMjadassa hidibaM0 saMkhejjagu0 / titthayaraNAmassa' savvatthovA [ apuvakaraNahidibaMdhahANANi / ] saMjadassa hidivaM0 [sNkhejgunnaanni|] saMjadAsaMjadassa hidiva0 sNkhejgu0| asaMjadassa sammAdihiapajjatta yassa hidibaM0 saMkhejjagu0 / tasseva pajjatta. hidibaMdha0 sNkhejjgu0| 6. tAsiM ceva pagadINaM paDhamadaMDo savvatthovA muhumassa apajjattayassa saMkilihassa hANANi / bAdaraapajja0 saMkili hANANi asaMkhejjaguNANi / evaM yAva paMciMdiyassa sariNassa micchAdihissa pajjattayassa saMkiliTThassa hANANi asaMkhejjaguNANi ti / evaM pddhmdNddo| sAgara pramANa aura utkRSTa sthitibandha pUrA eka hajAra sAgara pramANa hotA hai| yahAM kula sthitibandha vikalpa palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa upalabdha hote haiN| 5. apUrvakaraNake AhAraka zarIra aura AhAraka oNGgopAGgake sthitibandhasthAna sabase stoka haiM / inase saMyatake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / apUrvakaraNake tIrthakara nAmakarmake sthitibandhasthAna sabase stoka haiN| inase saMyatake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase saMyatAsaMyatake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiM / inase asaMyata samyagdRSTi apaptikake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMyata samyagdRSTi paryAptakake sthitibandhasthAna saMkhyAtaguNe haiN| ___ vizeSArtha-AhArakazarIra, AhArakazarora AGgopAGga aura tIrthakara prakRtikA jaghanya aura utka sthitibandha antaHkoTAkoTi sAgarapramANa hotA hai, phira bhI jaghanya sthitibandhase inakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hotA hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ ina prakRtiyoMke svAmiyoMke sthitibandha sthAnoMkA alpabahutva uttarottara saMkhyAtaguNA kahA hai / mAtra AhArakadvikakA bandha saMyatake hI hotA hai| isaliye inake sthitibandhasthAnoMkA alpabahutva do sthAnoM meM kahA hai aura tIrthakara prakRtikA bandha saMyata, saMyatAsaMyata tathA paryApta aura nirvRtyaparyApta samyagdRSTike hotA hai, isalie isake sthitiSandhasthAnoMkA alpabahutva ina sthAnoM meM kahA hai| 6. unhIM prakRtiyoMkA jo prathama daNDaka hai,unakI apekSA sUkSma aparyAptakake saMklezarUpa sthAna sabase stoka haiN| inase bAdara aparyAptakake saMklezarUpa sthAna asaMkhyAtaguNe haiN| isa prakAra paJcendriya saMjJI, mithyAdRSTi paryAptakake saMklezasthAna asaMkhyAtaguNe haiN|is sthAnake prApta honetaka saMkleza sthAnoMkA kathana karanA cAhie / isa prakAra prathama daNDaka samApta huaa| vizeSArtha- pahale 14 jIva-samAsoMmeM 107 prakRtiyoMke sthitibandhasthAnoMkA alpabahutva batalA Aye haiN| unhIM prakRtiyoMke saMklezasthAnoMkA yahA~ caudaha jIva-samAsoMmeM alpabahutva kahA gayA hai / mUlaprakRti-sthitibandha sthAnoMkA kathana karate samaya saMkleza vizuddhisthAnoMkA caudaha jIvasamAsoMmeM jisa kramase nirdeza kiyA hai, usI kramase isa 1. mUlapratau apuvakaraNadvidibaMdhaTANANi asaMkhe. gu0 / saMjadassa iti pAThaH / 2. titthayaraNAmassa vidibaM0 samvatthovA saMjadassa hidibaM0 / sajadA iti pAThaH / Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 7. vidiyadaMDao deva-NirayAyuH / tadiyadaMDao tirikkha-maNusAyu0 / cautthadaMDao NirayagadidugaM / paMcamadaMDo devgdi04| tado AhAradugaM titthayaraM / savvasaMkilihassa hANANi yathAkameNa asaMkhejjaguNANi / evaM visodhihANANi vi NedavvANi savvesu vi ,Daesu / 8. appAbahugaM / paMcaNANA0-cadudaMsaNA0-sAdAveda-cadusaMja0-purisa-jasa0uccAgo0-paMcaMtarAigANaM savvatthovA saMjadassa jahaeNao hidibaMdho / bAdaraeiMdiyapajjattayassa jahaeNo hidibaMdho asaMkhojjagu0 / evaM yAva paMciMdiya0 saeiNa. micchAdihi0 pajjattassa ukkasso hidibaMdho saMkhejjaguNo tti / prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke caudaha jIvasamAsoMmeM saMkleza-vizuddhisthAna jAnane cAhie;yaha ukta kathanakA tAtparya hai|| 7. dUsarA daNDaka devAyu aura narakAyukA hai| tIsarA daNDaka tiryaJca Ayu aura manuSyAyukA hai / cauthA daNDaka narakagatidvikakA hai| pA~cavA~ daNDaka devagati catuSkakA hai| isake bAda AhAraka dvika aura tIrthakara prakRti hai| inakI apekSA sarva saMkleza sthAna kramase prasaMkhyAtagaNe haiN| tathA sabhI daNDakoM meM isI prakAra vizaddhi sthAna jAnane caahie| vizeSArtha-prathama daNDakameM jo teraha prakRtiyA~ chor3a dI gaI thIM, unake sthitibandhasthAnoMke hI yahA~ saMkleza-vizuddhisthAnoMkA kramase nirdeza kiyA gayA hai| prathama daNDakameM kahI gaI 107 prakRtiyoMmeMse pratyekake jitane saMklezavizuddhisthAna hote haiM,unase dUsare daNDakameM kahI gaI devAyu aura narakAyu inameMse pratyekake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe hote haiN| inase tIsare daNDakameM kahI gaI tiryazcAyu aura manuSyAyu ina do prakRtiyoM se pratyekake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe hote haiM / inase cauthe daNDakameM kahI gaI narakagati aura narakagati prAya.yAnupUrvI,ina do prakRtiyoM se pratyekake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe hote haiM / inase pA~caveM daNDakameM kahI gaI devagati, devagatyAnupUrvI, vaikriyika zarIra aura vaikriyika AGgopAGa ina cAra prakRtiyoMmeMse pratyekake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtagaNe hote haiN| inase AhArakadvikameMse pratyekake saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe hote haiM aura inase tIrthakara prakRtike saMkleza-vizuddhisthAna asaMkhyAtaguNe hote haiN| yahAM mUlameM saMklezasthAna kisake kitane guNe hote haiM yaha kahA hai aura antameM yaha kahA hai ki isI prakAra vizuddhisthAna bhI jAnane caahie| so isa kathanakA yaha abhiprAya hai ki jisake jitane saMkleza sthAna hote haiM,usake utane hI vizuddhisthAna bhI hote haiN| 8. alpabahutva, yathA--saMyatake pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra sajvalana, puruSaveda, yazAkIrti, uccagotra aura pAMca antarAyakA jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase bAdara ekendriyaparyAptakake jaghanya sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isa prakAra antameM paJcendriya saMzI, mithyAdRSTiparyAptakake utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isa sthAnake prApta honetaka alpabahutva jAnanA caahie| vizeSArtha-yahA~ jo bAIsa prakRtiyAM ginAI haiM, unameMse sAtA vedanIya aura cAra sajvalana inakA jaghanya sthitibandha navameM guNasthAnameM hotA hai aura zeSakA dazaveM guNasthAnake antima samayameM hotA hai| isIse saMyatake inakA jaghanya sthitibandha sabase stoka kahA hai| isake Age inake sthitibandhakA alpabahutva jisa prakAra mUla prakRti sthitibandhakI Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hidibaMdhaTThANaparUvaNA 225 8. thINagiddhitiya-micchatta-aNaMtANubaMdhi04-tirikkhagadi-tirikvANula-ujjova-NIcAgoda savvatthovA bAdaraeiMdiyapajjattayassa jahaeNo hidibaMdho / evaM yAva micchAdihi ti NedavvaM / Navari sammAdihi baMdho patthi / 10. NiddA-pacalA-chaeNokasAya-asAda-paMciMdiyajAdi-tejA-kamma0-samacadu0vaeNa04-aguruga04-pasattha-tasa04--thirAthira-subhAsubha--subhaga-sussara-Adejja0ajasa-NimiNaNAmANaM savvatthovA bAdaraeiMdiyapajjattayassa jhenno0| evaM paMciMdiya saeiNa0 pajjattayassa ukkasso hidibaMdho saMkhejjaguNo tti / 11. apaccakkhANAvara0-maNusagadi-orAliya0-orAliya0aMgo0-vajjarisabha0-maNusANu0 savvatthovA bAdaraeiMdiyapajjattayassa jahaeNo0 / evaM yAva paMciMdiya saNiNa micchAdihi hidibaMdho saMkhejjaguNo tti / Na'vari [ saMjade saMjadAsaMjade Natthi / prarUpaNAke samaya kaha Aye haiM ,usI prakAra yahA~ jAnanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai| 9. styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, tiryaJcagati, tiryazcagati prAyogyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra inakA bAdara ekendriya paryAptake jaghanya sthitibandha sabase stoka hotA hai| isI prakAra mithyAdRSTitaka alpabahutvakA kathana karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inakA samyagdRSTike bandha nahIM hotaa| vizeSArtha-mUla prakRti sthitibandhakA kathana karate samaya bAdara ekendriya paryAptakase lekara saMzI paJcendriya paryAptakataka jisa prakAra alpabahutva kaha Aye haiM usI prakAra yahAM kahanA cAhie / ina prakRtiyoMkA bandha samyagdRSTike nahIM hotA yaha spaSTa hI hai| 10. nidrA, pracalA, chaha nokaSAya, asAtA vedanIya, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasa catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, ayazaHkIrti aura nirmANa ina prakRtiyokA bAdara ekendriya paryAptaka jIvoMke jaghanya sthitibandha sabase stoka hotA hai| isa prakAra Age paJcendriya saMzI paryAptakake inakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hotA hai, isa sthAnake prApta honetaka jAnanA cAhie / vizeSArtha-yahA~para bhI bAdara ekendriya paryAptakase lekara paJcendriya saMjJI paryAptakataka jisa prakAra mUla prakRti sthitibandhakA kathana karate samaya alpabahutva kaha pAye haiM usI prakAra jAnanA cAhie / mAtra inakA bandha samyagdRSTi aura saMyatake bhI hotA hai itanA vizeSa jAnakara alpabahutva kahanA caahie| 11. apratyAkhyAnAvaraNa catuSka, manuSyagati, audArika zarIra, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagati prAyogyAnupUrvI ina prakRtiyoMkA bAdara ekendriya paryAptakake jaghanya sthitibandha sabase stoka hotA hai| isa prakAra Age paJcendriya saMjhI mithyAdRSTike inakA utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hotA hai, isa sthAnake prApta honetaka alpabahutva jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inakA bandha saMyata aura saMyatAsaMyatake nahIM hotaa| 1.yAvari ........"samvarathopA bAdaraeiMdiya-iti pAThaH / 29 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 12. paccakravANAvara0 4] savvatthovA bAdaraeiMdiyapajja. jaha0 / evaM yAva paMciMdiya-saeiNa-micchAdihijjattaga tti / Navari saMjade Natthi / / 13. itthi0-Navusa0-cadujAdi-paMcasaMThANa-paMcasaMghaDa-bAdAva-appasatthavi0thAvara04-dUbhaga-dussara-aNAdejja. savvatthovA bAdaraeiMdiyapajjatta0 jaha / evaM yAva asaNiNa-paMciMdiya-pajjattayassa ukkassao hidibaMdho visesAdhiyo / tado paMciMdiya-saeiNa-pajjattayassa jaha* hidivaM0 saMkhejjagu0 / tasseva apajjatta jaha* hidibaM0 saMkhejjaguH / [ tasseva apajjattayassa ukassao hidibaMdho sNkhejjgunno|] tasseva pajjatta0 ukka0 TThidivaM0 saMkhejjagu0 / 14. Niraya-devAyUrNa savvatthovA paMciMdiyassa saNiNassa asaeiNassa pajjatta. jaha0 hidibaM / paMciMdi0 asaNiNa pajjattayassa ukassa0 hidivaM. asaMkhejjagu0 / paMcidiya-saNiNa-pajjattayassa ukka0 hidivaM. asaMkhejjagu0 / vizeSArtha-inakA alpavahutva pUrvokta prakArase hI ghaTita kara lenA caahie| mAtra inakA bandha asaMyata samyagdRSTi guNasthAna taka hI hotA hai, itanA vizeSa jAnakara alpabahutva kahanA cAhie, kyoMki inakI bandhavyucchitti cauthe guNasthAnameM ho jAtI hai| Age saMyatAsaMyata aura saMyata jIvoMke inakA bandha nahIM hotaa| 12. pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA bAdara ekendriya paryAptake jaghanya sthitibandha sabase stIka hotA hai| isa prakAra paJcendriya saMjJI mithyAdRSTi paryApta isa sthAnake prApta honetaka alpabahutva jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inakA bandha saMyatake nahIM hotA hai| vizeSArtha-dezasaMyata guNasthAnataka ina prakRtiyoMkA bandha hotA hai, itanI vizeSatAko dhyAnameM rakhakara inakA alpabahutva pUrvokta vidhise kahanA caahie| 13. strIveda, napuMsakaveda, ekendriyajAti Adi cAra jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, Atapa, aprazasta vihAyogati, sthAvara cataSka, darbhaga, dasvara aura anAde bAdara ekendriya paryAptake jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isa prakAra kramase Age jAkara asaMjJI paJcendriya paryAptake utkRSTa sthitivandha vizeSa adhika hai| isase paJcendriya saMkSI paryAptake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase paJcendriya saMkSI aparyAptake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase paJcendriya saMjJI aparyAptake utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase paJcendriya saMjJo paryAptake utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| vizeSArtha-ina prakRtiyoMkA bandha samyagdRSTi aura saMyatake nahIM hotA, isalie alpabahutvameMse ina sthAnoMke alpabahutvako kama karake ukta prakArase inakA alpabahutva kahanA cAhie,yaha ukta kathanakA tAtparya hai| 14. narakAyu aura devAyukA paJcendriya saMjJI paryApta aura paJcendriya asaMzI paryAptake jaghanya sthitibandha sabase stoka hai| isase paJcendriya asaMhI paryAptake inakA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| isase paJcendriya saMjJI paryAptake inakA utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hai| vizeSArtha-paJcendriya saMjJI aura asaMjhI paryAptake ukta donoM AyuoMkA jaghanya sthitibandha dasa hajAra varSapramANa hotA hai| paJcendriya asaMhI paryAptake inakA utkRSTa sthitibandha palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai aura paJcendriya saMzI paryAptake inakA utkRSTa sthiti Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TThidibaMdhaTThANaparUvaNA 227 15. tirikkha- masANaM codasajIvasamAsANaM jaha0 TThidi0 tullA thovA / terasaNaM jIvasamAsAgaM ukka0 dvidivaM 0 saMkhejjagu0 / paMcidiya- sarie - pajjattayassa ukka0 dvidivaM 0 saM 0 gu0 / O 16. riyagadi-riyANupu0 [ savvatthovA ] paMciMdiya - asariNa - pajjatta 0 jaha0 dvidi0 baM0 / tasseva ukka0 dvidibaM0 visesAdhiyo / paMciMdiya- sari-pajjatta0 jaha0 dvidibaM0 saMkhejjagu0 / tasseva ukka0 hidibaM0 saMkhejjagu0 / 17. devadi 0 4 savvatthovA paMcidiyassa asari pajjattayassa jaha0 hidio | tasseva ukka0 dvidibaM0 vise0 / saMjadassa jaha0 TThidibaM0 saMkhejjagu0 / tasseva ukkassa 0 vidibaM0 saMkhejjagu0 / evaM saMjadAsaMjadA asaMjadacattAri / paMcidiya0 sariNa0 micchAdidvi0 pajjatta0 jaha0 dvidibaM0 saMkhejjagu0 / tasseva ukka0 Didi - baM0 saMkhejjagu0 / bandha tetIsa sAgarapramANa hotA hai / yataH ye sthitiyA~ uttarottara asaMkhyAtaguNI haiM, isase yahAM uttarottara asaMkhyAtaguNa sthitibandha kahA hai / 15. tirthaJcAyu aura manuSyAyukA caudaha jIvasamAsoMmeMse pratyekake jaghanya sthitibandha eka samAna aura sabase stoka hotA hai| isase teraha jIvasamAsoMmeMse pratyekake utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hotA hai / isase saMjJI paJcendriya paryAptake utkRSTa sthitibandha asaMkhyAtaguNA hotA hai / vizeSArtha-caudaha jIvasamAsoMmeM ukta donoM AyuoMkA jaghanya sthitibandha kSullaka bhavagrahaNapramANa hotA hai / antima jIvasamAsako chor3akara zeSa terahameM inakA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTivarSapramANa hotA hai aura paJcendriya saMjJI paryAptake inakA utkRSTa sthitibandha tIna lyapramANa hotA hai / yataH yahAM prathamase dUsarA saMkhyAtaguNA aura dUsarese tIsarA asaMkhyAtaguNA hai, ataH inakA ukta prakArase alpabahutva kahA hai / 16. narakagati aura narakagatyAnupUrvIkA paJcendriya saMjJI paryAptake jaghanya sthitibandha sabase stoka hotA hai / isase isIke utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hotA hai / isase paJcendriya saMzI paryAptake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hotA hai| isase isIke utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hotA hai / vizeSArtha - yahA~ para paJcendriya azI paryApta ke sthitibandhake kula vikalpa palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM aura paJcendriya saMjJI paryAptake zrantaH koTAkoTi sAgara se lekara apane utkRSTa sthitibandha taka haiM / yahI kAraNa hai ki ukta prakRtiyoMkA pUrvokta jIvasamAsoMmeM ukta prakAra se alpabahutva ghaTita ho jAtA hai / 17. devagaticatuSkakA paJcendriya zrasaMjJI paryAptake jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase usIke utkRSTa sthitibandha vizeSa adhika hai| isase saMyatake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase usIke utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isa prakAra isase Age saMyatAsaMyata aura asaMyatacatuSkake alpabahutva kahanA caahie| punaH isase paJcendriya saMzI factsSTi paryApta jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase isIke utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 10 18. [ AhAradugassa savvatthovA apuvvakaraNassa ] jaha0 dvidibaM0 / [ tassevaukkassa0 dvidibandho ] | saMkhejjagu0 / apamattasaMja0 jaha0 dvidibaM0 saMkhejjagu0 | tasseva kassa * dvidibaM0 saMkhejjagu0 / titthayarassa savvatthovA apuvvakaraNassa jaha0 hidibaMdha / tasseva ukka0 dvidibaM0 saMkhejjagu0 / evaM yAva saMjadasammAditi tti davvaM / evaM dvidibaMdhAparUvaNA samattA / 0 228 NisegaparUvaNA 16. NisegaparUvaNadAe duve aNiyogadArANi - araNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA ya / atarovaNidhAe paMciMdiyANaM saraNINaM micchAdidvINaM savvapagadI AyuvajjANaM apaNo bAdhaM mottUNa yaM paDhamasamae [ padesaggaM khisittaM taM bahugaM / jaM vidiyasamae pade NimittaM taM visesahINaM / jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM ] visesahINaM / evaM visesahINaM vise0 yAva ukkassiyA aSpaSpaNo hidi ti / evaM paMcidiyasa pijjatta - zrasaNipaMciMdiya-caduriM0 - [ teiMdiya- ] bIiMdi0 - eiMdi0pajjattApajjatta * savvapagadI sarigabhaMgo / I vizeSArtha - saMyatake utkRSTa sthitibandhase saMyatAsaMyatake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase isIke utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase asaMyatasamyagdRSTi paryApta ke jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase asaMyata samyagdRSTi aparyAptake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase isIke paryAptake utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase paJcendriya saMjJI mithyAdRSTi paryAptake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isa prakAra sambandha milAkara devaagess sthitibandhakA alpabahutva khe| zeSa kathana sugama hai / 18. AhArakadvikakA pUrvakaraNake jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase usIke utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase zrapramattasaMyatake jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / isase usIke utkRSTa sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| tIrthakara prakRtikA apUrvakaraNake jaghanya sthitibandha sabase stoka hai / isase usIke utkRSTa sthitibandha saMkhyAtA hai / isa prakAra asaMyata samyagdRSTi sthAnake prApta hone taka alpabahutvakA kathana karanA - hie / vizeSArtha - zrAhArakadvikakA zrapramattasaMyata Adi do aura tIrthakara prakRtikA asaMyatasamyagdRSTi Adi pA~ca guNasthAnoMmeM bandha hotA hai, isalie isI vizeSatAko dhyAna meM rakhakara inake jaghanya aura utkRSTa sthitibandhakA alpabahutva kahA hai / isa prakAra sthitibandhasthAnaprarUpaNA samApta huI / niSekaprarUpaNA 19. aba niSekaprarUpaNAkA kathana karate haiN| usake ye do anuyogadvAra haiM-- zranantaropanidhA aura paramparopanidhA / zranantaropanidhAkI apekSA paJcendriya saMzI mithyAdRSTi jIvoMke / karmake sivA saba prakRtiyoMke apanI-apanI AbAdhAko chor3akara jo prathama samayameM karma paramANu nikSipta hote haiM, ve bahuta haiM / jo dUsare samaya meM nikSipta hote haiM, ve vizeSahIna haiN| jo tIsare samaya meM nikSipta hote haiM, ve vizeSahIna haiN| isa prakAra apanI-apanI utkRSTa sthitike prApta hone taka pratyeka sthitimeM uttarottara vizeSahIna- vizeSahIna karmaparamANu nikSipta hote haiN| isI prakAra paJcendriya saMzI aparyApta, azI paJcendriya paryApta, azI paJcendriya apa Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvAdhAkaMDayaparUvaNA 229 20. paraMparovaNidhAe paMciMdiyANaM saraNINaM asaraNINaM pajjattagANaM savvapagadINaM paDhamasamayapadesaggAdo tado palidovamassa asaMkhejjadibhAgaM gatRRNa duguNahINA / evaM duguNahINA duguNahINA yAva ukassiyA hidi ti / 21. eyapadesaguNahANihANaMtaraM asaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi / NANApadesaguNahANihANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asNkhejdibhaago| NANApadesaguNahANihANaMtarANi thovaanni| eyapadesaguNahANihANaMtaramasaMkhejjaguNaM / evaM paMciMdiyasariNa-asaeiNaapajjatta-caduriMdi0-tIidi0--bIiMdi0--eiMdi0pajjattApajjattANaM AyugavajjANaM savvapagadINaM / evaM NisegaparUvaNA samattA / AbAdhAkaMDayaparUvaNA 22. AvAdhAkhaMDayaparUvaraNadAe paMciMdiyANaM saegINaM caduriMdi0-tIiMdi0bIiMdi0-eiMdi0 AyugavajjANaM savvapagadINaM appappaNo ukassiyAdo hidIdo samae samae palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaM osakkidUNa evaM bAdhAkhaDayaM karedi / esa kamo yAva jahaeNahidi tti / pti, caturindriya paryApta, caturindriya aparyApta, trIndriya paryApta, trIndriya aparyApta, dvIndriya paryApta, dvIndriya aparyApta, ekendriya paryApta aura ekendriya aparyApta jIvoM meM saba prakRtiyoMkI niSekaprarUpaNA saMziyoMke samAna hai| 20. paramparopanidhAkI apekSA paJcendriya saMzI paryApta aura paJcendriya asaMzI paryApta jIvoMke saba prakRtiyoMke prathama samayameM nikSipta hue paramANuoMse lekara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAne para ve dviguNahIna hote haiN| isa prakAra utkRSTa sthitike prApta hone taka ve dviguNahIna-dviguNahIna hote jAte haiN| 21. ekapradezadviguNahAnisthAnAntara palyake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa hai aura nAnApradezadviguNahAnisthAnAntara palyake prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| nAnApradezaguNahAnisthAnAntara stoka haiN| inase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra paJcendriya saMjJI aparyApta, paJcendriya asaMhI aparyApta, caturindriya paryApta, caturindriya aparyApta, trIndriya paryApta, trIndriya aparyApta, dvIndriya paryApta, dvIndriya aparyApta, ekendriya paryApta aura ekendriya aparyApta jIvoMke AyuoMke sivA zeSa saba prakRtiyoMkI paramparopanidhA jAnanI caahie| isa prakAra niSekaprarUpaNA samApta huii| AbAdhAkANDakArUpaNA 22. aba AbAdhAkANDakakI prarUpaNA karate haiN| usakI apekSA paJcendriya saMzI, paJcendriya prasaMzI, caturindriya, zrIndriya, dvIndriya aura ekendriya jIvoMmeM Ayukarmake sivA saba prakRtiyoMkA apanI-apanI utkRSTa sthitise samaya-samaya utarate hue palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthiti utarakara eka AbAdhAkANDaka karatA hai aura yaha krama apanI-apanI jaghanya sthitike prApta hone taka cAlU rahatA hai| Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre appAbahugaparUvaNA 23. appAbahugaM---paMciMdiyANaM saraNINaM paMcaNANA-cadudaM0-sAdAvedaNIcadusaMja0-purisa-jasagitti-uccAgo-paMcaMtarA0 savvatthovA jahaNiyA aavaadhaa| jahaeNo hidibaMdho saMkhejjaguNo / AbAdhAhANANi AvAdhAkhaMDayANi ca do vi tullANi saMkhejjaguNANi / ukkassiyA AvAdhA visesAdhiyA / evaM yAva uksso hidibaMdho tti / 24. sesANaM AyugavajjANaM savvapagadINaM savvatthovA jahaeiNayA AbAdhA / AbAdhAhANANi AvAdhArakhaNDayANi ya do vi tullANi saMkhejaguNANi / ukkassiyA AvAdhA visesaahiyaa| uvari muulpgdibNdho| AyugANamapi muulpgdibhNgo| evaM asaeiNapaMciMdiya-caduriM0-tIiM0-bIiM0-eiMdiyANaM mUlapagadibhaMgo kAdavvo / evaM appAbahugaM samattaM / / cauvIsaaNiogadAraparUvaNA 25. edeNa aTTapadeNa tattha imANi caduvIsamaNiyoddArANi-addhAcchedo alpabahutvaprarUpaNA 23. aba alpabahutvakA vicAra karate haiN| isakI apekSA paJcendriya saMzI jIvoMke pA~coM jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazaHkIti, uccagotra aura pA~coM antarAya prakRtiyoMkI jaghanya AvAdhA sabase stoka hai / isase jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| isase AbAdhAsthAna aura AvAdhAkANDaka ye donoM samAna hokara saMkhyAtaguNe haiN| inase utkRSTa AbAdhA vizeSa adhika hai| isa prakAra utkRSTa sthitibandhake prApta hone taka alpabahutva jAnanA caahie| 24. Ayuke sivA zeSa saba prakRtiyoMkI jaghanya AvAdhA sabase stoka hai| isase AbAdhAsthAna aura pAbAdhAkANDaka ye donoM samAna hokara saMkhyAtaguNe haiN| isase utkRSTa zrAbAdhA vizeSa adhika hai| isase Age mUlaprakRti sthitibandhameM kahe gaye alpabahutvake samAna jAnanA cAhie / cAroM AyuoMkI apekSA bhI alpabahutva mUlaprakRti sthitibandhameM kahe gaye alpabahutvake samAna jAnanA cAhie / tathA isI prakAra asaMjhI paJcendriya, caturindriya. trIndriya, dvIndriya, aura ekendriya jIvoMke mUla prakRtisthitibandhake samAna alpabahatva kahanA caahie| vizeSArtha-pahale mUlaprakRti sthitibandhakA kathana karate samaya caudaha jIvasamAsoM meM mUla prakRtiyoMkA unakI sthitikA Azraya lekara alpabaddutva kaha pAye haiN| use dhyAnameM rakhakara yahA~ para bhI pratyeka karmakI prakRtiyoMkA sthitibandha AvAdhA aura AvAdhAkANDakake Azrayase alpabahutva jAna lenA cAhie,yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| caubIsa anuyogadvAraprarUpaNA 25. isa artha padake anusAra yahA~ ye caubIsa anuyogadvAra hote haiM-zraddhAcheda, sarva Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 ukkassa-zraddhAcchedaparUvaNA savvabaMdho kosavvabaMdho yAva appAbahuge tti 24 / bhujagArabaMdho padaNikkhezro vaDibaMdho ajjhavasANasamudAhAro jIvasamudAhAro tti / addhAcchedaparUvaNA 26. addhAcchedo duvidho-jahaeNo ukkasso ya / ukkassae pagadaM / duvidho Niddeso-aogheNa AdeseNa ya / ogheNa paMcaNANA0-NavadaMsaNA0-asAdAve-paMcaMtarA0 ukkasso hidibaMdho tIsaM saagrovmkoddaakoddiio| tigiNa vassasahassANi AbAdhA / AbAdhUNiyA kammahidI kmmnnisego| 27. sAdAveda-itthive-maNusagadi-maNusANu0 ukka. hidibaM0 paraNArasa sAgarovamANi koddaakoddiio| paNNArasa vAsasadANi aabaadhaa| AvAdhU0 kammahidI kmmnnisego| 28. micchattaM ukta hidivaM0 sattari sAgarovamANi koddaakoddiiyo'| satta vassasahassANi AbAdhA / abAdhUNiyA kammahidI kammaNisego / solasakasA. ukka0 hidi. cattAlIsaM sAgarovamaNi koDAkoDIo / cattAri vassasahassANi AbAdhA / AbAdhRNiyA kammahidI kammaNisego / purisa-hassa-radi-devagadi-samacadu0 bandha aura nosarvabandhase lekara alpabahutva taka 24 / bhujagArabandha, padanikSepa, vRddhivandha, adhyavasAnasamudAhAra aura jiivsmudaahaar| vizeSArtha-ina adhikAroMke viSayameM hama mUlaprakRtisthitibandhakA vivecana karate samaya likha Aye haiM, isalie vahA~se jAnakArI prApta kara lenI caahie| addhAcchedaprarUpaNA 26. zraddhAccheda do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya aura pA~ca antarAyakA utkRSTa sthitibandha tIsa kor3Akor3I sAgara hai| tIna hajAra varSa AbAdhA hai, aura AvAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| 27. sAtA vedanIya, strIveda, manuSyagati aura manuSyagati prAyogyAnupUrvIkA utkRSTa sthitibandha pandraha koDAkor3I sAgara hai / pandraha sau varSa pramANa AbAdhA hai aura AvAdhAse nyUna karma sthitipramANa karma niSeka hai| 28. mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha sattara kor3Akor3I sAgara hai, sAta hajAra varSapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karma sthitipramANa karma niSeka hai / solaha kaSAyoMkA utkRSTa tibandha cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai, cAra hajAra varSa pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUma karmasthiti pramANa karma niSeka hai / puruSaveda, hAsya, rati, devagati, samacaturasrasaMsthAna, 1. dukkhatighAdINoghaM / go. ka. gA0 128 / 2. sAdisthImaNuduge tadavaM tu / go. ka. gA0 128 / 3. 'sattari dNsnnmohe|'-0k0 gA0 128 / 4. 'cArittamohe ya pttaalN|'-go ka. gA0 128 / Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre vajjarisabha0- devANupu0 - pasatthavi0-thirAdiLaka0 uccAgo0 ukka0 hidi0 dasa sAgaromakoDAkoDIo' / dasa vassasadANi AbAdhA / AvAdhUNiyA kammahidI kammaNisego / evaM sagave 0 -aradi-soga-bhaya-durgucha- riyagadi --tirikkhagadi- eiMdiya0paMciMdiya0--orAliya0-veDavviya-- tejA0- 0 ka0 - huDasaMThA 0 - zrorAliya0 -- veDabbiya 0 aMgo0 - saMmattasevaTTasaMvaDa 0 i0 - varAga04- Niraya - tirikkhANu0 - aguru 04 - AdAujjo0appasatthavi0 - [tasa0] thAvara - bAdara - pajjatta- patteya-athirAdiLaka - NimiNa - NIcAgodANaM uka0 dvidibaMdha bIsaM sAgarovamakoDAkoDIo' / ve vassasahassANi AbAdhA / vANiyA kammadI kammaNisego / 26. Niraya-devAyUgaM ukka0 dvidi0 tettIsa sAgarovama0 / puntrakoDitibhAgaM vAdhA | kampIkammaNisego / tirikkha- maNusAyUgaM ukassa0 dvidi0 tii palidovama0 / puvvakoDitibhAgaM ca AvAdhA0 / kammahidI kammaNisego / 1 30. bIiMdi0 - iMdi0 - caduriMdi0 - vAmaNa 0 - khIliyasaMghaDaNa - muhuma- apajjatasAdhAraNa uka0 hidi0 ahArasa sAgarovamakoDAkoDIo' / ahArasa vAsasadANi AbAdhA / AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNisego / eggodha0 vajjaNArA0 ukka0 vajrarSabhanArAca saMhanana, devagati prAyogyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, sthirAdika chaha aura ucca gotrakA utkRSTa sthitibandha daza kor3A-kor3I sAgara hai, eka hajAra varSa pramANa AbAdhA hai aura bAdhAse nyUna karma sthitipramANa karma niSeka hai / napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, narakagati, tiryaJcagati, ekendriyajAti, paJcendriyajAti, zradArika zarIra, vaikriyika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDasaMsthAna, zradArika AGgopAGga, vaikriyika zrAGgopAGga, zrasamprAptAsRpATikAsaMhanana, varNaMcatuSka, narakagatyAnupUrvI, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, zrAtapa, udyota, aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyeka zarIra, asthira Adika chaha, nirmANa aura nIca gotrakA utkRSTa sthitibandha bIsa kor3Akor3I sAgara hai / do hajAra varSa pramANa zrAbAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karma niSeka hai / 29. narakAyu aura devAyukA utkRSTa sthitibandha tetIsa sAgara hai / pUrvakoTikA tribhAga pramANa zrAvAdhA hai aura karmasthitipramANa karma niSeka hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyukI utkRSTa sthiti tIna patyapramANa hai / pUrvakoTikA tribhAgapramANa AvAdhA hai aura karmasthitipramANa karma niSeka hai| 30. dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriya jAti, vAmana saMsthAna, kIlaka saMhanana, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA utkRSTa sthitibandha aThAraha kor3Akor3I sAgara hai / aThAraha sau varSa bAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / 1. 'hassara diuccapurise thirachakke satthagamaNadevaduge / tassaddhaM go0 ka0, gA0 132 / 2. saMThANasaMhadINaM carimassoghaM / '- go0 ka0, gA0 129 / 3. 'aradIsoge saMDhe tirikkhabhaya NirayatejurAladuge / vegubvAdAvaduge NIce tasavaNNa zraguruticaukke // 130 // igipaMciMdiyathAvaraNimiNA laggamaNa zrathirachakkANaM / vIsaM koDAkoDI sAgaraNAmANamukkassaM // 131 // ' go0 ka0 / 4. suraNirayAUNodhaM paratirithiAUNa tithiya pallA go0 ka0, gA0 133 / 5. 'duhINamAdi ti / - go0 ka0, gA0 129 / 6. aTThArasa koDAko DI viyalANaM suhumatirahaM ca / go0 ka0, gA0 129 / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-addhAcchedaparUvaNA 233 hidi0 vArasa sAgarovamakoDAkoDIo | bArasa vassasadANi AbAdhA / AbAdhUrNiyA kammadI kammaNisego / sAdiya0 - pArAyasaM0 ukka0 dvidi0 codasa sAgarovamakoDAkoDIo / coddasa vassasadANi AbAdhA / AbAdhUNiyA kammadvidI kammaNisego / khujjasaM 0 - zraddhA ukka0 Didi 0 solasa sAgarovamakoDAkoDIo / solasa vassasadANi AbAdhA | AvAdhUliyA kammadvidI kammaNisego / AhAra0 - AhAra 0aMgo0 - titthaya0 ukka0 hidi0 aMtokoDAkoDIo | aMtomuhutaM bAdhA / AAvAdhUpiyA kammahidI kammaNisego / 0 31. AdeseNa Neraiesa NANAvara 0 - daMsaNAvaraNa - vedaNI0' mohaNI0 chavvIsaM gAmA - gode aMtarAi 0 mUloghaM / tirikkha - maNusAyugANaM ukka0 hidi 0 puvvakoDI | chammAsANi AbA0 / kamma0 kammaNisego / titthassa ukka0 hidi0 tokoDAkoDIo | aMtomuhuttaM AbA0 / AbAdhU0 kammaTThi 0 kammAriNa0 / evaM sattamu puDhavIsu / gavari sattamA puDhavIe maraNusagadi - maNusAraNupuvvi 0 uccAgo0 ukka0 Didi 0 nyagrodha parimaNDala saMsthAna aura vajranArAcasaMhananakA utkRSTa sthitibandha bAraha kor3Akor3I sAgara hai| bAraha sau varSa pramANa AbAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / svAtisaMsthAna aura nArAcasaMhananakA utkRSTa sthitibandha caudaha kor3Akor3I sAgara hai| caudaha sau varSa pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / kubjaka saMsthAna aura arddhanArAcasaMhananakA utkRSTa sthitibandha solaha kor3Akor3I sAgara hai / solaha sau varSa pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / AhAraka zarIra, AhAraka zrAGgopAGga aura tIrthaMkara prakRtikA utkRSTa sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara hai / antarmuhUrta zrAbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / ra vizeSArtha- pahale mUla prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha kitanA hotA hai, yaha batalA ye haiM / yahA~ unakI uttara prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha kitanA hotA hai, yaha batalAyA gayA hai / kisI eka yA ekase adhika uttara prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha jitanA adhika hotA hai, usIko dhyAnameM rakhakara pahale mUla prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha kahA gayA hai / udAharaNArtha- mohanIya karmakA sattara koTAkor3I sAgara pramANa utkRSTa sthitibandha mithyAtva ke utkRSTa sthitibandhakI apekSAse kahA gayA hai| 31. Adeza se nArakiyoMmeM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIyakI chabbIsa prakRtiyA~, nAma, gotra aura antarAyakI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha Adi mUloghake samAna hai / tiryaJca zrAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTipramANa hai| chaha mAha pramANa bAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tIrthakara prakRtikA utkRSTa sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai / zrantarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhA nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivI meM manuSyagati, manuSyagati prAyogyAnupUrvI aura ucca gotrakA utkRSTa sthitibandha antaH kor3Akor3I sAgara pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura 1. 'aMtokoDAkoDI AhAra titthayare / " - go0 ka0 grA0 132 // 2. mUlapratau mohaNI0 caDavIsaM NAmA- iti pAThaH / 30 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre aNtokoddaakoddiio| aMtomuhurta aabaadhaa| AbAdhU0 kammahi0 kammaNise0 / cadusu heDimAsu titthayaraM ca Natthi / ___32. tirikkhesu * paMcaNA0-NavadaMsaNA-dovedaNI0-mohaNI chavIsaM Nirayatirikkha-maNusAyu0 mUloghaM / devAyu0 ukka0 hidi0 bAvIsaM sAgarovamANi / puvvakoDitibhAgaM AbAdhA / kammahi. kammaNi / tirikkhatiya-eiMdi0-bIiMdi0teiMdi0-caduriMdi0-orAliya0-vAmaNa-orAli aMgo0-khIliya0-asaMpattasevaTTa - tirikkhANupuvvi-AdAujjova-thAvara-suhuma-apajjatta0-sAdhAra0 ukka0 hidi0 aTThArasa saag0koddaakoddiiao| ahArasa vAsasadANi AvA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kamma- ] nnisego| sesANaM NAmapagadINaM goda-aMtarAigANaM ca mUloghaM / evaM pNciNdiytirikvpNciNdiytirikvpjjtt-jonninniisu| paMciMdiyatirikravapajjattesu savvapagadINaM ukka0 hidi0 aMtokoDAkoDIo / aMtomu0 AbA0 / AvAdhU0 kammahi0 kammaNise0 / Navari tirikkha-maNusAyu0 ukka hidi0 puckoddii| aMtomu0 AbA / kammahi0 kammaNise / 33. maNusa03 devAyu. AhAradurga titthayaraM ca mUloghaM / sesaM paMciMdiyatirikkhamaMgo / maNusaapajattA. pNciNdiytirikvapjjttbhNgo| AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA nIcekI cAra pRthiviyoM meM tIrthakara prakRti nahIM hai| 32. tiryaJcoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, chabbIsa mohanIya, narakAyu, tiryaJcAyu aura manuSyAyukA kathana mUloghake samAna hai| devAyukA utkRSTa sthitibandha bAIsa sAgara pramANa hai| pUrvakoTikA vibhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tiryazca trika, ekendriya jAti, dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, audArika zarIra, vAmana saMsthAna, audArika AGgopAGga, kIlaka saMsthAna, apamprAtAsRpATikA saMhanana, tiryazcagati prAyogyAnupUrvI, Atapa, udyota, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA utkRSTa sthitibandha aThAraha koDAkor3I sAgara hai| aThAraha sau varSa pramANa zrAvAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA nAmakarmakI zeSa prakRtiyA~, gotra aura antarAya karmakI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha Adi mUlodhake samAna hai| isI prakAra paJcendriya tiryaJca, paJcendriya tiryaJca paryApta aura paJcendriya tiryaJca yoninI jIvoM meM jAnanA cAhie / paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AvAdhA se nyana karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha pUrvakoTi pramANa hai| antarmuharta pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| 33. manuSyatrikameM devAyu, AhArakadvika aura tIrthakara prakRtikA utkRSTa sthitibandha zrAdi mUloghake samAna hai| zeSa bhaGga paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai| manuSya aparyAptakoM meM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna hai| Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-zraddhAcchedaparUvaNA 235 34. devemu paMcaNA0-NavadaMsa0-dovedaNIya0-mohaNI0chanvIsapagadIo NAmassa eiMdi0-AdAva-thAvara0 godaMtarAiyaM ca muuloghN| do Ayu0 sesaNAma. titthayarassa NirayoghaM / bhavaNavAsi-vANaveMtara-jodisiya-sodhammIsANa. paMciMdiyajAdi-vAmaNasaMThA-orAli aMgo0-khIliya0-asaMpatta0-appasatthavi0-tasa-dussara0 ukka0 hidi* adyArasa sAgarovamakoDAkoDIao / aTArasa vassasadANi aavaadhaa| AbAdhU0 kammahi0 kammaNisego / sesANaM pagadINaM devoghaM / Navari bhavaNa-vANaveMta0-jodisiya titthakaraM patthi / saNakkumAra yAva sahassAra tti nnirybhNgo| ANada yAva savvaha tti savvapagadINaM ukkassa. hidi0 aNtokoddaakoddiio| aMtosuhu0 AbA / [AbAdhU0 kammahi kamma-] Nisego / manusAyu0 devoghaM / 35. eiMdiya-bAdaraeiMdiya0 tasseva pajjattA0 paMcaNANA -gavadasaNAasAda-micchatta0-solasaka0-Nadusa-aradi-soga-bhaya-duguccha0-tirikkhagadieiMdiyA-orAliya-tejA-ka0-huDasaMThA-vaeNa04-tirikkhagadipA-aguru0-upadhA0thAvara-suhuma-apajjatta-sAdhAraNa-athira-asubha-dUbhaga-aNAdeja-ajasa0-NimiNaNIcAgo0-paMcatarA0 ukka hidi0 sAgarovamassa tieiNa sattabhAgA satta sattabhAgA cattAri sattabhAgA be sattabhAgA / aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammaTTi ] kamma 34. devoMmeM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, chabbIsa mohanIya, nAmakarmakI ekendriya jAti, Atapa aura sthAvara tathA gotra aura antarAyakA utkRSTa sthitibandhAdi mUloghake samAna hai|do Ayu,nAmakarmakIzeSa prakRtiyA~ aura tIrthaMkarakA utkRSTa sthitibandha Adi sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| bhavanavAsI, vyantara, jyotiSI aura saudharma IzAna-kalpake devoM meM paJcendriya jAti, vAmana saMsthAna, audArika AGgopAGga, kIlaka saMsthAna, asamprAptAsRpATikA saMhanana, aprazasta vihAyogati, trasa aura dusvarakA utkRSTa sthitibandha aThAraha kor3Akor3I sAgara hai| aThAraha sau varSa pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha zrAdi sAmAnya devoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM tIrthakara prakRti nahIM hai| sAnatkumArase lekara sahasArakalpatakake devoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| 'pAnata kalpase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| manuSyAyukA bhaGga sAmAnya devoMke samAna hai| 35. ekendriya, bAdara ekendriya aura inake paryApta jIvoMmeM pA~ca jhAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryazcagati, ekendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayaza-kIrti, nirmANa, nIcagotra aura pAMca antarAyakA utkRSTa sthitibandha eka sAgarakA tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga, cAra baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 mahAbaMdhe TTidibaMdhAhiyAre seigo / sesANaM pagadIraNaM ukkassa0 dvidi0 sAgarovamassa tiriNa sattabhAgA be sattabhAgA palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa UNiyA / aMtomu0 AbAdhA0 / [AbAdhU0 kammaTThi 0 ] kammaNi0 / tirikkha - maNusAyugANaM ukka0 dvidi0 puvvakoDI / satavAsasahassAriNa sAdire AbAdhA / kammadvidI kammaNise0 / bAdarae iMdiyaapajjattA 0 suhuma0 pajjattApajjattA0 savvapagadINaM ukkassa * Didi * sAgarovamassa tiriNa sattabhAgA satta sattabhAgA cattAri sattabhAgA ne sattabhAgA palidovamassa zraMkhejjadibhAgeNa UNiyA / aMtomu0 AbA / [AbAdhU0 kammahi0 kamma - ] pisego / tirikkhamasAyugANaM ukassa0 dvidi0 puvvakoDI / tomu0 AbAdhA0 / [kammahidI kamma- ] pisego / * 0 36. bIiMdiya-tIiMdiya-caduriMdiya0 tesiM ceva pajjattA0 paMcaraNANAvara 0 -daMsagAvara0 - asAdave 0 - micchatta 0 - solasaka0 yAva paMcaMtarA0 sAgaroanuary sAgarovamapaNArasAe sAgarovamasadassa tiriNa sattabhAgA satta sattabhAgA [cattAri sattabhAgA] be sattabhAgA / aMto0 AbA0 / [ AbAdhU0 kampaTThi0 kamma- ] seigo / sesA sAdAdI uccAgodANaM taM caiva / vari palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa UriNayA / aMto0 AbA0 / [ AbAdhU0 ] kammahidI kammaNi0 / tirikkha - maNusAyu ukka0 hidi0 puvvakoDI / cattAri vAsANi solasa rAdiMdiyANi sAdi0 be mAsaM ca bAdhA0 / [ kammaTTidI ] kammaNise0 / tesiM ceva apajjatta0 eka sAgarakA palyakA zrasaMkhyAtavAM bhAga kama tIna baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / tathA tiryaJcAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTi pramANa hai, sAdhika sAta hajAra varSa pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / bAdara ekendriya aparyApta tathA sUkSma ekendriya paryApta aura aparyApta jIvoMke saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha eka sAgarakA palyakA zrasaMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga, cAra baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / tathA tiryaJcAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTi varSa pramANa hai / zrantarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| 36. dvIndriya, zrIndriya, caturindriya aura inake paryApta jIvoMke pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, mithyAtva aura solaha kaSAyase lekara pA~ca zrantarAyataka kI prakRtiyoMkA kramase pacIsa sAgarakA, pacAsa sAgarakA aura sau sAgarakA tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa utkRSTa sthitibandha hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / sAtAse lekara ucca gotrataka zeSa prakRtiyoMkA vahI utkRSTa sthitibandha hai / itanI vizeSatA hai ki vaha palyakA zrasaMkhyAtavA~ bhAga kama hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrNakoTi varSa pramANa hai / cAra varSa, sAdhika solaha dina rAta aura do mAha pramANa AbAdhA hai tathA karmasthiti Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-zraddhAcchedaparUSaNA 237 savvapagadINaM sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamapaeNArasAe sAgarovamasadassa tiSiNa sattabhAgA satta sattabhAgA cattAri sattabhAgA be sattabhAgA palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa uNiyA / aMtomu0. AvA0 / [AbAdhU0 kammahi0] kammaNise0 / tirikkhamaNusAyU0 ukka0 dvidi0 paMciMdiyatirikvaapejjattabhaMgo / 37. paMciMdiya-tasa0 tesiM ceva pajjattA0 mUloghaM / paMciMdiya-tasaapajja0 maNusaapajjattabhaMgo / paMcakAyANaM eidiybhNgo| raNavari tirikrava-maNusAyugassa ukka0 hidi0 puvakoDI / satta vassasahassANi sAdiregANi be vassasahassANi sAdire [tiNi vassasahassANi sAdiregaNi AvA0] teu0-vAu tirikkhAyu0 ukka0 hidi. puvkoddii| eyarAdiMdiyA0 eyaM vAsasahassaM ca AvAdhA0 / [ kammaTTidI kamma-] nnisego| 38. paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0 mUloghaM / orAliyakA0 maNusapajjattabhaMgo / orAliyamissa0 mnnusapjjttbhNgo| Navari devagadi04 titthayaraM ukka0 hidi0 aMtokoDAkoDI / aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi kamma-] Nise / veuvviyakA0 devo / veuvviyamissa0 savvapagadIo paMciMdiyatirikvaapajjattabhaMgo / Navari viseso jaannidvvo| AhAra-AhAramissa. saga-saga ukka. pramANa karmaniSeka hai / tathA inhIMke aparyAptakoMke saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha kramase pazcIsa sAgarakA, pacAsa sAgarakA aura sau sAgarakA palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga, cAra baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hai| antarmuharta pramANa zrAvAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSaka hai| tathA tiryazcAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitivandha paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| 37. paJcendriya, paJcendriya paryApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMke utkRSTa sthitibandha mUlodhake samAna hai| paJcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMke utkRSTa sthitibandha manuSya aparyAptakoMke samAna hai| tathA pA~ca sthAvarakAyika jIvoMke ekendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tiryazca Ayu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTi varSa pramANa hai| tathA pRthivIkAyika jIvoMke sAdhika sAta hajAra varSa pramANa, jalakAyika jIvoM ke sAdhika do hajAra varSa pramANa aura vanaspatikAyika jIvoMke sAdhika tIna hajAra varSapramANa AbAdhA hai| agnikArika aura vAyukAyika jIvoMke tiryaJcAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTi varSapramANa hai| kramase eka dina rAta aura eka hajAra varSapramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| 38. pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI aura kAyayogI jIvoMkA bhaGga mRloke samAna hai| audArika kAyayogI jIvoMke manuSya paryAptakoMke samAna hai| audArikamizrA kAyayogI jIvoMke manuSya aparyAptakoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake devagati catuSka aura tIrthakara prakRtikA utkRSTa sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| vaikriyikakAyayogI jIvoMke sAmAnya devoMke samAna hai / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke saba prakRtiyoMkA bhaGga paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki vizeSakA kathana jAnakara kahanA caahie| AhArakakAyayogI aura AhAraka mizrakAyayogI Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre dvidi0 tokoDAko 0 | aMtomuhuttaM bAdhA / [ AvAdhU0 kammahi0 kampariNa0 ] vari devAyugassa tettIsa sAgaro0 / puvvakoDitibhAgaM AbA0 / [ kammaDidI kamma- ] rise0 / kemmaiyakA0 sagapagadINaM orAliyamissakAyajogibhaMgo / 36. itthavedage bIr3a di0 - tIiMdi-caduriMdi 0 - vAmaraNa0 - orAli0 aMgovaM0 khIliyasaM0 - asaMpattasevaTTasaM 0 muhuma-apajjatta - sAdhAraNa ukka0 dvidi0 aTThArasa sAgarovamakoDAko 0 / aTThArasa vAsasadANi AbA0 / [ AbAdhU0 kammaTThi0 kamma- ] sei0 / sesANaM mUloghaM / purisavedagesu mUloghaM / evaMsaMga0 AdAva 0 thAvara0 ka0 dvidi0 aTThArasa sAgaro0 koDAkoDI0 / aTThArasa vAsasadANi AbAdhA / ( AvAdhU 0 kammaTThi 0 ) kammaNise 0 / sesANaM mUloghaM / avagadave paMcaNAraNA0cadudaMsaNA 0 -paMcaMtarAi ukka0 dvidi0 saMkhejjANi vAsasahassANi / aMtomu0 AbAdhA0 / [ yAtrAdhU0 kampaTTi0 kamma- ] gise0 / sAdAveda0 - jasagi0-uccAgo0 ka0 hidi0 palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / aMtomu0 AbA0 / [ AbAdhU0 kammaTTha0 ] kammaNise 0 / cadusaMja0 ukka0 Didi 0 saMkhejjAriNa vAsANi / aMtomu0 AbAdhA0 / [AbAdhU0] kampa0 kammaNise0 / kodhAdi 04 mUloghaM / jIvoM apanI-apanI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / itanI vizeSatA hai ki devAyukA utkRSTa sthitibandha tetIsa sAgara pramANa hai / pUrvakoTikA tribhAga pramANa bAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / kArmaNakAyayogI jIvoM ke apanI prakRtiyoMkA bhaGga audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hai / 39. strIvedavAle jIvoMke dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriya jAti, vAmana saMsthAna, zradArika zrAGgopAGga, kIlaka saMsthAna, zrasamprAptAsRpaTikAsaMhanana, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha aThAraha kor3Akor3I sAgara pramANa hai / aThAraha sau varSa pramANa bAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai / puruSavedavAle jIvoMke saba prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai| napuMsaka vedavAle jIvoMke Atapa aura sthAvara prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha aThAraha kor3Akor3I sAgara hai / aThAraha sau varSa pramANa AbAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa saba prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai| apagatavedavAle jIvoMke pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyoMkA utkRSTa sthitibandha saMkhyAta hajAra varSa pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura zrAvAdhAse nyUna 'karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA sAtAvedanIya, yazaHkIrti aura uccagotrakA utkRSTa sthitibandha palyakA zrasaMkhyAtavA~ bhAga pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura bAdhAse thUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / cAra saMjvalanoMkA utkRSTa sthitibandha saMkhyAta varSa pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMke apanI-apanI prakRtiyoMkA bhaGga mUloke samAna hai / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-zraddhAcchedaparUvaNA 239 40. madi-suda0-vibhaMga mUloghaM / Navari devAyu0 ukka0 hidi0 ekttiisaa0| puvakoDitibhA0 AvA0 / [ArAdhR0 kammahi0 kamma-] Nise0 / Abhi0-suda0-zrodhi0 savvapagadINaM uka0 dvidi0 aNtokoddaako0| aMtomu0 AbA / [AbAdhU0 kammahi0 kamma-] nnise0| Navari maNusAyu0 ukka0 hidi. puvakoDI / chammAsaM AbA0 / [kammahidI kamma-] Nise0 / devAyu0 oghaM / maNapajja-saMjada-sAmAiya-chedo0-parihAra0 sagapagadINaM aodhibhNgo| 41. suhumasaM0 paMcaNANA-cadudaMsa-paMcaMtarA0 ukka. hidi muhuttapudhanaM / aMtomu0 shraabaadhaa| [AvAdhR0 kammahi0 kamma-] Nise / sAdave-jasagi0uccAgo0 ukka0 hidi. mAsapudhattaM / aMto0 AvA0 / [AbAdhR0 kammahi kamma-] Nisego / athavA paMcaNA0-cadudaMsa-paMcatarA0 ukka0 hidi0 divasapudhattaM ! aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi 0 kamma-] Nise0 / sAdA0-jasagi0-uccA0 ukka0 hidi0 vAsapudhattaM / aMtomu0 AbA / [AbAdhU0 kammahi kamma] Nise / saMjadAsaMjadA0 saMjadabhaMgo / Navari devAyu0 ukta hidi0 vAvIsaM [sAgarovamANi / puvvakoDitibhAgaM AvA0 / [kammaTTidI kamma-] Nise / asaMjadA0 mUloghaM / Navari 40. matyazAnI, zrutAzAnI aura vibhaMgazAnI jIvoMke saba prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki devAyukA utkRSTa sthitibandha ikatIsa sAgara pramANa hai| pUrvakoTikA tribhAga pramANa zrAbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| zrAbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkoDAkor3I sAgara pramANa hai, zrAntarmuhUrta pramANa AvAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| itanI vizeSatA hai ki manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTi varSapramANa hai| chaha mAha pramANa AvAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA devAyukA bhaGga oghake samAna hai| manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyika saMyata. chedopasthApanAsaMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoMke apanI-apanI prakRtiyoMkA bhaGga avadhijJAniyoMke samAna hai| 41. sUkSma sAmparAya saMyata jIvoMke pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyoMkA utkRSTa sthitibandha muharta pRthaktva pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyana karmasthiti pramANa karmaniSaka hai| sAtA vedanIya, yazaHkIrti aura ucca gotrakA utkRSTa sthitibandha mAsapRthaktva pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeSa hai| athavA pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pAMca antarAyoMkA utkRSTa sthitibandha divasapRthaktva pramANa hai| antarmuhUrta pramANa zrAbAdhA hai aura AvAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA sAtA vedanIya, yaza-kIrti aura ucca gotrakA utkRSTa sthitibandha varSapRthaktva pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AvAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| saMyatAsaMyatoMke saba prakRtiyoMkA bhaGga saMyatoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki devAyukA utkRSTa sthitibandha bAIsa sAgara hai| pUrvakoTikA tribhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| asaMyatoMke saba prakRtiyoMkA bhaGga maloghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki devAyukA Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mahAbaMdhe vidibaMdhAhiyAre devAyu0 uka0 dvidi0 ekattIsa [saagrovmaanni]| puvakoDitibhAgaM AvA0 / [kammahidI kamma] nnise| 42. cakkhudaM0-acakkhudaM0 mUloghaM / odhidaM0 odhinnaannibhNgo|| 43. lessANuvAdeNa kiraNale. devAyu0 ukka0 hidi. sAgarovama0 sAdirega0 / puvakoDitibhAgaM AbA0 / [kammahidI kamma-] Nise0 / sesaM pvusgbhNgo| NIla-kAUNaM veuvviyachakka-cattArijAdi-AdAva-thAvara-muhuma-apajjattasAdhAra-titthakaraM ukka, hidi0 aMtokoDAko / aMtomu0 AvA0 / [AvAdhU0 kammahi0] kammaNise0 / NirayAyu0 ukka0 hidi sattArasa-sattasAgarova0 / puvvakoDitibhAgaM AvA0 / [kammahidI] kammaNise0 / devAyu ukka. hidi0 sAgarovama sAdi / puvvakoDitibhAgaM AbA0 / [kammahidI kamma-] Nise0 / sesaM aoghbhNgo| teue paMciMdiya-orAliya aMgo0-asaMpattA-appasattha0-tasa-dussara0 ukka0 hidi0 ahArasa sAga / ahArasa vAsasadANi aabaa| [dhAvAdhU0 kammaTThi] kammaNise / sesaM mUloghaM / vari tirivakha-maNusAyu0 ukka0 hidi. puvakoDI / chammAsaM ca AbA0 / [kammaTThidI kamma-] Nise ! devAyu0 uka0 hidi besAga0 sAdire0 / puncakoDitibhAgaM AvA0 / [kammahidI kamma-] Nise0 / utkRSTa sthitibandha ikatIsa sAgara hai| pUrvakoTikA tribhAga pramANa bAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| 42. cakSudarzanavAle aura acakSudarzanavAle jIvoMke saba prakRtiyoMkA mA mulodhake samAna hai| avadhidarzanavAle jIvoMke saba prakRtiyoMkA bhaGga avadhizAniyoMke samAna hai| 43. lezyA mArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle jIvoMke devAyukA utkRSTa sthitibandha sAdhika eka sAgara pramANa hai| pUrvakoTikA tribhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha Adi napuMsakavedI jIvoMke samAna hai| nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMke vaikriyika chaha, cAra jAti, Atapa, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa aura tIrthakara prakRtikA utkRSTa sthitibandha antaHkoDAkor3I sAgara pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura pAbAdhAse nyana karmasthitipramANa karmaniSeka hai| narakAyukA utkRSTa sthitibandha kramase satraha sAgara aura sAta sAgara hai| pUrvakoTikA tribhAga pramANa zrAbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| devAyukA utkRSTa sthitibandha sAdhika eka sAgara pramANa hai| pUrvakoTikA tribhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha Adi oghake samAna hai| pIta lezyAvAle jIvoMke pazcendriya jAti, audArika AGgopAGga, asaMprAptAsRpATikA saMhanana, aprazasta vihAyogati, trasa aura dusvara prakRtikA utkRSTa sthitibandha aThAraha sAgara pramANa hai| aThAraha sau varSa pramANa AbAdhA hai aura AvAdhAse nyana karmasthitipramANa karmaniSeka hai| zeSa prakRtiyoMkA bhanna mUlodhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tiryazcAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTivarSa pramANa hai / chaha mAha pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| devAyukA utkRSTa sthitibandha sAdhika do sAgara pramANa hai| pUrvakoTikA tribhAgapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSaka hai| deva. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 ukkassa-addhAcchedaparUvaNA devagadi-veunvi--AhAra0-vauvi0-AhAra0aMgovaM0-devagadipAzrogga0-titthayaraM ukka. hidi0 aNtokoddaakoddii| aMtomu0 aag| [AvAdhR0 kammahi0] kammaNi / pammAe sahassArabhaMgo / Navari devagadi04 titthayaraM ca teubhaMgo / devAyuga0 ahArasa sAga0 sAdi0 / puvakoDitibhAgaM ca aabaa| [kammahidI kammaNisego] / sukkalessAe aanndbhNgo| Navari devAyu0-devagadi04 aahaarkaayjogibhNgo| 44. bhavasiddhiyA0 mUloghaM / abbhavasiddhiyA0 mdibhNgo| sammAdi0-khaigasa0-vedaga0-uvasamasammA0-sammAmi0sagapagadIo aodhibhNgo| sAsaNe sagapagadIo ukka0 hidi. aNtokoddaakoddii| aMtomu0 aabaa| AbAdhU0 kammahi. kamma-] Nise0 / raNavari tigiNa Ayu. mdiaennaannibhNgo| micchAdi0 abbhvsiddhibhNgo| 45. sariNa mUloghaM / asaeNIsu paMcaNA0-NavadaMsaNA-asAdA0-micchatta0solasaka--Navusa0-aradi-soga-bhaya-dugu-Nirayagadi-paMciMdi-veuvviya-tejA-kavevi0aMgo-huDasaM0-vaeNa04-NirayANupu04-aguru0-appasatthavi0-tasAdi04 MN gati, vaikriyika zarIra, AhAraka zarIra, vaikriyika prAGgopAGga, AhAraka AGgopAGga, devagati prAyogyAnupUrvI aura tIrthaMkara prakRtikA utkRSTa sthitibandha antaHkoDAkor3I sAgara pramANa hai, antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura bAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| padmalezyAvAle jIvoMke apanI saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha Adi sahasrAra kalpake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake devagati catuSka aura tIrthaMkara prakRtikA utkRSTa sthitibandha Adi pIta lezyAvAle jIvoMke samAna hai| tathA devAyukA utkRSTa sthitibandha sAdhika aThAraha sAgara pramANa hai / pUrvakoTikA tribhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / zukla lezyAvAle jIvoMke saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha Adi pAnata kalpake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake devAyu aura devagaticatuSkakA utkRSTa sthitibandha Adi AhArakakAyayogI jIvoMke samAna hai| 44. bhavya jIvoMke utkRSTa sthitibandha mUlodhake samAna hai| abhavya jIvoMke matyazAniyoMke samAna hai| samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, vedaka samyagdRSTi, upazama samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke apanI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha avadhizAniyoMke samAna hai| sAsAdana samyagdRSTiyoMke apanI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha antaHkoDAkor3I sAgara pramANa hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| itanI vizeSatA hai ki tIna AyuoMkA utkRSTa sthitibandha matyazAniyoMke samAna hai| mithyAdRSTi jIvoMke apanI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha abhavyoMke samAna hai| 45. saMkSI jIvoMke saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha mUloghake samAna hai| asaMhI jIvoMke pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, narakagati, paJcendriya jAti, vaikriyika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, vaikriyika AGgopAGga, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, narakagatyAnupUrvI catuSka, agurulaghu, aprazasta vihAyogati, prasAdi catuSka, asthira Adi chaha, nirmANa, nIcagotra Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre athirAdilaka-NimiNa-NIcAgo0-paMcatarA0 ukka0 hidi0 sAgarovamasahassassa tiriNa sattabhAgA satta sattabhAgA [cattAri sattabhAgA]|be sttbhaagaa| aMtomu0 AbA0 / [AvAdhU0 kammadi0 kamma-] Nise / sesANaM sAgarovamasahassassa tigiNa sattabhAgA be sattabhAgA palidovamassa saMkhejadibhAgaNa uunniyaa| aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kampaTTi kmmnni.]| Niraya-devAyugassa ukka0 hidi0 palidovamassa asNkhejdibhaago| puvakoDitibhAgaM ca AbAdhA / [kammahidI kammaNisego] tirikkha-maNusAyugANaM ukta hidi0 puvvkoddii| puccakoDitibhAgaM ca AvAdhA / [kammahidI kammaNisego] / AhAra0 mUloghaM / aNAhAra0 kmmigbhNgo| evaM ukkassiyaM samattaM / 46. jahaeNae pagadaM / duvi0-oghe0 aade| oghe0 paMcaNA0-cadudaMsaNAlobhasaMja-paMcatarA0 jahaeNao hidibaMdho aMtomuhuttaM / aMtomu0 aabaadhaa| AbAdhRNiyA kammahidI kammaNisego / paMcadaMsaNA-asAdAve. jahaeNa. hidi0 sAgarovamassa tiSiNa sattabhAgA palidovamassa asaMkhejadimAgeNa UNiyA / aMtomu0 AbA0 / AbAdhU0 / sAdAveda0 jaha0 hidi0 bArasa muhuttaM / aMtomu0 AbA0 / aabaadhuu0| aura paoNca antarAya prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha eka sAgarakA tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga, cAra baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa prakR. tiyoMkA utkRSTa sthitibandha eka hajAra sAgarakA palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga,cAra baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / narakAyu aura devAyakA utkaSTa sthitibandha palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga pramANa hai| pUrvakoTikA vibhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tathA tiryaJcAyu aura manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha eka pUrvakoTipramANa hai / pUrvakoTikA tribhAga pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| AhAraka jIvoMke saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha mUlodhake samAna hai| tathA anAhAraka jIvoMke saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai| isa prakAra utkRSTa addhAccheda samApta huaa| 46. aba jaghanya sthitibandha zraddhAcchedakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / zroghase pA~ca jJAnAvaraNa, cAraH darzanAvaraNa, lobhasaMjvalana aura pA~ca antarAya prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha antarmuhUrta pramANa hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / pA~ca darzanAvaraNa aura asAtA vedanIyakA jaghanya sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura pAbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / sAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha bAraha muhUrta hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNa-addhAcchedaparUvaNA 243 47. micchattaM jaha* hidi0 sAgarovamarasa satta sattabhAgA palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa UNiyA / aMto0 AvA0 / AbAdhR0 / bArasaka0 jahaeNa. hidibaM0 sAgarovamassa cattAri sattabhAgA palido0 asaMkhejadibhAgeNa UNiyA / aMtomu0 AvA0 / AvAdhU0 / kodhasaMja0 jaha0 hidi ve mAsaM / aMtomu0 AvA0 / [AbAdhR0 kammahi0 kammaNi.] / mANasaMja. jaha* hidibaM0 mAsaM / aMtomu0 AvA0 / AvAdhU0 / mAyAsaMja. jaha. hidibaM* addhmaasN| aMtomu0 AvA0 / AvAdhU / purisave. jaha. hidivaM. 'aTTha vassANi / aMtomu0 aAvA / AbAdhU / 48. Niraya-devAyugassa jaha0 hidibaM0 dasa vssshssaanni| aMtomu0 AvA0 / [kammachidI kammaNisego] / tirikkha-maNussAyugassa jaha0 hidi. khuddhAbhavaggahaNaM / aMto0 AvA0 / [kammahidI kammaNisego] / 46. veuvviyachakka * jaha* hidi sAgarovamasahassassa be sattabhAgA palido. saMkhejjadibhAgeNa uunniyaa| aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi.] / AhAra-AhAra0aMgo-titthaya0 jaha* hidibaM0 aNtokoddaakoddii| aMtomu. AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0] / jasagi0-uccAgo0 jaha0 hidi. 47. mithyAtvakA jaghanya sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama sAta baTe sAta bhAga pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAMdhA hai aura AvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / bAraha kaSAyakA jaghanya sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama cAra baTe sAta bhAga pramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / krodha saMjvalanakA jaghanya sthitibandha do mahInA hai / antarmuhUrtapramANa zrAbAdhA hai aura bAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSaka hai / mAna saMjvalanakA jaghanya sthitibandha eka mahInA hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura pAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| mAyA saMjvalanakA jaghanya sthitibandha AdhA mahInA hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyana karmasthitipramANa karmaniSaka hai| puruSavedakA jaghanya sthitibandha ATha varSapramANa hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| 48. narakAyu aura devAyukA jaghanya sthitibandha dasa hajAra varSa hai / antarmuhUrtapramANa AvAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya sthitibandha tullakabhavagrahaNapramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| 49. vaikriyikaSaTakakA jaghanya sthitibandha eka hajAra sAgarakA palyakA saMkhyAtavA~bhAga kama do baTe sAta bhAga pramANa hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSaka hai| AhArakazarIra.AhAraka ADopAGa aura tIrthaMkara praka jaghanya sthitibandha antaH kor3Akor3I sAgara pramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAsenyUna karmasthitipramANa karmaniSaka hai| yazaHkIrti aura ucca gotrakA jaghanya sthitibandha 1. mUlapratI hidibaM0 zraddhavayaM0 ato-iti pAThaH / 2. mUlapratau zrAbA0 zrAbAdhU0 veu-iti pAThaH / hAtakA Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre ahamu0 / aMto* AbA / [AbApU0 kammahi0 kmmnni.]| sesANaM jaha* hidi0 sAgarovamassa be sattabhAgA palido0 asaMkhejadibhAgeNa uunniyaa| aMtomu0 AbA0 [AbAdhU0 kammahi0 kamma0] / 50. AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIsu savvapagadINaM jaha* hidi0 sAgarovamasahassassa tiSiNa sattabhAgA satta sattabhAgA cattAri sattabhAgAce sattabhAgA palidovamassa saMkhejadibhAgeNa UNiyA / aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi.] / tirikkha-maNusAyugassa jaha* hidivaM. aMto0 / aMtomu. AbA / [kammahidI kammaNisego] | titthaya0 jaha* hidi0 ukassabhaMgo / evaM paDhamAe / vidiyAe yAva sattamA tti savvapagadINaM titthayarabhaMgo / Navari Ayu0 NirayabhaMgo / ATha muhUrta hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~bhAga kama do baTe sAta bhAgapramANa hai| antarmuhUrtapramANa AvAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karma sthitipramANa karmaniSaka hai| vizeSArtha-yahA~ para antameM zeSa pada dvArA jina prakRtiyoMkA saMketa kiyA hai,ve ye haiMstrIveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryazca gati, manuSya gati, ekendriya jAti, dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriya jAti, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, tiryaJca gati prAyogyAnupUrvI, manuSyagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, prazastavihAyogati, aprazastavihAyogati, prasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka zarIra, sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, susvara, duHsvara, Adeya, anAdeya, ayazaHkIti, nirmANa aura nIcagotra / ina prakRtiyoMkA sthitibandha ekendriyoMke bhI hotA hai| isalie inakA jaghanya sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~bhAga kama do baTe sAta bhAgapramANa kahA hai| yadyapi ina prakRtiyoMmeM mohanIya sambandhI kucha prakRtiyA~ haiM, para unakA bhI bandha isI anu. pAtase hotA hai| isalie unakA yahA~ nAma nirdeza kiyA hai| isa saba kathanakA vizeSa vyAkhyAna jIvasthAna cUlikAmeM kiyA hai / isalie vahA~se jAnanA caahie| 50. zrAdezase gatimArgaNAke anuvAdase narakagatimeM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha eka hajAra sAgarakA palyakA saMkhyAtavA~bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta, cAra baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya sthitibandha antarmuhUrta hai / antamuhartapramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| tIrthakara prakRtikA jaghanya sthitibandha utkRSTake samAna hai| isI prakAra pahilI pRthvImeM jAnanA cAhie / dUsarIse lekara sAtavIM pRthivI taka saba pRthivIyoM meM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha tIrthakara prakRtike samAna hai / itanI vizeSatA hai ki AyukarmakA jaghanya sthitibandha sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / / vizeSArtha-narakameM arthAt prathama narakameM asaMhI jIva marakara utpanna ho sakatA hai| aura aise jIvake utpanna honeke prathama aura dvitIya samayameM saba prakRtiyoMkA asaMhIke yogya Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNa- addhAccheda parUvaNA 245 51. tirikkhesu caduraNaM zrAyugAgaM veDavviyachakkaM ca mUloghaM / sesANaM savvapagadI jaha0 dvidi0 sAgarovamassa tiriNa [ sattabhAgA] satta satta bhAgA cattAri sattabhAgA ve sattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa uNiyA / aMtomu0 AbA0 / AbAdhU0 / paMciMdiyatirikkha 0 3 savvapagadINaM NirayabhaMgo / zrayugANaM mUloghaM / evaM paMciMdiyatirikkhApajjattesu / 52. maNusa 0 3 khavagapagadINaM oghaM / sesANaM savvapagadI jaha0 dvidi0 sAgarovamasahassassa tiriNa sattabhAgA satta sattabhAgA cattAri sattabhAgA be sattabhAgA palidovama0 saMkhejjadibhAgeNa UNiyA / aMtomu0 AbAdhA / [ AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0] / caduraNaM AyugANaM mUlodhaM / veDavviyaLakaM [ AhAra0] AhAra0 aMgo0 titthayaraM jaha0 dvidi0 aMtokoDAkoDIo | aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammariNa 0 ] | maNusapajja0 paMciMdiyatirikkhapajjattabhaMgo | 53. devagadIe devA-bhavaNa0 - vANaveM0 riyoghaM / jodisi yAva savvaTTatti vidiyaSuDhavibhaMgo / sodhammIsANe Ayu0 jaha0 hidi 0 to 0 | aMtomu0 AbA0 / sthitibandha hotA rahatA hai / isI abhiprAyako dhyAna meM rakhakara yahA~ narakagati meM aura prathama naraka meM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kahA hai| tIrthakara prakRtikA jaghanya sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hotA hai, yaha pahile hI kaha Aye haiM / dvitIyAdi narakoM meM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha ukta pramANa hI hotA hai / isalie yahA~ saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha tIrthakara prakRtike samAna kahA hai / 51. tiryaJcoM meM cAra Ayu aura vaikriyika paTakakA jaghanya sthitibandha mUloghake samAna hai| zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha eka sAgarakA palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baDhe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga, cAra baDhe sAta bhAga aura do baTe sAta pramANa hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai / aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / paJcendriya tiryaJcatrikameM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha nArakiyoMke samAna hai / zrAyuoMkA jaghanya sthitibandha mUlodhake samAna hai / isI prakAra paJcendriya tiryaJca paryA koMke jAnanA cAhie / 52. manuSyatrika meM kSapaka prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha ke samAna hai / zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha eka hajAra sAgarakA palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga, cAra baTe sAta bhAga, aura do baTe sAta bhAga pramANa hai / antarmuhUrta pramANa zrAbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / cAra zrAyuoM kA jaghanya sthitibandha mUloghake samAna hai| vaikriyikaSaTka, AhAraka AGgopAGga aura tIrthakara prakRtikA jaghanya sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai, antamuhUrta pramANa bAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / manuSya paryAtakoM meM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai / 53. devagatimeM sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / tathA jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhitaka ke devoM meM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha dUsarI pRthivIke samAna hai| saudharma aura aizAna kalpameM AyukarmakA jaghanya sthitibandha antarmuhUrtapramANa hai / antarmuhUrtapramANa bAdhA hai aura Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre [kammahidI kammaNisego] / saNakkumAra-mAhiMde muhuttapudhattaM / bamha-bamhuttara-lAMtavakAvihe divasAMdhattaM / sukka-mahAsukka-sadara-sahassAre pakkhapudhattaM / ANada-pANadaAraNa-accuda0 mAsapudhattaM / uvari savvANaM vAsapudhattaM / savvattha aMtomu. AbA0 / [kammahidI kammaNisego] / 54. eiMdiemu sagapagadINaM tirikkhoghaM / savvavigaliMdiesu sagapagadINaM [sAgarovamapaNuvIsAe] sAgarovamapaeNArasAe sAgarovamasadassa tieiNa sattabhAgA satta sattabhAgA cattAri satta bhAgA ke sattabhAgA palido0 saMkhejadibhAgeNa UNiyA / aMto0 AbA0 / [ AbA.kammaTTi0 kammaNi ] / Ayu0 oghaM / paMciMdiya02 khavagapagadINaM mUloghaM / sesANaM pNciNdiytirikvbhNgo| paMciMdiyaapajjatta0 mnnusapjjttbhNgo| 55. kAyANuvAdeNa paMcakAyANaM eiMdiyabhaMgo / tasa02 khavagapagadINaM cadueNaM AyugANaM veuvviyachakkassa AhAra-AhAra aMgo0 titthayaraM ca mUloghaM / sesaM bIiMdiyabhaMgo / tasaapajjatta0 biiiNdiybhNgo| 56. paMcamaNa-tieiNavaci0 khavagapagadINaM AyugANaM ca mUloghaM / sesANaM karmasthitipramANa karmaniSeka hai| sAnatkumAra aura mAhendra kalpameM AyukarmakAjaghanya sthitibandha muhUrta pRthaktvapramANa hai / brahma-brahmottara, lAntava aura kApiSTha kalpameM divasapRthaktva pramANa hai| zukra, mahAzukra, zatAra aura sahasrAra kalpameM pakSapRthaktva pramANa hai| Anata, prANata, pAraNa aura acyuta kalpameM mAsapRthaktva pramANa hai / isake Upara saba devoMke pAyukarmakA jaghanya sthitibandha varSapRthaktvapramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSaka hai| 54. ekendriyoM meM apanI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha Adi sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| saba vikalendriyoM meM apanI-apanI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha pazcIsa sAgarakA, pacAra sAgarakA aura sau sAgarakA palyakA saMkhyAtavAM bhAga kama tIna baTe sAta bhAga, sAta baTe sAta bhAga, cAra baTe sAta bhAga aura do baTe sAta bhAga pramANa hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| AyukarmakA jaghanya sthitibandha Adi oghake samAna hai| paJcendriya dvikameM kSapaka prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha Adi mUlodhake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha Adi paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai| paJcendriya aparyAptakaoNmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha Adi manuSya aparyAptakoMke samAna hai|| ___55. kAyamArgaNAke anuvAdase pA~ca sthAvarakAyika jIvoMke apanI-apanI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha Adi ekendriyoMke samAna hai| prasa dviko kSapaka prakRtiyoMkA cAra AyuoMkA, vaikriyikaSaTaka, AhAraka zarIra, AhArakAGgopAGga aura tIrthakara prakRtikA jaghanya sthitibandha Adi mUlodhake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha Adi dvIndriyoMke samAna hai| tathA prasa aparyAptakoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha Adi dvIndriyoMke samAna hai| 56. pA~coM manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoM aura cAra Ayu. yokA jaghanya sthitibandha Adi mUloghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanyasthitibandha Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-zraddhAcchedaparUvaNA 247 jaha0 dvidi0 aMtokoDAkoDI | aMtomu0 AbAdhA0 / [ AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0] / doNi vaci0 khavagapagadINaM cadurANaM zrayugANaM veDavviyachakaM AhAra0 - AhAra0AMgo0 titthayaraM ca mUloghaM / sesaM bIiMdiyapajjattabhaMgo / kAyajogiorAliyakAyajogi0 mUloghaM / orAliyamissa0 devagadIca 04 titthayaraM ca ukkassabhaMgo / sesAraNaM tirikkhoghaM / veuvviya0 sodhammabhaMgo | vejavviyami0 - AhAra0AhArami0 ukassabhaMgo / devAyu0 jaha0 hidi0 palidovamapudhattaM / to 0 AbA0 / [kammahidI kammaNisego ] / kammaiga0 sagapagadIgaM tirikkhoghaM / Navari devagadi 04 titthayaraM ca ukkastabhaMgo | 57. itthive0 paMcaraNA0 cadudaMsaNA 0 paMcaMtarA0 jaha0 dvidi0 saMkhejjANi vAsasahassANi / aMto0 AbA0 / [AbAdhU0 kammaTTi0 kammaNi0] sAdAve0 - jasagi0uccAgo0 jaha0 hidi0 palido 0 asaMkhe0 / aMtomu0 AbA0 / [ AbAdhUkammahi0 kammagNisego ] / cadusaMja0 - purisave0 jaha0 hidi0 saMkhejjANi vAsasahassAriNa aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammariNa 0 ] | sesANaM paMciMdibhaMga | purisa0 paMcaNA0 cadudaMsaNA 0 - paMcaMtarA0 jaha0 dvidi0 saMkhejjANi vAsa antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai, antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhA se nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / do vacanayogI jIvoM meM kSapaka prakRtiyoM, cAra Ayu, vaikriyikaSaTka, AhAraka zarIra, zrAhAraka zrAGgopAGga aura tIrthaMkara prakRtiyoM kA jaghanya sthitibandha Adi mUloghake samAna hai| zeSa prakRtiyoM kA jaghanya sthitibandha Adi dvIndriyoMke samAna hai / kAyayogI aura audArikAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai / auaudArikami kAya yogI jIvoM meM devagaticatuSka aura tIrthakara prakRtikA bhaGga utkRSTake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai / vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga saudharma kalpake samAna hai| vaikriyikamizra kAyayogI, AhArakakAyayogI aura zrAhArakamizrakrAyayogI jIvoMmeM apanI-apanI prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki zrAhAraka kAyayogI aura zrAhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM devAyukA jaghanya sthitibandha palya pRthaktvapramANa hai / antarmuhUrta pramANa zrAbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / kArmaNakAyayogI jIvoM meM apanI prakRtiyoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inameM devagaticatuSka aura tIrthakara prakRtikA bhaGga utkRSTake samAna hai| - 57. strIvedI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta hajAra varSa pramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / sAtA vedanIya, yazaHkIrti aura uccagotrakA jaghanya sthitibandha palyake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura zrAvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| cAra saMjvalana aura puruSavedakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta hajAra varSapramANa hai / antarmuhUrtapramANa bAdhA hai aura zrAvAdhAse nyUna karmasthitipramANa karma niSeka hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga paJcendriyoMke samAna hai / puruSavedavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre sadANi / aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0 ] | sAdAvedaNIyajasa0 - uccAgodaM jaha0 hidi0 saMkhejjANi vAsasadANi / aMtomu0 AbA0 / [AvAdhU0 kammaDi0 kammaNi0] / cadusaMja0 jaha0 dvidi0 solasa vassANi | aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kampa0i kammariNa 0] / purisaveda0 jaha0 hidi0 zra vassANi | aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0 ] | sesANi paMciMdiyabhaMgo / sagaveda : paMcaNA0 cadudaMsaNA 0 -sAdAve 0 cadusaMja0 - purisa0-jasagi0uccAgo0-paMcaMtarA0 itthivedabhaMgo / sesaM mUloghaM / avagadave 0 mUloghaM / 58. kodhe paMcaNA0 cadudaMsaNA 0 - paMcaMtarA0 jaha0 dvidi0 saMkhejjANi vAsANi / aMto0 [0 AvA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0 ] | sAdAve 0 - jasagi0- uccAgo0 jaha0 TThidi0 saMkhejjANi bAsasa0 / aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0 ] cadusaMja0 jaha0 dvidi0 ve mAsaM / aMtomu0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0 ] | mANe paMcaNA0 - cadudaMsaNA paMcaMtarA0 jaha0 hidi0 vAsapudhattaM / aMto0 AbA / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0 ] | sAdAve 0 - jasagi0uccAgo0 jaha0 dvidi0 saMkhejjANi vAsAriNa / aMto0 AbA0 [ bAdhU 0 kammadvi0 kammaNi0] / tiriNa saMja0 jaha0 hidi0 mAso | aMtomu0 antarAyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta sau varSa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / sAtA vedanIya, yazaHkIrti aura uccago jaghanya sthitibandha saMkhyAta sau varSa hai / antarmuhUrtapramANa bAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| cAra saMjvalanoMkA jaghanya sthitibandha solaha varSa hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / puruSavedakA jaghanya sthitibandha ATha varSa hai / antarmuhUrtapramANa bAdhA hai, aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga paJcendriyoMke samAna hai / napuMsaka vedavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazaH kIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyakA bhaGga strIvedI jIvoMke samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai| apagatavedI jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga loke samAna hai / 58. krodha kaSAyavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtavarSa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / sAtA vedanIya, yazaHkIrti aura uccagotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta sau varSa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhA se nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / cAra saMjvalanakA jaghanya sthitibandha do mahInA hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura bAdhA se nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / mAna kaSAyavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA jaghanya sthitibandha varSapRthaktvapramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura zrAvAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / sAtAvedanIya, yazaHkIrti aura ucca gotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAta sau varSa hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tIna Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-zraddhAcchedaparUvaNA AbA0 / [ AbAdhU0 kampaTThi0 kammaNi0 ] mAyAe paMcaraNA0 - cadudaMsaNa0paMcatarA0 mAsapudhattaM | aMtomu0 AbA / [AbAdhU0 kammahi0 kammariNa 0 ] sAdAve 0jasagi0-uccAgo0 jaha0 hidibaM0 vAsapudhattaM / aMtomu0 AvA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi0 / ] do saMja0 jaha0 dvidi0 pakkho | aMto0 AbA0 / [AbAdhU 0 kammahi0 kammaNi0 ] | sesAraNaM savvapagadIraNaM kodhAdINaM tiriekasAyANaM mUloghaM / lobhe savvapagadINaM mUloghaM / 56. madi 0 - suda0 tirikkhoghaM / vibhaMge sagapagadI 0 vidiyapuDhavibhaMgo / vari caduzrAyu0 zrargha / veDanviyachakkaM eiMdi 0 beiMdi0 - tIiMdi0 caduriMdi 0 - AdAva- thAvara - suhuma apajjatta-sAdhAraNANaM ca jaha0 dvidibaM0 aMtokoDAkoDI | aMto0 AbA0 / [AbAdhU 0 kampa0i kammaNi0] / AbhiNi0 - suda0 adhi0 khavagapagadIgaM mUloghaM / maNusAyu0 jaha0 dvidi0 vAsapudhattaM / aM0 AbA / [ kammahi0 kammaNi0 ] | devAyu0 jaha0 dvidi0 palidovamaM sAdire0 / aMto0 AbA0 / [kammahidI kammaNi0 ] | sesANaM AhArasarIrabhaMgo / maNapajjave devAyu0 jaha0 hidibaM0 palidovamapudhattaM / to0 vA0 / [ kammahidI kammaNisego ] | sesANaM zradhibhaMgo / evaM saMjadA0 / saMjvalanakA jaghanya sthitibandha eka mahInA hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / mAyA kaSAyavAle jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA jaghanya sthitibandha mAsapRthaktva pramANa hai / antarmuhUrtapramANa bAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / sAtA vedanIya, yazaHkIrti aura uccagotrakA jaghanya sthitibandha varSapRthaktva pramANa hai / zrantarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| do saMjvalanoMkA jaghanya sthitibandha eka pakSapramANa hai / antarmuhUrtaM pramANa zrAbAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa saba prakRtiyoMkA aura krodhAdi tIna kaSAyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai / lobha kaSAyavAle jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga mUlogha ke samAna hai / 1 59. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoM meM apanI-apanI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha zrAdi sAmAnya tiryaJcoM ke samAna hai / vibhaGgajJAnI jIvoMmeM apanI prakRtiyoMkA bhaGga dUsarI pRthivIke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki cAra AyukA bhaGga oghake samAna hai| vaikriyikaSaTka, ekendriya jAti, dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriya jAti, Atapa, sthAvara, sUkSma, paryApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / zrAbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM kSapaka prakRtiyoMkA bhaGga mUlodhake samAna hai / manuSyAyukA jaghanya sthitibandha varSapRthaktvapramANa hai / antarmuhUrtapramANa zrAbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / devAyukA jaghanya sthitibandha sAdhika palya pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga zrAhArakazarIrake samAna hai / manaHparyayajJAnI jIvoMmeM devAyukA jaghanya sthitibandha palya pRthaktvapramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga zroghake samAna hai| isI prakAra saMyata jIvoMke jAnanA cAhie / 32 249 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mahAbaMdhe dvidiSadhAhiyAre 60. sAmAi0-chedo0 paMcaNA-cadudaMsaNA-paMcaMtarA0 jaha0 hidi0 muhuttapudhattaM divasapudhattaM vaa| aMto0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi ] / sAdA-jasagi0-uccA0 jaha* hidi0 mAsapu dhattaM / aMto0 AbA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kmmnni0]| sesANaM maNapajjavabhaMgo / parihAra-saMjadAsaMjadA0 AhArakAyajogibhaMgo / suhumasaM0 chaeNaM ka oghaM / asaMjada0 mdibhNgo| titthayara0 ukkssbhNgo| 61. cakkhu0 khavagapagadrINaM cadueNaM AyugANaM vevviyachakka0-AhArazrAhAra aMgo0 titthayaraM mUloghaM / sesANaM pagadINaM cduriNdiybhNgo| acakkhu. oghabhaMgo / odhidaM0 aodhinnaannibhNgo| 62. kieNa-pIla-kAu0 asaMjadabhaMgo / kieNa-NIla-kAUNaM NirayAyu0 jaha* hidi0 sattArasa-sattasAgaro0 sAdire0 dasavassasahassANi / aMto0 aabaa0| [kammaTTidI kammaNisego] / tesiM ceva devAyu0 jaha. hidi0 dasa vassasahassANi / aMto0 AbA0 / [ kammahidI kammaNisego ] / athavA kiraNa-NIla0 devAyu0 jaha0 hidi0 palido0 asaM0 / aMto0 AbA0 / [ kammahidI kammaNisego ] / kAUNaM Niraya-devAyu0 jaha* hidi0 dasavassa 60. sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanA saMyata jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA jaghanya sthitibandha muhUrtapRthaktvapramANa hai athavA divasapRthaktva. pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AvAdhA hai aura karmasthiti pramANa karma niSeka hai| sAtAvedanIya, yazaHkIrti aura uccagotrakA jaghanya sthitibandha mAsapRthaktvapramANa hai| antarmuhUrta pramANa zrAbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga manaHparyayajhAniyoMke samAna hai| parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMkA bhaGga AhArakakAyayogI jIvoMke samAna hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM chaha karmoMkA maGga oghake samAna hai| asaMyata jIvoM meM apanI prakRtiyoMkA bhaGgamatyazAniyoM ke samAna hai| tathA tIrthakara prakRtikA bhaGga utkRSTake samAna hai| 61. cakSudarzanI jIvoM meM kSapaka prakRtiyoMkA, cAra AyuoMkA aura vaikriyikaSaTka, AhAraka zarIra, AhAraka prAGgopAGga tathA tIrthaMkara prakRtikA bhaGga maloghake samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMkAbhaGga caturindriya jIvoMke samAna hai / acakSudarzanI jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| tathA avadhidarzanI jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga avadhizAniyoMke samAna hai| 62. kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM apanI-apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga asaMyata jIvoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki kRSNa, nIla aura kApota lezyAmeM narakAyukA jaghanya sthitivandha sAdhika satraha sAgara, sAdhika sAta sAgara aura daza hajAra varSa pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tathA inhIM lezyAvAloMke devAyukA jaghanya sthitibandha daza hajAra varSa pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / athavA kRSNa aura nIla lezyAvAloMke devAyukA jaghanya sthitibandha palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / kApota lezyAvAle jIvoMke narakAyu aura devAyukA jaghanya Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNa-zraddhAcchedaparUvaNA 251 saha0 / aMto0 AbA / [ kamma hidI kammaNi0] / teu0 tirikkhama gusAyu * devoghaM / devAyu0 jaha0 dvidi0 palido0 sAdi0 / aMto0 AbA0 / [kamma hidI kammaNisego] / athavA dasavassasahassAriNa / aMto0 AbA0 / [kamma hidI kamma go] | sesA aMtokoDA koDi0 / aMto0 AbA0 / [AbAdhU0 kampaTThi0 kammaNi0 ] | pampAe taM caiva / devAyu0 jaha0 hidi0 ve sAgaro0 sAdi0 | aMto0 AbA0 / [ kamma TThidI kammaNisego] / tirikkha maNusAyu0 jaha0 dvidi0 divasadhattaM / to AbA0 / [kampa hidI kammaNisego ] / eiMdiya0 AdAva0 thAvaraM ca rAtthi / sukkAe khavagapagadINaM zraghaM / maNusAyu0 jaha0 hidi0 mAsapudhattaM / aMto0 AbA / [kammahidI kammaNisego] / devAyu0 jaha0 dvidi0 aTThArasasAgaro0 sAdire0 | aMto0 AbA0 / [kammaDidI kammaNisego ] | sesaM vagevejjabhaMgo / 63. bhavasiddhiyA0 mUloghaM / abbhavasiddhiyA0 maditra0bhaMgo / sammAdi0khaDga * zradhibhaMgo | vedage Ayu0 adhibhaMgo / sesaM vibhaMgabhaMgo / uvasamasammA0 paMcaraNA0 cadudaMsaNA 0 - lobhasaMja0 paMcaMtarA0 jaha0 dvidi0 aMto0 / aMto0 AbA0 / [AbAdhU * kammaNi0 ] / sAdAve0 jaha0 dvidi0 caduvIsaM muhutaM / aMto0 AbA0 | sthitibandha daza hajAra varSa pramANa haiM / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura karmasthiti pramANa karmaniSeka hai / pItalezyAvAle jIvoMke tiryaJcAyu aura manuSyAyukA bhaGga sAmAnya devoMke samAna hai / devAyukA jaghanya sthitibandha sAdhika palya pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / athavA devAyukA jaghanya sthitibandha daza hajAra varSa pramANa hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / zeSa prakRtiyoM kA jaghanya sthitibandha antaH kor3A kor3I sAgara pramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai / aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| padma lezyAvAle jIvoMmeM isI prakAra jAnanA cAhie / kintu devAyukA jaghanya sthitibandha sAdhika do sAgara pramANa hai / antarmuhUrta pramANa bAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya sthitibandha divasa pRthaktvapramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / inake ekendriya, Atapa aura sthAvara prakRtikA bandha nahIM hotA / zuklalezyAvAle jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoMkA bhaGga zroghake samAna hai / manuSyAyukA jaghanya sthitibandha mAsapRthaktvapramANa hai / antarmuhUrtapramANa zrabAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / devAyukA jaghanya sthitibandha sAdhika aThAraha sAgara pramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga nava praiveyakake samAna hai| 63. bhavya jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai / abhavya jIvoMmeM apanI prakRtiyoMkA bhaGga matyanAniyoMke samAna hai / samyagdRSTi aura kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM apanI-apanI prakRtiyoMkA bhaGga avadhijJAniyoMke samAna hai / vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM zrAyukarmakA bhaGga zravadhijJAniyoMke samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga vibhaGgajJAniyoMke samAna hai / upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, lobha saMjvalana aura pA~ca antarAyakA jaghanya sthitibandha antarmuhUrta pramANa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura bAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / sAtAvedanIyakA jaghanya sthitibandha caubIsa muhUrta hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre [AbAdhR0 kammahi0 kammaNi.] / kodhasaMja0 jaha* hidi. cattAri mAsaM / aMto. AbA0 / [zrAbAdhU0 kammahi0 kammaNi0] / mANasaMjala* jaha* hidi. be mAsaM / aMto0 AbA / [AbAdhR0 kammahi kammaNi0] / mAyAsaM0 jaha0 dvidi0 mAsaM0 / aMto* AvA0 / [AbAdhU0 kammahi0 kammaNi.] / purisave. jaha0 hidi0 solasavassANi / aMto0 AbA0 / [AbAdhU0 kammaTTi0 kammaNi.] / jasagi0-uccAgo jaha* hidi0 solasamuhuttaM / aMto0 aabaa0| [AvAdhR0 kammahi0 kammaNi.] / sesANaM shrodhibhNgo| sAsaNe tirikkha-maNusAyu0 NirayoghaM / devAyu0 jaha0 hidi0 dasavassasahassANi / aMto0 aavaa0| kammahidI kampaNisego] / sesANaM sNjdaasNjdbhNgo| evaM sammAmi0 / micchAdi0 anbhavasiddhiyabhaMgo / saeiNa. mnnusbhNgo| asaNiNa tirikkhoghaM / AhAra* mUloghaM / aNAhAra0 kammaigabhaMgo / evaM jahaeNahidi0 samattaM / evaM addhacchedo samatto / savvabaMdha-NosavvabaMdhaparUvaNA 64. yo so savvabaMdho posavvabaMdho NAma imo duvidho Niso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa paMcaNANAvaraNIyANaM kiM savvabaMdho kosavvabaMdho ? savvabaMdho krodha saMjvalanakA jaghanya sthitibandha cAra mahInA hai| antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura pAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| mAna saMjvalanakA jaghanya sthitibandha do mahInA hai / antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura pAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| mAyA saMjvalanakA jaghanya sthitibandha eka mahInA hai / antarmuhUrtapramANa AvAdhA hai aura zrAbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSaka hai| puruSavedakA jaghanya sthitibandha solaha varSa hai / antarmuhUrtapramANa AbAdhA hai aura abAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka hai| yaza-kIrti aura uccagotrakA jaghanya sthitibandha solaha muhUrta hai / antarmuhUrtapramANa AvAdhA hai aura AbAdhAse nyUna karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga avadhizAniyoMke samAna hai| sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM tiryazcAyu aura manuSyAyukA jaghanya sthitibandha Adi sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| devAyukA jaghanya sthitibandha daza hajAra varSapramANa hai| antarmuhUrta pramANa AbAdhA hai aura karmasthitipramANa karmaniSeka hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga saMyatAsayatake samAna hai| isI prakAra samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / mithyAdRSTiyoMke apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga abhavyoMke samAna hai| saMzI jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga manuSyoMke samAna hai| asaMzI jIvoMmeM tiryaJcoMke samAna hai| AhAraka jIvoMmeM mUloghake samAna hai tathA anAhArakoMmeM kArmaNa kAyayogiyoMke samAna hai| isa prakAra jaghanya sthitibandha addhAccheda samApta huaa| isa prakAra zraddhAccheda samApta huaa| sarvabandha-nosarvabandhaprarUpaNA 64. jo sarvabandha aura nosarvabandha hai,usakA yaha nirdeza do prakArakA hai-moSa aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNakA kyA sarvabandha hotA hai yA nosarvabandha hotA hai ? sarva Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 jaharaNa-ajahaNNabaMdhaparUSaNA vA posavvabaMdho vA / savvAo hidIo baMdhamANassa svvbNdho| tadUrNa baMdhamANassa posavvabaMdho / evaM pagadINaM yAva aNAhAragaH tti NedavvaM / ukkassabaMdha-aNukkassabaMdhaparUvaNA 65. yo so ukkassabaMdho aNukkassabaMdho / tattha imo duvi0 Niso-oghe0 Ade0 / oghe0 savvapagadINaM hidibaMdho kiM ukkassabaMdho aNukkassabaMdho ? ukkassabaMdho vA aNukkassabaMdho vA / savvukkassiyaM hidi baMdhamANassa ukkssbNdho| tadaNaM baMdhamANassa aNukassabaMdho / evaM yAva aNAhAraga tti NedavvaM / jahaeNa-ajaharaNabaMdhaparUvaNA 66. yo so jahaeNabaMdho ajahaeNavaMdho NAma tassa imo duvi0 Nisooghe0 prAde / oghe0 savvapagadINaM hidibaMdho kiM jahaeNabaMdho ajahaeNavaMdho ? jahaeNabaMdho vA ajahaNaNavaMdho vA / savvajahariNayaM dvidiM baMdhamANassa jhennbNdho| tado uvari baMdhamANassa ajahaNaNabaMdho / evaM yAva aNAhAraga tiNedavvaM / bandha hotA hai aura nosarvabandha hotA hai| saba sthitiyoMkA bandha karanevAle jIvake sarvabandha hotA hai aura inase nyUna sthitiyoMkA bandha karanevAle jIvake nosarvabandha hotA hai| isI prakAra saba prakRtiyoMkA anAhAraka mArgaNA taka kathana karanA caahie| utkRSTabandha-anutkRSTavandhaprarUpaNA 65. jo utkRSTavandha aura anutkRSTavandha hai,usakA yaha nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura aadesh| bhoghase saba prakRtiyoMkA sthitibandha kyA utkRSTabandha hotA hai yA anutkRSTabandha hotA hai? utkRSTabandha bhI hotA hai aura anutkRSTabandha bhI hotA hai| sabase utkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvake utkRSTabandha hotA hai aura isase nyUna sthitikA bandha karanevAle jIvake anutkRSTabandha hotA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| vizeSArtha-utkRSTabandhameM ogha aura Adezase saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA prahaNa kiyA gayA hai aura anutkRSTabandhameM utkRSTa sthitibandhake sivA zeSa saba sthitibandhoMkA grahaNa kiyA gayA hai| udAharaNArtha zroghase mithyAtva mohanIyakA sattara koDAkor3I sAgara pramANa sthitibandha hone para vaha utkRSTa sthitibandha kahA jAtA hai aura isase nyUna sthitibandha hone para vaha anatkRSTa sthitibandha kahA jAtA hai| isI prakAra zrAdezase jisa mArgaNA meM jo utkRSTa sthitibandha ho,vaha utkRSTa sthitibandha hai aura zeSa anutkRSTa sthitibandha hai| jayanyabandha--ajaghanyabandhaprarUpaNA 66. jo jaghanyabandha aura ajaghanyabandha hai,usakA yaha nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura Adeza / oghase sava prakRtiyoMkA sthitibandha kyA jaghanyabandha hai yA ajaghanyabandha hai ? jaghanyabandha bhI hai aura ajadhanyabandha bhI hai| sabase jaghanya sthitikA bandha karanevAle jIvake jaghanyabandha hotA hai aura isase adhika sthitikA bandha karanevAle jIvake ajaghanyabandha hotA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| vizeSArtha-utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhake samAna yahA~ prodha aura Adezase jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA vicAra kara lenA cAhie / oghase sabase jaghanma sthiti Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre sAdi- aNAdi-dhuva adbhuvabaMdhaparUvaNA 67. yo so sAdiyabaMdho aNAdibaMdho dhuvabaMdho zraddhruvabaMdho NAma tassa imo duvi0 ddiso - oghe0 de0 / zraghe0 paMcaraNA0 cadudaMsa0 - caMdusaMja0 - paMcaMtarA0 ukkassadvidibaMdho aNukkassadvidibaMdho jahaNNadvidibaMdho kiM sAdiyabaMdhI kiM praNAdiyabaMdha kiM dhuvabaMdha kiM addhruvabaMdho ? sAdiya0 addhruvabaMdho vA / ajaharANahidibaMdho kiM sAdiya vA041 sAdiya0 aNAdiya0 dhuva0 Rddhruva / sesAraNaM savvapagadI ukassa 0 aNukassa0 jaha0 jaha0 kiM sAdi04 ? sAdiya - addhruvabaMdho' / evaM zroghabhaMgo cakkhurda 0 - bhavasi0 / vari bhavasiddhie dhuvabaMdho gatthi / sesANaM virayAdi yAva pAhAragati kiM sAdi 0 4 1 sAdiya - addhruva baMdho / bandha pA~ca jJAnAvaraNakA antarmuhUrta hai aura saba ajaghanya sthitibandha hai / isI prakAra sarvatra jAna lenA caahie| sAdi-anAdi dhruva adhruvabandhaprarUpaNA 67. jo sAdibandha, anAdibandha, dhruvabandha aura adhruvabandha hai, usakA yaha nirdeza do prakArakA hai-- zrodha aura Adeza / zraghase pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAyakA utkRSTa sthitibandha, anutkRSTa sthitibandha aura jaghanya sthitibandha kyA sAdi hai, kyA zranAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura dhruva hai / jaghanya sthitibandha kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai athavA kyA zradhruva hai ? sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva hai| zeSa saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha, anutkRSTa sthitibandha, jaghanya sthitibandha aura ajaghanya sthitibandha kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai athavA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai / isI prakAra ke samAna catudarzanI aura bhavya jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki bhavya jIvoMke dhruva bandha nahIM hotA / zeSa narakagati se lekara anAhArakataka saba mArgaNAoM meM utkRSTa sthitibandha, anutkRSTa, sthitibandha jaghanya sthitibandha aura ajaghanya sthitibandha kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai athavA kyA ava hai ? sAdi aura adhruva hai / vizeSArtha - pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAyakI bandhanyucchitti aura jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM upalabdha hotA hai| isake pahale anAdikAlase prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai / yataH ina prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM apane-apane antima sthitibandhake samaya prApta hotA hai, isalie isake pahale anAdikAla se honevAlA inakA ajaghanyabandha ThaharatA hai / isalie to yaha anAdi hai tathA jo jIva upazrama zreNipara zrArohaNa kara aura sUkSma sAmparAyake antameM inakI bandhavyucchitti kara upazAntamoha ho upazamazreNIse utarate hue punaH inake bandhakA prArambha karatA hai, usake yaha ajaghanya sthitibandha sAdi hotA hai / dhruva aura adhruva spaSTa hI haiM / isa prakAra ukta 18 prakRtiyoMkA ajaghanya sthitibandha sAdi, anAdi, dhruSa aura adhruvake bhedase cAra prakAra kA hotA hai / ina 18 prakRtiyoMke zeSa utkRSTabandha Adi tIna tathA zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTabandha zrAdi cAra sAdi aura zradhruSa do hI prakArake haiM, kyoMki ukta 18 prakRtiyoMke utkRSTabandha zrAdi tIna aura zeSake utkRSTabandha Adi cAroM kAdAcitka hone se anAdi aura 1. go0 ka0 nA0 153 / paJcasaM0 / 254 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 ukkassa-sAmittaparUvaNA sAmittaparUvaNA 68. sAmittaM duvidhaM-jahaeNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi0---oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNA0-NavadasaNA0-asAda-micchatta-solasakasAya-esa-aradisoga-bhaya-dugu-paMciMdiyajAdi-tejA-ka0-huMDasaM0-vaeNa04-aguru04-appasatthavi0 sasa04-athirAdichakka-NimiNa-NIcAgo0-paMcaMtarA0 ukkassao hidibaMdho kassa hodi ? aNNadarassa cadugadiyassa paMciMdiyassa saeiNassa micchAdihissa savvAhi pajjattIhi pajjattagadassa sAgArajAgAra-sudovajogajuttassa ukkassiyAe hidIe ukkassae hidisaMkilisse vaTTamANassa athavA IsimajhimapariNAmassa' / sAdAveitthi-purisa -hassa-radi-maNusagadi-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-maNusANu0-pasatthavihAya0thirAdichakka-uccAgo0 ukka0 hidi0 kassa ? tasseva paMciMdiyassa sAgAra-jAgAra0 dhruva nahIM ho skte| pahale mUlaprakRti sthitibandha prakaraNameM zAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, nAma, gotra aura antarAya ina sAta mUla prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhako sAdi Adi cAra prakAra kA batalAyA hai aura yahA~ kevala jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura antarAyake bhedoMmeM hI yaha ghaTita kiyA gayA hai. so isakA kAraNa yaha hai ki Ayuke vinA zeSa sAta mUla prakRtiyoMkA anAdise nirantara bandha hotA AyA hai,para ina sabakI uttara prakRtiyoMkI yaha sthiti nahIM hai; isalie uttara prakRtiyoMkI apekSA jina karmoM kI uttara prakRtiyoMmeM yaha vyavasthA sambhava huI, unameM hI ukta prakArase nirdeza kiyA hai| yaha zrodhaprarUpaNA acakSudarzana aura bhavya ina do mArgaNAoMmeM hI avikala ghaTita hotI hai, kyoMki ye mArgaNAe~ kAdAcitka nahIM hai aura kramase kSINamoha va ayogikevalI guNasthAnataka rahatI haiN| isalie inameM oghake samAna prarUpaNA vana jAtI hai| kevala bhavyamArgaNAmeM dhrudha vikalpa nahIM hotA ; zeSa kathana sugama hai / svAmitvaprarUpaNA 68. svAmitvado prakArakA hai-jaghanya aura utkRsstt| utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza doprakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, gurulaghucatuSka, aprazasta vihAyogati, trasacatuSka, asthirAdi chaha, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthiti svAmI kauna hai ? jo paJcendriya hai, saMzI hai, mithyAdRSTi hai, saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkArajAgRtazrutopayogase upayukta hai, utkRSTa sthitibandha aura utkRSTa saMklezarUpa pariNAmameM avasthita hai athavA ISat madhyama pariNAmavAlA hai,aisA cAra gatikA anyatara jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, manuSyagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, manuSyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, sthirAdi chaha aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo paJcendriya hai, sAkAra jAgRta tatprAyogyasaMklezapariNAmavAlA hai aura utkRSTa sthitibandhake sAtha tatprAyogya saMklezarUpa pari 1. sesANaM / ukkassasaMkiliTThA cadgadiyA IsimajhimayAM-go. ka0,gA0 138 / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre tappAaoggasaMkilihassa ukkassiyAe hidIe tappAoggasaMkilese vaTTamANassa / 66. NirayAyu0 ukka0 hidibaMdho kassa ? aeNadarassa maNusassa vA tirikkhajoNiNIyassa vA saNiNa micchAdihissa savvAhi pajjattIhi pajjattagadassa sAgArajAgAra-sudovajuttassa tappAoggasaMkilihassa ukkassiyAe AbAdhAe ukkassahidi. vaTTamANayassa / tirikkha-maNusAyu0 ukka hidi0 kassa ? aeNa. maNusassa vA paMciMdiyatirikkhajoNiNIyassa vA saeiNa0 micchAdihissa sAgArajAgAra0 tappAproggavisuddha0 ukkassiyAe AbAdhAe ukka0 hidibaM0 vaTTa0 / devAyu.' ukka0 dvidibaM. kassa ? aeNadarassa pamattasaMjadassa sAgAra-jAgArasudovajogajuttassa tappAproggavisuddhassa ukkassiyAe AbAdhAe ukka0 hidivaM. baTTa / 70. Nisyaga-bebi0-vebi aMgonaM0-NirayagadipAzroggA0 ukka0 hidi0 kassa ? aeNa. maNusassa vA paMciMdiyatirikkhassa vA saeiNa0 micchAdihissa sAgAra-jAgArasudovajogajuttassa savvasaMkilihassa ukka0 TThidi0 vaTTamANassa athavA IsimajhimapariNAmassa vA / 'tirikkhagadi-aorAliya-orAliya aMgovaM0-asaMpattasevaTTasaMgha-tirikkhANupu0-ujjova0 ukka0 hidi kassa0 ? aeNadarassa Nirayassa NAmameM avasthita hai,aisA pUrvokta cAra gatikA saMjJI jIva hI ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 66. narakAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo saMzI hai, mithyAdRSTi hai, saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkArajAgRtazrutopayogase upayukta hai, tatprAyogyasaMkleza pariNAmavAlA hai aura utkRSTa AvAdhAke sAtha utkRSTasthitibandha kara rahA hai,aisA anyatara manuSya yA tiryaJcayoni jIva narakAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo saMkSI hai, mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, tatprAyogyavizuddha pariNAmavAlA hai aura utkRSTa AvAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandha kara rahA hai,aisA anyatara manuSya yA tiryazcayoni jIvatiryaJcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta hai, tatprAyogyavizuddha pariNAmavAlA hai aura utkRSTa pAbAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandha kara rahA hai,aisA anyatara pramattasaMyata jIva devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 70. narakagati, vaikriyikazarIra, vaikriyika prAGgopAGga aura narakagati prAyogyAnupUrvIke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo saMjJI hai, mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta hai, sabase adhika saMkleza pariNAmavAlA hai, utkRSTa sthitibandha kara rahA hai athavA ISat madhyama pariNAmavAlA hai,aisA anyatara manuSya yA paJcendriya tiryaJca ukta cAra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tiryazcagati, audArikazarIra, audArika prAGgopAra, asamprAptAspATikAsaMhanana, tiryaJcagati prAyogyAnupUrvI aura udyotake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA 1. 'devAugaM pamatto'-go0 ka0,gA0 136 / 2. NaratiriyA.... 'vegumviyachakkaviyalasuhamatiyaM |'-go. ka0,gA0 137 / 3. suraNirayA orAliyatiriyadugujjovasaMpattaM |'-go0 ka0,gA.137 / Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-sAmittaparUvaNA 257 vA devassa vA micchAdihi sAgAra-jAgAra0 ukkassasaMkiliha0 athavA IsimajjhimapariNAmassa / 'devagadi-tieiNajAdi-devANupu0-suhuma-apajjatta-sAdhAra0 uka. hidi0 kassa0 1 aeNa. maNusassa vA paMciMdiyatirikkhassa vA saeiNa. micchAdihissa sAgAra-jAgAra0 tappAaogga0 ukahidi. tappAoggaukkassae saMkilihe vaTTamANassa / eIdiya-AdAva-thAvara0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNa. sodhammIsANaMtadevesu micchAdihi. sAgAra-jAgAra0 ukkassasaMkilihassa athavA isimajjhima0 / 'AhAra-AhAra0aMgo0 ukka0 hidi. kassa0 ? aNNadarassa appamattasaMjadassa sAgAra-jAgAra0 tappAoggasaMkiliha0 pamattAbhimuhassa / titthayara ukka hidi0 kassa0 ? aNNada0 maNusassa asaMjadasammAdihissa sAgAra-jAgAra0 tappAoggassa0 micchAdihimuhassa / hai athavA alpa madhyama pariNAmavAlA hai,aisA anyatara deva yA nArakI jIva ukta chaha prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / devagati, tIna jAti, devagati prAyogyAnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakAsvAmI kauna hai ? jo saMzI hai, mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya pariNAmavAlA hai aura utkRSTa sthitibandhake sAtha utkRSTa saMklezarUpa pariNAmameM avasthita hai,aisA anyatara manuSya athavA paJcendriya tiryaJca jIva ukta ATha prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| ekendriyajAti, Atapa aura sthAvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai athavA alpa madhyama pariNAmavAlA hai,aisA saudharma aura aizAna kalpa takake devoMmeMse anyatara deva ukta tIna prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| AhArakazarIra aura AhAraka zarIra AGgopAGgake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura pramattasaMyata guNasthAnake abhimukha hai,aisA anyatara apramatta saMyata jIva ukta do prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimakha hai.aisA anyatara manaSya asaMyatasamyagdRSTi jIva tIrthaGkara utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha yahA~ 148 uttara prakRtiyoM se pratyeka prakRtike utkRSTa sthitibandhake svAmIkA vicAra kiyA gayA hai| bandhakI apekSA pA~ca bandhana aura pA~ca saMghAtakA pA~ca zarIrameM aMta. bharbhAva ho jAtA hai tathA sparzAdika 20 ke sthAnameM mUla cAra liye gaye haiM tathA samyak prakRti, mithyAtva aura samyagmithyAtva ye do abandha prakRtiyA~ haiM, isalie ina ahAIsa prakRtiyoMke kama ho jAne para kula 120 prakRtiyA~ zeSa rahatI haiM / ataeva yahA~ inhIM 120 prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake svAmIkA vicAra kiyA gayA hai| yahA~ yaha bAta to spaSTa hI hai ki devAyu, AhArakadvika aura tIrthaGkara ina cAra prakRtiyoMke sivA zeSa 116 prakRtiyoMkA utkRSTasthitibandha mithyAdRSTi jIva hI karatA hai, kyoMki inake bandhake yogya utkRSTa yA alpa,madhyama 1. paratiriyA....vegugviyachakkaviyalasuhamatiyaM |'-go. ka0, gA0 127 / 2. devA puNa eiMdiyanAdAvaM thAvaraM ca / go0 ka0,gA0 138 / 3. 'AhArayamappamattavirado du|'-go00 gA0 136 / 5. 'titthayaraM ca magusso-go00 gA0 136 / prakRtike 3 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 mahAbaMdhe DidibaMdhAhiyAre 71. AdeseNa Neraiemu paMcaNA-NavadaMsaNA-asAdAve-micchatta-solasaka0-NavUsa0-aradi-soga-bhaya-dugu-tirikkhagadi-pAMciMdiya0-orAliya-tejA0ka0-huMDasaM0-orAli aMgo0-asaMpattaseva0-vaeNa04-tirikvANupu0--aguru04ujjo-appasatthavi0-tasa04-athirAdilakka-NimiNa-NIcAgo-paMcaMtarA0 ukka. pariNAma mithyAdRSTike hI hote haiM / usameM bhI kina prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna gatikA jIva hai.yaha alaga-alaga batalAyA hI hai| phira bhI,yahA~ pratyeka gatikA Azraya lekara vicAra karate haiM narakagati-5 zAnAvaraNa, 9 darzanAvaraNa, 2 vedanIya aura 26 mohanIyakA tathA narakagatidvika, vaikriyikadvika, devagatidvika, ekendriyAdi cAra jAti, AhArakadvika, Atapa, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa aura tIrthaGkara ina 18 prakRtiyoMke sivA nAmakarmakI 49 prakRtiyoMkA tathA 2 gotra aura 5 antarAyakA isa prakAra narakagatimeM kula 98 kA ogha utkRSTa sthitibandha hotA hai / tathA tiryazcAyu,manuSyAyu aura tIrthaGkara prakRtikA Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai| kula 101 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| tiryaJcagati-5 zAnAvaraNa, 9 darzanAvaraNa, 2 vedanIya, 26 mohanIya, devAyuke sivA 3 AyukA tathA tiryaJcagatidvika, audArikadvika, AhArakadvika, ekendriya jAti, asaMprAptA TikAsaMhanana, prAtapa, udyota, sthAvara aura tIrthaGkara ina 12 prakRtiyoMke sivA nAmakarmakI zeSa 55 prakRtiyoMkA tathA 2 gotra aura 5 antarAyakA isa prakAra tiryaJcagatimeM 107 prakRtiyoMkA ogha utkRSTa sthitibandha hotA hai| tathA audArikadvika, tiryazcagatidvika, asaMprAptAsRpATikA saMhanana, ekendriya jAti, Atapa, udyota aura sthAvara ina nau prakRtiyoMkA Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai / kula 117 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| manuSyagati-5 jJAnAvaraNa, 9 darzanAvaraNa, 2 vedanIya, 26 mohanIya, 4 AyukA tathA tiryaJcagatidvika, ekendriya jAti, audArikadvika, asamprAptAmRpATikA saMhanana,Atapa, udyota aura sthAvara ina nau prakRtiyoMke sivA nAmakarmakI 58 prakRtiyoMkA tathA 2 gotra aura 5 antarAyakA isa prakAra manuSyagatimeM 111 prakRtiyoMkA ogha utkRSTa sthitibandha hotA hai / itanI vizeSatA hai ki AhArakadvikakA pramattasaMyata guNasthAnake abhimukha hue saMkleza pariNAmavAle apramattasaMyatake aura tIrthaMkarakA mithyAtvake abhimukha hue asaMyatasamyagdRSTike utkRSTa sthitibandha hotA hai| tathA tiryaJcagatimeM ginAI gaI Adeza utkRSTa sthitivandhavAlI 9 prakRtiyoMkA yahA~ bhI Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai| yahA~ saba prakRtiyoMkA bandha hotA hai| devagati-5 jJAnAvaraNa, 9 darzanAvaraNa, 2 vedanIya, 26 mohanIyakA tathA narakagatidvika, devagatidvika, dvIndriya Adi tIna jAti, vaikriyikadvika, AhArakadvika, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa aura tIrthaMkara ina 15 prakRtiyoMke sivA nAmakarmakI 52 prakRtiyoMkA tathA 2 gotra aura 5 antarAyakA isa prakAra devagatimeM kula 101 prakRtiyoMkA zrodha utkRSTa sthitibandha hotA hai / tathA tiryaJcAyu, manuSyAyu aura tIrthakara prakRtikA Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai| kula 104 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| 71. Adezase nArakiyoMmeM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, paJcendriya jAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDa saMsthAna, audArika AGgopAGga, asamprAptAsRpATikAsaMhanana, varNacatuSka, tiryaJcagati prAyogyAnupUrvI, agularughu catuSka, udyota, aprazastavihAyo Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-sAmittaparUvaNA 259 hidi0 kassa ? aeNada0 micchAdihissa sAgAra-jAgAra0 ukkassasaMkili. athavA iisimjhimprinnaamss| sesANaM ukkassa0 hidi0 tasseva tappAoggasaMkili0 / tirikkhAyu0 ukta hidi0 kassa0 ? aNNada0 micchAdihi0 tappAoggavisuddhassa ukkassiyAe AbA [ukka0] hidi0 vttttmaannss| maNusAyu0 ukka0 dvidi0 kassa* ? aeNa. sammAdi0 micchAdi tappAoggavisuddhassa ukka AvA0 ukka0 hidi0 vaTTamANayassa / titthayara0 ukka0 hidi0 kassa0 ? asaMjadasammAdihissa tpaaoggsNkili| 72. evaM savvAsu puDhavIsu / Navari cautthIbAdIsu titthayaraM patthi / sattamAe maNusagai-maNusANu:-uccAgo0 ukka0 Didi0 kassa ? aNNa0 sammAdihissa tappAaoggasaMkiliha0 micchattAbhimuha / 73. tirikkhesu paMcaNA-NavadaMsaNA-asAdA-micchatta-solasakasA - Navusa0-aradi-soga-bhaya-dugu-Nirayaga0-paMciMdiya0--tejA-ka0-huDasaMThA0--u gati, trasa catuSka, asthirAdika chaha, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? sAkAra jAgRta, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa madhyama pariNAmavAlA anyatara mithyAdRSTi nArakI ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA vahI jIva hai| tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA aura utkRSTa bAbAdhAke sAta utkRSTa sthitibandha karanevAlA anyatara mithyAdRSTi nArakI tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogyavizuddha pariNAmavAlA aura utkRSTa AvAdhAke sAtha utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA anyatara samyagdRSTi yA mithyAdRSTi nArakI manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogyasaMkleza pariNAmavAlA anyatara asaMyata samyagdRSTi nArakI tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA khAmI hai| 72. isI prakAra sAta pRthiviyoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki cauthIse lekara saba pRthiviyoMmeM tIrthaMkara prakRti nahIM hai| tathA sAtavIM pRthivImeM manuSya gati, manuSya gati prAyogyAnupUrvI aura ucca gotrake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA aura mithyAtvake abhimukha anyatara samyagdRSTi nArakI ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-narakagatimeM jitanI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha hotA hai, unakA nAmanirdeza pahile kara Aye haiN| yahA~ itanI vizeSa bAta jAnanI cAhie ki tIrthakara prakRtikA bandha tIsarI pRthivI taka hotA hai aura sAtavIM pRthivImeM manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakA utkRSTa sthitibandha samyagdRSTi nArakIke hotA hai| 73. tiryaJcoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya,napuMsakaveda,arati, zoka,bhaya, jugupsA,narakagati, paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNa zarIra, huNDasaMsthAna, vaikriyika prAGgopAGga, varNacatuSka, narakagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, apra Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre vviyaaMgo0-vaeNa04-NirayANu -aguru04-appasatthavi0-tasa04-athirAdichakka-- NimiNa-NIcAgo0-paMcaMtarA0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNada0 paMciMdiya0 saeiNa. micchA. sAgAra-jAgAra0 ukkassasaMkiliha0 athavA Isimajhimapa0 / sesANaM tasseva paMciMdiya0 saeiNa. micchAdi0 sAgAra-jAgAra0 tappAaogga-saMkili / devAyu0 uka0 hidi0 kassa0 ? aNNadarassa sammAdihi0 tappAoggavisu0 ukka0 AvA0 / sesANaM AyUNaM oghaM / paMciMdiyatirikkha03 [tirikkhoghaM] / 74. paMciMdiyatirikkhaapajatte paMcaNANAvaraNI0-NavadaMsaNA-asAdAvemicchatta-solasaka0--raNavusa0--aradi-soga-bhaya-dugu--tirikkhagadi--eiMdiyajAdi-- orAli-tejA-ka0-huDasaM0-vaeNa04-tirikkhANupu0--aguru0-upa-thAvara-suhumaapajjatta-sAdhAra0-athirAdipaMca0-NimiNa-NIcAgo0-paMcaMtarA0 ukka0 hidi. kassa ? aNNa0 saeiNassa sAgAra-jAgAra0 uka0 saMkili0 vaTTamANassa / sesANaM tassa ceva saeiNa* tappAproggasaMkiliha0 ukka0 hidi0 vttttmaann| do Ayu0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNada0 saeiNassa vA asaeiNassa vA tppaaoggvisuddhss| zasta vihAyogati,sacatuSka, asthirAdika chaha, nirmANa,nIcagAtra, aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai| paJcendriya, saMzI, mithyAdRSTi, sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa,madhyama pariNAmavAlA anyatara tiryazca jIva ukta prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI paJcendriya, saMzI, mithyAdRSTi, sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA vahI jIva hai| devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA aura utkRSTa AvAghAke sAtha utkRSTa sthitibandha karanevAlA anyatara samyagdRSTi tiryazca devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tathA zeSa AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| paJcendriya tiryazca trikoM apanI-apanI prakRtiyoMke utkRSTa sthitike bandhakA svAmI sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| 74. paJcendriya tiryaJca aparyApta jIvoM meM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, ekendriya jAti, audArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna varNacatuSka, tiryaMcagati prAyogyAnupUrvI, gurulaghu, upadhAta, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthirAdika pA~ca, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara saMzo jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI saMzI, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA aura utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA vahI jIva hai / do AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogyavizuddha pariNAmavAlA anyatara saMzI yA asaMzI jIva do AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-tiryaJca sAmAnyake AhArakadvika aura tIrthaGkarake vinA kula bandhayogya 1. mUlapratau-tirikkhabhaMgo 3 paMciMdiya-iti pAThaH / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-sAmittaparUvaNA 261 75. maNusa03 AhAra-aAhAra0aMgo-titthayara0-Ayu0 cattAri zrodhaM / sesANaM paMciMdiyatirikkhabhaMgo / maNusaapajjattA tirikkhapjttbhNgo|| 76. devagadIe paMcaNA-NavadasaNA0-asAdA-micchatta-solasaka0-NabuMsa0-- aradi-soga-bhaya-dugu-tirikvagadi-eiMdi0-paMciMdi-orAliya0-tejA-ka0-DaMDasaM0orAli0aMgo0-asaMpattasevaTTasaMgha0-vaeNa04-tirikvANupu0-aguru04-AdAujjo0appasatthavihA0-tasa-thAvara-bAdara-pajjatta-patteya0-athirAdilakka-NIcAgoda-paMcaMtarA0 ukka -hidi0 kassa0 ? aNNada0 micchAdihi0 sAgAra-jAgAra0 ukkassasaMkili0 athavA iisimjjhimprinnaamss| doAyu0 titthayaraM ca nnirybhNgo| sesANaM tappAogga-saMkili0 micchAdihi / prakRtiyA~ 117 haiN| inameMse isake 107 prakRtiyoMkA zrodhake samAna utkRSTa sthitibandha hotA hai aura zeSa rahI devAyu tiryaMcagatidvika, ekendriya jAti, audArika dvika, asaMprAtAsRpATikAsaMhanana, Atapa, udyota aura sAdhAraNa ina 10 prakRtiyoM kA Adeza sthitibandha hotA hai| isI prakAra paMcendriya tiryaJca, paJcendriya tiryaJca paryApta aura pazcendriya tiryaJca yoninI jIvoMmeM bhI jAna lenA caahiye| paJcendriya tiryazca aparyAptakoM meM pUrvokta 117 prakRtiyoM se devAyu, narakAyu aura vaikriyika chaha ina 8 prakRtiyoMke kama kara dene para kula bandhako prApta honevAlI 106 prakRtiyA~ zeSa rahatI haiM / so isake ina saba prakRtiyoMkA Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki ina saba mArgaNAoM meM kisa avasthAke hone para utkRSTa sthitibandha hotA hai,isakA mUlameM nirdeza kiyA hI hai| isI prakAra anya mArgaNAoMmeM jahA~ jisa avasthAmeM utkRSTa sthitibandha hotA hai, usakA pRthak-pRthak nirdeza mUlameM kiyA hai| 75. manuSyatrikameM AhArakazarIra, AhAraka AGgopAGga, tIrthakara prakRti aura cAra AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI oghake samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthiti bandhakA svAmI paJcendriya tiryaJcake samAna hai| manuSya aparyAptakoM meM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-manuSyatrikameM saba arthAt 120 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / inameMse 111 kA ogha utkRSTa sthitibandha hotA hai aura tiryaJcagatidvika, ekendriya jAti, audArikadvika, asamprAptAsRpATikAsaMhanana, Atapa, udyota tathA sthAvara ina 9 prakRtiyoMkA Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai / manuSya aparyAptakoMkA vicAra paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna hai; yaha spaSTa hI hai| 76. devagatimeM pA~ca jhAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryazcagati, ekendriya jAti, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDasaMsthAna, audArika AGgopAGga, asaMprAptAmRpATikA saMhanana, varNacatuSka, tiryaJcagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, vAdara, paryApta, pratyeka zarIra, asthirAdika chaha nIcagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakAsvAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa,madhyama pariNAmavAlA anyatara mithyASTi deva ukta praka tiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| do Ayu aura tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI nArakiyoMke samAna hai, tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA mithyAdRSTi deva hai / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 77. bhavaNa-vANaveta0-jodisi0-sodhammIsA0 paMcaNA0-NavadaMsaNA0-asAdA-micchatta-solasaka0-Navusa-aradi-soga--bhaya-dugu-tirikkhagadi-eiMdi0orAli0-tejA-ka0 huDasaM0-vaeNa04-tirikkhANu0-aguru04-AdAujjo0-thAvarabAdara-pajjata-patteyasarIra-thirAdipaMca-NimiNa-NIcAgo0-paMcaMtarA0 ukka0 hidivaM0 kassa0 ? aNNada0 micchAdihi0 sAgAra-jAgAra0 ukkassasaMkiliha. athavA Isimajhimapari0 / sesANaM tasseva sAgAra-jAgAra0 tappAoggasaMkili0 ukkassahidi0 vaTTamA0 / doAyu0 sodhamme titthayaraM ca devoghaM / evaM saNakkumAra yAva sahassAra tti vidiyapuDhavibhaMgo / 78. aNAdAdi yAva gavagevajA tti paMcagNA0-gavadaMsaNA0-asAdAvemicchatta-solasaka--Navusa-aradi-soga-bhaya-dugu-maNusagadi-paMciMdiyajAdi-aorAliyA-tejA-ka-huDasaM0-orAliya0aMgo0-asaMpattaseva0-vaeNa04-maNusANu0aguru04-appasatthavi0-tasa04-athirAdichakka-NimiNa-NIcAgo0-paMcaMtarA0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNada0 micchAdi ukka saMkili0 / sesANaM tassa ceva sAgArajAgAra0 tappAaoggasaMkili / maNusAyu0 uka0 hidi0 kassa0 ? aeNa0 micchAdihissa sammAdihissa vA tappAoggavisuddhassa / 77. bhavanavAsI, vyantara, jyotiSI tathA saudharma aura aizAna kalpake devoMmeM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA; tiryaJcagati, ekendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, pAtapa,udyota, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyeka zarIra, sthirAdika pA~ca, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa madhyama pariNAmavAlA, anyatara mithyAdRSTi jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI sAkAra jAgRta, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA aura utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA vahI jIva hai|vthaado AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI aura saudharmakalpayugalameM tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI sAmAnya devoMke samAna hai| isI prakAra sAnatkumAra kalpase lekara sahasrAra kalpa taka apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI dUsarI pRthivIke samAna hai| __78. Anata kalpase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDasaMsthAna, audArika zarIra prAGgopAGga, asamprAptAmRpATikAsaMhanana, varNacatuSka, manuSyagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, aprazasta vihAyogati, trasacatuSka, asthirAdika chaha, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyoMke utkRSTa sthitivandhakA svAmI kauna hai ? utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara mithyAdRSTi jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA vahI jIva hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA, anyatara mithyAdRSTi athavA samyagdRSTi ukta deva manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassa-sAmittaparUvaNA 76. aNudisa yAva savvaha ti paMcaNA-chadasaNA-asAdAve0-bArasaka.purisa0-aradi-soga-bhaya-duguccha-maNusagadi-paMciMdiya0-orAliya0-tejA-ka-samacadu0-orAliya aMgo0-baMjarisamasaM0-varaNa04-maNusANu0-aguru04--pasatthavi0tasa04-athira-'asubha-subhaga-sussara-Adejja0-ajasa0-NimiNa-titthayara0-uccAgo0paMcata0 ukka0 hidi. kassa0 1 savvasaMkili / sesANaM tasseva sAgAra-jAgAra0 tappAoggasaMkili / Ayu0 ukka Didi0 kassa0 ? aNNa0 tappAoggavisuddha0 uka. AbA0 / 80. eiMdiemu pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| pavari aepada bAdarassa pajjattassa sAgAra-jAgAra0 ukkassasaMkili0 / evaM baadr-suhum-pjjttaapjjttaa| evari yaM uhissadi taM gahaNaM kAdavvaM / edeNa vidhiNA bIiMdi0-tIiMdi0-caduriMdi0 pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| 79. anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika AGgopAGga, vajravRSabhanArAca saMhanana, varNacatuSka, manuSyagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasa catuSka, asthira, azubha, subhaga, sukhara, Adeya, ayaza-kIrti, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sabase saMkleza pariNAmavAlA ukta deva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA vahI jIva hai| Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA aura utkRSTa zrAbAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandha karanevAlA ukta deva Ayukarmake utkRSTa sthitibandhakA khAmI hai| vizeSArtha devoM meM kula 104 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| usameM bhI ekendriya jAti, Atapa aura sthAvara prakRtikA bandha aizAna kalpa taka hI hotA hai| bhavanatrikoMmeM tIrthaGkara prakRti kA bandha nahIM hotaa| devoMmeM pahale jina 101 prakRtiyoMkA ogha utkRSTa sthitibandha kahA hai, vaha sahasrAra kalpa taka hI hotA hai| Age apane-apane yogya Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai| tiryaJcAyu, tiryazcadvika aura nIcagotrakA bandha bhI bArahaveM kalpa taka hI hotA hai| Age inakA bandha nahIM hotaa| isalie itanI vizeSatAoMko dhyAnameM rakhakara devoMmeM aura unake avAntara bhedoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva ghaTita karanA cAhie / mAtra nau anudiza aura pA~ca anuttara vimAnoM meM saba deva samyagdRSTi hI hote haiM, isalie vahA~ saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva samyagdRSTi devoMke hI kahanA cAhie / yahA~ kisa prakRtikA kisa avasthAmeM utkRSTa sthitibandha hotA hai yaha saba vizeSatAmUlameM kahI hI hai| 80. ekendriyoMmeM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki sAkArajAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara bAdara ekendriya paryApta jIva utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra bAdara ekendriya, sUkSma ekendriya aura inake paryApta, aparyApta jIvoMke kahanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jahA~ jisakA uddezya ho vahA~ usakA grahaNa karanA caahie| isI vidhise dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoM kA bhaGga paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna hai| 1. mUlapratau-asubhadUbhagadussaramAdeja- iti pAThaH / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre __81. paMciMdiya-paMciMdiyapajjattesu savvapagadINaM mUloghaM / vari paMciMdiyagahaNaM kAdacvaM / paMciMdiyaapajja. paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo / 82. puDhavikA NANAvaraNAdi aMtarAiga tti ukka Didi0 kassa0 1 aNNa bAdarassa pajjattassa sAgAra-jAgAra0 ukka. saMkili / sesANaM sAgAra-jAgAra tppaaogg-sNkili0| doAyu0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNada0 sAgArajAgAra0 tappAoggavisuddha0 / evaM paMcakAyANaM eiMdiyabhAveNa NedavvaM / Navari teu-cAukAyANaM maNusAyu-maNusagaH-maNusANu0-uccAgodaM Natthi / vizeSArtha-ekendriyoMke narakAyu, devAyu, vaikriyika chaha, AhArakadvika aura tIrthakara ina 11 prakRtiyoMke sivA 109 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / so ekendriyoM meM inake utkRSTa sthitibandhakA svAmI bAdara ekendriya paryApta jIva hotA hai| yaha spaSTa hI hai| yahA~ para anya jitanI mArgaNAe~ kahI haiM,unameM apanI-apanI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA vicAra kara unake svAmitvakA kathana karanA cAhie / ina sabamArgaNAoMmeM ukta 109 prakRtiyoMkAbandha hotA hai / mAtra paJcendriya tiryaJca aparyApta jIvoM meM utkRSTa svAmitvakA kathana karate samaya jisa prakAra jJAnAvaraNAdi prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakI yogyatAkA nirdeza kiyA hai,usI prakAra yahA~ bhI usakA vicAra kara lenA cAhie / 81. paJcendriya aura pazcendriya paryApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga mUloghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki paJcendriyakA grahaNa karanA cAhie / paJcendriya aparyAptakoMkA bhaGga paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-mUlodha prarUpaNAmeM jo utkRSTa sthitibandhake svAmIkA nirdeza karate samaya gatiyoMkI mukhyatAse kahA hai,vahA~ narakagatikA yA tiryazcagatikA jIva aisA na kahakara paJcendriya aisA sAmAnya nirdeza karanA caahie| zeSa kathana saba mUlodhake samAna hai,yaha ukta kathanakA tAtparya hai| 82. pRthivI kAyika jIvoMmeM zAnAvaraNase lekara antarAya taka.prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA bAdarapRthivIkAyika paryApta jIva utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmo sAkAra jAgRta tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA ukta jIva hai| do AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA anyatara bAdara paryApta pRthivIkAyika jIva utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / isI prakAra pA~ca sthAvara kAyika jIvoMkA ekendriya jIvoMke samAna kathana karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura ucca gotrakA bandha nahIM hotaa| vizeSArtha-pahale ekendriyoMmeM bandha yogya 109 prakRtiyoMkA nirdeza kara Aye haiM / yataH pRthivIkAyika Adi ekendriyoMke avAntara bheda haiM, ataH inameM bhI unhIM 109 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| mAtra agnikAyika aura vAyukoyika jIva isa niyamake apavAda haiN| kAraNa ki unameM manuSyAyu, manuSyadvika aura ucca gotrakA bandha nahIM hotA, isalie ina do kAyika jIvoMmeM 105 prakRtiyoMkA hI bandha hotA hai| pahale labdhyaparyAptaka paJcendriya tiryaJcoMmeM ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakI yogyatAkA nirdeza kara Aye haiN| usI prakAra yahA~ bhI jAnanA cAhie / arthAt jJAnAvaraNakI 5 Adi 66 prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha utkRSTa Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83. tasa-tasapajjatta0 pajjattabhaMgo | ukkassa sAmittaparUvaNA paMcidiyabhaMgo / tasa apajjatta0 paMciMdiyatirikkha 265 84. paMcamaNa0 - tiriNavaci0 paMcaraNA0 evadaMsaNA 0-sAdA0 - micchatta-solasaka0 - saMga0-radi-soga-bhaya-duguccha-paMcidiya 0 - tejA0-kammaiya0 - huDa saMThAvaraNa04-aguru04- appasatthavi 0 -tasa04 - athirAdiLaka - NimiNa - NIcAgo0- paMcatarA0 ukka0 dvidi0 kassa0 ? aNNa0 cadugadiyassa micchAdiDissa sAgAra - jAgAra 0 ukka0 saMkili0 athavA IsimajjhimapariNAmassa / sAdAve 0 - itthive 0 - purisa0-hassaradi- masagadi - paMcasaMThA0 - paMcasaMgha0 - maNusA0--pasatthavi0 - thirAdichaka - uccAgo0 ukka0 dvidi0 kassa0 1 araNadara0 cadugadiyassa micchAdihissa sAgAra - jAgAra 0 tappAggasaMkili0 / 85. riyagadi veDavvi 0 veDavvi 0 aMgo0 - NirayANu0 uka0 Didi 0 kassa0 ? da0 tirikkhassa vA maNusassa vA micchAdi0 sAgAra - jA0 ukka0saMkili0 / tirikkhagadi - orAli0 - orAli 0 aMgo0 - saMpatta seva0 --tirikkhANupu0 -- ujjova 0 ukka0 hidi0 kassa 0 1 aNada0 devassa vA raigassa vA micchAdi0 sAgAra - jA0 saMkleza pariNAmoM se hotA hai / sAtA vedanIya Adi 41 prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake yogya saMkleza pariNAmoMse hotA hai aura manuSyAyu va tiryaJcAyukA utkRSTa sthitibandha tatprAyogya vizuddha pariNAmoMse hotA hai / yaha ukta kathanakA tAtparya hai / 83. sakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMkA bhaGga paJcendriyoMke samAna hai / tathA sa paryApta jIvoMkA bhaGga paJcendriya tiryaJca zraparyAptakoMke samAna hai / 84. pA~co manoyogI aura tIna vacana yogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDa saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghu catuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, asthira zrAdika chaha, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca zrantarAyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa, madhyama pariNAmavAlA cAra gatikA mithyAdRSTi jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / sAtA vedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, manuSyagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, manuSya nupUrvI, prazasta vihAyogati, sthirAdika chaha aura uccagotra ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatara cAra gatikA jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 1 85. narakagati, vaikriyika zarIra, vaikriyika zrAGgopAGga aura narakagatyAnupUrvIke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara tiryaJca athavA manuSya mithyAdRSTi jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tiryaJca gati, audArikazarIra, zradArika zraGgopAGga, zrasamprAptAsRpATikA saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyotake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTha 34 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 1 ukka0 saMki0 athavA IsimajjhimapariNA0 / cadurANaM yugANaM oghaM / eiMdiya0AdAvathAvara0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNada0 IsArAMtadeva0 micchAdiTTi0 sAgAra- jA0 ukka0saMkili0 athavA IsimajjhimapariNA0 / devagadi - tiNijAdidevANupu0-suhuma-apajjatta-sAdhAra0 uka0 hidi0 kassa 0 1 araNadara0 maNusassa vA tirikvassa vAmicchAdiDi0 sAgAra- jA0 tappA oggasaMkili0 / AhAra0 - AhAra0 aMgo0 - titthayaraM zradhaM / vacijo0 asaccamo0 so ceva bhaMgo / vari ukkassaI saMkilidvANaM tappA oggasaMkilidvANaM ca apada0 sariNassa tti bhANidavvaM / 0-upa0 86. kAyajogi. mUloghaM / orAliyakA * maNusapajjattabhaMgo / rAvari maNussassa vA tirikkhassa vA paMciMdiya0 sariNa0 tti bhANidavvaM / orAliyami0 paMcaraNA0NavadaMsaNA0-sAdAve0-micchatta- solasaka0 sa 0 - aradi-soga-bhaya-dugu0 -tirikkhagadi - eiMdi0 - orAli 0 -tejA0 ka0 - huDasaM 0 caraNa 04 - tirikkhANu0 - aguru 0thAvara muhuma-apajjatta-sAdhAra0-athirAdipaMca0-NIcAgo0 NimiNa-paMcatarA0 ukka0 saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa, madhyama pariNAmavAlA anyatara deva aura nArakI mithyAdRSTi jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| cAra AyuoMke utkRSTa sthiti-" bandhakA svAmI zroghake samAna hai / ekendriyajAti, zrAtapa aura sthAvara ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa, madhyama pariNAmavAlA zranyatara aizAna kalpa takakA mithyAdRSTi deva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / devagati, tIna jAti, devagatyAnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatara tiryazca aura manuSya jIva ukta prakRtiyoMke ukRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tathA zrAhAraka zarIra, AhAraka zrAGgopAGga aura tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI ke samAna hai / vacanayogI aura asatya mRSAvacanayogI jIvoMke isI prakArakA bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki yahA~para utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA aura tatprAyogya saMkkeza pariNAmavAlA anyatara saMzI jIva aisA kahanA cAhie / vizeSArtha - pA~cauM manoyoga aura satya, asatya, tathA ubhaya vacanayoga saMkSI paJcendriyake hote haiN| tathA sAmAnya aura anubhaya vacanayoga dvIndriya jIvoMse lekara hote haiM, para yahA~ utkRSTa sthitibandhake svAmIkA vicAra cala rahA hai, isalie ina donoM vacanayogoMkI apekSA saMjJI jIvake ho utkRSTa svAmitvakA kathana karanA cAhie / yahA~ saba yogoM meM bandha 120 prakRtiyoM kA hI hotA hai| zeSa vizeSatA mUlameM kahI hI hai / 86. kAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai| zradArikakAyayogI jIvoMkA bhaGga manuSya paryAptakoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki yahA~para paJcendriya saMzI, manuSya aura tiryaJca jIva svAmI haiM, aisA kahanA cAhie / zrIdArikamizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsaka veda, Rrati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, ekendriyajAti, zradArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNaMcatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira Adika pA~ca, nIca gotra, nirmANa aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pari Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa sAmittaparUvaNA 267 hidi0 kassa0 ? zraeNadara malusassa vA tirikkhassa vA sAgAra- jA0 ukka0 saMkili0 | devagadi04 - titthayara0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNpada0 sammA0 tapAoggasaMkali0 uka0 saMkili0 vaTTa0 / sesANaM ukka0 hidi0 kassa0 ? tro maNusa0 tirikkha0 paMcidiya0 sariNa 0 sAgAra - jA0 saMkili0 / do Ayu0 maNusa pajjattabhaMgo / tappAgga 87. veDavviye paMcaraNA0 - raNavadaMsaNA 0 - asAdA0-micchatta-solasaka0sa0aradi-soga-bhaya-dugu0 - tirikkhaga 0- orAli 0 tejA ka0 - huDasaMThA0 - varaNa 04 - tirikkhANu0-agu04- ujjova 0 - bAdara- pajjatta-patteyasarIra - athirAdipaMca0 - NimiNaNIcAgo0- paMcaMta rAigANaM ukka0 dvidi0 kassa0 ? aNada0 devassa vA sahassAraMtassa raigassa vA micchAdi0 sAgAra - jA0 ukka0 saMkili0 athavA Isimajjhimapari0 / NAmavAlA anyatara manuSya aura tiryazca ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai devagati catuSka aura tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatara samyagdRSTi zradArikamizrakAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatara manuSya aura tiryaJca paJcendriya saMzI zradArikamizrakAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tathA do AyuoMkA bhaGga manuSya aparyAptakoMke samAna hai / / vizeSArtha - kAyayoga cAroM gatiyoM meM saMbhava hai, isalie kAyayogameM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva zroghake samAna bana jAtA hai| zradArikakAyayoga tiryaJca aura manuSyoMke hI hotA hai, isalie isameM zradhake samAna saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva nahIM prApta hotA / ataH jina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva zroghase manuSya aura tiryaJcoke yA manuSyoMke kahA hai, vaha to usI prakAra kahanA cAhie aura jina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva cAra gatike jIvoMke kahA hai vaha deva aura nArakI ke na kahakara kevala manuSya aura tiryaJcoMke hI kahanA caahie| tathA jina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI deva yA deva aura nArakI jIva kahA hai, unakA svAmI manuSya aura tiryaJcako kahanA caahie| mAtra unakA isa yogameM Adeza utkRSTa sthitibandha hotA hai; itanA vizeSa jAnanA caahie| audArikamizra kAyayoga bhI manuSya aura tiryaJcake hI hotA hai| isameM narakAyu, devAyu, narakadvika aura AhArakadvikake sivA 114 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / zeSa vizeSatA mUlameM kahI hI hai / yahA~ jo khAsa bAta dhyAna dene yogya hai, vaha yaha ki zradArikamizra kAyayogameM devacatuSkakA bandha mithyAtva aura sAsAdana guNasthAna meM nahIM hotA, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA svAmitva samyagdRSTi jIvake ghaTita karake batalAyA hai / 87. vaikriyikakAyayogameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, zradArika zarIra, taijasa zarora, kArmaNa zarIra, huNDa saMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, udyota, bAdara, paryApta, pratyeka zarIra, asthirAdika pA~ca, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa, madhyama pariNAmavAlA anyatara sahasrAra kalpa takakA Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre sAdAve0-itthive-purisa-hassa-radi-maNusagadi-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-maNusANu0pasatthavi0-thirAdichakka0-uccAgo ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNa. pANAvaraNabhaMgo / Navari tppaaoggsNkili0|| 88. tirikkhAyu0 ukka hidi0 kassa. ? aeNa0 devassa vA Neraigassa vA micchAdi0 tappAaoggavisuddha0 / maNusAyu0 ukka0 hidi0 kassa. ? aeNada. devassa vA Neraigassa vA sammAdihissa vA micchAdi0 tappAaoggavisuddha / titthayara0 ukka0 hidi kassa0 ? aNNada. devassa vA geraigassa vA sammA dihissa ukka saMkili / eiMdi0-AdAva-thAvara0 devoghaM / paMciMdiya-orAliyaaMgo0-asaMpattaseva0-appasatthavi0-tasa-dussara0 ukka0 dvidi0 kassa0 ? aeNadara0 devassa saNakkumAra yAva sahassAraMtassa Neraiyassa vA micchAdi0 sAgAra-jA ukka0 saMkili0 / evaM ceva veuvviyamissa0 / Navari Ayu0 Natthi / deva athavA nArakI mithyAdRSTi vaikriyika kAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandha kA svAmI hai / sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, manuSyagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, manuSyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, sthirAdika chaha aura ucca gotrake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara zAnAvaraNakA utkRSTa sthitibandha karanevAlA nArakI aura deva jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| itanI vizeSatA hai ki satprAyogya saMkleza pariNAmavAlA vaikriyika kAyayogI jIva ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 8. tiryaJca Ayuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA anyatara deva aura nArakI mithyAdRSTi vaikriyika kAyayogI jIva tiryaJcAyuke utkRSTa sthitivandhakA svAmI hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA anyatara deva aura nArakI samyagdRSTi athavA mithyAdRSTi vaikriyika kAyayogI jIva manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara deva aura nArakI samyagdRSTi vaikriyika kAyayogI jIva tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| ekendriya Atapa aura sthAvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI sAmAnya devoMke samAna hai| paJcandriya jAti, audArika zrAGgopAGga, asamprAptAsRpATikA sahanana, aprazasta vihAyogati, trasa aura duHsvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai 1 sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara sAnatkumArase lekara sahasrAra kalpa takakA deva aura nArakI mithyAdRSTi vaikriyika kAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitivandhakA svAmI hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogameM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake Ayukarma kA bandha nahIM hotaa| vizeSArtha-vaikriyika kAyayoga deva aura nArakiyoMke hotA hai| isameM bandhayogya prakatiyA~ 104 haiN| inameMse ekendriya jAti, Atapa aura sthAvara ina tIna prakRtiyoMkA bandha narakagatimeM nahIM hotA, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA svAmI deva hI hotA hai| zeSa saba prakRtiyoMkA bandha nArakI aura deva donoMke hotA hai| isalie unake utkRSTa sthitibandhakA svAmI deva aura nArakI donoM prakArake jIva kahe haiN| vaikriyika mizrakAyayogameM Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakassa-sAmittaparUSaNA 266 86. AhAra-AhArami* paMcaNA0-chadaMsaNA-asAdAve0-cadusaMja-purisaaradi-soga-bhaya-dugu-devagadi-paMciMdiya-veviya-tejA-ka-samacadu0-veviyaaMgo0-vaeNa04-[devagaipAoggANupunvi-aguru04-pasatthavi0-tasa04-athira-asubhasubhaga-sussara-Ade0-ajasa-NimiNa-titthaya0-uccAgo0-paMcaMtarA0 ukka hidi0 kassa0 1 aNNa. sAgAra-jA0 uka0 saMkili / sAdAve0-hassa-radi0-thira-subhajasa0 uka0 hidi. kassa0 1 aNNa. sAgAra-jAgAra0 tppaaaoggsNkili0| devAu0 ukka hidi0 kassa0 / aeNada0 pamattasaMja. sAgAra-jA0 tppaaoggvisuddh| 10. kammaiga0 paMcaNA-NavadaMsaNA-asAdA-micchatta-solasaka0-gavusa0aradi-soga-bhaya-dugu-tirikkhaga-orAli-tejA0-ka0-huDasaM0-vaeNa04-tiri-- Ayubandha nahIM hotA, isalie pUrvokta 104 prakRtiyoM se tiryaJcAyu aura manuSyAyu ina do AyuoMko kama kara dene para bandha yogya kula prakRtiyA~ 102 zeSa rahatI haiN| inakA vaikriyika mizrakAyayogameM bandha hotA hai / zeSa saba vizeSatA mUlameM kahI hI hai| 89. AhArakakAyayoga aura AhAraka mizrakAyayogameM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devagati, paJce ndriya jAti, vaikriyika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNacatuSka, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, prazastavihAyogati, prasa catuSka, asthira, azubha, subhaga, susvara, zrAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yaza-kIrtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA anyatara pramattasaMyata jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-pramattasaMyata jIvake 63 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| AhAraka kAyayoga aura AhAraka mizrakAyayoga chaThe guNasthAnameM hI hote haiM, isalie inameM bhI inhIM 63 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| usameM bhI ina donoM yogoM meM kina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai yaha saba vizeSatA mUlameM kahI hI hai| AhAraka mizrakAyayogameM Ayubandha nahIM hotA,yaha bAta gommaTasAra karmakANDa gAthA 118meM kahI hai, para yaha bAta vahA~ kisa AdhArase kahI gaI hai. yaha spaSTa nahIM hotaa| 'mahAbandha'mala grantha hai| isameM to sarvatra AhArakamizrakAyayogameM zrAyubandhakA nirdeza kiyA hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ bhI devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva donoM yogavAle jIvoMke kahA hai| 90. kArmaNakAyayogameM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsaka veda, arati,zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryazcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, 1. saMkili0 devagadi0 4 uka0 iti pAThaH / Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre kkhANu0-agu0-upa0-athirAdipaMca-NimiNa-NIcAgoda-paMcatarA0 ukka0 hidi. kassa0 ? aNNa* cadugadiyassa paMcidiyassa sapiNassa micchAdi sAgAra-jA. ukka0 sNkili0| sAdAve-itthi0-purisa0-hassa-radi-maNusagadi-paMcasaMThA-paMcasaMgha0maNusagadipAogga0-pasatthavi0-thirAdichakka-uccAgo0 ukka0 hidi0 kassa. ? aNNada0 cadgadiyassa paMciMdiyassa saeiNassa micchAdi0 sAgAra-jA. tappAo0 sNkili| 11. devagadicadu0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aNNa. dugadiyassa sammAdihissa sAgAra-jA0 ukka0 saMkilika / titthaya0 ukka hidi. kassa0 1 aeNada0 tigadiyassa sammAdi0 sAgAra-jA0 ukka0 saMkili / eiMdiya0-zrAdAva-thAvara0 * ukka0 hidi kassa0 1 aNNa0 IsANaMtadevassa sAgAra-jAgAra ukka. saMkiliH / vari eiMdi0-thAvara0 tigadiyassa ti bhANidavvaM / bIiMdi0-tIiMdi0-caduriMdi0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNada0 tirikkhassa vA maNusassa- vA sAgAra-jA. tappA sNkili0| paMciMdi0-orAli aMgo0-asaMpattaseva0-appasatya-tasadussara0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNa0 devassa vA sahassAragassa airaigassa vA asthira Adika pA~ca, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara cAragatikA paJcendriya saMzI mithyAdRSTi kArmaNakAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, manuSyagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, manuSyagati prAyogyAnupUrvI, prazastavihAyogati, sthirAdika chaha aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatera cAra gatikA paJcendriya saMzI mithyAdRSTi kArmaNakAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 91. devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkArajAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara do gatikA samyagdRSTi kArmaNakAyayogI jIva uka prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / torthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkArajAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara tIna gatikA samyagdRSTi kArmaNakAyayogI jIva tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| ekendriyajAti, zrAtapa aura sthAvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? sAkArajAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmAvAlA anyatara aizAna kalpatakakA deva ukta prakRtiyoMke ukRSTa sthitibandhakA svAmI hai / itanI vizeSatA hai ki ekendriya aura sthAvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI tIna gatikA jIva hai;yahA~ kahanA cAhie / dvIndriyajAti, zrIndriyajAti aura caturindriya jAtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatara tiryaJca aura manuSya kArmaNakAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / paJcendriyajAti, audArika AMgopAMga, asamprAptAsRpATikA saMhanana, aprazasta vihAyogati, prasa aura dusvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara sahasrAra kalpakA deva aura nArakI mithyAdRSTi kArmaNa kAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-sAmittaparUvaNA 271 micchAdi0 sAgAra0-jA0 saukkassasaMkili / para0-ussA0-ujjova-bAdara-pajjattapatteyasarI ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNada. devassa vA gairaiyassa vA sAgArajA0 ukka0 saMkili0 / suhuma0-apajja0-sAdhAra0 ukka hidi0 kassa0 1 aeNada. maNusassa vA tirikkhassa vA paMciMdi0 saeiNa. micchAdi0 sAgAra-jA. ukka0 sNkili| 12. itthive. paMcaNA-NavadaMsa-asAdAve-micchatta-solasaka0-Navusaga0aradi-soga-bhaya-dugu-tejA-ka-huDasaM0-vaeNa04-aguru04-bAdara-pajjatta-patteya - athirAdipaMca-NimiNa-NIcAgo-paMcaMta0 uka0 hidi0 kassa0 1 aNNa tigadiyassa saeiNassa micchAdi0 sAgAra-jA0 uka0 saMkili0 athavA IsimajhimapariNAmassa / sAdAve-itthi-purisa-hassa-radi-maNusagadi-paMcasaMThA0-orAli aMgo0chassaMgha0-maNusANu0-pasatyavi0-thirAdichakka-uccA0 ukka hidi0 kassa0 1 aNNa. tigadiyassa saeiNassa sAgAra-jA0 tappAo0 uka0saMkiliH / 63. NirayAyu0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNa. maNusassa vA tirikkhajoNiNiyassa vA saeiNassa micchAdi0 sAgAra-jA0 tappAoggasaMkili0 uklassiparaghAta, ucchavAsa, udyota, bAdara, paryApta aura pratyekazarIra prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara deva aura nArakI kArmaNakAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara manuSya aura tiryazca paJcendriya saMkSI aura mithyAdRSTi kArmaNakAyayogI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-kArmaNakAyayogameM cAroM Ayu, narakadvika aura AhArakadvika ina 8 prakatiyoMke sivA 112 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| zeSa vizeSatA mUlameM kahI hI hai| 92. strIvedameM pA~ca jhAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDa saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka zarIra, asthirAdika pA~ca, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa,madhyama pariNAmavAlA anyatara tIna gatikA saMzI mithyAdRSTi strIvedI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, manuSyagati, pA~ca saMsthAna, audArika prAGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagati prAyogyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, sthira Adika chaha aura ucca gotrake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara tIna gatikA saMzI strIvedI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 93. narakAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA aura utkRSTa AvAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandhameM vidyamAna anyatara manuSya aura tiryazcayoni saMzI mithyAdRSTi strIvedI jIva narakAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra tiryaJcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI jAnanA cAhie / itanI Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre yAe AbAdhAe ukassahidi0 vaTTa0 / evaM tirikkha-maNusAyaNaM / Navari tappAoggavimudassa tti bhANidavvaM / devAyuga0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNada0 pamattasaMjada0 tappAaoggavisuddhassa ukkassiyAe AbAdhAe ukka hidi0 vaTTa / 64. Nirayagadi-paMciMdiyajAdi-veunvi0-veuvi aMgo0---NirayANu0-appasatyavihA0-tasa-dussara0 ukka0 dvidi kassa0 ? aNNada0 maNusassa vA tirikkhassa vA saeiNassa sAgAra-jA0 ukka saMkilika athavA Isimajhimapari0 / tirikkhagadi-eiMdi0-orAli0-tirikkhANu0-AdAujjo0-thAvara0 ukka0 hidi0 kassa. ? aeNadarIe sodhammIsANaMtAe devIe micchAdi sAgAra-jA0 ukka0 saMkili0 athavA IsimajhimapariNA0 / devagadiduga-tiriNajAdi-suhuma-apajjatta-sAdhAraNa ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNadarIe maNusiNIe vA tirikkhiNIe vA saepIe micchAdi0 tappAoggasaMkili0 / AhAra-AhAra0aMgo0 ukka hidi0 kassa0? aeNa. appamattasaMjadassa sAgAra-jA0 ukkassasaMkili* pmttaabhimuhss| titthayara0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aNNada0 maNusIe asaMjadasammAdiTTIe sAgAra-jA0 ukkassasaMkili / [evaM ceva purisavede / evari sagaviseso jANiya bhANidavyo / vizeSatA hai ki tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA strIvedI jIva ina donoM AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai aisA yahA~ kahanA caahie| devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA aura utkRSTa pAbAdhAke sAtha utkRSTa sthitibandhameM vidyamAna anyatara pramattasaMyata strIvedI jIva devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 64. narakagati, paJcendriya jAti, vaikriyika zarIra, vaikiyika prAGgopAGga, narakagati prAyogyAnupUrvI, aprazasta vihAyogati, prasa aura dusvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa madhyama pariNAmavAlA anyatara manuSya aura tiryazca saMzI strIvedI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tiryaJcagati, ekendriya jAti, audArika zarIra, tiryazcagatyAnupUrvI, Atapa, udyota aura sthAvara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta utkRSTa saMkleza pariNAmavAlI athavA alpa,madhyama pariNAmavAlI anyatara saudharma aura aizAna kalpakI devI ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devagatidvika, tIna jAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlI anyatara manuSyinI aura tiryacinI saMkSI mithyAdRSTi jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA khAmI hai / AhAraka zarIra aura AhAraka prAGgopAGgake utkRSTa sthitibandhakAsvAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA aura pramatta saMyata guNasthAnake abhimukha huzrA anyatara apramattasaMyata strIvedI jIva ukta donoM prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA khAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA anyatara manuSyanI asaMyata samyagdRSTi jIva tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra puruSavedameM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apanI vizeSatA jAnakara kathana karanA cAhie / vizeSArtha-strIvedameM oghake samAna 120 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / mAtra nArakiyoM meM - 7 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaM sAmitaparUvaNA 5. sagavede paMcaraNAraNA0 - raNavadaMsaraNA0 zrasAdA0-micchatta-solasaka0'sagave -aradi-soga-bhaya-durguchA tejA0 -kamma0 - huMDa0 - varaNa 04- aguru0 4 - bAdarapajjatta- patteya 0 -athirAdipaMca-riNamiNa-NIcAgo 0 - paMcaMta 0 uka0 hidi 0 kassa 1 stro massassa vA tirikkhassa vA ] roraiyassa vA paMciMdiyassa sariNassa micchAdi 0 sAgAra- jA0 ukka0 / sAdAdINaM evaM ceva / girayagadicadukkassa ukka 0 hidi0 kassa 0 1 araNada maNusassa vA tirikkhassa vA paMciMdi0 sariessa micchAdi 0 saukkassasaMkili0 / tirikkhagadi-orAli:rAli0 go0 - saMpattasevaE0 - tirikkhANu0 - ujjova 0 ukka0 TThidi0 kassa 0 1 arure raiya0 micchAdi0 sAgAra-jA0 ukka0 saMkili0 athavA isimajjhimapariNA / devagadi - eiMdiya-bIiMdiya-tIiMdiya-caduriMdiya0 devANupu0 - AdAva- thAvarasuhuma0 - apajja0 - sAdhAra0 uka0 Didi0 kassa0 1 araNa0 maNusa0 tirikkha0 paMciMdi0 sariNa0 micchAdi0 sAgAra-jA0 tappAtroggasaMkali0 / sesA pagadIrNa mUloghaM / sAgAra-jA0 273 napuMsakavedakA udaya nahIM hotA, isalie inake sivA zeSa tIna gatike jIva jahA~ jina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha sambhava hai, yathAyogya strIvedameM utkRSTa sthitibandhake svAmI kahe gaye haiM / puruSavedakA udaya bhI nArakiyoMke nahIM hotA, isalie inameM bhI strIvedI jIvoMke samAna zeSa tIna gatike jIva saba prakRtiyoM ke yathAyogya utkRSTa sthitibandhake khAmI haiN| antara itanA hai ki strIvedake sthAnameM inameM puruSaveda kahanA caahie| tathA anya vizeSatAe~ bhI vicArakara utkRSTa svAmitvakA kathana karanA cAhie / 95. napuMsaka vedameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huDasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira Adi pA~ca, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? koI eka manuSya, tiryaJca yA nArakI jo paJcendriya hai, saMzI hai, mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura utkRSTa sthitibandha kara rahA hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / sAtA zrAdikA isI prakAra hai| narakagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura apane yogya utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA zranyatara manuSya aura tiryaJca paJcendriya saMzI mithyAdRSTi napuMsaka vedI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tiryaJcagati, zradArikazarIra, zradArikazarIra zrAGgopAGga, zrasamprAptAsRpATikAsaMhanana, tiryaJcagatiprAyogyAnupUrvI, aura udyota prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA athavA alpa, madhyama pariNAmavAlA anyatara nArI mithyAdRSTi napuMsakavedI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devagati, ekendriyajAti, dvIndriyajAti, zrIndriyajAti, caturindriyajAti, devagatiprAyogyAnupUrvI, zrAtapa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA anyatara manuSya aura tiryaJca paJcendriya saMzI mithyAdRSTi napuMsakavedI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga mUlodhake samAna hai / Jain Education Internation 35 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 66. avagadave0 paMcaNA0-cadudaMsa0-sAdAve-cadusaMja-jasagitti-uccAgo0paMcaMta0 ukka0 hidi0 kassa ? aeNa. uvasamAdo parivadamANassa aNiyaTTibAdarasAMparAiyassa se kAle savedo hohidi tti NaduMsagavedANuvahissa / / 67. kodhAdiSTa mUloghaM / madi-suda0 mUloghaM / Navari devAyu0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNada0 maNusassa vA maNusiNIe vA sAgAra-jA0 tappAoggavisuddhassa / vibhaMge mUloghaM / devAyu0 mdibhNgo|| 8. Abhi0-suda0-aodhi0 paMcaNA-chadaMsa0 asAdA0-bArasaka-purisaaradi-soga-bhaya-dugupaMciMdiya0-tejA-kA-samacadu0-vaeNa04-aguru04-pasatthavi0tasa04-athira-asubha-subhaga--sussara-Ade0--ajasa-NimiNa-uccAgo0-paMcaMtarA0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNada0 cadugadiyassa asaMjadasammAdihissa sAgAra-jA0 ukka0saMkili* micchattAbhimuhassa carime vaTTamANayassa / sAdAve0-hassa-radi-thira vizeSArtha- napuMsaka veda tIna gatiyoM meM hotA hai,mAtra deva napuMsaka nahIM hote| isalie yahA~ tIna gatiyoMkI apekSA napuMsakavedameM jahA~ jina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha sambhava hai,usakA nirdeza kiyA hai / napuMsakavedameM bhI 120 prakRtiyoMkA bandha hotA hai,yaha spaSTa hI hai| .96, apagatavedameM pA~ca zAmAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, cAra saMjvalana, yaza-kIrti, uccagotra aura pAMca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara napuMsaka vedase upazama zreNI para car3hakara giranevAlA anivRtti bAdara sAmparAyika jIva jo tadanantara samayameM savedI hogA,vaha apagata vedI jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-apagatavedameM ukta 21 prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha hotA hai| phira bhI vaha napuMsakavedase upazama zreNIpara car3hakara giranevAle anivRtti jIvake savedI honeke pUrva samayameM hotA hai, kyoMki napuMsakavedakA upazama sarvaprathama aura udaya anya vedoMkI apekSA bAda meM hotA hai, isalie isa vedase avedI hue jIvake savedI honeke eka samaya pUrva anya vedoMse avedI hue jIvakI apekSA sarvotkRSTa sthitibandha sambhava hai| 97. krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI oghake samAna hai / matyazAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake svAmIkA bhaGga mUloghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA anyatara manuSya aura manuSyinI, matyajJAnI aura zrutAzAnI jIva devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vibhaGgazAnameM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI mUlodhake samAna hai / devAyukA bhakta matyazAniyoMke samAna hai| 98. zrAbhinibodhikajJAnI, zrutazAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM pA~ca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazastavihAyogati,trasacataSka, asthira, prathama, subhaga, susvara, zrAdeya, ayaza-kIrti, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? sAkAra jAgRta, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA mithyAtvake abhimukha antima samayameM vidyamAna anyatara cAra 1. mUlapratau koDAkoDI mUloghaM iti pAThaH / Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-sAmittaparUSaNA 275 subhaga-jasagi0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNada0 cadugadiyassa asaMjadasammAdi. sAgAra-jAgAra0 tappAoggasaMkili. satyANe vttttmaannyss| 88. devAyu0 AhAra-AhAra aMgo0 titthayaraM ca ogha / maNusAyu0 ukka0 hidi kassa0 ? aNNa devassa vA Neraiyassa vA ti bhANidavvaM / maNusagadiorAliya0-orAliya abho0-vajarisa-maNusANu0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNadara0 devassa vA Neraigassa vA sAgAra-jA0 ukka0saMkili0 micchatAbhimuhassa carime ukassae hidi0 vaTTamANayassa / devagadi04 ukka0 hidi0 6 sa0 ? aeNa. asaMjadasammAdi0 tirikkhassa vA maNusassa vA sAgAra-jA0 rakka0saMkili. micchttaabhimuhss| gatikA asaMyata samyagdRSTi jIva ukta prakRtiyoMke ukRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sAtAveda. nIya, hAsya, rati, sthira, subhaga aura yaza-kIrtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jo cAra gatikA asaMyata samyagdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura svasthAnameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| 99. devAyu, AhAraka zarIra, ahAraka AlopAna aura tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ?. anyatara deva aura nArakI manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| aisA yahA~ kahanA cAhie / manuSyagati, audArika zarIra, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagati prAyogyAnupUrvI ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai, mithyAtvake abhimukha hai aura antima utkRSTa sthitibandhameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / devagati catuSkake utkRSTa sthitabandhakA svAmI kauna hai ? anyatara asaMyata samyagdRSTi, tiryazca aura manuSya jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-tIna akSAnoMmeM AhArakadvika aura tIrthakkara prakRtikA bandha nahIM hotaa| inake sivA 117 prakRtiyoMkA bandha hotA hai, para devAyuke sivA ina sabakA ogha utkRSTa sthitibandha mithyAdRSTike hI hotA hai, isalie inameM devAyuke sivA zeSa 116 prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA khAmI oghake samAna kahA hai| devAyukA mithyAdRSTi guNasthAnameM adhikase adhika sthitibandha 31 sAgara hotA hai,so bhI vaha kisI bhI mithyASTike nahIM hotA; kintu parama vizuddha pariNAmavAle dravyaliGgI sAdhuke hotA hai, isalie devAyuke utkRSTa sthitibandhake sambandhameM itanI vishesstaajaanniicaahie| Abhinibodhika jJAna Adi tIna samyarajhAnoMmeM AhArakadvikako milAkara aviratasamyagdRSTi guNasthAnameM bandhako prApta honevAlI 77 prakRtiyoMke sAtha kula 79 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| so inameMse AhArakadvikake sivA zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitivandhakA svAmitva aviratasamyagdRSTi guNasthAnameM jAnanA cAhie / mAtra AhArakadvikake utkRSTa sthitibandhakA svAmitva pramAdake sammukha hue apramatta saMyata jIvake utkRSTa saMkleza pariNAmoM ke hone para hotA hai| zeSa vizeSatAkA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre C 0 *-- 100. maNapajjavaNANIsu paMcaraNA0 - idaMsaNA asAdA0 cadusaMja0 - purisave 0 aradi- soga-bhaya-dugu0 - devargAdi - paMciMdi0 - veDa vviya0 - tejA0 ka0 - samacadu0 -- veDavvi 0 aMgo0-vaNNa04- devANupu0 - aguru 04- pasatthavi 0 -tasa0 : 4- athira-subha-subhaga- sussaraAde0- 0 ajasa0 - riNamiNa - uccAgo0 paMcaMta0 ukka0 dvidi0 kassa0 1 araNa0 pamattasaMjadassa sAgAra - jA0 ukka0 saMkili0 ukkassae dvidibaMdhe vaTTamANassa asaMjamA - bhimussa carime ukassae vidibaM0 / sAdAve 00-hassa-radi-thira- subha-jasagitti 0 ukka0 dvidi0 kassa0 1 araNa0 pamattasaMja0 satthANe sAgAra - jA0 tappAtroggasaMkili0 / 276 101. devAyu0 - AhAra0 - AhAra * aMgo0- titthayaraM ukka0 dvidi0 kassa 0 1 pattasaMjadassa sAgAra jA0 ukka0 saMkili0 saMjamAbhimuhassa carime ukassae hidibaMdhe vaTTamANayassa / evaM saMjamANuvAdeNa saMjada0 - sAmAi 0 -chedo0 / vari paDhamadaMDao micchAttAbhimuhassa / parihArassa vi taM caiva / Navari savvAo pagadIo ukkassa saMkili0 sAmAiya-chedova 0 abhimuhassa bhAriNadavvaM / 100. mana:paryayajJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriya jAti, vaikriyika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNacatuSka, devagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, asthira, azubha, subhaga, susvara, zrAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara pramattasaMyata jIva jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai, utkRSTa sthitibandha kara rahA hai, asaMyamake zrabhimukha hai aura antima utkRSTa sthitibandhameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yazaHkIrti ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramatta saMyata jIva jo svasthAnameM avasthita hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / 101. devAyu, AhAraka zarIra, AhAraka zrAGgopAGga aura tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo pramattasaMyata jIva sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai, asaMyamake zrabhimukha hai aura antima utkRSTa sthitibandhameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / isI prakAra saMyama mArgaNAke anuvAdase saMyata, sAmAyika saMyata aura chedopasthApanA saMyata jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizetA hai ki prathama daNDakakI kahI gaI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI yaha jIva mithyAtvake abhimukha hone para hotA hai / parihAravizuddhisaMyata jIvoM ke bhI isI prakAra kahanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jo parihAravizuddhisaMyata jIva utkRSTa saMkleza parigAmavAlA ho aura sAmAyika chedopasthApanA ke zrabhimukha ho, vaha saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hotA hai; aisA yahA~ kahanA caahie| Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa- sAmittaparUvaNA 277 paMcaraNA0 cadudaM 0 -sAdAve 0 - jasagi 0 uccAgo0 - paMcaMtarA0 uvasAmagassa parivadamANassa se kAle aNiTTI 102. muhuma saMparA 0 ukka0 dvidi0 kassa0 ? aeNa rohidi ti / 103. saMjadAsaMjada0 paMcaNA0 chadaMsaNA 0 - asAdA0 aTThaka0 - purisa0-aradisopa-bha -bhaya-dugu0 - devargAdi-paMciMdiya0 - veDavviya0 -tejA 0 ka0 - samacadu0 - veDavvi0 aMgo0 vaNe04- devArapu0 - agu04- pasatthavi 0 -- tasa 04- athira-- asubha - subhaga-- mussara-Ade0 ajasa0 - NimiraNa - uccAgo0- paMcaMta0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNa0 tirikkha0 maraNusa - sAgAra - jA0 ukka0 saMkili0 micchattAbhimuhassa / sAdAve 0 - hassa-radi-thirasubha-jasaMga 0 ukka0 TThidi0 kassa 0 1 araNa0 satthANe tappA oggasaMkili0 / devAyu0 ukka0 dvide0 kassa0 1 araNa0 tirikkha0 maNusa0 tappAoggavisuddha0 / titthaya 0 viznArtha - mana:paryayajJAna meM pramattasaMyata guNasthAnameM bandhako prApta honevAlI 63 prakRtiyA~ aura AhArakadvika ina 65 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake svAmI saMbaMdhI vizeSatAkA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| saMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthapanA saMyata jIvoMke kathanameM mana:paryayajJAnIke kathanase koI vizeSatA nahIM hai, kyoMki ye chaThe guNasthAnameM hote haiM / mAtra mana:paryayajJAnameM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke uttaSTa sthitibandhake svAmIkA kathana karate samaya asaMyamake sammukha hone para aisA kahe aura rakta saMyamoMmeM mithyAtvake sammukha hone para aisA kahe / kAraNa spaSTa hai / parihAravizuddhi ra cyuta hokara jIva sAmAyika yA chedopasthApanAko prApta hotA hai, isalie isameM prathama daraka ke svAmIkA kathana karate samaya ina donoM saMyamoMke sammukha hue jIvake utkRSTa svAmitva rahanA cAhie / I 102. sUkSsAmparAya saMyata jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara azAmaka jIva jo upazama zreNise gira rahA hai aura tadanantara samaya meM zranivRttikaraNa guNastanako prApta hogA, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai 103. saMyatAsyata jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, AThakaSAya, puruSaveda, arati zoka, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriya jAti, vaikriyika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNazarI, samacaturastrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNaM catuSka, devagati prAyomyAnupUrvI, gurulaghutuSka, prazasta vihAyogati, sa catuSka, asthira, azubha, subhaga, susvara, zradeya, ayazaHkI, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryaJca aura manuSya jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai au mithyAtvake zrabhimukha hai, vaha jIva ukta prakRtiyoMke utkRSTa * sthitibandhakA svAmI hai / rAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha, yazaHkIrti ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhava svAmI kauna hai ? anyatara saMyatAsaMyata jIva jo svasthAnameM avasthita hai aura tatprAyogya saMpleza pariNAmavAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / devAyuke utdRSTasthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryaJca aura manuSya jo tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai, vaha devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo sAkAra Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNa. maNusassa sAgAra-jA0 ukka0 saMkili. asaMjamAbhimuhassA / asaMjada0 mUloghaM / evari devAyu0 mdi0bhNgo|| 104. cakkhu0-acakkhu0 mUloghaM / zrodhidaM0 aodhiNANibhaMgo / 105. kiraNAe nnvusgbhNgo| Navari devAyu0 ukkahidi0 kassa0 aNNa0 micchAdi0 sAgara-jA0 tappAoggavisuddhassa / pIla-kAUNaM paMcaNAgavadaMsaNA-asAdA0-micchatta-solasaka0 evaM tirikkhagadisaMjuttAo savvAao ukka0 hidi kassa0 ? aNNa0 Neraiya0 micchAdi0 sAgAra-jA0 ukka0 hidi0 sNvili| sAdAdINaM pi taM ceva bhaMgo / Navari tappAgoggasaMkili0 / AyUNi ogha / Navari jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura asaMyamake abhimukha hai,vaha tIrthakA prakRtikA utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| asaMyata jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthiti. bandhakA svAmI mUlodhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM devAyukA ga matyakSAniyoMke samAna hai| vizeSArtha-sUkSma sAmparAyasaMyata jIvoM meM jo upazama zreNise utarakara sUkSmasAmparAya saMyata hote haiM aura usameM bhI jo anantara samayameM anivRttikaraNako prApta hate haiM,unake hI vahA~ ba~dhanevAlI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha sambhava honese aise jIva hI utkRSTa sthitibandhake svAmI kahe haiN| yahA~ kula 17 prakRtiyoMkA bandha hotA hai, jinakA nA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| saMyatAsaMyata manuSya aura tiryaMca do gatike jIva hote haiN| yahA~ kula 67 prakRtiyoMkA bandha hotA hai, isalie inameMse tIrthaGkara prakRtiko chor3a kaH 66 prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI ukta donoM gatiyoMkA jIva kahA hai| mAtra thaikara prakRtikA tiryazragatimeM nahIM hotA. isalie usake utkRSTa sthitibandhakA svamI manuSyagatikA jIva kahA hai| utkRSTa svAmitvasambandhI zeSa vizeSatAe~ mUlameM kahI hiihaiN| ____104. cakSudarzanI aura acakSudarzanI jIvoMmeM AThoM karmoMke utkAsthitibandhakA svAmI mUtodhake samAna hai / avadhidarzanI jIvoM meM avadhijJAniyoMke samAna bhana hai| ' vizeSArtha cakSudarzana aura ayakSudarzana bArahaveM guNasthAna taka hote haiM, isalie inameM zrodhake samAna saba arthAt 120 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| avadhirzana cauthe guNasthAnase bArahaveM guNasthAnataka hotA hai, isalie isameM asaMyata samyagdRSTike bandhako prApta honevAlI 77 aura AhArakadvika ina 79 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| zeSa kAna spaSTa hI hai| 105. kRSNalezyAmeM napuMsakavediyoMke samAna bhaGga hai| ilI vizeSatA hai ki inameM devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara mithyA jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha devAyuke utkRSTa sthitindhakA svAmI hai| nIlalezyA kApota lezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAdinIya, mithyAtva aura solaha kaSAya tathA isI prakAra tiryazcagati saMyukta saba prakRtiyoMke ukRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara nArakI jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, tkRiSTa sthitikA bandha kara rahA hai aura saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitebandhakA svAmI hai| sAtAAdika prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI yahI jIva hai| itata vizeSatA hai ki tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA ukta jIva sAtAdika prakRtiyoMke utkRSTa sthitibannakA svAmI hai| AyukarmakI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI oghake samAna hai| itI vizeSatA hai ki devAyuke Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassa-sAmittaparUvaNA 279 devAyu0 ukkala hidi0 kassa0 ? aNNa0 micchAdi0 sammAdi sAgAra0-jA0 tappAoggavisuddha0 / Nirayagadi-veuvviya aMgo0-NirayANupu0 uka0 Tidi0 kassa: ? aNNa tirikkha0 maNusa0 micchAdi0 sAgAra-jA. uka0sakili / devagAMda [ eiMdi-bIiMdi0 teiMdi-caduridiya ]-jAdi-devANupu0-AdAva-thAvara---suhuma-- apajjA-sAdhAra0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNa tirikva0 maNusa0 micchAdi0 sAgAra-jA0 tappAoggasaMkili / 'NIlAe titthayara0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNa. maNusassa tappAoggasaMkili / kAUe NirayoghaM / / 106. teUe paMcaNA0-NavadaMsaNA-asAdA -micchatta-solasaka0-Nasa0aradi-soga-bhaya-dugu-tirikvagadi-eiMdi0 yAva aMtarAiga ti tirikkhagautkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara mithyAdRSTi yAsamyagdRSTijo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / narakagati vaikriyika prAGgopAGga aura narakagatyAnupUrvI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai 1 anyatara tiryaJca aura manuSya jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura utkRSTa saMklezapariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devagati, ekendriya jAti, dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriyajAti, devagatyAnupUrvI, Atapa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryazca aura manuSya jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| nIlalezyAmeM tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo tatprAyogya saMkleza pariNAma vAlA hai,vaha tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / kApota lezyAmeM tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI nArakiyoMke samAna hai| vizeSArtha-kRSNa, nIla aura kApota lezyA caturtha guNasthAna taka hotI haiM, isalie inameM zrAhArakadvikakA bandha nahIM hotA / zeSa 118 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / kRSNa lezyAmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI napuMsakavedake samAna batalAyA hai so isakA kAraNa yaha hai ki napuMsakavedameM bhI devagatike sivA tIna gatike jIva yathAyogya utkRSTa sthitibandha karate haiM aura vahI bAta yahA~ bhI hai / mAtra devAyu isakA apavAda hai| kAraNa ki napuMsakaveda nauveM guNasthAna taka hotA hai, isalie usameM devAyukA zrodha utkRSTa sthitibandha bana jAtA hai,para kRSNa lezyAmeM devAyukA ogha utkRSTa sthitibandha sambhava nahIM hai| kAraNa ki yaha lezyA cauthe guNasthAnataka hotI hai| usameM bhI avirata samyagdRSTikI apekSA dravyaliGgI sAdhu mithyAdRSTike devAyukA utkRSTa sthitibandha adhika hotA hai, isalie kRSNa lezyAmeM vizuddha pariNAmavAlA mithyAdRSTijIva devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kahA hai| nIla aura kApota lezyAmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake svAmIkA nirdeza mUlameM kiyA hI hai / eka bAta yahA~ vizeSa dhyAna dene yogya hai aura vaha yaha ki narakagatimeM kRSNa lezyAke samAna nIla lezyAmeM bhI tIrthakara prakRtikA bandha nahIM hotaa| isalie isa lezyAmeM tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI samyagdRSTi manuSya kahA hai| 106. tejo lezyAmeM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, AsAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati aura ekendriya jAtise 1. mUlapratau NIlA ca tittha- iti pAThaH / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre disaMjuttAno ukka0 hidi. kassa0 ? aNNa0 sodhammIsANaMtadevassa micchAdi. sAgAra-jA0 ukka0saMkili0 athavA iisimjjhimprinnaa| sAdAve-ityi0. purisa0-hassa--radi--maNusagadi--paMciMdiya0-paMcasaMThANa--orAli0aMgo0- chassaMghaDa0-. maNusa0-dovihA0-tasa-thirAdilakka-dosara-uccAgodA0 ukka. hidi0 kassa? aNNa devassa micchAdihi tappAoggasaMkili / tirikvAyu ukka. hidi. kassa0 1 aeNa. devassa micchAdihi0 tappAaoggavisuddhassa / maNusAyu0 ukka0 hidi0 kassa ? aeNa. deva0 micchAdi0 sammAdihissa vA tappAaoggavisuddhaH / devAyu ukka hidi. kassa0 ? aNNa. pamattasaMjadassa tappAoggavisuddha0 / devagadi04 ukka hidi. kassa0 ? aNNa tirikkha0 maNusa.' micchAdi. sAgArajA0 ukka0saMkili0 / AhAra-AhAra0aMgovaMga0 aoghe / titthaka0 ukta hidi0 kassa0 ? aNNa0 devassa asaMja. sAgAra-jA0 ukka saMkili sAtthANe vaTTamA0 / pammAe evaM ceva / gavari yAo devassa tAo shssaarbhNgo|| lekara antarAya taka tiryaJcagatise saMyukta prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatarasaudharma aura aizAna kalpatakakA deva jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai athavA alpa,madhyama pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sAtA vedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, manuSyagati, paJcendriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArika AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyAnupUrvI, do vihAyogati, trasakAya, sthira zrAdika chaha, do svara aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyataradeva jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tiryazca yuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo mithyAdRSTi hai athavA samyagdRSTi hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramattasaMyata jIva jo tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya athavA tiryazca jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura ukRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / AhArakazarIra aura AhAraka zrAGgopAGgake ukRSTa sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA kauna hai ? anyatara deva jo asaMyata samyagdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura svasthAnavartI hai,vaha tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / panalezyAmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitikA svAmI isI prakAra jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jina prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI deva hai,unakA sahasrAra kalpake samAna bhaGga jAnanA caahie| vizeSArtha-pItalezyAmeM narakAyu, narakagatidvika, dvIndriyajAti, zrIndriyajAti, caturindriyajAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa ina nau prakRtiyoMke sivA zeSa 111 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / isa lezyAmeM jina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI jo jIva hai,usakA alaga-alaga nirdeza kiyA hI hai / mAtra tiryaJcagati saMyukta kahakara jina prakRtiyoMkAnAmanirdeza 1. mUlapratau maNusa0 tirikkha0 micchAdi0 iti pAThaH / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassa-sAmittaparUvaNA 281 107. sukkAe paMcaNA-NavadaMsaNA-asAdA0--micchatta-solasaka0-Navusa0-- bharadi-soga-bhaya-dugu-maNusagaLa-paMciMdiyajAdi-orAli-tejA-ka-huDasaM0-orAli.aMgo0-asaMpattasevaTTa-vaeNa04-maNusANu0-aguru04-pasatthavi0-tasa04--athirAdichakka-NimiNa-NIcA0-paMcata0 ukka. hidi0 kassa0 ? aNNa. ANadadevassa micchAdi0 sAgAra-jA. tappA ukka0saMkili0 / sAdAve-itthila-purisa-hassaradi-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-pasatyavi0-thirAdichakka-uccAgo0 ukka. hidi kassa0 ? aNNa0 tasseva ANadadevassa tappAoggasaMkili / maNusAyu0 ukka0 hidi. kassa0 ? aeNa. devassa micchAdi0 sammAmi0 tappAoggavisuddha0 / devAyu. oghaM / devagadi04 ukka0 hidi0 kassa0 ? aNNa tirikkha0 maNusa0 micchAdi. sAgAra-jA0 ukka0 saMkili / AhAra-AhAra0aMgo0 aoghaM / titthayaraM teubhNgo| nahIM kiyA hai, ye haiM-tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huMDasaMsthAna, chaha saMhanana, varNAdi cAra, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucvAsa, Atapa, udyota, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyeka zarIra, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayaza-kIrti aura nIcagotra / yahA~ mUlameM donoM svaroMkA alagase nirdeza kiyA hai, isalie sthira Adi chahameM nirmANa prakRtikI parigaNanA kara lenI cAhie / tAtparya yaha hai ki pItalezyAmeM kula 111 prakRtiyoMkA bandha hotA hai, isalie dUsare Adi daNDakoM meM jina prakRtiyoM kA nAmollekha kiyA hai,unake sivA zeSa saba prakRtiyA~ prathama daNDakameM le lenI cAhie / panalezyAmeM pUrvokta 111 prakRtiyoM meM se ekendriyajAtiAtapa aura sthAvara ina tIna prakRtiyoMke kama kara dene para kula 108 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / zeSa vizeSatA mUlameM kahI hI hai| 107, zukla lezyAmeM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriyajAti, audA. rika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huMDasaMsthAna, audArika AGgopAGga, asamprAptAmRpATikA saMhanana, varNacatuSka, manuSyagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, asthirAdika chaha nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara AnatakalpakAdeva jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| sAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, prazasta vihAyogati, sthira Adika chaha aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara vahI zrAnata kalpakA deva jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyataradeva jo mithyAdRSTi hai yA samyagdRSTi aura tatprAyogya vizuddhapariNAmavAlA hai,vaha manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryaJca yA manuSya jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| AhAraka zarIra aura AhAraka prAGgopAGgake utkRSTa sthitibandhakA svAmI prodhake samAna hai| tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA svAmI pItalezyAke samAna hai| vizeSArtha zukla lezyAmeM narakAyu, tiryaJcAyu, narakagatidvika, tiryaJcagatidvika, eke Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidivaMdhAhiyAre 108. bhavasiddhiyA0 mUloghaM / anbhavasiddhi0 madiya * bhaMgo / 106. sammAdi0 - khaiga 0 adhibhaMgo / vari khaDge yAo micchattAbhimuhAo pagadIo asaM0 satyANe sAgAra- jA0 tappA oggasaMkili0 / evaM tappA oggasaMkila * vedage zradhibhaMgo / evaM uvasama0 / 110. sAsaNe paMcaNA0 NavadaMsaNA 0 zrasAdAve 0 - solasaka0 - itthive 0 -aradisoga-bhaya-dugu0 - tirikkhagadi-paMciMdi0 orAliya0 - tejA 0 ka 0 - maNusaga 0 -orAli0aMgo0- khIliyasaMgha0-varaNa 04 - tirikkhANu0 - aguru 04-ujjova - appasattha0-tasa0 4-ndriyajAti, dvIndriyajAti, zraundriyajAti, caturindriyajAti, zrAtapa, sthAvara, sUkSma, paryApta, sAdhAraNa aura nIcagotra ina solaha prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA / kula 104 prakRtiyoMkA bandha hotA hai / zeSa vizeSatA mUlameM kahI hI hai / 108. bhavya jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai / tathA bhavya jIvoMmeM matyazAniyoMke samAna hai / 282 vizeSArtha - bhavyajIvoMmeM zradhaprarUpaNA aura zrabhavyajIvoMmeM matyazAniyoMkI prarUpaNA zravikala ghaTita ho jAtI hai, isalie ina mArgaNAoM meM apanI-apanI prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kramase zragha aura matyajJAniyoMke samAna kahA hai| 1 109. samyagdRSTi aura kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI zravadhijJAniyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jo avadhijJAnI jina prakRtiyoMke mithyAtvake zrabhimukha honepara utkRSTa sthitibandhakA svAmI hotA hai, kSAyikasamyaktvameM una prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI sAkArajAgRta aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA svasthAnavartI asaMyata samyagdRSTi jIva hotA hai| isI prakAra vedakasamyaktvameM avadhijJAniyoMke samAna tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA jIva apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthiti * bandhakA svAmI hotA hai| tathA isI prakAra upazama samyaktvameM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI jAnanA cAhie / vizeSArtha - pahale avadhijJAnI jIvoMke 79 prakRtiyoMkA bandha hotA hai, yaha batalA Aye haiN| unhIMkA bandha samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTike hotA hai| tathA aura saba vizeSatAe~ bhI eka samAna haiM, isalie ina donoM mArgaNAoMmeM ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI avadhijJAnI jIvoMke samAna kahA hai| mAtra kSAyika samyagdRSTi mithyAtvako prApta nahIM hotA, isalie avadhijJAnameM jina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva mithyAtvake sanmukha hue jIvako prApta hotA hai, unakA svAmitvaM kSAyikasamyaktvameM svasthAnavartI jIvake kahA hai / vedakasamyagdRSTi aura avadhijJAnIke kathanameM bhI koI antara nahIM hai, isalie vedakasamyagdRSTi jIvoM meM bhI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmitva avadhijJAnI jIvoMke samAna kahA hai / upazama samyagdRSTi jIvoMkA aura saba kathana to isI prakAra hai / mAtra isake manuSyAyu aura devAyukA bandha nahIM hotA, isalie isake bandhayogya prakRtiyA~ 79 ke sthAna - meM 77 kahanI cAhie / 110. sAsAdana samyaktvameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, solaha kaSAya, strIveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, paJcendriyajAti, zradArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, manuSyagati, zradArika AGgopAGga, kIlita saMhanana, varNacatuSka, tiryaJcAnupUrvI, gurulaghucatuSka, udyota, aprazasta vihAyogati, prasavatuSka, asthira zrAdika Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassa-sAmittapAvaNA 283 athirAdichakka-NimiNa-NIcAgo0-paMcaMta0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNa. cadugadiyassa sAgAra-jA0 ukkA saMkili0 micchattAbhimuhassa / sAdAve-purisa0-hassaradi-maNusagadi-cadusaMThA-cadusaMgha0-maNusANu0-pasatthavi0--thirAdichakka-uccAgo0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aeNa0 cadugadiyassa tappAoggasaMkili / tirikkha-maNusAyuga* ukka0 hidi. kassa0 ? aNNa. tirikva0 maNusassa. tappAsoggavisuddha / devAyu0 ukka0 TThidi0 kassa ? maNusassa tappAoggavisuddha0 / devagadi04 ukka0 Tridi0 kassa0 1 aNNa0 maNusa0 tirikkha0 sAgAra-jA. tppaaproggsNkili| 111. sammAmicchAdi0 paMcaNA-chadaMsaNA-asAdAve-bArasaka-purisa0aradi-soga-bhaya-dugu-paMciMdi0-tejA-ka-samacadu0-vaeNa04-aguru0-4-pasatthavi0tasa04 athira-asubha-subhaga-sussara-Adeja0-ajasa0-Nimi0-uccA0-paMcaMta0 ukka0 hidi0 kassa0 1 aNNa0 cadugadiyassa sAgAra-jA0 ukkassasaMkili0 micchAttAbhimuhassa / sAdAve0-hassa-radi-thira-subha-jasagi0 ukka0 hidi0 kassa ? aNNa. caduchaha, nirmANa, nIca gotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAragatikA jIva jo sAkArajAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / sAtAvedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, manuSyagati, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, manuSyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, sthira Adika chaha aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryazca aura manuSya jo tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai, vaha ukta do AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devAyuke utkRSTasthitibandhakAsvAmI kauna hai ? anyataramanuSya jo tatyAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha devAyuke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya aura tiryazca jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-sAsAdanaguNasthAnameM jina 16 prakRtiyoMkI mithyAtvameM bandhanyucchitti hotI hai, unakA tathA tIrthakara aura AhArakadvikakA kula 19 prakRtiyoMkA bandha nahIM hotaa| zeSa 101 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake svAmI sambandhI vizeSatA mUlameM kahI hI hai| 111. samyagmithyAdRSTi jIvoM meM pAMca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paMcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghu catuSka, prazasta vihAyogati, asacatuSka, asthira, azubha, subhaga, susvara, prAdeya, ayazAkIrti, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai, vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zuma aura . Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre gadiya0 satthANe vaTTamANayassa sAgAra-jA tappAgoggasaMkili / devagadi04 ukka0 hidi0 kassa ? aNNa tirikva0 maNusa. sAgAra-jA0 ukka saMkili* micchAtAbhimuha0 / maNusagadipaMca0 ukka0 hidi0 kassa0 ? aeNa. devassa vA Neraigassa vA sAgAra-jA0 ukka0 saMkili0 micchattAbhimuha / micchAdihI0 mdiybhNgo| saeiNa. mnnjogibhNgo| 112. asagaNIsu paMcaNA-NavadaMsaNA-asAdA--micchatta-solasakagavusa-aradi-soga-bhaya-dugu-Nirayagadi-paMciMdi0-veuviya-tejA-ka0-huDasaMThA-verabbiya aMgo0-vaeNa04--NirayANu0-aguru04-pasatya-tasa04-athirAdichakka-Nimi0-NIcA0-paMcaMta0 ukta hidi0 kassa ? aeNa. paMciMdi0 sAgAra-jA0 ukka0saMkili0 / sesANaM tappAoggasaMkili0 / Navari tigiNa Ayu0 tapA0 yazakIrti ina prAkRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo svasthAnameM avasthita hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryazca aura manuSya jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai,vaha devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| manuSyagatipaJcakake utkRSTa sthitivandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo sAkAra jAgRta hai, utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai aura mithyAtvake abhimukha hai.vaha manuSyagati Adi pA~cake utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai / mithyAdRSTi jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI matyazAniyoMke samAna hai| vizeSArtha-mithyAtvameM 16 aura sAsAdanameM 25 kI bandhavyucchitti hotI hai| ye 41 prakRtiyA~ hotI haiM / inameM manuSyAyu, devAyu, AhArakadvika aura tIrthakara prakRtike milAnepara kula 46 prakRtiyAM hotI haiN| samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM inakA bandha nahIM hotaa| zeSa 74 prakRtiyoMkA hotA hai / inake utkRSTa sthitibandhakA svAmitva samyagmithyAtva guNasthAna meM kisa vizeSatAke honepara hotA hai| yaha mUlameM kahA hI hai / devagati catuSkakA bandha deva aura nArakI nahIM karate, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA svAmI tiryazca aura manuSya kahA hai / tathA manuSyagati paJcakakA bandha mizra tiryazca aura manuSya nahIM karate, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA khAmI nArakI aura deva kahA hai| zeSa prakRtiyoMkA bandha saba gatiyoM meM hotA hai, isalie unake utkRSTa sthitibandhake svAmI cAroM gatike jIva kahe haiN| 112. asaMhI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, narakagati, paJcedriya jAti, vaikripika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huMDa saMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNacatuSka, narakagatyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, prazasta vihAyogati, prasa catuSka, asthira Adi chaha, nirmANa, cigotra aura pA~ca antarAya ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyatara paJcandriya jIva jo sAkAra jAgRta hai aura utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI tatyAyogya saMkleza pariNAmavAlA asaMhI jIva hai| itanI vizeSatA hai ki tIna mAyubhoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA jIva hai| AhAraka Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 jahaNNa-sAmittaparUvaNA vimuddhassa / AhAra0 mUloghaM / aNAhAra0 kmmigbhNgo| evaM ukssasAmittaM samattaM / 113. jahaeNae pgdN| duvi0-oghe0 aade| oghe0 paMcaNA0-cadudaMsaNAsAdAve-jasagi0-uccAgo0-paMcaMta0 jahaeNo hidibaMdho kassa hodi ? aNNadarassa khavagassa suhumasAMparAigassa carime jahaeNae hidibaMdhe vaTTamANayassa / paMcadaMsaNAmicchatta-bArasaka0-hassa-radi-bhaya-dugu-paMciMdi0-orAliya0-tejA-ka-samacadu0 orAli aMgo0-vajarisabha0-vaeNa04-aguru04-pasattha0-tasa04-thirAdipaMca-Nimi0 jaha0 hidi0 kassa0 ? aNNa. bAdaraeiMdiyassa savvAhi pajjattIhi pajjattagadassa sAgAra-jA0 sudovajogajuttassa savvavisuddhassa jahaeNahidivaM0 vaTTa / asAdA0itthive0-Navusa-aradi-soga-cadujAdi-paMcasaMThA0-paMcasaMgha-AdAva-appasatthavi0thAvara-muhuma-apajjatta-sAdhAra0-athirAdilaka. jaha* hidi. kassa0 ? aeNa. jIvoM meM saba prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai aura anAhAraka jIvoM meM apanI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kArmaNa kAyayogiyoMke samAna hai| vizeSArtha-asaMkSI jIvoMke AhArika dvika aura tIrthaGkarake binA 117 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| AhAraka mArgaNAmeM saba arthAt 120 prakRtiyoMkA bandha hotA hai aura anAhAraka mArgaNAmeM kArmaNakAyayogake samAna 112 prakRtiyoMkA bandha hotA hai| zeSa kathana spaSTa ho hai| yahAM asaMziyoM meM utkRSTa sthitibandhakI apekSA paMcendriyoMkI mukhyatA honese unheM utkRSTa sthitibandhakA svAmI kahA hai / tiryazcAyu, manuSyAyu aura devAyukA utkRSTa sthitibandha vizuddha pariNAmoMse hotA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA svAmI vizuddha pariNAmavAlA jIva kahA hai| yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhie ki tiryaJcAyu aura manuSyAyu kA eka pUrvakoTi pramANa utkRSTa sthitibandha ekendriyAdi jIvoMke bhI hotA hai, isalie asaM. ziyoM meM inake utkRSTa sthitibandhakA svAmI kahate samaya paJcandriya yaha kahanekI AvazyakatA nahIM hai| isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| 113. jaghanya svAmitvakA prakaraNa hai| usako apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura praadesh| oghakI apekSA pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, yaza-kIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara kSapaka jo sUkSmasAmparAyasaMyata hai aura antima jaghanya sthitibandhameM avasthita hai , vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakAsvAmI hai / pA~ca darzanAvaraNa, mithyAtva, bAraha kaSAya, hAsya, rati, bhaya, jugupsA,paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana, varNa catuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasa catuSka, sthira Adi pA~ca aura nirmANa ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyatara bAdara ekendriya jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta zrutopayogase upayukta hai aura sarva vizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI hai / asAtA vedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, Atapa, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa aura Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre bAdaraeiMdiya0 savvAhi pajjattIhi sAgAra- jA0 tappAtroggavisuddha0 jaha0 Didi 0 vaTTamA0 / cadusaMja0 - purisa0 jaha0 Didi 0 kassa 1 araNa0 khavagassa aNiyabAdarasaMpa0 pappaNo carime jaha0 hidi0 vaTTa0 / girayAyu0 jaha0 dvidi0 kassa 0 ? aNNa0 paMciMdiya0 sariNa asariNa0 sAgAra jA0 tappAtroggavisuddha 0 jahariyAe bAdhAe jaharaNa0 dvidi0 vaTTamA0 / tirikkhAyu0 jaha0 dvidi0 kassa ? aeNa eiMdi0 bIiMdi0 tIiMdi0 caduriMdi0 paMciMdi0 sariNa0 asari0 bAdara * suhuma0 pajjattApajjatta0 sAgAra-jA0 tappAtroggasaMkili0 jaha0 AbAdhAe 0 aNNa0 jaha0 dvidi0 vaTTamA0 / evaM maraNusAyu0 / devAyu0 jaha0 hidi0 kassa0 paMciMdi0 sariNa0 asariNa0 sAgAra-jA0 tappA oggasaMkili0 jaha0 AbA 0 jaha0 dvidi0 vaTTamA0 / 114. girayaga0 - riyA0 jaha0 dvidi0 kassa ? a0 asa ssi sAgAra - jA 0 tappA oggavisuddha0 / tirikkhaga0 tirikkhANu0 - ujjo0- NIcA0 jaha0 dvidi0 kassa0 * bAdara0 teu0 vAu0 pajjattassa sAgAra - jA0 savvavisu 0 / masaga 0 - maNusAra jaha0 dvidi0 kassa0 1 aeNa bAdarapuDhavi0 u0 bAdara tsu asthira Adi chaha prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara ekendriya jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAma - vAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| cAra saMjvalana aura puruSavedake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara anivRtti kSapaka jo apane-apane antima jaghanya sthitibandhameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / narakAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara paJcendriya saMjJI aura saMkSI jo sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai aura jaghanya zrabAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai vaha narakAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura paJcendriya saMzI yA asaMzI, bAdara, sUkSma, paryApta yA aparyApta jo sAkAra 'jAgRta hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai vaha tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / isI prakAra ukta jIva manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara paJcendriya saMzI yA asaMzI jo sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhA ke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai vaha devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / 114. narakagati aura narakagatyAnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara saMzI jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta do prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota aura nIca gotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara agnikAyika paryApta aura bAdara vAyukAyika paryApta jo sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNya-sAmittaparUvaNA varaNaphadi 0 pajjatta0 sAgAra - jA0 savvavisuddha0 jaha0 Didi 0 SaTTamA0 / devagadi04 jaha0 dvidi0 kassa0 1 aNNa0 asariNa0 sAgAra - jA0 savvavisuddha 0 jaha0 hidi0 vaTTamA0 / AhAra0 - Ahara0: ra0 aMgo0 - titthaya0 jaha0 hidi0 kassa0 ? zraeNada0 apuvvakaraNakhavagassa parabhaviyaraNAmANaM carime jaha0 dvidibaMdhe vaTTamANayassa / sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika paryApta jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandha kara rahA hai vaha manuSyadvikake jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / devagati catuSka ke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara saMzI jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandha kara rahA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / AhAraka zarIra, zrAhAraka AGgopAGga ora tIrthaMkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSapaka jo parabhavasambandhI nAmakarma kI prakRtiyoM ke antima jaghanya sthitibandhameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| 287 vizeSArtha - yahA~ zraghase kima prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai yaha batalAyA gayA hai / bandha yogya kula prakRtiyAM 120 haiM / unameMse pAMca jJAnAvaraNa Adi 17 aisI prakRtiyA~ haiM jinakA bandha kSapaka sUkSmasAmparAyataka hotA hai isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI antima sthitibandhameM avasthita ukta jIvako kahA hai| cAra saMjvalana aura puruSavedakA sthitibandha kSapaka anivRttikaraNake apane apane vivakSita bhAga taka hotA hai isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI ukta jIvako kahA hai| AhArakadvika aura tIrthaMkara prakRtikA sthitibandha kSapaka pUrvakaraNa ke amuka bhAgataka hotA hai isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI ukta jIvako kahA hai| isa prakAra ye saba milAkara 25 prakRtiyA~ huii| aba zeSa rahIM cAra Ayuke binA 91 prakRtiyA~ so inameMse devagati aura narakagati sambandhI jo prakRtiyA~ haiM unakA bandha ekendriya aura vikalatrayake nahIM hotA isalie unake jaghanya sthitibandhakA svAmI zrasaMjJI jIvako kahA hai| aisI prakRtiyA~ kula 6 haiM / ye hai -narakadvika, devadvika aura baikiyikadvika / aba zeSa rahIM 85 prakRtiyAM so yadyapi inakA jaghanya sthitibandha bAdara ekendriya paryApta jIvake hotA hai para ekendriyake aneka bheda honese ekendriyoMmeM bhI kauna-sA bAdara paryApta jIva kina prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha karatA hai isakA svatantra rUpase vicAra kiyA hai| udAharaNArthaafrates aura vAyukAyika jIva marakara niyamase tiryaJca hI hote haiM, isalie tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota aura zrAtapakA jaghanya sthitibandha bAdara agnikA yika paryApta aura bAdara vAyukAyika paryApta jIva hI karate haiN| tathA manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIkA bandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke na honeke kAraNa inakA jaghanya sthitibandha bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika paryApta jIva karate haiN| yahI kAraNa hai ki ina tiryaJcagati zrAdi cAra aura manuSyagati Adi do prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI pRthak-pRthak ukta jIvoMko kahA hai / yadyapi agnikAyika aura vAyukAyika jIva uccagotrakA bhI bandha nahIM karate para uccagotrakA jaghanya sthitibandha ekendriyake na hokara kSapaka zreNimeM hotA hai isalie use yahA~ nahIM ginakara jina prakRtiyoMkA kSapaka sUkSma sAmparAya meM jaghanya sthitibandha hotA hai Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 mahAbaMdhe DidibaMdhAhiyAre 115. AdeseNa Neraiesu paMcaNA-NavadasaNA0-sAdAve-micchatta-solasaka.. purisake0-hassa-radi-bhaya-dugu-maNusaga0-paMciMdi0-orAli0-tejA0-ka-samacadu0orAli aMgo0-vajjarisabha0-vaeNa04-maNusANu0-aguru04-pasattha0 tasa04-thirAdichakka-Nimi0-NIcAgo-paMcaMta* jaha* hidi0 kassa ? aeNa. asaeiNapacchAgadassa' paDhama-vidiyasamaye Neraigassa sAgAra-jA. savvavisuddha0 jaha* hidi0 vaTTa / doAyu0 jaha0 hidi0 kassa ? aeNa. micchAdi0 tappAoggasaMkili. jaha. AbA. jaha* hidi0 vaTTa / titthaya. jaha* hidi. kassa. ? aeNa. asaMjadasammAdi0 sAgAra-jA0 savvavimu0 / sesANaM asaeiNapacchAgadassa paDhamavidiyasamae Neraigassa sAgAra-jA0 tappAoggavisu / evaM paDhamAe / vahA~ gina Aye haiN| aba rahIM zeSa 79 prakRtiyA~ so inakA bAdara ekendriya paryApta kisI bhI jIvake unake jaghanya sthitibandhake yogya pariNAma honepara jaghanya sthitibandha ho sakatA hai isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI bAdara ekendriya paryApta jIvako kahA hai| cAra AyuoM meM manuSyAyu aura tiryaJcAyukA jaghanya sthitibandha saba prakArake tiryazca aura manuSyoMke ho sakatA hai| yahI kAraNa hai ki ina do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI ukta do gatikA anyatara jIva kahA gayA hai| mAtra devAyu aura narakAyukA jaghanya sthitibandha pazcendriyase nIce kisI bhI jIvake nahIM hotaa| isalie ina do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI saMzI yA asaMjJI anyatara jIva kahA hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki malameM jI yogyatAe~ kahIM haiM, unake sAtha hI ye saba jIva ukta saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake svAmI hote haiN| 115. Adezase nArakiyoM meM pA~ca jhAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana, varNa catuSka, manuSyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasacatuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara asaMzI paryAyase AyA huA nArakI jo prathama aura dvitIya samayameM sthita hai, sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitikA bandha kara rahA hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| do AyaoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara mithyAdRSTi nArakI jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AbAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara asaMyata samyagdRSTi nArakI jo sAkAra jAgRta hai aura sabase vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI asaMkSIcara, prathama aura dvitIya samayameM sthita, sAkAra jAgRta aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA nArakI jIva hai| isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA caahie| vizeSArtha-prathama narakameM asaMhI jIva marakara utpanna hotA hai aura isake utpanna 1. mUlapratau-pacAgadassa iti pAThaH / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNa-sAmitaparUvA 289 116. vidiyAe paMcaNA-chadasaNA-sAdAve0-bArasaka0 purisa -hassa-radi. bhaya-dugu-maNusaga0-paMciMdi0-orAliya0-tejA-ka0-samacadu0-orAli aMgo0vajarisa-vaeNa 4-maNusANu0-aguru04-pasatya-tasa04-thirAdilaka-Nimi0. uccAgo0-paMcaMta* jaha* hidi0 phassa ! aNNa. asaMjada0sammA0 sAgAra-jA. savvavisuddha. jaha* hidi0 vaTTa / evaM titthayarassa vi / yINagiddhitiyamicchatta-aNaMtAguvaSi04 jaha0 hidi. kassa.? aeNa. micchAdi0 sAgAra-jA. savvavisu0 sammattAbhimu. carime jaha* hidi0 vaTTa / asAdA-aradi-sogaathira-asubha-ajasa0 jaha0 hidi0 kassa. ? aeNa. asaMjadasammAdihi. sAgAra-jA0 tappAoggavisu ! ityi-gavaMsa-tirikkhaga0-paMcasaMThA-paMcasaMgha0tirikkhANu-ujjo0-appasatyavi0-bhaga-dussara-aNAde0-NIcA. jaha0 dvidi. kassa0 1 aNNa0 micchAdi0 sAgAra-jA. tappAoggavisu0 jaha* hidi0 vaTTamA0 / doAyu0 NirayoghaM / evaM chasu puDhavIsu / vari sattamAe thINagidi03-micchattaaNaMtANubaMdhi4-tirikkhaga-tirikvANu0-ujjo0-NIcA0 jaha* hidi0 kassa0 ? honeke prathama aura dvitIya samayameM asaMzoke yogya sthitibandha hotA hai| isIse yahAM tIrtha-. kara aura do AyuoMko chor3akara zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI pariNAmoMkI apanI-apanI vizeSatAke sAtha ukta jIvako kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 116. dUsarI pRthivImeM pA~ca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, bAraha kavAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcandriya jAti, audArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasra saMsthAna, audArika prAGgopAla, varSabhanArAca saMhanana, varSacatuSka, manuSyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasacatuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai| anyatara asaMyata samyagdRSTi nArakI jo sAkAra jAgRta hai aura sabase vizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra tIrthaGkara prakRtike jaghanya tabandhakA svAmI jAnanA caahie| syAnaguddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara mithyAdRSTi jo sAkAra jAgRta hai, sarva vizuddha hai, samyaktvake abhimukha hai aura antima jaghanya sthitibandhameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asAtA vedanIya, arati, zoka, asthira azuma aura ayaza-kIrtiprakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara asaMyatasamyagdRSTi jo sAkAra jAgRta hai aura tatyAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| strIveda, napuMsakaveda, tiryaJcagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tirgazcAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durmaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitiyandhakA svAmI kauna hai? anyatara mithyAdRSTi jo sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya vizuddha hai aura jaghanya sthitivandhameM avasthita hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| do AyunoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra chahoM pRthiSiyoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM styAnagaddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhicatuSka, tiryazcagati, tiryazAnupUrvI, udyota aura nIcagotrake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai| anyatara mithyAraSTi Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre aeNa* micchAdi0 sAgAra-jA0 savvavisuddha0 sammattAbhimuha0 carime jaha. hidi0 vaTTamA / 117. tirikkhesu paMcaNA-NavadasaNA-asAdAve-micchatta-solasaka0parisa-hassa-radi-bhaya-dugu-paMciMdiya-orAliya-tejA-kA-samacadu0-orAli aMggo0-vajarisabha0-varaNa 4-aguru04-pasatthavi0-tasa04-thirAdicha--NimipaMcaMta. jaha0 hidi0 kassa. ? aeNa. bAdaraeiMdi0 sAgAra-jA0 savvavisuddhassa jaha0 TThidi0 vaTTamA0 / sesaM mUloghaM / vari uccA0 maNusagadibhaMgo / ram jo sAkAra jAgata hai, sarvavizuddha hai, samyaktvake abhimukha hai aura antima sthitibandhameM avasthita hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-dUsarI Adi pRthiviyoMmeM asaMzI jIva to marakara utpanna hotA nahIM, isalie yahAM asaMzoke yogya sthitibandha sambhava nahIM; phira bhI mithyAtvakI apekSA samyaktvake sadbhAvameM sthitibandha nyUna hotA hai, isalie yahAM jina prakRtiyoMkA samyagdRSTike bandha hotA hai, unakA tadyogya zrAvasthAke hone para jaghanya sthitibandha kahA hai aura jina prakRtiyoM samyagdRSTike bandha nahIM hotA,unake jaghanya sthitibandhakA svAmI mithyAdRSTiko kahA hai| eka bAta avazya hai ki mithyAdRSTi do prakArake hote haiM-eka svasthAna sthita aura dUsare samyaktvake abhimukha / yahAM samyaktvase tAtparya upazama samyaktvase hai| AgamameM upazama satyaktvake abhimukha hue jIvake 34 bandhApasaraNa batalAye haiN| unake dekhanese vidita hotA hai ki samyaktvake abhimukha hue nArakIke strIveda, napuMsakaveda, tiryazcagati, pAMca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrakI bandhavyucchitti ho jAtI hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI svasthAna sthita mithyAdRSTi kahA gayA hai aura styAnagRddhi tIna, mithyAtva va anantAnubandhI catuSkakA bandha samyaktvake abhimukha hue nArakIke bhI hotA rahatA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI samyaktvake abhimukha huA nArakI jIva kahA gayA hai| mAtra sAtavIM pRthivImeM mithyAtva guNasthAnameM tiryaJcagati, tirgaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotrakA hI bandha hotA hai, isalie isake samyaktvake abhimukha honepara bhI inakA bandha hotA rahatA hai / yahI kAraNa hai ki sAtavIM pRthivImeM samyaktvake abhimukha hue jIvako mithyAtva, anantAnubandhI catuSka, tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai| 117. tithaMcoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, audArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika zrAGgopAGa, vajraSabhanArAca saMhanana, varNa agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, sthirAdi chaha, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara ekendriya jo sAkAra jAgrata hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandhameM avasthita hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM uccagotrake jaghanya sthitibandhakA svAmI manuSyagatike jaghanya sthitibandhake svAmIke samAna hai| socataSaka. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeNa-sAmittaparUvaNA 261 118. paMciMdiyatirikkha03 paMcaNA0-NavadaMsaNA-sAdAve-micchatta-solasaka0-purisa-hassa-radi-bhaya-dugu-devagadi-paciMdi0-vevi0-tejA-kasamacadu0-veuvviya aMgo-varaNa04-devANupu0-aguru04-pasatyavi* tasa0-thirAdichakka-NimiNa-uccA-paMcaMta0 jaha* hidi0 kassa0 1 aNNa0 asaNiNa sAgAra-jA. savvavisu0 jaha0 hidi0 vaTTamA0 / Niraya-devAyu0 oghaM / tirikkha-maNusAyu0 jaha0 hidi0 kassa0 ? aeNa0 saeiNa. asagiNa. pajjattApajjatta0 tappAoggasaMkili0 jaha' [AbA0] / sesANaM so ceva sAmIo sAgAra-jA. tapAoggavisu0 jaha0 hidi0 vaTTa / 116. paMciMdiyatirikkhaapajjattesu paMcaNA0-gavadaMsaH-sAdAve0-micchatta-sola vizeSArtha-pahale zrodhase saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake svAmIkA nirdeza kara Aye haiM / vahAM jina prakRtiyoMkA kSapaka sUkSmasAmparAyameM, kSapaka anivRttikaraNameM aura kSapaka apUrvakaraNameM jaghanya svAmitva kahA hai,unakA yahAM bAdara ekendriyaparyApta jIvoMke jaghanya svAmitva kahanA cAhie / mAtra uccagotrakA bandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke nahIM hotA, isalie isake jaghanya sthitibandhakA svAmitva bAdara ekendriya paryAptake na kaha kara manuSyagatike jaghanya sthitibandhake svAmitvake samAna isakA svAmI bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika paryApta jIva hotA hai| itanA vizeSa kahanA cAhie / tiryaJcagatimeM zrAhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bandha nahIM hotA, yaha spaSTa hI hai| 118. paJcendriya tiryaJcatrikameM pA~ca jhAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paJcandriyajAti, vaikriyika zarIra, taijasazarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, vaikriyika prAGgopAGga, varNacatuSka, devAnupUrvo, agurulaghu catuSka, prazasta vihAyogati, prasakAya, sthira Adi chaha, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyatara asaMkSI jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandhameM avasthita hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| narakAyu aura devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| tiryazcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara saMjJI yA asaMjJI paryApta aura aparyApta jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai aura jaghanya AvAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai,vaha ukta do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandha kA sAkAra jAgRta tatprAyogya vizuddha aura jaghanya sthitibandhameM avasthita vahI jIva svAmI hai| vizeSArtha-yahAM cAra AyuoMke sivA zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva asaMhI paJcendriya paryApta tiryaJcoMkI mukhyatAse kahA hai| kAraNa ki paJcandriya tiryacatrika meM inhIMke sabase jaghanya sthitibandha sambhava hai| kintu cAra AyuoMke jaghanya sthitibandhake lie yaha niyama nahIM hai| itanA avazya hai ki narakAyu aura devAyukA bandha paryAptake hI hotA hai aura zeSa do AyuokA bandha sabake hotA hai| 116. paJcendriya tiryaca aparyAptakoMmeM pA~ca jJAnAdharaNa, nau darzanAvaraNa, sAtA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 mahAbaMdhe dvivibaMdhAhiyAre saka0 - purisave 0-hassa-radi-bhaya-dugu0 - maNusagadi-paMcidiya0 orAliya0 -tejA0 ka0samacadu0 orAli0 aMgo0 dajjarisabha0 - varaNa 0 4 maNusANu 0 -- guru 04 - pasatyavi0 tasa 04 - thirAdichakka - Nimi0 uccA0 - paMcaMta0 jaha0 Didi 0 kassa 0 1 aNNa0 asa0i sAgAra - jA0 savvavisu0 jaha0 dvidi0 vaTTa0 / zrasAdA0 - itthave 0Navusa0-aradi-soga-tirikkhagadi-cadujAdi-paMcasaMThA0-paMcasaMgha0-tirikkhANu0 - AdAujjo 0 - appasattha0 - thAvarAdi 0 4 - athirAdichaka-pIcA0 jaha0 hidi0 kassa0 1 [a0] sariNassa sAgAra- jA 0 tappAzroggavisu 0 jaha0 dvidi0 vaTTa0 / dozrAyu0 jaha0 dvidi0 kassa ? raNa0 sariNa0 asariNa0 sAgAra - jA 0 tappA oggasaMkili 0 3 jaha0 AbA0 jaha0 dvidi0 vaTTa0 / 120. maNusesu khavagapagadIgaM mUloghaM / paMcadaMsa0-micchatta- bArasaka0-hassaradi-bhaya- dugu0 -- maNusaga 0 - paMciMdi0 - orAliya0 - tejA0 ka0 - samacadu0 - orAli 0 vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, zradArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, zradArika zrAGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, manuSyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara asaMjJI jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura jaghanya sthitibandhameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / asAtAvedanIya, strIveda, napuMsaka veda, arati, zoka, tiryaJcagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcAnupUrvI, zrAtapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi 4, sthira Adi chaha aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara saMzI jo sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya vizuddha hai aura jaghanya sthitibandhameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / do zrAyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara saMzI yA asaMzI jo sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya saMkliSTa hai aura jaghanya zrAbAdhAke sAtha jaghanya sthitibandha kara rahA hai, vaha do AyuoMke anya sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha - paJcendriya tiryaJca aparyApta do prakArake hote haiM--saMzI aura prasaMzI / saMziyoMse asaMziyoMke saMkhyAtaguNA hIna bandha hotA hai, isalie yahA~ inhIMkI mukhyatAse dhanevAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva kahA gayA hai| mAtra manuSyAyu aura tiryazcAyukA jaghanya sthitibandha ukta donoMmeMse kisIke bhI ho sakatA hai, isalie ina donoM zrAyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI ukta donoMmeMse koI bhI jIva kahA gayA hai / 120. manuSyoM meM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai / pA~ca darzanAvaraNa, mithyAtva, bAraha kaSAya, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, zradArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahamNa - sAmitta parUvaNAM * aMgo0 - vajjarisabha 0 - varaNa 04- masANu 0 guru 04 - pasattha0 -tasa04 - thirAdipaMca0Nimi0 0 jaha0 dvidi0 kassa0 1 aNNa0 asariNapacchAgadassa paDhamasamaya-vidiyasamayamaNusassa sAgAra jA0 saJvavisuddha 0 / asAdA0 - itthi0 esa 0 -aradi-sogatirikkhagadi - cadujAdi 0 [paMsasaMThA0 - paMca saMgha0 - tirikkhANu0 - zrAdAujjova - appasatya 0thAvarAdi 0 4 - athirAdi06 - NIcA0 jaha0 dvidibaM0 kassa ? aNNa* asaNipacchAgadassa paDhamasamaya - vidiyasamayamaNusassa sAgAra - jAgAra0 ] tappA oggavisuddha0 / [NirayAu 0 jaha0 dvidi0 kassa 1 aNadara0 tappAtroggavisuddhassa |] tirikkhamarasAyu0 jaha0 dvidi0 kassa 0 1 aNNada0 pajjattApajjattA0 sAgAra - jA 0 tappA - saMkali0 / devAyu0 jaha0 hidi0 kassa0 1 aeNa 0 tappAgga0 saMkili0 / pirayagadi - rirayANupu0 jaha0 dvidi0 kassa0 1 araNa0 micchAdi0 sAgAra-jA0 tappAmaggavisuddha 0 | devagadi - veDavvi 0 - AhAra0 - [ veDavviya aMgI 0 AhAra0 ]- caMgo0devANupu0 - titthayara0 jaha0 dvidi0 kassa0 ?' aeNa apuvva0 khavaga0 parabhaviyamANaM baMdhacarime vaTTamA0 / evaM maNusapajjata -masiNIsu / vari maNusiNIsu zradArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, manuSyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira Adi pA~ca aura nirmANa ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ! jo asaMzI marakara manuSyagatimeM utpanna huA hai, aisA prathama aura dvitIya samayavartI manuSya jo sAkAra jAgRta hai aura sarva vizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, tiryaJcagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, zrAtapa, udyota, prazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, asthira Adi chaha aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? jo asaMzI marakara manuSya huA hai, aisA prathama aura dvitIya samayavartI manuSya jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| narakAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA manuSya narakAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyu ke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara paryApta aura aparyApta manuSya jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha ukta donoM AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA manuSya devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / narakagati aura narakagatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara mithyAdRSTi jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmabAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakAM svAmI hai / devagati, vaikriyika zarIra, vairiyika AGgopAGga, zrAhAraka zarIra, zrAhAraka AGgopAGga, devagatyAnupUrvI aura tIrthaMkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSapaka jo parabhava sambandhI nAmakarmakI ba~dhanevAlI prakRtiyoMke bandhake antima samayameM avasthita hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / isI prakAra manuSyaparyApta aura manuSyanI jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manuSyiniyoMmeM tIrthaMkara prakRtike jaghanya 1. pratau jaha* appA sesAnaM iti pAThaH / 253 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre titthayara0 jaha0 TThidi0 kassa0 1 aNNa. apuvva0 uvasama0 parabhaviyaNAmAraNaM baMdhacarime vaTTa0 / maNusaapajjattage pddhmpuddhvibhNgo| 121. devagadIe devesu NirayoghaM / vari eiMdiya-AdAva-thAvara0 asAda bhaMgo / evaM bhavaNa-vANaveta0 / vari titthayaraMNatthi / jodisiya-sodhammIsANa. vidiyapuDhavibhaMgo / Navari eiMdiya-AdAva-thAvara0 itthivedbhNgo| jodisiya titthayaraM patthi / saNakkumAra yAva sahassAra tti vidiyapuDhavibhaMgo / prANada0 gavagevajjA tti taM ceva / vari tirikvAyu0 tirikkhagaditiyaM ca patthi / aNudisa yAva savvaTThA ti paMcaNA0-chadaMsaNA-sAdAve0-bArasaka0-purisa-hassa-radi-bhaya-dugu-maNusagadI0 evaM ceva pasatyAdiNAmapagadIo uccA0-paMcaMta0 jaha0 hidi kassa0 ? aNNa sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa upazAmaka jo parabhavasambandhI nAmakarmakI prakRtiyoMke bandhake antima samayameM avasthita hai, vaha svAmI hai| manuSya aparyAptaka jIvoM meM apanI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA khAmI pahilI pRthivIke samAna hai| vizeSArtha-jina 22 prakRtiyoMkA nauveM aura dasaveM guNasthAnameM bandha hotA hai,ve yahA~ kSapaka prakRtiyA~ kahI gaI haiN| ve ye haiM-pA~ca zAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yaza kIrti, uccagotra aura pA~ca antarAya / yataH kSapaka zreNikI prApti manuSyagatimeM hI hotI hai, ataH manuSyoM meM ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva oghake samAna kahA hai|shess prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake svAmIkAnirdeza alaga-alaga kiyA hI hai| yahA~ manuSyiniyoMmeM tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI upazAmaka apUrvakaraNa jIva kahA hai / isakA kAraNa yaha hai ki jo tIrthaGkara hotA hai, usake janmase puruSavedakA hI udaya hotA hai,aisA niyama hai / ataeva jo tIrthaGkara prakRtikA bandha kara rahA hai aura strIvedakA udaya hai,usakA upazama zreNi para ArohaNa karanA bana jAtA hai aura isI apekSAse manaDiyanI apUrNakaraNa upazAmakako tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kahA hai| 121. devagatimeM devoMmeM apanI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI nArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM ekendriya pAtapa aura sthAvara prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI asAtA prakRtike bandhake svAmIkesamAna hai| isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake tIrthaGkara prakRti nahIM hai| jyotiSI aura saudharma-aizAna kalpake devoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI dUsarI pRthivIke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM ekendriya, Atapa aura sthAvara prakRtiyoM ke bandhakA khAmI strIvedake bandhake svAmIke samAna hai| tathA jyotiSIdevoMmeM tIrthaMkara prakRti nahIM hai / sAnatkumAra kalpase lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM apanI saba prakRtiyoM ke jaghanya sthiti bandhakA svAmI dUsarI pRthivIke samAna hai| pAnata kalpase lekara nau graiveyaka taka vahI jIva svAmI hai| itanI vizeSatA hai ki inake tiryazca zrAyu aura tiryaJcagatitrikakA bandha nahIM hotA / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM pA~ca mAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, manuSyagati aura isI prakAra nAmakarmakI prazasta Adi prakRtiyA~, uJcagotra aura pA~ca antarAya inake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyataradeva jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asAtA vedanIya, Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-sAmittaparUvaNA sAgAra-jA. tappAoggavimuddha0 / asAdA-aradi-soga-athira-asubha-ajasa jaha0 hidi0 kassa0 1 aeNa. sAgAra-jA0 tappAoggavisu / maNusAyu0 jaha* hidi. kassa0 1 aeNa. sAgAra-jA0 tppaaaoggsNkili| 122. eiMdiesa paMcaNA-NavadaMsaNA-sAdAve-micchatta-solasaka-purisavehassa-radi-bhaya-dugu-paMciMdi0-orAli0-tejA-kA--samacadu0--orAli aMgo0bajarisabha0-vaeNa04-aguru04-pasatyavi0-tasa04-thirAdicha0-NimiNa-paMcaMta. jaha hidi. kassa. 1 aeNa* bAdara0 savvAhi pajjattIhi pajjattayadassa sAgAraarati, zoka, asthira, azubha aura ayaza kIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai, vaha manu. vyAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-devoM meM asaMhI jIva marakara utpanna hotA hai aura isake prathama va dvitIya samayameM asaMjhIke yogya jaghanya sthitibandha hotA hai| yahI vizeSatA narakameM bhI hotI hai, isalie devoMmeM apanI prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI nArakiyoMke samAna kahA hai / mAtra tIrthaMkara aura do AyuokA jaghanya sthitibandha paryApta avasthAmeM jisa prakAra nAra. kiyoMke kahA hai,usI prakAra yahAM kahanA cAhie / kintu narakameM ekendriya, Atapa aura sthApara ina tIna prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA aura devoMke hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI jisa prakAra asAtAprakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kahA hai, usI prakAra yahAM kahanA cAhie / asaMzI jIva marakara devoMmeM utpanna hotA huA bhavanavAsI aura vyantara devoM meM hI marakara utpanna hotA hai, isalie inameM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI sAmAnya devoMke samAna kahA hai| mAtra inake tIrthaGkara prakRtikA bandha nahIM hotaa| Age sahasrAra kalpataka dUsarI pRthivIse jaghanya svAmitvameM koI vizeSatA nahIM hai, isalie yahAM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI dUsarI pRthivIke samAna kahA hai| vizeSatA itanI hai ki jyotiSI devoMke tIrthakara prakRti kA bandha nahIM hotA aura aizAna kalpataka ekendriya jAti, Atapa aura sthAvara prakRtikA bandha hotA hai / so ina tIna prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI jisa prakAra dUsarI pRthivImeM strIvedake jaghanya sthitibandhakA svAmI ghaTita karake batalAyA hai,usI prakAra ghaTita kara lenA cAhie, kyoMki usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| AnatAdikameM tiryazcAyu, tiryazcagati, tiryazcagatyAnupUrvI aura nIcagotrakA bandha nahIM hotaa| zeSa pUrvokta prakRtiyoMkA hotA hai| so inameM bhI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva dUsarI pRthivIke samAna ghaTita ho jAtA hai, ataH yahAM bhI jaghanya svAmI dUsarI pRthivIke samAna kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 122. ekendriyoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, mithyAtva, solahakaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, audArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika AGgopAGga, vajravRSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazastavihAyogati, prasa catuSka, sthira Adi chaha, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara ekendriya jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgata hai, sarva vizuddha hai aura jaghanya sthitibandhameM prava Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 mahApaMdhe dvividhAhiyAre jA. savvavisu0 jahaH dvidi0 vaTTa / asAdA0-ityi0-purisa0-Navusa-aradisoga-cadujAdi-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-AdAva-appasatyavi0-thAvarAdi04-athirAdicha. jaha0 hidi0 kassa0 ? aeNa. bAdara0 savvAhi pajjattIhi pajattagadassa sAgArajA0 tappAoggavisu / doAyu0 jaha0 hidi0 kassa* ? aeNa. bAdara0 muhuma0 pajattApaja. sAgAra-jA. tappAgoggasaMkili0 / tirikkhagadi-tirikkhANupu0ujjo0-NIcA. jaha* hidi0 kassa0 1 aeNa* bAdarateu0-vAujIvassa savvAhira pajjattIhi pajjata. sAgAra-jA0 savvavisu / maNusagadi-maNusANu0-uccA0 jaha0 hidi. kassa0 ? aNNa bAdarapuDha0 bAdarAu0 bAdaravaNapphadi0 savvAhi pajjattIhi pajjatta0 sAgAra-jA0 savvavisu0 / sabavigaliMdiya-pajjattApajjatta. pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| paMciMdi02 khavagapagadINaM oghaM / sesANaM paMciMdiyatirikvabhaMgo / apajjatte tirikkhapjjttbhNgo| sthita hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asAtAvedanIya, strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda, arati, zoka, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, Atapa, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra aura asthira Adi chaha prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara ekendriya jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkArajAgata hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara ekendriya aura sUkSma ekendriya paryApta aura aparyApta jo sAkArajAgRta hai aura tatprAyogya saMklezapariNAmavAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tiryaJcagati, tiryaavagatyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyatara bAdara agnikAyika aura bAdara vAyukAyika jIva jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkArajAgRta hai aura sarva vizuddha hai,vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyatara bAdara prathivIkAyika, bAdarajalakAyika aura bAdara vanaspatikAyika jIva jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta hai aura sarva vizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / saba vikalatraya aura unake paryApta aura aparyApta jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna haiN| paJcendriya aura paJcendriya paryApta jIvoMmeM Apaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI oghake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI paJcendriya tirya'coMke samAna hai| inake aparyAptakomeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI tiryaca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-ekendriyoM meM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha bAdara paryApta ekendriyoMke hotA hai / mAtra tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya sthitibandha saba ekendriyoMke sambhava hai| vizeSatA itanI hai ki tiryaJcagati Adi cAra prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha agnikA yika aura vAyukAyika bAdara paryApta jIvoMke hotA hai, kyoMki ye donoM kAyavAle jIva tiryaucagati sambandhI prakRtiyoMkA hI satata bandha karate hai| isalie inameM svabhAvataH jaghanya Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-sAmittaparUvaNA 123. puDhavi0-Au0-vaNapphadipatteya-vaNapphadikA0-Niyodesu paMcaNAgavadaMsa0-sAdAve-micchatta-solasaka0-purisa-hassa-radi-bhaya-dugu-maNusagadi evaM dhuvaNAmAe yAva uccAgo0-paMcatarA. jaha* hidi0 kassa0 ? aNNA bAdara0 savvAhi pajjattIhi pajjatta0 sAgAra-jA0 savva visu0 / sesANaM vi eseva / Navari tappAoggavisuddha0 / doAyu0 ogha / bAdarAdINaM eiMdiya0-AdAveNa NedavvaM / evaM ceva teu-vAukA / vari tirikkhagadi.'dhuvaM kAdavvaM / / 124. tasa-tasapajattesu khavagapagadINaM aoghN| Niraya0 devAyu0 veubviyacharka ca oghaM / doAyu0 jaha* hidi. kassa ? aeNa. beiMdi tIiMdi0 caduriMdi. paciMdi0 saeiNa. asaeiNa. pajjattApajjatta0 tappAaoggasaMkili / sesAmo pagadIo maNusagadisaMjuttAo bIiMdiyo karedi sAgAra-jA0 sncvisuddho| asA sthitibandhake yogya pariNAma hote rahate haiM aura manuSyagati Adi tIna prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha pRthivIkAyika, jalakAyika aura vanaspatikAyika bAdara paryApta jIva karate haiM, kyoMki inakA bandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke nahIM hotaa| zeSa kathana spaSTa 123. pRthivIkAyika, jalakAyika, vanaspatikAyika, pratyeka vanaspatikAyika aura nigoda jIvoM meM pAMca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, mithyAtva solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA aura manuSyagatise lekara jitanI nAmakarmakI dhruva prakRtiyA~ haiM ve saba tathA uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMkejaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara bAdara jo saba paryAptiyoMse paryApta hai, sAkAra jAgRta hai aura sarva vizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke bhI jaghanya sthitibandhakA svAmI vahI jIva hai| itanI vizeSatA hai ki tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA jIva zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI rodhake samAna hai| inake bAdarAdikameM ekendriya jAti aura Atapa prakRtiyoMke sAtha kathana karanA cAhie / isI prakAra agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke kathana karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake tiryazcagati catuSkako dhruva kahanA cAhie / vizeSArtha-ekendriyoM meM jaghanya sthitibandhake svAmitvakA khulAsA kara Aye haiN| use dhyAnameM rakhakara yahAM jaghanya svAmitva jAna lenA caahie| 124. asa aura usa paryApta jIvoM meM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI oghake samAna hai| narakAyu, devAyu aura vaikriyika chaha ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara dvIndriya, trIndriya, caturindriya, pazcandriya saMzI aura paJcandriya asaMzo tathA ina sabakA paryApta tathA aparyApta jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha ukta donoM AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| zeSa manuSyagati sahita prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI sAkAra jAgRta aura sarvavizuddha dvIndriya jIva hai / tathA asAtAdika prakRtiyoMke bhI jaghanya sthitibandhakA svAmI tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA vahI dvIndriya jIva hai, tathA .. mUlapratau samvAhi apajjattIhi iti pAraH / 2. mUlapratau-gadi0 duvaM kAdavvaM iti pAThaH / 38 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre dAdINaM pi so ceva bIiMdi0 tappAzroggavisuddha0 / apajjatta0 paMciMdiyatirikkhaapajjattabhaMgo / Navari beiMdiyo ti bhANidavvaM / 125. paMcamaNa-tieiNavaci0 khavagapagadINaM mUloghaM / NidA-pacalA. jaha0 hidi kassa0 1 aeNa. apuvvakaraNakhavaga0 NihApacalANaM baMdhacarime vttttmaarnnss| thINagiddhitiya-micchatta-aNaMtANubaMdhi04 jaha0 hidi. kassa0 ? aNNa0 maNusa. micchA0 sAgAra-jA0 savvavisuddha0 saMjamAbhimuhassa jaha* hidivaM0 / asAdA0aradi0-[soga]-athira-asubha-ajasa jaha* hidi0 kassa. ? aNNa0 pamattasaMjadassa sAgAra-jA0 tappAaoggavisu0 jaha* hidi0 vaTTa / apaJcakravANA04 jaha0 hidi0 kassa0 1 aNNa. maNusa asaMjadasammAdihi0 sAgAra-jA0 savvavisuddha0 saMjamAbhimuhassa jaha0 hidi0 vaTTa0 / paJcakkhANA04 jaha* hidi0 kassa ? aeNa. maNusassa saMjadAsaMjada0 sAgAra-jA0 tappAoggasavvavisu0 saMjamAbhimuha0 jaha inake aparyAptakoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki yahAMpara bhI dvIndriya aparyAptako jaghanya sthitibandhakA svAmI kahanA caahie| vizeSArtha--trasa aura trasaparyApta jIvoM meM pAMca jJAnAvaraNa Adi 25 prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM hotA hai / vaikriyika chahakA jaghanya sthitibandha paJcandriya asaMhI paryAptake hotA hai| narakAyu aura devAyukA jaghanya sthitibandha saMjJI yA asaMzI paJcendriyake hotA hai / inake sivA zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha dvIndriya paryApta jIvoMke hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| trasa aparyAptakoMmeM dvIndriya aparyApta saba jaghanya sthitibandha hotA hai, isalie trasa aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI dvondriya aparyAptaka jIva kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai| 125. pAMcoM manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai| nidrA aura pracalA prakRtike jaghanya sthitibandha kA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSapaka jo nidrA aura pracalAke bandhake antima samayameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| 'styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhI catuSkake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya mithyAdRSTi jo sAkAra jAgRta hai, sarva vizuddha hai, saMyamake abhimukha hai aura jaghanya sthitindhameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI hai / asAtA vedanIya, agati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkoti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramattasaMyata jIva jo sAkAra jAgRta hai, tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai aura jaghanya sthitibandhamai avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jo asaMyata samyagdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, sarva vizuddha hai, saMyamake abhimukha hai aura jaghanya sthitiSandhameM avasthita hai vaha ukta cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo sayaMtAsaMyata hai, sAkArajAgRta hai, tatprAyogya sarva vizuddha hai, saMyamake abhimukha hai aura jaghanya sthitibandhameM avasthita hai yaha ukta cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-sAmittaparUvaNA 299 hidi0 vaTTa0 / inthi0-Navusa-pacasaMThA-paMcasaMgha0-appasatthavi0-bhaga-dussaraaNAde0 jaha0 hidi0 kassa ? aNNa0 cadugadiyassa micchAdi0 sAgAra-jA. tappAaoggavisuddha0 / hassa-radi-bhaya-dugu. jaha0 hidi0 kassa0 ? aNNa. apuvakaraNakhavaga0 carime jaha* hidi0 vaTTa0 / NirayAyu0 jaha0 hidi kassa ? aeNada. dugadiya0 sAgAra-jA0 tappAoggavisu0 / tirikkha-maNusAyu0 jaha0 hidi0 kassa0 1 aNNa tirikkha0 maNusa. tappAogga-saMkili0 / devAyu0 taM ceva / Nirayagadi-tieiNajAdi-NirayANupu0-suhuma-apaja0-sAdhAra0 jaha* hidi. kassa0 1 aNNa tirikkha0 maNusa0 micchAdi0 tappAoggavisu0 / tirikkhagaditirikkhANupu0-ujjo0-NIcAgo0 jaha0 hidi0 kassa0 1 aeNa. sattamAe puDhavi0 Nerai0 micchAdi0 sAgAra-jA0 savvavisu0 sammattAbhimuha jaha0 hidi0 vaTTa0 / maNusaga0-orAli0-orAli aMgo0-vajjarisabhA-maNusANu0 jaha0 hidi kassa. ? aNNa0 deva Neraiyassa sammAdi0 sAgAra-jA0 savvavisuddha0 / devagadi-paMciMdi0vevi0-AhAra-tejA-ka0-samacadu0-doaMgo0-varaNa04-devANu0-agu04-pasasthavi0-tasa04-thirAdipaMca-Nimi0-titthaya. jaha0 hidi0 kassa0 1 aNNa. svAmI hai / strIveda, napuMsakaveda, pAMca saMsthAna, pAMca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara aura anAdeyake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA mithyAdRSTi jIva jo sAkArajAgata hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / hAsya, rati, bhaya aura jugupsAke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSapaka jo antima jaghanya sthitibandhameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| narakAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyatara do gatikA jIva jo sAkAra jAgata hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha narakAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryazca aura manuSya jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha ukta donoM AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI vahI hai / narakagati, tIna jAti, naraka gatyAnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa inake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryazca aura manuSya jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukna prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara sAtavIM pRthivIkA nArakI jo mithyAdRSTi hai, sAkArajAgRta hai, sarvavizuddha hai, samyaktvake abhimukha hai aura jaghanya sthitibandha avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manuSyagati, audArikazarIra, audArika AGgopAGga, vajravRSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagati prAyogyAnupUrvI prakRtiyoMke aghanya sthitivandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo samyagdRSTi hai, sAkArajAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / devagati, pazcendriyajAti, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturastra saMsthAna, vaikriyika aura AhAraka do AGgopAGga, varNacatuSka, devagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, sthira Adi pA~ca, nirmANa aura tIrthakara praka Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 mahAbaMdhe dvidivaMdhAhiyAre apuvvakaraNakhavaga0 paribhaviyaNAmANaM baMdhacarime jaha* hidi0 vaTTa / eiMdi0. AdAva-thAvara jaha* hidi0 kassa* ? aNNa-tigadiyassa micchAdi sAgAra-jA. tappAoggavisuddha / vacijogI. asaccamosa. tspjjttbhNgo| 126. kAyajogi-orAliyakAyajogi0 mUloghaM / orAliyami0 devagadi04tityaya0 jaha0 hidi0 kassa0 1 aeNa. asaMja. sAgAra-jA. svvvimu0| sesAo jAo atthi tAo tirikkhoghaM / tiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSapaka jo paramaya sambandhI nAmakarmakI prakRtiyoMke bandhake anta meM jaghanya sthitibandhameM avasthita vaha jala prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| ekendriya, Atapa aura sthAvara prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tIna gatikA mithyAdRSTi jIva jo sAkArajAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| vacanayogI aura asatyamRSAvacanayogI jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI prasaparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-yahA~ pA~ca manoyoga aura pA~ca vacanayogameM kauna jIva kina prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai isakA vicAra kiyA gayA hai| usameM bhI vacanayoga aura asatyamRSAvacanayoga dvIndriyoMse lekara hotA hai isalie inameM prasaparyAptakoMke samAna saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva ghaTita ho jAtA hai, isalie unakA kathana prasaparyAptakoMke samAna kahA hai tathA zeSakA svatantra kathana kiyA hai| yaha to spaSTa bAta hai ki pA~ca manoyoga aura satya, asatya aura umaya vacanayoga ekendriyase lekara saMzI panandriya taka nahIM hote| kevala saMkSI paJcendriya jIvoMke hote haiM, isalie inameM ekendriyoMse lekara asaMjhI paJcendriya takake jIvoMke honevAlA sthitibandha sambhava nahIM hai| ataH saMjJI paJcendriya paryApta jIvoM meM kahA~ kina prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha sambhava hai isa dRSTise inameM saba prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhake svAmitvakA vicAra kiyA gayA hai| yahA~ sAdhAraNataH pahale aura dUsareguNasthAnameM jina prakRtiyoMkIbandhavyucchitti hotI hai unake jaghanya sthitibandhakA svAmitva adhikArI bhedase mithyAtvaguNasthAnameM upalabdha hotA hai| isI prakAra Age guNasthAnoM meM jahA~ jina prakRtiyoMkI bandhavyucchitti kahI hai usa guNasthAnameM una prakRtiyoMke jaghanya sthiti svAmitva upalabdha hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai|maatr cAra Ayakarma sake apavAda haiN| cAroM AyuokA jaghanya sthitibandha apane apane jaghanya sthitibandhake yogya sAmagrIke milane para mithyAtva guNasthAnameM manuSya aura tiryaJcoMke hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA svAmI mithyAdRSTi manuSya aura tiryazca kahA gayA hai / saba prakRtiyoM ke apanya sthitibandhakI yogyatAkA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| 126. kAyayogI aura audArika kAyayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai| audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagaticatuSka aura tIrthakara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara asaMyatasamyagdRSTi jo sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| zeSa jitanI prakRtiyA~ haiM unake jaghanya sthitibandhakA svAmI sAmAnya tiryake samAna hai| Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-sAmittaparuvaNA 301 127. veuvviyakA0 paMcaNA0-chadasaNA0-sAdAve0-bArasaka-parisa-hassaradi-bhaya-dugu-maNusaga0-paMciMdi0-tiriNasarIra0-samacadu0-orAli0aMgo0-vajjarisabha0-vaeNa04-maNusANu0-aguru0-pasatthavi0-tasa04-thirAdicha0-Nimi0-titthakarauccA0-paMcaMta0 jaha* hidi0 kassa0 1 aeNa. devaNeraiya0 sammAdi0 sAgArajA0 svvvisuddh0| thINagiddhi3-miccha0-aNaMtANubaMdhi04 jaharU hidi0 kassa0 ? aNNada. deva.' Nerai0 micchAdi0 sAgAra-jA0 sammattAbhimuha / asAdA-aradi-soga-athira-asubha-ajasa0 jaha0 hidi0 kassa ? aNNa deva0 Neraiya0 sammAdi0 sAgAra-jA. tappAaoggavisu0 / itthi0-Navusa-paMcasaMThA0paMcasaMgha0-appasattha0-dRbhaga-dussara-aNAde0-NIcA jaha0 hidi0 lassa0 1 aeNa deva Neraiya0 micchAdi0 sAgAra-jA0 tappAoggavisu / doAyu0 jaha* hidi0 kassa0 ? aNNada0 deva0 Neraiya0 micchAdi tappAoggasaMkili / tirikkhaga0tirikvANu-ujjo0-NIcA0 jaharU hidi0 kassa ? aeNada0 sattamAe puDhavIe micchAdi. sAgAra-jA. savvavisu0 sammattAbhimuha / eiMdi0-AdAva-thAvara 127. vaikriyika kAyayogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, audArikataijasa-kArmaNa tIna zarIra, samacaturasra saMsthAna, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, manuSyagati prAyogyAnupUrvI, agurulaghu, prazasta vihAyogati, sacatuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pA~ca antarAya ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo samyagdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI : anyatara deva aura nArakI jo mithyAdRSTi hai. sAkAra jAgRta hai aura samyaktvake abhimakha hai vaSTha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asAtAvedanIya, arati. zoka. asthira, azubha aura ayazaHkIrtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo samyagdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha hai aura vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya saMkliSTa hai vaha ukta do Ayu prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tiryaJcagati, tiryaJcAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara sAtavoM pRthivIkA nArakI jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura samyaktvake abhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| ekendriya jAti, pAtapa aura sthAvara prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA 1. mUlapratau devagadi gairaiya0 iti pAuH / 2. malamatau deSagavi Neraiya0 iti pAThaH / Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre jaha0 TThidi0 kassa0 1 aeNa0 IsANaMtadevassa micchAdi0 tappAoggavisu / evaM ceva veuvviyami0 / vari Ayu0 patthi / svAmI kauna hai ? anyatara aizAna kalpa takakA deva jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya vizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogavAle jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake AyukarmakI do prakRtiyoM kA bandha nahIM hotaa| vizeSArtha-kAyayoga aura audArikakAyayoga ekendriyase lekara sayogakevalI guNasthAna taka hote haiM, isalie inameM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva malodhake samAna bana jAtA hai| audArikamizrakAyayogake mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, aviratasamyagdRSTi aura sayogakevalI ye cAra guNasthAna haiM / yahA~ sayogakevalI guNasthAnase to prayojana hI nhiiN| zeSa tIna guNasthAna tiryaJca aura manuSya donoMkI aparyApta avasthAmeM hote haiM para manuSya aparyAptakoMkI apekSA tiryazca aparyAptakoMke saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hIna sambhava hai, kyoMki tiryaJcoMmeM ekendriyoMkI bhI parigaNanA hotI hai, isalie yahA~ audArikamizrakAyayogameM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI sAmAnya tiryaJcoMke samAna kahA hai| mAtra ekendriyoMke devagati-catuSka aura tIrthaGkara prakRtikA bandha nahIM hotaa| tathA audArikamizrakAyayogameM inakA bandha avirata samyagdRSTike hI hotA hai isalie ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva alagase kahA hai| audArikamizrakAyayogameM narakAyu, devAyu, narakagati, narakagatiprAyogyAnupUrvI, AhAraka zarIra aura AhAraka AGgopAGgakA bandha nahIM hotA, isa lie inake svAmitvakA yahA~ prazna hI nahIM utthtaa| vaikriyika kAyayoga deva aura nArakiyoMke hotA hai, isalie isa bAtako dhyAnameM rakhakara isa yogameM ba~dhanevAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva yathAyogya jAna lenA caahie| samajhanekI bAta itanI hai ki jina prakRtiyoMkI mithyAdRSTi aura sAsadanasamyagdRSTi guNasthAnameM bandhavyucchitti hotI hai unake jaghanya sthitibandhakA svAmitva mithyAdRSTi vaikriyikakAyayogI deva aura nArakI ko mUlameM kahI gaI vizeSatAko dhyAna rakhakara denA cAhie aura jina prakRtiyoMkA Age bhI bandha hotA hai unake jaghanya sthitibandhakA svAmitva aviratasamyagdRSTi vaikriyikakAyayogI deva aura nArakIko denA cAhie / mAtra tiryaJcagati dvika, udyota aura nIcagotrake jaghanya sthitibandhakA svAmI sAtavIM pRthivIke samyaktvake sammukha hue sarvavizuddha nArakIko hI kahanA cAhie, kyoMki sAtavIM pRthivImeM mithyAdRSTi nArakIke manuSyagati dvika aura uccagotrakA bandha nahIM hotA, isalie usake samyaktvake abhimukha honepara bhI ukta cAra prakRtiyoMkA bandha hotA rahatA hai| ataeva sAtavIM pRthivImeM hI inakA jaghanya sthitibandha upalabdha hotA hai| isI taraha vaikriyika kAyayogameM tiryaJcAya aura manuSyAyakA usake yogya jaghanya sthitibandha mithyAtvameM hI upalabdha hotA hai, kyoMki ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake yogya pariNAma mithyAdRSTike hI hote haiN| yahI kAraNa hai ki yahA~ vaikriyika kAyayogameM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva ukta prakArase kahA hai / vaikriyikamizrakAyayogameM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake svAmitvake prati vaikriyikakAyayogase anya koI vizeSatA nahIM hai| mAtra vaidhiyikamizrakAyayogameM samyaktvakI utpatti nahIM hotI, isalie jina prakRtiyoMke jadhanya sthitibandhakA svAmitva vaikriyikakAyayogameM samyaktvake abhimukha hue Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-sAmittaparUvaNA 303 0 128. AhAra0-AhArami0 paMcaNA0 chadaMsaraNA0 - sAdAve 0 - cadusaMja0 - purisa hassa-radi-bhaya-dugu M0-devagadi 0 - paMciMdi0 - tiNisarIra0 - samacadu0 - veDavvi0 aMgo0varaNa0 4- devANupu0 guru 04 - pasatthavi-tasa04-thirAdicha0 - Nimi0 - titthaya 0UccAgo0- paMcaMtarA0 jaha0 dvidi0 kassa0 ? aNNa0 pamattasaMjada0 sAgAra-jA0 savvavisu0 / asAdA0 aradi-soga - athira asubha ajasa 0 jaha0 hidi0 kassa 0 1 aNNa0 pamatta0 sAgAra- jA 0 tappA oggavisu0 | devAyu0 jaha0 hidi 0 kassa ? araNa * sAgAra-jA0 tappA oggasaMkali0 / kammaiga0 orAliyamissabhaMgo / raft yu0 gatthi / titthaya0 durgAdiyassa' / jIvake kahA hai yahA~ unake jaghanya sthitibandhakA svAmitva jo paryApta hone para samyaktvako prApta hogA aise jIvake jaghanya svAmitva kahanA caahie| vaikriyikamizrakAyayogameM AyukA bandha nahIM hotA yaha spaSTa hI hai / 128. zrAhArakakAyayogI aura zrAhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriyajAti, vaikriyika-taijasa-kArmaNa tIna zarIra, samacaturastra saMsthAna, vaikriyika zrAGgopAGga, varNa catuSka, devagatiprAyogyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramattasaMyata jIva jo sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / sAtA vedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara pramattasaMyata jIva jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmapAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramattasaMyata jIva jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkliSTa hai vaha devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / kArmaNakAyayogI jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI zradArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inake AyukA bandha nahIM hotA / tathA inake tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI do gatikA jIva hai / vizeSArtha - - AhAraka kAyayoga aura zrAhArakamizrakAyayoga pramattasaMyata jIvake hotA hai, isalie pramattasaMyata jIvake ba~dhanevAlI prakRtiyoM kI apekSA yahA~ jaghanya svAmitva kahA hai / vizeSatA mUlameM kahI ho hai / zradArikamizrakAyayoga aura kArmaNakAyayoga ke guNasthAna eka samAna hI haiM tathA audArikamizrakAyayogake samAna yaha yoga bhI ekendriyoMke hotA hai isalie isameM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva zradArika mizra - kAyayogake samAna kahA hai / mAtra yahA~ itanI vizeSatA hai ki eka to kArmaNa kAyayogameM zrayukarmakA bandha nahIM hotA aura dUsare yadyapi kArmaNakAyayoga meM narakagati, manuSyagati aura devagatike jIvake tIrthaGkara prakRtikA bandha hotA hai para isake jaghanya sthitibandhakA svAmI devagati aura manuSyagatikA jIva hI hai, kyoMki isake yogya sarvavizuddha pariNAma ina do gati kArma kAyayogI jIvake hI ho sakate haiN| 1. mUlapratau dugadiyasa titthaya0 isthi0 iti pAThaH / Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 126. itthi0 - purisa 0 pa' caraNA0 - cadudaMsaNA 0 - sAdAve 0 cadusaMja0 - purisa0jasagi0 - uccA0 - pa'caMta0 jaha0 dvidi0 kassa0 1 araNa0 aNiyaTTi0 khavaga0 jaha0 dvidi0 vaTTa0 | AhAra0 - AhAra0 aMgo0 - titthaya 0 mUloghaM / evari itthaveda 0 titthaya- apuvvakaraNauvasAmayassa | sesANaM paMcidiyatirikkhabhaMgo / evaM sa 0 khavagapagadI itthabhaMgo / sesaM sUloghaM / avagadavede zraghaM / 130. kodha0 - mANa0 - mAyA0 evaM sagabhaMgo / evari titthayaraM zraghaM / lobhe mUloghaM / 304 129. strIvedI aura puruSavedI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara anivRttikSapaka jo jaghanya sthitibandhameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / AhAraka zarIra, AhAraka zrAGgopAGga aura tIrthaMkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samana hai / itanI vizeSatA hai ki strIveda meM tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI pUrvakaraNa upazAmaka jIva hai / inake sivA zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI paJcendriya tiryaJcake samAna hai / napuMsakavedI jIvoM meM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI strovedI jIvoMke samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai / apagataveda meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI zroghake samAna hai / vizeSArtha - strIveda, puruSaveda apane apane saveda bhAgataka hote haiM isalie inameM dasarve guNasthAna aura nauveM guNasthAnameM ba~dhanevAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kSapaka anivRttikaraNa jIvako kahA hai, tathA ina donoM vedoM kA udaya azI paJcendriya tiryaJcake bhI hotA hai, isalie zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI paJcendriya tiryaJcake samAna kahA hai / mAtra zrAhArakadvika aura tIrthaMkara prakRtikA jaghanya sthitibandha apUrvakaraNa kSapaka hotA hai isIlie ina tInoM prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI pUrvakaraNa kSapaka jIvako kahA hai| yahA~ yaha bAta sabase adhika dhyAna dene yogya hai ki jisake tIrthakara prakRtikI sattA hotI hai vaha puruSavedake sAtha hI kSapaka zreNIpara ArohaNa karatA hai, kyoMki jo jIva tIrthakara hotA hai usake janmase ekamAtra puruSavedakA udaya hotA isalie strIveda meM tIrthaMkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI upazAmaka apUrva karaNa hai / jIvako kahA hai / napuMsaka veda meM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI strIveda ke samAna hai yaha to spaSTa hI hai / mAtra napuMsaka vedakA udaya ekendriya jIvoMse lekara hotA hai isalie isameM zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna kahA hai / apagataveda meM nauveM aura dazave guNasthAna meM ba~dhanevAlI prakRtiyoMkA hI bandha hotA hai, kyoMki yaha saMjJA nauveM guNasthAna ke zravedabhAgase prArambha hotI hai, isalie isameM ukta prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI ogha ke samAna kahA hai / 130. krodha kaSAyavAle, mAna kapAyavAle aura mAyA kapAyavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI napuMsakavedI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inameM tIrthaMkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI odhake samAna hai| tathA lobha kamAyavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai 1 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaSNa-sAmittaparUvaNA 305 131. madi0 suda0 tirikkhoghaM / vibhaMge paMcaraNA0 - evadaMsaNA0 sAdA0miccha0- solasaka0 - purisa0 - hassa-radi-bhaya-duguM 0 -devAdi - paMciMdi0 - veDavvi 0 - tejA0ka0 samacadu0 - veDavvi0 aMgo 0 -varaNa 04- devANu 0 guru 04 - pasatthavi0 -tasa0 4-thirAdicha0 - Nimi0 uccA0 paMcaMta0 jaha0 hidi0 kassa0 ? aeNa maNusa0 sAgArajA0 savvavisu 0 saMjamAbhimuha0 / zrasAdA0 -aradi-soga- athira asubha ajasa0 jaha0 TThidi0 kassa0 ? aNNa0 cadugadi0 satthANe sAgAra - jA0 / itthi0 evaM sa 0 - -paMcasaMThA0-paMcasaMgha0-appasatthavi0 dUrbhAga- dussara - araNAde0 jaha0 hidi0 kassa0 ? araNa0 cadugadi 0 tappA oggavisuddha / zrAyugANaM maNa jogibhaMgo / tirikkhaga0 tirikkhANupu0 - ujjova0-sIcA0 jaha0 hidi0 kassa ? raNa0 sattamA puDhavIe micchAdi 0 sAgAra - jA0 savvavisu sammattAbhimu0 / girayagadi tirie jAdi-riyA70 - muhuma-apajja0 - sAdhAra0 jaha0 dvidi0 kassa0 ? aeNa tirikkha0 maNusa 0 tapAragavisu / maNusaga0-orAli0-orAli0 aMgo0 - vajjarisa0 - maraNusAgu0 * vizeSArtha - kisI bhI kaSAyake udayase jIva kSapaka zreNIpara zrArohaNa karatA hai aura usake tIrthakara prakRtikA bandha hone meM koI bAdhA nahIM AtI, isalie cAroM kaSAyoM meM tIrthakara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI zradhake samAna kahA hai| zeSa kathana sugama hai / 132. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI sAmAnya tiryaJcoM ke samAna hai / vibhaGgajJAna meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriya jAti, vaikiyika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNacatuSka, devagatyAnupUrvI, zragurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira zrAdi chaha, nirmANa uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura saMyamake zrabhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / asAtA vedanIya, zrarati, zoka, asthira, azubha, ayazaH kIrti ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo svasthAnameM avasthita hai aura sAkAra jAgRta hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeya ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara cAra gatikA jIva jo tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / AyukarmakI cAra prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI manoyogI jIvoMke samAna hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra ina prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara sAtavIM pRthivIkA nArakI jo mithyAdRSTi hai, sAkAra jAgRta hai, sarva vizuddha hai aura samyaktvake zrabhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| narakagati, tIna jAti, narakagatyAnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryaJca aura manuSya jo tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manuSyagati, zradArika zarIra, zradArika zrAGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyA 39 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 mahAbaMdhe hidibaMdhAhiyAre jaha0 hidi0 kassa0 1 aeNa. deva0 Neraiyassa sAgAra-jA. savvavisuddha0 sammattAbhimuha / eiMdi0-AdAva-thAvara0 maNajogibhaMgo / 132. Abhi0-suda0-aodhi0 khavagapagadINaM mUloghaM / NidA-pacalANaM jaha. hidi0 kassa0 ? aNNa. apuvakaraNakhavaga0 carime jaha0 dvidi0 vaTTamA0 / asAdA0-aradi-soga-athira-asubha-ajasa0 jaha* hidi0 kassa0 1 aNNa. pamattasaMja. sAgAra-jA. tappAoggavisu / hassa-radi-bhaya-dugu0 jaha* hidi. kassa0 ? aeNa. apuvva0 khavaga0 carime jaha0 hidi0 vaTTa / maNusAyu0 jaha. hidi. kassa. ? aNNa0 deva Nerai. sAgAra-jA0 tappAoggasaMkili0 / devAyu0 nupUrvI ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura samyaktvake abhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / ekendriya jAti, bhAtapa aura sthAvara prakRtiyoMke jaghanya sthitibandha kA svAmI manoyogI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-matyajJAna aura zrutAzAna tiryaJcoMke bhI hotA hai aura ina donoM mArgaNAoMmeM jaghanya sthitibandha tiryaJcoMkI apekSA hI sambhava hai, isalie inameM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI tiryaJcoMke samAna kahA hai| vibhaGga jJAna cAroM gatiyoM meM sambhava hai para isake rahate hue saMyamake abhimukha pariNAma manuSyagatimeM hI ho sakate haiM aura aise jIvake hI jaghanya sthitibandha hogA, isalie prathama daNDakameM kahI huI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI saMyamake abhimukha vibhaGgajJAnI manuSya kahA hai| dUsare aura tIsare daNDakameM jo prakRtiyA~ ginAI haiM unakA jaghanya sthitibandha svasthAnameM hI sambhava hai, isalie unake jaghanya sthitibandhakA svAmI cAroM gatikA vibhaGgajJAnI jIva kahA hai| sAtaveM narakameM mithyAdRSTike tiryaJcagati AdikA hI bandha hotA hai. isalie samyaktvake abhimukha hone para bhI isake ina prakRtiyoMkA bandha hotA rahatA hai| jaba ki anyatra aisI avasthAke prApta hone para ina prakRtiyoMkA bandha nahIM ho sakatA hai| yadi vicAra kara dekhA jAya to vibhaGgazAnameM aise jIvake ho ukta prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha sambhava hai| yahI kAraNa hai ki tiryaJcagati Adi cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI sAtavIM pRthivIkA vibhaGgajJAnI jIva kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai| 132. AbhinibodhikamAnI, zrutajJAnI aura avadhizAnI jIvoM meM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai / nidrA aura pracalA prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmo kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSapaka jo antima jaghanya sthitibandhameM avasthita hai vaha ukta donoM prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / asAtA vedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai? anyatara pramattasaMyata jo sAkAra jAgrata hai aura tatprAyogya vizaddha pari hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| hAsya, rati, bhaya aura jugupsA prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSaeka jo antima jaghanya sthitibandhameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha manuSyAyuke jaghanya Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa-sAmirAparUvaraNA 307 jaha0 hidi0 kassa0 1 aNNa tirikkha0 maNusa tppaaaoggsNkili| maNusagaorAli0-orAli aMgo0-vajarisabha0-maNusANu0 jaha0 hidi. kassa0 ? apaNa. deva Nerai. sAgAra-jA0 savvavisuddha0 / devagadi evaM pasatyattIsaM jaha0 hidi0 kassa0 ? aNNa. apuvva0khavaga, parabhavi0 baMdhacarime vaTTa0 / appacakkhA04 jaha0 hidi0 kassa0 1 aNNa. maNusa. asaMja. sAgAra-jA0 savvavisu0 saMjamAbhimuha / paccakravANA04 jaha* hidi0 kassa. ? aNNada. maNusa0 saMjadAsaMjada0 sAgAra-jA0 savvavisu. saMjamAbhimuha / maNapajjava0 aodhibhaMgo / pavari devAyu0 jaha* hidi0 kassa. ? aNNa. pamattasaMja0 tappAo0saMkili / 133. saMjadA0 mnnpjvbhNgo| sAmAi0-chedo0 paMcaNA0-cadudaMsa0-sAdA0sthitibandhakA svAmI hai / devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryazca aura manuSya jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manuSyagati, audArika zarIra, audArika zrAGgopAGga,vajrarSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / devagatise lekara prazasta tIsa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apUrvakaraNa kSapaka jo parabhava sambandhI prakRtiyoMke bandhake antameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| apratyAkhyAnAvaraNa cArake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya asaMyata samyagdRSTi jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura saMyamake abhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| pratyAkhyAnAvaraNa cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitiyandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya saMyatAsaMyata jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura saMyamake abhimukha hai vaha ukta cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manaHparyayajJAnameM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI avadhizAnIke samAna hai| itano vizeSatA hai ki devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramattasaMyata jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha devAyuke jaghanya sthiti bandhakA svAmI hai| vizeSArtha-Abhinibodhika Adi tIna zAna cauthese lekara bArahaveM guNasthAnataka hote haiN| inameM kSapakazreNikI prApti bhI sambhava hai, isalie 36 prakRtiyoMkA kSapakoNike AThaveM guNasthAnameM, 5 kA nauveMmeM aura 17 kA dasarve meM jaghanya svAmitva kahA hai / zeSa prakRtiyoMke viSayameM jahAM jinakI bandhavyucchitti hotI hai aura jinake unakA bandha hotA hai ina do bAtoMko dhyAnameM rakhakara unake jaghanya svAmitvakA vicAra kiyA hai| zeSa vizeSatAe~ mUlameM kahI hI haiN| manaHparyayazAna 6 chaThaveM guNasthAnase hotA hai / ataH jitanI prakRtiyoMkA bandha isake hotA hai unake jaghanya sthitibandhakA svAmitva avadhijJAnI jIvake bhI chaThaveM Adi guNasthAnoM meM hI prApta hotA hai, isalie manAparyayajJAnameM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI avadhizAnI jIvoMke samAna kahA hai| mAtra devAyu isakA apavAda hai| kAraNa ki devAya kA jaghanya sthitibandha avadhijJAnIke catartha gaNasthAna meM hotA hai aura manaHparyayazAnameM pramattasaMyatake hotA hai, isalie itanI vizeSatA alagase kahI hai| 133. saMyata jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI manAparyaya Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre lobhasaMja-jasa0-uccA0-paMcaMta, jaha* hidi. kassa0 1 araNa. aNiyaTTikhavagarasa carime hidi0 vaTTa0 / sesaM saMjadabhaMgo / parihAra* AhArakAyajogibhaMgo / Navari sAmittado sahANesu yAo samvavisuddhAzro tAo daMsaNamohaNIyakhavagassa se kAle kadakaraNijjo hohidi tti athavA satthANe appamattasavvasuddha0 / sesANaM AhArakAyajogibhaMgo / suhumasaMparA oghaM / 134. saMjadAsaMjadA. paMcaNA0-chadaMsaNA-sAdAve-ahakasA0-purisa-hassaradi-bhaya-dugu-devagadi-pasatyahAvIsa-titthayara-uccA0-paMcaMta0 jaha0 hidi. zAnI jIvoMke samAna hai| sAmAyika saMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoM meM pAMca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, saMjvalana lobha. yazaHkIrti, uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara anivRttikSapaka jo antima sthitibandhameM avasthita hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke jadhanya sthitibandhakA svAmI saMyata jIvoMke samAna hai| parihAravizuddhisaMyata jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI AhArakakAyayogI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki svasthAnameM jo sarvavizuddha pariNAmoMse ba~dhanevAlI prakRtiyA~ haiM unako jo tadanantara samayameM kRtakRtya vedaka samyagdRSTi hogA aisA darzanamohanIyakA kSapaka jIva jaghanya sthitibandhakA svAmI hai, athavA sthAnameM jo apramatasaMyata hai, sarva vizuddha pariNAmavAlA hai vaha una prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI AhArakakAyayogI jIvoMke samAna hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai|| vizeSArtha-bandhakI apekSA manaHparyayajJAnI aura saMyata jIvoMkI sthiti eka samAna hai, isalie saMyatoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI manaHparyayajJAnake samAna kahA hai| sAmAyika saMyata aura chedopasthApanAsaMyata mAtra nauveM guNasthAnataka hote haiM isa lie inameM dasaveM guNasthAnameM bandhavyucchinna honevAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva kSapaka anivRttikaraNako diyA hai| zeSa sthiti saMyata jIvoMke samAna hai, isalie ina donoM saMyatoMke zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI saMyata jIvoMke samAna kahA hai| parihAravizuddhi saMyata jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake svAmitvako do bhAgoMmeM vibhakta kara diyA hai-jo vahAM sarvavizuddha pariNAmose prakRtiyoMkA bandha hotA hai unake jaghanya sthitibandhakA svAmI alagase kahA hai aura zeSa asAtA Adi prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva AhArakakAyajogI jIvoMke samAna kahA hai / Azaya yaha hai ki pA~ca zAnAvaraNa Adi jina prakRtiyoMkA sAtaveM guNasthAnameM bandha hotA hai unake jaghanya sthitibandhakA svAmI yA to jo anantara samayameM kSAyikasamyagdRSTi hogAaisA kRtakRtya vedaka samyagdRSTi jIva kahanA cAhie yA khasthAnameM hI sarvavizuddha pariNAmavAlA apramattasaMyata jIva kahanA cAhie aura asAtA Adi prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI AhArakakAyayogI jIvoMke samAna tatprAyogyavizuddha pariNAmavAlA pramattasaMyata jIva kahanA cAhie / 134. saMyatAsaMyata jIvoM meM pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, pATha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati Adi prazasta aTThAIsa prakRtiyA~, tIrthaGkara, uccagotra aura pAMca antarAya ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 jahaeNa-sAmittaparUvaNA kassa0 ? aNNa0 maNusa0 sAgAra-jA0 savvavisuddha0 saMjamAbhimuha / asAdA0aradi-soga-athira-asubha-ajasa0 jaha* hidi0 kassa0 ? aNNa. satthANe tappAproggavisaddha0 / devAyu0 jaha* hidi0 kassa0 ? aNNa tirikkha0 maNusa0 tappAaoggasaMkili0 / asaMjadA0 madi0bhaMgo / evari titthayaraM jaha0 hidi. kassa0 ? aNNa0 sammAdi0 maNusa0 sAgAra-jA* savvavisu0 saMjamAbhimuha / / 135. cakkhudaM0 khavagapagadIo veubbiyalakaM mUloghaM / sesANaM caduriMdiyapajjattabhaMgo / acakkhu. mUloghaM / prodhidaM0 aodhiNANibhaMgo / hai| anyatara manuSya jo sAkAra jAgRta hai, sarva vizuddha hai aura saMyamake abhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha, ayazAkIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara svasthAnavartI tatprAyogya vizuddha pariNomavAlA jIva ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| devAyu ke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryaJca aura manuSya jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asaMyata jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI matyajJAniyoMke samAna hai| itanI vizepatA hai ki tIrthakara prakRtike jaghanya sthitivandhakA svAmI kauna hai ? anyatara samyagdRSTi manaSya jo sAkArajAgrata hai, sarva vizuddha hai aura saMyamake abhimukha hai vaha tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI hai|| vizeSArtha-saMyatAsaMyatoMkA eka hI guNasthAna hai| yahAM saMyamake sanmukha hue jIvake pA~ca jJAnAvaraNAdikA sabase jaghanya sthitibandha hotA hai isalie inake jaghanya sthitibandha kA svAmI aisA manuSya kahA hai aura zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha svasthAnameM hI hotA hai ataH unake jaghanya sthitibandhakA svAmI svasthAnavartI tiryaJca aura manuSya kahA hai| asaM. yatoM meM jaghanya sthitibandhakI apekSA ekendriya tiryaJcoMkI mukhyatA hai| matyajJAniyoM meM bhI jaghanya sthitibandhake svAmIkA vicAra ekendriyoMkI apekSA kiyA hai, isalie asaMyatoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI matyajJAniyoMke samAna kahA hai| mAtra jina prakRtiyoMkA ekendriyoMke bandha nahIM hotA una prakRtiyoMkA vicAra jisa prakAra sAmAnya tiryaJcoMke vicArake samaya kara Aye haiM usa prakArase karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcoMke yA matyajJAniyoMke tIrthaGkara prakRtikA bandha nahIM hotA isalie yahA~ isake jaghanya sthitibandhakA svAmI alagase kahA hai| 135. cakSudarzanavAle jIvoM meM kSapaka prakRtiyA~ aura vaikriyika chahake jaghanya sthitibandhakA svAmI mUloghake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI catu. rindriya paryApta jIvoMke samAna hai / acakSudarzanavAle jIvoM meM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI mUlodhake samAna hai| avadhidarzanavAle jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI avadhizAniyoMke samAna hai| vizeSArtha-cakSudarzana caturindriya jIvoMse lekara kSINakaSAya guNasthAna taka hotA hai aura acakSudarzana ekendriya jIvoMse lekara kSINakaSAya guNasthAna taka hotA hai| isalie inameM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva mUlameM kahI gaI vidhike anusAra bana jAtA hai| avadhidarzanImeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI avadhizAniyoM ke samAna hai yaha spaSTa hI hai| Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 136. [kieNa-pIla-kAu0 appappaNo pagadINaM asNjdbhNgo| Navari] kieNa-NIla. titthaya0 jaha* hidi0 kassa0 ? aNNa. maNusa0 asaMjadasa. savvavisa0 / kAu0 Nerai. savvavisaH / 137. teUe paMcaNA-chadasaNA-sAdAve0-cadusaMja0-purisa0-hassa-radi-bhayadugu-devagadi-pasatthaekkattIsa-uccA0-paMcaMta0 jaha0 hidi. kassa0 ? aNNa. appamattasaMja0 savvavisu / thINagiddhi03-micchatta-aNaMtANubaMdhi04 jaha0 hidi. kassa0 ? aNNa0 maNusa. savvavisu. saMjamAbhimuha0 / asAdA-aradi-sogaathira-asubha-ajasa0 jaha* dvidi0 kassa0 ? aNNa. pamattasaMja0 tappAaoggavisuddha0 / apaccakkhANA04 jaha0 hidi0 kassa0 ? aeNa. maNusa. asaMjada0 sAgAra-jA0 savvavisu. saMjamAbhimuha / paccakravANA04 jaha0 hidi. kassa. ? aeNa. maNusa. saMjadAsaMjada sAgArajA0 savvavisu0 saMjamAbhimuha / itthi0 136. kRSNa, nIla aura kApota lezyAmeM apanI apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga asaMyatoM ke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki kRSNa lezyA aura nIla lezyAvAle jIvoM meM tIrtha kara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo asaMyata samyagdRSTi hai aura sarvavizuddha hai vaha tIrtha kara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| kApota lezyAmeM jo nArakI sarvavizuddha hai vaha tIrtha kara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| vizeSArtha-kRSNa, nIla aura kApota lezyA asaMyatoMke hotI hai aura asaMyatoMmeM jaghanya sthitibandhakI apekSA ekendriyoMkI narakAyu va devAyukI apekSA paJcendriyoMkI aura narakagati chahakI apekSA asaMziyoMkI mukhyatA hai, isalie ina lezyAoM meM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI asaMyatoMke samAna kahA hai / mAtra tIrthakara prakRtikA bandha ina jIvoMke nahIM hotA, isalie isake jaghanya sthitivandhake svAmIkA kathana alagase kiyA hai| itanA avazya hai ki narakagatimeM tIrthakara prakRtikA vandha karanevAle jIvake kRSNa aura nIla lezyA nahIM hotI, isalie ina lezyAoMmeM tIrthakara prakRtike jaghanya sthitibandhakA svAmI asaMyata samyagdRSTi manuSya kahA hai aura kApota lezyAmeM nArakI jIva kahA hai| 137. pItalezyAmeM pAMca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati Adi prazasta ikatIsa prakRtiyA~, ucca gotra aura pA~ca antarAya ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apramatta saMyata jIva jo sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnuvandhI cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo sarvavizuddha hai aura saMyamake abhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayaza-kIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara pramattasaMyata jIva jo tatprAyogyavizuddhapariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakAsvAmI hai / apratyAkhyAnAvaraNa cArake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo asaMyata samyagdRSTi hai sAkArajAgRta hai, sarvavizuddha hai aura saMyamake abhimukha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| pratyAkhyAnAvaraNa cArake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara manuSya jo saMyatAsaMyata hai, sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura saMyamake abhimukha Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAhaNNa-sAmittaparUvaNA 211 Navusa0-eiMdiyanAdi-paMcasaMThA-paMcasaMgha-tirikvANu0-AdAujjo0-appasatyavi0thAvara-bhaga-dussara-aNAde0-gocA0 jaha* hidi. kassa0 1 aeNa. devassa micchA0 tappAoggavisuddha / doAyu0 jaha* hidi0 kassa0 1 aeNa. devassa tappAoggasaMkili0 / devAyu0 jaha0 hidi0 kassa. ? aeNa. tirikva0 maNusa0 micchAdi0 tappAoggasaMkili / maNusaga0-orAli0-orAli aMgo0vajarisabha -maNusANu0 jaha* hidi0 kassa0 ? aeNa0 devassa sammAdi0 savvavisuH / evaM pammAe / vari eiMdiya-AdAva-thAvaraM Natthi / 138. sukkAe mnnjogibhNgo| raNavari itthi0-Navusa-paMcasaMThA-paMcasaMgha0appasatya0-dUbhaga-dussara-aNAde0-NIcAgo0 jaha0 hidi0 kassa0 ? aNNa. devassa micchAdi0 tappAoggavisuddha0 / 136. bhavasiddhi0 oghaM / abbhavasiddhi0 mdiybhNgo| 140. sammAdi0-kha iga0 aodhi bhaMgo / vedage paMcaNA0-chadasaNA0-sAdAve hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| strIveda, napuMsakaveda, ekendriya jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati sthAvara, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakatiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| do zrAyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiryaJca aura manuSya jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya saMklezapariNAmavAlA hai vaha devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| manuSyagati, audArika zarIra, audArika zrAGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyAnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo samyagdRSTi hai aura sarvavizaddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| isI prakAra padma lezyAmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki isa lezyAbAle jIvoMke ekendriya, pAtapa aura sthAvara prakRtiyoMkA bandha nahIM hotaa| 138. zuklalezyAmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI manoyogI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki isameM strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva jo mithyAdRSTi hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| 136. bhavya jIvoM meM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI zrodhake samAna hai| abhavya jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI matyajJAniyoMke samAna hai| 140. samyagdRSTi aura kSAyika samyagdRSTi jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI avadhijJAniyoMke samAna hai| vedakasamyagdRSTiyoMmeM pA~ca jhAnAvaraNa, chaha Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre cadusaMja0-purisa0-hassa-radi-bhaya-dugu0-devagadi-pasatyaekattIsa-uccAgo0-paMcaMta. jaha* hidi0 kassa0 ? aeNa, appamattasaMjada0 savvavisa0 athavA daMsaNAmohakhavagassa kadakaraNijjo hohidi tti / sesaM odhibhNgo| uvasama0 zrodhibhaMgo / Navari khavagapagadINaM uvasamage kAdavvaM / 141. sAsaNe paMcaNA-NavadasaNA-sAdAve. solasaka0-purisa-hassa-radibhaya0-dugu-paciMdiya0-tejA0-ka0-samacadu0-vaeNa04-aguru04-pasatthavi0-tasa04thirAdilakka-NimiNa-uccAgo0-pacaMta* jaha* hidi kassa0 ? aNNa. cadugadi. sAgAra-jA0 savvavisu0 / asAdA0-itthi0 aradi-soga-cadusaMThA0-cadusaMgha0-appasatya-athirAdichakka0 jaha* hidi. kassa0 ? aNNa ? cadugadiya0 sAgAra-jA. tappAoggavisu / tirikaravAyu0-maNusAyu0 jaha0 hidi0 kassa0 ? aNNa. deva0 Nerai0 tappAaoggasaMkili. athavA cadugadiyassa tappAgoggasaMkili0 / devAyu0 jaha* hidi0 kassa* ? aeNa. tirikva0 maNusa tappAo0saMkili0 / tirikkhagadi-tirikravANupu0-ujjova-NIcA. jaha* hidi0 kasta0 ? aeNa. darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, devagati Adi ikatIsa prakRtiyA~, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMkejadhanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara apramattasaMyata jIva jo sarvavizuddha hai vaha athavA jo anantara samayameM kRtakRtya vedaka samyagdRSTi hogA aisA darzanamohanIyakA kSapaka jIva ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA svAmI avadhizAniyoMke samAna hai| upazamasamyagdRSTi jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI avadhizAniyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI upazAmakako kahanA caahie| 141. sAsAdanameM pA~ca jhAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, solaha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazastavihAyogati, basa catuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo sAkAra jAgRta hai aura sarvavizuddha hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| asAtA vedanIya, strIveda, arati, zoka, cAra saMsthAna, cAra saMhanana, aprazasta vihAyogati aura asthira Adi chaha prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo sAkAra jAgRta hai aura tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / tiryazcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha athavA cAra gatikA jIva jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha ukta donoM zrAyuoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara tiyazca aura manuSya jo tatprAyogya saMkleza pariNAmavAlA hai vaha devAyuke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| tiryaJca gati, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNa- sAmittaparUvaNA 313 sattamA puDhavIe rai0 savvavisu / maNusaga 0 - orAli0 orAli0 aMgo0- vajjarisabha0 - maNusAgu0 jaha0 hidi0 kassa0 ? aNNa0 deva0 raiya0 savvavisu0 / devadi 0 4 jaha0 hidi0 kassa0 ? aNNa0 tirikkha0 maraNusa 0 savvavisu0 / 142. sammAmicchA0 paMcaNA0 - idaMsaNA 0 - sAdAve 0 - bArasaka0 - purisa0-hassaradi-bhaya-dugu'0-paMciMdi 0 - tejA 0 ka0 - samacadu0 - varaNa 04 guru 04-pasattha0 -tasa04thirAdichaka - riNamiNa - uccA0- paMcata0 jaha0 hidi0 kassa0 ? araNa 0 cadugadiyassa sAgAra - jA0 savvavasu0 sampattAbhimuha0 / asAdAve 0 -aradi-soga- athira-asubhaasa0 jaha0 hidi 0 kassa0 ? aNNa0 cadugadiyassa satthANe tappAragavisu0 / masaga 0-orAli0-rAli0 aMgo0 vajjarisabha0 - maNusAra 0 jaha0 dvidi0 kassa ? erro deva0 rai0 savvavisu0 sammattAbhimuha0 devagadi0 04 jaha0 dvidi0 kassa0 ? aNNa0 tirikkha0 mapusa 0 sAgAra-jA0 savvavisu0 sammattAbhimuha0 / micchAdiTThI * madiya0 bhNgo| sariNa0 maNusabhaMgo / asariNa0 tirikkhoghaM / AhAra0 mUloghaM / NAhAra0 kammaigabhaMgo | evaM jahaego samattoM / evaM sAmittaM samattaM / 0 hai ? tara sAtavIM pRthivIkA nArakI jo sarvavizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / manuSyagati, audArika zarIra, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSya gatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai ? anyatara deva aura nArakI jo sarvavizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| devagati catuSkake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? antara tiryazca aura manuSya jo sarvavizuddha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / 142. samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura samyaktvake zrabhimukha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / sAtA vedanIya, rati, zoka, asthira, azubha aura yazaHkIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara cAra gatikA jIva jo svasthAnasthita tatprAyogya vizuddha pariNAmavAlA hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai / manuSya gati, audArika zarIra, audArika zrAGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? anyatara deva aura nArakI jo sarvavizuddha hai aura samyaktvake abhimukha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| devagati catuSkake jaghanya sthitibandhakA svAmI kauna hai ? zranyatara tiryaJca aura manuSya jo sAkAra jAgRta hai, sarvavizuddha hai aura samyaktva abhimukha hai, vaha ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hai| mithyAdRSTi jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI matyajJAniyoMke samAna hai / saMjJI jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI manuSyoMke samAna hai / zrasaMjJI jIvoM meM tiryaJcoMke samAna hai / AhAraka jovoMmeM mUloghake samAna hai aura anAhAraka jIvoM meM kArmaNa kAyayogI jIvoMke samAna hai / isa prakAra jaghanya svAmitva samApta huA / isa prakAra svAmitva samApta huA / 40 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre baMdhakAlaparUvaNA O " 143. kAlaM duvidhaM - jahaNNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi0 - ghe 0 Ade0 / ghe paMcA0-vasa0 - micchatta- solasaka0 -bhaya-dugu' 0-orAliya0tejA 0 ka0 - caraNa04 - agu0 -uva0 - riNami0 paMcaMtarAigANaM ukassayo hidibaMdho kevaciraM kAlAdo hodi ? jaharaNeNa egasamayaM ukasse aMtomuhuttaM / aNukassadvidivaM 0 kevaciraM ? jaha0 to 0 uka0 arAMtakAlaM asaMkhejjapoggalapariyauM / vari orAli0 jaha0 esa0 / sAdAsAdA0 - itthi0 esa0 - hassa-radi-aradi-sogariyagadi- eiMdi0 - bIiMdi0 tIiMdi0 caduriMdi0 AhAraduga-paMcasaMThA0-paMca saMgha0-riyAgu0 - AdAujjo0 - appasatthavi 0 thAvarAdi 04 - thirAthira - subhAsubha- dUbhaga - dussara-araNAde0 - jasa0 - ajasa0 ukka0 a0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / purisa0 ukka0 hidi 0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNukka0 dvidi0 jaha0 ega0, sAdi0 / cadurANaM Ayu0 ukka0 dvidi0 jahaNNuka0 esa0 / jaha0 ukka0 aMto0 / evaM yAva aNAhAragati sariso kAlo / esa aka0 dvidi0 jaha0 ega0 / tirikkhagadi-tirikkhANu0 NIcA0 ukka0 uka0 ve chAvahi0 314 aNukka0 hidi0 vari joga- kasA baMdhakAla prarUpaNA 143. kAla do prakArakA hai - jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakAra hai-- ogha aura Adeza / ghakI apekSA pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika zarIra, tejasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pAMca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kitanA kAla hai ! jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRTakAla antamuhUrta hai| anuSTa sthitibandhakA kitanA kAla hai ? jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / itanI vizeSatA hai ki zradArika zarIra ke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai / sAtAvedanIya, asAtA vedanIya, strIveda, napuMsaka veda, hAsya, rati, zrarati, zoka, narakagati, ekendriya jAti, dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriya jAti, AhAraka dvika, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, narakagatyAnupUrvI, zrAtapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, yazaH kIrti aura ayazaHkIrti prakRtiyoMke utkRSTa aura sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / puruSa vedake utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara pramANa hai / cAra AyuoM ke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isa prakAra anAhAraka mArgaNAtaka cAra zrAyuoM kA samAnakAla hai / itanI vizeSatA hai ki yogoM meM aura kaSAyoM meM unake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassaTridibaMdhakAlaparUvaNA hidi0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / aNuka0 jaha0 ega0, uka0 asaMkhejjA logaa| maNusaga0-vajarisabha0-maNusANu ukka0 hidi. jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNukka0 jaha* ega0, ukka0 tettIsaM sAga0 / devagadi04 ukka0 hidi jaha* egasa0, ukka0 aMtomu0 / aNukka0 hidi0 jaha0 egasa0, ukka0 tiSiNa palido0 sAdi0 / paMciMdi0-para-ussAsa-tasa-bAdara pajatta-patteya0 ukka0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto / aNukka0 dvidi0 jaha* ega0, ukka0 paMcAsIdisAgarovamasadaM / samacadu0pasatthavi0-subhaga-sussara-Ade-uccA0 ukka hidi* jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNu0 hidi0 jaha* ega0, ukka0 vechAvahisAga0 sAdi0 tiriNa palido0 desU / orAli aMgo0 ukka* hidi0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / aNuka0 hidi0 jaha 0 ega0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / sattamAdo NiggamaMtassa sAdireyaM / titthayaraM ukka0 hidi. jaha* aMto0, ukka, aNto| aNukka hidi0 jaha0 aMto, uka0 tettIsaM0 saadi| utkRSTa kAla antamuharta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| manuSyagati, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyAnupUrvIke utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla tetIsa sAgara hai| devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| anukRSTa sthitibandhakAjaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla sAdhika tIna palya hai / paJcendriya jAti, paraghAta, ucchvAsa, trasakAya, bAdara, paryApta aura pratyekake utkRSTa sthitivandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ekasau pacAsI sAgara hai / samacaturasra saMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai ora utkRSTakAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla sAdhika do chayAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya hai / audArika zarIra AGgopAGgake utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antamuharta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika taitIsa sAgara hai jo sAtavIM pRthvIse nikalanevAle jIvake sAdhika hotA hai / tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTakAla antarmuharta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTakAla sAdhika tIna sAgara hai| vizeSArtha-yahA~ eka jIvakI apekSA kAlakA vicAra kiyA jA rahA hai| sAdhAraNataH saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAma kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika antarmuhUrta kAlataka hote haiM, isalie saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / mAtra tIrthakara prakRti isa niyamakA apavAda hai; kyoM ki usakI koI pratipakSa prakRti na honese usake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla bhI antarmuhUrta hai / yahAM para mukhyarUpase vicAra anutkRSTa sthitibandhake kAlake sambandhameM karanA hai| yaha hama pahale hI batalA Aye haiM ki kula bandhayogya 120 prakRtiyA~ Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 mahAbaMdhe DidibaMdhAhiyAre 144. AdeseNa hairaiemu paMcaNA0-NavadaMsaNA0-micchatta-solasaka0-bhayaduguM0-tirikkhagadi-paMciMdi0-orAliya0-tejA0-ka0-orAli aMgo0-vaeNa04haiM aura unameM jJAnAvaraNa pA~ca Adi saMtAlIsa dhruvAdhanI prakRtiyA~ haiN| inameM audArika zarIrake milAne para kula 48 prakRtiyA~ hotI haiM / inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla anantakAla batalAyA hai| so isakA kAraNa yaha hai ki utkRSTa sthitibandhake bAda inakA kamase kama anutkRSTa sthitibandha antarmuhUrta kAlataka niyamase hotA hai,tabhI punaH utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAma hote haiN| para yadi koI jIva trasa paryAyake binA nirantara ekendriya paryAyameM paribhramaNa karatArahe to use utkRSTa rUpase anantakAla lagatA hai| taba jAkara vaha trasa hotA hai aura trasa honepara bhI saMzI paJcendriya paryApta honepara hI inakA utkRSTa sthitibandha ho sakatA hai; anyathA nhiiN| yahI kAraNa hai ki ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa anantakAla kahA hai| audArikazarIra dhruvabandhinI prakRti nahIM hai, isalie isake anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya bhI bana jAtA hai| para ekendriya paryAyameM vaikriyika zarIrake bandhakI yogyatA na honese nirantara audArikazarIrakA hI bandha hotA rahatA hai, isalie dhruvabandhinI prakRtiyoMke samAna isakA bhI utkRSTakAla anantakAla kahA hai| isake bAda sAtA Adi 41 prakRtiyoM ke anutkRSTa sthitivandhakA jo jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta kahA hai| so isakA kAraNa yaha hai ki AhArakadvikake binA ye saba pratipakSa prakRtiyAM haiM, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuharta bana jAtA hai / tathA guNasthAnoMke parivartanake nimittase AhArakadvikakA bhI jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai / utkRSTa kAla antarmuhUrta spaSTa hI hai| koI jIva bIcameM samyagmithyAtvako prApta hokara sAdhikado chayAsaTha arthAt 132 sAgarataka samyaktvake sAtha raha sakatA hai / isIse yahAM puruSavedake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara kahA hai, kyoki isa jIvake na to puruSa vedakA utkRSTa sthitibandha hotA hai aura na strI veda tathA napuMsaka vedakA hI bandha hotA hai / AyuoMkA utkRSTa tribhAgake prathama samayameM hI utkRSTa sthitibandha hotA hai, bAkI anutkRSTa sthitibandha hI hotA hai| isIse cAroM AyuoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTakAla antarmuharta kahA hai| mAtra yoga aura kaSAyake parivartanake kAraNa ina mArgaNAoMmeM inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya bhI bana jAtA hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMko utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta loka pramANa hai / inake itane kAlataka tiryaJcadvika aura nIcagotrakA hI bandha hotA hai / isI se ina tIna prakRtiyoke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| yagdRSTikA utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| isake itane kAlataka manuSyadvika aura vajrarSabhanArAca saMhananakA niyamase bandha hotA hai| isIse ina prakRtiyoM ke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla tetIsa sAgara kahA hai| jo manuSya samyagdRSTi jIva bhogabhUmimeM janma letA hai, usakA donoM paryAyoMkA kAla sAdhika tIna palya hotA hai / isake devagati catuSkakA niyamase bandha hotA hai / isIse inake anutkRSTa sthitivandhakA utkRSTakAlasAdhika tIna palya kahA hai| isI prakAra zeSa rahI prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhake kAlakA vicAra kara lenA caahie| 144. Adezase nArakiyoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, tejasa zarIra, kArmaNa Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 117 uka0 tirikkhANu 0 - 0 guru 04-tasa04- riNami0 NIcA0 - paMcaMta0 uka0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNuka0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 / purisa0 - maNusaga 0samacadu0 - vajjarisabha 0 - maraNusAraNu0 -pasatthavi 0 subhaga-sussara - Ade0 - uccA 0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 | aka0 hidi0 jaha0 ega0, uka0 tettIsaM sAga0 sU0 / titthayara0 uka0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNuka0 Didi0 jaha0 ega0, ukka0, tiNisAgaro0 sAdi0 / sesAraNaM uka0 aNukka0 dvidi0 jaha0 ega0, uka0 aMto0 / evaM sannagAe puDhavIe / vari ma sagadi0 - uccA0 ukka0 dvidi0 jaha0 0 / 0 dvidi0 jaha0 "aMto", maNusANu ukka0 tettIsaM sAga0 de0 / titthayaraM ca vajja0 / paDhamAdi chaTTi tti tirikkhaga0tirikkhANu-NIcA0 sAdabhaMgo / sesaM khirayoghaM / vari appappaNo hidi kAdavvaM / titthayara0 ukka0 hidi0 riyoghaM / RNu hidi0 jaha0 ega0, ukka0 sAgaro0 desra0 tithi sAga0 desU0 tiriNa sAga0 sAdi0 / 1 C zarIra, zradArika zrAGgopAGga, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, trasacatuSka, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla tetIsa sAgara hai / puruSaveda, manuSyagati, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhanArAcasaMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, sukhara, Adeya aura usagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna sAgara hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra sAtavIM pRthivImeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki yahA~para manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / parantu yahA~para tIrthakara prakRtikA bandha nahIM hotA / pahilI pRthivIse lekara chaThavIM pRthivItaka tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotrake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla sAtA prakRtike kAlake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA ukta kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki apanI - apanI utkRSTa sthiti pramANa kahanA cAhie / tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla prathamAdi tIna pRthiviyoMmeM kramase kucha kama eka sAgara, kucha kama tIna sAgara aura sAdhika tIna sAgara pramANa hai / vizeSArtha - sAtaveM narakameM pA~ca jJAnAvaraNa Adi prathama daNDakameM kahIM gaIM 59 prakutiyoMkA mithyAdRSTi nArakIke nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai / dUsare daNDakameM kahI gaI puruSaveda Adi 10 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 145. tirikkhagadIe tirikkhesu paMcaNA0-NavadaMsaNA-micchatta-solasaka0bhaya-dugu-orAli -tejA-ka0-vaeNa04-aguru04-upa0-Nimi-paMcaMta0 ukka0 hidi0 oghaM / aNu0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aNaMtakAla / purisa-devagadiveuvviya-samacadu0-veuvi0 aMgo0-devANu0-pasatthavi0-subhaga-sussara-Ade0-uccA0 ukka hidi0 aoghaM / aNu0 hidi0 jaha* ega0, uka0 tieinnplido| tirikvaga-tirikvANupu0-NIcA0 ukka0 aNu0 hidi0 aoghaM / paMciMdiya-paraghAdussA.. tasa05 ukka0 hidi0 oghaM / aNu0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 tiSiNa-palido. sAdire / sesANaM ukka0 aNu0 jaha* ega0, ukka aNto| prakRtiyoM kA sAtaveM narakake samyagdRSTi nArakIke nirantara bandha hotA hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA tIsare naraka taka hI vandha hotA hai| usameM aise jIvako sAdhikaM tIna sAgarase adhika zrAyu nahIM prApta hotI, isalie isake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tIna sAgara kahA hai / narakameM ba~dhanevAlI zeSa saba pratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| mAtra inameM udyota prakRti pratipakSa nahIM hai| tathApi isakA nirantara bandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta honese isake anutkRSTa sthitibandhakA bhI ukta kAla kahA hai| yaha kAla sAtavIM pRthivIkI mukhyatAse kahA gayA hai isalie sAtavIM pRthivImeM yaha kAla isI prakAra ghaTita hotA hai| mAtra sAtavIM pRthivImeM mizra aura avirata samyagdRSTi nArakIke kevala manuSyadvika aura uccagotrakA bandha honeke kAraNa inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hI upalabdha hotA hai / zeSa kathana sugama hai| itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkara prakRtikA vandha tIsare narakataka hI hotA hai| 145. tiryaJcagatimeM tiryaJcoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNa catuSka, agurulaghucataSka, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla aodhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ananta kAla hai| puruSaveda, devagati, vaikriyika zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika zarIra prAGgopAGga, devagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, prAdeya aura uccagotra prakatiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla aodhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna palya hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitivandhakA kAla aodhake samAna hai| paJcendriyajAti, paraghAta, ucchavAsa aura trasacatuSka prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNa zrAdi prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jo utkRSTa kAla anantakAla kahA hai so isakA spaSTIkaraNa jisa prakAra ogha prarUpaNAke samaya kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kara lenA cAhie / jo baddha tiryaJcAyu kRtakRtya vedakasamyagdRSTi yA tAyika samyagdRSTi manuSya tIna palyakI AyuvAle tiryoM meM utpanna hotA hai, usake tiryaJca Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaDidibaMdhakAlaparUvaNA 146. paMciMdiyatirikkha03 dhuvigANaM uka0 hidi0 oghaM / aNu hidi. jaha ega0, uka0 tiSiNapalido0 pubakoDipudhatteNabbhahiyANi / purisa0devagadi0-veravi0-samacadu0-veuvi aMgo-devANula-pasatthavi-subhaga-sussara-AdeuccA0 uka. hidi. oghaM / aNu0 jaha* ega0, ukka0 tigiNapalido0 / joNiNIsu desaNaM / [ paMciMdiya-para-ussA0-tasa04 tirikkhoghaM / sesANaM ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / paMciMdiyatirikkhaapajjatta0 sancapagadINaM ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto0| 147. maNusa03 pNciNdiytirikkhbhNgo| vari parisa0-devagadi04-paMciMdiya paryAyameM tIna palya kAlataka nirantara puruSaveda Adi gyAraha prakRtiyoMkA anutkRSTa sthitibandha niyamase hotA rahatA hai| isIse yahA~ ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla tIna palya kahA hai| tirthazcagatitrikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla zrodha prarUpaNAmeM jisa prakAra ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ para bhI ghaTita kara lenA caahie| usase isameM koI vizeSatA nahIM hai, isalie yahA~ una prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna kahA hai| paJcendriyajAti Adi sAta prakRtiyoMkA uttama bhogabhUmimeM utpanna honevAlA tiryaJca sAdhika tIna palyataka nirantara bandha karatA hai. isalie isake anatkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 146. paJcendriya tiryacatrikameM dhruvavandha prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai| puruSaveda, devagati, vaikriyikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, devagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, zrAdeya aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitipandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna palya hai| kintu yoninI tiryaJcoM meM ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai| paJcendriya jAti, paraghAta, ucchvAsa aura trasacatuSkake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| paJcendriya tiryaJca aparyAptakoM meM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-paJcendriya tiryacatrikakI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai| inake itane kAlataka dhruvabandhinI prakRtiyoMkA anutkRSTa sthitibandha ho sakatA hai| isIse yahA~ ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| puruSaveda Adi prakRtiyoMke anutkRSTa sthitivandhake utkRSTa kAlakA spaSTIkaraNa jisa prakAra sAmAnya tiryaJcoMke kara Aye haiM,usI prakAra yahA~ jAnanA cAhie / mAtra samyagdRSTi manuSya mara kara yoninI tiryaJcoMmeM nahoM utpanna hotA, isalie isameM ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 147. manuSyatriko paJcendriya tiryazcoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre samacadu0-paraghAdussA0-pasatthavi0-tasa04-subhaga-sussara-Ade0-uccA0 ukka0 oghaM / aNu0 jaha0 ema0, ukka0 tiSiNapalido0 sAdi0 / Navari maNusiNIsu purisaveda0 devagadi04-samacadu0-pasatthavi0-subhaga-sussara-Ade0-uccA ukka0 aoghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka tieiNapalido0 desU0 / titthaya. ukka0 aoghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 pucakoDI desuu0| AhAra0-AhAra aMgo0 aoghN| maNusaapajja0 pNciNdiytirikvapjjttbhNgo| 148. devagadIe devesu paMcaNA-chadaMsaNA0-bArasaka0-purisa0-bhaya-dugu maNusaga0-paciMdi0-orAli0-tejA0-ka---samacadu0--orAli0 aMgo0-vajarisabhAvaeNa04-maNusANu0-aguru04-pasatthavi0-tasa04-subhaga-sussara-Ade-NimiNa-tisthaya0-uccA-pa'caMta0 ukka0 oghaM / aNu0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 / thINagiddhi03-micchatta-aNaMtANubaMdhi04 ukka0 hidi0 ogha / aNu0 jaha0 ema0, puruSaveda, devagati catuSka, paJcendriya jAti, samacaturasrasaMsthAna, paraghAta, ucchAsa, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyaniyoM meM puruSaveda, devagati catuSka, samacaturasra saMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla aoghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai| tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA kAla aodhake samAna hai / tathA anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi pramANa hai| tathA AhAraka zarIra aura AhAraka zrAGgopAGgake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| manuSya aparyAtakoM meM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-manuSyoM meM jo samyagdRSTi manuSya hote haiM, ve marakara tIna palyako AyuvAle manaSyoM meM bhI utpanna hote haiN| isase inameM puruSaveda zrAdi 11 prakratiyoMke anakaTa bandhakA utkRSTa kAla tiryaJcoMke samAna tIna palya na kahakara sAdhika tIna palya kahA hai / para aisA jIva marakara manuSyaniyoMmeM nahIM utpanna hotA, isalie. inameM ina puruSaveda Adi 11 prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya kahA hai / yadyapi oghase tIrthakara prakRtike anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta kahA hai, para narakagatimeM aura yahAM yaha kAla eka samaya kahanekA kAraNa anya hai| zeSa kathana sugama hai| 148. devagatimeM devoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturastrasaMsthAna, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, manuSyagatyAnupUvA, agurulaghucatuSka, prazastavihAyogati, vasacatuSka, subhaga. sasvara. ATeya. nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake utkRSTa sthiti Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdha kAlaparUvaNA ukka0 ekkttIsaM* / sesA uka0 dvidi0 a0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 evaM savvadevANaM apaSpaNo hidI pAdavvA / 146. iMdiyANuvAde eiMdie dhuvigANaM ukka0 oghaM / a0 jaha0 to 0, ukka. asaMkhejjA logA / tirikkhagadi-tirikkhANu0 - lIcA ukka0 a0 zraghaM / sesA uka0 a0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / bAdare dhuvigANaM ukka0 zrodhaM / u 0 jaha0 ega0, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 / bAdarapajjatte saMkhejjANi vassasaha - spANi / tirikkhagadi - tirikkhANu0 NIcA 0 ukka oghaM / a0 jaha0 ega0 ukka0 kammadI / bAdarapajjatte saMkhennANi vassasahassAthi / sesANaM eiMdiyoghaM / bandhakA kAla zrodhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ikatIsa sAgara hai / tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandha aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra saba devoMke apanI-apanI sthitiko dhyAna meM rakhakara kAla jAnanA cAhie / vizeSArtha - prathama daNDakameM kahI gaI pA~ca jJAnAvaraNa zrAdi 59 prakRtiyoMkA devoMke mithyAtva aura samyaktva donoM avasthAoM meM satata bandha hotA hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla sAmAnya devoMkI apekSA tetIsa sAgara kahA hai / tathA dUsare daNDakameM kahI gaI styAnagRddhi Adi 8 prakRtiyoMkA samyagdRSTike bandha nahIM hotA aura devoMke mithyAtvakA utkRSTa kAla ikatIsa sAgara hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ikatIsa sAgara kahA hai| nau zranudiza aura pA~ca anuttaravAsI devoMke dUsare daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA bandha hI nahIM hotaa| hAM, prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA bandha avazya hotA hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla jisakI jitanI sthiti hai, utanA jAnanA caahie| para bhavanavAsI devoMse lekara nau graiveyaka takake zeSa devoMke prathama aura dvitIya daNDakameM kahI gaI saba prakRtiyoMkA bandha hotA hai, isalie . ina saba prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla jahA~ jo utkRSTa sthiti ho, utanA jAnanA cAhie | aba raha gayA tIsarA daNDaka so isameM kahI gaI prakRtiyoMmeMse jahA~ jitanI prakRtiyoM kA bandha hotA hai, unake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA sarvatra jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hI hai; kyoMki ye saba pratipakSa prakRtiyA~ hai / 149. indriya mArgaNAke anuvAdase ekendriyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zroghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhurta hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| bAdara ekendriyoMmeM dhruvabandha vAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla ke samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / bAdara ekendriya paryApta jIvoM meM inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla karmasthitipramANa hai / bAdara ekendriya paryApta jIvoM meM tiryaJcatrika prakRtiyoM ke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla sAmAnya ekendriyoMke samAna hai / kara 321 10] Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 150 vAdaraapajjatta0 nirikkhapjjttbhNgo| suhame dhuvigANaM ukka0 ogha / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 gulassa asNkhe0| evaM tirikvagaditigaM / Navari aNu0 jaha0 ega / suhuma jatte savvANaM ukka0 aNu0 jaha* ega0, uka0 aMto0 / suhumaapajjattesu dhuvigANaM ukka0 oghaM / aNu0 jahaeNu0 aMto0 / sesANaM ukka. aNu0 jaha* ega0, ukka0 aNto0| 151. bIiMdi-tIiMdi0-caduriMdi* dhuvigANaM ukka0 ogha / aNu0 jaha0 ega0, ukka saMkhejANi vAsasahassANi / sesANaM uka. aNu0 jaha0 ega0, ukka0 vizeSArtha yadyapi ekendriyoMkI kAyasthiti ananta kAla pramANa hai, tathApi ekendriyoMke do bheda haiM-bAdara ekendriya aura sUkSma ekendriya / inameMse bAdaroM meM paryApta hone para ekendriyoMke yogya utkRSTa sthitibandha hotA hai; sUkSma jIvoMmeM nahIM / kintu yahA~ ekendriya sAmAnyakI apekSA anutkRSTa sthitibandha hotA hai aura sUkSma ekendriyoMkA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai,isAse ekandriyome dhravabandhavAlI prakRtiyoka anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai / tathA inameM tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotrakA nirantara bandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke hotA hai aura inakI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyota lokapramANa hai| oghase ina tIna prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla itanA hI kahA hai| isIse yahA~ ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla oghake samAna kahA hai| bAdara ekendriyoMkI utkRSTa kAyasthiti aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai,isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoM ke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| tathA bAdara agnikAyika aura bAdara vAyukAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti karmasthiti pramANa honese bAdara ekendriyoMmeM tiryazcagatitrikake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla karmasthitipramANa kahA hai| kyoMki ina prakRtiyoMkA itane kAla taka niraMtara bandha inhIM jIvoMke hotA hai| vAdara ekendriya paryApta jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSa hai,isalie inameM dhruvabandhavAlI aura tiryaJcagatitrika ke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 150. ekendriya bAdara aparyAptakoMmeM tiryaJca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| sUkSma ekendriyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla odhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla aGgalake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / isI prakAra tiryaJcagatitrikakA kAla jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki isake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai| sUkSma paryApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkaSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / sUkSma aparyAptakoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| tathA anutkaSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 151. dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoM meM dhruvavandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitivandhakA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUvaNA to0 / evaM pajjattage vi / apajjattA0 tirikkhapajjattabhaMgo / 152. paMciMdiya02 paMcaraNA0 - raNavadaMsa0 - micchatta- solasaka0 -bhaya-dugu0 - tejA0 ka0-varaNa 04- aguru0-upa0 - Nimi0 paMcaMta0 ukka0 zraghaM / RNu0 jaha0 ega0, ukka 0 sAgarovamasahassANi puvvakoDipudha0 / pajjatte sAgarovamasadapudhattaM / tirikkhagadiorAli0-orAli0 aMgo0 - tirikkhANu0-NIcA0 uka0 oghaM / aNukka0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsa sA0 sAdi0 / sesANaM mUloghaM / paMcidiyaapajjatte tirikkhaapajjatabhaMgo | 323 153. kAyAvAdeNa puDhavi0 - Au0 dhuvigANaM ukka0 oghaM / aNuka0 jaha0 ega0, ukka0 asaMkhejjA logA / bAdara0 kammahidI 0 / bAdara0 pajjate saMkhejjAriNa vassasahassANi / sesAraNaM pagadIgaM ukka0 aNu0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto / 01 jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra inake paryApta jIvoM meM bhI jAnanA caahie| inake aparyApta jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai / vizeSArtha - dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMkI utkRSTa kAryasthiti saMkhyAta hajAra varSa pramANa haiM, isIlie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa kahA hai| zeSa kaMthana spaSTa hI hai / 152. paJcendriya aura pazcendriya paryApta jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktva adhike eka hajAra sAgara aura paryAptakoMmeM sau sAgara pRthaktva hai / tiryaJcagati, caudArika zarIra, zrIdArika zrAGgopAGga, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIca gotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla mUlodhake samAna hai / paJcendriya aparyApta jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla tiryazca aparyAptakoMke samAna hai / vizeSArtha - prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla paJcendriya aura paJcendriya paryApta jIvoMkI kAyasthitiko dhyAnameM rakhakara kahA hai| sAtaveM narakameM mithyAdRSTike tiryaJcagati Adi pA~ca prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai aura vahA~se nikalane para saMkleza pariNAmavaza antarmuhUrta kAla taka inakA bandha honA sambhava hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 153. kAya mArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika aura jalakAyika jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zroghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| inake bAdara jIvoMmeM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla karmasthitipramANa hai / bAdara paryApta jIvoMmeM saMkhyAta hajAra varSapramANa hai| tathA ina saba jIvoMmeM zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthiti Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre apajjattesu eiMdiyaapajattabhaMgo / suhumANaM suhumeidiyabhaMgo / Navari aNu0 jaha0 ega0, ukka tirikkhagaditigaM saadbhNgo| evaM teu0 vAu / Navari tirikkhagaditigaM dhuvaM kAdavvaM / vaNapphadi-Niyodesu eiMdiyabhaMgo / Navari tirikkhagaditiya sAdabhaMgo / bAdaravaNapphadi0 vAdarapuDhavi bhaMgo / 154. tasa02 paMciMdiyabhaMgo / vari kAyahidI kaadvaa| apajatte pNciNdiyapjjttbhNgo| 155. paMcamaNa-paMcavaci0 savvapagadINaM ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka aNto| 156. kAyajogIsu paMcaNA-NavadaMsa-micchatta-solasaka0-bhaya-dugu0-orAbandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| inake aparyApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla ekendriya aparyAptakoMke samAna hai| inake sUkSma jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitivandhakA kAla sUkSma ekendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM anutkRSTa sthitibandhakA kAla ekasamaya hai| tathA tiryazcagatitrikake utkRSTa sthitivandhakA kAla sAtA prakRtike samAna hai| isI prakAra agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake tiryaJcagatitrikakA dhruvabandha hotA hai / vanaspatikAyika aura nigoda jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla ekendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tiryazcagatitrikakA bhaGga sAtA prakRtike samAna hai / bAdara vanaspatikAyika jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-ekendriyoM meM saba prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhake utkRSTa kAlakA khulAsA kara Aye haiM,use dhyAnameM rakhakara yahA~ kAlakA spaSTIkaraNa kara lenA caahie| 154. trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla paJcendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yahA~ inakI kAyasthiti kahanI cAhie / inake aparyApta jIvoM meM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla paJcendriya aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-pahale paJcendriya aura paJcendriya paryApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla kaha Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kahanA cAhie / mAtra yahA~ pA~ca jJAnAvaraNa Adi 47 dhruvavandhavAlI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kramase pUrvakoTipRthaktva adhika do hajAra sAgara aura do hajAra sAgara pramANa kahanA cAhie, kyoMki ina jIvoMkI itanI hI kAyasthiti hai| 155. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuharta hai| vizeSArtha-ina yogoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isIse inameM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuharta kahA hai| 156. kAyayogo jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 325 liyA-tejA.-ka-vaeNa04-agu0-upa-Nimi0 paMcaMta0 ukka0 oghaM / aNuH jaharU ega0, ukka0 araNaMtakAlaM. / tirikkhagaditigaM ukka0 aNu0 aoghaM / sesANaM maNajogibhaMgo / orAliyakA0 dhuvigANaM ukka0 oghaM / aNu dvidi0 jaha* ega0, ukka. bAvIsaM vassasahassANi desU0 / tirikkhagaditigaM uka0 oghaM / aNa. jaha0 ega0, ukka tiriNa vassasahassANi desU / sesANaM kaayjogibhNgo|| 157. orAliyami0 paMcaNA-NavadaMsaNA0-micchatta-solasaka0-bhaya-duguorAli-tejA.-ka0-vaeNa04-agu0-upa-Nimila-titthaya-paMcaMtarA0 ukka0 aNu0 bhaya, jugupsA, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ananta kAla hai| tiryaJcagatitrika prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla manoyogI jIvoMke samAna hai| audArika kAyayogavAle jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla odhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| tiryazcagatitrikake utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tIna hajAra varSa hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla kAyayogI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-kAyayogakA utkRSTa kAla ananta kAla hai joekendriyoMkI mukhyatAse upalabdha hotA hai / yahI kAraNa hai ki kAyayogameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke nirantara tiryaJcagati, tiryazcagatyAnupUrvI aura nIcagotrakA niyamase bandha hotA hai aura inakI kAyasthiti asaMkhyAtaloka pramANa hai| ina jIvoMke eka mAtra kAyayoga hotA hai,yaha to spaSTa hI hai aura oghase ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla isI apekSAse asaMkhyAta loka pramANa kaha pAye haiN| yahI kAraNa hai ki ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA ukRSTa kAla oghake samAna kahA hai| audArika kAyayogakA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| isIse isa yogavAle jIvoMke dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| kintu audArika kAyayogakAyaha kAla pRthivIkAyikajIvoMke hI upalabdha hotA hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke nhiiN| usameM bhI agnikAyika jIvakI utkRSTa zrAyu tIna divasamAtra hai, isalie usakI yahA~ vivakSA nahIM hai| hA~, vAyukAyika jIvoMkI utkRSTa sthiti avazya tIna hajAra varSapramANa hai| kintu isameM audArika kAyayogakA kAla kiJcit nyUna hai| tiryaJcatrikakA itane kAla taka bandha audArika kAyayogameM yahIM para hotA hai, isIse audArika kAyayogameM tiryaJcatrika prakRtiyoMke anutkaSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna hajAra varSapramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 157. audArika mizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika zarIra, tejasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, tIrthakara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 mahAbaMdhe TThidikhaMghAhiyAre jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / evaM devagadi04 / athavA se kAle pajattI gAhidi tti kIradi tado ukka0 jahaeNu0 ega0 / aNu0 jaha* ukka0 aMto0 / sesANaM pariyattamANiyANaM ukka0 aNu0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / athavA ukka0 jahaeNu0 ega0 / aNu0 jaha0 ega0, uka. aMto / 158. veubdhiyakA maNajogibhaMgo / veuvviyamissa0 dhuvigANaM titthayarassa ca athavA pavatta0 ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / se kAle sarIrapajjattI jAhidi tti kIradi tado uka0 jaha0 ega0, aNu0 jaha* aMto0 / sesANaM oraaliymissbhNgo| sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra devagati catuSkake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla jAnanA caahie| athavA tadanantara samayameM paryAptiko pUrNa karegA aise samayameM utkRSTa sthitibandha karatA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA zeSa parivartanazIla prakRtiyoMke utta aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuharta hai| athavA ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuharta hai| vizeSArtha-audArikamizrakAyayogameM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kauna hai isa praznakA uttara do prakArase diyA gayA hai| mulaprakRti sthitibandha prarUpaNAmeM svAmitvakA vicAra karate samaya yaha batalA Aye haiM ki jisake agale samayameM zarIra paryApti pUrNa hogI,aisA jIva utkRSTa sthitibandhakA svAmI hai aura isa uttaraprakRti sthitivandha prarU. paNAmeM svAmitvakA vicAra karate samaya jo kucha batalAyA hai, usakA bhAva yaha hai ki jo utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA yA tadyogya saMkleza pariNAmavAlA audArikamizrakAyayogI jIva hai.vaha apane-apane utkRSTa sthitibandhake kAraNa bhata pariNAmoMke honepara usa prakRtikA utkRSTa sthitibandha karatA hai| inhIM do vicAroMke AdhArapara yahA~ utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla do prakArase kahA gayA hai| prathama vicArake anusAra prathama daNDaka aura dUsare daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla kevala eka samaya upalabdha hotA hai aura dUsare vicArake anusAra vaha kamase kama eka samaya aura adhikase adhika antarmuhUrta upalabdha hotA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 158. vaikriyikakAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla manoyogI jIvoMke samAna hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI aura tIrthaGkara prakRtike athavApravartamAna prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| athavA tadanantara samayameM zarIra paryAptiko pUrNa karegA,aise samayameM utkRSTa sthitibandha karatA hai, isalie utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla audArikamizrakAyayogavAle jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-yahA~ utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla do Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdha kAlaparUvaNA 156. AhAra0 maNajogibhaMgo / AhAramisse dhuvigANaM ukassaM jahaNNukassaM0 aMto0 / sesANaM ca ukka0 a0 jaha0 ega0, ukka0 athavA deforefmassabhaMgo | 160 kammaiga0 paMcaraNA0 NavadaMsaNA 0 -sAdA0-micchatta- solasaka0 - esa 0 hassa - radi - aradi- soga-bhaya- dugu 0 tirikkhargAdi- eiMdi0 - orAliya0 - tejA0 - ka0 -- huDasaM 0 0 -varaNa 04 - tirikkhaNu 0 guru 04 - AdAujjo 0 - thAvara - bAdara- muhuma-pajjattApajjatta-patteya-sAdhAraNa-thirAthira - subhAsubha- dUbhaga-- dussara - aNAde0 --jasa 0 --ajasa 0NimiNa - pIcA0 - paMcata0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 besama0 / aNu0 jaha0 ega0, 327 kasaM aMto0 / prakArakA kyoM kahA hai, isake kAraNakA nirdeza zradArika mizrakAya yogameM kAlakA nirdeza karate samaya kiyA hI hai, usI prakAra yahA~ bhI jAna lenA caahie| Azaya yaha hai ki jaba yaha mAnA jAtA hai ki vaikriyika mizrakAyayogake sadbhAvameM kabhI bhI utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAma honepara utkRSTa sthitibandha hotA hai, taba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta prApta hotA hai aura jaba yaha mAnA jAtA hai ki zarIra paryAptike pUrNa honeke anantara pUrvaM samaya meM hI utkRSTa sthitibandha hotA hai, taba isakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya prApta hotA hai| zeSa kathana sugama hai| 159. zrAhAraka kAyayogavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla manoyogI jIvoMke samAna hai / zrAhArakamizrakAyayogameM dhruvabandhavAlI prakR tiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / athavA yahA~ bhI vaikriyikamizrakAyayogake samAna bhaGga hai / vizepArtha - AhArakakAyayogakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hone se isameM bandhako prApta honevAlI saba prakRtiyoMkA manoyogiyoMke samAna jaghanya aura utkRSTa kAla kramase eka samaya aura antarmuhUrta kahA hai / AhAraka mizrakAyayogakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isalie yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hI upalabdha hotA hai / kintu jo dhrubandhavAlI prakRtiyA~ nahIM haiM, unakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta bana jAtA hai / 160. kArmaNakAyayogavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, ekendriya jAti, audArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDa saMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, zrAtapa, udyota, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka zarIra, sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, dubhaMga, duHsvara, anAdeya, yazaHkIrti, ayazaHkIti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca zrantarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla tIna samaya hai| tathA zeSa prakRtiyoMke sakAya, Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre ukka tiriNa sama / sesANaM tasa0-pajjattANaM devagadipaMcagassa ca ukka0 aNu. jaha0 ega0, ukka0 besama / 161. itthivedesu paMcaNA-NavadaMsaNA-micchatta-solasaka0--bhaya-duguccha-- tejA.ka. vaeNa04--agu0-upa-Nimi-paMcaMta ukka hidi0 aoghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 palidovamasadapudhattaM / sAdAsA-itthi0-gavusa-hassa-radi-aradi-sogaNirayagadi-tirikkhagadi-jAdi4-AhAra0-paMcasaMThA-ahAra0aMgo0-paMcasaMgha-NirayatirikkhANupu0-AdAujjo0-appasatthavi0-thAvarAdi04--thirAthira-subhAsubha-dUbhagadussara-aNAde-jasa-ajasa0-NIcA0 ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka. aMto0 / purisa-maNusagadi-paciMdi0--samacadu0--orAli aMgo0--vajarisabhA--maNusANu0pasasthavi0-tasa-subhaga-sussara-Ade0-uccAgo uka. oghaM / aNuka jaha0 ega0, paryApta, tathA devagati paJcakake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| vizeSArtha-jo ekendriya jIva brahmalokake koNase marakara adholokake koNameM vidizAmeM utpanna hotA hai, usake tIna samayavAlI vigrahagati hotI hai aura usake ina tIna samayoM meM kArmaNakAyayoga hotA hai| aisA jIva ekendriya honese isake kisI bhI prakRtikA utkRSTa sthitibandha nahIM hotaa| isIse saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla do samaya kahA hai, kyoMki yaha yathAsambhava saMzI tiryaJca aura manuSyake tathA deva aura nArakIke hotA hai aura inake adhikase adhika do mor3evAlI hI vigrahagati hotI hai| aba rahA anutkRSTa sthitibandhake kAlakA vicAra so yahA~ mUlameM jina prakRtiyoMkA nAmollekha kiyA hai,unakA bandha aise jIvake bhI hotA rahatA hai, isalie ina pA~ca zAnAvaraNa Adi prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla tIna samaya kahA hai| tathA zeSa rahIM strIveda, puruSaveda Adi kArmaNa kAyayogameM ba~dhanevAlI 33 prakRtiyA~ so inakA tIna mor3A lekara utpanna honevAle kArmaNakAyayogI jIvake bandha nahIM hotA, ataeva unake anutkRSTa sthitivandhakA utkRSTa kAla do samaya kahA hai| yahA~ saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anukRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya spaSTa hI hai, kyoMki kArmaNakAyayogakA hI jaghanya kAla eka samaya hai / ataeva kArmaNakAyayogameM inakA jaghanya kAla eka samaya bana hI jAtA hai| 161. strIvedavAle jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa zarIra, kArmaNazarIra varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sau palyapRthaktva hai| sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, strIveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, narakagati, tiryazcagati, cAra jAti, AhAraka zarIra, pA~ca saMsthAna, AhAraka AGgopAGga, pA~ca saMhanana, narakagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazastavihAyogati, sthAvara Adi cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, dusvara, anA. deya, yaza-kIrti, ayazaHkIrti aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / puruSaveda, manuSyagati, paJcendriya jAti, samacaturasrasaMsthAna, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, prazastavihAyogati, trasakAya, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthiti Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 326 u0 paNavaraNaM palido0 desU0 | devagadi04 ukka0 zradhaM / a0 jaha0 ega0, ukka tiriNa palido 0 de0 / orAliya0 para 0- ussA0 - bAdara - pajjatta- patteya ukka0 ghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 paNavaNaM palido 0 sAdi0 / titthaya 0 ukka 0 jahaNNukka * aMto0 / aNu jaha0 ega0, ukka0 goakoDI sU0 / 0 162. puriseSu maraNusaga0-orAli0 orAli0 aMgo0 - vajjarisabha 0 - maNusAra 0 ukka0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0 ukka0 tettIsaM sA0 / sAdAdI itthibhaMgo / dhuvigANaM uka0 zragho / a0 jaha0 ega0, ukka sAgarovamasadapudhattaM / sesaM bandhakA kAla zrodhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama pacapana palya hai / devagaticatuSka prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA kAla ke samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai / audArika zarIra, paraghAta, ullAsa, bAdara, paryApta aura pratyeka zarIra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika pacapana palya hai / tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi varSapramANa hai / vizeSArtha - strIvedakI utkRSTa kAryasthiti sau palya pRthaktva pramANa hai, isalie prathama daNDakameM kahI gaI pA~ca jJAnAvaraNa Adi chyAlIsa prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai; kyoMki ye dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM, isalie inakA itane kAla taka bandha hotA rahatA hai| dUsare daNDakameM kahI gaI sAtA vedanIya Adi paiMtAlIsa prakRtiyA~ parAvartamAna prakRtiyA~ haiM / isalie inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| tIsare daNDakameM kahI gaI puruSaveda Adi teraha prakRtiyoMkA samyagdRSTike bhI bandha hotA hai aura strIveda meM samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama pacapana palya hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama pacapana palya kahA hai| cauthe daNDakameM kahI gaI devagaticatuSkakA uttama bhogabhUmimeM samyagdRSTi avasthAke rahate hue kucha kama tIna palya taka satata bandha hotA rahatA hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya pramANa kahA hai| pA~caveM daNDakameM kahI gaI zradArika zarIra Adi chaha prakRtiyoMkA devI avasthAke milane para nirantara bandha hotA rahatA hai aura devIkI utkRSTa bhavasthiti pacapana palya hai / isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika pacapana palya kahA hai / yahA~ sAdhika kahanekA kAraNa yaha hai ki jo pUrva paryAyameM antarmuhUrta kAla taka ina prakRtiyoM kA bandha karatA hai aura tadanantara aizAna kalpameM jAkara devI hotA hai, usake yaha kAla sAdhika pacapana palya pAyA jAtA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 162. puruSavedavAle jIvoMmeM manuSyagati, zradArika zarIra, zradArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiryoke utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / sAtA Adika prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla vedI jIvoMke samAna hai / dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla dhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sau sAgara 42 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre mUloghaM / vari paMciMdi0 - para0 - ussA 0 -tasa04 ukka0 zraghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tevadvisAgarovamasadaM / 163. evaM sage dhuvigANaM orAliya0 tirikkhagaditiyaM mUloghaM / sAdAdIgaM itthibhaMgo / purisaveda0 maNusabha0 samacadu0 - vajjarisabha0 - maragusAgu0 - pasatthavi 0mrubhaga0-sussara-Ade0 uccAgo0 ukka0 dvidi0 oghaM / aNukkassa0 dvidi0 jaharAgeNa pRthaktva hai / tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anukRSTa sthitibandhakA kAla mUlodhake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki paJcendriya jAti, paraghAta, ullAsa, aura trasacatuSka prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai, anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla eka sau tresaTha sAgara hai / vizeSArtha - deva paryAyameM tetIsa sAgara kAlataka manuSyagati zrAdi pA~ca prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla tetIsa sAgara kahA hai / sAtA Adi paiMtAlIsa prakRtiyoMke utkRSTa aura anukRSTa sthitibandhake kAla kA spaSTIkaraNa jisa prakAra strIvedI jIvake kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI prApta hotA hai, isalie inakA kAla strIvedI jIvoMke samAna kahA hai / puruSavedakI utkRSTa kAryasthiti sau sAgara pRthaktva hai / itane kAlataka puruSavedameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla sau sAgara pRthaktva pramANa kahA hai / yahA~ zeSa prakRtiyA~ 23 rahatI haiM, jinake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla mUloghake samAna jAnaneke lie kahA hai so ogha prarUpaNAmeM ina prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla jisa prakAra ghaTita karake batalA zrAye haiM, usI prakAra yahA~ bhI jAnanA cAhie / paJcendriya jAti zrAdi 7 prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhake utkRSTa kAlake kathanameM kucha vizeSatA hai / zraghase ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla 185 sAgara batalA zrAye haiM, kintu puruSaveda meM vaha 163 sAgara upalabdha hotA hai / yathA-- koI eka manuSya dravyaliGgI jIva 31 sAgarakI zrAyuke sAtha antima vaiyakameM utpanna huA hai / vahA~ bhavake anta meM usane upazama samyaktvake sAtha vedaka samyaktvako prApta kiyA / punaH vaha vedaka samyaktvake sAtha 66 sAgara kAlataka rahakara samyagmithyAtva ko prApta huA / zranantara punaH vedaka samyagdRSTi hokara usake sAtha 66 sAgara kAlataka rhaa| aura antameM mithyAdRSTi ho gyaa| isa prakAra isa jIvake 163 sAgara kAlataka paJcendriya jAti Adi sAta prakRtiyoMkA nirantara anutkRSTa sthitibandha hotA rahatA hai, isa lie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla 163 sAgara kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 163. napuMsaka veda meM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ zradArika zarIra aura tiryaJcagatitrika arthAt tiryaJcagati, tiryaJca gatyAnupUrvI aura nIcagotra ina prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla mUloghake samAna hai / sAtA Adika prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla strIvedavAle jIvoMke samAna hai / puruSaveda, manuSyagati, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhanArAca saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, zradeya aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla kucha kama tetIsa sAgara Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 331 egasamayaM, ukkasseNa tettIsaM sAga0 de0 / devAdi04 ukka0 oghaM / a0 jaha0 ega0, ukka 0 puvvakoDI sU0 / paMciMdi0 - orAli 0 aMgo 0 para 0 - ussA 0 -tasa04 uka0 pragho / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / titthaya ukka0 zravaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tirie sAga0 sAdi0 / 164. avagAdavede 0 savvapagadI ukka0 a0 jaha0 ega0, ukka0 aMto* / 165. kasAyAvAde kodhAdi04 maraNajogibhaMgo / hai / devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla kucha kama pUrvakoTivarSa pramANa hai / paJcendriya jAti, zradArika zarIra AGgopAGga, paraghAta, ucchvAsa aura trasa catuSka prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zroghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai| aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai, aura utkRSTakAla sAdhika tIna sAgara hai / vizeSArtha -- napuMsaka veda meM samyaktvakA utkRSTakAla kula kama tetIsa sAgara hai / isIse yahA~ puruSaveda Adi dasa prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai; kyoMki ina prakRtiyoMkA nirantara bandha itane kAlataka samyagdRSTike hI ho sakatA hai / napuMsakavedameM samyaktvakA utkRSTakAla manuSya aura tiryaJcake kucha kama pUrvakoTi varSapramANa hai; isIlie yahA~ devagati catuSkake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla ukta pramANa kahA hai| kyoMki jo napuMsakavedI manuSya yA tiryaJca samyagdRSTi hotA hai, usake devagati catuSkake niyamase bandha hotA hai / paJcendriya jAti Adi ATha prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahanekA kAraNa yaha hai ki jisane pUrvabhavameM antarmuhUrta kAla zeSa rahanepara ina prakRtiyoMkA bandha prArambha kiyA hai aura jo marakara tetIsa sAgara Ayuke sAtha narakameM utpanna huA hai, usake ukta prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara upalabdha hotA hai / tIrthaMkara prakRti ke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAlakA spaSTIkaraNa jisa prakAra ogha prarUpaNAke samaya kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ jAna lenA caahie| zeSa kathana sugama hai / 164. apagatavedavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha - apagata vedakA jaghanya kAla eka samaya hai, yA jisa jIvane apagatavedameM ba~dhanevAlI prakRtiyoMkA eka samayataka utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandha kiyA aura dUsare samayameM vaha marakara deva ho gayA, to apagataveda meM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha ho jAtA hai / isIse vaha eka samaya kahA hai / utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, yaha spaSTa ho hai; kyoMki yahA~ eka - eka sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / 165. kaSAya mArgaNAke anuvAdase krodhAdi cAra kapAyoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla manoyogI jIvoMke samAna hai / vizeSArtha-cAroM kaSAyakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta honese yahA~ manoyogI jAvoke samAna saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta bana jAtA hai / Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 166. madi0-suda0 dhuvigANaM tirikkhagaditigassa ca orAli 0 mUloghaM / sAdAsA0-sattaNoka0-Nirayagadi-cadujAdi-paMcasaMThA 0 - vassaMgha0 -- NirayANu 0 - AdA-ujjo0 - appasatthavi0 - thAvara - suhuma - apajjatta-sAdhAra0-0--thirAthira -- subhAsubhA - dUrbhAga-dussara0 - aNAde00-jasa00 aMjasa ukka0 aNu0 jaha0 ega0, uka0 aMto0 / maNusaga0 - maNusANu0 ukka0 oghaM / RNu0 jaha0 ega0, ukka0 ekatIsaM sA0 sAdire0 / devaga di-vejavviyasa0-samacadu0 - veDavvi 0 aMgo0- devANu 0 - pasatthavi 0 - subhaga- sussaraAde0 uccA0 ukka0 zragho / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tiriNa pali dena0 / paMciMdi0 - orAli * aMgo0 para0 - ussA 0 -tasa04 ukka0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / 332 166. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~, tiryaJcagati trika aura audArika zarIra ina prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla mUloghake samAna hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, sAta nokaSAya, narakagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, chaha saMhanana, narakagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, durbhaga, duHsvara, anAdeya, yazaHkIrti aura yazaHkIrti prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIke utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara hai / devagati, vaikriyika zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, devagatyAnupUrvI, prazastavihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai / paJcendriyajAti, zraudArika zrAGgopAGga, paraghAta, ucchvAsa aura trasa catuSka prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla odhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / I manuSya yu vizeSArtha - oghase dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ananta kAla kaha zrAye haiM / yaha kAla ekendriyoMkI kAyasthitikI mukhyatAse kahA gayA hai / matyajJAna aura zrutAjJAnakA bhI yahI kAla hai| yahI kAraNa hai ki ina donoM ajJAnoMmeM ukta prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA ukta kAla kahA hai / ekendriyoMke zradArika zarIrakA niyamase bandha hotA hai, isalie isake anutkRSTa sthitibandhakA bhI yahI utkRSTa kAla kahA hai / jisa mithyAdRSTi manuSyane maraNake pUrva antarmuhUrta kAla taka manuSyagati aura gatyAnupUrvIkA bandha kiyA hai aura marakara jo antima graiveyaka meM ikatIsa sAgarakI vAlA mithyAdRSTi deva hokara inakA bandha karatA rahatA hai, usake ina donoM prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA sAdhika ikatIsa sAgara kAla upalabdha hotA hai / isIse ina donoM ajJAnoMmeM ukta donoM prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara hai / tIna palyakI yuvAle tiryaJca yA manuSyake paryApta avasthAmeM devagati Adi dasa prakRtiyoM kA niyamase bandha hotA rahatA hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya kahA hai / jo mithyAdRSTi manuSya yA tiryazca maraNake pUrva 1. mUlapratau - subhAsubhasubhagabhaga- iti pAThaH / kahA Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukka saThThidibaMdha kAlaparUvaNA 167. vibhaMge 0 paMcaraNA0 evadaMsaNA0-micchatta-solasaka0 -bhaya-dugu0 - tirikhaga 0 - paMciMdi0 orAli0 - tejA 0 ka 0 --orAli aMgo0 - varaNa 04 - tirikkhANu0 - aguru04-tasa04-riNami0 NIcA0 - paMcaMta0 uka0 oghaM / aNu jaha0 ega0, ukka0 tettIsa sA0 sU0 / maNusaga0 - maraNusAra 0 uka0 zraghaM / aNu0 jaha0 ega0, uka0 ekatIsaM sA0 sU0 / sesANaM ukka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / 168. Abhi0 - suda0 -prodhi0 paMcaNA0 - daMsaNA 0 cadusaMja0 - purisa0-bhayadugu 0 - paMciMdi0 - tejA0 ka0 - samacadu0 varaNa04 - aguru 04 - pasatyavi0 --tasa0 4- subhaga-sussara - Ade0 - NimiNa-uccA0 - paMcaMta0 ukka0 jaha0 to 0 / 0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvahisAgaro0 sAdi0 / paccakkhANA 04 ukka0 jaha0 ukka0 aMto0 / 0 jaha0 aMto0, uka0 bAdAlasAgaro0 sAdi0 | sAdAve 0 -hassa - radi- AhAra0 antarmuhUrta kAla taka paJcendriya jAti Adi ATha prakRtiyoMkA bandha kara rahA hai aura marakara tetIsa sAgarakI yuke sAtha narakameM utpanna honepara vahA~ bhI Ayuke antima samaya taka inakA nirantara bandha karatA rahatA hai, usakI apekSA ukta donoM ajJAnoMmeM ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / zeSa kathana sugama hai / 167. vibhaGgazAna meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, paJcendriyajAti, zrIdArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNazarIra, dArika zrAGgopAGga, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, trasacatuSka, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla ke samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai | manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIke utkRSTa sthitibandhakA kAla ogha ke samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama ikatIsa sAgara hai / tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha - vibhaGgajJAnakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / itane kAla taka isa jJAnameM pA~ca jJAnAvaraNa Adi 59 prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| kintu manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIkA sAtaveM naraka meM mithyAdRSTike bandha nahIM hotA, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla nauveM graiveyakameM vibhaGgajJAnake utkRSTa kAlakI apekSA kucha kama ikatIsa sAgara kahA hai / zeSa kathana sugama hai / 168.AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai 1 anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai / pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika vyAlIsa 333 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ann.vvv....wvvarian 334 mahAbaMdhe TidibaMdhAdiyAre AhAraaMgo0-thira-subha-jasa0 ukka0 aNu0 jahaeNu0 ogho| asAdA0-aradisoga-athira-asubha-ajasa0 ukka0 jaha0 ukka0 aMto0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka. aMto0 / maNusa0-orAli0-orAli aMgo0-vajjarisabha0-maNusANu0 ukka, asAdabhaMgo / aNu0 jaha* ukka aMto0 tettIsaM sA0 / devagadi04 ukka0 asAdabhaMgo / aNu0 jaha* ega0, ukka0 tieiNa palido sAdi / apaccakkhANA0-4titthaya ukka0 aMto0, aNu0 jaha* aMto / ukka0 tettIsaM sAga sAdi / sAgara hai| sAtA vedanIya, hAsya, rati, AhAraka zarIra, AhAraka AGgopAGga, sthira, zubha aura yaza kIrti prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla zrodhake samAna hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazAkIrti prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| manuSyagati, audArikazarIra, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA kAla asAtA prakRtike samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhurta hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA kAla asAtA prakRtike samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai / apratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| vizeSArtha-zrAminibodhikazAna Adi tIna zAnoMkA utkRSTa kAla cAra pUrvakoTi adhika chayAsaTha sAgara honese ina tIna zAnoM meM pA~ca jJAnAvaraNa Adi paiMtAlIsa prakRtiyoMke anukara sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara kahA hai| samyagdRSTi jIva saMyamake binA asaMyama aura saMyamAsaMyamake sAtha sAdhika byAlIsa sAgara taka rahatA hai aura isa kAlameM isake pratyAkhyAnAvaraNa cArakA nirantara bandha hotA rahatA hai| isIse yahA~ pratyAkhyAnAvaraNa cArake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika byAlIsa kahA hai| yaha kAla sAdhika do pUrvakoTi adhika byAlIsa sAgara hotA hai| isake bAda yaha jIva niyamase saMyama ko prApta karatA hai| devoMkI utkRSTa Ayu tetIsa sAgara hai aura isa kAlake bhItara manuSyagati Adi pA~ca prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai / jo samyagdRSTi manuSya mara kara tIna palya kI AyuvAle manuSyoM meM utpanna hotA hai, usake antarmuhUrta nyUna pUrvakoTikA tribhAga adhika tIna palya kAla taka devacatuSkakA nirantara bandha hotA rahatA hai| isIse yahA~ ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya kahA hai| jo samyagdRSTi jIva saMyamake sAtha mara kara tetIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna hotA hai aura vahAMse Akara manuSya hotA hai, usake kucha kama do pUrvakoTi kAla adhika tetIsa sAgara kAla taka tIrthakara prakRtikA nirantara bandha hotA rahatA hai / tathA isI jIvake deva paryAyameM aura vahA~se cyuta honeke bAda saMyamako prApta honeke pUrva samaya taka apratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA nirantara bandha hotA rahatA hai / yataH ye donoM kAla sAdhika tetIsa sAgara hote haiM, isIse yahAM apratyAkhyAnAvaraNa cAra aura tIrthaGkara prakRtike anutkRSTa sthiti bandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| yahAM zeSa kathanakA vicAra kara kAla jAna lenA cAhie / sugama honese usakA hamane nirdeza nahIM kiyaa| Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTidibaMdhakAlaparUvaNA 335 166. maNapajjava0 paMcaNA-chadasaNA0-cadusaMja-purisa0-bhaya-duguM -devagadipaMciMdiya0-veuvviya-tejA-kA-samacadu0-[ veuvi0 ] aMgo0-vaeNa04-devANu0aguru04-pasatthavi0-tasa04-subhaga-sussara-Ade0-Nimi0-titthaya0-uccA-paMcaMta. ukka jaha0 ukka aMto0 / aNu0 jaha* ega0, ukka0 puvbakoDI desU0 / sAdAve0hassa-radi-AhAra0-AhAra aMgo-thira-subha-jasa0 uka0 aNu0 oghaM / asAdA0aradi-soga-athira-asubha-ajasa0 ukka0 jaha0 ukka0 aMto0 / aNu0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / evaM sNjd-saamaai0-chedo0-prihaar| vari parihAre aNu0 jaha0 aMto0 / muhumasaMparA0 avagadavedabhaMgo / 169. manaHparyayazAnameM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriya jAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, kriyika zarIra AGgopAGga, varNacatuSka, devagatyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, prazastavihAyogati, prasacatuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthaGkara, uJcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi hai| sAtAvedanIya, hAsya, rati, AhArakazarIra, AhAraka AGgopAGga, sthira, zubha aura yaza-kIrtike utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla aodhake samAna hai| asAtA vedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayaza-kIrti prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| isI prakAra saMyata, sAmAyika saMyata, chedopasthApanAsaMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki parihAravizuddhisaMyatameM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMke apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla apagatavedI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-jo manaHparyayazAnI pramattasaMyata jIva utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA hai, asaMyamake abhimukha hai, utkRSTa sthitibandha kara rahA hai aura antima utkRSTa sthitibandhameM avasthita hai, usake pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha hotA hai| yataH utkRSTa sthitibandhakA yaha kAla antarmuhUrta hai, ataH ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antaharta kahA hai| jo manaHparyayajJAnI jIva upazamazreNise utarate samaya apane-apane sthAnameM eka samaya taka pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyokA bandha karatA hai aura dUsare samayameM mara kara deva ho jAtA hai, usa manAparyayajJAnI jIvake ukta prakRtiyoMke sthitibandhakA eka samaya kAla prApta hotA hai| isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| tathA manaHparyayajJAnakA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi honeke kAraNa isameM ukta prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTipramANa kahA hai| asAtA vedanIya Adi tIsare daNDakameM kahI gaI chaha prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA svAmI pA~ca jhAnAvaraNa zrAdike samAna hai, isalie isake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta kahA hai| tathA jisa manaHparyayajJAnIne inakI bandhavyucchitti kara dI aura punaH pramattasaMyata hokara inakA eka samaya taka bandha kiyA aura dUsare samayameM mara kara deva ho gayA,usake ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandha Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 170. saMjadAsaMjade dhuvigANaM titthayarassa ca ukka0 jahaeNu0 aMtomu0 / aNu0 jaha* aMto0, ukka0 pucakoDI desU0 / sAdAdibArasa0 aodhibhaMgo / 171. asaMjade dhuvigANaM tirikkhagadi-maNusagadi-devagadi-orAliya0-veuviya-doaMgo-tieiNaprANu0-titthaya-NIcAgo0-sAdAdipariyattamANiyAo mUloghaM / purisave-paMciMdi0-samacadu0-para-ussA-pasatthavi0-tasa04-subhaga-sussara kA jaghanya kAla eka samaya prApta honese vaha eka samaya kahA hai| tathA chaThe guNasthAnakA utkRSTa kAla antarmuhUrta honese inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla antamuhUrta kahA hai| saMyata, sAmAyika saMyata aura chedopasthApanA saMyata jIvoMmeM ina saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| parihAravizu saMyama pramattasaMyata aura apramattasaMyata jIvoMke hI hotA hai aura isakA jaghanya kAla anta. muharta hai, isalie isameM aura saba kAla to pUrvokta prakAra bana jAtA hai| mAtra jina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai yaha nahIM banatA, ataH vaha antamuhUrta kahanA cAhie / zeSa kathana sugama hai| 170. saMyatAsaMyata jIvoMmeM dhruvabandhavAlI aura tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandha kA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla anta. muharta hai aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi varSa pramANa hai| sAtA Adi bAraha prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla avadhicAnI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-saMyatAsaMyata guNasthAnameM 5zAnAvaraNa, 6 darzanAvaraNa, 8 kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriya jAti, vaikriyika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNacatuSka, devagati prAyogyAnupUrvI, gurulaghu catuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, subhaga, sukhara, Adeya, nirmANa, uccagotra aura 5 antarAya ye 53 dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ hai| aura jisake tIrthakara prakRtikA bandha hotA hai, usakesa ina 54 prakRtiyoMkA satata bandha hotA hai| ina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha mithyAtvake abhimukha hue jIvake utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMke hone para antima utkRSTa sthitibandha meM avasthita hone para hotA hai aura yaha antarmuhUrta kAla taka hotA rahatA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| tathA saMyamAsaMyamakA jaghanya kAla antamuharta aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi pramANa honese ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla dezona pUrvakoTi kahA hai| sAtA Adi zeSa 12 prakRtiyA~ ye haiM-sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yaza-kIrti aura ayaza-kIrti, so avadhizAnI jIvoMke ina prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jisa prakArase kAla ghaTita karake batalA Aye haiM,usI prakArase yahAM para bhI ghaTita kara lenA caahie| 171. asaMyata jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ tathA tiryaJcagati, manuSyagati, devagati, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, do AGgopAGga, tIna AnupUrvI, tIrthaGkara, nIcagotra aura sAtA Adi parAvartamAna prakRtiyA~ inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla mUloghake samAna hai / tathA puruSaveda, paJcendriya jAti, samacaturasrasaMsthAna, paraghAta, uclAsa, Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMghakAlaparUvaNA 337 Ade0-uccA0 ukka0 hidi0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 saadi| 172. cakkhudaM0 tspjjttbhNgo| acakkhudaM0 mUloghaM / oghida0 odhinnaannibhNgo| 173. kiraNAe dhuvigANaM ukka0 hidi0 oghaM / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / sAdAsAdA0-itthi0-Navusa-hassa-radi-aradi-soga-Nirayagadi-devagadi]-cadujAdi-veuci0-paMcasaMThA-vevi0aMgo0-paMcasaMgha0-NirayagadidevANupu0-AdAujjo0-appasattha-thAvarAdi04-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga-dussaraaNNAde-jasa-ajasa0 ukka aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / purisa0-maNusaga0-samacadu0-vajarisabha0-maNusANu0-pasatthavi0-subhaga-sussara-Ade0-uccA0 ukka0 aoghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 demU0 / tirikkhaga0-paMciMdi0orAli0-orAli0aMgo-tirikkhANu-para-ussA--tasa04-[NIcA ] ukka0 .oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / titthaya. ukka0 aNu0 jahaeNu0 aMto0 / evaM pIla-kAUNaM / vari tirikkhagaditigaM saadbhNgo| prazasta vihAyogati, trasacatuSka, subhaga, sukhara, Adeya aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| 172. cakSudarzanavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla trasaparyApta jIvoMke samAna hai| acakSadarzanavAle jIvoM meM maloke samAna hai aura avadhidarzanavAle jIvoMmeM avadhizAniyoMke samAna hai| 173. kRSNalezyAmeM dhravabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai| anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, strIveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, narakagati, devagati, cAra jAti, vaikriyika zarIra, pA~ca saMsthAna, baikriyika prAGgopAla, pA~ca saMhanana, narakagati prAyogyAnupUrvI, devagati prAyogyAnupUrvI, pAtapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, yazaHkIrti aura ayaza-kIrti prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| puruSaveda, manuSyagati, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhanArAcasaMhanana, manuSyagatiprAyogyAnupUrvI, prazastavihAyogati, subhaga, sukhara, Adeya, aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandha kA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai| tiryaJcagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, audArika AGgopAGga, tiryaJcagati prAyogyAnupUrvI, paraghAta, ucchAsa,sacatuSka aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| tIrthakara prakRtike utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra nIla lezyAvAle aura kApota lezyAvAle jIvoMke jAmanA 43 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre titthaya 0 0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNu0 jaha0 ukka0 aMto0 / vari kAUe aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 tiriNa sA0 sAdi0 174. teUe dhuvigANaM purisa0- maNusa 0 - samacadu0 - vajjarisabha0 maNusANu 0pasatthavi0-subhaga- sussara Ade0 uccA0 ukka0 oghaM / a0 jaha0 ega0, ukka0 cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM tiryaJcagatitrikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla sAtA prakRtike samAna hai| tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / itanI vizeSatA hai ki kApota lezyAmeM anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna sAgara hai / vizeSArtha -- kRSNa lezyAkA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara honese isameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / sAtAvedanIya zradi 44 prakRtiyA~ sapratipakSa prakRtiyA~ honese inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / puruSaveda Adi 10 prakRtiyoMkA sAtaveM naraka meM samyagdRSTike niyamase bandha hotA hai aura vahA~ samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / tiryaJcagati Adi 12 prakRtiyoMkA sAtaveM narakameM mithyAdRSTi nArakIke niyamase bandha hotA hai aura yahA~ mithyAtvakA utkRSTakAla tetIsa sAgara hai / tathA jo jIva sAtaveM naraka jAneke sammukha hotA hai, usa jIvake narakameM jAneke pUrva va nikalaneke pazcAt eka eka antarmuhUrta kAlataka kRSNa lezyA hI hotI hai| isalie ukta prakRtiyoMkA isa kAlameM bhI bandha hotA rahatA hai / yahI kAraNa hai ki ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| kRSNa lezyAmeM tIrthaGkara prakRtikA bandha manuSyake hI sambhava hai aura manuSya ke isakA kAla antarmuhUrta hai / isIse isa prakRtike utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| nIla lezyA aura kApota lezyAmeM isI prakAra jAnanA cAhie / isa kathanakA yaha zrAzaya hai ki nIla lezyA aura kApota lezyAmeM saba prakRtiyoMkA kAla apane-apane kAlako dhyAna meM rakhakara isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| mAtra ina lezyA vAle narakoM meM mithyAdRSTike manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakA bhI bandha hotA hai, isalie ina lezyAoM meM tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra ina tIna prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla jisa prakAra sAtA prakRtikA kahA hai, usI prakAra jAnanA cAhie | kyoMki ina lezyA vAle narakoMmeM inakI pratipakSabhUta manuSyagatitrikakA bhI mithyAdRSTike bandha hotA hai, isalie inakA sAtA prakRtike samAna hI kAla upalabdha hotA hai| nIla lezyAmeM bhI tIrthaMkara prakRtikA bandha manuSyagatimeM hI sambhava hai, isalie nIla lezyAmeM tIrthakara prakRtikeM anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / kintu kApota lezyAmeM tIrthaGkara prakRtikA bandha narakagatimeM bhI hotA hai, isalie isa lezyAmeM isake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tIna sAgara kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 174. pIta lezyAmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~, puruSaveda, manuSyagati, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhanArAca saMhanana, manuSyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUSaNA 339 besAga. sAdi0 / titthaya0 ukka0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 besAga0 saadi| sAdAdicha -tirikkhagadi-devagadi-eiMdi0-veuvi0AhAra0-paMcasaMThA0-doaMgo0-paMcasaMgha0-doANu0-AdAujjo0-appasattha0-thAvarathirAthira-subhAsubha-bhaga-dussara-aNAde-ajasa0-NIcA0 uka0 aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / evaM pammAe vi / Navari aTArasa sAgarovamANi sAdi / eiMdi0 AdAva thAvaraM vajja / 175. mukkAe paMcaNA-lasaNA-vArasaka-purisa0-bhaya-dugu-maNa saga0paMciMdi0-tieiNasarIra-samacadu0-orAli aMgo0-vajjarisama-vieNa]4-maNusANu0aguru04-pasatyavi0-tasa-subhaga-sussara-Ade--Nimi0-titthaya0-uccA0-paMcaMta. ukka0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sAga. sAdi / evari maNusagadipaMcagassa aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 / thINagiddhitiyaM micchattaM aNaMtANuvaMdhi04 ukka0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 ekkattIsaM aura uccagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla odhake samAna hai| anutkRSTa sthiti bandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla sAdhika do sAgara hai| tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla sAdhika do sAgara hai| sAtAprAdi chaha.tiryaJcagati.devagati,ekendriya jAti, vaikriyika zarIra, AhAraka zarIra,pAMca saMsthAna, do AGgopAGga, pA~ca saMhanana, do AnupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, ayazaHkIrti aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra panalezyAmeM bhI jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki padmalezyAmeM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTakAla sAdhika aThAraha sAgara hai / tathA isa lezyAvAle jIvoMke ekendriya jAti, Atapa aura sthAvara prakRtikA bandha nahIM hotaa| vizeSArtha-pIta aura papralezyA meM apane-apane kAlako dhyAnameM rakhakara prathama daNDaka meM kahI gaI prakRtiyoMke va tIrthaGkara prakRtike anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kahA hai| mAtra yaha kAla samyagdRSTi jIvake hI prApta hogaa| kyoMki samyagdRSTi ke hI ina prakRtiyoMkA itane kAlataka nirantara bandha sambhava hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 175. zuklalezyAmeM pA~ca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriyajAti, tInazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika, AlopAla, varSamanArAcasaMhanana, varNacatuSka, manuSyagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazastavihAyogati, sacatuSka, subhaga, sukhara, Adeya, nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pAMca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyagati paJcakake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake utkRSTa sthitibandhakA kAla aodhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre sAga0 sAdi0 / sesAraNaM ukka0 aNu0 sAdabhaMgo / 176. bhavasiddhi0 oghaM / avbhavasiddhi0 madi0 bhaMgo / sammAdiTThI * oSibhaMgo / khaigasammAdi0 dhuvigANaM ukka0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdire0 / maNusagadipaMcagassa ukka0 zraghaM / RNu 0 0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsa sA0 / devagadicaduraNaM sesAraNaM ca yaM / 177. vedagasa0 paMcaraNA0 chadaMsaNA 0 cadusaMja0 - purisa0 -bhaya-dugu0 - paMciMdi0tejA00 ka0 - samacadu0-varaNa 0 4 - aguru 04 - pasatthavi 0 -tasa04- subhaga- sussara - Ade0riNami0-uccAgo0-paMcaMta0-ukka0 jaha0 aMto0 / a0 jaha0 aMto0, ukka - sAdhika ikatIsa sAgara hai / tathA zeSa prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla sAtA prakRtike samAna hai / vizeSArtha- zuklalezyAkA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / itane kAla taka isa zyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa Adi unasaTha prakRtiyoMkA sthitibandha hotA rahatA hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / kiMtu manuSyagatipaJcaka arthAt manuSyagati, audArikazarIra, zradArika zraGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyAnupUrvI ina pA~ca prakRtiyoM kA bandha saMyata manuSyake nahIM hotA, isalie ukta kAlameM se saMyata sambandhI zukla lezyAke antarmuhUrta kAla kama kara denepara devagati sambandhI zukla lezyAkA tetIsa sAgara kAla zeSa rahatA hai / yahI kAraNa hai ki ina pA~ca prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kevala tetIsa sAgara kahA hai / mithyAdRSTi zukla lezyAvAle jIvakA utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara hone se styAnagRddhi Adi ATha prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara kahA hai / zeSa kathana sugama hai / 176. bhavya jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / zrabhavya jIvoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna hai / samyagdRSTiyoM meM avadhijJAnI jIvoMke samAna hai| kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| manuSyagatipaJcakake utkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / devagaticatuSka aura zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla ogha ke samAna hai / vizeSArtha - devAyukA utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / isI bAtako dhyAna meM rakhakara yahA~ kSAyika samyaktvameM manuSyagatipaJcakake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai / zeSa kathana sugama hai / 1 177. vedaka samyagdRSTi jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazastavihAyogati, trasa catuSka, subhaga, sukhara, zradeya, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 341 chAvahisAga / sesaM odhibhNgo| Navari devagadicadukkaM ukka0 jaha* ukka. aNto| [aNukka0 jaha0 aMto, ukka.] tiSiNa palido0 demuu| 178. uvasamasa. odhibhaMgo / Navari titthaya0 ukka0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / aNa. jaha0 ukka. aMto / sesaM dhuvigANaM ukka0 aNu0 jaha0 [ukka0] aNto| 176. sAsaNe paMcaNA0-NavadaMsa0-solasaka-bhaya-dugu-tieiNagadi-paMciMdiya-cadusarIra-samacadu0-doaMgo0-varaNa 4-tiSiNANupu0-aguru04-pasatthavi0-- tasa04-subhaga-sussara-Ade0-Nimi0-NIcuccAgo0-paMcaMta0 ukka0 odhibhNgo| aNu0 jaha* ega0, ukka0 chaavliyaao| tirikkhagaditiyaM sattamAe ukka0 ukkasaM kAlaM hohidi tti / maNusaga0-orAli0-orAliaMgo-maNusANu0-aNAde0 devassa ukkassabhaMgaM bhavadi / devagadi-veunvi0-samacadu0-veuvi0aMgo0-devANu0 chayAsaTha sAgara hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla avadhijJAnI jIvoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai| vizeSArtha-uttama bhogabhUmimeM vedaka samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai / isI bAtako dhyAnameM rakhakara yahA~ devagati catuSkake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 178. upazama samyagdRSTi jIvoMmeM avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| zeSa prakRtiyoMke tathA dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-upazama samyagdRSTiyoM meM avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai; isa kathanakA yaha abhiprAya hai ki avadhijJAnameM parAvartamAna prakRtiyoMkA kAla jisa prakAra kahA hai, usa prakAra unakA kAla yahA~ bhI kahanA caahie| zeSa yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyoM aura tIrthaGkara prakRtike viSayameM jo vizeSatA hai, vaha yahA~ alagase kahI hI hai| 179. sAsAdanameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tIna gati, paJcendriya jAti, cAra zarIra, samacaturasrasaMsthAna, do AGgopAGga, varNacatuSka, tIna bAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, nIcagotra, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla avadhijJAnI jIvoMke samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla chaha prAvali pramANa hai| tiryaJcagati trikake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla sAtavIM pRthivImeM hogA,aisA yahA~ samajhanA cAhie / manuSyagati, audArika zarIra, audArika AGgopAGga, manuSyagatyAnupUrvI aura anAdeya prakRtiyoMkA utkRSTa bhaMga devake hotA hai| devagati, vaikriyika zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika prAGgopAGga, devagatyAnupUrvI, prazasta Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre pasatthavi0-subhaga-sussara-Ade0-uccA0 ukka. asaMkhejavassAyugANaM tirikkhamaNusANugANaM ukkassabhaMgaM bhavadi / sAdAsAdA0-itthi0-purisa-hassa-radi-aradisoga-cadusaMThA-paMcasaMgha0-ujjo0-appasatya-thirAthira-subhAsubha-bhaga-dussaraaNAde jasa-ajasa0 ukka aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto| 180. sammAmi0 paMcaNA0-chadasa-bArasaka0-purisa-bhaya-dugu-dogadipaMciMdi0-cadusarIra-samacadu0-doaMgo0-vajjarisabha0-vaeNa04-dobANu0-aguru04-- pasatthavi0-tasa04-subhaga-sussara-Ade0-uccAgo-Nimi-paMcaMta0 ukka0 aNu. jahaeNu0 aNto| sAdA-hassa-radi-thira-subha-jasa. ukka0 aNu0 aoghaM / asAdA0-aradi-soga-athira-asubha-ajasa0ukka0 jahaeNu0 aMto0 / aNu. oghaM / micchAdi0 madibhaMgo / vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa bhaGga asaMkhyAtavarSakI AyuvAle tiryaJca aura manuSyoMke hotA hai / sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, strIveda, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, udyota, aprazasta vihAyogati, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, duskhara, anAdeya, yazaHkIrti aura aryazaHkIrti prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| vizeSArtha-avadhijJAnI jIvoMke pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandha kA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrtapramANa ghaTita karake batalA Aye haiM,usI prakAra yahA~ bhI una prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA kAla jAnanA cAhie / yahA~ eka zrAvalise Upara kAlako antarmuhUrta saMzA hai / tathA ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla chaha Avali hai| so isakA kAraNa yaha hai ki sAsAdana guNasthAnakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla chaha Avali hai| yadyapi ina prakRtiyoM meM kucha parAvartamAna prakRtiyA~ bhI haiM, para unakI utkRSTa sthitike bandhaka alaga-alaga gatike jIva honese yahA~ unake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta bana jAtA hai| inake sivA zeSa saba parAvartamAna prakatiyA~ haiM isalie unake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| 180. samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, do gati, paJcendriya jAti, cAra zarIra, samacaturanasaMsthAna, do prAGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana, varNacatuSka, do bhAnupUrvI, agurulaghu catuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, subhaga, sukhara, Adeya, uccagotra nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| sAtA vedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yaza-kIrti prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| asAtA vedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA anutkRSTa sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| mithyAdRSTi jIvoM meM apanI saba prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla matyajJAnI jIvoMke samAna hai| Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 343 181. sari0 paMcidiyapajjattabhaMgo / asariNa0 dhuvigANaM orAli0 tirikkhagaditigaM ca cattAri yu0 ogho / sesAgaM ukka0 a0 jaha0 ega0, ukka 0 to 0 / 182. AhAra0 dhuvigANaM tirikkhagadi-orAli0 -tirikkhANu 0-pIcA0 ukka0 ovaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMgulassa saM0 / sesA pagadI mUloghaM / aNAhAra0 kammaigabhaMgo | evaM ukkassakAlaM samattaM / vizeSArtha -- samyagmithyAdRpi guNasthAnakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie isameM pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hI hotA hai / kAraNa ki jo mithyAtvake zrabhimukha utkRSTa saMkleza pariNAmavAlA jIva hotA hai, usake utkRSTa sthitibandha hotA hai aura anyake anutkRSTa, isalie ye donoM antarmuhUrta se nyUna nahIM hote / yadyapi ina prakRtiyoM meM kucha parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, para unakI utkRSTa sthitike bandhaka alaga-alaga gatike jIva hone se unakA bhI vahIM kAla bana jAtA hai / sAtA vedanIya Adi chaha prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha svasthAnameM hotA hai, isalie inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai; kyoMki eka to inakA svasthAnameM bandha hotA hai aura dUsare ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, isalie isa kAlake prApta hone meM koI bAdhA nahIM AtI / zeSa sAtA vedanIya zrAdi chaha prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha mithyAtvake zrabhimukha hue utkRSTa saMklezavAle jIvake hotA hai / yataH yaha bandha antarmuhUrta kAla taka hotA hai, isalie ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / para ye prakRtiyA~ bhI parAvartamAna haiM, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa antarmuhUrta kahA hai| 181. saMzI jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla paJcendriya paryApta jIvake samAna hai / zrasaMjJI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoM audArika zarIra, tiryaJcagati trika aura cAra zrayuke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha - paJcendriya paryApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jo kAla ghaTita karake batalA Aye haiM, usase saMzI jIvoMke kAlameM koI vizeSatA nahIM hai; isalie saMjJI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla paJcendriya paryApta jIvoMke samAna kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 182. AhAraka jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ tiryaJcagati, zradArika zarIra, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA kAla zroghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla aMgulake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla mUlodhake samAna hai| anAhAraka jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA kAla kArmaNa kAyayogI jIvoMke samAna hai / vizeSArtha - AhArakoM kI utkRSTa kAryasthiti aGgulake zrasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 183. jahaeNae pgrd| duvi0-oghe0 aade| oghe0-paMcaNA0-cadudaMsa0paMcaMta0 jaha* hidibaMdho kevaciraM kAlAdo hodi ? jahaeNu0 aMto0, ajaha cadusaMja0hidi0 kevaciraM0? tibhaMga / sAdi0 jaha0 aMto0, ukka0 addhpogglpriyii| paMcadasa-bArasakala-bhaya-dugu. tejA-ka0 vaeNa04-agu0-upa0-Nimi0 jaha* hidi0 kevaciraM0 1 jaha0 ema0, ukka0 aMto0 / aja0 jaha* aMto0, ukka0 asaMkhejjA logaa| sAdA0-[ AhArasarIra ] AhAra0aMgo-jasa0 jaha* hidi0 jahaeNu0 aMto* aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / asAdA0-itthi0-NavUsa0-hassa-radiaradi-soga-Nirayaga-cadujAdi-paMcasaMThA0-paMcasaMgha-NirayANu0-AdAujjo0-appasatthavi0-thAvarAdi04-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga-dussara-aNAde0-ajasa0 jaha 'ajaha0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / purisa0 jaha0 jahaeNu0 aMto0 / aja. hidi0 jaha0 ega0, ukka0 vechAvahisAga0 sAdi0 / bAtako dhyAnameM rakhakara yahA~ prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai| isa prakAra utkRSTa kAla samApta huaa| jaghanya bandhakAla 183. jaghanya kAlakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghakI apekSA pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAya prakatiyoMke jaghanya sthitibandhakA kitanA kAla hai jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA kitanA kAla hai ? ajaghanya sthitibandhake tIna bhaGga hai-anAdi ananta, anAdi sAnta aura sAdi sAnta / unameMse sAdi sAnta ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama arddhapudgala parivartanapramANa hai| pA~ca darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa zarIra, kArmA zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upadhAta aura nirmANa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| sAtA vedanIya, AhAraka zarIra, AhAraka AGgopAGga aura yazaHkIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuharta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmaharta hai| asAtA vedanIya, strIveda, napaMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, narakagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, narakagatyAnu. pUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, sthira, asthira, zubha, azuma, durbhaga, dusvara, anAdeya aura ayazAkIrti prakRtiyoMke jaghanya aura ajadhanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| puruSavedake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai| 1. mUlapratau prajjaha0 iti pAThaH / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaDhidibaMdhakAlaparUvaNA 345 184. cadugaNaM AyugANaM jaha0 hidi0 jahaeNu0 ega0 / aja. jahaeNu aMto / evaM savvattha yoga-kasAyamaggaNAo vajja / tirikkhaga0-orAli -tirikaravANu0-NIcA. jaha0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 asaMkhejjA logA / maNusaga0-vajjari0-maNusANu0 jaha* hidi0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 / devagadi04 jaha0 hidi. jaha* ega0, ukka. aMto0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 tigiNa palido0 sAdire / paMciMdi0-para-ussA0-tasa04 jaharU hidi0 jaha0 ega0, ukka. aMto0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 pNcaasiidisaagrovmsdN| samacadu0-pasatthavi0subhaga-sussara-Ade0 jaha0 hidi0 jaha* ega0, ukka. aNto| ajaha* jaha. ega0, ukka0 bechAvahisA0 sAdi0 tiSiNa palido0 demU / orAli aMgo jaha* jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sAga sAdi0 / titthaya0 jaha* hidi0 jaha0 ukka. aMto0 / aja0 jaha* aMto0, ukka'0 tiSiNa sA0 sAdi0 / uccA0 jaha* hidi0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja 184. AyukarmakI cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| yoga aura kaSAya mArgaNAoko chor3akara zrAyukarmake viSayameM isI prakAra sarvatra jAnanA cAhie / tiryaJcagati, audArika zarIra, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai| manuSyagati, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuharta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| devagati catuSkake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai| paJcendriya jAti, paraghAta, ullAsa aura prasa catuSka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ekasau pacAsI sAgara hai| samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, sukhara aura Adeya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palyopama hai| audArika zarIra prAGgopAGga prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| tIrthakara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakAjaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna sAgara hai| uccagotrake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 1. mUlapratI aMto0 ajja0 jaha0 ega0 ukka aMto. ajja. iti pAThaH / 2. mUlapratau ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 iti pAThaH / Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 mahAba~dhe TThidibaMdhAhiyAre dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 bechAvahisA0 sAdi0 tirie palido 0 sU0 / jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chyAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya hai / vizeSArtha- pA~ca jJAnAvaraNa Adi 18 prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha nRpaka zreNimeM antima sthitibandhake samaya hotA hai, isalie unake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| ina prakRtiyoMkA ajaghanya sthitibandha anAdi - ananta, anAdisAnta aura sAdi- sAnta tIna prakArakA hotA hai / jo anya dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM, unakA bhI isI prakAra se tIna prakArakA bandha hotA hai| unameMse yahA~ sAdi - sAnta ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTakAla kahA gayA hai| jaba yaha zrajaghanya sthitibandha antarmuhUrta kAla rahakara punaH zreNi para ArohaNa karanese chUTa jAtA hai, taba inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta upalabdha hotA hai aura yadi kucha kama ardhapudgala kAla taka yaha jIva zreNi para nahIM car3hatA hai, to inake ajaghanya sthitibandhakA ukta pramANa utkRSTa kAla prApta hotA hai / isIse ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa kahA hai| pA~ca darzanAvaraNa Adi 28 prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha bAdara ekendriya paryApta jIvake hotA hai / yahA~ jaghanya sthitibandha kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie ina prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai, kyoMki eka bAra jaghanya sthitibandhake yogya pariNAma honeke bAda ve punaH kamase kama antarmuhUrta vAda hote haiM aura utkRSTa kAla zrasaMkhyAta loka pramANa hai; kyoMki bAdara ekendriya paryApta jIvakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa hai / yahI kAraNa hai ki ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| sAtAvedanIya zrAdi cAra prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM apane-apane antima sthitibandhake antarmuhUrta kAla taka hotA rahatA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / jo jIva upazamazreNise utarate samaya AhArakadvikakA eka samaya ke lie bandha karatA hai aura dUsare samaya meM marakara vaha deva ho jAtA hai, usake AhArakadvikake ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya upalabdha hotA hai| tathA inake ajaghanya sthiti bandhakA utkRSTa bandhakAla antarmuhUrta hI hai; kyoMki eka to ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM aura dUsare sAtaveM aura AThaveM guNasthAnakA utkRSTa kAla hI antarmuhUrta hai| isalie to ina donoM prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai aura sAtA va yazaHkIrti ye sapratipakSa prakRtiyA~ honese inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| kyoMki sAtA vedanIya aura yazaHkIrtikA eka samaya ke lie ajaghanya sthitibandha huA aura dUsare samaya meM inake sthAna meM asAtAvedanIya va ayazaHkIrtikA sthitibandha hone lagA to inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha hotA hai aura yadi inakA nirantara sthitibandha hotA rahA, to vaha antarmuhUrta kAla taka hI hogaa| isake bAda inake sthitibandhakA kAla samApta ho ke kAraNa niyamase inakA sthAna inakI pratipakSabhUta prakRtiyA~ le leNgii| isalie sAtAvedanIya aura yazaHkIrtike ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / asAtAvedanIya zrAdi 38 prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeNaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 347 185. AdeseNa NeraigA dhuvigANaM jaha* hidi0 jaha0 ega0, ukka0 vesama0 / ajaha0 hidi0 jaha0 dasavassasahassANi bisamayUNANi, ukka0 hidi0 tettIsaM sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuharta isalie kahA hai kyoMki ka samaya aura utkRSTa kAla antarmaharta hai| puruSaveda kSapaka prakRti hai aura kSapaka zreNimeM eka-eka sthitibandha antarmuhUrta kAla taka hotA rahatA hai, isalie isake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| isake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya isake pratipakSa prakRti honese hai aura napuMsakaveda va strIvedakI prathama va dvitIya guNasthAnameM bandha vyucchitti ho jAneke bAda jIva sAdhika do chayAsaTha sAgara kAla taka Ageke guNasthAnoMmeM banA rahanese itane kAla taka satata isakA niyamase bandha karatA rahatA hai| isalie isake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara kahA hai| AyukarmakA jaghanya sthitibandha eka samaya taka aura ajaghanya sthitibandha antamuhUrta taka hotA hai; aisA niyama hai | isalie cAroM AyuoMke jadhanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai kintu yoga aura kaSAya mArgaNAmeM inake jaghanya sthitibandhakI taraha ajaghanya sthitibandhakA bhI jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai, kyoMki kisI bhI jIvake kisI eka kaSAya aura yogameM eka samaya taka AyukA ajaghanya sthitibandha hokara dUsare samayameM usake usa yoga aura kaSAyakA badala jAnA sambhava hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai, isalie tiryaJcagati Adi cAra prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai / inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura jaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmaharta honekA kAraNa ina prakRtiyoMkA sapratipakSa honA hai| Age bhI yathAsambhava yaha kAla isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / sarvArthasiddhike deva apanI Ayuke prathama samayase lekara anta taka manuSyagati zrAdi tIna prakRtiyokA niyamase bandha karate rahate haiM, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai| jo manuSya samyagdRSTi devagaticatuSkakA niyamase bandha kara rahA hai, usake tIna palyakI AyuvAle jIvoM meM utpanna hone para bhI unakA bandha hotA rahatA hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya kahA hai / paJcendriya jAti Adi sAta prakRtiyoMke sthitibandhakA svabhAvase jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta va ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| devagati aura narakagatimeM inakA niyamase bandha hotA hai; tiryaJcagatimeM dUsare guNasthAnase lekara pAMcaveM guNasthAna taka niyamase bandha hotA hai aura manuSyagatimeM dUsare guNasthAnase lekara apanI-apanI bandha-vyucchitti hone taka inakA niyamase bandha hotA hai| aba yadi ina gatiyoM aura ina prakRtiyoMke bandhake yogya avasthAkA vicAra kara inake bandhake utkRSTa kAlakA yoga kiyA jAya, to vaha eka sau pacAsI sAgarase adhika nahIM hotA; isIse yahA~ inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla eka sau pacAso sAgara kahA hai| 185. Adezase nArakiyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla do samaya hai| ajaghanya sthitivandhakA jaghanyakAla do Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre sA0 / thINagiddhitiya-micchatta-aNaMtANubaMdhi4-tirikkhaga0-tirikkhANu0-NIcA. jaha0 [jaha.] ega0, ukka0 be sama0 / aja. hidi0 jaha0 ega0, micchatta aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 / purisa0-maNusaga0-samacadu0-vajjarisabha0-maNusANu0pasatyavi0-subhaga-sussara-Ade-uccA0 jaha* hidi0 jaha* ega0, ukka0 besama0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 desU0 / titthaya. jaha* hidi0 jaha. ega0, ukka aMto0 / aja* hidi0 jaha* ega0, ukka tieiNa sAga0 sAdi0 / sesANaM jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka. be samaya / aja hidi0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / evaM paDhamAe / Navari tirikkhagaditigaM sAdabhaMgo / purisa0[maNusaga0 samacadu0-vajjarisabha0-maNusANu-pasatthavi0-mubhaga-sussara-Ade0-uccA0] titthaya. sAgarovamaM desUNaM / dhuvigANaM sAgarovama / samaya kama dasa hajAra varSa hai aura utkRSTakAla tetIsa 'sAgara hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhI catuSka, tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai kintu mithyAtvakA antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sabakA tetIsa sAgara hai| puruSaveda, manuSyagati, samacaturastra saMsthAna, vajrarSabhanArAca saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkR utkRSTa kAla do samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla sAdhika tIna sAgara hai / zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla do samaya hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / isI prakAra pahilI pRthivImeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki tiryaJcagati trikake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla sAtA prakRtike samAna hai / puruSaveda, manuSyagati, samacaturasrasaMsthAna, varSabhanArAca saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, 'susvara, Adeya, uccagotra aura tIrthakara prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama eka sAgara hai tathA dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla eka sAgara hai| vizeSArtha-saMzI jIva marakara narakameM utpanna hotA hai aura aise jIvake utpanna honeke prathama samayameM yA prathama va dvitIya samayameM jaghanya sthiti ho sakatI hai / isIse yahA~ sAmAnyakI apekSA va prathama narakameM tIrthaGkara prakRtike sivA zeSa saba prakratiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya kahA hai| tatha inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTakAla apanI-apanI bandhakI yogyatAnusAra alaga-alaga hai yathA-dhravadhandhavAlI prakRtiyoMkA satata bandha hotA rahatA hai aura narakakI jaghanya sthiti dasa hajAra varSa va utkRSTa sthiti tetIsa sAgara hai| isIse ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla do samaya kama dasa hajAra varSa aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai / yahA~ ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla do samaya Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharATThidibaMdhakAlaparUvaNA 349 186. vidayAdi yAva chahi tti thI giddhi 03 - miccha0 - aNaMtANubaMdhi 04 jaha0 dvidi0 jaha0 aMto0 / aja0 jaha0 ega0, miccha0 to 0, ukka0 pappaNo dvidI | sesANaM jaha0 a0 ukka0 bhaMgo / sattamAe thI giddhi 03 miccha0 - aNaMtANubaMdhi 0 4 - tirikkhagaditigaM jaha0 hidi0 jaha0 ukka0 aMto0 / kama karake jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla kahA gayA hai| jo styAnagRddhi tIna, anantAnubandhI catuSka, tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI prakRtiyoMkA eka samayataka bandha karatA hai aura dUsare samaya meM marakara anyagatimeM calA jAtA hai, usake ina prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha hotA hai| narakameM mithyAtva guNasthAnakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai, isalie mithyAtva prakRtike ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta upalabdha hotA hai / ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai; yaha spaSTa hI hai / isIse ina prakRtiyoMke zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| puruSaveda Adi 10 prakRtiyA~ sapratipakSa haiM aura inakA kamase kama eka samayataka bandha hotA hai| aisA niyama hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| tathA samyagdRSTi nArakI inakA niyamase bandha karatA hai aura narakameM samyaktvakA kAla kucha kama tetIsa sAgara hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / jisa nArakIne tIrthaGkara prakRtikA eka samayataka jaghanya sthitibandha kiyA aura dUsare samaya meM vaha jaghanya sthitibandha karane lagA, usake isake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha hotA hai aura narakameM tIrthaGkara prakRtikA nirantara bandhakAla sAdhika tIna sAgara hai; yaha spaSTa hI hai / isIse yahA~ isa prakRtike ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tIna sAgara kahA hai| aba rahIM zeSa prakRtiyA~ so unake nirantara bandhakA yahA~ jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta honese yaha kAla ukta pramANa kahA hai| prathama narakameM saba kAla isI prakAra bana jAtA hai, kintu kucha vizeSatA hai : yathA - prathama narakameM tiryaJcagati trikake bandhake samaya inakI pratipakSa prakRtiyoMkA bhI bandha sambhava hai, isalie sAtA prakRtike samAna inake ajaghanya sthitibandha kA jaghanyakAla eka samaya aura utkaSTa kAla antarmuhUrta upalabdha hone se yaha kAla sAtA prakRtike samAna kahA hai| prathama narakakI utkaTa sthiti eka sAgara hai, kintu yahA~ vedaka samyakatvakA kAla kucha kama eka sAgara hai; isalie yahA~ puruSaveda Adi 10 aura tIrthaGkara prakRtike ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama eka sAgara kahA hai / kintu dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA mithyAtva guNasthAnameM nirantara bandha hotA hai, isa lie inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla eka sAgara kahA hai / 186. dUsarI pRthivIse lekara chaThavIM pRthivI takake nArakiyoM meM styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai, kintu mithyAtvA - muhUrta hai aura sabakA utkRSTa kAla apanI-apanI sthiti pramANa hai / tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla utkRSTake samAna hai / sAtavIM pRthivImeM styAnaddhi tIna, mithyAtva anantAnubandhI cAra aura tiryaJcagati trikake jaghanya sthitibandhakA Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre aja0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 / maNusagaLa-maNusANu0-uccA0 jaha* hidi0 jaha* ega0, ukka* aMto0 / aja0 jaha* aMto, ukka0 tettIsaM sA0 desU0 / sesaM ukka bhaMgo / Navari dhuvigANaM aja0 jaha* aMto0 / 187. tirikkhesu paMcaNA-NavadasaNA-micchatta-solasaka-bhaya-dugu-tirikkhaga-aorAli0-tejA0-ka0-vaeNa04-tirikkhANu-aguru0-upa0-Nimi0-NIcA0paMcaMta0 jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 asaMkhejjA logA / sesANaM jaha0 aja0 hidi0 ukkssbhNgo| paMciMdiyatirikkha03 savvapagadINaM jaha* aja0 ukkassabhaMgo / paMciMdiyatirikkhaapajattA0 savvapagadINaM jaha0 aja0 ukkssgo| jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| manuSyagati manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai| tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-samyaktvake abhimukha hue dvitIyAdi pRthivIke nArakIke antima sthitibandhameM avasthita hone para styAnagRddhi Adi pATha prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha hotA hai| isakA kAla antarmuhUrta hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| sAtavIM pRthivImeM ina prakRtiyoMke va tiryazcagati trikake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / sAtavIM pRthivImeM jo asaMyata samyagdRSTi svasthAnameM manuSyagati Adi tInakA kamase kama eka samayataka aura adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka jaghanya sthitibandha karatA hai,usake ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta upalabdha hotA hai, isalie ina prakRtiyoMkA yaha kAla ukta pramANa vahA hai / tathA ina prakRtiyoMkA ajaghanya sthitibandha kamase kama antarmuhUrta kAla taka aura adhikase yahA~ tIsare va cauthe guNasthAnakA kAla milAkara adhikase adhika jitanA hotA hai. utane kAla taka hotA hai| isalie ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuharta aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 187. tiryazcoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati,audArika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, tiryazcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla asaMkhyAta loka pramANa hai| zeSa prakatiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA bhaGga utkRSTa ke samAna hai| paJcendriya tiryacatriko saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA bhaGga utkRSTake samAna hai| tathA paJcendriya tiryazca aparyAptakoM meM saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla utkRSTake samAna hai| Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaDidibaMdha kAlaparUvaNA 351 188. maNusa 03 khatragapagadINaM dhuvigANaM jaha0 hidi0 oghaM / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 tiriNa pali0 puvtrakoDipudhattaM / paMcadaMsa0 - vArasaka 0 -bhayadugu0 - tejA0 ka0 - varaNa 04 - aguru0 - upa0 - Nimi0 jaha0 hidi0 jaha0 ega, ukka0 besama0 / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 ukkastabhaMgo / sAdAve0AhAra - AhAra0 aMgo0 -jasa0 jaha0 ja0 oghaM / asAdA0 - itthi0 - esa0hassa-radi- aradi-soga - tirikkhaga0- maNusaga 0 cadujAdi - orAli0 aMgo0 - issaMgha0do0 AdAujjo 0 appasatthavi 0 thAvarAdi 0 4 - thirAthira- subhAsubha- dUbhaga--dussara-aNAde0 - ajasa0 NIcAgo0 jaha0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 vesamayaM / aja0 hidi 0 ukkarasabhaMgo / miccha0 jaha0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 besama0 / aja0 dvidi0 jaha0 suddhAbha0 visamayaNaM aMto0, ukka ukkarasabhaMgo / samacadu0pasattha0 - subhaga0- sussara-Ade0 jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 be samayaM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tirie palido0 sAdi0 / masilI desU0 / vizeSArtha- - yaha hama aneka bAra batalA Aye haiM ki tiryaJcoM meM sUkSma jIvoMkI utkRSTa kAya sthiti asaMkhyAta loka pramANa hai| isake bAda jIva niyamase bAdara aura paryApta hokara jaghanya sthitibandha karatA hai / isIse yahAM pA~ca jJAnAvaraNa zrAdikI ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai 1 188. manuSyatrikameM kSapaka dhruva prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai | ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna patya hai / pA~ca darzanAvaraNa, vAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta aura nirmANa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jagha-nya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAlakA bhaGga utkRSTake samAna hai / sAtAvedanIya, AhArakazarIra, AhAraka zraGgopAGga aura yazaHkIrti prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla zroghake samAna hai / asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, tiryaJcagati, manuSyagati, cAra jAti, zradArika zrAGgopAGga, chaha saMhanana, do zrAnupUrvI, zrAtapa, udyota, prazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, duHkhara, anAdeya, ayazaH kIrti aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tathA ajaghanya sthitibandhakA bhaGga utkRSTake samAna hai / mithyAtvake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla sAmAnya manuSyoM meM do samaya kama kSullaka bhavagrahaNa pramANa aura zeSa do meM antarmuhUrta haiM / tathA utkRSTa kAlakA bhaGga utkRSTake samAna hai / samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura Adeya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / ajadhanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai / para manuSyaniyoMmeM utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai / puruSaveda, devagati catuSka aura ucca 1. mUlapratau jaha0 ega0 khuddhAbha0 iti pAThaH / Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 mahAbaMghe TThidibaMdhAhiyAre purisa0 - devargAdi4- uccA0 jaha0 hidi0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 ega0, ukka tiriNa palido 0 sAdi0 / maNusiNIsu desU0 / Nirayagadi-riyANupu0 jaha0 a0 ukkassabhaMgo / paMciMdi0 para 0 ussA0 -tasa04 jaha0 Didi0 jaha0 ega0, ukka0 besama0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tirie palido0 sAdi0 / titthaya0 jaha0 hidi0 oghaM / maNusiNIsu titthaya0 jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka 0 puvvakoDI sU0 / 186. maNusa pajja0 dhuvigANaM jaha0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 be sama0 / aja0 jaha0 khuddhAbhava0 bisamayUrNa, ukka0 aMto0 / sesA jaha0 ega0, ukka0 be samayaM / aja0 jaha0 ega, ukka0 to 0 / gotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai, para manuSyiniyoMmeM kucha kama tIna palya hai / narakagati aura narakagatyAnupUrvIke jaghanya aura ajadhanya sthitibandhakA bhaGga utkRSTake samAna hai / paJcendriya jAti, paraghAta, uclAsa aura trasa catuSka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai | tIrthaGkara prakRti ke jaghanya sthitibandhakA kAla zroghake samAna hai / para manuSyiniyoMmeM tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai | ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi varSa pramANa hai / 186. manuSya paryAtakoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla do samaya kama kSullakabhava grahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha - yahA~ kSapaka prakRtiyoMse pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, aura pA~ca antarAya ina 18 prakRtiyoMkA grahaNa kiyA hai| manuSya trikake unakI utkRSTa kAyasthiti pramANa kAla taka inakA nirantarabandha hotA rahatA hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya kahA hai / samacaturasrasaMsthAna Adi pA~ca aura puruSaveda Adi chaha prakRtiyoMkA samyagdRSTi manuSyake nirantara bandha hotA rahatA hai / isIse yahAM manuSya sAmAnya aura paryApta manuSyake ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya aura manuSyinIke kucha kama tIna palya kahA hai| paJce ndriya jAti zrAdi sAta prakRtiyoMkA samyagdRSTi manuSyake to nirantara bandha hotA hI hai para jo manuSya bhogabhUmimeM utpanna hote haiM unake antarmuhUrta kAla pUrva se bhI inakA bandha hone meM koI bAdhA nahIM AtI / isIse ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya kahA hai / yaha kAla sAmAnya manuSya aura paryApta manuSyoM meM kucha kama eka pUrvakoTikA tribhAga adhika tIna palya pramANa jAnanA cAhie aura manuSyiniyoMmeM antarmuhUrta adhika tIna palya jAnanA cAhie / tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAlA manuSya mara kara manuSyoM meM Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNaTidibaMdhakAlaparUvaNA 353 160. devesu paMcaNA-chadaMsaNA0-bArasaka0-bhaya-dugu 0-orAli0-tejA0-ka0vaeNa04-aguru04-bAdara-pajjatta-patte0-Nimi0-paMcaMta0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 be sama0 / aja0 hidi0 jaha0 dasa vassasahassANi bisamayUNANi, ukka0 tettIsaM sA0 / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04 jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 be sama0, aja0 jaha0 ega0, miccha0 aMto0, ukka0 ekkattIsaM sA0 / purisa0-maNusaga0-paMciMdi0-samacadu0--orAli0aMgo0-vajarisabha0-maNu sANu0pasatthavi0-tasa-subhaga-sussara-Ade0-uccA0 jaha0 jaha0 ega0, ukka0 besama0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 / titthaya. jaha0 aja0 hidi0 ukkassabhaMgo / sesANaM jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 besama / aja0 ukkassabhaMgo / 161. evaM bhavaNa-vANaveM0 / gavari sagahidI bhANidavvA / jodisi yAva gavagevajjA tti jaha0 aja0 hidi0 ukkrsbhNgo| Navari thINa giddhi03-miccha0aNaMtANubaMdhi04 jaha0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 ega0, miccha0 aMto0, ukka0 appappaNo hidi tti / evaM NedavvaM savvaha tti / nahIM utpanna hotA / isIse yahAM tIrthaGkara prakRtike ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi varSa pramANa kahA hai| zeSa kAla vicAra kara jAna lenA cAhie / 190. devoMmeM pA~ca zAna varaNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya,bhaya, jugupsA, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta,pratyeka, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| ajaghanya sthatibandhakA jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnuvandhI cArake jaghanya sthitibandhakA jaghanya bakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai ,mithyAtvakA antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sabakA ikatIsa sAgara hai| puruSaveda, anuSyagati, paJcendriya jAti, samacaturasrasaMsthAna, audArika AGgopAGga, vajraSabhanArAca saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, trasa, subhaga, susvara, zrAdeya aura uccagotra prakRyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| tIrthakara prakRtike jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA bhaGga utkRSTake samAna hai / zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA bhaGga ulkA samAna hai| 191. isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoMke jAnanA cAhie / itaH vizeSatA hai ki inameM apanI sthiti kahanI caahie| jyotiSiyoMse lekara nau graiveyaka takake devoM meM jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA bhaGga utkRSTake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai, mithyAtvakA antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa hai| isI prakAra sarvArthasiddhi taka jAnanA cAhie / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 112. eiMdiesu dhuvigANaM tirikkhagaditigaM ca tirikkhoghaM / sesANaM tirikvaapajjattabhaMgo / bAdara dhuvigANaM aMgulassa asaMkhe0 / tirikvagaditigaM jaha'0 oghN| aja0 jaha0 ega0, ukka0 kammahidI0 / bAdarapajja0 aja0 hidi. jaha0 ega0, ukka0 saMkhejANi vassasahassANi / evaM tirikkhagaditigaM pi / sesANaM jaha0 aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / bAdaraapajja0 tirikkhaapajjattabhaMgo / muhume dhuvigANaM jaha0 hidi0 tirikvoghN| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 / evaM tirikkhagaditigaM / sesANaM jaha0 aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / pajattApajattesu savyapagadINaM tirikAvaapajjattabhaMgo / vizeSArtha---pA~ca jJAnAvaraNa Adi 45 prakRtiyoMkA devoMke nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie yahA~ inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSa aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai| mithyAtvake sAtha devoMkI utkRSTa sthiti ikatIsa sAgara hai| isIse yahA~ styAnagRddhi tIna Adi aATha prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla ikatIsa sAgara kahA hai| deva samyagdRSTike puruSaveda Adi teraha prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai| isIse yahA~ inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla tetIsa sAgara kahA hai| asaMhI jIva bhavanavAsI aura vyantara devoM meM hI marakara utpanna hotA hai, isalie deva sAmAnyakI apekSA yahA~ jo kAla kahA hai,vaha unameM bhI ghaTita ho jAtA hai| mAtra ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kahate samaya vaha unakI bhavasthitipramANa hI kahanA cAhie, kyoMki deva sAmAnyameM yaha kAla devoMkI utkRSTa sthitiko dhyAnameM rakhakara kahA hai| zeSa kAlakA spaSTIkaraNa jisa prakAra utkRSTa sthitivandhake kAlake kathanake samaya kiyA hai.usI prakAra yahA~ para bhI kara lenA caahie| 192. ekendriyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ aura tiryaJcagati trikakA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| bAdara ekendriyoMmeM dhravabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tiryaJcagati trikake jaghanya sthitivandhakA kAla oghake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla karmasthiti pramANa hai| bAdara paryAptakoMmeM ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| isI prakAra tiryaJcagatitrikakA kAla bhI jAnanA caahie| zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuharta hai| bAdara aparyAptakoMmeM tiryaJca aparyAptakoMke samAna jAnanA cAhie / sUkSma ekendriyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| isI prakAra tiryaJcagatitrikakA kAla jAnanA cAhie / zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| sUkSma ekendriya paryApta aura aparyApta jIvoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| 1. mUlapratau jaha0 jaha0 zrodhaM iti pAThaH / Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaDhidivaMdhakAlaparUvaNA 355 163. beiM0-teiM0-caduriM0 tasseva pajjattApaja. ukkssbhNgo| paMciMdiya02 khavagapagadINaM oghaM / sesANaM ukkassabhaMgo / Navari dhuvigANaM aja0 jaha0 aMto0, ukka0 kAyahidI0 / paMciMdiyaapajattA ukkassabhaMgo / 164. paMcakAyANaM savvapagadINaM ukkssbhNgo| gavari yamhi aMto0 tamhi jaha0 ega0 kAdavvaM / 165. tasa02 khavagapagadINaM jaha0 oghaM / aja0 aNu0 bhaMgo / Navari jaha0 aMto0 / sesANaM dhuvigANaM jaha0 TThidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 vizeSArtha-tiryazca sAmAnyake dhruvabandhavAlI prakRtiyoM aura tiryaJcagatitrikake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuharta tathA ajaghanya sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa batalA Aye haiM / yaha kAla yahA~ ekendriyoM meM isI prakAra upalabdha hotA hai, isalie yaha kathana sAmAnya tiryaJcoMke samAna kahA hai / bAdara ekendriyoMkI utkRSTa kAyasthiti aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| yaha to spaSTa hI hai,para inameM tiryaJcagatitrikake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla karmasthitipramANa kahanekA kAraNa yaha hai ki ina tIna prakRtiyoMkA nirantara bandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke hotA hai aura bAdara agnikAyika va bAdara vAyukAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti karmasthitipramANa hai| isase yahA~ yaha kAla itanA hI upalabdha hotA hai| isI prakAra zeSa kAlakA bhI vicAra kara usakA kathana kara lenA caahie| 193. dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura unake paryApta-aparyApta jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| paJcendriya aura paJcendriya paryApta jIvoM meM kSapaka prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki dhruvavandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antamuharta hai aura utkRSTa kAla kAyasthiti pramANa hai| paJcendriya aparyAptakoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| vizeSArtha-vikalatraya aura unake paryApta-aparyApta jIvoM meM apanI-apanI prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jo kAla kahA hai, vahI yahA~ jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla jAnanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 194. pA~ca sthAvara kAyika jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki jahA~para jaghanya kAla antarmuhUrta kahA hai, vahA~para jaghanya kAla eka samaya kahanA caahie| vizeSArtha--pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM apanI-apanI prakRtiyoMke utkRSTa aura anuskrapa sthitibandhakA jo kAla kahA hai. usI prakAra yahA~ bhI jAnanA caahie| mAtra jaghanya kAla antamuharta ke sthAna meM eka samaya kahanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai| 165. trasa aura trasa paryApta jIvoM meM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai| ajaghanya sthitivandhakA kAla anutkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jaghanya kAla antarmuhUrta hai| zeSa dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuharta hai / ajaghanya sthitibandhakA kAla jJAnA Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyA pANAvara bhaMgo / seANaM ukkarasabhaMgo | tasaapajja0 ukkassabhaMgo / 166. paMcamaNa0 - paMcatraci 0 savvapagadIgaM jaha0 aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / cadutrayu0 jaha0 dvidi0 jaha0 ega0 / aja0 jaha0 ega0, ukka 0 to 0 / 167. kAyajogi0 khavagapagadINaM jaha0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / a0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aAMtakAlamasaMkhe0 / vari sAdA0 - purisa0jasa0-uccA. aMto0 | sesANaM dhuvigANaM tirikkhagaditigassa ya jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 prasaMkhejjA logA / sesAraNaM majogibhaMgo / varaNake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / trasa aparyAptakoM meM apanI saba' prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / 196. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoM meM saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / cAra AyuoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha-pA~co manoyoga aura pA~coM vacanayogakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta honese yahA~ saba prakRtiyoMke jaghanya aura jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| cAroM AyuoMke jaghanya sthitibandhakA sAdhAraNataH jaghanya aura utkRSTa kAla yadyapi antamuhUrta hai, para ukta yogoMkA jaghanya kAla eka samaya honese yahA~ AyuoM ke zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 197. kAyayogI jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai / itanI vizeSatA hai ki sAtAvedanIya, puruSaveda, yazaHkIrti aura uccagotra ke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| zeSa dhruvabandhavAlI prakRtiyoM aura tiryaJcagati trikake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandha kA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai / vizeSArtha - eka to kSapaka prakRtiyoM kA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM hotA hai aura dUsare kAyayogakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAryasthiti ananta kAla hai / isI bAtako dhyAna meM rakhakara yahA~ kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka 'samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla ananta kAla kahA hai / mAtra sAtA vedanIya Adi cAra kSapaka prakRtiyoMkA kAyayogameM nirantara bandha antarmuhUrta kAla taka hI hotA hai, kyoMki jina guNasthAnoMmeM inakA nirantara bandha hotA hai, unameM kAyayogakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hI upalabdha hotA hai| isalie ina cAra prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| yahA~ Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 jahaeNaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 168. orAlie dhuvigANaM jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 bAvIsaM vassasahassANi desU0 / tirikkhagaditirikkhANu0-NIcAgo0 jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 tiNi vAsasahassANi desU0 / sesANaM kAyajogibhaMgo / 166. orAliyamisse paMcaNA0-NavadaMsa-miccha0-solasaka0 -bhaya-dugu0orAliya-tejA0-ka0-varaNa:-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta0-devagadi04-titthaya. jaha. aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / se kAle sarIrapajjattIhi jAhidi tti yadi adhApa zeSa dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahanekA kAraNa yaha hai ki inakA kAyayogakI apekSA nirantara ajaghanya sthitibandha sUkSma ekendriyoM meM hotA rahatA hai aura unakI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai| isake bAda ye bAdara ekendriya paryApta hokara inakA jaghanya sthitibandha karate haiN| yahI kAraNa hai ki yahA~ zeSa dhravabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| tathA tiryazcagatitrikakA nirantara bandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke hotA hai aura unakI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai, isalie ina tIna prakRtiyoMke bhI ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 168. audArika kAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhaka jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA japanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUteM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura kAla kucha kama tIna hajAra varSa hai tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga kAyayogI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMkI utkRSTa sthiti bAIsa,hajAra varSa hai| inake antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSa taka audArika kAyayoga hotA hai / isIse audArika kAyayogameM dhravabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa kahA hai tathA bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMkI utkRSTa bhavasthiti tIna hajAra varSa hai| inake antarmuhUrta kama tIna hajAra varSa taka audArika kAyayoga hotA hai| isIse audArika kAyayogameM tiryazcagati nikake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama tIna hajAra varSa kahA hai| kyoMki ina tIna prakRtiyoM kA nirantara bandha audArika kAyayogake rahate hue yahIM para sambhava hai| zeSa kathana spaTa hI hai| 199. audArika mizrakAyayogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika zarIra, taijasa zarIra, kAmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, pA~ca antarAya, devagaticatuSka aura tIrthakara prakRtike jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuharta hai| tadanantara samayameM zarIra paryAptiko pUrNa karegA, isalie yadi adhaHpravRttakA yaha kAla lete haiM to jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuharta hai| tathA Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 mahAdhe dvividhAhiyAre bajarasa jaha0 ajaha0 jaha0 e0, ukka0 aMto0 / saMsAraNaM jaha0 aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / 200, vejavviyakAM0-veDavniyabhi0 AhAra0 - AhArami0 ukkastabhaMgo / kammaigakA0 paMcaNA0-NavadaMsaNA 0 - sAdA sAdA0 - miccha0 - solasaka0 - esa0 - hassa-radiaradi-soga- bhaya0 - duguccha-tirikkha0 - eiMdiya0 - tejA010-kamma00 - huDasaM010- varaNa04tirikkhANu 0 gu04 - AdAujo0-yAvara - bAdara- muhuma 0-pajjattApajja0-pattega-sAdhArA -virAra-gubhAsubha- dubhaga-aNAde0 0 - jasa0 - ajasa0 - gimiNa-NIcA0- paMcata0 jaha0 hidi0 0 ega0, ukka0 ve sama0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tiriNa sama0 / sekhalaM jaha0 ajaha jaha0 ega0, ukka0 tiriNa sama0 / ] 201. itthi0 khavagapagadIgaM jaha0 jahara to / aja0 jaha0 ega0, ukka0 palidovamasadaputtaM / paMcadaMsaNA0-micchatta-vArasaka0-bhaya-dugu' 0-tejA0-0varANa04-agu0-upa0-Nimi0 jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 palidova masadaputtaM / sAdA0 - AhAra0 - AhAra0 aMgo0-jasa0 jaha0 a0 zragho / asAdA0 - itthi0 esa0 - hassa-radi-yaradi-soga-dogadi-cadu zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuharta hai| 200, vaikriyika kAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhAraka kAyayogI aura AhAraka mizra kAyayogI jIvoMmeM apanI-apanI prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla utkRTake samAna hai| kArmaNakAyayogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, tiryaJcagati, ekendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, zrAtapa, udyota, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka zarIra, sAdhAraNa zarIra, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, chAnAdeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTakAla tIna samaya hai / 201. strIveda meM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sau palya pRthaktva hai / pA~ca darzanAvaraNa, mithyAtva, bAraha kapAya, bhaya, jugupsA, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta aura nirmANa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sau palya pRthaktva hai / sAtA vedanIya, zrAhAraka zarIra, zrAhAraka zrAGgopAGga aura yazaHkIrti prakRtiyoMke jaghanya aura zrajaghanya sthitibandhakA kAla ke samAna hai / asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zoka, do gati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, do zranupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNaTThadibaMdhakAlaparUvaNA jAdi - paMcasaMThAraNa-paMca saMgharaNa- do Araputri AdAujjo0 apasatya 0-yAvara04-thirAthira- subhAsubha- [dUbhaga-dussara- aNAdeya] aja0-lIcAgo0 jaha0 ja0 jaha0 ema0, ukka0 aMto / purisa0 uccAgo0 oghaM / evari a0 zukrasabhaMgo | Ayu oghaM | maNusaga0-paMciMdi0 - samacadu0 orAli0 aMgo0 vajja0 maNusA--satpatita tasa-subhaga-sussara-Ade'0 jaha0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 tryaMto 0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 paNavaNNaM palido desU0 | devagadi04 ukkastabhaMgo | orAli0para0- ussA0 - bAdara-pajjatta patte0 jaha0 dvidi saMtoH / zraja File, jaha0 ega0, ukka0 paNavaNaM pali sAdi0 0 / aja0 aNukarasabhaMgo | to0 sthAvara catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, duHsvara, daya yazaHkIrti aura nIca gotra prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / puruSaveda aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla zradhake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA kAla anutkRSTake samAna hai| AyukarmakI cAroM prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla zroghake samAna hai / manuSyagati, paJcendriya jAti, samacaturasrasaMsthAna, audArika zarIra zraGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, prazastavihAyogati, sa subhaga, susvara aura Adeya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakta jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama pacapana palya hai / devagati catuSkakA bhaGga utkRSTake samAna hai / yadArika zarIra, paraghAta, ullAsa, bAdara, paryApta aura pratyeka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika pacapana palya hai / tIrthakara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaMghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / jaghanya sthitibandhakA kAla anutkRSTake samAna hai / 359 vizeSArtha-strIvedakI utkRSTa kAryasthiti sau patya pRthaktva pramANa hai, isalie isameM 18 kSapaka prakRtiyoM aura pA~ca darzanAvaraNa Adi 29 prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla sau palyapRthaktva pramANa kahA hai| strIveda meM puruSaveda aura uccagotrake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama pacapana patya kaha Aye haiM / vahI jaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla hai, isalie yahA~ yaha kAla anutkRSTake samAna kahA hai / strIvedameM samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama pacapana palya hai, isalie yahA~ manuSyagati Adi 11 prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla kucha kama pacapana palya kahA hai, kyoMki devI samyagdRSTike ina prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai / strIvedI devI ke audArikazarIra zrAdi chaha prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai / tathA devI paryAya chUTaneke bAda bhI antarmuhUrta kAla taka inakA bandha hotA hai, isalie ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika pacapana palya kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 1. mUlapratau zrAde0 jasa0 jaha0 iti pAThaH / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 202. purisesu khavagapagadINaM jaha0 hidi0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja. jaha* aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / puNo dhuvigANaM jaha0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja* jaha0 aMto0, ukka0 kAyaTTidi0 / sesANaM ukkassabhaMgo / 203. Navusage khavagapagadINaM jaha0 hidi. jahaeNukasseNa aMto0 / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe0 / puNo dhuvigANaM tirikvagaditigassa orAli tirikkhoghaM / sesANaM ukkassabhaMgo / Navari titthakara itthivedabhaMgo / ___ 204. avagadave0 sagapagadINaM jaha0 aoghaM / aja0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / kodhAdi04 ukkassabhaMgo / Navari khavagapagadINaM jaha0 ogho|| 205. madi0-suda0 dhuvigANaM tirikkhoghaM / Navari aja0 jaha* aMto0 / sesANaM ukkassabhaMgo / vibhaMge ukkassabhaMgo / Navari paMcaNANAdi sammattA0 saMjamAmi 202. puruSavedavAle jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sau sAgara pRthaktva hai| punaH dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitivandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla apanI kAyasthiti pramANa hai| tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla utkRSTake samAna hai| 203. napuMsakavedavAle jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoMke aghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa na ananta kAla hai jo asaMkhyAta paddala parivartana pramANa hai| punaH dhruvavandhavAlI prakRtiyA~ tiryaJcagatitrika aura audArika zarIra prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tIrthaMkara prakRtikA bhaGga strIvedI jIvoMke samAna hai| 204. apagatavedavAle jIvoMmeM apanI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla aodhake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| krodhAdika cAra kaSAyavAle jIvoM meM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla odhake samAna hai| vizeSArtha-apagatavedameM bandhako prApta honevAlI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNImeM antarmuhUrta kAla taka upalabdha hotA hai| proghase bhI yaha kAla isI prakAra prApta hotA hai| isIse yahA~ saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla proghake samAna kahA hai| apa gatavedameM upazAmakakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isase yahAM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta kahA hai| cAra kaSAyoMmeM kSapaka pratiyoMke jaghanya sthitibandhake kAlakA spaSTI karaNa apagatavedake samAna hI hai / zeSa kathana sugama hai| 205. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inameM ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| vibhaGgazAnI jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki pA~ca jJAnAvaraNAdi prakatiyoM meM se samyaktvake abhimukha hue jIvake aura saMyamake abhimukha hue jIvake udyotake Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaTThidibaMdhakAlaparUvaNA 361 muhassa yAtro pagadIo ujjovavajjAro tAro paga0 jaha* hidi0 ukka0 aNto| 206. Abhi0-suda0-prodhi0 sAdAdichaeNaM oghsaadbhNgo| asAdAdichakkaM aoghaM / maNusaga0-orAli-aorAli aMgo-bajarisabha -maNusANu0 jaha* hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA / sesANaM ukkassabhaMgo / maNapajja-saMjada-sAmAi0-chedo0 ukkssbhNgo| Navari sAdAdi-asAdAdi0 AbhiNi bhaMgo / ___ 207. parihAra0 dhuvimANaM adhApavatta0 jaha0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aja. hidi. jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDI desU0 / sesANaM jaha. aja0 hidi0 jaha* ega0, uka0 aMto0 / athavA daMsaNamohakkhavagassa kadakaraNijassa dijjadi tado jaha0 hidi0 jaha* ukka0 aMto / aja hidi0 jaha* aMto0, uka0 pucakoDI desUNaM / sAdA0-hassa-radi-AhAraduga-thira-mubha-jasa0 jaha0 [jaha.] ukka0 aMto0 / aMja. jaha0 ega0, ukka. aMto0 / asAdA0-aradi-sogaathira-asubha-ajasa0 jaha0 aja hidi. jaha0 ega0, ukka0 aMto / suhumasaM0 savvapagadINaM jaha0 hidi0 oghaM / aja0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / sivA jina prakRtiyoMkA bandha hotA hai, unake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 206. Abhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAtA Adika chaha prakRtiyoMkA bhaGga oghameM kahe gaye sAtAprakRtike samAna hai| asAtA Adi chaha prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / manuSyagati, audArika zarIra, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmAhata hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyika saMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoM meM apanI prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki sAtA Adi aura asAtA Adi prakRtiyoMkA bhaGga Abhinibodhika jJAnI jIvoMke samAna hai| 207. parihAravizuddhi saMyata jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jadhanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antaharta hai| athavA mohanIyakI kSapaNA karanevAle kRtakRtya vedaka samyagdRSTi jIvake ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmitva prApta hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai| sAtA vedanIya, hAsya, rati, AhArakadvika, sthira, zubha aura yaza-kIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / asAtA vedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrti prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya la eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamahata hai / sUkSmasAmparAyika saMyatoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla aodhake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 208. saMjadAsaMjade ukkastabhaMgo / vari sAdAdi - asAdAdi0 AbhiNi bhaMgo / saMjade dhuvigANaM tikkhigaditigaM ca madibhaMgo / sesaM ukkastabhaMgo / 206. cakkhudaMsaNI * tasapajjattabhaMgo | acakkhurda * oghaM / zradhidaM0 zradhibhiMgo / 0 362 210. kiraNa 0 - gIla0 - kAu0 ukkassabhaMgo / / vari titthayaraM pIlabhaMgo / 211. teule0 parihArabhaMgo / vari aSpaSpaNo pagadIo jANidavvA / dhuviafteri aja * ukka0 sodhammabhaMgo / evaM pammAe / vari sagahidI / 212. sukAe khavagapagadINaM jaha0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja0 dvidi0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdire0 / zrINagiddhi 03 - miccha0-tANubaMdhi04 jaha0 hidi0 jaha0 ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 ega0, micchattaM aMto0, ukka0 ekattIsa sAga0 sAdire0 / purisa0 jaha0 hidi0' oghaM / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / evaM akasAyANaM pariyattamANiyANaM / masaga 0 - orAli0 orAli 0 aMgo0 - vajjarisabha0 - maNusAra 0 zradhibhaMgo | sAdA0 208. saMyatAsaMyata jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki sAtA Adi aura sAtA zrAdikakA bhaGga zrAbhinibodhikajJAnake samAna hai / zrasaMyata jIvoM meM dhruva prakRtiyA~ aura tiryaJcagatitrikakA bhaGga matyajJAniyoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna 1 209 catudarzanI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga trasa paryAptakoMke samAna hai, catudarzanI jIvoM meM zradhake samAna hai / avadhidarzanI jIvoMmeM avadhijJAniyoMke samAna hai / 210. kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMmeM utkRSTake samAna hai / itanI vizepatA hai ki tIrthakara prakRtikA bhaGga nIla lezyAke samAna hai / 211. pIta lezyA parihAravizuddhisaMyata ke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki apanI-apanI prakRtiyA~ jAnanI caahie| tathA dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla saudharmakalpake samAna hai / isI prakAra padma lezyAmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI cAhie / 212. zuklalezyAmeM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake jadhanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai, mithyAtvakA antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara hai / puruSavedake jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla zroghake samAna hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / isI prakAra parivartamAna ATha kaSAyoM kA kAla jAnanA cAhie / manuSyagati, zradArika zarIra, zradArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana aura manuSya gatyAnupUrvIkA bhaGga avadhijJAniyoMke 1. mUlapratau hidi0 jaha0 zrodhaM iti pAThaH / Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeTTidibaMdhakAlaparUvaNA hassa-radi-AhAra-AhAra0aMgo-thira-mubha-jasa. odhibhNgo| tappaDivakravANaM itthivedAdi ya pariyattamANiyANi oghaM / 213. bhavasiddhiyA0 mUloghaM / abbhavasiddhiyA0 madibhaMgo / 214. sammAdihi. aabhinnibhNgo| khaDgasammAdihI0 odhibhNgo| Navari sagahidi kAdavvaM / evaM vedage / uvasama0 paMcaNA-chadasaNA-bArasaka-purisa0bhaya-dugu-devamadi-paMciMdi0 veubi-tejA-kA-samacadu0-veubi aMgo-vaeNa04 samAna hai| sAtA vedanIya, hAsya, rati, AhAraka zarIra, AhAraka AGgopAGga, sthira, zubha aura yaza kIrtikA bhaGga avadhizAniyoMke samAna hai / tathA inake pratipakSabhUta strIveda Adi parivartamAna prakRtiyoMkA bhaGga aodhake samAna hai| vizeSArtha-kSapakazreNimeM eka sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hotA hai, isalie zuklalezyAmeM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuharta kahA hai| tathA zukla lezyAmeM inakA kamase kama antarmuhUrta kAla taka aura adhikase adhika sAdhika tetIsa sAgara kAla taka nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| jo mithyAdRSTi jIva upazamasamyaktvako prApta hotA hai, usake styAnagRddhi tIna Adi ATha prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha hotA hai aura vahA~ eka sthitibandhakA kAla antarmuhUrta hai, isalie ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmahurta kahA hai| ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura. utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara hai; yaha spaSTa hI hai / mAtra mithyAtva sapratipakSa prakRti na honese usake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai| puruSaveda bhI Apaka prakRti hai, isalie usake jaghanya sthitibandhakA kAla oghake samAna kahA hai| tathA eka to yaha sapratipakSa prakRti hai aura dUsare samyagdRSTike eka mAtra tIna vedoMmeMse isIkA bandha hotA hai, isalie isake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / tathA isI prakAra ATha kaSAyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla ghaTita kara lenA cAhie / mAtra eka to, apratyAkhyAnAvaraNa cArakA aviratasamyagdRSTike aura pratyAkhyAnAvaraNa cArakA saMyatAsaMyatake jaghanya sthitibandha kahanA cAhie aura dUsare ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahate samaya use devoMkI tetIsa sAgara Ayuke prathama samayase prArambha kara sAdhika tetIsa sAgara ghaTita kara lenA cAhie / zeSa kathana spaSTa ho hai| 213. bhavya jIvoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga mUlogha ke samAna hai| abhavya jIvoM meM apanI prakRtiyoMkA bhaGga matyajJAniyoMke samAna hai| 214. samyagdRSTi jIvoMmeM Abhinibodhika jJAniyoMke samAna hai| kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM avadhizAniyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI cAhie / isI prakAra vedaka samyagdRSTi jIvoM meM jAnanA caahie| upazama samyagdRSTi jIvoM meM pA~ca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devagati, paJcandriya jAti, vaikriyika zarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturastrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNa Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre devANu-agu04-subhaga-sussara-Ade-NimiNa-titthaya -uccA0-paMcaMtarA. jaha* hidi. jaha0 ega, ukka0 aMto0 / aja0 hidi0 jahaeNu. aMto0 / Navari devagadi04 aja0 hidi0 jaha0 ega0 / sesANaM jaha0 aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto / vari ahakasA0-maNusagadipaMcagassa jaha* aja0 jahaeNu0 aMto / Navari maNusagadipaMcagassa jaha0 sAdabhaMgo / 215. sAsaNe sammAmicche ukkssbhNgo| micchAdihI0 madibhaMgo / saraNIsu savvapagadINaM jaha* maNusoghaM / aja0 aNukka0 bhNgo| Navari kesi vaja0 aMto0 / asaeNIsu ukkassabhaMgo / Navari dhuvigANaM asaMkhejjA logaa| catuSka, devagatyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki devagaticatuSkake ajaghanya sthitibandhako jaghanya kAla eka samaya hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki ATha kaSAyoMke aura manuSya gatipaJcakake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki manuSyagati paJcakake jaghanya sthitibandhakA kAla sAtAke samAna hai| vizeSArtha-samyagdRSTiyoMkI utkRSTa kAyasthiti cAra pUrvakoTi adhika chayAsaTha sAgara, kSAyika samyagdRSTiyoMkI utkRSTa kAyasthiti kucha kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara aura vedakasamyagdRSTiyoMkI utkRSTa kAyasthiti chayAsaTha sAgara hai| ise dhyAnameM rakhakara ina samyayatvoM meM apanI apanI prakRtiyoMke ajayanya sthitibandhakA jahAM jo sambhava ho kAla kahanA 'cAhie / zeSa vizeSatAkA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| yahAM upazama samyagdRSTi jIvoMmeM pA~ca jhAnAvaraNa Adike jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai so isakA kAraNa yaha hai ki jo upazama samyagdRSTi upazama zreNimeM inakA eka samaya taka jaghanya sthitibandha karatA hai aura dUsare samayameM mara kara vaha deva hokara ajaghanya sthitibandha karane lagatA hai usake ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya upalabdha hotA hai| isIse vaha eka samaya kahA hai| isI prakAra devagati catuSkake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya ghaTita kara lenA caahie| kAraNa ki upazama zreNise utarate samaya jo eka samayake lie devagaticatuSkakA ajaghanya sthitibandha karatA hai aura dUsare samayameM mara kara usake deva ho jAne para vaha ina prakRtiyoMkA prabandhaka ho jAtA hai, isalie yaha kAla bhI eka samaya upalabdha hotA hai| zeSa kathana sugama hI hai| 215. sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| mithyAdRSTi jIvoM meM matyajJAniyoMke samAna hai| saMzI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla sAmAnya manuSyoMke samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA kAla anutkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki kinhIM prakRtiyoMkA antarmuhUrta kAla nahIM hai| asaMhI jIvoM meM utkRSTake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai| Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUSaNA 365 216. AhAre dhuvigANaM thINagiddhitiyANaM ca jaha0 hidi. jaha* ega0, ukka0 aMto / aja hidi0 jaha0 ega0, ukka aMgulassa asaMkhe0 / Navari khavagapagadINaM jaha0 hidi0 oghaM / sesANaM pagadINaM oghaM / aNAhAra0 kmmigbhNgo| evaM kAlaM samattaM / aMtarakAlaparUvaNA 217. aMtaraM duvidha--jahaeNaya ukkassayaM c| ukkassae pgrd| duvi0--oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNA-chadasaNA0-sAdAsA0-cadusaMja--purisa-hassa-radiaradi-soga-bhaya-duguM 0-paMciMdi0-tejA0-ka-samacadu0-vaeNa04-agu04-pasatthavi0tasa04-thirAthira-subhAsubha-subhaga-sussara-Ade0-jasa-ajasa-Nimi-paMcaMta. ukkassahidibaMdhaMtaraM kevaciraM kAlAdo hoMti ? jaha0 aMto0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04itthive. ukka hidi0 kevaciraM ? jaha* aMto0, ukka0 aNaMtakAlamasaM0 / aNu. jaha0 ega0, ukka0 bechAvahisA0 desU / itthive. sAdi / aTThaka0 uka0 hidi. ___216. AhAraka jIvoMmeM dhruvabandhavAlI aura styAnagRddhitrika prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| itanI vizeSatA hai ki kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA kAla oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA kAla zrodhake samAna hai| anAhAraka jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna hai| isa prakAra jaghanya kAla samApta huaa| isa prakAra kAla prarUpaNA samApta huii| antara kAla prarUpaNA 217. antara do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-zrodha aura shraadesh| zrodhase pA~cahAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya. asAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, sukhara, Adeya, yazaH korti, ayazAkoti, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla kitanA hai ? jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa aMtara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra aura strIvedake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla kitanA hai ? jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pugalaparivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakAjaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kana do chayAsaTha sAgara hai / usameM bhI strIvedake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla sAdhika doNyAsaTha sAgara hai| ATha kaSAyakeutkRSTa Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre jaha aMto0, ukka0 aNatakAlamasaMkhe0 / aNu0 hidi0 jaha* ega0, ukka0 puvakoDi desU0 / Navusa-paMcasaMThA0-paMcasaMgha0-appasattha0-dUbhaga-dussara-aNNAde0NIcA0 ukka0 hidi0 jaha0 aMto, ukka0 aNatakAlaM0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 bechAvaTThisAga0 sAdi0 tiSiNa palido0 desuunnaa0| 218. NirayAyu0 ukka0 hidi0 jaha0 puvakoDi-dasavassasahassANi samayaNANi, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 aNatakAlaM0 / tirikkhAyu0 ukka0 jaha0 puvvakoDI samayUNa, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aNu0 jaha aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / maNusAyu0 ukka0 hidi0 jaha0 puvvakoDi 'samayU0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / devAyu0 ukka0 jaha0 puvvakoDi-dasavassasahassaM samayUNaM, ukka0 addhapoggalaM0 / aNu0 ja ha0 aMto0, ukka0 annNtkaalN| 216. veuvviyachakkaM ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 aNaMtakAla / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / tirikkhagadi-tirikkhANu [ ujjova0 ] ukka0 jaha. sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTi pramANa hai| napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duskhara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do chayAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya hai| 218. narakAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka pUrvakoTi aura eka samaya kama dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai / manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| devAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama eka pUrvakoTi aura dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara ardha pudgala parivartana pramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| 219. vaikriyika chahake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuharta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthiti bandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala 1. mUlapratau koDi desU0 samayU0 iti pAThaH / 2. mUlapratau tirikkhANu0 uccA0 ukka0 iti paatthH| Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 ukkassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tevahisAgarovamasadaM / maNusagadi-maNusANu0-uccA0 ukka0 jaha* aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 asaMkhejjaloga0 / eiM0-beiM0-teiM0-caduriMdi0-AdAva-thAvara04 ukka0 jaha0 aMto0, uka0 aNaMtakAlaM0 / aNu0 jaha* ega0, ukka0 pNcaasiidisaagrovmsdN| AhAra-AhAra0aMgo0 ukka0 aNu0 jaha0 aMto0, ukka addhapoggala / orAli0-orAli aMgo-bajjarisabha0 ukka0 jaha* aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aNu0 jaha* ega0, ukka0 tiriNa pali. saadi0| titthayaraM [ukka.] patthi / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / parivartana pramANa hai| tiryazcagati, tiryazcagatyAnupUrvI aura udyotake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ekasau presaTha sAgara hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa hai| ekendriya jAti, dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriya jAti, Atapa aura sthAvara catuSkake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTaantara ananta kAla hai jo asaMkhyAtapudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara hai| AhAraka zarIra aura AhAraka AGgopAGgake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ardhapudgala parivartana pramANa hai / audArikazarIra, audArika AGgopAGga aura vajrarSabhanArAca saMhananake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai| tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha- eka bAra utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAma honeke bAda punaH ve kamase kama antarmuhUrta kAlake bAda hI hote haiN| yahI kAraNa hai ki yahA~ cAra Ayu aura tIrthakara savA zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kAla antarmaharta kahA hai| tIrthaMkara prakRtikA aogha utkRSTa sthitibandha narakagatike abhimukha hue saMkleza pariNAmavAle manuSyake hotA hai| yataH yaha avasthA do bAra nahIM upalabdha hotI, ataH tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| cAra AyuoMke sambandhameM Age vicAra karanevAle haiM ho| tathA saMzI paJcendriya paryApta avasthAkA utkRSTa antara ananta kAla hai / isIse yahA~ devAyu, AhArakadvika aura tIrthakara prakRtike sivA zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara ananta kAla kahA hai, kyoMki sabaprakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha saMzI paJcendriya paryApta jIvake hI hotA hai; anyake nahIM devAyu aura AhArakadvikakA bandha saMyatake hotA hai aura isakA utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa hai / isIse inake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara ananta kAla na kahakara kucha kama Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre ardhapudgala parivartanapramANa kahA hai| tIrthakara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA antara kAla kyoM nahIM hotA; yaha kathana pahale kara hI pAye haiN| aba rahA anutkRSTa sthitibandhake jaghanya aura utkRSTa antara kAlakA vicAra so saba prakRtiyoMkA anutkRSTa sthitibandha kamase kama eka samayake antarase hotA hai, isalie ukta saba prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kAla eka samaya kahA hai| mAtra cAra Ayu AhArakadvikameM kucha vizeSatA hai, jisakA khulAsA Age yathAsthAna kareMge hii| aba rahA saba prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhake utkRSTa antara kAlakA vicAra so vaha alaga-alaga kahA hI hai / khulAsA isa prakAra hai pA~ca jJAnAvaraNa Adi jina 56 prakRtiyoMkA prathama daNDakameM ullekha kiyA hai,unameMse kucha dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM aura kuMcha sapratipakSa prakRtiyA~ haiN| unameM bhI jo sapratipakSa prakRtiyA~ haiM,unakI bandhavyucchitti inakI pratipakSa prakRtiyoMke pahale hotI hai aura kucha aisI prakRtiyA~ haiM jinake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie ina saba prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla antarmuhUrta kahA hai / styAnagRddhita Adi nau prakRtiyoMkA bandha samyagmithyAdRSTi Adi guNasthAnoM meM nahIM hotA aura mithyAtvakA utkRSTa antara kAla kucha kama do chayAsaTha sAgara hai, isalie ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kucha kama do chayAsaTha sAgara kahA hai| parantu strIveda sapratipakSa prakRti honese usakA yaha antarakAla sAdhika do chayAsaTha sAgara upalabdha hotA hai| kAraNa ki jo jIva mithyAtvameM Akara bhI strIvedakA bandha na kara napusakaveda aura puruSavedakA bandha karatA hai,usake yaha antarakAla ukta pramANa prApta hotA hai / saMyama aura saMyamAsaMyamakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai, isalie ATha kaSAyake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai| kAraNa ki saMyata jIvake pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA aura saMyatAsaMyata jIvake apratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA bandha nahIM hotA / isake bAda isa jIvake asaMyamako prApta honepara unakA niyamase bandha hone lagatA hai| napuMsakaveda Adi solaha prakRtiyoMkA bandha sAsAdana guNasthAnataka hotA hai| yataH mithyAtvakA utkRSTa antarakAla kucha kama do chayAsaTha sAgara hai, sAtha hI ye sapratipakSa prakRtiyoM haiM aura inakA bandha bhogabhUmimeM nahIM hotA, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla sAdhika do chayAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya kahA hai| prAyuprakiutkRSTa ari anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla spaSTa hI hai / ekandriyakA utkRSTa kAla anantakAla hai aura inake vaikriyikaSaTakakA bandha nahIM hotA yA paJcendriyoMkA utkRSTa antarakAla anantakAla hai| isIse yahAM vaikriyikaSaTakake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla ananta kAla kahA hai / tiryaJcagati Adi tIna prakRtiyoMkA bandha samyagdRSTike nahIM hotA aura sahasrAra kalpase Age nahIM hotaa| yadi nirantararUpase isa kAlakA vicAra karate haiM, to vaha eka sau presaTha sAgara hotA hai / isIse yahA~ ina tIna prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla eka sau besaTha sAgara kahA hai / agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke manuSyagati Adi tIna prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA aura inakI kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai / isIse yahA~ ina tIna prakRtiyoMke anutkRSTa sthitivandhakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| saMyamakA utkRSTa antarakAla kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa hai| isIse AhArakadvikake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa kA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 366 220. prAdeseNa Neraiesu paMcaNA-chadaMsa0-sAdAsA0-bArasaka-purisa0hassa-radi-aradi-soga-bhaya-dugu-paMciMdi--orAli0-tejA-ka-samacadu0-orAli. aMgo0-vajarisabha0-vaeNa04-aguru04-pasatthavi0-tasa04-thirAthira-subhAsubha-subhagasussara-Ade-jasa-ajasa0-Nimi0-paMcaMta. ukka0 jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 desU0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto| thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04-itthi0-Navusa-tirikkhagadi-paMcasaMThA-paMcasaMgha-tirikravANu0-ujjo0appasattha-bhaga-dussara-aNAde0-NIcAgo0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 demU0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA desU0 / do Ayu0 uka0 Natthi aMtaraM / aNu0 jaha* aMto, ukka chammAsaM demU / evaM savvaNeraiyANaM Ayu0 / maNusaga0-maNusANu0-uccA0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka* bAvIsaM sAga0 desU0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM desU0 / titthaya0 ukka0 jaha. aMto0, ukka0 tieiNa sAga0 sAdire0 / aNu0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / 221. evaM su puDhavIsu / Navari maNusaga0-maNusANu0-uccA0 sAdabhaMgo / ___220. Adezase nArakiyoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, audArika zarIra, tejasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, agurulaghu catuSka, prazastavihAyogati, trasa catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, prAdeya, yazaHkIrti, ayaza kIrti, nirmANa aura paoNca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, tiryaJcagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya haiM aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| do AyuoMke utkRSTa sthitivandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai| isI prakAra saba nArakiyoMke Ayukarmake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla jAnanA cAhie / manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama bAIsa sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| tIrthaGkara prakratike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| 221. isI prakAra chaha pRthiviyoMmeM jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inameM manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakA bhaGga sAtA prakRtike samAna hai| 47 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAra sesANaM paNo hidI deNA / sattamAe riyoghaM / vari maNusagadi-maNusANu0 uccA0 ukka0 a0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsa sA0 de0 / 222. tirikkhe paMcaNA0 idaMsa0-sAdAsA0 - ahakasA0 sattaNoka0 -paMciMdiyatejA 0 ka0 samacadu0-varaNa 04 - aguru 04- pasatthavi0-tasa04-thirAthira - subhAsubha-subhagasussara-deva 10 - jasa0 ajasa0 - Nimi0 paMcaMta0 ukka0 a0 zraghaM / thI giddhi03zeSa prakRtiyoMkA bhaGga kucha kama apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai / sAtavIM pRthivImeM sAmAnya nArakiyoMke samAna antarakAla hai / itanI vizeSatA hai ki manudhyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotra ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / vizeSArtha - jo nArakI utpanna honeke bAda paryApta honepara prathama daNDakameM kahI gaI pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha karatA hai aura anantara maraNake pUrva utkRSTa sthitibandha karatA hai, usake ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara upalabdha hotA hai, isalie yaha antarakAla ukta pramANa kahA hai| narakameM samyagdRSTikA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai aura samyagdRSTi ke styAnagRddhi tIna Adi dUsare daNDakameM kahI gaI prakRtiyoM kA bandha nahIM hotA / tathA mithyAdRSTi rahanepara bhI janmake prArambha meM aura antameM paryApta avasthA meM yadi ukta prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha hotA hai to ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA bhI vahI kucha kama tetIsa sAgara utkRSTa antarakAla prApta hotA hai / isase yaha bhI ukta pramANa kahA hai| aura samyagdRSTike inakA bandha nahIM hotA isalie anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla bhI kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / narakameM manuSyagati Adi tIna prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha mithyAdRSTi nArakIke chaThe narakataka hI hotA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama bAIsa sAgara kahA hai / para sAtaveM narakameM inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara bana jAtA hai / kAraNa ki sAtaveM narakameM jo bhavake prArambha meM ra antameM samyagdRSTi hokara inakA bandha karatA hai aura madhya meM kucha kama tetIsa sAgara kAlataka mithyAdRSTi rahakara inakA bandha nahIM karatA usake inake anutkRSTa sthitibandhakA kucha kama tetIsa sAgara utkRSTa antarakAla upalabdha hotA hai / isalie vaha ukta pramANa kahA hai | tIrthaGkara prakRtikA tIsare narakataka sAdhika tIna sAgarakI yuvAle nArakI honetaka hI bandha hotA hai, isalie isake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika tIna sAgara kahA hai / yaha narakameM sAmAnya se antarakAla kahA hai| pratyeka naraka meM apanI apanI utkRSTa sthitiko jAnakara antarakAla le jAnA cAhie / mAtra chaThe narakataka manuSyagati Adi tIna prakRtiyoMkA bandha mithyAdRSTi ke bhI hotA hai, isalie inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla sAtAprakRtike samAna kahanekI sUcanA kI hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 222 tiryaJcoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, ATha kaSAya, sAta nokaSAya, paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, deya, yazaHkorti, jayazaHkIrti, nirmANa aura pAMca grantarAya prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla oodhake samAna hai / styAnagRddhi tIna, Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaThThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA micchatta-aNaMtANubaMdhi04-itthi0 ukka0 hidi0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tiSiNa palido0 desU0 / apaJcakkhANA04-Navusa-tirikkhagadi-cadujAdi-aorAli0paMcasaMThA0.-orAli aMgo0--chassaMgha0--tirikvANupu0-AdAujjo0-appasatyavi0thAvarAdi04-dUbhaga-dussara-aNNAde0-pIcA0 ukka0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 puncakoDI desa0 / Niraya-maNusa-devAyu0 ukka0 hidi0 patthi aMtaraM / aNukka0 jaha0 aMto0, ukka0 puvakoDitibhAgaM desUNaM / tirikvAyu0 ukka0 oghaM / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 puvakoDI sAdire / veuvviyachakka-maNusaga0maNusANu0-uccA0 oghN| 223. paMciMdiyatirikva03 paDhamadaMDageNa saha devagadi04-uccA0 kAdavvaM / mithyAtva, anantAnubandhI cAra aura strIvedake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla zrodhake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai / apratyAkhyAnAvaraNa cAra, napuMsakaveda, tiryazcagati, cAra jAti, audArika zarIra, pA~ca saMsthAna, audArika AGgopAGga, chaha saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazastavihAyogati, sthAvara Adi cAra, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| narakAyu, manuSyAyu aura devAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTikA tribhAgapramANa hai| tiryaJca Ayuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTi hai| vaikriyika chaha, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM usI paryAyameM utpanna hue samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai / isIse yahA~ styAnagRddhi tIna Adi prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kucha kama tIna palya kahA hai| yahA~ bhavake Adi aura antameM ina prakRtiyoMkA bandha karAkara yaha antara kAla le AnA cAhie / apratyAkhyAnAvaraNa cAra Adi prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama pUrvakoTi kahanekA kAraNa yaha hai ki saMyatAsaMyata tiryacake apratyAkhyAnAvaraNa cArakA bandha nahIM hotA aura asaMyata samyagdRSTi tiryaJcake zeSakA bandha nahIM hotaa| isalie prArambhameM aura antameM inakA bandha karAve aura madhyameM kucha kama eka pUrvakoTi kAla taka saMyamAsaMyama aura samyaktva guNake sAtha rakha kara ukta antara kAla le Ave / yadyapi tiryaJcakI utkRSTa prAyu tIna palyakI bhI hotI hai.para vahAM saMyamAsaMyama guNake na prApta honese apratyAkhyAnAvaraNa cArakA antarakAla upalabdha nahIM hotA aura bhogabhUmimeM napuMsakaveda AdikA bandha nahIM hotA, isalie vahA~ tiryazcoMmeM antarakA prazna hI nahIM uThatA, ataH ina sabake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 223. paJcendriya tiryaJca tInameM prathama daNDakake sAtha devagati catuSka aura uccagotrakA kathana karanA cAhie / inake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa 1. mUlapratI paMciMdiya tirikkhogho paDhama-iti paatthH| Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre 1 1 ukka0 dvidi0 jaha0 to0, ukka0 puvvakoDipudhattaM / aNu0 jaha0 esa0 ukka0 aMto0 / sesANaM savvapagadIgaM ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoTipudhattaM / R0 dvidi0 pagadiaMtaraM / vari tiriNayu0 tirikkhoghaM / tirikkhAyu0 ukka0 jaha0 puvvakoDI samayUrNa, ukka0 puvvakoDi dhattaM / paMcidiyatirikkha ja0 savvapagadI ukka0 jaha0 [ukka0 ] aMto0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 to0 / vari tirikkhAyu0 ukka0 aNu0 jaha0 aMto0 / maNusAyu0 ukka0 tthi aMtaraM / aNukka jaharANu0 to 0 / 224. maNusa 0 3 paMciMdiyatirikkhabhaMgo / vari paccakkhANA 04 apacca kkhAyAvaraNabhaMgo | maNusAyu0 ukka0 jaha0 puvvakoDI samayU 0, ukka 0 puvvakoDiydhattaM / aNu0 jaha0 aMto, ukka0 puvvakoDI sAdi0 | AhAra 02 ukka0 aNu 0 to0, ukka0 puvvakoDiSudhattaM / titthaya0 ukka0 Natthi aMtaraM / aNu0 jahaNNu0 to0 / maNusa apajja0 tirikkha pajjattabhaMgo / vari tirikkhAyu0 ukka0 Natthi jaha0 antarapUrvakoTi pRthaktvapramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tIna AyuoMkA antara sAmAnya tiryaJcoke samAna hai / tiryaJca zrayuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama eka pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva pramANa hai / paJcendriya tiryaJca zraparyAtaka saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / itanI vizetA hai ki tiryaJcAke utkRSTa aura anutkuSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha - paJcendriya tiryazcatrikakI utkRSTa kAryasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai / tathApi utkRSTa sthitibandha karmabhUmimeM hI upalabdha hotA hai, isalie yahA~ prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla pUrva koTi pRthaktva kahA hai / yahA~ pUrvakoTipRthaktvake prArambha aura antameM utkRSTa sthitibandha karAkara antarakAla le zrAve / cAra AyuoMke sivA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla bhI isI prakAra le aave| zeSa kathana spaSTa hI hai / 224. manuSya catuSka meM paJcendriya tiryaJcake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki pratyAkhyAnAvaraNacArakA bhaGga zrapratyAkhyAnAvaraNa cAra ke samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama eka pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva pramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTi hai / AhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva pramANa hai| tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / manuSya paryAptakoM meM tiryaJca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai, itanI vizeSatA hai ki tirya Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassahidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 373 aMtaraM / aNu0 jaha0 ukka0 aMto0 / maNusAyu0 ukka0 jaha0 aMto0 samayU0, uka0 aMto0 / aNu0 jaha0 uka0 aMto0 / | 225. deve paMcA0 - chadaMsaNA 0 - sAdAsA0 - bArasaka0 - 0 - purisa0 - hassa-radiaradi-soga-bhaya-dugu0 - maNusaga0-paMciMdi0 orAli 0 - tejA0 - ka0 - samacadu0 - orAli0 aMgo0 - vajjarisabha0 e04-marasAraNu0 - aguru 04 - pasatyavi0 -tasa04-thirAthira- subhAsubha-subhaga-sussara-Ade0 - jasa0 - ajasa0 - Nimi0 - titthaya 0 - uccA0 - paMcaMta 0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 ahArasa sAga0 sAdi0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 | thI giddhi 03 - miccha0 - aNaMtAraNubaMdhi0 4- itthi0 - buMsa0 paMcasaMThA 0 - paMcasaMgha0 - appasattha-dUbhaga- dussara - aNAde0 - NIcA0 uka0 jaha0 aMto0, ukka0 aTThArasa sAga0 sAdi: / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 ekatIsaM sAMga0 desU0 / dozrAyu0 NirayabhaMgo / tirikkhagadi-tirikkhANu0 -ujjo0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 aTThA vAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kAla antarmuharta hai / manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha - manuSyatrika meM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla paJcendriya tiryaJcoke samAna hai; yaha spaSTa hI hai / mAtra pratyAkhyAnAvaraNa cArake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla manuSya trikameM kucha kama eka pUrvakoTipramANa upalabdha hotA hai aura pratyAkhyAnAvaraNa cArake anutkRSTa sthitibandhakA bhI itanA hI upalabdha hotA hai / isIse yahAM pratyAkhyAnAvaraNa cArakA bhaGga apratyAkhyAnAvaraNa cArake samAna hai, aisA kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai / 225. devoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtAvedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, manuSyagati, paJcendriya jAti, zradArika zarIra, tejasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, audArika zarIra zrAGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana, varNacatuSka, manuSyagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazastavihAyogati, trasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, sukhara, Adeya, yazaHkIrti, yazaHkIrti, nirmANa, tIrthaMkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| styAnaguddhi tIna, mithyAtva anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, prazasta vihAyogati, dubhaMga, duHkhara, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai / do AyukA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyota prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre rasa sAga0 sAdi0 / aNu0 jaha* ega0, ukka* ahArasa sAga0 sAdi / eiMdiyaAdAva-thAvara0 ukka0 aNu0 jaha* aMto0 ega0, [ukka0] be sAga0 sAdi / evaM savvadevANaM appappaNo aMtaraM NAdUNa NedavvaM / / ___ 226. eiMdiesu tirikvAyu0 ukka0 jaha* bAvIsaM0 vassasahassANi samayU0, ukka0 aNaMtakAlaM / aNuka0 pagadiaMtaraM / maNusAyu0 ukka0 patthi aMtaraM / aNu0 pagadiaMtaraM / maNusaga0-maNusAgu0-uccA0 ukka0 aNu0 jaha0 aMto0 ega0, ukka0 asaMkhejjA logaa| sesANaM [ukka0] jaha* aMto0, ukka0 asaMkhejjA logA / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto0| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai| ekendriya jAti, Atapa aura sthAvara prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kramase antarmuhUrta aura eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| isI prakAra saba devoMke apanA-apanA antara jAnakara kathana karanA caahie| vizeSArtha-devoM meM ogha utkRSTa sthitibandha sahasrAra kalpa taka hotA hai aura sahasrAra kalpameM utkRSTa Ayu sAdhika aThAraha sAgara hai, isalie yahA~ prathama va dvitIya daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara kahA hai| haoNbhavake prArambha va antameM utkRSTa sthitibandha karAnese yaha antarakAla upalabdha hotA hai| mithyAdRSTi jIva nau graiveyaka taka utpanna hotA hai aura antima praiveyakake devakI utkRSTa prAya ikatIsa sAgara hai| isIse yahA~ dUsare daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama ikatIsa sAgara kahA hai| yahA~ prArambha aura antameM mithyAdRSTi rakhakara ina prakRtiyoMkA bandha karAve aura madhyameM kucha kama ikatIsa sAgara taka samyagdRSTi rakhakara ina prakRtiyoMkA bandha na honese anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla le Ave / tiryaJcagati Adi tIna prakRtiyoMkA bandha sahasrAra kalpa taka hotA hai, isalie inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara kahA hai| mAtra anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla lAte samaya madhyameM jIvako sAdhika aThAraha sAgara kAlataka samyagdRSTi rakhe / ekendriya jAti Adi tIna prakRtiyoMkA bandhaaizAna kalpatakahotA hai, isalie inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika do sAgara kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 226. ekendriyoM meM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bAIsa hajAra varSa hai aura utkRSTa antarakAla anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kramase antarmaharta aura eka samaya hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara. antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 375 227. bAdare tirikkha-maNusAyu0-maNusaga0-maNusANu0-uccA0vajjANaM ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 aMgula asaM0 / aNu0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / tirikvAyu0 ukka0 jaha* bAvIsaM vAsahassANi samayU0, ukka. sagahidI / aNu0 pagadiaMtaraM / maNusAyu0 eiMdiyoghaM / maNusaga0-maNusANupu0-uccA0 ukka0 jaha aMto0, ukka0 aMgula0 asaMkhe / aNu0 jaha* ega0, ukka0 kammahidI0 / 228. bAdarapajjattesu savvANaM ukka0 [jaha*] aMto0, ukka0 saMkhejjANi vAsasahassANi / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Navari tirikvAyu0 ukka0 jaha0, bAvIsaM vAsasahassANi samayU0, ukka0 sagahidI0 / aNu. pagadiaMtaraM / maNusAyu0 eiMdi0oghaM / maNusaga0-maNusANupu0-uccA0 ukka0 jaha* aMto' / aNu0 jaha ega0, ukka0 do vi saMkhejjANi vAsasahassANi / bAdaraapaja. tirikkhapjjttbhNgo| 226. suhumeiMdiemu tirikvAyu0 ukka0 jaha0 aMto0 samayU0, ukka0 kAyahidI0 / aNu0 pagadiaMtaraM / maNusAyu, ukka patthi aMtaraM / aNu0 pagadiaMtaraM / 227. bAdara ekendriyoM meM tiryaJcAyu, manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrako chor3akara zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bAIsa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyAyukA bhaGga sAmAnya ekendriyoMke samAna hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara karmasthitipramANa hai|| 228. bAdara ekendriya paryAptaka jIvoM meM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama vAIsa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa : hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyAyukA bhaGga sAmAnya ekendriyoMke samAna hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai tathA ina donoMkA utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai / bAdaraaparyAptakoMkA bhaGga tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| ___229. sUkSma ekendriya jIvoM meM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthiti pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyagati, 1. mUlapratau aMto ukka0 aNu0 iti pAThaH / Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 mahAbaMdhe vidibaMdhAhiyAre maNusagaLa-maNusANu0-uccA0 uka jaha* aMto0 / aNu0 jaha0 ega0, doraNaM pi asaMkhejjA logaa| sesANaM ukka jaha* aMto, ukka aMgulassa asaM0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / suhumAe pajjattApajjatta0 pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| 230. beiM0-teI0-caduriM0 tesiM pajjattA tirikkhAyu0 ukka. jaha0 bArasavarisANi eguNavaeNarAdidiyANi chammAsANi samayU0, ukka. tieNaM pi saMkhejjANi vAsasahassANi / aNu0 pgdiaNtrN| maNusAyu0 ukka0 raNatthi aMtaraM / aNu0 pagadiaMtaraM / sesANaM ukka. jaha* aMto0, ukka. saMkhejjANi vAsasaha manuSyagatyAnupUrvI aura uJcagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura donoMkA utkRSTa antara asaMkhyAtaloka pramANa hai| zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aMgulake asakhyAtaveM bhAga pramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sUkSma paryApta aura sUkSma aparyApta jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-ekendriyoMkI utkRSTa Ayu bAIsa hajAra varSa pramANa hai| isIse ekendriyoMmeM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bAIsa hajAra varSa kahA hai| tathA ekendriyoMkI utkRSTa kAyasthiti ananta kAla pramANa hai, isalie inameM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara ananta kAla kahA hai| ekendriya jIva manuSyAyukA utkRSTa sthitibandha karake marakara manuSyoM meM utpanna hotA hai, phira tiryazca nahIM rahatA,isalie yahAM manuSyAyuke utkRSTa sthitivandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai| manuSyAyuke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara ekendriyoM meM manuSyAyu prakRtibandhake antarake samAna hai;yaha paSTa ho hai| jo ekendriya asaMkhyAta loka pramANa kAla taka agnikAyika aura vAyukAyika hokara paribhramaNa karatA rahatA hai, usake itane kAla taka manuSyagati Adi tIna prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie inameM ina tIna prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta loka pramANa kahA hai| mAtra ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandha kA utkRSTa antara kAla lAte samaya vaha pRthivIkAyika AdikI kAyasthitike prArambhameM aura antameM utkRSTa sthitikA bandha karA kara le Ave / ekendriyoM meM sUkSma ekendriyoMkI utkRSTa kAyasthiti bhI asaMkhyAta lokapramANa hai aura inameM ekendriyoMko dRSTise utkRSTa sthitibandha nahIM hotA, isalie ekendriyoMmeM zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa kahA hai| isa prakAra yaha sAmAnya ekendriyoMkI apekSA antarakAlakA vicAra kiyaa| isI prakAra bAdara Adi ekendriyoMkI kAyasthiti Adi jAna kara antarakAlakA nirNaya karanA caahie| __230. dvIndriya, zrIndriya, caturindriya aura unake paryApta jIvoMmeM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bAraha varSa, eka samaya kama unacAsa dina rAta aura eka samaya kama chaha mahInA hai aura utkRSTa antara tInoMkA saMkhyAta hajAra varSa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anuskRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara 1. mUlapratau pajjattApajjatA tiri---iti pAThaH / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377 ukkassadidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA ssANi / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / apajjatta0 pNciNdiytirikvapjjttbhNgo| 231. paMciMdiya02 NANAdi0 ogha / paDhamadaMDo oghaM / Navari ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 sAgarovamasahassaM puvakoDiputteNa0 / pajjatte sAgarovamasadapudhaH / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04-itthi0 ukka0 hidi0 pNcnnaannaa0bhNgo| aNu0 oghaM / ahakasA0 [ukka0] NANAvaraNabhaMgo / aNu0 oghN| Niraya-devAyu0 ukka hidi0 jaha0 dasavassasahassANi pucakoDI samayU / ukka0 nnaannaavbhNgo| aNu0 jaha* aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / tirikkhAyu0 ukka0 jaha* punvakoDI samayU0, ukka0 NANAvaraNabhaMgo / aNu0 jaha* aMto0, ukka sAgarovamasadapudhattaM / maNusAyu0 ukka tirikvaayubhNgo| aNu0 jaha* aMto0, ukka kaayhidii| Nirayagadi-eI0-beI0-teI0-caduriM-NirayANupu0-AdAva-thAvarAdi04 saMkhyAta hajAra varSa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| inake aparyAptakoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMkI bhavasthiti aura kAyasthitiko bhyAnameM rakhakara antarakAlakA vicAra kara lenA caahie| jo dvIndriya marakara dvIndriya hotA hai, trIndriya marakara trIndriya hotA hai aura caturindriya marakara caturindriya hotA hai usIke tiryazcAyuke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kramase eka samaya kama bAraha varSa, eka samaya kama unacAsa dina rAta aura eka samaya kama chaha mahInA upalabdha hotA hai| isI prakAra anyatra bhI jahA~ eka mArgaNAmeM apanI Ayuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama apanI utkRSTa zrAyupramANa kahA hai vahA~ isI prakAra spaSTIkaraNa kara lenA cAhie / 231. paJcendriyadvikameM zAnAvaraNAdikakA bhaGga oghake samAna hai| prathama daNDaka bodhake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara paJcendriyoMmeM pUrvakoTi pRthaktva adhika eka hajAra sAgara hai aura paJcendriya paryAptakoMmeM sau sAgara pRthaktva hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra aura strIvedake utkRSTa sthitibandhakA bhA pA~ca jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakAbhaGga zodhake samAna hai| ATha kaSAyoke utkRSTa sthitibandhakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA bhaGga oghake samAna hai| narakAyu aura devAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara dasa hajAra varSa aura eka samaya kama eka pUrvakoTi hai| utkRSTa antara zAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai| tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama eka pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara zAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhako jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA bhaGga tiryazcAyu ke samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai / narakagati, ekendriyajAti, dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, narakagatyAnupUrvI, Atapa, sthAvara Adi cArake utkRSTa sthitibandhakA bhaGga zAnAvaraNake Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 mahAba~dhe TThidibaMdhAhiyAre saga0 ukka0 NANAvara bhaMgo / aNu0 jaha0 ega0, ukka paMcAsIdisAgarovamasadaM0 / tirikkhagadi-tirikkhANupu0 - ucca 0 ukka0 NANAvara NabhaMgo / aNu zradhaM / maNu- devarAdi-vejavvi0 - veDavvi0 aMgo0 maNusa 0 -devANupu0 gANAvara bhaMgo / a0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsa sA0 sAdi0 / orAli0 - orAli0 aMgo0 vajjarisabha0 ukka0 gANAvaraNabhaMgo / a0 zraghaM / AhAra02 ukka0 a0 jaha0 to0, ukka0 kAryadvidI0 / titthaya0 yoghaM / apajjattA0 tirikkhaapajjatabhaMgo / raNavari do Ayu0 ukka0 jaha0 aMto0 samayU0, ukka0 aMto0 / aNu 0 jaha0 aMto0, ukka0 aMto0 / samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ekasau pacAsI sAgara hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura ucca gotrake utkRSTa sthitibandhakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA bhaGga zroghake samAna hai| manuSyagati, devagati, vaikriyika zarIra, vaikriyika zrAGgopAGga, manuSyagatyAnupUrvI aura devagatyAnupUrvIkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / audArika zarIra, audArika zrAGgopAGga aura vajrarSabhanArAcasaMhananake utkRSTa sthitibandhakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA bhaGga zradhake samAna hai / AhAraka dvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai / tathA tIrthakara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai / paJcendriya aparyAptakoM meM tiryaJca aparyAptakoM ke samAna bhaGga hai / itanI vizepatA hai ki do AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha - paJca ndriyoMkI utkRSTa kAryasthiti pUrvakoTi pRthakatva adhika eka hajAra sAgara aura paJcendriya paryAptakoMkI utkRSTa kAryasthiti sau sAgara pRthaktva hai isalie inameM jJAnAvaraNAdi prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara ukta pramANa kahA hai| yahA~ kAyasthitike prArambha meM aura antameM utkRSTa sthitibandha karA kara yaha antarakAla le Ave / narakAyu aura devAyukne utkRSTa sthitibandhake jaghanya antarakA spaSTIkaraNa mUla prakRti sthitibandhake samaya jisa prakAra kiyA hai usI prakAra yahA~ kara lenA caahie| tathA ina donoM AyuoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta spaSTa hI hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva kahanekA kAraNa yaha hai ki koI bhI paJcendriya itane kAlake bAda narakAyu aura devAyukA niyamase bandha karatA hai / tiryaJcAke anutkRSTa sthitibandhake utkRSTa antarakAlakA spaSTIkaraNa bhI isI prakAra karanA cAhie / mAtra manuSyAyuke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kAya sthiti pramANa kahA hai so isakA abhiprAya yaha hai ki paJcendriya rahate hue adhika se adhika itane kAlataka manuSyAyukA bandha nahIM hotA hai / bIcameM bandha ho yA na ho niyama nahIM hai / paJcendriya aura paJcendriya paryApta jIva adhika se adhika eka sau pacAsI sAgara kAlataka narakagati Adi gyAraha prakRtiyoMkA bandha nahIM karate, isalie inameM ina prakRtiyoMke Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 232. puDhavikA0 tirikvAyu0 ukka [jaha.] vAvIsaM vAsasahassA0 samayU0, uka0 asaMkhejjA logA / aNu pagadiaMtaraM / maNusAyu0 ukka0 patthi aNtrN| aNu pagadiaMtaraM ! sesANaM ukka0 jaha* aMto0, ukka asaMkhejjA logaa| aNu0 jaha ega0, ukka0 aMto0 / bAdarapuDhavi0 taM ceva / vari ukka0 jaha* aMto0, ukka0 kammahidI0 / bAdarapajjatte saMkhejANi vAsasahassANi / apajjatte tirikkhaapajjattabhaMgo / evaM Au0-teu0-vAu0 / vari tirikvAyu0 ukka0 hidi0 jaha* sattavassasahassANi tiSiNa rAdidiyANi timiNa vassasahassANi samayU0, ukka0 kAyahidI0 / aNu0 appappaNo pagadiaMtaraM / anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara eka so pacAsI sAgara kahA hai| isI prakAra zeSa antarakAlakA vicAra kara lenA cAhie / 232. pRthivIkAyika jIvoMmeM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bAIsa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| zeSa prakatiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| bAdara pRthivIkAyika jIvoM meM yahI antara kAla hai| itanI vizeSatA hai ki utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara karmasthiti pramANa hai| bAdara paryAptaka jIvoM meM saMkhyAta hajAra varSa pramANa hai / aparyApta jIvoMmeM tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai / isI prakAra jalakAyika, agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama sAta hajAra varSa eka samaya kama tIna dina rAta aura eka samaya kama tIna hajAra varSa hai tathA utkRSTa antara kAla kAyasthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara apane apane prakRtibandhake antarake samAna hai| vizeSArtha-pRthivIkAyikakI bhavasthiti bAIsa hajAra varSapramANa aura kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa honese yahA~ tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bAIsa hajAra varSa aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| inameM zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kahanekA yahI kAraNa hai| bAdara pRthivIkAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti karmasthitipramANa hai, isalie inameM tiryaJcAyu aura manuSyAyuke binA zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara karmasthitipramANa kahA hai / bAdara paryAptakoMkI kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSa hai, isalie inameM ukta prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa kahA hai / jalakAyika, agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke kathanameM pRthivIkAyika jIvoMke kathanase koI antara nahIM hai, isalie inakA kathana pRthivIkAyika jIvoMke samAna jAnaneko kahA hai| mAtra inakI bhavasthitimeM antara hai, isalie inameM tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kahate samaya vaha eka samaya kama apanI apanI utkRSTa bhavasthitipramANa kahA hai| Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 233. vaNapphadi0 eiMdiyabhaMgo / Navari tirikkhAyu. ukka0 hidi0 jaha dasavassasahassANi samayU0, ukka0 aNaMtakAlaM aMgula. asaM0 saMkhejjANi vassa sahassANi / aNu0 pagadiaMtaraM / maNusAyu0 ukka0 Natthi aNtr| aNukka. pagadi aMtara / Navari maNusagaditigassa aNu0 pgdiaNtrN| bAdaravaNapphadipatte. bAdarapuDhavibhaMgo / evari tirikvAyu ukka0 hidi0 jaha0 dasavassasahassANi samayU0 / Nigode. daNapphadibhaMgo / gavari bAdaraNiyodesu savvesu ukka Didi0 jaha0 aMto0, ukka0 kammahidI. / aNu0 jaha0 egasa., ukka0 aMto / eMvari tirikkhAyu0 ukka hidi. jaha* aMto0 samayU0, ukka0 palido. asaM0 / aNu0 pagadiaMtaraM / Nigodesu palido0 asaMkhe0, bAdaraNigodapajjatte saMkhenjANi vAsasahassANi / savvamuhumANaM suhumaeiMdiyabhaMgo / raNavari appappaNo kAyahidI bhANidavvA / 233. vanaspatikAyika jIvoMmeM ekendriyoMke samAna antara kAla hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara ananta kAla, aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa tathA saMkhyAta hajAra varSa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla prakRtibandhake antara kAlake samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla prakRtibandhake antarakAlake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki manuSyagatitrikake anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla prakRtibandhake antara kAlake samAna hai| bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra jIvoMmeM bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama dasa hajAra varSa hai| nigoda jIvoM meM vanaspatikAyika jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki saba bAdara nigoda jIvoM meM utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara karmasthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAta bhAgapramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| nigoda jIvoMmeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura bAdara nigoda paryApta jIvoM meM saMkhyAta hajAra varSa hai| saba sUkSma jIvoMmeM sUkSma ekendriyoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki apanI apanI kAyasthiti kahanI caahie| vizeSArtha-ekendriyoMkI utkRSTa bhavasthiti bAIsa hajAra varSa hai aura vanaspatikAyika jIvoMkI utkRSTa bhavasthiti dasa hajAra varSa hai| tathA vanaspatikAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti anantakAlapramANa, bAdara vanaspatikAyikoMkI aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura bAdara paryApta vanaspatikAyikoMkI saMkhyAta hajAra varSapramANa hai / isIse yahA~ inameM tiryaJcAyu ke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama dasa hajAra varSa aura utkRSTa antara vanaspatikAyikoMmeM anantakAla, inake bAdaroMmeM aDDulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura inake bAdara paryAptakoMmeM saMkhyAta hajAra varSapramANa kahA hai| bAdara vanaspati pratyeka zarIra jIvoMkI utkRSTa bhavasthiti bhI dasa hajAra varSa hai| isIse inameM bhI tiryazcAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama dasaha Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 381 234. tasa 2 paMciMdiyabhaMgo / Navari ukka0 hidi. jaha* aMto0, ukka0 appappaNo kAyahidI0 / tigiNa Ayu0 ukka. hidi0 jaha0 paMciMdiyabhaMgo / ukkala kAyahidI0 / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / maNusAyu0 ukka0 aNu0 oghaM / Navari kAyahidI0 / apajjattA pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| 235. paMcamaNa-paMcavaci0 caduaAyu0-AhAra02-titthaya0 uka. aNu0 Natthi aMtaraM / sesANaM ukka0.Natthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMtomu. ? 236. kAyajogIsu Niraya-devAyu-AhAra 2 ukka. aNu0 patthi aMtaraM / tirikvAyu0 ukka0 hidi0 patthi aMtaraM / aNu0 pgdiaNtrN| maNusAyu. uka0 234. trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMmeM paJcendriyoM ke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI apanI kAyasthiti pramANa hai| tIna AyuoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara paJcandriya jIvoMke samAna hai aura utkRSTa antara kAyasthiti pramANa hai| anutkRSTa sthitibandha kA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva pramANa hai| manughyAyuke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAyasthiti pramANa hai| trasa aparyApta jIvoMmeM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| vizeSArtha-trasakAyika aura prasakAyika paryApta jIvoMkI kAyasthitikA ullekha aneka bAra kara Aye haiM / use dhyAnameM rakhakara yahAM jo antara kAyasthiti pramANa kahA hai vaha jAna lenA cAhie / narakAyu, tiryazcAyu aura devAyuke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva pramANa kahA hai so isakA spaSTIkaraNa yaha hai ki trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIva sau sAgara pRthaktvake bAda avazya hI nArakI, tiryazca aura deva hotA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 235. pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoM meM cAra Ayu, AhAraka dvika aura tortha kara prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-pAMcoM manoyogoM aura pAMcoM vacanayogoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / tathA inameM madhyameM utkRSTa sthitibandha ho sakatA hai| isIse inameM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke sivA zeSa prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / para isa prakAra eka yogameM do bAra utkRSTa sthitibandha sambhava nahIM hai, isalie usake antarakAlakA niSedha kiyA hai| aba rahIM prathama daNDakameM kahI gaI cAra Ayu Adi sAta prakRtiyA~ so inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla sambhava nahIM hai| kAraNakA vicAra svAmitvako dekhakara kara lenA caahie| 236. kAyayogI jIvoMmeM narakAyu, devAyu aura AhAraka dvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / tiryaJcAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla prakRtibandhake antarake samAna hai| manuSyAyuke utkRSTa Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre tthi aMtaraM / 0 jaha0 to 0, ukka0 aAMtakAlaM asaM0 / sesANaM ukka0 Natthi aMtaraM / aNu0 dvidi0 jaha0 ega0, uka0 aMto0 / evari maNusaga0-maNu[0 uccA0 ukka0 hiMdi0 patthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ega0, saMkhejjA logA / sApu ukka0 aNu 237. orAliyakA 0 Niraya devAyu0 - AhAra 02 - titthaya 0 uka0 dvidi0 Natthi aMtaraM / tirikkha - maNusAyu0 ukka0 gatthi aMtaraM / a0 pagadiaMtaraM / sesAraNaM maNajogibhaMgo / 238. orAliyamissa0 paMcaNA0 NavadaMsaNA0-miccha0 - solasaka0 -bhaya-dugu 0 orAli0 -tejA0 ka 0 -varaNa 04 gu04- upa0 - Nimi0 paMcaMta0 ukka0 dvidi0 Natthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 to 0 | devagadi 04 - titthaya0 dhuvigANa bhaMgo / sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa hai / vizeSArtha - labdhyaparyAtaka manuSyake ekamAtra kAyayoga hotA hai / isIse kAyayogameM manuSyAyuke anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla upalabdha ho jAtA hai / jo manuSyAyukA jaghanya sthitibandha karake aura labdhyaparyApta manuSya hokara punaH manuSyAyukA ajaghanya sthitibandha karatA hai usake manuSyAyuke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla upalabdha hotA hai aura jo prArambha meM manuSyAyukA bandha karake anantakAlataka kAyayogake sAtha rahakara antameM manuSyAyukA bandha karatA hai usake manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara anantakAla upalabdha hotA hai / isIse manuSyAyuke zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara ananta kAla kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 237. audArika kAyayogI jIvoMmeM narakAyu, devAyu, zrAhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtike utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / tiryaJcAyu aura manudhyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara 'kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antara ke samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai / vizeSArtha - zradArikakAyayogameM tiryaJcAyu aura manuSyA yuke prakRtibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika sAta hajAra varSa kaha zrAye haiM vahI yahA~ ina donoM ke anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla jAnanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zeSa kathana spaSTa hI hai / 238. zradArika mizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu catuSka, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| kRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| devagaticatuSka aura tIrthakara prakRtikA bhaGga dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke samAna hai / zeSa prakR Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 383 sesANaM ukka0 hidi patthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto0| evaM adhApavattassa / athavA se kAle pajattI jAhidi ti sAmittaM dijadi tado dhuvigANaM devagadipaMcagassa ukka0 aNu0 patthi aMtaraM / sesANaM pariyattamANiyANaM ukka0 raNatthi aMtaraM / aNu0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / do Ayu0 pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| 236. veubbiya0-AhAra0 mnnjogibhNgo| veubviya-AhArami0 orAliyamissabhaMgo / kammaiga0 savvapagadINaM ukka0 aNu0 Natthi aMtaraM / / 240. itthive. aoghaM / paDhamadaMDao so ceva itthaM vi| Navari palidovamasadapudhattaM / thINagiddhi03-miccha0--aNaMtANubaMdhi04--itthi0-Navusa-tirikkhagadieiMdi-paMcasaMThA-paMcasaMgha--tirikkhANu --Adaujjo -appasattha-thAvara--bhagadussara-aNAde0-NIcA0 ukka0 gaannaavrnnbhNgo| aNu0 jaha* ega0, ukka. tiyoMke utkRSTa sthitibandhako antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| isI prakAra adhaHpravRttake jAnanA cAhie / athavA tadanantara samayameM paryAptiko grahaNa karegA aise samayameM utkRSTa sthitibandhakA svAmitva prApta hotA hai isalie dhruvabandhavAlI aura devagatipaJcakake utkRSTa aura anatkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| zeSa parivartanazIla prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| do zrAyuoMkA antarakAla paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-mUlaprakRtisthitibandha prakaraNameM jo tadanantara samayameM zarIra paryAptiko prApta hogA vaha sAta karmAke utkRSTa sthitibandhakA svAmI kaha Aye haiM aura yahA~ uttara prakRti sthitibandha prakaraNameM tadyogya saMkleza pariNAmoMke hone para athavA utkRSTa saMktaza parirapAmoke hone para utkRSTa sthitibandhakA svAmI hotA hai yaha kahA hai| isI bAtako dhyAnameM rakhakara yahA~ antara kAlakA nirUpaNa do prakArase kiyA hai| phira bhI hara hAlatameM kisI bhI karmake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM prApta hotA itanA spaSTa hai| kAraNa ki audArikamizrakAyayogakA kAla itanA alpa hotA hai jisameM do bAra utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAma nahIM prApta hote| 239. vaikriyikakAyayogI aura AhAraka kAyayogI jIvoMmeM manoyogI jIvoMke samAna bhaGga hai| vaikriyikamizrakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM audArimazrakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| kArmaNakAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| 240. strIvedI jIvoMmeM proghake samAna bhaGga hai| prathamadaNDaka bhI usI prakAra hai| itanI vizeSatA hai ki yahA~ sau palya pRthaktva kahanA caahie| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, tiryaJcagati, ekendriya jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, pAtapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara, durbhaga, dukhara, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla zAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama pacapana Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre paNavaraNaM palidova0 desU / tirikkha-maNusAyu0 ukka0 jaha0 puncakoDi samayU0, ukka0 pANAvaraNIyabhaMgo / aNu0 jaha* aMto0, ukka. palido0 sadapudhattaM / NirayAyu0 ukka patthi aMtaraM / aNu hidi. jaha0 aMto, ukka0 puvvakoDitibhAgaM desU0 / devAyu0 ukka0 jaha* dasavassasahassANi puvvakoDI samayU0, ukka. kAyahidI0 / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 ahAvaraNaM palidovamANi puncakoDipudhatteNabbhahiyANi / veuvviyachakka-bII0-tIiM0--caduriM0-muhuma-apajja0--sAdhAra ukka0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 NANAvabhaMgo / aNu0 hidi. jaha* ega0, ukka0 paNavaeNaM palido0 sAdi0 / maNusa0-orAli0-orAli aMgo-vajjarisabha0-maNusANu0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 NANAva bhgo| aNu0 jaha ega0, ukka tiriNa palido0 desU0 / AhAra02 uka0 aNu0 jaha* aMto0, ukka0 kAyahidI0 / titthaya0 ukka0 aNu0 patthi aMtaraM / palya hai| tiryazcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama eka pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau palya pRthaktva pramANa hai| narakAyuke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmaharta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTike tribhAga pramANa hai| devAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara dasa hajAra varSa aura eka samaya kama eka pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva adhika aTThAvana palya hai / vaikriyika chaha, dvIndriya jAti, trIndriya jAti, caturindriya jAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika pacapana palya hai / manuSyagati, audArika zarIra, audArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagatyAnupUrvIke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara zAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| zrAhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| tIrthakara prakRtike utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| vizeSArtha-strIvedakI utkRSTa kAyasthiti sau palya pRthaktva pramANa hai| isIse yahAM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sau palya pRthaktva pramANa kahA hai| kAyasthitike prArambhameM aura antameM utkRSTa sthitibandha karAkara yaha antara le AnA cAhie / samyaktvake kAlameM styAnagRddhi tIna Adi prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kucha kama pacavana palya kahA hai| cAroM prAyayoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhake antara kAlake viSayameM pahale aneka bAra nirdeza kara Aye haiM / use dhyAnameM rakhakara yahAM antarakAla jAna lenA cAhie / mAtra devA yuke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara jo pUrvakoTi pRthaktva adhika aTThAvana palya Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 385 241. purisesu paDhamadaMDo oghaM / Navari ukka. hidi0 jaha* aMto0, ukka sAgarovamasadapudhattaM / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04-itthi. ukka0 NANAvabhaMgo / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 ogha / Navusa-paMcasaMThA0-paMcasaMgha0appasattha0-dUbhaga-dussara-aNAde0-NIcA0 ukkassaM gaannvr0bhNgo| aNu0 oghaM / NirayAyu0 ukka patthi aMtaraM / aNu0 itthi0 bhNgo| tirikrava-maNusAyu0 itthibhaMgo / Navari sagahidI / devAyu ukka0 jaha0 dasavassasahassANi puvakoDI samayU0, ukka0 NANAvara bhaMgo / aNu0 jaha0 aMto, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi saadi0| Nirayaga-beI0-teiM0-caduriM-NirayANu0-AdAva-thAvarAdi04 ukka. pANAva0bhaMgo / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tevahisAgarovamasadaM / devagadi04 ukka0 hidi pANAva bhaMgo / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / kahA hai so usakA spaSTIkaraNa isa prakAra hai ki kisI strIvedIne devAyukA pacavana palyapramANa sthitibandha kiyA,pazcAta vaha strIvedake sAtha pUrvakoTi pRthaktva kAla taka paribhramaNa kara tIna palyakI AyuvAlA strIvedI huzrA aura vahA~ chaha mahInA zeSa rahane para usane punaH devAyukA bandha kiyA,to devAyukA yaha antarakAla prApta ho jAtA hai| devI paryAyameM vaikiyika chaha Adi bAraha prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA aura vahA~se cyuta honeke bAda bhI anta ta kAla taka inakA bandhana honA sambhava hai, kyoMki ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika pacavana palya kahA hai| samyagdRSTi manuSyanIke samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai| isIse strIvedameM manudhyagati Adi pA~ca prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya kahA hai, kyoMki manuSya samyagdRSTike inakA bandha nahIM hotA / zeSa kathana spaSTa hI hai| 241. puruSavedI jIvoM meM prathama daNDaka oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra aura strIvedake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla zAnAvaraNake samAna hai| anatkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara oghake samAna hai| napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duskhara, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla zAnAvaraNa ke samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| narakAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla strIvedake samAna hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyukA bhaGga strIvedake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI cAhie / devAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara dasa hajAra varSa aura eka samaya kama eka pUrvakoTi hai aura utkRSTa antara jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarasAdhikatetIsa sAgara hai| narakagati, dvIndriyajAti, zrIndriyajAti, caturindriyajAti, naraka gatyAnupUrvI, Atapa, sthAvara AdicArake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka sau besaTha sAgara hai| devagati cArake utkRSTa sthitibandhakA antara zAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| manuSyagatipaJcakake Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 mahAba~dhe TThidibaMdhA hiyAre maNusaga dipaMcagassa ukka 0 hidi0 NANAva0 bhaMgo / RNu0 jaha0 ega0, ukka0 tiriNa palido gAdi0 / AhAra 02 ukka0 a0 jaha0 aMto0, ukka0 sagahidI0 / titthaya0 ukka0 rAtthi aMtaraM / aNu0 aughaM 1 2 242. esa0 paDhamadaMDao mUloghaM / thI giddha 03 - miccha0 - prAMtA baMdhi 04 - itthi0 sa 0 -tirikkhaga 0 paMcasaMThA0 - paMcasaMgha0 - tirikkhANu0 - ujjo0appasattha0-dUrbhAga- dussara- aNAde0 NIcAgo0 ukka hidi0 oghaM / ara0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsa sA0 demU0 / tiri Ayu0 - veDavviyachakka - maraNusaMga0-maraNu utkRSTa sthitibandhakA antara jJAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai / grAhAraka dvikake utkRSTa aura anu tkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai / tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla ke samAna hai / vizeSArtha - puruSaveda kI utkRSTa kAryasthiti sau sAgara pRthaktvapramANa hai / isIse isameM prathama daNkameM kahI gaI prakRtiyoMke utkRSTa sthiti kA utkRSTa antarakAla ukta pramANa kahA hai / puruSaveda meM mithyAtvakA utkRSTa antara kucha kama do chyAsaTha sAgara haiM / zraghase styAnaddhi tIna Adi nau prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara ukta pramANa hI prApta hotA hai / isIse yahA~ ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla odhake samAna kahA hai / mAtra strIveda sapratipakSa prakRti honese yahA~ zrodhake samAna isake anutkaSTa sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika do chyAsaTha sAgara kahanA caahie| napuMsakaveda Adi solaha prakRtiyoMkA samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTike to bandha hotA hI nhiiN| sAtha hI inakA karmabhUmija jIvake bhI bandha nahIM hotaa| isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara oghase sAdhika do chyAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya kahA hai / puruSaveda yaha antara isI prakAra prApta hotA hai, isalie yahA~ yaha oghake samAna kahA hai / jo jIva do chayAsaTha sAgara taka samyagdRSTi aura madhya meM samyagmithyAdRSTi rahA aura antameM nau graiveyaka utkRSTa yuke sAtha utpanna huA, usake eka sau tresaTha sAgara kAla taka puruSaveda meM narakagati Adi dasa prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie yahAM inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara eka sau tresaTha sAgara kAla pramANa kahA hai| upazama zreNipara car3hA huA jo jIva utarate samaya devagaticatuSkakA bandha karaneke anantara pUrva samaya meM marakara tetIsa sAgara kI yuvAlA deva hotA hai usake sAdhika tetIsa sAgara kAla taka devagati catuSkakA bandha nahIM hotA, isalie yahA~ inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / samyagdRSTi manuSyake manuSyagatipaJcakakA bandha nahIM hotA aura manuSyake samyaktvakA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai / isIse yahA~ inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika tIna palya kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 242. napuMsakavedameM prathama daNDaka mUlodhake samAna hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, tiryaJcagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota, aprazasta, vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antara zroghake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| tIna Ayu, vaikiyika chaha, manuSyagati, Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdha aMtarakAlaparUvaNA 387 sANu0-uccA0-AhAra02 ukka0 a0 oghaM / devAyu0 ukka0 dvidi0 rAtthi aMtaraM / a0 dvidi0 pagadiaMtaraM / eiMdi0 -vIiMdi 0 - tIiMdi0 caduriMdi 0 AdAvathAvara04 ukka0 pANAva0 bhaMgo / ara0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / titthaya0 maNusabhaMgo / orAli0 -orAli * aMgo 0 - vajjarisabha0 uka0 pANAva0 bhaMgo0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDI desU0 / evaM aDakasA0 / 243. avagadavede savvapagadI ukka yatthi aM0 / aNu0 jaha0 ukka0 to 0 / manuSyagatyAnupUrvI, uccagotra aura AhAraka dvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla odhake samAna hai / devAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla prakRtibandhake antara ke samAna hai / ekendriya jAti, dvIndriyajAti, trIndriyajAti caturindriya jAti Atapa aura sthAvara catuSkake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla jJAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara kAla eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| tIrthaGkara prakRtikA bhaGga manuSyoM ke samAna hai / zradArika zarIra, zradArika AGgopAGga aura vajrarSabhanArAca saMhananake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla jJAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrva koTi hai / isI prakAra ATha kaSAyake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla jAnanA cAhie / vizeSArtha - naraka meM mithyAtvakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / isIse yahA~ styAnagRddhi tIna Adi aTThAIsa prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| narakameM ekendriya jAti Adi nau prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA aura sapratipakSa prakRtiyA~ honese antarmuhUrta kAlataka aura inakA bandha sambhava nahIM hai / isIse ina prakRtiyoMke anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / napuMsakavedI samyagdRSTi manuSya yA tiryaJcake kucha kama eka pUrvakoTi kAlataka audArika zarIra Adi tIna prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi pramANa kahA hai| yahA~ tiryaJca paryAyakI apekSA utkRSTa antarakAla upalabdha hogA / mAtra prArambhameM aura antameM inakA bandha karAke yaha antarakAla le AnA cAhie / zeSa kathana sugama hai / 243. apagatavedameM saba prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha - napuMsaka vedase upazama zreNipara car3he hue jIvake utarate samaya savedI honeke eka samaya pahile apanI saba prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha hotA hai / isalie zrapagata vedameM utkRSTa sthitibandha ke antara kAlakA niSedha kiyA hai tathA upazAnta mohakA kAla antarmuhUrta hone se yahA~ anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kAla antamuhUrta kahA hai| cAra saMjvalanakI bandha-vyucchiti hone ke bAda unakA punaH bandha apagata vedameM antarmuhUrta kAlake bAda hI hotA hai isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kAla antarmuhUrta kahA hai / Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 244. kodhAdi04 mnnjogibhNgo| 245. madi0-suda0 paMcaNA-NavadaMsa-sAdAsA-micchatta-solasaka-ahagoka-paMciMdi0-tejA-ka-samacadu0-varaNa 4-aguru04-pasattha0-tasa04-thirAthirasubhAsubha-subhaga-sussara-Ade0-jasa:-ajasa0-Nimi0-paMcaMta. ukka0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM / aNu0 jaha* ega0, uka0 aMto / Navusa0orAli0-paMcasaMThA-orAli aMgo0-chassaMgha0-appasattha-dUbhaga-dussara-aNAdepIcA0 ukka0 Didi0 aoghaM / aNu0 jaha* ega0, ukka tiriNa palido0 desU / caduNNAyu0-veuvviyacha0-maNusagaLa-maNusANu0-uccA0 muuloghN| gavari devAyu. ukka dvidi0 jaha0 dasavassasahassANi puvakoDI samayU0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe / tirikkhagadi-tirikvANupu0-ujjo0 ukka0 oghaM / aNu hidi0 jaha0 ega0, ukka0 ekattIsaM sA. sAdi0 / cadujAdi-AdAva-thAvarAdi04 ukka0 hidi0 oghaM / aNu0 hidi0 jaha* ega0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi / 244. krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-manoyogakA kAla aura cAroM kaSAyoMkA kAla eka samAna hai, isalie inameM saba prakRtiyoMke sthitibandhakA antarakAla manoyogI jIvoMke samAna kahA hai| 245. matyajJAnI, aura tAjJAnI jIvoMmeM pA~ca zAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA aura asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, ATha nokaSAya, paJcandriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayaza-kIrti, nirmANa aura pAMca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuharta hai| napuMsakaveda, audArika zarIra, pA~ca saMsthAna, audArika AGgopAGga, chaha saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla- oghake samAna hai| anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai / cAra Ayu, vaikriyika chaha, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakA antara kAla mUloghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki devAyuke utkRSTa sthitibandha kA jaghanya antara dasa hajAra varSa aura eka samaya kama eka pUrvakoTi hai / tathA utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyotake utkRSTa sthitivandhakA antarakAla oghake samAna hai / anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika ikatIsa sAgara hai| cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cArake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhazratarakAlaparUvaNA 389 246. vibhaMge paMcaNA0-NavadaMsaNA-sAdAsA-miccha-solasaka0-NavaNoka.. tirikkhagadi-paMciMdi0-orAli0-tejA-ka-chassaMThANa-porAli aMgo -chassaMgha--- vaeNa04-tirikvANu0-aguru04--ujjo0-dovihA0-tasa04-dhirAdilaka-Nimi0pIcA0-paMcaMta0 ukka0 hidi0 jaha* aMto0, ukka tettIsa sA* dasa0 / aNu jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Niraya-devAyu ukka0 aNu0 hidi0 Natthi aMtaraM / tirikkha-maNusAyu0 ukka hidi. Natthi aMtaraM / aNu0 jadda aMto, ukka. chammAsaM desuu0| veubviyaka-tiriNajAdi-suhuma-apajjata-sAdhAraNa ukka0 Natthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / maNusagadidugaM uccA0 ukka0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 bAvIsaM sA0 desU0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / eiMdi0-AdAva-thAvara0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka. besAga0 sAdi0 / aNu0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 ! 246. vibhaGgazAnameM pA~ca jJAnAcaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau navakaSAya, tiryazcagati, paJcandriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, chaha saMsthAna, audArika prAGgopAGga, chaha saMhanana, varNacatuSka tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu catuSka, udyota, do vihAyogati, trasacatuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara, antarmuharta hai / narakAyu aura devAyake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai| vaikriyika chaha, tIna jAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| manuSyagati dvika aura uccagotrake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama bAIsa sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai, utkRSTa antara antarmuhUrta hai / ekendriya jAti, Atapa aura sthAvarake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-narakameM vibhagavAnakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / isIse yahA~ pA~ca zAnAvaraNa Adi 87 prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama. tetIsa sAgara kahA hai. / yahA~ prArambha aura antameM utkRSTa sthitibandha karAkara yaha antara kAla le Ave / vaikriyika chaha Adi bAraha prakRtiyoMkA bandha deva aura nArakiyoMke nahIM hotA manuSya aura tiryazcoMke hotA hai| phira bhI, inake vibhaGgazAnake kAla meM ina prakRtiyoM ke do bAra utkRSTa sthitibandhake yogya pariNAma nahIM hote, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| narakameM manuSyagatidvika aura uccagotrakA vibhaGgazAnameM bandha chaThe narakataka hI hotA hai| isIse yahA~ ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama bAIsa sAgara kahA hai / ekendriya jAti Adi Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 247. Abhi0-suda0-aodhi0 paMcaNA-chadasaNA-asAdA-cadusaMja0-purisaaradi-soga-bhaya-dugu-paMciMdi0-tejA-ka0-samacadu0-vaeNa04-aguru04-pasatyavi0. tasa04-athira-asubha-subhaga-mussara-Ade0-aja0-Nimi0-titthaya-uccAgo0-paMcaMta0 ukka.hidi. Natthi aMtaraM / aNu jaha* ega0, ukka0 aMto0 / sAdAve-hassaradi-thira-subha-jasa0 ukka0 hidi0 jaha* aMto0, ukka0 chAvahi sAga0 sAdi / aNu0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / maNusa-devAyu0 ukka0 hidi0 jaha0 palido0 sAdi0, ukka0 chAvahisAga0 sAdi / devAyu0 chAvahisAga0 desU0 / aNu. jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sA0 saadi| ahaka ukka hidi0 Natthi aMtaraM / aNu0 oghaM / maNusagadipaMcagassa ukka0 etthi aNtrN| aNu0 jaha0 vAsapudhattaM0, ukka puvakoDI0 / devagadi.4 ukka0 hidi patthi aMtaraM / aNu. jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi / AhAra02 ukka. aNu0 jaha. aMto0, ukka0 chAvahisA0 sAdi0 tettIsaM sA0 sAdi / athavA uvvellijjadi tado ukka0 aNu0 chAvahisA0 sAdi0 dohi puvvakoDIhi sAdire / tIna prakRtiyoMkA bandha aizAna kalpataka hotA hai| isIse yahA~ ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika do sAgara kahA hai / yahA~ bhI prArambhameM aura antameM utkRSTa sthitibandha karAkara yaha antara kAla le Ave / zeSa kathana sugama hai|| 247. grAbhinibodhikazAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, pazce ndriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, asthira, azubha, subhaga, susvara, zrAdeya, ayazaH. kIrti, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sAtA vedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yaza-kIrtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara zrAntarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| manuSyAyu aura devAyuke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika palya pramANa hai aura utkRSTa antara sAdhika chyAsaTha sAgara hai ; kintu devAyukA kucha kama chayAsaTha sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmaharta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| ATha kaSAyoMke utkRSTa sthitivandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kAla zrodhake samAna hai| manuSyagati pA~cake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara varSapRthaktva hai aura utkRSTa antara eka pUrvakoTi hai| devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| AhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara aura sAdhika tetIsa sAgara hai| athavA inakI udvelanA karatA hai isalie utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla do pUrvakoTi adhika sAdhika chayAsaTha sAgara hai| 1. mUlapratau aNu0 jaha0 proghaM iti pAThaH / Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ussaTThi dibaMdha aMtara kAlaparUvaNA 391 248. maraNapajja0 paMcaraNA0 chadaMsaNA 0 cadusaMja0 - purisa0-bhaya-dugu0 - devargAdipaMciMdi0 - veubvi 0 -tejA0 - ka0 - samacadu0 - veucci 0 aMgo0 vara0 4 devANu 0 - aguru04pasatyavi 0 -tasa0 4 - subhaga- sussara - Ade0 - Nimi0 -- titthaya0 uccA0-- paMcata0 ukka0 dvidi0 rAtthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ukka0 aMto0 / sAdA0-hassa- radi- thira-mubha vizeSArtha -- ukta tIna jJAnoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa Adi 52 prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha mithyAtvake zrabhimukha hue jIvake hotA hai, isalie yahA~ inake utkRSTa sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai| tathA jo sAtaveM zrAdi guNasthAnoMmeM kamase kama eka samaya ke for aura adhika se adhika antarmuhUrta ke lie inakA prabandhaka hokara punaH maraNakara yA utarakara inakA bandha karatA hai, usake inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta upalabdha hotA hai, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / sAtAvedanIya Adi chaha prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha yahA~ svasthAnavartI jIvake hotA hai aura Abhinibodhika Adi tInoM zAnoMkA utkRSTa kAla sAdhika chyAsaTha sAgara hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika chayAsaTha sAgara kahA hai / ina tIna zAnoMkA utkRSTa kAla cAra pUrvakoTi adhika chayAsaTha sAgara batalAyA hai| use dekhate hue manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla sAdhika chayAsaTha sAgara bana jAtA hai, para devAyuke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kucha kama chyAsaTha sAgara hI upalabdha hotA hai; isalie yahA~ manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla sAdhika chyAsaTha sAgara aura devAyu ke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kucha kama chayAsaTha sAgara kahA hai / inake ATha kaSAyoMkA utkRSTa sthitibandha bhI mithyAtvake zrabhimukha hue jIvake hotA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai| samyagdRSTi devake manuSyagati paJcakast niyamase bandha hotA hai / yaha manuSyoMmeM kamase kama varSapRthaktva pramANa aura adhika se adhika pUrvakoTi pramANa zrAyuke sAtha utpanna huA aura marakara punaH deva ho gyaa| to isake manuSyagatipaJcakake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara varSapRthaktva pramANa aura utkRSTa antara eka pUrvakoTipramANa upalabdha hotA hai / isIse yahA~ yaha antara ukta pramANa kahA hai| devagaticatuSkakA deva aura nArakIke bandha nahIM hotA / tathA narakameM jAne ke pahale aura vahA~ se nikalane para antarmuhUrta kAla taka inakA aura bhI bandha sambhava nahIM hai, kyoMki ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / AhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kAla do prakArase batalAyA hai / prathama antara kAla udvelanAkI vivakSA na karake kahA gayA hai aura dUsarA antara kAla udvelanAkI vivakSAse kahA gayA hai| zeSa kathana sugama hai / 248. manaHpayaryayajJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devagati, pazJcendriya jAti, vaikriyika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, vaikriyika zrAGgopAGga, varNacatuSka, devagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasacatuSka, subhaga, susvara, zrAdeya, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kAla antarmuhUrta hai / sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 mahAba~dhe dvidibaMdhAriyAre jasa0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 goakoDI sU0 / aNukka0 oghaM / asAdA--aradi-soga-athira asubha ajasa0 ukka0 patthi aMtaraM / aNu0 zraghaM / devAyu ukka0 hidi0 patthi aMtara / aNu0 pagadiaMtaraM / AhAra02 ukka0 jaha0 to0, ukka0 puJcakoDI denU 0 | R0 jaha0 ukka0 aMto0 / evaM saMjadA0 / sAmAi0 - chedo0 dhuvigANaM ukka0 a0 hidi patthi aMtaraM / sesAraNaM maNapajja - bhaMgo | evaM parihAre / muhumasaMpa0 savvapagadINaM ukka0 a0 Natthi aMtaraM / saMjadAsaMjada0 parihArabhaMgo / 246. asaMjadesu paDhamadaMDa oghaM / vari aka0 dhuvigANaM saha bhANi - davvaM / thI giddhi 3 - miccha0 - asaMtArabaMdhi04 - itthi0 esa0 - tirikkhagadi--paMcasaMThA0 - paMca saMgha0 - ujjo0 - tirikkhANu' 10-- appasattha0- -- dUbhaga- dussara - araNAde0-NIcA0 ukka0 dvidi0 oghaM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 sU0 / aura yazaHkIrtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa kucha kama eka pUrvakoTi hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara zodhake samAna hai / asAtAvedanIya, rati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkortike utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai / devAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA antara prakRtibandhake antara ke samAna hai / zrAhArakadvikake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / isI prakAra saMyata jIvoMke jAnanA caahie| sAmAyika aura chedopasthApanA saMyata jIvoMke dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga mana:paryayajJAnI jIvoMke samAna hai / isI prakAra parihAravizuddhi saMyata jIvoMke jAnanA caahie| sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / saMyatAsaMyata jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga parihAra vizuddhisaMyata jIvoMke samAna hai / vizeSArtha - mana:paryayajJAnIke prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha asaMyama abhimukha hone para hotA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai / isI dRSTise asAtAvedanIya Adi chaha prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai / yahA~ jina prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa kahA hai, use prArambha meM aura antameM utkRSTa sthitibandha karAkara le AnA cAhie / zeSa kathana spaSTa hI hai / 249. asaMyata jIvoMmeM prathama daNDaka odhake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki ATha kaSAyakA kathana dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke sAtha karanA caahie| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, tiryaJcagati, pA~ca saMsthAna; pA~ca saMhanana, udyota, tiryaJcagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, durbhaga, dukhara, zranAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antara zodhake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| cAra Ayu, vaikriyika chaha aura manuSyagatikA 1. mULapratau - kkhAyu0 ujjo0 appa- iti pAThaH / Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 393 caduAyu0-veuvviyachakka-maNusagadi0 madi0 bhNgo| cadugadi-AdAva-thAvara04 ukka. hidi0 oghN| aNu nnvusgbhNgo| orAli -orAli aMgo-vajarisabha0 ukka aNu0 aoghaM / titthaya: ukka0 Natthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ukka aNto| cakkhudaMsa. tasapajjattabhaMgo / acakkhu0 mUloghaM / prodhidaM0 aodhiNANibhaMgo / __ 250. kieNale0 paMcaNA0-chadasaNA0-asAdA0-bArasaka0 aradi-soga-bhayadugu0--paMciMdi0-tejA-ka0-vaeNa04--aguru04--tasa04--athira--asubha--ajasa0-- Nimi-paMcata0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 tetIsaM sA0 sAdi0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / thINagiddhi03-miccha0 aNaMtANubaMdhi04-Nadusa-huDasaM0appasattha0-dUbhaga-dussara-aNAde0-NIcA0 ukka0 nnaannaav0bhNgo| aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 desU0 / sAdA0-purisa0-hassa-radi-aorAli-samacadu0bhaGga matyajJAniyoMke samAna hai| cAra gati, Atapa aura sthAvara cArake utkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| anutkRSTa sthitivandhakA bhaGga napuMsakavedI jIvoMke samAna hai| audArika zarIra, audArika prAGgopAGga aura vajrarSabhanArAcasaMhananake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai / tIrthaMkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara kAla antarmuharta hai| cakSudarzanavAle jIvoMkA bhaGga trasaparyAptakoMke samAna hai / acakSudarzanavAle jIvoMkA bhaGga mUlodhake samAna hai| avadhidarzanavAle jIvoMkA bhaGga avadhizAnI jIvoMke samAna hai| __vizeSArtha-asaMyata jIvoMke ATha kaSAyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie yahA~ inake dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke sAtha inakA nirdeza karanekI sUcanA kI hai / asaMyata avasthAmeM styAnagRddhi tIna Adi 28 prakRtiyoMkA kucha kama tetIsa sAgara kAla taka bandha nahIM hotA, isalie inake anutkRSTa sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| yaha antara sAtaveM narakakI apekSAse kahA gayA hai| kyoMki devoM meM jo tetIsa sAgarako Ayuke sAtha utpanna hotA hai,vaha manuSya paryAyameM Akara niyamase saMyamako prApta karatA hai, isalie aise jIvake inakA vandha hI nahIM hotA, ataeva isa apenAse asaMyamakA kAla lene para ina prakRtiyoMke bandhakA antarakAla nahIM upalabdha hotA / zeSa kathana spaSTa hI hai| 250. kRSNa lezyAvAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, trasacatuSka, asthira, azubha, ayaza-kIti, nirmANa aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, napuMsaka veda, huNDakasaMsthAna, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya, aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antara jJAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / sAtA vedanIya, puruSa veda,hAsya, rati, audArika zarIra, samacaturastra saMsthAna, audArika AGgopAGga, vajaSabhanArAca 1. mUlapratau gadi0 vibhaMgamadi0 bhaMgo iti pAThaH / 50 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre orAli0aMgo0-vajjarisabha0-pasattha0-thirAdicha, ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto0| itthive-tirikkhagadi-cadusaMThA-paMcasaMgha0-tirikvANu-ujjo0 ukka. sodbhNgo| aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 desU0 / Niraya-devAyu0 ukka0 aNu Natthi aMtaraM / tirikkhamaNusAyu0 ukka0 hidi0 Natthi aMtaraM / aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 chammAsaM desU0 / Nirayagadi-devagadi-cadujAdi-donA zu0-AdAva-thAvarAdi04 ukka0 hidi. patthi aMtaraM / aNu0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / maNusaga0-maNusANu0-uccA0 ukka0 jaha* aMto0, ukka0 bAvIsaM sA0 desU 0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 desU0 / veuviya-veuvviya aMgo0 ukka0 patthi aMtaraM / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 bAvIsaM sA0 / titthaya0 ukka0 aNu0 Natthi aNtr| 251. pIla-kAU0 paMcaNA0-NavadaMsa0-sAdAsAdA-bArasaka0-purisa0-chaeNoka0-maNusaga0-paMciMdi0-orAli0-tejA0-ka0--samacadu0--orAli0aMgo0-vajari-- sabha0-vaeNa04-maNusANu0--agu04--pasattha0--tasa04-thirAthira--subhAsubha-subhaga-- sussara-Ade-jasa-ajasa-Nimi0-uccA-paMcaMta0 ukka0 jaha. aMto0, ukka. saMhanana, prazasta vihAyogati aura sthira Adika chaha prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antaraantarmaharta hai aura utkRSTa antara chaha kama tetIsa sAgara hai| anatkRSTa sthiti bandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / strIveda, tiryaJcagati, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryazcagatyAnupUrvI bhAra udyotake utkRSTa sthitibandhakA bhaGga sAtA prakRtike samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| narakAyu aura devAyuke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / tiryaJcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamahUrta hai aura utkRSTa antara hai aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai| narakagati, devagati. cAra jAti, do AnupUrvI, Atapa, sthAvara Adi cArake anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama bAIsa sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / vaikriyika zarIra aura vaikriyika prAGgopAGgake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai ora utkRSTa antara bAIsa sAgara hai / tIrthaGkara prakRtike utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| 251. nIla aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, chaha nokaSAya, manuSya gati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNazarIra, samacaturasra saMsthAna, audArika prAGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana, varNacatuSka, manuSyagatyAnupUrvI, zragurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, zrAdeya, yazaHkIrti, Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA sattArasa-sattasAga0 demU / aNu0 jaha0 ega0, ukka. aMto0 / thINagiddhi 3miccha0-aNaMtANubaMdhi04-itthi0-Navusa-tirikkhaga-paMcasaMThA-paMcasaMgha0--tiri-- kvANu-ujjo0-appasattha0-dUbhaga-dussara-aNAde-NIcA ukka0 nnaannaavbhNgo| aNu0 hidi0 jaha* ega0, ukka0 sattArasa-sattasAga0 desU0 / Niraya-devAyu0 ukka0 aNu. patthi aNtr| tirikkha-maNusAyu0 kiennbhNgo| Nirayagadidevagadi-cadujAdi-doANu0-AdAva-thAvarAdi04 ukka. hidi0 patthi aMtara / aNu0 jaha* ega0, ukka0 aNto| veuvvi-veuvvi0aMgo0 ukka0 Nasthi aMtara / aNu0 jaha0 ega0, ukka sattArasa-sattasAga0 / titthaya0 ukka0 hidi. jaha0 aMto0, ukka0 tieiNa sAga0 sAdi0 / aNu0 jaha* ega0, ukka aMto0 / NIlAe ukka0 patthi aMtara / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto| 252. teUe paMcaNA-chadaMsaNA-sAdAsAdA-bArasaka-purisa0-chaeNoka0maNusaga0-paMciMdi0-orAliya-tejA-ka0-samacadu0--orAli aMgo0-vajjarisabha0-- vaeNa04-maNusANu0-aguru04-pasattha0--tasa04-thirAthira-subhAsubha-subhaga-sussara-- ayazaHkIrti, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama satraha sAgara va kucha kama sAta sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuharta hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubaMdhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, tiryaJcagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryazcagatyAnupUrva, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrake utkRSTa sthitibandhakA antara jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama satraha sAgara va kucha kama sAta sAgara hai| narakAyu aura devAyuke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla kRSNa lezyAke samAna hai / narakagati, devagati, cAra jAti, do AnupUrvI, Atapa aura sthAvara Adi corake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vaikriyika zarIra aura vaikriyika AGgopAGgake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkraSTa antara satraha sAgara va sAta sAgara hai| tIrthara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuharta hai| kintu nIla lezyAmeM utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| 252. pIta lezyAmeM pA~ca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedadanIya, bAraha kaSAya, puruSaveda, chaha nokaSAya, manuSyagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastra saMsthAna, audArika' zarIra prAGgopAGga, vajraSabhanArAca saMhanana, varNacatuSka, manuSyAnupUrvI,agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati,trasa catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara,Adeya, yazaHkIrti, ayaza-kIrti, nirmANa, Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre Ade-jasa0-ajasa-Nimi0-titthaya -uccA-paMcaMta0 ukka0 jaha* aMto0, ukka0 be sAga. sAdi / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / thINagiddhi03-miccha0asAMtANubaMdhi04-itthi0-NavUsa-tirikkhaga0-eiMdi0-paMcasaMThA--paMcasaMgha-tirikvANu-AdA0-ujjo0-appasattha -bhaga-dussara-aNAde0-NIcA0 ukka0 NANAva bhaMgo / aNu0 jaha* ega0, ukkala be sAga0 sAdi0 / tirikkha0-maNusAyu0 ukka0 hidi patthi aNtr| aNu0 jaha* aMto0, ukka. chammAsaM demUNaM / devAyu0-AhArasa02 ukka0 aNu0 Natthi aNtr| devagadi04 ukka. patthi aMtara / aNu0 jaha0 palido sAdi0, ukka0 besAga0 sAdi0 / pammAe so ceva bhNgo| Navari sagahidI kAdavA / eiMdiya0-AdAva-thAvaraca vajA / 253. sukkAe paMcaNA-chadasaNA-sAdAsA-bArasaka0-sattaNoka-maNusaga0--paMciMdi0--orAli --tejA0--ka0 --samacadu0--orAli0aMgo0--bajjarisabha0vaeNa04-maNusANu-agu04-pasattha0--tasa04--thirAthira-subhAsubha-subhaga-sussaraAde0-jasa0-ajasa0-Nimi0-titthaya0-uccA-paMcaMta0 ukka jaha0 aMto, ukka0 ahArasa sAga0 sAdi / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aNto0| thINagiddhi03 tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuharta hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsaka veda, tiryaJcagati, ekendriya jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla zAnAvaraNake samAna hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| tiryazcAyu aura manuSyAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai / devAyu aura AhAraka zarIra dvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| devagati catuSkake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika eka palya pramANa hai aura utcha antara sAdhika do sAgara hai| padmalezyAmeM yahI bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki inake apanI sthiti kahanI cAhie / aura inake ekendriya jAti, Atapa aura sthAvara prakRtikA bandha nahIM hotaa| 253. zuklalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, manuSyagati, paJcendriya jAti, audArika zarIra, tejasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArika prAGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, manuSyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, zrAdeya, yaza-kIrti, ayaza kIrti, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUghaNA miccha0-aNaMtANubaMdhi04-itthi0--Nabusa-paMcasaMThA--paMcasaMgha0-appasattha0--dbhagadussara-aNAde0-NIcA0 ukka0 nnaannaavbhNgo| aNu0 jaha0 ega0, ukka0 ekkattIsaM sA0 desU / maNusAyu. devabhaMgo / devAyu0 ukka. aNu0 patthi aMtaraM / AhAra02 ukka0 hidi. patthi aNtr| aNu0 hidi0 jaha* ukka0 aMto0 / devagadi04 ukka0 patthi aMtara / aNu0 jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 saadi| 254. bhavasiddhiyA oghaM / abbhavasiddhiyA0 madibhaMgo / sammAdihI. aodhibhaMgo / khaigasammA0 paMcaNA0-chadasaNA-sAdAsA-cadusaMja0-sattaNoka0- paMciMdiyatejA0-ka-samacadu0-vaeNa04-agu04-pasatthavi0-tasa04-thirAthira-subhAsubha-subhaga-- sussara-Ade0--jasa0--ajasa0 --Nimi0-titthaya0--uccA--paMcaMta0 ukka0 jaha aMto0, ukka0 tettIsaM sA. sAdi0 / aNu0 oghaM / ahaka0 ukka. pANAva.. bhaMgo / aNu0 oghaM / maNusa-devAyu0 ukka patthi aMtara / aNu0 pgdiaNtr| maNusagadipaMcagassa ukka hidi. jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 dem / aNu0 jaha* ega0, ukka. aMto0 / devagadi04 ukka0 jaha0 aMto0 / aNu utkRSTa antara antarmuhUrta hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antara zAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| manuSyAyuke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara devoMke samAna hai / devAyuke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| AhArakadvikake utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| 254. bhavya jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| abhavya jIvoMmeM matyajJAniyoMke samAna hai| samyagdRSTiyoM meM avadhizAniyoM ke samAna hai| kSAyika samyagdRSTiyoM meM pA~ca jhAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, cAra saMjvalana, sAta nokaSAya, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yaza-kIrti, ayazaHkIrti, nirmANa,tIrthaGkara, ucagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTasthitibandhakAjaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| ATha kaSAyoMke utkRSTa sthitibandhakA antara jJAnAvaraNake samAna hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai| manuSyAyu aura devAyuke utkRSTa sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla prakRtibandhake antarakAlake samAna hai| manuSyagatipaJcakake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| anatkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre jaha0 ega0, ukka do vi tettIsaM sAga. saadi| AhAra02 ukka. aNu0 jaha* aMto0, ukka tettIsaM sAga0 sAdi0 / 255. ghedage. paMcaraNA0-chadaMsaNA0-cadusaMja-purisa-bhaya-du0-paMciMdiya-tejA0ka0-samacadu0-vaeNa04-agu04-pasatthavi0-tasa04-subhaga--sussara--Ade0--Nimi0titthaya-uccA0-paMcaMta ukka0 aNu Natthi aNtr| sAdAve0-hassa-radi-thira-subhajasa0 ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvaTTi0 desuu0| aNu0 aoghaM / asAdA0araMdi-soga-athira-asubha-ajasa0 aodhibhaMgo / do Ayu0 ukka0 hidi0 jaha0 palido0 sAdi0, ukka0 chAvahi sAga0 desU0 / aNu0 aodhibhNgo| maNusagadipaMcagassa aodhibhaMgo / devagadi04 ukka0 hidi0 Natthi aNtr| aNu0 jaha0 palido0 sAdi0, ukka0 tettIsaM sAga0 / AhAra02 ukka0 aNu0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / _256. uvasama0 paMcaNA0-chadaMsaNA--asAdA0-cadusaMja0-purisa-aradi-sogabhaya-dugu-[paMciMdiya0-tejA-ka0-samacadu0-varaNa4-aguru04--pasatthavi0-tasa04-- antarmuhUrta hai| devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura anutkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya hai| tathA donoM hI utkRSTa antara sAdhika tetosa sAgara hai| AhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antamaharta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| 255. vedaka samyaktvameM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / sAtA vedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha, aura yaza-kIrti prakRtiyoMke utkRSTa sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara oghake samAna hai / asAtA vedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayaza kIrti prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara avadhizAnake samAna hai| do Ayuoke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika eka palyapramANa hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara avadhijJAnake samAna hai| manuSyagati paJcakake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara avadhijJAnake samAna hai| devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika eka palyapramANa hai aura utkRSTa antara tetIsa sAgara hai| AhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| 256. upazama samyaktvameM pA~ca zAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, asAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, asthira, azubha, subhaga, susvara, Adeya, ayazaHkIti, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAyake Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukkassaTThidibaMdha aMtara kAlaparUvaNA 399 thira-asubha subhaga-sussara - Adeya - ajasa0 - NimiNa - uccA0 - paMcaMta0 ] zradhibhaMgo / sAdA0-hassa-radi-thira-subha-jasa0 titthaya0 ukka0 jaha0 ukka0 aMto0 / aNu0 ghaM / aka0 - devargAdi04 ukka0 dvidi0 Natthi aMtara N / aNu0 jahaNNu0 aMto0 / maNusagadipaMcaga0 ukka0 aNu0 etthi aMtaraM / AhAra02 ukka0 a0 jaha0 ukka0 to 0 / utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara avadhijJAnake samAna hai / sAtA vedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha, yazaH kIrti aura tIrthaGkara prakRtike utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| anutkRSTa sthitibandhakA antara zroghake samAna hai| ATha kaSAya aura devagaticatuSkake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / manuSyagatipaJcakake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / AhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara hai| vizeSArtha - yahA~ prathama daNDakameM kahI gaI jJAnAvaraNa pA~ca Adi prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla upalabdha nahIM hotA, kyoMki inakA utkRSTa sthitibandha mithyAtvake bhimukha hue jIvake hotA hai| tathA inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahanekA kAraNa yaha hai ki jo jIva inakA kamase kama eka samayake lie aura adhika se adhika antarmuhUrta ke lie abandhaka hokara punaH inakA bandha karatA hai, usake jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta upalabdha hotA hai / avadhijJAnameM ina prakRtiyoMkA yaha antarakAla isI prakAra upalabdha hotA hai, isalie yahA~ yaha antarakAla avadhijJAnake samAna kahA hai / sAtA vedanIya Adi prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha svasthAnameM hotA hai, isalie yahA~ inake utkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta aura anutkRSTa sthitibandhakA antara zroghake samAna kahA hai| ATha kaSAya aura devagaticatuSkakA utkRSTa sthitibandha mithyAtvake abhimukha hue jIvake hotA hai, isalie inake utkRSTa sthitibandhakA antarakAla upalabdha nahIM honese vaha nahIM kahA hai / tathA inake anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahanekA kAraNa yaha hai ki jisa jIvane inakI upazamasamyaktvameM bandhavyucchitti kI, vaha punaH inakA bandha antamuhUrta kAlake bAda hI karatA hai / manuSyagatipaJcakakA utkRSTa sthitibandha mithyAtvake abhimukha hue jIvake hotA hai, isalie to yahA~ inake utkRSTa sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai aura upazamasamyagdRSTi tiryaJca aura manuSyake inakA bandha nahIM hotA, isalie upazamasamyaktvameM inake anutkRSTa sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai / yadyapi upazamasamyagdRSTi deva aura nArakiyoMke inakA bandha hotA hai, para vahA~ mithyAtva ke abhimukha hone ke pUrvataka inakA anutkRSTa sthitibandha hI hotA rahatA hai, isalie vahA~ bhI inake anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla sambhava nahIM hai / AhArakadvikake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahanekA kAraNa yaha hai ki jo pramattasaMyama ke abhimukha jIva hotA hai, usake inakA utkRSTa sthitibandha hotA hai / punaH usake apramatta honepara anutkRSTa sthitibandha hotA hai / isa prakAra inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta upalabdha ho jAtA hai / 1. mUlapratau zraNu0 jaha0 jaha0 iti pAThaH / Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 257. sAsaNe tirie Ayu0 ukka0 aNu0 Natthi aMtaraM / sesAraNaM ukka0 ttha aMtaraM / 0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / 258. sammAmi0 sAdAsAdA 0 - hassa-radi-aradi-soga-thirAthira - subhAsubha-jasa0 jasa0 udasamasammAdihibhaMgo / dhuvigANaM ukka0 aNu0 rAtthi aMtara / 1 256. micchAdiTThI * madibhaMgo / sarie * pNciNdiypjjttbhNgo| asaraNI0 caduAyu0 tirikkhoghaM / veDavviyakka maNusagadi - maNusANu0 uccA0 ukka0 [ aNukka0 ] oSaM / sesAraNaM ukka0 jaha0 aMto0, ukka0 atakAlaM 0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 | AhAra0 mUloghaM / vari yahi aAMtakAlaM tamhi aMgulassa asaMkhejjadibhAgo / aNAhAra kammaigabhaMgo / evaM ukkasyaM aMtara samattaM / 400 257. sAsAdana meM tIna AyuoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / tathA anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha - sAsAdanakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha Avali hai / isameM Ayukarmake bandhake do apakarSa kAla sambhava nahIM haiN| isalie to yahA~ tiryaJcAyu, manuSyAyu aura devAyu ina tIna AyuoM ke anutkRSTa sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai aura eka paryAya zrAyukarmakA do bAra utkRSTa sthitibandha hotA nahIM, isalie yahA~ ukta tInoM yuke utkRSTa sthitibandha ke antarakAlakA niSedha kiyA hai / 258. samyagmithyAtva meM sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazaHkIrti aura ayazaHkIrtike utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara upazamasamyagdRSTi jIvoMke samAna hai / tathA dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / vizeSArtha - prathama daNDakameM kahI gaI sAtAvedanIya Adi sapratipakSa prakRtiyA~ haiM aura samyagmithyAtvakA kAla upazamasamyaktvake samAna antarmuhUrta hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla upazamasamyaktvake samAna ghaTita ho jAne ke kAraNa vaha upayamasamyaktvake samAna kahA hai| inake sivA yahA~ jitanI prakRtiyoMkA bandha hotA hai, unakA satata bandha hotA rahatA hai / usameM bhI inakA utkRSTa sthitibandha mithyAtva abhimukha hue jIvake hotA hai, isalie inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antarakAla upalabdha nahIM honese usakA niSedha kiyA hai| 259. mithyAdRSTi jovoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga matyazAniyoM ke samAna hai / saMjJI jIvoM meM paJcendriya paryAptakoMke samAna hai / zrasaMjJI jIvoMmeM cAra zrAyuoM kA bhaGga sAmAnya tiryaJcake samAna hai / vaikriyika chaha, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake utkRSTa aura anutkRSTa sthitibandhakA antara zodhake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / tathA anutkRSTa sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / AhAraka jIvoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga mUlodhake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki meM jahA~ ananta kAla kahA hai, vahA~ aGgulakA asaMkhyAtavA~ bhAga kahanA cAhie / anAhArakoM meM apanI saba prakRtiyoMkA bhaGga kArmara kAyayogI jIvoMke samAna hai / isa prakAra utkRSTa antarakAla samApta huA / Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharANaTThidibaMdha aMtara kAlaparUvaNA 0 260. jahae padaM / duvidhaM - o0 de0 / zraghe0 paMcaNA0 cadudaMsa0 sAdAve 0 cadusaMja0 - purisa0 - jasa0 - titthaya0 paMcaMta0 jaha0 hidi0 Natthi aMtara | ja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / giddA - pacalA asAdA0-hassa-radi-aradi-sogabhaya-dugu 0 -- paMciMdi0 -tejA0[0 - ka0 - samacadu0 - varaNa 04 - aguru 04 - pasatthavi0--tasa04thirAthira - subhAsubha-subhaga-mussara prAde0 zrajasa0 - Nimi0 jaha0 jaha0 to 0, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / zrIgiddhitiyaM micchattaM tANubaMdhi04 - itthi0 jaha0 hidi0 jaha0 to, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 jaha0 ega0, ukka0 ve chAvahisAga0 desU0 / itthive 0 sAdire0 / evaM aka0 / vari aja0 ukka puvvakoDI desU0 / buMsa0 paMcasaMThA0-paMca saMgha0appasattha0-dUbhaga-dussara - yaNAde0 - NIcA0 jaha0 jaha0 aMto, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 jaha0 ega0, ukka0 ve chAvahisAga0 sAdi0 tirie palido0 sU0 / 261. riyAyu0 -devAyu0 jaha0 hidi0 [jaha0] dasavassasahassANi sAdi0, ukka0 atikAlaM0 / ja0 jaha0 aMto0, ukka0 atakAlaM0 / tirikkhAyu0 401 260. aba jaghanya antara kAlakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- zrodha aura Adeza | ogha pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazaHkIrti, tIrthakara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| nidrA, pracalA, zrasAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, deya, ayazaH kIrti aura nirmANa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva anantAnubandhI cAra aura strIveda prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara zrasaMkhyAta lokapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama do chyAsaTha sAgara hai / kintu strIvedake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika do chayAsaTha sAgara hai / isI prakAra ATha kaSAyoMke jaghanya aura jaghanya sthitibandhakA antara kAla hai / itanI vizeSatA hai ki ATha kaSAyoM ke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai / napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dukhara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do chayAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya hai / 261. narakAyu aura devAyuke jaghanya sthitibandhakA jadhanya antara sAdhika dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara 51 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 mahAbadhe TThidibaMdhAhiyAre jaha0 hidi0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka. sAgarovamasahassANi sAdi0 / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 sAgarovatrasadapudhattaM / maNusAyu0 jaha0 hidi. jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 agAMtakAlaM0 / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 annNtkaalN| veuviyacha0 jaha0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / tirikvaga0-tirikvANu0-ujjo0 jaha0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka aNaMtakAlaM0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tevahisAgarovamasadaM / maNusaga0-maNusANu jaha* hidi0 jaha* aMto0, aja0 jaha* ega0, ukka0 do vi asaMkhejjA logaa| cadujAdi-AdAva-thAvarAdi04 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 jaha0 ega0, ukka0 pNcaasiidisaagrovmsdN| orAli0-orAli aMgo0-vajarisabha0 jaha0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 asaMkhejjA logaa| aja0 jaha* ega0, ukka0 tiriNa palido0 saadi0| AhAra02 jaha0 hidi0 jaha0 raNatthi aNtr| aja0 hidi. jaha0 aMto0, ukka* addhapoggalapari / uccA0 jaha0 hidi0 patthi aMtara / aja0 ja0 ega0, ukka0. asaMkhejA logA / eka samaya kama tullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara sAdhika do hajAra sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai| manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antamuharta hai| vaikriyika chahake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai| tiryaJcagati, tiryazvagatyAnupUrvI aura udyotake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka sau tresaTha sAgara hai / manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuharta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura donoMkA hI utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa hai| cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cArake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka sau pacAso sAgara hai / audArika zarIra, audArika AGgopAla aura vajrarSabhanArAca saMhananake jaghanya sthitibandhakAjaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tInapalya hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ardhapudgala parivartanapramANa hai| uccagotrake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkraSTa antara asa lokapramANa hai| Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharapaTThidibaMdha aMtara kAlaparUvaNA vizeSArtha - pA~ca jJAnAvaraNa Adi bAIsa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai / inake ja dhanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta upazamazreNikI apekSAse kahA hai / tAtparya yaha hai ki jo jIva upazamazreNimeM ina prakRtiyoMkA kamase kama eka samayake lie aura adhika se adhika antarmuhUrta ke lie zrabandhaka hokara punaH inakA bandha karatA hai usake ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta upalabdha hotA hai / nidrA Adi battIsa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA bandha kamase kama antarmuhUrta kAlake bAda hotA hai, kyoMki ajaghanya sthitibandhakA jaghanya bandhakAla antarmuhUrta hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta kahA hai aura bAdara paryApta jIvoMkA utkRSTa antarakAla zrasaMkhyAta loka pramANa hai, isalie ina prakRtiyoM ke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta loka pramANa kahA hai| tathA ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai yaha spaSTa hI hai, kyoMki inake jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / mithyAtva guNasthAnakA jaghanya antara antarmuhUrta hai, isalie styAnagRddhi tIna Adi nau prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta kahA hai aura bAdara paryApta jIvoMkI utkRSTa kAryasthiti asaMkhyAta loka pramANa hai isalie inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta loka pramANa kahA hai| ina prakRtiyoM ke utkRSTa sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kahA hai aura mithyAtvakA utkRSTa antarakAla kucha kama chayAsaTha sAgara hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara pramANa kahA hai| mAtra strIveda sapratipakSa prakRti hai, isalie isakA yaha antara kAla sAdhika do chyAsaTha sAgara bana jAne se vaha ukta pramANa kahA hai| apratyAkhyAnAvaraNa cAra aura pratyAkhyAnAvaraNa cAra ina ATha kaSAyakA yaha antara kAla apanI vizeSatAko dhyAna meM rakhakara isI prakAra prApta hotA hai / mAtra saMyamAsaMyama aura saMyamakA utkRSTa kAla kucha kama pUrva koTi pramANa hone se inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai / napuMsaka veda Adi solaha prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kamase kama antarmuhUrta kAtaka aura adhika se adhika asaMkhyAta lokapramANa kAlataka nahIM hotA, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta pramANa aura utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa kahA hai / isakA spaSTIkaraNa pahale kiyA hI hai| tathA inakA jaghanya sthitibandha kamase kama eka samaya taka nahIM hotA, aura adhika se adhika chayAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya kAla taka nahIM hotA, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara do chyAsaTha sAgara tathA kucha kama tIna palya kahA hai / devAyu aura narakAyukA jaghanya sthitibandha paJcendriya paryApta jIvake hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika dasa hajAra varSa kahA hai aura paJcendriya paryApta jIvoMkA utkRSTa antara ananta kAla hai, isalie inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara anantakAla kahA hai / inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai yaha spaSTa ho hai / tiryaJcAyukA jaghanya sthitibandha kSullakabhavagrahaNa pramANa hai / aura isameMse eka samaya jaghanya sthitibandhameM lagatA hai isalie isake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara 403 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre eka samaya kama zullakabhava grahaNa pramANa kahA hai| tathA trasa paryAptakI utkRSTa kAyasthiti do hajAra sAgara hai aura ekendriya paryAptakoMkI kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSa hai itane kAlake bhItara tiryaJcAyukA jaghanya sthitibandha niyamase nahIM hotaa| yahAM eka aisA jIva lo jisane tiryaJcAyukA jaghanya sthitibadha kiyA hai / isake bAda vaha kamase trasa paryApta ho gayA aura apanI kAyasthitike bhItara usane tiryaJcAyukA jaghanya sthitibandha nahIM kiyaa| punaH vaha paryApta ekendriyoMmeM saMkhyAta hajAra varSataka paribhramaNa karatA rhaa| isake bAda vaha aparyAptakoMmeM utpanna hotA hai aura tiryaJcAyukA jaghanya sthitibandha karatA hai, isalie yahAM tiyaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika do hajAra sAgara kahA hai| eka bAra Ayubandhake bAda punaH dUsarI bAra AyubandhameM kamase kama antamuhUrta kAla lagatA hai, isalie tiryaJcAyuke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| tathA eka jIvake nirantara yadi tiryaJcAyukA bandha nahIM hotA hai to sau sAgara pRthakatva kAlataka nahIM hotA, isake bAda vaha niyamase tiyazcAyukA bandha karatA hai, isalie isake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva pramANa kahA hai| manuSyagatikA utkRSTa antara ananta kAla hai, isalie yahAM manuSyAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara ananta kAla kahA hai| zeSa khulAsA tiyaJcAyuke samAna hai| vakiyika chahake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla antamuharta hai aura jaghanya sthitibandhakA jaghanyakAla eka samaya hai| tathA ekendriyoM aura vikalatrayameM ananta kAlataka paribhramaNa karate hue inakA bandha nahIM hotA, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta, ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura donoMkA utkRSTa antara anantakAla kahA hai| tiryaJcagati Adi tInakA jaghanya sthitibandha ananta kAla taka nahIM hotA aura ajaghanya sthitibandha eka sau trasaTha sAgara kAlataka nahIM hotA / isIse inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara ananta kAla aura ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara eka sau presaTha sAgara kahA hai| zeSa bulAsA ki yaka paTakake samAna hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke manuSyagatidvi kAkA bandha nahIM hotA aura inakI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai, isIse inake jaghanya aura ajaghanya sthitivandhakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| zeSa spaSTI karaNa vaikriyikapaTakake samAna hai / sUkSma jIvoMkI kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hai| inake cAra jAti Adi nau prakRtiyoMkA ogha jaghanya sthitibandha nahIM hotA aura inakA ajaghanya sthitivandha eka sau pacAsI sAgara kAlataka nahIM hotaa| isIse inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramAga aura ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara kahA hai| eka jIva jo chaThaveM narakameM bAIsa sAgara pramANa Ayuke antameM vedaka samyagdRSTi huaa| punaH kucha kama chayAsaTha sAgara kAla taka vedaka samyaktvake sAtha rahakara samyagmithyAdRSTi ho gyaa| punaH kucha kama chayAsaTha sAgara pramANa kAla taka vedaka samyaktvake sAtha rahakara antameM ikatIsa sAgarapramANa Ayuke sAtha nau graiveyakameM utpanna huaa| usake eka sau pacAsI sAgara kAla taka cAra jAti Adi prakRtiyoMkA bandha nahIM honese inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kAla upalabdha hotA hai| tathA isameMse prArambhake bAIsa sAgara kama kara dene para tiryaJcagati Adi tIna prakRtiyoMke ajaghanya sthitivandhakA utkRSTa antara kAla upalabdha hotA hai| zeSa antara kAlakA spaSTIkaraNa vaikriyikapaTakake samAna hai| sUkSma ekendriyoMke audArika zarIra Adi tIna prakRtiyoMkA ogha jaghanya sthitibandha nahIM hotA, isalie inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharaNahidivaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 405 262. AdeseNa Neraiemu paMcaNA0-chadasaNA0-bArasaka0-bhaya-dugu-paMciMdi0porAliya0-tejA-ka-orAli0 aMgo0-vaeNa04-aguru04-tasa04-Nimi0-paMcaMta0 jaha0 aja0 hidi0 Natthi aMtara / thINagiddhitiyaM micchattaM aNaMtANubaMdhi04 jaha0 hidi. Natthi aMtara / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 desU0 / itthi0NavUsa0-dogadi--paMcasaMThA0--paMcasaMgha0-doANu0--ujjo0--appasattha0-dUbhaga-dussaraaNNAde0-NIcuccA0 jaha* hidi0 patthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tetIsaM sA0 desa ! sAdAsA0-puggi-hassa-radi-aradi-soga-samacadu0-vajjarisa0-pasattha0thirAthira-mAsubha subhaga sumAra-A jama ajasa0] jaha' hidi0 patthi aNtr| aja0 jaha0 ega0, ukka. aMto0 / do Ayu0 jaha* hidi0 Natthi aMtara / ana0 dvidi0 jaha0 aMto0, uka0 chammAsaM desU0 / titthaya0 jaha0 TThidi0 jaha0 aMto0, ukka0 tigiNa sAgaro0 sAdika / ana. jaha0 ega0, ukka0 aNto0| evaM paDha antara asaMkhyAta lokapramAgA kahA hai aura manuSya samyagdRSTike inakA bandha nahIM hotA, isa lie inake ajaghanya sthitivandhakA utkRSTa antara sAdhika tIna palya kahA hai| zeSa antara kAlakA spaSTIkaraNa vaikriyikaSaTakake samAna hai| saMyamakA utkRSTa antara kAla kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai, isalie AhArakadvikake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa kahA hai| tathA uccagotrakA agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke bandhakA nahIM hotA, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai| 262. Adezase nArakiyoMmeM pA~na jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, audArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, audArika AGgopAGga, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, trasacanuSka, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitiyandhakA antara kAla nahIM hai / ajaghanya sthiti bandhakA jaghanya antara prAntamagarna hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| strIveda, napuMsakaveda, do gati, pAMca saMsthAna, pA~ca saMhanana, do AnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, dubhaMga. dusvara, kAnAdaya. nIcagotra aura uJcagotrake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / ajadhanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai ! sAnAdanIya, asAtAvedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, samacaturasrasthAna, basanAmaMhanana, prazastavihAyogati, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara aura prAdeya, yazaHkIrti aura ayazAkIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajayanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuharta hai| do AyuoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA hai| tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuharta hai aura utkRSTa antara sa tIna sAgara hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara anta 1. jaha0 aja* jaharU hidi iti pAThaH / Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAra mAe / vari marAhidI ANidanamA gusaditigaM sadabhaMgo / vidiyAdi yAva bahi tti ukkssbhNgaa| raNavari thINagiddhitiyaM micchataM aNaMtANuvaMdhi04 jaha0 aja0jaha0 aMto0, ukka tiriNa-satta-dasa-sattArasa-bAvIsaM sAga0 desU0 / sattamAe evaM ceya NAdavvaM / Navari tirikkhagadi-tirikvANu0-ujjo0-NIcA0 jaha0 aja0 thINagiddhitiyabhaMgo / maNusagaditigaM itthibhNgo| 263. tirikkhemu paMcaNA0-chadaMsa0-sAdAsA0-aTTaka0-sattaNoka0-paMciMdi0muhUrta hai| isI prakAra pahalI pRthi meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI caahie| tathA manuSyagati trikakA bhaGga sAtA prakRtike samAna kahanA caahie| sarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivItaka utkRSTake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhI cArake jaghanya aura ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kramase kucha kama tIna sAgara, kucha kama sAta sAgara, kucha kama dasa sAgara, kucha kama satraha sAgara aura kucha kama bAIsa sAgara hai| sAtavIM pRthivImeM isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcagati, tiryaJcAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara styAnagRddhitrikake samAna hai| tathA manuSyagatitrikakA bhaGga strIvedake samAna hai| vizeSArtha-sAmAnyase nArakiyoMmeM asaMjJI jIva marakara utpanna hotA hai aura aise nArakI jIvake utpanna honeke prathama va dvitIya samayameM jaghanya sthitibandha hotA hai| isIse yahA~ do Ayu aura tIrthaGkara prakRtike sivA zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| inake isake sivA pA~ca zAnAvaraNa Adi 48 prakRtiyoMkA nirantara ajaghanya sthitibandha hotA rahatA hai, isalie yahA~ inake ajaghanya sthitivandhake antara kAlakA bhI niSedha kiyA hai| narakameM samyaktvakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai aura samyagdRSTike styAnagRddhi tIna Adi ATha prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isIse yahA~ ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / isI dRSTiko dhyAnameM rakhakara yahA~ strIveda Adi bAIsa prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| uccagotrakA sAtave narakameM mithyAdRSTike bandha nahIM hotA, isalie isa apekSAse isake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| tathA ye saba sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| prathama narakameM yaha vyavasthA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie isameM saba prakRtiyoMkA kathana sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA hai / mAtra jahA~ kucha kama tetosa sAgara kahA hai vahA~ prathama narakakI sthitiko dhyAnameM rakhakara antara kahanA caahie| tathA yahA~ manuSyagatitrikakA bandha mithyAdRSTi aura samyagadRSTi donoMke hotA hai, isalie yahA~ inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla sAtA prakRtike samAna kahA hai| dUsarIse lekara sAtavIM pRthivItaka utkRSTake samAna antarakAla honekA kAraNa yaha hai ki ina pRthiviyoMmeM asaMzI jIva marakara nahIM utpanna hotaa| jina prakRtiyoMke sambandhameM vizeSatA hai vaha alagase kahI hI hai so vicAra kara jAna lenA caahie| 263. tiryaJcoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, pATha kaSAya, sAta nokaSAya, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastra Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgAdidibaMdhaaMtaramahAlakatraNA 407 tejA0-ka0-samabadu carANa - 4-garama nikAsA bhagasussara-Ade0-jasa-ajasa-Nimi0--paMta, jaha0 hidi jaha, atA, ukka0 asaMkhejjA logaa| aja. jaha0 ega0, ukka0 aNto0| thINagiddhitiyaM micchantaM aNaMtANubaMdhicadurakaM jaha0 Didi0 NANAva0 bhaMgo / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tiSiNa palido0 desa0 / evaM itthire / apaccakravANA 4-busa-cadujAdiorAli0-paMcasaMThA--orAli aMgo-saMgha-AdAva-appasattha0-thAvarAdi04bhaga-dussara de jaha- hidi gANA : bhNgo| aja* hidi0 jaha0 ega0, ukaka putrakoDI dera / tiriNa Ava, jaha0 hidi tthi aMtara aja. jaha0 aMto, upaka puvyakoDitibhAgaM desa tirikavAyu, jaha* hidi0 jaha khuddA0 samayU, ukka0 palido0 asaM0 / ana0 jaha, aMto, ukkala puvbakoDI sAdi / veubbiyacha -maNusaga0-maNusANu * aoghaM / uccA0 maNusANu bhNgo| tirikvaga0-tirikravANu0-NIcAgo-ujjo jaha0 hidi jaha* aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM / ana0 jaha* ega0, ukka * pundhakoDI desU0 / / saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, prAdeya, yaza-kIrti, ayazAkIrti, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cArake jaghanya sthitivandha jJAnAvaraNake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| isI prakAra strIvedake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla jAnanA caahie| apratyAkhyAnAvaraNa cAra, napuMsakaveda, cAra jAti, audArika zarIra, pA~ca saMsthAna, audArika AGgopAGga, chaha saMhanana, Atapa, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, durbhaga, dusvara aura anAdeya prakRtiyoMke jaghanya sthiti bandhakA antara jJAnAvaraNake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| tIna AyuoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuharta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTikA kucha kama tIsarA bhAga hai! tiyeMJcAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullakabhavagrahaNapramAga hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTi varSapramANa hai| vaikriyika chaha, manuSyagati aura manuSyAnupUrvIke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara proghake samAna hai| uccagotrake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara manuSyAnupUrvIke samAna hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI. nIcagotra aura udyotake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM bAdara ekendriya paryAptakoMkA utkRSTa antara kAla asaMkhyAta Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre 264. paMciMdiyatirikva 03 jaha0 TThidi0 ukkabhaMgo / aja0 aNukka bhaMgo / evari tirikvAyu: jaha* hidi. jaha0 khuddAbha samayU0, ukka0 puvvakoDipudhattaM / pajjatta-jogiNImu jaha. hidi0 jaha0 Natthi aMtara / paMciMdiyatirikkhaapaja. savvapagadINaM jaha0 aja0 hidi ukkassabhaMgo / Navari tirikvAyu0 jaha* hidi. jaha. khuddAbha0 samayU0, ukka aMto0 / ajara jaha* ukka0 aMto0 / maNusAyu0 jaha.hidi. Nathi aNtr| aja- jahA ukka0 aNto0| lokapramANa hai, isalie inameM pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| tiryaJcoMmeM vedaka samyaktvakA kAla kucha kama tIna palya hai isalie inameM styAnagRddhi tIna Adi ATha prakRtiyoMke ajaghanya sthitivandhakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya kahA hai| yahA~ strIvedakI sthiti styAnagRddhike samAna hai, isalie inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara styAnagRddhi tInake samAna kahA hai / saMyamAsaMyamakA kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai aura manuSyoMmeM vahIM utpanna hue samyaktvakA kAla bhI itanA hI hai isalie apratyAkhyAnAvaraNa cAra Adi ikatIsake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi varSapramANa kahA hai| tIna AyuoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai tathA ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara eka pUrvakoTikA kucha kama tribhAgapramANa hai yaha spaSTa hI hai| tiryaJcoM meM jo nirantara ekendriyoM meM paribhramaNa karate rahate haiM unameM tiryaJcAyukA jaghanya sthitibandha kamase kama eka samaya kama kSullakabhavagrahaNake bAda aura adhikase adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlake bAda niyamase hotA hai, isalie inameM tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama jullakabhavagrahaNapramANa aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 264. paJcendriya tiryaJca tInameM jaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla anutkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama bullakabhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| parantu paJcendriya tiryaJca paryApta aura paJcendriya tiryazca yoninI jIvoMmeM jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla nahIM hai| paJcendriya tiryaJca aparyApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tiryazcAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmaharta hai| manuSyAyake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| vizeSArtha--paJcendriya tiryaJcoMkI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva vRdhika tIna palya hai| parantu tIna palyako Ayu prApta honeke bAda jIva niyamase deva hotA hai| isIse yahA~ tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sAmAnyase pUrvakoTi pRthaktva kahA hai| isameM pUrvakoTi pRthaktva kAlake prArambhameM aura antameM tiryaJcAyukA jaghanya sthitibandha karAke yaha antara kAla le AnA cAhie / zeSa kathana spaSTa hI hai| Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 jaharANaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 265. maNusa 3 paMcaNA-chadaMsaNAo--cadusaMja0--bhaya-dugu-tejA.-ka0-- vaeNa04-agu0-upa-Nimi-titthaya 0-paMcaMta0 jaha* hidi0 patthi aNtrN| aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANuvadhi04 jaha0 hidi.'Natthi aMtaraM / aja0 hidi0 jaha* aMto0, ukka0 tigiNa palido0 desU / evaM itthi0 / Navari aja0 ega0 / aTThaka0 jaha* patthi aMtaraM / aja0 hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 puvakoDI desa0 / sAdAsA0-purisa0-hassa-radi-aradi-soga-devagadi-paMciMdi0veuvi0-samacadu0-veuvi0aMgo0-devANu0-para-ussA0-pasattha-tasa04-thirAthirasubhAsubha-subhaga-sussara-Ade0-jasa0-ajasa0-uccA0 jaha0 hidi0 patthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0] aMto0 / Navusa0-tirikva-maNusagadi-cadujAdi-aorAli0-paMcasaMThA0-orAli aMgo0-chassaMgha0-doANu0-AdAujjo -appasattha0--thAvarAdi04-dUbhaga-dussara-aNNAde0-NIcA. jaha* hidi. Natthi aMtara / aja0 dvidi0 jaha0 ega0, ukka0 pucakoDI desU0 / tieiNaAyu0 jaha0 hidi0 Natthi aMtara / aja0 hidi. jaha* aMto0, ukka0 pucakoDitibhAgaM desU0 / maNusAyu0 jaha0 265. manuSyatrikameM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antararmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cArake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| isI prakAra strIvedake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki isake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai| ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, devagati, paJcendriya jAti, vaikriyika zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, devAnupUrvI, paraghAta, uchAsa, prazasta vihAyogati, prasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuharta hai| napuMsakaveda, tiryazcagati, manuSyagati, cAra jAti, audArika zarIra, pA~ca saMsthAna, audArika AGgopAGga, chaha saMhanana, do AnupUrvI, zrAtapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| tIna AyuoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara eka pUrvakoTikA kucha kama vibhAga pramANa hai| manuSyAyuke jaghanya sthitivandhakA jaghanya antara 1. mUlapratau hidi0 jaha0 tthi iti pAThaH / 52 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre hidi0 jaha0 khudAbhava0 samayU0, uka0 puvvakoDipudhattaM / aja0 jaha0 aMto, ukka puvvakoDI sAdi 0 | pajjatta - jogiNIsa maNusAgu0 jaha0 hidi0 rAtthi aMtara | ja0 dvidi0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDI sAdi0 / girayagadi-riyANu0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 goakoDitaM / aja0 hiMdi0 jaha0 ega0, ukka0 goakoDI desU0 / AhAra02 jaha0 dvidi0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 aMto0, uka0 puvvakoDi dhattaM / 5 266. maNusapajjatte dhuvidAraNaM jaha0 aja patthi aMtaraM / tirikkhAyu0 jaha0 hidi 0 patthi aMtara / aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / maNusAyu0 jaha0 hidi0 jaha0 khuddAbha0 samayU0, ukka0 aMto0 | aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / sesANaM jaha0 hidi 0 patthi aMtara / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / / 1 eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa zrantara pUrvakoTi pRthaktva pramANa hai ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuharta haiM aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTi varSapramANa hai / kintu paryApta aura yoninI manuSyoMmeM manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTi hai / narakagati aura narakagatyAnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktvapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai / AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarapUrvakoTi pRthaktva pramANa hai / vizeSArtha - manuSyatrika meM kucha prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai| aura jinakA kSapakazreNi meM nahIM hotA, unameM se cAra AyutroMko chor3akara zeSakA asaMjJIcara manuSya ke bhavake prathama aura dvitIya samaya meM hotA hai, isalie yahA~ jaghanya sthitibandhameM antara kAlakA niSedha kiyA hai| zeSa antara kAlakA vicAra sugama hai / 266. manuSya paryAptakoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya aura jaghanya sthiti - bandhakA antara kAla nahIM hai / tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / zrajadhanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / zeSa prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha -- jo saMjJI jIva manuSya aparyAptakoM meM utpanna hotA hai, usake utpanna hone ke prathama aura dvitIya samaya meM do Ayuke binA zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antarakA niSedha kiyA hai| tathA jo dhruvabandhavAlI prakR tiyA~heM unakA isake bAda nirantara ajaghanya sthitibandha hotA rahatA hai, isalie inake jadhanya sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai / parantu inake sivA jo sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, unakA adala-badalake bandha honA sambhava hai, isalie unake ajaghanya sthitibandhakA Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharANaTThidibaMdha aMtarakAlaparUvaNA 411 267. devemu titthaya. jaha* hidi. jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA. desU0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / sesANaM NirayoghaM / evari sagahidI / bhavaNa0-vANaveta. pddhypuddhvibhNgo| Navari sAgaro0 sAdi. palido sAdi0 / jodisiya yAva savvaha tti ukkssbhNgo| Navari thINagiddhi03-miccha0aNaMtANubaMdhi04 jaha0 aja' hidi. jahaaMto0, ukka0 appappaNI hidI / 268.eiMdie tirikva04 [jaha0] jaha* aMto, ukka aNaMtakAlaM. aMgulassa asaM0 saMkhejjANi vAsasahassANi asaMkhejjA logA aMtomu / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 yathAsaMkhAe eiMdi0-bAdara-bAdarapajjata-muhuma-muhumapajjattANaM / tirikvAyu0 jaha* hidi0 jaha0 khuddAbhava samayU0, ukka0 palido0 asaMkhe0 / aja0 aNukka0antara kAla kamase kama eka samaya aura adhikase adhika antarmuhUrta upalabdha ho jAtA hai, isalie zeSa prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 267. devoM meM tIrthakara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tathA zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara nArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI cAhie / bhavana. vAsI aura vyantara devoM meM prathama pRthivIke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki sAdhika eka sAgara aura sAdhika eka palya kahanA cAhie / jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi taka utkRSTake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cArake jaghanya aura ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI-apanI sthitipramANa hai| vizeSArtha-devoMmeM tIrthakara prakRtikA jaghanya sthitivandha anyatarake sarvavizuddha pariNAmoMse hotA hai, isalie yahA~ jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai;yaha spaSTa ho hai / mUlameM zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara nArakiyoMke samAna kahakara apanI sthiti kahanekI sUcanA kI hai so isakA yaha abhiprAya hai ki jina prakRtiyoMkA mithyAdRSTi aura sAsAdanadRSTike hI vandha hotA hai, unakA nauveyaka taka, tiryaJcagati AdikA sahasrAra kalpa taka aura ekendriya jAti Adi tInakA aizAna kalpa taka bandhakA vidhAna karake inakA antara kAla isa hisAbase prApta kare / zeSa kathana sugama hai| 268. ekendriyoM meM ekendriya, bAdara ekendriya, bAdara paryApta ekendriya, sUkSma ekendriya aura sUkSma paryApta ekendriyoMmeM tiryaJcagati catuSkake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kramase ananta kAla, aGgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, saMkhyAta hajAra varSa, asaMkhyAta lokapramANa aura antarmuhUrta hai / ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tiryaJcAyuke jaghanya sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya kama zullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA bhaGga anutkRSTake samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga 1. mUlapratau aja0 jaha0 dvidi0 iti pAThaH / Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre bhNgo| sesANaM ukkassabhaMgo / bAdare tirikvAyuga0 eiMdiyabhaMgo / muhuma-bAdarapajjatte tirikvAyu0 jaha* hidi0 jaha0 raNatthi aNtr| sesaM ukkrsbhNgo| apajjattA0 tirikkhaapajattabhaMgo / suhume tirikvAyu0 jaha0 hidi0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 palido0 asaMkhe0 / aja0 aNukka bhNgo| sesANaM ukkrsbhNgo| savvANaM maNusAyu0 jaha0 dvidi. Natthi aMtara / aja* hidi0 pagadiaMtara / ___266.bIiM0-tIiM0-caduriM0 pajattApajattA0 ukkassabhaMgo / Navari tirikvAyu0 jaha* jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 hidi / pajate. jaha0 hidi0 patthi aNtr| aja0 hidi0 aNuka0 bhNgo|| 270. paMciMdiya02 khavagapagadINaM titthayarassa jaha0 hidi0 Natthi aMtara' / aja0 oghN| NidApacalA-asAdA0-hassa-radi-aradi-soga-bhaya--dugu--devagadi-- utkRSTake samAna hai| bAdaroM meM tiryaJcAyukA bhaGga ekendriyoMke samAna hai| sUkSma jIvoMmeM aura bAdara paryApta jIvoMmeM tiryaJcAyu ke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara kAla nahIM hai / tathA zeSa bhaGga utkRSTake samAna hai / aparyAptakoMmeM tiryaJca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai / sUkSma ekendriyoM meM tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA bhaGga anutkRSTake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| ina sabake manuSyAyake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| vizeSArtha-ekendriyoM meM tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke hotA hai aura inakA utkRSTa antara ananta kAla hai, isalie yahA~ ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara ananta kAla kahA hai| tathA bAdara ekendriyoM meM agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMkA utkRSTa antara aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, bAdara paryApta ekendriyoM meM saMkhyAta hajAra varSapramANa, sUkSma ekendriyoMmeM asaMkhyAta lokapramANa aura sUkSma paryAptakoM meM antarmuhUrta pramANa hai, isalie inameM ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai / ina sabake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuharta hai; yaha spaSTa ho hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 269. dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura inake paryApta tathA aparyApta jIvoMmeM saba prakRtiyoke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcAyuke jaghanya sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka avagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara apanI-apanI kAyasthitipramANa hai| inake paryAptakoMmeM jaghanya sthitivandhakA antara kAla nahIM hai tathA ajaghanya sthitibandhakA antara anutkRSTake samAna hai| 270. paJcendriyadviko kSapaka prakRtiyoMke aura tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitivandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| nidrA, pracalA, asAtA vedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriya jAti, vaikriyika Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeNahidibaMdhanaMtarakAlaparUvaNA 413 paMciMdi0--uvviya-tejA-ka0---samacadu0-vauvvi0aMgo0--vaeNa04-devANu0aguru04-pasatthavi0-tasa04-thirAthira-subhAsubha-subhaga-sussara-Ade0-ajasa-Nimi0 jaha* hi0 jaha0 aMto0, ukka0 kAyahidI0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / pavari devagadi04 aja0 ukka0 tettIsaM sAga. sAdi0 / gairaiya-devAyu0 jaha hidi0 jaha0 dasavassasahassANi sAdi0, ukka0 kAyahidI0 / tirikkha-maNusAyu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 kAyahidI0 / aja. savvANaM ukkbhNgo| pajjattage tirikkha-maNusAyu0 jaha* patthi aNtr| aja0 pagadiaMtara / AhAra02 jaha0 patthi aNtr| aja. jaha* aMto0, uka0 kAyahidI0 / sesANaM ukkassabhaMgo / paMciMdiyaapajjatta0 tirikkha-maNusAyu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 aMto0 / aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / sesaM ukkassa go| zarIra, taijasazarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, varNacatuSka, devagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasa catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, prAdeya, ayazaHkIrti aura nirmANa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki devagaticatuSkake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| narakAyu aura devAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai. aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai / tathA sabake ajaghanya sthitibandhakA antara utkRSTake samAna hai| paryAptakoMmeM tiryaJcAya aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna hai| AhArakadvikake jaghanyasthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai, aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| paJcendriya aparyAptakoMmeM tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanyasthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTa ke samAna hai| vizeSArtha-paJcendriya aura paJcendriya paryApta jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoM aura tIrthaGkara prakRtikA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai / yahA~ nidrA Adi prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha vizuddha pariNAmoMse asaMzI jIvake hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara apanI-apanI kAyasthiti pramANa kahA hai| yahA~ kAyasthitike prArambhameM aura anta meM asaMziyoM meM utpanna karAkara utkRSTa antarakAla le AnA caahie| devagaticatuSkakA devoMke aura nArakiyoMke bandha nahIM hotA, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / mAtra inake sivA nidrAdi zeSa prakRtiyoM ke ajaghanya sthitike bandhameM adhikase adhika antarmuhUrtakA antara par3atA hai, isalie ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai| Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 271. puDhavikA0 tirikkhAyu0 eiNdiybhNgo| sesaM ukkssbhNgo| evaM paMcakAyANaM / tasa02 paMciMdiyabhaMgo / Navari sagahidI bhANidavvA / tasaapajjatta0 pNciNdiyapjjttbhNgo| 272. paMcamaNa-paMcavaci0 paMcaNA-NavadaMsaNA-micchatta-solasaka0-bhayadugu-caduaAyu0-tieiNasarIra0-AhAra0aMgo0-vaeNa04-agu0-upa0-Nimi0titthaya0-paMcaMta0 jaha* aja0 Natthi aNtrN| Navari vacijogi0-asaccamosa0 paMcaNA0etadaMsa-micchatta-bArasaka0-bhaya-dugu-tejA-ka-vaeNa04-agurulahu0-upaghA0Nimi0 aja0 jaha* ega0, ukka0 aMto / sesANaM jaha* patthi aNtrN| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aNto0| 273. kAyajogIsu khavagapagadINaM veuvviyachakka-titthaya. jaha0 patthi aMtaraM / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / Niraya-devAyu0 jaha0 aja0 Natthi 271. pRthivIkAyika jIvoM meM tiryaJcAyakA bhaGga ekendriyoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| isI prakAra pA~ca kAyavAle jIvoMke jAnanA caahie| trasa aura asa paryApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA bhaGga paJcendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI caahie| trasa aparyAptakoMmeM paJcendriya aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| 272. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa,mithyAtva, solaha kaSAya,bhaya, jugupsA, cAra Ayu, tIna zarIra, AhAraka AGgopAGga, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| itanI vizeSatA hai ki vacanayogI aura asatyamRSAvacanayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa zarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta aura nirmANa prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuharta hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-yahA~ prathama daNDakameM kahI gaI zAnAvaraNAdi prakRtiyoM meM se kucha aisI prakatiyA~ haiM jinakA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai aura kucha aisI prakratiyA~ haiM ji jaghanya sthitibandha saMyamake abhimukha hue mithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi yA saMyatAsaMyatake hotA hai, isalie inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| mAtra vacanayogI aura anubhayavacanayogI jIvoM meM pA~ca darzanAvaraNa Adi prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya sthitibandha dvIndriya paryAptake hotA hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta prApta hone meM koI bAdhA nahIM AtI, isalie yaha ukta prakArase kahA hai| yahA~ cAra AyuoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai,yaha spaSTa hI hai| 273. kAyayogI jIvoM meM kSapakaprakRtiyA~ vaikriyika chaha aura tIrthaGkara ina prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antaraeka samaya hai aura utkRSTa prAntara antarmuhUrta hai / narakAyu aura devAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandha Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeNaThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 415 aMtaraM / tirikkhAyuH jaha0 hidi tirikkhoghaM / aja0 aNukkassabhaMgo / maNusA0 mUloghaM / tirikkhagadi04 eiNdiybhNgo| maNusaga0-maNusANu0 jaha* jaha0. aMto0, aja0 jaha0 ega0, ukka0 dogaNaM pi asaMkhejjA logaa| evaM uccA / vari jaha0 Natthi aNtrN| sesANaM jaha0 hidi0 jaha* aMto0, ukka0 asaMkhejjA logaa| aja0 jaha0 ega0, ukka aNto| 274.orAliyakA0 khavagapagadINaM Neraiya-devAyu-AhAraduga-titthaya0 jaha0 aja0 patthi aMtaraM / sAdAsAdA0-purisa-veuvviyachakka-jasagi0 jaha0 patthi aMtaraM / aja0 [jahaega0, ukka0 aMto / tirikkha-maNusAyu0 jaha0 hidi patthi aMtaraM / aja'. pagadiaMtaraM / tirikkhagadi04 jaha0 hidi0 jaha* aMto0, uka0 tiSiNa vAsasahassANiM desuu| aja0 jaha0 ega0, ukka aMto0 / sesANaM jaha0 jaha0 kA antarakAla nahIM hai / tiryaJcAyake jaghanya sthitibandhakA antarakAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA antarakAla anutkRSTake samAna hai| manuSyAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla mUloghake samAna hai| tiryaJcagati cArake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla ekendriyoMke samAna hai| manuSyagati aura manuSya: gatyAnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai, ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara donoMkA hI asaMkhyAta lokapramANa hai| isI prakAra uccagotrakA jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki isake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuharta hai aura utkRSTa aMntara asaMkhyAta lokaMpramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha--kAyayogI jIvoMke prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| parantu jo jIva kAryayogameM upazamazreNimeM inakA kamase kama eka samayake lie aura adhikase adhika antarmuharta ke lie prabandhaka hokara aura marakara deva honepara kAyayogake sadbhAvameM hI punaH inakA bandhra karane lagatA hai, usake inake ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuharta upalabdha honese vaha ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 274. audArikakAyayogI jIvoMmeM kSapaka prakRtiyA~,narakAya, devAyu,AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, puruSaveda, vaikriyika chaha aura yaza-kIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkara antara antamuharta hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitivandhakA antarakAla prakRtibandhake antarakAlake samAna hai| tiryaJcagati cArake jaghanya sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna hajAra varSa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuharta hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamahUrta hai 1. aja0 jaha0 pagadi- iti pAThaH / Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre aMto0, ukka0 bAvIsaM vAsasahassANi desU0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 aNto0| 275. orAliyami0 ukkssbhNgo| keNa kAraNeNa ukkassabhaMgo ? yeNa bAdaraeiMdie vi adhApavatto vA se kAle sarIrapajjattI jAhidi tti vA sAmittaM dieNaM teNa kAraNeNa ukkassabhaMgo / Navari do Ayu0 tasaapajjattabhaMgo / aura utkRSTa antara kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| vizeSArtha-audArikakAyayogameM kSapaka prakRtiyA~, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakaNimeM hotA hai| tathA isake sivA anyatra isa yogameM ajaghanya sthitibandha hotA hai, isalie inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| isa yogameM narakAyu aura devAyuke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai,yaha spaSTa hI hai| sAtAvedanIya, puruSaveda aura yazaHkortikA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie yahA~ inake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| vaikriyika chahakA jaghanya sthitibandha sarvavizuddha asaMhIke hotA hai, para isake yogaparivartana hotA rahatA hai, isalie yahA~ inake bhI jaghanya sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai / tathA ye saba pratipakSa prakRtiyA~ hai,isalie inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / tiryaJcagaticatuSkakA jaghanya sthitibandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke hotA hai aura vAyukAyika jIvoMmeM audArika kAyayogakA utkRSTa kAla kucha kama tIna hajAra varSa hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA utkRSTa antara kucha kama tIna hajAra varSa kahA hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha bAdarapRthivIkAyika paryApta jIvoMke bhI hotA hai aura vahA~ audArika kAyayogakA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| isalie yahA~ zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama bAIsa hajAra varSe kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 275. audArika mizrakAyayogameM utkRSTake samAna bhaGga hai| yahA~ utkRSTake samAna bhaGga kisa kAraNase hai ? yataH bAdara ekendriya jIvameM bhI adhaHpravRtta hotA hai athavA tadanantara samayameM zarIra paryAptiko prApta karegA,use jaghanya sthitibandhakA svAmitva prApta hotA hai, isa kAraNase utkRSTake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki do AyuoMkA bhaGga trasaaparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-audArika mizrakAyayogameM utkRSTa sthitibandhake antarakAlakA vicAra do prakArase kiyA hai| bAdara ekendriya jIvake bhI vaha prakAra sambhava hai, isalie yahA~ bhI saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla utkRSTake samAna jAnanA caahie| yaha ukta kathanakA tAtparya hai| mAtra yahA~ bandhako prApta honevAlI tiryazcAya aura manuSyAyuke sambandhameM kucha vizeSatA hai, jisakA nirdeza mUlameM alagase kiyA hI hai| bAta yaha hai ki aparyApta avasthAke bAda bhavAntarameM bhI audArika mizrakAyayogakA sAtatya banA rahatA hai, isalie prasa aparyAptakoMmeM ukta donoM AyuoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla kaha Aye haiM, usI prakAra vaha hA~ bhI bana jAtA hai| Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 417 276. veuvviya-vauvviyami0 ukkssbhNgo| AhAra-AhAramissa. mnnjogibhNgo| kammaigakA0 ukkssbhNgo| 277. itthivede0 paMcaNA-cadudaMsa0-cadusaMja-titthaya-paMcaMta* jaha* aja0 patthi aNtrN| NiddA-pacalA-asAdA-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-duguccha--paMciMdiyajAdi-tejA0-kA-samacaduH-vaeNa04-agu04-pasatthavi0-tasa04-thirAthira-subhAsubha[subhaga]-sussara-Ade-[ajasa-Nimi0 jaha0 jaha* aMto0, ukka0 palidovamasadapudhattaM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04-ithi0-Navusa0-tirikkhagadi-eiMdi0-paMcasaMThA-paMcasaMgha-tirikvANu AdAujjo0--appasattha0--thAvara-bhaga-dussara-aNAde0-NIcA0 jaha0 aja0 ukkssbhNgo| ahaka jaha0 jaha* aMto0, ukka palido0 sadapudhattaM / aja* jaha0 ega0, uka0 puvvakoDI des| sAdAve-purisa-jasa-uccA0 jaha* hidi. patthi aNtrN| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / NirayAyu0 ukssbhNgo| tirikvamaNusAyu0 jaha* hidi0 jaha patthi aMtara / aja0 aNubhaMgo / devAyu0 jaha0 hidi0 jaha0 dasavassasahassANi sAdi0, ukka0 palidovamasadapudhattaM / aja. 276. vaikriyika kAyayoga aura vaikriyika mizra kAyayayogameM utkRSTake samAna bhaGga hai| AhAraka kAyayoga aura AhAraka mizrakAyayogameM manoyogI jIvoMke samAna bhaGga hai tathA kArmaNakAyayogameM utkRSTake samAna bhaGga hai| 277. strIvedameM pA~ca jJAnovaraNa, cora darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, tIrthakara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhako antarakAla nahIM hai| nidrA,pracalA, asAtA vedanIya, hAsya,rati, arati, zoka,bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasazarIra,kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara,Adeya,ayaza-kIrti, aura nirmANa prakRtiyoMkejaghanya sthitivandhakA jaghanya antara antarmaharta hai aura utkRSTa antara sau palya prathaktva hai| sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnuvandhI cAra, stroveda, napuMsakaveda, tiryazcagati, ekendriya jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryaJcAnupUrvI, aotapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nocagotra prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla utkRSTake samAna hai| ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau palya pRthaktva hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| sAtA vedanIya, puruSaveda, yaza-kIrti aura uccagotrake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| narakAyukA bhaGga utkRSTake samAna hai| tiryaJcAyu aura manuSyoyuke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / ajaghanya sthitivandhakA antara kAla anutkRSTake samAna hai| devAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara sau palya pRthaktva hai| tathA ajaghanya sthitibandhakA 1. mUlapratau sussara0 zrAdA0 Nimi0 zrAde0 jaha0 iti pAuH / Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre aNu bhNgo| veuvviyachakka0-tieiNajA-muhuma0--apajja0-sAdhAra0 jaha. aja0 ukka bhaMgo / maNusagadipaMcagassa jaha0 aja0 ukkbhNgo| AhAra02 jaha0 hidi. Natthi aNtr| ajajaha* aMto0, ukka kAyahidI. / 278. purisa paMcaNA-cadudaMsa0-cadusaMja-paMcaMta0 jaha0 aja0 Natthi aNtr| thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04-itthi0-Navusa-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-appasattha0-dRbhaga-dussara-aNAde0-NIcAgo0 jaha0 aja0 ukkassabhaMgo / NiddA-pacalAasAdA0-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-dugu0-paMciMdi0-tejA0-ka0-samacadu0-vaeNa04agu04-pasatthavi0-tasa04-thirAthira-subhAsubha-subhaga--sussara-aNAde0--ajasa0Nimi0 jaha0 hidi0 ukkssbhNgo| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / [aTThaka0 antara kAla anutkRSTake samAna hai| vaikriyika chaha, tIna jAti, sUkSma aparyApta aura sAdhAraNa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara utkRSTake samAna hai| manuSyagati paJcakake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara utkRSTake samAna hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara anta muhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthiti pramANa hai| vizeSArtha-strIvedameM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha ApakazreNI meM hotA hai aura isake sivA anyatra ajaghanya sthitibandha hotA hai, isalie inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| mAtra tIrthaMkara prakRtikA jaghanya sthitibandha upazama zreNImeM prApta hotA hai,para yahA~ isake bhI jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla sambhava nahIM hai, isalie yahA~ isakA bhI niSedha kiyA hai| strIveda kI utkRSTa kAyasthiti sau palyapRthaktvapramANa hai / jisa saMzI strIvedI jIvane isake prArambha meM aura antameM jaghanya sthitibandha kiyA aura madhyameM ajaghanya sthitibandha kiyA, usake dUsare daNDakameM kahI gaI nidrA Adi prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sau palyapRthaktva upalabdha hotA hai, isalie yaha ukta pramANa kahA hai| ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara isI prakAra le AnA cAhiye / tathA saMyamAsaMyama aura saMyamakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi honese yahA~ pATha kaSAyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai / kyoMki saMyamAsaMyamameM apratyAkhyAnAvaraNa cArakA aura saMyamameM pratyAkhyAnAvaraNa cArakA bandha nahIM hotaa| sAtAvedanIya Adi cAra prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM upalabdha hotA hai, isalie yahA~ inake antarakAlakA niSedha kiyA hai| phira bhI ye sapratipakSa prakRtiyA~ hai isIlie inake ajaghanya sthitibandhake antarakAlake upalabdha hone meM koI bAdhA nahIM AtI / sAmAnyataH pratipakSa prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta prApta hotA hai, isalie yaha ukta prakArase kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 278. puruSavedameM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAyake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra,strIveda,napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna,napuMsakaveda, pA~casaMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, dusvara, anAdeya aura nIcagotrake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai| nidrA, pracalA, asAtAvedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA ja. jaha0 aMto0, ukka0 sAgarovamasadapu0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 punvakoDI desa0 / ] sAdAve-purisa-jasa0-titthaya0-uccA0 jaha* patthi aMtaraM / aja0 hidi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / NirayAyu0 ukkabhaMgo / tirikkhamaNusAyu0 jaha* hidi. patthi aMtaraM / aja0 annukkbhNgo| devAyu0 jaha0 jaha0 dasavassasahassANi sAdi0, ukka0 kAyahidI0 / aja. hidi0 pagadiaMtaraM / Nirayagadi-cadujA0-NirayANu0-AdAva-thAvarAdi04 ukkassabhaMgo / tirikkhagaditirikkhANu0-ujjo0 jaha0 aja0 ukkssbhNgo| maNusagadi-paMcagassa jaha* aja0 ukkssbhNgo| devagadi04 jaha0 aja* ukkssbhNgo| AhAra02 jaha* patthi aNtr| aja* jaha* aMto0, ukka0 kaayhidii| paJcendriya jAti, taijasazarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghu catuSka, prazastavihAyogati, prasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, sukhara, anAdeya, ayazaHkIrti aura aura nirmANa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| sAtAvedanIya, puruSaveda, yaza-kIrti, tIrthaGkara aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / narakAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara utkRSTake samAna hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA antarakAla anutkRSTake samAna hai| devAyake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA antarakAla prakRtibandhake antarakAlake samAna hai| narakagati, cAra jAti, narakagatyAnupUrvI, pAtapa aura sthAvara Adi cAra prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai| tiryaJcagati, tiryazcagatyAnupUrvI aura udyota prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitivandhakA antara utkRSTake samAna hai| manuSyagatipaJcakake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara utkRSTake samAna hai| devagaticatuSkake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara utkRSTake samAna hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa prAntara kAyasthitipramANa hai| vizeSArtha-puruSavedameM pA~ca zAnAvaraNa Adi prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM apane-apane bandhake antameM hotA hai| anyatra ajaghanya sthitibandha hotA hai, isalie inake jaghanya aura ajaghanya sthitivandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| sAtAvedanIya Adi pA~ca prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhakA to niSedha kiyA hai, para tIrthaGkara prakRtike sivA inake sapratipakSa prakRtiyA~ honeke kAraNa inake ajaghanya sthitibandhake prApta hone meM koI bAdhA nahIM AtI,isaliye usakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuharta kahA hai| Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 276. NavUsa0 paMcaNA0-cadudaMsa0-cadusaMja-paMcaMta0 jaha0 aja0 patthi aNtr| thINagiddhi03-miccha 0-ayaMtANubaMdhi04-itthi0-NavUsa0--paMcasaMThA-paMcasaMgha-appasatthavi0-bhaga-dussara-aNAde0-NIcA. jaha0 hidi. oghaM / aja. jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / NiddA-pacalA-asAdA0-hassa-radi-aradi-soga-bhaya-dugupaMciMdi0-tejA-ka-samacadu0-vaeNa04-aguru04-pasatthavi-tasa04-thirAthira-subhAmubha-subhaga-sussara-Ade0-ajasa-Nimi0 jaha* jaha* aMto0, ukka0 asaMkhejjA logaa| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / sAdA0-purisa-jasa0 jaha* aja0 oghaM / do Ayu0-veuvviyachakkA-maNusagaLa-maNusANu0 oghN| tirikkhAyu0 jaha0 jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / aja0 aoghaM / devAyu tirikkhoghaM / tirikkhaga0tirikkhANu0-ujjo0-NIcA. jaha* hidi0 jaha0 aMtomu0, ukka. aNaMtakAlaM / tathA upazamazreNimeM maraNakI apekSA tIrthaGkara prakRtike ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuharta upalabdha honese vaha ukta pramANa kahA hai| totparya yaha hai ki jo upazamazreNimeM eka samayake lie abandhaka hokara maratA hai aura deva hokara punaH bandha karane lagatA hai, usake eka samaya antarakAla upalabdha hotA hai aura jo antarmuhUrta prabandhaka hokara maratA hai aura deva hokara punaH bandha karane lagatA hai, usake antarmuhUrta antarakAla upalabdha hotA hai / AhArakadvikakA bhI jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM upalabdha hotA hai| isalie isake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| tathA zeSa kathana spaSTa hI hai| 276. napusakavedameM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara anAdeya aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandha kA antarakAla aodhake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / nidrA, pracalA, asAtAvedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, paJcendriya jAti, taijasazarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, sthira asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, prAdeya, ayazaHkIrti aura nirmANa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sAtAvedanIya, puruSaveda aura yaza-kIrtike jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla zrodhake samAna hai / do Ayu, vaikriyika chaha, manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvI prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla oghake samAna hai| tiryaJcAyuke jaghanya sthitibandhakA antarakAla eka samaya kama kSullakabhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai / ajaghanya sthitibandhakA antarakAla aodhake samAna hai| devAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| tiryaJcagati, tiryazcagatyAnupUrvI, udyota aura nIcagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antaramuharta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai / ajaghanya sthitibandhakA antara anutkRSTake Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaTThidibaMdha aMtara kAlaparUvaNA 421 a0 a0 bhNgo| cadujAdi AdAva thAvarAdi 04 jaha0 zraghaM / aja0 aNu0 bhaMgo / orAli 0-orAli0 aMgo0 - vajjarisabha0 [ jaha0 ] zraghaM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 yokoDI mU0 / ahaka0 jaha0 ja0 zraghaM / AhAra 02 jaha0 hidi0 patthi aMtara / aja0 oghaM / titthaya0 ukkastabhaMgo / 1 280, avagadave 0 sagapagadINaM jaha0 dvidi0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / 281. kodhAdi 04 khavagapagadIgaM caduAyu0 - AhAra 02 jaha0 aja0 Natthi samAna hai| cAra jAti, tapa aura sthAvara zrAdi cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla oghake samAna hai / zrajaghanya sthitibandhakA antara anutkRSTake samAna hai / audArika zarIra, audArika zrAGgopAGga aura vajreSabhanArAcasaMhananake jaghanya sthitibandhakA antarakAla ke samAna hai / ajaghanya sthitibandhakA jadhanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| ATha kaSAyake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara zradhake samAna hai / AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / jaghanya sthitibandhakA antarakAla zrodhake samAna hai| sIrthaGkara prakRtike jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla utkRSTake samAna hai / vizeSArtha - napuMsaka veda meM prathama daNDakameM kahI gaI pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlake na honekA spaSTIkaraNa jisa prakAra puruSaveda meM kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kara lenA cAhiye / napuMsakaveda meM samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai aura samyaktvake sadbhAvameM strIveda Adi dUsare daNDakameM kahI gaI prakRtiryokA bandha nahIM hotA, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / bAdara ekendriya paryAptakA utkRSTa antarakAla zrasaMkhyAta lokapramANa hai, isalie yahA~ nidrA Adi tIsare daNDakameM kahI gaIM prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| bAdara agnikAyika paryApta aura bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMkA utkRSTa antarakAla ananta kAla hai, isalie yahA~ tiryaJcagati Adi tIna prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara anantakAla kahA hai| karmabhUmija manuSya aura tiryaJcake usI paryAya meM utpanna hue samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai, aura isake audArika zarIra Adi cAra prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 280. apagataveda meM apanI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha - apagataveda meM apanI saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM upalabdha hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai tathA upazama zreNimeM apagatavedIke apanI prakRtiyoMkA antarmuhUrta kAla taka bandha nahIM hotA, isalie yahA~ jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai| 281. krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoM meM kSapaka prakRtiyoM, cAra Ayu aura AhArakadvikake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / itanI vizeSatA hai ki mAna Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 mahAbaMdhe TThidibaMghAhiyAre aMtara / Navari mANassa kodhasaMja0 aja. jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / evaM mAyAe do saMjala0, lobha0 [cattAri ] saMjala0 / sesANaM jaha0 hidi0 patthi aNtr| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / 282. madi-suda0 paMcaNA-NavadaMsaNA-sAdAsA-miccha0-solasaka-ahaNoka0-paMciMdiya-tejA-ka0-samacadu0-vaeNa04-aguru04-pasatthavi0-tasa04-thirAthirasubhAsubha-subhaga-sussara-Ade0-jasa-ajasa-Nimi0-paMcaMta0 jaha* hi0 jaha0 aMto0, ukka0 asaMkhejA logaa| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / NabuMsa-orAli0 kaSAyameM krodha saMjvalanake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| isI prakAra mAyA kaSAyameM do saMjvalanoMkA aura lobhakaSAyameM cAra saMjvalanoMkA antarakAla jAnanA caahie| tathA cAroM kaSAyoMmeM zeSa prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-cAroM kaSAyoMmeM cAroM AyuoMkA ajaghanya sthitibandha antarake sAtha do vAra sambhava nahIM hai aura jaghanya sthitibandha eka bAra hI hotA hai, isalie to inake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyaa| aura kSapaka prakRtiyoM aura AhArakadvikakA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM hotA hai| sAtha hI upazama zreNimeM kaSAyoMke rahate hue kSapaka prakRtiyoMkI bandhavyucchitti nahIM hotii| yadyapi AhArakadvikakI bandhavyucchitti ho jAtI hai, para upazamazreNi para car3hate aura utarate hue kaSAyameM parivartana hotA hai aura upazAntamohameM kaSAyakA abhAva ho jAtA hai, isalie ina cAroM kaSAyoMmeM na to kSapaka prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla upalabdha hotA hai aura na AhA rakadvikake hI jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla upalabdha hotA hai; isalie yahA~ isakA niSedha kiyA hai| yahA~ zeSa prakRtiyoMkA eka kaSAyameM do bAra jaghanya sthitibandha sambhava nahIM hai, isalie saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| para jisake eka kaSAyameM kamase kama eka samayake lie aura adhikase adhika antarmuhUrta ke lie saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha hotA hai, usake anya saba prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta honese vaha ukta pramANa kahA hai / yahA~ mAnakaSAyameM krodhasaMjvalanake, mAyAkaSAyameM krodha aura mAna saMjvalanake aura lobhakaSAya krodha, mAna mAyA aura lobha saMjvalanake ajaghanya sthitibandhakA jo jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai ,vaha upazamazreNimeM maraNakI apekSAse jAnanA cAhie / kAraNa spaSTa hai| 282. matyajJAna aura zrutajJAnameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solahakaSAya, ATha nokaSAya, paJcendriya jAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, prasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, prAdeya, yaza-kIrti, ayazaHkIrti, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / napuMsakaveda, audArikazarIra, pA~ca saMsthAna, audArika Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaharANaDidibaMdha aMtarakAlaparUvaNA 423 paMcasaMThA0 - orAli0 aMgo0 - issaMgha0 - appasattha0 - dUrbhAga- dussara - aNAde0 ja0 TThi0 ghaM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tiriNa palido0 desU0 / caduAyu- veDa vviyachakamaNusaga 0 - maNusA0 oghaM / tirikkhagadi-tirikkhANu0 ujjo0 jaha0 dvidi0 zraghaM / aja0 jaha0 ega0, uka ekatIsaM sAga0 sAdi0 / cadujAdi AdAva thAvarAdi 04 jaha0 ja0 evaM sagabhaMgo / khIcAgo0 ja0 TTi0 zraghaM / aja0 jaha0 ega0, tiriNa palido0 de0 | uccA0 jaha0 ja0 jaha0 aMto0 ega0, ukka0 asaMkhejjA logA / ukka0 1 283. vibhaMge paMcaNA0 evadaMsaNA0--micchatta- solasaka0 -bhaya- dugu0 -- NirayazrAGgopAGga, chaha saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeya prakRtiyoMke sthitibandhakA antarakAla ke samAna hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai / cAra Ayu, vaikriyika chaha, manuvyagati aura manuSyagatyAnupUrvIke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara ogha ke samAna hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyota prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla zradhake samAna hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika ikatIsa sAgara hai / cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cAra prakRtiyoMke jaghanya aura jaghanya sthitibandhakA antarakAla napuMsakavedake samAna hai / nIcagotrake jaghanya sthitibandhakA antarakAla zroghake samAna hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai / uccagotra ke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara kramase antarmuhUrta aura eka samaya hai aura utkRSTa antara donoM kA asaMkhyAta loka pramANa hai / 1 vizeSArtha - ina donoM ajJAnoMmeM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoM kA jaghanya sthitibandha bAdara ekendriya paryAtaka jIvoMke hotA hai aura inakI kAyasthiti asaMkhyAta loka pramANa hai, isalie yahA~ ukta prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa kahA hai / yahA~ kAryasthitike prArambhameM aura antameM jaghanya sthitibandha karA kara yaha antarakAla lenA cAhie / napuMsakaveda zrAdi dUsare daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA bhogabhUmimeM bandha nahIM hotA, isalie yahA~ unake anutkRSTa sthitibandhakA kucha kama tIna palya antarakAla kahA hai / yahA~ ina prakRtiyoM ke ajaghanya sthitibandhakA yaha antarakAla isI prakAra kahA hai / yaha tIna palya meM kucha kama kahA yaha vicAraNIya hai / nIcagotrake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla isI prakAra jAnanA cAhie / tiryaJcagati Adi tIna prakRtiyoMkA bArahaveM kalpake Upara bandha nahIM hotA aura vahA~ donoM ajJAnoMkA utkRSTa kAla ikatIsa sAgara hai / isIse yahA~ ukta prakRtiyoM ke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla sAMghika sAgara kahA hai / ye sapratipakSa prakRtiyA~ honese yaha sAghika kAla bana jAtA hai| jisa bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvane kAryasthitike Adi meM aura antameM uccagotrakA jaghanya sthitibandha kiyA usake to isake jaghanya sthitibandhakA asaMkhyAta loka pramANa utkRSTa antarakAla upalabdha hotA hai tathA agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke isakA bandha nahIM honese jaghanya sthitibandhakA ukta pramANa utkRSTa antarakAla upalabdha hotA hai| isalie vaha ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / 283. vibhaGgajJAnameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre devAyu0 - tejA 0 - 0 - varaNa 04 - gu0 - upa0 Nimi0 - paMcaMta0 jaha0 aja0 Natthi aMtaraM / sAdA0 - purisa [0-hassa-radi- veDavviyacha 0 - cadujAdi - samacadu0 - vajjarisabha 0 - para0 - ussA0 ujjo0-pasattha0-tasa0-bAdara- muhuma-pajjattApajjatta patteya0 - sAdhAraNa-thirAdichaka - NIcuccA0 ja0 dvidi0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / asAdA0itthi0 - 0 -- aradi -- soga - paMcasaMThA0--paMca saMgha 0 - appasattha0 athirAdika0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsa sA0 sU0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / tirikkha - maNusAyu0 riyoghaM / eiMdi0 - AdAva - thAvara0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 besAga0 sAdi0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / dogadi orAli0 -orAli 0aMgo0 - do0 ja0 TThi0 rAtthi aMtara / a0 ja0 ega0, ukka0 aMto0 / jugupsA, narakAyu, devAyu, taijasazarIra, kArmaNazarIra varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / sAtAvedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, vaikriyika chaha, cAra jAti, samacaturasra saMsthAna, vajrarSabhanArAcasaMhanana, paraghAta, ullAsa, udyota, prazasta vihAyogati, trasa, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka zarIra, sAdhAraNa, sthira Adi chaha, nIca gotra aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / asAtAvedanIya, strIveda, napuMsakaveda, arati, zoka, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati aura asthira Adi chahake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / ekendriya jAti, zrAtapa aura sthAvara ke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / do gati, zradArika zarIra, zradArika zrAGgopAGga aura do AnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha--vibhaGgajJAnameM narakAyu aura devAyuke sivA prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoM kA jaghanya sthitibandha saMyamake abhimukha hue jIvake hotA hai, isalie yahA~ inake jaghanya aura jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| narakAyu aura devAyuke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai, yaha to spaSTa hI hai / isI prakAra inake ajaghanya sthitibandhake antarakAlakA yathAyogya prabhAva jAna lenA caahie| sAtAvedanIya Adi dUsare daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha saMyamake abhimukha hue jIvake hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai / inake ajaghanya sthitibandhakA antarakAla spaSTa hI hai| jo nArakI bhavake prArambha meM paryApta hone para asAtAdi prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha karake punaH bhavake anta meM bandha karatA hai, usake ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara upalabdha honese vaha ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNaTThadibaMdha aMtara kAlaparUvaNA 425 284. bhi0 - suda0-adhi0 paMcaraNA0 - idaMsaNA 0 - sAdA0 cadusaMja0 - purisa0hassa-radi-bhaya-dugu0 -paMciMdi0 - tejA 0 - 0 - samacadu0 - varaNa 04 - aguru 04 - pasattha 0tasa 04 - thirAdichakka - Nimi0 - titthaya0 uccA0 - paMcaMta0 ja0 hidi0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / vari zikSA - pacalA aja0 ja0 ukka0 aMto0 / asAdA0aradi-soga- athira-asubha ajasa0 jaha0 [ jaha0] aMto0, uka0 chAvaTTisAga0 sAdi0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 ! aka0 ja0 hi0 ja0 aMto0, ukka chAvahisAga0 sAdi0 / aja0 ja0 aMto0, ukka0 puvvako sU0 / do Ayu0 ukassabhaMgo | maNusagadipaMcagassa ja0 Di0 ja0 aMto0, ukka0 chAvahisAga 0 sAdi0 / a0 ja0 ega0, ukka0 puvvakoDI 0 sAdi0 | devagadi0 4 - AhAra 02 ja0 dvi0 Natthi aMtaraM / a0 ja0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / I e 284. zrabhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghu4, prazastavihAyogati, trasacatuSka, sthira Adi chaha, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / itanI vizeSatA hai ki nidrA aura pracalAke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaH kIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika chyAsaTha sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika chyAsaTha sAgara hai / zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai / do zrAyuoM kA bhaGga utkRSTake samAna hai / manuSyagati paJcakake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika chyAsaTha sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTi hai / devagati catuSka aura zrAhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / vizeSArtha- -ina tIna jJAnoMmeM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha kSapakazreNimeM hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai / tathA inameM se kucha to sAntara prakRtiyA~ hai, saba nahIM haiM, phira bhI upazama zreNimeM maraNakI apekSA inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta upalabdha hone se vaha ukta pramANa kahA hai| itanI vizeSatA hai ki AThaveM guNasthAnake jisa bhAga meM nidrA aura pracalAkI vyucchitti hotI hai, vaha maraNase rahita hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara bhI antarmuhUrtaM kahA hai / jisa jIvane samyaktvako prApta kara pramattasaMyata guNasthAna meM asAtA AdikA jaghanya sthitibandhaM kiyA, punaH vaha sAdhika chayAsaTha sAgara kAla taka samyaktvake sAtha rahA aura antameM punaH pramattasaMyata guNasthAnameM jaghanya sthitibandha kiyA, usake asAtA Adi prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA 54 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre __285. maNapajja. paMcaNA-chadaMsaNA-cadusaMja0-purisa0-bhaya-dugu-devagadipaMciMdi0-tiriNasarIra-samadu0-veuvvi0aMgo0-vaeNa04-devANu0-agu04-pasattha0tasa04-subhaga-sussara-Ade-Nimi-titthaya0-uccA0-paMcaMta. ja. patthi aMtaraM / aja0 ja0 ukka0 aMto0 / sAdA0-hassa-radi-thira-subha-jasa0 ja0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / asAdA-aradi-soga-athira-asubha-ajasa0 ja0 ja0 aMto0, ukka0 puvvakoDI desU0 / aja0 ja0 ega0, ukka. aNto| devAyu0 ukkassabhaMgo / AhAra02 ja. hi0 Natthi aMtaraM / aja0 ja0 ukka0 aMto0 / evaM saMjadANaM / / utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara upalabdha honeke kAraNa vaha ukta pramANa kahA hai| isI prakAra ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kAla sAdhika chayAsaTha sAgara le AnA cAhie / mAtra inakA jaghanya sthitibandha avirata samyagdRSTi aura saMyatAsaMyata jIvake karA kara yaha antarakAla lAnA cAhie / yahA~ inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai / so yaha antara itane kAlataka saMyatAsaMyata aura saMyata rakha kara lAnA cAhie / manuSyagatipaJcakake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara bhI sAdhika chayAsaTha sAgara taka samyagdRSTi rakhakara prApta karanA cAhie / mAtra isa kAlake prArambhameM aura antameM deva aura nArakoke jaghanya sthitibandha karAkara ise lAnA cAhie / AhArakadvikakA jaghanya sthitibandha tapakazreNimeM prApta hotA hai| isalie yahA~ inake antarakAlakA ni kiyA hai / jo saMyata jIva inakA ajaghanya sthitibandha karake aura mara kara tetIsa sAgarakI Ayuke sAtha deva hotA hai aura vahA~se Akara apramatta saMyata hokara punaH AhArakadvikakA bandha karatA hai usake inake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara prApta honeke kAraNa vaha ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 285. manaHparyayajJAnameM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, puruSaveda, bhaya, jugupsA, devagati, paJcendriya jAti, tIna zarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyika AGgopAGga, vaNecatuSka, devagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati. prasacataSka. sabhaga. susvara, zrAdeya, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai / sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yaza-kIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayaza:kIrti prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / devAyukA bhaGga utkRSTake samAna hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| isI prakAra saMyata jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-manaHparyayajJAna meM prathama daNDakameM kahI gaI pA~ca jJAnAvaraNa Adi prakRtiyoM kA jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai| manaHparyayajJAnameM ina prakRtiyoMkI bandhavyucchitti ho jAnepara punaH antarmuhUrta ke bAda inakA bandha hotA hai. isalie yahA~ inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 jahaeNaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 286. sAmAi0-chedo0 dhuvigANaM ja0 aja hi0 Natthi aNtrN| titthayaraM dhuvigANaM bhNgo| sesANaM mnnpjjvbhNgo| parihAra0 savvapagadINaM jaha0 ja0 aMto0, ukka0 punvakoDI demU0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / muhumasAMparAi0 savvapagadINaM jaha0 aja0 patthi aMtaraM / saMjadAsaMjadA0 dhuvigANaM ja. aja0 etthi aMtaraM / pariyattamANiyANaM saMjadabhaMgo / Ayu0 prihaarbhNgo|| 287. asaMja0 paMcaNA-chadaMsaNA-sAdAsA0-bArasaka0-[sattaNoka0-]paMciMdi0tejA0-ka0-samacadu0-vaeNa04-aguru04-pasattha-tasa04-thirAthira-subhAsubha-subhagasussara-Ade0-jasa0-ajasa0-Nimi-paMcaMta0 ja0 aja0 madi bhNgo| thINagiddhi03miccha0-aNaMtANubaMdhi04-itthi0-Nasa-paMcasaMThA-paMcasaMgha-appasattha-dUbhaga aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / yahA~ sAtAvedanIya AdikA bhI jaghanya sthitibandha kSapaka zreNimeM hotA hai, isalie inake bhI jaghanya sthitibandhake antara kAlakA niSedha kiyA hai| inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta spaSTa hI hai| asAtA vedanIya AdikA jadhanya sthitibandha pramattasaMyatake hotA hai| jo manaHparyayajJAnake prApta honeke prArambhameM aura antameM inakA jaghanya sthitibandha karatA hai, usake inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrva koTi prApta honese vaha ukta pramANa kahA hai / saMyama mArgaNAke kathanameM manaHparyayajJAnake kathanase koI antara nahIM hai.isalie isameM saba prakRtiyoMke aghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla mana:paryayajJAnake samAna kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| ___286. sAmAyika saMyata aura chedopasthApanA saMyata jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| tIrthaGkara prakRtikA bhaGga dhruvabandha prakRtiyoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga manaHparyayajJAnake samAna hai / parihAravizuddhi saMyata jIvoM meM saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara eka pUrvakoTi hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / sUkSmasAmparAyika saMyata jIvoM meM saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / saMyatAsaMyata jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / parAvartamAna prakRtiyoMkA bhaGga saMyatoMke samAna hai aura donoM zrAyuoMkA bhaGga parihAravizuddhi saMyata jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-ina saba saMyamoM meM saba prakRtiyoMkA jo antarakAla kahA hai, use svAmIkA vicAra kara le AnA caahiye| vizeSa bAta na honese yahA~ hamane alaga-alaga spaSTIkaraNa nahIM kiyA hai| 287. asaMyata jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghu catuSka, prazastavihAyogati, prasacatuSka, sthira, asthira, zubha azubha, subhaga, susvara, zrAdeya, yaza-kIrti, ayaza-kIrti, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla matyajJAniyoMke samAna hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva, anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandha Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre dussara - araNAde0 ja0 oghaM / aja0 sagabhaMgo / cadutrAyu0 - veDavviyacha0 - maNusaga0masANu 0 - uccA0 madi0 bhNgo| tirikkhagadi 0 4 ja0 jaha0 zradhaM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / cadujA pradAna - thAvarAdi04 'sagabhaMgo / orAli0-orAli0 aMgo0 vajjari0 zrodhaM / titthaya0 ja0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / 288. cakkhu0 tasapajjattabhaMgo | acakkhu 0 mUloghaM / zradhidaM0 zradhipANibhaMgo / 0 286. tiripalessANaM paMcaraNA0 daMsaNA 0 - sAdAsA0 - bArasaka00-sattaNoka girayagadi - devadi-paMcajAdi-orAli0 -tejA 0 ka0 - samacadu0 orAli0 aMgo0 - vajjarisabha0 - 0 - caraNa04- dotrANu0 gu004 - [AdAva- ]pasattha0 -tasa04 - [ thAvara04] thirAthira-subhAsubha-subhaga- sussara - Ade0 - jasa0 - ajasa0 - Nimi0 - titthaya 0 - paMcaMta0 ja0 dvi0 etthi aMtaraM / a0 ja0 ega0, ukka0 aMto0 / zrIgiddhi 0 3 - miccha0 - prAMtANu04 - ithi 0 - 0 - tirikkha maNusaga0 - paMcasaMThA0 - paMcasaMgha0 - dozrANupu0 - ujjo0kA antarakAla zradhake samAna hai / tathA zrajaghanya sthitibandhakA antara napuMsaka vedake samAna hai| cAra zrAyu, vaikriyika chaha, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakA bhaGga matyazAniyoMke samAna hai / tiryaJcagati catuSkake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara zradhake samAna hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cArakA bhaGga napuMsaka vedI jIvoMke samAna hai| zradArika zarIra, zradArika AGgopAGga aura vajrarSabhanArAca saMhanana kA bhaGga zradhake samAna hai / tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha - sAtaveM narakameM samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara honese yahA~ ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kAla kucha kama tettIsa sAgara kahA hai / yahA~ tIrthaGkara prakRtikA bandha saMyamake zrabhimukha hue jIvake hotA hai, isalie isake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai / 288. catudarzanavAle jIvoMmeM saparyAptakoMke samAna bhaGga hai / zracakSudarzanavAle jIvoM meM mUloghake samAna bhaGga hai / avadhidarzanavAle jIvoMmeM avadhijJAniyoMke samAna bhaGga hai / 289. tIna lezyAoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtA vedanIya, asAtA vedanIya, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, narakagati, devagati, pA~ca jAti, zradArika zarIra, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastrasaMsthAna, zradArika AGgopAGga, vajrarSabhanArAca saMhanana, varNacatuSka, do AnupUrvI, agurulaghu catuSka, zrAtapa, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, sthAvara catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, zradeya, yazaH kIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva anantAnubandhI cAra, strIveda, napuMsakaveda, tiryaJcagati, manuSyagati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, do AnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, dubhaMga, 1. mUlapratau gu04 zrapasattha tasa 4 iti pAThaH / - Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA appasattha-dUbhaga-dussara-aNAde0-NIcuccA0 jaha hidi0 Natthi aNtrN| aja' jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sattArasa satta sAgaro0 desU0 / Niraya-devAyu0 jaha0 aja0 Natthi aMtaraM / tirikva-maNusAyu0 nnirybhNgo| venvi0-veravi aMgo0 jaha* hidi. patthi aMtaraM / aja0 jaha* ega0, ukka0 bAvIsaM sattArasa satta sAga / Navari pIla-kAUe maNusaga0-maNusANu0-uccA0 paDhamadaMDage bhANidavvaM / kAUe titthaya jaha* jaha0 aMto0, ukka. tieiNa sAga0 sAdi / aja0 jaha'0 ega0, ukka0 aNto0| duHsvara, anAdeya, nIcagotra aura ucca gotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara, kucha kama satraha sAgara aura kucha kama sAta sAgara hai| narakAyu aura devAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| tiryaJcAyu aura manu ghyAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nArakiyoMke samAna hai / vaikriyika zarIra aura vaikriyika AGgopAGgake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAIsa sAgara, satraha sAgara aura sAta sAgara hai| itanI vizeSatA hai ki nIla aura kApota lezyAmeM manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrako prathama daNDakameM kahanA cAhie / kApota lezyAmeM tIrthaGkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antamuharta hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-kRSNa lezyAmeM samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara, nIla lezyAmeM kucha kama satraha sAgara aura kApota lezyAmeM kucha kama sAta sAgara hai / isIse yahA~ styAnagRddhi tIna Adike ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara ina lezyAoM meM unna pramANa kahA hai / itanI vizeSatA hai ki kRSNa lezyAmeM manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla madhyameM kucha kama tetIsa sAgarataka mithyAdRSTi rakhakara le AnA cAhiye / kAraNa ki sAtaveM narakameM ina tIna prakRtiyoMkA mithyA dRSTike bandha nahIM hotA / tathA nIla aura kApota lezyAmeM inakA bandha mithyAdRSTike bhI hotA hai| yahI kAraNa hai ki mUlameM ina donoM lezyAoM meM ina prakRtiyoMkA prathama daNDaka ke sAtha kathana karanekI sUcanA kI hai / yahA~ tInoM lezyAoMmeM jo jIva narakagatimeM jAtA hai aura vahA~se AtA hai, usake ina lezyAproke sadbhAvama narakagAMta, devagati, narakAnupUrvI aura devAnupUrvIkA bandha nahIM hotaa| isIse yahA~ ina tIna lezyAoMmeM ina prakRtiyoM ke jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / tathA isI prakAra sAtaveM narakameM jAnevAle jIvake kRSNalezyAmeM vaikriyikadvikakA bandha nahIM hotaa| ina tIna lezyAoMmeM chaThaveM narakataka jAnevAle jIvake naraka jAne ke pUrva aura vahA~se Aneke bAda ina lezyAoM meM avazya hI ina donoM prakRtiyoMkA sthitibandha sambhava hai| isIse ina tIna lezyAoMmeM ina donoM prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kramase bAIsa sAgara, satraha sAgara aura sAta sAgara kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 1. mUlapratau jaha0 jaha0 ega0 iti poThaH / Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre 260. teUe paMcaNA-chadasaNA0-cadusaMja-bhaya-dugu-tejA-ka0-vaeNa04aguru04-bAdara-pajjatta-pateya-NimiNa-titthaya0-paMcaMta. ja. patthi aMtaraM / aja0 ja0 ukka0 aMto0 / athavA jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / thINagiddhi03miccha0-aNaMtANubaMdhi04 jaha0 hidi. patthi aMtaraM / aja. jaha* aMto0, ukka0 besAga sAdi / sAdAsA0-purisa0-hassa-radi-aradi-soga-paMciMdi0-samacadu0pasatthavi0-tasa-thAvara0-] thirAthira-subhAsubha-subhaga-sussara-Ade0-jasa-ajasa0uccA0 jaha0 hidi0 patthi aMtaraM / aja. jaha* ega0, ukka0 aMto0 / ahaka0devAyu0-AhAra02 jaha* aja0 patthi aMtaraM / itthi0-gavaMsa-tirikkhagadieiMdi0-paMcasaMThA-paMcasaMgha-tirikkhANu-AdAujjo0--appasattha0-bhaga-dussaraaNAde0-NIcA. jaha0 aMto0, ukka0 besAga0 sAdi0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 besAga0 sAdi0 / tirikkha-maNusA0 devoghaM / maNusagadipaMcaga0 jaha* jaha01 aMto0, ukka0 besAga0 sAdi / aja. jaha0 ega0, ukka aNto| devagadi04 jaha0 patthi aMtaraM / aja0 jaha0 palido0 sAdi0, ukka0 besAga0 sAdi / evaM pammAe / Navari sagahidI bhANidavvA / paMciMdiya-tasa0 paDhamadaMDage pvitttth| ___ 290. pItalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| athavA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cAra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitiSandhakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, puruSaveda, hAsya, rati, arati, zoka, paJcendriya jAti, samacaturasrasaMsthAna, prazastavihAyogati, trasa, sthAvara, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayaza-kIrti aura uccagotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai, ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuharta hai| ATha kaSAya, devAyu aura AhArakadvikake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / strIveda, napuMsakaveda, tiryazcagati, ekendriya jAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana.tiryazcagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazastavihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIca gotra prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla sAdhika do sAgara hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyukA bhaGga sAmAnya devoMke samAna hai| manuSyagatipaJcakake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika do'sAgara hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| devagaticatuSkake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika eka palya hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| isI prakAra padma lezyAmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI caahie| tathA paJcendriya jAti aura trasakAya ye do prakRtiyA~ prathama daNDakameM sammilita kara lenI caahie| 1. mUlapratau jaha0 prajja0 aMto0 iti pAThaH / Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaTThidibaMdha aMtarakAlaparUvaNA 261. sukAe paMcaNA0 chadaMsaraNA0-sAdAsA0 - cadusaMja0 sattaNoka 0-paMciMdiyatejA 0 - ka 0 - samacadu0 - varaNa 04 - aguru 04 - [ AdAva - ] pasattha0 --tasa04 - thirAthira-subhAsubha-subhaga- sussara - Ade0 - jasa0 - jasa0 - Nimi0 - titthaya0 uccA0 - paMcataM0 jaha0 hidi 0 patthi aMtaraM / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / thIgiddhi 03 - miccha0-atANubaMdhi04 jaha0 hidi0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 ekatIsaM0 desU0 / aTThaka0 -devAyu0 jaha0 ja0 patthi aMtaraM / itthi0 sa0 paMcasaMThA0paMca saMgha 0 - appasattha0 - dUrbhAga- dussara - aNAde0 jaha0 aja0 jaha0 aMto0 ega0, vizeSArtha - pItalezyA meM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha sarvaM vizuddha zrapramattasaMyatake hotA hai aura isa lezyAke kAlake bhItara dUsarI bAra jaghanya sthitibandhake yogya pariNAma upalabdha nahIM hote, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai| tathA yahA~ ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA kAla do prakArase batalAyA hai, so isakA kAraNa yaha pratIta hotA hai ki jo apramattasaMyata jIva kSAyika samyaktvakI utpattike samaya sthitibandhApasaraNa karate hue ina prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha karatA hai, usake majaghanya sthithibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta upalabdha hotA hai aura jo svasthAnameM inakA jaghanya sthitibandha karatA hai, usake inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta upalabdha hotA hai| isase vaha do prakArakA kahA hai / styAnagRddhi tIna Adi ATha prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha yahA~ saMyamake zrabhimukha jIvake hotA hai, isalie inake jaghanya sthitibandhake antarakAlakA niSedha kiyA hai / tathA isa lezyAmeM samyaktvakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika do sAgara honese yahA~ ina prakRtiyoMke ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara kahA hai / sAtA Adi prakRtiyoMmeMse kuchakA yahA~ apramattasaMyata jIvake aura kuchakA pramattasaMyata jIvake jaghanya sthitibandha hotA hai / yahA~ bhI lezyAke kAlake bhItara do bAra jaghanya sthitibandha nahIM hotA, isalie ina prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA niSedha kiyA hai| isI prakAra Age bhI svAmitvakA vicArakara zeSa prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla jAna lenA cAhie / 431 261. zukla lezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra saMjvalana, sAta nokaSAya, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNa catuSka, agurulaghucatuSka, zrAtapa, prazastavihAyogati, trasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, sukhara, Adeya, yazaHkorti, ayazaHkIrti, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cArake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai / ATha kaSAya aura devAyuke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazastavihAyogati, durbhaga, duHkhara, aura zranAdeyake jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta aura eka 1. mUlapratau aNAdeya NIcAgo0 jaha0 iti pAThaH / Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 mahAbaMdhe didibaMdhAhiyAre ukka0 ekattIsaM sA0 desU 0 / maNusAyu0 devabhaMgo / maNusagadipaMcagassa jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 desU / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / devagadi04 jaha.' patthi 'aNtrN| aja0 ja00 aMto0, ukka0 tettIsaM sA. sAdire / AhAra02 [jaha ] patthi aMtaraM / aja0 jaha0 [ukka0] aMto / ___262. bhavasiddhiyA0 oghN| abbhavasiddhiyA mdi0bhNgo| sammAdihI0 odhibhaMgo / khaDgasa paDhamadaMDo odhibhNgo| [ asAdA0 aradi-soga-athira-asubhaajasa0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsasAga0 sAdire / aja. jaha0 ega0, ukka0 aMto0] ahaka0 jaha0 jaha0 aMto, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi / aja. aodhibhNgo| [do] Ayu0 ukassabhaMgo / maNusagadipaMcagassa devagadi04 sukabhaMgo / AhAra02 jaha0 patthi aMtaraM / aja jaha* aMto0, uka0 tettIsaM sAga, sAdi / samaya hai aura utkRSTa antara donoMkA kucha kama ikatIsa sAgara hai| manuSyAyukA bhaGga devoMke samAna hai| manuSyagati paJcakake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| devagati catuSkake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajadhanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-jina prakRtiyoMkA kevala mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTike bandha hotA hai,unameMse yahA~ styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cArake ajayanya sthitibandhakA utkRSTa antara aura strIveda Adike jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara kahA hai, so yaha nauveM veyakameM prArambhameM aura anta meM mithyAdRSTi rakhakara le AnA cAhie / tathA manuSyagatipaJcakake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara devoM meM prArambhameM aura antameM jaghanya sthitibandha karAke le zrAnA cAhie / devagaticatuSkakA devoMke bandha nahIM honese utkRSTa antara prApta hotA hai| 292. bhavya jIvoMkA bhaGga oghake samAna hai| abhavya jIvoMkA bhaGga matyajJAniyoMke samAna hai| samyagdRSTiyoMkA bhaGga avadhijJAniyoMke samAna hai| kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM prathama daNDakakA bhaGga avadhijJAniyoMke samAna hai| asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrttike jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| ajaghanya sthitibandha jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| ajaghanya sthitibandhakA bhaGga avadhi zAniyoMke samAna hai| do AyuoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai / manuSyagatipaJcaka aura devagati catuSkakA bhaGga zuklalezyAke samAna hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| 1. mUlapratI jaha0 ajja0 Nasthi iti pAThaH / Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeNaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA 263. vedage dhuvigANaM jaha* hidi0 patthi aMtaraM / aja0 jaha0 ukka0 aMto0 / sAdA-hassa-radi-thira-subha-jasa0 jaha0 Natthi aNtr| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / asAdA0-aradi-soga-athira-asubha-ajasa0 jaha0 [jaha.] aMto0, ukka0 chAvaTTi sAga0 desU0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / ahaka0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvahi desU0 / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 puvakoDI desU0 / doAyu0 ukkassabhaMgo / maNusagadipaMcagassa jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvahisAga0 demU0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0' pucakoDI / devagadi04 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 palido0 sodi0, uka0 tettIsaM sA0 / athavA jaha0 jaha* aMto0, ukka0 chAvahisAga0 desU 0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdi0 / AhAradurga jaha0 hipatthi aMtaraM / aja0 jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 / titthaya0 vizeSArtha-apratyAkhyAnAvaraNa cAra aura pratyAkhyAnAvaraNa cArakA jaghanya sthitivandha manuSya ke hotA hai / jIva inakA jaghanya sthitibandha karake aura mara kara tetIsa sAgarakI AyuvAlA deva hotA hai / punaH vahA~se Akara aura manuSya hokara punaH inakA jaghanya sthitibandha karatA hai.usake inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara upalabdha honese vaha ukta pramANa kahA hai| isI prakAra AhArakadvikake ajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla le AnA cAhie / zeSa kathana spaSTa hI hai| ___ 293. vedaka samyaktvameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sAtAvedanIya, hAsya,rati, sthira,zubha, aura yaza-kIrtike jaghanya sthitivandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| asAtAvedanIya arati,zoka, asthira,azubha aura ayaza kItike jaghanya sthitibandhakA jaghanya antaraantarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| aATha kaSAyoMke jaghanya sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai| ajaghanya sthitivandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| do AyuoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| manuSyagatipaJcakake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka pUrvakoTi hai / devagaticatuSkake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika eka palya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / athavA jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajadhanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara 1. mUlapratau ukka0 aMto0 puvakoDI desU0 sAdi0 devagadi0 iti pAThaH / 55 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 mahAbaMdhe TThidibaMdhAhiyAre 1 dhuvigAhi saha kAdavvA / dhuvigANaM athavA jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 chAbaDi0 desU0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / sesANaM Ayu0 - titthayaravajjANaM savvapagadI jaha0 Didi 0 [jaha0] aMto0, ukka0 chAvahi0 desU0 / aja0 zradhibhaMgo / titthaya0 jaha0 ' jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdi0 / aja0 jaha0 ega0, ukka0 to 0 / hai / tIrthaGkara prakRtikI dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke sAtha gaNanA karanI cAhiye / athavA dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chyAsaTha sAgara hai / zrajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrtaM hai| Ayu aura tIrthakara prakRtike sivA zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA antara avadhijJAnake samAna hai| tIrthaMkara prakRtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / vizeSArtha - vedakasamyaktvameM saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antarakAla do prakArase batalAyA hai / sarvaprathama kRtakRtyavedaka samyagdRSTi vivakSita prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA svAmI hotA hai; isa dRSTiko dhyAna meM rakhakara antarakAla kahA hai| isa apekSAse dhruvabandhavAlI prakRtiyoM aura dUsare daNDakameM kahI gaI sAtA Adi prakRtiyoMke jaghanya sthiti bandhakA antara upalabdha nahIM hotA hai / vedakasamyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama chayAsaTha sAgara hone se yahA~ sAtA zrAdike jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama chayAsaTha sAgara kahA hai / prArambhameM aura antameM jaghanya sthitibandha karAne se yaha antarakAla upalabdha hotA hai / isI prakAra ATha kaSAyake jaghanya sthitibandhakA antarakAla prApta karanA cAhie / saMyamAsaMyama aura saMyamakA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi hone se yahA~ ATha kaSayoMke jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai| manuSyagatipaJcakakA jaghanya sthitibandha sarvavizuddha deva aura nArakIke hotA hai, isalie yahA~ isake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta kahA hai, kyoMki ye pariNAma antarmuhUrta ke bAda punaH ho sakate haiM aura yadi ye pariNAma vedaka samyaktvake kAlake prArambhameM aura antameM hote haiM to inake jaghanya sthitibandhakA utkRSTa antarakAla kucha kama chyAsaTha sAgara upalabdha hone se vaha ukta pramANa kahA hai| tathA inake jaghanya sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya hai, isalie jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kahA hai aura jo vedaka samyagdRSTi deva mara kara manuSya hotA hai aura eka pUrvakoTipramANa Ayuko bitAkara punaH deva hotA hai, usake na pA~ca prakRtiyoMke zrajaghanya sthitibandhakA utkRSTa antara eka pUrvakoTi dekhA jAtA hai, isa lie vaha ukta pramANa kahA hai| devagati catuSkakA jaghanya sthitibandha jaba kRtakRtya vedaka samyagdRSTike hotA hai, taba isake antarakAla upalabdha nahIM honese usakA niSedha kiyA hai / aura devoMmeM ina cAra prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, ataeva yahA~ ajaghanya sthitibandhakA jaghanya 1. jaha0 ega0 zraMto iti pAThaH / Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeNaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUSaNA 435 264. uvasama paDhamadaMDo odhibhNgo| asAdA0-aradi-soga-maNusagadipaMcagassa0 athira-asubha-ajasa0 jaha* jaha* ukka. aMto0 / aja jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / ahaka jahara0 [ajaha0] jaha0 ukka0 aMto0 / devagadi04 AhAra02-titthaya0 jaha* patthi aNtrN| aja. jaha. ukka0 aMto0 / Navari titthaya0 aja jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / antara sAdhika eka palyapramANa aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara upalabdha honese yaha ukta pramANa kahA hai / athavA apramattake inakA jaghanya sthitibandha mAnane para jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara upalabdha honese vaha ukta pramANa kahA hai| yahA~ jaghanya antara pramatta guNasthAnase antarita karake le AnA cAhie aura utkRSTa antara lAneke lie kucha kama chayAsaTha sAgara kAlake prArambhameM aura antameM jaghanya sthitibandha karA kara le AnA caahie| inake ajaghanya sthitibandhakAjaghanya antara ekasamaya taka jaghanya sthitibandha karAnese upalabdha hotA hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara lAte samaya upazama zreNo para pArohaNa karA kara aura utAra kara devagati catuSkake bandha hone ke eka samaya pUrva maraNa karA kara tetIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna karAnese prApta hotA hai, isalie yaha ukta pramANa kahA hai| isI prakAra Age bhI antarakAlakA vicAra kara lenA caahiye| 294. upazamasamyagdRSTi jIvoM meM prathama daNDakakA bhaGga avadhizAmake samAna hai / asAtAvedanIya, arati, zoka, manuSyagatipaJcaka, tathA asthira, azubha aura ayazAkIrtike jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / ATha kaSAyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| devagaticatuSka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkara prakRtike ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| vizeSArtha-yahA~ devagaticatuSka Adi sAta prakRtiyoMkA jaghanya sthitibandha upazama zreNImeM hotA hai, isalie usake antarakAlakA niSedha kiyA hai aura upazamazreNIpara ArohaNa kara utaranemeM antarmuhUrta kAla lagatA hai, isalie inake ajaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai, kyoMki apUrvakaraNake vivakSita bhAgameM inakI bandhavyucchitti honepara upazama zreNIse utarakara punaH usI bhAgako prApta honetaka ina prakRtiyoM kA bandha nahIM hotA / AhArakadvikakA antarakAla pramattaguNasthAnameM lAkara aura punaH apramatta guNasthAmeM le jAnese bhI prApta kiyA jA sakatA hai| mAtra jo jIva apUrvakaraNameM eka samayake lie tIrthaGkara prakRtikA prabandhaka hokara aura dUsare samayameM marakara deva hokara punaH usako bandha karane lagatA hai, usake tIrthaGkara prakRtike ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya upalabdha honese vaha ukta pramANa kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 1. bhUlapratau jaha0 aMto0 jaha0 iti pAThaH / Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 mahAbaMdhe TidibaMdhAhiyAre 265. sAsaNe tiSiNa Ayu0 jaha* aja patthi aMtaraM / sesANaM savvapaga0 jaha0 Natthi aMtara / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / / 266. sammAmi0 dhuvigANaM jaha* aja0 etthi aNtrN| sAdA0-hassa-radithira-subha-jasa0 jaha* patthi aMtara / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / tappaDipakkhANaM jaha* hidi. jahaeNu0 aMto0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 aMto0 / micchAdiTTI0 mdi0bhNgo| 267. saeNIsu paMcaNA0-chadasaNA-sAdAsga0-cadusaMja-sattaNoka0-paMciMdi0. tejA-ka0-samacadu0-varaNa04-agu04-pasatthavi0--tasa04--thirAthira-subhAsubha-subhagasussara-Ade0-jasa0-ajasa-Nimi0-titthaya0-paMcaMta0 jaha* hidi0 Nasthi aNtr| aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANubaMdhi04 jaha hidi0 Natthi aMtara / aja. jaha* aMto0, ukka vechAvahi sAga0 desU0 / evaM itthive0 jaha* hidi0 raNatthi aNtr| aja0 aoghaM / aTThakasA. jaha* patthi aMtara / aja. jaha* aMto0, ukka0 puvbakoDI desU0 / Navusa-paMcasaMThA-paMcasaMgha 295. sAsAdanasamyaktvameM tIna AyuoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmaharta hai|| 296. samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| sAtAvedanIya, hAsya, rati, sthira, zubha aura yaza-kIrtike jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tathA inakI pratipakSa prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| mithyAdRSTiyoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga matyajJAniyoMke samAna hai| vizeSArbha-yahA~ svAmitvakA vicArakara antarakAla le jAnA caahie| 297. saMjJI jIvoMmeM pA~ca jhAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra saMjvalana, sAta nokaSAya, paJcendriya jAti, taijasa zarIra, kArmaNa zarIra, samacaturastra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghu catuSka, prazastavihAyogati, trasa catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, susvara, Adeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitivandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| styAnagRddhi tIna, mithyAtva aura anantAnubandhI cArake jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara hai| isI prakAra strIvedake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitivandhakA antara oghake samAna hai| ATha kaSAyoMke jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaeNaTThidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA appasastha0-dbhaga-dussara-aNAde0-NIcA. jaha0 patthi aNtr| aja. jaha0 ega0, ukka0 bechAvahi0 sAdi0 tieiNa palido0 desU0 / Niraya-devAyu. jaha0 [jaha.] dasa vassasahassANi sAdi0, ukka. sagahidI0 / aja. annu0bhNgo| tirikkhamaNusAyu0 jaha* jaha0 khuddAbhava0 samayu., ukka0 sagahidI / aja0 jaha0 aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / Nirayaga0-NirayANu0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka. sagahidI0 / aja0 jaha* ega0, ukka0 paMcAsIdisAgarovamasadaM0 / tirikkhaga0-tirikkhANu0-ujjo0 jaha* patthi aNtrN| aja0 oghaM / maNusagadidevagadi-uci0-uvi aMgo0-doANu0-uccA0 jaha* patthi aNtr| aja. jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sA0 sAdiH / cadujA0-AdAva-thAvara04 jaha0 Natthi aNtrN| aja0 oghaM / orAli-orAli0aMgo0-vajarisabha. jaha0 patthi aMtara / aja0 oghN| AhAra02 jaha0 Natthi aNtr| aja0 jaha* aMto0, ukka * sghidii| vihAyogati, durbhaga, duHsvara,anAdeya aura nIcagotrake jaghanya sthitibandhakA antarakAlA nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do chayAsaTha sAgara aura kucha kama tIna palya hai| narakAyu aura devAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA mA anutkRSTake samAna hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva pramANa hai| narakagati aura narakagatyAnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara hai| tiryazcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyotake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| manuSyagati, devagati, vaikriyika zarIra, vaikriyika AGgIpAGga, do bhAnupUrvI aura uccagotrake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| cAra jAti, Atapa aura sthAvara cArake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA antarakAle oghake samAna hai| audArika zarIra, audArika AlopAna aura vajrarSabhanArAcasaMhananake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA antarakAla zrodhake samAna hai| AhArakadvikake jaghanya sthitibandhakA antara kAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ___ vizeSArtha yahA~ alaga-alaga prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA jo antarakAla kahA hai,usakA anya mArgaNAoM meM aneka bAra spaSTIkaraNa kara Aye haiM, use dekhakara yahA~ antarakAlakA vicAra kara lenA cAhie / Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 mahAbaMdhe dvidibaMdhAhiyAre jaha0 268. asaraNI paMcaraNA0 NavadaMsaNA0-sAdAsAdA0-miccha0-solasaka0 -raNavaka0 - paMcajAdi- tiriNasarIra - bassaMThA0 - zrorAli 0 zraMgo 0 - issaMgha 0 - vaNNa04agu04 - AdAva - dovihA0 - tasa - thAvarAdidasa yugala - Nimi0 - paMcata0 jaha0 to0, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 jaha0 ega0, ukka0 to 0 / cadu zrayu0veDavviyacha 0- maNusaga 0- maNusANu0 uccA0 tirikkhoghaM / tirikkhaga 0 - tirikkhANu0ujjo0- NIcA0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 atikAlaM0 / aja0 jaha0 ega0, ukka 0 to 0 / uka0 266. AhArage khavagapagadIraNaM jaha0 Natthi aMtara / aja0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 | thINagiddhi 0 3 - micchatta - zraNaMtANubadhi 04 - itthi0 jaha0 jaha0 aMto0, sagahidI0 / aja0 zraghaM / khiddA- pacalA - asAdA0 - daNoka0 - paMciMdi0tejA 0 ka0 samacadu0 - varaNa 04 - agu04 - pasatthavi0 -tasa04 - thirAthira - subhAsubha-subhagasusara de0 - [jasa0 ]Nimi0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka * aMgulassa asaMkhe0 / aja0 jaha0 ega0, ukka * aMto0 / aTThaka0 jaha0 jaha0 aMto0, ukka0 sagahidI0 | ja0 zro / esa0 paMcasaMThA0 - paMcasaMgha0 - appasattha0 -- dUrbhAga- dussara - araNAde0 -NIcA0 298. asaMjJI jIvoMmeM, pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, pA~ca jAti, tIna zarIra, chaha saMhanana, zradArika bhAGgopAGga, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, Atapa, do vihAyogati, trasa aura sthAvara Adi dasa yugala, nirmANa aura pA~ca antarAya prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / cAra zrAyu, vaikriyika chaha, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, aura uccagotra ke jaghanya aura prajaghanya sthitibandhakA antarakAla sAmAnya tiryaJcake samAna hai / tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI, udyota aura nIcagotrake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / 299. zrAhAraka jIvoMmeM kSapaka prakRtiyoMke jaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / styAnagRddhi tIna, mithyAtva anantAnubandhI cAra aura strIvedake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai / jaghanya sthitibandhakA antara oke samAna hai| nidrA, pracalA, asAtAvedanIya, chaha nokaSAya, paJcendriya jAti, taijasa zarIraM, kArmaNa zarIra, samacaturasra saMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, sukhara, Adeya, ayazaH kIrti aura nirmANake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aGgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / zrATha kaSAyake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai / jaghanya sthitibandhakA antarakAla ke samAna hai / napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, dubhaMga, Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahaNNaTidibaMdhaaMtarakAlaparUvaNA jaha0 dvidi0 jaha0 aMto0, ukka. sagahidI0 / aja0 oghaM / Niraya-deSAyu0 jaha0 dvidi0 jaha0 dasavassasahassANi sAdi0, ukka0 sagahidI / aja. jaha0 aMto0, ukka aMgulassa asaMkhe / tirikkhAyu0 jaha0 hidi0 jaha. khuddAbhava0 samayU0, ukka0 besAga0 sahassANi sAdire / aja0 jaha0 aMto0, ukka. sAgarovamasadapudhattaM / maNusa0 jaha* jaha0 khuddAbhava0 samayU0, ukka0 sagahidI / aja0 jaha aMto0, ukka0 aMgulassa asaM0 / veunviyachakka-maNusaga0-maNusANu jaha0 jaha0 aMto0, ukka. sghidii| [ajaha* jaha0 ega0, ukka puvakoDI ] tirikvaga-tirikvANu0-ujjo jaha* hidi0 jaha0 aMto0, ukka0 sagahidI0 / aja0 oghaM / cadujAdi-dAva-thAvarAdi04 jaha* hidi. jaha* aMto0, ukka0 sghidii| aja0 oghN| orAli0-orAli aMgo0-vajarisabha0 jaha0 jaha* aMto0, ukka0 sagahidI0 / aja. oghaM / AhAra02 jaha0 hidi. Natthi aNtr| aja. jaha0 aMto0, ukka0 sagahidI0 / aNAhAra0 kammaigabhaMgo / aMtara samattaM / duHsvara, anAdeya aura nIcagotrake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA antara odhake samAna hai| narakAyu aura devAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara sAdhika dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tiryazcAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullakabhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara sAdhika do hajAra sAgara hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva hai| manuSyAyuke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya kama kSullaka bhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara aGgulake asaMkhyAta bhAgapramANa hai| vaikriyika chaha, manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIke jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka pUrva koTivarSa pramANa hai| tiryaJcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyotake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA antara kAla oghake samAna hai| cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cArake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA antara kAla zrodhake samAna hai| audArika zarIra, audArika AGgopAGga aura vajrarSabhanArAca saMhananake jaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| ajaghanya sthitibandhakA antarakAla oghake samAna hai| AhArakadvikakejaghanya sthitibandhakA antarakAla nahIM hai / ajaghanya sthitibandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai / anAhAraka jIvoMmeM apanI saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitibandhakA antara kAla kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna hai| isa prakAra antarakAla samApta huaa| Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya jJAnapITha -sthApanA : san 1944 udezya jhAna kI vilupta, anupalabdha aura aprakAzita sAmagrI kA anusandhAna aura prakAzana tathA lokahitakArI maulika sAhitya kA nimaNi saMsthApaka sva. sAhU zAntiprasAda jaina sva. zrImatI ramA jaina adhyakSa zrI azoka kumAra jaina kAryAlaya : 18. insTITyUzanala eriyA, lodI roDa, nayI dillI-110003