Book Title: Dashvaikalik Sutra
Author(s): Jayanandvijay
Publisher: Guru Ramchandra Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005784/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zayyabhavasUri saMdabdha zrI haribhadrasUri TIkA samalaMkRta 3 1 O re n'{0}} 2005 25 302, pA. saMcama ' 'S' +) { $) ) ( 1 ) { } { _* * AcAra ahiMsA zuddha niraticAra jIva-rakSA AcAra-zuddhi bhikSA-zuddhi vyavahAra zuddhi, 'bhASA-zuddhi zI, dazavaikAlika sUtra muni zrI mANeka munijI kruta - bApAnA saMzodhaka.. AcAryazrI municaMdrasUrIzvarajI ma. sA. saMpAdaka .. muni zrI jayAnanda vijayajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zatruMjayAdhipatizrI AdinAthAya namaH prabhu zrImad vijaya rAjendra sUrIzvarAya namaH zrI zayyabhavamUri kRta zrI dazavaikAlika sUtra bhASAntara .. divyAzISa.. AcAryadeva zrI vidyAcandrasUrIzvarajI AgamajJa munirAja zrI rAmacandra vijayajI bhASAMtara kartA .. munirAja zrI mANeka munijI saMzodhaka. AcAryadeva zrI municaMdra sUrIzvarajI saMpAdaka. muni zrI jayAnanda vijayajI (A pustaka jJAna khAtAmAMthI chapAvela che. gRhasthoe mAlIkI karavI nahIM.) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka : zrI dazavaikAlika bhASAntara kartA : zrI zayyabhavasUrIzvarajI TIkAkAra : zrI haribhadra sUrIzvarajI bhASAMtara : munirAja zrI mANeka munijI saMzodhaka : AcAryadeva zrI municaMdra sUrIzvarajI saMpAdaka : muni jayAnaMda vijaya dravya sahAyaka : munirAja zrI jayAnaMda vijayajI ma., muni zrI divyAnaMda vijayajI ane muni zrI tattvAnaMda vijayajI Adi ThANA nuM cAturmAsa 2058mAM pAlItANAmAM eka sadgastha taraphathI thayuM. te samaye jJAnakhAtAnI AvakamAMthI. prakAzaka : zrI gururAmacaMdra prakAzana samiti bhInamALa saMcAlaka : 1) sumeramalakevalajI nAhara bhInamAla (rAja.) 2) mIliyana grUpa sUrANA (rAja.) 3) zrImatI sakudevI sAMkaLacaMdajI netAjI hukamANI parivAra pAMceDI (rAja.) 4) zA hastimala lakhamIcaMda bhalAjI nAgoLA parivAra bAkarA (rAja.) prAptisthAna : 1) zA devIcaMda chaganalAla sadarabajAra, bhInamAla 343029 2) zrI AdinAtha rAjendra jaina peDhI - sAMdhU 343026 3) nAgAlAla vajAjI khIMvasarA zAMti vilA apArTamenTa, kAjIkA maidAna, gopIpurA, sUrata 4) mahAvideha bhInamAla dhAma, taleTI hastagirilIMka roDa, pAlItANA - 364270 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. anukramaNikA. gujarAtI prastAvanA A. zrI municaMdrasUrIzvarajI gujarAtI be zabdo mu. jayAnaMdavijaya dinI | zrI dazavaikAlika eka samIkSAtmaka adhyayana AcArya devendra muni 7-49 gujarAtI bhAga 1 1 se 83 gujarAtI bhAga 2 1 se 98 gujarAtI bhAga 3 1 se 111 gujarAtI pariziSTa hindI 11 2 1) dasa kAliyasutta gAhANukkamo 2) niryukti, TIkA ane bhASya gAthA gujarAtI 117 gujarAtI 3) pustaka, tRNa, carma, duSya paMcaka 124 gujarAtI 4) jeTalI gocarI zuddha teTaluM cAritra zuddha 127 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA niryukti, bhASyasahita A.zrI haribhadrasUri kRta ziSyahitA TIkA sahita zrI dasavaikAlika sUtrano gujarAtI bhASAmAM anuvAda punaH pragaTa thaI rahyo che te ghaNAM harSano viSaya che. poNoso varSa pUrve munirAja zrI mANekamunie karelo anuvAda traNa bhAgamAM pragaTa thayelo. A anuvAda jarUrI bhASAkIya pheraphAra karavApUrvaka munirAja zrI jayAnaMdavijayajI ma.nA saMpAdana pUrvaka pragaTa thaI rahyo che te ghaNAM harSano viSaya che. Agama ane tenA vibhAgo : vartamAnakALamAM AgamonA aMga, upAMga, mUla, cheda A rIte vibhAgo prasiddha che. A vibhAgIkaraNano ullekha prabhAvakacaritra (AryarakSita sUri caritra, zloka 241)mAM jovAmAM Ave che. e pahelAMnA naMdIsUtra, pakSIsUtra vagere graMthomAM aMga ane aMga bAhya, aMga bAhyamAM Avazyaka, kAlika utkAlika A rIte bhedo jovAmAM Ave che. A prakAra pramANe pahelAM AgamonI saMkhyA 84 jeTalI hatI. vartamAnamAM 45 Agama prasiddha che. zrI dasavaikAlika sUtrano samAveza mULa sUtramAM karavAmAM Avyo che. mUlasUtra : mUlasUtra nAmakaraNa mATenA hetu videzI vidvAnoe judA judA ApyA che. viMTara nitjhe A Agamo upara ghaNI TIkA hovAnI dalIla ApI che. to cAra peMTIyara, gyArI, paTavardhana vageree AmAM bhagavAnanA mULa zabdo hovAnuM kAraNa ApyuM che. zrI devendramuni zAstrie uparokta dalIlono radiyo ApI, A mULasUtromAM AcAra saMbaMdhI mUlaguNa, mahAvrata, samiti, gupti AdinuM nirUpaNa hovAthI mUlasUtra' nAma paDyuM hovAnuM jaNAve che." Agama puruSanuM rahasya pR. 39mAM paNa cAritranA pAyAne majabUta karatA graMtho saMyamI jIvananA mUlabhUta sUtro hovAnuM zrI abhayasAgarajI ma.e jaNAvyuM che. zrI samayasuMdarajInA mate mUlasUtramAM (1) dasavaikAlika (2) ogha niryukti (3) piMDa niryukti, (4) uttarAdhyayana A cAra Agamo che. 1 prathama bhAga vIra saM. 2447mAM zrI mohanalAlajI jJAna bhaMDAra, sUrata dvArA pragaTa thayela che. e pachI bhAga-2 ane bhAga-3,4 paNa pragaTa thayela che. 2. naMdIsUtranI cUrNi (patra 47) ane hAribhadrIya (sUtra 43 patra 90) TIkAmAM (malayagiri vRtti patra 203 mAM) sUtra puruSanuM (dvAdazAMga puruSanuM) varNana Ave che. zrI Agama puruSanuM rahasya (goDIjI jaina mitra maMDaLa muMbaIthI 2010mAM pragaTa thayela che)mAM pR. 50 sAme eka prAcIna Agama puruSanuM citra prasiddha thayuM che. ane pU. sAgarajI ma. e taiyAra karAvelA be citro pR. 14 sAme ane pR. 49 sAme pragaTa thayA che. A be citromAM mUla sUtrano samAveza thayo che. 3 uttarAdhyayana sUtra - devendramuni prastAvanA (Agama pra. byAvara) uttarAdhyayana eka samIkSAtmaka adhyayana pR. 20, jaina sAhitya kA bRhad Iti. bhAga-2 4 uttarAdhyayana sUtra uparokta prastAvanA. 5 samAcArI zataka Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sUrAvaivAtivasUtra mApAMtara AzrI bhAvaprabhasUrijIe piMDaniyukti-ghaniryuktine eka gaNI Avazyaka sUtrane paNa mUlasUtra tarIke svIkAryuM che." sthAnakavAsI ane terApaMthI paraMparAmAM (1) uttarAdhyayana (2) dasavaikAlika (3) nandIsUtra (4) anuyogadvAra A cAra mUlasUtra manAya che. zrI dazavaikAlika sUtraH vikAlamAM racanA thaI hovAthI ane daza adhyayanayukta hovAthI A graMthanuM nAma dazakAlika athavA dasavaikAlika paDyuM che. (da.vai.ni. gAthA-15). joke vizeSa prasiddha nAma dasayAliya-dasavaikAlika che. vIra ni.saM. 72 AsapAsa caMpAnagarImAM zrutakevalI zrI zayyabhavAcArye A graMthanI racanA niyaMhaNa potAnA saMsArI pakSe putra manakamuni mATe karI che. jaina paraMparAno ItihAsa bhAga-1, 5. 116mAM A sUtranI racanA vI.saM. 8ra lagabhaga thaI che ema jaNAvyuM che. AmAM 514 gAthAo ane 31 sUtra gadyamaya che (AnA viSayamAM paNa pAThAntaro che). niyukti (gAthA 16-17) mujaba dasavaikAlikanuM 4thuM adhyayana AtmapravAdapUrvamAMthI, pam karma pravAdapUrvamAMthI, 7muM satyapravAdapUrvamAMthI ane 9mAM pratyAkhyAnapravAdanI trIjI vastumAMthI bAkInA zeSa sarve adhyayana uddharelAM che. matAMtare A sUtranuM niyaMhaNa dvAdazAMgImAMthI thayuM che. (da.vai.ni. gAthA - 18) graMtha mahad : A digaMbara paraMparAnA graMthomAM paNa dasavaikAlika sUtrano ullekha Ave che. kaSAya pAhuDanI jayadhavalA TIkA 1, pR. 13-25) ane gammassAra (jIvakAMDa gA. 367)mAM aMgabAhyanA sAtamAM prakAra tarIke dasa - vaikAlika sUtrano ullekha che. naMdIsUtramAM utkAlika sUtramAM dasavaikAlika paheluM che. pahelAMnA kALamAM AgamonuM adhyayana AcArAMgathI zarU thatuM. ane AcArAMga sUtranA zastraparijJA adhyayana sudhInA yogoThahana pachI vaDI dIkSA upasthApanA karavAmAM AvatI. dasa vaikAlika racanA pachI sarva prathama dasa vaikAlikanuM adhyayana karAvavAnuM zarU thayuM. ane dasa vaikAlikanA 4 adhyayananA yogoddhahana pachI vaDI 1 jainadharmavara stotra zloka30nI svapakSa TIkA 2 niyuktimAM dasakAliya (gAthA 1,7,12,14,25,mAM pAMca-chavAra) ane dasayAliya nAma paNa (gAthA 6, 397 be-traNavAra) Ave che. 10 adhyayana hovAthI, ane trIjA pahoramAM svAdhyAyanA kALa pahelAM racanA thaI hovAthI vekAlika nAma paDyuM hovAnuM prasiddha che (dasa ve. hAribhadrIya TIkA patra 2) pro. ghATagee evI dalIla ApI che ke - manakamuni mATe paNa pUrvanA padArtho ke je 19 varSanA dIkSA paryAya pachI ja prApta karI zakAya evo niyama che. te dIkSA pachI turata ja maLI gayA e arthamAM paNa vikAleakAle samaya pahelAM bhaNyA mATe dasakAlika nAma paDyuM. (Indian Historical Quarterly. Vol. 12, . 270). dasa vekAlika sUtranuM 10muM adhyayana vaitAlika chaMdamAM hovAthI dasa-vaitAlika - dasa veyAliya nAma paDyuM evuM anumAna paNa keTalAka kare che. keTalAMka vidvAnonuM mAnavuM che ke jenuM nAma "dasa kAlika jaNAya che. kAlikano eka artha "jemAM caraNa karaNAnuM yoga Avato hoya te kAlika (cUrNi pA-2) e arthamAM A graMtha kAlika hovAthI dasa kAlika nAma paDyuM hoya. pachI kAlika utkAlika bhedamAM A graMtha (dasa vaikAlika) utkAlikanA bhedamAM prathama Avato hovAthI pachIthI dasavaikAlika nAma prasiddha thayuM hoya jo ke A badhA anumAna che. ("samI sAMjano upadeza" prastAvanA) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara dIkSA ApavAnuM zarU thayuM. Aje paNa A ja pramANe cAle che. (vyavahAra bhASya uddeza 3, gAthA 174-176) evI ja rIte pahelAM AcArAMga sUtranA bIjA adhyayananA pAMcamA udezAnA adhyayana pachI bhikSA--grahaNanI anumati maLatI je pAchaLathI dasa vaikAlika sUtranA pAMcamAM piMDaiSaNA adhyayananI jANakArI bAda maLe che. mahAnizItha sUtra (adhyayana 5) pramANe pAMcamA ArAnA cheDe anya badhA Agamo vicchinna thayA haze tyAre zrI duppasahasUrijI mAtra A dasavaikAlika sUtranA dhAraka haze. dasavaikAlika sUtranA racayitA zrI zayyabhavAcAryane niryuktikAre 14mI gAthAmAM vaMdana karyuM che. A gAthAnI vyAkhyAmAM A.bha.haribhadrasUrijIe zrI zayyabhavAcAryanA jIvananI ghaTanA ane dasavaikAlikanI racanA vagere bAbato jaNAvI che. (anuvAda bhAga-1, pR. 14) 3 graMthakAra ane graMtha sthanA : dasavaikAlika sUtranI racanAno ItihAsa pariziSTa parvamAM maLe che. teno TUMkasAra A pramANe che- zrI sudharmAsvAmInA pATe zrI jaMbUsvAmI ane teonI pATe zrI prabhavasvAmI AvyA. zrutakevalI . prabhavasvAmIjIe potAnA uttarAdhikArI tarIke koNa yogya te jANavA upayoga mUkyo. rAjagRhanA paMDita "aho kaSTaM aho zayyabhava yogya jaNAyA. yajJa karAvatA paM. zayyabhavane tyAM jaI be munioe kahyuM ke STa tattva na jJAyate param'' zayyabhava paMDite Agraha karatAM upAdhyAye kahyuM tattva to arihaMta bhagavaMta batAve che te ja sAcuM. A pachI zayyabhava zrI prabhavasvAmIjI pAse pahoMce che. vairAgya pAmI dIkSA le che. dvAdazAMgInuM adhyayana kare che. zrI prabhavasvAmI teone pATa para sthApI svarge jAya che. - zayyabhava paMDitanI patnI sagarbhA hatI. putrane janma Apyo. manaka nAma paDyuM. ATha varSano manaka pitAne zodhato caMpApurI pahoMce che. A.zrI zayyabhavajIno bheTo gAma bahAra ja thaI jAya che. AcAryazrI kahe che- tArA pitAne huM sAra rIte jANuM chuM. mane tArA pitAthI abhinna samaja. manake dIkSA lIdhI. enuM AyuSya cha mahinAnuM ja che ema jANI AcAryazrIe pUrvamAMthI uddharIne dasavaikAlika sUtranuM niryuhaNa karyu| manaka muninA svargavAsa prasaMge AcAryazrInI AMkhamAMthI AMsu TapakaDyA tyAre ja sahune manakamuni AcAryazrIno putra hovAnI khabara paDI. AcAryazrIe dasa vaikAlikanuM saMharaNa karavA vicAra karyo paNa saMghanI vinaMtIthI graMthane rahevA dIdho. te Aje ApaNane sahune maLyo che. dazavaikAlikanA cheDe be cUlikAo che. A cUlikAnI prAptinI kathA TUMkamAM A pramANe che-- kAmavijetA sthUlabhadranI sAta baheno yakSAyakSadinnA vageree dIkSA lIdhI. pAchaLathI sthUlabhadrajInA bhAi zrIyake paNa dIkSA lIdhI. ekavAra yakSA sAdhvIjIe zrIyakamunine parvanA divase tapa karavA preraNA karI. porasImAMthI sADha porasI, purimadbha ema karatAM upavAsa karAvyo. rAtre zrIyaka munino svargavAsa thatAM sA. yakSAne ciMtA thaI ke mArA dabANathI tapa karatAM AyuSyano upaghAta to naDyo nahIM hoya ne? A jANavA mATe zAsanadevI yakSAjIne mahAvideha kSetramAM laI jAya che. zrI sImaMdhara bhagavaMte kahyuM ke 1 vIra ni. saM. 64mAM 28 varSanI vayanA zayyabhavanI dIkSA thaI e pachI 8 varSe dasavaikAlika sUtranI racanA thaI. e pachI 3 varSe zrI prabhavasvAmIno 105 varSanI vaye svargavAsa thayo. ane zrI zayyabhavAcArya yugapradhAna pade AvyA. 23 varSa yugapradhAna pade rahI vIra saM. 98mAM zrutakevalI zrI zayyabhavAcArya svarge saMcaryA. ane yugapradhAna paTTAvalI pramANe prabhavasvAmInI dIkSA jaMbusvAmI pachI vIsa varSe vI. saM. 21mAM 30 varSanI vaye thaI. 44 varSa zramaNa paryAya ane 11 varSa yugapradhAna pade 85 varSanI vaye svargavAsa thayo. (juo jaina paraMparA ItihAsa bhAga-1, pR. 92) v Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara zrIyakanA mRtyumAM tamAro kazo doSa nathI. muninI sati thaI che. A vakhate viharamAna bhagavaMte bhAvanA, vimukti, rativAkyA ane viviktacaryA e cAra adhyayano ApyAM. AmAM pahelAM be AcArAMga ane pachInA be dasa vaikAlikanI cUlikA tarIke mUkavAmAM AvyAM. niryukti : niryuktionI racanA zrutakevalI A.zrI bhadrabAhu svAmIjIe karyAnuM jANItuM che. sUtra joDe saMkaLAyela arthane pragaTa karavAnuM kAma niryukti kare che. - niryukti Agamo uparanI sarva prathama prAkRta padya vyAkhyA che. nikSepa paddhati dvArA zabdano artha nirNaya niryukti dvArA thAya che. niryuktinI upayogitA jaNAvatAM niryuktikAra jaNAve che - eka zabdanA aneka artha thatA hoya che. kayA prasaMge kayA zabdano kayo artha karavo te jaNAvavAnuM-artha sAthe sUtranA zabdano saMbaMdha joDavAnuM kAma niryukti kare che. (Avani. gA. 88) Avazyaka ni. gA.84-85mAM dasa niryukti racavAnI abhilASA zrI bhadrabAhusvAmIe pragaTa karI che. AmAMthI Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, AcArAMga, sUtrakRtAMga, dazAzrutaskaMdha, bRhatkalpa, vyavahAra A ATha Agama graMtho upara niyaMkti maLe che. sUryaprajJapti ane RRSibhASita uparanI niyukti vartamAnamAM maLatI nathI. piMDaniryukti dasa vaikAlika sUtranAM pAMcamAM piMDaiSaNA adhyayana uparanI niryukti che. vistRta hovAthI ene svataMtra graMtha tarIke alaga karavAmAM Avyo che. (piMDaniryukti malayagiri TIkAnA prAraMbhamAM) niryuktikAra : * Agama prabhAkara muni zrI puNyavijayajI ma. e pahelAM evo abhiprAya vyakta karelo ke niryuktikAra zrutakevalI prathama bhadrabAhusvAmI nahIM paraMtu dvitIya bhadrabAhu svAmI che. paNa pachI teoe potAnA abhiprAyanuM spaSTIkaraNa hajArImala smRti graMthamAM karyuM che. teno sAra A che - bRhatkalpa bhAga-6nI prastAvanAmAM niryuktinA kartA varAhamihiranA bhAI chaThThI zatAbdImAM thayelA dvitIya bhadrabAhu jaNAvyA che. A kathananuM spaSTIkaraNa zrutakevalI bhadrabAhujIe niryukti racI nathI evuM nathI parantu atyAre je rUpamAM niryuktio saMkalita che te saMkalana zrutakevalInuM nathI. niryukti rUpe AgamonI vyAkhyA karavAnI paddhati jUnI che. anuyoga dvAramAM anugamanA be prakAro sUtrAnugama ane niryukti anugama batAvyA che. pakSIsUtramAM 'sani'ttie' pATha Ave che. dvitIya bhadrabAhujI pahelAM thayelAM goviMda vAcakanI niyuktino ullekha nizIthabhASya ane cUrNimAM maLe che. vaidika vADmayamAM paNa nirukta ati prAcIna che. digaMbara sampradAyane mAnya mUlAcAramAM paNa Avazyaka niyuktinI aneka gAthAo che. eTale zvetAmbaradigaMbara sampradAyano bheda paDyA pUrve niryuktinI paraMparA hatI ja eTale zruta kevalI bhadrabAhujIe niryuktinI racanA karI hatI. pachI goviMda vAcaka vagere anya AcAryoe karI ema mAnavuM ucita che. niryukti gAthAomAM kramazaH vadhAro thavAnuM prabaLa pramANa e che ke daza vaikAlikanI banne cUrNimAM prathama adhyayananI mAtra 57 niryukti gAthAonuM vivecana che. jyAre haribhadrAcAryanI TIkAmAM 157 niryukti gAthAo che. (muni zrI hajArImala smRti graMtha, pR. 718-9) bhASyaH niryuktio khAsa karIne pAribhASika zabdonuM nikSepa paddhatie vivecana kare che. jyAre bhASyanI racanA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI TrarAvaivatristUtra Apata2 niyuktinA gaMbhIra rahasyone pragaTa karavA thaI che. bhASyanA racayitA ajJAta che. ane niryukti bhASya bane padya prAkRtamAM hoI bannenuM mizraNa paNa thaI gayuM che. dasavaikAlika bhASyanI 63 gAthAo che. zUTio : dazavaikAlika upara agastasiMhajI ane jinadAsagaNinI mUrtio pragaTa thayelI che. TIkA - TIkAkAra: A.zrI haribhadrasUrijIe vipula pramANamAM sAhitya racyuM che. AgamonI vyAkhyA-TIkAo saMskRtamAM racanArA teo pahelA che. teozrIe Agama, yoga, kathA ema aneka viSayo upara saMskRta, prAkRtamAM racanAo karI che. teozrIe 1440 ke 1444 graMtho racyAnuM prabaMdhomAM varNana che. Aje paNa teozrInA 60thI vadhu graMtho maLe che. dasa vaikAlika uparAMta naMdIsUtra, anuyoga dvAra sUtra, prajJApanA sUtra ane Avazyaka sUtra upara zrI haribhadrAcAryajInI TIkAo maLe che. A.zrI haribhadrasUrijInA samaya nirNaya mATe ghaNI carcA thayelI che. "haribhadrasUra : samayanirNaya' jevA , " saMskRta nibaMdho paNa pragaTa thayA che. moTA bhAganA vidvAno teono samaya vi.saM. 757 thI 828 AsapAsano hovAnuM mAne che. emanA jIvanakavana viSe A.zrI haribhadrasUri - lekhaka : hI.ra.kApaDIyA, haribhadrasUra samayanirNayaH - zrI jinavijaya, samadarza AcArya zrI haribhadra - le. paM. sukhalAla vagere pustako ane aneka lekho prasiddha thayA che. jijJAsuoe tyAMthI joI levuM. saMskRta TIkAo A. haribhadrasUrijI pachI dasa vaikAlika sUtra upara saMskRtamAM anya ghaNI TIkAo ane TabbAo (gujarAtI bhASAmAM) racAyA che. keTalIka vigato A pramANe che. yApanIya (digaMbara) saMpradAyanA aparAjitasUri racita vijyodayA TIkA (vikramanA AThamA saikAmAM) racI che je atyAre anupalabdha che. tilakAcArya racita TIkA (13mo saMko) A. somacandrasUrijI dvArA saMpAdita thaI rAMdera roDa jaina saMgha, sUrata dvArA vi.saM. 2058mAM prakAzita thaI che. zrI mANijyazekharasuri (15mo zataka) racita dIpikA I.sa. 1905mAM prasiddha thaI che. zrI samayasuMdarajI (17mo saiko) racita dIpikA I.sa. 1900, 1915 ane 1919mAM chapAI che. zrI sumati sAdhu kRta TIkA I.sa. 1954mAM pragaTa thaI che. A sivAya paNa zrI vinayahaMsa, zrI zAMtidevasUri, zrI somavimalasUri, zrI rAjacandra, zrI pArasacandra, zrI jJAnasAgara, zrI pArzvacandrasUri vageree TIkAo racI che. A uparAMta gujarAtI bhASAmAM bAlAvabodho TabAo paNa ghaNAM racAyA che. ' prastuta saMskaraNamAM niryukti, bhASya sahita A.zrI haribhadrasUrijInI TIkA ziSyahitA (ke ziSyabodhinI)no gujarAtI anuvAda prasiddha thaI rahyo che. A graMtha dvArA yAkinImahattarAsanujIe dazavaikAlika sUtra, niryukti, bhASyanA kholelA rahasyo vagere gujarAtI bhASAnA vAcakone paNa sulabha thAya che. adhikArI vAcako A graMthano upayoga karI AtmakalyANane kare.. e ja maMgaLa kAmanA. caitra vada 14, vi.saM. 2058 pU. A. zrI bhadrasUrIzvarajInA ziSyaratna phUlacaMda kalyANacaMda upAzraya, munirAja zrI jinacaMdravijayajI ma.sA. nAM vinaya aThavA lAInsa, lAlabaMgalA, surata A. vijaya municandrasUri Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pha2AvaiganisUtra bhASAMta be zabdo ''zrI dazavaikAlika sUtra'" A pAMcamA ArAnA aMta sudhI rahenArU sUtra che. A sUtrano racanAkALa zrI mahAvIra paramAtmAnA nirvANa pachI 82 varSano manAya che. A sUtranI racanA 36 varasanI uMmaranA zrI zayyabhavasUrijIe karela che ema anumAna che. A sUtranuM mahattva ethI paNa vadhI jAya che ke A sUtranI racanAmAM snehanI saragama bhaLelI che. potAnA ja saMsArIpakSe putranA utthAnanA bhAvo bharelA che. sAdhvAcAranuM je varNana caudapUrvamAM che temAnuM sArabhUta tattva laIne A graMtha banela hovAthI caudapUrvano sAra paNa kahevAya che. A graMthanA racanAkALa pahelAM AcArAMga sUtranuM zastra parijJA adhyayananuM zikSaNa lIdhA pachI upasthApanA thatI hatI ane AnI racanA thayA pachI AgamadharanI AjJAthI A sUtranA cAra adhyayana karyA pachI upasthApanA karavAnI paraMparA prAraMbha thaI. te Aja divasa sudhI avicchinnapaNe cAle che ane zAsananA aMta sudhI eTale ke hajI sADA aDhAra hajAra varSa sudhI cAlaze. zrI dazavaikAlika sUtramAM sAdhvAcAranuM saMpUrNa svarUpa samajAvela che. A sUtrae AtmAone atyaMta upakAraka che ke jeone potAnA AtmAnuM hita karavuM che. A sUtranI racanA pachI anekAneka AtmAoe A sUtranI vAcanA grahaNa karI potAnI pAMce iMdriyonI vAsanAne Atma pradeza parathI dUra karI che. kaSAyonI kAramI pIDAthI aneka AtmAo mukta banyA che. A sUtranuM vAMcana, ciMtana. ane manana jeoe karyuM eo pAmI gayA che. A sUtra upara aneka mahApurUSoe potAnA jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamAnusAra vivecana karyuM che. niryukti, bhASya, cUrNi, TIkA, dIpikA, avasUri, TabA ane bhASAMtara A sarvenuM vipula sAhitya Aje paNa upalabdha che. avasarpiNI kALanA kAraNe divase-divase jJAnazakti ghaTatI jAya che. tethI mULasUtronA bhASAMtaro thayA che. ane e bhASAMtaro dvArA sAmAnya jJAnano kSayopazamavALA AtmAo paNa AcaraNAmAM sudhAro kare che. A sUtranI niyukti TIkA je TIkA zrI haribhadrasUrIzvarajI kRta che tenuM bhASAMtara zrI mANekamunijIe karela che. te mArA jevA alpa jJAnanA anubhavavALAne ghaNuM ja upayogI thayela che. ane tethI ja e bhASAMtarane ' pAchuM chapAvavAnI IcchA thaI. ane parama snehI, sarala svabhAvI, guNagrAhI AcAryadeva zrI municaMdrasUrIzvarajI pAse bhASAMtara mokalyuM. emaNe pUrNa premathI, pUrNa prayatnathI saMzodhana karIne sudhArIne navuM meTara phuTanoTa vigere upayogI meTara umerIne mokalyuM te meTara ane pAchaLa pariziSTanA rUpamAM 'paMcaka ane sAdhunA gocarInA doSo'nuM pravacana sAroddhAramAMthI meTara laIne Apela che. A sAthe A pustakamAM 'sva. AcArya devendramuni zAsrI' zramaNa saMghanA AcAryanI prastAvanAmAMthI upayogI meTara laIne sAbhAra Apela che. A pustakamAM je kAMI kSatio rahI javA pAmI che te vAcakoe vAMcIne mane (saMpAdakane) jaNAvavA vinaMti. je kAMI jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDaM. have AnA pachI zrI AcArAMga sUtranI TIkAnuM bhASAntara paNa chapAvavA vicAra che. 2058 (gu. 2057)nuM amArUM cAturmAsa pAlItANAmAM eka sagRhastha taraphathI thayela e samaye jJAna khAtAnI AvakamAMthI A pustaka chapAyela che. jayAnaMda 2058, caitrI pUnama pAlItANA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara daza vaikAlika eka samIkSAtmaka adhyayana 'AcArya devendra muni' (inake dvArA 4-5-84 ko likhI huI prastAvanA meM se yaha meTara sAbhAra liyA gayA hai| jo isa sUtra kI mahattvatA ko vizeSa ujAgara karatA hai | ) dharma eka ciMtana : daza vaikAlika kA prathama adhyayana druma puSpikA hai| dharma kyA hai? yaha cira cintya prazna rahA hai / isa prazna para vizva ke mUrdhanya manISiyoM ne vividha dRSTiyoM se cintana kiyA hai| AcArAMga meM spaSTa kahA hai ki tIrthaMkara kI AjJAoM ke pAlana meM dharma hai|' mImAMsA darzana ke anusAra vedoM kI AjJA kA pAlana hI dharma hai|' AcArya manu ne likhA hai- rAga-dveSa se rahita sajjana vijJo dvArA jo AcaraNa kiyA jAtA hai aura jisa AcaraNa ko hamArI antarAtmA sahI samajhatI hai, vaha AcaraNa dharma hai| mahAbhArata meM dharma kI paribhASA isa prakAra prApta hai - jo prajA ko dhAraNa karatA hai athavA jisase samasta prajA yAni samAja kA saMrakSaNa hotA hai, vaha dharma hai| AcArya zubhacaMdra ne dharma ko bhautika aura adhyAtmika abhyudaya kA sAdhana mAnA hai / " AcArya kArtikeya ne vastu ke svabhAva ko dharma kahA hai, jisase svabhAva meM avasthiti aura vibhAva dazA kA parityAga hotA hai| cUMki sva-svabhAva se hI hamArA parama zreya sambhava hai aura isa dRSTi se vahI dharma hai| dharma kA lakSaNa AtmA kA jo vizuddha svarUpa hai aura jo Adi-madhya-anta sabhI sthitiyoM meM kalyANakArI hai vaizeSika darzana kA mantavya hai - jisase abhyudaya aura nizreyas kI siddhi hotI hai - vaha dharma hai| ' - vaha dharma hai| " isa prakAra bhAratIya manISiyoM ne dharma kI vividha dRSTiyoM se vyAkhyA kI hai, tathApi unakI yaha vizeSatA rahI hai ki unhoMne kisI ekAkI paribhASA para hI bala nahIM diyA, kintu dharma ke vividha pakSoM ko ubhArate hue unameM samanvaya kI anveSaNA kI hai| yahI kAraNa hai ki pratyeka paramparA dharma kI vividha vyAkhyAe~ milatI haiN| dazavaikAlika meM dharma kI saTIka paribhASA dI gayI hai| - -ahiMsA, saMyama aura tapa hI dharma hai| vahI dharma utkRSTa maMgala rUpa meM paribhASita kiyA gayA hai| vaha dharma vizva-kalyANakAraka hai|' isa prakAra loka-maMgala kI sAdhanA meM vyakti ke dAyitva kI vyAkhyA yahA~ para kI gayI hai| jisakA mana dharma meM ramA rahatA hai, usake caraNoM meM aizvaryazAlI deva bhI namana karate haiN| dharma kI paribhASA ke pazcAt ahiMsaka zramaNa ko kisa prakAra AhAra grahaNa karanA cAhie, isake lie 8 9 1 2 3 4 5 amolakasUktiratnAkara, pRSTha 27 6 kArtikeya - anuprekSA, 478 7 abhidhAna rAjendra koSa, khaNDa 4, pRSTha 2669 yato'bhyudayaniHzreyasasiddhiH sa dharmaH / - - vaizeSika darzana 1/1/2 (ka) dazavekAlika 1/1 (kha) yogazAstra 4 / 100 AcArAMga 1/6/2/181 mImAMsA darzana 1/1/2 manusmRti 2/1 mahAbhArata karNa parva 69/59 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara 'madhukara' kA rUpaka dekara yaha batAyA hai ki jaise madhukara puSpoM se rasa grahaNa karatA hai vaise hI zramaNoM ko gRhasthoM ke yahA~ se prAsuka AhAra-jala grahaNa karanA caahie| madhukara phUloM ko binA mlAna kie thor3A-thor3A rasa pItA hai, jisase usakI udarapUrti ho jaae| madhukara dUsare dina ke lie saMgraha nahIM karatA, vaise hI zramaNa saMyamanirvAha ke lie jitanA Avazyaka ho utanA grahaNa karatA hai, kintu saMcaya nahIM krtaa| madhukara vividha phUloM se rasa grahaNa karatA hai, vaise hI zramaNa vividha sthAnoM se zikSA letA hai| isa prakAra prastuta adhyayana meM ahiMsA aura usake prayoga kA nirdeza kiyA gayA hai| bhramara kI upamA jisa prakAra dazavaikAlika meM zramaNa ke lie dI gayI hai, usI prakAra bhAva sAhitya meM bhI yaha upamA prApta hai| aura vaidika paramparA ke granthoM meM bhI isa upamA kA upayoga huA hai| saMyama meM zrama karane vAlA sAdhaka zramaNa kI abhidhA se abhihita hai| zramaNa kA bhAva zramaNatva yA zrAmaNya kahalAtA hai| binA dhRti ke zrAmaNya nahIM hotA, dhRti para hI zrAmaNya kA bhavya prAsAda avalambita hai| jo dhRtimAn hotA hai, vahI kAmarAga kA nivAraNa karatA hai| yadi antarmAnasa meM kAmabhAvanAeM aMgar3AiyA~ le rahI haiM, vikAroM ke sarpa phana phailAkara phUtkAreM mAra rahe haiM, to vahA~ zramaNatva nahIM raha sktaa| rathanemi kI taraha jisakA mana vikArI hai aura viSayasevana ke lie lalaka rahA hai vaha kevala dravyasAdhu hai, bhAvasAdhu nhiiN| isa prakAra ke zramaNa bhartsanA ke yogya haiN| jaba rathanemi bhaTakate haiM aura bhoga kI abhyarthanA karate haiM to rAjImatI saMyama meM sthira karane hetu unheM dhikkAratI hai| kAma aura zrAmaNya kA paraspara virodha hai, jahA~ kAma hai, vahA~ zrAmaNya kA abhAva hai| tyAgI vaha kahalAtA hai -jo svecchA se bhogoM kA parityAga karatA hai| jo paravazatA se bhogoM kA tyAga karatA hai, usameM vairAgya kA abhAva hotA hai, vahA~ vivazatA hai, tyAga kI utkaTa bhAvanA nhiiN| prastuta adhyayana meM kahA gayA hai - jIvana vaha hai jo vikAroM se mukta ho| yadi vikAroM kA dhuMA chor3ate hue ardha-dagdha kaNDe kI taraha jIvana jIyA jAe to usa jIvana se to maranA hI zreyaskara hai| eka kSaNa bhI jIo - prakAza karate hue jIo kintu cirakAla taka dhuMA chor3ate hue jInA ucita nhiiN| agandhana jAti kA sarpa prANa ga~vA denA pasanda karegA kintu parityakta viSa ko punaH grahaNa nahIM kregaa| vaise hI zramaNa parityakta bhogoM ko punaH grahaNa nahIM karatA hai| isa adhyayana meM bhagavAn arhat ariSTanemi ke bhrAtA rathanemi kA prasaMga hai jo guphA meM dhyAnamudrA meM avasthita haiM, usI guphA meM varSA se bhIgI huI rAjImatI apane bhIge hue vastroM ko sukhAne lagI, rAjImatI ke aMga-pratyaMgoM ko nihArakara rathanemi ke bhAva kaluSita ho gye| rAjImatI ne kAmavihvala rathanemi ko subhASita vacanoM se saMyama meM susthira kara diyaa| niyuktikAra kA abhimata hai ki dvitIya adhyayana kI viSaya-sAmagrI pratyAkhyAnapUrva kI tRtIya vastu se lI gayI hai|2 viSavanta jAtaka meM isI prakAra kA eka prasaMga AyA hai - sarpa Aga meM praviSTa ho jAtA hai kintu eka bAra chor3e hue viSa ko punaH grahaNa nahIM krtaa|3 10 dhammapada 4/6 11 yathAmadhu samAdatte rakSan puSpANi ssttpdH| tadvadarthAn manuSyebhya AdadyAd avihiNsyaa|| -mahAbhArata, udyoga parva, 34/17 12 saccappavAyapuvvA nijjUDhA hoi vakkasuddhI u| avasesA nijjUDhA navamassa u tiyvtthuuo|| -niyukti gAthA 17 13 dhiratthu taM visaM vantaM, yamahaM jiivitkaarnnaa| . vantaM paccAvamissAmi, matamme jIvitA varaM / / - jAtaka, prathama khaNDa, pR. 404 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara 9 AcAra aura anAcAra tRtIya adhyayana meM kSullaka AcAra kA nirUpaNa hai| jisa sAdhaka meM dhRti kA abhAva hotA hai vaha AcAra ke mahattva ko nahIM samajhatA, vaha AcAra ko vismRta kara anAcAra kI ora kadama bar3hAtA hai| jo AcAra mokSasAdhanA ke lie upayogI hai, jisa AcAra meM ahiMsA kA prAdhAnya hai, vaha sahI dRSTi se AcAra hai aura jisameM inakA abhAva hai vaha anAcAra hai| AcAra ke pAlana se saMyama sAdhanA meM susthiratA AtI hai| AcAra darzana mAnava ko parama zubha prApta karane kA mArga prazasta karatA hai| kaunasA AcaraNa aucityapUrNa hai aura kaunasA anaucityapUrNa hai, isakA nirNaya vivekI sAdhaka apanI buddhi kI tarAjU para taula kara karatA hai, jo pratiSiddha karma, pratyAkhyAtavya karma yA anAcIrNa karma hai, unakA vaha parityAga karatA hai| jJAna, darzana, cAritra, tapa aura vIrya jo AcaraNIya haiM unheM vaha grahaNa karatA hai| AcAra, dharma yA karttavya hai, anAcAra adharma yA akarttavya hai| prastuta adhyayana meM anAcIrNa karma kahe gaye haiN| anAcIrNoM kA niSedhakara AcAra yA caryA kA pratipAdana kiyA gayA hai| isalie isa adhyayana kA nAma AcArakathA hai| dazavaikAlika ke chaThe adhyayana meM 'mahAcAra - kathA' kA nirUpaNa hai| usa adhyayana meM vistAra ke sAtha AcAra para cintana kiyA gayA hai to isa adhyayana meM usa adhyayana kI apekSA saMkSipta meM AcAra kA nirUpaNa hai| isalie isa adhyayana kA nAma 'kSullakAcArakathA' diyA gayA hai| 14 prastuta adhyayana meM anAcAroM kI saMkhyA kA ullekha nahIM huA hai aura na agastyasiMha sthavira ne apanI cUrNa meM aura na jinadAsagaNI mahattara ne apanI cUrNi meM saMkhyA kA nirdeza kiyA hai / samayasundara ne dIpikA meM anAcAroM kI 54 saMkhyA kA nirdeza kiyA hai| 15 yadyapi agastyasiMha sthavira ne saMkhyA kA ullekha nahIM kiyA hai to bhI unake anusAra anAcAroM kI saMkhyA 52 hai, para donoM meM antara yaha hai ki agastyasiMha ne rAjapiNDa aura kimicchaka ko va saindhava aura lavaNa ko pRthak-pathak na mAnakara eka-eka mAnA hai| jinadAsagaNI ne rAjapiNDa aura kimicchaka ko eka na mAnakara alaga-alaga mAnA hai tathA saindhava aura lavaNa ko evaM gAtrAbhyaMga aura vibhUSaNa ko eka-eka mAnA hai| dazavaikAlika ke TIkAkAra AcArya haribhadra sUrijI ne tathA sumati sAdhu sUrijI ne anAcAroM kI saMkhyA 53 mAnI hai, unhoMne rAjapiNDa aura kimicchaka ko eka tathA saindhava aura lavaNa ko pRthak-pRthak mAnA hai| isa prakAra anAcAroM kI saMkhyA 54, 53 aura 52 prApta hotI hai| saMkhyA meM bheda hone para bhI tAttvika dRSTi se koI bheda nahIM hai| anAcAroM kA nirUpaNa saMkSepa meM bhI kiyA jA sakatA hai, jaise sabhI sacitta vastuoM kA parihAra eka mAnA jAe to aneka anAcAra svataH kama ho sakate haiN| jo bAteM zramaNoM ke lie varjya haiM vastutaH ve sabhI anAcAra haiN| prastuta adhyayana meM bahuta se anAcAroM kA ullekha nahIM hai kintu anya AgamoM meM una anAcAroM kA ullekha huA hai| bhale hI ve bAteM anAcAra ke nAma se ullikhita na kI gayI hoM, kintu ve bAteM jo zramaNa ke lie tyAjya haiM, anAcAra hI haiN| yahA~ eka bAta kA dhyAna rakhanA hogA ki kitane hI niyama utsargamArga meM anAcAra hai, para apavAdamArga meM ve anAcAra nahIM rahate, para jo kArya pApayukta hai, jinakA hiMsA se sAkSAt sambandha hai, ve kArya pratyeka paristhiti meM anAcIrNa hI haiN| jaise * sacitabhojana, rAtribhojana aadi| jo niyama saMyama sAdhanA kI vizeSa vizuddhi ke lie banAye hue haiM, ve niyama apavAda meM anAcIrNa nahIM rhte| brahmacarya kI dRSTi se gRhastha ke ghara para baiThane kA niSedha kiyA gayA hai| para zramaNa rugNa ho, vRddha yA tapasvI ho to vaha vizeSa paristhiti meM baiTha sakatA hai| 14 eesi mahaMtANaM paDivakkhe khuDDayA hoMti / / - niyukti gAthA 178 15 sarvametat pUrvoktacatuHpaJcAzadbhedabhinnamauddezikatAdikaM yadanantaramuktaM tat sarvamanAcaritaM jJAtavyam / - dIpikA (dazavaikAlika), pR. 7 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara usameM na to brahmacarya ke prati zaMkA utpanna hotI hai aura na anya kisI bhI prakAra kI virAdhanA kI hI saMbhAvanA hai| isalie vaha anAcAra nahIM hai| 16 jo kArya sauMdarya ki dRSTi se zobhA yA gaurava kI dRSTi se kie jAyeM ve anAcAra haiM para ve kArya bhI rugNAvasthA Adi vizeSa paristhiti meM kiye jAyeM to anAcAra nahIM haiN| udAharaNa ke rUpa meM netra roga hone para aMjana Adi kA upyog| kitane hI anAcAroM ke sevana meM pratyakSa hiMsA hai, kitane hI anAcAroM ke sevana se ve hiMsA ke nimitta banate haiM aura kitane hI anAcAroM ke sevana meM hiMsA kA anumodana hotA hai, kitane hI kArya svayaM meM doSapUrNa nahIM haiM kintu bAda meM ve kArya zithilAcAra ke hetu bana sakate haiM, ataH unakA niSedha kiyA gayA hai / isa prakAra aneka hetu anAcAra ke sevana meM rahe hue haiN| 10 jaina paramparA meM jo AcArasaMhitA hai, usake pIche ahiMsA, aparigraha aura brahmacarya kA dRSTikoNa pradhAna hai| anya bhAratIya paramparAoM ne bhI nyUnAdhika rUpa se use svIkAra kiyA hai| smAna tathAgata buddha ne pandraha dina se pahale jo bhikSu snAna karatA hai use prAyazcita kA adhikArI mAnA hai| yadi koI bhikSu vizeSa paristhiti meM pandraha dina se pahale nahAtA hai to pAcittiya hai| vizeSa paristhiti yaha hai ke pIche ke Der3ha mAsa aura varSA kA prathama mAsa, yaha DhAI mAsa aura garmI kA samaya, jalana hone kA samaya, samaya, kAma (lIpane-potane Adi kA samaya) rAstA calane kA samaya tathA AMdhI-pAnI kA samaya / 17 - grISma roga kA bhagavAn mahAvIra kI bhAMti tathAgata buddha kI AcArasaMhitA kaThora nahIM thI / kaThoratA ke abhAva se bhikSu svacchandatA se niyamoM kA bhaMga karane lage, taba buddha ne snAna ke sambandha meM aneka niyama bnaaye| eka bAra tathAgata buddha rAjagRha meM vicaraNa kara rahe the| usa samaya SaDvargIya bhikSu nhAte hue zarIra ko vRkSa gar3ate the| jaMghA, bAhu, chAtI aura peTa ko bhii| jaba bhikSuoM ko isa prakAra kArya karate hue dekhate to loga khinna hote, dhikkaarte| tathAgata ne bhikSuoM ko sambodhita kiyA - 'bhikSuoM! nahAte hue bhikSu ko vRkSa se zarIra ko na ragar3anA cAhie, jo ragar3e usako 'duSkRta' kI Apatti hai|' -- * usa samaya SaDvargIya bhikSu nahAte samaya khambhe se zarIra ko bhI ragar3ate the| buddha ne kahA - 'bhikSuoM! nahAte samaya bhikSu ko khambhe se zarIra ko na ragar3anA cAhie, jo ragar3e usako dukkaDa (duSkRta) kI Apatti hai / 18 chAtA - jUtA vinaya-piTaka meM jUte, khar3AU, pAdukA prabhRti vidhi - niSedhoM ko sambandha meM carcAeM haiN| 19 usa samaya SaDvargIya bhikSu jUtA dhAraNa karate the| ve jaba jUtA dhAraNa kara gAMva meM praveza karate, to loga hairAna hote the| jaise kAma - bhogI gRhastha hoN| ne kahA buddha -'bhikSuoM! jUtA pahane gAMva meM praveza nahIM karanA cAhie / jo praveza karatA hai, use dukkaDa doSa hai| '20 -- 16 tinhamaMntrayarAgassa nisejjA jassa kappai / jarAe abhibhUyassa vAhiyassa tavassiNo / / - dazavaikAlika 6/59 17 vinayapiTaka, pR. 27, anu. rAhula sAMkRtyAyana, pra. mahAbodhi sabhA, sAranAtha (banArasa) 18 vinayapiTaka, pR. 418 19 vinayapiTaka, pR. 204 - 208 20 vinayapiTaka, pR. 211 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara 11 kisI samaya eka bhikSa rugNa ho gyaa| vaha binA jatA dhAraNa kiye gAMva meM praveza nahIM kara sakatA thaa| u dekha buddha ne kahA - bhikSuoM! bImAra bhikSu ko jUtA pahanakara gAMva meM praveza karane kI maiM anumati detA huuN|21 jo bhikSu pUrNa niroga hone para bhI chAtA dhAraNa karatA hai, use tathAgata buddha ne pAcittiya kahA hai|22 isa taraha buddha ne chAtA aura jUte dhAraNa karane ke sambandha meM vidhi aura niSedha donoM batAye haiN| dIghanikAya meM tathAgata buddha ne bhikSuoM ke lie mAlA, gaMdha-vilepana, ubaTana tathA sajane-sajAne kA niSedha kiyA hai|23 manasmati.24 zrImadabhAgavata25 Adi meM brahmacArI ke lie gaMdha, mAlya, ubaTana, aMjana, jUte aura chatra dhAraNa kA niSedha kiyA hai| bhAgavata meM vAnaprastha ke lie dAtuna karane kA bhI niSedha hai|26 isa prakAra hama dekhate haiM ki jaina, bauddha aura vaidika tInoM paramparAoM ne zramaNa aura saMnyAsI ke lie kaSTa sahana karane kA vidhAna evaM zarIra-parikarma kA niSedha kiyA hai| yaha satya hai ki brAhmaNa paramparA ne zarIra-zuddhi para bala diyA to jaina paramparA ne Atma-zuddhi para bala diyaa| yahA~ para sahaja jijJAsA ho sakatI hai ki Ayurvedika granthoM meM jo bAteM svAsthya ke lie Avazyaka mAnI haiM unheM zAstrakAra ne anAcAra kyoM kahA hai? samAdhAna hai ki zramaNa zarIra se bhI Atma-zuddhi para adhika bala de| svAsthyarakSA se pahale Atma-rakSA Avazyaka hai "appA hu khalu sayayaM rakkhiyavvo, savviMdiehiM susamAhiehiM" zramaNa saba indriyoM ke viSayoM se nivRtta kara AtmA kI rakSA kre| ne AtmarakSA para adhika bala diyA hai, jabaki caraka aura suzruta ne deharakSA para adhika bala diyA hai| unakA yaha spaSTa mantavya rahA ki nagararakSaka nagara kA dhyAna rakhatA hai, gAr3IvAna gAr3I kA dhyAna rakhatA hai, vaise hI vijJa mAnava zarIra kA pUrNa dhyAna rkhe| sauvIrAMjana Adi svAsthya dRSTi se caraka saMhitAdi meM upayogI batAye ve hI AtmA kI dRSTi se Agama sAhitya meM zramaNoM ke lie niSiddha kahe haiN|28 niyuktikAra kI dRSTi se dazavakAlika kA tRtIya adhyayana nauveM pUrva kI tRtIya AcAravastu se uddhRta 21 vinayapiTaka, pR. 211 * 22 vinayapiTaka, pR. 57 23 dIghanikAya, pR. 3 24 manusmRti 2 / 177-179 25 aJjanAbhyaJjanonmardastryavalekhAmiSaM mdhu| sugandhalepAlaMkArAMstyajeyuyeM dhRtvrtaaH|| -bhAgavata 7 / 12 / 12 26 kezaromanakhazmazrumalAni vibhRyaadtH| na dhAvedapsu majjeta trikAlaM sthnnddileshyH|| - bhAgavata 11 / 18 / 3 27 nagarI nagarasyeva, rathasyeva rathI sdaa|| svazarIrasya medhAvI, kRtyeSvavahite bhvet|| -carakasaMhitA, sUtrasthAna adhyayana 5/100 28 sUtrakRtAMga 1 / 9 / 12, 13 se 18, 20, 21, 23, 29 29 avasesA nijjUDhA navamassa u tiyvtthuuo| -niyukti gAthA 17 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 "zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara mahAvrata : vizleSaNa caturtha adhyayana meM SaTjIvanikAya kA nirUpaNa hai| AcAranirUpaNa ke pazcAt pRthvI, pAnI, agni, vAyu, vanaspati aura trasa Adi jIvoM kA vistAra se nirUpaNa hai| jainadharma meM ahiMsA kA bahuta hI sUkSma vizleSaNa hai| vizva ke anya vicArakoM ne pRthvI, pAnI, agni Adi meM jahA~ jIva nahIM mAne haiM, vahA~ jaina paramparA meM unameM jIva mAnakara unake vividha bheda-prabhedoM kA bhI vistAra se kathana hai| zramaNa sAdhaka vizva meM jitane bhI trasa aura sthAvara jIva haiM unakI hiMsA se virata hotA hai| zramaNa na svayaM hiMsA karatA hai, na hiMsA karavAtA hai aura na hiMsA karane vAle kA anumodana hI karatA hai| zramaNa hiMsA kyoM nahIM karatA? isa prazna ke uttara meM kahA gayA hai - hiMsA se aura dUsaroM ko naSTa karane ke saMkalpa se usa prANI ko to pIr3A pahu~catI hI hai sAtha hI svayaM ke AtmaguNoM kA bhI hanana hotA hai| AtmA karmoM se malina banatI hai| yahI kAraNa hai ki praznavyAkaraNa meM hiMsA kA eka nAma guNavirAdhikA milatA hai| zramaNa ahiMsA mahAvrata kA pAlana karatA hai| isakI saMkSipta jAnakArI prastuta adhyayana meM hai| saMyamI zramaNa tIna karaNa aura tIna yoga se sacitta pRthvI Adi ko na svayaM naSTa kare aura na sacitta pRthvI para baiThe aura na sacitta dhUla se sane hae Asana kA upayoga kre| vaha acitta bhami para Asana Adi ko pramArjita kara baitthe| saMyamI zramaNa sacitta jala kA bhI upayoga na kare. kinta uSNa jala yA acitta jala kA upayoga kre| kisI bhI prakAra kI agni ko sAdhu sparza na kare aura na agni ko sulagAve aura na bujhaave| isI prakAra zramaNa havA bhI na kare, dUdha Adi ko phUMka se ThaMDA na kre| zramaNa taNa, vRkSa, phala, phUla, patte Adi ko na tor3e, na kATe aura na usa para baitthe| zramaNa sthAvara jIvoM kI taraha trasa prANiyoM kI bhI hiMsA mana, vacana aura kAyA se na kre| vaha jo bhI kArya kare vaha vivekapUrvaka kre| itanA sAvadhAna rahe ki kisI bhI prakAra kI hiMsA na ho| sabhI prakAra ke jIvoM ke prati saMyama rakhanA ahiMsA hai| zramaNa sva aura para donoM hI prakAra kI hiMsA se mukta hotA hai| kAma, krodha, moha,prabhuti duSita manovRttiyoM ke dvArA AtmA ke svaguNoM kA ghAta karanA svahiMsA hai aura anya prANiyoM ko kaSTa pahU~cAnA para-hiMsA hai| zramaNa sva aura para donoM hI prakAra hI hiMsA se virata hotA hai| . ... zramaNa mana, vacana aura kAya tathA kRta-kArita-anumodana kI nava koTiyoM sahita asatya kA parityAga karatA hai| jinadAsagaNI mahattara ke abhimatAnusAra zramaNa ko mana, vacana, kAyA se satya para ArUr3ha honA caahie| yadi mana, vacana aura kAyA meM ekarUpatA nahIM hai to vaha maSAvAda hai|30 jina zabdoM se dasare prANiyoM ke antarhadaya meM vyathA utpanna hotI ho, aise hiMsAkArI aura kaThora zabda bhI zramaNa ke lie varNya haiM aura yahA~ taka ki jisa bhASA se hiMsA kI sambhAvanA ho, aisI bhASA kA prayoga bhI varjita hai| kAma, krodha, lobha, bhaya evaM hAsya ke vazIbhUta hokara-pApakArI, nizcayakArI, dUsaroM ke mana ko kaSTa dene vAlI bhASA, bhale hI vaha manovinoda ke lie hI kahI gayI ho, zramaNa ko nahIM bolanI caahie| isa prakAra asatya aura apriyakArI bhASA kA niSedha kiyA gayA hai| ahiMsA ke bAda satya kA ullekha hai| vaha isa bAta kA dyotaka hai ki satya ahiMsA para AdhRta hai| nizcayakArI bhASA kA niSedha isalie kiyA gayA hai ki vaha ahiMsA aura anekAnta ke parIkSaNa-prastara para kharI nahIM utrtii| satya kA mahattva itanA adhika hai ki use bhagavAna kI upamA se alaMkRta kiyA gayA hai, aura use sampUrNa loka kA sAratattva kahA hai|31 . asteya zramaNa kA tRtIya mahAvrata hai| zramaNa binA svAmI kI AjJA ke eka tinakA bhI grahaNa nahIM 30 nizIthacUrNi, 3988 31 praznavyAkaraNa sUtra, 2 / 2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13, zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara krtaa|" jIvanayApana ke lie Avazyaka vastuoM ko taba hI grahaNa karatA hai jaba usake svAmI dvArA vastu pradAna kI jaae| adatta vastu ko grahaNa na karanA zramaNa kA mahAvrata hai| vaha mana, vacana, kAya aura kRta-kArita - anumodana kI nava koTiyoM sahita asteya mahAvrata kA pAlana karatA hai| cauryakarma eka prakAra se hiMsA hI hai| adattAdAna aneka durguNoM kA janaka hai| vaha apayaza kA kAraNa aura anArya karma hai, isalie zramaNa isa mahAvrata kA samyak prakAra se pAlana karatA hai| caturtha mahAvrata brahmacarya hai| brahmacarya ke pAlana se mAnava kA antaHkaraNa prazasta, gambhIra aura susthira hotA hai| brahmacarya ke naSTa hone para anya sabhI niyamoM aura upaniyamoM kA bhI nAza ho jAtA hai| 33 abrahmacarya Asakti aura moha kA kAraNa hai jisase AtmA kA patana hotA hai vaha Atma-vikAsa meM bAdhaka hai, isIlie bhramaNa ko sabhI prakAra ke abrahma se mukta hone kA saMdeza diyA gayA hai| brahmacarya kI sAdhanA ke lie Antarika aura bAhya donoM prakAra kI sAvadhAnI bahuta Avazyaka hai| jarA sI asAvadhAnI se sAdhaka sAdhanA se cyuta ho sakatA hai| brahmacarya pAlana kA jahA~ atyadhika mahattva batAyA gayA hai vahA~ usakI surakSA ke lie kaThora niyamoM kA bhI vidhAna hai| brahmacarya uttama tapa, niyama, jJAna, darzana, cAritra, samyaktva tathA vinaya kA mUla hai| 34 aparigraha pAMcavAM mahAvrata hai| zramaNa bAhya aura Abhyantara donoM hI prakAra ke parigraha se mukta hotA hai| parigraha cAhe alpa ho yA adhika ho, sacitta ho yA acitta ho, vaha sabhI kA tyAga karatA hai| vaha mana, vacana aura kAyA se na parigraha rakhatA hai aura na rakhavAtA hai aura na rakhane vAle kA anumodana karatA hai| parigraha kI vRtti Antarika lobha kI pratika hai| isIlie mUrcchA yA Asakti ko parigraha kahA hai| zramaNa ko jIvana kI AvazyakatAoM kI dRSTi se kucha dharmopakaraNa rakhane par3ate haiM, jaise vastra, pAtra, kambala rajoharaNa aadi| 4 zramaNa ve hI vastueM apane pAsa rakhe jinake dvArA saMyamasAdhanA meM sahAyatA mile| zramaNa ko una upakaraNoM para bhI mamatva nahIM rakhanA cAhie, kyoMki mamatva sAdhanA kI pragati ke lie bAdhaka hai| AcArAMga 35 ke anusAra jo pUrNa svastha zramaNa hai, vaha eka vastra se adhika na rkhe| zramaNiyoM ke lie cAra vastra rakhane kA vidhAna hai| prazna vyAkaraNa sUtra meM zramaNoM ke lie caudaha prakAra ke upakaraNoM kA vidhAna hai - 1. pAtra - jo ki lakar3I, miTTI athavA tumbI kA ho sakatA hai, 2. pAtrabandha pAtroM ko bA~dhane kA kapar3A, 3. pAtrasthApanA - pAtra poMchane kA kapar3A, 5. paTala pAtra Dhakane kA kapar3A, 6 -- - - pAtra rakhane kA kapar3A, 4. pAtra kesarikA rajakhANa, 7. gocchaka, 8 se 10 pracchAdaka - - or3hane kI cAdara, zramaNa vibhinna nApoM kI tIna cAdareM rakha sakatA hai isalie ye tIna upakaraNa mAne gaye haiN| 11. rajoharaNa, 12. mukhavastrikA, 13. mAtraka aura 14. colapaTTa / 36 ye caudaha prakAra kI vastueM zramaNoM ke lie Avazyaka mAnI gayI haiN| bRhatkalpabhASya 37 Adi meM anya vastueM rakhane kA bhI vidhAna milatA hai, para vistAra bhaya se hama yahA~ una saba kI carcA nahIM kara rahe haiN| ahiMsA aura saMyama kI vRddhi ke lie ye upakaraNa haiM, na ki sukha-suvidhA ke lie| 32 dazavekAlika, 6114 33 praznavyAkaraNa, 9 34 AcArAMga 1125190 25 AcArAMga 215/141 226 / 1 / 152 , - 36 praznavyAkaraNasUtra, 10 37 (ka) bRhatkalpabhASya, khaNDa 3, 2883-92 (ba) hisTrI oNpha jaina monAzijma, pR. 269 - 277 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara pAMca mahAvratoM ke sAtha chaThA vrata rAtribhojana-parityAga hai| zramaNa sampUrNa rUpa se rAtribhojana kA parityAga karatA hai| ahiMsA mahAvrata ke lie va saMyama sAdhanA ke lie rAtribhojana kA niSedha kiyA gayA hai| sUrya asta ho jAne ke pazcAt zramaNa AhAra Adi karane kI icchA mana meM bhI na kre| rAtribhojana-parityAga ko nitya tapa kahA hai| rAtri AhAra karane se aneka sUkSma jIvoM kI hiMsA kI saMbhAvanA hotI hai| rAtribhojana karane vAlA una sUkSma aura trasa jIvoM kI hiMsA se apane Apa ko bacA nahIM sktaa| isalie nirgrantha zramaNoM ke lie rAtribhojana kA niSedha kiyA gayA hai| mahAvrata aura yama ye zramaNa ke mUla vrata haiN| aSTAMga yoga meM mahAvratoM ko yama kahA gayA hai| AcArya pataJjali ke anusAra mahAvrata jAti, deza, kAla Adi kI sImAoM se mukta eka sArvabhauma sAdhanA hai| mahAvratoM kA pAlana sabhI ke dvArA nirapekSa rUpa se kiyA jA sakatA hai| vaidika paramparA kI dRSTi se saMnyAsI ko mahAvrata kA samyak prakAra se pAlana karanA cAhie, usake lie hiMsAkArya niSiddha hai|39 asatya bhASaNa aura kaTu bhASaNa bhI vayaM hai| brahmacarya mahAvrata kA bhI saMnyAsI ko pUrNarUpa se pAlana karanA caahie| saMnyAsI ke lie jala-pAtra, jala chAnane kA vastra, pAdukA, Asana Adi kucha Avazyaka vastueM rakhane kA vidhAna hai| dhAtupAtra kA prayoga saMnyAsI ke lie niSiddha hai| AcArya manu ne likhA hai - saMnyAsI jalapAtra yA bhikSApAtra miTTI, lakar3I tumbI yA binA chidra vAlA bAMsa kA pAtra rakha sakatA hai|42 yaha satya hai ki jaina paramparA meM jitanA ahiMsA kA sUkSma vizleSaNa hai utanA sUkSma vizleSaNa vaidika paramparA ke granthoM meM nahIM huA hai| vaidika RSiyoM ne jala, agni, vAyu Adi meM jIva nahIM mAnA hai| yahI kAraNa hai jalasnAna ko vahA~ adhika mahattva diyA hai| paMcAgni tapane ko dharma mAnA hai, kanda-mUla ke AhAra ko RSiyoM ke lie zreSTha AhAra svIkAra kiyA hai| tathApi hiMsA se bacane kA upadeza to diyA hI gayA hai| vaidika RSiyoM ne satya bolane para bala diyA hai| apriya satya bhI varNya hai| vahI satya bolanA adhika zreyaskara hai jisase sabhI prANiyoM kA hita ho| isI taraha anya vratoM kI tulanA mahAvratoM ke sAtha vaidika paramparA kI dRSTi se kI jA sakatI hai| mahAvrata aura daza zIla - jisa prakAra jaina paramparA meM mahAvratoM kA nirUpaNa hai, vaisA mahAvratoM ke nAma se varNana bauddha paramparA meM nahIM hai| vinayapiTaka mahAvagga meM bauddha bhikSuoM ke dasa zIla kA vidhAna hai jo mahAvratoM ke sAtha milate-julate haiN| ve dasa zIla isa prakAra haiM - 1. prANAtipAtaviramaNa, 2. adattAdAnaviramaNa, 3. kAmesu-micchAcAraviramaNa, 4. mUsAvAda (mRSAvAda)viramaNa, 5. surA-meraya-madya (mAdaka dravya) viramaNa, 6. vikAla bhojana viramaNa,7. nRtya-gItavAditra viramaNa, 8. mAlya dhAraNa, gandhavilepana-viramaNa, 9. uccazayyA, mahAzayyA-viramaNa, 10. jAtarUparajatagrahaNa (svrnn-rjtgrhnn)-virmnn| 3 mahAvrata aura zIla meM bhAvoM kI dRSTi se bahuta kucha samAnatA hai| la 38 jAti-deza-kAla samayAnavacchinnAH sArvabhaumA mhaavrtm| -yogadarzana, 2031 39 mahAbhArata, zAnti parva 9 / 19 40 manusmRti 6 / 47-48 41 dekhie -dharmazAstra kA itihAsa, pANDuraMga vAmana kANe, bhAga 1, pR. 413 42 manusmRti 653-54 43 vinayapiTaka, mahAvagga 156 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara ne suttanipAta 44 44 ke anusAra bhikSu ke lie mana-vacana-kAya aura kRta, kArita tathA anumodita hiMsA kA niSedha kiyA gayA hai / vinayapiTaka 45 ke vidhAnAnusAra bhikSu ke lie vanaspati tor3anA, bhUmi ko khodanA niSiddha hai kyoMki usase hiMsA hone kI saMbhAvanA hai| bauddha paramparA ne pRthvI, pAnI Adi meM jIva kI kalpanA to kI hai para bhikSu Adi ke lie sacitta jala Adi kA niSedha nahIM hai, kevala jala chAnakara pIne kA vidhAna hai| jaina zramaNa kI taraha bauddha bhikSuka bhI apanI AvazyakatAoM kI pUrti bhikSAvRtti ke dvArA karatA hai / vinayapiTaka meM kahA gayA hai. :- jo bhikSu binA dI huI vastu ko letA hai vaha zramaNadharma se cyuta ho jAtA hai| 46 saMyuktanikAya meM likhA hai yadi bhikSuka phUla ko sUMghatA hai to bhI vaha corI karatA hai| 47 bauddha bhikSuka ke lie strI kA sparza bhI varjya mAnA hai| *8 Ananda ne tathAgata buddha se prazna kiyA - bhadanta ! hama kisa prakAra striyoM ke sAtha vartAva kareM? tathAgata ne kahA - - unheM mata dekho| Ananda punaH jijJAsA vyakta kI - -yadi ve dikhAyI de jAeM to hama unake sAtha kaisA vyavahAra kareM? tathAgata ne kahA - -unake sAtha vArtAlApa nahIM karanA caahie| Ananda ne kahA - bhadanta ! yadi vArtAlApa kA prasaMga upasthita ho jAya to kyA karanA cAhie? buddha ne kahA - usa samaya bhikSu ko apanI smRti ko saMbhAle rakhanA caahie| 49 bhikSu kA. ekAnta sthAna meM bhikSuNI ke sAtha baiThanA bhI aparAdha mAnA gayA hai| deg bauddha bhikSu ke lie vidhAna hai ki svayaM asatya na bole, anya kisI se asatya na bulavAye aura na kisI ko asatya bolane kI anumati de / 1 bauddha bhikSu satyavAdI hotA hai, vaha na kisI kI cugalI karatA hai na kapaTapUrNa vacana hI bolatA hai / 52 bauddha bhikSu ke lie vidhAna hai. jo vacana satya ho, hitakArI ho, use bolanA caahie| 53 jo bhikSu jAnakara asatya vacana bolatA hai, apamAnajanaka zabdoM kA prayoga karatA hai to vaha prAyazcita yogya doSa mAnA hai| 14 gRhasthocita bhASA bolanA bhI bauddha bhikSu ke lie varjya hai| 44 bauddha bhikSu ke lie parigraha rakhanA varjita mAnA gayA hai| bhikSu ko svarNa, rajata Adi dhAtuoM ko grahaNa nahIM karanA cAhie / 56 jIvanayApana ke lie jitane vastra- pAtra apekSita haiM, unase adhika nahIM rakhanA caahie| yadi vaha AvazyakatA se adhika saMgraha karatA hai to doSI hai| bauddha bhikSu tIna cIvara, bhikSApAtra, pAnI chAnane ke lie channe se yukta pAtra Adi sImita vastueM rakha sakatA hai|" yahA~ taka ki bhikSu ke pAsa jo sAmagrI hai usakA adhikArI saMgha hai| vaha una vastuoM kA upayoga kara sakatA hai para unakA svAmI nahIM hai| zeSa jo cAra zIla haiM - -madyapAna, vikAla 44 suttanipAta 37 / 27 45 vinayapiTaka, mahAvagga 1 / 78 / 2 46 vinayapiTaka, pAtimokkha parAjika dhamma, 2 47 saMyukta nikAya 9 / 14 48 vinayapiTaka, pAtimokkha saMghAdi sesa dhamma, 2 49 dIghanikAya 23 50 vinayapiTaka, pAtimokkha pAcitiya dhamma, 30 51 suttanipAta, 26 / 22 52 suttanipAta, 53 /79 53 majjhimanikAya, abhayarAjasutta 54 vinayapiTaka, pAtimokkhA pAcitiya dhamma 1 - 2 55 saMyuktanikAya 42 / 1 56 vinayapiTaka, mahAvagga 1 / 56 / cUllavagga 12 / 1; pAtimokkha - nisagga pAcitiya 18 57 buddhijma iTsa kanekzana vida brAhmaNijma eNDa hindujma, pR. 81-82 15 - moniyara viliyamsa caukhambA, vArANasI 1964 I. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhojana, nRtyagIta, uccazayyAvarjana Adi kA mahAvrata ke rUpa meM ullekha nahIM hai para ve zramaNoM ke lie varjya haiN| dasa bhikSuzIla aura mahAvratoM meM samanvaya kI dRSTi se dekhA jAya to bahuta kucha samAnatA hai, tathApi jaina zramaNoM kI AcArasaMhitA meM aura bauddha paramparA kI AcArasaMhitA meM antara hai| bauddha paramparA meM bhI dasa bhikSuzIloM ke lie mana-vacana-kAyA tathA kRta, kArita, anumodita kI nava koTiyoM kA vidhAna hai para vahA~ auddezika hiMsA se bacane kA vidhAna nahIM hai| jaina zramaNa ke lie yaha vidhAna hai ki yadi koI gRhastha sAdhu ke nimitta hiMsA karatA hai aura yadi zramaNa ko yaha jJAta ho jAya to vaha AhAra Adi grahaNa nahIM krtaa| jaina zramaNa ke nimitta bhikSA taiyAra kI huI ho yA AmaMtraNa diyA gayA ho to vaha kisI bhI prakAra kA AmaMtraNa svIkAra nahIM karatA / buddha, apane lie prANIvadha kara jo mAMsa taiyAra kiyA ho to use niSiddha mAnate the para sAmAnya bhojana ke sambandha meM, cAhe vaha bhojana 16 zika ho, ve svIkAra karate the / ve bhojana Adi ke lie diyA gayA AmaMtraNa bhI svIkAra karate the / isakA mUla kAraNa hai agni, pAnI Adi meM bauddha paramparA ne jaina paramparA kI taraha jIva nahIM mAne haiN| isalie sAmAnya bhojana dezika dRSTi se hone vAlI hiMsA kI ora unakA dhyAna hI nahIM gyaa| bauddha paramparA meM dasa zIloM kA vidhAna hone para bhI una zIloM ke pAlana meM bauddha bhikSu aura bhikSuNiyAM utanI sajaga nahIM rahI jitanI jaina paramparA ke zramaNa aura zramaNiyAM sajaga rhii| Aja bhI jaina zramaNa-zramaNiyoM ke dvArA mahAvratoM kA pAlana jAgarUkatA ke sAtha kiyA jAtA hai jabaki bauddha aura vaidika paramparA unake prati bahuta hI upekSAzIla ho gayI hai| niyamoM ke pAlana kI zithilatA ne hI tathAgata buddha ke bAda bauddha bhikSu saMgha meM vikRttiyAM paidA kara diiN| [vaisI hI vartamAna meM jaina zramaNazramaNiyoM meM vikRtiyA~ A gayI haiN| saM.] mahAvratoM ke varNana ke pazcAt prastuta adhyayana meM vivekayukta pravRtti para bala diyA hai| jisa kArya meM viveka kA Aloka jagamagA rahA hai, vaha kArya karmabandhana kA kAraNa nahIM aura jisa kArya meM viveka kA abhAva hai, usa kArya se karmabandhana hotA hai| jaise prAcIna yuga meM yoddhAgaNa raNakSetra meM jaba jAte the taba zarIra para kavaca dhAraNa kara lete the / kavaca dhAraNa karane se zarIra para tIkSNa bANoM kA koI asara nahIM hotA, kavaca se TakArAkara bANa nIce gira jAte, vaise hI viveka ke kavaca ko dhAraNakara sAdhaka jIvana ke kSetra meM pravRtti karatA hai| usa para karmabandhana ke bANa nahIM lgte| vivekI sAdhaka sabhI jIvoM ke prati samabhAva rakhatA hai, usameM 'Atmavat sarvabhUteSu' kI bhavya bhAvanA aMgar3AiyA~ letI hai| isalie vaha kisI bhI prANI ko kisI bhI prakAra se pIr3A nahIM pahu~cAtA / isa adhyayana meM isa bAta para bhI bala diyA gayA hai ki pahale jJAna hai, usake pazcAt cAritra hai| jJAna ke abhAva meM cAritra samyak nahIM hotaa| pahale jIvoM kA jJAna honA cAhie, jise SaDjIvanikAya kA parijJAna hai, vahI jIvoM ke prati dayA rakha skegaa| jise yaha parijJAna hI nahIM hai. * jIva kyA hai, ajIva kyA hai, vaha jIvoM kI rakSA kisa prakAra kara sakegA ? isalie mukti kA Arohakrama jAnane ke lie isa adhyayana meM bahuta hI upayogI sAmagrI dI gayI hai| vAvAbhigama, AcAra, dharmaprajJapti, cAritradharma, caraNa aura dharma ye chahoM SaDjIvanikAya ke paryAyavAcI haiM / 58 niyuktikAra zrI bhadrabAhu svAmI ke abhimatAnusAra yaha adhyayana AtmaprabAdapUrva se uddhRta hai / 59 eSaNA : vizleSaNa --- pAMcaveM adhyayana kA nAma piNDeSaNA hai| piNDa zabda 'piMDI saMghAte' dhAtu se nirmita hai| cAhe sajAtIya 58 jIvAjIvAbhigamo, Ayaro ceva dhammapannattI / tatto carittadhammo, caraNe dhamme a egaTThA / / 59 AyappavAyapuvvA nivvUDhA hoi dhammapannattI / / - dazavaikAlika niyukti 4 / 233 * dazavaikiAlika ni0 1116 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara padArtha ho yA vijAtIya, usa Thosa padArtha kA eka sthAna para ikaTThA ho jAnA piNDa kahalAtA hai| piNDa zabda tarala aura Thosa donoM ke lie vyavahata huA hai| AcArAMga meM pAnI kI eSaNA ke lie piNDaiSaNA zabda kA prayoga huA hai|60 saMkSepa meM yadi kahA jAya to azana, pAna, khAdya aura svAdya, ina sabhI kI eSaNA ke lie piNDaiSaNA zabda kA vyavahAra huA hai|61 doSarahita zuddha va prAsuka AhAra Adi kI eSaNA karane kA nAma piNDaiSaNA hai| piNDaiSaNA kA vivecana AcAracUlA meM vistAra se huA hai| usI kA saMkSepa meM nirUpaNa isa adhyayana meM hai| sthAnAMga sUtra meM piNDaiSaNA ke sAta prakAra batAe haiM - 1. saMsRSTA --- deyaM vastu se lipta hAtha yA kar3achI Adi se dene para bhikSA grahaNa karanA, 2. asaMsRSTa --- deya vastu se alipta hAtha yA kar3achI Adi se bhikSA dene para grahaNa karanA, 3, uddhRtA - - apane prayojana ke lie rAMdhane ke pAtra se dUsare pAtra meM nikAlA huA AhAra grahaNa karanA, 4. alpalepA --- alpalepa vAlI yAnI canA, bAdAma, piste, drAkSA Adi rUkhI vastueM lenA, 5. avagRhItA --- khAne ke lie thAlI meM parosA huA AhAra lenA, 6. pragRhItA --- parosane ke lie kar3achI yA cammaca Adi se nikAlA huA AhAra lenA yA khAne vAle vyakti ke dvArA apane hAtha se kavala uThAyA gayA ho para khAyA na gayA ho, use grahaNa karanA, 7. ujjhitadharmA - jo bhojana amanojJa hone ke kAraNa parityAga karane yogya hai, use lenaa|62 bhikSA : grahaNavidhi - prastata adhyayana meM batAyA hai ki zramaNa AhAra ke lie jAe to gahastha ke ghara meM praveza karake zuddha AhAra kI gaveSaNA kre| vaha yaha jAnane kA prayAsa kare ki yaha AhAra zuddha aura nirdoSa hai yA nahIM?63 isa AhAra ko lene se pazcAta karma Adi doSa to nahIM lageMge? yadi AhAra atithi Adi ke lie banAyA gayA ho to use lene para gRhastha ko dobArA taiyAra karanA par3egA yA gRhastha ko aisA anubhava hogA ki mehamAna ke lie bhojana banAyA aura muni bIca meM hI A ttpke| unake mana meM napharata kI bhAvanA ho sakatI hai, ataH vaha AhAra bhI : grahaNa nahIM karanA caahie| kisI garbhavatI mahilA ke lie banAyA gayA ho - vo khA rahI ho aura usako antarAya lage vaha AhAra bhI zramaNa grahaNa na kre|64 garIba aura bhikhAriyoM ke lie taiyAra kiyA huA AhAra bhikSu ke lie akalpanIya hai|65 do sAjhIdAroM kA AhAra ho aura donoM kI pUrNa sahamati na ho to vaha AhAra.bhI bhikSu grahaNa na kre|66 isa taraha bhikSu prApta AhAra kI Agama ke anusAra eSaNA kre| vaha bhikSA na milane para nirAza nahIM hotaa| vaha yaha nahIM socatA ki yaha kaisA gAMva hai,jahA~ bhikSA bhI upalabdha nahIM ho rahI hai| pratyuta vaha socatA hai ki acchA huA, Aja mujhe tapasyA kA sunaharA avasara anAyAsa prApta ho gyaa| bhagavAn mahAvIra ne kahA hai ki zramaNa ko aisI bhikSA lenI cAhie jo navakoTi parizuddha ho arthAt pUrNa rUpa se ahiMsaka ho| bhikSu bhojana ke lie na svayaM jIvahiMsA kare aura na karavAe tathA na hiMsA karate hue kA anumodana kre| na vaha svayaM anna pakAe, na pakavAe aura na pakAte hue kA anumodana kare tathA na svayaM mola le, na livAe aura na lene vAle kA anumodana kre|67 60 AcArAMga 61 piNDaniyukti, gAthA 6 62 (ka) AyAracUlA 1 / 141-147 (ba) sthAnAMga 7 / 545 vRtti, patra 386 (ga) pravacanasAroddhAra gAthA 739-742 63 dazavakAlika 5 / 1 / 27; 5 / 156 64 vahI 5 / 1 / 25 65 vahI 5 / 1 / 39 66 vahI 5 / 1 / 47 67 NavakoDi parisuddhebhikkhe paNNatte......! -sthAnAMga 9 / 3 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara zramaNa ko jo kucha bhI prApta hotA hai, vaha bhikSA se hI prApta hotA hai| isalie kahA hai " savvaM se jAiyaM hoI Natthi kiMci ajaaiyN|"68 bhikSu ko sabhI kucha mAMgane se milatA hai, usake pAsa aisI koI vastu nahIM hotI jo ayAcita ho| yAcanA parISaha hai| kyoMki dUsaroM ke sAmane hAtha pasAranA sarala nahIM hai, ahiMsA ke pAlaka zramaNa ko vaisA karanA par3atA hai kintu usakI bhikSA pUrNa nirdoSa hotI hai| vaha bhikSA ke doSoM ko TAlatA hai| Agama meM bhikSA ke nimna doSa batAye haiM - udgama aura utpAdanA ke solaha-solaha aura eSaNA ke dasa, ye sabhI milAkara bayAlIsa doSa hote haiN| pA~ca doSa paribhogaSaNA ke haiN| jo doSa gRhastha ke dvArA lagate haiM, ve doSa udgama doSa kahalAte haiM, ye doSa AhAra kI utpatti sambandhI haiN| sAdhu ke dvArA lagane vAle doSa utpAdanA ke doSa kahalAte haiN| AhAra kI yAcanA karate samaya ye doSa lagate haiN| sAdhu aura gRhastha donoM ke dvArA jo doSa lagate haiM, ve eSaNA ke doSa kahalAte haiN| ye doSa vidhipUrvaka AhAra na lene aura vidhipUrvaka AhAra na dene tathA zuddhAzuddha kI chAnabIna na karane se utpanna hote haiN| bhojana karate samaya bhojana kI sarAhanA aura nindA Adi karane se jo doSa paidA hote haiM ve paribhogaiSaNA doSa kahalAte haiN| Agama sAhitya meM ye saiMtAlIsa doSa yatra-tatra varNita haiM, jaise sthAnAMga ke nauveM sthAna meM AdhAkarma, mizrajAta, adhyavapUraka, pUtikarma, kRtakRtya, prAmitya, Acchedya, anisRSTa aura abhyAhata ye doSa batAe haiM / 69 nizIthasUtra meM dhAtRpiNDa, dUtIpiNDa, nimittapiNDa, AjIvapiNDa, vanIpakapiNDa, cikitsApiNDa, kopapiNDa, mAnapiNDa, mAyApiNDa, lobhapiNDa, vidyApiNDa, maMtrapiNDa, cUrNapiNDa, yogapiNDa aura pUrva - pazcAt - saMstava ye batAlAye haiN|7deg AcAracUlA meM parivartana kA ullekha hai / " bhagavatI meM aMgAra, dhUma, saMyojanA, prAbhRtikA aura pramANAtireka doSa milate haiN|72 praznavyAkaraNa meM mUla karma kA ullekha hai / dazavaikAlika meM udbhinna, mAlApahata, adhyavatara, zaGkita, bhrakSita, nikSipta, pihita, saMhatra, dAyaka, unmizra, apariNata, lipta aura chardita ye doSa Ae haiN|73 uttarAdhyayana meM kAraNAtikrAnta doSa kA ullekha hai / 74 zramaNAcAra : eka adhyayana chaThe adhyayana meM mahAcArakathA kA nirUpaNa hai| tRtIya adhyayana meM kSullaka AcArakathA kA varNana thaa| usa adhyayana kI apekSA yaha adhyayana vistRta hone se mahAcArakathA hai| tRtIya adhyayana meM anAcAroM kI eka sUcI dI gayI hai kintu isa adhyayana meM vividha dRSTiyoM se anAcAroM para cintana kiyA gayA hai| tRtIya adhyayana kI racanA zramaNoM ko anAcAroM se bacAne ke lie saMketa sUcI ke rUpa meM kI gayI hai, to isa adhyayana meM sAdhaka ke antarmAnasa meM udbuddha hue vividha praznoM ke samAdhAna hetu doSoM se bacane kA nirdeza hai| dUsare zabdoM meM yoM kaha sakate haiM ki tRtIya adhyayana meM anAcAroM kA sAmAnya nirUpaNa ho to isa adhyayana meM vizeSa nirUpaNa hai / yatra-tatra utsarga aura apavAda kI bhI carcA kI gayI hai| utsarga meM jo bAteM niSiddha kahI gayI haiM, apavAda meM ve paristhitivaza grahaNa bhI kI jAtI haiN| isa prakAra isa adhyayana meM sahetuka nirUpaNa huA hai| 68 uttarAdhyayana 2 / 28 69 sthAnAMga 9 / 62 70 nizItha, uddezaka 12 71 AcAracUlA 1 / 21 72 bhagavatI 7 / 1 73 dazavaikAlika, adhyayana 5 74 uttarAdhyayana 26 / 33 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara adhyAtmika sAdhanA kI paripUrNatA ke lie zraddhA aura jJAna, ye donoM paryApta nahIM haiM kintu usake lie AcaraNa bhI Avazyaka hai| binA samyak AcaraNa ke adhyAtmika paripUrNatA nahIM AtI / samyak AcaraNa ke pUrva samyagdarzana aura samyagjJAna Avazyaka hai / samyagdarzana kA artha zraddhA hai aura samyagjJAna artha-tattva kA sAkSAtkAra hai, zraddhA aura jJAna kI paripUrNatA jaina dRSTi se terahaveM guNasthAna meM ho jAtI hai kintu samyakcAritra kI pUrNatA na hone se mokSa prApta nahIM hotaa| caudahaveM guNasthAna meM samyakcAritra kI pUrNatA hotI hai to usI kSaNa AtmA mukta ho jAtI hai| isa prakAra adhyAtmika pUrNatA kI dizA meM uThAyA gayA kadama, antima caraNa hai| samyagdarzana parikalpanA hai, samyagjJAna prayoga vidhi hai aura samyakcAritra prayoga hai| tInoM ke saMyoga se satya kA pUrNa sAkSAtkAra hotA hai| jJAna kA sAra AcaraNa hai aura AcaraNa kA sAra nirvANa yA paramArtha kI upalabdhi hai| 19 chaThe adhyayana kA apara nAma 'dharmArthakAma' milatA hai / mUrdhanya manISiyoM kI kalpanA hai ki isa adhyayana kI cauthI gAthA meM 'haMdi dhamatthakAmANaM' zabda kA prayoga huA hai, isa kAraNa isa adhyayana kA nAma dharmArthakAma ho gayA hai| yahA~ para dharma se abhiprAya mokSa hai| zramaNa mokSa kI kAmanA karatA hai| isalie zramaNa kA vizeSaNa dharmArthakAma hai| zramaNa kA AcAra- gocara atyadhika kaThora hotA hai / usa kaThora AcAra kA pratipAdana prastuta adhyayana huA hai, isalie sambhava hai isI kAraNa isa adhyayana kA nAma dharmArthakAma rakhA ho| 5 meM isa adhyayana meM spaSTa zabdoM meM likhA hai, jo bhI vastra, pAtra, kambala aura rajoharaNa haiM unheM muni saMyama aura lajjA kI rakSA ke lie hI rakhate aura unakA upayoga karate haiN| saba jIvoM ke trAtA jJAtaputra mahAvIra ne vastra Adi ko parigraha nahIM kahA hai| mUrcchA parigraha hai, aisA maharSi ne kahA / [ zramaNoM ke vastroM ke sambandha meM do paramparAeM rahI haiM - digambara paramparA kI dRSTi se zramaNa vastra dhAraNa nahIM kara sakatA to zvetAmbara paramparA kI dRSTi se zramaNa vastra ko dhAraNa kara sakatA hai / ] AcAracUlA meM zramaNa ko eka vastra sahita, do vastra sahita Adi kahA hai| 76 uttarAdhyayana meM zramaNa kI sacela aura acela ina donoM avasthAoM kA varNana hai| AcArAMga meM jinakalpI zramaNoM ke lie zItaRtu vyatIta ho jAne para acela rahane kA bhI vidhAna hai| prazamaratiprakaraNa meM AcArya umAsvAti ne dharma-deharakSA ke nimitta anujJAta piNDa, zaiyA Adi ke sAtha vastraiSaNA kA bhI ullekha kiyA hai| 79 unhoMne usI grantha meM zramaNoM ke lie kaunasI vastu kalpanIya hai aura kaunasI vastu akalpanIya hai, isa prazna para cintana karate. hue vastra kA ullekha kiyA hai|" tattvArthabhASya meM eSaNAsamiti ke prasaMga meM vastra kA ullekha kriyA hai / " isa prakAra 75 dhammassa phalaM mokkho, sAsayamaDalaM sivaM aNAvAhaM / -- tamabhipeyA sAhU, tamhA dhammatthakAma tti / / - dazavaikAlika ni. 265 76 je niggaMthe taruNe jugavaM balavaM appAyaMke thirasaMghayaNe se egaM vattha dhArijjA no vIrya / 77 egayA'celae hoI, sacele Avi egyaa| eyaM dhammahiyaM naccA, nANI no paridevae / 78 uvAikkate khalu hemaMte gimhe paDivanne ahAparijunnAiM vatthAiM paridvavijjA, aduvA omacele aduvA egasAr3e aduvA acele| - AcArAMga 8 / 85-53 79 piNDaH zayyA vastreSaNAdi pAtreSaNAdi yaccAnyat / kalpyAkalpyaM saddharmadeharakSAnimittoktam // - prazamaratiprakaraNa 138 80 kiMcicchuddhaM kalpyamakalpyaM syAdakalpyamapi kalpyam / piNDaH zayyA vastraM pAtraM vA bhaiSajAdyaM vA / / - prazamaratiprakaraNa 145 81 annapAnarajoharaNapAtracIvarAdInAM dharmasAdhanAnAmAzrayasya ca udgamotpAdanaiSaNAdoSa varjanam - eSaNA smitiH| - tattvArthabhASya 9 / 5 * AyAra-cUlA 5 / 2 - uttarAdhyayana 2 / 13 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - zvetAmbara sAhitya meM aneka sthaloM para vastra kA vidhAna zramaNoM ke lie prApta hai| Agama sAhitya meM sacelatA aura 'acelatA donoM prakAra ke vidhAna milate haiN| aba prazna yaha hai- - zramaNa nirgrantha aparigrahI hotA hai to phira vaha vastra kisa prakAra rakha sakatA hai? bhaMDopakaraNa ko bhI parigraha mAnA gayA hai| 2 para AcArya zayyambhava ne kahA - " jo Avazyaka vastra - pAtra saMyama sAdhanA ke lie haiM ve parigraha nahIM haiM, kyoMki una vastra pAtroM meM zramaNa kI mUrcchA nahIM hotI hai| ve to saMyama aura lajjA ke lie dhAraNa kie jAte haiN| ve vastra - pAtra saMyama sAdhanA meM upakArI hote haiM, isaliye ve dharmopakaraNa haiN|" isa prakAra parigraha kI bahuta hI saTIka paribhASA prastuta adhyayana meM dI gayI hai / 83 vANI- viveka : eka vizleSaNa sAtaveM adhyayana kA nAma vAkyazuddhi hai| jainadharma ne vANI ke viveka para atyadhika bala diyA hai| mauna rahanA vacanagupti hai| vivekapUrvaka vANI kA prayoga karanA bhASAsamiti hai| zramaNa asatya, karkaza, ahitakArI evaM hiMsAkArI bhASA kA prayoga nahIM kara sktaa| vaha strIvikathA, rAjadezavikathA, coravikathA, bhojanavikathA Adi vacana kI azubha pravRtti kA parihAra karatA hai|" vaha azubhapravRttiyoM meM jAte hue vacana kA nirodhakara vacanagupti kA pAlana karatA hai / " muni pramANa, naya, nikSepa se yukta apekSA dRSTi se hita, mita, madhura tathA satya bhASA bolatA hai| '6 zramaNa sAdhanA kI ucca bhUmi para avasthita hai ataH use apanI vANI para bahuta hI niyaMtraNa aura sAvadhAnI rakhanI hotI hai| zramaNa sAvadya aura anavadya bhASA kA viveka rakhakara bolatA hai| isa prakAra vacana samiti kA lAbha vaktA aura zrotA donoM ko milatA hai| prastuta adhyayana meM zramaNa ko kisa prakAra kI bhASA bolanI cAhie aura kisa prakAra kI bhASA nahIM, bolanI cAhie, isa sambandha meM cintana karate hue kahA gayA hai ki zramaNa asatya bhASA kA prayoga na kare aura satyAsatya yAnI mizrabhASA kA bhI prayoga na kare, kyoMki asatya aura mizrabhASA sAvadya hotI hai| sAvadya bhASA se karmabandha hotA hai| jisa zramaNa ko sAvadya aura anavadya kA viveka nahIM hai, usake lie mauna rahanA hI acchA hai| AcArAMga sUtra meM muni ke lie mauna kA vidhAna hai 'muNI moNaM samAdAya dhuNe kammasarIragaM'- muni mauna-saMyama ko svIkAra kara karmabandhanoM kA kSaya karatA hai| satya aura asatyAmRSA arthAt vyavahAra bhASA kA prayoga yadi niravadya hai to usa bhASA kA prayoga zramaNa kara sakatA hai| vastu ke yathArtha svarUpa ko batAne vAlI bhASA satya hone para bhI yadi kisI ke dila meM darda paidA karatI hai to vaha bhASA zramaNa ko nahIM bolanI caahie| jaise andhe ko andhA kahanA, kAne ko kAnA kahanA / satya hone para bhI vaha avaktavya hai| bolane ke pUrva sAdhaka ko socanA cAhie ki vaha kyA bola rahA hai? vijJa bolane se pUrva socatA hai to mUrkha bolane ke bAda meM socatA hai| eka bAra jo apazabda mu~ha se nikala jAte haiM, unake bAda kevala pazcAtApa hAtha lagatA hai| vANI ke asaMyama ne hI mahAbhArata kA yuddha karavAyA, jisameM bhArata kI viziSTa vibhUtiyA~ naSTa ho gyiiN| isa prakAra vANI kA prayoga AcAra kA pramukha aMga hone ke kAraNa usa para sUkSma ciMtana isa adhyayana meM kiyA gayA hai| vivekahIna vANI aura vivekahIna mauna donoM para hI niyuktikAra bhadrabAhu svAmIjI ne cintana kiyA hai| jisa zramaNa meM bolane kA viveka hai, bhASAsamiti kA pUrNa parijJAna hai vaha bolatA huA bhI maunI hai aura avivekapUrvaka jo mauna rahatA hai, usakA mauna vANI taka to sImita rahatA hai para antarmAnasa meM vikRta bhAvanAeM panapa rahI hoM to vaha mauna saccA mauna nahIM hai| udAharaNa ke rUpa meM koI zramaNa rugNa hai, gurujana rAtri meM ziSya ko AvAja dete haiN| yadi ziSya soce ki 82 tivihe pariggahe paM. taM. - kammaparigaghe, sarIrapariggahe, bAhira bhaMDamattapariggahe / - sthAnAMga 3 / 95 - 83 dazavaikAlika 84-86 dazavaikAlika Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara 21 isa samaya bole to sevA ke lie uThanA par3egA, ataH mauna rakha luuN| isa prakAra socakara vaha uttara nahIM detA hai to vaha mauna sahI mauna nahIM hai| ataH sAdhaka ko hara dRSTi se cintanapUrvaka bolanA cAhie, usakI vANI para viveka kA aMkuza ho| dhammapada meM kahA hai ki jo bhikSu vANI meM saMyata hai, mitabhASI hai tathA vinIta hai vahI dharma aura artha ko prakAzita karatA hai, usakA bhASaNa madhura hotA hai| suttanipAta meM ullekha hai ki bhikSu ko avivekapUrNa vacana nahIM bolanA caahie| vaha vivekapUrNa vacana kA hI prayoga kre| AcArya manu ne likhA hai muni ko sadaiva satya hI bolanA caahie|" mahAbhArata zAnti parva meM vacana viveka para vistAra se prakAza DAlA hai| pastuta adhyayana satyapravAda pUrva se uddhRta hai| indriyasaMyama : eka cintana AThaveM adhyayana kA nAma AcArapraNidhi hai| AcAra eka virAT nidhi hai| jisa sAdhaka ko yaha apUrva nidhi prApta ho jAtI hai, usake jIvana kA kAyAkalpa ho jAtA hai| usakA pratyeka vyavahAra anya sAdhakoM kI apekSA pRthak ho jAtA hai usakA calanA, baiThanA, uThanA sabhI vivekayukta hotA hai| vaha indriyarUpI azvoM ko sanmArga kI. ora le jAtA hai| usakI mana-vacana-karma aura indriyA~ ucchaMkhala nahIM hotii| vaha zabda, rUpa, gaMdha, rasa aura sparza meM samabhAva dhAraNa karatA hai| rAga-dveSa ke vazIbhUta hokara karmabandhana nahIM karatA hai - indriyoM para vaha niyantraNa karatA hai| indriya saMyama zramaNa-jIvana kA anivArya karttavya hai| yadi zramaNa indriyoM para saMyama nahIM rakhegA to zramaNajIvana meM pragati nahIM kara skegaa| prAyaH indriyasukhoM kI prApti ke lie hI vyakti patita AcaraNa karatA hai| indriyasaMyama kA artha hai - indriyoM ko apane viSayoM ke grahaNa se rokanA evaM gRhIta viSaya meM rAga-dveSa na krnaa| hamAre antargAnasa meM indriyoM ke viSayoM ke prati jo AkarSaNa utpanna hotA hai unakA niyamana kiyA jaae| zramaNa apanI pA~coM indriyoM ko saMyama meM rakhe aura jahA~ bhI saMyamamArga se patana kI saMbhAvanA ho vahA~ una viSayoM para saMyama kre| jaise saMkaTa samupasthita hone para kachuA apane aMgoM ko samAharaNa kara letA hai vaise hI zramaNa indriyoM kI pravattiyoM kA samAharaNa kre|92 bauddha zramaNoM ke lie bhI indriyasaMyama Avazyaka mAnA hai| dhammapada meM thAgata buddha ne kahA - netroM kA saMyama uttama hai, kAnoM kA saMyama uttama hai, ghrANa aura rasanA kA saMyama bhI uttama hai,zarIra, vacana, aura mana kA saMyama bhI uttama hai, jo bhikSu sarvatra sabhI indriyoM kA saMyama rakhatA hai vaha duHkhoM se mukta ho jAtA hai|93 sthitaprajJa kA lakSaNa batalAte hue zrI kRSNa ne vIra arjuna ko kahA - jisakI indriyA~ vazIbhUta haiM vahI sthitaprajJa hai| isa prakAra bhAratIya paramparA meM cAhe zramaNa ho, cAhe saMnyAsI ho usake lie indriyasaMyama Avazyaka hai|5 kaSAya : eka vizleSaNa zramaNa ko indriyanigraha ke sAtha kaSAyanigraha bhI Avazyaka hai| kaSAya zabda krodha, mAna, mAyA, lobha kA 87 dhammapada, 363 88 manusmRti, 6 / 46 89 mahAbhArata, zAntiparva, 109 / 15-19 90 saccappavAyapuvvA nijjUDhA hoi vakkasuddhI u| - dazavakAlika niyukti, 17 91 AcArAMga, 2 / 15 / 1 / 180 92 sUtrakRtAMga, 1 / 8 / 1 / 16 93 dhammapada, 360-361 94 zrImadbhagavadgItA, 2061 95 vahI, 259; 64 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara saMgrAhaka hai| yaha jaina pAribhASika zabda haiN| kaSa aura Aya ina do zabdoM ke mela se kaSAya zabda nirmita huA hai| 'kaSa' kA artha - saMsAra, karma yA janma-maraNa hai aura Aya kA artha lAbha hai| jisase prANI karmoM se bAMdhA jAtA hai athavA jisase jIva punaH punaH janma-maraNa ke cakra meM par3atA hai vaha kaSAya hai / 6 sthAnAMgasUtra ke anusAra pApakarma ke do sthAna haiN| - rAga aura dveSa / rAga mAyA aura lobha rUpa hai tathA dveSa krodha aura mAnarUpa // 97 AcArya zrI jinabhadra kSamAzramaNa ne apane mahattvapUrNa grantha vizeSAvazyakabhASya meM nayoM ke AdhAra se rAga-dveSa kA kaSAyoM ke sAtha kyA sambandha hai, isa para cintana kiyA hai| saMgrahanaya kI dRSTi se krodha aura mAna ye donoM dveSa rUpa haiN| mAyA aura lobha ye donoM rAga rUpa haiN| isakA kAraNa yaha hai ki krodha aura mAna meM dUsare ke prati ahita kI bhAvanA sannihita hai / vyavahAra naya kI dRSTi se krodha, mAna aura mAyA ye tInoM dveSa ke antargata Ate haiN| mAyA meM bhI dUsare kA ahita ho, isa prakAra kI vicAradhArA rahatI hai| lobha ekAkI rAga meM hai, kyoMki usameM mamatva bhAva hai| RjusUtranaya kI dRSTi se kevala krodha hI dveSa rUpa hai| mAna-mAyA-lobha ye tInoM kaSAya na rAga prerita haiM aura na dveSa prerita / ve jaba rAga se utprerita hote haiM to rAga rUpa haiM aura jaba dveSa se prerita hote haiM to dveSa rUpa haiN| cAroM kaSAya rAga-dveSAtmaka pakSoM kI AvegAtmaka abhivyaktiyA~ haiN| krodha eka uttejaka Avega hai jisase vicArakSamatA aura tarkazakti prAyaH zithila ho jAtI hai / bhagavatI sUtra meM krodha ke dravyakrodha aura bhAvakrodha ye do bheda kie haiN| 9 dravyakrodha se zArIrika ceSTAoM meM parivartana AtA hai aura bhAvakrodha se mAnasika avasthA meM parivartana AtA hai| krodha kA anubhUtyAtmaka pakSa bhAvakrodha hai aura krodha kA abhivyaktyAtmaka pakSa dravyakrodha hai| krodha kA Avega sabhI meM eka sadRza nahIM hotA, vaha tIvra aura maMda hotA hai, tIvratama krodha anaMtAnubandhI krodha kahalAtA hai| tIvratara krodha apratyAkhyAnI krodha ke nAma se vizruta hai| tIvra krodha pratyAkhyAnI krodha kI saMjJA se pukArA jAtA hai aura alpa krodha saMjvalana krodha ke rUpa meM pahacAnA jAtA hai| mAna kaSAya kA dUsarA prakAra hai| mAnava meM svAbhimAna kI mUla pravRtti hai| jaba vaha pravRtti dambha aura * pradarzana kA rUpa grahaNa karatI hai taba mAnava ke antaHkaraNa meM mAna kI vRtti samutpanna hotI hai / ahaMkArI mAnava apanI ahaMvRtti kA sampoSaNa karatA rahatA hai| ahaM ke kAraNa vaha apane-Apa ko mahAn aura dUsare ko hIna samajhatA hai| prAyaH jAti, kuMla, bala, aizvarya, buddhi, jJAna, sauMdarya, adhikAra Adi para ahaMkAra AtA hai| inheM Agama kI bhASA meM bhI kahA gayA hai| ahaMbhAva kI tIvratA aura mandatA ke AdhAra para mAna kaSAya ke bhI cAra prakAra hote haiM - tIvratama mAna anantAnubaMdhI mAna, tIvratara mAna apratyAkhyAnI mAna, tIvra mAna pratyAkhyAnI mAna, alpa mAna saMjvalana ke nAma se jAne aura pahacAne jAte haiN| kapaTAcAra mAyA kaSAya hai, mAyA jIvana kI vikRti hai| mAyAvI kA jIvana nirAlA hotA hai| vaha 'viSakumbhaM payomukham' hotA hai| mAyA kaSAya ke bhI tIvratA aura maMdatA kI dRSTi se pUrvavat cAra prakAra hote haiN| lobha mohanIya karma ke udaya se citta meM utpanna hone vAlI tRSNA va lAlasA hai| lobha durguNoM kI jar3a hai| jyoM-jyoM lAbha hotA hai tyoM-tyoM lobha bar3hatA calA jAtA hai| ananta AkAza kA kahIM ora-chora nahIM, vaise hI lobha bhI achora hai| lobha kaSAya ke bhI tIvratA aura maMdatA ke AdhAra para pUrvavat cAra prakAra hote haiN| isa prakAra kaSAya 96 abhidhAnarAjendrakoSa, khaNDa 3, pR. 395 97 sthAnAMga 22 98 vizeSAvazyaka bhASya 2668 - 2671 99 bhagavatI sUtra 1215 / 2 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara 23 ke solaha prakAra hote haiN| kaSAya ko cANDAlacaukar3I bhI kahA gayA hai| kaSAya kI tIvratA arthAt anantAnubandhI kaSAyodaya ke phalasvarUpa jIva anantakAla taka saMsAra meM paribhramaNa karatA hai, vaha samyagdRSTi nahIM bana sktaa| apratyAkhyAnI kaSAyodaya meM zrAvaka dharma svIkAra nahIM kara sktaa| apratyAkhyAnI kaSAyodaya AMzika cAritra ko naSTa kara detA hai| pratyAkhyAnI kaSAya kI vidyamAnatA meM sAdhutva prApta nahIM hotaa| ye tInoM prakAra ke kaSAya vizuddha niSThA ko aura cAritra dharma ko naSTa karate haiN| saMjvalana kaSAyodaya meM pUrNa vItarAgatA kI upalabdhi nahIM hotii| isalie Atmahita cAhanevAlA sAdhaka pApa kI vRddhi karane vAle krodha, mAna, mAyA, lobha - ina cAroM doSoM ko pUrNatayA chor3a de| ye cAroM doSa sadguNoM ko nAza karane vAle haiN| krodha se prIti kA, mAna se vinaya kA, mAyA se mitratA kA aura lobha se sabhI sadguNoM kA nAza hotA hai|01 yogazAstra meM AcArya hemacandrasUrijI ne likhA hai - - mAna vinaya, zrata, zIla kA ghAtaka hai. vivekarUpI netroM ko naSTa kara mAnava ko andhA banA detA hai| jaba krodha utpanna hotA hai to sarvaprathama usI mAnava ko jalAtA hai jisameM vaha utpanna huA hai| mAyA avidyA aura asatya ko utpanna karatI hai| vaha zIlarUpI lahalahAte hue vRkSa ko naSTa karane meM kulhAr3I ke sadRza hai| lobha se samasta doSa utpanna hote haiN| vaha sadguNoM ko nigalane vAlA rAkSasa hai aura jitane bhI duHkha haiM unakA vaha mUla hai|02 prazna yaha hai ki kaSAya ko kisa prakAra jItA jAe? isa prazna kA samAdhAna karate hue AcArya zayyambhavasUrijI ne likhA hai - zAnti se krodha ko, mRdutA se mAna ko, saralatA se mAyA ko aura santoSa se lobha ko jItanA caahie|203 AcArya kundakunda04 tathA AcArya hemacandrasUrijIne 105 bhI zayyambhavasUrijI kA hI anusaraNa kiyA hai tathA baudha grantha dhammapada06 meM bhI yahI svara jhaMkRta huA hai ki akrodha se krodha ko, sAdhutA se asAdhutA ko jIte aura kRpaNatA ko dAna se, mithyAbhASaNa ko satya se parAjita kreN| mahAbhAratakAra vyAsa ne bhI isI satya kI apane zabdoM meM punarAvRtti kI hai|07 kaSAya vastutaH AtmavikAsa meM atyadhika bAdhaka tattva hai| kaSAya ke naSTa hone para hI bhava- : paramparA kA anta hotA hai| kaSAyoM se mukta honA hI sahI dRSTi se mukti hai| jaina paramparA meM jisa prakAra kaSAyavRtti tyAjya mAnI gayI hai usI prakAra bauddha paramparA meM bhI kaSAyavRtti ko heya mAnA hai| tathAgata buddha ne sAdhako ko sambodhita karate hue kahA -krodha kA parityAga karo, abhimAna ko chor3a do, samasta saMyojanoM ko tor3a do, jo puruSa nAma tathA rUpa meM Asakta nahIM hotA arthAt unakA lobha nahIM karatA, jo akiMcana hai usa para klezoM kA AkramaNa nahIM hotaa| jo samutpanna hote hue krodha ko usI taraha nigraha kara letA hai jaise sArathI azva ko, vahI saccA sArathI hai| zeSa to mAtra lagAma pakar3ane vAle haiN|108 jo krodha karatA hai vaha vairI hai tathA jo mAyAvI hai usa vyakti ko vRSala (nIca) jaano|09 suttanipAta meM buddha ne spaSTa zabdoM meM kahA 100 dazavakAlika 8137 101 dazavakAlika 8138 102 yogazAstra 4 / 10 / 18 103 dazavaikAlika 8 / 39 104 niyamasAra 115 105 yogazAstra 4 / 23 106 dhammapada 223 107 mahAbhArata, udyogaparva 39 / 42 108 dhammapada 221-222 109 suttanipAta 6 / 14 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara jo mAnava jAti, dhana aura gotra kA abhimAna karatA hai aura apane bandhuoM kA apamAna karatA hai vaha usI ke parAbhava kA kAraNa hai| 110 mAyAvI marakara naraka meM utpanna hotA hai aura durgati ko prApta karatA hai / 111 isa prakAra bauddhadharma meM kaSAya yA azubha vRttiyoM ke parihAra para bala diyA hai| bauddhadarzana kI bhAMti kaSAya nirodha kA saMketa vaidikadarzana meM bhI prApta hai| chAndogyopaniSad meM kaSAya zabda rAga-dveSa ke artha meM prayukta hai| 112 mahAbhArata meM kaSAya zabda azubha manovRttiyoM ke artha meM AyA hai| vahA~ para isa bAta para prakAza DAlA hai ki mAnava jIvana ke tIna sopAna haiM - brahmacarya Azrama, gRhastha Azrama aura vAnaprastha Azrama / ina tIna AzramoM meM kaSAya ko parAjita kara phira saMnyAsa Azrama kA anusaraNa kre| 113 zrImadbhagavadgItA meM kaSAya ke artha meM hI AsurI vRtti kA ullekha hai| darpa, mAna, , krodha Adi AsurI saMpadA hai| 114 ahaMkArI mAnava bala, darpa, kAma, , krodha ke adhIna hokara apane aura dUsaroM ke zarIra meM avasthita paramAtmA se vidveSa karane vAle hote haiN| 115 kAma, krodha aura lobha ye naraka ke dvAra haiM, ataH ina tInoM dvAroM kA tyAga kara denA cAhie aura jo inako tyAgakara kalyANamArga kA anusaraNa karatA hai vaha paramagati ko prApta karatA hai| isa prakAra hama dekhate haiM vaidika paramparA ke granthoM meM bhI krodha, mAna Adi AvegoM ko adhyAtmika vikAsa meM bAdhaka mAnA hai| yaha Avega sAmAjika sambandhoM meM bhI kaTutA utpanna karatA hai| sAmAjika aura adhyAtmika dRSTi se inakA parihAra Avazyaka hai| jitanA jitanA kaSAyoM kA Avega kama hogA utanI hI sAdhanA meM sthiratA aura paripakvatA AyegI / isalie AThaveM adhyayana meM kahA gayA hai- zramaNa ko kaSAya kA nigraha dambha, 28 mana kA sudhAna karanA caahie| isa adhyayana meM isa bAta para bala diyA gayA hai ki zramaNa indriya aura mana kA aprazasta prayoga na kare, vaha prazasta prayoga kre| yaha zikSA hI isa adhyayana kI antarAtmA hai| isIlieniyuktikAra kI dRSTi se 'AcArapraNidhi' nAma kA bhI yahI hetu hai / 116 'praNidhi' zabda kA prayoga kauTilya ne apane arthazAstra meM aneka bAra kiyA hai / vahA~ gUr3ha puruSa - praNidhi, - praNidhi, dUta- praNidhi Adi praNidhi pada vAle kitane hI prakaraNa hai| arthazAstra ke vyAkhyAkAra ne praNidhi kA . artha kArya meM lagAnA tathA vyApAra kiyA hai| prastuta Agama meM jo praNidhi zabda kA prayoga huA hai vaha sAdhaka ko AcAra meM pravRtta karanA yA AcAra meM saMlagna karanA hai| isa adhyayana meM kaSAyavijaya, nidrAvijaya, aTTahAsavijaya ke lie sundara saMketa kie gaye haiN| AtmagaveSI sAdhakoM ke lie saMyama aura svAdhyAya meM satata saMlagna rahane kI prabala preraNA dI gayI hai| jo saMyama aura svAdhyAya meM rata rahate haiM ve sva-para kA rakSaNa karane meM usI prakAra samartha hote haiM jaise AyudhoM se sajjita vIra sainika senA se ghira jAne para bhI apanI aura dUsaroM kI rakSA kara letA hai| 117 vinaya : eka vizleSaNa nauveM adhyayana kA nAma vinayasamAdhi hai| vinaya tapa hai aura tapa dharma hai| ataH sAdhaka ko vinaya dhAraNa 110 suttanipAta 7 / 1 111 suttanipAta 40 / 13 / 1 112 chAndogya upaniSad 7 / 26 / 2 113 mahAbhArata, zAnti parva 244 | 3 114 zrImadbhagavadgItA 16 / 4 115 zrImadbhagavadgItA 16 / 18 116 tamhA u appasatthaM, paNihANaM ujjhiUNa samaNeNaM / paNihAmi pasatthe, bhaNiyo 'AyArapaNihi' ttiH / / - dazavaikAlika niyukti 308 117 dazavaikAlika, 8161 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara 25 karanA caahie|118 vinaya kA sambandha hRdaya se hai| jisakA hRdaya komala hotA hai vaha gurujanoM kA vinaya karatA hai| ahaMkAra patthara kI taraha kaThora hotA hai, vaha TUTa sakatA hai para jhuka nahIM sktaa| jisakA hRdaya namra hai, mulAyama hai, usakI vANI aura AcaraNa sabhI meM komalatA kI madhura suvAsa hotI hai| vinaya AtmA kA aisA guNa hai, jisase AtmA sarala, zuddha aura nirmala banatA hai| vinaya zabda kA prayoga Agama-sAhitya meM aneka sthaloM para huA hai| kahIM para vinaya namratA ke artha meM vyavahata huA hai to kahIM para AcAra aura usakI vividha dhArAoM ke artha meM prayukta huA hai| jaina paramparA meM vinaya zabda bahuta hI vyApaka artha ko lie hue hai| zramaNa bhagavAn mahAvIra ke samaya eka sampradAya thA jo vinayapradhAna thaa|219 vaha binA kisI bhedabhAva ke sabakA vinaya karatA thaa| cAhe zramaNa mile, cAhe brAhmaNa mile, cAhe gRhastha mile, cAhe rAjA mile yA raMka mile, cAhe hAthI mile yA ghor3A mile, cAhe kUkara mile yA zUkara mile, saba kA vinaya karate rahanA hI usakA siddhAnta thaa|120 isa mata ke vaziSTha, pArAzara, jatukarma, vAlmIki, romaharSiNI, satyadatta, vyAsa, telAputra, indradatta Adi battIsa AcArya the jo vinayavAda kA pracAra karate the|121 para jainadharma vainayika nahIM hai, usane AcAra ko pradhAnatA dI hai| jJAtAdharmakathA meM sudarzana nAmaka zreSThI ne thAvaccAputra aNagAra se jijJAsA prastuta kI - Apake dharma aura darzana kA mUla kyA hai? thAvaccAputra aNagAra ne cintana kI gaharAI meM DubakI lagAkara kahA - sudarzana! hamAre dharma aura darzana kA mUla vinaya hai aura vaha vinaya agAra aura anagAra vinaya ke rUpa meM hai| agAra aura anagAra ke jo vrata aura mahAvrata haiM unako dhAraNa karanA hI agAra-anagAra vinaya hai|122 isa adhyayana meM vinaya-samAdhi kA nirUpaNa hai to uttarAdhyayana ke prathama adhyayana kA nAma vinayazruta diyA gayA hai| yaha sahaja jijJAsA ho sakatI hai ki vinaya ko tapa kyoM kahA gayA hai? sadguruoM ke sAtha namratApUrNa vyavahAra karanA yaha pratyeka vyakti kA kartavya hai| phira usameM aisI kyA vizeSatA hai jo use tapa kI koTi meM parigaNita kiyA gayA hai? uttara meM nivedana hai ki vinaya zabda jaina sAhitya meM tIna arthoM meM vyavahata huA hai - 1. vinaya - anuzAsana, 2. vinaya - AtmasaMyama - sadAcAra. 3. vinaya - namratA - sdvyvhaar| uttarAdhyayana ke prathama adhyayana meM jo vinaya kA vizleSaNa huA hai vahA~ vinaya anuzAsana ke artha meM AyA hai| sadguruoM kI AjJA kA pAlana karanA, unakI bhAvanAoM ko lakSya meM rakhakara kArya karanA, gurujana ziSya ke hita ke lie kabhI kaThora zabdoM meM hita-zikSA pradAna kareM, upAlambha bhI deM to ziSya kA kartavya hai ki vaha guru kI bAta ko bahuta hI dhyAnapUrvaka sune aura usakA acchI taraha se pAlana kre| 'pharusaM pi aNusAsaNaM'123 anuzAsana cAhe kitanA bhI tejatarrAra kyoM na ho, ziSya sadA yahI soce ki gurujana mere hita ke lie yaha Adeza de 118 viNao vi tavo vi dhammo tamhA viNao puNjiyvvo| --- praznavyAkaraNa, saMvaradvAra 35 119 sUtrakRtAMga 1 / 12 / 1 120 pravacanasAroddhAra saTIka, uttarArddha, patra 344 121 (ka) tattvArtharAjavArtika 8 / 1, pR. 562 (kha) uttarAdhyayana bRhadvRtti, pR. 444 122 jJAtAsUtra 5 123 uttarAdhyayana 1 / 29 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara rahe haiM, isalie mujhe gurujanoM ke hitakArI, lAbhakArI Adeza kA pAlana karanA cAhie, 124 unake Adeza kI avahelanA karanA aura anuzAsana para krodha karanA, merA karttavya nahIM hai| 125 vinaya kA dUsarA artha AtmasaMyama hai| uttarAdhyayana meM 'appA ceva dameyavvo' AtmA kA damana karanA cAhie; jo AtmA kA damana karatA hai, vaha sarvatra sukhI hotA hai| vivekI sAdhaka saMyama aura tapa ke dvArA apane Apa para niyaMtraNa karatA hai| jo AtmA vinIta hotA hai, vaha AtmasaMyama kara sakatA hai, vahI vyakti gurujanoM ke anuzAsana ko bhI mAna sakatA hai, kyoMki usake mana meM gurujanoM prati ananta AsthA hotI hai| vaha pratipala, pratikSaNa yahI socatA hai ki gurujana jo bhI mujhe kahate haiM, vaha mere hita ke lie hai mere sudhAra ke lie hai| kitanA gurujanoM kA mujha para sneha hai ki jisake kAraNa ve mujhe zikSA pradAna karate haiN| ziSya gurujanoM ke samakSa vinIta mudrA meM baiThatA hai, gurujanoM ke samakSa kama bolatA hai yA mauna rahatA hai| gurujanoM kA vinayakara unheM sadA prasanna rakhatA hai aura jJAnaArAdhanA meM lIna rahatA hai| vinIta vyakti apane sadguNoM ke kAraNa Adara kA pAtra banatA hai / vinaya aisA vazIkaraNa maMtra hai jisase sabhI sadguNa khiMce cale Ate haiN| avinIta vyakti sar3e hue kAnoM vAlI kutiyA sadRza hai, jo dara-dara ThokareM khAtI hai, apamAnita hotI hai| loga usase ghRNA karate haiN| vaise hI avinIta vyakti sadA apamAnita hotA hai| isa taraha vinaya ke dvArA AtmasaMyama tathA zIla-sadAcAra kI bhI pAvana preraNA dI gayI hai| vinaya kA tRtIya artha namratA aura sadvyavahAra hai / vinIta vyakti gurujanoM ke samakSa bahuta hI namra hokara rahatA hai| vaha unheM namaskAra karatA hai tathA aJjalibaddha hokara tathA kucha jhukakara khar3A rahatA hai| usake pratyeka vyavahAra meM vivekayukta namratA rahatI hai| vaha na guruoM ke Asana se bahuta dUra baiThatA hai, na saTakara baiThatA hai / vaha isa mudrA meM baiThatA hai jisameM ahaMkAra na jhalake / vaha guruoM kI AzAtanA nahIM karatA / isa prakAra vaha namratApUrNa sadvyavahAra karatA hai| AcArya nemicandrajI ke pravacanasAroddhAra grantha para AcArya siddhasenasUrijI ne eka vRtti likhI hai| usameM unhoMne likhA hai -kleza samutpanna karane vAle ATha karmazatruoM ko jo dUra karatA hai - vaha vinaya hai - 'vinayati klezakArakamaSTaprakAraM karma iti vinayaH' / vinaya se aSThakarma naSTa hote haiN| cAra gati kA antakara vaha sAdhaka mokSa ko prApta karatA hai / vinaya sadguNoM kA AdhAra hai| jo vinIta hotA hai usake cAroM ora sampatti maMDarAtI hai aura avinIta ke cAroM ora vipatti / bhagavatI, 126 sthAnAMga, 127 aupapAtika 128 meM vinaya ke sAta prakAra batAe haiM. - 1. jJAnavinaya, 2. darzanavinaya, 3. cAritravinaya, 4. manavinaya, 5. vacanavinaya, 6. kAyavinaya, 7. lokopacAravinaya / jJAna, darzana, cAritra Adi ko vinaya kahA gayA hai, kyoMki unake dvArA karmapudgaloM kA vinayana yAnI vinAza hotA hai| vinaya kA artha yadi hama bhakti aura bahumAna kareM to jJAna, darzana, cAritra Adi ke prati bhakti aura buhamAna pradarzita karanA hai| jisa samAja aura dharma meM jJAna aura jJAniyoM kA sammAna aura bahumAna hotA hai, vaha dharma aura samAja Age bar3hatA hai| jJAnI dharma aura samAja ke netra haiN| jJAnI ke prati vinIta hone se dharma aura samAja meM jJAna ke prati AkarSaNa bar3hatA hai / itihAsa sAkSI hai ki yahUdI jAti vidvAnoM kA bar3A sammAna karatI thI, unheM hara prakAra 124 uttarAdhyayana 1 / 27 125 uttarAdhyayana 19 126 bhagavatI 25/7 127 sthAnAMgasUtra, 7 / 130 128 aupapAtika, tapavarNana Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara 27 kI suvidhAeM pradAna karatI thI, jisake phalasvarUpa AinsaTIna jaisA vizvavizruta vaijJAnika usa jAti meM paidA huA aneka murdhanya vaijJAnika aura lekhaka yahUdI jAti kI dena haiN| amerikA aura rUsa meM jo vijJAna kI abhUtapUrva pragati huI hai, usakA mUla kAraNa bhI vahA~ para vaijJAnikoM aura sAhityakAroM kA sammAna rahA hai| bhArata meM bhI rAjA gaNa jaba kaviyoM ko unakI kavitAoM para prasanna hokara lAkhoM rupayA paraskAra-svarUpa de dete the taba kavigaNa jamakara ke sAhitya kI upAsanA karate the| gIrvANa-girA kA jo sAhitya samRddha huA usakA mUla kAraNa vidvAnoM kA sammAna thaa| jJAnavinaya ke pAMca bheda aupapAtika meM pratipAdita haiN| darzanavinaya meM sAdhaka samyagdRSTi ke prati vizvAsa tathA Adara bhAva prakaTa karatA hai| isa vinaya ke do rUpa haiM - 1. zuzrUSAvinaya, 2. anaashaatnaaviny| aupapAtika ke anusAra darzanavinaya ke bhI aneka bheda haiN| deva, guru, dharma adi kA apamAna ho, isa prakAra kA vyavahAra nahIM karanA caahie| AzAtanA kA artha jJAna Adi sadguNoM kI Aya - prApti ke mArga ko avaruddha karanA hai|129 1. arhat, 2. siddha, 3. jina prarUpita dharma, 4. AcArya, 5. upAdhyAya, 6. sthavira, 7. kula, 8. gaNa, 9.. saMgha, 10. kriyA, 11. gaNi, 12. jJAna, 13. jJAnI ina teraha kI AzAtanA na karanA, bahumAna karanA bhakti aura guNa stuti karane se bAvana anAzatanAvinaya ke bheda pratipAdita haiN| sAmAyika Adi pA~ca cAritra aura cAritravAn ke prati vinaya karanA cAritravinaya hai| aprazasta pravRtti se mana ko dUra rakhakara mana se prazasta pravRtti karanA manovinaya hai| sAvadha vacana kI pravRtti na karanA aura vacana kI niravadya va prazasta pravRtti karanA vacanavinaya hai| kAyA kI pratyeka pravRtti meM jAgarUka rahanA, calanA, uThanA, baiThanA, sonA Adi sabhI pravRttiyA~ upayogapUrvaka karanA prazasta kAyavinaya hai| lokavyavahAra kI kuzalatA jisa vinaya se sahaja rUpa se upalabdha hotI hai vaha lokopacAra vinaya hai| usake sAta prakAra haiN| guru Adi ke sannikaTa rahanA, gurujanoM kI icchAnusAra kArya karanA, guruM ke kArya meM sahayoga karanA, kRta upakAroM kA smaraNa karanA, unake prati kRtajJa bhAva rakhakara unake upakAra se uRNa hone kA,prayAsa karanA, rugNa ke lie auSadhi evaM pathya kI gaveSaNA karanA. deza evaM kAla ko pahacAna kara kAma karanA, kisI ke viruddha AcaraNa na karanA, isa prakAra vinaya kI vyApaka pRSThabhUmi hai, jisakA pratipAdana isa adhyayana meM kiyA gayA hai| yadi ziSya ananta jJAnI ho jAe to bhI guru ke prati usake antarmAnasa meM vahI zraddhA aura bhakti honI cAhie jo pUrva meM thii| jina jJAnavAn janoM se kiMcinmAtra bhI jJAna prApta kiyA hai unake prati satata vinIta rhnaa,caahie| jaba ziSya meM vinaya ke saMskAra prabala hote haiM to vaha guruoM kA sahaja rUpa se sneha-pAtra bana jAtA hai| avinIta asaMvibhAgI hotA hai aura jo asaMvibhAgI hotA hai usakA mokSa nahIM hotaa|3deg isa adhyayana meM cAra samAdhiyoM kA ullekha hai - vinayasamAdhi, zrutasamAdhi, tapasamAdhi aura aacaarsmaadhi| AcArya haribhadrasUrijI31 ne samAdhi kA artha AtmA kA hita, sukha aura svAsthya kiyA hai| vinaya, zruta, tapa aura AcAra ke dvArA AtmA kA hita hotA hai, isalie vaha samAdhi hai| agastyasiMha sthavira ne samAropaNa tathA guNoM ke samAdhAna arthAt sthirIkaraNa yA sthApana ko samAdhi kahA hai| unake abhimatAnusAra vinaya, zruta, tapa aura AcAra ke samAropaNa yA inake dvArA hone vAle guNoM ke samAdhAna ko vinayasamAdhi, zrutasamAdhi,tapasamAdhi tathA AcArasamAdhi kahA hai|132 vinaya, zruta, tapa tathA AcAra, 129 AsAtaNA NAmaM nANAdiAyassa saatnnaa| --- AvazyakavRtti (AcArya jinadAsagaNi) 130 asaMvibhAgI na hu tassa mokkho --- dazavaikAlika 9 / 2 / 22 131 samAdhAna samAdhiH --- paramArthata Atmano hitaM sukhaM svaasthym| --- dazavakAlika haribhadrIyA vRtti, patra 256 . 132 jaM viNayasamArovaNaM viNayeNa vA jaM guNANa samAdhANaM esa viNayasamAdhI bhvtiiti| - dazavakAlika agastyasiMha cUrNi Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara inakA kyA uddezya hai, isakI samyak jAnakArI prastuta adhyayana meM hai| yaha adhyayana nauveM pUrva kI tIsarI uddhRta hai| 133 bhikSu : eka cintana dasaveM adhyayana kA nAma sabhikSu adhyayana hai| jo bhikSA kara apanA jIvana-yApana karatA hai, vaha bhikSu kahalAtA hai| bhikSA bhikhArI bhI mAMgate haiM, ve dara-dara hAtha aura jholI pasAre hue dIna svara meM bhIkha mAMgate haiN| jo unheM bhikSA detA hai, unheM ve AzIrvAda pradAna karate haiM aura nahIM denevAle ko kaTu vacana kahate haiM, zApa dete haiM tathA ruSTa hote haiN| bhikhArI kI bhikSA kevala peTa bharane ke lie hotI hai| usa bhikSA meM koI pavitra uddezya nahIM hotA aura na koI zAstrasammata vidhividhAna hI hotA hai| vaha bhikSA atyanta nimna stara kI hotI hai| isa prakAra kI bhikSA pauruSaghnI bhikSA hai|134 vaha bhikSA puruSArtha kA nAza kara akarmaNya aura AlasI banAtI hai| aise puruSatvahIna mAMgakhora vyaktiyoM kI saMkhyA dina-pratidina bar3ha rahI hai| ve mAMga kara khAte hI nahIM. jamA bhI karate haiM aura durvyasanoM meM usakA upayoga karate haiN| vastu zramaNa adInabhAva se apanI zramaNa-maryAdA aura abhigraha ke anukUla jo bhikSA prApta hotI hai use prasannatA se grahaNa karatA hai| bhikSA meM rUkSa aura nIrasa padArtha milane para vaha ruSTa nahIM hotA aura uttama svAdiSTa padArtha milane para tuSTa nahIM hotA / bhikSA meM kucha bhI prApta na ho to bhI vaha khinna nahIM hotA aura milane para harSita bhI nahIM hotA / vaha donoM hI sthitiyoM meM samabhAva rakhatA hai| isalie zramaNa kI bhikSA sAmAnya bhikSA na hokara sarvasampatakArI bhikSA hai| sarvasampatakArI135 bhikSA dene vAle aura lenevAle donoM ke lie kalyANakArI hai| jisameM saMvega, nirveda, viveka, suzIlasaMsarga, jJAna, darzana, cAritra, tapa, vinaya, zAMti, mArdava, Arjava, titikSA, ArAdhanA, Avazyaka zuddhi prabhRti sadguNoM kA sAmrAjya ho vaha bhikSu hai / - sUtrakRtAMgasUtra meM bhikSu kI paribhASA isa prakAra hai jo nirabhimAna, vinIta, pApamala ko dhone vAlA, dAnta, bandhanamukta hone yogya, nirmamatva, vividha prakAra ke parISahoM aura upasargoM se aparAjita, adhyAtmayogI, * vizuddha cAritra sampanna, sAvadhAna, sthitAtmA, yazasvI, vivekazIla tathA paradatta bhojI hai, vaha bhikSu hai / 136 jo karmoM 1. kA bhedana karatA hai vaha bhikSu kahalAtA hai| bhikSu ke bhI dravyabhikSu aura bhAvabhikSu ye do prakAra haiN| dravyabhikSu mA~gakara khAne ke sAtha hI trasa, sthAvara jIvoM kI hiMsA karatA hai; sacitta bhojI hai; svayaM pakAkara khAtA hai| sabhI prakAra kI sAvadya pravRtti karatA hai; saMcaya karake rakhatA hai; parigrahI hai| bhAvabhikSu vaha hai jo pUrNa rUpa se ahiMsaka hai; sacittatyAgI hai, tIna karaNa, tIna yoga se sAvadya pravRtti kA parityAgI hai; Agama meM varNita bhikSu ke jitane bhI sadguNa haiM, unheM dhAraNa karatA hai| 133 dazavaikAlikaniryukti 17 134 aSTaka prakaraNa 5 / 1 - . 135 sarvasampatkarI caikA pauruSaghnI tathAparA / vRttibhikSA ca tattvajJairiti bhikSA tridhoditA / / 136 sUtrakRtAMga 1 / 16 / 3 se bhikSu kI gaurava garimA atIta kAla se hI calI AyI haiN| jaina, bauddha aura vaidika tInoM hI paramparAoM meM bhikSu zIrSastha sthAna para AsIna rahA hai| jaina paramparA meM bhikSu ko parama pUjya sthAna prApta hai| vaidika paramparA meM saMnyAsI pUjya rahA hai, use do hAthoM vAlA sAkSAt paramezvara mAnA hai - 'dvibhujaH paramezvaraH' / bauddha paramparA meM bhI bhikSu kA mahattva kama nahIM rahA hai, bhikSu dharma-saMgha kA adhinAyaka rahA hai| bhikSu kA jIvana sadguNoM kA puJja hotA - * aSTaka prakaraNa 5 / 1 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 zrI dazavaikAlikasUtrauM bhASAMtara hai, vaha samAja, rASTra ke lie prakAza staMbha kI taraha upayogI hotA hai| vaha svakalyANa ke sAtha hI parakalyANa meM lagA rahatA hai| dhammapada meM bhikSu ke aneka lakSaNa batAe gaye haiM, jo prastuta adhyayana meM batAe gae lakSaNoM se milatejulate haiN| vizva ke aneka mUrdhanya manISiyoM ne bhikSu kI vibhinna paribhASAeM kI haiN| sabhI paribhASAoM kA sAra saMkSepa meM yaha hai ki bhikSu kA jIvana sAmAnya mAnava ke jIvana se alaga-thalaga hotA hai| vaha vikAra aura vAsanAoM se evaM rAga-dveSa se Upara uThA huA hotA hai| usake jIvana meM hajAroM sadguNa hote haiN| vaha sadguNoM se jana-jana ke mana ko AkarSita karatA hai| vaha svayaM tiratA hai aura dUsaroM ko tArane kA prayAsa karatA hai / bhagavAn mahAvIra svayaM bhikSu the| jaba koI aparicita vyakti unase pUchatA ki Apa kauna haiM to saMkSepa meM ve yahI karate ki maiM bhikSu hU~ / bhikSu ke zramaNa, nirgrantha, muni, sAdhu Adi paryAyavAcI zabda haiN| bhikSucaryA kI dRSTi se isa adhyayana kA bahuta hI mahattva hai| zramaNa jIvana kI mahimA usake tyAga aura vairAgya yukta jIvana meM rahI huI hai| rati : vizleSaNa se dazavaikAlika ke dasa adhyayanoM ke pazcAt do cUlikAeM haiN| prathama cUlikA 'rativAkyA' ke nAma. vizruta hai| rati mohanIyakarma kI aTThAIsa prakRtiyoM meM se eka prakRti hai, jo nokaSAya ke antargata hai| jaina manISiyoM ne 'no' zabda ko sAhacarya ke artha meM grahaNa kiyA hai| krodha, mAna, mAyA, lobha ye pradhAna kaSAya haiN| pradhAna kaSAyoM ke sahacArI bhAva athavA unakI sahayogI manovRttiyA~ nokaSAya kahalAtI haiN| 137 pAzcAtya vicAraka phrAyaDa ne kAmavAsanA ko pramukha mUla vRtti mAnA hai aura bhaya Adi ko pramukha Avega mAnA hai| jainadarzana kI dRSTi se kAmavAsanA sahakArI kaSAya hai yA upaAvega hai, jo kaSAya kI apekSA kama tIvra hai| jina manobhAvoM ke kAraNa kaSAya utpanna hote haiM, ve nokaSAya haiN| inheM upakaSAya bhI kahate haiN| ye bhI vyakti ke jIvana ko bahuta prabhAvita karate haiN| nokaSAya vyakti ke Antarika guNoM ko utanA pratyakSataH prabhAvita nahIM karate jitanA zArIrika aura mAnasika sthiti ko karate haiN| jabaki kaSAya zArIrika aura mAnasika sthiti ko prabhAvita karane ke sAtha hI samyak dRSTikoNa ko, AtmaniyaMtraNa Adi ko prabhAvita karate haiM, jisase sAdhaka na to samyaktva ko prApta kara sakatA hai aura na AcAra ko / rati kA artha hai abhISTa padArthoM para prItibhAva yA indriyaviSayoM meM citta kI abhiratatA / rati ke kAraNa hI Asakti aura lobha kI bhAvanAeM prabala hotI haiM / 138 asaMyama meM sahaja AkarSaNa hotA hai para tyAga aura saMyama meM sahaja AkarSaNa nahIM hotA / indriyavAsanAoM kI paritRpti meM jo sukhAnubhUti pratIta hotI hai vaha sukhAnubhUti indriya-viSayoM ke virodha meM nahIM hotii| isakA mUla kAraNa hai - cAritramohanIya karma kI prabalatA / jaba moha ke paramANu sakriya hote haiM taba bhoga meM Ananda kI anubhUti hotI hai| jisa vyakti ko sarpa kA jahara car3hatA hai, use nIma ke patte bhI madhura lagate haiN| jinameM moha ke jahara kI prabalatA hai, unheM bhoga priya lagate haiN| jinameM cAritra moha kI alpatA hai, jo nirmohI haiM, unheM bhoga priya nahIM lagate aura na ve sukhakara hI pratIta hote haiN| bhoga meM sukha Adi kI anubhUti kA AdhAra cAritramohanIya karma hai| moha eka bhayaMkara roga ke sadRza hai, jo eka bAra ke upacAra se nahIM miTatA / usake lie satata upacAra aura sAvadhAnI kI AvazyakatA hai| jarA sI asAvadhAnI roga ko ubhAra detI hai| moha kA ubhAra na ho aura sAdhaka moha se vicalita na ho, isa dRSTi se prastuta cUlikA adhyayana kA nirmANa huA hai| AcArya haribhadrasUrijI ne likhA hai 137 abhidhAnarAjendrakoSa, khaNDa 4, pR. 2161 138 (ka) abhidhAnarAjendrakoSa khaNDa 6, pR. 467 (kha) yadudayAdviSayAdiSvautsukyaM sA ratiH / - sarvArthasiddhi 8-9 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara ki isa cUMlikA meM jo aThAraha sthAna pratipAdita haiM, ve usI prakAra haiM - jaise ghor3e ke lie lagAma, hAthI ke lie aMkaza, naukA ke lie patAkA hai| isa ke vAkya sAdhaka ke antarmAnasa meM saMyama ke prati rati samutpanna karate haiM. jisake kAraNa isa isa adhyayana kA nAma rativAkyA rakhA gayA hai|139 ___ isa adhyayana meM sAdhaka ko sAdhanA meM sthira karane hetu aThAraha sUtra die haiN| ve sUtra sAdhaka ko sAdhanA meM sthira kara sakate haiN| gRhasthAzrama meM vividha prakAra kI kaThinAiyAM haiM, una kaThinAiyoM ko pAra karanA sahaja nahIM hai| mAnava kAmabhogoM meM Asakta hotA hai aura socatA hai ki inameM saccA sukha rahA huA hai, para ve kAma-bhoga alpakAlIna aura sArarahita haiN| usa kSaNika sukha ke pIche duHkha kI kAlI nizA rahI huI hai| saMyama ke virAT Ananda ko chor3akara yadi koI sAdhaka punaH gRhasthAzrama ko prApta karane kI icchA karatA hai to vaha vamana kara punaH use cATane ke sadRza hai| saMyamI jIvana kA Ananda svarga ke raMgIna sukhoM kI taraha hai, jabaki asaMyamI jIvana kA kaSTa naraka kI dAruNa vedanA kI taraha hai| gRhasthAzrama meM aneka kleza haiM, jabaki zramaNa jIvana klezarahita hai| isa prakAra isa adhyayana meM vividha dRSTiyoM se saMyamI jIvana kA mahattva pratipAdita hai| vaidika paramparA ke granthoM meM gRhasthAzrama ko mahattva diyA gayA hai| ApastaMbha dharmasUtra meM gRhasthAzrama ko sarvazreSTha Azrama kahA hai| manusmRti meM spaSTa rUpa se likhA hai ki agnihotra Adi anuSThAna karane vAlA gRhastha hI sarvazreSTha hai|140 vahI tIna AzramoM kA pAlana karatA hai| mahAbhArata meM bhI gRhI ke Azrama ko jyeSTha kahA hai|141 kintu zramaNa-saMskRti meM zramaNa kA mahattva hai| vahA~ para Azrama-vyavasthA ke sambandha meM koI cintana nahIM hai| yadi koI sAdhaka gahasthAzrama meM rahatA bhI hai to usake antarmAnasa meM yaha vicAra sadA rahate haiM ki kaba maiM zramaNa bana; vaha dina kaba AyagA, jaba maiM zramaNa dharma ko svIkArakara apane jIvana ko pAvana banAUMgA! uttarAdhyayana sUtra meM chabhavezadhArI indra aura nami rAjarSi kA madhura saMvAda hai| indra ne rAjarSi se kahA - Apa yajJa kareM, zramaNa-brAhmaNoM ko bhojana karAyeM, udAra mana se dAna deM aura usake pazcAt zramaNa bneN| pratyuttara meM rAjarSi ne kahA - jo mAnava pratimAsa dasa lAkha gAyeM dAna meM detA hai, usake lie bhI saMyama zreSTha hai arthAt dasa lAkha gAyoM ke dAna se bhI zramaNadharma kA pAlana karanA adhika zreSTha hai| usI zramaNa jIvana kI mahattA kA yahA~ citraNa hai| isalie gRhavAsa bandhana svarUpa hai aura saMyama mokSa kA paryAya batAyA gayA hai|42 jo sAdhaka dRr3hapratijJa hogA vaha deha kA parityAga kara degA kintu dharma kA parityAga nahIM kregaa| mahAvAyu tIvra prabhAva bhI kyA sumeru parvata ko vicalita kara sakatA hai? nahIM! vaise hI sAdhaka bhI vicalita nahIM hotaa| vaha tIna gaptiyoM se gapta hokara jinavANI kA Azraya grahaNa karatA hai| gupti : eka vivecana ". jaina paramparA meM tIna guptiyoM kA vidhAna hai| gupti zabda gopana artha meM prayukta huA hai, jisakA tAtparya hai - khIMca lenA, dUra kara lenA, mana-vacana-kAyA kI azubha pravRttiyoM se haTA lenaa| gupti zabda kA dUsarA artha DhakanevAlA yA rakSAkavaca hai| arthAt AtmA kI azubha pravRttiyoM se rakSA karanA gupti hai| guptiyA~ tIna haiM -manogupti, vacanagupti, kaaygupti| mana ko aprazasta, kutsita aura azubha vicAroM se dUra rakhanA, saMrambha samArambha aura Arambha kI hiMsaka pravRttiyoM meM jAte hue mana ko rokanA manogupti hai|143 asatya, karkaza, ahitakArI evaM hiMsAkArI bhASA 139 dazavaikAlika haribhadrIyA vRtti, patra 280 140 manusmRti 6 / 89 141 jyeSThAzramo gRhii| --- mahAbhArata, zAntiparva, 235 142 baMdhe gihvaase| mokkhe priyaae|| --- dazavaikAlika cUlikA prathama, 12 143 uttarAdhyayana 24 / 2 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara 31 kA prayoga nahIM karanA; strIkathA, rAjakathA, corakathA, bhojanakathA Adi vacana kI azubha pravRtti aura asatya vacana kA parihAra karanA vacanagupti hai|44 uttarAdhyayana ke anusAra zramaNa azubha pravRttiyoM meM jAte hue vacana kA nirodha kre|145 zramaNa uThane, baiThane, leTane, nAlI Adi lAMghane tathA pAMcoM indriyoM kI pravRtti meM niyamana kre|146 dUsare zabdoM meM kahA jAe to bandhana, chedana, mAraNa, AkuMcana, prasAraNa prabhRti zArIrika kriyAoM se nivRtti kAyagupti hai|47 jaina paramparA kI taraha bauddha paramparA ke suttanipAta grantha meM bhI gupti zabda kA prayoga huA hai|148 tathAgata buddha ne bauddha bhikSuoM ko Adeza diyA ki ve mana, vacana aura zarIra kI kriyAoM kA niyamana kreN| tathAgata buddha ne aMguttaranikAya meM tIna zuci bhAvoM kA varNana kiyA hai - zarIra kI zucitA, vANI kI zucitA aura mana kI shucitaa| unhoM ne kahA -bhikSuoM! jo vyakti prANIhiMsA se virata rahatA hai; taskara kRtya se virata rahatA hai; kAmabhoga sambandhI mithyAcAra se virata rahatA hai, yaha zarIra kI zucitA hai| bhikSuo! jo vyakti asatya bhASaNa se virata rahatA hai; cUgalI karane se virata rahatA hai; vyartha vArtAlApa se virata rahatA hai; vaha vANI kI zucitA hai| bhikSuoM jo vyakti nirlobha hotA hai; akrodhI hotA hai; samyagdRSTi hotA hai; vaha mana kI zucitA hai|49 isa taraha tathAgata buddha ne zramaNa sAdhakoM ke lie mana, vacana aura zarIra kI aprazasta pravRttiyoM ko rokane kA sandeza diyA hai|50 isI prakAra gupti ke hI artha meM vaidika paramparA ke granthoM meM tridaNDI zabda vyavahata huA hai| dakSasmRti meM datta ne kahA - kevala vAMsa kI daNDI dhAraNa karane se koI saMnyAsI yA tridaNDI parivrAjaka nahIM ho jaataa| tridaNDI parivrAjaka vahI hai jo apane pAsa adhyAtmika daNDa rakhatA hai|51 adhyAtmika daNDa se yahA~ tAtparya mana, vacana aura zarIra kI kriyAoM kA niyaMtraNa hai| cAhe zramaNa ho, cAhe saMnyAsI ho, unake lie yaha Avazyaka hai ki ve mana-vacana-kAyA kI aprazasta pravRttiyoM para niyaMtraNa kreN| bauddha aura vaidika paramparA kI apekSA jaina paramparA ne isa para adhika bala diyA hai, jaina zramaNoM ke lie mahAvrata kA jahA~ mUlaguNa ke rUpa meM vidhAna hai vahA~ samiti aura gupti kA uttaraMguNa ke rUpa meM vidhAna kiyA gayA hai, jinakA pAlana jaina zramaNa ke lie anivArya mAnA gayA hai| ___ isa prakAra moha-mAyA se mukta hokara zramaNa ko adhika se adhika sAdhanA meM susthira hone kI prabala preraNA isa calikA dvArA dI gayI hai| 'caijja dehaM na hu dhammasAsaNaM' -zarIra kA parityAga kara da kintu dhamazAsana ko na chor3e-yaha hai isa cUlikA kA saMkSepa saar| dvitIya cUlikA kA nAma 'vikkticaryA' hai| isameM zramaNa kI caryA, guNoM aura niyamoM kA pratipAdana kiyA gayA hai| isameM andhAnusaraNa kA virodha kiyA gayA hai| Adhunika yuga meM pratyeka prazna bahumata ke AdhAra para nirNIta hote haiM, para bahumata kA nirNaya sahI hI ho, yaha nahIM kahA jA sakatA hai| bahumata prAyaH mUoM kA hotA hai, saMsAra meM samyagdRSTi kI apekSA mithyAtviyoM kI saMkhyA adhika hai; jJAniyoM kI apekSA ajJAnI adhika haiM; tyAgiyoM kI apekSA bhogiyoM kA prAdhAnya hai; isalie sAdhanA ke kSetra meM bahumata aura alpamata kA prazna mahattva kA nahIM hai| vahA~ ( 8 144 niyamasAra 67 145 uttarAdhyayana 24 / 23 146 uttarAdhyayana 24 / 24, 25 147 niyamasAra 68 148 suttanipAta 43 149 aMguttaranikAya 3 / 118 150 aMguttaranikAya 3 / 120 151 dakSasmRti 7 / 27-31 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara mahattva hai satya kI anveSaNA aura upalabdhi kaa| usa satya kI upalabdhi ke sAdhana haiM caryA gaNa aura zramaNa AcAra meM parAkrama kare, vaha gRhavAsa kA parityAga kre| sadA eka sthAna para na rahe aura na aise sthAna para rahe jahA~ rahane se usakI sAdhanA meM bAdhA upasthita hotI ho| vaha ekAnta sthAna jahA~ strI-puruSa-napuMsaka-pazu Adi na hoM, vahA~ para rahakara sAdhanA kre| caryA kA artha mUla va uttara guNa rUpa cAritra hai aura guNa kA artha hai - cAritra kI rakSA ke lie bhavya bhaavnaaeN| niyama kA artha hai - pratimA Adi abhigraha; bhikSu kI bAraha pratimAeM niyama ke antargata hI haiM; svAdhyAya, kAyotsarga Adi bhI niyama haiN| jo inakA acchI taraha se pAlana karatA hai vaha pratibuddhajIvI kahalAtA hai| vaha anusrotagAmI nahIM kintu pratisrotagAmI hotA hai| anusrota meM murde bahA karate haiM to pratisrota meM jIvita vyakti tairA karate haiN| sAdhaka indriya aura mana ke viSayoM ke pravAha meM nahIM bhtaa| zramaNa madya aura mAMsa kA abhojI hotA hai| mAMsa bauddha bhikSu grahaNa karate the para jaina zramaNoM ke lie usakA pUrNa rUpa se niSedha kiyA gayA hai| mAMsa aura madirA kA upayoga karane vAle ko narakagAmI batAyA hai| sAtha hI zramaNoM ke lie dUdha-dahI Adi vikRtiyAM bhI pratidina khAne kA niSedha kiyA gayA hai| kAyotsarga : eka cintana / zramaNa ke lie punaH-punaH kAyotsarga karane kA vidhAna hai| kAyotsarga meM zarIra ke prati mamatva kA tyAga kiyA jAtA hai| sAdhaka ekAnta-zAnta sthAna meM zarIra se nispRha hokara khambhe kI taraha sIdhA khar3A ho jAtA hai, zarIra ko na akar3akara rakhatA hai aura na jhukAkara hii| donoM bAMhoM ko ghuTanoM kI ora lambA karake prazasta dhyAna meM nimagna ho jAtA hai| cAhe upasarga aura parISaha AyeM, unako vaha zAnta bhAva se sahana karatA hai| sAdhaka usa samaya na saMsAra ke bAhya padArthoM meM rahatA hai, na zarIra meM rahatA hai, vaha saba ora se simaTakara AtmasvarUpa meM lIna ho jAtA hai| kAyotsarga antarmukha hone kI eka pavitra sAdhanA hai| vaha usa samaya rAga-dveSa se Upara uThakara niHsaMga aura anAsakta hokara zarIra kI moha-mAyA kA parityAga karatA hai| kAyotsarga kA uddezya hai zarIra ke mamatva ko kama krnaa| kAyotsarga meM sAdhaka yaha cintana karatA hai - yaha zarIra anya hai tathA maiM anya hU~; maiM ajara-amara caitanya rUpa huuN| maiM avinAzI hU~; yaha zarIra kSaNabhaMgura hai, isa miTTI ke piNDa meM Asakta banakara maiM karttavya se parAGmukha kyoM banU~ ? zarIra merA vAhana hai; maiM isa vAhana para savAra hokara jIvanayAtrA kA lambA patha taya kruuN| yadi yaha zarIra mujha * para savAra ho jAyagA to kitanI abhadra bAta hogI! isa prakAra kAyotsarga meM zarIra ke mamatvatyAga kA abhyAsa kiyA jAtA hai| Avazyakaniyukti meM AcAryazrI bhadrabAhu svAmI ne kahA hai - cAhe koI bhakti-bhAva se candana lagAe, cAhe koI dveSavaza basUle se chIle; cAhe jIvana rahe, cAhe isI kSaNa mRtyu A jAe, parantu jo sAdhaka deha meM Asakti nahIM rakhatA hai, sabhI sthitiyoM meM samacetanA rakhatA hai, vastutaH usI kA kAyotsarga siddha hotA hai|52 kAyotsarga ke dravya aura bhAva ye do prakAra haiN| dravya kAyotsarga kA artha hai - zarIra kI ceSTAoM kA nirodha karake eka sthAna para nizcala aura nispaMda jina-mudrA meM khar3e rahanA aura bhAva kAyotsarga hai -Arta aura raudra duAnoM kA parityAgakara dharma aura zukla dhyAna meM ramaNa karanA; AtmA ke vizuddha svarUpa kI ora gamana krnaa| 53 isI bhAva kAyotsarga para bala dete hue zAstrakAra ne kahA - kAyotsarga sabhI duHkhoM kA kSaya karane vAlA 152 vAsI - caMdaNakappo, jo maraNe jIvie ya smsnnnno| dehe ya apaDibaddho, kAussaggo havai tss|| - Avazyaka niyukti gAthA 1548 153 so puNa kAussaggo davvato bhAvato ya bhavati, davvato kAyaceTThAniroho, bhAvato kAussaggo jhaannN| - Avazyaka cUrNi Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara hai / 154 bhAva ke sAtha dravya kA kAyotsarga bhI Avazyaka hai| dravya aura bhAva kAyotsarga ke svarUpa ko samajhAne ke lie kAyotsarga ke prakArAntara se cAra rUpa batAe haiN| 1. utthita - utthita - . jaba kAyotsarga ke lie sAdhaka khar3A hotA hai, taba dravya ke sAtha bhAva se bhI khar3A hotA hai| isa kAyotsarga meM prasupta AtmA jAgRta hokara karmoM ko naSTa karane ke lie khar3I ho jAtI hai| yaha utkRSTa kAyotsarga hai| - 2. utthita - niviSTa - jo sAdhaka ayogya hai, vaha zarIra se to kAyotsarga ke lie khar3A ho jAtA hai para bhAvoM meM vizuddhi na hone se usakI AtmA baiThI rahatI hai| - 3. upaviSTa-utthita * jo sAdhaka rugNa hai, tapasvI hai yA vRddha hai, vaha zArIrika asuvidhA ke kAraNa khar3A nahIM ho pAtA, vaha baiThakara hI dharmadhyAna meM lIna hotA hai| vaha zarIra se baiThA hai kintu AtmA khar3A 4. upaviSTa - niviSTa * jo AlasI sAdhaka kAyotsarga karane ke lie khar3A na hokara baiThA rahatA hai aura kAyotsarga meM usake antarmAnasa meM Artta aura raudra dhyAna calatA rahatA hai, vaha tana se bhI baiThA huA aura bhAvanA se bhii| yaha kAyotsarga na hokara kAyotsarga kA dikhAvA hai| - 33 cUlikA ke anta meM sAdhaka ko yaha Adeza diyA gayA hai ki vaha AtmarakSA kA satata dhyAna rkhe| AtmA kI rakSA ke lie deha kA rakSaNa Avazyaka hai| vaha deha rakSaNa saMyama hai| AtmA ke sadguNoM kA hananakara jo deha rakSaNa kiyA jAtA hai vaha sAdhaka ko iSTa nahIM hotA, ataH satata AtmarakSA kI preraNA dI gayI hai / dazavaikAlika meM prAraMbha se lekara anta taka yahI zikSA vividha prakAra se vyakta kI gayI hai| bahirmukhI se antarmukhI honA hI AtmarakSA hai| tulanAtmaka adhyayana bhAratIya saMskRti meM jaina, bauddha aura vaidika ina tInoM dhArAoM kA adbhuta sammizraNa hai| ye tInoM dhArAeM bhArata kI puNya-dharA para panapI haiN| ina tInoM dhArAoM meM paraspara aneka bAtoM meM samAnatA rahI hai to aneka bAtoM meM bhinnatA bhI rahI hai| tInoM dhArAoM ke viziSTa sAdhakoM kI anubhUtiyAM samAna thIM to aneka anubhUtiyAM paraspara viruddha bhI thiiN| kitanI hI anubhUtiyoM kA paraspara vinimaya bhI huA hai| eka hI dharatI se janma lene ke kAraNa tathA paraspara sAtha rahane ke kAraNa eka ke cintana kA dUsare para prabhAva par3anA svAbhAvika thA / satya kI jo sahaja anubhUti hai usane jo abhivyakti kA rUpa grahaNa kiyA, vaha prAyaH kabhI zabdoM meM aura kabhI artha meM eka sadRza rahA hai| usI ko hama yahA~ tulanAtmaka adhyayana kI abhidhA pradAna kara rahe haiN| 'sau sayAnA eka matA' ke anusAra sau samajhadAroM kA eka hI mata hotA hai - satya ko vyakta karane meM samAna bhAva aura bhASA kA honA svAbhAvika hai| 1 dazavaikAlika ke prathama adhyayana kI prathama gAthA hai. - dhammo maMgalamukkaTaM ahiMsA saMjamo tvo| devA vi taM namasati jassa dhamme sayA maNo / / dharma utkRSTa maMgala hai, ahiMsA, saMyama aura tapa dharma ke lakSaNa haiM, jisakA mana sadA dharma meM ramA rahatA hai, use deva bhI namaskAra karate haiN| isa gAthA kI tulanA kareM -dhammapada (dhammaTThavaggo 1916 ) ke isa zloka se - - 154 kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM / - uttarAdhyayana 26 // 49 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 yamhi saccaM ca dhammo ca ahiMsA saMyamo dmo| sa ve vantamalo dhIro so thero ti pavuccati / / satya, jisameM dharma, ahiMsA, saMyama aura dama hai, vaha malarahita dhIra bhikSu sthavira kahalAtA hai| dazavaikAlika ke prathama adhyayana kI dUsarI gAthA kI tulanA dhammapada (pupphavaggo 4 / 6 ) se kI jA sakatI jahA dumassa pupphesu bhamaro Aviyai rasaM / naya puSpaM kilAmei so ya pINei appayaM // - - dazavaikAlika 1/2 jisa prakAra bhramaradruma-puSpoM se thor3A-thor3A rasa pItA hai, kisI bhI puSpa ko pIr3A utpanna nahIM karatA aura apane ko bhI tRpta kara letA hai| tulanA kareM - yathApi bhaMmaro pupphaM vaNNagandhaM aheThayaM / pati rasamAdAya evaM gAme munI care // zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara dhammapada (pupphavaggo 4/6 ) jaise phUla yA phUla ke varNa yA gandha ko binA hAni pahuMcAe bhramara rasa ko lekara cala detA hai, usI prakAra muni gAMva meM vicaraNa kare / madhukara - vRtti kI abhivyakti mahAbhArata meM bhI isa prakAra huI hai yathA madhuM samAdatte rakSan puSpANi SaTpadaH / tadvadarthAn manuSyebhya AdadyAdavihiMsayA / / dazavaikAlika ke dvitIya adhyayana kI prathama gAthA hai - mahAbhArata 34 / 17 jaise bhauMrA phUloM kI rakSA karatA huA hI unakA madhu grahaNa karatA hai, usI prakAra rAjA bhI prajAjanoM ko kaSTa die binA hI kara ke rUpa meM unase dhana grahaNa kre| - kahaM nu kujjA sAmaNNaM jo kAme na nivArae / pa para visIyaMto saMkapassa vasaM gao | - vaha kaise zrAmaNya kA pAlana karegA jo kAma (viSaya-rAga) kA nivAraNa nahIM karatA, jo saMkalpa ke vazIbhUta hokara paga-paga para viSAdagrasta hotA hai| isI prakAra ke bhAva bauddha paramparA ke grantha saMyuttanikAya ke nimna zloka meM parilakSita hote hai dukkaraM duttitikkhaJca avyattena hi sAmaJcaM / bahUhi tattha sambAdhA yattha bAlo visiidtoti| kati careyya sAmannaM, cittaM ce na nivArae / pade pade visIdeyya saMkappAnaM vasAnugo / / -- saMyuttanikAya 1 / 17 kitane dinoM taka vaha zramaNa bhAva ko pAlana kara sakegA, yadi usakA citta vaza meM nahIM ho to, jo icchAoM ke AdhIna rahatA hai vaha kadama-kadama para phisala jAtA hai| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI darAvaikAlikasUtra bhASAMtara dazavaikAlika ke dvitIya adhyayana kA sAtavAM zloka isa prakAra hai. - dhiratthu te jasokAmI jo taM jiiviykaarnnaa| vantaM icchasi AveDaM seyaM te maraNaM bhave // he yazaHkAmin! dhikkAra hai tujhe ! jo tU kSaNabhaMgura jIvana ke lie vamI huI vastu ko pIne kI icchA karatA . hai| isase to terA maranA zreya hai| tulanA kIjie. - dhiratthu taM visaM vantaM yamahaM jIvitakAraNA / vante paccAvamissAmi, matamme jIvitAM varaM / / upa - visavanta jAtaka 69, prathama khaNDa, pR. 404 dhikkAra hai usa jIvana ko, jisa jIvana kI rakSA ke lie eka bAra ugala kara maiM phira nigluuN| aise jIvana se maranA acchA hai| dazavaikAlika ke tIsare adhyayana kI dUsarI aura tIsarI gAthA nimnAnusAra haiM uddesiyaM kIyagaDaM niyAgamabhihaDANi ya / rAibhatte siNANe ya gaMdhamalle ya vIyaNe / / sanniho gihimatte ya rAyapiMDe kimicchae / saMbAhaNA daMtapahoyaNAya saMpucchaNA dehapaloyaNA ya // nirgrantha ke nimitta banAyA gayA, kharIdA gayA, AdarapUrvaka nimantrita kara diyA jAne vAlA, nirgrantha ke nimitta dUra se sammukha lAyA huA bhojana, rAtribhojana, snAna, gaMdha dravya kA vilepana, mAlA pahananA, paMkhA jhalanA, khAdya vastu kA saMgraha karanA, rAta vAsI rakhanA, gRhastha ke pAtra meM bhojana karanA, mUrdhAbhiSikta rAjA ke ghara se bhikSA grahaNa karanA, aMgamardana karanA, dAMta pakhAranA, gRhastha kI kuzala pUchanA, darpaNa nihAranA ye kArya nirgrantha zramaNa - ke lie varjya haiN| uparokta gAthA kI tulanA zrImadbhAgavata ke ekAdaza skandha ke adhyayana 18 ke zloka 3 se kara sakate keza- roma-nakha- zmazru- malAni bibhRyAdataH / na dhAvedapsu majjeta trikAlaM sthaNDilezayaH / / 11 / 18 / 3 keza, roe~, nakha aura mU~cha-dAdI, rUpa zarIra ke mala ko haTAve nahIM / dAtuna na kre| jala meM ghusakara trikAla snAna na kare aura dharatI para hI par3A rhe| yaha vidhAna vAnaprasthoM ke lie hai| isI prakAra dazavaikAlika ke tIsare adhyayana kI navama gAthA kI tulanA bhAgavata ke sAtaveM skandha ke bArahaveM adhyAya ke bArahaveM zloka se kIjie - - dhUvaNeti vamaNe ya, vatthIkamma vireyaNe / aMjaNe daMtavaNe ya, gAyabbhaMga vibhUsarANe // - dazavaikAlika 3/9 dhUmrapAna kI nalikA rakhanA, , roga kI saMbhAvanA se bacane ke lie, rUpa-bala Adi ko banAe rakhane ke lie Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 6 . zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara vamana karanA, vastikarma (apAna mArga se taila Adi car3hAnA), virecana karanA, AMkhoM meM aMjana A~janA, dAMtoM ko datauna se ghisanA, zarIra meM taila Adi kI mAliza, zarIra ko AbhUSaNAdi se alaMkRta karanA Adi zramaNa ke lie varNya hai| aJjanAbhyaJjanonmadasttryavalekhAmiSaM madhu / sraggandhalepAlaMkArAMstyajeyurye dhRtavratAH // - bhAgavata 7 / 12 / 12 jo brahmacarya kA vrata dhAraNa kareM, unheM cAhie ki ve suramA yA tela na lgaaveN| ubaTana na mleN| striyoM ke citra na bnaaveN| mAMsa aura madya se koI sambandha na rkkheN| phUloM ke hAra, itra-phUlela, candana aura AbhUSaNoM kA tyAga kara deN| yaha vidhAna brahmacArI ke lie hai| dazavakAlika ke tIsare adhyayana kI bArahavIM gAthA aura manusmRti ke chaThe adhyayana ke tevIsaveM zloka kI samAnatA dekhie - AyAvayaMti gimhesu, hemaMtesu avAuDA / vAsAsu paDisaMlINA, saMjayA susamAhiyA // - dazavakAlika 3 / 12 susamAhita nirgrantha grISma meM sUrya kI AtApanA lete haiM, hemanta meM khule badana rahate haiM aura varSA meM pratisaMlIna hote haiM - eka sthAna meM rahate haiN| grISme paJcatApAstu syaadvrssaasvbhraavkaashikH|| ArdravAsAstu hemante, kramazo vrdhyNstpH| - manusmRti a. 6, zloka 23 grISma meM paMcAgni se tape, varSA meM khule maidAna meM rahe aura hemanta meM bhIge vastra pahanakara kramazaH tapasyA kI vRddhi kre| yaha vidhAna vAnaprasthAzrama ko dhAraNa karane vAle sAdhaka ke lie hai| dazavakAlika ke caturtha adhyayana kI sAtavIM gAthA hai - .. kahaM care kaha ciDhe kahamAse kahaM se| .. kahaM bhuMjato bhAsaMto pAvakammaM na baMdhaI / kaise cale? kaise khar3A rahe? kaise baiThe? kaise soe? kaise khAe? kaise bole? jisase pApa-karma kA bandha na ho| zrImadbhagavadgItA meM sthitaprajJa ke viSaya meM pUchA gayA hai| uparokta gAthA kI isa zloka se tulanA kIjie sthitaprajJasya kA bhASA, samAdhisthasya kezava! sthitadhIH kiM prabhASeta, kimAsIta vrajeta kim|| - zrImadbhagavadgItA, a. 2, zloka 54 he kezava! samAdhi meM sthita sthitaprajJa ke kyA lakSaNa haiM? aura sthirabuddhi puruSa kaise bolatA hai? kaise baiThatA hai? kaise calatA hai? dazavakAlika ke caturtha adhyayana kI AThavIM gAthA hai - jayaM care cayaM ciDe, jayamAse jayaM se| jayaM bhaMjanto bhAsanto. pAvakammaM na bNdhii|| zrIra Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara jo yatanA se calatA hai, yatanA se ThaharatA hai aura yatanA se sotA hai, yatanA se bhojana karatA hai, yatanA se bhASaNa karatA hai, vaha pApakarma kA baMdhana nahIM karatA / itivRttaka meM bhI yahI svara pratidhvanita huA hai yataM care, yataM tiTThe yataM acche yataM sye| yataM sammiJjaye bhikkhU yatamenaM pasArae / / yogayukto vizuddhAtmA vijitAtmA jitendriyH| sarvabhUtAtmabhUtAtmA, kurvannapi na lipyate / / dazavaikAlika ke caturtha adhyayana kI nauvIM gAthA isa prakAra hai - savvabhUyappabhUyassa samma paaso| bhuyAi pahiyAsavassa daMtassa pAvakammaM na baMdhaI / / jo saba jIvoM ko Atmavat mAnatA hai, jo saba jIvoM ko samyak dRSTi se dekhatA hai, jo Asrava kA nirodha kara cUkA hai aura jo dAnta hai, use pApakarma kA bandhana nahIM hotA / isa gAthA kI tulanA gItA ke nimna zloka se kI jA sakatI hai dazavekAlika ke caturtha adhyayana kI dasavIM gAthA hai - paDhamaM nANaM tao dayA evaM ciTThai savvasaMjae / annANI kiM kAhI kiM vA nAhii cheya-pAvagaM // - itivRttaka 12 - gItA adhyAya 5, zloka 7 yoga se sampanna jitendriya aura vizuddha antaHkaraNa vAlA evaM sampUrNa prANiyoM ko AtmA ke samAna anubhava karane vAlA niSkAma karmayogI karma karatA huA bhI lipta nahIM hotA / - pahale jJAna phira dayA - isa prakAra saba muni sthita hote haiN| ajJAnI kyA karegA? vaha kaise jAnegA ki kyA zreya hai aura kyA pApa hai? isI prakAra ke bhAva gItA ke caturtha adhyayana ke ar3atIsaveM zloka meM Ae haiM na hi jJAnena sadRzaM pavitramiha vidyate / tatsamayaM yogasaMsiddhaH kAlenAtmani vindti|| kAleNa nikkhame bhikkhU kAleNa ya paDikkame / akAlaM ca vivajjettA, kAle kAlaM samAyare / / 39. isa gAthA kI nimna se tulanA kareM - gItA 4 / 38 isa saMsAra meM jJAna ke samAna pavitra karane vAlA niHsaMdeha kucha bhI nahIM hai| usa jJAna ko kitaneka kAla se apane Apa samatva buddhirUpa yoga ke dvArA acchI prakAra zuddhAntaHkaraNa huA puruSa AtmA meM anubhava karatA hai| dazavaikAlika ke pAMcaveM adhyayana ke dvitIya uddezaka kI cauthI gAthA hai - - - bhikSu samaya para bhikSA ke lie nikale aura samaya para lauTa aae| akAla ko varjakara jo kArya jisa samaya karane kA ho, use usI samaya kre| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kAle nikkhamaNA sAdhu, nAkAle sAdhu nikkhmo| akAle nahi nikkhamma, ekakaMpi bahUjano / / - kauzika jAtaka 226 sAdhu kAla se nikale, binA kAla ke nahIM nikle| akAla meM to nikalanA hI nahIM cAhie, cAhe akelA ho yA bahutoM ke sAtha ho| dazavaikAlika ke cha adhyayana kI dasavIM gAthA hai - savve jIvA vi icchanti, jIviDaM na marijjiuM / tamhA pANavahaM ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // sabhI jIva jInA cAhate haiM, maranA koI bhI nahIM cAhatA, isalie prANivadha ghora pApa kA kAraNa hai ataH nirgrantha usakA parihAra karate haiN| yahI svarasaMyuttanikAya meM isa rUpa meM jhaMkRta huA hai zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara savvA disA anuparigamma cetasA, nevajjhagA piyataramattanA kvaci / evaM piyo puthu attA paresaM, tasmA na hiMse paramattakAmo // / dazavaikAlika ke AThaveM adhyayana meM krodha ko zAnta karane kA upAya batAte 'uvasameNa haNe kohaM' - upazama se krodha kA hanana kro| tulanA kIjie 'dhammapada' krodha varga ke nimna pada se - 'akkodhena jite kodhaM' - akrodha se krodha ko jIto / - dhammapada, krodhavarga, 3 dazavaikAlika ke nauveM adhyayana ke prathama uddezaka kI prathama gAthA meM batAyA hai ki jo ziSya kaSAya va pramAda ke vazIbhUta hokara guru ke sannikaTa zikSA grahaNa nahIM karatA, usakA avinaya usake lie ghAtaka hotA hai - thaMbhA va kohA va mayappamAyA gurussagAse viNayaM na sikkhe| so ceva u tassa abhUibhAvo phalaM va kIyassa vahAya hoi / / - yo sAsanaM arahataM ariyAnaM dhammajIvinaM / paTikkosati dummedho diTThi nissAya pApikaM / / phalAni kaTThakasseva atyaJca phullati / / - - saMyuttanikAya 11318 hue kahA hai| dazavaikAlika 8138 -- - dazavaikAlika 91111 jo muni garva, krodha, mAyA yA pramAdavaza guru ke samIpa vinaya kI zikSA nahIM letA vahI (vinaya kI azikSA) usake vinAza ke lie hotI hai| jaise kIcaka (bAMsa) kA phala usake vinAza ke lie hotA hai, arthAt - havA se zabda karate hue bAMsa ko kIcaka kahate haiM, vaha phala lagane para sUkha jAtA hai| dhammapada meM yahI upamA isa prakAra AyI hai - dhammapada 12/8 jo durbuddhi manuSya pApamayI dRSTi kA Azraya lekara arahantoM tathA dharmaniSTha Arya puruSoM ke zAsana kI avahelanA karatA hai, vaha AtmaghAta ke lie bAMsa ke phala kI taraha praphullita hotA hai| dazavaikAlika ke dasaveM adhyayana kI AThavIM gAthA meM bhikSu ke jIvana kI paribhASA isa prakAra dI hai - taheva asaNaM pANagaM vA vivihaM khAimasAimaM labhittA / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara u8 hohI aTTho sue pare vA taM na nihe na nihAvara je sa bhikkhuu|| - dazavaikAlika 108 pUrvokta vidhi se vividha azana, pAna, khAdya aura svAdya ko prApta kara, yaha kala yA parasoM kAma AyagA, isa vicAra se jo na sannidhi (saMcaya) karatA hai aura na karAtA hai vaha bhikSu hai| suttanipAta meM yahI bAta isa rUpa meM jhaMkRta huI hai - annAnamatho pAnAnaM, khAdanIyAnamatho'pi vtthaan| laddhA na sannidhi kayirA, na ca parittasetAni albhmaano|| - suttanipAta 52-10 dazavaikAlika sUtra ke dazaveM adhyayana kI dasavIM gAthA meM bhikSu kI jIvanacaryA kA mahattva batAte hue kahA hai na ya vuggahiyaM kahaM kahejjA na ya kuppe nihuiMdie psNte| saMjamadhuvajogajutte uvasaMte aviheDae je sa bhikkhuu|| - dazavaikAlika 10/10 .. jo kalahakArI kathA nahIM karatA, jo kopa nahIM karatA, jisakI indriyAM anuddhata haiM, jo prazAnta hai, jo saMyama meM dhruvayogI hai, jo upazAnta hai, jo dUsaroM ko tiraskRta nahIM karatA - vaha bhikSu hai| . bhikSu ko zikSA dete hue suttanipAta meM prAyaH yahI zabda kahe gae haiM - (suttanipAta, tuvaTaka suttaM 52 / 16) na ca katthitA siyA bhikkhU, na ca vAcaM payutaM bhaaseyy| pAgabbhiyaM na sikkheyya, kathaM viggAhikaM na kthyeyy|| . bhikSu dharmaratna ne caturtha caraNa kA artha likhA hai - kalaha kI bAta na kre| dharmAnanda kausambI ne artha kiyA ki bhikSu ko vAda-vivAda meM nahIM par3anA caahie| dazavakAlika ke dasaveM adhyayana kI gyArahavIM gAthA meM bhikSu kI paribhASA isa prakAra kI gayI hai - jo sahai hu gAmakaMTae akkosapahAratajjaNAo yA bhayabheravasahasaMpahAse samasuhadukkhasahe ya je sa bhikkhu|| - dazavakAlika 10 / 11 jo kAMTe ke samAna cubhane vAle indriya-viSayoM, Akroza-vacanoM, prahAroM, tarjanAoM aura betAla Adi ke atyanta bhayAnaka zabdayukta aTTahAsoM ko sahana karatA hai tathA sukha aura duHkha ko samabhAvapUrvaka sahana karatA hai - vaha bhikSu hai| suttanipAta kI nimna gAthAoM se tulanA kareM - bhikkhuno vijigucchato, bhajato rittmaasnN| rukkhamUlaM susAnaM vA, pabbatAnaM guhAsu vaa|| uccAvacesu sayanesu kIvanto tattha bhervaa| yehi bhikkhu na vedheyya nigghose synaasne|| -suttanipAta 54 / 4-5 dazavakAlika ke dasaveM adhyayana kI 15vIM gAthA hai - hatthasaMjae pAyasaMjae vAyasaMjae sNjiNdie| ajjhapparae susamAhiyappA suttatthaM ca viyANaI je sa bhikkhuu|| - dazavakAlika 10/15 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara jo hAthoM se saMyata hai, pairoM se saMyata hai, vANI se saMyata hai, indriyoM se saMyata hai, adhyAtma meM rata hai, bhalIbhAMti samAdhistha hai aura jo sUtra aura artha ko yathArtha rUpa se jAnatA hai| - vaha bhikSu hai / dhammapada meM bhikSu ke lakSaNa nimna gAthA meM Ae -- cakkhunA saMvaro sAdhu sAdhu sotena saMvaro / ghANena saMvaro sAdhu sAdhu jihvAya saMvaro // / kAyena saMvaro sAdhu sAdhu vAcAya saMvaro / manasA saMvaro sAdhu sAdhu sabbattha saMvaro / sabbattha saMvuto bhikkhu sabbadukkhA pamuccati / hatthasaMyato pAdasaMyato vAcAya saMyato saMyatuttamo / ajjhattarato samAhito, eko santusito tamAhu bhikkhu / / dhammapada 25/1-2-3 isa prakAra dazavaikAlika sUtra meM AyI huI gAthAe~ kahIM para bhAvoM kI dRSTi se to kahIM viSaya kI dRSTi se aura kahIM para bhASA kI dRSTi se vaidika aura bauddha paramparA ke granthoM meM bhI samAnatA se milatI haiN| kitanI hI gAthAe~ AcArAMga cUlikA ke sAtha viSaya aura zabdoM kI dRSTi se atyadhika sAmya rakhatI haiN| unakA koI eka hI strota honA caahie| isake atirikta dazavaikAlika kI aneka gAthAeM anya jainAgamoM meM AyI huI gAthAoM ke sAtha milatI haiN| para hamane vistArabhaya se unakI tulanA nahIM dI hai| samanvaya kI dRSTi se jaba hama gaharAI se avagAhana karate haiM to jJAna hotA hai - ananta satya ko vyakta karane meM cintakoM kA aneka viSayoM meM ekamata rahA hai| vyAkhyA sAhitya - dazavaikAlika para Aja taka jitanA bhI vyAkhyA sAhitya likhA gayA hai, usa sAhitya ko chaha bhAgoM meM vibhakta kiyA jA sakatA hai - niyukti, bhASya, cUrNi, saMskRtaTIkA, lokabhASA meM TabbA aura Adhunika zailI se sNpaadn| niryukti prAkRta bhASA meM padya-baddha TIkAeM haiM, jinameM mUla grantha ke pratyeka pada kI vyAkhyA na karake mukhya rUpa se pAribhASika zabdoM kI vyAkhyA kI gayI hai| niyukti kI vyAkhyAzailI nikSepa paddhati para AdhRta hai| eka pada ' ke jitane bhI artha hote haiM unheM batAkara jo artha grAhya hai usakI vyAkhyA kI gayI hai aura sAtha hI aprastuta kA nirasana bhI kiyA gayA hai| yoM kaha sakate haiM -sUtra aura artha kA nizcita sambandha batAne vAlI vyAkhyA niryukta hai / 155 suprasiddha jarmana vidvAna zarpenTiyara ne likhA hai - niyuktiyA~ apane pradhAna bhAga ke kevala inDeksa kA kAma karatI haiM, ye sabhI vistArayukta ghaTanAvaliyoM kA saMkSepa meM ullekha karatI haiN| 156 DaoN. ghATake ne niyuktiyoM ko tIna vibhAgoM meM vibhakta kiyA hai157 - (1) mUla-niryuktiyA~ - jina niyuktiyoM para kAla kA kucha bhI prabhAva nahIM par3A aura unameM anya kucha bhI . mizraNa nahIM huA, jaise - AcArAMga aura sUtrakRtAMga kI niyuktiyAM / 155 sUtrArthayoH parasparaM niyojanaM sambandhanaM niryuktiH / 156 uttarAdhyayana kI bhUmikA, pR. 50-51 157 Indian Historical Quarterly, Vol. 12 p. 270 (2) jinameM mUlabhASyoM kA sammizraNa ho gayA hai tathApi ve vyavacchedya hI haiM, jaise - dazavaikAlika aura Avazyaka sUtra kI niyuktiyAM / - Avazyakaniryukti, gA. 83 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara (3) ve niyuktiyAM, jinheM Ajakala bhASya yA bRhad bhASya kahate haiN| jinameM mUla aura bhASya kA itanA adhika sammizraNa ho gayA hai ki una donoM ko pRthak-pRthak nahIM kiyA jA sakatA, jaise nizItha Adi kI niyuktiyAM / prastuta vibhAga vartamAna meM jo niyuktisAhitya prApta hai, usake AdhAra para kiyA gayA hai| jaise jaina pAribhASika zabdoM kI vyAkhyA ke lie AcArya zrI bhadrabAhu svAmIjI ne niyuktiyAM likhIM; usI prakAra yAska maharSi ne vaidika pAribhASika zabdoM kI vyAkhyA ke lie nighaNTu bhASya rUpa nirukta likhA / niyuktikAra zrI bhadrabAhu kA samaya vikrama saMvat 562 ke lagabhaga hai aura niyuktiyoM kA samaya 500 se 600 (vi. sa.) ke madhya kA hai| dasa AgamoM para niyuktiyAM likhI gayI, unameM eka niyukti dazavaikAlika para bhI hai| DaoN. ghATake ke abhimatAnusAra oghaniyukti aura piNDaniyukti kramazaH dazavaikAlikaniyukti aura Avazyakaniyukti kI upazAkhAe~ haiN| para DaoN. ghATake kI bAta se suprasiddha TIkAkAra AcArya zrI malayagirijI sahamata nahIM haiN| unake maMtavyAnusAra piNDaniyukti dazavaikAlikaniyukti kA hI eka aMza hai| yaha bAta unhoMne piNDaniyukti kI TIkA meM spaSTa kI hai| AcArya zrI malayagirijI dazavaikAlikaniyukti ko caturdazapUrvadhara AcArya bhadrabAhu kI kRti mAnate haiM, kintu piNDaiSaNA nAmaka pAMcaveM adhyayana para vaha niyukti bahuta hI vistRta ho gayI, jisase piNDaniyukti ko svataMtra niyukti ke rUpa meM sthAna diyA gyaa| isase yaha spaSTa hai ki piNDaniyukti dazavaikAlikaniyukti kA hI eka vibhAga hai| AcArya zrI malayagirijI ne isa sambandha meM apanA tarka diyA hai - piNDaniyukti dazavaikAlikaniyukti ke antargata hone ke kAraNa hI isa grantha ke Adi meM namaskAra nahIM kiyA gayA hai aura dazavaikAlikaniyukti ke kai mUla Adi meM niyuktikAra ne namaskArapUrvaka grantha ko prArambha kiyA hai| 158 -- dazavaikAlikaniyukti meM sarvaprathama daza zabda kA prayoga dasa adhyayana kI dRSTi se huA hai aura kAla kA prayoga isalie huA hai ki isakI racanA usa samaya pUrNa huI jaba pauruSI vyatIta ho cUkI thI, aparAhna kA samaya ho cUkA thaa| prathama adhyayana kA nAma 'drumapuSpikA' kA hai| isameM dharma kI prazaMsA karate hue usake laukika aura lokottara ye do bheda batAye haiN| laukikadharma ke grAmadharma, dezadharma, rAjadharma prabhRti aneka bheda kiye haiN| lokottara dharma ke zrutadharma aura cAritradharma ye do vibhAga haiN| zrutadharma svAdhyAya rUpa hai aura cAritradharma zramaNadharma rUpa hai| ahiMsA, saMyama aura tapa kI sundara paribhASA dI gayI hai| pratijJA, hetu, vibhakti, vipakSa, pratibodha, dRSyanta, AzaMkA, tatpratiSedha, nigamana ina dasa avayavoM se prathama adhyayana kA parIkSaNa kiyA gayA hai| 159 dvitIya adhyayana ke prArambha meM zrAmaNya-pUrvaka kI nikSepa paddhati se vyAkhyA hai| zrAmaNya kA nikSepa cAra prakAra se kiyA gayA hai - 1. nAma zramaNa, 2. sthApanA zramaNa, 3. dravyazramaNa aura 4. bhAva shrmnn| bhAva zramaNa kI saMkSepa meM aura sAragarbhita vyAkhyA kI gayI hai| 160 zramaNa ke pravrajita, anagAra, pASaMDI, caraka, tApasa, bhikSu, parivrAjaka, zramaNa, saMyata, mukta, tIrNa, trAtA, dravyamuni, kSAntadAnta, virata, rUkSa, tIrArthI ye paryAyavAcI nAma haiN| pUrva ke nikSepa kI dRSTi se teraha prakAra haiM - 1. nAma, 2. sthApanA, 3. dravya, 4. kSetra, 5. kAla, 158 dazavaikAlikasya ca niyuktizcaturdazapUrvavidA bhadrabAhusvAminA kRtA, tatra piNDaiSaNAbhidhapaJcamAdhyayana niryuktiratiprabhRtagranthatvAt pRthak zAstrAntaramiva vyavasthApitA tasyAzca piNDaniryuktiriti nAmakRtaM namaskAro'pi na kRto dazavaikAlikaniryuktyantaragatatvena zeSA tu niryuktirdazavaikAlikaniryuktiriti sthApitA / 159 dazavaikAlika gAthA 137 - 148 ataeva cAdAvatra 160 dazavaikAlika gAthA 152 - 157 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara 6. dik, 7. tApakSetra, 8. prajJApaka, 9. pUrva, 10. vastu, 11. prAbhRta, 12. ati prAbhRta, 13. bhaav| usake pazcAt kAma para bhI nikSepa dRSTi se cintana kiyA hai| bhAva-kAma ke icchA-kAma aura madana-kAma ye do prakAra haiN| icchAkAma prazasta aura aprazasta, do prakAra kA hotA hai| madana-kAma kA artha - veda kA upayoga, strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda Adi kA vipAka anubhv| prastuta adhyayana meM madana-kAma kA nirUpaNa hai|61 isa prakAra isa adhyayana meM pada kI bhI nikSepa dRSTi se vyAkhyA hai|162 * tRtIya adhyayana meM kSullaka arthAt laghu AcArakathA kA adhikAra hai| kSullaka, AcAra aura kathA ina tInoM kA nikSepa dRSTi se cintana hai| kSullaka kA nAma, sthApanA, dravya aura kSetra, kAla, pradhAna, pratItya aura bhAva ina ATha bhedoM kI dRSTi se ciMtana kiyA gayA hai| AcAra kA nikSepadRSTi se ciMtana karate hue nAmana, dhAvana, vAsana, zikSApAna Adi ko dravyAcAra kahA hai aura darzana, jJAna, cAritra, tapa aura vIrya ko bhAvAcAra kahA hai| kathA ke artha, paura mizra ye cAra bheda kie gae haiM aura unake avAntara bheda bhI kie gae haiN| zramaNa kSetra, kAla, puruSa, sAmarthya prabhRti ko lakSya meM rakhakara hI anavadya kathA kreN|163 ___ caturtha adhyayana meM SaTjIvanikAya kA nirUpaNa hai| isameM eka, chaha, jIva, nikAya aura zAstra kA nikSepadRSTi se cintana kiyA gayA hai| jIva ke lakSaNoM kA pratipAdana karate hue batAyA hai - AdAna, paribhoga, yoga, upayoga. kaSAya.lezyA. AMkha. ApAna, indriya, bandha. udaya, nirjarA, citta, cetanA, saMjJA, vijJAna, dhAraNa, buddhi, IhA, mati, vitarka se jIva ko pahacAna sakate haiN|164 zastra ke dravya aura bhAva rUpa se do prakAra batAe haiN| dravyazastra svakAya, parakAya aura ubhayakAyarUpa hotA hai tathA bhAvazastra asaMyamarUpa hotA hai|65 * paMcama adhyayana bhikSA-vizuddhi se sambandhita hai| piNDaiSaNA meM piNDa tathA eSaNA - ye do pada haiM, ina para nikSepapUrvaka cintana kiyA gayA hai| gur3a, odana Adi dravyapiNDa haiM aura krodha, mAna, mAyA, lobha ye bhAva piNDa haiN| citta, acitta aura mizra ke rUpa meM tIna prakAra kI hai| bhAvaiSaNA prazasta aura aprazasta rUpa se do prakAra -jJAna, darzana, cAritra Adi prazasta bhAvaSaNA haiM aura krodha Adi aprazasta bhAvaiSaNA hai| prastuta adhyayana meM dravyaiSaNA kA hI varNana kiyA gayA hai, kyoMki bhikSA-vizuddhi se tapa aura saMyama kA poSaNa hotA hai|166 .. chaThe adhyayana meM bRhad AcArakathA kA pratipAdana hai| mahat kA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla, pradhAna, pratItya aura bhAva ina ATha bhedoM se cintana kiyA hai| dhAnya aura ratna ke caubIsa-caubIsa prakAra batAye gaye haiN|167 saptama adhyayana kA nAma vAkyazuddhi hai| vAkya, vacana, girA, sarasvatI, bhAratI, go, vAk, bhASA, prajJApanI, dezanI, vAgyoga, yoga ye sabhI ekArthaka zabda haiN| janapada Adi ke bheda se satyabhASA dasa prakAra kI hotI hai| krodha Adi ke bheda se mRSAbhASA bhI dasa prakAra kI hotI hai| utpanna hone ke prakAra se mizrabhASA aneka prakAra ..kI hai aura asatyAmRSA AmaMtraNI Adi ke bheda se aneka prakAra kI hai| zuddhi ke bhI nAma Adi cAra nikSepa haiN| . 161 dazavaikAlika gAthA 161-163 162 dazavakAlika gAthA 166-177 163 dazavakAlika 'gAthA 188-215 / / 164 dazavakAlika gAthA 223-224 165 dazavaikAlika gAthA 231 166 dazavaikAlika gAthA 234-244 * 167 dazavaikAlika gAthA 250-262 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAvazuddhi tadbhAva, AdezabhAva aura prAdhAnyabhAva rUpa se tIna prakAra kI haiM / 168 aSTama adhyayana AcAra praNidhi hai / praNidhi dravya praNidhi aura bhAvapraNidhi rUpa se do prakAra kI hai| nidhAna Adi dravyapraNidhi hai / indriyapraNidhi aura noindriyapraNidhi ye bhAvapraNidhi haiM, jo prazasta aura aprazasta rUpa se do prakAra kI hai / 169 navama adhyayana kA nAma vinayasamAdhi hai| bhAvavinaya ke lokopacAra, arthInimitta, kAmahetu, bhaya, nimitta aura mokSanimitta, ye pA~ca bheda kie gae haiN| mokSanimitta vinaya ke darzana, jJAna, cAritra, tapa aura upacAra sambandhI pA~ca bheda kiye gae haiM / 170 dazaveM adhyayana kA nAma sabhikSu hai| prathama nAma, kSetra Adi nikSepa kI dRSTi se 'sa' para ciMtana kiyA hai| usake pazcAt 'bhikSu' kA nikSepa kI dRSTi se vicAra kiyA hai| bhikSu ke tIrNa, tAyI, dravya, vratI, kSAnta, dAnta, virata, muni, tApasa, prajJApaka, Rju, bhikSu, buddha, yati, vidvAn, pravrajita, pAkhaNDI, caraka, brAhmaNa, parivrAjJaka, zramaNa, nirgrantha, saMyata, mukta, sAdhu, rukSa, tIrArthI Adi paryAyavAcI nAma diye haiN| pUrva meM zramaNa ke jo paryAyavAcI zabda diye gaye haiM unameM bhI inameM ke kucha zabda A gaye haiM / 171 43 cUlikA kA nikSepa dravya, kSetra, kAla aura bhAva rUpa se cAra prakAra kA hai| yahA~ para bhAvacUlA abhipreta hai, jo kSAyopazamika hai| rati kA nikSepa bhI cAra prakAra kA hai| jo ratikarma ke udaya ke kAraNa hotI hai - vaha bhAvarati hai, vaha dharma ke prati ratikAraka aura adharma ke prati aratikAraka hai| isa prakAra dazaMvaikAlikaniyukti kI tIna sau ikahattara gAthAoM meM aneka laukika aura dhArmika kathAoM evaM sUktiyoM ke dvArA sUtrArtha ko spaSTa kiyA gayA haiN| hiMguziva, gandharvikA, subhadrA, mRgAvatI, naladAma aura govindavAcaka Adi kI kathAoM kA saMkSepa meM nAmollekha huA hai| samrATa kUNika ne bhagavAna se jijJAsA prastuta kI bhagavan! cakravartI mara kara kahA~ utpanna hote haiN| samAdhAna diyA gayA - saMyama grahaNa na kareM to sAtaveM naraka meN| punaH jijJAsA prastuta huI - bhagavan! maiM kahA~ para utpanna hoU~gA? bhagavAna ne samAdhAna diyA - chaThe naraka meM / praznottara ke rUpa meM kahIM-kahIM para tArkika zailI ke bhI darzana hote haiN| - bhASya - 168 dazavaikAlika gAthA 269 - 270; 271 - 276 286 169 dazavaikAlika gAthA 293 - 294 170 dazavaikAlika gAthA 309 - 322 171 dazavaikAlika gAthA 345-347 niyuktiyoM kI vyAkhyAzailI bahuta hI saMkSipta aura gUDha thii| niyuktiyoM kA mukhya lakSya pAribhASika zabdoM kI vyAkhyA karanA thA / niyuktiyoM ke guru gambhIra rahasyoM ko spaSTa karane ke lie kucha vistAra se prAkRta bhASA meM jo padyAtmaka vyAkhyAeM likhIM gayI, ve bhASya ke nAma se vizruta haiN| bhASyoM meM aneka prAcIna anuzrutiyA~, laukika kathAe~ aura paramparAgata zramaNoM ke AcAra-vicAra aura gatividhiyoM kA pratipAdana kiyA gayA hai| dazavaikAlika para jo bhASya prApta hai, usameM kula 63 gAthAeM haiN| dazavaikAlikacUrNi meM bhASya kA ullekha nahIM hai, AcArya haribhadra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara svAmIjI ne apanI vRtti meM bhASya aura bhASyakAra kA aneka sthaloM para ullekha kiyA hai|72, bhASyakAra ke nAma kA ullekha nahIM kiyA aura na anya kisI vija ne hI isa sambandha meM sacana kiyA hai|273 jina gAthAoM ko AcArya haribhadra svAmIjI ne bhASyagata mAnA hai, ve gAthAeM cUrNi meM bhI haiN| isase yaha spaSTa hai ki bhASyakAra cUrNikAra se pUrvavartI haiN| isameM hetu, vizuddhi, pratyakSa, parokSa, mUlaguNoM va uttaraguNoM kA pratipAdana kiyA gayA hai| aneka pramANa dekara jIva kI saMsiddhi kI gayI hai| dazavakAlikabhASya dazavaikAlikaniyukti kI apekSA bahuta hI saMkSipta hai| cUrNi . AgamoM para niyukti aura bhASya ke pazcAt zuddha prAkRta meM aura saMskRta mizrita prAkRta meM gadyAtmaka vyAkhyAeM likhI gyii| ve cUrNi ke rUpa meM vizruta haiN| cUrNikAra ke rUpa meM jinadAsagaNI mahattara kA nAma atyanta gaurava ke sAtha liyA jAtA hai| unake dvArA likhita sAta AgamoM para cUrNiyA~ prApta haiN| unameM eka cUrNi dazavaikAlika para bhI hai| dazavakAlika para dUsarI cUrNi agastyasiMha sthavira kI hai| AgamaprabhAkara puNyavijayajI mahArAja ne use saMpAdita kara prakAzita kiyA hai| unake abhimatAnusAra agastyasiMha sthavira dvArA racita cUrNi kA racanAkAla vikrama kI tIsarI zatAbdI ke Asa-pAsa hai|74 agastyasiMha koTigaNIya vajrasvAmI kI zAkhA ke eka sthavira the, unake guru kA nAma RSigupta thaa| isa prakAra dazavakAlika para do cUrNiyA~ prApta haiM - eka jinadAsagaNI mahattara kI, dUsarI agastyasiMha sthavira kii| agastyasiMha ne apanI vRtti ko cUrNi kI saMjJA pradAna kI hai - "cuNNisamAsavayaNeNa dasakAliyaM prismttN|" ___agastyasiMha ne apanI cUrNi meM sabhI mahattvapUrNa zabdoM kI vyAkhyA kI hai| isa vyAkhyA ke lie unhoMne vibhASA75 zabda kA prayoga kiyA hai| bauddha sAhitya meM sUtra-mUla aura vibhASA-vyAkhyA ke ye do prakAra haiN| vibhASA kA mukhya lakSaNa hai - zabdoM ke jo aneka artha hote haiM, una sabhI arthoM ko batAkara, prastuta meM jo artha upayukta ho usakA nirdeza krnaa| prastuta cUrNi meM yaha paddhati apanAne ke kAraNa ise 'vibhASA' kahA gayA hai, jo sarvathA ucita cUrNisAhitya kI yaha sabase mahattvapUrNa vizeSatA hai ki aneka dRSTAMtoM va kathAoM ke mAdhyama se mUla viSaya ko spaSTa kiyA jAtA hai| agastyasiMha sthavira ne apanI cUrNi meM aneka granthoM ke avataraNa die haiM jo unakI bahuzrutatA ko vyakta karate haiN| mUla AgamasAhitya meM zraddhA kI pramukhatA thii| niyuktisAhitya meM anumAnavidyA yA tarkavidyA ko sthAna milaa| usakA vizadIkaraNa prastuta cUrNi meM huA hai| unake pazcAt AcArya akalaMka Adi ne isa viSaya ko Age bar3hAyA hai| agastyasiMha ke sAmane dazavaikAlika kI aneka vRttiyAM thI, sambhava hai, ve vRttiyAM yA vyAkhyAeM maukhika rahI hoM, isalie upadeza zabda kA prayoga lekhaka ne kiyA hai| 'bhaddiyAyari ovaesa' aura 'dattilAyari ovaesa' kI * 172 (ka) bhASyakRtA punarupanyasta iti| -dazavai. hAribhadrIya TIkA, patra 64 (kha) Aha ca bhaassykaarH| -dazavai. hAribhadrIya TIkA, patra 120 (ga) vyAsArthastu bhaassyaadvseyH| -dazavai. hAribhadrIya TIkA, patra 128 . 173 tAmeva niyuktigAthAM lezato vyAcikhyAsurAha bhaassykaarH| - etadapi nityatvAdiprasAdhakamiti . niryaktigAthAyAmanupanyastamapyuktaM sUkSmadhiyA bhASyakAreNeti gaathaarthH| -dazavai. hAribhadrIya TIkA, patra 132 174 bRhatkalpabhASya, bhAga 6, Amukha pR.8 175 vibhASA zabda kA artha dekheM - 'zAkaTAyana-vyAkaraNa', prastAvanA pR. 69 / prakAzaka -bhAratIya vidyApITha, kaashii| Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara unhoMne kaI bAra carcA kI hai| yaha satya hai ki dazavaikAlika kI vRttiyAM prAcInakAla se hI prArambha ho cukI thiiN| AcArya aparAjita jo yApanIya the, unhoM ne dazavaikAlika kI vijayodayA nAmaka TIkA likhI thii| 176 para yaha TIkA sthavira agastyasiMha ke samakSa nahIM thI / agastyasiMha ne apanI cUrNi meM aneka matabheda yA vyAkhyantaroM kA bhI ullekha kiyA hai| 177 45 dhyAna kA sAmAnya lakSaNa "egagga cintA -niroho jhANaM" kI vyAkhyA meM kahA hai ki eka Alambana kI cintA karanA, yaha chabhastha kA dhyAna hai| yoga kA nirodha kevalI kA dhyAna hai, kyoMki kevalI ko cintA nahIM hotii| jJAnAcaraNa kA spaSTIkaraNa karate hue kahA hai ki prAkRtabhASAnibaddha sUtra kA saMskRta rUpAntara nahIM karanA cAhie kyoMki vyaJjana meM visaMvAda karane para artha-visaMvAda hotA hai| 'rAtribhojanaviramaNavrata' ko mUlaguNa mAnA jAya yA uttaraguNa ? isa prazna ke uttara meM kahA hai ki yaha uttaraguNa hI hai kintu mUlaguNa kI rakSA kA hetu hone se mUlaguNa ke sAtha kahA gayA hai| vastrapAtrAdi saMyama aura lajjA ke lie rakhe jAte haiM ataH ve parigraha nahIM haiN| mUrcchA hI parigraha hai / colapaTTakAdi kA bhI ullekha hai| - - anantajJAnI bhI guru kI upAsanA avazya kare dharma kI vyAvahArikatA kA samarthana karate hue kahA hai (9 / 1 / 11) / 'dehadukkhaM mahAphalaM' kI vyAkhyA meM kahA hai 'dukkhaM evaM sAhijjamANaM mokkhapajjavasANaphalatteNa mhaaphlN|' bauddhadarzana ne citta ko hI niyaMtraNa meM lenA Avazyaka mAnA to usakA nirAkaraNa karate hue kahA 'kAya kA bhI niyaMtraNa Avazyaka hai| ' dArzanika viSayoM kI carcAe~ bhI yatra-tatra huI haiN| prastuta cUrNi meM tattvArthasUtra, Avazyakaniyukti, oghaniyukti, vyavahArabhASya, kalpabhASya Adi granthoM kA bhI ullekha huA hai| dazavaikAlika cUrNi (jinadAsa) cUrNi - sAhitya ke nirmAtAoM meM jinadAsagaNI mahattara kA mUrdhanya sthAna hai| jinadAsagaNI mahattara ke jIvanavRtta ke sambandha meM vizeSa sAmagrI anupalabdha hai| vijJoM kA abhimata hai ki cUrNikAra zrI jinadAsagaNI mahattara bhASyakAra zrI jinabhadra kSamAzramaNa ke pazcAt aura AcArya zrI haribhadra svAmI ke pahale hue haiN| kyoMki bhASya kI aneka gAthAoM kA upayoga cUrNiyoM meM huA hai| AcArya haribhadra sUrijI ne apanI vRttiyoM meM cUrNiyoM kA upayoga kiyA hai| AcArya jinadAsagaNI kA samaya vikrama saMvata 650 se 750 ke madhya honA caahie| naMdIcUrNi ke upasaMhAra meM usakA racanAsamaya zaka saMvat 598 arthAt vikrama saMvat 733 hai isase bhI yahI siddha hotA hai| AcArya zrI jinadAsagaNI mahattara kI dazavekAlikaniyukti ke AdhAra para dazavaikAlika cUrNi likhI gayI hai| yaha cUrNi saMskRtamizrita prAkRta bhASA meM racita hai, kintu saMskRta kama aura prAkRta adhika hai| prathama adhyayana meM ekaka, kAla, druma, dharma Adi padoM kA nikSepadRSTi se cintana kiyA hai| AcArya zayyambhava kA jIvanavRtta bhI diyA hai| dasa prakAra ke zramaNa dharma, anumAna ke vividha avayava Adi para prakAza DAlA hai| dvitIya adhyayana meM dRDhadhRtika ke AcAra kA pratipAdana hai| usameM mahat, kSullaka, AcAra- darzanAcAra, jJAnAcAra, tapAcAra, vIryAcAra, arthakathA, kAmakathA, dharmakathA, mizrakathA, anAcIrNa Adi kA bhI vizleSaNa kiyA gayA hai| -- 176 dazavaikAlikaTIkAyAM zrI vijayodayAyAM prapaJcitA udgamAdidoSA iti neha pratanyate / bhagavatI ArAdhanA TIkA, vijayodayA gAthA 1195 177 dazavekAlika agastyasiMhacUrNi, 2- 29, 3-5, 16-9, 25-5, 64 4, 78-29, 81-34, 100 - 25, Adi / - Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara catartha adhyayana meM jIva. ajIva cAritra. yatanA.upadeza. dharmaphala Adi kA paricaya diyA hai| paJcama adhyayana meM zramaNa ke uttaragaNa-piNDasvarUpa, bhaktapAneSaNA.gamanavidhi,gocaravidhi, pAnakavidhi, pariSThA bhojanavidhi, Adi para vicAra kiyA gayA hai| SaSTha adhyayana meM dharma, artha, kAma, vrataSaTka, kAyaSaTka Adi kA pratipAdana hai| isameM AcArya kA saMskRtabhASA ke vyAkaraNa para prabhutva dRSTigocara hotA hai| saptama adhyayana meM bhASA sambandhI vivecanA hai| aSTama adhyayana meM indriyAdi praNidhiyoM para vicAra kiyA hai| nauveM adhyayana meM lokopacAra vinaya, arthavinaya, kAmavinaya, bhayavinaya, mokSavinaya kI vyAkhyA hai| dazama adhyayana meM bhikSu ke guNoM kA utkIrtana kiyA hai| cUlikAoM meM rati, arati, vihAravidhi, gRhivaiyAvRtya kA niSedha, aniketavAsa prabhRti viSayoM se sambandhita vivecanA hai| cUrNi meM taraMgavatI, oghaniyukti, piNDaniyukti Adi granthoM kA nAmanirdeza bhI kiyA gayA hai| prastuta cUrNi meM aneka kathAeM dI gayI haiM, jo bahuta hI rocaka tathA viSaya ko spaSTa karanevAlI haiN| udAharaNa ke rUpa meM hama yahA~ eka-do kathAe~ de rahe haiM - pravacana kA uDDAha hone para kisa prakAra pravacana kI rakSA kI jAe? ise samajhAne ke lie hiMguziva nAmaka vAnavyantara kI kathA hai| eka mAlI puSpoM ko lekara jA rahA thaa| usI samaya use zauca kI hAjata ho gyii| usane rAste meM hI zauca kara usa azuci para puSpa DAla die| rAhagIroM ne pUchA - yahA~ para puSpa kyoM DAle rakhe haiM? uttara meM mAlI ne kahA - mujhe pretabAdhA ho gayI thii| yaha hiMguziva nAmaka vAnavyantara hai| isI prakAra yadi kabhI pramAdavaza pravacana kI ha~sI kA prasaMga upasthita ho jAya to usakI buddhimAnI se rakSA kreN| eka lokakathA buddhi ke camatkAra ko ujAgara kara rahI hai - ___ eka vyakti kakar3iyoM se gAr3I bharakara nagara meM becane ke lie jA rahA thaa| use mArga meM eka dhUrta milA, usane kahA - maiM tumhArI ye gAr3I bhara kakar3iyA~ khA lUM to mujhe kyA puraskAra doge? kakar3I vAle ne kahA - maiM tumheM itanA bar3A laDDU dUMgA jo nagaradvAra meM se nikala na ske| dhUrta ne bahuta sAre gavAha bulA lie aura usane thor3I thor3I sabhI kakar3iyA~ khAkara punaH gAr3I meM rakha dI aura lagA laDDU maaNgne| kakar3I vAle ne kahA - zarta ke * anusAra tumane kakar3iyAM khAyI hI kahA~ hai? dhUrta ne kahA - yadi aisI bAta hai to kakar3iyA~ becakara dekho| - kakar3iyoM kI gAr3I ko dekhakara bahuta sAre vyakti kakar3iyA~ kharIdane ko A gye| para kakar3iyoM ko dekhakara unhoMne kahA - khAyI huI kakar3iyAM becane ke lie kyoM lekara Ae ho? ____ anta meM dhUrta aura kakar3I vAlA donoM nyAya karAne hetu nyAyAdhIza ke pAsa phuuNce| kakar3I vAlA hAra gayA aura dhUrta jita gyaa| usane punaH laDDU maaNgaa| kakar3I vAle ne use laDDU ke badale meM bahuta sArA puraskAra denA cAhA para vaha laDDU lene ke lie hI ar3A rhaa| nagara ke dvAra se bar3A laDDU banAnA koI ha~sI-khela nahIM thaa| kakar3I vAle ko parezAna dekhakara eka dUsare dhUrta ne use ekAnta meM le jAkara upAya batAyA ki eka nanhA sA laDDU banAkara use nagara dvAra para rakha denA aura kahanA - 'laDDU! daravAje se bAhara nikala aao|' para laDDU nikalegA nahIM, phira tuma vaha laDDU use yaha kahakara de denA ki yaha laDDU dvAra meM se nahIM nikala rahA hai| . isa prakAra aneka kathAeM prastuta cUrNi meM viSaya ko spaSTa karane ke lie dI gayI haiN| TIkAeM cUrNi sAhitya ke pazcAt saMskRtabhASA meM TIkAoM kA nirmANa huaa| TIkAyuga jaina sAhitya ke itihAsa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara meM svarNima yuga ke rUpa meM vizruta hai| niyukti sAhitya meM AgamoM ke zabdoM kI vyAkhyA aura vyutpatti hai| bhASya sAhitya meM AgamoM ke gambhIra bhAvoM kA vivecana hai| cUrNi sAhitya meM nigUr3ha bhAvoM ko lokakathAoM tathA aitihAsika vRttoM ke AdhAra se samajhAne kA prayAsa hai to TIkAsAhitya meM AgamoM kA dArzanika dRSTi se vizleSaNa hai| TIkAkAroM ne prAcIna niyukti, bhASya aura cUrNi sAhitya kA apanI TIkAoM meM prayoga kiyA hI hai aura sAtha hI naye hetuoM kA bhI upayoga kiyA hai| TIkAe~ saMkSipta aura vistRta donoM prakAra kI haiN| TIkAoM ke vividha nAmoM kA prayoga bhI AcAryoM ne kiyA hai; jaise - TIkA, vRtti, vivRtti, vivaraNa, vivecana, vyAkhyA, vArtika, dIpikA, avacUri, avacUrNi, paMjikA, TippaNaka, paryAya, stabaka, pIThikA, akSarArddha / 47 ina TIkAoM meM kevala Agamika tattvoM para hI vivecana nahIM huA apitu usa yuga kI sAmAjika, sAMskRti aura bhaugolika paristhitiyoM kA bhI inase samyak parijJAna jAtA hai| saMskRta TIkAkAroM meM AcArya haribhadrasUrIzvarajI kA nAma sarvaprathama hai| ve saMskRta bhASA ke prakANDa paNDita the| unakA sattA- samaya vikrama saMvat 757 se 828 hai| prabhAvakacaritre ke anusAra unake dIkSAguru AcArya jinabhaTa the kintu svayaM AcArya haribhadra ne unakA gacchapati guru ke rUpa meM ullekha kiyA hai aura jinadatta ko dIkSAguru mAnA hai / 178 yAkinI mahattarA unakI dharmamAtA thIM, unakA kula vidyAdhara thaa| unhoMne aneka AgamoM para TIkAeM likhI haiM, vartamAna meM ye AgamaTIkAeM prakAzita ho cUkI haiM - nandIvRtti, anuyogadvAravRtti, prajJApanApradezavyAkhyA, AvazyakavRtti aura dazavaikAlikavRtti / dazavaikAlikavRtti ke nirmANa kA mUla AdhAra dazavaikAlikaniyukti hai| ziSyabodhinIvRtti yA bRhadvRtti ye do nAma isa vRtti ke upalabdha haiN| vRtti ke prArambha meM dazavaikAlika kA nirmANa kaise huA ? isa prazna ke samAdhAna meM AcArya zayyambhava kA jIvanavRtta diyA hai| tapa ke varNana meM Artta, raudra, dharma aura zukla dhyAna kA nirUpaNa kiyA gayA hai| aneka prakAra ke zrotA hote haiM, unakI dRSTi se pratijJA, hetu, udAharaNa vibhinna avayavoM kI upayogitA, unake doSoM kI zuddhi kA pratipAdana kiyA hai| dvitIya adhyayana kI vRtti meM zramaNa, pUrva, kAma, pada Adi zabdoM para cintana karate hue tIna yoga, tIna karaNa, cAra saMjJA, pAMca indriyAM, pAMca sthAvara, dasa zramaNa dharma, aThAraha zIlAMgasahasra kA nirUpaNa kiyA gayA hai| tRtIya adhyayana kI vRtti meM mahat, kSullaka padoM kI vyAkhyA hai| pAMca AcAra, cAra kathAoM kA udAharaNa sahita vivecana hai| caturtha adhyayana kI vRtti meM jIva ke svarUpa kA vizleSaNa kiyA gayA hai| pAMca mahAvrata, chaThA rAtribhojana viramaNavrata, zramaNadharma kI durlabhatA kA citraNa hai / paJcama adhyayana kI vRtti meM AhAraviSayaka vivecana hai| chaThe adhyayana kI vRtti meM vrataSaTka, kAyaSaTka, akalpa, gRhibhAjana, paryaGka, niSadyA, snAna aura zobhA varjana, ina aSTAdaza sthAnoM kA nirUpaNa hai, jinake parijJAna se hI zramaNa apane AcAra kA nirdoSa pAlana kara sakatA hai| sAtaveM adhyayana kI vyAkhyA meM bhASAzuddhi para cintana kiyA hai| AThaveM adhyayana kI vyAkhyA meM AcAra meM praNidhi kI prakriyA aura usake phala para prakAza DAlA hai| nauveM adhyayana meM vinaya ke vividha prakAra aura usase hone vAle phala kA pratipAdana kiyA hai| dasaveM adhyayana kI vRtti meM subhikSu kA svarUpa batAyA hai| cUlikAoM meM bhI dharma ke ratijanaka, aratijanaka kAraNoM para prakAza DAlA gayA hai| 178 sitAmbarAcAryajina bhaTanigadAnusAraNio vidyAdharakulatilakAcAryajinadattaziSyasya dharmato yAkinImahattarAsUnoH alpamateH AcAryaharibhadrasya / - Avazyakaniyukti TIkA kA anta Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 'zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara prastuta vRtti meM aneka prAkRtakathAnaka va prAkRta saMskRta bhASA ke uddharaNa bhI Aye haiN| dArzanika cintana bhI yatra-tatra mukharita huA hai| AcArya zrI haribhadra sUrIzvarajI saMvigna-pAkSika the| vaha kAla caityavAsa ke utkarSa kA kAla thaa| caityavAsI aura saMvigna-pakSa meM paraspara saMgharSa kI sthiti thii| caityavAsiyoM ke pAsa pastakoM kA saMgraha thaa| saMvigna-pakSa ke pAsa prAyaH pustakoM kA abhAva thaa| caityavAsI unako pustakeM nahIM dete the| ve to saMvigna-pakSa ko miTAne para tule hue the, yahI kAraNa hai ki AcArya zrI haribhadra sUrIzvarajI ko apanI vRtti likhate samaya agastyasiMha cUrNi Adi upalabdha na huI ho| yadi upalabdha huI hotI to ve unakA avazya hI saMketa krte| - AcArya haribhadra sUrIzvarajI ke pazcAt aparAjitasUri ne dazavakAlika para eka vRtti likhI, jo vRtti 'vijayodayA' nAma se prasiddha hai| aparAjitasUri yApanIya saMgha ke the| inakA samaya vikrama kI AThavIM zatAbdI hai| unhoMne apane dvArA racita ArAdhanA kI TIkA meM isa bAta kA ullekha kiyA hai| yaha TIkA upalabdha nahIM hai| AcArya haribhadra sUrIzvarajI kI TIkA kA anusaraNa karake tilakAcArya ne bhI TIkA likhI hai| inakA samaya 13 vI-14vIM zatAbdI hai| mANikyazekhara sUrijI ne dazavaikAlika para niyuktidIpikA likhI hai| mANikyazekhara sUrijI kA samaya pandrahavIM zatAbdI hai| samayasundarajI ne dazavaikAlika para dIpikA likhI hai| inakA samaya vikrama saMvat 1611 se 1681 taka hai| vinayahaMsajI ne dazavaikAlika para vRtti likhI hai, inakA samaya vikrama saMvat 1573 hai| rAmacandrasUrijI ne dazavakAlika para vArtika likhA hai, inakA samaya vikrama saMvat 1678 hai| isI prakAra zAntidevasUrijI, somavimalasUrijI, rAjacandrajI, pArasacandrajI, jJAnasAgarajI prabhRti manISiyoM ne bhI dazavaikAlika para TIkAe~ likhI haiN| pAyacandrasUrijI aura dharmasiMha munijI, jinakA samaya vikrama kI 18 vIM zatAbdI hai, ne gujarAtI-rAjasthAnI mizrita bhASA meM TabbA likhaa| Tabbe meM TIkAoM kI taraha nayA cintana aura spaSTIkaraNa nahIM hai| isa prakAra samaya-samaya para dazavakAlika para AcAryoM ne virAT vyAkhyA sAhitya likhA hai| para yaha satya hai ki agastyasiMha sthavira viracita cUrNi, jinadAsagaNI mahattara viracita cUrNi aura AcArya haribhadrasUrijI viracita vRtti ina tInoM kA vyAkhyAsAhitya meM viziSTa sthAna hai| paravartI vijJoM ne apanI vRttiyoM meM inake maulika cintana kA upayoga kiyA hai| Tabbe ke pazcAt anuvAda yuga kA prArambha huaa| AcArya amolakaRSijI ne dazavakAlika kA hindI anavAda likhaa| usake bAda aneka vijJoM ke hindI anuvAda prakAza meM aae| isI taraha gajarAtI aura aMgrejI bhASA meM bhI anuvAda hae tathA AcArya AtmArAmajI mahArAja ne dazavakAlika para hindI meM vistRta TI yaha TIkA mUla ke artha ko spaSTa karane meM sakSama hai| anusaMdhAna-yuga meM AcArya tulasI ke netRtva meM muni nathamalajI ne 'dasaveAliyaM' grantha taiyAra kiyA, jisameM mUla pATha ke sAtha viSaya ko spaSTa karane ke lie zodhapradhAna TippaNa die gaye haiN| isa prakAra atIta se vartamAna taka dazavakAlika para vyAkhyAe~ aura vivecana likhA gayA hai, jo isa Agama kI lokapriyatA kA jvalanta udAharaNa hai| - prAcIna yuga meM mudraNa kA abhAva thA isalie tAr3apatra yA kAgaja para AgamoM kA lekhana hotA rhaa| mudraNa yuga prArambha hone para AgamoM kA mudraNa prArambha huaa| sarva prathama san 1900 meM zrI haribhadra sUrijI aura samayasundarajI kI vRtti ke sAtha dazavakAlika kA prakAzana bhImasI mANeka bambaI ne kiyaa| usake pazcAt san 1905 meM dazavaikAlika dIpikA kA prakAzana hIrAlAla haMsarAja (jAmanagara) ne kiyaa| san 1915 meM samayasundara vihita vRtti sahita dazavakAlika kA prakAzana hIrAlAla haMsarAja (jAmanagara) ne krvaayaa| san 1911 meM samayasundara vihita vRtti sahita dazavaikAlika kA prakAzana jinayazasUri granthamAlA khambhAta se huaa| san 1918 meM bhadrabAhu svAmI kRta niyukti tathA haribhadrIyA vRtti ke sAtha dazavakAlika kA prakAzana devacandra lAlabhAI jaina pustakoddhAra bambaI ne kiyaa| niyukti tathA haribhadrIyAvRtti ke sAtha vikrama saMvat 1999 meM manasukhalAla hIrAlAla bambaI ne dazavaikAlika Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara kA eka saMskaraNa prakAzita kiyaa| dazavaikAlika kA bhadrabAhu niyukti sahita prakAzana AMgla bhASA meM E.Leumann dvArA ZDMG se prakAzita karavAyA gayA (Vol. 46, PP 581-663) / san 1933 meM jinadAsa kRta cUrNi kA prakAzana RSabhadevajI kesarImalajI jaina zvetAmbara saMsthA ratalAma se huaa| san 1940 meM saMskRta TIkA ke sAtha saMpAdaka AcArya hastImalajI mahArAja ne jo dazavakAlika kA saMskaraNa taiyAra kiyA vaha motIlAla bAlacanda mUthA satArA ke dvArA prakAzita huaa| san 1954 meM sumati sAdhu viracita vRtti sahita dazavaikAlika kA prakAzana devacanda lAlabhAI jaina pustakoddhAra sUrata se huaa| niyukti, agastyasiMha cUrNi kA sarvaprathama prakAzana san 1973 meM puNyavijayajI mahArAja dvArA saMpAdita hokara prAkRta grantha pariSad vArANasI dvArA kiyA gyaa| vikrama saMvat 1981 meM AcArya AtmArAmajI kRta hindI TIkA sahita dazavakAlika kA saMskaraNa jvAlAprasAda mANakacanda cauharI mahendragar3ha (paTiyAlA) ne prakAzita kiyaa| usIkA dvitIya saMskaraNa vikrama saMvat 2003 meM jainazAstramAlA kAryAlaya lAhaura se huaa| san 1957 aura 1960 meM AcArya ghAsIlAlajI mahArAja viracita saMskRtavyAkhyA aura usakA hindI aura gujarAtI anuvAda jainazAstroddhAra samiti rAjakoTa se huaa| vIra saMvat 2446 meM AcArya amolaka RSijI ne hindI anuvAda sahita dazavaikAlika kA eka saMskaraNa prakAzita kiyaa| vi.saM. 2000 meM muni amaracaMdra paMjAbI saMpAdita dazavaikAlika kA saMskaraNa vilAyatIrAma agravAla mAcchIvAr3A dvArA prakAzita huA aura saMvat 2002 meM ghevaracaMdajI bAMThiyA dvArA sampAdita saMskaraNa seThiyA jaina pAramArthika saMsthA bIkAnera dvArA aura bAMThiyA dvArA hI saMpAdita dazavaikAlika kA eka saMskaraNa saMvat 2020 meM sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha sailAnA se prakAzita huaa| san 1936 meM hindI anuvAda sahita muni saubhAgyacandra santabAla ne saMpAdita kiyA, vaha saMskaraNa zvetAmbara sthAnakavAsI jaina kAnphreMsa bambaI ne prakAzita krvaayaa| mUla TippaNa sahita dazavaikAlika kA eka abhinava saMskaraNa muni nathamalajI dvArA saMpAdita vi.saM. 2020 meM jaina zvetAmbara terApaMthI sabhA porcugIja carca sTrITa, kalakattA se aura usI kA dvitIya saMskaraNa san 1974 meM jaina vizva bhAratI lADanUM se prakAzita huaa| san 1939 meM dazavakAlika kA gujarAtI chAyAnuvAda gopAladAsa jIvAbhAI paTela ne taiyAra kiyA, vaha jaina sAhitya prakAzana samiti ahamadAbAda se prakAzita huaa| isI taraha dazavaikAlika kA aMgrejI anuvAda jo w. Schubring dvArA kiyA gayA, ahamadAbAda se prakAzita huA hai| san 1937 meM pI.ela. vaidya pUnA ne bhI dazarvakAlika kA AMgla anuvAda kara use prakAzita kiyA hai| dazavaikAlika kA mUla pATha san 1912, san 1924 meM jIvarAja ghelAbhAI dozI ahamadAbAda tathA san 1930 meM ummedacaMda rAyacaMda ahamadAbAda,sana 1938 meM hIrAlAla haMsarAja jAmanagara, vi.saM. 2010 meM zAntilAla vanamAlI seTha byAvara, san 1974 meM zrI tAraka guru jaina granthAlaya udayapura tathA anya aneka sthaloM se dazavakAlika ke mUla saMskaraNa chape haiN| zrI pUNyavijayajI dvArA saMpAdita aura zrI mahAvIra jaina vidyAlaya bambaI se san 1977 meM prakAzita saMskaraNa sabhI mUla saMskaraNoM se adhika mahattvapUrNa hai| isa saMskaraNa meM prAcInatama pratiyoM ke AdhAra se aneka zodhapradhAna pAThAntara die gae haiM, jo zodhArthiyoM ke lie bahata hI upayogI haiN| pATha zuddha hai| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAntara bhAga - 1 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna - muni (sAdhu) koNa che? je bhavyAtmAoe A lokamAM karma samAraMbhanA kAryone samajyA che, jANyA che ane tenAthI dUra rahyA che te muni. amuni sadA sutelAM ja che. ane muni sadA jAgRta ja che. je bhavyAtmA bhautika padArtho paranI badhA prakAranI Asaktine duHkhamaya jANIne teno tyAga kare che, tenAthI dUra rahe che te mahAmuni che. zrI nAvAra sUtra. potAne svAdhIna bhogono je bhavyAtmA tyAga kare che, te sAdhu kahevAya che. tene sAdhu kahyo che. zrI yazavaivAbhi sUtra. jyAM sudhI munine karma samAraMbha kevA prakAre hoya che, kyA kayA kAryo dvArA AtmA para karmaja cIpakI jAya che, tenuM jJAna na hoya tyAM sudhI te tenAthI dUra rahI zakato nathI AthI prathama vyAkhyAmAM karmasamAraMbhanA jJAtAne muni kahyo che. sAdhupaNAmAM sthira rahevA mATe apramattatA jarUrI che. apramattatA arthAt jAgrata avasthA kAyika rIte sutelo, dravyathI sutelo, bhAvathI munipadamAM je che, te jAgrata che, kAraNa ke tenI aMtara cetanA jAgrata ja che, chaThThA sAtamA guNa sthAnakamAM AvAgamana karanArA (antarmurtamAM) vyavahArathI muni kahyA che. nizcayathI apramatta sAtamA guNasthAnamAM rahelo muni che. karmabaMdhanuM mULa kAraNa Asakti che. jyAM sudhI bhavyAtmAne bhautika padArtho para Asakti bhAva che, tyAM sudhI sAdhupaNuM dUra rahe che. zarIra paranI paNa jyAre Asakti naSTa thavA lAge che tyAre nizcayathI sAdhupaNuM prApta thayuM evuM kahevAya che. (mone se martha)no eka artha bhogathI bhava rogano bhaya che. evo thAya che. je bhavyAtmAne pUrvanA puNyodayathI bhogopabhoganI sAmagrI maLI che, te sAmagrIno haMmeza mATe tyAga karI munibananArA muni che. eno bhAvArtha e ke maLelI sAmagrIne bhavarogarUpaduHkhadAyinI samajIne teno tyAga karavAvALA muni che. pUrvanA azubha udayathI bhogapabhoganI sAmagrI prApta na thaI hoya, chatAM paNa tenA paranI Asakti choDI bhogopabhoganI sAmagrI meLavavAnI bhAvanAne choDIne tenA mATe jarA paNa puraSArtha prayatna karyA vinA bhaviSyamAM maLI jAya to paNa tene grahaNa na karavAnI bhAvanAthI yukta bhavyAtmA cAritra grahaNa kare che. te paNa muni ja che. ochAmAM ochI vastu rAkhanAro ane jhaghaDAnuM nivAraNa karanAro muni che. upakaraNa vinA saMyamapAlana azakya che. enA mATe zAstrakAroe upakaraNanI vyAkhyA ApatAM kahyuM che ke-je AtmAne, saMyamane upakAra kare tenuM nAma upakaraNa. te upakaraNa ochAmAM ochA rAkhI jIvana vitAvavuM muni jIvanano sAra che, eTale zrI AcArAMga sUtramAM kahyuM che - "samabhAvI zramaNa kAmabhoganI icchAthI nivRtta thaI, koI paNa prANInI hiMsA na karanAra, parigrahathI rahita. te samasta lokamAM aparigrahI muni kahevAya che." jagatamAM karoDo abajonI milakatavALAne dhanavAna kahevAya che. pAMca daza rUpiyAnI milakatavALAne garIba kahevAya che. tevI rIte saMyama nirvAha mATe ochAmAM ochA upakaraNa rAkhanArane aparigrahI kahevAya che. sAdhunA jIvanamAM icchAne rokavI e mukhya che. lobha icchAnA gharano che. jyAM koI paNa prakAranI vastu grahaNa karavAnI-levAnI icchA ja na hoya tyAM lobha nathI raheto lobharahitatA arthAt nirlobhI. jyAM sAdhutA che tyAM nirlobhatA che. AthI sAdhu nirlobhI hoya che. AhAranI icchAno paNa virodha karanArA muni hovAthI kahyuM che -vatti tava paMgare sAduI "zrIkazananA" sAdhu tapa rUpI pIMjarAmAM sthita rahe che. viSayavAsanAthI rahita ane parigraha lAlasAthI rahita muni hoya che. kAmalAlasA ane parigrahalAlasA A baMne lAlasAoe AtmAne anaMtakALa sudhI paribhramaNa karAvavAmAM vizeSarUpathI kArya karyuM che. Aje paNa vizvamAM A baMnenuM sAmrAjya phelAyeluM che. je-je loko kAma ane parigrahanA dvandramAMthI mukta che te atyaMta sukhI che ane je je loko tenA sakaMjAmAM phasAyelA che enI manamohakatAmAM potAnA AtmAne bhUlI gayA che. te atyaMta duHkhI che. Aje aneka vezadhArI muni A dvandramAM phasAyelA che. sarvajJoe sAcuM ja kahyuM che kevana - zrI nAvAra sUtra. viSayecchA kAmalAlasAthI dUra rahevuM ghaNuM kaThina che. e mahAbhayaMkara che. AvI sthitimAM tenAthI dUra rahenArA mATe ThIka ja kahyuM che. kAmabhogone dUra karanArAM nizcayathI duHkhothI dUra hoya che. pAMca indriyono nigraha karavAvALAM muni dugaMtionA duHkhothI niyamA dUra thaI jAya che. kema ke-ugra tapazcaryA dvArA zarIranA mAMsa lohIne sukavIne brahmacaryamAM sthira rahe che te muni che. rUpAdi viSayothI virakta rahevAvALA muni che. kAraNa ke teo jANe che ke A viSayavAsanA adharmanuM mULa che, ane mahAdoSone utpanna karavAvALI che. je munine A vAkya satata yAda Ave che. te rUpAdi viSayomAM Asakta nathI banatAM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 zrI vItarAgAya namaH | dazavaikAlika bhASAMtara adhyayana 1 prathama adhyayana (zrI bhadrabAhu svAmI kRta niryukti sAthe zrI zayyabhava sUri mahArAje udvA2 ka2eluM ane haribhadra sUri mahA2Aje moTI TIkA karelI te daza vaikAlika sUtra, niryukti ane TIkAnuM bhASAMtara) 'jayati vijitAnyatejAH surAsurAdhIzasevitaH zrImAn / vimalasvAsavirahitastrilokacintAmaNi vIraH // 1 // anya tejone jItanArA, sura ane asuranA iMdrothI sevAyelA, nirmala, trAsathI rahita, traNa lokane viSe ciMtAmaNi ratna samAna, zrImAna vIraprabhu jayavaMtA varte che. ahIM arthathI tIrthaMkaranA kahelA ane sUtrathI gaNadhara bhagavAnanA racelA pUrvamAM rahelA (viSayo) no uddhAra karIne zarIra, mana vigerenAM kaDavAM duHkhonI paraMparAnA vinAza hetu rUpa daza vaikAlika sUtramAM ati sUkSma mahAna artha rahelo che tenI vyAkhyA karAya che. temAM cAlu viSaya prakaTa karavAnI icchAthI iMSTa devane namaskAra karavA dvArA sarva vighna vinAyakanA nAza mATe ziktamAna evI parama maMgaLa sthAna rUpa A pratijJAnI gAthAne niryuktikAra bhagavaMta kahe che. siddhigaimuvagayANaM kammavisuddhANa savvasiddhANaM / namiagaM dasakAliyaNijjutti kittaissAmi ||1|| niryukti gAthAno artha :- jemane siddha gati prApta thayela evA karma vizuddha sarva siddhone namaskAra karI dazavaikAlika niryukti huM karUM chuM. TIkAno artha - siddha gati pAmelAne namaskAra karIne daza vaikAlika niryukti huM karIza e kriyA che. kriyA eTale karavAnuM, tatra--temAM siddhi pAme che eTale saMpUrNa artha prApta karelA jemAM thAya che te siddhi. te siddhi lokanA agra sthAnanuM rUpa che. kahyuM che ke 'ahIM zarIrane tyAgIne tyAM jaI siddha thAya che. javAya te gati, karmanuM sAdhana te siddhija che. javAya tethI gati eTale siddha gati tyAM pahoMcelA che temane sakaLa lokanA cheDAnA bhAge prApta thayelA jANavA. AmAM prAkRta bhASAne laIne cothInA arthamAM chaThThIno upayoga thayo che. kahyuM che ke 'chaThThI vibhaktimAM cothI vaparAya eTale saMskRtamAM cothIno prayoga thAya tyAM mAgadhImAM chaThThI vibhakti no upayoga karavo (jene namaskAra karavo hoya tene mATe saMskRtamAM cothI ane mAgadhImAM chaThThI vaparAya che.) temAM ekendriya vigare karma sahita jIvo paNa rahelA che. tethI siddhanA jIvo paNa tevA rUpa vALA gaNAI jAya mATe vizeSaNa mUkyuM che. karmathI vizuddha (siddhanA jevuM ) karAya te karma jJAnAvaraNIya vigere ATha karma aMtarAya karma sudhI che tenAthI vizuddha-rahita te karma vizuddha. karma vizuddha eTale karma kalaMkathI mUkAyelA te karma vizuddha jIvo siddhanA che. vAdI kahe che 'jo ema hoya to siddhi gati ne pAmelA ema na bolo. emAM vyabhicArano doSa lAgato nathI, kAraNake karmathI vizuddha jIvo siddhi gatimAM ja pahoMce che.' AcArya kahe che' ema na bolo. game te kSetranA vibhAgamAM rahelAM siddha jIvone mAnanArA durrayanA vAdane dUra karavA mATe A vizeSaNanI jarUra che. keTalAka evuM 1. tulanA - sakalArhat stotra gA. 27. 1 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 mAne che ke - rAgAdivAsanAmuktaM, cittameva nirAmayam / sadA'niyatadezasthaM, siddha ityabhidhIyate // 1 // rAgAdika vAsanAthI rahita jeonuM citta nirAmaya (vikalpa rahita) che teo haMmezA niyata sthAna sivAya game tyAM rahetA hovA chatAM siddha kahevAya che. temanA matanuM khaMDana karavA mATe A vizeSaNa sArthaka che eTaluM ja kahevuM basa che. "tIrtha siddha, atIrtha siddha vigere siddhanA bhedo aneka prakAranA che. zAstromAM kahyuM che ke titthasiddhA atitthasiddhA titthagarasiddhA atitthagarasiddhA sayaMbuddhasiddhA patteyabuddhasiddhA buddhabohiyasiddhA itthIliMgasiddhA, purisaliMgasiddhA napuMsagaliMgasiddhA saliMgasiddhA annaliMgasiddhA gihiliMgasiddhA egasiddhA aNegasiddhA tIrtha siddha, "atIrtha siddha, tIrthakara siddha, "atIrthakara siddha, svayaMbuddha siddha, "pratyeka buddha siddha, , buddha bodhita siddha, stri liMga siddha, puruSaliMga siddha, napuMsakaliMga siddha, svaliMga (sAdhu liMga) siddha, anya darzana (bAvA vairAgI vigare) liMga siddha, gRhastha liMga siddha, "eka samayamAM eka siddha thayelA ane "eka samayamAM aneka siddha thayelA evA siddhonA paMdara bheda che te darzAvavA mATe sarva siddhono samAveza (samAso karyo che. vaLI siddhigatine prApta thayelA enA vaDe sarva prakAre sarva sthAnamAM rahelo AtmA siddha che evo pakSa svIkAranAra je dUra nayavAdI che tenuM khaMDana karavA mATe te vizeSaNa vApareluM che. te vAdIo kahe che ke guNasattvAntarajJAnAnnivRttaprakRtikriyAH / muktAH sarvatra tiSThanti, vyomavattApavarjitAH // 1 // guNa sattvathI joDA joDa jJAnathI jemanI kriyA ane prakRti nivRtta thayela che evA mukta jIvo badhI jagyAe AkAzanI mAphaka (vyApta rahIne) tApathI varjita rahelA che. temanuM khaMDana karavA mATe badhA AtmAvaDe siddha gati gamanano abhAva thAya che. (AthI ema sUcavyuM ke jaina dharmanI mAnyatA che ke je siddho hoya te lokAgramAM ja rahe eTale ke je mokSamAM jAya te lokAgramAM ja rahe, anya matAvalaMbIo tevuM mAnatA nathI) karmathI vizuddha temane namaskAra. A vizeSaNavaDe jeo sakarmaka (karmavALA) xaNimAdyaSTavidhaM prApyaizvaryaM kRtinaH sadA / modante sarvabhAvajJAstIrNAH paramadustaram // aNimAdi vicitra aizvaryavALAne siddha mAne che. temanuM khaMDana karavA mATe A vizeSaNa che. anya darzanIo evuM mAne che ke aNimAdi ATha prakAranAM aizvaryane prApta karIne te puNyavaMta jIvo sarva bhAvane jANatA hoIne mahAna duHkhano bhaMDAra tarIne AnaMda pAme che. emanuM khaMDana karavA mATe jaina zAstramAM karma rahita siddha jIvo che (te matavALAo mokSanA jIvonI oLakhANa karavAne badale tapathI devayoni prApta thayelA deva ke vidyAdharane Izvara tarIke mAnatA jaNAya che. jo karmanA saMyogathI mukita manAyato teone aNimAdi riddhionI vAMchA hovAthI teo nAmanAja siddha gaNAya ane te mumukSuone) na icchavA lAyaka che. sarva siddhone e vizeSaNathI siddhanA paMdara bheda batAvIne jeo sarvathA advaita pakSa siddha kare che teonuM khaMDana thAya che. teo ema mAne che ke va di mUtAtmA, mUte mUte vyavasthitaH RthA vahudhA vaiva, dRzyate gatavavat o ? che . 1. navatattvamAM tulanA, x aNimA vagere ATha che. te A pramANe (1)aNimA, 2 mahimA, 3 garimA, 4 ladhimA, 5 prApti, 6 prAkAmya, 7 Izitva,ane 8 vazitva, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 jema caMdra ekalo badhAM pANInAM sthAnomAM dekhAya che temaja ekaja bhUtAtmA dareka bhUtamAM rahelo che. eka prakAre ane aneka prakAre AnuM khaMDana sarva zabdathI thAya che. jo ekaja bhUta hoya to pachI eka mokSamAM gayo. eTale mokSa pravAha baMdha thayo ane bIjA jIvono mokSa thavAno abhAva thAya (ATalA mATe jaina dharmavALA eka bhUtAtmA na mAnatAM sarva AtmA judA mAnIne je je mokSamAM jAya ane gayelA che te badhAne namaskAra kare che.) 'namIne' e vaDe samAna kartAono pUrvakALamAM katA' pratyaya vaDe nitya anitya evA be ekAMta vAda mAnanArAonuM dUSaNa batAve che. jo nitya ekAMta mAnanArAone saMbaMdhaka kRdaMta lAge nahi. ekAMta nityavAdI je nAza na thAya utpanna saMthAya; nizcala rahe te nitya. have jo badalAya nahi to saMbaMdhaka kRdaMta na Ave. pUrvamAMthI pachInAmAM kaMI pheraphAra karavo hoya tyAre ja saMbaMdhaka kRdaMta Ave che. AvI ja rIte saMbaMdhaka kRdaMtathI kSaNika vAdIonuM khaMDana thAya che. teo evuM mAne che ke pUrva ane pachI be kAlamAM eka dravya na rahe. pUrvanuM paNa juduM ema mAnavAthI pUrva ane pazcimano saMbaMdha tUTI jatAM be kriyAo eka kAryane lAgu na paDe. namana kriyA yogamAM cothI vibhUti thAya che. ahIM adhikAravALI gAthAnA sUtranI bIjI rIte utpatti na thAya; vaLI bhadrabAhu svAmI jevA Apta purUSa niyaMtikAra che (mATe temanuM vacana teo cauda pUrvI hoIne ApaNane pramANabhUta che) vaLI 'bApane,' janma ApanArane huM niraMtara namuM chuM evA vicitra prayogo jovAmAM Ave che to 'sarva siddhone karmanA saMbaMdhe da ii jANavI. have sarva siddhone namaskAra karIne zuM karavAnuM che te kahe che dazavaikAlikanI niyukita huM kahIza. kALamAM je utpanna thAya te kAlika. ahiM pramANa kALane upayogamAM levo e kahevAno bhAva che. daza adhyayananA bheda rUpa hovAthI daza prakAranuM kAlika che. temAM prakAra zabdano lopa thavAthI daza kAlika jANavuM. vizabdano artha AgaLa ame kahIzuM. niryukita eTale zuM? niyaMtaja, sUtra ane arthonI yuti eTale paripATI (anukrame joDavuM) te niryukita yukita. AmAM yukata zabdano lopa thavAthI niyukita zabda banyo. te chUTI judI bAbatonI yojanA khulAsAthI kahIzuM. (1 lI gAthAno artha samApta.) zAstro Adi, madhya ane aMtamAM vidhi pUrvaka maMgaLano parigraha karIne (zAstro) karavAM. * Ai majAvasANe kAuM maMgala pariggahaM vihinnaa| TIkA :-Adi madhya ane aMtamAM maMgaLa grahaNa karIne vidhiyukata zAstra karavAM. zA mATe te maMgaLa nI kalpanA karavI? vAdI athavA na samajatA ziSyane AcArya uttara Ape che. paheluM maMgaLa badhAM vighno dUra karavA vaDe icchita zAstra, ane tenA arthano pAra pahoMcAya che. (sukhethI bhaNAya) temATe che. bhaNeluM sUtra tathA artha AtmAmAM sthira rahe (bhUlI na javAya) te mATe madhya maMgaLa jANavuM. vaLI teja sUtra ane artha ziSya paraMparAmAM nAza thayA vinA cAlyuM Ave mATe chevaTanuM maMgaLa jANavuM. zaMkA samAdhAna- vAdInI zaMkA ane AcAryanuM samAdhAna atre batAvavuM joIe paNa te vizeSa Avazyaka nAmanA mahAna sUtrathI jANI levuM. ahIMyAM sAmAnyathI AkhuM zAstra maMgaLarUpa che kAraNa ke nirjarAno viSaya hovAthI tapa karavAnI mAphaka, A hetu asiddha nathI. AnuM kAraNa e ke vacana vijJAna rUpa A zAstra che thI maMgala vi. bhASya gA. nI tulanA karo. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 ane jJAnathI nirjarA rUpa sArthakatA svIkArelI che. ATalA mATe zAstramAM kahyuM che ke jaM raio kammaM khavei bahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihi gutto khavei UsAsametteNaM // 1 // nArakImAM (ajJAnathI) ghaNA karoDo varSe je karma khape te karma traNa guptivALo jJAnI puruSa eka zvAsocchavAsamAM khapAve che. vigere. 'ahIM paheluM, maMgaLa'--druma puSpikA adhyayana vigere che. dharmanI prazaMsA svIkAravAnA hetuthI te maMgaLa svarUpa che. madhya maMgaLamAM dharmArtha kAma adhyayana vigere che ane temAM AcAra kathA vigere vistArathI kahevAyelA hoIne maMgaLa svarUpaja che. chelluM maMgaLa bhikSu adhyayana vigare jANavuM kAraNake temAM bhikSanA guNo vigerenuM avalaMbana che. A pramANe adhyayananA vibhAgathI traNe maMgaLano vibhAga batAvyo. have sUtra vibhAgathI batAvIe chIe temAM paheluM 'dhammo maMgaLa' gAthA sUtra rUpe jANavuM. temAM dharma batAvelo hovAthI te maMgaLano hetu che. madhya maMgaLa paNa jJAna darzana ityAdi sUtranI gAthA che. temAM jJAnanI sAthe saMbaMdha karavAthI te jJAna maMgaLa rUpe jANavuM. chelle maMgaLa 'NikakhammamANAIya' vigere jANavuM. temAM bhikSunA guNo sthira karavA mATe vivikta caryA (brahmacarya gupti) no viSaya hovAthI bhikSu guNonuM maMgaLa rUpa jANavuM. ziSyano prazna- maMgaLa zabdano zuM artha thAya che ? AcArya uttara Ape che sAMbhaLo agi, ragi, liMga, viMga miMga ema daMDaka dhAtuo che. A dhAtuonA svarUpamAM pA. 7-1-58 anusAra 'numa' pratyaya lAge che. uNAdikamAM anubaMdhano lopa karyo thake prathamAnA eka vacanamAM maMgaLa thAya che. ('mag' dhAtu che ane tene uNAdika pratyaya lAge tyAre vacanamAM anusvAra ane chevaTe 'la' pratyaya lAgavAthI maMgala thAya che. bIjI rIte je vaDe hita maMgAya te maMgala athavA maMgAya (samajAya) athavA sadhAya te maMgaLa.vaLI 'ma' e dharmanuM nAma che ane 'lA' dhAtu levAnA rUpamAM che. te joDatAM pA. 3-2-3 niyamAnusAra kara pratyayanA anubaMdhano lopa karyAthI pA. 6-4-64 sUtra anusAra AkArano lopa thavAthI prathamanA eka vacanamAM napuMsaka liMge maMgaLa thAya che. eTale maMga-dharma lAve te maMgala arthAt maMgala e dharma prAptino hetu che. athavA mane saMsArathI chUTo kare--gALI nAkhe dUra kare te maMgaLa. te maMgaLanA cAra nikSepA che. nAma maMgaLa, sthApanA maMgaLa, dravya maMgaLa ane bhAva maMgala emanuM svarUpa vizeSa AvazyakathI jANavuM A gAthAno artha samApta karatAM niryukti kAra bhagavaMta kahe che HnAmArU maMgAM piya vaviMda pannaveDhAM // 2 // cAra prakAre nAmAdi maMgala batAvIne ahIMyAM saMbaMdhaka kRdaMta mUkIne zuM batAve che te kahe che. suyanANe aNuogeNAhigayaM so cauvviho hor3a / caraNakaraNANuoge dhammaM gaNie (kAle ) ya davie ya // 3 // zruta jJAnamAM anuyoga vaDe prApta kareluM cAra prakAre che. caraNa karaNAnuyoga, dharmAnuyoga, (dharmakathAnuyoga) gaNitAnuyoga, ane dravyAnuyoga. TIkAkAranI vyAkhyA- sAMbhaLeluM jJAna je te zruta jJAna. te zrutajJAnamAM anuyoga vaDe adhikAra che. ahIM evI bhAvanA che ke bhAva maMgaLanA adhikAramAM zrutajJAna vaDe adhikAra che, kahyuM che ke etthaM puNa ahiyAro suyaNANeNaM jao sueNaM tu / sesANamappaNo 'viya aNuogu paIvadiTTaMto // 1 // 'ahIM paNa adhikAra zrutajJAna vaDe che je zruta vaDe ja bIjAno ane potAno anuyoga (kathana) thAya che. tenuM dRSTAMta pradIpa peThe samajavuM. (eTale jema dIvo potAne tema bIjA padArthane prakAze che tema zrutajJAna potAne ane pArakAne kharA rUpe jaNAve che.)A sUtramAM uddeza vigere pravarte che. kahyuM che ke sugaLALasta mo samuddezo gaLunnA gaLugomAM pavattattva zrutajJAnamAM uddeza samuddeza, anujJA ane anuyoga pravarte che. temAM paheluM je * Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 kahevAya te uddezo. teno khulAso thAya te samudeza. be samajAyA pachI tenI AjJA apAya te anujJA. e traNa sAthe maLe tyAre Icchita viSayanuM kathana thAya tenuM nAma anuyoga che. ATalA mATe niyukitakAre kahyuM che ke "zrutazADa nuyonAghawtam !" zrutajJAnamAM anuyoga vaDe adhikAra che. A anuyoga cAra prakAre jANavo1. caraNa karaNa anuyoga. je karAya-AcAramAM mUkAya te karma-karaNa kahyuM che ke vaya samaNadhammasaMjamaveyAvaccaM ca baMbhaguttIo / NANAditiyaM tava kohaniggahAI caraNameyaM // 1 // paMca mahAvrata, daza prakAre zramaNa dharma, sattara prakAre saMyama, daza prakAranI vaiyAvacca, brahmacaryanI nava vADa, jJAna, darzana, cAritra, bAra prakArano tapa, krodhAdi cAra kaSAyano nigraha e sittera bhede cAritra jANavuM. karAya te kriyA, piMDa vizuddhi vigere. jemake piMDavisohI samiIbhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNa guttIo abhiggahA ceva karaNaM tu // 1 // piMDa vizuddhi cAra prakAranI, pAMca prakAranI samiti, bAra bhAvanA, sAdhunI bAra pratimA, pAMca driyano nirodha. paccIsa prakAre paDilehaNanI zuddhi, traNa gupti. cAra prakAre abhigraha te karaNa jANavuM. A caraNa karaNano anuyoga te caraNa karaNAnuyoga. anuyoga-maLato yoga (vyApAra) te anuyoga eTale sUtrano artha sAthe sarakho saMbaMdha kahevo arthAtu sUtrano artha batAvavo. AmAM akArAMta che. te prAkRta zailie prathamA dvitIyAmAM paNa dekhavo jemake 'kayare' ItyAdi (A divya rUpavALo koNa Ave che?) vigere dharma eTale dharma kathAnuM kathana te dharma kathAnuyoga jANavo. kALa (vakhatanuM kathana karavuM te gaNitAnuyoga jANavo. (AmAM vizeSa karIne cAra gatinAM AyuSya jyotiSanI cAla vigere batAvAya che. dravyonuM varNana karavuM te dravyAnuyoga. temAM kAlika zrata che te caraNa karaNAnuyoga jANavA. uttarAdhyayana je RSi bhASita che te vigere dharma kathAnuyoga jANavAM, sUrya prajJapti vigere gaNitAnuyoga ane dRSTivAda e dravyAnuyoga jANavAM. kahyuM che ke kAliyasuaM ca isibhAsiyAi taiyA ya sUrapannattI sambo ya diThivAo cautthao hoi aNuogo // 1 // kAlika zrata, RSibhASita, tathA sUryaprajJapti e traNe anukrame caraNa karaNAnuyoga, dharmakathAnuyoga, ane gaNitAnuyoga che. Akho dRSTivAda je bAramuM aMga che te cotho dravyAnuyoga jANavo. gAthAno artha samApta. ahIM arthathI anuyoga be prakAre apRthakatva anuyoga ane pRthakatva anuyoga eTale ekaja sUtramAM cAre anuyoga kahevAya? te apRthakatva (cAra sAthe) jANavA. kAraNa ke sUtronA anaMta guNa ane paryAya hovAthI badhA anuyoga sAthe levAya. pRthakatva anuyogamAM koI sUtramAM caraNa karaNa, koImAM dharma kathA vigere pratyeka anuyoga judo judo Ave. A mATe evuM bolAya che ke jAvaMta ajjavairA apuhuttaM kAliyANuogassa / teNAreNa puhuttaM kAliyasuya diTTivAe ya // 1 // jyAM sudhI Arya vajasvAmI hatA, tyAM sudhI cAre anuyoga kAlika anuyogamAM sAthe hatA. tyAra pachI kAlika zrutamAM ane dRSTivAdamAM upara kahela judA judA anuyoga thayA. A badho vistAra vizeSa Avazyaka sUtrathI jANavo. ApaNe ahIM pRthakatva eTale cAre judA judA anuyoga vaDe adhikAra che te ja niryukitakAra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 matAve che. apuhutta puhuttAiM niddisiuM ettha hoi ahigAro / caraNakaraNANuogeNa tassa dArA ime huMti // 4 // apRthakatva ane pRthakatvanuM svarUpa batAvIne have ApaNo adhikAra kahe che. ahIM caraNakaraNa anuyoganA dvAro nIce pramANe che. TIkA- apRthakutva, pRthakatvamAM lezathI kahevAnA svarUpamAM kahIne cAlatA viSayamAM caraNakaraNanA anuyogavaDe prayojana che. tenAM dvAro (praveza karavAnAM mukha) have pachInAM rUpavALAM thAya che. cothI gAthA samApta. niklevegaTTa niruttavihI pavittI ya keNa vA kassa / taddArabheyalakkhaNa tayarihaparisA ya suttattho // 5 // (1) nikSepa (2) DArthava (3) chUTA vibhAga pADIna ; (4) vivI , (5) pravRtti, (G) opo, (7) ono, (8) te dvArana meha, (8) , (10) tenI yogyatA, pariSa6 bhane (11) sUtrArthanuvani. TIkAno artha - A badhAno vistArathIartha vizeSAvazyakathI jANavo. sthAnanI azUnyatA mATe TuMkANamAM kahIe chIe. (1) anuyoga zabdano nikSepa karavo. nAma sthApanA dravya, bhAva vigere anuyoga sAthe joDavAM tathA (2) anuyoga sAthe eka arthamAM vaparAtA zabda kahevA. jema ke anuyogane badale niyoga vigere kahIe to paNa cAle. (3) temaja niryukata bolavuM jema ke anukULa yojavuM. te anuyoga athavA sarakhA rUpavALo yoga karavo te anuyoga. (4) anuyoganI vidhi kahevI eTale A kathana karavuM hoya to bolanAra ane sAMbhaLa nArane adhikAra batAvavA. vatAnI kathana vidhi : suttatyo khalu paDhamo bIo Nijjutti mIsio bhaNio / taio ya niravaseso esa vihI hoi annuoge|| (1) sUtrano zabdArtha batAvavo e paheluM maMda buddhivALA ziSyo mATe che. tyAra pachI (2) niyukita sahita artha batAvavo te madhyama buddhivALA mATe jANavo. tyAra pachI (3) saMpUrNa artha batAvavo. te sarvottama buddhivALA mATe che. A kathana karavAnI vidhi jANavI. have sAMbhaLanAranI vidhi kahe che. zrotAnI zravaNa vidhi :mUyaM huMkAraM vA bADhakkAra paDipuccha vImaMsA / tatto pasaMgapArAyaNaM ca pariniTTa sattamae // NiccaM guru pamAI sIsA ya guru Na sIsagA taha ya / apamAiguru sIsA pamAiNo dovi apamAI // 1 // paDhame natthi pavittI bIe taie ya Natthi thovaM vA / atthi cautthi pavittI etthaM goNIe diTuMto // 2 // appaNhuyA u goNI Neva ya doddhA samujjao doDhuM / khIrassa o pasavo? jaivi ya bahukhIradA sA u // 3 // bitie'vi Natthi khIraM thovaM taha vijjae va taievi / atthi cautthe khIraM esuvamamA AyariyasIse // 4 // goNisariccho u guru dohA iva sAhuNo samakkhAyA / khIraM atthapavittI natthi tahiM paDhamabitiesu // 5 // ahavA aNicchamANaM avi kiMci u jogiNo pavattaMti / taie sAraMtamI hojja pavittI guNitte vA // 6 // apamAI jattha gurusIsAviya viNaya gahaNasaMjuttA / dhaNiyaM tattha pavittI khIrassava carimabhaMgaMmi // 7 // keNatti kenAnuyoga: karttavya iti vaktavyaM, tatra ya ityaMbhUta AcAryastena karttavyaH, tadyathA-desakulajAirU vI saMghayadhiijuo aNAsaMsI / avikatthaNo amAI thiraparivADI gahiyavakko // 1 // jiyapariso jiyaniho majjhatyo desakAlabhAvannU / AsannaladdhapaIbho NANAvihadesabhAsannU, // 2 // paMcavihe AyAre juto suttatthadubhayavihiNNU / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 AharaNaheu kAraNaNayaniuNo gAhaNAkusalo // 3 // sasamayaparasamayaviu gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasayakalio guLo pavayaLasAra parivadeOM // 4 // (1) mUMgo thaIne sAMbhaLe, sAMbhaLyA pachI (2) hoMkAro de, pachI (3) bole ke ThIka kahyuM, pachI prazna kare, pachI (5) vicAre; tyAra pachI(6) prasaMgane anusaratI vAta kare, tyAra pachI (7) saMpUrNa artha samaje A sAMbhaLanAranA sAta guNa che. sAMbhaLanAra tathA kathA karanAranI pravRtti cAra prakAre thAya. 1. gurU pramAdi, ziSya apramAdi, 2 guru apramAdi, ziSya pramAdI 3 guru ziSya banne pramAdi 4. guru ziSya banne apramAdI. A cAramAM trIjA bhAMgAmAM banne pramAdI hovAthI kaMI pravRtti nathI. 1lA tathA 2 jAmAM thoDI pravRtti ane 4 thAmAM saMpUrNa pravRtti che. AmAM dUdha denArI gAyano draSTAMta che. 1lA bhAgamAM gAya vasUkI gayelI paNa dohanAro hoziyAra. rajA bhAgamAM gAyane dUdha kharUM paNa dohanAra ALasuM. 3 jA bhAgamAM gAyane dUdha paNa nahi ane dohanAra paNa hoziyAra nahi. 4 thAmAM gAyane dUdha ghaNuM ane dohanAro hoziyAra evI rIte upamA AcArya ane ziSyonI jANavI. gAya sarakhA guru ane dohanAra mAphaka ziSyo. kSIra mAphaka artha samajavAnI pravRtti te bIjA ane 3jA bhAgamAM zUnya jANavI. athavA icchA na hoya to guru yatkiMcit ziSyane prApta na karAvI zake. cothAmAM paNa guru nI AkAMkSA ane ziSyanA apramAdathI lAbha laI zake. trIjAmAM pramAdI guru ane vinayathI grahaNa karanAra ziSyo na hovAthI sArI rIte dUdha na meLave temAM arthanI prApti na thAya. (6) anuyoga koNe karAvavo te atre kahe che. Arya te nIce pramANe guNavALo hoya teNe karAvavA. deza, kuLa, jAti rUpa e cAra jenA uttama hoya, zarIranuM saMghayaNa majabuta hoya, dhIrajavAna hoya, AkAMkSA rahita, vikathA tyAgI, niSkapaTI, zIkhIne na bhUlanAra, jenuM vacana bIjA mAnya kare, pariSaha jItanAra, alpa nidrA lenAra, madhyastha, deza kALa bhAvane jANanAra, buddhimAna, judA judA dezanI bhASA jANanAra, pAMca AcAra pALa nAra, sUtra artha ane bannenI vidhi jANanAra, udAharaNa hetu kAraNa ane naya e cAramAM nipuNa zIkhavavAmAM kuzaLa, jaina ane para matanA siddhAMtonA jANakAra, gaMbhIra, tejasvI, kalyANakArI, zAMta mudrAvAna seMkaDAM guNothI zobhAyamAna pravacanano sAra kahevA yogya. e sarve guNa yukta yogya che. A badhAno saMpUrNa artha bRhat kalpa sUtrathI jANI levo. x1. dezayukta eTale madhyadezamAM athavA sADApaccIsa AryadezomAM utpanna thayela hoya te. dezayukta ja AryadezamAM kahela vastune jANe che. tethI sukhapUrvaka badhA ziSyo tenI pAse bhaNI zake. 2. pitAnA vaMza saMbaMdhI hoya te kula kahevAya, lokamAM paNa vyavahAra che, ke A IkSvAkulamAM utpanna thayela che, tethI te kulavAn svIkArela artha (kArya)ne pUrNa karanAra thAya che. 3. mAtAno vaMza te jAti. jAtivAna hoya te vinayAdi guNa yukta hoya che. 4. rUpavAna, lokone guNaviSayaka bahumAna prApta thAya che. kahyuM che, ke jevI AkRti hoya tevA guNo hoya che. e kahevata mujaba kurUpa vyakti Adeya nathI banatI. 5.saMghayaNavAna hoya,jethI viziSTa zarIrabala dvArA vyAkhyAna karavAmAM thAke nahi. 6. dhRtivAna eTale viziSTa mAnasika sthiratAvAna. te atigahana padArthomAM paNa bhrama (muMjhavaNa) na pAme. 7. anAzaMsI eTale zrotA vagere pAsethI vastra vagerenI icchA vagarano. 8. avikatzana :- ati bolanAra nahi athavA koInA nAnA thoDA aparAdhamAM vAraMvAra bole nahi. 9. zaThatA rahita- amAyAvI. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 paNa pahelA dazavaikAlikanA vyAkhyAnamAM jarA kahIye chIe A dezamAM utpanna thayelA hovAthI te sukhathI bodha vAkaya kahI zake che. 2. pitAnuM te kuLa uttama hovAthI jema tejasvI prANI bhAra vahana karavAmAM 10. sthira paripATI eTale satata abhyAsathI anuyoganI paripATIne evI sthira karI hoya, ke jethI jarApaNa sUtra ke artha bhUlAya nahi, te sthiraparipATI 11.gRhita vAkaya eTale upAdeya vacanI. emanuM thoDuM vacana paNa mahArtha jevuM lAge. 12. jitaparSada eTale moTI sabhAmAM paNa kSobha na pAme. 13. jitanidra eTale alpa nidrAvAnuM te rAtre sUtra (3) ane arthanI vicAraNA karatI vakhate nidrAthI bAdhita na thAya. 14. madhyastha eTale badhA ziSyo para samabhAvavALA. 15-16-17 dezakALa ane bhAvane jANanAra. te te lokAno deza, kALa ane bhAva jANIne sukhe vicArI athavA ziSyonA bhAva jANIne tene te rIte sukhe pravartAve. 18. Asanalabdha pratibhAvAnuM eTale karmanA kSayopazamathI tatkAla paratIthikanA praznonA javAbo ApavAmAM samartha hoya te, Asagnalabdha-pratibhAvaMta. 19. vividha dezonI bhASA jANe, jethI vividha dezonA ziSyone sahelAIthI zAstrobhaNAvI zake ane te te dezanA lokone te-te bhASA vaDe dharma mArgamAM joDI zakAya. 2024. paMcavidha jJAnAcAra vagere AcArothI yukta eTale ujamALa. kAraNa ke pote AcAramAM asthira hoya to bIjAone AcAromAM pravartAvI zakatA nathI. 25. sUtrArtha ane tadubhayanA jANakAra, te sUtrArtha-tadubhayavijJa. tenI caturbhagI A pramANe che. 1. sUtra AvaDe artha nahIM 2. artha AvaDe paNa sUtra nahIM. sUtra artha baMne AvaDe, 4. sUtra-artha baMne na AvaDe. AmAM trIjo bhAMgo grahaNa karavo. tethI sUtrArtha ane tadubhaya vidhine je bhaNe, te sUtrArtha tadubhayavidhiza kahevAya che. 26-27. AharaNa eTale dRSTAMta hetu kAraka ane jJApaka-ema be prakAre che. jema ghaTano kartA kuMbhAra te kAraka hetu ane aMdhArAmAMthI ghaDAne prakAzamAM lAvanAra dIvo jJApaka hetu che. upanaya eTale upasaMhAra. dRSTAMtathI jANela padArthane cAlu viSayamAM joDavo te upanaya-kAraNa. e pramANe pATha hoya; to kAraNa eTale nimitta samajavuM. naya eTale naigama vagere. AharaNa, heta, upanaya, kAraNa ane naya vageremAM nipuNa hoya, te jevo zrotA hoya te pramANe hetu vagerenuM pratipAdana karI tattva svIkArAve che. 28. 'upasaMhAranipuNa hoya te sArI rIte adhikRta arthano upasaMhAra karI zake.. ra9. navanipuNa hoya, te sArI rIte adhikRta nayanA kathana vakhate sArI rIte vistArathI vibhAgapUrvaka niyone kahI zake. 30. pratipAdananI zakita yukata te grAhaNakuzala. 31-32. svazAstraparazAstrane jANe che. bIjA vaDe AkSepa karAyela svapakSa parapakSanA AkSepone dUra kare. 33. atuccha svabhAva eTale gaMbhIra. 34. dIptimAna - paravAdIthI parAbhava na pAme tevA. 35. ziva eTale gussA vagaranA athavA tejasvI. jyAM vicare tyAM kalyANa karanAra, 36. soma eTale gussA zAMta vRSTivALA- A pramANe chatrIsa guNovALA guru jANavA. upalakSaNathI AcArya caMdranA kiraNonAM samUha jevA manohara audArya- zairya Adi guNothI yukta eTale zobhatA ane pravacananA upadezaka hoya che. tethI kahyuM che, ke mULaguNa-uttaraguNarUpa seMkaDo guNothI yukata gura, sArI rIte dvAdazAMgInA sArarUpa pravacanakahI zake che. je mULaguNa vagere guNo yukta che. tenA vacana ghIthI siMcAyela agninI jema zobhe che. guNahInanA vacano tela vagaranA dIvAnI jema zobhatA nathI. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 thAkato nathI tema pote paNa bhaNAvavAmAM thAkatA nathI. mAtA saMbaMdhI te jAti uttama hovAthI vinayavAn hoya che. rUpavAna hovAthI tenuM vacana bIjA grahaNa kare che kAraNa ke AkRtimAM guNo rahe che (evI loka mAnyatA che). saMghayaNa ne dhIrajavALo hovAthI vyAkhyAna, tapasyA ke anuSThAnanI vidhi karAvavAmAM kheda pAmatA nathI. anAzaMsI hovAthI sAMbhaLanAra pAse vastrAdi na icche, vikathAno tyAgI hovAthI ghaNuM bolanAro nathI (jarUra jeTaluMja bole.) amAyI hovAthI kapaTa rahitapaNe ziSyone sAre mArge dore che. sthira paripATI hovAthI bhaNelA sUtrane bhUlatA nathI. gRhita vAkya hovAthI bIjAne temanuM vacana mAnya thAya che. jIta pariSad hovAthI anya matavALAo sAthe vAda karatAM sabhAmAM DaratA nathI. apramAdI hovAthI alpa nidrAvALA hoya che. tethI vyAkhyAnamAM AnaMda Ave che ane je ziSyo uMghaNasI hoya athavA ghaNIvAra ALasa karatA hoya tene preraNA karI ThekANe lAve che. madhyastha hovAthI nyAyavALA hoya che. deza, kALa bhAvanA jANa hovAthI deza vigerenA guNa joI apratibaddhapaNe vicare che ane upadeza Ape che, tarkavAdI hovAthI anyadarzanI kutarka karIne jItavA jAya to paNa sAmenA mANasanuM kahevAnuM tAtparya samajI turata uttara devAne samartha thAya che (nyAya sUtranA paMcama adhyAyamAM enuM vyAkhyAna vistArathI'kaheluM che.) judA judA dezanI bhASA jANanAra hovAthI judA judA dezanA janmela ziSyone sumArge doravavA samartha thAya che. jJAnAdi paMca AcAra yuktahovAthI temanuM vacana zraddhA karavA yogya hoya che. sUtra artha ubhayane jANanAra hovAthI yogya rIte utsarga apavAdanA batAvanAra thAya che. udAharaNa, hetu, kAraNa, nayamAM nipuNa hovAthI temAM rahela bhAvone samyakSaNe dekhADe che, nahi ke amArA siddhAMtamAM kaheluM teja mAno evuM te bole paNa ema bole ke 'siddhAMta sAthe nyAyathI paNa meLavI lo' grAhaNa kuzaLa hovAthI ziSyone aneka prakAre hRdayamAM utArI zake che. sva ane para siddhAMtanA jANa hovAthI bIjAnA matanuM khaMDana karI potAno siddhAMta batAve che (eTale jaina matanI uttamatA jaNAvI zake.) gaMbhIra hovAthI ziSyanA moTA gunhAmAM roSAyamAna thatA nathI. tejasvI hovAthI 52 vAdIone kSobha pamADe che. maMgaLa kArI hovAthI emanA ja puNya baLanA atizayathI marakI vigerenA rogo zAMta thAya che. zAMta mudrA hovAthI badhA mANasonI prIti meLave che. AvA sarva guNavALAja siddhAMtanA sArane kahevA samartha thAya che, jethI te aneka bhavya jIvone bodha hetu thAya che. guNasuassa vayaNaM ghayamahusittovva pAvao bhAi / guNahINassa na sohai NehavihINo jaha paIvo // kSIraM bhAjanasaMsthaM na tathA vatsasya puSTimAvahati / AvalgamAnaziraso yathA hi mAtRstanAtpibataH // 1 // tadvatsubhASitamayaM kSIraM duHzIlabhAjanagataM tu / na tathA puSTiM janayati yathA hi guNavanmukhAtpItam // 2 // zIte'pi yanalabdho na sevyategniryathA zmazAnasthaH / zIlavipannasya vacaH pathyamapi na gRhyate tadvat // 3 // cAritreNa vihInaH zrutavAnapi nopajIvyate sadbhiH / zItalajalaparipUrNaH kulajaizcANDAlakUpa iva // 4 // guNa yukta vacana ghI ane madha sIMcelA agni mAphaka dIpe che. ane guNa hInanuM vacana ghI vinAnA dIvA jevuM che. eTale ke te zobhatuM nathI. tathA anya zAstromAM paNa kahyuM che ke vAsaNamAM raheluM dUdha bALakane joIe tevI puSTi ApanArUM nathI. paNa mAtAnA stananuM pAna karanAra mAthuM namAvI khoLAmAM paDela bALakaja puSTi prApta kare che. tevI rIte sArUM boleluM paNa durAcArI mANasanuM vacana jema kharAba vAsaNamAM dUdha zobhatuM nathI tema durAcArInuM vacana loka mAnatA nathI. paNa guNavAna mANasanuM vacana. sArA vAsaNamAM rahela dUdha pIdhAnI mAphaka mAnanIya hoya che. ane lokone jema dUdha puSTi kare che tema sArUM vacana sumArge dore che. vaLI zIyALAnI ThaMDImAM paNa mahenatathI meLavela devatA hoya paNa te smazAnano hoya to tenI pAse tApavA besatA nathI tevI ja rIte patitanuM vacana hitakAraka hoya to paNa loko vizvAsa karatA nathI. tevI ja rIte satpuruSo siddhAntanA jANakAra paNa , Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 cAritrathI bhraSTa thayelAnuM sevana karatA nathI. jema ThaMDA pANIthI bharelo caMDAlano kuvo hoya to paNa ucca jAtinA loko temAMthI pANI pItA nathI. AvI ja rIte mumukSuo bhraSTAcArInuM vacana svIkAratA nathI. (7) have zAno anuyoga (kathana) karavo te kahe che. jo ke badhA siddhAMtanuM kathana thAya che paNa ahIM prastAvika vAtane anusarI daza vaikAlikanuM kathana karIzuM. vAdInI zaMkA-'daza kAlikanI niryukti karIzuM e vacanathI vartamAna kathana samajI javAyuM tyAre A upanyAsa karyo te niSphaLa che.' AcArya kahe che- 'ema nahi. adhikAravALo viSaya nikSepAdi dvAranA samUha vaDe tamAma zruta skaMdhano viSaya hovAthI tenAja baLa vaDe niryuktikAre paNa upanyAsa karyo. paNa Aja sthAnathI bIjI jagyAe paNa zAstranuM nAma kahevA pUrvaka upanyAsa karAya che ema jANavuM. (niryuktikArano adhikAra niryuktikAre batAvyo ane zAstrakAre zAstranI vidhi batAvI ema samajavuM.) niryuktikAranI ardhI gAthAne thoDAmAM samajAvI ane bAkInI je ardhI gAthA rahI te paNa adhyayananA adhikAramAM jyAre samaya Avaze tyAre batAvazuM. kAraNa ke tyAM upakrama anugama nikSepa, naya, ecAra anuyoga che. dvAranuM anupUrvI vigere tenA bhedonuM tathA sUtra vigerenuM lakSaNa tene yogya pariSad vigerenuM kahevAnuM zakya paNa bIjI jagyAe kahevuM zobhatuM nathI kAraNa ke ahIM teno viSaya nathI. have ApaNI cAlu vAtane niryuktikAra kahe che. eyAi~ parUveuM kappe vaNNiya guNeNa guruNA u / aNuogo dasaveyAliyassa vihiNA kaheyavvo // 6 // TIkAno artha - A nikSepAdi dvAro kahIne bRhatkalpa sUtramAM batAvelA 36 guNovALA gurue dazavaikAlikanuM zAstramAM kahelI vidhie kathana karavuM. paNa na jANanAro ziSya pUche che. ' he bhagavan jo daza vaikAlikanuM kathana karo to kaho ke te aMga che ke aneka aMga che ? eka zruta skaMdha ke aneka che ? eka adhyayana che ke aneka ? eka uddezo ke aneka uddezA ema ATha prazna che temAM traNa yojAya che. daza vaikAlika eka zruta skaMdha, aneka adhyayana ane aneka uddezA e traNa jANavAM A pramANe che tethI daza vigere padano nikSepo karavo jema dazano, kALano, zruta skaMdhano, adhyayanano uddezAno che temaja niryuktikAra kahe che. . dasakAliyaMti nAma saMkhAe kAlao ya niddeso / dasakAliyasuakhaMdhaM ajjhayaNuddesa nikkhiviraM // 7 // TIkAno artha- daza kAlika pUrve teno zabdArtha kahelo che. evuM je nAma te saMkhyA ane kALathI teno kALamAM nikSepa karavo. arthAt vizeSa abhidhAna (nAma pADavuM.) Anu nibaMdhana vizeSa prakAre AgaLa kahIzuM. maNaga nAmanA laghu ziSya mATe e kahevA vaDe tethI dazakAlika. kALamAM pravRtti thaI tethI kAlika daza zabdanI sAthe kALa zabdano nikSepo zruta skaMdha, adhyayana tathA uddezAne tenA viSayamAM sthApanA karI kathana karavuM (vIvarIne batAvavuM). A gAthAno artha che. have jevo hRdayamAM kahevAno vicAra tevo moDhethI khulAso e nyAyane anusarI je zAstra kahevAno abhiprAya che tene tenuM nAma ApavuM yogya hovAthI prathama daza zabdanoja nikSepo darzAve che. 'da' te gaNatrImAM eka be traNa, cAra vigerene anusarI varte che. jo eka na hoya to daza paNa na thAya. mATe prathama eka zabdamAMja nikSepo karavAnI icchAthI kahe che. 10 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 NAmaM TavaNA davie mAuyapayasaMgahekkae ceva / pajjavabhAve ya tahA sattee ekkagA hoMti // 8 // (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya (4) mAtRkApada (5) saMgraha (6) paryAya (7) bhAva A sAta prakAre che. TIkAno artha - eka teja eka (ekaluM) nAma eka (2) sthApanA eka, sugama che. (3) dravya eka te sacitta acitta tathA mizra. temAM sacitta te puruSa; acitta te rUpIo vigere, mizra te jhAMjara pahereluM mANasa tathA (4) mULa pada (je gaNadharone tripadImAM tIrthaMkare batAvyA) upangeI vA' vigameI vA,' 'vvaI vA' (utpanna thAya che, nAza thAya che ane kAyama rahe che ? A mAtraka pada kahevAya che. te sivAya vyavahAramAM a, A, i, I, te paNa mAtra pada (mULa pada) jANavAM. temanA vaDe ja badhA zabdono vyavahAravyApelo hovAthI mAtrapada kahevAya che. ahIM kahevAnI mAphaka liMga vacana paNa thAya che eTalA mATe A upanyAsa karyo che. (5) saMgRhIta te cokhAno samUha. eTale tAtparya e che ke saMgraha zabdathI ekamAM paNa samudAya AvI jAya. jemake cokhA lAvyo ema kahevAthI eka dANo nahi paNa aneka dANAno samUha pravRttimAM Ave che tethI eka dANo paNa zAli kahevAya ane ghaNA dANA paNa zAli kahevAya (uttama jAtanA cokhAne zAli kahe che) lokamAM A rIti che. have ahIM AdiSTa ane anAdiSTa e be zAlinA bheda che. jemake kalama zAli te kalamanAja cokhAno Adeza karyo. paNa jo kalama zAli na kIdhA hoya to game te cokhA samajavA. te anAdiSTa che. te yojanA yathAyogya karavI. (6) paryAyika te eka paryAya, paryAya eTale vizeSa dharma te anAdiSTa varNa vigere eTale koI paNa raMga samajAya. paNa jo AdiSTa eTale kALo raMga vigere kahyuM hoya to teja kAma lAge. bIjA AcArya badhA zruta skaMdhanI vastunI apekSAthI AvI vyAkhyA kare che ke ahIM paryAyathI ema samajavuM ke anAdiSTa te zrutaskaMdha jANavo ane AdiSTamAM daza kAlika nAmanuM sUtra jANavuM. keTalAka ema kahe che ke anAdiSTa te dazavaikAlika sUtra ane AdiSTa te tenuM koI paNa adhyayana jema ke dhrumapuSpikA vigere kahe paNa A joIe tevuM manohara nathI. kAraNa ke dazavaikAlika nAma kahevAthI AdezanI siddhi thAya che. tethI pachInA mata karatAM pahelAno mata ThIka che (7) bhAve te eka bhAva jema ke anAdiSTa koI paNa bhAva. ane AdiSTa te audayika, kSAyika vigere A sAta joDe joDe kahelA eka eka thAya che. ahIM daza paryAya adhyayanono eka saMgraha hovAthI tenoja adhikAra jANavo. bIjA AcArya kahe che zrutajJAna kSayopamika bhAvamAM varte che. tethI bhAva ekamAM teno adhikAra che. (bannenuM kahevuM ThIka che, have A ekanI mAphaka ja be vigerenA nikSepA hovAthI te choDIne lAgaloja daza zabdano nikSepo kahIe chIe. daza zabdano nikSepo : NAmaM ThavaNA davie khitte kAle taheva bhAve a / eso khalu nikkhevo dasagassa u chabbiho hoi // 9 // nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla ane bhAva ema cha prakAre dasa zabdano nikSepo che. vAdIno prazna- bethI nava choDI kema dazano nikSepa lIdho ? uttara- dazano nikSepa levAthI bAkInA vacalA samajAI jaze. temAM nAma sthApanA nikSepo sugama che. dravya dazaka te daza dravya, jemAM sacitta, acitta ane mizra tenA anukrame dAkhalA manuSya, rUpIo, ane kaDAM vigere yukta puruSa, kSetra dazaka te kSetranA daza pradeza. (vibhAga) kAla dazaka te daza kALa. eTalevartanAdi rUpapaNAthI kALanI daza avasthA thAya che te avasthAo bAlA krIDA maMdA vigere AgaLa kahIzuM (daza daza varSanI 100 varSa sudhImAM daza avasthA thAya che.) bhAvadazaka te sannipAtika bhAvamAM svarUpathI bhAvavA. (cothA karma graMthamAM te bhAMgA batAvyA che.) athavA teja viSayamAM 11 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana ? vivecana karavA vaDe A dasa adhyayana jANavAM. A pramANe 10 zabdano nikSepo bahuvacana vALo hovAthI cha prakAre thAya che khalu' zabdano artha nizcaya rUpamAM che. ethI ema samajavuM ke A vakhate upayogI che. tu' zabdathI vizeSa artha che. vizeSamAM samajavAnuM ke A daza zabda mAtrano nikSepo nathI paNa temAM kahevAtA je viSaya teno nikSepo jANavo. gAthA artha samApta. 9 have prastuta (cAlatA) upayogIpaNAthI kALanA daza dvAramAM vizeSa artha kahevAnI IcchAthI kahe che. pUrve kahelI kAlanI daza avasthA :...bAlA kiDDA maMdA balA ya pannA ya hAyaNi pavaMcA / pabhAra mammuhi sAyaNI ya dasamA u kAladasA 10 // jAyamittassa jaMtussa, jA sA paDhamiyA dasA / Na tattha suhadukkhAI, bahuM jANaMti bAlayA // 1 // biiyaM ca dasaM patto, NANAkiDDAhiM kiDDai / na tattha kAmabhogahi, tibvA uppajjaI maI // 2 // taiyaM ca dasaM patto, paMca kAmaguNe naro / samattho bhuMjiuM bhoe, jar3a se atthi ghare dhuvA // 3 // citthI 3 vanA nAma, no samarasato . satyo vanaM sa3, to niraMvavo zakI. . pacamiM tu dasaM patto, ANupubbIi jo naro / icchiyatthaM viciMtei, kuDuMba vA'bhikaMkhaI // 5 // chaTTI u hAyaNI nAma, jaM naro dasamassio / virajjai ya kAmesu, iMdiesu ya hAyaI // 6 // sattami ca dasa patto, ANupubbIi jo naro / nidruhai cikkaNaM khelaM, khAsai ya abhikkhaNaM // 7 // saMkuciyavalIcammo, saMpatto aTTamiM dasaM / NArINamaNabhippeo, jarAe pariNAmio // 8 // NavamI mammahI nAma, jaM naro dasamassio / jarAghare viNassaMto, jIvo vasai akAmao // 4 // rImitro tIkho, vivarIgo vicAro Tubano vidrano suvaDu rAMpatto ma aaN ALI : TIkAno artha - (1) bAlA, (2) krIDA; (3) maMdA, (4) balA, (5) prajJA, (6) hAyinI (7) ISaprapaMcA, prAmbhArA, (8) ma--khI, (10) zAyinI Adaza avasthA jANavI. eTale so varSanA AyuSyamAM manuSyane A daza avasthAno saMbhava thAya che. pUrva munioe AnuM svarUpa A pramANe kahyuM che. manuSyane janmathI mAMDIne pahelA daza varSamAM sukhaduHkhano anubhava thavAno bahu saMbhava nathI. bIjA dazakAmAM (bIjA dazakAmAM prApta thayelo jIvAtmA vividha prakAranI krIDAo kare che. paraMtu te avasthAmAM kAmabhogomAM buddhi utpanna thatI nathI) kAma krIDAmAM ochI mati hoya che. trIjA dasakAmAM pAMce Idriya saMpUrNa hovAthI ane pAMce IndriyonI anukUla viSayasAmagrI gharamAM vastu hovAthI IdriyonAM bhoga bhogavavA samartha thAya che. cothI balA nAmanI avasthAmAM potAnuM baLadekhADavAne jo nirupadravI hoya to samartha thAya che. pAMcamAM dasakAmAM potAnA gharanA kuTuMbane sukhI karavA vAMke che athavA Icchita vastune prApta karavAnI ciMtA kare che. chaThTha hAyinI nAmanI avasthAmAM Idriyo thAkavAthI bhogathI vimukha thAya che. sAtamI avasthAmAM AvIne Idriyo thAkavAthI ghaNI khAMsI thAya che ane baLakhA paDe che. (kramazaH sAtamI dazAne prApta thayelo mANasa vAraMvAra thUke che. khAMsI Ave che. zleSmanA baLakhA paDe che. ane Indriya hIna thAya che.) AThamI avasthAmAM potAnI zarIranI cAmaDImAM saMkocAIne vaLI pADe che ane vRddhAvasthAthI gherAyelo strIone anicchata bane che. navamI mRtyamukha nAmanI avasthAmAM paDelo vRddhAvasthA rUpa gharamAM rahI marelA mAphaka IcchA vagarano paDI rahe che. dazamI avasthAmAM hIna ane bhinna evA svara vALo motane cAhanAro, dIna mukhavALo, viparIta ciMtavanAro, durbaLa ane duHkhI thaI sUtelo evo paDyo rahe che. (A daza avasthA so varSanA AyuSyamAM jANavI; ochA ane 1. tulanA karo, sthAnAMga - 10-su. 154 uttarA. ni. pR. 5/6 12 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazabaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 adhika AyuSyamAM te pramANe gaNatrI karavI.) have kALanikSepanuM varNana karavAnI IcchAthI kahe che. dabbe addha ahAua ucakkame desakAlakAle ya / taha ya pamANe vaNNe bhAve pagayaM tu bhAveNaM // 11 // dravya te vartanAdi lakSaNavALo dravyakALa kahevo. 'addha eTale caMdra sUrya vigerenI kriyAvALo aDhIdvIpa samudranI (be samudra ane aDhI dvIpano)aMdara vartato 'addhAkALa' jANavo. temAM samaya, AvalI, divasa, pakSa, mAsa vigere jANavA. tathA AyuSya kALa eTale devatA vigerenA AyunA lakSaNavALo kALa jANavo. upakrama kALa (Icchita evA padArthane najIkamAM lAvavA svarUpa) eTale je zIkhavavAnuM hoya te viSayanI samIpe ziSyane lAvavAno kALa jANavo. A kALa sAmAcArI ane AyuSyanA bhedathI bhinna kahevo, tathA dezakALa kahevo, deza, prastAva, avasara ane vibhAga e paryAya zabdo che. e badhA eka arthamAM vAparavA ema jANavuM ke Icchita vastunI prAptino samaya, tathA kALa kALa kahevo. te eka kALa zabdano artha pUrve kahelo levo ane bIjo artha samaya saMbaMdhI (mRtyu) che je maraNa kriyAnuM vicAravuM te je amuka samayeja Ave che. te 'ca' zabda samuccayanA arthamAM jANavo. pramANakALa eTale 'addhAkALano eka vibhAga. te divasa vigerenA lakSaNavALo jANavo. varNakALa eTale varNa (raMga) vALo kALa (kALo raMga) jANavo. bhAvakALa audayika vigere bhAvakALa te sAdi, saparyava vigere bhedothIbhinna jANavo. eTale temAM sAdi sAMta' e ahIM na levo, paNa audayikAdi bhAva levo. prakRta kALa te ahIM divasa pramANakALano adhikAra jANavo. temAM paNa trIjI porisino kALa levo ane te paNa bahu kALa vItI gayA pachI (dasa vaikAlikanI utpattino samaya batAvyo.) A prazna- mULa gAthAmAM to pAyaM bhAvev[ prakRta bhAvathI prayojana che ane tame pramANa kALa lIdho to e virUddha kema nathI Avato? AcArya kahe che- 'kSAyopathamika bhAva kALamAM zaabhavasUrie nirvAha karyo (uddhaya) ane pramANa kALamAM pUrNa karyuM ema kahevAthI kahelAM lakSaNo virUddha nathI athavA pramANakALa paNa bhAvakALaja che. tenuM addhA kALanuM svarUpa hovAthI tenuM bhAvapaNuM che. kAraNa ke te kriyArUpapaNe che. kALanA dravya, addhA, AyuSya, upakrama, deza, kAla, kAla kAla, pramANa, varNa ane bhAva eTalA daza bheda che. temAM bhAvakALamAM bhAvakALanI sAthe dazavaikAlikano saMbaMdha rAkhyo. ane pramANakALa batAvI trIje pahore ghaNo vakhata gayA pachI uddharyuM. e be sAthe AvavAthI vAdIne zaMkA thaI ke nikitakAra AvuM kema bole che? tyAre AcAryo uttara Apyo pramANakALa paNa bhAvakALamAM addhA kALanA svarUpe hovAthI samAveza thAya che; gAthAno avayavArtha vizeSAvazyakathI jANavo. te nikitakAra kahe che. sAmAiyaaNukamao vaNNe uM vigayaporisIe u / nijjUDhaM kira sejjaMbhaveNa dasakAliyaM teNaM // 12 // TIkAno artha - sAmAyika te AvazyakanuM paheluM adhyayana che. teno anukrama (paripATI) te athavA sAmAyikamAM anukrama (eTale eka pachI eka kahevuM) tethI sAmAyikano (anukrama varNavavAne AMtarA vinA mUkelI gAthAonA dvAro che ema vartamAna viSayathI jaNAya che. vigata porisImAMja eTale trIjI porisI ghaNI - vyatIta thaye chate 'tu' zabda nizcaya vAcaka jANavo. 'nikuMDha' eTale pUrvamAM rahelo viSaya uddharIne racyuM. kila' zabda parokSa Akha Agama vAdano sUcaka che (tIrthakara ke temanA gaNadhara pAse sAMbhaLyuM hoya te pratyakSa kahevAya, guru paraMparAye sAMbhaLe te parokSa) zayyabhavasUri cauda pUrvI che temaNe pUrve jaNAvela daza vaikAlika zabdano artha kahyo) daza vaikAlika uddharyuM te kAraNathI emaNe racyuM ema kahevAya che. gAthA samApta. 1rA - zrata ane skaMdhano nikSepo jema anuyoga dvAra sUtramAM kahelo che tema cAra prakAre jANavo. paNa sthAna khAlI na rahe mATe thoDuM kahevAmAM Ave che. dravya zratano AgamathI jJa zarIra, bhavya zarIra ane e bannethI juduM etraNa bheda thAya. (bhaNIne marelo te jJa zarIra ane bhaviSyamAM je bALaka bhaNaze te bhavya zarIra) ane te banne 13 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 choDIne je juduM dravya kRta te pustaka pAnAmAM lakheluM dravya mRta jANavuM. athavA rezama, unanAM je kokaDAM banAve che te dravya sUtra (gujarAtImAM jene sUtara kahe che) AgamathI jJAtA ane dhyAna rAkhanArA(upayoga vALA upayukata) te bhAva zrata te gItArtha muni jANavA. no AgamathI daza vaikAlikano je viSaya te 'nozabdano artha deza vacana paNuM hovAthI eja pramANe 'no AgamathI skaMdha zabdanA nikSepomAM samajavuM dravya :- Agama no Agama bhAvathI - Agama no Agama jJa zarIra bhavya zarIra tada vyatiriphata sAmAyika Adi 6 adhyayanano samudAya zarIra sacittA acitta mizra hAthIno skandha ghoDAno skandha be pradezathI ananta pradeza senAnI TukaDI (A) skandhanA paryAyanAma (1) gaNa (2) kAya (3) nikAya (4) skandha (5) varga (6) rAzi (7) pUMja (8) piMDa (9) nikara (10) saMghAta (11) Akula (12) samuha A 12 prakAre paryAyanA nAma thayA. no AgamathI zarIra, bhavya zarIra, vyatirikta dravya skaMdha sacetanAdi tenA traNa bheda sacitta te be pagavALA vigere ane acitta te be pradezavALA vigere, mizra te senA vagere (lazkarano samUha) bhAva skaMdha te AgamathI tenA arthane dhAraNa karanAra-temAM dhyAna rAkhanAra sAdhu, no AgamathI bhAva skaMdha te A dazavaikAlika sUtra skaMdhaja jANavo ('no' zabdanuM deza vacana paNuM hovAthI kemake dasa vaikAlika te zratano eka deza che) have adhyayana uddezanA varNanano avasara kahe che. te anuyoga dvAronA prakaraNamAM AvelA dareka adhyayanane jyAM bane tyAM samudAya AzrayI nikSepamAM thoDA samajAvavA mATe AgaLa kahIzuM. tethI kahyuM hatuM ke daza kAlikanA zruta skaMdhane adhyayana uddezAno nikSepa karavA mATe eno anuyoga (kathana) karavAnuM che. (yathA yogya rIte saMbhAvanAne AzrayIne ogha niSpanna nikSepomAM lAghavatA ne mATe kahyuM) te thoDA aMzamAM kahyuM. have prastuta granthathI utpanna thayelA kathanane kahevAnI IcchAthI kahe che. jeNa va jaM va paDuccA jatto jAvaMti jaha ya te ThaviyA // so taM ca tao tANi ya tahA ya kamaso kaheyadhvaM // 13 // je AcArye je vastune AzrayIne AtmapravAdAdi pUrvamAMthI jeTalAM adhyayana je je prakAre uddharIne sthApyAM che te AcAryo je pramANe kahyuM te pramANe anukrame kahevuM joIe. A gAthAno TuMko artha che. ane avayavano artha to dareka sthaLe niyukitakAra avasare avasare kahe che. A daza kAlika sUtranA kartAnA stuti dvAra vaDe kayA AcAryuM karyuM te jaNAvavA kahe che. sejjaMbhavaM gaNadharaM jiNapaDimAdaMsaNeNa paDibuddhaM maNagapiaraM dasakAliyass nijjuhagaM vaMde // 14 // daarN| zadvaibhava gaNadhara (ahIM 'gaNadhara' no artha sarvottama jJAna, darzana cAritra, dharma vigere samudAyane dhAraNa karavAthI gaNadhara ema jANavo-paNa tIrthakaranA gaNadhara na jANavA) jina pratimAnA darzanathI teo pratibodha pAmelA che. jina eTale rAga dveSa, kaSAya, Idriya pariSaha upasarga vigere jItavAthI jina (tIrthakara) gaNakApTa a nikAe, khaMdhe vage taheva rAsI / puMje piMDe nigare. saMghAe Aula samUha / / 1 / / A a. rAjendrakoSa bhAga- 3-701 peja. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 tenI pratimA sabhAva sthApanA rUpa, eka sarakhuM rUpa batAve te saddabhAva che. ane tevuM sarakhuM rUpa na batAvatAM eka sopArI vigere mUkI deva mAne te asaddabhAva sthApanA. te pratimAnA darzana vaDe pratibaddha eTale mithyAtva ajJAna, nidrA dUra thavAthI samyagdarzanano aMtaramAM prakAza jemane prApta thayo. 'manakapitA' eTale manaka nAmano je bALaka tenA pitA. daza kAlikano nirvahaka eTale uddhAra pUrva vigeremAMthI jemaNe karyo temane huM vAMduM chuM-stati karU chuM. A gAthAno artha jANavo. eno bhAvArtha nIcenI kathAthI jANavo. ahIM vardhamAna svAmI je chellA tIrthakara temanA ziSya tIrthanA svAmI sudharma nAmanA gaNadhara hatA. temanA ziSya jaMbusvAmI hatA. temanA ziSya prabhavasvAmI temane eka divasa madhya rAtrie vicAra thayo ke mArA pachavADe gaNanAyaka koNa thaze? tethI zrata baLathI potAnA AkhA samudAyamAM tathA saMghamAM sarvatra upayoga karyo paNa koI saMbhALa lenAra na joyuM. tyAre temaNe gRhastho tarapha dRSTi karI tyAre rAjagRhI nagarImAM zaabhava nAmano brAhmaNa je yajJa karato hato tene joyo tethI rAjagRhI nagarImAM AvIne be sAdhunA samudAyane mokalyo ane yajJakaravAnA mahollAmAM bhikSA vAste dharma lAbha ApavAnuM temaNe sUcavyuM. paNa jo tamone teo gocarI na Ape to tamAre kahevuM ke = ahokaSTamahokaSTam tattvaM na jJAyate - kvacit kaSTa ghaNuM kare che paNa tattva jANatA nathI.' ema samajAvI mokalyA. te ziSyo gayA. jyAre be sAdhuone gocarIno niSedha karyo tyAre teo potAnA gurunA kahevA pramANe kaSTa ghaNuM kare che paNa tattva jANatA nathI' bolyA. zaabhava brAhmaNa je daravAjA AgaLa ubhA hatA temaNe te sAMbhaLyuM teNe vicAra karyo ke mohane zAMta karela A tapasvIo asatya vacana bole nahi, ema vicArI potAnA adhyApaka pAse jaI kahyuM tattva zuM che te kaho' te bolyo veda te tattva che.' tyAre zaabhave talavAra kheMcI kahyuM. jo tuM mane aMdaranI barAbara vAta nahi kare to tAro ziraccheda karIza.' tyAre adhyApake vicAryu ke mAro aMtakALa Avyo che ane tethI mAre satya vAta kahevI joIe. Ama vicArI temaNe kahyuM ke 'A yajJa staMbhanI khuMTI nIce sarvaramayI jinezvaranI pratimA dATelI che te arihaMta bhagavAnanuM kahevuM dharma vAkaya teja tattva che. te vakhate tene satya kahevAthI zaabhava tenA pagamAM paDyo ane yajJano je kaMI sAmAna hato te tene bheTa karyo. ane te te sAdhuonI zodha karato AcAryanI pAse AvI vaMdanA karI sAdhuone kahyuM 'mane dharma kaho' tyAre AcAryo, upayoga dIdho. ane oLakhyo te Aja - zayaMbhava che. prabhava svAmIe sAdhu dharma samajAvyo. te pratibodha pAmI ane dIkSA laI cauda pUrva sudhI bhaNyA. A zaabhavasUri jANavA. jyAre zaabhave dIkSA lIdhI tyAre tenI strI sagarbhA hatI. AthI te bAInA saMbaMdhIo jyAre zaabhave dIkSA lIdhI tyAre raDavA lAgyA ane kahyuM ke yuvA strIno pati putra vinAnI mUkI sAdhu banI gayo paNa teoe sAthe pUchyuM 'kema tAre garbha che' ? tyAre bAIe kahyuM yatkiMcit hoya tema jaNAya che.' yatuM kiMcitano artha manAka (mAgadhI bhASAmAM manaka) che. yogya samaye putra janamyo ane pahelAM sagAMvahAlAoe pUcheluM tyAre 'manaka' kaheluM tethI lokoe putranuM nAma 'manaka' pADyuM. jyAre te ATha varSano thayo tyAre mAne pUchyuM 'mAro bApa koNa ? mAMye kahyuM tArA bApe dIkSA lIdhI. chokaro nAsIne khAnagI tapAsa karI bApa pAse gayo. te vakhate AcArya caMpApurImAM hatA. bALaka paNa pUchato pUchato caMpAmAM Avyo. te vakhate AcArya bahAra IMDile gayA hatA. temaNe bALakane joyo. bALake AcAryane hAtha joDyA vAMdyA bALakane joI AcAryane sneha thayo.bALakane paNa temaja thavAthI AcArye tene pUchyuM, he bALaka, tuM kyAMthI Ave che? bALake kahyuM 'rAjagRhImAMthI,' AcArye pUchyuM tuM kono patra'? athavA kono patra? 'zaTya bhava nAmanA brAhmaNa jemaNe dIkSA lIdhI. teno huM patra thAuM' ema bALake javAba Apyo. AcArye javAba Apyo tuM kema Avyo che' patre kahyuM 'huM paNa dIkSA laIza' pAchuM teNe kahyuM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 tame temane oLakho cho' ? AcArya bolyA, ' hA, chokarAe pUchyuM. 'te kyAM che ? AcArye kahyuM, 'eka zarIramAM rahenAra te mArA mitra che' ane te mArA samAna jANa, ane tuM mArI pAse dIkSA le ? bALake kahyuM, 'hA huM ema karIza.' tethI AcArye upAzraye AvIne AlocanA karI. sacittanI prApti karI. (tenI mAtAnI AjJA vinA dIkSA ApI teja saMbaMdhI AlocanA karI saMbhave che) teNe dIkSA lIdhI tyAra pachI AcArye upayoga dIdho ke A keTalo kALa jIvaze ! pUrvanI vidyAthI jANyuM ke tenuM cha mAsanuM AyuSya che. AcAryane tethI tAtkAlika buddhi utpanna thaI ke enA thoDA AyuSyamAM zuM karavuM ? tethI cauda pUrvI sAdhu kaMIpaNa kArya utpanna thayethI sUtrano uddhAra kare che. tathA dasa pUrvI (paNa je chello hoya) te nizce uddhAra kare che (bhaviSyamAM sAdhuone upayogI bAbato joI te saMgrahI navuM sUtra banAve che.) te pramANe mAre paNa A kAraNa utpanna thayuM che. tethI huM paNa uddhAra karUM ? ema vicArI uddhAra karavAno prayatna karyo. udghAra karatI vakhate thoDo divasa bAkI rahyo hato eTale vikALa hato. te samaye uddharyu. ethI dasavaikAlika kahevAya che. A kathA vaDe jeNe eno uddhAra karyo e dvArano bhAvArtha kahyo. eTaluMja nahi paNa jene mATe uddhAra karyo te paNa kahI dIdhuM. niryuktikAra paNa teja kahe che. maNagaM paDucca sejjaMbhaveNa, nijjUhiyA dasajjjhayaNA / veyAliyAi ThaviyA, tamhA dasakAliyaM NAmaM // 15 // manakane vAste zayyabhava sUrie dasa adhyayana vikALamAM (thoDo divasa bAkI hoya tene vikALa kahe che te samaye ) uddharyA mATe dasa vaikAlika nAma paDyuM. TIkAno artha- manaka nAmanA bALakane AzrayIne zayyabhavasUrie pUrvamAMthI uddharIne 'drumapuSpikA' vigere daza adhyayana vikALamAM racyAM vIti gayelo kALa te vikALa. athavA vikalanaM te vikALa athavA vikALa eTale asakala (thoDo) A badhA eka arthavALA zabdo che. te vikALamAM eTale chevaTanA divasamAM (divasanA pAchaLanA pahoramAM) 'drumapuSpikA' vigere dasa adhyayana sthApita karyA mATe dasa hai kAlika nAma jANavuM tenI vyutpatti pUrve kahI gayA chIe. dasa vikAlika nAma paNa vikALamAM udgharavAthI vyAkaraNanA sUtra pramANe pANInI vyAkaraNanA sUtra pramANe [ pratyaya thayo che ane 7-2-117 sUtra dvArA vRddhi thavAthI vikAla zabda uparathI vaikAlika zabda siddha thayo (pA. 4-2-80) tathA taddhitanA pA. 7-2-117 sUtra pramANe vargAdi zabdathI siddha thAya che.) dasa adhyayananuM nirmANa vaikAlikamAM te daza vaikAlika e pramANe jene AzrayIne racyuM te batAvyuM. have je adhyayano jyAMthI uddharyAM te kahI batAve che. JayavAya pujvA, nimbUDhA Dho dhammapannattI / vAyavubA, piMDamsa 3 saLA tivihA // 6 // saccappavAya puvvA, nijjUDhA hor3a vakkasuddhI u / avasesA nijjUDhA navamassa u taiyavatthUo // 17 // ovi a Aeso, gaNipiDagAo duvAlasaMgAo evaM kira NijjUDhaM maNagassa aNuggahaTTAe // 18 // kathana artha- Atma pravAda pUrva jemAM AtmAnA saMsArI ane mukta vigere aneka bhedothI bhinna svarUpanuM temAMthI dharma prajJapti, SaD jIvanikA eTale (cothuM adhyayana) uddharyu. tathA karma pravAda pUrvamAMthI zuM uddharyu te kahe che. piMDanI traNa prakAranI eSaNA uddharI, karmapravAda pUrva jemAM jJAnAvaraNIyAdi ATha karmanuM mULa eTale zAthI baMdhAya te kathana che. temAMthI piMDanI traNa prakAranI eSaNA jemAM gaveSaNA, grahaNeSaNA, ane grAseSaNA ema traNa bhede bhinna che te udgharyu (eSaNA eTale zodhavuM, ane nirdoSa rIte vAparavuM) A piMDeSaNA A saMbaMdha vaDe lAgu thAya che. AdhA karmI (sAdhune mATeja banAvela) AhAra khAvA vaDe khAnAra jJAnAvaraNIyAdi 16 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 karma prakRti bAMdhe che. kahyuM che ke AdhA karma AhAra khAnAro sAdhu ATha karma prakRti bAMdhe che vigere. ane nirdoSa piMDa bhogavanAro zubha prakRti bAMdhe che. ATalethIja samajavuM. have cAlu vAta kahIe chIe. satya pravAda pUrvamAMthI vAkaya zuddhi nAmanuM adhyayana uddharyuM che. te satya pravAdamAM janapada lokamAM je bolAya te bolavuM te janapada satya vigere) nuM kathana che. te vAkaya zuddhi nAmanuM sAtamuM adhyayana jANavuM. bAkInAM adhyayana paheluM bIjAM vigere navamA pratyAkhyAna nAmanA pUrvanI trIjI vastu (prakaraNa)mAMthI uddharyA. bIjo paNa Adeza vidhi sAthe ja gaNi piTaka ane AcArya sarvasva arthAt dvAdaza aMga AcArAMga vigeremAMthI uddharyuM. te dazavaikAlika pUrve kahyA pramANe levuM. manakanA anugrahane mATe karyuM. e traNa gAthAno artha thayo. have jeTalAM adhyayana che te saMbaMdhI kahe che. dumapuphiyAiyA, khalu dasa ajjhayaNA sabhikkhuyaM jAva / ahigArevi ya etto, vocchaM patteyamekekke // 19 ||daar|| artha- temAM paheluM adhyayana druma puSpikA' tyAMthI laI 'sabhikhuye" sudhI dasa adhyayana jANavAM. khalu' zabdano vizeSa artha che. te sUcave che ke be cUDAo (cUlikAo) che tyAM sudhI jANavuM. A daza adhyayano adhikAra kahevAnA dvAra vaDeja kahevAnI IcchAthI saMbaMdhapaNA vaDe ardhI gAthA kahe che. eTale adhikArane paNa eka eka adhyayanamAM kahIzuM. adhyayananA chevaTa sudhI je anusare te adhikAra (viSaya bAbata) jANavo. paDhame dhammapasaMsA, so ya iheba jiNasAsaNammitti / biie dhiie sakkA, kAuM je esa dhammotti // 20 // taie AyArakahA u, khuDDiyA aaysNjmovaao| taha jIvasaMjamo'vi ya, hoi cautthaMmi ajjhayaNe // 21 // bhikkhavirmohI tavasaMjamassa guNakAriyA u paMcamae / chaTTe AyArakahA mahaI joggA mahayaNassa // 22 // vayaNavibhatti puNa sattamammi paNihANamaTTame bhaNiyaM / Navame viNao dasame, samANiyaM esa bhikkhutti // 23 // - TIkAno artha- pahelA adhyayanamAM zuM arthAdhikAra (bAbata) che te kahe che. dharma prazaMsA. durgatimAM paDatAM AtmAne dhAraNa kare te dharma. tenI prazaMsA-stuti. badhA puruSArthamAM dharma ja pradhAna che. e pramANe stuti che. bIjAo paNa emaja kahe che. dhanado dhanArthinAM proktaH kAminAM sarvakAmadaH / dharma evApavargasya, pAramparyeNa sAdhakaH // dharma te paisAnA AkAMkSIne kubera mAphaka dhana ApanAra che. bhoganA Icchukone ne sarva bhoga ApanAra che. temaja paraMparAe mokSano ApanAra paNa dharmaja che. dharma sAthe tene dhana, Icchita vastu ane chevaTe mokSa maLe che vigere. A dharma te jinazAsanamAM ja jANavo. kAraNa ke ahIMyAMja niravadya (nirdoSa) vRttino saddabhAva che. e pramANe jarUra paDatAM AgaLa paNa vistArathI kahIzuM. dharmano svIkAra karanAra navIna dIkSitane adharyatA, saMmoha na thAo. tenA nirAkaraNa mATe teja bAbatavALuM bIju adhyayana che. kahe che ke bIjA adhyayanamAM A adhikAra che. dhIraja hetuvaDe karavAne zakita mAna thAya che. ahIM je zabda che te pUrNa arthavALo nipAta (avyaya) che. te A jaina dharma dhairya Ape che. kahyuM che ke= jassa dhiI tassa tavo jassa tavo tassa soggaI sulahA / je adhitimaMta purisA tavovi khalu dullaho tesiM // jene dhIraja teneja tapa thAya. jene tapa tene sugati sulabha. je adharyavALA purUSo che temane tapa paNa durlabha che ane temane sugati paNa durlabha che e jANI levuM. paNa A dhIraja sadAcAramAM rAkhavI, na ke durAcAramAM ATalA mATe te bAbatane batAvanArUM trIjAM adhyayana che. tethI kahe che ke AcAra gocara kathA. eTale AcAra sUcavanArUM kathana. A AcAra kathana TuMkANamAM ane vistArathI ema be bhedo hovAthI ahIM TuMkAmAM kahe che. phullikA eTale laghavI. (nAnI.) te AcAra kathanamAM AtmAnA saMyamano upAya che. saMyamana eTale kabajAmAM levuM te. AtmAne kabajAmAM levo te teno upAya che. kahyuM che ke = 1che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 . adhyayana 1 tasyAtmA saMyamo yo hi sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva ca jinoditaH // teno AtmA saMyama yukata che je niraMtara sadAcAramAM rakata che. ane je dhIrajavAna che teno dharma jinezvare kahelo che. (AmAM jinezvare potAno pakSa na rAkhatAM dharmanuM kharuM svarUpa batAvI nyAya pakSa sthApyo che. arthAt mAruM te sAcuM nahi paNa sAcuM teja mAruM che have trIjA adhyayanamAM kahelo AcAra cothA adhyayana sAthe prAyaH maLato che. eTale SaDU - jIva nikAya-jIvano samUha. gocara sabaMdhI te SaDU jIva nikAya gocara prAyaH cothA adhyayanamAM che. eTalA mATe AtmAno saMyama te anya jIvaneja rakSaNa karavAnI pratijJA vaDe tattvathI che. AthI kharI rIte tenA adhikAravALuM cothuM adhyayana che. kahe che ke jIva saMyamano paNa cothA adhyayanamAM adhikAra che. te sAthe (avi) zabdathI AtmAno saMyama paNa te bhAvane bhAve che. kahyuM che ke chasu jIva nikAesuM, je buhe saMjae sayA / se ceva hoi viNNee, paramattheNa saMjae // . chajIvanikAyamAM je paMDita sadAjayaNAthI varte, teja kharo paMDita, ane paramArthathI teja saMyata (svaparano hita ciMtaka) che vigere A dharma, deha nIrogI hoya toja barobara pALe che. ane AhAra vinA zakita samAdhi thatI nathI. paNa AhAranA be bheda che. (nirdoSa ane doSita) temAMno doSita choDIne nirdoSa levo e viSayavALuM pAMcamuM adhyayana che. kahyuM che ke bhikSAnI vizuddhie tapa ane saMyama bannene guNa karanAra che. ane teja pAMcamA adhyayanamAM adhikAra che. temAM mAgIne khAvuM te bhikSA. tenI vizuddhi eTale doSitano tyAga. ane nirdoSanuM kathana che. tapa vaDe pradhAna evo saMyama te tapasaMyama kahevAya. tene guNa karanAra nirdoSa gocarI che. kahyuM che ke se saMjae samakkhAe, niravajjAhAra je viU / dhammakAyaTTie samma, suhajogANa sAhae // teja saMyata jANavo ke je vidvAna nirdoSa AhAra le. tene dharma kAyAmAM rahelo che. ane zubha yogo sArI rIte sAdhanAra jANavo vigere. gocarI gayela sAdhune AcAra pUchavAmAM Ave ane te jANavA chatAM paNa lokonA samUhanI AgaLa vistArathI kathana karavA ubhA na rahevuM. paNa potAnA sthAnamAM guru kaheze ema kahevuM. A batAvanArUM chaThuM adhyayana che. kahe che ke chaThA adhyayanamAM zuM viSaya che ! trIjA adhyayanamAM AcAra kathA che te tyAM TuMkI che ane ahIM vistArathI jANavI. te AgaLa kaheze ke goaraggapaviDhe u na nisiejja katthaI / kahaca na pabaMdhijjA ciTTittANa va saMjae // 1 // gocarI gaelAe koI sthaLe besavuM nahi temaja besIne koI paNa sthaLe kathA karavI nahi vigere, upAzraye gaelAe paNa pote eTale je guru hoya ane bolavAnA guNa doSa jANatA hoya teNe niravadya vacana vaDe AcAra kathA kahevI. (kathAno artha ahIM kathana levo), eTalA mATe te adhikAravALuM sAtamuM adhyayana che. kahe che ke vayaNa vibhatti' vigere vibhinna, khulAsAthI kahevuM te vibhakita. evuM nirdoSa (eTale A vacanathI nirdoSa ane A vacanathI doSita evo viveka je batAve) vacana bole che. punaH zabda bIjA adhyayananA viSayathI eno viSaya vizeSa arthavALo che. e pramANe sAtamA adhyayanamAM nirdoSa vacanano adhikAra che. kahyuM che ke sAvajjaNavajjANaM vayaNANaM jo Na yANai visesaM / vottuM pi tassa na khamaM kimaMga puNa desaNaM kAuM // je sAdhu sAvadya ane niravadya vacano vizeSa rIte jANato nathI tene bolavAno paNa adhikAra naMthI to upadeza ApavAno adhikAra kayAMthI hoya? Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasatra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 Aniravadya vacana, AcAramAM je dhyAna rAkhanAro hoya teneja hoya. tethI te bAbatanuM AThamuM adhyayana che. kahe che ke lakSa rAkhavuM te AThamA adhyayanamAM adhikAra paNe kahyuM che. 'praNidhAna' eTale vizeSa prakAre cittamAM dharma sthApavo. kahyuM che ke paLidALarahisseda, niravaivimAsiyaM / sAvajhjhatuAM vioya, prAtthoda saMvuDa || praNaya dhyAna (praNidhAna) rahita (upayoga vinAnuM) bolavuM te nirdoSa hoya to paNa pApa tulya jANavuM. adhyAtmamAM raheluM citta ahIM saMvara vALuM che, eTale upayoga pUrvaka bolavuM. e pramANe jANavuM AcAramAM jenuM dhyAna che teja yogya vinayavALo thAya che, e vinaya batAvanAraja navamuM adhyayana che. kahe che ke navamA adhyayanamAM vinayanA viSayano adhikAra che. kahyuM che ke vinayavALo che te mokSanI AyArapaNihANaMmi, se sammaM vaTTaI buhe / NANAdiNaM viNIe je, mokkhaTTA Nivigicchae // 'AcAramAM jenuM dhyAna che teja paMDita yogya vartana che. jJAnAdimAM je cikitsA eTale AkAMkSA rAkhanAra samajavo vigere. A nava adhyayanamAM je lIna rahe te uttama rIte bhikSu che. A saMbaMdha vaDe sabhikSu eTale tene bhikSu kahe che e dasamuM adhyayana jANavuM. kahe che ke A dasamA adhyayanamAM A sAdhunI kriyAne batAvanArUM dasamuM adhyayana samApta karyuM. A kriyA yuktaja bhikSu che tethI A bhikSu che ema cAra gAthAno artha samajavo. have te bhikSu tevA guNo e karI yukta hoya paNa kadAca karmanI parataMtratAthI eTale AtmAnI zakita karatAM karma baLavAna thAya to muMjhAya-tene sthira karavAnuM je kartavya che. te viSaya batAvanArUM be cUDAnuM joDANa che (mAthAnA upara jema coTalI hoya tema adhyayana uparAMta adhikAra judo batAvyo hoya te cUDA kahevAya ) cUDA eTale coTalI. do ajjhayaNA cUliya, visIyayaMte thirIkaraNamegaM / biie vivittacariyA asiyaNaguNAiregaphalA // 24 // TIkAno artha- be adhyayana. temAM zuM che ? temAM be cUDA che. temAM pramAdavaza thaI koI sAdhu kheda pAmato hoya to tene saMyamamAM sthira karavo ema che ane temAM tenuM sthira karavAnuM phaLa batAvyuM che teja pramANe temAM saMsAra tarapha doDanAra sAdhune batAvyuM che ke ghera jaI duHkhathI jIvavAnuM ane muA pachI naraka vigerenAM durgati tenA phaLa bhogavavAnAM che evA doSa batAvyA che. bIjI cUDAmAM teja pramANe vivikta carcAnuM varNana che. kevI rIte ? te kahe che. 'dravya kSetra kALa bhAvavaDe viSayothI vimukha rahevuM te ekAMta caryA jANavI. sAthe ema paNa jANavuM ke eka ThekANe na paDI rahetAM sarvatra vihAra karavo jethI nirmala cAritra paLe che ane cAritramAM kheda na Ave. e batAvanAra te cUDA che. dasakAliassa eso, piMDattho vaNNio samAseNaM / eto ekkekkaM puNa ajjhayaNaM, kittaissAmi // 25 // TIkAno artha- A daza vaikAlikano pUrve batAvyA pramANe sAmaTo artha sAmAnya rIte kahyo. e artha saMkSepamAM che mATe AgaLa AgaLa eka eka adhyayanane khulAsAthI kahIzuM. (punaH) zabdano gUDhArtha rahelo che. (te gUDhArthathI ema sUcavyuM ke AgaLa khulAso karazuM) paDhamaM dumapuSphiya'jjhayaNaM temAM paheluM adhyayana 'druma puSpikA' tenA cAra anuyoga thAya che. te dvAra nIce pramANe che. 'upakrama, nikSepa, anugama ane naya e cAra anuyoganA dvAronuM adhyayanamAM pahelAM varNana che. A (1) A vi. bhA. gA. 907 thI 920 3 anu-75. C uttarA. cUM. pR. 8 19 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 pramANe krama sthApita thatAM tenuM prayojana vigere vizeSa AvazyakathI jANavuM. (1) ghaNuM kharU svarUpa maLatuM che. ahIM cAlu adhyayananA zAstra saMbaMdhI upakramamAM anupUrvIvigere enA bhedamAM potAnA buddhi vaDe saMbaMdha yojavA, ane viSayano adhikAra kahevo ema niryuktikAra kahe che... TIkAno artha paDhamajjhayaNaM dumapuSphiyaMtti cattAri tassa dArAI / vaNNeuvakkamAI dhammapasaMsAi ahigAro // 26 // paheluM adhyayana druma puSpikA. tenuM nAma niSpanna nikSepAno avasara che, tenA zabdArthane kahIe chIe. tenA cAra anuyoga dvAra che. te upakramAdi manana karIne dharma prazaMsA vaDe adhikAra kahevo. A gAthAno artha che. A nikSepo traNa prakAre che-ogha niSpanna, nAma niSpanna ane sUtrAlApaka niSpanna. temAM ogha eTale sAmAnya sUtranuM nAma niryuktikAra bhagavAna kahe che. oho jaM sAmannaM suAbhihANaM cauvvihaM taM ca / ajjhayaNaM ajjhINaM, AyajjhavaNA ya patteaM / / 27 / / ogha eTale sUtranuM sAmAnya nAma. te cAra prakAre te kevI rIte ? te kahe che 1) adhyayana2) akSINa 3) Aya,) kSapaNA (A cAre eka arthavALAM che) A pratyekane judAM judAM kahe che. nAmAi caubbheyaM vaNNeuNaM suANusAreNaM / dumapupphia AojjA causuMpi kameNa bhAvesuM // 28 // TIkAnI vyAkhyA - nAmAdi cAra nikSepAnA bhedane varNana karIne eTale ke 1) nAma adhyayana 2) sthApanA adhyayana 3) dravya adhyayana ane 4) bhAva adhyayana ema cAra vibhAga pADIne akSINa vigerenA paNa nikSepA sthApavA. ema kahe che. sUtra anusAra eTale anuyoga dvAra nAmanA sUtramAM kahyA pramANe te 'druma puSpikA' adhyayanamAM prakRta adhyayana che. teja pramANe adhyayana, akSINa, Aya ane kSapaNAmAM paNa anukrame bhAvavA. gAthAno artha samApta. bhAva adhyayana vigere zabdonA viSayane kahe che. ajjhappassANayaNaM kammANaM avacao uvaciANaM / aNuvacao a navANaM, tamhA ajjhayaNamicchaMti // 29 // ahimmati va gatyA, rUmeLa gatimAM 1 nayaLami Mti 5 gatimAM 2 sAdu vacchar3a, taddA bAvaLami Mti 5 rU 5 jaha dIvA dIvasayaM paippaI so a dippaI dIvo / dIvasamA AyariyA, dippaMti paraM ca dIvaMti // 31 // nALasa yaMsAmbhaya, carasa ya neLa gAmo hopha / so sropha bhAvaJo, gAmo nAhyo tti niTTio // rU2 / / gavidaM mnayaM, porAnaMna ave nomehiM E mAvAyAM, temavaM gALuputrI! 1 rUrU // TIkAno artha :- ahIM prAkRta zaili ane kavitA hovAthI akSarono pheraphAra che. tethI aljhapasANano saMskRtamAM adhyayana zabda bane che te bhAvArtha batAve che. adhi eTale AtmAmAM varte che. te nirUkta vaDe adhyAtmamAM. te citta temAM lAvavuM jenA vaDe te adhyayana (bIjI tarapha doDatA AtmAne temAM lAvI rAkhavo.) ahIM karmabaLathI rahita AtmA zabdathI citta levuM. (eTale nirmala AtmA evo cittano artha jANavo.) joIe tevuM zuddha citta karavuM. te abhyAsathI ja thAya che.kema ? jJAnAvaraNIyAdi ATha karmano apacaya eTale ghaTADo karavo. te karma mithyAtvAdi karma baMdhananA kAraNa vaDe baMdhAya che, evo bhAva che. e pramANe navAM AvatAM karmono upacaya eTale ghaTADo karavo. A rIte prAkRta zailie AtmAne zuddha AtmA tarIke doravavo ema 'adhyayana' zabdano artha AcAryo icche che. athavA jenA vaDe viSayo samajAya te adhigamana prAkRta zaili vaDe upara kahelA arthanuM darzaka hovAthI evA vacanane adhyayana kahevAya. athavA adhika nayana kahevAya ema AcAryo icche che. teno paNa upara 20 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 kaheloja artha che. eja vacanano A artha che. ayu vaya ItyAdi daMDaka dhAtu pAThathI dore te nayana. bhAvamAM 'lu pratyaya che teno sAmaTo artha pariccheda che. 'adhika nayanam eTale adhika jJAnamAM utAre te arthathI adhyayana Icche che. 'ca' zabdano gUDhArtha che. adhika te sAdhu pAme che, ethI ema samajavuM ke A kAraNabhUta adhyayana vaDe sAdhu munirAja bodha saMyama ane mokSa tarapha adhika adhika samIpa jAya che. tethI adhyayana zabdane AcAryo Icche che, ahIM sarvatra adhika kathana te adhyayana evI yojanA karavI. A gAthAno artha che. akSINa zabdanuM varNana : nAma sthApanA dravya choDIne bhAva akSINa Aja che. ziSyane ApavAthI te akSaya paNAne pAme che. jema eka dIvAvaDe sekaDo dIvA saLagAvAya che ane tethI mULa dIvo paNa dIpe che ane bIjA dIvA paNa dIpe che teja pramANe dIpa samAna AcArya potAnI nirmala buddhi vigerenA upayoga sahita hovAthI (karmanI nirjarA ane jJAnano prakAza thavA vaDe) prakAze che ane potAnI nirmaLa buddhi vaDe ziSyane nirmaLa buddhivALA banAve che. A gAthAno paramArtha che. Aya zabdanuM varNana : bhAva Aya te jJAna, darzana, cAritra ane jJAnamAM matijJAna vigere che. darzanamAM upazama vigere che. cAritramAM sAmAyika vigereno lAbha che. elAbha je vaDe thAya che. bhAvAya, Aya eTale lAbha jANavo. adhyayananA hetu vaDe jJAna vigerenuM Agamana thAya che. kSapaNA. : - te kSapaNA bhAvathI A pramANe ja che. ATha prakAranA karmanI raja temAM jIva ragadoLavAmAM paravaza paNe hovAthI raja te karma raja. purANuM te pahelAnuM yoga eTale aMtakaraNa vigerethI eTale aMtara bhAvathI (moDhethI bolato) zarIrane upayogamAM leto ane adhyayana bhaNato) karma khapAve eTalA mATe adhyayana te kAraNa che ane kArya te kSapaNA che. tethI kAraNamAM kAryano upacAra karIne adhyayanane paNa kahyuM (lokamAM sAro varasAda varase ane anAja pAke to sAro varasAda kAraNa chatAM anAja kAryamAM laI anAja varase che ema loko paNa kahe che) - te pramANe A bhAva adhyayananI yojanA karavI. zAmAM? to ke adhyayana akSaNa, Aya ane kSapaNAmAM. te gAthAno artha che, ra9 thI 33 // - A ogha niSpanna nikSepo batAvyo. have nAma niSpanna batAve che. ogha niSpanamAM je adhyayana batAvyuM tene badale nAma niSpanamAM drumapuSpikA kahevuM, (arthAt moghama hatuM te khulla nAma kahyuM) ogha eTale moghama. have druma zabdano zuM zabdArtha che te kahe che 'du' ane dra' e gati arthanA dhAtuo che. e pramANe 'du' je dezamAM vidyamAna che te enuM che athavA emAM che. te pA. 5-2-94 sUtra pramANe 'mata' pratyaya lAgIne pA 5-2-108 pramANe druma' zabda bane che. have druma puSpa' e bannenA nikSepAnI prarUpaNA kare che. NAmadumo ThavaNadumo davadumo ceva hoi bhAva dumo / emeva ya pupphassa vi cauvivvaho hor3a nikvevo // 34 // TIkAno artha - nAma druma te jenuM vRkSa hoya che athavA jenuM nAma druma hoya. sthApanA tUma te jhADanuM citra vagere che dravya druma teja bhAva druma thAya che. te dravya druma 1) AgamathI ane 2) noAgamathI be prakAre che. AgamathI kuma' zabdano jANanArane paNa upayoga na hoya ane noAgamathI 1) jJa, zarIra, 2) bhavya zarIra . ane 3) bannethI judo vyatirikata,) ema traNa bheda jANavo. bannethI juduM enA eka bhavika 2) baddha AyuSka ane 3) abhimukha nAma gotra ema traNa bheda che. 1) koI paNa gativALo jIva jeNe bIjA bhavamAM druma thavAne ra1 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 AyuSya bAMdheluM eTale bIjA bhavamAM marIne teNe nAma gotra utpanna karela hovAthI te druma thaze te eka bhavika jANavo. jenA vaDe druma nAma gotra baMdha bAMdhela che. te baddha AyuSya che. sanmukha nAma gotra -javAnI taiyArI vALo je vaDe te banne karma udIraNAdi AvalikAmAM nAMkhe te jANavuM. A traNa prakAre bhAvi eTale bhaviSyamAM bhAva drumanA kAraNa hovAthI dravya jANavA. have bhAva dvama te be prakAre che. AgamathI ane no AgamathI. AgamathI jANanAro ane upayoga rAkhanAro ane noAgamathI tRmaja pote druma nAma gotranA karmane vedato hoya te jevI rIte A drumanA nikSepa kahyA te pramANe puSpanA paNa nikSepa sthApanA vigere karI levA. have judA judA dezamAM janmelA ziSya samudAyanA saMmohane dUra karavA mATe siddhAMtamAM dhUma' zabdanA eka arthavALA paryAya zabdone batAve che. dumA ya pAyavA rukkhA,agamA viDimA tarU / kuhA mahIruhA vacchA, rovagA jagAvi a.|| 35 // drama, pAdapa, vRkSa agama, viTapina, tarava, kuhA mahirUhA, vacchA, rUpakA, raMjaka vigere. temAM dramanI artha saMjJA pUrve kahI gayA. pagavaDe je pIe te pAdapa e pramANe bIjAnI paNa yathAyogya saMbhAvanAvaDe artha saMzA kahevI. kAraNa ke mAgadhI bhASA loka bhASA hovAthI judA judA dezanA vaparAtA zabdo temAM vaparAtA hovAthI saMskRta pramANe temAM artha thaI zake nahi). have puSpanA eka arthavALA zabdo kahe che. puSpANi a kusumANi a phullANi taheva hoMti pasavANi / sumaNANi a suhumANi a puSphANaM hoMti egaTTA // 36 // puSpa, kusuma, phula, prasava, sumana, sUkSma vigere. puSpanA eka arthavALA nAma che. have druma ane pupikA eka vAkyamAM eka adhyayananuM nAma hovAthI teno zabdArtha kahe che. drumanuM puSpa te druma puSpa. A avayava lakSaNavALo SaSThI tatparUSa samAsa che. ane te druma puSpa zabdane pA. 5-3-7 sUtra pramANe 'ka' pratyaya lAgatAM drama puSpaka banyuM. ahIM strIpaNAnI vivikSA hovAthI 4-1-4 sUtra pramANe 'A' pratyaya lAgI 7-3-44 sutra pramANe dIrgha thaI pA. 6-1-101 sutra pramANe drama pampikA' zabda banyo. drama puSpanA udAharaNathI yakRta te druma puSpika. te druma pupikA adhyayana te samAnAdhikaraNa tatparUSa samAsa che. enA eka arthavALA zabdo batAve che. duma puSphiA ya AhAraesaNA goare tayA uMcho / mesa jalUgA sappe vaNa'kvaMisugolaputtudae // 37 // drama puSpanA udAharaNa yukata tadruma puSikA che. ane kahe che ke (AgaLa kaheze) 'nahIM sumasa pu!' jema jhADanA phulomAM vigere.' tathA AhAranI eSaNA te AhAreSaNA. eSaNA zabda levAthI gaveSaNA vigere paNa jANavuM. te arthane sUcavavAthI AhAreSaNA tathA gocara eTale bheda bhAvavinA cAre tarapha gAyanI mAphaka vartavuM te gocara te jANavuM. bIjI rIte gocarane badale gocAra rUpa thAya. te gocara arthanuM sUcana karavAvALuM hovAthI A adhyayanane gocara kahyuM. e pramANe badhI jagyAe bhAvavuM. eno bhAvArtha e che ke jema gAya eka sarakhI care che tema sAdhue paNa pharavuM, nahi ke paisAne AzrayIne uttama, adhama ane madhyama kuLamAM javuM (eTale paisAdArane tyAM javuM ane garIbane tyAM javuM nahi ema nahi). athavA vaNika vatsanA DraSTAMta pramANe vartavuM te draSTAMta A rIte jANavo. (potAnA bALakane khavaDAvatI mA dAgInAthI suzobhita hoya paNa bALaka tenA rUpa ane alaMkArane na jotAM pote potAnA AhArane jue che ane khAya che. te pramANe gRhasthanA gharamAM gRhasthanI strI suMdara hoya paNa potAnI zuddha gocarI tarapha lakSa rAkhavuM) tathA mULa gAthAmAM 'tvaka' zabda che te A pramANe che. tvagu eTale asAra levuM. te artha sUcavanArUM hovAthI A adhyayananuM 'tvaka' nAma ThIka che. rara Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 (1) jahA cattAri ghuNA paNNattA, taMjahA - tayakkhAe challikkhAe kaTTakkhAe, sArakkhAe, evAmeva cattAri "bhikkhugA pannattA, taM jahA - tayakkhAe challikkhAe kaTTakkhAe, sArakkhAe tayavakhAe, NAmaM ege no sAraphakhAe sArakkhAe NAmaM ege no tayakkhAe ege tayakkhAe vi sArakkhAe vi ege no tayakkhAe No sArakkhAe / tayakkhAyasamANassa NaM bhikkhussa sArakkhAyasamANe tave bhavai, evaM jahA ThANe taheva daTTavyaM / tvak eTale asAra khAvuM paNa te gRhasthanA ghare vadheluM te eTale / bojo na vadhe ane te bhIkha mAgato na thAya. ane sAdhuo uparathI tenI zraddhA paNa uThI na jAya A cAra bhedanAM phaLa. je tvak khAya, te sAdhune sAra khAvAnA samAna tapa thAya che (arthAt mahAn puNya baMdhAI devalokAdi sukhano bhAgI thAya). e pramANe badhA bhAMgAnuM samajavuM. eTale tvambhokta (khAnAra)ne vajrasAra jevo tapa thAya che. mULa gAthAmAM (uMcha) zabda che te ajJAta piMDa no 'uMcha' sUcaka che. arthAt sAdhu jANItA gharamAM svAdiSTa AhAranI icchAthI na jAya paNa nirdoSa gocarI levA ociMto aNajANye ghera jAya. meSano dRSTAMta jema meSa (gheTuM) thoDA pANImAM paNa pANIne DoLyA vinA pote pANI pIe che tema sAdhue paNa bhikSA levAne pesatAM thakAM gRhasthanA gharamAM bIja vigere paDyAM hoya to te AkuLa vyAkuLa thaI dAbavAM nahi paNa sthiratAthI dhyAna rAkhI bhikSA levI. A artha sUcavanArUM A adhyayana che. tethI tenuM meSa nAma jANavuM jalokA (jaLo) te aneSaNA pravRttimAM denAra hoya tenA bhoLA bhAvanA nivAraNa mATe AmAM sUcanA che. (koI bhoLo mANasa sAdhune na khapatI athavA doSita gocarI Ape to sAdhue nA pADavI). sarpa eTale sApa pote eka sarakhI najare cAle che tema sAdhue gocarI jatAM saMyama tarapha dhyAna rAkhI javuM. A artha sUcavanArUM che. athavA jarA paNa sparza karyA vinA jema sApa daramAM utare che tema sAdhue gocarI karatAM svAda karyA vinA khAvuM. tathA vraNalepAkSopAG vadasaGgayogabharamAtrayAtrArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM putrapalavacca // 1 // vraNa eTale rAga dveSa karyA vinA sAdhue bhojana karavuM. gumaDA upara lepa kare temAM koI khuza thatA nathI tene to emaja manamAM Ave che ke kyAre roga maTe temaja sAdhu paNa (anAhArI thavAnI ane mokSa padanI vAMchA kare che) akSa upAMga dAna mAphaka (eTale gADAnI aMdara dharI hoya ane temAM tela naMkhAya che) sAdhu paNa kAyAno ghasAro aTakAvavA mATe ja AhAra le che. kahyuM che ke varNalepa-dharInA upAMga mAphaka sAdhu gocarI vApare ane gocarI jatAM bIjI jagyAe dhyAna rAkhe to svaparane pIDAkArI thaI paDe. zarIra nibhAvavA mAtra AhAra le. sApanI mAphaka eTale sApa sIdho daramAM utare tema sAdhu AhAra karatAM koLIyo gaLAmAM gupacupa utAre tathA saMtAnanA mAMsa mAphaka A chelluM dRSTAMta eTalA mATe ApyuM che ke sAdhu cha kAyano rakSaka che eTale ekendriya jIva paNa tene putra samAna che. tene potAne mATe raMdhAvI bhakSaNa karavuM te tene mATe pApa che. vigere. ISu-zara--bANa che. te sUcave che. jaha rahio'Nuvautto isuNA lakkhaM Na viMdhai taheva / sAhU goarapatto saMjamalakkhammi nAyavyo / 2thi mANasa pramAda yukata thaI tIra vaDe lakSya sAdhe to te bANa vaDe vIMdhI zakato nathI tevI ja rIte sAdhu gocarI jatAM bIjI jagyAe dhyAna rAkhe to svaparane pIDAkArI thaI paDe. golanuM varNana jaha jagolo agaNissa NAidUre Na Avi Asanne / sakkar3a kAUNa tahA saMjamagolo gihatthANaM // 1 // dUre aNesaNA'daMsaNAi iyarammi teNa saMkAi / tamhA miya bhUmIe ciTTijjA goyaraggagao // 2 // jema lAkhano goLo agnithI dUra ane ghaNo pAse na hoya to lAkhano upayoga thaI zake tema sAdhu 23 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 gRhasthanI ghaNo najadIkamAM ane ghaNo dura na rahe to cAritra pALI zake. jo gocarImAM ghaNo dura rahe to azuddha gocarI vahorAve ane ghaNo najadIka ghusI jAya to coranI zaMkA ajANyAne Ave. ethI gocarI gayelA sAdhue vivekathI ubhA rahevuM. putra palavata eTale jJAtA sUtramAMnI putranA mAMsamAM kathA `susamAnAdRSTAMtathI jANavI.. ane udaka eTale putti udakanI upamAthI nizcaye karIne sAdhue annapAna vAparavuM. dRSTAMta A che. jema eka vANIAe dAridratAnA duHkhamAM pIDAI ratnadvIpamAM jaI traNa lokamAM ramaNIya evAM ratno prApta karyAM. te corothI AkuLa ane dIrghakALa sudhI bhayane laIne te rasto oLaMgIne AvavA ziktamAna na hato. AthI teNe buddhi kauzalyathI te ratno eka sthaLe sthApIne junA pattharanA TukaDA laI ghelAno (gAMDAno) veza laI tyAMthI nIkaLyo ane bolavA lAgyo 'ratnavALo vANIo jAya che.' ema traNavAra bolavA chatAM tenA gAMDA vezathI koI pakaDavA na uThyuM. tyAre cothI vakhata kharAM ratna laI nIkaLI gayo. have jaMgalamAM ghaNI tRSA lAgavAthI sArUM pANI na maLatAM galIca (kharAba) chIcharUM khAbocIuM joyuM. temAM marelAM haraNa vigere hatAM. tethI badhuM pANI carabIvALuM thayuM hatuM. te vANIe na chUTake svAda karyA vinA jIva bacAvavA te pANI pIdhuM ane ratno ghera lAvyo. AmAM sAdhune aMge ratno samAna jJAna darzana cAritra jANavAM. cora samAna pAMca iMdriyanA viSayo ane galIca pANI samAna prAsuka ; aMtaprAMta AhAra vigere jANavA. te khAtAM dveSa ane sAruM khAtAM rAga na karavo. jema vANIo ratna lAvI sukhI thayo tema sAdhu paNa traNa ratna ArAdhI sukhI thAya. aTavI samAna saMsArano nistAra (chUTakAro) jANavo. A badhA eka arthavALA che. te pramANe apekSAthI A adhyayananA aneka artha che.37 mI gAthAno artha. nAma niSpanna kahyuM. have sUtrAlApaka niSpannA nikSepAno avasara che. ahIM te prApta lakSaNavALo che. te kahevAmAM Avato nathI kAraNa ke ahIM trIjo anuyoga dvAra anuyoga nAmano che. tyAM nikSepo karatAM ThIka che eTale ahIM athavA tyAM banne barAbara che tethI sUtranI lAghavatAne mATe tyAM karIzuM. ahIM zaMkA samAdhAna thAya te vizeSAvazyaka sUtrathI jANI levuM. have anugama kahIe chIe. te be prakAre che. sUtrano anugama ane adhyayana vigereno nikSepo karyo te jANavo. upodghAta niryukitano anugama A be dvAranI gAthathya vaDe jANavo. 1. eka yajJadeva nAmano brAhmaNa, kSiti pratiSThita nagarane viSe raheto hato. te haMmezA rjinamatanI niMdA karato, ane potAne paMDita mAnato ane jAhera karato ke je mane vAda karavAmAM jItaze teno huM ziSya thaIza. vakhata jatAM eka bALa sAdhue tene vAda karavA potAnA guru pAse AvavA nimaMtryo. rAjI thaI yajJadeva te bALa sAdhu sAthe temanA guru pAse gayo vAda karatAM thoDIka vAramAM ja te hArI gayo ane pote nakkI karela niyama mujaba te gurunA pAse dIkSA lIdhI. ekadA zAsanadevIe tene kahyuM, jema cakSavALo mANasa paNa teja vinA joI zakato nathItema jIva paNa jJAnI hovA chatAM zuddha cAritra vinA mukita pAmato nathI." AvI vANI sAMbhaLI te yajJadeva muni anya sarva yationI peThe zuddha cAritra pALavA lAgyo. yajJadeva sAdhu thavAthI tenI strI virahavedanA na sahana karI zakI, eTale yajJadevane vaza karavA tenA tapanA pAraNe yajJadeva upara kAmaNa karyuM. tethI yajJadevanuM zarIra durbaLa thatuM gayuM ane mRtyu pAmIne te svarge gayo. tenI strI paNa duHkha sahana na karI zakI ane jJAna thatAM te paNa dIkSA grahaNa karIne, svarge gaI. paNa pote potAnA saMsArIpaNAnA pati e sAdhutA grahaNa karela, tenI upara kAmaNa karela tenA guru pAse AloyaNA na karI. yazadevano jIva svargathI cyavI rAjagRha nagaramAM dhanasArthavAhanI cilAtI nAmanI dAsIne udare putrapaNe utpanna thayo. tenuMcilAtI putra nAma pADyuM. yajJadevanI strIno jIva paNa svargathI cyavInecilAtI dAsInI zeThANI dhanasArthavAhanI strI subhadrAnI kukSie pAMca putra upara chaThThI sasamA nAme putrIpaNe utpanna thayo. dhanasArthavAhe potAnI putrInI rakSA mATe cilAtI putrane rAkhyo. susumA ane cilAtI putra sAthe ramatAM paNa jyAre koI kAraNasara susumA rovA mAMDe tyAre cilAtI putra tenA guptAMga upara potAno hAtha mUke AthI sukha pAmatI bALA susumA raDatI baMdha thatI. ra4 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasatra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 niyukitano anugama temAM niyukita no anugama traNa prakArano che. te A prakAre che. nikSepAniyukita anugama, upoddeghAta niyukita anugama, ane sUtra sparzita niyukita anugama. temAM nikSepa niryukitano anugama pUrve kahyo. je A adhyayana keTalAka vakhate dhana zreSThIne A vAtanI khabara paDI, eTale teNe A dAsI patracilAtI patrane potAnA gharamAMthI kADhI mUkyo. ahIMthI rajA maLatAM te jaMgalamAM gayo, tyAM siMhagahA nAmanI bhIla lokanI pallIe pahoMcyo. tyAM pallIpati mRtyu pAmatAM teno zreSTha zarIra vaibhava hovAthI bhIla lokoe tene potAno svAmI banAvyo. cilAtI putrane susumAnI yAda satAvyA karatI hatI. viSaya rUpI zastranI pIDA vadhatI cAlI, eTale te potAnA sarva sevakone dhanasArthavAhane tyAM corI karavA laI gayo. ane sevakone kIdhuM ke, 'je mAlasAmAna hastagata thAya te sarva te sevakono ane susuma upADI lAvavAnI teM cilAtI patranI" rAtrIne viSe A sarva coro dhanazeThane tyAM AvI pahoMcyA. ghaNA corone joI dhanazeTha potAnA pAMca putrone laI ekAMtamAM jIva bacAvavA saMtAI gayA. sAmano karanAra koI na hovAthI coroe sArI rIte dhana ekaThuM karyuM ane cilAtI putra susumAne upADI vidAya thaI gayo. paNa coro gharanI bahAra nIkaLyA ke zeThe kolAhala karI mUkyo. AthI nagararakSako tyAM AvyA. temane laI zeTha potAnA pAMca putronI sAthe coronI pAchaLa paDyA. coroe nagararakSako ane zeThane potAnI pAchaLa AvatA joI corelo mAlasAmAna rastA vacce mUkI daI potAne raste doDavA lAgyA. cilAtI putre potAnI pAchaLa zeTha tathA temanA pAMca putrone AvatA joyA eTale teNe susumAno vadha karI nAkhyo. potAnI pAsenA tIvra hathiyAra vaDe tenuM mastaka kApI mastaka hAthamAM laI dhaDa tyAM ja rahevA daI nAsI gayo. zeThe ane tenA putroe susumAnuM dhaDa joyuM. zeTha potAnI putrInuM ane pAMce bhAIoe potAnI bahenanuM AvuM kamakamATIbharyuM mRtyu joI ghaNo vilApa karyo ane doDavAnA thAkathI sarvene sudhAlAgI have tyAM bIjI koI vastu na hovAthI ane khAdhA vagara prANa javAnI sthiti thavAthI sarvee eka bIjAne mArIne khAvAno prastAva mukyo. paNa koIe na svIkAryo chevaTe pitAe susamA nA zarIrane khAvAnI vAta mUkI. ane te mAMsa khAIne sarvee jIva bacAvyo. have pitAe ane bhAIyoe mAMsa kevA bhAvathI khAdhuM haze ! te vicArIne sAdhae paNa jIva bacAvavA ane ArAdhanA karavA mATe AhAra nirvAda paNe ravAno che. A draSTAMta kahIne have enI kathAnI pUrti kare che. ane ghara tarapha pAchA vaLatAM zrI vIraprabhano upadeza sAMbhaLyo, A dezanA sAMbhaLI pAMce patroe zrAvaka dharma aMgIkAra karyo ane zeThe pote to saMyama grahaNa karyuM. uttamapaNe saMyama pALatAM tathA ugratapazcaryA karI zeTha svarge gayA. cilAtI patra hAthamAM susamAnuM mAthuM laI tvarIta gatie mArga kApato hato. tenuM AkhuM zarIra lohIthI kharaDAyela hatuM. paNa susumAnI hatyAnA kAraNe manathI te have bhAMgI paDyo hato. potAnI jAta upara te ghaNo khijAyo hato. rastAmAM teNe eka munirAjane kAyotsarga dazAmAM ubhelA joyA. munine jotAM ja te bolyo H he munIzvara! jaladI mane dharma kaho nahi to huM A strInA mastakanI peThe tamAruM mastaka paNa chedI nAkhIza". munIne kaMIka pAtratA lAgI tethI temane upazama-viveka-saMvara e traNa padanuM uccAraNa karIne AkAzamArge cAlyA gayA. cilAtI patre vicAryuM. "munie AkAzagAminI vidyAnuM uccAraNa karyuM ke, kaMI maMtrAkSara kahyo? ke kaMI dharma maMtra kahyo?" ema ciMtavana karI muninI jagyAe ubho rahyo ane te upazama, viveka ane saMvara e traNa padanuM dhyAna dharavA lAgyo. te dhyAna sAthe vicArato gayo ke A traNa zabdano artha zo? vicAratAM vicAratAM teNe pote ja upazama zabdano artha besAryo ke, "upazama eTale krodhanI upazAMti, krodhano tyAga." ema vicArI teNe upazama Adaryo. vaLI teNe viveka zabdano artha vicAratAM te paNa samajAyuM ke, "karavA yogya hoya, teno aMgIkAra ane na karavA yogya hoya teno tyAga karavo e viveka." ema samajI teNe vivekano aMgIkAra karyo. chevaTe saMvara zabdano artha paNa te samajyo ke, pAMca IndriyonAM je tophAna che teno nirodha arthAt pAMca Indriyone te te viSayamAM jatI rokavI, enuM nAma saMvara e artha samajIne teNe saMvara paNa Adaryo. Ama te cilAtI patra te tripadInuM dhyAna dharato tyAM ja kAyotsarge rahyo. tenuM sarva 25 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 vigereno nikSepo te jANavo upodghAta niryuktino anugama A be dvAranI gAthA vaDe jANavo. uddese niddese ya niggame khittakAlapurise ya / kAraNa paccaya lakkhaNa nae samoyAraNaGa Numae / 1 / kiM kaivihaM kassa kahiM kesu kahaM kecciraM havai kAlaM / kaisaMtaramavirahiyaM bhavAgarisa phAsaNa niruttI // 2 // te A che. (1) uddezo, (2) nirdeza, (3)nirgama(4) kSetra, (5) kALa, (c) puruSa, (7) kAraNa, (8) pratyaya, (9) lakSaNa, (10) naya, (11) samavatAraNa, (12) anumata,(13) zuM, (14) kaI jAtanuM, (15) kono, (16) kyAM, (17) zemAM, (18) kevIrIte, (19) keTalI vAra che, (20) keTalA, AMtarAvALuMane (21)avirahita, (22) bhava (23) AkarSA, (24) sparzanA ane (25) nirUkti. A 25 dvAra A be dvAranI gAthAno samudAya artha ane avayavano artha vizeSAvazyakathI jANavo. paNa cAlu yojanAmAM A pramANe che. tIrthaMkara prabhue upodghAta karIne Arya sudharmAsvAmIne tathA temanuM pravacana pachI jaMbu svAmIne, pachI prabhava svAmIne tyAra pachI AryazayaMbhava svAmine anukrame kahevAyuM. ane temaNe Ano uddhAra karyo. te pramANe kathanathI karyuM. jene AzrayIne ahIMja A racyuM te pUrve kahyuM te anukrame avasara Avye kahevuM joIe. tyAM kahyuM e ThIka nahi evI vAdIne zaMkA thAya, AcArya khulAso kare che ke zaMkA na karavI. vacamAM paNa upodghAta tyAM svIkAryo hato tethI tyAM kaheluM paNa upayogIja che. vAdI ema hoya to paNa moTA saMbaMdha pUrvaka hovAthI vacagALAno upodghAta te ahIMja kahyo hota to ThIka. AcArya kahe che. 'ema nahi. vartamAna zAstramAM aMtaraMga hovAthI tyAM paNa upayogI che. eTaluM basa che. akSara gamanIkA mAtra prayAsanuM ja phaLa che. upodghAta niryukti anugama samApta. adhyayana 1 have sUtra sparzita niryuktino anugama kare che. anugama (vakhata) te sUtra sAthe ja thAya. vAdInI zaMkA--jo ema hoya to upanyAsa karavo e nakAmo che. AcArya ema nahi. niryukti paNa samAna paNe che.ane sUtra te sUtranA anugamamAMja kahevAya. te avasara prApta thaye kahevAya che ja. ahIM askhalitAdi prakAre sUtrane zuddha uccAravuM. te A pramANe. askhalita, amilita, avyatya akreDita vigere arthAt anuyoga dvAramAM kahyuM che tema doSa TALI bolavuM ema zuddha bolatAM keTalAka sAdhu bhagavaMtone keTalAka arthanA adhikAra samajAI jAya che. keTalAkane nathI samajAtA. te na samajAyelA samajAvavAne maMda buddhi yukta ziSyonI jANa mATe dareka pade kahevuM, vyAkhyAnu lakSaNa A che. (1) saMhitA, (2) pada, (3) padArtha, (4) pada, vigraha, (5) cAlanA ane (6) pratyavasthAna A cha prakAre che. cAlu vAta kahIe chIe cAlu te A sUtraanugamamAM sUtra uccAravuM zarIra lohIthI kharaDAyeluM hatuM tenI gaMdhathI tyAM soyanA jevA mukhavALI (zucimukhI) kIDIo AvIne karaDavA lAgI. karaDatAM karaDatAM asaMkhya kIDIoe tenuM zarIra cAraNI jevuM karI nAkhyuM. te sarvavedanA teNe dhIrajathI sahana karI ane aDhI divase tenuM mRtyuM thatAM svargamAM gayo. Ama phakta aDhI divasanA upazama, viveka ane saMvara zabdone samajI grahaNa karI lIdhA ane kIDIonA caTakAnI asalapIDA zAMta citte sahana karI cilAtI putra svarge sIdhAvyA. evA cilAtI putrane amArA lAkha lAkha vaMdana. 26 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 sUtranI 1 lI gAthA. dhammo maMgalamukkaTTaM (mukkiTTaM ) ahiMsA saMjamo tavo / devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo // 1 // askhalita pada uccAravuM te saMhitA. te A pAThathI siddhaja che. have pado kahe che. dharma, maMgaLa, utkRSTa, ahiMsA, saMyama, tapa, deva paNa name che, jenuM dharmamAM niraMtara mana che temAM 'dhU' dhAtu dhAraNAnA arthamAM che. tene 'ma' pratyaya lAgavAthI dharmarUpa thAya che. maMgaLanuM rUpa pUrve kahyuM che. 'kRSa' dhAtuno artha vi lekhana che tene ut upasarga ane niSThAnta ( kRta bhUtakRdantathI pratyayAnta thayela che) pratyaya lAgavAthI utkRSTa evuM rUpa siddha thayuM. tathA dRhi, hisI ane hiMsAnA arthamAM dhAtu che. temAM pA. 7-1-58 sUtra pramANe vacamAM 'na' lAgIne strIrUpamAM A pratyaya lAgI hiMsA zabda thAya che. te niSedha vAcaka pUrve 'a' lagADI ahiMsArUpa thayuM. tathA yam dhAtu uparamnA arthamAM che. tenA pUrve sam upasarga lAgI saMyama rUpa thayuM. tathA tap saMtApanA arthamAM che. tene as pratyaya lAgI tapa rUpa thayuM tathA div dhAtu kIDA, vijIgiSA vyavahAra, dyuti, stuti, svapna, kAnti, gati zabdonA arthamAM vaparAya che. tethI A dhAtune acapratyaya lAgI prathamanA bahuvacanamAM 'devAH' ema thAya che. 'api' zabda avyaya che. 'tad' e sarvanAma che tenuM bIju ekavacana rUpa tam thAya che. te pramANe nam dhAtune pA. 3-1-19 sUtra pramANe 'kayac' lAgatAM 'namasyanti' ema thAya che tathA yat zabdanuM SaSThInuM ekavacana yasya thAya che. gujarAtImAM rUpa jenuM che. dharma e pUrve siddha karI gayA chIe. sadA eTale badhA kALamAM pA. 5-3-15 sUtra pramANe 'dA' pratyaya lAgyo te pA. 5-3-16 sUtra pramANe sadA rUpa thayuM. tathA 'mana' dhAtu jJAnanA arthamAM che. e dhAtune 'as' pratyaya lAgI manaH rUpa thayuM. have padonA artha kahe che. durgatimAM paDanArA jIvane dhArI rAkhe te dharma. teja kahyuM che ke = adhyayana 1 durgatiprasRtAn jIvAn yasmAddhArayate tataH / dhatte caitAn zubhesthAne, tasmAd dharma iti smRtaH // 1 // durgatimAM paDatA jIvone je dhAre che tathA zubhasthAnamAM sthApe che tethI dharma kahyo. jenAvaDe hita maMgAya te maMgaLa pUrvanI peThe jANavuM. utkRSTa eTale pradhAna nahiMsA te ahiMsA arthAt jIvanA ghAtathI pAchA pharavuM saMyama eTale AzravadvArane aTakAvavo je aneka bhavomAM ekaThAM karelAM ATha prakAranA karmone tapAve te anazanAdi tapa krIDAo vigere kare te devo. api eTale saMbhAvanA thAya che. ke devo paNa jene namaskAra kare to manuSya kare temAM zuM navAI 'tam' eTale e dharma kahenAra jIvane name che. e prakaTa artha che. je jIvanuM pUrve kahelA svarUpamAM sadA mana eTale aMtaHkaraNa che. A padono (ahiMsA saMyama ane tapa utkRSTa maMgaLa rUpa dharma che te jemanA hRdayamAM niraMtara rame che temane devatAo paNa namaskAra kare che.) artha thayo. have padono vigraha kahe che. paNa padono vigraha paraspara apekSAvALA samAsane bhaje che. paNa ahIM tevo koI samAsa na hovAthI nathI batAvyo. cAlanA eTale zaMkA ane prati avasthAna eTale samAdhAna. te jyAre pramANanI ciMtA karIzuM tyAre AgaLa kahIzuM. paNa temanI pravRtti A upAyavaDe che te batAvavA mATe kahe che. katthaI pucchai sIso, kahiMca'puTTA kahaMti AyariyA / sIsANaM tu hiSaTTA vipulatarAgaM tu pucchAe // 38 // TIkAno artha- koI vakhata kaMI na samajIne ziSya pUche ke A kevI rIte ? Aja cAlanA, ane guru sarvAsvapi sUtrapratiSu mukkaTTaM pATovarttate, agastyacUrNo vRddhavivareNa ca mukkaTTaM, mukkiTTaM pAThadvayamapi dRzyate sAmpratakAle punaH muk iti pAThapravRtti dRzyate // ra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1. javAba Ape te pratyavasthA. A bannenI pravRtti che. te pramANe koI vakhata koI na pUche to paNa pUrva pakSanI A zaMkA karIne AcAryo javAba Ape che te samAdhAna che. zA mATe kahe che? to ke ziSyonA hitane mATe. 'tu' zabdano artha ja jANavo. vipulatara te prabhutatara kahe che. (ziSyano prazna hoya tyAre) A ziSya tikSNa buddhivALo che e jANIne guru vadhAre samajAve. gAthAno artha gAthA evaM tAvatsamAsena, vyAkhyAlakSaNayojanA / kRteyaM prastute sUtre, kAryaivamapareSvapi // 1 // . . granthavistaradoSAnna, vakSyAma upayogitu / vakSyAmaH pratisUtraM tu yat sUtrasparzikA'dhunA // 2 // procyate'nugamaniyuktivibhAgazca vizeSataH / sAmAyikabRhadbhASyAjJayastatroditaM yataH // 3 // hor3a kayattho vottuM sapayaccheaM suaM suANugamo / suttAlAvaganAso nAmAdiNNAsaviNiogaM // 1 // suttaNphAsianijjuttiNiogo sesao payatthAi / pAyaM socci ya negamaNayAimayagoaro hoi // 2 // evaM suttANugamo suttAlAvagakao a niknevo / suttapphAsiaNijjutti NayA a samaga tu vaccanti // 3 // e pramANe TuMkANamAM vyAkhyA lakSaNanI yojanA che te A prastuta sUtramAM kahI. e pramANe bIjAmAM paNa karavI. graMtha vistAranA doSathI ame nahi kahIe. paNa upayogI to dareka sUtramAM kahIzuM. je sUtranI sAthe sparzIta che te anugama niyukitanA vibhAga vizeSathI vizeSAvazyakamAM kahelo che tyAMthI jANavo. vaLI kahyuM che ke padacchedavAnuM sUtra kahI sUtrano anugama saphaLa arthavALo thAya che. sUtranA AlAvAnuM sthApana nAmAdi nyAsane viniyoga karavAvALuM che. sUtra sparzika niyaMtinuM kathana padArtha vigere prAyaH naigama nayAdi matamAM gocara thAya che. A pramANe sUtrano anukrame sUtrAlApakano nikSepo karyo. ane sUtra sparzika niryukti tathA nayo sAtheja cAle che. ATaluM samajavA mATe kahyuM. temAM dharma padane aMgIkAra karI sUtra sparzIta niryukita mATe kahe che. NAmaM ThavaNAdhammo, davyadhammo a bhAvadhammo a / eesiM nANattaM vucchAmi ahANupubbIe // 39 // TIkAno artha- nAma sthApanA dharma-te dharma zabda pratyekamAM joDavo eTale nAma dharma, sthApanA dharma, dravya dharma, bhAva dharma enA judA judA bhedane anukrame kahIzuM. have nAma sthApanA sugama hovAthI dravya dharmanA adhikAramAM AgamathI ane noAgamathI nikSepArtha thAya. temAM jJAtA paNa anupayoga, ane noAgamathI jJazarIra, bhavya zarIra bannethI judo dravya dharmAdika kahevAya che. dav ca atthikAyappayAradhammo a bhAvadhammo a / davvassa pajjavA je te dhammA tassa dabbassa // 40 // TIkAno artha- ahIM dharma traNa prakAre che te A 1. dravya dharma, 2 astikAya dharma, 3. pracAra dharma temAM dravya enA vaDe dharma dharmamAM kaMIka aMze abheda hovAthI dravyadharma kahevAya che. tathA astikAya enA vaDe sUcana karavAthI sUtra ema mAnI upalakSaNapaNAthI avayavanoja samudAya zabdano upacAra hovAthI astikAya dharma kahevAya (astikAya eTale jaina zAstramAM samUha) che, pracAra dharma enA vaDe A graMthathI dravya dharmano deza kahe che. bhAva dharma e vaDe bhAva dharma svarUpa kahe che. have pUrve kahelA traNa dharmonA svarUpane kahe che dravyanA paryAya je utpAda, vigama vigere che te dharma te dravyanA kahevA mATe dravya dharma te paryAya che. A pramANe bIjAthI asaMta eka dravyano abhAva- pradarzana karavAthI bahu vacanano nirdeza karyo che [eka padArthanA je dharmo (arthAtu anaMta dharmo) te anya padArthomAM saMyukata nathI tema nahi arthAt dareka padArthomAM rahelA che. evuM jaNAvavA mATe dharma zabda bahuvacanamAM che]have astikAyAdi dharma svarUpa kahe che. dhammatthikAyadhammo, payAradhammo ya visayadhammo ya / loiyakuppAvayaNia, loguttara loga'Negaviho // 42 // dharmagrahaNa karavAthI dharmAstikAya levuM. tethI dharmAstikAya ja gatino AdhAra asaMkhya pradezavALo ra8 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 astikAya dharma (trikAla ne sucavanAra che.) jANavo. bIjA AcAryo kahe che ke dharmAstikAyAdi svabhAvavALo astikAya dharma kahevo paNa A mata ayukta che. kAraNa ke temAM dharmAstikAyAdinA dravya paNe tenuM dravya dharmathI abhinna paNuM che. tethI pUrvano mata ThIka che. pracAra dharma te viSaya dharmaja che 'tu' zabdano artha 'ja' jANavo. temAM pracaraNa eTale pracAra eTale prakarSe karI javuM. teja AtmasvabhAva paNAthI dharma teja pracAra dharma te kevI rIte ? ke jemAM prANIo sIdAya (muMjhAya) te viSayo rUpa gaMdha vigere teno dharma te pramANe kharI rIte viSaya dharma teja A rAgAdivALo jIva temAM pravarte che eTale cakSu vigere Idrione vaza thaI rUpAdimAM pravarte che te pracAra dharma jANavo. pradhAna saMsAra nibaMdhana paNAthI ane (Ane)mukhya pada ApavAnI khAtara dravya dharmathI judo batAvyo che. have bhAvadharma kahe che. te laukika vigere judA judA bhedavALo che. kahe che ke 1. laukika jainetara matanuM vacana ane lokottara te jainanuM. ahIM laukika aneka prakAranAM che. te kahe che. gammavatuvesarakhkhuM, puravaragAmaLokrizarphamAM 5 sAvajhno 3 dyutithiyadhammo na niohi 3 patyo // 42 5 (1) gamya dharma (maryAdA dharma) jema dakSiNa dezamAM mAmAnI dIkarI paraNAya paNa uttara dezomAM te duSita gaNAya e pramANe bhakSya, abhakSya, peya apeyanI yojanA karavI. (2) pazu dharma te mAtA vigere sAthe kucAlana, (3) deza dharma teM dezAcAra judA judA dezamAM paheraveza vigere judA che te, (4) rAja dharma te judA judA rAjyomAM judA judA karo che te (5) puradharma judA judA nagaromAM kaMI kaMI vizeSa dharma che jemAM bhASA bheda vigere jANavA athavA strI bIjA ghera tarapha jAya bIjuM ghara mAMDe evA arthamAM samajavuM. (6) gAma dharma te paNa jAdA gAmamAM judA judA rivAja hoya te, (7) gaNa dharma te mallo vigere samudAyanI vyavasthA [jemAM prathama sarakhA paga mukI ne kustI kare ane pachI viSrama eTale gamete rIte paga mukete] (8) goSThI dharma te goSThI vyavasthA. eTale sarakhI ummaranA mitro ekaThA thAya te goThIyAo tenI vyavasthA. vasaMta Rtu vigeremAM goTha ujANI kare te. (9) rAjadharma te duSTane daMDa ne sArAnuM pratipAlana che. enI bhAva dharmanA gamyAdinI navaprakAre vivakSAthI bhAvarUpa paNe che athavA dravya paryAya paNAthI che tenIja dravyanI apekSA vinA vivakSA karavAthIathavA lokamAM ene bhAva dharma tarIke mAnavAthI bhAvamAM gaNe. deza rAjAdino bheda eka dezane AzrayIne kahyo te pramANe potAnI buddhi vaDe aneka rAjanuM vicArI levuM. A pramANe have jainetara kahe che. paNa prAyaH pApa rUpa hovAthI laukika jevo ja che. avagha eTale pApa tenI sAthe saMbaMdha rAkhe te sAvadya. (10) 'tu' eTale ja, te avadhAraNa mATe che. eTale kayo sAvadha dharma? toke jainetara, caraka, parivrAjaka (bAvA vigereno) dharma, zA mATe ? jinezvara ane anya vidvAnoe tene vakhANyo nathI te mATe. AraMbha parigrahanuM kAraNa hovAthI ahIM khulAsAnI jarUra che, paNa cAlatI vAtamAM sUcanA mAtra hovAthI vadhAre kahetA nathI. jainetara dharma kahyo. have lokottara dharma kahe che. duviho loguttarIo, suadhammo khalu caritadhammo a / suadhammo sajjhAo caritadhammo sama "ko TIkAno artha- lokottara dharma be prakAre che. zruta dharma ane cAritra dharma. zruta dharma te bAra aMga (siddhAMta) teno dharma, 'khalu' zabda vizeSa sUcave che. te nizcaye vAcanAdi bhedo vaDe vicitra che. kahe che ke zruta dharma svAdhyAya te vAcanAdi rUpa tattva ciMtAmAM dharmanA hetu rUpa hovAthI dharma kahevAya (zruta vaDe dharma oLakhAya che.) tathA cAritra dharma. temAM 'cara' dhAtu gati ane bhakSaNanA arthamAM che. pA. 3-2-184 sUtra pramANe 'Itran' pratyaya lAgavAthI caritra zabda thayo. eTale aniMditacAle che jenA vaDe te caritra. kSaya upazamarUpa teno bhAva te caritra azeSa karma kSaya karavAne mATe A vartana che (ceSTA eTale vartana). te je dharma cAritra dharma. 'ca' samuccaya mATe che. A zramaNa dharmaja che tethI cAritra dharma te zramaNa dharma sahana kare te zramaNa pA. 3-3-113 sUtra ra9 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahana na kare zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 pramANe 'zrama' dhAtunuM zramaNa rUpa bane che. eTale zrama levo, tapasyA karavI. amAro kahevAno Azaya e che ke tapasyA karanAra dIkSA levAnA divasathI badhA pApa vyApArathI rahita banIne guru upadeza vaDe jyAM sudhI prANa na aTake tyAM sudhI anazanAdi tapa yathAzakita kare che ane bIjA jIvone duHkha na karavA vaDe pote duHkha veThIne tapa kare che. teja kahyuM che ke yaHsamaHsarvabhUteSu, traseSu sthAvareSu ca / tapazcarati zuddhAtmA, zramaNo'sau prakIrtitaH // 1 // je badhA prANIomAM eTale traNa sthAvaramAM sarakhApaNuM rAkhe che ane zuddha AtmA banI tapa kare te zramaNa jANavo. phAjyAdi lakSaNo have pachI kahevAnA che. te dharma kSamA, komaLatA, saraLatA, pavitratA, satya, saMyama, tapa8, tyAga, akiMcanatA ane10 brahmacarya. A daza prakArano zramaNa dharma jANavo. temAM kSamA eTale koI AkrozanA vacana kahe athavA mAra mAre te samatAthI sahana kare to kamano kSaya thAya ane saha to navAM karma baMdhAya, tethI krodhano nigraha karavo. ane krodha udayamAM Avyo hoya to niSphaLa karavo. kSamA. titikSA ane krodha nigraha e traNano eka artha che. komaLatA eTale koI jAti kuLa vigerethI hIna hoya ane pote uttama jAtino hoya to tenA AgaLa ahaMkAra na karavo. ahaMkAra na karavAthI karmanI nirjarA thAya che. ane ahaMkAra karavAthI karma vadhe che. mAna udayamAM na AvyuM hoya to te rokavuM ane AvyuM hoya to te niSphaLa karavuM. saralatA eTale akuTilatA. A guNa dhAraNa karavAthI nirjarA thAya, nahi to karma baMdhAya. e pramANe mAyAne dAbavI ane niSphaLa karavI. pavitratA te dharma upakaraNamAM paNa mUccha na rAkhavI. yogya sAdhune vAparavA ApavuM jethI karma nirjarA thAya, tema lobhano nirodha ane te niSphaLa karavo. satya eTale vicArIne niravadya vacana bolavuM, jethI karma ochAM thAya; nahi to karma vadhe. saMyama tapa ahIM kahetA nathI kAraNa ke mULa sUtramAM artha Ave che. have tyAgane kahe che. pote AcArya vigerenI vaiyAvacca eTale pote nakhAtAM upayoga na karatAM yogya vastu temane ApavAthI moTI karma nirjarA thAya che. tethI vastra, pAtra, auSadha vigere je kaMI AvyAM hoya te sAdhuone yogyatA pramANe vaheMcI ApavAM. akiMcanatA eTale potAnA dehamAM paNa mamatA na rAkhavI. tethI karma ghaTe; mamatA karavAthI karma vadhe. tethI sAdhue dehanuM mamatva mUkavuM. have brahmacarya kahe che. te audArika kAma bhoga mana vaDe na seve, na sevAve ke na anumode. e pramANe vacana kAyAnA traNa traNa bheda letAM nava bheda thayA. e pramANe divya zarIranA paNa nava bheda thAya. te aDhAra bhede brahmacarya pALe tethI moTI karma nirjarA thAya. nahi to mahAna karma baMdhAya. A dasa prakArano zramaNa dharma che. AmAM mULa guNa ane uttara guNa e banneno samAveza che. jemake saMyamathI pahelI ahiMsA, satyathI mRSAvAda virati, brahmacarya thI maithuna viratI, akiMcanathI parigraha nivRtti tathA adattAdAnanI nivRttimAM jemAM svadeha mAM paNa mamatva nathI. te bIjAnuMna ApyuM hoya te kevI rIte le? tethI bane AvI jAya. athavA eka levAthI tenI jAtanuM bIjuM paNa Ave che. (jema ahiMsA levAthI adattAdAna virati paNa AvI gaI. kSAnti, mArdava, Arjava ane tapa levA vaDe uttara guNonuM grahaNa che.) maMgaLanuM svarUpa. nAma sthApanA sugama hovAthI dravya bhAva maMgaLane kahe che. te bhAva maMgaLa kahevAnI IcchAthI kahe che. 43ii. davve bhAve'vi a maMgalAI davvammi puNNakalasAI / dhammo u bhAvamaMgalametto siddhitti kAU NaM // 44 // dravya laIne bhAva che dravya maMgaLamAM pUrNa kaLaza tathA Adi zabdathI svastika vigere maMgaLa jANavA dharma te pote bhAva maMgaLaja che. zA mATe? te kahe che. A kSAMtyAdi dharmanA rakSaNathI siddhi eTale mokSa che. bhavanuM gALa vuM te gAthAno artha che. Aja mukhya maMgaLa che. ekAMtika paNAthI ane AtyaMtika paNAthI, te pramANe pUrNa kalaza 30 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazabaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 vigere dravya maMgaLamAM mukhya maMgaLa nathI. (kAraNa ke corane pUrNakaLaza sAme maLato amaMgaLakara che.) temAM ekAMtika ane AtyaMtika lAgu paDato nathI. (ekAMtIka eTale zaMkA rahita phaLa thAya ane AtyaMtika eTale chevaTa sudhI hitakAraka) have hiMsAno vipakSa ahiMsA kahe che. te jema jevo uddeza tevo nirdeza pramANe ahiMsA kahe che. 44 II hiMsAe paDivakkho hoi, ahiMsA caubvihA sA u|| dabbe bhAve a tahA, ahiMsajIvAivAotti // 45 // - TIkAno artha - pramAdanA yogathI jIvane du:kha devuM te hiMsA, A hiMsAmAM virUddha pakSa eTale pramAdano tyAga karIne zubha yoga dhArIne prANane bacAvavA te ahiMsA. te cAra prakAranI che. dravya ane bhAvamAM eTale 1 dravyathI ane bhAvathI ahiMsA. 2 dravyathI kharI paNa bhAvathI nahi. 3 dravyathI nahi paNa bhAvathI kharI. 4dravyathI nahi ane bhAvathI paNa nahi. emAM 'tathA' zabda samacita che. temAM traNa bhAMgAnA upanyAsa che. kAraNa ke temAM samuccaya, nirdeza avadhAraNa sAdRzya, prakAra vacanomAM vaparAya che. temAM A bhaMga vAcaka dravyathI ane bhAvathI levo. * jahA kei purise miavahapariNAmapariNae miyaM pAsittA AyanAiDDiyakodaMDajIce saraM NisirijjA, se a mie teNa sareNa viddhe mae siA. esA davao hiMsA bhAvao vi // jema mRga vadha karavAnI buddhimAM vartelo koI mANasa mRga joIne dhanuSya kheMcI caDAvI choDe, to te vakhate te mRga te tIra vaDe mare. A hiMsA dravyathI kharI ne bhAvathI paNa kharI ema jANavuM. paNa sAdhu' IriyA samiti yukata kAraNe jatAM koI jIva mare to temAM dravyathI hiMsA kharI paNa bhAvathI nathI. kahyuM che ke uccAliaMmi pAe iriyAsamiassa saMkamaTTAe / vAvajjejja kuliMgI marijja taM jogamAsajjA // 1 // na ya tassa taNNimitto baMdho suhumo vi desio samae / jamhA so apamatto sA ya pamAotti niddiTTA // 2 // paga upAye thake IriyA samiti yuta thaI cAlatAM sAdhuthI ajANye koI jIva mare to temAM maranAra jIvano doSa che. paNa te sAdhane tenA saMbaMdhI jarApaNa doSa siddhAMtamAM batAvyo nathI. kAraNa ke te sAdha che. ane hiMsA pramAdIneja hoya vigere. je A bIjo bhAMgo. bhAvathI hiMsA kahevAya paNa dravyathI nahi te A rIte che. jahA kevi purise maMda maMdappAgAsappadese saMThiyaM IsivaliyakAyaM rajju pAsittA esa ahitti tabbahapariNAmapariNae NikaTibayAsipatte duaM duaMchidijjA esA bhAvao hiMsA na dbo|| - koI eka puruSa paroDhIAnA maMda prakAzamAM vaLelI doraDIne sApa mAnI tene vadha karavAnA IrAdAthI taravAravaDe che te. bhAvathI hiMsA dravyathI nahi A trIjo bhAgo. paNa cotho bhAMgo zUnya che kAraNake evI koI hiMsA nathI je dravyathI paNa na hoya ane bhAvathI paNa na hoya. hiMsAthI virUddha pakSa te ahiMsA. ahiMsAnA zabdArtha. nahiMsA, ahiMsA, ajIvAtipAta. vaLI te ahiMsAvALAne potAnA karmano nAza thAya cheja. ajIva te karma ema bhAvavuM. upalakSaNathI ahIM prANAtipAta virati vigere levo. have saMyamano artha kahe che A 45 puDhavidagaagaNimAruya, vaNassaIbiticaupANidiajjIve / pehopehapamajjaNapariTThavaNamaNovaI kAe // 46 // puDhavAiyANa jAya ya paMciMdiya saMjamo bhave tesiM / saMghaTTaNAdi Na kare tiviheNaM karaNajoeNaM // 1 // ajjIvehiM jehiM gahiehiM asaMjamo ihaM bhnnio| jaha potthadUsapaNae taNapaNae cammapaNae a||2|| gaMDI kacchavi muTTI saMpuDaphalae tahA chivADI a / eyaM potthayapaNayaM paNNattaM vIarAehiM // 3 // bAhallapuhuttehiM gaMDI pottho u tullago dIho / kacchavi aMte taNuo majjhe pihulo muNeabbo // 4 // cauraMguladIho vA vaTTAgiti muTTipotthago ahayA 31 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 / cauraMguladIho cia caurasso hoi viNNeo // 5 // saMpuDao dugamAI phalagA vocchaM chivADimettAhe / taNupattosiaruvo hoi chivADI buhA beMti // 6 // dIho vA hasso vA jo pihulo hoi appabAhallo / taM muNia samayasArA chivADipotthaM bhaNaMtIha // 7 // duvihaM ca dUsapaNaaM samAsao taMpi hoi nAyavvaM / appaDilehiyadUsaM duppaDilehaM ca viSNeyaM // 8 // appaDilehiadUse tulI uvadhANagaM ca NAyavvaM gaMDuvadhANAliMgiNi masUrae ceva pottamae // 9 // palhavi koyavi pAvAra Navatae tahaya dADhigAlIo / duppaDilehia dUse evaM bIaM bhave paNagaM // 10 // palhavi hatthuttharaNaM koyavao apUrio paDao / daDhagAli dhoi pottI sesa pasiddhA bhave bhedA / / 11 / / taNapaNagaM puNa bhaNiyaM jiNehiM kammaTTagaMThidahaNehiM / sAlI vIhI koddava rAlaga raNNetaNAI ca // 12 // aya ela gAvi mahisI miyANamajiNaM ca paMcamaM hoi / taliyA khallaga kosaga kittI ya bitie ya / / 13 / / taha viaDahiraNNAI tAi~ na geNhai asaMjamaM sAhU / ThANAi jattha cee peha pamajjittu tattha kare // 14 // esA peha uvehA puNovi duvihA u hoi nAyavvA / vAvArAvAvAre vAvAre jaha u gAmassa // 15 // eso uvikkhago hU avvAbAre jahA viNarasaMtaM / kiM eyaM nu vikkhasi ? duvihAevittha ahiyAro // 16 // vAvAruvvikkha tahiM saMbhoiya sIyamANa coei / coeI iyaraM pihu pAvayaNIammi kajjammi // 17 // avyAvArauvekkhA Navi coei gihiM tu sIaMtaM / kammesu bahuvihesuM saMjama eso uvekkhAe // 18 // paDisAgarie apamajjiesu pAesu saMjamo hoi / te ceva pamajjaMte asAgarieN saMjamo hoi // 19 // pANAIsaMsattaM pANamahavA vi avisuddhaM / uvagaraNabhattamAI jaM vA airita hojjAhi // 20 // taM pariTTappavihIe avahaTTusaMjamo bhave eso / akusalamaNavairoho kusalANa uMdIraNaM ceva // 21 // juyalaM maNavaisaMjama eso kAe puNa jaM avarasakajjammi / gamaNAgamaNaM bhavai taM uvautto kuNai sammaM // 22 // tavvajjaM kummassa va susamAhiyapANipAyaMkAyarasa te hava ya vhAya saMgavinaMtaseva sAdussa // rarU 5 (AnuM vizeSa varNana pariSTi naM. 3 mAM juo) pRthvI vigerethI mAMDIne paMcendriya sudhI teono saMyama thAya. eTale saMghaTTana vigere mana vacana kAyAthI na kare, na karAve, na anumode. je grahaNa karavAthI asaMyama thAya te ahIM jANavo. jemake pAMca-pAMca prakAranAM pustaka, vastra, ghAsa, carma vigere, pAMca prakAranA pustaka-gaNDI, kacchapI, muSTi, saMpuTa phalaka ane sRpATika, A pAMca prakAranAM pustaka zrI vItarAge kahyAM che. gar3I pustakamAM pAnAM laMbAI pahoLAImAM samAna ane dIrgha hoya. kacchapImAM kore pAtaLAM ane vacamAM pahoLAM hoya che. cAra AMgaLa lAMbA ane golAkAra te muSTi pustaka, athavA cAra AMgaLa lAMbu cokhaNuM hoya te, saMpuTaka. te be traNa pATIAvALuM hoya che. sRpATikA eTale pAtaLAM pAnAM uMcA rUpavALuM (komala ane cIkaNA patra vALuM) ema paMDito kahe che. athavA dIrgha hrasva athavA pahoLuM. thoDI pahoLAIvALuM tene vidvAn sAdhuo sRpATikA pustaka kahe che. (prAyaH A tADa patrane AzrayIne che. hAlano rIvAja judI rItano che.) have be prakAranA vastra paMcaka kahe che. apratilekhita ane duSpratilekhita emAM tulI, upadhAna (ozikuM) gAlamasUrIAM (hAla paNa rU bharIne bane che) jANavAM. tenI paDilehaNA sIvela hovAthI na thaI zake. tethI te apratilekhita tathA kharaDIo, salomaTa, bhuravIgA, jIrNa,saddaza vastra, prAdi, kRtupi, pravAraka, navatvak tathA draDha gAlikA e duHkhe karIne paDilehaNa thAya te duSkRtilekhita jANavA. prahalAdi te hAthanA mojA. kutupa te rUthI bhareluM vastra. draDha gAlikA ne dhoeluM vastra vigere duHkhathI paDilehAya bAkInAM jANItA che. (te vakhate prasiddhimAM haze.) te mATe bahuzrutane pUchavuM. have ghAsapaMcaka kahe che. ATha karmane dahana karanAra zrI jinezvara bhagavaMta kahe che ke, zAli, vrIhi, kodrava, rAla ane araNyanuM ghAsa te pAMca prakAranuM che (ziyALAmAM dilhI tarapha ThaMDInA bacAva mATe A ghAsa hAlamAM vaparAya che.) pAMca prakAranAM cAmaDAM te bakarI, gheTuM, gAya, bheMsa ane haraNanoM ema samajavAM. te taLIo, khallaka, vAgharI (cAmaDAnI dorI) koza ane kRtimAM vaparAya che. (pUrva kALamAM bhayaMkara 3ra Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 aTavIo oLaMgatA athavA mAMdAone gUmaDAM vigerenAM kAraNomAM apavAdarUpe sAdhuo A junAM cAmaDAM vAparatA.) tathA asaMyamanA hetu rUpa hovAthI vikaTa hiraNya vigerene sAdhuo grahaNa karatA nathI. jemAM joIne pramArjanA na thAya te asaMyama jANavo. have (saMyamanA viSayamAM prekSA ane upekSA ahI be prakAranI che te batAve che. vyApAra ane avyApAramAM. jema A nAsatAnI (bhAgatAnI) kema upekSA kare che? ahi bane prakArano adhikAra che. vyApAranI upekSA che jenI sAthe gocarI thAya tevA sAdhumAM koI sIdAto hoya to tene dharma kAryamAM dorave tema bIjAne paNa siddhAMta mArge dorave te jANavuM. te pAsatthA vigerene mATe che. avyApAra upekSA te koI gRhasthI dhaMdhA vinA sIdAto hoya to tene preraNA na karavI. A upekSAno saMyama jANavo. gRhasthI ubhelo hoya tyAM sAdhuo paga na paNa pUMje to saMyama thAya ane gRhastha na hoya to paga pUMjyathI saMyama thAya. prANAdi saMsakRta bhojana, pANI athavA avizuddha upakaraNa bhojana athavA pramANa karatAM vadhAre hoya to te vidhithI paraThavavAthI saMyama thAya, ane akuzaLa mana vacanano rodha tathA kuzaLa mana vacananI udIraNA karavI te saMyama. mana vacananA saMyama sAthe avazya kAryamAM kAyAne joDavI ane gamanAgamanamAM te upayoga rAkhIne sArI rIte varte asaMyama tyajIne kAcabAnI mAphaka paga hAtha vigerene gopavIne sAdhu kAyAno saMyamI thAya che. A saMyama batAvyo. (upara batAvela pustaka, vastra, ghAsa, cAmaDuM e khAsa kAraNe vAparavAM paDe to paDilehaNA thAya). eTaluMja ane tevuM ja levuM te saMyama ane bAkIno asaMyama jANavo tathA gRhasthIne pApano vyApAra hovAthI temAM mAthuM na mAravuM; paNa sAdhu tathA pAsasthAne jarUra paDyethI dharmamAM paNa doravavA preraNA karavI vAdInI zaMkA-ahiMsAja tattvathI saMyama che. tethI judo pADI kahevuM te ayukata che. AcArya kahe che. ema nahi. saMyamane ahiMsA upara upagrahanuM karavApaNuM che. kAraNake saMyamIneja bhAvathI ahiMsakapaNuM che. have tapa ne kahe che. te bAhya atyaMtara be prakArano che. te 46 che 'aNasaNamUNoariA, vitti saMvevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya bajjho tayo hoi // 47 // TIkAno artha - 'prathama bAhya tapanuM varNana (1) anazana (2) uNodarI (3) vRtti saMkSepa (4) rasatyAga (5) kAyaphaleza (6) saMlekhanA. A cha bheda bAhyatapanA thayA. anazana te na khAvuM te. te be prakAre Ivara te thoDo kALa sudhI te mahAvIra svAminA tIrthamAM eka upavAsathI cha mAsa sudhI. yAvat kathita te maraNa sudhI te bhedanI - upAdhithI vizeSa paNe traNa prakAre che. 1. pAdapopagamI. 2 Igita-maraNa. 3 bhakata-pariNA. temAM anazana karanArane cAra AhAra choDyA pachI ceSTA paNa choDI devI tathA ceSTA choDIne ekAMta niSpatikarma zarIravALA te (je vaiyAvacca paNa na karAve. jema jhADa sthira che tema pote paNa sarvathA jhADa jevo thAya. bIjA tene jIvato paNa na jANe. Ane anya lokamAM samAdhi kahe che. te pAdapopagamana che. tenA be prakAra che- 1 vyAghAtavALuM ane 2. vyAghAta rahita. vyAghAta vALuM te siMhAdinA upadravamAM maraNa jANI kare te kahyuM che ke - sIhAdisu abhibhUo pAdavagamaNaM karei thiracitto / Aummi pahuppaMte viANiuM navari gIyattho // 1 // siMhAdithI pIDAyelo bhaya Avyethake sthira citta rAkhI pAdapopagamana anazana kare. A sAdhu potAnuM AyuSya samIpa AveluM jANI gItArtha hoya teja kare.) nirvAghAta vALuM sUtra artha bannemAM pAra pahoMcela potAnA ziSyone utsargathI taiyAra karIne samudAyamAM rahIne bAra varSa sudhI tapazcaryA kare. kahyuM che ke cattAri vicittAI vigaI nijjUhiyAiM cattAri / saMvacchare a doNNi u egaMtariaM ca AyAmaM // 1 // NAIvigiTTo atavo chammAse parimiaMca AyAmaM / anne vi a chammAse hoi vigiTuM tavokAmaM // 2 // vAsaM koDisahiyaM ' (1) 314 . 30 33 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 AyAmaM kAu ANupucIe / girikaMdaraM tu gaMtuM pAyavagamaNaM aha karei // 3 // cAra varSa vicitra tapa ane cAra varSa vikRti rahita ane be varasa ekAMtare AyaMbila kare. tyAra pachI AyaMbilathI parimita ati vikRSTa tapa cha mAsa ane vikRSTa tapa bIjA cha mAsa kare te pachI AnupUrvIthI eka varSa sudhI AyaMbIla karIne pachI pahADanI guphAmAM jaI pAdapopagamana anazana kare.' - Igita pradezomAM maraNa e IgitamaraNa. A saMhanAnI apekSAe pUrvanuM pAdapopagamana karI na zake te cAre AhAranA tyAga nivRtti rUpa svayaM udvartana karI zake e rIte kahyuM che ke - iMgia desaMmi sayaM cauvihAhAracAyaNiphaNNaM / uvvattaNAdijuttaM NANeNa u iMgiNImaraNaM // 1 // 3 (Igita dezamAM potAnI meLe cAra AhArano tyAga karI udvartanathI yukata paNa bIjAvaDe nahi) e Igita maraNa. bhakata parajJA traNa athavA cAre prakAranA AhAranI nivRtti rUpa te potAnA zarIranI sevA pote kare bIjA pAse karAve che. dhIraja ane sahana na yukta jema samAdhi rahe tema te karI zake kahyuM che ke = , bhattapariNNANasaNaM tivihAhArAicAyaniSphaNNaM / sapaDikkammaM niyamA jahAsamAhiM viNiddiSTuM // 1 // .. bhakta parijJA anazana te traNa prakAranA AhArano tyAga che. pANInI chuTa che. bIjA pAse sevA karAve ane samAdhimAM rahe AnuM vizeSa svarUpa bahuzrutane pUchavuM have uNodarI tapa kahe che, te be prakAre che. dravyathI ne bhAvathI dravyathI te upakaraNa, bhakita, pAna saMbaMdhI, upakaraNa saMbaMdhamAM jeone jina kalpI vigereno abhyAsa hoya teone AzrayI jANavo, bIjAne mATe nahi. upadhinA abhAvamAM saMyama na paLe. paraMtu joIe te karatAM vadhAre na le ane saMyama pALe teja uNodaratA. kahyuM che ke - jaM vaTTai uvayAre uvagaraNaM taM si hoi uvagaraNaM / aregaM ahigaraNaM ajayaM ajao pariharaMto // 1 // (je upakAramAM varte te upakaraNa. te na vadhAre ke ayatnAthI na vApare. bhakatapAna uNodaratA kahe che.) AtmIya (potAno) AhAra hoya tethI ochuM khAvuM te = battIsaM kirakavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahilAe aTTAvIsaM have kalavA // 1 // kavalANa ya parimANaM kukkuDiaMDayapamANamettaM tu / jo vA avigiavayaNo vayaNammi chuhejja vIsattho // 2 // (batrIsa kavaLa (koLI)no AhAra peTa pUra jANavo. A puruSane AzrayI che. strIne 28 joIe. A kavaLa te kukaDInA IDA pramANe (nAno) jANavo. eno artha e che ke moDhAmAM sukhethI jaI zake te kavaLa.) A pramANe vyavasthA hovAthI alpAhAra vigereno bheda pAMca prakAre che. appAhAra avaDDA dubhAga pattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahekkatIsA ya // 1 // 1. alpAhAra, apAI, dubhAga tathA kaMIka uNuM. te A pramANe che. ATha kavala, bAra kavala, soLa kavala, covIsa kavala ne ekatrIsa kavala. alpAhAra te eka kavalathI mAMDIne ATha kavala sudhI eka jaghanya, ane ATha utkRSTa, vacalA madhyama. e pramANe navathI bAra sudhI jaghanya, utkRSTa, madhyama jANavA. temaja terathI soLa sudhI be bhAga uNodarI evIja rIte 17thI 24 sudhI ane rapa thI 31 sudhI kiMcit uNodarI, buddhimAne jaghanya vigere bhedo jANI levA. e pramANe pANInuM paNa samajavuM A puruSanuM che, tema strInuM paNa uNodarI jANavuM. bhAva uNodarI te krodhAdi kaSAyano tyAga che. kahyuM che ke - kohAINamaNudiNaM cAo jiNavayaNabhAvaNAo a / bhAveNoNodariA paNNattA viiaraagehiN||1|| - jina vacananI bhAvanAthI krodhAdi utpanna na karatAM te tyAge te bhAva uNodarI zrI vItarAge kahI 34 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 che.)have vRttisaMkSepa kahe che. te gocarInA abhigraha rUpe che. tenA aneka prakAra che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI. dravyathI nirlepAdi levuM. kahyuM che ke - levaDamalevaDaM vA amugaM davvaM ca ajja ghicchAmi / amugeNa va dabveNaM aha davvAbhigaho nAma // 1 // lepavALuM ke lepa vinAnuM amuka dravya Aja laIza athavA amuka dravya vaDe nivAha karIza te dravya abhigraha jANavo. ATha gocara sthAna che 'aTTha u goarabhUmi elugavikkhaMbhamittagahaNaM ca / saggAmapraggAme evaiya gharA ya khittammi // 2 // ujjua gaMtuM paccAgaI a gomuttiA papaMgavihi / peDA ya addhapeDA abhitarabAhisaMvukkA // 3 // kAle abhiggaho puNa AdI majjhe taheva avasANe / appatte saikAle AdI bii majjha taiaMte // 4 // diMtagapaDichayANaM bhavejja suhumaM pi mA hu aciyattaM / iti appattaatIte pavattaNaM mA ya to majhe // 5 // ukkhittamAicaragA bhAvajuA khalu abhiggahA hoti / gAyanto aruaMto jaM dei nisannamAdI vA // 6 // osakkaNa ahisakkaNaparaMmuhAlaMkio naro vAvi / bhAvaNNayareNa juo aha bhAvAbhiggaho NAm // 7 // (2) . gatvA pratyAgati - - =. mijUvI mom che , '|pataMgavithi ( : bAhya 3) - Taal ncha peTA a l ) abhayastara hAlUkA = - ' I 0 ardha peya. 1. jAgati - upAzrayathI eka zreNImAM rahelA gRhasthanAM gharomAM anukrame bhikSA mATe phare ane eTalAM gharomAM bhikSA pUrNa na thAya, to paNa pAchA pharI bIjethI lIdhA vinA upAzraye jAya. 2. pratyAgati:- uparanI jema eka zreNImAM pharI pAchA pharatAM bIjI zreNInAM gharomAM paNa bhikSA mATe phare. 3. gomatrikA - sAmasAme rahelAM gharonI ane zreNImAM sAmasAme rahelA gharomAM bhikSA mATe pharato baMne zreNIo pUrNa kare. 4. pataMgavidhi:- pataMganI jema aniyata krame je te gharomAM bhikSA mATe phare. 5. peTAH- peTInI jema cAre dizAmAM cAra zreNIo kalpI vaccenAM gharo choDI cAre dizAmAM kalpelI cAre zreNImAM bhikSA ' mATe phare. 35 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 eluka (DahelI), viSmabhamAtra grahaNa, (je pAtramAM je vastu hoya te pAtrathI vahorAve te,) potAnA gAmamAM ke bIjA gAmamAM, athavA ATalA gharamAM ke ATalAkSetramAM. (1) RjavI gati eka lAInanA gharomAM javuM (2) pratyAgati jaI pAchA pharavuM, (3) gomUtrikA gAyanA mUtra mAphaka tathA (4)pataMga vithI, (5)peTA (6) ardha peTA ane (7) atyaMtara (8) bAhya zaMbuka, tathA kALane AzrayI prabhAte, madhyAhne ke chevaTe abhigraha hoya eTale smRtikALa prApta na thayo hoya te Adi, bIjAmAM madhye, trIjAmAM chevaTe. vaLI ApanAra ane lenAra jarA paNa aprIti na pAmo eTale aprApta tathA atItanuM vartana te madhya bhAva vigrahamAM utsipta, carakatva (caraka Adi bhikSA grahaNa karIne gayA hoya te kAla) vigere bhAva sahita abhigraha thAya che athavA gAtI, rotI, beThelI, ubhAM ubhAM voharAve te. athavA avaNa, (tenuM kArya karavA pahelAM vahorAve) abhiSka, (te je kArya karato hoya te pUrNa thai gayA pachI vahorAve) parArmukha (puTha karIne ubhA hoya) alaMkRta purUSa, ane koI paNa bhAvathI yukta hoya tenI pAsethI levuM te bhAvaabhigraha jANavo. rasa tyAga have kahe che. vigaiM vigaIbhIo vigaigayaM jo u bhuMjae sAhu / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA per3a // 1 // vigaI pariNaidhammo moho jamudijjae udiNNe a / suTThavi cittajayaparo kahaM akajje Na caTTihiti ? // 2 // dAvAnalamajjhagao jo taTuvasamayAr3a bananArpha / santevi La seviggA ? mohAnIvignuvanA // rU // te dUdha vigereno tyAga. eTale vikRti vikAranA bhayathI Darelo vAparato nathI. kAraNake svabhAvamAM vikAra karavAthI tenuM nAma vikRti che te sAdhune anicchAe kumArge dore che. IMdriyone jItavAvALo sAdhupaNa moha udaya thatA vikRtino upayoga kare to kema kumArge na jAya ? dAvAnaLanA madhyabhAgamAM rahelo hoya tene zAMti mATe pANI vigere zuM kare ? evI rIte mohAnalathI dIna puruSa te sumArgane grahaNa na karI zake (mATe sAdhu evigaI thI dUra rahevuM) have kAyakleza kahe che. tenA vIrAsana vigare aneka bheda che = . vIrAsaNa ukkuDugAsaNAi loAio ya viSNeo / kAyakileso saMsAravAsanivveaheti // 1 // vIrAsaNAisu guNA kAya nirodayA ajIvesu / paraloamaI a tahA bahumANo ceva annesiM // 2 // NirasaMgayA ya pacchApurakammavivajjaNaM caloaguNA / dukkhasahattaM naragAdibhAvaNAe ya nivveo // 3 // pazcAtkarma puraH karme (maI) ryApathaparigrahaH / doSA hyete parityA:, zironovaM pravaMtA / / vIrAsana, utkaTa Asana tathA loca vigere, te saMsAra vAsamAM kheda rUpa hovAthI kAya kleza jANavo. 6. ardhapeTA :- uparanI jema kalpanA karI pAse rahela koI paNa be ja dizAmAM rahelI zreNInAM gharomAM bhikSA mATe phare. 7. atyaMtara zambukA :- gAmanA madhya bhAgamAM rahelA gharothI bhikSA zarU karI, zaMkhanA AvartanI jema goLa zreNImAM rahelA gharomAM bhikSA mATe phare chevaTe gAmanAM cheDe nIkaLe. 8. bAhya zambukA :- uparathI ulaTA krame eTale gAmanAM cheDethI bhikSA zarU karI zaMkhanA AvartanI jema goLa zreNImAM pharato gAmamAM madhye rahelA gharomAM bhikSA mATe pharato pharato chevaTe gAmanAM cheDe nIkaLe. 1. dravyathI :- mAre Aje bhikSAmAM bhAlAnI aNI para rahelA snigdha mAMDA vigere grahaNa karavA. = 2. kSetrathI :-eka, be, traNa vigere ghare javuM. potAnA ja gAmamAM ke bahAranA gAmamAMthI gocarI levI, peTA, ardhapeTA, vigerepUrvaka gocarI levI. ApanAra eka paga aMdara-eka paga bahAra- ema rAkhIne Ape to levI vigere. 3. kALathI :- pUrvAhna vigere kALamAM, badhA bhikSuko bhikSA laI pAchA vaLI jAya pachI, bhikSA mATe pharavuM vigere. 4. bhAvathI :- hasatA-hasatA, gAtA-gAtA raDatA-raDatA. vigere kriyA karatA athavA baMdhAyelo hoya ane gocarI Apato hoya, to huM grahaNa karIza nahi to nahi. 39 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 A vIrAsana vigerethI kAyAno nirodha, jIvomAM dayA, paralokanA vicAra ane bIjAnuM bahumAna e phAyadA che. hajAma AzrayI hAtha mAthuM dhovAya. pahelAM ane pachInA karma te sAvadya hovAthI loca karavAthI bacI jAya ane niHsaMgatA thAya. tathA duHkha sahana karavAthI naraka vigerenI bhAvanA yAda AvatAM vairAgya thAya. vaLI bIjAoe kahyuMche, ''pazcAt karma ne pUrva karma. te hajAmane bolAvavo. tene AvatAM jatAM asaMyamathI cAle tathA 'kAcu' pANI vApare e doSa locavALAne na lAge.have saMlInatA kahe che. te IMdrIya saMlInatA vigere bhedathI cAra prakAranI che. iMdiakasAyajoe paDucca saMlINayA muNeyavyA / tahaya vivittAcariA paNNattA vIyarAgehiM // 1 // (1) IMdriya, (2) kaSAya, ane (3) yogane AzrayI saMlInatA, tathA (4)viviktacaryA ema cAra prakAranI zrI vItarAge kahI che. temAM kAna vigere pAMca IMdvio che. suMdara ane kharAba zabdomAM rAga dveSa na kare to IMdriya saMlInatA thAya. kahyuM che ke = = saddesu a bhaddayapAvaesu soavisayamuvagaesu / tuTTeNa va ruTTeNa va samaNeNa sayA Na hoavvaM // 1 // sArA mAThA zabdo kAnamAM paDatAM sAdhue rAga dveSa na karavo. tevI rIte rUpa vigeremAM jANavuM. kaSAya saMlInatA te karSAyanA udayano nirodha. udIraNA aTakAvavI te kaSAya saMlInatA che. kahyuM che ke = udayarasevaM nIroho udayaM pattANa vA'phalIkaraNaM / jaM ittha kasAyANaM kasAyasaMlInatA esA // 1 // udaya na thayo hoya tyAM sudhI nirodha karavo ane udaya AvyAne niSphaLa karavo. have yoga saMlInatA kahe che. manoyoga vigerenA akuzalano nirodha ane kuzalanI udIraNA. kahyuM che ke = 'apasatthANa niroho jogANamudIraNaM ca kusalANaM / kajjami ya vihigamaNaM joe saMlINayA bhaNiA // 1 // aprazasta yogano nirodha ane sArA yoganI udIraNA tathA kAryamAM vidhi pUrvaka yatnathI javuM AvavuM te. have vivita caryA kahe che. ArAmujjANAdisu thIpasupaMDagavivajjiesa jaM ThANaM / phalAgAdINa ya gahaNaM taha bhaNiyaM esaNijjANaM // 1 // ArAma, udyAna vigere jyAM strI, pazu, napuMsakathI varjita sthAna hoya tyAM rahevuM, ane nirdoSa evAM pATIA vigere vAparavAM, have bAhya tapa pUro thayo. ene bAhya tapa kahevAnuM kAraNa e ke anya loko paNa te Acare che, athavA anya loko bIjA kAraNathI e kare che. AthI te bAhya tapa, arthAt mokSa sivAya bIjA mATe Adare to te bAhya tapa gaNAya. have atyaMtara tapa kahe che pAyacchittaM viNao veAvaccaM taheva sajjhAo, jhANaM ussaggo'vi a abhiMtarao tavo hoi // 48 // na tenA (1) prAyazcitta, (2) vinaya, (3)vaiyAvacca, (4) sajjhAya, (5) dhyAna, ne (6) kAusagga e cha bheda che. (prAyazcittanA daza bhedanuM saMkSepamAM varNana kare che.) AloyaNA eTale avazya kAryomAM gocarI vigere jatAM aparAdha na hoya to paNa jo AlocanA na kare to avinaya thAya. mATe guru AgaLa jevuM hoya tevuM bolI javuM. eTale je kaMI ayogya AhAra vigereno aparAdha hoya te yAda AvI jAya, athavA AcArya pote yAda karAvI Ape. tethI AloyaNA karavI sArI che. AlocanA karavI, prakaTa kahevuM, vizuddhi karavI, e badhA eka arthamAM che. have paDikkamaNuM kahe che. eTale gocarI jatAM, kathA karatAM pramAdI thaI koI sAdhu iriyA samiti na pALe te vakhate koI jIva mRtyuvaza thayo hoya to micchA mi dukkaDaMthI zuddha thAya. ema bAkInI samiti guptimAM paNa jANavuM jyAM asamitipaNuM hoya tyAM moTo aparAdha na hoya to 'micchAmi dukkaDaMthI zuddhi thAya. AlocanA 30 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasatra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 ane paDikkamaNa (mizra) e ekendriya jIvone AkuLatAthI saMghaTTana, ane paritApanA karatAM thAya che. viveka nAma paristhApanAnuM che. te AhAra, upadhi, zayyA, AsanAdi ugamAdi doSathI jo azuddha hoya to te tyAgI devuM. kAusagga ane viusagga e banne eka arthavALA che. te kayAre karavAM te kahe che. vahANathI nadI utaratAM, gamanAgamana, svapna darzana ane Avazyaka vigere kAraNomAM ema bahu prakAre che have tapa te paMca rAtri divasano vigere rIte bahu prakArano che tathA chedanA te je sAdhue jevo aparAdha karyo hoya te pramANe tenA paryAyano cheda kare. eka divasa, eka pakhavADIuM, mahino ke eka varasa vigere, mULa nAma mULathI paryAya che. anavasthApya te sarvathA cAritra chedI kaMIka tapa karAvI pharI dIkSA Ape. pArAMcika nAma, kSetra dezathI dUra karI dIkSA Ape, A cheda vigere dezakALa saMyama virAdhanA karanAra puruSane AzrayI apAya che. A badhuM prAyazcitta tapanuM varNana gItArtha pAsethI jANavuM. prAyazcittano artha :kahyuM che ke - pAvaM chiMdai jamhA pAyacchittaMti bhaNNae tamhA / pAeNa vAvi cittaM visohaI teNa pacchittaM // 1 // pApane chede athavA prAyaHcittane zuddha kare, te AlocanAdi daza prakAre che. ' AloyaNa paDikkamaNe mIsavivege tahA viussage / tavacheamUlaaNavaTTayA ya pAraMcie ceva // 1 // (1) AlocanA, (2) pratikramaNa (3) mizra (4) viveka, (5)kAusagga, (6)tapa (7) cheda, (8) mULa, (9) anavasthApya ane (10) pArAcika A pramANe AnuM thoDuM varNana upara kahI gayA chIe enuM vizeSa varNana vizeSAvazayaka sUtrathI jANavuM have kahe che. ATha prakAranA karmane je vaDe dUra karAya te vinaya che, kahyuM che ke 'vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSA phalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virati viratiphalaM cAvanirodhaH // 1 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / tasmAtkriyAnivRttiH kriyA nivRtte rayogitvam // 2 // yoganirodhAdbhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAt kalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH // 3 // vinayanuM phaLa zuzruSA, tenuM phaLa zruta jJAna, tethI virati, ane tethI Azrava nirodha. tethI saMvara tethI tapa. tapathI nirjarA ane tethI kriyA nivRtti. tenuM phaLa ayogIpaNuM ane tenAthI bhava paraMparA no kSaya thAya che. ane tenAthI mokSa te badhAM kalyANanuM mULa vinaya che, te jJAnAdi bhede sAta prakAre che. te A pramANe NANe daMsaNacaraNe maNavaikAovayArio viNao / NANe paMcapagAro maiNANAINa saddahaNaM // 1 // bhatti taha bahumANo taddiTTatyANa sammabhAvaNayA / vihigahaNabhAsovi a eso viNao jiNAbhihio // sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao a saNe duviho / daMsaNaguNAhiesuM kajjai sussUNAviNao // 3 // sakkArabbhuTTANe sammANAsaNa abhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM kiikammaM aMjaligaho a|| 4 // etassaNugacchaNayA Tiassa taha prajjuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvvayaNaM eso sussUsaNAviNao // 5 // (1) jJAna (2) darzana (3) cAritra, (4) mana (5) vacana, (6)kAyA, (7)upacAra saMbaMdhI eTale mati, zrata vigere pAMca prakAranuM jJAna che ema zraddhA karavI, bhakti,bahumAna samyapha prakAre bhAvavuM, vidhithI grahaNa karavuM, ane abhyAsa karavo te jinezvare kahelo jJAna vinaya che, have zuzruSA ane anAzAtanA e prakAre darzanano vinaya che. darzana guNamAM je adhika hoya tenI sevA karavI. tathA satkAra, abhyatthAna, sanmAna Asanano abhigraha, Asana ApavuM, kRtikarma (vaMdana) tathA aMjaligraha. AvanAranI sAme javuM, ubhA rahenAranI paryApAsanA karavI, janAranI pachavADe javuM te zuzruSAvinaya, satkAra te stavana, vaMdana, vigere abhyatthAna (umAM thavuM) te jyAM dekhAya tyAMja karavuM. sanmAna te vastra, pAtra vigere ApavuM. pUjana te Asanano abhigraha, pachI (1) vadhu juo pra. sAroddhAra bhAga 2 gujarAtI. (2) vinaya dazavai. 9 muM a. e. rAjendra koSa bhAga 6/1153 thI 1182 38 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 besatAM, AdaravaDe Asana ApI kahevuM ke birAjo. AsananuM anupradAna eTale eka sthAnathI bIje sthAne jAya to sAthe mUkavA javuM. kRti karma eTale vAMdaNAM ApavAM e prasiddha che. anAzAtanA vinaya, te paMdara prakAre che. titthagaradhamma Ayaria vAyage thera kulagaNe saMghe / saMbhoiya kiriyAe maiNANAINa ya taheva // (1) tIrthakara, (2) dharmAcArya, (3) vAcaka, (4) sthavira, (5) kula, (6) gaNa, (7) saMgha, (8) sAMbhogIka, (9) kriyA, (10 thI 15)matijJAna vigeremAM che. arthavAda kahe che. jemake asti (9) mAyA tathA jIvo che vigere. jo ema zraddhA na kare to athavA bIjI rIte bole to kriyAnI AzAtanA thAya che. ahIM bhAvanA kahe che. tIrthakaranI AzAtanA na karavAthI tIrthakare kahelA dharmanuM bahumAnapaNuM thAya che. eja guNa prAptinuM lakSaNa e pramANe badhe samajavuM. kAyavvA puNa bhattI bahumANo taha ya vaNNavAo a / arihaMtamAiyANaM kevalaNANAvasANANaM // bhAvanA-darzana vinayamAM prAyaH tIrthakara (tIrthakara, kevalajJAnI vigere dharmamAM sthira karanAra puruSonI bhakita, bahumAna, tathA guNonI stuti, bhaktAmara vigere samajIne gAvAM te.) have cAritrano vinaya kahe che. sAmAiyAicaraNassa saddahANaM taheva kAeNaM / saMphAsaNaM paruvaNamaha purao bhavvasattANaM // 1 // maNavaikAiyaviNao AyariyAINa savvakAlaMpi / akusalamaNoniroho kusalANa udIraNaM tahaya // 2 // sAmAyikavigere pAMca cAritranI zraddhA karavI tathA te AdaranAra puruSano kAyA (mastaka) vaDe sparzanA karavI tathA bhavya jIvo AgaLa temanA guNa gAvA, tathA mana, vacana, kAyAno vinaya badhA kALamAM AcArya vigereno karavo, ane kharAba dhyAnane aTakAvI zubha dhyAna karavuM, _abhAsa'cchaNachaMdANuvattaNaM kayapaDikkiI tahaya / kAriyaNimittakaraNaM dukkhattagavesaNA tahaya // 1 // taha desakAlajANaNa savvatthesu tahayaNumaI bhaNiyA / uvaArio u viNao eso bhaNio samAseNaM // 2 // ' vihAramAM thAkIne AcArya vigere AvyA hoya athavA rogathI pIDita hoya to mAthAthI te paga sudhI temano vizramaNa (thAka utare, tema) karavuM A upacAravinaya A sukhakAraka kriyA vizeSathI thayela hoya, te aupacArika vinaya, te sAta prakAre che. 1. abhyAsasthAna, 2. chaMdAnuvartana, 3. pratikRti, 4. kArya nimitta kAraNa, 5. dukhArta gaveSaNa, 6. deza-kALajJAna, 7. sarvArthappanumati-e pramANe aupacArika vinaya saMkSepathI kahela che. 1. abhyAsasthAna eTale sUtra vigerenA abhyAsIe AcArya vigerenI pAse ja rahevuM. 2. chaMdAnuvartana eTale guruonI IcchA pramANe vartavuM. 3. kRtaM pratikRti eTale bhojana vigerenI bhakitathI kevala nirjarA nahi paNa prasanna thayela guruo mane sUtrArthanA dAna vaDe pratyupakAra karaze. 4. kArya nimitta kAraNa eTale kArya kRta prApti vigere rUpa nimittane pAmIne eTale A gurunI pAse huM zruta pAmyo chuM, mATe temano vinaya karavo joIe, e nimitte vinayAnuSThAna karavuM. athavA samyaka sUtra-artha bhaNAvavArUpa kArya, te nimitte je vinaya karavo te kArita nimitta kAraNa kahevAya. arthAt guru vaDe sArI rIte bhaNAvAyela ziSya vizeSa prakAre vinayAnuSThAnamAM sArI rIte pravartavuM joIe. - pa.dukhArtagaveSaNa -duHkhathI pIDitanI auSadhavigere dvArA sevA karavI. arthAtuduHkhI upara upakAra karavo. 1 39 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1. 6. deza-kALanA avasarane jovA. 7. badhA kAryamAM gurune anukULa pramANe vartavuM. athavA bAvana prakArano paNa upacAra vinaya che. tenA prakAra nIce pramANe. bAvana prakArano vinaya :- 1. tIrthakara 2. siddha 3. nAgendrAdikula 4. koTI vagere gaNa 5. saMgha . astitvavAdarUpa kriyA 7. sAdhu zrAvaka rUpa dharma. 8. mati vagere jJAna. jJAnI 10. AcArya. 11. sidAtAne sthira karanAra sthavira (12) 3 upAdhyAya, (13) gaNi A teranA anAzAtanA, bhakita bahumAna ane saddabhUta guNavarNana (AthI e siddhathAya ke jenAmAM je guNa na hoya ane enAmAM e guNanI prazaMsA karIe te vinaya na kahevAya) A cAra prakAre vinaya karavAthI bAvana bhedathI A upacAra vinaya samAsathI kahyo. temAM sthAna eTale bhaNanAre AcArya pAse ghaNe dUra ke ghaNuM pAse na besavuM, tathA temane anukULa rIte bhaNavuM. tathA vaMdanA pUrvaka AcAryane prasanna karI sUtra artha levo. paNa ekalI nirjarAnA hetuthI AhArAdi mATe yatanA na karavI. eTale nirjarA paNa thaze ane gurU prasanna thaI sAruM bhaNAvaze. te baMne nimitte karavuM vaLI samyaka pada artha e amane zIkhave che mATe moTo upakAra temano che te mATe te prasanna thAya tema karavuM. bAkInI vAto prasiddha che. vinaya kahyo. have vaiyAvacca eTale vyAkRta bhAva. te ahIM veAvaccaM vAvaDabhAvo iha dhammasAhaNaNimittaM / aNNAdiyANa vihiNA saMpAyaNamesa bhAvattho // 1 // Ayaria uvajjhAe thera tavassI gilANasehANaM / sAhammiyakulagaNasaMghasaMgayaM tamiha kAyavvaM // 2 // vaiyAvacca eTale vyApRta te--dharma-sAdhananuM kAraNa che.eTale bhaNAvanArane vidhivaDe annavastra vigere pUrAM pADavAM 1. AcArya, ra. upAdhyAya (3) sthavira (4) tapasvI (5) glAna (asvastha) (6) zaikSaka (navadI kSita) (7) sAdharmika (8) kUla (9) gaNa (10) saMgha e dazanI vaiyAvacca karavI. AcArya pAMca prakAranA che. (1) pravrAjanAcArya, (dIkSA ApanAra) (2) dizAcArya (3) sUtranA uddezA ApanAra uzanAcArya, (4) samudrzanAcArya (5) vAcanAcArya (2) upAdhyAya e prasiddha che. (3) sthavira eTale gacchanI sArI hAlata rAkhe yathA yogya vyavasthA kare, athavA vaya, jJAna ke cAritra paryAya vaDe vRddha hoya, (4) tapasvI te ugra tapasyA kare tathA cAritramAM anarakata rahe. (pa) glAna (rogAdithI pIDita).(s)zaikSaka (navadIkSita) (7) sAdharmikanA cAra bheda (1) pravacanathI, naliMgathI, (2) liMgathI, napravacanathI, (3) liMgathI ane pravacanathI (4) naliMgathI na pravacanathI, (8) kUla (9) gaNa (10) saMgha prasiddha che. have svAdhyAya kahe che. te pAMca prakAre (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parAvartanA (4) anuprekSA, ane (5) dharma kathA. (1)vAcanA eTale ziSyone bhaNAvavA (2) pRcchanA sUtra athavA arthanI pRcchA karavI (3) parAvartanA pUrve bhaNelAne vArevAre yAda karavuM (4) anuprekSA eTale manamAM gaNavuM vicAravuM ciMtana karavuM (moTethI bolavuM nahi.) (5) dharma kathA eTale ahiMsA vigere lakSaNa yuphata sarvajJa praNita dharmanuM vyAkhyAna karavuM. (jemAM bIjAne vairAgya thAya ane e mokSAbhilASI bane) have dhyAna kahe che. te cAra prakAre che (1) A dhyAna, (2) raudra dhyAna (3) dharmadhyAna (4) zukaladhyAna temAM kahyuM che ke - rAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu, strIgandhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAd, dhyAnaM tadAtamiti tatpravadanti tjjnyaaH||1|| saMchedanairdahanabhajjanamAraNaizca, bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / yo yAti rAgamupayAti ca nAnukampAM, dhyAnantu raudramiti tatpravadantitajjJAH // 2 // sUtrArthasAdhanamahAvratadhAraNeSu, bandhapramokSagamanAgamahetacintA / paJcendriya vyuparamazca dayA ca bhUte, dhyAnaM tu dharmamiti tatpravadanti tajjJAH // 3 // yasyendriyANi viSayeSu xo Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 parAGmukhAni, saGkalpakalpanavikalpavikAradoSaiH / yogaiH sadA tribhiraho nibhRtAntarAtmA, dhyAnottamaM pravarazuklamidaM vadanti // 4 // Ate tiryagitistathA gatiradho dhyAne tu raudre sadA, dharme devagatiH zubhaM bata phalaM zukle tu janma kSayaH / tasmAd vyAdhirugantake hitakare saMsAranirvAhake, dhyAne zuklavare rajaH pramathane kuryAt prayatnaM budhaH // rAjya, upabhoga, zayana, Asana, vAhana, strI, sugaMdhI mALA, maNi, ratna, dAgInA temAM mohanA udayathI icchA-abhilASA thAya che tene vidvAno ArtadhyAna kahe che (anukULano rAga ane pratikULano kheda te ArttadhyAna che).. tathA bIjAnA aMgo pAMganuM chedana karavuM bALavuM, bhAMgavuM, mAravA vaDe bAMdhavuM, prahAra damana tathA vinikRtana krUratAthI karI je khuza thAya che ane dayA lAvato nathI ane pArakAne duHkha ApavA saMbaMdhI dhyAna kare che te raudradhyAna jANavuM Avu jJAnI kahe che. 3 sUtra artha sAdhavAne tathA mahAvrata dhAraNa karavAmAM ane baMdhanono chuTakAro karavAnA hetu rUpa je vicAro--ciMtA thAya te, tathA pAMce iMdrione jItavI, sarva jIvomAM dayA rAkhavI tene paMDito dharmadhyAna kahe che. tathA iMdrio mohaka viSayomAM paNa parAMmukha rahe ane saMkalpa kalpanA, vikalpa, vikAra doSo tathA tenA vyApArathI rahita jeno AtmA zAMta che tene paMDito uttama-zreSTha evuM zukla dhyAna kahe che A cArenuM phaLa kahe che. (1) ArttadhyAnathI tiryaMcagati thAya (2) raudra dhyAnathI naraka prApti (3) dharma dhyAnathI deva gati ane zubha phaLa che, (4) paNa zukla dhyAnathI to janmano kSaya arthAt mokSamaLe che, tethI vyAdhi rogano nAza karanAra hitakArI. saMsArano cheda karanAra ane karma rajane dUra karanAra evA zukla dhyAnamAM paMDita puruSo prayatna kare che. dhyAnazatakathI Ano vizeSa adhikAra jANI levo. kAusagga dravyathI ne bhAvathI ema be prakAre che. dravyathI cAra prakAre che (1) gaNa (2) zarIra (3) upadhi ane (4) AhArathI, ane bhAvathI krodhAdi vigereno tyAga che. kahyuM che ke = dabve bhAve a tahA duhA visaggo cauvviho davve / gaNadehovahibhatte bhAve kohAdicAo ti // 1 // kAle gaNadehANaM atirittA suddhabhattapANANaM / kohAr3ayANa sayayaM kAyavvo hoi cAo ti // 2 // dravyabhAva te dravyathI cAra prakAre ane bhAvathI krodhAdino tyAga kare vigere. te upara kahyA pramANe che. kALamAM, gaNa ane dehanuM atirikta, azuddha bhaktapAna vigereno tyAga karavo jo svaziSya gaccha saMbhALanArA hoya tyAre guru tene javAbadArI soMpI pote anazana kare. bhAvathI krodhAdikano tyAga karavo A prAyazcittathI mAMDI kAusagga sudhI je atyaMtara tapa che te laukika matavALA jANatA nathI ane jANavAvALA paNa mokSane vAste yathA yogya te AdaratA nathI, AthI jaina matavALA tene atyaMtara tapa kahe che. bAkInA artha prakaTa hovAthI sUtra padane sparzI te nirUktikAre nathI kahyo; paNa buddhimAne te potAnI meLe vicArI levo. vAdInI zaMkA--dharma e utkRSTa maMgaLa che. temAM dharma grahaNamAM ahiMsA saMyama levAM te ayukta che. kAraNa ke ahiMsA vigere dharmamAMe saMpUrNa rIte rahela che. AcAryanuM samAdhAna ema nahIM ahiMsA te dharmanuM kAraNapaNuM, ane dharma te kArya paNuM hovAthI te kArya kAraNamAM kaMIka bheda che. ane kaMIka bheda te A che. teno dravya paryAya te ubhaya rUpa hovAthI batAvyo che. kahyuM che ke = Natthi puMDhavIvisiTTI ghaDotti jaM teNa jujjai aNaNNo / jaM puNa ghaDutti puvvaM nAsI puDhavIi to anno || pRthvIthI judo ghaDo nathI tethI te eka bIjAthI judA nathI paNa mATIno banelo ghaDo te pahelAM mATI ane pachI ghaDo tethI ghaDo mATIthI judo paNa kaMIka aMze kahevAya tethI ahiMsA vigere judA paNa batAvyAM. vaLI gamyAdi dharma je pUrve aneka prakAre batAvyo tenAthI A ahiMsA dharma judo che te lokottarapaNuM batAvavA mATe 41 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 laukika dharmathI judo pADavA ahiMsAdi lakSaNa batAvavuM te ThIka che. vAdInI zaMkA-ahiMsA, saMyama, taparUpa dharma utkRSTa maMgaLa che evuM vacana te ANAsiddha che ke yukita siddha paNa che? niyukitakAra uttara Ape che. te 48 / jiNavayaNaM siddhaM ceva bhaNNae katthaI udAharaNaM / Asajja u soyAraM heU'vi kahiMci bhaNNejjA // 49 // pUrve kahelA svarUpavALA jina temanuM vacana AjJA vaDe siddha-sAceja che te prakhyAta che. te vicAryA vinAja siddha-vizvAsapAtra che kAraNa ke rAgadveSathI rahita te jina che ane rAgI vigerenuM vacana satya hovAno asaMbhava che. kahyuM che ke- ' rAgAdvA deSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam / yasya tu naite doSAstasyAnRtakAraNaM kiM syAt // 1 // rAga dveSa ane mohathI je vAkaya bolAya te jUThuM jene A doSa nathI tene jUThanuM kAraNa zuM che? vigere che to paNa tevA sAMbhaLanArAonI apekSAthI kayAMka udAharaNa kahIe chIe. tathA sAMbhaLanArane AzrayI kyAMka hetu paNa kahIe chIe, paNa niyogathI nahi 'tu zabda sAMbhaLanAranuM vizeSapaNuM batAve che ke sAMbhaLanAra kevo che ? tikSNa buddhivALo ke madhyama buddhivALo? alpa buddhivALA mATe nahi kAraNake buddhimAna hetu mAtranA upanyAsa vaDeja ghaNA ghaNA arthane mATe gamana karI zake che. madhyama buddhivALo tenA vaDeja bodha pAme che paNa bIjo nahi, temAM sAdhya, sAdhanA, anvaya, vyatireka batAvavuM te udAharaNa kahevAya. te draSTAMta jANavo. sAdhya dharma te anvaya, vyatireka lakSaNa, hetu. ahIM hetune ullaMdhIne prathama udAharaNa kahevuM te nyAyane anusarI tenA balavaDeja hetuno sAdhya artha ane tenuM sAdhakapaNe teno svIkAra thAya che. koI jagyAe hetu kahyA vinA paNa dRSTAMta kahevAya. athavA nyAya batAvavA mATe paNa kahevAya. jema gati pariNAmane pariNamelA jIva pudgalone gatinA AdhAra rUpa dharmAstikAya che. jema cakSuvALA jJAnane dIvAnI mAphaka (eTale AMkho hoya ane jJAna hoya toja dIvo kAma lAge) kahyuM che ke = jIvAnAM pudgalAnAM ca, gatyupaSTambhakAraNam / dharmAstikAyo jJAnasya, dIpazcakSuSmato yathA // jema jJAna ane AMkhovALAne dIvo sahAyaka che tema jIva ane pudgalonI gatinA udagamananuM kAraNa dharmAstikAya che te jIva vigerene sahAya kare che. koI vAra hetu ekalAja kahevAya che. dRSTAMta nathI kahetA. jemake A mAro ghoDo che kAraNa ke tene lAkhuM vigere prasiddha cinha che. bIjAmAM bIjI rIte dekhAtuM nathI tethI A mAroja che 49 che katthai paMcAvayavaM dasahA vA sabbahA na paDisiddhaM / na ya puNNa sabda bhaNNai haMdI saviAramakkhAyaM 50 artha- koI sthaLe sAMbhaLanAranI apekSAe pAMce avayava kahevAya che to koI sthaLe daza avayava, badhI rIte guru ane sAMbhaLanAranI apekSAe che, paNa pratiSiddha udAraharaNa vigere nathI eTaluM vAkaya zeSa che. joke niSedha nathI to paNa avizeSa vaDe ja che. paNa sarala udAharaNa vigere kahetA nathI. zA mATe ? te kahe che. ahIM te pAse batAvavA mATe zuM pAse batAve che? jenA vaDe ahIM athavA bIjo judA zAstromAM pratipakSa thAya. ahIM kaheluM te anukrame udAharaNa vigerethI kaheluM che ema jANIe chIe. pAMca avayava te A che - (1) pratijJA, (2) hetu, (3) udAharaNa, (4) upanaya ane (5) nigamana, nyAya darzana 1-1-32 sUtra pramANe che. (1) daza pratijJA -vibhakita vigere AgaLa kaheze. emanA prayoga nuM laMbANa na karavA khAtara ahIM na kahetAM jarUra paDaze tyAM kahIzuM. have jina vacana siddha che ane koI sthaLe udAharaNa kahe che vigere temAM udAharaNa ane 'niyati nI gAthA 137 mAM 10nAma jovA.. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 hetunuM svarUpa kahe che. ^ tatthAharaNaM duvihaM cauvvihaM hoi ekkamekkaM tu heU cauvviho khalu teNa u sAhijjae attho // 51 // 'taMtra' zabda vAkyano upanyAsa batAvanAra che athavA nizcaya vAcaka che. udAharaNa pUrvanI mAphaka che, te mULa bhedathI be prakAre che. eTale eka baneluM (carita) ane bIjAM samajAvavA mATe banAvaTI (kalpita)have temAM uttara bheda je cAra prakAre che te kahe che. te benAja (2) udAharaNa, AharaNa 1 teno deza. 2 teno doSa 3 teno upanyAsa 4 e cAra bheda AgaLa kahIzuM. adhyayana 1 icchita dharma viziSTa arthane pamADe te hetu. te cAra prakAre che. 'khalu' zabda vyakti bhedathI aneka prakArano vizeSa artha batAvanAra che. 'tu' zabdano punaH zabdArtha che. te hetu vaDe sAdhya artha avinAbhAvanA bala vaDe sadhAya che, karAya che athavA jaNAya che. artha eTale je siddha karavAnI pratijJA che. have judA judA dezamAM janmelA ziSyonA samudAyanA hita mATe udAharaNanA eka arthamAM vaparAtA paryAyavAcI zabdo kahe che. 5 515 nAyamuddAdarAMtiJa, viAMtovama nirisamAM tAya / mAM tuM tuvidaM catiM ceva nAyanyuM // para // jJAta, je vaDe dRSTAMta ApavAno artha jaNAya te, adhikaraNamAM niSThA pratyaya che. te pramANe je vaDe udAharaNa karAya ane icchita artha pamAya te udAharaNa. dRSTAMta eTale joyelA arthane aMta sudhI laI jAya atIdriya eTale pramANathI na dekhAyeluM saMvedana niSThAne pahoMcADe te dRSTAMta che. jenA drASTAMtika artha upamAvaDe karAya te upamAna tathA nidarzana eTale je nizcayavaDe drASTAMtika ja artha thAya te che. A badhA eka arthavALA che. pUrve kaheluM A baMne prakAranuM udAharaNa tathA cAra prakAranuM pratyeka jANavuM. sAmAnya vizeSathI kaMIka aMze ekapaNuM hovAthI, tethI sAmAnyanuM paNa pradhAnapaNuM batAvavA eka vacananuM kahevuM che te pramANe ekArtha che. ahIM bahu kahevAnuM che paNa graMtha vistAra bhayathI nathI kahetA. have be prakAranuM udAharaNa kahe che u para u udAharaNa : B cariaM ca kappiaM vA duvihatattocaubvihekkekkaM / AharaNe tase taddose ceyuvannAse // 53 // TIkAno artha - baneluM ane kalpita te be prakAre che. jemAM cirata eTale baneluM je vaDe kahevAnA arthane mAnavAmAM Ave. dAkhalA tarIke niyANuM karavuM te duHkha mATe che. jema brahmadatte, niyANuM karI duHkha bhogavyuM vaLI kalpita te potAnI buddhi kalpanArUpa zilpavaDe banAvI devuM. tenA vaDe koIne kahevAnA arthanI khAtrI thAya. jemake pIpaLAnA pAnathI anityatA batAve che. kahyuM che ke--- jaha tubbhe tahaamhe tubbhevi a hohihA jahAM amhe / appAhei paDataM paMDuapattaM kisalayANaM // 1 // viatthi gavi a hohI ullAvo kisalapaMDupattANaM / uvamA khalu esa kyA bhaviajaNavibohaNaTTAe // 2 // jema tame tema ame pUrve hatA ane ame jema paDyA chIe tema tamAre paDavAnuM che AvuM sUkAyelAM paDatAM pAMdaDAM navAM pAMdaDAnI kuMpaLone kahe che. A kalpita dRSTAMtamAM pAMdaDAM kaMI bolatAM nathI paNa nava yuvako ahaMkAra karatA hoya ane te bhavya sattvALA hoya to temanA bodha mATe che, vigere. have A udAharaNa te dRSTAMta kahevAya. tenuM sAghya je anugamAdi lakSaNa che. have dRSTAMta kahe che tenuM sAdhya anugama vigere lakSaNa che. kahyuM che sAdhyenAnugamo hetoH, sAdhyAbhAve ca nAstitA / khyApyate yatra dRSTAMntaH, sa sAdharmyetaro dvidhA // = sAdhyavarte hetunA anugamane sAdhyanA abhAvamAM nathI paNa te dRSTAMta kahevAya. te sAdharma ane te sIvAyano bIjo vaidharma ema be prakAre che paNa atre lakSyano abhAva hovAthI zA mATe udAharaNa paNuM kahevAya ? dRSTAnta nA cAra prakA2 (1) AharaNa= sAmAnya sRSTAnta,Aha2Na taddeza= ekadezIya dRSTAnta (3) Aha2Na taddoSa= sAdhya vikala dRSTAnta (4) upanyAsa upanaya= vAdI dvA2A ka2I gayela upanyAsa tenuM khaMDana ka2vA prativAdInuM viruddhArthaka upanaya, B sthAnAMga 4/3/500 B 43 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 uttara temAM paNa kaMIka aMze sAdhyanA anugamavaDe dRASTAMtika arthanA svIkAranI khAtrInA phaLathI udAharaNa che. ahIM paNa te che ja ema kahIne ja te udAharaNa kema nahi ? sAdhyanuM anugama vigere lakSaNa paNa sAmAnya vizeSa ubhaya rUpa anaMtadharmavALI vastumAM chatAM kaMIka bhedavALAneja yojI zakAya. bIjAne nahi. ekAMta bheda je abhedano temAM abhAva che. jemake sarvathA pratijJA, dRSTAMta arthanA bhedavALA vAdIne anugamathI nizcaye ghaTADela kRtakapaNAthI atyaMtapaNAnA pratibaMdhanuM darzana te cAlatI bAbatamAM anupayogI che. (kAraNa ke) bhinna vastuno dharma hovAthI ane sAmAnyamAM parikalpitapaNAMnuM asattvapaNuM hovAthI A paNa tenA baLa vaDe sAdhya artha pratibaMdhanI kalpanA chatAM ati prasaMgano doSa Ave. ahIM bahu kahevAnuM che. te graMtha vistAra bhayathI nathI kahetA. A pramANe ekAMta abhedavAdIne paNa teno abhAva jANavo, paNa anekAMtavAdI vastune anaMta dharmavALI mAnatAM tenA tenA dharmanA sAmarthyapaNAthI te te vastuonA pratibaMdhanA baLa vaDeja te te vastuono gamaka (meLa vanAra) thAya che. bIjI rIte teno temAM te saMbaMdhI svIkArano abhAva che. ATaluM ja basa che. have cAlu viSaya kahevAmAM Ave che. vidhi vaDe carita ane kalpita ema be prakAranAM udAharaNa kahyAM. have darekanA cAra prakAra kahe che. 1. udAharaNa ra teno deza. 3 teno doSa 4. upanyAsa. temAM udAharaNano zabdArtha kahyo ja che. tenA deza, doSa tathA upanyAsane kahIe chIe. bhAga eTale deza, doSa eTale bhUla ane upanyAsa te vastu AzrayIne lakSaNavALo AgaLa kahevAze. have udAharaNa kahe che // 535 (1) cauhA khalu AharaNaM hor3a avAo uvAya ThevaNAya / tahaya paDuppannaviNAsameva paDhamaM cauvigappaM // 54 // TIkAno artha- (1)udAharaNa cAra prakAre che athavA vicAra karatAM udAharaNanA 4 bheda che. jemake 1. apAya, ra. upAya, 3. sthApanA ane 4. pratyupanna vinAzaja. enuM vistArathI varNana niryuktikAra kahezeja. pahelA apAyanuM udAharaNa cAra vikalpavALuM che te apAya cAra prakArano nIce pramANe che. 1. dravya apAya 2. kSetra apAya 3. kALa apAya 4. bhAva apAya temAM dravyano apAya te dravyApAya che. apAya eTale aniSTanI prApti (nukazAna) athavA dravyaja apAya arthAt dravya pote nukasAnano hetu thAya che te. e pramANe kSetramAM athavA kSetrathI pIDA thAya te kSetraapAya. e pramANe bIjAmAM jANI levuM. dravyApAyanI vAta kahe che 5 54 5 vyAvAe doni u vANiagA bhAyaro dhaNa nimittaM vahapariNaekkamekkaM dahaMmiM maccheNa nivveo / / 55 // dravyaapAyanA be dRSTAMta kahe che 'tu' zabdathI bIjA paNa jANavA. jemake be bhAIo dhana mATe eka bIjAne mAravA taiyAra thayA. te kuMDamAMnA matsya vaDe vairAgya pAmyA. gAthAno artha samApta. eno bhAvArtha A kathAthI jANavo. te kahe che--koI eka sannivezamAM be bhAIo mahA daridrI hatA teoe soraTha dezamAM jaI eka hajAra rUpIA pedA karI vAMsaLImAM bharyA ane te laIne banne jaNa potAne gAma AvyA. rastAmAM banne jaNa vArA pharatI te vAMsaLIne UMcake che. eka vakhata jyAre ekanA hAthamAM vAMsaLIhatI tyAre bIjo ciMtana kare che 'ke Ane mArUM to rUpIA mArA thaI jAya ! bIjAe paNa teja vicAra karyo. tyAra pachI bannenA evA vicAra cAlatA hatA tevAmAM teo gAmanI samIpe AvyA. nadInA taTamAM moTA bhAInI vAMsaLI upADavAnI vArI AvI. te kahevA lAgyo. 'dhikkAra ho mane ke meM mArA bhAIno vinAza ciMtavyo.' ema kahI poka mUkIne raDavA 1. udAharaNa te cAra prakAre. (1) apAya- heyadharmanuM zAyaka dRSTAMtta (2) upAya - upAdeya vastunuM upAya batAvanAra dRSTAnta (3) sthApanAkarma- abhiSTanI sthApanA mATe prayukata dRSTAnta (4) pratyapatnavinAza- utpanna thayelA duSaNa ne mATe lIdhela -dIdhela te dRSTAnta. 44 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 lAgyo. bIjAe pUchyuM, kema raDe che ? teNe kharuM kahyuM, te bolyo, 'mane paNa evo ja vicAra thayo hato. mane paNa dhikkAra che' ema kahI banne jaNe te vAMsaLI kuMDamAM pheMkI dIdhI ane teo ghera AvyA. mAchaluM te vAMsaLI gaLI gayuM, mAchI mAre te mAchalAne jAlamAM pakaDyuM ane mAchImAra tene mahollAmAM vecavA laI gayo. A be bhAIonI mAe mAchaluM lAvavAne dAsI (bahena)ne mahollAmAM mokalI ke jethI bhAIne bhojana apAya. dAsInA hAthamAM teja mAchaluM AvyuM. mAchalAMne cIratAM aMdarathI teNe vAMsaLI joI. teNe vicAryuM. 'A mArI thAo.' ema vicArI te teNe khoLAmAM chupAvavAnuM karyuM. buDhI DosIe te joIne kahyuM, khoLAmAM te zuM chupAvyuM ?paNadAsI lobhaNI banI kaMI bolI nahi pachI banne jaNa laDyAM dAsIe marma pradezamAM charI mArI tethI meM marI gaI. be bhAIoe A vAta jANIne tathA mAne marelI joIne vicAryuM kedravya duHkhadAyI che. tethI te bannene vairAgya thavAthI te bAIne koInI sAthe paraNAvIne bannee dIkSA lIdhI. (ahIM dAsI ane bhaginI ekaja arthamAM vaparAyela che.) laukikamAM paNa kahevAya che ke arthAnAmarjane duHkhamarjitAnAM ca rakSaNe / Aye duHkhaM vyaye duHkhaM, dhig dravyaMduHkhavardhanam // 1 // apAyabahulaM pApaM, ye parityajya saMzritAH tapovanaM mahAsattvAste dhanyAste tapasvinaH // 2 // dhana prAptimAM duHkhatyAra pachI tenA rakSaNamAM duHkha ane te kharacavAmAM paNa duHkha thAya che mATe duHkhane vadhAranArUM dravya tene dhikkAra ho. vaLI bahu duHkhavALuM pApa rUpa je dhana tene tyajIne jeoe tapovanano Azraya lIdhela che te mahAsatvavALA tapasvIo ne dhanyavAda che vigere. ATaluM cAlatI vAtamAM upayogI che. have kSetra : apAya kahe che . papa . khettaMmi avakkamaNaM, dasAravaggassa hoi avareNaM / dovAyaNo a kAle, bhAve maMDukkiAkhavao // 56 // kSetra dvArano vicAra te kSetrathI apAya athavA kSetraja pote tenuM kAraNa thAya. tenuM udAharaNa apakramaNa (bIje sthaLe javuM), dazA varga eTale daza dazAraNa vigere akSarArtha che. teno bhAvArtha kathAthI jANavo. te kahIzuM. tathA vaipAyana RSino adhikAra kALane AzrayIne ahIM kALathI apAya te kALa apAya che. athavA kALaja tenuM kAraNa thAya che. bhAvArtha kathAthI jANavo. te kahIzuM. tathA bhAvathI deDakuM mAranAra sAdhu e bhAva apAya che. te bhAvathI athavA bhAva tenuM kAraNa thAya. teno paNa adhikAra kathAthI jANavo te kahIzuM. kSetra apAyanuM udAharaNa. daza dazAraNa harivaMzanA rAjA jemanI moTI kathA harivaMzamAM che temAMnuM upayogIja kahIe chIe. kaMsane mAryA pachI tenA sasarA jarAsaMghe tenuM vera levA taiyArI karavAthI mathurAmAMthI daza bhAI nAsIne dvArakA gayA. cAla yojanA niryukitakAra pote kahe che zA mATe akAMDa prayAsa A vakhate karIe? eTale (mathurA duHkhanuM kAraNa) te sthala mUkI dIdhuM kALa apAyanuM udAharaNa. jyAre kRSNa neminAthane pUchyuM tyAre neminAthajIe kahyuM ke bAra varase dvaipAyanathI dvArakAnagarI nAza pAmaze te vakhate udyottatarA nAmanI nagarImAM dvIpAyana RSie loka paraMparAthI A vAta sAMbhaLI potAnAthI, e nagarIno nAza na thAya e mATe bAra varasa sudhI bIje javuM sArUM. Ama vicArI uttaranAdezamAM gayo. bhUlathI kALanI khabara na paDatAM bArameM varase pAcho Avyo zAMba ane pradyumna te ne joI tene khuba mAryo. ghaNo mAra ' lAgavAthI te niyANuM karI devatA thayo. ane teNe dvArakA bALI mUkI. A kALa apAya che. kAraNa ke jinezvare 45 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana kahelAM vacanomAM phera na paDe. kuragaDumuninuM dRSTAnta: bhAva apAyanuM udAharaNa ziSya sAthe gocarI jatAM eka tapasvIthI pramAdane lIdhe deDakI marI. ziSya sUcavyuM ke tamArAthI deDakI marI. tapasvI bolyA, 're duSTa celA, ghaNA kALathI A to marelI che. pachI bane gayA. paDikkamaNamAM sAMje buTTA tapasvIne mArelI deDakI yAda na AvI tyAre celAe te saMbhAryuM. ane kahyuM, 'he tapasvI:deDakInI AlocanA lo.' tapasvI rIsAyo ane celAne mAravA baLakhAnuM vAsaNa laI doDyo. aMdhArAmAM ane rAta hovAthI thAMbhalA sAthe athaDAIne ane jorathI doDatAM vadhAre lAgavAthI te maraNa pAmyo. jyotiSimAM te devatA thayo. ane tyAMthI eNvIne vRSTi viSa sarpanA kuLamAM tRSTi viSa sarpa thayo te vakhate tyAM rAjaputra pharato hato, tyAM dRSTiviSamAMno koI eka sarpa te rAjaputrane karaDyo. AthI sApa pakaDanAre vidyAthI badhA sApane bolAvyA ane kuMDALAmAM ekaThA karyA. pachI kahyuM, jeNe rAjaputra ne karaDyo hoya te raho 'bAkInA badhA jatA raho. jeNe rAjaputrane karaDyo te ja rahyo bIjA jatA rahyA te ekalo rahyo eTale teNe tene kahyuM 'tArUM jhera pI athavA agnimAM baLa te sarpa agaMdhana jAtino hato. sarSamAM be jAta che. eka gaMdhana ane bIjI agaMdhana. A agaMdhana mAnavALA hoya che. tethI te agnimAM peTho paNa vameluM jhera na pIdhuM. rAjaputra marI gayo tethI krodhAyamAna thayelA kuMbha rAjAe dAMDI pITAvI ke mArI pAse sApanuM mAthuM lAve tene mahora ApIza. dInAranA lobhathI loko sApane mAravA lAgyA. te kSapaka jyAM sAdhu utpanna thayo hato ane tene jAti smaraNa jJAna hovAthI te divase nikaLato nahoto paNa rAtre nIkaLato hato teno hetu evo hato ke pote bIjA jIvone na bALe. eka vakhate sApanA pakaDanAra evA rAtrImAM pharanAra ne khabara paDI tethI tenI sagaMdha vaDe kSapaka sarpana dara zodhI kADhayuM ane tyAM ubho rahI auSadhithI bolAvavA lAgyo. sApa ciMtave che, meM kopanuM phaLa joyuM. huM jo sanmukha jAuM to pelo baLI jaze. tethI pUchaDA vaDe UMdho cAlavA mAMDyo. te vakhate sApa pakaDanAre tene bahAra nIkaLatAMja mArI nAkhyo. mAthuM chedatAM sApa maraNa pAmyo. A sApa devatAthI adhiSThita hato. te devatAe rAjAne svapna ApyuM 'tuM sarpone na mAra. jethI nAgakuLa mAMthI avatAra laIne tAre putra thaze. tenuM nAma tAre nAgadatta rAkhavuM.' te kSapaka nAga marIne teja rAjAne tyAM putra thayo. tenuM nAma nAgadatta pADyuM. teNe bALapaNamAM dIkSA lIdhI. pUrva bhavamAM te sApa-tiryacapaNe hovAthI ghaNokhAudharohato tethI A bhavamAM sUraja uge ne khAvA mAMDe te sAMja sudhI khAya. ATaluM chatAM te zAMta mijAjI ane dharma zraddhA vALo hato. tyAM sAdhu samudAyamAM cAra moTA tapasvIo hatA. te comAMsI, traNa mAsI, be mAsI ane eka mAsI tapa karanAra hatA. rAtre devI vAMdavA AvI. cAre jaNa anukrame beThA hatA. tyAra pachI kSullaka beThelo hato. chatAM devIe kSullakane vAMdyo tethI cAre tapasvIo krodhAyamAna thayA. caumAsI tapa karanAre devIne pakaDI lIdhI ane kahyuM, 'he kaTapUtane, ame tapasvI chatAM tuM kema amane vAMdatI nathI! ane ghaDo bhAta khAnArane vAMde che! devIe kahyuM, 'huM bhAva tapasvIne vAMduM chuM, paNa pUjA satkAra ane mAna Icchukone vAMdatI nathI. tethI cAre rIsAyA. devIe vicAryuM ke A nAnA sAdhu neja duHkha deze tethI tenI pAseja huM rahuM. temane huM bodha karIza. bIje divase nAno sAdhu ThaMDo AhAra levA gayo pAcho AvI gurune kahI comAsI tapavALAne vinaMti karI. tapasIne rIsa caDhavAthI temAM thuMkayuM nAno sAdhu kahe che 'mArI bhUla thaI ke meM tamane thuMkavAno pyAlo na Apyo ane A ApyuM. tethI tapasIe rIsAI tenA mAthA uparaja rAkha ane baLakho nAMkhyo. ema bIjA traNe paNa karyuM. A cArenuM teNe sAMkhI lIdhuM. eTalAmAM eka tapasIe teno hAtha pakaDI lIdho ATaluM chatAM kSullaka sAdhune nadInatA thaI kena krodha Avyo. tathA vizuddha pariNAmathI leNyA zuddhi vaDe karmanA AvaraNa je hatAM te kSaya thatAM tene kevaLa jJAna utpanna thayuM. devIe kevaLI mahotsava karIne) devIe te cArene) kahyuM, 'tamane kevI rItevAMdavA? kAraNake 46 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 tame krodhathI hArela cho. tethI te kSapakone paNa vairAgya Avyo ane mithyA duSkata dIdhuM. teo bolyA, upazAMta cittavALA A bALakane ApaNe pApa karma vaDe pIDIne AzAtanA karI che, A pramANe potAne dhikkAra ApavAthI zubha adhyavasAya vaDe teone paNa kevaLajJAna utpanna thayuM. A pramANe prasaMgathI dRSTAMta kahyo. teno upanaya eTale temAMthI samajavAnuM e che ke krodhAdi aprazasta bhAva karavAthI durgatino apAya thAya. paraloka ciMtA mATe cAlu bAbatamAM tenI jarUrIAta batAvatAM kahe che. A 56. sikkhagaasikkhagANaM, saMvegathiraTTayAi doNhaMpi / dabAIyA evaM, daMsijjaMte avAyA u // 57 // TIkAno artha :- zikSaka ane azikSaka eTale navA junA sAdhu. athavA navo dIkSita ane gRhasthI. temanA saMveganI sthiratA mATe baMnene AzrayI upara kahelA cAre apAyo upara kahelI rIti vaDe dekhADe che. temAM saMvega eTale mokSa sukhano abhilASa che. dhairya eTale lIdhelA vrata pUrA pALavAM te. tethI kevI rIte duHkhanuM nibaMdhana che te dravya vigere javAnA bodhathI saMvega, ane sthiratA prApta thAya? uttara- dravyAdino moha na rAkhavo. tethI saMvega thAya. vaLI kahe che.. pachA davisaM kAraNagahiraM, vigiciabbamasivAinettaM ca / bArasahiM essakAlo kohAivivega bhAvammi // 58 // gAthAno artha - ahIM utsargathI mumukSue dravyaja athavA adhika vastra pAtrAdika athavA sonuM vigere choDI devuM, paNa navA ziSyane sarpa zAdinA kAraNe dhAraNa karela dravya te kAryanI samApti thaye chate tyAga karavAno hoya che tene AzraneyI kAraNe grahaNa kareluM dravya (vastrapAtra) te paNa dIkSAdi kAraNa samApta thatAM te choDI devuM tethI ja kahyuM che kedravya kAraNane lIdhe grahaNa kareluM te choDI devuM. A loka ane paralokanA aneka bhayanA hetu rUpa ane duHkhe karI jeno aMta Ave evA Agraha vigere apAyonuM hetupaNuM madhyastha puruSoe potAnI buddhi vaDe vicArI levuM (dravya rAkhanAra yati, zrI pUjyanA hAla prasiddha che chatAM jeo mohAMdha banI padavIdhara thaI aMdha zraddhALuone luMTI jJAna khAtAne bahAne dhana ekaThuM karI aneka bhavyAtmAone azraddhAnuM kAraNa banI gRhasthI jevA dekhAya che te pratyakSa che mATe bhavyAtmAe te pApadravyathI dUraja rahevuM te zobhArUpa che.) have kSetra AzrayI apAya kahe che. ' te pramANe (bAre varase bhaviSyakALa mAM) keTalA varasamAM te kSetra choDI devuM tenuM kAraNa A kahe che. azivAdi eTale bhaviSyamAM roga AvavAno hoya te jANIne bAra varasa pahelAM ja te deza choDI devo. kahyuM che ke saMvaccharabArasaeNa hohitti asivaMti te tao Niti // suttatthaM kubtA atisayamAdIhiM nAUNaM // 1 // bAra varasa pahelAM sUtrArthane jANanAra atizayavALA gItArtha bhagavaMto jANa thatAM rogAdi kAraNe te deza choDI de che vigere. tema krodha vigereno viveka eTale krodha vigere navakhANavA lAyaka hoya te narakamAM paDavAnAM kAraNarUpa che mATe te choDavAM. A bhAva apAya batAvyo. A pramANe kharI rIte caraNa karaNanA anuyogano adhikAra laIne apAya batAvyo. have dravyAnuyogano adhikAra dhyAnamAM rAkhI batAve che. pa8 davyAdiehiM nicco, egaMteNeva jesiM appA u / hoi abhAvo tesiM, suhaduhasaMsAramokkhANaM // 59 // TIkAno artha - dravya Adi eTale dravya, kSetra kALa bhAva vaDe nArakapaNAthI viziSTa kSetra ane vayaH avasthita, aprasannatva vigerethI svabhAva ekAMta vaDeja sarvathA je vAdIo AtmA (jIva) ne athavA anya vastune mAne che temanAmAM A upara kahelA apAyono abhAva che. kayA vAdIone abhAva che? kahe che ke sukha duHkha ane saMsAra mokSanA Icchukone, sukha eTale AphlAdananA anubhavarUpa samaya, ane tApano anubhava te Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 duHkha tiryaMca nara nAraka ane amara (deva) temAM bhava levo eTale janmamaraNarUpa saMsAra ane ATha prakAranA karmanA baMdhanano viyoga te mokSa. have koI pUche ke te vAdIone sukha vigereno abhAva kevI rIte? uttara-teo mAne che ke AtmAno haMmezAM samAna eka sarakhoja sthira rahenAra svabhAva hovAthI jemAM kazuM paNa utpana nAza na thAya tevA vAdIone tevo svabhAva kAyama rahe to haMmezAM ja cAre gatimAM jyAM je hoya tyAM kAyama rahevAthI tevuM te tevuM ja rahe ane aprasannapaNuM na choDavAthI pUrva rUpanuM prasannapaNuM thatAM duHkhIne duHkha kAyama rahyuM. saMsArIkane saMsAra rahyo. e pramANe bIjAmAM paNa samajI levuM. AthI nityavAdIne nirUttara karyA ke tamAruM mAnavuM khoTuM che. A 58 che suhadukkhasaMpaogo, na vijjaI niccavAyapakvami / egaMtuccheaMmi a, suhadukkhavigappaNamajuttaM // 60 // TIkAno artha-sukhadu:khano saMprayoga athavA sArI rIte joDAeloyoga te saMprayoga. eTale akalpita, na ghaTe eTale zuM? kayAM? to ke nityavAda pakSamAM, eTale jeo ekAMta nitya mAne tyAM saMprayoga nahoya. paNa jo kalpita hoya to thAya ja. jemake nityavAdI bole che ke prakRtinA upadhAnathI purUSane sukha duHkha thAya che. jema sphaTikamAM ratAza che vigere athavA bIjAo kahe che tema buddhinA pratibiMbathI ema thAya AnuM kalpitapaNuM eTalA mATe che ke tattvathI AtmA tadrupa thayA vinA sukhAdino abhAva che. vaLI upadhAna (najIkamAM rahevAthI)saMnidhimAM paNa jema prakAza vinAnA patharAmAM ratAza vigere dekhAya che tema teno jo vAdI svIkAra kare to te pUrve svIkArelAnI hAni che. buddhinA pratibiMbano pakSa svIkAre to paNa avicalita AtmAne niraMtaraja eka svabhAva hovAthI niraMtaraja eka rUpanI pratibiMbatA ApavI joIe. ane jo svabhAvano bheda mAne to anityatAno prasaMga Ave (ahIM nitya vAdIne e dUSaNa ApyuM ke tame AtmAmAM pahelAM ane pachI jarA paNa bheda mAnazo to tamAro mULa nitya pakSa che teno ja nAza thaI jaze.) * anityavAdInuM khaMDana. koI ema mAne ke anitya ekAMta mAnIe to ThIka. tene kahe che. ekAMta anitya eTale vinAza. arthAtu anvaye rahita mULa vastuno nAza. ane jyAre mULa vastuno nAza thayo tyAre sukha duHkhano vikalpa ayuta che. eno bhAvArtha e ke ekAMta uccheda mAnIe to sukhAdino anubhava karanAra teja kSaNamAM sarvathA ucchedano hetu hovAthI ahetuka paNe che. eTale pahelI kSaNe nAza thayo tenI pachInI bIjI kSaNa Ave ja kayAMthI? tathA teno vikalpaja kayAMthI thAya? A apAya batAvyo. (ekAMta nitya anitya bannenuM khaMDana karI syAdavAda yukata jaina dharmane batAvyo ke AtmA pote sukhaduHkha anubhave che) apAya kahI gayA. have upAya kahe che. upa eTale samIpamAM. Aya eTale lAbha. eTale vivakSita vastunA saMpUrNa lAbhanuM hetupaNuM hovAthI te vastuno lAbha teja upAya. arthAt Icchita vastunI prAptino vyApAra te cAra prakAre che. te kahe che 60 emeva cauvigappo hoi uvAo'vi tattha davbaMmi / dhAtubbAo paDhamo naMgalaliehiM nettaM tu // 6 // TIkAno artha - e pramANe jema apAya che, tema upAya cAra prakAre batAve che. (1) dravya, (2) kSetra, (3) kALa ane (4) bhAva upAya. temAM (1) dravya upAyanA vicAromAM sonuM banAvanArAno upAya te pahelo ane laukika che. tathA lokottaramAM rastAmAM cAlatAM vigere kAraNathI paDI gayela paDalAne prAsukapaNe dhovA athavA kharaDAyela kapaDuM dhovuM. te ane (2) haLa vigere vaDe khetara kheDavAM te kSetra upAya che. tethI lAMgaLa ane kodALI teno upAya A kSetra upAya jANavo te laukika che. lokottaramAM paNa vidhi vaDe prabhAtamAM AhAra vigere Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 mATe pharavuM te kSetra upAya che. bIjA AcAryo yoni prAbhUta prayogathI suvarNa banAvavAnA saMghanA prayojanavigeremAM dravya upAyane batAve che. ane vidyA vigerethI kumArga (aTavI)thI chuTakAro karavo te kSetra upAya che ema batAve che. (Ano khulAso apavAda rUpa hovAthI chedasUtramAM pUrato che) ahIM pahelAM grahaNa karela padArtha ullaMdhI jato dekhAya che. A pAThAMtara che tethI dhAtuvAda bhaNAyo che emAM kaMIka aMze avizeSaja che (avirodha che)ema jANavuM. // 1 // kAlo a nAliyAihi~, hoi bhAvaMmi paMDio abhao / corassa kae nahiM, vahukumAriM parikahei // 62 // TIkAno artha - kALa nAlikA vigerethI jaNAya che. nAlikA eTale ghaDI. Adi zabdathI zaMku vigerethI paNa jaNAya. A nAlikA vigereno upayoga laukikamAM kALa batAvanAra upAya che (jene badale hAla videzI ghaDIALa vaparAya che) lokottara mArge sAdhu bhagavaMtoe kALa jANavA mATe sUtro gaNI javAM tethI jaNAya ke ATalo kALa thayo. have bhAva dvAramAM vicAratAM dRSTAMta batAve che. koNe ? te kahe che. paMDita abhaya kumAre, teja kahe che. corane mATe nATakamAM vRddha kumArIno, traNa kALa gocara sUtra hovAthI kahe che. kAraNa ke tene bhAva upAya vaDe corano bhAva jANavAmAM Avyo te pramANe celA vigereno bhAva gurue vidhi upAyathI bhAva jANI levo. bhAva upAyanuM udAharaNa kahe che. na rAjagRhI nAme nagara hatuM. zreNika rAjA hato tene rANIe kahyuM. mane eka staMbhavALo mahela banAvI Apo. teNe suthArane hukama karyo tethI teo (lAkaDuM kApavA) gayA teoe jaMgalamAM sArA lakSaNavALuM, sarala ane ghaNuM moTuM jhADa joyuM. tene dhUpa ApavAmAM Avyo. ke jethI je devatA vaDe jhADa parigRhIta hoya te deva darzana dejo darzana na Ape to ame kApIe, ane Ape to na kApIe. tyAre te vRkSavAsI vyaMtare temane (abhayane) darzana ApyuM. teNe kahyuM, 'huM eka thAMbhalAvALo rAjAno mahela banAvIza je mAM badhI RtumAM phaLe evo tathA vananAM sarva vRkSaphaLo thAya tevo bagIco banAvIza. mane kApa nahi' ethI te devatAe mahela banAvyo. eka vakhata eka caMDALaNIne akALe kerI khAvAno bhAva utpanna thayo teNe patine kahyuM, 'mane kerIo lAvI Apo tyAre akALe paNa potAnI avanAminI vidyAthI te rAjAnA bagIcAnA AMbAnI zAkhAo namAvI, ane AmravRkSanI kerIo laI lIdhI ane unnAminI vidyAthI DALIo pAchI upara caDAvI dIdhI. rAjAe. savAramAM joyuM ane kahyuM, jyAre coranAM 'pagalAM nathI jovAtAM, tyAre koNa manuSya atre AvI gayo ? jenI AvI zikta che te mArA antaHpuramAM paNa AvavAne hiMmata kare! ethI abhayakumArane bolAvIne kahyuM, 'sAta rAtamAM jotuM corane nahi ANe to tAre jIvatuM rahevAnuM nathI. tyAre abhayakumAre tapAsa karavAnuM zarU karyu eka ThekANe koI nAcanAra ramavAnI icchAvALo hato. loko bhegAM thayAM hatAM. te vakhate tyAM jaIne abhaya bolyo, 'jyAM sudhImAM nAcanAra zaNagAra sajIle tyAM sudhImAM mArUM eka AkhyAna (kathA) sAMbhaLIlo. 'koI eka nagaramAM eka ridra zeTha vase che tenI putrI vRddha kumArI (saMpUrNa yuvAna) ghaNI rUpavaMta che vara mATe te kAma devanI pUjA / kare che tene eka bAgamAM corIthI phUla vINatI mALIe joI teNe durAcAra karavA mAMDayo tyAre teNe kahyuM, 'huM kuMvArI chu tethI tu mArA zIyalano bhaMga na kara. tAre paNa bahena bhANajA che, tyAre teNe kahyuM, eka upAya thAya toja choDuM, je divase tuM paraNe te divase patinI rajA laIne mArI pAse Ave toja huM tane choDuM teNIe kahyuM, 'bhale ema.' teNe rajA ApI choDI dIdhI. ane tyAMthI bIjAne paraNI. ane sAsare gaI. 49 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 jyAre te meDA upara gRhamAM gaI tyAre teNe patine sAcI hakikata kahI. patinI rajA maLethI te nIkaLI, ane rastAmAM corothI pakaDAI paNa teNIe temanA AgaLa vAta kahI. coroe tene mUkI dIdhI. rastAmAM cha mahIne AhAra kare tevA rAkSase pakaDI. kanyAe tene paNa kahyuM, ane rAkSase tene choDI dIdhI. mALI pAse AvI mALIe pUchyuM, 'zA mATe AvI? kanyAe pUrvanA vacana anusAra.' mALIe kahyuM, tArA dhaNIe tane kema choDI ? kanyAe badhuM kahyuM tethI mALIne Azcarya thayuM ke A potAnuM vacana pALanAra strI che jenA zIyalanA prabhAvathI cora ane rAkSase paNa choDI dIdhI, to huM teno kema zIyaLabhaMga karuM! ethI tene mukI dIdhI. pAchA pharatAM rAkSasa ane cora maLyA. temaNe paNa mukI dIdhI, ane zIyalanuM rakSaNa karI te pati pAse AvI. A dRSTAMta batAvI abhayakumAre badhA manuSyone pUchyuM, 'bolo, AmAM duSkara kAma koNe karyuM? tyAre paraspara IrSyA karanArA je kAmI purUSo hatA te bolyA ke bhare. kAraNa ke tene potAnI strIne niHzaMkapaNe rajA ApI. je khAudharA hatA te bolyA, 'rAkSase, kAraNa ke teNe cha mAsanI bhUkhamAM paNa javA dIdhI. je durAcArI hatA te bolyA, 'mALIe ke teNe AvI suMdarIne paNa mUkI dIdhI. harikeza nAmano cora je kerIo corI karI gayo hato teNe kahyuM ke cora uttama che. e uparathI abhayakumAre tene cora jANI pakaDI lIdho. A cAlatI bAbatamAM upayogI che. jema abhaye corano upAyathI bhAva jANyo tema ahIM paNa je celAo vaDI dIkSA yogya hoya temanA bhAvane gItArthe yukitathI jANI levA. eTale viruddha bolavuM. jo jAtavAna haze to kAyama raheze, nahi to moTuM meluM karaze. je uparathI A dIkSA ApavA yogya che ke nahi athavA prathama dIkSA ApyA pachI enuM mAthuM muMDavA jevuM che ke nahi te dareka vakhate jANI zakAyatethI ja kahyuM che ke dIkSA ApelI hoya to paNa tene ayogya hoya to mAthe maMDatA pahelAM ja kADhI mUkavo. adhUrI kathA na rahe mATe teja kahe che. abhayakumAra corane pakaDI zreNika pAse lAvI ubho karyo. rAjAnA DarathI sAcI vAta teNe karI, tyAre rAjAe kahyuM, jotuM mane A vidyA zIkhave to huM tane nahIM mArUM. core te svIkAryuM. rAjA UMce Asane besI bhaNavA lAgyo ubhAM rahIne core jaNAvyuM. paNa (rAjAne) vidyA na AvaDI rAjAe kahyuM, Ama kema?" abhayakumAre kahyuM 'avinayathI vidyA na AvaDe? mATe jema cora bhUmi upara beTho hato ane tame Asana upara beThA hatA tene badale tame nIce beso tethI rAjA nIce beTho ane cora UMce, beTho jethI vidyA AvaDI. A laukika arthane sAdhanAra caraNa karaNAnuyogane anusarI dravya upAya vigere kahyA. havedravyAnuyogane anusarIne batAvIe chIe. temAM paNa upAyanAdarzanathI nitya anitya ekAMtavAdIone sukha Adi vyavahAranA abhAvano prasaMga che. jethI pratyakSa gocara atikrAMta vastuthI AtmAno abhAva thAya (pUrve jema apAyamAM nitya anityanuM khaMDana karyuM tema ahIM paNa ekAMta vAdIone upAya karavo e niSphaLa che kemake pheraphAra thAya nahi tyAre mahenata zA mATe karavI, ane zAno upAya karavo? anityavAdIne AtmAno nAza hovAthI upAya vaDe karIne tene bodha thAya eTalA mATe upAyathI ja AtmAnuM astitvapaNuM batAvavAnI IcchAthI kahe che ke 2 ___ evaM tu ihaM AyA paccakakhaM aNuvalabbhamANo'vi // suhadukkhamAiehiM gijjhai hemahaM atthiti // 63 // TIkAno artha - epramANe ja jema dhAtuvAdI vigerethI dravyAdi, A lokamAM AtmA pratyakSa na dekhAvA chatAM paNa sukhaduHkho vigerethI yukita vaDe AtmA manAya che ane Adi zabdathI saMsArano parigraha teo grahaNa kare che tathA saMsAra parigraha vaDe AtmA mAne che teja pramANe sukha duHkha vigere dharmo che ane dharmane, anurUpa dharmI hovo joIe. te dharmI bhUtanA samudAya rUpa evuM A deha nathI kema ke te acetana che sukha vigere dharmo to cetana che. sukhaduHkhanA dharmapaNAthI dharmIe dharmanA avazya anurUpaja vartavuM. bhUtano samudAya mAtraja deha nathI, kiMtu enA anurUpa dharmI deha che, kAraNa ke temAM cetana nathI ane sukhaduHkhamAM cetanapaNuM che tethI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 bannemAM bheda paDya. ahIM ghaNuM kahevAnuM che. deha ane AtmA judA che. jema dhAtuvAdI sukha mATe jIva judo mAnI dhana upArjana kare che tema dharmIe paralokanA sukha mATe dharma karavo. 3 jaha vassAo hatyi, gAmA nagaraM tu pAusA sarayaM / odaiyAu uvasama, saMkaMtI devadattassa // 64 // TIkAno artha- jema ghoDAthI hAthI gAmathI zahera ane varSothI zarada kALa jAdA che tema audayika bhAvathI aupazamikamAM saMkramaNa thAya che. kone ? devadattane. A pratyakSa che. eTaluM bAkI che. (zeSa eTale bahArathI levuM). 64 evaM sau jIvassavi, dabAisaMkamaM paDuccA u / atthittaM sAhijjai, paccakneNaM parokkhaMpi // 65 // TIkAno artha- jema devadattane bhAva badalAyA te pramANe vidyamAna jIvane dravyAdimAM saMkramaNa thAya. Adi zabdathI kSetra, kALa, bhAva levA. tene AzrayIne vidyamAna paNuM sadhAya. zaMkA-chatI vastunuM astitva sAdhavuM te ayakata che 'uttara-' ema nahi. avyatpanna ane vipratipanna sAdhananuM viSaya paNuM hovAthI pratyakSa paNe azva vigerenuM saMkramaNa sarvathA sAkSAta paricchittine svIkArI parokSa paNa avagraha vigerenA saMvedanathI thoDe aMze paNa te pratyakSa che. jema azva vigerenuM saMkramaNa devadatta nAmanA mAlIkane choDI na jAya tema audArika zarIrathI vikriya rUpamAM ke tiryaMca lokamAMthI urdhva lokamAM ke parimita varSanA AyuSyanA payoyamAM javuM ke cAritra choDI acAritrI thavuM te jIva mAlIka dhAraNa karyA vinA na thaI zake, AvuM vRddha purUSo vyAkhyAna kare che. keTalAka AcAryo bIjI gAthAnA ardhA bhAgano pAThAMtarathI bIjI rIte khulAso kare che. temAM A pramANe saMbaMdha che. A pramANe ahIM AtmA vigere gAthA vaDe upAyathIja AtmAnuM astitva karIne sukhada:kha vigerenA bhAva saMgati mATe nitya anitya pakSa dUra karI AtmAne pariNAmI mAnavAnI IcchAthI kahe che. vyAkhyA pUrva pramANe jANavI. che 65 evaM sau jIvassavi, dravvAIsaMkama paDuccA u / pariNAmo sAhijjai, paccakneNaM paroknevi // 66 // pahelo artha pUrvamAphaka. pAchalA arthanI bhAvanA A pramANe che. ekAMta nitya anitya pakSavALAne dravyAdinI saMkrAnti devadattanA jovA chatAM paNa lAga na paDe. eTalA mATe tenA bhAva anyathA upapatti vaDeja pariNAma siddha na thAya. kahyuM che ke nArthAntaragamo yasmAt, sarvathaiva na cAgamaH / pariNAma: pramAsiddha iSTazca khalu paNDitaiH // 1 // ghaTamaulisuvarNArthI, nAzotpAdasthitiSvayam / zokapramodamAdhyasthaM, jano yAti sahetukam // 2 // payovrato na dadhyatti, na payo'tti dadhivrataH / agorasavato nobhe, tasmAdvastu trayAtmakam // 3 // ke jenAthI arthAtaragama na thAya je sarvathAna Agama nathI. pariNAma ane pramANathI je siddha che te paMDitone nitya ISTa che. ghaDo, mukuTa, suvarNano arthI nAza utpAda ane sthitimAM A che. zoka, pramoda ane madhyastha e traNene mANasa hetu sahita mAne che. ghaDo bhAgIne mukuTa banAve to ghaDAno nAza thatAM ghaDAvALAne du:kha thAya. mukuTanI utpatti thavAthI bIjAne pramoda thAya, paNa jene sonAnoja khapa che te bannemAM madhyastha che. jene dUdha khAvAnuM ja hoya, te dahiM na khAya ane dahiM vALo dUdha na khAya, paNa jene gorasaja khAvuM na hoya, te bane tyAge, eTalA mATe traNa svarUpavALIja vastu che. upAya dvAra kahyuM. have sthApanA dvAra kahe che. te che TavaNAkamma ekkaM, diluto tattha poDarIaM tu / ahavA'vi sannaDhakkaNa, hiMgusivakayaM udAharaNaM // 67 // sthapAya te sthApanA tenA vaDe, temanuM athavA, temAM karma eTale sArI rIte Icchita artha batAvavA vALI kriyA te sthApanA karma. 1 eTale tenI jAtinI apekSAe draSTAMtta che. temAM sthApanA karmamAM poMDarIka, tu zabdathI tevuM bIjAM. te pramANe puMDarika adhyayanamAM puMDarika batAvI prakriyA vaDe anyamatanuM khaMDana karI potAno mata sthApavo athavA pAchalo artha sugama che. A laukika che. bhAvArtha kathAthI samajavo. eka nagaramAM eka rogiSTha mALI hAthamAM phUlano karaMDIyo laIne jato hato. rogI hovAthI tene jhADo lAgavAthI prabhA aMdhArAmAM tyAMja TaTTI jaIne te phUlono Dhagalo tenA upara karyo. lokoe pUchyuM ke A zuM che ke tuM phUla nAkhe che? pa1 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 tyAre mALIe kahyuM, huM alopaka chuM. ahIM hiMga nAmanA ziva pragaTa thayA che.' ethI tyAM hiMga ziva nAmanA vyaMtara deva prasiddhimAM AvyA. lokoe mAnyuM. ane tenI pUjA thaI atyAre paNa pATaliputra (paTanA)nagaramAM hiMgu ziva nAmano vyaMtara prasiddha che. e pramANe mALIe jema potAnI Ijjata rAkhI tema pramAdavaza thaI aNacAlate evuM nIMdanIya kArya AcaravuM paDe to te DhAMkI devuM jethI bIjA loko adharma na pAme ane ulaTuM dharmanI bhAvanA vadhe. saMjAe uDDAhe jaha girisiddhehiM kusala buddhIhiM / loyassadhammasaddhA pavayaNavaNNeNa suTukayA // 1 // jema girisiddha kazaLa badvivALA vaDe lokonI dharma pravacananI stuti vaDe (arthAta lokomAM dharmazraddhA ne vadhArI) (koI sAro sAdhu paNa pApanA udayathI bhraSTa thAya to paNa pote evI maryAdAthI rahe ke jethI loka adharmana pAme tema bIjAoe tenI paNa niMdA karI apamAna na karavuM. A pramANe caraNakaraNAnuyogane laukika AzrayI sthApanA karma kahyAM, have dravyAdi yogane AzrayI kahe che. 67 sababhicAraM hetuM, sahasA vottuM tameva annehiM / uvavUhai sappasaraM, sAmatthaM ca'ppaNo nAuM // 68 // TIkAno artha :- vyabhicAra sahita te vyabhicAravALo (kharAbahetuvALo) je hetu sAdhyadharma anvayavigere lakSaNayukata te turataja kahIne te hetune bIjA hetuvaDe samarthana kare-aneka prakAre vistArI prajJAbalane batAvavuM, 'ca' zabda bina krama batAve che. eTale AtmAne jANIne parane paNa jANavuM. bhAvArtha A che. dravyAstikAyAdi aneka naya saMpUrNa pravacanane jANanArA sAdhue tene sthApana karavA bIjA naya vALAnI apekSA vaDe vyabhicAravALo hetu banAvIne tenA virUddha nayanA matane anusaravAthI evI rIte siddha karavo. jethI samyapha anekAMtavAdano svIkAra thAya. zaMkA-udAharaNa, bheda, sthApanA adhikAranI ciMtAmAM savyabhicArano hetu zA mATe kahevo joIe? uttara-tene AzrayIne tene anukUla udAharaNa prAyaH batAvavA mATe je ghaNA udAharaNonI pravRtti thAya che. saMpUrNa, (68mI gAthAmAM e batAvyuM ke koI nityavAdI vAda karavA Ave to anitya pakSa siddha karI nityanuM khaMDana karavuM eTale ApoApa jainano cAvAda samajAya.) sthApanA karmadvArA kahevAyuM; have pratyutpanna vinAza dvAra kahevAnI IcchAthI kahe che. 68 hoti paDuppannaviNAsaNaMmi gaMdhaviyA udAharaNaM / sIso'vi katthavi, jar3a ajjhovajjijja to guruNA // 6 // artha - pratyutpanna vinAzanA vicAramAM gAMdharvikA laukika udAharaNa che. utpanna thayelI vastuono nAza te pratyutpanna vinAza athavA temAM pratyutpanna vinAza che. e samAsa che. gAMdharvikAnuM udAharaNa. eka nagaramAM eka vANIo hato. tene ghaNI baheno ane bhANajA tathA bhAbhIo hatI. tenA gharanI samIpamAM rAjakulanA gAnArAo divasamAM 3 vAra saMgIta karatA hatA. te rAgamAM lIna thaI vANIAnA gharamAM strIo rAgI banI kaMIpaNa kAma karatI na hatI. tethI vANIAe vicAryuM ke gharano nAza thaze zuM upAya karavo? ke jethI strIo na bagaDe, tethI mitrane kahyuM. teNe zIkhavyuM ke tArA gharanI bAjumAM vyaMtaranuM devaLa (maMdira) karAva. teNe tema karyuM ane Dhola vigere vAjiMtra vagADanArAone rUpIA ApIne Dhola vagaDAva. jyAre gaMdharvo gAya tyAre Dho lIo Dhola vagADatA, vAMsaLIne sparza karatA ane gAtA tethI gAnArAone vina thavA mAMDyuM. ane DholanA avAjamAM gIta dhvani (zabda) na saMbhaLAtA rAjakulamAM teoe te vAta jAhera karI. rAjAe vANIAne bolAvyo, ane kahyuM, 'tuM kema vidana kare che?' teNe kahyuM, mArA gharamAM deva pragaTa thayA che. traNa vakhata tenI bhakita karavI joIe. tethI rAjAe gAnArane kahyuM, "bIje ThekANe gAo, devane roja, roja aMtarAya kema karAya?' e pramANe lokottaramAM ziSyo gRhiNIone viSe rAgI banI pharatA hoya to AcAryoe evo upAya karavo ke jethI ziSya te doSathI dUra thAya kemake bicArA ziSyone na bacAve to durAcArathI narakanA duHkha bhogavaze. kahyuM che ke para Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 'ciMtei daTumicchar3a dIhaM NIsasai taha jaro dAho / bhattAroyaga "mucchA 'ummatto Na 'yANaI maraNaM // 11 // paDhame soyaI vege daTu taM gacchaI biiyavege / NIsasai taiyavege aruhai jaro cautthaMmi ||2||ddjjhi paMcamavege chaTTe bhattaM na royae vege / sattamiyaMmi ya mucchA aTTamae hoi ummatto ||3||nnvme Na yANai kiMci dasame pANehiM muccar3a maNUso / eesimavAyANaM sIse rakkhaMti AyariyA // 4 // paraloiyA avAyA bhaggapaiNNA paDaMti naraesu / Na lahaMti puNo bohiM hiMDaMti ya bhavasamuMddami // 5 // 1. ciMtA, 2. jovAnI IcchA, 3 dIrghaniHzvAsa, 4. jvarapradAha, ajIrNa 7 mUccha, 8 unmatta, 9 bhAna vinAno, 10mRtya, eTale eno artha A pramANe che. sAdhune koI strIne jovAnI IcchA thayela hoya ane te na maLe to upara kahelI daza avasthA prApta karI maraNa pAme eTalA mATe apAyothI AcArya rakSaNa kare. eja gAthAno artha thayo. ane paralokano apAya A pramANe che. pratijJA bhaMga karavAthI narakamAM paDe, ane pharI samakita pAme nahi. tathA bhava samudramAM bhame, Avo artha dhyAnamAM laIne ziSya koIpaNa vakhata durAcAra kare to AcArye zuM karavuM te kahe che. te 69 -vAreyabbu uvAeNa jaivA vAU lio vadejjAhi / savve'vi natthi bhAvA, kiMpuNa jIvo sa vottavyo // 7 // ziSyane upAyathI jema te mAne, tevA koI paNa siddhAntamAM kahelA upAya vaDe, aTakAvavo jethI te sAro thAya tema karavuM, A laukika caraNakaraNAnuyogane AzrayI kahyuM. tema dravyAnuyogane AzrayI kahe che. koI nAstika bakavAsa kare ke badhA ghaTapaTAdi padArtha nathI to jIva paNa kayAMthI hoya? to tene A pramANe samajAvavo. 70 jaM bhaNasi natthi bhAvA, vayaNamiNaM atthi natthi ? jai asthi / eva painnAhANI, asao Nu nisehae ko Nu // 1 // TIkAno artha- jo tuM ema kahIza ke padArtha nathI to A tArUM vacana bhAvanuM pratiSedhaka che ke nahi, evA be vikalpa tane thaze. AthI zuM samajavuM? ke jo tuM che ema kahe to tAre A bolavAnuM khaMDana thayuM ane teja pratibaMdhaka vacana kahe che te sAcuM ane te sAcuM (to padArthane jIva paNa sAcA). bIjo vikalpa. jo tArUM niSedha vacana asatya hoya to amArA bhAva padArthanA vacanane niSedha karanAraja koNa che ! tethI paNa padArtho satya thayA. vaLI te kahyuM, 'jIva paNa nathI.' ahIM paNa prati utpanna vinAzane anusarIne kahe che. A 71 che No ya vivakkhApuvo saddo'jIvubhavotti na ya sAvi / jamajIvassa u siddho, paDisehadhaNIo to jIvo // 72 // TIkAno artha 'ca' zabdano artha 'ja' che eTale vivakSAnA kAraNavALo dhvani, ajIvano udabhava arthAt vivakSA pUrvaka jIvano niSedhaka zabda ajIva che. tethI jIvanI vivakSAno ulaTo artha e che ke jIva dharmanI asiddhi na thAo. eTalA mATe kahe che ke je kAraNathI ajIvanI vivakSAna ghaTAdimAM adarzanathI nathI, paNa mananA apariNata, avita te dravyanA samIpa paNAthI jIvaneja che ethI siddha che ke pratiSedha karanAra je dhvani te 'jIva nathI. AthI ja jIva-AtmA svayaMsiddha thAya che. (A gAthAno sAra ema che ke jIva nathI ema kahenAra e pada siddha karatA ane ghaTapaTamAM asiddha karatAM potAne svayaM siddha karatAM badhA padArtho poteja siddha thAya che. kAraNake 'nathI' e jJAna ajIvamAM nathI paNa e vivakSA jIvaneja che. ahIkaM ghaNuM kahevAnuM che paNa nathI kahetA. samApta thayuM. pratyutpanna vinAza dvArane anusaratA AkhyAnathI A udAharaNa che A mULa dvAra che. ane haDa tenA deza, dvAra ane avayava arthane kahe che. 7ra che AharaNaM taddese cauhA aNusaTTi taha uvAlaMbho / pucchA nissAvayaNaM hoi, subhaddANusaTTIe // 73 // TIkAno artha- udAharaNa pUrva mAphaka che. tenuM lakSaNa A che. teno deza eTale taddeza, udAharaNa deza AharaNa tadezanA cAra prakAra (1) anuziSTi-prativAdInA maMtavya ucita aMzano svIkAra ane anucita aMza nuM nirAkaraNa (2) upalabna bIjAnA matane tenI mAnyatAthI dUSita karavuM (3) pRcchA-prazna-pratiprazna dvArA bIjAnA matanuM khaMDana karavuM (A siddha karavuM) (4) nizrAvacana- ekanA mAdhyamathI bIjAne zikSA devI sthApanAMga 4/3/501 53 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 ema artha che. A cAra prakAre che te batAve che. (1)anuzAsana eTale anuzAsti arthAt sadguNonA varNanathI guNonI puSTi karavI. tathA (2) upAlaMbha eTale Thapako te judI judI rIte kahevo (3) prazna eTale zuM, kema konAthI vigere, (4) nizrA vacana eTale koIne paNa Azraya (sabaMdha) vicitra rIte kahevuM te che, jemake subhadrA nAmanI zrAvikAnuM udAharaNa kahevuM kyAM? anuzAstimAM? gAthArtha, te sabodha mATe subhadrAnuM draSTAMta kahe vasaMtapuramAM jinadatta nAmanA suzrAvakanI subhadrA nAme putrI che. te ghaNI rUpavaMtI che. tene caMpAnagarIthI Avela tanika nAmanA bauddha upAsake joI temAM rAgayukata banI tenI prArthanA karI. zrAvake kahyuM 'huM' virUddha dharmIne putrIne ApavA cAhato nathI. tethI teNe sAdhu pAse jaIne teone dharma pUchyo, ane sAdhue je dharma kahyo te teNe prathama kapaTI zrAvaka banI svIkAryo, tyAM tenA sarbhAve ja pharI kharI rIte dharma svIkAryo. te vakhate teNe sAdhuone kharI vAta kahI ke 'meM' kanyA mATe kapaTathI A karyuM che. paNa have mane kharI rIte aNuvrata Apo' ane te prakaTa zrAvaka thayo. tene vizvAsa paDyo. tethI samaya Avye vrata saMbaMdhI mALA sthApI tyAre jInadatte tene zrAvaka mAnIne kanyA ApI, lagna thayA pachI teNe sasarAne kahyuM 'mane mAre ghera strI sAthe javAnI rajA Apo' tyAre zrAvake kahyuM, 'tamArUM kaTuMba anya dharmI che tethI tamAre tyAM kanyAne banaze nahi.pAchaLathI apamAna thaze' pelAe kahyuM, "phikara nahi.' Agraha karIne laI gayo ane bIju ghara laIne rahyo. sAsu ane naNaMdo dveSI banI sAdhuonI bhakita karatA nathI eka vakhata te sagAMoe subhadrAnA patine kahyuM, tArI strI sAdhuthI laMpaTa che ! zrAvaka pati te mAnato nathI. eka vakhata koI tapasvI (jinakalpI sAdhu) gocarI AvelA hatA tenI AMkhamAM raja paDI hatI. tene bahu duHkhI joI subhadrAe nachUTake te raja dUra karI. subhadrAnA kapALamAM karelA siMdura tilakano te mAdhanA kapALamAM DAgha lAgyo. sAsa naNaMde tenA patine te dekhADayo. dhaNIe mAnyuM ane tethI strIne te mAnato nathI. subhadrAe ciMtavyuM, 'A zuM Azcarya che? vinA aparAdhe huM gharamAM niMdA pAmuM chuM. ane jethI dharmanI niMdA thAya che tethI mane ghaNuM duHkha thAya che. teNe rAtrie kAussagna karyo. deva Avyo. AjJA mAMgI ke zuM karuM ? teNe kahyuM, 'mAro kaleza (mArA para Avela kalaMka durakara ke jethI dharmanI hAni na thAya.)dUra kara' deve kahyuM, ThIka' A nagaranA cAra daravAjA huM baMdha karIza ane ghoSaNA karIza ke je pativratA hoya te daravAjA udhADo, tyAre tuM ekalI te kamADone ughADIza, ane tArA sagAMne tuM khAtrI ApI zakIza ane cAlaNI vaDe kUvAmAMthI pANI kheMcI te pANI chAMTIne dekhADaje e cAlaNImAMthI eka biMdu pANI paNa jamIna para nahi paDe! ema dilAso ApI deva gayo nagaranA daravAjA eNe DhAMkayA. prabhAte nagaranA loko adhIrA banI gayA, eTalAmAM AkAzavANI thaI, 'loko sAMbhaLo, kaleza na karo je zIyaLavaMtI strI cAlaNImAM kUvAmAMthI pANI kADhI ane te pANI na gaLe ane te pANI vaDe jo daravAjAne chAMTe to daravAjo ughaDe. tethI savAramAM ghaNA zeTha zAhukAranI vastuo ane putrIo satI thavA gaI, paNa kaMI vaLyuM nahi, subhadrAe sagAMone kahyuM. 'cAlaNIthI pANI na paDavA dauM ane mAro prabhAva dekhADuM. patie AjJA ApI ane vicAryuM ke upAsikA A zramaNanI bhakitavALI che te ughADaze. teNIe cALaNImAM pANI lIdhuM. pANI na paDatuM joIne dveSI sAsu naNaMda kheda pAmyAM paNa mahAjane ane rAjAe teno satkAra karyo ane te daravAjA pAse gaI. arihaMtane namaskAra karI bAraNAM para pANI chAMTyuM. moTA zabdo vaDe kAMkATa karatA traNa daravAjAnA dvAra ughADyAM uttara dizAnA daravAje paNa pANI chAMTyuM. ane kahyuM, 'je mArA jevI zIyalavaMtI hoya te bhaviSyamAM paNa bhale A daravAjo ughADe.' te daravAjo atyAre paNa baMdha ja che. badhA lokoe tenI stuti karI ane kahyuM ke 'A mahAsatI che ahA ! satI dharma sadA jayavaMto vartA' A laukika dRSTAMnta che evI rIte caraNakaraNAnuyogane AzrayI vaiyAvRtya vigeremAM ziSya vargane bodha Apavo, udyamavALA karavA ane pramAdIno pramAda dUra karavo ke bhAIo! sAMbhaLo, zIyala vratanuM AvuM uttama phaLa che. Aja arthane batAvavA kahe che. tAlukA sAhukkAra purogaM, jaha sA aNusAsiyA purajaNeNaM / veyAvaccAIsu vi eva jayaMte NurvohejjA // 74 // 54 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 TIkAno artha- stuti pUrvaka jema subhadrA sadguNonA kIrtana vaDe loka janothI prazaMsAI, tema vaiyAvacca vigere ane svAdhyAyamAM paNa eja pramANe udyoga karanArane anumodavA eTale sadguNa gAIne tenA bhAvanI vRddhi karavI. ane kahevuM ke-- bharaheNavi pubvabhave veyAvaccaM kayaM suvihiyANaM / so tassa phalavivAgeNa AsI bharahAhivo rAyA // 1 // bhuMjittu bharahavAsaM sAmaNNamaNuttaraM aNucaritA / aTTavihakammamukko bharahanariMdo gao siddhiM // 2 // bharate pUrvabhavamAM suvihita sAdhuonI vaiyAvacca karelI to tenA phaLa vipAkathI te bharata kSetrano rAjA thayo. ane cakravartInuM sukha bhogavI vairAgya pAmI uttama cAritranuM pAlana karI ATha karmano kSaya karI mokSamAM gayo. AmAM udAharaNano yogya bhAga upayogI hovAthI teTalAmAMja samAveza karyo teja pramANe apramAdI puruSa athavA strIe na chuTake sAdhuonI AMkhamAM kaNuM paDayuM hoya to tevI rIte kADhavuM ke lokamAM niMdA na thAya. anuzAsti choDIne upasaMhAra kare che ke vaiyAvaccamAM paNa thoDAmAM upasaMhAra karyo. bIjA guNothI rahita evA bharata vigerenI nizcayathI vaiyAvacca karI ema bhAvavuM. (bharatane cAritranuM kaSTa paDyA vinA ArIsA bhuvanamAM je kevaLajJAna upajyuM te pUrvabhavanA vaiyAvaccano lAbha hato A pramANe laukika caraNakaraNano adhikAra kahIne dezadvAramAM anuzAsti dvAra kahyuM) have dravyAnuyogane anusarI dekhADe che. 5 74 u 1 jesiMpi atthi AyA vattavyA te'vi amhavi sa asthi / kiMtu akattA na bhavai, veyayai jeNa suhadukkhaM // 75 // TIkAno artha - dravyAstikAdi nayamata mAnArA anya darzanIo AtmA eTale jIva che ema mAne che ane kahe che ke te vAta sArI che ame paNa jIvane mAnIe chIe tenA abhAvamAM sarva kriyAnuM aphaLapaNuM thaI jAya te sAthe jIva akartA che' ema je anya darzanIo kahe che tema jaino mAnatA nathI. sukRta duSkRta karmano kartA na hoya to phaLa paNa na maLe, tethI jIva kartA cheja. ahIM pramANa kahe che. jIva je kAraNa vaDe sukha duHkhane hamaNAM anubhave che te pUrvanA sukRta duSkRta kRtyonuM A karmaphaLa che paNa jo jIva pUrve akartA hoya to temanuM phaLa bhogavavuM na ghaTe (ati prasaMga thavAthI ane jo vinA karye bhogavAya to muktinA jIvone paNa sAMsArIka sukha duHkhanI vedanA mAnavI paDe, kAraNa ke jIva ane mokSa bannemAM akartApaNuM samAna che. prakRti Adi viyoga yukta ane anAdhyeya atizayavALA AtmAne ekAMta akartA mAnavAthI te pote kaMI karato nathI tethI anya darzanI ema mAne che ke prakRtithI AtmA akartA chatAM ahaMkAra vigere karI pApanuM phaLa bhogave che. teno uttara e che ke prakRti AtmA vinA ekaluMja karatI hoya to vAstavIka AtmA akartA thavAthI phaLano paNa bhoktA na thAya. tethI dharma kriyA vigere badhuM IMdrajALa jevuM niSphaLa che, ane upadeza paNa niSphaLa che. AmAM udAharaNa leza A pramANe che phakta muddAnIja vAta kahIe chIe. temAMja asaMpratitamAM muddAnI vAta batAvavAne dRSTAnta kahevAthI ja anuzAsti dvAra samApta thayuM. have upAlaMbha dvAranuM vivecana kahe che. 5 75 5 uvalambhammi migAvai nAhiyavAIvi eva vattavyo / natthitti kuvinnANa AyA'bhAve sai ajuttaM // 76 // TIkAno artha- Thapako ApavAmAM mRgAvatI devInuM dRSTAnta che ke je AvazyakanA adhikAramAM dravya paraMparAye kahela che te jovuM. jyAM sudhI dIkSA lIdhI ane caMdanabALA sAdhvInI ceMlI thaI tyAM sudhI jovuM. pAchaLa thI eka vakhate bhagavAna mahAvIra kauzAmbImAM AvyA te vakhate caMdra ane sUrya potAnA (mULa) vimAna sahita vAMdavAne AvyA ane sAMja sudhI samovasaraNamAM beThA ane saMdhyAkALe gayA. A samaye caMdanabALA cAlI gayelI che. mRgAvatIne khabara na rahevAthI ane sAdhvIne ATalI vAra karavI ayogya lAgavAthI pastAvA lAgI ke bahu moDuM thayuM. ema kahI bIjI sAdhvI sAthe caMdanabALA pAse jatAM sudhI aMdhArUM thaI gayuM. caMdanabALAe bIjI sAdhvI sAthe paDakkimaNuM karI lIdhuM. jyAre mRgAvatI AvI tyAre tene Thapako Apyo ke tamArA jevI uttama 55 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 kuLamAM janmelIne AvuM karavuM ayogya che. mRgAvatIe Thapako sahana karI pagamAM paDI ghaNA vinayathI khamAvIne kSamA mAgI ke A mAro eka aparAdha kSamA karo. have pharIthI AvuM nahi karUM. AvA zuddha bhAvathI vicAraNA karatA tene kevala jJAna thayuM ! caMdanabALA (krodhAvezamAM) teja samaye saMthAro karI suIgayA rAta aMdhArI hatI ane tethI aMdhArAmAM sApa Avyo sApathI pIDA na thAya te mATe mRgAvatIe caMdanabALAno hAtha UMco karyo. caMdanabALA jAgI ane pUchyuM ke A zuM ? teNe kahyuM, sApa Avyo che.' caMdanabALAe pUchyuM, 'tuM kema jANe ? 'kaMIka Atmika jJAna thayuM ?' hA 'pAchuM jAya tevuM ke' ? mRgAvatIe kahyuM, 'na jAya tevuM, kevaLajJAna thayuM che tethI caMdanabALAe (krodha karavA badala) mAphI mAgI. AmAM laukika ane lokottara banne dRSTAMta AvI gayAM. A pramANe AcArye jarUra paDatAM ziSyane Thapako ApIne paNa sudhAravo.) AmAM dRSTAMta nirdezatA pUrvanI mAphaka yojavI (eTale thoDAmAM batAvI devuM te deza) e pramANe caraNakaraNAnuyogane AzrayIne upAlaMbhadvAra kahyuM, have dravyAnuyogane AzrayI kahe che. jema nAstikavAdI cArvAka jIva nathI ema mAne che A temanuM kujJAna (khoTuMjJAna) che, ke jIvanI sattAno teo asvIkAra kare che. tethI tene kahevuM, 'ke AtmAno abhAva mAnavAmAM AtmAno dharma je jJAna che teno paNa abhAva thaze ane jo nAstika ema kahe ke e to paMcabhUtano dharma che to kahevuM ke dharmanI sAthe paMcabhUtanuM jaDapaNuM hovuM joIe tethI bhUtajaDa ane dharma cetana e ayogya che. kadAca ema kahe ke paMcabhUta ekaThAM thaIne jJAna dharma thAya to kahevuM ke dareka judAmAM nathI to bhegAM thaye paNa naja thAya. Ama kahI temanuM khaMDana karavuM. eneja AzrayI Teko ApavA kahe che 5 76 n atthitti jA viyakkA ahavA natthitti jaM kuvinnANaM / accaMtAbhAve poggalassa evaM cia na juttaM // 77 // TIkAno artha- jIva che ? evo vitarka athavA nathI evI lokottara vAta uDAvanArUM kuvijJAna jo AtmAno sarvathI abhAva hoya to acetana bhUtarUpa puddagalanuM jIvapaNuM yukta na thAya. kharekhara A anyAya yukta che enI bhAvanA pUrvanI mAphaka jANavI (nAstikane kahevuM ke jIva nathI e tarka karanAra AtmAnuM jJAna che ane te jaDavastumAM hoya nahi mATe pAMce bhUtathI judo jIva mAnyA vinA chuTako nathI ) AmAM udAharaNa dezapaNuM e che ke TuMkANamAM nAstikane AzrayI paraloka vigere uDAvanArAne jIva siddha karI Apavo. eTale tenuM khaMDana thavAthI bIjA bhavya jIvo dharma karatAM na aTake. have bAkInAM be dvAra kahe che. 77 pucchAekoNio khalu, nissAvayaNaMmi goyamassAmI / nAhiyavAI pucche jIvatthittaM aNicchaMttaM 78 TIkAno artha - ! - pRcchA te savAla pUchavo temAM zreNika rAjAno putra koNika tenuM dRSTAMta che jemake teNe bhagavAnane pUchyuM 'cakravartI rAjA saMsAra sukha choDyA vinA mota Avye marIne kyAM jAya ? bhagavAne kahyuM, 'sAtamI nA2kImAM pharI teNe kahyuM, 'huM kyAM jaIza ! uttara-chaThThImAM. pAchuM pUchyuM sAtamI mAM kema niha ? bhagavAne javAba Apyo, 'tyAM to cakravartIja jAya ! prazna-'huM cakravartI nathI ?' mAre paNa corAzI lAkha hAthI che' uttara-'tArI pAse cauda ratna ane nava bhaMDAra nathI.tethI teNe moTo cakravartI banavA banAvaTI ratna vigere banAvI tamisrA nAmanI guphA AgaLa Avyo, tyAM kirimAlaka nAmanA devatAe kahyuM, 'cakravartI bAra thaI gayA. tuM cakravartI nathI' deve aTakAvyo to paNa teNe na mAnyuM. tethI tene deve mArI nAkhyo. paMcatva pAmIne te chaThThI nArakImAM gayo. A laukika vAta che. laukottarabAbatomAM muddAnA rahasyo ane kAraNa vidvAna AcAryane pUchavAM tathA je zakya hoya te AdaravuM ane azakyane choDavuM. kahyuM che ke pUcho ane pUchAvo ! jeo paMDita sAdhu hoya ane cAritra pALatA hoya temane namra banI pUchyA vinA na raho; kAraNake jJAna che te pArakAne AzrayI ne che. AmAM udAharaNa dezanA te thoDAmAM pUchI teNe samApta karela 56 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 che. A caraNa karaNa AzrayIne kahyuM have evIja rIte dravyAnuyoga choDIne gAthAnA upanyAsane anukULa nizrA vacana kahe che. nizrA vacanamAM gautamasvAmInuM udAharaNa che. jyAre gAMgalI muni vigere je pUrve tApasa hatA temaNe dIkSA lIdhI ane tyArabAda kevaLajJAna thayuM. je adhikAra vajasvAmInI utpattino saMbaMdha Avazyaka sUtramAM kahyo che. tyAMja gautama svAmIne adhIraja thaI te batAve che. bhagavAne tyAre kahyuM, 'tuM mArA upara bahu prema rAkhe che. ghaNo kALa rahevAthI te mArA upara ghaNo rAgI banavAthI tane kevaLa jJAna thatuM nathI. mATe adhIrAI na kara. aMte ApaNe banne samAna thaIzuM. eTale tane kevalajJAna thaze ane tuM mokSamAM paNa jaIza. tene AzrayIne kSArUpa drama patranuM adhyayana paNa kahyuM. A uttarAdhyayananuM dazamaM adhyayana che temAM batAvyuM che ke 'samaya. goyama mA pamAyae,' A pramANe bIjA paNa ziSyo jeo adhIraja karatA hoya temane bodha karavo tathA bIjA komaLa sAdhuonI nizrA vaDe samajAvavA. AmAM paNa TuMkANa pUrvanI mAphaka samajI levuM. A caraNakaraNAnuyogane AzrayIne AmAM prazna ane nizrA vacana bane AvyAM. e bannene dravyAnuyoga AzrayIne kahe che tenuM varNana 78 mI gAthAmAM ardha bhAga jANavo. nAstika vAdI je jIvane mAnato nathI tene zuM pUchavuM? te kahe che 78 keNaMti natthi AyA, jeNaparokkho tti tava kuvinnANaM / hoi parokkhaM tamhA, nasthiti nisehae ko Nu ? // 79 // TIkAno artha-bola bhAI, tuM AtmA kema nathI mAnato!' uttara parokSa che tethI prazna tAruM vijJAna je jIvano niSedha kare che te paNa parokSa che. amane pramANa mAganArane pratyakSa dekhAtuM nathI, tethI tArI yukita vaDe ja jIvanA niSedhano niSedha thayo, to niSedha karanAra koNa rahyuM? ane tethI vivakSAnA abhAvamAM viziSTha zabdanI utpatti nathI. AmAM paNa vRSTAMta TuMkANamAMja che. 78 annAvaesao nAhiyavAI jesi~ natthi jIvo u / dANAiphalaM tesiM, na vijjar3a cauha taddosaM // 80 // TIkAno artha- have bIjI rIte nAstika vAdIne pakaDavo te kahe che. jemAM jIva nathI temane dAna vigerenuM phaLa paNa nathI. temane dAna, bhoga, samAdhi, tapa svarga, apavarga vigere kazuM nathI. AvuM sAMbhaLIne nAstiko bolaze, 'bhale na ho. emAM amane nakasAna zuM? ema mAnI levAthI kaMI nakazAna thatuM nathI. tevAne kahevuM, ke 'A saMsAranA jIvomAM zoka, duHkha, riddhi, vaibhava vigere aneka bhedo dekhAya che tenuM kAraNa zuM mAno cho 'AthI teo cUpa thaze. A TuMkANamAM kahyuM. udAharaNa dezatA caraNakaraNAnuyoganI mAphakaja kahevI. nizrA dvArA samApta. prathama pRcchA ane pachI nizrA anukrame kahyAM. have doSakAra te avayavathI kahevAne badale upanyAsa mATe kahe che A gAthAnA chevaTanA bhAgamAM cAra prakAre doSa batAvyA te udAharaNanA doSa athavA udAharaNa vaDeja samAna adhikArI te doSo. (A samAsane AzrayI che) have cAra prakAranA doSo batAvavAne mATe kahe che. 80 'paDhamaM ahammajuttaM paDilomaM attaNo uvannAsaM / durucaNiyaM tu cautthaM ahammajuttami naladAmo // 81 // - TIkAno artha-paheluM adharmayukata jemAM pApa vRddhi thAya. 2. pratikuLa 3. jemAM potAnuM khaMDanaja thAya. tema bolavuM. 4 duSTa bolavuM have tenA bhAvArthane kahe che. adharmayukatamAM naladAma vaNakaranuM laukika udAharaNa che. eno chevaTano bhAga kathAthI jANavo. te A pramANe che. cANakaye naMda rAjAne uThAvI caMdraguptane gAdIe besADyo tyAM sudhI jANavuM. have muddAnI vAta kahe che. naMdanA mANasoe corano saMga karI nagarane luTavA mAMDyuM. cANakye te doSanA cAra prakAra = sthAnAMga 4 - u-3. gA. 501 (1) adharma yukata = adharma buddhine utpanna karavAnuM dRSTAnta. (2) pratiloma = apa siddhAnta nuM pratipAdana karatuM dRSTAnta athavA pratikULa AcaraNanI zikSAnuM dRSTAnna. (3) AtmopanIta = bIjA nA manamAM doSa dekhavAmAM mukata paraMtu potAnA doSanuM draSTAnta. (4) durUpanIta = doSa sahita nigamana. pa0 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 e cora pakaDanArane zodhavA mAMDyo cANakya bAvo banI hAthamAM trikhaMDa rAkhI te nagaramAM pharatAM te naladAma koLI pAse beTho je kApaDa vaNato hato te vakhate tenA chokarAne makoDo karaDyo. vera levAne koLIe makoDAnuM dara khodI maMkoDA bALI mUkayA. cANakye pUchyuM, 'Ama kema bALI mUke che ?' koLIe kahyuM, 'jo mULa na khodIe to pAchA koI vakhata karaDe.' cANakye vicAryuM 'A ThIka che. badhAne jaDamULathI ukheDI nAza karaze tethI tene cora pakaDanAro banAvyo. teNe corano veza laI pote cora bhego maLI gayo. ane kahyuM ke ApaNe badhA maLI khuba mAla luTIe. vizvAsa lAvI core bIjA badhA corone bolAvyA. e pramANe badhA corone meLavI koLIe badhA corone mArI nAMkhyA. A adharma yukta dRSTAMta koIne kahevuM nahi. thoDA gunhAvALuM ane bahudoSanA vizeSa sthAna ne prApta hovAthI te bIjAne paNa AlaMbana rUpathAya. joke A laukika che paNa lokottara AzrayI caraNakaraNAnuyogane AzrayIne paNa samajI levuM kAraNa ke ekane grahaNa karatAM bIjAM samajAya che e nyAyathI tyAM caraNakaraNAnuyogathI- vaM ahammattaM kAyavyaM kiMci bhANiyavvaM vA / thovaguNaM bahu dosaM visasao ThANapatteNaM // 1 // dravyAnuyogamAM paNa vAdammi tahArUve vijjAya baleNa pavayaNaTTAe / kujjA sAvajjaM pihu jaha morINaulimAdIsu // 1 // vidyAnA bala vaDe koI sAthe vAda thAya to jema navAM navAM jAnavara banAvI. zatrunAM banAvelAM jAnavarano nAza karavo, karAvavo te ayogya che (jema ke trirAzi paMtha kADhanAre parivrAjaka sAthe vAda karI mora, noLIo vigere banAvI te vaDe jIva hatyA karAvI) tema na karavuM. kalpasUtramAM sthavirAvalimAM A kathA che tyAMthI joI levI jo ke temAM parivrAjaka hAryo paNa jItanAra sAdhuno khoTo haThavAda vadhyo ane jIva hiMsA karavAthI potAnuM cAritra khoI beTho. udAharaNano doSa A adharma yukta hovAthIja che. A adharma dvAra kahyuM ane have pratiloma udAharaNa dvAranA avayava arthane vIvarIne kahe che. u 815 paDilome jaha abhao, pajjoyaM harai avahio saMto / goviMda vAyago'viya jaha parapakkhaM niyattei // 82 // TIkAno artha- pratiloma udAharaNa doSa che, temAM abhayakumAranuM dRSTAnta che. teNe pradyota rAjAne harAvyo hato. (trikALa gocara sUtra artha batAve che mATe gAthAmAM vartamAna nirdeza che.). bhAvArtha kathAthI jANavo. jema AvazyakamAM zikSA adhikAra che temAMthI jANI levo. A laukika pratiloma che. have lokottara dravyAnuyogane AzrayI kahe che. 82mI gAthAnA chevaTanA be padomAM goviMda vAcakano adhikAra che. enA vaDe caraNakaraNAnuyogane AzrayI paNa sUcaveluM jANavuM. kAraNa ke paheluM chelluM laIe to vacaluM Apo Apa AvI jAya temAM te caraNa karaNamAM No kiMci ya paDilome kAyavvaM bhavabhayeNa maNNesiM / aviNIyasikkhagANa u jayaNAi jahociaM kujjA // 1 // jarAe virUddha na karavuM jeo bhava bhramaNano bhaya dharAvatA hoya temane ati pIDA na thAya avinIta ziSyone jayaNApUrvaka yathA ucita karavuM. tema samajAvavA yathocita dravyAnuyogamAM gopendra vAcakano adhikAra che temAM pote para pakSane nivarte che. te pote pUrve bauddha hato. bIjAno (jainadharmano) nAza karavA nA AzayathI (vizeSa jJana) vizana (meLavavA) mATe dIkSA lIdhI. pAchaLathI bodha(sAmayagdarzana) thatAM uttama jaina sAdhu thayo ane mahAvAdI banyo davyaTTiyassa pajjavaNayaTTiyameyaM tu hoi paDilomaM / suhadukkhAiabhAvaM iyareNiyarassa coijjA // 1 // aNNe u duTTavAdimmi kiMci bUyA u kila paDikUlaM / dorAsipaiNNAe tiNNi jahA puccha paDiseho // 2 // 58 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 1. dravyArthika nayanuM vacana paryAya nayanA viSayamAM kahevuM eja pratikULa, ane sukha duHkhAdino abhAva ulaTo ulaTo kahevo te pratikULa kahevAya. 2. ema kahe che, duSTa vAdI kaMI bole te pratikULa hoya ane ApaNA lAbhane nukazAna karatuM hoya to tenAthI ulaTuM siddha karI tenuM khaMDana karavuM. jemake vAdI jIva ajIva be rAzi kahe to jIva ajIva no jIvanI traNa rAzi sthApanA karavI. (A jIta thAya. paNa te jaina dharmathI virUddha hovAthI jIta paNa hAra karatAM burI che.) AmAM udAharaNano doSa A che, pahelA pakSamAM sAdhya arthanI siddhi thatI nathI ane bIjA pakSamAM zAstra virUddha doSa lAge. have Atma upanyAsa dvAranuM varNana kare che. // 82 u atta uvanAsaMmi ya talAgabheyaMmi piMgalo thavaI / TIkAno artha- AtmAno ja upanyAsa batAvavo te Atma upanyAsa. emAM dRSTAMta. taLAva bhedamAM piMgala kArIgaranuM udAharaNa che. tenA bhAvArthanI kathA kahe che. eka rAjAe AkhA rAjanuM sArabhUta taLAva banAvyuM. paNa te taLAva dara varase bharAIne khAlI thaI jAya. tethI rAjAe vicAryuM ke teno upAya zuM karavo ? jethI pANI kAyama rahe, tyAM eka kapila nAmano kArIgara kahe che, 'he mahArAja, piMgala eTale jenAM dADhI mUcha kapila raMganA hoya tema mAthuM paNa tevAja raMganuM hoya tene ahIM jIvatAMja mArIne dATo , taLAva na bhedAya. tyAre rAjaputra je pradhAna hato teNe kahyuM, 'he rAjana, evo mANasa zodhyo jaDato nathI. mATe A tevo dekhAya che teneja upayogamAM lo. rAjAe paNa temaja karyuM. Ano sAra e che ke evuM na bolavuM jethI potAnoja nAza thAya. jevuM A laukika che evu erka jAtivALuM hovAthI lokottara paNa jANI levuM. temAM caraNa karaNAnuyogamAM paNa evuM na bolavuM. jemake 'loiyadhammAovihu je pabhaTTANarAhamA te u kaha davvasoyarahiyA dhammassArAhayA hoMti ? // 1 // je narAdhamo laukika dharmathI paNa atizaya bhraSTa thayela che ane jeo dravya zoca paNa karatA nathI temane dharma ArAdhanA (pavitra zoca) kayAMthI thAya ? vigere dravyAnuMyogamAM ekendriya jIvo vyakta ucchvAsa, nizvAsa vigere vALA hovAthI jIva che. ane je jIva liMganA sadbhAvavALA nathI te jIva nathI. jemake ghaTa, tethI emAM asadbhAva nathI. tethI te jIvoja che. emAM AtmAnuM paNa tadrupanI Apatti vaDe AtmAnuM upanyAsa paNuM * bhAvavuM. AmAM udAharaNano doSa AtmAnA upaghAtane utpanna karavA vaDe prakaTa arthavALo hovAthI kahetA nathI. (AmAM je ghaTanuM dRSTAMta ApyuM che te khoTuM che. ane bolanArane bolatAM na AvaDe to potAne hAthe potAnuM bolavuM khaMDita karAve tenuM A pratyakSa dRSTAnta che. kAraNa ke pote ekendriya jevo gaNAya evu TIkAnI TIpappaNI mAM kahyuM che.) have durUpanItadvAra kahevAnI icchAthI kahe che JiimasamidaLa, bhikhkhuna TuruvaLINa vAdaragaM // 8rU 5 TIkAno artha- ahIM animiSa mAchalAM tenA grahaNamAM bhikSunuM udAharaNa che. A laukika che tethI lokottara paNa jANI levuM. te saMbaMdhI A kathA che, koI eka baudgha hAthamAM jALa laI mAchalAM mAravA cAlyo rastAmAM koI dhUrte pUchyuM, he AcArya, A tamArI godaDI ghaNI phATelI che ? uttara e to jALa che. vigere kathAsscAryAghanA te nanu zapharavadhe jAlamazrAsi matsyAn ? te me madyopadaMzAn pibasi nanu ? yuto vezyayA yAsi vezyAm ? kRtvA'rINAM gale hI kva nu tava ripavo ? yeSu sandhi chinami, caurastvaM ? dyUta hetoH kitava iti kathaM ? yena vAsI suto'smi 1 ? 1 (1) roha guptanuM udAharaNa jovuM. pa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 (zlokano artha) he AcArya A kaMthA zuM che ? uttara-'e tAM mAchalAnI jALa che.' prazna- 'kema mAchalAM khAo cho ?' uttara-'dArU sAthe.' prazna-'dArU pIo cho ?' uttara-'vezyA sAthe besIne' prazna-'vezyAne tyAM jAo cho ?' uttara-'zatrunA gaLe paga mUkIne.' prazna--'tamAre zatruo che !' uttara-'jeonA ghara phADuM te.' prazna--'tu cora che ?' uttara-jugAranA vAste.'--'tU jugArI che !' uttara-'huM dAsI putra chuM.' (AmAM badhuM potAne hAthe pokaLa khole che.) A laukika dRSTAnta che. have caraNakaraNAnuyogamAM samajavuM ke iya sAsaNassa'vaNNo jAyai jeNaM na tArisaM bUyA / vAde vi uvahasijjai nigamaNao jeNa taM ceva // 1 // na je vaDe jaina dharmanuM loka khoTuM bole tevuM ApaNe na bolavuM. vAda paNa evo na karavo ke jethI anya loko jaina dharmanI hAMsI kare.) AmAM udAharaNa doSa prakaTa che. durUpanItadvAra samApta. mULadvAro tathA udAharaNa doSa kahyA pachI have upanyAsa dvAra kahe che. // 835 cattArI uvannAse tavbatthuga annavatthuge ceva / paDiNibhae heummi, ya hoMti iNamo udAharaNA // 84 // TIkAno artha- 1upanyAsane vicAratAM cAra bheda thAya che. te A che. (1) sUcanA karavAthI sUtra. teno adhikAra anusarIne thAya te vastuno upanyAsa. teja pramANe (2) anya vastu upanyAsa tathA (3) pratinibha upanyAsa. tathA (4) hetu upanyAsa A bhedo te have pachI kahIe chIe te udAharaNathI jANavAM. eno vizeSa bhAvArtha dareka bhedamAM niryuktikAra pote kaheze. temAM pahelo bheda kahe che. 5 845 tavvatthuyaMmi puriso savvaM bhamiNa sAhai apuvvaM / TIkAno artha- te vastuno upanyAsa eTale purI arthAt zaheramAM zayana karavAthI puruSa zabda thayo. badhe bhamI AvIne apUrva kahe. A ardhI gAthAno artha che. AmAM paNa vartamAna nirdeza pUrve kahyA pramANe jANavo. kathAthI bhAvArtha jANavo te kahe che eka devaLa (maMdira) mAM kApaDI jAtanA bAvA maLyA hatA, teo paraspara pUche che 'jeNe Azcarya joyuM hoya te kaho. eka kArpeTika bolyo ke meM Azcarya joyuM che. paNa tapAsa karIne kaho ke ahIM jo koI zrAvaka chupAyelo na hoya to kahuM. bIjAe kahyuM, 'ahIM zrAvaka nathI.' teNe kahyuM, 'meM rastAmAM pharatAM pUrve vaitAlika nagarImAM samudranA kinAre moTuM jhADa joyuM. tenI eka zAkhA jamIna upara ane bAkInI samudramAM hatI. have je pAMdaDA samudramAM paDyAM te jaLacara jIva thayA ane je jamIna upara paDyAM te sthalacara prANI thayAM tyAre bIjA bAvA bolyA, 'A deva bhaTTArake khuba AzcaryanI vAta karI. tyAre eka bAvo (jepUrve zrAvaka hato) bolyo ThIka paNa samudra ane jamIna e bannenI vacamAM kinArA upara pAMdaDA paDe tenuM zuM thAya ! tyAre te bAvo gabharAIne bolyo, 'meM pahelAM nahotuM kahyuM ke zrAvaka na hoya toja mAre kahevuM ?' ema kahIne phIkko paDI gayo. A paDelI vastune adhikArI ne dRSTAnta ApyuM. A laukika che. eju nyAyathI lokottara paNa jANavuM. temAM caraNakaraNa yogamAM koInI sAthe koI ziSya asatya vAtano kadAgraha karato hoya to tenA bolavAmAMja bhUla pakaDIne tene samajAvavo. jemake = na mAMsabhakSaNe doSo, na madye na ca maithune / pravRttireSAM bhUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 1 // koI bole ke mAMsa bhakSaNa, dArU ke maithunamAM doSa nathI kAraNake e to jIvonI pravRtti sAdhAraNa che. paNa nivRtti kare to mahAn phaladAyI che. pravRtti vinA nivRttinA phaLano abhAva hovAthI Aja pramANe yojAya. upanyAsopanyAsa (1)tastunopanyAsa-vAdI dvArA kahevAyela upanyAsa hetu tenu nirAkaraNa. (2) tadanya vastuka upanyAsa nI kahevAi vastuthI alaga vastumAM prativAdInI vAtane pakaDIne harAvavo. (3) pratinibha vAdI dvArA kahevAyelA hetune turataja bIjA hetuno prayoga karIne tenA hetuone prasiddha karavAnuM (4) hetuupanyA sopanayana hetune batAvIne anyanA praznanA samAdhAna karI devAnA.--sthAnAMga-4 u. 3 gA--- 502 Go Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 nirviSayapaNAthI ane asaMbhava paNAthI phaLa nibaMdhana nivRtti nimitapaNAvaDe pravRtti paNa adRSTaja che. ahIM kahIe chIe. ahIM nivRttinuM je mahA phaLa batAvyuM te duSTa pravRttino tyAga nirUpaNa mATe ? athavA aduSTa pravRtti parihAra rUpapaNe ? jo vAdI pahelo pakSa pakaDe ke duSTa pravRttino parihAra, to kevI rIte pravRttinuM aduSTapaNuM che ? pravRtti to doSavALI che, bIjo pakSa le ke aduSTa pravRttino parihAra che, to nivRttinuM paNa aduSTapaNuM thavAthI tenI nivRtti paNa pravRttirUpe mahAphaLa ApavAno prasaMga Avaze. te pramANe mAnatAM pahelAM ane pachIno virodha Ave che. (vAdInuM khaMDana evI rIte karyuM ke tuM nivRttine mahAphaladAyI batAve che to tArI pravRtti tuM prathamathI nirdoSa batAve che ane tyAre enAthI ulaTI doSita nivRtti siddha thaze, ane jo tuM nivRttine nirdoSa mAnIza to tArI pUrvanI pravRti adoSita nahi thAya doSitaja thaze. mATe tArUM vacana khoTuM thaze) have dravyAnuyoganA adhikArathI kahe che. jo koI ema kahe ke jIva ekAMta nitya che kAraNa ke te AkAzanI mAphaka amUrta che to teNe teja amUrtatva AzrayI tenAja utkepana vigeremAM anitya karmamAM te siddha karavuM. karma amUrta ane anitya che. (jema koI vAdI jIvane ekAMta nitya mAnI AkAzanI mAphaka amUrtapaNAno hetu lAvI siddha kare to tenA khaMDana mATe UMce pheMkavuM vigere anitya karmamAM paNa siddha karavuM ke karma paNa amUrta ane anitya che). AmAM vRddha matavaDe udAharaNa doSaja che. jemake naiyAyikamAM anya vastu sAdharmsa sama jAti che. upanIti dvAra samApta. upanyAsa dvAra kahe che. tavaJannavatyumAiMiva gannatte hopha pattuM // 84 5 TIkAno artha- anya vastunA udAharaNamAM anya paNAmAM eka paNuM thAya che. teno bhAvArtha kahe che. koI kahe che jIva anya che, zarIra anya che. A bannenA anya zabdamAM vizeSapaNuM na hovAthI tenA vAcya padArthamAM paNa aviziSTapaNe eka paNAno prasaMga Avaze te jIvanI zarIranI apekSA te anya vastuonA upanyAsa vaDe parihAra karavo. kevI rIte karavo? te kahe che. A pramANe mAnIye to badhA padArtha, paramANuMo be paramANunA skaMdha, tathA ghaTa paTa vagerenuM ekapaNuM Avaze. anya paramANuMo ane be pradezavALA paNa bIjA. ema badhe anya zabda aviziSTa paNe che tethI tenA vAcakapaNAthI aviziSTa paNuM hovAthI tamane paNa teja doSa Avaze. mATe anya jIva ane anya zarIra eja zobhAyamAna che. A dravyAnuyogano viSaya che. enA vaDeja bIjAno paNa AkSepa che. temAM caraNakaraNAnuyogamAM pUrve kahela mAMsa bhakSaNano doSa nathI. vigere vAdInA kadAgrahamAM anya vastunA upanyAsa vaDe khaMDana karavuM. kevI rIte khaMDana thAya te kahe che. koIpaNa jIvanI hiMsA na karo e vacana vaDe jIva hiMsakonuM khaMDana thayuM. laukikamAM teja udAharaNamAM anya vastunA upanyAsa vaDeja khaMDana thAya che. jemake je pADIne khAya athavA ekaThAM kare teone zuM kahevAya ? have pratinibhanuM dRSTAMta kahe che.5845 tujha piyA maha piuNo dhArei aNUNayaM paDinibhaMmi / ardhI gAthAno artha- tArA bApane mArA bApanA eka lAkha rUpIyA devAnA che, eno bhAvArtha kathAthI jANavo. eka nagaramAM eka parivrAjaka tApasa yogya sonAnuM vAsaNa laI cAlato hato. te kaheto hato 'mane koI navI vAta saMbhaLAve to tene A ApI dauM tyAre tyAM ubhelo eka zrAvaka bolyo; tujjha piyA mama piuNo dhArei aNUNayaM saya sahassaM / jai suyapuvvaM dijjau aha na suyaM khorayaM dehi // 1 // 'tArA bApa pAse mAro bApa eka lAkha rUpIA mAMge che. teM e vAta sAMbhaLI hoya to lAkha rUpIA Apa, ane na sAMbhaLI hoya to tArUM vAsaNa ApI de, A lauqika dRSTAntathI lokottara paNa samajI levuM. temAM caraNakaraNAnuyogamAM jeo sarvathA hiMsAmAM adharma mAne che teoe vidhi vaDe anazana karatAM te saMbaMdhI aMtakAle 61 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 kheda thatAM AtmahiMsA ApoApa thaI eTale adharma siddha thayo mATe temaNe adharmarUpa aNasaNa paNa na karavuM dravyAnuyogamAM koI ema mAnIne bole ke mAruM vacana nirdoSa che to tene kahevuM, bola. ThIka. jIva che to ghaTa vigere paNa che, ane tethI teomAM paNa jIvatvano prasaMga Avaze je tuM mAnato nathI. pratinibha kahyuM. have hetu kahe che. .. kiM nu javA kijjate ? jeNa muhAe na labbhaMti // 85 // TIkAno artha- zA mATe java kharIdo cho? maphata nathI maLatA te mATe, Ano bhAvArtha kathAthI jANavo. te A pramANe che. koI vepArI java kharIdato hato. tyAre bIjAe pUchyuM, 'kema kharIda kare che ! pelAe uttara Apyo, 'bhAI maphata nathI maLatA, A laukika hetu upanyAsa che. ethI lokottara paNa jANavuM. A laukika udAharaNa che. have hetu upacAsamAM enA vaDe lokottara paNa jANI levuM caraNakaraNAnuyogamAM jo koI ziSyane pUche ke A bhikSA mATe bhaTakavuM vigere duHkhadAyI kriyA zA mATe karavI? tyAre uttara Apavo ke bhAI jenA vaDe bhaviSyamAM ethI paNa adhika vedanA narakAdimAM bhogavavI na paDe. dravyAnuyogane AzrayI koI pUche ke A AtmA cakSu vigerethI kema dekhAto nathI ? tevAne kahevuM ke te atIndriya (Indriyavagarano) che tethI nathI dekhI zakAto. hetudvAra samApta. te kahevAthI upanyAsa dvArA paNa jANI levuM. ane tenAthI udAharaNa dvArA paNa samajavuM. have hetu kahIe chIe. . 85 ahavAvi imo heU, vinneo tatthimo cauviappo / jAvaga thAvaga vaMsaga, lUsaga heU cautyo u // 86 // TIkAno artha- A bhale upanyAsa ho. udAharaNanA carama bheda lakSaNavALo te hetu che. ahiM gAthAmAM 'api' zabda saMbhAvanA rUpa che. te ema batAve che ke A anya dvAra upanyAsa rU5 hovAthI te upanyAsa aMdara rahelA guNapaNe hovAthI ahetu paNa che. vaLI A hetu jANavo. eTale aMdara upacAsa rahela che tethI have kahevAno hetu cAra bheda vALo jANavo. te vikalpa batAve che. (1) yApaka, (2) sthApaka, (3) baMsaka ane (4) laSaka. bIjA AcArya A pramANe kahe che ke te hetu te dvAra have kahevAya che. te cAra prakAre jANavuM. tenuM paNa udAharaNa kahyuM. (hetu dvArA have kahevAya che te cAra prakAranuM che ema artha levo.) bAkInuM ardhapUrvanI mAphaka jANavuM. A gAthAno artha TuMkANamAM kahyo che. eno puro khulAso jarUra paDyethI avasara AvyuM AgaLa kaheze. have pahelo bheda poteja kahe che. unbhAmigA ya mahilA, jAvagaheDemi uNttliNddaaii| TIkAno hetu- kulaTA strI je yApana kare te yApana. teja hetu te yApaka hetu. tenuM udAharaNa (e vAta bAkI che. UMTanA lIDA enI kathAmAM sUcavaze. eno khulAso kathAthI jANavo. te) A pramANe che. eka vANIo strIne laIne paradeza gayo. kahevata che ke - pAeNa khINadavyA dhaNiyaparaddhA kAvarAhA ya / paccaM sevaMtI purisA durahIyavijjA ya // 1 // jemanuM dravya nAza thayuM che. jeoe dravya kamAvA no prAraMbha karyo che, jeoe aparAdha karelo hoya che ane jeoe vidyAprApta nathI karI teo mukhyatve karIne paradezane seve che." tevANIyAnI strI vaMThelI hatI. te hetu cAra prakAre- (1)yApaka = jemake prativAdI jaldI na samajI zake evo samaya vitAvavA vALuM badala hetuM (2) sthApaka = sAdhyane jaldI sthApita karavAvALI vyakti te 'yukta hetu (3) baMsaka= prativAdInechala (mAyA)mAM nAMkhavAvALuM (4) laSaka= yaMsakathI thayelI Apattine dUra karavAno hetu athavA bIjA cAra prakAre (1) pratyakSa (2) anumAnaM (3) aupamya (4) Agama 6ra Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 koI puruSa sAthe saMbaMdhamAM paDI, vANIAne gharamAM rahelo jANIne tene te kahevA lAgI vyApAra karavA jAo?' vANIe kahyuM, "zuM laIne jAu?' teNIe kahyuM, 'UMTanA lIMDA laIne ujjayanI nagarImAM jAo.' te bhoLo hovAthI gADuM bharIne ujjayanI gayo jatI vakhate strIe kahyuM, eka eka mahore lIDuM vecajo' eTale ke strIe vicAryuM ke e pramANe koI le nahi ane te ghaNA kALa sudhI tyAM raheze te pramANe te gayo. bajAramAM vecavA lAgyo paNa koI tene kaMI paNa pUchatuM nahotuM mULadeve te joyuM ane pUchyuM. teNe te kahyuM, 'mULadeve vicAryuM ke A bicArAne strIe Thagyo che. tethI teNe kahyuM, 'huM A tArAM lIDAM vecI ApuM, paNa tAre mane ardho bhAga Apavo pelAe te kabula karyuM. tyArapachI mULadeva haMsa mAgI lAvIne AkAzamAM uDyo ane nagaranA madhya bhAgamAM uDI kahevA lAgyo, 'jenA gaLAmAM ceTa (dAsa) rUpanamAM UMTanA lIMDAM bAMdhelA na hoya to tene huM mArI nAkhIza huM deva chuM,' tethI badhA lokoe DarIne eka eka mahorathI UMTanA lIMDAM lIdhAM. badhAM khapI gayAM, tethI mULadevane ardhA paisA ApyA. jatI vakhate mULadeve kahyuM, 'are bhAgyahIna ! tArI strI koI dhUrta sAthe lAgela che tethI tane AvuM khoTuM zIkhavIne mokalyo.' teNe te vAta mAnI nahi. mULadeve kahyuM, 'cAla, ApaNe sAthe jaIe. tuM mAnato nathI mATe tane dekhADuM veza badalI bane sAthe gayA. saMdhyAkALe AvI utAro mAMgyo. bAIe aNajAye utAro Apyo. banne jaNA beThA. dhUrta Avyo eTale tenI joDe (khAI pIne) te strI beThI ane gAvA lAgI. irimaMdirapaNNahArao, maha kaMtu gato vaNijArao / varisANa sayaM ca jIvau mA jIvaMtu gharaM kayAi eu||1|| lakSmInuM maMdIra ane vecavAnI vastuone dhAraNa karanAra mAro pati vepAramAM rakata thaIne paradezamAM gayela che te sekaDo varSa jIvo ane ghera kadI jIvato na Avo. mULadeve kahyuM, kayalIvaNapattaveDhiyA, paibhaNAmi deva jaM maddalaeNa gajjatI muNau taM muhuttameva // 1 // . * keLanA vananAM pAMdaDAmAM bITAyelI tuM sAMbhaLa. je devata sAthe Dholaka vAge che te eka muhUrta mAtra sAMbhaLI le pachI mULadeve kahyuM, 'he dhUrta, A zuM? (enA patine kahyuM te AjoIle) tethI prabhAtamAM nIkaLIne teno pati pAcho Avyo. tenI sAmeja beTho. koNa? tyAre te bAI gabharAIne sAme AvI. te vakhate khAvA pIvAnuM jyAthI cAlatuM hatuM tyAMthI vANIAe tenAM gAyelAM gIta sudhI badhuM yAda karI kahyuM. A laukika hetu che. lokottaramAM paNa caraNa karaNAnuyogamAM koI bhoLo ziSya A vANIyA mAphaka koI dharma padArthane na mAne to samaya Avye vidyA vigerethI athavAdevI bolAvI tene mAraphata zraddhAvALo karavo. tathA dravyAnuyogamAM paNa prativAdIne jANI ghaNA vizeSaNavALo hetu kahevo jethI vAdIne vicAratAM ghaNo samaya thAya. tyAM sudhImAM teno uttara paNa sukhethI devAya tethI paNa jo na samaje to jema zrI gupta mahArAje potAnA ziSya SaDulUkane kutrikA paNa carcarI (eTale devatA adhiSThita sarva vastuo vecavAnI dukAnomAMthI padArtha maMgAvyA ane samajAvyo tema jaina dharma siddha karavo. yApaka eTale ghaNo kALa vItAvavo te. (jema duSTa hetuthI strIe karyuM hatuM tema nahi. paNa sArA kAmamAM vicAravA mATe vadhAre vakhata levo.) have sthApaka hetu kahe che. logassa majjhajANaNa thAvagaheU udAharaNaM // 7 // 63 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1, TIkAno artha- 14 rajjavAtmaka je loka che teno madhya bhAga ryo? A sthApaka hetanuM udAharaNa bhAvArtha kathAthI jANavo. te A pramANe che. eka bAvo cAlatAM cAlatAM bolato hato kSetramAM dAna vigere saphaLa che. dAna samakSetramAM karavuM. huM lokano madhyabhAga jANuM chuM paNa bIjA jANatA nathI. tethI loko teno satkAra karatA hatA. tene pUchatAM te cAra dizAmAM khIlA ghAlI dorI vaDe pramANa karIne kapaTathI kahe che A lokano madhya bhAga che.' loko Azcarya pAmyA ke A paMDite madhyajAyuM che. eka zrAvake jANyuM ke A dhUrta lokone vyartha Thage che to huM tene sIdho karUM. ema vicArI tyAM jaI kahyuM, 'tAro kahela te lokano madhya bhAga nathI. tethI zrAvake pharIthI mApa karI bIjAM sthaLa batAvyuM ke A lokano madhya bhAga che. loko khuza thaI gayA. bIjA AcArya ema kahe che ke aneka sthAnamAM judA judA madhya sthAna batAvI teno virodha batAvyo. A pramANe jema parivAjikane khoTuM bolato aTakAvyo te laukika druSTAMta che ema lokottaramAM paNa caraNAkaraNanuyogamAM kuvacana (asaMbhAvanIya) kahenAra asatya bolanAra ziSyane eja pramANe pratibodha karAvavo. vaLI dravyAnuyogamAM paNa sAdhue evuM bolavuM ane evo prazna grahaNa karavo ke bIjo uttara ApavA samartha na thAya ane ApaNA bolavAmAM pUrva ane pachIno virodha doSa na Ave. sthApaka kahevAyuM. have vyasaMka kahe che . 87 sA sagaDatittirI vaMsagaMmi heummi hoi nAyavvA / TIkAno artha- zakaTa tittirI yaMsaka hetumAM jANavI. te gAthAno artha che. bhAvArtha kathAthI jANavo te A pramANe che. jema eka gAmaDIo gADAmAM lAkaDAM bharIne nagaramAM Avyo. teNe rastAmAM ja AvatAM eka mareluM tittirI (pakSI) joyuM. te laIne gADA upara mUkI nagaramAM peTho. nagaramAM praveza karatAM tene eka dhUrta maLyo. teNe pUchyuM, 'A gADAvALuM tittirI keTalAmAM ApIza.' teNe kahyuM matheLA sakti sAthe ApIza.te Thage sAkSIo rAkhyA ane tittirI sahita gADuM lIdhuM. ane Apato kAMI nathI. A vyaMsaka hetu che. (pachI AgaLa guru vAta kahe che.) te bicAro gAmaDIo udAsa thaIne beTho hato tevAmAM mULadeva jevo buddhimAna mANasa Avyo. teNe pUchyuM, 'he bhAI, tuM zuM vicAra kare che?' teNe kahyuM, 'mane koI badamAse AvI ThagIne mAruM gADuM chInavI lIdhuM che. teNe kahyuM, 'Dara' tuM upacAravALuM matheluM sakatuka mAga' pachI teNe aMdaranI gupta vAta zIkhavI. ema zIkhavIne tenI pAse te gayo ane mAgyuM ke, te mAruM gADuM lIdhuM to have mane upacAravALo maLelo sakatuka Apa.' pahelAe kahyuM, 'ThIka? tene ghera lAvI bairIne vAta karI kahyuM 'ghareNAthI suzobhita thaI mahAna vinaya sAthe A paroNAne maLeluM sataka Apa! teNIe te pramANe karyuM. pelA gADAvALAe kahyuM ke 'mArI AMgaLI kapAyelI che. A cIMtharI viTela che, tethI mathavAne huM zakitamAna nathI. tuM mathIne Apa. manthana karatAM teNe strIne hAthathI upADI ane potAnI sAthe laI potAne mArge paDyo. ane rastAmAM lokone kahe che juo, 'meM gADAM sAthe tittirI ApIne sakataka manthana karanArI bAIDI grahaNa karI.' tyAre gabharAIne dhUrta gADuM pAchuM ApyuM. ane pelAe tenI bAIDI choDI dIdhI. AvIja rIte lUsaka hetu paNa kathAthI jANavo A laukika che. lokottaramAM paNa caraNakaraNAnuyogamAM kayati karanArane jevI tenI yuti hoya tevI tene suyakita batAvI kabaje levo ke te ThekANe AvI jAya. dravyAnuyogamAM paNa koI kuvAdI AvIne kahe ke 'jina praNIta dharmamAM jIva paNa che ane ghaDo paNa che. have A jIva ane ghaTa bannemAM 'che' paNuM e samAna che tethI jIva ane ghaDAnuM ekapaNuM thAya che. jo tame ema kaho ke 'che' 4 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 bhAvathI jIva judo che to jIva nathI ema abhAva thaze. A eTalo mAtraja dhvaMsaka hetu che. luMsaka vaDe vaLI evo uttara Apavo ke 'he vAdI, jo jIva ghaTanuM ekapaNuM mAnIne badhAnuM ekapaNuM thAya evuM tuM mAnato hoya to ghaTa paramANuM be pradezavALA skaMdha e badhA 'che' kriyA padathI joDAya to e badhAne tuM eka mAne che ke kema ? jo temane eka na mAne to amAre paNa jIva ane ghaTa judA che', ahIM ziSya na jANavAthI pUche che. 'A kevI rIte jANavuM ke sarva bhAvamAM astipaNuM hovA chatAM te eka na thAya ? AcArya uttara Ape che 'anekAMta mArga mAnavAthI A vAta siddha thAya che. jemake khera ane palAsa e banne judA che ane vanaspati che. evI rIte jIva paNa niyamathI che. ane 'asti' bhAvamAM jIvapaNa hoya athavA bIjo koI paNa padArtha ajIva saMbaMdhI dharmAstikAya vigere paNa hoya ? have luSaka AzrayI kahe che. tausagavaMsaga lUsaga, heummi ya moyao ya puNo // 88 // TIkAno "artha- trapuSa vyaMsakanA prayogamAM laSaka hetumAM lADu e dRSTAnta che. A gAthAno artha che bhAvArtha kathAthI jANavo. te nIce pramANe che. jema eka cIbhaDAM bharela gADAvALo nagaramAM praveza karato hato. te praveza karato hato tevAmAM eka dhUrte tene kahyuM, je A cIbhaDAnuM gADuM khAI jAya tene tuM zuM Ape?' tyAre gADAvALAe javAba Apyo, 'huM tene evo lADu ApuM je nagaranA dvAramAMthI bahAra na nikaLe' dhUrte kahyuM, 'cIbhaDAnuM gADuM khAuM to nagaradvAramAMthI na nikaLe evo lADuM tuM ApIza ?' jyAre gADAvALAe te kabula karyuM eTale luccAe sAkSIo rAkhyA ane gADuM ubhuM rAkhIne te cIbhaDAMono ekeka jhINo kakaDo khAIne pachI gADAMvALAne kahyuM lADu Apa tyAre gADAvALo bolyo, 'A teM khAdhAM nathI' lucco bolyo, 'jo na khAdhAM hoya to cIbhaDAM veca.' jyAre vecavA mAMDayoM tyAre kharIdanAra AvyA ane teo joIne bolyA 'tArAM cIbhaDAM khavAyalAM che, koNa e khAdhelAMne vecAtAM le ?' pachI teno nyAya karavAthI gADAvALo hArI gayo. A vyaMsaka hetuja laSaka hetu nimitte ahIM Avyo che. have dhUrta modaka mAgavA lAgyo. gADAMvALo gabharAyo. tevAmAM jugArIo AvyA. temane khuza karI gADAvALe pUchyuM ane potAnI badhI vAta kahI. tethI gADAvALAne teoe kahyuM, 'tuM nAno lADu nagarane daravAje rAkhIne bola ke nagaranA daravAjethI na nIkaLato A modaka laI lo,' jethI dhUrta hAryo. (A kathAno sAra e che ke dhUrtane moTo lADu joIto hato je daravAjAmAMthI paNa nIkaLI na zake tene badale eka nAnI sarakhI lADuDImAM kAma patI gayuM.) A laukika dRSTAMta che. lokottaramAM paNa caraNakaraNAnuyogamAM kuzrutathI bhAvita eTale evI rIte yukti karanArane kahevuM jethI potAnI meLe ucita samajI jAya. dravyAnuyogamAM vaLI pUjya purUSo kahe che 'je pUrve batAvela che.' anya AcArya kahe che ke kadAca poteja vyabhicAravALo hetu bolIne pArakAnA vizvAsa mATe kahevAyuM hoya athavA utAvaLIyuM bolAyu hoya to te hetune anyanirUkta vacana vaDe sthApana karavo. laSaka hetu kahyo. have pahelAM kahyuM hatuM ke koI jagyAe batAvazuM.' te pramANe pAMca avayavonA adhikAra batAvanArUM 'dhammo maMgala' vigere lakSaNavALuM sUtra adhikAramAM batAve che. ahiMsA, saMyama ane tapa rUpa je dharma che te utkRSTa maMgaLa che. A amArI pratijJA che, ahIM dharma dharmIno nirdeza che. ahiMsA saMyama tapa rUpa e dharmanuM vizeSaNa che. utkRSTa maMgala e dharma sAdhavAne mATe che. dharmadharmI samudAya e pratijJA che. A ardha zloka vaDe kahyuM. devAdithI pUjitapaNuM e amAro hetu che. 'Adi' zabdathI siddha, vidyAdhara ane nara paNa pUje che ema jANavuM. A zlokanA trIjA pada vaDe kahela jANavuM. arihaMta vigere mAphaka te dRSTAnta che. ahIM 'Adi zabdathI gaNadhara vigere levA. A zlokanA cothA pada vaDe kaheluM jANavuM. bhAva mananA adhikArathI dRSTAMtamAM kaMI vAMdho nathI. ahIM kahevAnuM e che ke je devo vigerethI pUjAya te utkRSTa maMgaLa che. jemake arihaMta vigere dRSTAMta che devAdi pUjita dharma e upanaya 5 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 che. tethI devAdinA pUjita paNAthI utkRSTa maMgaLa A nigamana jANavuM A chellA be upanaya ane nigamana satramAM parvanA traNa kahelA tenI sAthe niraMtara rahetA hovAthI e paNa be bhegA jANI levA. have avayavoneja sUtra sparzita niyukitavaDeja svIkAratAM kahe che. . 88 dhammo guNA ahiMsAiyA, u te paramAmaMgala painnA / devAvi logapujjA paNamaMti sudhammamii heU // 89 // "TIkAno artha- dharmano artha pahelo batAvyo che. guNa ahiMsAdi. Adi zabdathI saMyama tapa levA 'tuM' no artha,ja che. te ahiMsAdija. te parama maMgala che evI pratijJA. tathA deva paNa. ahIM paNa' zabdathI siddha, vidyAdhara, rAjA vigere levA. lokamAM teo pUjya che. teo paNa sAro dharma pALanArane name che. A hetuno artha sUcave che tethI hetu jANavo. 89 diTuMto arahaMtA aNagArA ya bahavo u jiNasIsA / vattaNuvatte najjar3a, jaM navaiNovi paNamaMti // 9 // TIkAno artha- draSTAMtano artha pUrve kahela che. te azoka vRkSa vigere ATha pratihAryathI zobhAyamAna pUjAne yogya che tethI arihaMta. tathA ghaNA sAdhuo te zrI jinezvaranA ziSyo che. na cAle te aga-vRkSa. tenA vaDe karyuM te agAra nAma gRha. te jene hoya te agAra eTale gRhasthI. ane te agAra na hoya te aNagAra..ghaNA eTale thoDA nahi. rAgavigere jItavAthI jina. tenA ziSya eTale celA te gautamavigere vAdInI zaMkA-'ahaMdAdi parokSa hovAthI draSTAMtamAM ayukata che. ame kevI rIte nizcaya karIe ke devatA tene pUje che ! AcAryano uttara parokSa ema kahevuM duSTa che, kAraNake sUtranuM traNa kALa batAvavA paNuM che. tethI koI vakhata pratyakSa paNa hoya che. devo vigere tene pUje che. tenA nizcaya mATe kahe che. pUrve je vItI gayuM hoya tenI khAtrI vartamAnane AzrayIne thAya che. te kevI rIte, te kahe che. rAjAo paNa hAla uttama sAdhune name che, uttama eTale jJAna, darzana cAritra yuphata. ethI ema jANavuM ke guNonuM pUjyapaNuM sUcavyuM. je 90 aa , uvasaMhAro devA jaha, taha rAyAvi paNamar3a sudhammaM / tamhA dhammo maMgalamukkiTTamii a nigamaNaM // 1 // TIkAno artha- upasaMhAra-upanaya te A che. devo jema tIrthakara vigerene tathA rAjA athavA bIjA mANasa paNa hAla saddharmIne sajjana mANasa ne name che tethI devAdithI pUjanIka dharma utkRSTa maMgaLa che e nigamana che. pratijJA ane hetune bIjI vakhata siddha karavuM e nigamana che. (ahIM samajavA mATe saheluM draSTAMta ApIe chIe. A pahADamAM agni che, e pratijJA. dhUmADo che tethI A hetu. cUlAmAM dhUmADo che, tyAM agni dekhAya che te dRSTAMta. jema jyAM dhUmADo hoya tyAM agni tevI rIte ahIM paNa dhUmADo dekhAya che mATe pahADamA agni che e upanaya che. ane tethI siddha thayuM ke pahADa agnivALo che e nigamana.) A kahevAthI arthano adhikAra paNa AvI gayo ke dharmanI prazaMsA che. have jinazAsanamAM adhikAra batAvI dasa avayava kahe che. A daze avayava pratijJAvigere zuddhi sahita hoya che. avayavapaNuM teja tenA adhikAranA vAkayano artha upakArakapaNe hovAthI pratijJA vigere bhAvI levA. ahIM ghaNuM kahevAnuM che, je thoDAmAM patAvyuM. have dasa avayava batAve che u91 biiyapainnA jiNasAsaNaMmi sAheti sAhavo dhammaM / heU jamhA sambhAviesu ' hiMsAisu jayaMti // 2 // TIkAno artha pAMca avayavamAM batAvelI prathama pratijJAnI apekSAe A bIjI pratijJA che. eka pratijJA pUrve kahI gayA. bIjI have kahe che. te jinazAsanamAM sAdhuo sAdhe che. dharmIne dharmano artha pUrve kahyo che. ahIM sAdhuo e dharmIno nirdeza che. zeSa sAdhya dharma che. A pratijJAno nirdeza che. have hetuno nirdeza kahe che. je * taMdulayAliya 1. (1) azokavRkSa (2) puSpavRSTi (3) divyadhvani (4) cAmara yugala (5) svarNasiMhAsana, (6) bhAmaMDala (7) devaduMdubhi (8) chatratraya A ATha prAtihArya che. s Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 hetu ahiMsAdi paramArthika hoya te, nahi ke banAvaTI 'Adi' zabdathI mRSAvAda vigere thI viratI jANavI anya AcArya bIjI rIte kahe che ke sadbhAvikano artha sadbhAva vaDe nirUpacarita sAcuM) sakala duHkha kSayane mATeja yatna kare che. have pratijJA zuddhi kahe che. I92/ jaha jiNasAsaNanirayA, dhamma pAleti sAhavo suddhaM, na kutitthiesu evaM, dIsai parivAlaNovAo // 3 // TIkAno artha- je rIte jinazAsanamAM rakatajana nizcaya vaDe dharmamAM rakata thaIne dharma pALe che te sAdhuo SajIvanikAyanA parijJAnathI karavuM, karAvavuM ane anumodavuM evI pApa tyAganI pratijJAvaDe akalaMka pALe che te pramANe bIjA katIrthIo pALatA nathI. eTale jevo sAdhuno AcArache tevo bIjAmAM nathI. upAya grahaNa karavAthI ahIM e jANavuM ke zAstramAM kaheloja upAya levo. paNa bIjAno Adarelo khoTo na levo. kAraNa ke sAdhu, veSadhArI jUThuM bolanArA koI patita paNa hoya che. ethI zAstrano upAya levo, ahIM kahe che. 93 tesuvi ya dhammasaddI dhammaM niyayaM ca te pasaMsati / naNu bhaNio sAvajjo kutitthidhammo jinnvrehiN||4|| TIkAno artha- anya dharmIonA dharmamAM 'dharma' zabda rUDha hovAthI tene te jema tema prazaMse che, tyAre te kema na mAnavo? AcArya uttara Ape che A tamAruM kahevuM ayogya che. anyanA batAvela anuSThAna te jIva hiMsAyukata hovAthI carakAdi dharma sAvadya che. tethI jinezvare tene prazasyo nathI. tathA cha javanikAyanA parijJAna vigereno paNa temane abhAva hovAthI prazaMsanIya nathI ahIM graMtha vistAra bhayathI vizeSa kahetA nathI. u94 jo tesu dhammasaddo so uvayAreNa nicchaeNa ihaM / jaha sIhasaTu sIhe pAhaNNuvayArao'NNattha // 15 // TIkAno artha- anyamAM dharma zabda upacArathI jANavo. paNa paramArthathI to jina zAsanamAM che. jemake siMha zabdane pradhAnapaNe siMhamAM ja che. paNa upacArathI mANasa vigeremAM paNa che koI zarIra mANasa baLavAna ne krodhI hoya to te siMhanI upamAne pAme, paNa te kharo siMha nathI. tethI temanA upacAra dharma te kharo dharma na gaNatAM ahiMsA vigerethI jaina dharmaneja dharma levo. 9pA ___esa painnAsuddhI heu ahiMsAiesu paMcasuvi / sabbhAveNa jayaMtI heuvisuddhI imA tattha // 1 // bhA. artha - A upara batAvelI pratijJAnI zuddhi che ane ahiMsAdi pAMcamAM paNa hetu sadbhAva vaDe varte . che. A pUrve kaheluM che. paNa zuddhi kahevAnI IcchAthI bhASyakAre pharI lIdhuM che. hetunI vizuddhi te hetu vizuddhi. viSayanI vibhAsAnuM vyavasthApana karavuM te vizuddhi. A tyAM prayoga che. - jaM bhattapANauvagaraNa,vasahisayaNAsaNAisu jayaMti / phAsuyaakayaakAriyaaNaNumayANudiTThabhoI ya ||2||bhaa. je bhojana, pANI, upakaraNa, makAna, suvA besavAnuM (A badhAno ekaTho samAsa che) e badhAM mATe prayatna kare che. eTale ke nirdoSa, na kareluM, na karAveluM, na karatAM anumodeluM, tathA uddeza paNa na rAkhelo evI yogya vastune levAno jeono AcAra che temAM asa (eTale prANa che. te rahita) eTale prAsakano artha jIva rahita che. te kareluM paNa hoya ke! nahi. karAveluM hoya te paNa nahi. anumodeluM hoya te paNa nahi. tema eno uddeza paNa nahi eTaleke sAdhunA nimitte jarA paNa hiMsA thavI na joIe. enu nAma anudiSTi A parijJAno upAya batAvelo te sakala pradAnAdi lakSaNovALo sUtrothI jANavo. bIjA AcArya zuM kahe che te batAve che. aphAsuyakayakAriya aNumayauddiTTabhoiNo haMdi / tasa thAvarahiMsAe jaNA akusalA u lippaMti ||3||bhaa|| artha- aprAsuka kRta kArita anumodita, udiSTa vAparanArA carakavigere che. ema batAve che ke trAsa pAmanArA te trasa jIvo beIdriya vigere, tathA sthira rahenArA te sthAvara pRthvIkAya vigere teonI hiMsA eTale slo Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1. jIvaghAta vaDe teo anipuNa eTale maMda buddhivALA caraka vigere levAya che. eTale je jIvone pIDA thAya tenA vaDe baMdhAyela karmathI teo lepAya che. (ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karyo che). tethI caraka vigere te zuddha dharma sAdhako nathI paNa jaina sAdhuoja uttama che. 3-bhA. esA heuvisuddhI diTuMto tassa ceva ya visuddhI / sutte bhaNiyA u phuDA suttaphAse u iyamannA // 4 // bhaa0|| TIkAno artha- upara kahelI hetunI vizuddhi batAvI. have dRSTAMtanI vizuddhi sUtramAM kahI che te sUtra ahIM batAve che. te A sUtra che. u4-bhA. 5 jahA dumassa .puSphe su, bhamaro AviyaI rasaM / ___Na ya puSpaM kilAmei so ya pINei appayaM // 2 // TIkAno artha- ahIM prazna, daza avayava nirUpaNAmAM prAtijJA vigereno tyAga karI dRSTAnta ja batAvyo tenuM zuM kAraNa? AcArya no uttara dRSTAntathI ja hetu pratijJA vicArI levI evo nyAya batAvavA mATe, have cAlatI vAta kahe che. je prakAre jhADanA puSpamAM asaMpUrNa pada kahenAra upamAmAM grahIne jhADanA AhArAdi puSpone AzrayI viziSTa saMbaMdha batAvavA mATe kahe che te pramANe anyAya upArjitanuM dAna tene grahaNa karavuM eno pratibaMdha che (koI gRhastha lucAIthI vastu lAvIne sAdhune Ape to sAdhue tenalevI) bhamaro te caurindriya jaMtu che. te maryAdAthI phUlono rasa makaraMda pIe che. A deza udAharaNa AzrayI jANavuM. A vicAra sUtra sparzita niryukitamAM batAvaze. kahyuM che ke sUtranA sparzamAM A anya che. have dRSTAnta kahe che. draSTAMta vizuddhi have kahe che paNa phUlane pIDA ApatAM nathI. evI rIte bhamaro pote AtmAne saMtuSTa kare che. A sUtra samudAyano artha thayo. avayavano artha to niyukitakAra pote moTA vistArathI kahe che pa9pA jaha bhamarotti ya etthaM diTuMto hoi AharaNadese / caMdamuhi dArigeyaM somattavahAraNa Na sesaM // 96 // TIkAno artha- A bhamarAnuM deza udAharaNa che. jemake A chokarI caMdramukhI che. te phakata saumyatAne AzrayIne che paNa tethI caMdramAM je kalaMka che te chokarImAM na hovAthI na ghaTADavuM A eka dezI udAharaNa che. LIC SU evaM bhamarAharaNe aNiyayavittittaNaM na sesANaM / gahaNaM diTuMtavisuddhi sutta bhaNiyA imA cannA // 7 // TIkAno artha- eja pramANe bhamarAnA udAharaNamAM aniyata vartApaNuM levuM. paNa aviratipaNuM vigere bAkInuM na levuM? kAraNa ke te bhamarAmAM aviratipaNuM che sAdhumAM nathI. sUtramAM kahela prathama vRSTAMta vizuddhi che ane sUtra parzika niryukitamAM bIjI zuddhi batAvI. 97 ettha ya bhaNijja koI samaNANaM kIrae suvihiyANaM / pAgovajIviNo tti ya lippaMtAraMbhadoseNaM // 8 // TIkAno artha-A pramANe vyavasthA thatAM koI kaheze ke pachI gRhastho) sArA sAdhuo mATe puNyArthe karaze. gRhastho rasoI kare to A puNya utpAdananA saMkalpavaDe te sArA sAdhuo mATe kareluM te bhikSAne teo grahaNa kare to te lenArA sAdhuo AhAra banAvatAM lAgela doSavaDe levAze. te pramANe laukika matavALA kahe che. jemake - krayeNa krAyako hanti upabhogena khAdakaH / ghAtako vadhacittena, ityeSa trividho vadhaH // 1 // krayavaDe krAyaka (kharIdanAro) haNe che ane khAvAvaDekhAnAro haNe che. mAranAro vadhanI buddhivaDe haNe che Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 e pramANe traNa prakAre vadha thayo. (vAdIe zaMkA karIke sAdhune vahorAvavA dharma jANI koI rAMdhI Ape ne sAdhu le to te paNa hiMsAno bhAgI thaze?) AcArya teno uttara Ape che. je 98 vAsai na taNassa kae, na taNaM vaDDai kae mayakulANaM / na ya rukkhA sayasAlA, phullanti kae mahuyarANaM // 99 // TIkAno artha- tRNane khAtara varasAda varasato nathI. ane mRgane khAtara ghAsa vadhatuM nathI. temaja so zAkhAvALA vRkSa paNa bhamarA mATe phUlavALA thatA nathI. Aja pramANe gRhastho paNa sAdhune mATe rAMdhatA nathI vaLI ahIM kahe che. halA aggimmi havI hyai, Aicco teNa pINio saMto / varisai payAhiyAe, teNosahio parohaMti // 10 // TIkAno artha- tame kahyuM je ghAsane mATe varasAda varasato nathI. e vigere tamAruM kahevuM ayukata che. kAraNake agnimAM koI vastu home che ane sUrya temAM homela ghIvaDe prasanna thAya che. ane lokahita mATe varasAda varase che. tethI vanaspati uge che. te pramANe vAdI kahe che ke amArA zAstramAM ema che ke agnAvAjyAhutiH samyagAdityamupatiSThate / AdityAjjAyate vRSTidRSTerannaM tataH prajAH // 1 // agnimAM Ahuti nAkhIne Adityane pUjAya to pUjAyalo Aditya varasAda varasAve, anna pAke ane prajA jIve. AnAM khaMDana mATe (zAstra) Ama kahe che 100 kiM dubhikkhaM jAyai ! jar3a evaM aha bhave duri TuM tu / kiM jAyai sabvatthA dubhikkhaM aha bhave iMdo ? // 101 // vAsai to kiM vigdhaM nigghAyAIhiM jAyae tassa / aha vAsai uusamae na vAsaI to taNaTTAe // 10 // TIkAno artha- jo ema hoya to dukALa zA mATe paDe che? kAraNake (Ahuti) temAM to ghI roja homAya che, kAraNa haMmezA kAyama rahe to kAryano niSedha na thavo joIe, kadI kahezo ke kharAba nakSatra athavA kharAba pUjanane lIdhe thAya che. AcArya pharI tene pUche che. haMmezAM ema dukALa zA mATe? kharAba nakSatra to koIka dezamAM hoya che ane haMmezA pUjana to sArUMja che. kAraNake tamArAmAM kahyuM ja che ke sadaiva devAH samdAvo, brAhmaNAzca kriyAparAH / yatayaH sAdhavazcaiva, vidyante sthitihetavaH // 1 // - haMmezAM devo, sArI gAyo, kriyA anuSThAnomAM rakata brAhmaNo, yatio ane vaLI sAdhuo sthitinA heturUpa vidyamAna che."vigere jo Indra Apato hoya to zA kAraNe vina thAya che! tathA 'Adi' zabdathI digudAha vigere kema thAya che? te Idra jo parama Izvara paNa hoya to vina na thavuM joIe. ane jo rUta samayeja varase che to te vAdaLAMno garbha baMdhAIne varase che eja kharUM kAraNa mAno. AthI siddha thayuM ke varasAda tRNane mATe paDato nathI. tene AvA saMbaMdhano abhAva che. vaLI te 101 -rA kiM ca dumA puSphati bhamarANaM kAraNA ahAsamayaM / mA bhamaramahuyiragaNA kilAmaejjA aNAhArA // 103 // TIkAno artha-vaLI jhADa jo bhamarAne mATe phaLatuM hoya to kadi paNa bhamarA bhamarIduHkhI na thAya ane te bhUkhyAM na rahe. AvuM koI sthaLe paNa jovAmAM AvatuM nathI, have parano abhiprAya kahe che. 103 kassai buddhI esA, vittI uvakappiyA payAvaiNA / sattANaM teNa dumA, puNphaMti mahuyarigaNaTThA // 104 // TIkAno artha- koIno abhiprAya ema hoya ke A brahmAe (A jagata) e prANIo mATe racyuM che. eTale temAM bhamarA bhamarInA samudAya mATe jhADo phalita karyA. teno jainAcArya uttara Ape che. me 104 taM na bhavai jeNa dumA, nAmAgoyassa pubvvihiyss| udaeNaM puSphaphalaM nivattayaMtI imaM ca'nnaM // 105 // TIkAno artha- tame kahyuM te pramANe nathI. kAraNake jhADo nAma gotra karmavaDe eTale pote je kareluM karma tenA udayavaDe phUlo ane phaLane ugADe che. jo ema na hoya to akALe paNa phaLaphUla thavAM joIe. bIju kAraNa have kahe che. 105 69 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 3 atthi bahU vaNasaMDA bhamarA jattha na uvaiti na vasati / tatthaDavi puSpaMti dumA, pagaI esA dumagaNANaM // 106 // TIkAno artha- ghaNA vana khaMDo che. jyAM bhamarA jatA nathI chatAM paNa te phaLe che tethI siddha thayuM ke potAnA svabhAve jhADa phaLe che. ahIM kahe che. 5 106 u jai pagaI kIsa puNo savvaM kAlaM na deMti pupphaphalaM / jaM kAle puSpaphalaM, dayaMti gururAha ata eva // 107 // pataI esa dumANaM, jaM uusamayammi Agae saMte / puSpaMti pAyavagaNA phalaM ca kAleNa baMdhaMti // 108 // TIkAno artha- prakRti sarva kALa puSpa phaLa zuM nathI ApatI evI A zaMkA karIne kahe che. jenAvaDe je kALamAM puSpaphaLa Ape che. te zAmATe sarvakALa nathI ApatA ane cokkasa kALeja Ape che ? guruno uttara-e hetuthI ja Rtu samayamAMja eTale vasaMtAdimAM jhADanA samudAya phaLe che tathA kALe karIne phaLa thAya che. te jo na svIkArIe to nitya thavAM joIe. have cAlatI vAtamAM artha yojanA karatAM kahe che ! 107-8 5 kiMnu gihI raMdhaMtI, samaNANaM kAraNA ahAsamayaM / mA samaNA bhagavaMto kilAmaejjA aNAhArA // 109 // TIkAno artha- vAdInI zaMkA hatI ke gRhastho sAdhuo mATe yogya vakhate rAMdhe che ke sAdhuo bhUkhathI duHkhI na thAya. A abhiprAya nathI e ahIM kahe che. 5 1095 samaNa'NuM kaMpanimittaM puNNanimittaM ca gihanivAsI u / koi bhaNijjA pAgaM kareMti so bhaNNai na jamhA // 110 // kaMtAre dubbhikkhe AyaMke vA mahai samuppanne / rattiM samaNasuvihiyA savvAhAraM na bhuMjaMti // 111 // aha kIsa puNa gityA rattiM AyaratareNa raMdhaMti / samaNehiM suvihiehiM cauvvihAhAraviraehiM ? // 112 // TIkAno artha- sAdhuo tarapha anukaMpA tene mATe. kAraNa ke teo sonuM cAMdI vigere levAvaDe ApaNane anukaMpA karatA nathI. evuM mAnIne bhikSA ApavA mATe pAka banAve ke sAdhuonI anukaMpA thAya. te pramANe sAmAnya rIte puNya nimitteja gRhastho pAka kare che. evuM koI kahe teno uttara. evuM zA mATe nathI te kahe che sAdhuo kAntAra (jaMgala) dukALa tathA tAva vigeremAM tathA rAtrimAM evA moTA kaSTamAM je zreSTha che te bhAta vigere kema khAtA nathI ? joke vakhate gRhastho rAtrimAM moTA AdarathI rAMdhe che paNa sArA anuSThAnovALA sAdhuo jeo cAre prakAranA AhArathI virakta che teo te AhArane letA nathI u110-11-12aa atthi bahu gAma nagarA samaNA jattha na uveMti na vasaMti / tatthavi raMdhaMti gihI, pagaI esA gihatthANaM // 113 // TIkAno artha- vaLI ghaNA gAmo ane nagaromAM sAdhuo hotA nathI chatAM raMdhAya che. athavA bIje ThekANe jatA nathI. tyAM paNa raMdhAya che. tethI sAdhuo mATe ja gRhasthIo rAMdhe che te khoTuM che. eto emane potAne mATe kudaratI raMdhAya che. teno vadhAre khulAso kare che. 5 113 u pagaI esa gihINaM, jaMgihINo gAmanagaranigamesuM / raMdhaMti appaNo pariyaNassa kAleNa aTTAe // 114 // TIkAno artha- A eka svabhAva che ke gRhastho gAma, nagara ane nigamamAM potAne tathA gharavALA vigere mATe yogya vakhate rAMdhe che. (nigama eTale vepArInuM sthAna) 5 1145 tattha samaNA tavassI, parakaDaparaniTThiyaM vigayadhUmaM / AhAraM esaMti, jogANaM sAhaNaTTAe / 115 // TIkAno artha- tyAM AgaLa tapasvI sAdhu eTale nava kalpI vihAra karanArA paNa patita nahi. te sAdhuoja pArakA mATe kareluM pUruM raMdhAyeluM, dhUmADAthI rahita, aMgArAthI dUra arthAt rAgadveSa rahita zodhe che. sAdhu bhojanamAM rAga dveSa kare to aMgArAnA doSa ane gocarI vAparatA dveSa kare to dhUmADAno doSa lAge. eTale tod Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana ? gocarI karatAM rAga dveSa kareto, saMyama kAMto baLI jAya ane kAMto kolasA jevuM kALuM thAya. ahIM kahe che. manayoga, saMyamayoga sAdhavAne mATe sAdhuo AhAra le che paNa puSTa thavA ke suMdara dekhAvaDA thavA mATe nahi. 11pA navakoDI parisuddhaM, uggamauppAyaNesaNAsuddhaM / chaTThANarakkhaNaTTA, ahiMsaaNupAlaNaTTAe // 1 // artha- Anava koTi parizuddhi te navakoTi A pramANe che, (1) na haNAve, (2) na haNAve, (3) na haNatAne anumode (4) na kharIda kare, (5) na kharIdave (6) na kharIdatAne sArUM jANe; (7) na rAMdhe, (8) na raMdhAve, (9) na rAMdhatAne bhaluM gaNe. e navoTithI zuddha tathA udgama, utpAdana, eSaNA zuddhi eTale kharI rIte sakala upAdhi vizuddha koTinuM khyApanaja (batAvavuM) jANavuM. AvuM paNa zA mATe sAdhukhAya te kahe che. cha bAbatonA rakSaNa mATe. te A pramANe veyaNaveyAvacce iriyaTThAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe chaTuM puNa dhammaciMtAe // 1 // 1. bhUkhanI vedanA dUra karavA. 2. nAnA moTA sAdhuonI vaiyAvacca karavA. 3. IriyA samitinuM pAlana 4. saMyamanuM rakSaNa karavA. 5. jIvana nirvAha karavA. da dharma ciMtana te paNa bIjA bhavamAM prazasta bhAvanAnA abhyAsathI ahiMsAnuM pAlana karavA mATe te paNa kahyuM che. AhAra tyAgathI abhAvitamatino dehatyAga bhavAMtaramAM paNa ahiMsA mATe thato nathI jJAnavinA ekalA AhAra tyAgathI mokSa thato nathI eTale saMpUrNa jJAna prApta karavA mATe AhAranI jarUra che. te 115 . diTuMtasuddhi esA uvasaMhAro ya suttanidiSTho / saMti vijjaMtitti ya, saMti siddhiM ca sAheti // 116 // TIkAno artha- dRSTAMta zuddhi kaho upasaMhAra eTale upanaya sUtramAM kahyo che. te sUtra A pramANe che.11 emae samaNA muttA je loe saMti sAhuNo / vihaMgamA va puSphesu, dANa-bhattesaNe rayA // 3 // BA pramANe pratyakSa vihAra karatAM zramaNa tapasvIo dekhAya che. A zramaNamAM bIjA paNa gaNAya. kAraNa ke pAMca prakAranA zramaNa che. 1. jaina, 2. buddha, 3. tApasa, 4. bAvA, 5. gozALaka vagere tethI kahe che ke ahIM phakata teja ke jeo bAhya atyaMtara graMtha (dravya vigere)thI mukata hoya ane loka eTale aDhIdvIpa ane be samudramAM vidyamAna hoya eTale manuSyanI vastI ATalAmAM che ane tyAM haMmezA hoya che. sAdhuo jJAnAdi ratnane sAdhe che tethI sAdhu kahevAya. te levA, ahIM vAdI kahe che. tame mukata vizeSaNa ApyA pachI sAdhu zabdanI jarUra nathI tethI ayukata che. uttara 'ahIM vyavahArathI nidvavo paNa mukata kahevAya. chatAM tene sAdhu na gaNyA. ATalo bheda pADavA mATe ahIM sAdhu zabda levo e ThIka che athavA bIjI rIte kahIe chIe ke lokamAM je sAdhuo che teja ahI uddeza che tethI ema jANavuM ke loka eTale samayakSetra tyAMja sAdhuo che bIje nahi. teo zAMti teja siddhine sAdhe che tethI zAMti sAdhu. ('sansi' kriyApadano mAgadhI zabda hato tene badale zAMti vizeSaNa tarIke lIdhuM). te niyaMtikAra kahe che ke zAMti siddhine sAdhe ema upara kahI gayA teja jANavuM. vihaMgama je mULa mAM zabda che eTale bhamarA teo phUlomAMthI dAna bhojana levAmAM rakata che. tema sAdhu le ahIM eTaluM vizeSa che ke sAdhu ApeluMja le, ane bhamarA emane ema le. vaLI sAdhu ApeluM te paNa prAsuka hoya to le; AdhAkarmI vi na le. eSaNA zabdathI gaveSaNA vigere traNe levI. te (nirdoSa)mAM sAdhuo raphata hoya che. A sUtrano artha TuMkANamAM che. khullo artha sUtra sparzika niryukita kahe che. temAM paNa vihaMgama zabdathI vyAkhyA kahe che. dravya ane bhAva ema be prakAranA vihaMgama che. temAM prathama dravya vihaMgamane kahe che . mu. 3 A sthAnAMga 930 B dazA cAra bhAga 1. -sUtra katAMga 1-11-11. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1. dhArei taM tu davvaM, taM davavihaGgamaM viyANAhi / bhAve vihaMgamo puNa, guNasannAsiddhio duviho // 117 // TIkAno artha AtmAnI aMdara je dhAraNa kare te dravya enAvaDe pUrve bAMdhelAM karma jANavAM. je hetuvaDe bhaviSyamAM bhamarAnI jAtimAM utpana thaze. tu zabda ja arthamAM che ane asthAne yojAyelo che. te A pramANe jANavuM ke dhAre che eTale jyAre tyAre dravya vihaMgama thAya. paNa te karma bhogavyuM nathI ema sUcavyuM che. dravya eTale ahIM karma pudgala dravyane levuM, paNa AkAzAdi nahi, kAraNa ke te amUrta hovAthI dhAraNa karavAne ayogya che. ane saMsArI jIvane kaMIka aMze mUrta paNuM hovAthI ApaNI cAlatI bAbatamAM te AkAzano upayoga nathI. teja pramANe kahe che ke je A bIjA bhavamAM laI javAne vihaMgamapaNAne prApta karAve teja ahIM cAlatI vAtamAM levuM. bIjA saMsArI jIva tema nathI (eTale te karmaja tene bIjI gatimAM laI jAya). te dravya vihaMgamane adhikAra te pudgala dravyane je dhAre te dravya vihaMgama (gAthAmAM jyAM je AvyuM hoya tenI sAthe te na lakhela hoya to paNa te levo kAraNake banne sAthe rahe che) te dravya ane vihaMgamano samAsa karIe to dravya vihaMgama thAya. ahIM dravya te jIvaja che. paNa te karma yugalane sAthe levAthI vihaMgama paryAyathI oLakhAya che. have vihaMgama te kAraNamAM kAryano upacAra karyo che tene aneka prakAre jANo. AgamathI jJAtA upayoga na rAkhe tethI te dravya vihaMgama kahevAya. have bhAva vihaMgama kahe che. bhAva zabda ghaNA arthamAM che. koI ThekANe te dravya vAcaka che. jemake achatA (asatu) bhAvano jagatumAM phakata koI zabda nathI bhAva dravyanuM te dravya vastunuM che ema jANavuM. koI jagyAe zuklAdimAM paNa bhAva zabda varte che. jemake je je padArtha je je bhAvane pariName che vigere je je zukulAdi bhAvone pAme che te levuM. koI jagyAe audayika vigere bhAvamAM paNa varte che. jemake audayika upazamika vagere e pramANe kahIne cha prakAranA bhAvo batAve che temAM audayika bhAvaja dekhAya che. tethI bhAva loka che. eTalA mATe aneka arthavALI vRttivALo bhAva zabda che chatAM ahIM audAyikAdika vartamAnamAM (cAlu vAtamAM) atre lIdhela che. thayuM eTale bhAva athavA jemAM thAya che te bhAva. A bhAvamAM eTale karma udaya Ave tyAre. ahIM vihaMgama eTale zuM? punaH zabda vizeSa sUcave che. eTale ema samajavuM. ke pUrve kahelA jIvathI taddana anya jIva che ema nahi paNa teja jIva levo. teja pudgala levA. eTale te jIvane te udayamAM Ave te levuM. guNa ane saMjJA e be joDavAthI guNasaMjJA thAya. guNa eTale anakULa artha, saMjJA eTale pAribhASika (oLakhavA mATe je nAma kahe te) te baLanA vaDe je siddha thAya te guNa saMjJA siddhi kahevAya. ahIM siddhi zabda che te saMbaMdha batAve che lokamAM paNa siddhi thAo ethI ema jaNAya che ke enA manamAM je dhAryuM to teja siddha thAo. e pramANe te guNa saMjJAnI siddhi vaDe ApaNo hetu zuM che te kahe che. be prakAre eTale guNa siddhi vaDe eTale anukULa arthanA saMbaMdha vaDe tathA saMjJA siddhi eTale yadracchA abhidhAna yoga vaDe jANavuM. vAdI kahe che jo ema che to AvI rIte be prakAra na kaho. kAraNake guNa saMjJA siddhi che te be prakAra samajAI jaze.' AcArya kahe ema nahi. A be prakAra vaDeja amAre kahevuM che. eTale AgamathI ane noAgama vigere e be bheda nahi e batAvavA amAre jaNAvavuM che. temAM uddezane AzrayIne nirdeza e nyAyane AzrayI guNa siddhi vaDe je bhAva vihaMgama chete kahe che. 117 vihamAgAsaM bhaNNai guNasiddhI tappaiTTio logo / teNa u vihaGgamo so bhAvatyo vA gaI duvihA // 118 // TIkAno artha- viha eTale jIva padgalane choDavA eTale te pugalo sthitinA kSaya vaDe potAnI meLeja te AkAza pradezothI khare che ane kharaMtAne choDe che. zarIra paNa maLa, gaMDolaka (kIDA) vigere choDe che emAM evo saMdeha na thAya, eTalA mATe ahIM AkAza zabda lIdhela che. paNa zarIrAdi choDe e na levuM. saMjJA zabda hovAthI A khulAso thAya che. AkAza eTale dIpavuM, eTale potAnA dharmamAM rahelA AtmA vigare jemAM dIpe te AkAza zuM rahe che? e kriyAnA khulAsA mATe kahe che 'guNa siddhi' A pada gAthA bhaMganA bhayathI asthAne Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 mUkayuM te kahyuM. tethI ema kahyuM ke eno saMbaMdha te vihaMgama tenA vaDe tenI sAthe ahIM jANavo. eno kharo artha A che. tenA vaDe vihaMga eTale AkAza te AkAza vaDeja guNa siddhi vaDeja anukULa arthavALo saMbaMdha tenA vaDe vihaMgama. zuM kahevuM che te kahe che. temAM rahelo loka eTale enA vaDe AkAzano vicAra thayo. te AkAzamAM A loka rahelo che. pratiSThita eTale prakarSe (haMmezA) rahela che. ethI ema jANavuM ke rahyo ane raheze paNa koNa raheze ? to ke AkAzamAM loka raheze. loka eTale zuM? to ke kevaLajJAna dhAraNa karelA sUrya samAna kevaLI tene jAve che, tethI te lokaahIMdhamastikA vigere kALasivAyanA pAMca astikAya chatAM lokane dhAraNa karanAra AkAzAstikAya AdhAra ApanAra hovAthI te pahelAM kahI gayA. bAkInA cAra rahyA, te levA. jethI niyukita kAre kahyuM ke temAM rahelA loka te vihaMgama che. te vihaMgama arthAtuvihe eTale AkAzamAM ane gataH eTale gayo, jAya che ane jaze te vihaMgama gam' dhAtuno artha ahIM rahevAnA arthamAM lIdho che. eTale bhAvArtha e levo ke traNe kALa raheze. te cAra astikAya rUpa loka A bhAva vihaMgama A eka prakAre bhAva vihaMgama kahyo. have bIje prakAre guNa siddhine AzrayI kahe che gati be prakAranI che. 'vA' zabdano chupo upanyAsa che. te A pramANe jANavo. gati be prakAranI temAM gamana te javuM athavA je vaDe jAya te gati. cAlavuM lakSaNa have pachI kahe che. te kahe che. 11-bhA che bhAvagaI kammagaI bhAvagaI pappa atthikAyA u / sabvevihaMgamA khalu, kammagaIe ime bheyA // 119 // TIkAno artha- traNe kALamAM hoya, thAya e bhAva athavA temAM potAnA utpAda, virama ane dhruva e traNa pariNAma vizeSa te bhAva eTale astikAya. teonI gati arthAtu pariNAma vRtti te bhAva gati teja pramANe karma gati jANavI. karAya te karma. te jJAnAvaraNIyAdi ATha prakAranuM che. (pAribhASika eTale A zabda jainamAM ja vaparAya che). athavA kriyA ane tenI gati te karma gati. athavA je vaDe javAya te gati. te bhavya gatine pAmIne astikAya. ahIM bhAva gati pUrva mAphaka che tene zuM kare te kahe che. je dharmAstikAya vigere astikAya che te bhAva gatine pAmIne sarve vihaMgama eTale cAra pUrve kahelA astikAyate pAMcamA AkAza viSe rahela che ane potAnI sattAne kAyama rAkhe che. te eka vihaMgama eTale te sadAkALavihaMgamaja che paNa tenuM vihaMgamapaNuM na jAya (emAM karma gati na lIdhI paNa potAnA svarUpanI bhAva gati lIdhI). karma gati pUrve kahelI te arthavALI che tenA be bheda kahevAnA che te kahe che.11lA vihagagaI calaNagaI kammagaI u samAsao duvihA / tadudayaveyayajIvA, vihaMgamA pappa vihagagaI // 120 // : TIkAno artha- jenA vaDe nAma karmavALI prakRti vaDe prANIo Ama tema jAya te gati. AkAzamAM gati eTale vihAyogati. A eka nAma karmanI prakRti che. te pramANe calana gati eTale cAlavuM. eka sthAnathI bIje ThekANe javuM.'spaMdana'zabda paNa te mATe vaparAya che. cAlavAnI gati te calana gati. eTale jA, Ava, ema jANavuM. karma gati TuMkamAM be prakAre che, te karma gatija levI paNa bhAva gati na levI kAraNa ke te ekaja rUpe AgaLa kahevAI che. have pUrve vihAya gati kahI gayA tene vedanArA ane nirjarA karanArA tathA bhogavanArA jIvo eTale te batAve che ke vidAya gatino udaya thavAthI te udayamAM Ave tene jIvo bhogave che. te udayane vedanArA je jIvo te ahIM levA. (vihaMgamano A artha che). vAdInI zaMkA te udayaneja vedanArA jIvo e kahevuM evuM je vizeSaNa te nakAmuM che. AcArya kahe che-'ema jIvonuM vedakapaNuM kahevuM te yoga vaDe saphaLa che, kAraNa ke avedaka siddho che. ahIM vihAyogati nAma prakRti je che te prApta karIne ahIM vihe eTale vihAyogatinA udayathI UMce jAya che te vihaMgama. zuM pAmIne te kahe che. pUrve kahelI vihAya gati te pAme che. ahIM viparyasta samajavuM kevihAya gatine pAmIne te gatino udaya thavAthI te vedaka jIvo vihaMgama tarIke levA. A eka karma gati thaI. have bIjI kahe che. 120 1. AThakarma-(1) jJAnAvaraNIya(2) darzanAvaraNIya (3) vedanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7)gautra (8) aMtarAya. 03 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 calanakammagaI khalu paDucca saMsAriNo bhave jIvA / poggaladavvAiM vA vihaMgamA esa gaNasiddhI // 12 // TIkAno artha- cAlavuM te vaDe karma gati temAM vizeSa zuM? eTale lokamAM je gamana Agamana thAya che te calana ane karma zabda vaDe ahIM kriyA. te calana ane gati e be joDI devAM. emAM gatinuM vizeSaNa je kriyA che te kriyA vizeSaNa jANavuM. zA mATe? to ke vyabhicArano doSa Ave che, tethI jo tema na laIe to narakAdika paNa gati thAya che te be bhegI thaI jAya. tevI rIte kriyA paNa khAvAvigerenI aneka prakAranI che tethI calana zabda vizeSa mUkyo. e be vaDe calana nAmanI karma gatija levI anusvAra nakAmo che. khaluno artha ja kAra che. te ema. sUcave che ke calana karma gatija levI paNa vihAya gati na levI. tene AzrayIne saMsaraNa eTale saMsAra. eTale jJAnAvaraNIyAdi ATha karma yukata jIvonuM gamana te saMsArI eTale emAMthI siddhone choDI dIdhA. 'bhava' zabda ahI thAo evA arthamAM che. jIva eTale upayogAdi lakSaNa jemane che. e badhAno sAmaTo artha e che ke calana karmagatine AzrayI saMsArIjIvo vihaMgama thAya che. viham eTale AkAzamAM cAle che. potAnA badhA Atmapradeza sAthe te vihaMgama kare che. te pramANe pugala dravya vigere che. pUraNa eTale purAvuM ane galana eTale gaLI javuM. e be dharma jene che tene pugala jANavuM. evuM je dravya te pudgala dravya. dravya levAnuM kAraNa ke vipratipatti (avizvAsa) dUra karavA mATe. te pramANe A pudgalano keTalAka vAdI vaDe adravya tarIke svIkAra thAya che. teo kahe che ke badhA bhAvo-AtmAmAM rahe che. ethI 5galonuM kharI rIte sattApaNuM batAvavA dravya tarIke grahaNa karyuM che. 'vA' zabdano artha vikalpa vAcaka che. eTale pudgala dravya athavA saMsArI jIva vihaMgama tarIke jANavA. temAM jIvone AzrayIne anukULa artha batAvyo. ane pudgalo AkAzamAM jAya che eTale vihaMgama. A pudgalanuM javuM potAnI meLe tathA pArakAthI paNa saMbhave che. ahIM potAnI meLe jAya che te vihaMgama (paramANuM tathA sUkSma skaMdho cauda rAjalokamAM potAnI meLe jAya che.) athavA prAkRta zailI vaDe jIvanI apekSA vaDe kahela che. bIjI rIte dravya pakSamAM vihaMgama ema kahevuM. A bhAva vihaMgama che kAraNa ke guNa siddhine anukULa saMbaMdha che. athavA prAkRta zailI vaDe bIjI rIte upanyAsa karyo. A pramANe guNa siddhi vaDeja bhAva vihaMgama kahyo ane saMjJA siddhi vaDe kare che. sannAsiddhiM pappAvi haMgamA hoti pavikhaNo sabbe / ihaI puNa ahigAro vihAsagamaNehi bhamarehiM, // 122 // TIkAno artha- saMjJAna eTale saMjJA nAma rUDhI e paryAyo che. tenAvaDe siddhi. emAM saMjJAno saMbaMdha jANavo. tene AzrayI AkAzamAM jAya te, vihaMgama. kayAM? uttara-pAMkho jemane hoya te paMkhI. te haMsa vigere badhAM jANavAM. jo ke pudgala vigere AkAzamAM jAya che chatAM lokamAM pakSIoneja vihaMgama kahevAya che. AvI rIte aneka vihaMgama batAvIne ApaNI cAlu vAtamAM upayoga batAve che. A sUtramAM phakata vihAya gamana bhamarAnuM joyuM che mATe te lIdhuM che. (punaH zabda avadhAraNa mATe che eTale teno artha bhamarAne levo te ahI prayojana che. bIje sthaLe vihaMgamano zabda game tyAM jema vaparAya tema levo paNa ahIM na levo. 1rarA dANeti dattagiNhaNa bhatte bhaja seva phAsugeNhaNayA / esaNatigaMmi nirayA, uvasaMhArassa suddhi imA // 123 // TIkAno artha- dAna levuM eTale ApeluM levuM. na ApeluM na levuM. 'bhakata' eTale 'bhaja) dhAtu sevavAnA arthamAM che tenuM bhUtakRdaMta bhakata thAya che bhaju eTale vAparavuM- bhogavavuM ane artha eTale ahIM prAsuka levuM eTale AdhAkarma Adi rahita levuM paNa bIjAM nahiM. eSaNA zabdano artha gaveSaNA vigere traNemAM levAno che. temAM sAdhu upayogavaMta hoya. A upanaya vizuddhi jANavI. tenuM lakSaNa have kahe che. A 123 avi bhamaramahuyarigaNA, avidinnaM AviyaMti kusumarasaM / samaNA puNa bhagavanto nAdinnaM bhottumicchanti // 124 // 1. uttarA0 a. 24 gAthA 2/11/12 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 1 TIkAno artha- bhamarA bhamarIo na Apela kusuma rasa le che ane sAdhuo Apela le che. (madhukarI zabda strInA saMgraha mATe che) bIjA AcAryo kahe che ke bhamarAnI badhI jAti levA mATe che bhamarA rasa pIe che te na Apelo paNa pIe paNa sAdhuo na ApeluM letA nathI. have sUtra vaDeja upasaMhAranI vizuddhi kahe che. temAM koI zaMkA kare che, 'dANa bhare saNe rayA.' eno artha e thAya ke bhakitavaDe bolAvIne AdhAkarmAdi doSavALuM sAdhune Ape tethI jIvone pIDA thAya... ane sAdhu te na le to potAnI AjIvikA baMdha thAya. AcArya uttara Ape che 124 vayaM ca vitiM labhAmo na ya koi uvvahammai / ahAgaDe su rIyaMte pupphe su bhamarA jhaa||4|| artha- ame evI vRtti laIzuM ke koI jIvane pIDA na thAya (traNe kALano saMbaMdha batAvavA kriyApada bhaviSyakALanuM mUkayuM che). gRhasthoe potAnA mATe kareluM hoya tyAM ja zuddha AhAra levA sAdhuo haMmezAM jAya che.- jema phUlomAM bhamarA jAya che e pUrve kaheluM che. bhramara tulya nirdoSa vRttivALA tattvane jANanAra sAdhuo pote ajANapaNe tathA mamatva rahita thaI phare che. sU.sA . mahu gArasamA buddhA, je bhavaMti aNissiyA / - nANApiMDarayAdatA, teNa vuccaMti sAhuNo // 5 sUtra // ... timi paDhamaM dumapupphi yajjhayaNaM samattaM // 11 // madhukara jevA bhramara samAna tattva ne jANanArA koNa? to kahyuM ke A pramANe je kulAdinA Azrita vagara nAnA prakAranA AhArArthe ane Indriyane damanArA je AhAra mATe phare che te ja sAdhuo kahevAya che. sU. 5. A pramANe sudharmAsvAmIe kahyuM ke meM bhagavAnanI pAse sAMbhaLeluM he jaMbu tane kahuM chuM. mArI potAnI buddhithI nahIM. A pramANe prathama adhyayana drumapupikA nAmanuM pUrNa thayuM. ahIM vAdI kahe che assaMjaehiM bhamarehiM, jar3a samA saMjayA khalu bhavaMti / evaM (ya) uvamaM kiccA, nUNaM assaMjayA samaNA // 125 // TIkAno artha- asaMyata evA bhamarA tenA barobaraja sAdhuo hoya che to te paNa sAdhu asaMzI jANavA. AvI upamA ApavAthI e siddha thAya che ke bhamarA jevA sAdhu asaMyata che. AcArya uttara Ape che ke tamAruM kahevuM ayogya che. sUtramAM kahelA vizaSaNavaDe tiraskAra karavAthI, teja pramANe baddha zabda e bhamarAne lAgu nathI paDato, paNa anizcita grahaNa karavAthI sAdhamAM saMyatapaNuM ane bhamarAmAM nahi. (A bhamarAnI tulanA phakata phUlane pIDA na devI teTalIja samAnapaNAvALI jANavI) niyukitakAra paNa kahe che. 12pA uvamA khalu esa kayA puvuttA desalakkhaNovaNayA / aNiyayavittinimittaM, ahiMsaaNupAlaNaTTAe // 126 // TIkAno artha- madhukaranI tulanAmAM pUrve kahyA mujaba aMza mAtra samAna che e upanayathI jema caMdramukhI kanyA tema ahIM eka jagyAe paDI na rahevuM. judI judI jagyAe pharIne gocarI levI. teTalIja bhamarAnI upamA che ane te dayA pALavA mATe che. A te kaheze ja tRtIyAnA arthamAM pAMcamI vibhakita jANavI).12 - jaha dumagaNA u, taha nagarajaNavayA payaNapAyaNasahAvA / jaha bhamarA taha muNiNo navari adattaM na bhuMjaMti / 127 / - TIkAno artha- vRkSano samUha puSpaphaLane kudaratI Ape che. eja pramANe nagaranA loko potAnI meLe potAnA mATe kudaratI rAMdhanArA che, ane bhamarA mATe jhADa jema phUlavALAM thatAM nathI tema munio mATeja o5 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 raMdhAtu nathI. paNa eTaluM vizeSa che ke bhamarA adatta le che, muni tevuM letA nathI. teja nIcalI gAthAmAM kahe che. 5 1275 kusume sahAvaphulle AhAraMti bhamarA jaha tahA u / bhattaM sahAvasiddhaM samaNasuvihiyA gavesaMti // 128 // TIkAno artha- 'phUla je svabhAvathI khIlela che temAMnA rasane bhamarA pIe che. evI rIte ke phUlone pIDA na thAya. evI rIte gRhasthoe udgamAdi doSa rahita potA mATe karela odana vigere bhojana sAdhuo (sArAM anuSThAna karanArA) zodhe che. hamaNAM kahelo je doSa madhukara jevA eTale bhamarAmAM je doSa che te tyAga karavAnI icchAthI ja tyAM sudhI upasaMhAra karAya che te kahe che. 5 128 5 uvasaMhAro bhamarA jaha taha samaNAvi avahajIvitti / daMtatti puNa payaMmI, nAyavyaM vakkasesamiNaM // 129 // upasaMhAra eTale upanaya. jema bhamarAo bIjAne pIDA na karanArA tema sAdhupaNa eTale aMzeja che (ardhI gAthAno artha) bhamarAne sAdhunI sarakhAmaNI ane bAkImAM bhamarAne sAdhumAM bheda che, nAnA piMDarayA daMtA' e sUtrakAra pote kahe che. eTale sAdhuo judA judA tyAga vRttinA abhigraha dhAraNa karIne gheragherathI thoDuM thoDuM grahaNa karIne AhArapiMDa le che. athavA aMtaprAMta bhojana je lakhuM ane nIrasa hoya temAM saMtoSa dharanArA ane IMdriya damana karanArA che rata ane dAMtanuM svarUpa tapamAM nizcaye kaheluM che. chatAM A gAthAnI pAchalI ardhI gAthAmAM 'dAntA' kahyuM te pharIthI zA mATe ? temAM vizeSa kaMI jANavA jevuM che te kahe che dAnta eTale IriyA samiti vigere pALanAra ne kahe che. 512aa jaha ittha ceva iriyAiesu savvaMmi dikkhiyapayAre / tasthAvarabhUyahiyaM jayaMti sambhAviyaM sAhU // 130 // TIkAno artha- jema ahIMja A adhyayanamAM bhamarA mAphaka eSaNA samitimAM yatnA kare che tema iriyAsamiti vigeremAM paNa tathA sarva sAdhunA AcAramAM varte che eTale ke trasa, sthAvara je jIvo che temanA hitamAM varte che A sadbhAvika eTale pAramArthika kArya sAdhuo kare che. anya AcAryo A gAthAnA chellA be padane nigamanamAM vyAkhyAna kare che. te joIe tevuM sArUM nathI tethI kahe che ke, 5 130aa uvasaMhAravisuddhI, esa samattA u nigamaNaM teNaM / vucvaMti sAhuNotti (ya) jeNaM te mahuyarasamANA / 131 / TIkAno artha- upasaMhAra vizuddhi A samApta thaI. have nigamanano avasara che te sUtramAM batAve che. nigamana eTale dvArano vicAra. eTale tenA vaDe sAdhu kahevAya. je prakAra vaDe madhukara jevA che eTale kahelA nyAya vaDe bhramara jevA che. 5 132 / tamhA dayAiguNasuTTiehiM, bhamarovya avahavittIhiM / sAhUhiM sAhiu tti, ukkiTTaM maMgalaM dhammo // 132 // TIkAno artha- tethI dayA vigere guNomAM sArI rIte rahelA 'Adi' zabdathI satya vigere samajavAM te vaDe bhramara mAphaka jIvadayAnI vRtti vaDe sAdhuo sAdhe che. utkRSTa maMgaLa eTale pUrve kahelA nirdoSa dharmane sAdhe che. have nigamana zuddhi kahe che. // 132 5 nigamaNasuddhI tityaMtarAvi dhammatthamujjayA vihare / bhaNNai kAyANaM te jayaNaM na muNaMti na kareMti / 133 / TIkAno artha-nigamana zuddhi kahe che. ahIM vAdI kahe che ke caraka parivrAjaka vigere dharmane mATe udyama karatA vicare che tene paNa sAdhu kahevA. AcArya uttara Ape che 'te caraka vigere sAdhuo pRthvIkAya vigere cha kAyane bacAvavA yatanA karatA nathI tema tevI vAto batAvanArA Agamane mAnatA nathI. tethItemane tevuM jJAna paNa nathI. tethI teo sAdhu nathI te nIce kahIzuM. vaLI. // 1335 77 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 na ya uggamAisuddhaM bhujaMtI mahuyarA vaSNuvarohI / neva ya tiguttiguttA jaha sAhU niccakAlaMpi / 134 / TIkAno artha- teo ugamAdi doSa rahita bhojana khAtA nathI. 'Adi' zabdathI utpAdana vigere doSo paNa pALatA nathI. bhamarAnI mAphaka jIvonA ahitamAM varte chate sAdhuonI mAphaka traNa gupti vaDe gupta nathI paNa sAdhuo nityakALa traNa guptivALA che. caraka vigere te jJAnathI zUnya hovAthI tevA nathI. eTale jaina sAdhuomAM jevI jIvadayA che tevI temanAmAM nathI. jethI je vAstavika sAdhuo hoya teja sAdhu kahevAya, te batAve che. 5 134 5 kAyaM vAyaM ca maNaM ca iMdiyAI ca paMca damayaMti / dhAreti baMbhaceraM, saMjamayaMti kasAe ya / 135 / TIkAno artha- kAyA, vacana, mana, iMdrio teone sAdhuo dame che. temAM kAyA vaDe hAtha, paga, zarIra sthira paNe rAkhI jIvonI dayA pALatAM ubhA thAya ane jAya Ave che. vacanamAM nakAmuM vacana bolatA nathI. prayojanamAM paNa evuM bole ke jIvone pIDA na thAya. evuM vicArIne bole. manamAM paNa koInuM bUruM thAya athavA viSayanI lAlasA thAya tevuM dhyAna na dharatAM mananA vicAra pavitra rahe tema kare che. pAMca iMdrio ne iSTa aniSTa vastumAM rAga dveSa na karavA vaDe kabaje rAkhe che. A pAMca mUkavAnuM kAraNa e che ke sAMkhya matavALA 11 IMdriya mAne che. tenA niSedha mATe. teonI 11 Idriyo A pramANe che. jIbha, hAtha, paga, gudA, liMga, mana ane pAMca iMdrio. jaino te mAnatA nathI. vaLI sAdhu bhagavaMto sakala guptinuM pAlana karIne brahmacarya pALe che, tathA kaSAyane dabAve che ane udayamAM lAvavA detA nathI. AvelA kaSAyane niSphaLa kare che eTale gama khAIne paNa sAdhupaNuM ALe che. 513pA adhyayana 1 jaM ca tave ujjuttA, teNesiM sAhulakkhaNaM puNNaM / to sAhuNo tti bhaNNati, sAhavo nigamaNaM ceyaM / 136 / TIkAno artha- pUrve kahelA svarUpavALA tapamAM A kAraNa vaDe udyama karanArA A sAdhuonuM saMpUrNa lakSaNa che. A prakAre mokSane sAdhe che te sAdhuo. ethI siddha thayuM ke mokSane sAdhe te sAdhu paNa carakAdika nahI. A nigamana che. A daza avayava kahyA. enA prayogane vRddhAcAryo A rIte batAve che. 'ahiMsAdi lakSaNa dharmanA sAdhaka teja sAdhuo sthAvara jaMgama jIvone pIDA na ApavAnA hetuthI tenAthI bIjAo tevI jIva dayA na pALe tethI vipakSa thayo. vipakSa digaMbara bhikSu bhautAdinI mAphaka, ahIM jeo sthAvara jaMgama bhUtanA vinAzanA tyAgI che te bannemAM prasiddha evA puruSa mAphaka ahiMsAdi lakSaNavALA dharmanA sAdhaka joyA. te pramANe sAdhuo sthAvara jaMgama jIvonA rakSaka e upanaya che. tethI sthAvara jaMgama jIvanI rakSA te vaDe ahiMsAdi lakSaNa dharmanA sAdhaka sAdhuoja che e nigamana pakSAdi vizuddhi AgaLa kahI gayA. mATe e kahetA nathI e pramANe artha adhikAranA bevaDApaNAthI paMca avayava tathA daza avayavanA vAkyo vaDe A aghyayana kahyuM. have bIjI rIte bhAMgA batAvI daza avayavALA vAkya vaDeja AkhuM adhyayana niryuktikAra kahe che. 5 136 u te 3 'panna 'vimattI 3 vimattI vivavaghna vizeho / viAMto gAmaMA taDiseho 'degniyAmAM ca o?rUDo TIkAno artha- te avayava pratijJA vigere che. temAM jJAnane AzrayI e pratijJA eTale (1) kaMI paNa vAta potAnA moDhethI kahevI A pahelo avayava. te pramANe (2) vibhAjana eTale vibhakita. tenoja viSaya vibhAga kahevo, te bIjo, tathA (3) jANavA yogya viziSTha dharmanA viSayane je kahe te hetu trIjo 77 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga / adhyayana 1 avayava che. (4) tenI vibhakti cotho avayava. (5) teno vipakSa eTale sAdhya vastuthI ulaTo viparyaya te pAMcamo avayava che. (6) teno pratiSedha karavo te chaThTho, (7) dRSTAMta kahevuM te sAtamo avayava che. (8) temAM AzaMkA karavI eTale cAlu vAtamAM zaMkA lAvavI te AThamo avayava che. (9) teno niSedha khaMDana-samAdhAna te navamo avayava che. tathA (10) nakkI paNeja karavuM te nigamana eTale nizcaya karavo te dasamo 'avayava jANavo. eno khulAsAvAra artha dareka avayavomAM graMthakAraja kahe che. 51375 dhammo maMgalamukkiMti pannA attavayaNaniddeso / so ya iheva jiNamae nannattha painnapavibhatI / 138 / TIkAno artha- dharma utkRSTa maMgala e pratijJA. kevI rIte ? uttara-Apta vacanano nirdeza che tethI. Apta eTale vizvAsa pAtra. kAraNake te saMpUrNa rAga dveSano kSaya karelo hovAthI kahyuM che ke Agamo hyAptavacanamAptaM doSakSayAdviduH / vItarAgo'nRtaM vAkyaM na brUyAddhetvasaMbhavAt 131 Agama te Apta vacanaja jANavAM. ane doSa kSayathI tene Apta kahevA. vItarAga asatya vAkya bole nahi kAraNake temane rAgadveSanA hetuno asaMbhava che ? te AptanuM vacana amAro nirdeza che. vAdI kahe che ke 'A Agama vAkya che ethI e pratijJA nahi.' uttara vipratipadanA saMpratipattinA nibaMdhana paNAthI teja pratijJA che. temAM kaMI doSa nathI. athavA A pAThAMtara che te sAghya vacanano nirdeza che. je sAdhIe te sAndhya, bolIe te vacana. artha eTale jenAthI teja bolAya. sAdhavAnuM te vacana eTale sAdhya vacana athavA sAdhya vastu. teno nirdeza pratijJA e pahelo avayava kahyo. have bIjo kahe che te adhikAre karelo dharma te jainendranA siddhAntamAM che paNa anyatra kapilAdimAM nathI kAraNe ke pratyakSa ApaNe joIe chIe ke vastrathI nahi gALelA ghaNA pANI vigerenA upayogamAM rakta evA bAvA vigere jIvone du:kha denAra che temanAmAM dharma kayAMthI hoya ? vigere ghaNuM kahevAnuM che te nathI kahetA. graMtha moTo thAya ane pUrve kahI gayA chIe tethI. pratijJAnI vibhakti eTale pratijJAnA viSayanA dRSTAMtanuM juduM svarUpa e bIjo avayava thayo. have trIjo kahe che. 5 138 5 surapUiotti heU dhammaTTANe ThiyA u jaM parame / heuvibhatti niruvahi jiyANa avaheNa ya jiyaMti | 139 / TIkAno artha-sura eTale devatA tenAthI pUjita. sura zabda levAthI Indra vigere paNa jANavA ahIM iti zabda 'upa'no artha batAve che. hetu pUrva mAphaka jANavo. eTale hetunuM artha sUcaka vAkya che. eTale devo vigere pUje te hetu. enI siddhi mATe batAve che. pUrvanI mAphaka kahelA dharmamAM rahe. jemAM rahe te sthAna eTale dharmasthAna. te dharma sthAnamAM rahelA te joDelAM kriyApada sAthe joDe che. tethI ema jANavuM ke uttama evA dharma sthAnamAM rahelA sAdhuo devendro vigerethI pUjAya che. e trIjo avayava thayo. have hetuno viSaya vibhAga kahe che. dharma sthAnamAM koNa rahyA che te batAve che. nirupadhivALA. ahIM upadhi eTale kapaTa chala, mAyA e badhA eka arthamAM che. A krodhAdithI upalakSaNavALuM che. eTale ema samajavuM ke cAre kaSAyothI jeo chuTA che. te pRthvIkAyAdi jIvone na pIDavA vaDe tathA tapa cAritra vaDe jIvone duHkha na detAM pote jIve che. teja dharma sthAnamAM rahelA jANavA bAkInA nahi. cAra avayava thayA. pAMcamo kahe che 139 jiNavayaNapaTTevi hu sasurAIe adhammaru iNo'vi / maMgalabuddhIi jaNo paNamai AIduyavivakkho / 140 / TIkAno artha- ahIM vipakSa te pAMcamo eTale pratijJA ane vibhaktithI ulaTo jANavo. jina eTale tIrthaMkara temanuM vacana Agama svarUpa teno dveSa karanArA e TuMkANamAM jANavuM. eMTale te tathA jeo tod Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 teSI nathI huM nipAta asthAne vaparAyo che tene paNa sthAnane batAvazuM, sasurAdika lokamAM prasiddha che. jemanAmAM dharma ruci nathI te adharma ruci tathA dharma rUcine paNa maMgaLa buddhie nAma maMgaLa buddhi vaDeja tathA loka name che. A banneno vipakSa te pahelA be pratyekanA tathA zuddhi teno vipakSa sAdhya vastuno viparyaya te vipakSa jANavo. eTale lokamAM adharma rucione paNa maMgaLa buddhi vaDe loko name che. A pratijJAno vipakSa che. teono adharma judo paDato nathI. jina vacananA dveSI tenA vaDe tenI zuddhi temAM paNa hetu prayoganI vRtti vaDe dharma siddhi che. (A gAthAno paramArtha e che ke je loko ajJAnI che teo jaina dharmanA draSI hiMsaka guruone paNa maMgaLa buddhie name che ane jaina dharmano dveSa nathI paNajeo saMsArI rahine hiMsA kare che, temane gRhasthIo vaDIlamAnI (sasarAdine) maMgaLa buddhivaDe name che. A ahIM kharekharUM maMgaLa nathI te bheda pADe che. che 140 biiyaduyassa vivakkho surehiM pUjjati jaNNajAIvi / buddhAIvi suraNayA buccante NAyapaDivakkho 141 // TIkAno artha- bannenuM pUraNa te dvitIya kaya eTale hetu ane tenI zuddhi, te pUrve kahelA benI apekSAe bIju kahevAya. teno A vipakSa che. ahIM yajJa karanArAo devo vaDe paNa pUjAya che evI bhAvanA che yajJa karanArA maMgaLa rUpa nathI, joke teo devothI pUjAya che temanuM devothI pUjAvuM te akAraNa che. A hetuno vipakSa che. te pramANe Idriyone nahi jItela tathA krodha vigerethI bharapUra teo varte che. A graMtha vaDeja dharma sthAnamAM sthita je ApaNe pUrve sAdhu kahI gayA te hetu vibhakitathI ulaTo vipakSa jANavo. have udAharaNa vipakSa kahe che. buddha tathA Adi zabdathI kapila vigere devothI pUjAyelA kahevAya che. eTale ke devo temanI AjJA mAne che. A dRSTAMtanuM pratipakSa jANavuM. vAdInI zaMkA-vRSTAMta pachI kahIzuM evuM tame kahyuM tyAMja vipakSa kahevo hato ane tyAMja teno pratiSedha karavo yakata hato. ahIM vipakSano pratiSedha zA mATe kahevAya che? uttara- 'vipakSanuM samAnapaNuM hovAthIja kahevAya che. ane vipakSa dvAra TuMkAmAM kahevAya che. bIjI rIte A juduM dvAra paNa thAya. teja pramANe pratiSedha paNa bIjA dvAramAM kahevAya te pramANe karatAM graMtha vadhI jAya che. tethI ahIM kahIe to khoTuM nathI, vAdInI zaMkA-kRSTAMta AzaMkA tathA teno niSedha e vacanathI AgaLa dRSTAMta kahIne vaLI AzaMkA tathA pratiSedha kaheze tethI te A zaMkA ane teno vipakSa cheja tyAre zA mATe pharIthI vipakSa pratiSedha kaho cho? uttara- sAthe sAthe hovAthI paraMparAnA bheda vaDe dRSTAMtanuM be paNuM batAvavA mATe che je sAthe sAthe kahevAno chatAM parokSapaNAthI siddhAMta dvArA jANavAthI tRSTAMta uparathI levAnI zIkhAmaNano artha sAdhavAmAM samartha nathI tenI prasiddhi mATe hamaNAMja najara AgaLa siddha karelo che je anya kahIzuM te paraMparA draSTAMta che. te pramANe tIrthakara tathA sAdhuo bannene bhinja AgaLa AgaLa dRSTAMtothI kahIzuM. temAM tIrthakaranuM lakSaNa dRSTAMtane svIkArI ahIM vipakSa tathA pratiSedha kahyAM ane sAdhune AzrayI tyAMja A zaMkA tathA pratiSedha batAvIzuM temAM doSa nathI. vAdI-'bhale ema ho ke pahelA kahelI vidhie thoDAmAM lAvavA mATe na kaheluM draSTAMta ja kahevuM sAruM che. paNa ahIMja draSTAMta vipakSa tathA teno pratiSedha che, teja draSTAMtane AgaLa kahezo ke je vaDe hetu vibhakitane joDA joDa ahIM nathI kahetA? teja pramANe ahIM draSTAMta kahetAM pratijJA vigerenI peThe bane rUpanuM paNa arihaMta tathA sAdhu lakSaNanuM draSTAMta evA beja vipakSa tathA pratiSedha utpanna thAya che. tethI sAdhu lakSaNanA dRSTAMtanI A zaMkA tathA pratiSedha AgaLa judA na kahevA. paData, tethI tema karatAM TuMkANamAM thAta tathA pratijJA hetu udAharaNa rUpa vizu sahita traNe avayavo kramasara kahelA thAya, AcAryano uttara-'ahI dRSTAMtanI mAphaka pratijJA vigere darekanI A zaMkA tathA pratiSedha karavAnA che. te pramANe karIe to ghaNA avayava thAya. athavA draSTAMtanI pratijJA 09 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 vigerenI peThe vipakSa tathA pratiSedha vaDe judI AzaMkA tathA khaMDana kahevAnuM na thAta ema karatAM dasa avayava na thAta ane A vAkaya daza avayavavALuM bIjI rIte bhAMgA pADI kahevAnuM che; e nyAyane batAvavA mATe A che. ethI kahyuM ke sAdha lakSaNa draSTAMtanI A zaMkA teno pratiSedha jado na kahevA vaDe vigere te dUra karavuM jANavuM. thoDAmAM samajo. e pramANe pratijJAdi dareka vipakSa kahyo. have pratijJA vigereno vipakSa pAMca avayava varte che te batAvatAM kahe che. je 141 che evaM tu avayavANaM cauNha paDivaknu paMcamo'vayavo / eto chaTTo'vayavo vivakkhapaDiseha taM vochaM 1142 / TIkAno artha eja pramANe pramANa aMga lakSaNavALA pratijJA vigere cArano vipakSa pAMcamo avayava che. vAdInI zaMkA draSTAMtanovipakSa ahIM kahyo cheja. chatAM cAranuM che ema kema kahyuM?' uttara-'hetunuM sapakSa vipakSa vaDe anuvRtti vyAvRttipaNA vaDe DraSTAMta dharma che tethI teno vipakSaja enA aMtara bhAvavALo hovAthI te nirdoSa che. have DaTTo avayava vipakSa pratiSedha che. te kahe che. te chaThThA avayavane kahezeja. A pramANe sAmAnya kahIne have pahelA be vipakSano pratiSedha kare che. 14rA sAyaM saMmatta pummaM hAsaM rai AunAmagoyasuhaM / dhammaphalaM Aiduge vivakkhapaDiseha mo eso / 143 / TIkAno artha- sAtA vedanIya karma che tathA samyakatva vaDe te barobara samyaphabhAva te che ane samyakatva mohanIya te karmaja che. jemAM puruSaveda, hAsya, rati eTale saMsArI vilAsa te rati mohanIya karmaja che. te mohanIya karma jinane na hoya. Ayu, nAma, gotra tenI sAthe darekamAM zubha zabda joDavo. eTale zubha Ayu, zubha nAma, zubha gotra vigere. ahIM zubha zabda tIrthakara vigere saMbaMdhI che temane nAma ane gotra karmamAM hoya che. yazanAma karma vigere tIrthakaroneja hoya che. ane ucca gotra paNa zubha che te temane hoya che dharmanuM phaLa te dharma phaLa athavA bIjI rIte dharma vaDe je phaLa maLe teja che. A phaLane jinezvare karelA ahiMsAvALA dharmanuM phaLa jANavuM. athavA ahiMsA vALA jinezvare kahelAja dharma vaDeja A phaLa maLe che. A badhuM sukhano hetu hovAthI hita che tethI teja dharma parama maMgala che. eTale sAdhune namaskAra karavo te maMgala jANavuM (ahIM saMsArI vinayano niSedha nathI paNa sAdhu barobara sasarA vigerene na gaNavA eno viveka sUcavyo che) te pramANe jenAthI hita thAya te maMgala pUrve kahelA dharma vaDeja jANavuM, paNa jina vacanathI bahAra athavA sasarA vigere mokSa mATe maMgaLa rUpa na levA. vAdInI zaMkA'maMgaLa buddhi vaDeja mANaso name che e kevI rIte temAM ghaTaze?' uttara maMgaLanI baddhivaDe paNa govALIAnI strIo vigerenI aviveka vaDe buddhi khIlelI na hovAthI teo bhale name paNa tethI mokSanA nizcaya rU5 maMgala na thAya. jema koI AMkhanA rogIne be caMdra dekhAya chatAM buddhimAna puruSa cakSuthI be caMdranI pratIti svIkAratA nathI. e to achatI vastu ne vasturUpa paNuM AropavA vaDe tenI pratIti thAya che. pUrve kahelA be vipakSo tenA viSayamAM teno vipakSa kahyo. A pramANe pahelA benA vipakSano pratiSedha karIne have hetu tathA tenI zuddhi teno vipakSa tathA pratiSedha kare che. 143 ajiiMdiya sovahiyA vahagA jai te'vi nAma pujjati / aggivi hojja sIo heuvibhattINa paDiseho 144 // TIkAno artha- jemaNe pAMce Indriyo jItI nathI teoja evuM bole che tathA kapaTa sahita varte che te mAyAvI parane ThaganAro che. teo pAse vastrAdi aneka prakAre parigraha varte che. te mahA parigrahavALA che teo prANIno vadha kare che. te yAjJiko jeo pUrve kahelA ajIta Idriya vigere doSathI duSTa thayelA yajJapUjanAra jeo che teo jo pUjAya che to baLato agni paNa ThaMDo thavo joIe. paNa te kadApi ThaMDo thato nathI. tathA AkAzamAM kamaLanI mALAo thavI joIe. ane te vAMjhaNInA stananI zobhA mATe thavA do. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 tema paNa thatuM nathI kevI rIte jeno atyaMta abhAva che te jema thAya nahi temaja yajJa karanArA pUjAya te paNa azakaya che. ane kadAca kALanA darzaNathI koI aMze avivekI mANasathI yajJa karanAra pUjAya to paNa temAM maMgaLapaNAnI siddhi thatI nathI. avicArI ane achatI vastumAM paNa AbhAsa vaDe pravRtti thAya che. te pramANe nirmala buddhivALAnI ja pravRtti vastunA satyapaNAne pamADe che. paNa teonI asatya vastumAM jANI joIne sAcI pravRtti thatI nathI. eTale vizuddha buddhivALA sura ane asuranA Idra vigere che teo to ahiMsAdi lakSaNavALA dharmane ja pUje che paNa brAhmaNane nahi. tethI ema siddha thayuM ke devadAnavanA Idra vigere e pUjelo dharmaja utkRSTa maMgala jANavo paNa yajJa karanArAno nahi. A hetu tathA tenI vibhakita teno vipakSa pratiSedha ahIM na kahelo chatAM prakaraNathI jANI levo. e pramANe hetu tathA tenI zuddhino vipakSa pratiSedha kahyo. have dRSTAMtano vipakSa pratiSedha kahe che. 144 buddhAI uvayAre pUyAThANaM jiNA u sabbhAvaM / diTuMte paDiseho chaTTo eso avayavo u / 145 / TIkAno artha- baddha vigeremAM kapila Adi paNa levA. teo upacAra vaDe kaMI atIndriya kahe che tethI te pUjAne yogya thatA nathI. kiMtu jina deva to paramArthane AzrayI sarvajJapaNuM vigere asAdhAraNa guNo yukata hovAthI te pUjA yogya che. A vRSTAMtano je vipakSa teno niSedha karyo. ahIM vizeSa e che ke tethI ema kahyuM che ke A badho pratijJA vigere vipakSa pratiSedha pAMca prakArano ekaja che. have chaThTho avayava kahIne sAtamo avayava DraSTAnta kahe che. je 145 arihaMta maggagAmI diTuMto sAhuNo'vi samacittA / pAgaraesu gihIsu esaMte avahamANA u / 146 / TIkAno artha- pujAne yogya mATe ahaMta. karma pAchaLa na vadhe mATe arihaMta, teno ahIM draSTAMta che te saMbaMdha che. tenA mArgamAM janArA eTale tenA kahelA mArge vartavAno jemano AcAra che. te sAdhuo samyagu darzana vigere yogothI mokSane sAdhe che te dRSTAMta che te sAdhuo rAgadveSa rahita cittavALA jANavA. zuM teo paNa draSTAMta che? hA, ahIM sAdi guNa yukita hovAthI te che. vaLI gRhasthoe potAnA mATe AhAra banAvelo teo zodhe che. paNa na rAMdhavA, na raMdhAvavAvaDe AraMbha karavAnI pIDA rahita teo che. e pramANe be prakAre dRSTAnta kahyo. vRSTAnta vAkaya A che. te saMskArIne kahevuM. ahaMtonI mAphaka sAdhuo pUjAya che. sAtamo avayava kahIne AThamo kahe che. je 146 tattha bhave AsaMkA uddissa jahavi kirae pAgo / teNa ra visamaM nAyaM vAsataNA tassa paDisehe // 147] TIkAno artha- te draSTAntamAM AzaMkA thAya ke sAdhune uddezIne koI kare ane koI bALakone AzrayI rAMdhe to guhasthIo vaDe te doSa lAge ke kema? teno uttara A che. A viSama draSTAtta che. rIte raMdhAvavA upara jo AjIvikA karatA hoya to nirdoSa vRttino abhAva thaI jAya e ame pUrve kahyuM che. ke sAdhuo nirdoSaja tapAsIne le. AThamo avayava thayo. have navamAmAM comAsAnuM ghAsa tenA pratiSedhamAM bhASyakAre pUrve vAta kahela che te nathI kahetA. navamo kahIne have chello avayava kahe che. (mULa gAthAmAM 2 nipAtano artha che !) . 147 tamhA u suranarANaM pujjattA maMgalaM sayA dhammo / dasamo esa avayavo painnaheu puNodayaNaM / 148 // TIkAno artha- tethI deva ane manuSyathI pUjavA yogya che. mATe tenA pUjyapaNAthI maMgaLarUpe haMmezAM dharma pUrve kahelo avayava che. te zuM viSaya batAve che. ke pratijJA hetuno eTale hetu pratijJAnuM vacana. A bIjAM daza avayavarUpa thayuM. enI joDenAM sAdhana avayavonAM sAdhana ziSyanI apekSA vaDe vizeSa khAtrI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 thAya tema batAvavAM A anugama kahyo. have cotho anuyoga naya che te kahe che.? (1) negama. (2) saMgraha, (3) vyavahAra, (4) RRjusUtra, (5) zabda, (6) samabhirUDha, (7) evaMbhUta, e sAta bhedavALA sAmAnya rIte sAta naya che. enuM varNana Avazyaka sAmAyika adhyayanamAM khulluM kahela che. tethI ahIM TuMkANamAM phakta jJAna, kriyA, naya evA be bheda pADIne kahe che. eTale jJAna naya ane kriyA naya temAM pahelo jJAna naya kahe che. jJAna vAdI kahe che ke jJAna ja A loka ane paralokanA phaLanuM kAraNa yuktie karIne yogya che. te pote batAve che. 5 1485 NAyaMmi gihiyavve agihiyavvaMmi / ceva atyaMmi jaiyavvameva ii jo uvaeso so nao nAmaM (149 / TIkAno artha- sArI rIte jANyA pachI eTale A svIkAravuM, A choDavuM e bannenuM bheguM raheluM upekSaNIyapaNa sAthe jaNAya che. AmAM ema samajavuM ke jANyA pachI ja A levuM ke na levuM ke upekSA karavI te jANItAmAM thAya, paNa aNajANyAmAM kevI rIte thAya ? A lokamAM levAyogya phUlanI mALA, caMdana, strI vigere che ane na levA yogya jhera, zastrano ghA, kAMTA vigere; ane upekSA karavA yogya ghAsa, dhULa vigere. ane paraloka saMbaMdhI samyagdarzana vigere levA yogya che. tathA mithyAtva vigere tyajavA yogya che. ane vivakSAvaDe abhyudaya vigere upekSA karavA yogya che A arthamAM yatna karavo. eTale A anukrame A loka paralokanA phaLa icchuka jIve yatna karavo. te ajANyAmAM vartatAM phaLa siddhi thatI nathI. eja pramANe bIjAo paNa kahe che ke vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mithyAjJAnAtpravRttasya phalaprApterasaMbhavAt // 1 jJAna teja purUSone phala denAra che, paNa kriyA phalavALI nathI. mithyA ane ajJAnathI pravartelAne phaLa prAptino asaMbhava che tethI paralokanA phaLa icchanAre jANItAmAMja pravartana karavuM. jaina siddhAMta paNa temaja kahe che. paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTTai sabbasaMjae / annANI kiM kAhI ? kiMvA NAhiti cheyapAvagaM ? // 1 // paheluM jJAna ane pachI dayA. A badhA sAdhuo AzrayIche. bIcAro ajJAnI zuM karaze ? athavA puNya pApane kevI rIte jANaze ? vigere che ane tethI ja ema svIkAravuM ke jJAna e mukhya che. je jJAna vaDe tIrthaMkara gaNadharoe phakta agItArthanA vihArAdika kriyAno paNa niSedha karyo che. Agama kahe che ke-- gIyattho ya vihAro bIo gIyatthamIsio ceva / itto taiyavihAro NANunnAo jiNavarehiM // gItArthano vihAra hoya athavA gItArtha sAthe vihAra hoya te sivAyatrIjo vihAra jinezvare kahyo nathI. ema abhiprAya che ke AMdhaLA pAchaLa AMdhaLo jAya to sIdhe raste na jAya tema prathama kSaya upazamika jJAna batAvyuM. kSAyikane AzrayIne paNa tenuMja viziSTa phala sAdhanapaNuM jANavuM. vaLI jinezvara pote paNa saMsAra samudrane kinAre AvyA chatAM dIkSA grahaNa karIne utkRSTa tapacaraNa kare to paNa jyAM sudhI jIva ajIvanuM saMpUrNa vastunuM svarUpa batAvanAra kevala jJAna na thAya tyAM sudhI mokSa prApti nathI. mATe A loka paralokamAM jJAnaja phalanuM kAraNa che. A je upadeza apAya te naya jANavo. A nyAya vaDe jJAnanuM pradhAnapaNuM batAvI jJAnavAdI jJAnanaya siddha kare che. A jJAna vacana kriyA rUpe A adhyayanamAM jJAna rUpa teja levuM A Icche che ke AnuM jJAna svarUpaja che tethI ane vacana kriyA to tenA kArya paNe tene AdhIna hovAthI te icchato nathI. guNa bhUtamAM te Icche che. A jJAna vAdI kriyAne sAdhAraNa mAnIne te uDAvavA icche che. have 82 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 1 adhyayana 1 kriyA naya batAve che. have kriyAvAdI kahe che ke kriyAja pradhAna che. A loka paralokanA hita mATe yukitao karIne teja yukata che. A lakSaNavALI gAthAne ja potAnA pakSanI siddhi mATe kahe che ke 149 NAyammi gihiyace agiNhiyavbaMmi ceva atthaMmi / jaiyabvameva ii jo uvaeso so nao nAmaM 149 / TIkAno artha- kriyA naya darzana anusAre vyAkhyA eTale jaNAyelI vAtamAM levA choDavA yogya vastumAM A loka paralokanA hita mATe vartavuM eja zreyaskara che. kAraNake pravRtti karyA vinA ekalA jJAnIne phaLa siddhi dekhAtI nathI. tema anyoe kahyuM che ke kriyaiva phaladA puMsAM, jJAnaM phaladaM matam / yataHstrIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // kriyAja mANasone hitakArI che paNa jJAna nahi, kAraNake strI bhojana ane bhoganA jANanArA ekalA jJAnathI sukhI thatA nathI. tathA siddhAMta paNa emaja kahe che ke kriyA karavI. tethI kahyuM che ke - ceiyakulagaNasaMghe AyariyANaM ca pavayaNasue ya / sabbesuvi teNa kayaM tava saMjamamujjamateNaM // 1 // caitya, kula, gaNa, saMgha, AcArya, pravacana, sUtra badhAMne paNa te tapane saMyama karanAre karyuM. tethI A paNa mAnI lo ke tIrthakara gaNadharoe kriyA rahita puruSonuM jJAna nakAmuM kahyuM che. jemake siddhAMta kahe che ke subahuMpi suyamahIyaM kiM kAhI caraNavippamukkassa ? / aMdhassa jaha palittA dIvasaya sahassa koDIvi 1] ghaNuM e zrata bhaNyo paNa cAritra rahitane zuM lAbha? jema AMdhaLAne hajAro dIvA karyA hoya to zuM phAyado? eTale ke joyA vinA hajAro dIvA nakAmA che. ahIM te emaja siddha kare che ke badhuM kriyAma A to kSAyopathamika cAritra AzrayIne kahyuM. ahIM kriyA te cAritra levuM te kSAyikane AzrayI paNa tenuMja uttama phaLanuM sAdhakapaNuM jANavuM. jethI arihaMta bhagavAnane paNa kevaLa jJAna thayA pachI paNa badhA karmano nAza karanAra pAMca hasva akSarauccAraNa mAtra kAlanI sarva saMvararU5 kiyA te cAritra kriyA jyAM sudhI tene na maLe tyAM sudhI mokSa nathI. tethI A lokaparalokanA hita mATe kriyA mukhya thaI. A kriyAvAdIno upadeza che. te naya batAvyo eTale A naya vALo jJAna vacana kriyArUpa adhyayanamAM kriyAneja Icche che. kAraNake tenuM svarUpa tevuM che. paNa te jJAna vacanane gauNa mAnI Icchato nathI. eTale upAdIya mAnane na IcchatAM guNa bhUtane Icche che. ahIM A be nayanI yukitao vaDe ziSyane zaMkA thAya ke AmAM bannemAM yukitao che to sAcuM zuM? AcAryano uttara-jJAna kriyA naya judA batAvI have potAno pakSa batAve che. je 150 savvesipi nayANaM bahUvihavattavvayaM nisAmettA / taM sabbanayavisuddhaM jaM caraNaguNaTTio sAhU 150 TIkAno artha- muLa naya tathA tenA bhedo dravyAstika vigere te sAmAnya vizeSa sAthe apekSA rahita banne varNana karAya; athavA nAmAdinaya- koNa zuM yogya vastu Icche che te sAMbhaLIne sarva nayathI saMmata evuM vacana cAritra guNamAM rahelo sAdhu te badhA nayone apekSA pUrvaka bhAva viSayarUpa nikSepAne Icche che. te 151 che (arthAt jJAnanA sthAne jJAna ane kriyAnA sthAne kriyA ema bannenayane svIkArIne Atmazreya karavuM.) . dumapuphiya nijjuttI samAsao vaNNiyA vibhAsAe / jiNacauddasapubbI vitthareNa kahayaMti se aTTha 151] dumapuphiya nijjuttI smttaa| drama pablika niryakita. TuMkANamAM jinezvara tathA cauda pUrvIoe varNavelI te vistArathI ahIM kahI. AvuM haribhadrasUri mahArAja kahe che. paheluM adhyayana samApta. chevaTe kahe che ke A adhyayananuM vyAkhyAna karatAM mane je kaMI puNya prApta thayuM te saddharma che. teno badho lAbha bhavya jIvone maLo. 151 prathama adhyayananuM vivecana pUrNa 83 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAntara bhAga - 2 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je munimAM samyagdarzana nathI, sabhyajJAnanA gharanuM anubhava jJAna nathI. evA muni sAdhuvezamAM hovAMthI jinazAsananI kriyA karatAM jinazAsananI apabhrAjanA thAya tevuM vartana karI le che. eTalA mATe upadezamAlA graMthamAM kahyuM che ke- je muni jinazAsananA siddhAMtane nizcaya ane vyavahAranayathI samajyo nathI. jina siddhAMtanAM rahasyothI anabhijJa che. gItArthatA jene sadguru bhagavaMtonI nizrAthI prApta nathI thaI ane te muni bahuzruta arthAt zAstrono jJAtA banI gayo che. vidvatA prApta karI lIdhI che. vyAkhyA zaktithI saMyukta che. tarka zAstrono jJAtA che. jene aneka ajJAna loko sanmAna Ape che. jenI loko vizeSarUpathI bhakti pUjA. kare che. aneka ziSyonuM gurupada je dhAraNa kare che. arthAt jenI pAse ziSyono parivAra vadhAre che. te anubhava jJAnanI ochapa hovAthI jinazAsananuM ahita thAya tevI prarUpaNA, tevuM kArya potAnA bhakto dvArA karAvaDAvI bhoLAM bhavyAtmAone unmArga (khoTA raste) caDhAvI pratyenIkatAnuM ugra pApa bAMdhIne jinazAsananAM zatrupaNAnuM kArya karI le che. jinazAsanano zatru arthAt potAno ja zatru A kathana nizcayathI che. jinazAsananuM ahita tyAre thAya che jyAre vyakti pote potAnA AtmAnA hita ahitanA jJAnathI anabhijJa (ajANa) bane che. bAhya jJAna arthAt mithyA jJAna AtmAne Atma hitakArI kAryo pratye AkarSita nathI thavA detuM. tenuM AkarSaNa Atma ahitakArI kAryo pratye hoya che. jenAthI zAsananI avahelanA thAya che. vyavahArathI zAsananI avahelanA niMdA vagere thAya che. paraMtu nizcayathI AtmAnI avahelanA thAya che. zAsananI apabhrAjanA karAvavAMthI tIrva azubha karmano baMdha thAya che, jenAthI AtmA durgatiomAM duHkho bhogave che. A AtmAnI avahelanA thaI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 sAmaNNa pubaggajjhayaNaM adhyayana bIjuM | duma puSpikA adhyayana samApta thayuM. have zramaNya pUrvaka nAmanuM bIjuM adhyayana kahevAya che. teno saMbaMdha A pramANe che. pahelA adhyayanamAM dharmaprazaMsA kahI che. ane te ahIM jaina zAsanamAM ja che, paNa A jagyAe te dharmano svIkAra karatAM navA sAdhune dhIraja te vakhate na rahe, to moha utpanna thAya. tethI mohamAM vairyavALA thaI cAritra na mUkavuM, te kahe che. jassa dhiI tassa tavo, jassa tavo tassa suggaI sulabhA / je adhiimaMta purisA, tavo'vi khalu dullaho tesiM / / 1 / / jene vairya che, tene tapa che. ane jene tapa che, tene sugati sulabha che. ane je pairya vinAnA che, tene tapa paNa kharekhara durlabha che. upara pramANe saMbaMdha che. te A bIjA adhyayananA prathama pramANe cAra nikSepA kahevA joIe. ahIM jevuM nAma tevA guNavALuM adhyayana hovAthI upakramAdi dvAranA samUhanI (nAma niSpanna nikSepA) vyAptinA pradhAnapaNAthI nAma niSpanna nikSepAne niryuktikAra kahe che. sAmaNNa pUbagassa u niklevo hoi nAma nipphanno / sAmaNNassa caukko, terasago pUbvayassa bhave / / 152 / / zrama sahana kare, te zramaNa, teno bhAva te zramaNya, (sAdhupaNuM) che. tenuM pUrva kAraNa zrAmasya pUrvaka che. saMjJAmAM "ka" pratyaya lAge che. sAdhupaNAnuM mULa kAraNa zairya che. te sAdhupaNAnuM mULa che. te vairya meLavavA (rAkhavA)nuM adhyayana che. A bhAvArtha che ke - (kaSTa Ave tyAre sAdhue pairya rAkhI vrata choDavuM nahi.) tethI zramaNyapUrvakano nAma niSpanna nikSepo thAya che. A kayo che ? Avo bIjo sAMbhaLyo nathI, A sivAya zramaNapaNuM bIjuM sAMbhaLyuM nathI, tethI zramaNya, pUrvaka ja A che. tuM zabda sAmAnya tathA vizeSavALA nAmanA vizeSaNa artha che. zramaNyapUrvaka A sAmAnya che. ane zramaNya pUrva e vizeSa che. te pramANe kahe che. zrAmayanA cAra, tathA pUrvaka zabdanA 13 nikSepo thAya che. je 15ra | nikSepAnuM ja varNana kare che. samaNassa u niknevo, caukkao hoi ANupubIe / dabbe sarIrabhavio, bhAveNa u saMjao samaNo / / 153 / / zramaNa zabdano nikSepo cAra prakArano che. te zabdathI maMgaLa vigerenuM paNa thAya. paNa ahiM zramaNa zabda vaDe adhikAra che. te vizeSa artha che. cAra nipA anukrame kahevA, temAM nAma, sthApanA, pUrvapramANe jANavA. dravya zramaNa be prakAranA che. te AgamathI, ane noAgamathI. AgamathI jJAtA, paNa upayoga na rAkhe. ane noAgamathI jJa zarIra, bhavya zarIra, te baMnnethI judo abhizApanA bhedavaDe drama (jhADa) mAphaka jANavA. te dravyamAM bhavya zarIra A trIjA pada vaDe oLakhAve che. (pahelA adhyayananI ni.34mI gAthAmAM adhikAra juo) bhAvazramaNa be prakArano che. AgamathI jJAtA, ane upayoga [1] Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 rAkhanAra. ane noAgamathI cAritranA pariNAmavALo sAdhu che. te ja kahe che. te ja gAthAnA cothA padamAM kahyuM che ke bhAvathI saMyata pote zramaNa che. te 153 || enuM ja svarUpa kahe che. jaha mama na piyaM dukkhaM, jANi ya emeva sabba jIvANaM / na haNai na haNAvei ya, sama maNaIteNa so samaNo / / 154 / / jema mane duHkha pratikUla hovAthI gamatuM nathI, tevuM ja sarva jIvone duHkha pratikUla jANIne pote jIvone haNe nahIM. ane bIjA pAse haNAve nahIM. ca zabdathI haNanArAone anumode nahi. ema jANavuM. e pramANe sama, aNa, eTale sarakhA gaNe. tethI te samaNa (zramaNa) jANavo. | 154 || natthi ya si koi veso, pio va sabbesu ceva jIvesu / eeNa hoi samaNo, eso anno'vi pajjAo / / 155 / / vaLI sAdhuone sarvanA upara tulyamana (eka bhAva) hovAthI koI upara dveSa ke koI upara prema nathI. tethI te samayana (sarakhA mana) vALo hovAthI A zramaNa zabdano bIjo paryAya thayo. // 1papa || to samaNo jaI sumaNo, bhAveNa ya jai na hoi pAvamaNo / sayaNe ya jaNeya samo, samo ya mANAvamANesu / / 156 / / tethI zramaNa je sumana te dravya manane AzrayIne sumana (sArA manavALo) hoya ane bhAvathI paNa sArA manavALo hoya. paNa pApI na hovo joIe. (to te zramaNa jANavo) eTale sagAM upara ma rAkhe, tema badhA jIva upara prema rAkhe. ane mAna apamAnamAM samapaNuM rAkhe. (ahaMkAra ke dInatA na kare) || 150 IuragagirijalaNasAgara, nahayalatarugaNasamo ya jo hoI / bhamaramigadharaNijalaruha, ravipavaNasamo jao samaNo / / 157 / / 'uMdara vagerethI khodelA daramAM sApa rahe, paNa icchita na khodI zake, tethI game tema duHkhathI rahevuM paDe. tathA komaLa cAmaDI cholAya, tyAM kIDIothI pIDA pAme. tethI sApa eka dRSTi rAkhIne cAle. te ja pramANe sAdhune pArakAnA ApelA gharamAM rahevuM, te paNa kaSTa che. tathA rAga dveSa thatAM karmabaMdha thAya. tethI bacavA mATe eka dRSTi rAkhI cAlavuM paDe, tethI zramaNane uraga (sApa)nI upamA ApI che. tathA parISaha rUpa vigere parISahanA pavanathI sAdhu girimAphaka niSkapa rahe. tathA tArUpa tejanA pradhAnapaNAthI, tathA agnimAM game teTalAM sUkAM ghAsa lAkaDAM nAkhe, topaNa tRSNAvALo ja hoya. ane badhAM bhakSaNa kare, tema sAdhu paNa sUtra arthanI rAta divasa AkAMkSAvALo hoya. tathA sAdhune kahyuM, tevuM eSaNIya, azana vigeremAM je svAdiSTa, asvAdiSTa maLe. temAM rAgadveSa na karatAM te vApare. tethI agninI upamA ghaTe che. 'sAgaramAM gaMbhIrapaNuM tema ja sAdhumAM jJAna vigere ratnothI te gaMbhIra hoya che. tathA sAgaranI mAphaka munimaryAdA na ullaMghe. tethI sAgaratulya che. AkAzane thaMbhA vigerenuM avalaMbana nathI, tema munine paNa koInuM avalaMbana na hoya. mATe AkAza jevA che. jhADane phUla hoya. tathA pakSIone Azraya Ape tathA vAMsalA ane caMdanamAM samAna hoya. te ja pramANe muni mokSano , arthI. prANImAtrane Azraya rU5, tathA zatru mitramAM samAna bhAva hoya, mATe tarUgaNa samAna muni hoya che. bhamaro aniyata (eka jagAe na rahe) tevI vRttivALo hoya che. mATe munine bhramaranI upamA yogya che. [2] Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 "saMsAramAM mRga hamezAM zatruthI Dare che. tema saMsAranA bhayathI udvega banelo hamezAM muni rahe. mATe mRganI upamA che. dharaNi (pRthivI) jema badhA sparzIne sahe, tema muni sArA mAThA je parISaho Ave, te sahana karavAthI pRthivInI upamAne yogya che. kAmabhoga utpanna thAya to paNa tenAthI jema kamaLa kAdava ane pANIthI UMcuM rahe. tema pote dUra rahe mATe kamaLa sama jANavA. dharmAstikAya vigere lokanuM svarUpa sUrya na batAve, paNa muni jJAnadvArA tenuM svarUpa batAve. mATe vizeSa prakAzaka hovAthI sUryatulya che. pavana jema apratibaddhapaNe vihAra kare, tema muni paNa koI jagyAe rAgadveSathI na baMdhAya. e pramANe sApa vigere samAna muni ekaeka uttama guNone AzrayIna jANavA. visatiNi savAya vaMjula kaNiyA ruppala sameNa / samaNeNaM bhamaruMdurunaDakukkuDaadAgasameNa hoyabvaM / / 1 / / sAdhue viSa jevA thavuM, viSamAM badhA rasono aMtarbhAva che, te rasano koI anubhava na le. tema munie thavuM. ke kyAMya karma baMdhAya nahi. tethI mAnatyAgathI eTale namra hovAthI tiniza (netara) jevo gaNAya. vAyunI upamA upara kahI gayA mujaba che. vaMjula (vetasa) samAna eTale krodha vigerethI hArelA jIvono te viSa bhAva dUra karavAthI vaMjulanI upamA ghaTe che. (evI vAta saMbhaLAya che ke vetasane meLavIne sApo jhera rahita thAya che.) karNikAra eTale eka jAtanuM phUla che. tenI mAphaka pragaTa azuci gaMdhanI apekSAe nirgadha, tema munio paNa sugaMdhi vigerethI rahita che. svabhAvathI dhavala (nirmaLa) ane sugaMdhipaNAthI munio utpala (kamaLa) che, 19bhamarAnI upamA upara batAvI che. uMdara jema bilADIthI DarIne cAle, tema potAnAmAM upayogavALA deza tathA kALane anusarine cAle. tema muni paNa strI vigerenA phaMdAmAM na phase. ane muni yogya samaye, tathA yogya dezamAM vicare. naTanI upamA A pramANe che, ke yogya vakhate yogya veza pahere. kukaDAnI mAphaka maLelI khAvAnI vastu pagathI vikherIne badhAne bhAge paDatI vaheMcI ApIne khAya. tema muni paNa sAdhuone vaheMcI ApIne vApare. 2juvAna vigere sAthe temane anukULa vartavAnA bhAvathI Adarza (darpaNa)nI upamA yogya che. (A 23 prakAre sAdhu uttama hoya) kahyuM che ke - taruNami hoitaruNo thero therehiM Daharae Daharo / adAo vivarUvaM, aNuyattai jassa jaM sIlaM // 1 // tarUNamAM tarUNa, gharaDAmAM gharaDo ane bALakamAM bALakapaNe muni varte. jema AdarzamAM jevuM rUpa hoya, tevuM biMba temAM paDe. te pramANe muni darekane anukULa cAle. A gAthAno kartA judo che. tethI pavana vigerenI bevaDI upamA thAya chatAM punarukti doSa lAgato nathI. have tattva, bheda, paryAya, e traNa vaDe vyAkhyA thAya. mATe e nyAyane anusarIne sAdhunA paryAya zabdone kahe che. || 157 | pabbaie aNagAre, pAsaMDe caraga tAvase bhikkhU / parivAi e ya samaNe, niggaMthe saMjae mutte / / 158 / / "prakarSathI varjita (dUra thayo) eTale AraMbha parigrahathI dUra te pravarjita tathA agAra (ghara) vinAno tene dravyathI ane bhAvathI, agAra nathI. tathA vrata, teja pAkhaMDa ane te vrata jene hoya, te pAkhaMDI che. kahyuM che ke - [3] Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 pAzcaMDa tramatyAhutAtyamane muvi . sapAbaMdI vanyaje rmAziinataH (taM) ||rI care eTale tapamAM care, te caraka (muni) tapa kare tethI tApasa, bhikSAno AcAra mATe bhikSu. athavA ATha karmane bhede tethI bhikSu che. tathA pari (badhI rIte) pApone varjavAthI parivrAjaka che. cakAra samuccaya mATe che. "zramaNano artha pUrvanI mAphaka che. ane "graMtha te bAhya ane atyaMtara parigraha, tenAthI nirgata (nIkaLelA) te nigraMtha che. tathA 10 saM, eTale ahiMsAdimAM eka bhAve, yata. eTale udyama karanAro, te saMyata che. tathA bAhya ane atyaMtara graMthathI mukta, te mukta (nirlobhI) che. || 158 || tinne tAI davie, muNIya khaMte ya danta virae ya / lUhe tIraTe'viya havaMti samaNassa nAmAI / / 159 / / 2tIrNa, te saMsAra samudrathI karyo. trANa eTale rakSaNa kare, te trAtA che. eTale pote dharmakathA vigerethI saMsAranA duHkhothI bIjAne bacAve che. rAgadveSa vigere bhAvathI rahita hovAthI, dravya che. athavA dravavuM, eTale tevA tevA jJAnAdi prakArane prApta thavuM, te dravya che. amuni pUrvanI mAphaka che. ca. zabda samuccaya (joDavA) mATe che. krodhano vijaya karavAthI kSamA rAkhe, te kSAtta che. e pramANe 17indriyAdine damana karavAthI dAtta che. "prANAtipAta vigere-pApothI nivRtta eTale virata kahevAya che. tathA sagAMvahAlAM mitrano sneha tyAgavAthI rUkSa che. saMsArathI taravAnA arthavALo (icchAvALo) hovAthI tIrArthI che. athavA samyaktva vigere uttama guNo prApta karavAthI, saMsAranuM parimANa (hada - bAMdhavA)thI tIrastha kahevAya che. A pramANe 20 prakAre varNana karyuM) A badhAM zramaNanAM nAmo che. | 159 | zramaNa zabdanuM varNana karyuM. have pUrvazabdanuM varNana kare che. teno nikSepo tera prakArano che. te batAve che. || 159 / NAmaM ThavaNA davie, nette kAle disi tAva khette ya pannavagapuvvavatyU, pAhuDaaipAhuDe bhAve / / 160 / / nAma sthApanA sugama che. dravya pUrva te aMkurA pahelAM bIja che. dahiM pahelAM dUdha che. tathA rasa, phANita, (rAba)thI vigere pahelAM che. A eka bIjAnI apekSAe pUrva che. kSetra pUrva eTale javanA kSetrathI zAlInuM kSetra pUrva che. (pahelAM bhAta vAvyo ane pachI java vAvyA) te eka bIjAnI apekSAe pUrva (pahelAM) che. tathA apekSAe java prathama ane pachI bhAta kahevAya. topaNa nirdoSa che. "kALa pUrve te zarad pahelAM varSo rUtu che. *tathA rAtathI pahelo divasa che. vigere jANavA. athavA AvalikAnA pahelAM (pUrva) samaya che. dizA pUrve te A dizAo rUcaka pradezane AzrayIne che. degtApakSetra pUrva te sUryanA udayane AzrayIne che. jyAM Ubho rahIne sUryane dekhe, te jyAM Uge, te tenI apekSAe pUrvadizAe che. (jema ujjainathI kalakattA pUrvamAM che.) kahyuM che ke - ___ jassa jao Adicco, udei sA tassa hoi pUbadisA vigere che. "prajJApaka. pUrva te prajJApana (prajJApaka) ne AzrayIne pUrva dizA jenA sanmukha ja A Ubho te ja tenI pUrva che. "pUrva pUrva te cauda pUrva bAramA aMgamAM che. temAMnuM paheluM pUrva levuM. ane te utpAda pUrva che. e pramANe vastumAM tathA 'prAbhRta, ati prAbhUtamAM paNa levuM. eTale vastupUrva, [4] Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 prAbhRta pUrva, ati prAbhRta pUrva, paNa jANavA. A apratyakSa svarUpavALAM che. bhAva pUrve, te pahelo bhAva levo. te audayika jANavo. A gAthAno artha che. te 100 || nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUtrAlApaka niSpanna nikSepAno avasara che. vigerenuM varNana (carcA) pUrve kahyA mAphaka jANavuM. te TheTha sUtrAnugamamAM asmalita vigere guNayukta sUtra bolavuM. te A pramANe che. bIjA adhyayananuM 1luM sUtra (gAthA) kahe che. kahaM nu kujjA sAmaNNaM, jo kAme na nivArae / paNa paNa visIyaMtI, saMpUsa varSa no ! | sU02 | 'ahiM saMhitAdi kramathI badhAM sUtronuM vyAkhyAna karatAM graMtha vadhI jAya. mATe sUtranA parijJAna saMbaMdhI bhAvArtha mAtra kahe che. temAM paNa keTalo, huM ? kyAre ? kevI rIte ? ityAdi adazya pAThAntara (bIjI pratiomAM judA pATha) che tene tyAgIne jeTaluM dekhAya che. te ja varNana karuM chuM. (haribhadrasUri mahArAja pahelAM banelI TIkAmAM A pATha chatAM dekhAtA AdarzomAM adazya mAnatA hovAthI te mUkI dIdhA che.) kathaM nu kuryAt zrAmaNyaM, ya: kAmAnna nivArayati ? . je kAmone (indriyonA abhilASAne) na nivAre, te sAdhupaNAne kevI rIte (pALI zake) kare. mULamAM "gu' zabda AkSepanA arthamAM che. jema ke je prajAnuM rakSaNa na kare, tene rAjA kema kahevAya. athavA je apazabdo (khoTA zabdo) vApare, te vaiyAkaraNI kema kahevAya. arthAt te rAjA paNa nahi. ane vaiyAkaraNI paNa nahiM. tema sAdhu paNa na kahevAya. je kAmone na roke, to have zA mATe abhilASone rokato nathI te kahe che. temAM nimitta kAraNa hatuomAM sarve vibhaktionuM prAyaHdarzana che. e vacana che. tethI prathama kAraNo kahe che. pade pade vISIdan saMkalpasya vazaMgataH eTale kAma (icchAne) na rokavAthI indriyo vigerenA aparAdha padanI apekSAe pagale pagale saMkalpane vaza thavAthI (duHkhI thavAthI) te sAdhu kevI rIte kahevAya ? saMkalpa te aprazasta adhyavasAya che. A sUtrono samAsa (sAmaTo) artha che. paNa avayavano artha sUtra Arzika niryukti vaDe batAve che. temAM paNa bIjA padonA artha viSayane choDIne kAma padArtha tyAgavAnI bAbatamAM upayogI hovAthI tenuM svarUpa batAve che. (sU. 1). nAmaMThavaNAkAmA, dabakAmA ya bhAvakAmAya / eso khalu kAmANaM, niklevo cauviho hoi / / 161 / / nAma, sthApanA, dravya ane bhAva, te darekamAM kAma zabda joDavo. eTale nAma kAma, sthApanA kAma, dravya kAma ane bhAva kAma, e cAra bheda che. ca zabdathI dareka bhedonAM aMtara bhedo sUcavyA che. tathA samuccaya (te cArene joDavA mATe te cAra prakArano kAma zabdano nikSepo che. te 161 || (1) tulanA karo - saMyuktanikAya 1/2/7 bhagavata gItA a. 2 zloka ka2-13. [5] Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 temAM nAma sthApanA sugama che. tene choDIne dravya kAmanuM svarUpa batAve che. 'sarasavanuMdhANasA, paMrA ya ne ghA / suvijJA ya mAvAmAM, rUDAmAM macaLAmAM / / 2 / / zabda, rasa, rUpa, gaMdha sparza, e pAMca mohanA udayane lIdhe hArelA prANIothI icchAya che. te kAma che ane mohano udaya karanArA je je dravyo saMghATaka (yugala) vikaTa mAMsa vigere che, te paNa madana kAma nAmanA 'bhAvakarmanA' hetuthI te dravya kAma che. have bhAva kAma kahe che. te icchA ane madana kAma, ema be prakAre che. temAM eSaNam eTale icchA, te icchA ja cittanA abhilASa rUpe hovAthI kAma tenI icchA, mATe icchA kAma. tathA mada karAve, te madana, A vicitra prakArano mohodaya (moha karmano udaya) che. te ja kAmanI pravRttino hetu hovAthI kAma te madanakAma jANavo. kAma, || 162 // have icchA kAmanuM varNana kare che. icchA patthamapasatthigA ya, mayaNaMmi veyauvaogo / teNahigAro tassa u vayaMti dhIrA niruttabhiNaM / / 163 / / adhyayana 2 icchA prazasta, ane aprazasta, ema be prakAre che. (gAthAmAM anusvAra phakta gAthAnuM sukhathI uccAra thAya, teTalA ja mATe che) temAM prazasta icchA te dharma ane mokSane icchavAnI che, aprazasta te yuddha, ane rAjyanI che. icchA kAmo batAvyA. have madana kAmo kahe che. madana zabdathI cAlatI vAtane anusarIne madana kAma bannenuM varNana karavuM joIe. madana kayo uttara-veda upayoga che te, je vedAya te veda. strIveda vigere traNa che. teno upayoga, eTale teno vipAka bhogavavo te che. bIjA AcArya kahe che ke 'teno vyApAra' eTale vedano vyApAra ema artha karavo. jema ke strIvedano udaya strIne thAya, tyAre purUSanI prArthanA kare, vigere bIjA vedomAM paNa jANavuM. te madana kAmano adhikAra ahIMyAM che. bAkI pUrve je kAma saMbaMdhI bhedo sarakhA uccAravALA che, tethI kahyA che. paNa jarUra to madana kAmanI hovAthI dhIra puruSo tIrthaMkara gaNadharo vigere tenuM nirUkta (varNana) kare che. tenuM lakSaNa have pachI kahe che. || 163 || visayasuhetu pasatta, gabunAM mApariSaddha / vAmayaMti nIyaM, ghammAno te te gamA / / 164 / / viSIdAya eTale jemAM prANIo baMdhAya te viSaya zabda vigere pAMca che. tenAthI sukha meLavavA, temAM prasakta eTale Asakta thayelo jIva che tenAM bIjAM vizeSaNa kahe che. jeno parivAra paNa abudhajana hoya. eTale akalyANa karanArAM jenAM mitra parijana che. enA vaDe bAhya viSaya sukhanI pravRttino hetu paNuM kahela che. A kAmarAgamAM pratibaddha, eTale kAma te madana kAma, tenAthI rAga (viSaya vAMchA) thAya, temAM baMdhAyelo che. A padathI atyaMtara viSaya sukha A prasakti (Asakti) hetupaNuM kahyo, teno bhAvArtha A che ke teno parivAra mUrkha che. ane pote kAmamAM rAgI che. tethI te viSaya sukhamAM prasakta kahyo. pra. zA mATe ? (1) sthAnAMga 5-7-7. [6] Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 uttara-nirUktanA vicitrapaNAthI kahyuM. tenA pratyenIkapaNAthI jIvane kumArge dore che. pra. kyAMthI ? adhyayana 2 uttara-dharmathI-yattad baMnne avyayano nitya saMbaMdha che. tethI ema batAvyuM ke-je sAmAnya kAraNavaDe jIva dharmathI bhraSTa thAya, te ja kAmarAga athavA kAma jANavA, bIjA AcAryo Ama kahe che. (utkrAmayaMti yasmAt iti) eTale abudha (mUrkha) jana jenAthI ulaTe mArge jAya, te kAma levo. bAkIno artha pUrvanI mAphaka che. (viSaya sukhamAM prasakta thayelo, mUrkha mANasa je kAmarAgamAM pratibaddha hoya, te jIvane je unmArge dore che. tethI kAma kahevAya che. arthAt kAma te ja jIvane bhraSTa kare che.) || 164 || annaMpiya se nAmaM, kAmA rogatti paMDiyA biMti / kAme patthemANo roge patthe khalu jaMtU / / 165 / / have e 'kAma'nAM bIjAM nAmo kahe che. pra kevAM ? uttara-kAmo te rogo che evuM paMDito kahe che. pra-zA mATe ? u-kAmone Icchato jaMtu (prANI) kharekhara rogone vAMche che. kAraNa ke kAma pote roganA rUpe ja che. kAraNamAM kAryano upacAra karyo (arthAt je kumArge jAya te kAraNa ane kusaMgathI indriya saDI jAya vigere roga thAya te kArya che. eTale kusaMga te ja roga thayo) I // 165 // A pramANe pUrvanI ardhI gAthAmAM sUtra sparzika niryukti batAvI. have uttarArdha gAthAmAM padonA avayavano adhikAra kahe che. NAmapayaM ThavaNapayaM, davvapayaM ceva hoi bhAvapayaM / ekkekaMpiya eto NegavihaM hoi nAyavvaM / / 166 / / nAma, sthApanA, dravya, ane bhAva, ema nizce cAra prakAre pada che. ane te eka eka paNa aneka prakAranuM che, ema jANavuM. samAsathI gAthAno artha kahyo. // 166 || have avayava artha kahevAmAM nAma sthApanA sugama hovAthI dravyapadane 'kahe che. Au'TTi maukki`nnaM uNNe'jjaM pIlimaM ca raMga' ca / gaMthi 'maveDhima' pUrima vAi masaMghAima cchejjaM / / 167 / / A kuTTika eTale rUpaiyo jema uparathI ane nIcethI paNa mukha karIne kuTAya che. (banne bAju chApa paDe che.) utkIrNa eTale patthara vigeremAM lekha athavA nAma kotare che. tathA bakula vigere phUlonA AkAro mATInAM bIbAM karIne temAM pakAve. (dabAve) pachI temAM mINa ubhuM karIne reDe, to mINonAM phUlo bane che. (tevI ja rIte khAMDanA ramakaDAM bane che) A upaneya ( ) che. *pIDA vacce vIMTALelA vastranI bhaMgAvaLI rUpe che. parAtA avayavanI (chabinuM) citra rUpavALuM ane raMgavALuM che 'ca' zabda samuccaya mATe che. graMthita eTale guMthelI phUlonI mALA vigere che. veSTima te phUlono mukuTa banAve che. mATInI kuMDInA rUpe aneka chIdrovALuM phUlonuM sthAna che. te pUrima che. vAtavyaM eTale vaNakare kapaDAnI aMdara ghoDA vigereno AkAra citarelo hoya che te saMghAtya eTale kAMcaLI vigere kapaDAnA kakaDA joDI banAvyA hoya te. 11 cheghaM eTale jhADanA pAMdaDAmAM cheda pADI banAve te. A darekane pada [7] Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 paNuM eTalA mATe ke vyAkaraNanI rIte jovAthI pada thAya, bolAya che. arthanA yogathI uparanA darekane - pada gayuM. ane dravyapaNuM eTalA mATe ke te rUpe te baneluM che. A dravya pada kahyuM. have bhAva pada kahe che. | 117 | bhAvapayaM pi ya duvihaM, avarAhapayaM ca no ya avarAhaM / noavarAhaM duvihaM, mAuga nomAugaM ceva / / 168 / / bhAva pada be prakAranuM che, te batAve che. aparAdhanuM je hetu bhUta pada te aparAdha pada che. indriya vigere vastu che. "cakAra' darekamAM rahelA aMtara bhedone sUcave che. ane no avarAha zabdathI saMbaMdhI upanyAsathI ( 2 )no aparAdha pada che. temAM aparAdhanathI ema gaNInuM aparAdha pada jANavuM. tenA paNa be bheda che. mAtRkApada, ane nomAtRkApada che. temAM mAtRkA pada eTale akSaro che. athavA mAtRkA bhUtanuM pada te mAtRkApada che. jemake daSTivAda (bAramAM aMga) mAM upavA' vigere che. no mAtRkAno adhikAra 139mI gAthAmAM kahyo che. // 118 | no mAugaM pi duvihaM, gahiyaM ca painnayaM ca boddhabbaM / gahiyaM cauppayAraM, paInnagaM hoi (a) NegavihaM / / 169 / / nomAtRkA pada prakIrNa, ane grathita ema be prakAre che. grathita, eTale racelA athavA bAMdhelA (joDelAM) te badhAno eka ja artha che. tenAthI bIjuM prakIrNa, eTale prakIrNakane yogya, kathAnuM upayogI jJAna che. grathita, cAra prakAre che. te gadya vigere jANavuM. prakIrNaka kahelAM lakSaNavALuM hovAthI ja aneka prakAranuM che. te 139 || grathitanuM varNana kare che. gajjaM pajjaM geyaM cUNNaM, ca caubvihaM tu gahiya payaM / tisamuTThANaM sabaM, i iti salakkhaNA kaiNo / / 170 / / gadya padya geya 'caurNa e cAra prakAranuM ja grathita pada che. kAraNa ke te pramANe ja graMtha racanA thAya che ane A dharma, artha, kAma e traNa mATe enI utpatti (samutthAna) che. mATe te tri samutthAna kahevAya che. sarva zabda saMpUrNa mATe che. zaMkA-e pramANe graMtha racanA uparanA traNa mATe hoya to mokSa samutthAna mATe gadyAdi graMtha racanAno abhAva thaze. uttara-tema nathI. kAraNa ke mokSanuM samutthAna dharma samutthAnamAM samAya che. kAraNa ke dharma kAraNathI mokSa kArya thAya che. eTale dharma kAraNa che tenuM kArya te dharma pote mokSa che athavA bIjA AcArya kahe che ke - trisamutthAnamAM laukika padanuM lakSaNa ja levuM (kAraNa ke temanA graMthothI mokSa thAya nahIM.) e pramANe lakSaNa jANanArA kavio kahe che. / 170 | have gadyanuM lakSaNa kahe che. mahuraM heunijuttaM gahiyamapAyaM virAmasaMjuttaM / aparimiyaM ca'vasANe kavvaM gajjaM ti nAyavvaM / / 171 / / (1) (3) gadya = zloka vagaranuM geya = gIta (2) padya = zloka (4) caurNa = artha ghaNo, zloka nAno hoya [8] Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 madhura eTale sUtrane artha e banne prakAre sAMbhaLanArane AnaMda Ape tevuM tathA hetu viyukta eTale utpattivALuM (upayogI) grathita anukrame viSayavAra raceluM tathA apAi te viziSTa chedanI racanA vinAnuM hovAthI kavitAmAM jema cAra pada hoya tema na hoya, virAma eTale visAmo levAnI racanAvALuM keTalAka AcArya ema kahe che ke - te arthathI banI zake paNa sUtra pAThathI na bane jema ke - jiNavara pAdAraviMda saMdANi uruNimmalla sahassa evamAdi asamANiuM na ciTThaitti jinezvara pAdAraviMda saMdAnita urUnirmala sahasA e pramANe samApta karyA vinA na bese. bIjA AcArya kahe che ke yati vizeSa saMyukta A che. aparimita ane cheDe bRhat (moTuM ) thAya che. ema keTalAka AcArya kahe che. tyAre bIjA kahe che ke aparimitaja bRhat (moTuM ) che. chevaTe mRdu bolAya che ema bAkI jANavuM. kAvya gadya A pramANe jANavuM. || 171 // have padyanuM varNana kare che. pajjaM tu hoi tivihaM, samamaddhasamaM ca nAma visamaM ca / pAehiM akkharehiM ya eva vihiNNu kaI beMti / / 172 / / "sama ardha sama ane viSama ema traNa prakAre kAvya padya che. prazna-te konI sAthe sama ( barAbara ) che. uttara-pAda ane akSaro sAthe samapaNuM che, eTale cAra padano zloka tathA gurUlaghu akSaranI samAnatA che. bIjA AcArya A pramANe kahe che ke sama ane ardha sama eTale jemAM paheluM, trIjuM ane bIju cothuM pada samAna hoya ane viSamamAM badhAM padomAM samAna akSara na hoya ema vidhi jANanArA eTale chandazAstra bhaNelA kavio kahe che. / 172 || taMtisamaM tAlasamaM vaNNasamaM gahasamaM layasamaM ca / kavvaM tu hoi geyaM paMcavihaM gIyasannAe / / 173 / / "taMtrIsama, tAlasama, grAMsama, 'varNasama ane palayasama, ema kAvya pAMca prakAre hoya che. je gavAya te gIta, athavA geya te pUrve kahelI vidhi pramANe pAMca prakAre gItasaMjJA che. temAM prathama taMtrIsama eTale viNA vagere taMtrImAM gAtAM zabdavaDe tulya ane maLelA hoya che. e pramANe tAla vigeremAM paNa yojanA karavI. have tAla eTale zuM ? uttara-hastagamA (tAlI pADIne gAya te) varNa te svara sAta levA, jemAM niSAda paMcama vigere che. ane graha eTale ullepa levA, bIjA AcArya kahe che ke prAraMbha rasathI vizeSa paNa levuM. laya eTale taMtrIsvara vizeSa che. tattha kila koNaeNa taMtI chippai tao Nahehi aNumajjijjai / tattha aNAriso saro uThei solayo tti / / temAM koNa (khuNe)thI taMtrI sparzAya che. nakhathI anumRdAya (dabAya) che. temAMthI bIjA jevo svara UThe che, tene laya kahe che // 173 // have caurNapada kahe che. atthabahulaM mahatthaM heunivAovasaggagaMbhIraM / bahupAyabhavocchinnaM, gamaNayasuddhaM ca cuNNapayaM / / 174 / / no avarAha payaM gaye jemAM artha (viSaya) ghaNo hoya te artha bahula che. bahula saMbaMdhI loka. [9] Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 ..kvacitpravRttiH kacidapravRtti: kvacidvibhASA kvacidanyadeva, vidhervidhAnaM bahudhA samIkSya caturvidhaM bAhulakaM vadanti / / 1 / / koI jagyAe pravRtti koI jagyAe apravRtti koI jagyAe vibhASA ane koI jagyAe vaLI bIjuM ja ema vidhinuM vidhAna ghaNe prakAre dekhIne vidvAna purUSo cAra prakAranuM bAhulaka (bahoLApaNuM) kahe che. tethI e prakAre arthanuM bahatva jANavuM tathA mahAnuM artha te mahAnuM eTale pradhAna heya upAdeya pratipAdakapaNe artha jemAM hoya te mahArtha jANavo, hetu nipAta upasarga vaDe gaMbhIra hoya, bIjI rIte utpanna na thAya. (tenAthI ja te siddha thAya) tene hetu kahe che. jemake mAro ja A ghoDo che. kema ke A cihna mArAja ghoDAmAM hatuM ane "ca vA khalu" vigere zabda nipAta upasargo che. emanA vaDe agAdha hoya bahupAda eTale aparimitapAda, tathA avyavacchinna eTale zlokanI mAphaka virAma rahita tathA gama ane navaDe zuddhi hoya che. chatAM artha judo hoya jema ke - phuda Tvanu chaMIyA cara vratu sA chanIyA DutyAdri. daza vaikAlika cothA adhyayananuM A paheluM sUtra che. naigama vigere nayo sAta che. te jANItA che. gama ane nayathI zuddha hoya te ja caurNapada brahmacarya adhyayana pada mAphaka che. // 174 // grathita kahyuM prakIrNaka to lokathI jANavuM te noaparAdha pada kahyuM che have aparAdha pada kahe che... 'iMdiyavisayakasAyA, parisahA veyaNA ya uvasaggA / ee avarAhapayA, jattha visIyaMti dummehA / / 175 / / indriyo zarIra nAka vigere viSayo sparza gaMdha vigere pAMca che. kaSAyo krodha vigere cAra che. te indriyo vigere badhAno gAthAmAM vaMdva samAsa che. parISaha bhUkha tarasa vigere bAvIsa che. azAtA (roga)nuM bhogavavuM te vedanA che. upasarga devatA vigerethI thAya che. te levA. e aparAdha pado che. eTale mokSamArgamAM janArane aparAdhasthAna (vighnarU5) che. pra-A indriyonA viSaya AsvAda maLe chate temAM je kheda pAme ke rAga kare te baMdhAya ke badhAe ? uttara-badhA nahi, phakta maMda buddhivALA bALakanI mAphaka je rAgAdi kare te baMdhAya che. paNa buddhimAna puruSo to e kAraNa Ave chate tenA vaDe ja saMsAra kAntArathI (rAga dveSa karyA vinA) tarI jAya che. je 175 // paNa kSullaka samAna to pagale pagale saMkalpane vaza thaI duHkha pAme che. prazna-te kSullaka koNa che ? uttara-tenuM kathAnaka (kathA) A pramANe che. kokaNa dezamAM eka vRddha 'purUSe dIkarA sAthe dIkSA lIdhI. bApane te ghaNo pyAro hato teNe eka divasa kahyuM bApA ! joDA vinA khulle page calAtuM nathI. bApe dayA lAvI pagarakhAM apAvyAM, pharI bolyo uparanAM taLIAM ThaMDIthI pIDAya che tyAre mojAM apAvyAM, mAthuM baLe che tyAre bApe mAthe oDhavA kapaDuM apAvyuM. pachI chokaro bolyo huM gocarImAM cAlavA azakta chuM tethI bApe upAzrayamAM gocarI lAvI ApI pachI jamInamAM na sUvAnuM bahAnuM kADhavAthI bApe pATa upara sUvAnI rajA ApI pachI locanI nA pADI. bApe astrA (1) tulanA karo. gItA. . 2 zlo. 71 [10] Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 vaDe mAthuM mUMDAvA dIdhuM. pachI nAhavAnuM mAgyuM bApe acitta pANIe nAhavA dIdho pachI AcAryanA prAyogya vastra yugala (be vastra) lIdhAM. ema chokarAe sAdhupaNAne anucita je je mAgyuM te bApe mohadazAne vaza thaI ApyAM tethI duSTa durAcAranI AjJA mAgI bApe tethI aMtima adhama dazA dekhI kADhI mUkyo. tethI te kSaNa saMkhaDI (utsavanuM jamaNa)mAM ghaNuM khAI ajIrNathI muo viSaya vAMchAthI pIDAIne marIne pADo thayo ane bhAra vahana kare che. vRddha bApa cAritra pALIne Ayu kSaye marI devatA thayo. avadhijJAne potAnA beTAMne pADo thaI gayela joI snehanAvaze devatAe tenA mAlika pAse vecAto lIdho ane gADI banAvI temAM joDyo. devatA tene gurunArUpe doDAve che. devatAnA vadhAre bojhAthI kheMcavAne azakta thayelA pADAne devatAe totraka (paroNInI Ara) vaDe vedhIne (ghoMcIne) kahyuM ke he vRddha ! huM bhikSA levA javAne zaktimAna nathI, e pramANe bhUmimAM zayana karavA azakta chuM, loca ka2vA asamartha chuM e pramANe pahelAM kahelAM badhAM vacana tene saMbhaLAvyAM. chevaTe he vRddha ! durAcAra vinA rahevA asamartha chuM te paNa saMbhaLAvyuM e pramANe devatAe saMbhaLAvatAM pADAnAM cittamAM A pramANe utpanna thayuM ke AvuM vacana pUrve meM kyAMya sAMbhaLyuM che ? ema ihA apoha mArgaNa gaveSaNa ka2vA lAgyo. e pramANe tene ekAgra cittathI jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. devatAe avadhijJAnavaDe tene pratibodha karatAM tene zAMti thaI ane anazana karI devalokamAM gayo. A pramANe ja pelo nhAno sAdhu pagale pagale viSaya vAMchanAmAM gRddha thatAM du:khI thayo ane navI navI kalpanAne vaza thayo. chevaTe tiryaMcapaNuM pAmyo jethI A doSa che mATe aDhAra hajAra zIlAMganA smaraNa mATe A aparAdha padone muni hoya te varSe. sArasa 3 sahasA, sItaMgamAM nigeai pannattA | teai pahi (ra)raLA gavAhapaNa 3 vabbeggA || 26 / / aDhAra hajAra zIlAMgo che. te zIla te bhAva samAdhi aneM aMganA te bhedo che. tenA aDhAra hajAra bhedo jinezvare kahelA che. te zIlAMganA rakSaNa mATe pUrve batAvelA aparAdha padone varSe. have te aDhAra hajAra bheda batAvanArI gAthA kahe che. / / 176 || joe karaNe sannA, iMdiya bhomAi samaNadhamme ya / sIlaMga sahassANaM, aTThArasagassa niSpattI / / 177 / / sAmaNa puvyayanijjutti samattA mana vacana kAyAnA vyApAra e traNa joga che. karavuM, karAvavuM, anumodavuM e traNa ka2Na che. AhAra, bhaya, maithuna, parigraha e cAra saMjJAo che. kAna, AMkha, nAka, jIbha, zarIra pAMca iMdriyo che. pRthivI, apU, teja, vAyu vanaspati e pAMca ekendriya ane pAMcamo ajIva nikAya e daza bhede che. tathA daza prakArano yati dharma che te A pramANe. kSamA, mukti, Arjava, mArdava, lAghava, satya, tapa, saMyama, akiMcanatA, brahmacarya vAsa e sthAna prarUpaNA che. have A pramANe aDhAra hajAra zIlAMganI yojanA karavI. (1) huM kAyathI, AhAra saMjJAthI prati, virata (virakta) thayelo, karNa indriyane saMvara karelo, pRthivI kAya samAraMbhathI virata thayelo kSAMti guNathI yukta viSaya vAMchA nahi karUM A prathama gama jANavo. (2) have bIjo gama kahe che. u52 pramANe badhuM bolavuM chevaTe mukti (lobhatyAga) guNayukta che. e pramANe yati dharmanA daza bhAMgA sAthe guNatAM 10) bhAMgA thayA. e pramANe pRthivI apu vigere 10 daza bhAMgA sAthe [11] Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 guNatA kula 100 bhAMgA thAya. A zrotra iMdriyanA 100 tevA pAMcenA guNatAM 500 thayA. jema AMhAra saMjJAnA A 500 bhAMgA thayA tema 4 saMjJAnA letAM 2000 bhAMgA thayA. te na karUM A karaNanA che. tema traNa karaNanA guNatAM ka000 thAya. A kAya yoganA u000 thayA te traNa yoganA guNatAM 18000 zIlAMganA bhaMganI Utpatti thAya che. phakta A sUtramAM batAvelo zramaNya (sAdhupaNuM) na pALe te azramaNaja nahi. paNa AjIvikAne mATe (phakta khAvA vigere mATe) dIkSA lIdhelo (te cIjanA abhAve) pAcho saMkliSTa cittavALo banI dravya kriyA (bahArathI sAdhupaNAnI kriyA prati lekhanA vigere) kare to paNa e atyAgI ja che.' zA mATe ? uttara sUtrakAre Ape che. ___ vatthagaMdhamalaMkAraM, itthIo sayaNANi ya / 3chaMtA ne na muMgaMti, na vA ri 3 . (jU2) cInAMza (uMcI jAtanAM) vastra, gaMdha te aneka prakAranI koSTa puSTa uMcI jAtanAM attara) vigere; alaMkAra te dAgInA (kaDAM vigere) alaMkAra (anusvAra vAkyanI zobhA mATe che) strIo padamaNI vigere aneka prakAranI che; zayana te zayyA vigere che. mULamAM ca zabdathI tene lagatAM na kahelAM evAM Asana vigere jANavAM, te paravaza thaIne na bhogave, to tene tyAgI teTalAthI na kahevo - sUtramAM bahuvacana chatAM teno saMbaMdhArtha eka vacanamAM kema lIdho ? uttara-sUtronI racanA vicitra prakAranI che, tathA mAgadhIno saMskRtamAM viparyaya paNa thAya che, te batAvavA mATe Ama karyuM che. A bIjI gAthAmAM ema batAvyuM ke, paravaza thaIne uparathI tyAgI paNa aMdarathI viSayono rAgI thAya, to tene subaMdhunI mAphaka sAdhu na kahevo. have subaMdhu koNa che. e praznano uttara ApavA subaMdhunI kathA kahe che. bhaya 'karaNa karAMvaNa | anumodana aDhAra hajAra zIlAMganA dhAraNa karanAra. gooo SOOO Sooo mana vacana kAyA 2000. | 2000 2000 AhAra saMjJA | maithuna parigraha pa0 | 500 500 500 zrotendriya cakSu dhANa 2sa sparza 100 100 100 100 100 pRthvI vAyuM vanaspati beindriya | tendriya corendriya paMcendriya | ajIva 10 10. 10 | 10 | 10 | 10 | 10 sAnta Ajeva mArdava lAdhava satya saMyama tapa tyAga | akiMcana 8 | 9 | 10 teu.. 10 [12] Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 2 jyAre caMdragupte naMdane kADhI mUkyo, tyAre tenI putrie caMdragupta tarapha sneha dRSTi karI. A badhuM kathAnaka Avazyaka sUtrathI jANavuM. temAM chevaTe biMdusAra rAjA thayo, naMda saMbaMdhI amAtya subaMdhu hato, te cANakya upara dveSa karato hato, chidro zodhato hato, eka vakhata subaMdhue lAga joI caMdraguptane kahyuM ke, tame amane dhana nathI ApatA, to paNa (paropakAra mATe)amAre kharUM hita kahevuM joIe. juo tamArI mAne cANakye mArI nAMkhI che. rAjAe dhAva mAtAne te pUchyuM. teNe kabUla karyuM. paNa zA mATe mArI te tene na pUchyuM. te vakhate koI paNa kAraNe cANakya rAjA pAse Avyo, ane sneha dRSTithI na joyuM, te vakhate cANakya samajI gayo ke, rAjA kopyo che. mArUM maraNa AvyuM che. ema vicArI putra pautrAdine dhana ApI dIdhuM. ane temanA rakSaNArthe gupta sthAnamAM saMtADI dIdhAM. ane (gaMdha saMyojyA) patra lakhyo. te paNa dAbaDAmAM mUkyo, te dAbaDo eka pachI eka ema cAra peTImAM mUkyo. tene pAcho sugaMdhavALA oraDAmAM mUkyo. ane ghaNI khIlIo vaDe jaDIne potAnuM je kaMI dravya vastu vigere hatuM, te jAtavALAne ApI, tathA dharmamAM vAparIne jaMgalamAM gAyonA sthAna (gokuLa)mAM iMgInI (anazana) maraNathI maravA gayo. rAjAe dhAtrIne pUchyuM ke, cANakya zuM kare che ? teNIe badhuM kahI saMbhaLAvyuM. teno 5ramArtha vicArI rAjAe kahyuM ke, aho meM ghaNuM kharAba karyuM. tene pAcho manAvI lAvavA rANIo ane parivAra senA vigere badhAMne sAthe laI gayo. rAjAe tene karISa (chANa vagere) madhye beThelo joyo. tyAM jaI tenI pAse kSamA mAgI. ane nagaramAM AvavA vijJapti karI. cANakye kahyuM, meM badhuM tyAgyuM che. mATe nahIM AvuM. tyAre lAga joI subaMdhue rAjAne prArthanA karI ke, mane AjJA Apo to huM tenI pUjA karUM. rAjAe (bhoLA bhAvathI) hA pADI. tethI dhUpa saLagAvI tenA eka bhAgamAM karISa (chANAM) upara aMgAro pheMkyo. tethI sUkAyelAM chANAM baLavA mAMDyA. ane cANakya paNa baLI muo. pachI rAjA tathA subaMdhu vigere nagaramAM AvyA. ane subaMdhue lAga joI rAjAne prasanna karI cANakyanuM ghara tathA temAMnI vastu mAgI lIdhI. pachI ghara joyuM. oraDo joyo. kamADa ughADyAM. peTI joI, chevaTe toDIphoDIne dAbaDo paNa joyo. te aMdarathI maghamaghAyamAna thatI sugaMdhivAMLo patra joyo. ane vAMcavA mAMDyo, temAM lakhyuM hatuM ke, jeo A sugaMdhi cUrNane sUMghe, pachI te jo snAna kare, caMdana aMge lagAve, athavA zaNagAre pachI ThaMDu pANI pIe, ne moTI zayyAmAM sue, yAna vaDe jAya. athavA gaMdharva (devagAyana) ne sAMbhaLe, athavA bIjA iSTa (icchita) viSayone meLave, ane pachI jema sAdhuo (samAdhimAM) rahe, tema te paNa na rahe, to marI jAya. A badhuM vAMcIne utkaMThita banI, teNe jANavA mATe sugaMdhi eka vyaktine sUMghAvIne parIkSA karI to te maraNa pAmyo. tethI jIvitArthI subaMdhu samAdhimAM beTho, paNa kharI rIte sAdhu mAphaka samAdhimAM beTho nahoto. teja pramANe viSaya lolUpI sAdhu sAdhupaNAno veSa paherI kriyAmAM rahe, paNa aMtaraMga zraddhA vinA sAdhu na kahevAya. tethI tyAgI paNa nahIM. kAraNa ke sAdhunA kahevAtA guNovALo te nathI. have sAdhu kone kahevo te kahe che. (sUtra. 2) je ya kaMte pie bhoe, laddhe vipiTThi kuvvaI / sAhINe cayaI bhoe se hu cAi tti vuccaI / / 3 / / [13] Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 je mANasa manohara vahAlA zabdAdi viSayone pAmIne zubha pariNAmathI potAnA tAbAnA bhogono tyAga kare che tene niyamA tyAgI kahevo. ca zabdano artha avadhAraNa mATe che. tethI ema artha levo ke, je kaMta (manohara) bhogone tyAge, paNa te bhogo priya paNa hovA joIe, kAraNa ke koI nimittine laIne kAMta (manohara) bhoga paNa apriya hoya. jema ke kahyuM che ke - 'cauhiM ThANehiM saMte, guNe nAsejjA taM jahA 'roseNaM paDiniveseNaM, akayaNNuyAe micchattAbhiniveseNaM cAra sthAnamAM (ThekANe) svAdiSTa bhogano paNa AnaMda na Ave. pratiniveza (zatrunA gharamAM) tathA akRtajJapaNe (guNa bhUlIne apamAna karI Ape) mithyAtvanA abhinivezathI athavA krodhIne guru upadeza Ape. to na ruce athavA mithyAtvathI haThI hoya to AcAryanuM hitakara vacana paNa na ruce. tethI sutrakAre kAntanI sAthe priya vizeSaNa mukyuM. eTale kAntapriya evA bhoga (viSayo) puNyayoge prApta thayA chatAM tenI tarapha pITha kare. arthAt tene tyajI de te samaye pote baMdhanathI baMdhAyelo na hoya. tema proSita (viyogI) na hoya, paNa svAdhIna che, potAnA vazamAM che. A pramANe kAntapriya vidyamAna potAne svAdhIna hoya, te bhogone tyAge tene sAdhu kahevo. vAre vAre tyAga zabda levAnuM kAraNa e che ke, tethI tyAga pariNAmanI vRddhi thAya, tathA bhogI bIjI vakhata levAnuM kAraNa saMpUrNa bhoga samajavA. athavA tyajelA bhoga pharI upanata (kAraNa) na thAya te batAvavA mATe che, tethI ema samajavuM ke, jene AvI rIte, bhogonI prApti thAya, chatAM tyAge, te nicce sAdhu. bharata cakravartI vigere samAna jANavo." prazna-jo bharata tathA jaMbU vigere chatA bhogone tyAge, tene sAdhu kahevA. te tamArA bolavAmAM A doSa lAgu paDaze ? ke je artha sArahIna (bhikhArI vigeree) dIkSA lIdhI hoya ane bhAvathI ahiMsAdi sAdhupaNAmAM prayatna karato hoya, chatAM zuM te aparityAgI (asAdhu) kahevA ? AcAryano uttara-te bhikhArIoe paNa traNa prakAre ratnakoTI choDIne dIkSA lIdhI che te A che. agni, pANI ane strI, e traNa ratna lokamAM sArabhUta che. te tyajela che. tenuM dRSTAMta A pramANe che. eka kaThIyAre zrI sudharmAsvAmI pAse dIkSA lIdhI. ane pachI te gocarI gayo, tyAre loko kahevA lAgyA ke, A raMka kaThiyAre dIkSA lIdhI che. te bALaka buddhithI AcAryane kahevA lAgyo ke, mane ahiMthI bIje laI jAo. ahiM loko cIDave, te mArAthI sahana thatuM nathI. samaya pramANe abhayakumAra vAMdavA AvatAM, AcArye kahyuM ke, ame vihAra karIzuM. abhayakumAre kahyuM ke, mahArAja kema? kSetra mAsa kalpane yogya nathI | ke mAsa puro thayA vinA akAle vihAra karo cho ? AcArye kharuM kahyuM. abhayakumAre kahyuM ke huM te lokone samajAvI bolatAM baMdha karIza. tethI AcArya tyAM rahyA. (1) sthAnAMga - 4/4/621 cAra kAraNathI mANasa bIjAnA guNono vinAza kare che. (1) krodha (2) pratiniveza - bIjAnI pUjA pratiSThAnI adekhAIthI (3) akRtajJatAthI (4) mithyAbhiniveza (durAgraha)thI 1. "voDheLa', rRti racAnA (A) bhagavatI 7/7(a) naMdi 27/gA. 78. [14] Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 bIje divase traNa ratnakoTI sthApI ane nagaramAM dAMDI pITAvI ke, abhayakumAra dAna Ape che, loko AvyA, pachI abhaye kahyuM, huM A ratnonI koTI je koI agni, kAcuM pANI ane strIne sarvathA tyaje, tene ApI devA taiyAra chuM. lokoe pUchyuM ke, A traNane tyAgyA pachI A traNa koTIne laIne zuM karavuM ? tyAre abhaye kahyuM ke, zA mATe kaThIyArAne tame raMka kaho cho ? jo ke dhanavinA teNe dIkSA lIdhI, tethI teNe A traNa ratnakoTI tyAgI che. lokoe kahyuM ke, he svAmI ! satya che. amArI khAtrI thaI che ke, artha vinAno raMka hoya, to paNa saMyamamAM rahyo hoya to teNe lokamAM sArabhUta agni, udaka ane mahilAne tyAgavAthI tyAgI gaNAya. prasaMgane anusaratuM A dRSTAMta kahyuM sUtrArtha / 3 // samAe pehAe paribbayaMto, siyA maNo nissaraI bahiddhA / na sA mahaM no vi ahaM pi tIse, icceva tAo viNaejja rAgaM / / 4 / / e pramANe te tyAgI AtmA tathA parane samapaNe dekhe, te sama tathA jenA vaDe dekhAya te prekSa(daSTi) te vaDe badhAne samapaNe dekhato cAle, eTale gurunA upadezathI saMyamamAM varte tevAne paNa karmanI gati baLavAna hovAthI kadAcituM mana bahAra jAya, (kuvikalpa thAya) eTale bhoga bhogavavAne tenuM smaraNa thAya, ane vinA bhogavelAne kadAcit kutUhalathI mana calAyamAna thAya, eTale te saMyama vyApArathI bahAra nikaLyo kahevAya, tenuM dRSTAMta. jema ke eka rAjaputra bahAra sabhA maMDapamAM ramato hato. tyAM pANIno ghaDo laI dAsI nIkaLI, rAjakumAre teno ghaDo kAMkarAthI phoDyo, tethI te dAsIne rotI dekhIne teNe punarAvRtti karI (bIjo kAMkaro pheMkyo) tethI te dAsIe vicAryuM ke je rakSaka hoya, te ja jo luMTAro thAya, to pokAra kyAM karavo? pANImAMthI agni pragaTe, to kevI rIte bujhAvavo. tethI te dAsIe samayasUcakatA vaDe mATInA kaThaNa loMdAe zIdhrapaNe te ja samaye kANuM DhAMkI dIdhuM. ane cAlatI thaI. te pramANe kadI sAdhunuM mana bahAra nIkaLe, to te bAInI mAphaka sAdhue prazasta pariNAmavaDe asat saMkalpa rUpa chidrane cAritra rUpa jalanA rakSaNa mATe DhAMkI devuM. kayA AlaMbanathI ? teno uttara-je strInI suMdaratAthI moha utpanna thayo hoya, tenA saMbaMdhI tema ciMtavavuM ke huM teno nathI, ane te mArI nathI, kAraNa ke-dareka prANI potAnA karma phalone bhogave che. tethI te dareka judA che. ema ciMtavIne pote te strI uparano prema dUra kare, tattvadarzI hoya, te paramArtha samajIne pApathI pAchA haThe che. rAga karavo e atattvadarzInuM kAma che. have huM teno nathI, te mArI nathI, e saMbaMdhI eka daSTAMta che. . eka vANIAno chokaro hato, teNe strIne tyajI, ane sAdhu thayo. pachI te sUtra pATha jorathI gokhe che. ane A pramANe bole che. te mArI nathI, huM teno nathI, pachI te eka vakhata vicAravA lAgyo ke, te mArI, ane huM teno, te mArA upara rAgavALI hatI, mATe huM tene zA mATe choDuM ? tethI te potAnA sAdhuvezamAM upakaraNa sahita ja ghera javA nIkaLyo. je gAmamAM potAnI strI hatI, tyAM gayo. ane taLAva kinAre Ubho. tevAmAM strI pANI mATe AvI. te dhaNInA gayA pachI patinA cAritrathI zrAvikA banI, ane dIkSA levA icchatI hatI. te strIe patine oLakhyo, paNa sAdhue tene oLakhI nahIM. tethI teNe pUchyuM, ke, amuka gRhasthanI dIkarI [15] Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 jeno pati sAdhu thayo, te jIve che ke nahIM ? jo jIvatI hoya to, sAdhuveza mUkI dauM, nahi to nahi mUkuM. strIne vairAgya 2melo hovAthI vicAryuM ke, jo te dIkSA mukaze, to banne jaNAM saMsAramAM bhamIzuM. tethI te bolI ke te to bIjA sAthe gaI. tyAre sAdhue vicAryuM ke, bhagavaMte tathA sAdhue kahela che, te satya ja che. ke huM teno nathI, te mArI nathI, ema 52ma saMvegane prApta thayo. ane bolyo ke pAcho pharUM chuM. pachI strIe vairAgyamAM patita jANIne zIkhAmaNa ApI ke - aNicca jIviyaM kAma bhogA ittariyA ^jIvita anitya che. ane kAma bhoga itvara (nAza thanArA) che. e pramANe strIe tene kevaLIe kahelo jaina dharma kahyo. tyAre puruSanuM mana barobara sthira thayuM. tema strIe kharUM svarUpa paNa kahyuM. tethI te sAdhu AcArya pAse pharIthI jaIne sthira thayo. tevI rIte bIjA sAdhue paNa teve vakhate AtmAne sthira rAkhavo. // sUtrArtha 4 || . e pramANe aMdarano mana mAravAno vidhi kahyo. paNa te bAhyavidhi karyA vinA moha tyAgavo zakya nathI. mATe tenuM vidhAna batAve che. A A 1. AyAvayAhi caya sogu (ga) mallaM, kAme kamAhI kamiyaM khu dukkhaM / chiMdAhi dosaM viNaejja rAgaM, evaM suhI hohisi saMparAe / / 5 / / tyaja, 'saMyama gharamAMthI mana na nIkaLe, mATe guru kahe che. he ziSya ! tuM AtApanA ka2, eka vAtathI tenI jAtanA bIjA paNa levAya, te pramANe letAM kahevAya che ke, bAhya tapa anazana, uNodarI vigere kara ane pUrvanA pada vaDe, tathA zarIrathI utpanna thatA doSa dUra karavA kahyuM che. vaLI sukumArapaNuM e vacana vaDe, tathA strI purUSa banne vaDe, thatA doSano parihAra karyo. kAraNa ke sukumAratAthI potAne kAma icchA thAya che. ane tenuM suMdara rUpa dekhIne strIo prArthanA kare che. e pramANe uparanA be upAya vaDe pUrve kahelA kAma (duSTa icchA) ne dUra kara. kAraNa ke tene, ullaMghavAthI ullaMghavA jeTaluM ja du:kha paDaze. kAraNa ke kAmanuM du:kha sAthe joDANa che. (khu zabda nizcaya mATe che.) have aMtara kAma ullaMghavAnI vidhi kahe che. samyagajJAnanA bala vaDe pariNAme kaDavAM duHkha bhogavavAM paDaze. te vicAravA DvaDe tuM dveSane cheda, rAga kADha, kyAM rAga dveSa na karavo ? kAmamAM eTale pAMca indriyonA viSayo teja kAma che. ema rAgadveSa tyajavAthI zuM lAbha ? tethI tane sukha prApta thaze. kyAM ? saMsAramAM. eTale ema samajavuM ke jyAM sudhI tane mokSa nahIM maLe, tyAM sudhI saMsAramAM paNa samAdhithI sukhe rahI zakIza. saM5rAyano saMsAra artha na letAM bIjA AcArya 'parISaha upasarganI sAthe saMgrAma' artha kare che. A prasaMge dRSTAMta sAthe upadeza karyo. // sUtrArtha 5 // vaLI saMyama gharamAMthI mana na nIkaLe, mATe ciMtave - adhyayana 2 mohatyAgASTakam mAM. (tulanA karo) tulanA karo - bhagavata gItA a. 2 zlo. 70 glo. 55/65. sthAnAMga - 4/4/581 [16] Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 pakkhaMde jaliyaM joiM, dhUmakeuM durAsayaM / necchanti vaMtayaM bhottuM, kule jAyA agaMdhaNe / / 6 / / "pracaMta' eTale vicAre che ke A baLatI jvALAnI jyota che. te dhumADAthI pratyakSa che. paNa ulkApAta jevI agni nathI. ane 'durAsada duHkhathI temAM paDAya tevuM che. mULamAM "ca" zabda levAyo che. ethI ema samajavuM ke A baLatI pratyakSa agnimAM paDavuM, duHkhadAyI che. chatAM te svIkArIne paNa vamelA jherane pAchuM pIvA agaMdhana kulamAM utpanna thayelA sApo icchatA nathI. kAraNa ke nAganA be bheda che. gaMdhana, ane agaMdhana, temAM gaMdhana koIne karaDyo hoya, to maMtravAdI maMtra vaDe bolAve, to gaMdhana jAtIno sApa tenA maMtrathI DarIne jhera pI jAya. (sApathI karaDAyelo sAjo thAya paNa) agaMdhana baLI mare paNa jhera na pIe. AnuM udAharaNa A ja sUtranA pahelA adhyayanamAM ni.. 5DamAM che. Ano upasaMhAra A pramANe bhAvavo, ke jyAre tiryaMca sApa jevA paNa potAnA kuLanA abhimAnathI jIvita tyAga kare, paNa vamelA jherane pAchuM pItA nathI, to huM jina vacanane jANanAro viSama vipAkanA dAruNa phaLane jANanAro kevI rIte bhoganI vAMchA karUM ? || sUtrArtha || A ja bAbatamAM bIjuM udAharaNa kahe che. jyAre ariSTanemi prabhue dIkSA lIdhI, tyAre rAjImatI upara temanA nAnAbhAI rahanemIe paraNavAnI marajI jaNAvI. paNa rAjImatIe neminAthanI dIkSA lIdhA pachI vairAgyadazAvALI hatI. tethI te jANIne eka vakhata madha ghI sAthe peyI (rAbaDI) pIdhI. rahanemi Avyo, tyAre rAjImatIe miDhaLanuM cUrNa phAkI vamana karyuM. pelI peyA pAchI nIkaLI te samaye AvelA rahanemine batAvI kahyuM, ke A pI. teNe kahyuM, tAruM vamana kareluM kevI rIte pIvAya ? tethI rahanemine rAjImatIe kahyuM, ke tamArA bhAIe tyajelI mane tuM kema cAhe che ? upara kahela viSaya saMbaMdhI ja sUtra kahe che. dhiratthu te jasokAmI, jo taM jIviyakAraNA / vaMtaM icchasi AveDe, seyaM te maraNaM bhave / / 7 / / rAjImatIe kahyuM ke tArA purUSArthane dhikkAra ho ! he yazanA kAmI (he kSatriyaputra ! asUyAnA arthamAM ulaTuM kahevAya che. tethI artha ema levo ke apayazanA adhikArI kSatriyaputra tane dhikkAra ho !) athavA ayazaH kAmI evuM sUtra laIe to paNa te ja artha thAya che. pra.-zA mATe dhikkAra kahyo. uttara-tuM saMsAra bhogavavAnI vAMchA kare che tene mATe; asaMyamI thaIne jIvavA icchanAro, mane nemanAthe tyAgelIne vaselA bhojana mAphaka grahaNa karavA (pIvA) icche che, A kAraNathI tAre jIvavA karatAM maryAdA ullaMghavAthI maravuM bahetara che. A pApa karavuM sAruM nathI, (A ThapakAnA rUpamAM vacana che) sUtrArtha-tethI rAjImatIe tene samajAvyo, pachI teNe dIkSA lIdhI ane rAjImatIe paNa dIkSA lIdhI. [17] Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 tyArapachI neminAthanI AjJA laI, koI vakhata rathanemi bhikSA levA dvArakA AvyA. tyAMthI gocarI laI pAchA giranAra upara neminAtha pAse AvatAM varasAda paDavAthI kaMTALI eka guphAmAM peThA. karma saMjoge rAjImatI nemInAthane vAMdavA gayelI, te upAzraye pAchI AvatAM varasAda paDavAthI bhIMjAtAM te guphAmAM AvI ane bhIMjAyelAM kapaDAM khullAM karI sUkavyAM. tyAre aMdhArAmAM rahelA rahanemie tenI suMdarAkRtivALAM aMgopAMga joyAM ane manathI calAyamAna thayo. dhIre dhIre rAjImatIe tene joyo ane ceSTAthI samajI gaI ke AnuM mana lubdha thayuM tyAre mana sthira rAkhIne rAjImatI bolI - ahaM ca bhogarAyassa, taM ca'si aMdhagavaNhiNo / mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara / / 8 / / jai taM kAhisi bhAvaM, jA jA dacchisi naario| vAyAiddho bva haDo, aTThiyappA bhavissasi / / 9 / / tIse so vayaNaM soccA, saMjayAe sabhAsiyaM / aMkuseNa jahA nAgo, dhamme saMpaDivAio / / 10 / / * evaM kareMti saMbuddhA, paMDiyA paviyakhaNA / viNiyaTRti bhogesu, jahA se purisottamo / / 11 / / ttibemi, sAmannapubbaga'jjhayaNaM samattaM / / 2 / / huM bhogarAjA (ugrasena)nI putrI chuM ane tuM aMdhaka vRSNi (samudravijaya)no putra che. ApaNA bannenuM kuLa e pramANe uttama che. tethI ApaNe bannee gaMdhana kuLanA sApa jevAM na thavuM joIe. (kAraNa vamelA jherane te pIe tema ApaNe saMyama laI, saMsAra tyAgI pAchA saMsAra bhogavIe, to tevuM nIca kRtya karavAthI kuLane kalaMka lAge) kahyuM che, ke "gaMdhana kulanA sApa jevA ApaNe na thavuM, mATe sukhathI saMyamamAM cara eTale sarva duHkha nivAranAra kriyA kalApane citta sthira karIne kara. sUtrArtha | 8 |. - jo tuM koI jagyAe kubhAva karIza, to dareka strImAM tAruM mana bagaDaze, to vAyuthI prerAyelo DhIlA mULavALI haDa nAmanI vanaspati jevo asthira cittavALo thaIza. eTale saMsAra sAgaramAM prasAda rUpe pavanathI prerAyelo sukha duHkhanA kSayanuM nibaMdhana (kAraNa) je saMyama tenA guNomAM mULa (citta) na rahevAthI Ama tema bhaTakIza, sUtrArtha / 9 / cAritra lIdhelI rAjImatInuM AvuM vairAgya utpanna karAvanArUM subhASita vacana rathanemie sAMbhaLyuM, tyAre aMkuzathI jema hAthI vaza rahe, tema pote dharmamAM sthira rahyo. aMkuzathI hAthI vaza rahe tenuM dRSTAMta, vasaMtapura nAmanuM nagara che, tyAM eka zeThIyAnI vadhu (chokarAnI vahu) nadImAM snAna karatI hatI. tene joI, tyAM ubhelA eka yuvake pUchyuM, te sukhethI snAna karyuM ? pachI bolyo, A nadI zreSTha taraMgothI zobhIta che. huM ane A kinArAnAM jhADo tamArA pagamAM paDyA chIe ! te sAMbhaLI strI bolI ke, vizeSa mATe juo 1. 3ttarA. zAMtyAvAI TIvI a-22 gA-43 [18]. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 tane nadI sukhadAI ho tathA nadInAM tArAM jhADa ghaNAM kALa sudhI jIvatAM raho. snAna pUchanAranuM bhaluM karavA ame yatna karIzuM. pachI banne judAM paDyAM. paNa strInuM gharabAra te jANato nathI, tyAM bIjA nAnA dAsa rUpa chokarA jhADone dekhatA hatA, tyAM jaI temane suMdara phaLa phUla ApIne pUchyuM A bAI koNa hatI ? teoe phalANA zeThanI putravadhu kahI, te yuvaka teno viraha na sahI zakyo, tyAre koI bAvIne zodhI tenuM mana bhikSAvaDe saMtuSTa karyuM. te bolI ke huM tArUM zuM bhaluM karUM ? teNe kahyuM, mAre amuka strI joIe che. te bAIne maLI AvIne saMdezo kahyo. pelIe kopAyamAna thaI vAsaNa dhotAM uThIne zAhIvALI hatheLI karI, tene pIThamAM mArI pAMca aMgulI pADI, pAchale bAraNethI kADhI mUkI: pelA yuvakane badho ahevAla kahyo ke, te to tArUM nAma sAMbhaLavA paNa mAgatI nathI, paNa catura yuvaka samajI gayo. aMdhArI pAMcame pAchale bAraNe sUcavyA pramANe gayo. ane banne jaNA azokavana (ghara pachavADenA vADA)mAM maLyA, sutAM, moDI rAtre sasaro pezAba karavA uThyo ane bannene barobara joyAM. teNe jANyuM ke A puruSa mAro dIkaro nathI. koI paNa durAcArI che ! tethI sasarAe te putravadhunuM jhAMjhara kADhI lIdhuM. buDhDho khasI gayA pachI strIe jAgI jANI lIdhuM. teNe yuvakane kahyuM zIghra nAzI jA, ApattinA vakhatamAM sahAya karaje, pachI strI pati pAse gaI ane patine jagADI bolI, hamaNAM garamI che, mATe cAlo ApaNe pachavADe azoka vanamAM jaIe. banne jaNAM tyAM jaI sutAM. thoDIvAra suI strI jAgIne patine uThADI bolI, A zuM tamArA kuLane yogya che, ke sasaroM mArA paganuM jhAMjhara kADhIne gayo. patie kahyuM hamaNA suI jA, savAramAM pAchuM maLaze. savAramAM pitAe chokarAne zIkhAmaNa ApI ke meM tArI strI sAthe anya puruSa joyo che. patie rAtanI vAta kahI paNa sasarAe na mAnI, tyAre vahu bolI ke huM 'mArA AtmAnuM kalaMka dUra karIza.' badhAe kabula karyuM pachI strIe snAna karI, gRha devatAnI pUjA karI, yakSanA maMdiramAM javA nIkaLI, e yakSamAM evo camatkAra hato ke, aparAdhI hoya, pApI hoya te aTakI jAya. dharmI (nirdoSa) hoya te nIkaLI jAya. tethI pelA jAra puruSa gAMDAnuM rUpa karI badhAnAM dekhatAM pelI strIne gaLe bAjhI paDyo. lokoe tene dUra karyo. pachI strI yakSa pAse jaI bolI ke mArA mAtapitAe Apelo bharathAra tathA A gAMDo e sivAya bIjA koI puruSane huM jANatI houM to mane aTakAvaje. yakSa vilakSa thaI vicAre che ke, AhA A dhUrta, mane paNa chetare che. joke satIpaNuM A dhUrtAmAM nathI, chatAM mAro upAya nathI. ema te yakSe ciMtavatAM te strI nIkaLIne raste paDI. pachI pelIne satI jANIne lokoe vRddhane vilakho pADI dIdho ane tenI helanA karI ke gharamAM ja satIne kalaMka Ape che ? A badhuM tarakaTa joI vRddhanI nidrA ciMtAmAM naSTa thaI gaI. uMgha bIlakula AvatI nathI. rAjAne khabara paDI tyAre tene bolAvIne potAnA aMtaHpurano rakSaka banAvyo. A rAjAne tyAM teno paTahAthI je ratna jevo hato, te vAsagRhanA nIce bAMdhelo raheto. tyAM eka rANI durAcAriNI hatI te hAthInA rakSakamAM lubdha hatI tethI tene hAthI potAnI sUMDhavaDe nIce utArato, paroDhIe pAchI upara caDAvato, ema ghaNo kALa cAlyuM. have pelo vRddha cokIdAra thavAthI te divase moDI rAtre AvI, tyAre te duSTe tene hAthInI sAMkaLathI mArI, tyAre te bolI huM kAMI amasthI sutI nahotI. tuM krodha na kara, vRddhe joyuM ane vicAryuM ke, jyAre rakSAelI rANIo AvuM kare che, to vinA rakSaNanI svachaMdAcAriNIo pApa kare, temAM zI navAI ! ema vicArI nirAMte uMghyo, badhA loka savAre uThyA paNa A Doso na uThyo, rAjAne A vAta kahI tyAre rAjAe kahyuM, suvA do, pachI jyAre moDo uThyo, tyAre rAjAe pUchyuM teNe kahyuM ke eka rANI koI che te pApa kare che tethI [19] adhyayana 2 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 2 rAjAe mATIno hAthI taiyAra karAvyo ane badhI rANIone kahyuM enuM arcana karIne ullaMgho, tyAre badhI rANIoe ullaMdhyo, paNa eke na ullaMdhyo. te bolI huM DaruM , tyAre rAjAe kamaLa mAryuM, tethI bebhAna thaIne paDI gaI, rAjAe jANyuM ke Aja gunhegAra che. rAjAe marma vacanathI kahyuM, ke madonmatta hAthInI sAMkaLanA mArathI haNAtAM mUcha na AvI ane kamaLanA mArathI mUcha pAme che ! pachI tenuM zarIra joyuM, pITha upara sAMkaLano ghA joyo, tethI rAjAe kopAyamAna thaI rANI, hAthI, mahAvata, e traNane DuMgarI upara caDAvyAM ane mahAvatane kahyuM ahiMthI hAthIne pADI de. banne bAjue veNugrAha (vAsaDI) rAkhyA, hAthIe eka paga uMco karyo, tyAre lokoe prArthanA karI ke A bApaDo tiryaMca pazu zuM jANe ke, A banne gunegAra che, tyAre hAthIe be paga UMcA karyA. chevaTe traNe paga AkAzamAM karI, eka page Ubho rahyo. tethI lokoe AkraMda karI kahyuM ke, AvA hAthI ratnane vinA gukhe zA mATe mAro cho ? rAjAe mahAvatane kahyuM, tuM hAthIne pAcho nIce utAra, teNe kahyuM, amo baMnene abhayadAna Apo to utArUM teNe hA pADI tyAre mahAvate aMkuza batAvI hAthIne nIce UtAryo. A dRSTAMtano paramArtha e che ke tethI 'rahanemi ThekANe Avyo te upara kahI gayA chIe sUtrArtha 10 || - e pramANe saMbuddha, DAhyA mANaso kahe che. athavA samyagadarzana sahita eTale tattva rahasyamAM raMjIta thaIne, buddha puruSo viSaya rasanuM pariNAma vicArIne samyagudRSTi banelA hoya, te paMDita paNa hoya, ane vicakSaNe hoya, eTale paMDita zabdathI samyagujJAnavALA vicakSaNathI caraNa (cAritra)nA pariNAmavALA hoya, te levA, bIjA AcArya kahe che ke, saMbuddha te sAmAnya bodhavALA ane paMDita te vamelA bhogane vAMchanAra (patito) nA doSone jANanArA, tathA pravicakSaNane pApabhIrU tevA puruSo aneka prakAre pUrvanA anAdi abhyAsathI kadarthamAna thAya to paNa teo bhogathI pAchA haThe che. jema A puruSottama rathanemi pAcho haThyo, tema. A prazna-rathanemi puruSottama kevI rIte ? ke je cAritra lIdhA pachI pharIthI viSayano pote abhilASI thayo ? uttara-abhilASa thayA pachI paNa samajI gayo, pApa na karyuM, te ja puruSottamapaNuM che paNa je puruSa (pApI) hoya, te pApathI pAcho na haTatAM bIjI rIte paNa seve che. - prazna-dazavaikAlika niyatakRta (anAdinuM) che. kahyuM che ke jJAtA adhyayananAM dRSTAMto (kathAo) RSibhASita, (uttarAdhyayana) tathA prakIrNakahyuta, e anitya che. bAkInA niyata (anAdi) che. to kevI rIte A pAchaLa baneluM dRSTAMta temAM AvI gayuM ? uttara-niyata kRtamAM paNa evA arthamAM koI hoya che. usana zabdanA grahaNathI doSa nathI teno bhAvArtha A che ke, prAyaH niyata che. koI jagyAe AvuM dRSTAMta paNa hoya, tethI te sarvathA aniyata nathI. evuM meM pUrve tIrthakara gaNadhara pAse sAMbhaLyuM te kahuM chuM. anugama kahyo, naya purva mAphaka jANavA. zrI haribhadrasUri kRta TIkAnuM zrAmANya pUrvaka adhyayana samApta 1. uttarAdhyayana meM-22 [20] Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 taiyaM khuDDiyAyArakahaDa'jjhayaNaM phullikAcAra kathA zrAmaNya pUrvaka nAmanuM bIjuM adhyayana samApta karyuM. have yullikAcAra nAmanuM trIjuM adhyayana kahe che. Ano bIjA sAthe A saMbaMdha che ke, bIjA adhyayanamAM dharma svIkAranAra navA sAdhune temAM adhUryano saMmoha thAya to teNe vairyavALA thavuM ema batAvyuM. ahi to e batAve che ke, te pairyane AcAramAM rAkhavuM. paNa anAcAramAM nahIM. A ja AtmasaMyamano upAya che, kahyuM che ke : tasyAtmA saMyato yo hi, sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva ca jinoditaH / / 1 / / je sadAcAramAM sadA rakta hoya. teno AtmA saMyamI kahevAya. te ja dhairyavAnuM che. teno ja jinezvare dharma kahela che. (arthAt sadAcAramAM hamezAM rahevuM) A pramANe AvelA trIjA adhyayananA cAra anuyoga dvArA kahevA te pUrva mAphaka jANavA. nAma niSpanna nipAmAM "phullikAcAra kathA' nAma che. temAM lullika AcAra, tathA kathAno nikSepo karavo moTAnI apekSAe kSullaka thAya te citra nyAya batAvavA mATe moTAnI apekSA karavI te moTuM prathama batAve che. nAma ThavaNA davie, khette kAle pahANa paibhAve / eesi mahaMtANaM, paDivakkhe khuDDayA hoti / / 178 / / pai khuDDaeNa pagayaM AyArassa u caukkanikanevo / nAmaM ThavaNA davie bhAvAyAre ya boddhavve / / 179 / / nAmaNadhAvaNavAsaNasikkhAvaNasukaraNAvirohINi / dabbANi jANi lopa dabAyAraM viyANAhi / / 180 / / . koInuM moTuM nAma hoya, te mahad nAma, (jema ke moTA bhAI) tathA moTAnI sthApanA te mahatuM sthApanA, dravya mahAnuM te acitta mahAtkaMdha, kSetra mahAnuM te loka aloka AkAza,-kALamahAnuM te atIta Adi bheghavALo saMpUrNa kALa, tathA pradhAna mahAnuM traNa prakArano che. te-sacitta, acitta, ane mizra che. temAM sacitta paNa traNa prakArano che. be pagavALAM, cAra pagavALAM tathA paga vinAnAM, temAM be pagavALAM tIrthaMkara pradhAna (mukhya) che. copagAmAM hAthI zreSTha che. apada (jhADa)mAM mukhya phaNasa che. (tenuM phaLa sauthI moTuM che.) acittomAM pradhAna vaiDUryaratna che. mizramAM tIrthaMkara che. kAraNa ke te vairya vigerethI vibhUSita che. pradhAna eTale temAM tenuM mahata (moTApaNuM) che. pratItya mahatuM eTale ekanI apekSAe bIjuM, jema AmalAM karatAM (bilDa) moTuM che. bIlva karatAM koTha moTuM che. te pramANe badhe samajavuM. bhAva mahatuM traNa prakAranuM che. pradhAnapaNAthI, kAlathI, AzrayathI, pradhAnathI kSAyikabhAva mukhya che. teja muktimAM hetu hovAthI tenuM ja pradhAnapaNuM che. kAlathI pariNAmika eTale jIvatva ane ajIvatva, e bannenA pariNAmanuM anAdi anaMtapaNuM hovAthI jIvo ajIvapaNe, ane ajIvo te jIvapaNe, kadApi pariNAma pAmatA nathI. (AmAM eTaluM samajavuM ke kaMIka aMze karma ajIva hovA chatAM jIvane ajIvapaNe karI jJAna vigerenuM AvaraNa kare che. paNa tethI jIvano ajIva sarvathA na thAya.) ane AzrayathI audayika bhAva pradhAna che. kAraNake ghaNA jIvoe teno Azraya karyo che. eTale mokSa sivAyanA badhA saMsArI jIvo te che upara batAvelA badhA moTA tenA pratipakSI bIjA kSullaka (nAnA) hoya che. - [21] Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 kahevAnI mAphaka liMgavacana nAmane AzrayIne rahe che, e nyAyathI kSullaka lIMgavacana yathArtha che. nAma, sthApanA, sugama che. dravya kSullaka te paramANuM eTale (dravya te kSullaka ema vigraha karavo) kSetra kSullaka te AkAzano eka pradeza levo, kALa kSullaka te samaya levo, pradhAna kSullakasacitta, acitta, mizra, ema traNa bheda che. sacittanA be, cAra, ane apaga levA. temAM kSullaka be pagavALAmAM anuttarasura pradhAna che ane zarIramAM kSullakapradhAna AhA2ka zarIra che. copagAmAM pradhAna kSullaka siMha che ane apadamAM jAInAM phUla che. acittamAM kSullaka pradhAna vajra che. mizramAM anuttara suro ja zayyAmAM rahelA che, te jANavA. pratItya kSullaka te koTha karatAM bIluM nAnuM che, ane bIla karatAM AmaLuM nAnuM che, bhAva kSullaka te kSAyika bhAva che. kAraNa ke teno thoDA jIvoe ja Azraya lIdhelo che. (gAthArtha) A pramANe kSullakano nikSepo kahI have ApaNI prakRta yojanA AgaLa karIne AcArano nikSepo kahe che. pUrve je nikSepA kSullakanA kahyA, temAM phakta pratItya je kSullaka che, teno ahIM adhikAra che. kAraNa ke je moTI AcArakathA je dharma, artha, kAma, adhyayana nAmanuM che; tenI apekSAe A kSullika (nAnI) che. adhyayana 3 AcArano nikSepa cAra prakAre che, te A che. nAma, sthApanA, dravya, bhAva, A cAra jANavo, nAma, sthApanA, sugama che. nAmana, dhAvana, vAsana, zikSApana, sukaraNa avirodhI dravya je lokamAM che, tene dravyAcAra jANavo. eno bhAvArtha A che. AcaravuM te AcAra, dravyano AcAra te dravyAcAra che. dravyanuM te te prakAre je AcaravuM (pariNamavuM) te, nAmanano avanati karaNa (namAvavuM) che, te AcAravALuM ane anAcA2vALuM be bhede che. tenuM pariNAma ayukta Ave, athavA to yukta Ave, jema ke tinizanI vela AcAravALI che. eraMDo vigere anAcAravALuM che. kAraNa ke tinizane jema vALe tema vaLI zake che. paNa eraMDo vigere vaLI zakatAM nathI. A pramANe badhe bhAvanA karavI. paNa vizeSamAM udAharaNo batAvaze. dhAvanamAM haridrA rakta vastra AcAravALuM che, eTale haLadarathI raMgeluM hoya te sukhethI dhovAya che. paNa kRmiraMgavALuM anAcAra che. tenuM kAraNa e che ke te raMgamAM raMgeluM kapaDuM dhotAM na dhovAya, paNa tenI rAkha karIe to paNa teno raMga na jAya. vAsanA saMbaMdhI kaveluM (je padArtha sugaMdhane grahaNa karI zake te padArthanI yojanA samajavI) vigere sukhethI pATalA kusuma vigerethI sugaMdhivALuM thAya te AcAravALuM ane vaisUrya ratna vigere kazAthI paNa sugaMdhivALuM na thAya, mATe te anAcA2vALuM che. zIkhavavA mATe popaTa sArikA vigere sukhethI manuSyanI bhASA zIkhe che, mATe te AcAravALAM ane zakuMta vigere pakSI na zIkhe, te anAcA2vALAM che. sukaraNa te sonA vigerenAM kaDAM vigere dAgInA sahelAIthI thAya, te AcAravALA, tathA ghaMTA lohAdi temAM bIjAnuM tevuM na thAya, (kaThaNa hovAthI dAgIno banAvatAM muzkela thAya) mATe te anAcAravALAM che, avirodha pratyAcAravALuM te guDa dahIM vigere rasanA utkarSathI tathA khAtAM guNa kare, ane anAcAravALAM te tela dUdha vigere te banne viparyaya che, (te banne bhegAM thatAM svAdiSTa na thAya, guNa paNa na kare) A pramANenAM dravyo je lokamAM che, te ja tenA AcAra dravyanA avyatirekathI dravya AcAra, tathA AcaraNa pariNAmanAvivakSitapaNAthI dravyAcAra che. [22] Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 bhAvapaNAmAM paNa guNanA abhAvathI dravyAcAra jANavo (samajavo) (gAthArtha) dravyAcAra kahyo, have bhAvAcAra kahe che. 178, 179, 180 || dasaNanANacaritte, tavaAyAre ya vIriyAyAre / eso bhAvAyAro, paMcaviho hoI nAyavyo / / 181 / / nissaMkiya nikkaMkhiya, nidhvitigicchA amUDhadiTThI a / uvavUha thirIkaraNe, vacchallapabhAvaNe aTTha / / 182 / / darzanAcAra, jJAnAcAra, caritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra e pAMca prakArano bhAvAcAra che. temAM darzana (zraddhArUpa) te samyagdarzana che, paNa cakSudarzana vigere na levuM. te sAyopathamikanuM AcaraNa te darzanAcAra che. e pramANe bIjA AcAramAM paNa yojavuM. bhAvArtha gAthAthI kaheze. A bhAvAcAra pAMca prakArano jANavo. gAthAno akSarArtha kahyo. have bhAvArtha batAve che. uddeza pramANe nirdeza batAvavA prathama darzanAcAra kahe che. te ATha prakArano che. "niHzaMkita, eTale zaMkA vagaranuM prabhunuM vacana mAne, zaMkA be prakAranI che. deza zaMkA te jIvatva samAna hoya, chatAM eka bhavya, bIjo abhavya kema hoya ? AvI zaMkA kare te dezazaMkA che. ane prAkRtamAM sUtro racelAM hovAthI A badhuM banAvaTI ja che paNa pote vicAre nahIM, ke bhAvo (padArtho) hetuthI grAhya che, ane hetuthI agrAhya che. temAM hetugrAhya te jIva astitva vigere che ane ahesugrAhya bhavyatva vigere che. kAraNa ke amArA jevA indriyajJAnIone te hetunuM prakRSTa jJAnanuM gocarapaNuM na thaI zake, ane prAkRtamAM racavAnuM kAraNa paNa bAlAdi sAdhAraNanA mATe che. kahyuM che ke : bAlastrImUDhamUrkhANAM, nRNAM cAritrakAMkSiNAm / anugrahArtha tattvajJaiH siddhAntaH prAkRtaH smRtaH / / 1 / / bAla, strI, mUDha, mUrkha evA paNa mANaso jo cAritranI AkAMkSA rAkhe to temanA upakAra mATe tattvajJa puruSo (gaNadhara bhagavaMto) e pAkRta (te samaye lokamAM bolAtI bhASA)mAM siddhAMto racyA che. daSTa iSTa ane avirUddha che, eTale te ApaNe pratyakSa upakArI jANIe chIe. ahIM udAharaNa peya ane apeyanuM Avazyaka sUtramAM batAveluM che, te jANavuM tethI kaMI paNa vAtanI zaMkA na rahe. te niHzaMkita jIva ja ahaMtu zAsana pratipanna che. te darzananA AcaraNa (mAnavI)thI tenuM pradhAna (guNa) tathA darzanI (guNI) e bannenuM abhedapaNuM kahyuM, adarzananI mAphaka tenAthI jo ekAnta bheda mAne to phaLanA abhAvathI mokSano paNa abhAva thAya. e pramANe zeSa padomAM paNa bhAvanA karavI. tathA niSkAMkSita te deza sarvAkAMkSA rahita temAM dezakAMkSA eTale digambara darzana vigerene icche ane sarvAkAMkSA te badhA darzananI icchA kare, paNa cha jIva nikAyanI pIDA, tathA asatuM prarUpaNAnA lAgatA doSane vicArato nathI. ahIM rAjA amAtyanuM Avazyaka sUtramAM udAharaNa batAvyuM che te jANavuM. vicikitsA eTale mativibhrama te jeno dUra thayo hoya te, nirvicikitsaka, eTale koI ema mAne ke jina mata sAro che, paNa huM kaSTa veThuM chuM. tenuM sAruM phaLa maLaze ke nahIM. Avo vhema, jema eka kheDUta dANA vAvIne - kevaLa vicAra kare ke dANAo pAkaze ke nahi pAke, to dANA nA pAke, paNa AsthA(zraddhA) A darzanAcAranA ATha nAma (1) niHzaMkita (2) niSkAlita (3) nirvicikitsA (4) amUDha daSTi (5) upabRhaNA () sthirIkaraNa (7) vAtsalya (8) prabhAvanA [23] Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 rAkhIne buddhipUrvaka je anuSThAna kare, tenuM phaLa avazya maLe. evo vikalparahita bhAva rAkhe. kAraNa ke avikalpa upAya, upeya vastuno ApanAra nathI, evuM nathI. (paNa ApanAra ja che) evo nizcaya kare, te nirvicikitsaka che. A aMza vaDe ja niHzaMkita, ane nirvicikitsakamAM bheda che. prathamamAM jIva che ke nahi tevI zaMkA ane bIjAmAM to phaLa maLaze ke nahi, ema phakta kriyA viSayamAM ja saMdeha che. enuM udAharaNa Avazka sUtramAM vidyAsAdhakanuM che, te jovuM. athavA nirvijugupsA eTale sAdhunA malina vezanI niMdA rahita hoya. A saMbaMdhe udAharaNa Avazyaka sUtramAM zrAvakanI dIkarInuM che. (4) amUDha dRSTi eTale bALa tapasvInI tapanI vidyA, athavA camatkAra dekhIne pote mUDha na bane. samyagudarzana rU5 dRSTithI calAyamAna na thAya. ahI sulasAnuM udAharaNa kahe che. tulasA nAmanI zrAvikA hatI. je rAjagRhimAM rahetI hatI. tyAM aMbaDa nAmano laukika RSi jato hato. bahu bhavyone sthira karavAnA nimitte mahAvIra prabhue tene kahyuM, sulatAne pUchaje ke dharmadhyAna sArI rIte thAya che ke ? (amArAdharmalAbha kaheje) aMbaDe vicAryuM, ke puNyavatI sulasA che, ke jene mahAvIra prabhu svayaM dharmalAbha kahevaDAve che. tethI aMbaDe parIkSA mATe, tenI pAse jaIne bhojana mAgyuM. teNe na ApyuM. tyAre bahurUpa banAvIne parIkSA karI to paNa na ApyuM, tathA temAM mUDha paNa na thaI. tema dareka kutIrthInI RddhithI mUDha na thavuM ( A saMbaMdhI sulasA caritra jovuM) aMbaDe guru buddhithI bAvAnA vezamAM bhojana mAgyuM, paNa tulasAe gurubuddhithI na ApyuM te pramANe traNe dizAe mahAdeva viSNu ane brahmAnA sAkSAt rUpa batAvyA paNa darzana karavA na gaI. chevaTe jinezvaranuM rUpa banAvyuM paNa tulasAe buddhithI vicAryuM ke labdhIthI uDIne tIrthaMkara na Ave tema be tIrthaMkara paNa na hoya tema ja bahu dUra te hAlamAM vicare che mATe A koI DhoMgI che. tethI te na ThagAI tethI pharI bAvAnA vezamAM jaI aMbaDe sulatAne kahyuM ke vIraprabhu svayaM mArI pAse tane dharmalAbha kahevaDAve che. tyAre teNe khuza thaI namaskAra karI svadharmInuM bahumAna karI bhojana ApyuM. A uparathI dareke jovuM ke guNAnurAgI jema sulasA hatI. tema dareke parIkSA karI, pachI dharmAtmA jIva upara prema rAkhavo bhakti karavI paNa aMdha, zraddhAthI kapaTIthI ThagAvuM nahIM. AthI guNI pradhAna darzanAcAra batAvyo, have guNa pradhAna paupabRhaNA tathA sthirIkaraNanuM varNana kare che. -upavRMhaNA, te samAna guNavALAnA saddaguNonI prazaMsA karI tenA guNonI vRddhi karavI, ane ()sthirIkaraNa te koI paNa kAraNe dharmI jIvo duHkha pAmatA hoya, to temane yogya rIte madada karI temane dharmamAM pAchA sthApavA. upabRhaNAmAM rAjagRhimAM zreNika rAjA rAjya karato hato. tenA samyaktvanI prazaMsA kendra paNa karI. tethI eka deva parIkSA karavA taiyAra thayo. zreNika bahAra gayo, tyAre te deva kSullaka sAdhunuM rUpa karI animeSo (mAchalAM) ne grahaNa karavA lAgyo, tyAre zreNike tene aTakAvyo. AgaLa jatAM bIjI jagyAe garbhavALI sAdhvI joI tene potAnA oraDAmAM gupta rAkhI. tenuM suvAvaDanuM kArya pote karyuM. ATalI parIkSA karIne deve potAnuM kharuM svarUpa batAvyuM. ane kahyuM ke, he zreNika ! tame janma tathA jIvita bannene saphaLa karyA che. ke ATalI badhI tamone jaina zAsana upara bhakti che. A pramANe prazaMsA karI deva alopa thayo. e pramANe je koI dharmanAM sArAM kAmo kare, tenI prazaMsA karavI. have sthirIkaraNanuM udAharaNa ujjayinI nagarImAM aSADha Arya (AcArya) aMtakALe potAnA ziSyane ArAdhanA karAvatA kahetAM ke, svargamAM jAya to mane darzana Apaje. [24] Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana, 3 A AkhuM dRSTAMta uttarAdhyayana sUtramAM 22mAM parISahanA saMbaMdhamAM ApeluM che. te jANI levuM. temAM chevaTe chellA ziSyanI upara AzA hatI tene AvatAM vAra lAgavAthI AcArye cAritra mUkavA vicAra karyo. paNa ziSya AvIne sthira karyA. te pramANe banatI mahenate dharmathI paDatAne bIjAe sthira karavo. have vAtsalya kahe che. Aryavaja svAmIe jema duliMkSamAM saMghanI rakSA karI, e saMbaMdhI je adhikAra AvazyakamAM che, te jANavo, "prabhAvanAnuM udAharaNa-Aryavaja svAmIe jema agnizikha pAsethI phUlo lAvIne jaina darzananI prabhAvanA karI. A dRSTAMta Avazyaka sUtramAM che. te jANavuM. e pramANe sAdhue paNa sarva prayatnathI zAsananI prabhAvanA karavI. A pramANe samyagudarzanano ATha prakArano AcAra batAvyo. te niHzaMkita vigere ATha prakAra jANavA. guNathI pradhAna evo A nirdeza guNa ane guNImAM koI aMze bheda batAvavA mATe che. jo ekAnta abheda mAnIe to vakhate guNa dUra thatAM guNInuM paNa nAza thavuM thAya to bAkI koI na rahe || gAthArtha || pravacananI prabhAvanA sva, tathA para, no upakAra karanArI che ane tenAthI tIrthaMkara nAmakarma baMdhAya che. te 181, 182 // have bheda vaDe pravacananA prabhAvakonuM svarUpa kahe che. aisesaiDDiyAyariyavAidhammakahIkhamaganemittI / vijjArAyAgaNasaMmayA ya titthaM pabhAviMti / / 183 / / / atizayavALA avadhijJAnathI yukta, ane Rddhi te AmarSa auSadhI vigere tenAthI yukta, te RddhivALA pravrajita (sAdhu) athavA AcArya. vAdI dharma kathA kahenArA kSapaka naimittaka e jANItA che. vidyA siddha te Arya khapUTa mAphaka siddha maMtravALA tathA rAjagaNa (rAjAono samUha)thI saMmata (mAna pAmelA) athavA rAjA athavA rAjasaMmata (maMtrI) ane gaNa saMmata te mahattarAdi tathA ca zabdathI dAna zrAddhaka vigere che, A jo sahAyaka hoya to svayaM prakAzaka hoya, ane uttama sahAyatA hoya to lokone vadhAre dharmazraddhA thAya (samyaktvanA ka7 bolanI sakjhAyamAM ATha prabhAvakanuM svarUpa daSTAMta sAthe batAvyuM che, te jovuM) || 183 | 'kAle viNae bahumANe, uvahANe tahaya aninhavaNe / vaMjaNaatthatadubhaye, aTThaviho nANamAyAro / / 184 / / aMga praviSTa vigere je sUtro che. teno je kALa batAvyo che, te kALe ja svAdhyAya karavo. paNa game te vakhate nahi, kAraNa ke te tIrthaMkaranuM vacana che. khetI vigeremAM kALe vAveluM vadhAre guNakArI che. te dekhIe chIe ane viparyaya (ulaTA) kALamAM vAvatAM viparItapaNuM dekhAya che. tema bhaNavAmAM samajavuM. atra udAharaNa, eka sAdhu prAdoSika kALa (rAtri)mAM pahelI porisI pUrI thayA pachI kAlika zruta gokhato dekhIne samyagudRSTi devatAe vicAryuM ke bIjI koI zudra devI ene pIDA na kare. tevI buddhithI kuMDAmAM chAza laIne tenI AgaLathI vAraMvAra jAya Ave che ane sAdhune bhaNatAM bhaNatAM te devI bolatI ke chAza levI che ke - AthI tene vidhdha thatuM joI ghaNIvAra rAha joI te bolyo ke he ajJAnI strI ! zuM A chAza vecavAno vakhata che ke ? vakhata to jo. te devIe kahyuM tyAre zuM (1) jJAnAcAranA ATha nAma (1) kAla (2) vinaya (3) bahumAna (4) upadhAna (5) anivana (9) sUtra (7) artha (8) sUtrArtha [25] Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 3 A kAlika zruta bhaNavAno samaya che ke ? tethI sAdhue jANyuM ke A koI sAmAnya strI nathI, paNa devI vizeSa che. tethI upayoga dIdho, madhya rAtrI joI tethI potAnI bhUla badala mithyA duSkRta lIdhuM. devIe kahyuM pharIthI evuM na karIza kAraNa ke koI kSudra devatA duHkha deze mATe kALamAM bhaNavuM, paNa akAlamAM na bhaNavuM. tathA zruta bhaNatAM bhaNanAre guruno vinaya karavo. abhyutthAna tathA paga dhovA vigere - avinayathI grahaNa kareluM (prAyaH) aphaLa thAya che. ahIM udAharaNa zreNikanuM che. rANIe rAjAne kahyuM ke, mAre mATe eka sthaMbhavALo mahela banAva. vigere A dRSTAMta pahelA adhyayanamAM che, gA. 62mAM tyAMthI jovuM. tethI vinaya karIne bhaNavuM, paNa avinayathI nahi. tathA zruta bhaNanAre gurUnuM bahumAna ka2vuM arthAt bahumAna bhAva rAkhavo. bahumAna bhAva rAkhavAthI kSepa vinA adhika phaLa thAya che. vinaya ane bahumAna A saMbaMdhamAM cobhaMgI kahe che. 3(1) vinayayukta, bahumAna yukta, (2) vinaya rahita bahumAna yukta, (3) vinaya yukta bahumAna rahita, (4) vinaya rahita bahumAna rahita. (AmAMprathama bhAMgo sarvazreSTha che. zArIrika asvasthAdi kAraNe vinaya na paNa hoya paNa bahumAna to hovuM ja joIe. tethI bIjo bhAMgo paNa AdaraNIya che. A vinaya tathA bahumAnanuM vizeSapaNuM batAvavA A udAharaNa che. eka pahADanI guphAmAM zivanuM maMdira che. tene brAhmaNa tathA bhIla banne jaNA pUje che. brAhmaNa pUjana karIne maMdira sApha rAkhavuM, pANI chAMTavuM, vigeremAM udyama karato pavitra thaIne stuti kare che. vinaya yukta che. paNa bahumAna rahita che, paNa puliMda (bhIla) te zivamAM bhAva rAkhI galla (guMdA) pANI vaDe snAna karAve che, ane bese che, tyAre ziva pratyakSa tenI sAthe vAto karavA lAgyo. brAhmaNe banneno svara sAMbhaLyo, pachI bhIlanA gayA pachI sevA karI. Thapako Apyo, ke, he ziva tuM Avo kaMTa pUtanA ziva (halakI jAtano deva) che ke, AvA halakI jAtinA sAthe vAto kare che ? zive kahyuM tenI bhakti (bahumAna) ghaNI che, paNa tArAmAM te nathI. eka vakhata eka AMkha ukhADIne ziva rahela che, tyAM brAhmaNa Avyo. roIne rahI gayo. zAMta thayo. paNa bhIle AvatAM ziva AMkha vinAno joI, potAnI AMkha tIravaDe kADhI zivane caDAvI. tyAre zive brAhmaNane khAtrI karI ApI. A laukika dRSTAMtathI ema kyuM ke, bhaNanAre vinaya bahumAna banne ka2vAM. tathA zruta grahaNa karavA mATe upadhAna karavAM 'upadhAna eTale tapa te je adhyayanamAM je AgADha Adi yoga lakSaNa kahyuM che te te karavAM kAraNa ke te tapa pUrvaka zruta grahaNa karavAthI ja saphala thAya che. ahiM te saMbaMdhI eka udAharaNa-eka AcArya che. te vAcanAmAM thAkI javAthI svAdhyAyanA vakhatamAM asvAdhyAyika bolavA lAgyA, jJAnanuM aMtarAya karma bAMdhIne kAla ka2Ine devatA thayA. pachI AyukSaye vIne rabArInA kulamAM avataryA. bhogane bhogave che. eka vakhate tene eka putrI thaI, te ghaNI rUpavAna che. te bApa dIkarI banne gAyo cAravA mATe pAsenA gAmomAM jatAM hatAM. (te bApa dikarI ghI vecavA pAsenA gAmamAM jatA hatAM.) teno bApa badhAM gADAMnI AgaLa potAnuM gADuM karI cAlato hato, te samaye dIkarI gADAnA ghUsarA upara beThI hatI, yuvakoe vicAryuM ke ApaNuM gADu sAthe rAkhI kanyAne joIe, tethI unmArge gADAM calAvyAM. ane viSama rasto AvatAM cAlatAM [26] Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 gADAM paDIne bhAgyAM. tethI lokoe tenuM nAma azakaTA rAkhyuM. ane bApanuM nAma azakaTa pitA rAkhyuM. tethI gADAvALAne A lokonI mUDha dazA dekhIne vairAgya Avyo. tethI kanyA eka yogya varane ApIne dIkSA lIdhI. ane uttarAdhyayanuM trIjuM adhyayana je caturaMgI nAmanuM che, te bhaNyo. ane cothuM adhyayana bhaNatAM jJAnAvaraNIya karmano udaya thayo; bhaNIne paNa bhUle. tethI gurue kahyuM ke, chaThThavaDe tenI tane AjJA apAya che. tyAre ziSya kahyuM ke, teno yoga kevI rIte che ? AcArye kahyuM ke, jyAM sudhI na AvaDe tyAM sudhI AMbIla karavAM. teNe kabula karyuM. bhaNyo, ane bAra varSe bAra gAthA bhaNyo, tyAM sudhI AyaMbIla karyA, tethI jJAnAvaraNIya karma kSaya pAmyuM. ane kevaLajJAna prApta thayuM. te pramANe azakta pitAe jema AgADha jogamAM AMbIla karyo, tema dareka yoganI tapazcaryA karavI, te upadhAna che. aniDavaNa eTale zruta bhaNyA pachI zruta bhaNAvanArano lopa na karavo. jyAre koI puche, tyAre satya kahevuM ke huM temanI pAse A bhaNelo chuM. jo lopa kare to cittanI malinatA thAya. mATe bIjo na kahevo. tenuM dRSTAMta. astro vigere rAkhanAra hajAmanI pAse vidyAbaLa hovAthI teno astro vigere rAkhavAnI kothaLI AkAzamAM cAlatI hatI. tenI pAsethI koI parivrAja ke aneka vastu ApI ne khuza karI, te vidyA zIkhI lIdhA pachI te bIjI jagyAe gayo. ane tenA tridaMDane AkAzamAM calAvyo. tethI mahAjane tene pUjyo, ane rAjAe pUchyuM ke, je Apane A labdhi prakaTa thaI che, te vidyAno atizaya che, ke tapano ? uttara-vidyAno. pharI pUchyuM kyAM bhaNyA ? uttara-phalAhAra karanAra RSipAsethI himAcaLamAM. A pramANe bolatAM saMkuleza duSTatAthI tridaMDa skUlana thaI khaTa daIne nIce paDyo. e pramANe je koI sAmAnya vidyA jJAna (bodha) vALA pAse bhaNI tenuM nAma na detAM bIjAnuM nAma de to, tenuM bhaNeluM zAstra jJAna tenA malina cittapaNAthI paralokane viSe hitakArI na thAya. A anindava kahyo. tathA vyaMjana (uccAraNa) tathA artha tathA baMne zuddha bolavAM. te jo na bole, to zrutajJAna na thAya. mATe bhaNatAM, artha vicAratAM, bheda na karavo. vyaMjanabheda A-pramANe che. ghammo maMtti vida8' tene badale teja arthavALA zabdo "qUU hatyAnamUvo' bole; artha bheda A pramANe che. "mAntI hayAvantI nA viUREsanti' A AcAra sUtramAM pATha che. teno artha vinta: vana to smina pArghI no parAkRti' A pramANe artha kahevAno hoya tyAM anna nananhe yA ranurvAntA, titA, noi: parIkRti , ema artha kare. tathA ubhayabheda eTale sUtra tathA artha banneno bheda yathA svarUpathI mardana kare (badale) jema ke dharma mAna, utkRSTa, hiMsA parvata masta vigere che. ahIM teno doSa A che vyaMjana bheda thavAthI arthabheda thAya. arthabheda thavAthI kriyAbheda thAya ane Aibheda paDavAthI tenA abhAvamAM mokSa na thAya. ane mokSa na thAya to lIdhelI dIkSA eka vakhata rAjAe lakhyuM ke, kamArane bhaNAvo ? (adhIyatAma) paNa rANIe (saMdhIvatA) ne badale aMdho karavA lekha mUkyo. (sUtroccAramAM eka bindI AghIpAchI thAya to keTalo anartha thAya te vicAravuM) A saMbaMdhamAM ahIM prayojana vizeSa nathI. tathA anayogadvAramAM kahela che. mATe ahIM kahetA nathI. A pramANe jJAnano ATha prakArano AcAra kAlAdibheda dvAre jJAnano Asevana prakAravALo che. (gAthArtha) have cAritrAcAra kahe che. te 184 || [27] Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 'paNihANajogajutto, paMcahiM samiIhiM tihi ya guttIhiM / esa carittAyAro, aTThaviho hoi nAyavvo / / 185 / / praNidhAna te citta zAMti te jemAM pradhAna che, evo yoga (vyApAra) te praNidhAna yogayukta A sAmAnya rIte avirata samyag yoga dRSTivALo gRhastha paNa hoya, tethI vizeSa kahe che. pAMca samiti tathA traNa guptithI je praNidhAna yoga yukta AvAja yogavALo je hoya, te ja yogavALo kahevAya athavA pAMca samiti tathA traNa gupti A viSayamAM je AThane AzrayIne praNidhAnayukta A cAritrAcAra che, te AcAra ane AcAravALAnI koI aMze sAthe rahevAthI ATha prakArano jANavo. samiti guptimAM kaMIka bheda che, tene AzrayI che. samiti guptinuM rUpa zubha pravicAra, apravicAra jema pratikramaNamAM che, te pramANe jANavuM. (samiti temAM zubha yogamAM pravartana rUpa che. guptimAM azubha ke zubha bannemAM prarvattana roke, te gupti che. jema ke vicArIne bole te bhASA samiti che. paNa na bole, na ceSTA kare, manaH sthira rAkhe, te vacanagupti kahevAya che.) cAritrAcAra kahyA pachI tapAcAra kahe che. || 185 // adhyayana 3 'vArasavitRzmi vi tave, samaMtaravAhine sarjake / ginAd gaLAnIvI, nAyabo so tavAyAro || 86 || bAra prakAranA atyaMtara tathA bAhya tapanuM varNana pahelA adhyayana mAM. gA. naM. 4647mAM kareluM te bAhyamAM prathama anazanathI mAMDIne atyaMtaramAM prAyazcitta vigere che, te kuzaLa dRSTa te tIrthaMkare batAvelA tapamAM glAnI rahita, rAjaveTha mAphaka na gaNatAM, yathAzakti e spRhA rahita mokSaphaLa mATe samajIne te jANo. tapAcAra che. eTale AcAra, ane AcAravALo, e benuM kaMIka aMze ekapaNuM batAvyuM gAMthArtha. 186 // aNigUhiyabalavIriyo, parakkamai jo juhuttamAutto / jUMjai a jahAthAmaM, nAyavvo vIriyAyAro / / 187 / / tapAcAra pachI vIryAcAra kahe che. baLa, ane vIrya, bAhya AtyaMtara che. tene chUpAvyA vinA yathokta 36 lakSaNavALA te jJAna darzana cAritranA 24 tathA tapanA bAra maLIne 36 bheda thayA. te bhedavALA AcArane upayukta (AdaravAmAM eka cittavALo) thAya. parAkrama kare. eTale grahaNakAlamAM ughukta rahe, pachI temAM potAnuM jeTaluM zarIrabaLa, manabaLa hoya, teTaluM upayogamAM laI chatrIza prakAranA AcAra pALe. paNa sAmarthya pramANe tapa kare, (hada bahAra paNa nahI, tema pramAda paNa nahIM.) A vIryAcAra che. te paNa AcAra (guNa) AcAravAna (guNI) bannene kaMIka aMze ekapaNuM che. A pramANe vIryAcAra kahyo ane te kahevAthI pAMce prakAranA AcAranuM varNana thayuM. have kathAnuM svarUpa batAve che. || 187 || atthakahA kAmakahA, dhammakahA ceva mIsiyA ya kahA etto ekkekkAvi ya, NegavihA hoi nAyabbA / / 188 / / saMsArika vidyA bhaNavI tenuM pradhAnapaNuM jemAM hoya te arthakathA, saMsAra vadhe te kAma kathA, tathA dharma vadhe te dharma kathA, tema ja ekekathI yukta te mizra kathA che, ane ethI ja A ekeka kathA paNa aneka prakAranI che // gAthArtha 188 || have kathAnuM vivecana kahe che. 1. tulanA karo. uttarA. 4. 24 thI 25, 29/55-56 A. ni. 4-8 (2) sthAnAMga - 6, sU 65 [28] Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 vijjAsippamuvAo, aNiveo saMcao ya dakkhattaM / sAmaM daMDo bheo, uvappayANaM ca atthakahA / / 189 / / satthAhasuo dakkhattaNeNa, seTThIsuo ya rUveNaM / buddhie amaccasuo, jIvai punnehiM rAyasuo / / 190 / / vidyA zilpa upAya "anirveda, pasaMcaya, dakSapaNuM, zAma, daMDa, bheda, upapradAna, A daza prakAranI artha kathA jANavI kAraNa ke temAM paisA pedA karavA mATe ja pradhAnapaNuM che. A gAthArtha che, bhAvArtha vRddhanA vivaraNathI jANavo, te A pramANe. - vidyAne AzrayI artha kathA, te vidyA bhaNI paisA pedA kare, jema ke koIe vidyA sAdhI, te tene prabhAte pAMca (rUpiyA) Ape che. athavA satyakI vidyAdhara, cakravartIne vidyAnA prabhAvathI bhogo maLyA. te satyakInI utpatti, tathA zrAddha kuLamAM rahyo, tathA mahezvara nAma thayuM, e badhuM Avazyaka sUtramAM tathA yoga saMgrahamAM che, te ahIM kahevuM - vidyAnuM kahyA pachI have zilpanuM kahe che. zilpa (hura) zIkhI dhana meLave. enuM udAharaNa-kokAza nAmanA kArIgare dhana meLavyuM te Avazyaka sUtramAM che, tema jANavuM. upAya kathA, cANakyanI kathA, teNe aneka upAyo karI dhana meLavyuM. kevI rIte ? uttara-be mArI pAse dhAtarakta che. vigere AvazyathI daSTAMta jANavuM. have nirveda rahita udyama karavo temAM mammaNa zeThanuM paNa dRSTAMta Avazyaka sUtrathI jANavuM. have dakSatva te prasaMga sahita kahe che. || 189, 190 || dakkhattaNayaM purisassa, paMcagaM saigamAhu suMdaraM / buddhI puNa sAhassA, sayasAhassAiM punnAI / / 191 / / dakSapaNAthI sArthavAhanA putrane 5, zeThanA putrane suMdaratAthI 100, maMtrIputrane buddhithI 1000 ane rAjaputrane puNyathI eka lAkha maLyA. A gAthAno artha che. bhAvArtha kathAthI jANavo, te A pramANe che. jyAre brahmadatta kumAra, maMtrI putra, zeThIyAno putra, tathA sArthavAhano putra, A cAre jaNAne mAMhomAMhe (aMdaroaMdara) vAda thayo ke, ApaNAmAM koNa, konAthI jIve che. tyAre rAjaputre kahyuM huM puNyathI jIvuM chuM. maMtrIputra bolyo, huM buddhithI, zreSThIputre kahyuM, huM suMdaratAthI, sArthavAhano putra bolyo, huM caturAIthI. te badhAe bolyA, ApaNe bIje sthaLe jaI parIkSA karIe. pachI jemAM koI na jANe tevA nagaramAM gayA. udyAnamAM rahyA. pachI dakSane kahyuM, zidhra (jaldI) bhojana lAva. te zaheranA eka maholAmAM vRddha vANIAnI dukAne Ubho rahyo, tyAM ghaNA kharIdanArA AvyA. te divase kaMI occhava che, tethI te vANIo paDIo bAMdhavA asamartha hato, tethI sArthavAhanA putre dakSapaNAthI jene je joIe te mIThuM, tela, ghI, goLa, suMTha, maracAM vigere darekane ApyAM, tethI vANIAne ghaNo lAbha thayo. tethI te prasanna thaI bolyo ke, Apa ahIM rahenAra cho ke paradezI musAphara cho ? teNe kahyuM, paradezI musAphara. vANIAe kahyuM, to amAre ghera jamavA cAlo. pelAe kahyuM, mArA sahAyako udyAnamAM beThA che. tenA vinA huM khAto nathI. vaNIke kahyuM ke badhAone laI Avo. tethI badhAne bolAvyA. teo AvyA. tyAre vANIAe bhojana, samAraMbha (satkAra) tathA pAna sopArI vigere ApIne pAMca rUpaiyA ApyA. bIje divase vANIA (zeTha)nA putrane kahyuM, Aje tamAre bhojana apAvavuM. pelAe hA kahI. tethI te UThIne gaNikAnA mahollAmAM suMdara rUpa karIne gayo. tyAM devadattA nAmanI gaNikA, puruSanI [29] Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 heSiNI banI, ghaNA zreSThI putroe tathA rAjaputroe, mAgaNI karyA chatAM icchatI nathI paNa zeThaputranuM suMdara svarUpa joI te divase ThekANe AvI. dAsIe te vAta tenI mAne kahI. Aje devadattA eka zeTha putrane tAkI tAkIne juve che, tethI tenI mAe kahyuM ke, e zeThaputranI pAse jaIne kahe ke maherabAnI karIne Aje amAre tyAM bhojana karajo, pelAe khulAso karyo. teNe hA pADI, badhAone zeTha putre bolAvyA. sAthe AvIne jamyA ane so rUpaiyAno te divase kharca thayo. trIje divase maMtrIputrane kahyuM ke Aje tamAro vAro che. badhAne bhojana ApavuM. pelAe hA kahI. te karaNazAlA (nyAyamaMdira)mAM gayo, tyAM nyAyAdhIze be zokyano eka putra mATe TaMTo hato. teno be divasa sudhI nikAla karyo nahoto. tethI te trIje divase maMtrIputra Avyo, tyAM joyuM to eka puruSa muo, tene be patnIo hatI. ekane putra hato, bIjI aputrI hatI. paNa bIjIe snehathI tene evo karelo ke te kharI mAne paNa bhUlI gayo hato, baMne bolatI ke AM amAro putra che. nyAya thaI zakyo nahoto, tethI samaya joI maMtrI putre kahyuM, huM nyAya ApuM chuM, sAMbhaLo. dhananA be bhAga karo tathA putranA be TukaDA karo ane vaheMcI Apo. tethI kharI mAtA bolI ke mAre dravyanuM kAma nathI, tema putra paNa tene Apo, tethI huM tene jIvato paNa joIza. bIjIe mauna dhAraNa karyuM. tenI kharI mAtAnI parIkSA thatAM putra tene Apyo. tethI kharI mAtAe prasanna thaI tene eka hajArano upabhoga Apyo. (bheTa ApI) cothe divase rAjaputrane kahyuM. Aje tamAro vAro che, tamAre adhika puNyavaDe yoga vahana karavuM. pelAe hA pADI, tethI rAjaputra temanI pAsethI nIkaLI udyAnamAM gayo, te rAjA aputra maryo, ghoDo taiyAra karyo ke, te jene pasaMda kare tene tenA upara besADI lAvo, te ghoDo tathA mANaso jyAM rAjaputra beTho che, tenA uparathI jhADanI - chAyA khasatI nathI, tethI ghoDAe khuza thaIne tyAM UbhA rahI khuMkhAro karyo, rAjyapade tene sthApyo. aneka lAkhanI prApti thaI. A pramANe artha prApti thaI. A dakSadvAra kahyuM. have sAma, bheda, daMDa, upapradAna e cArathI artha maLe che te batAve che. tenuM udAharaNa-eka zIyALa bhamatAM hAthI marelo dekhyo, teNe ciMtavyuM, meM upAya karI meLavyo, to have jarUra khAuM. teTalAmAM siMha Avyo, tethI zIyALIe ciMtavyuM ke evI ceSTA sahita (zuM kare che te jotAM) UbhA rahevuM. siMhe kahyuM che bhANajA ! kema Ubho rahyo ? teNe kahyuM mAmA ! kaMIka tevuM ja che. siMhe kahyuM A koNa marI gayeluM che ? ziya hAthI marelo che. siMha - koNe mAryo ? zivAghe mAryo. siMhe vicAryuM ke ochI (nIcI jAtie mAreluM huM kema khAuM, tethI khAdhA vinA siMha gayo. A (zAma)nuM dRSTAMta che. pachI vAgha Avyo, tyAre zIyALIe kahyuM che vAgha ! A hAthIne mArIne siMha pANI pIvA gayo che. mATe bhAgI jA) tethI vAgha jato rahyo. A bhedanuM dRSTAMta che. evAmAM kAgaDo Avyo tethI ziyALIe vicAryuM ke jo huM ene nahIM ApuM to kA kA karIne kAgaDA bhegA karaze temanA zabdathI ziyALIA vigere Avaze, tethI keTalAkane vArIza, tethI tene ApuM ema vicArI kakaDo kApI Apyo. A dAnanuM dRSTAMta che te laIne UDI gayo. tyAM bIjo. ziyALIo Avyo teNe vicAryuM ke tenI sAthe haTha karIne aTakAvuM, tethI jorathI AMkha caDAvI doDyo ane Avelo ziyALIo bhAgI gayo tene mATe A dRSTAMta che. uttama praNipAtena zUraM bhedena yojayet / nIcamalpapradAnena, sadRzaM ca parAkramaiH / / 1 / / [30] Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazabaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 e pramANe uttama puruSone namaskArathI, zUrane bheda paDAvIne, nIcane thoDo bhAga ApIne, ane barIbarIAne laDIne kAma levuM. me 191 || rUvaM yao ya veso, dakvattaM sikkhiyaM ca visaesuM / diTuM suyamaNubhUyaM ca, saMthavo ceva kAmakahA / / 192 / / 'rUpa te suMdara AkAra ke varNa hoya te, vayamAM juvAnI, veSa svaccha vastro paheravA. maMdAkSiNya te mAdavapaNuM, "zikSaNa te judA judA viSayo zIkhavavA athavA kalA zIkhavavI, dRSTAMta eTale abhUta dekhyuM hoya, tene AzrayIne tathA sAMbhaLyuM hoya, tathA "anubhavyuM hoya te, "saMstava eTale paricaya A saMbaMdhI je kathA karAya te kAma kathA. rUpanA saMbaMdhamAM vasudeva vigerenAM dRSTAMta che. yuvAnImAM prAyaH badhAe lAvaNyathI manohara hoya che. kahyuM che ke - yauvanamudagrakAle vidadhAti virUpake'pi lAvaNyam / darzayati pAkasamaye, nimbaphalasyApi mAdhuryam / / 1 / / juvAnImAM potAnA samayamAM virUpane paNa lAvaNya banAve che. kAraNa ke lImaDAne lIMboLIo paNa pAke tyAre madhura rasavALI thAya che. ujavaLa veza paNa kAmAMga che; kAraNa ke koI puruSa ujvala veza dhArIne jato hoya to strI tenAthI lobhAya che. te pramANe dAkSiNyamAM paNa "qvAna: strIpu mAvat' strIone mArdava priya che, ema pAMcAla paMDita kahe che. zikSA kalAomAM kAmAMgane puSTi Ape che. kahyuM che ke - kalAnAM grahaNAdeva, saubhAgyamupajAyate / dezakAlau tvapekSyAsAM, prayoga: saMbhevanna vA / / 1 / / kalAo zIkhavAthI ja saubhAgya utpanna thAya che. A kalAono deza kALane AzrayIne prayoga saMbhave athavA na paNa saMbhave. bIjA AcArya kahe che ke ahIM acala tathA mULadeva e banne pAse devadattA vezyAe zelaDI mAgatAM acale cholyA vinAnI ghaNI ApI, paNa mULadeve cholIne thoDI ApI. tyAre devadattA mULadeva upara prasanna thaI. dekhelAne AzrayIne jema ke nArade maNInuM svarUpa batAvIne vAsudeva pAse yAcanA karAvI, ane nArada pAse sAMbhaLIne padmanAbhe potAnA mitra deva pAse dropadInuM haraNa karAvyuM. ane anubhUtane AzrayIne taraMgavatIe potAno anubhava kahyo, te saMbaMdhI che. ane saMstava te kAma kathA paricaya, kAraNa ke te pramANe kAma sUtrano pATha hovAthI che bIjA AcArya Ama kahe che. saidaMsaNAu pemmaM, pemmAu raI raIya vissaMbho / virasaMbhAo paNao, paMcavihaM vaDDae pemmaM / / 2 / / "darzana thaye chate prema thAya, premathI rati, aratithI vithaMbha, pavitraMbhathI prayaNa, (saMbaMdha) A pAMca prakAre prema vadhe. (tenA saMbaMdhamAM laukika kathA che. eka samaye vedavyAse sUtra lakhyuM ke, jJAnI paNa bhUle, A temanA mukhya ziSya (putrane) vAMcatAM rUDuM na lAgavAthI Agraha karyo ke; jJAnI bhUle tene badale ajJAnI bhUle, ema lakho. paNa veda vyAse na mAnyuM. ziSya haTha levAthI bhaviSyano vAyado karyo, te divase trIjA pahore varasAda varasyo. ThaMDo vA vAyo. koI strI bhIMjAI ThaMDIthI kaMpatI ziSyathI thoDe dUra jhADa nIce UbhelI hatI. tenA upara ziSyanI dRSTi gaI. tethI prema Upajyo. pAse jaI Agraha karI potAnI joDe oTalA upara besADI. jhADanI chAlanAM kapaDAM paheravA ApyAM to paNa [31] Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 kaMpatI joI aMdara tApavA mokalI. tyAM yajJa kuMDa AgaLa strIne tApatAM zAMti thaI. ziSya tyAM gayo. rati thaI, pachI tene dilAso ApI dhIre dhIre pAse jaI tenA aMge hAtha pheravatAM gaLe hAtha nAMkhI gAla upara moDhuM lagAvavA jatAM strIne badale gurune dekhyA. tyAre ziSyanI AMkho UghaDI gaI, ke A to mArI parIkSA karavA gurue badhuM karyuM che te uparathI lokottaramAM paNa AtmArthI sAdhue ema samajavuM ke strI athavA sAdhvI sAthe ekAnta paricayathI upara pramANe kukarmanuM valaNa thAya che. mATe tevo prasaMga na lAvavo. A kAma kathA kahIne dharma kathAnuM varNana kare che. // 192 | ghammaSThA yoddhavA, pavihA ghIrapurisapannatA / vaccevaLi, viSleLi, saMvege ceva niSleNa / / ??rU / / AyAre vavahAre, pannatI ceva diTThIvAe ya / esA cauvvihAkhalu, kahA u akkhevaNI hoi / / 194 / / dharma saMbaMdhI kathA te dharmakathA cAra prakAranI che. te tIrthaMkara gaNadhara bhagavaMte batAvI che. 'AkSepaNI, vikSepaNI, saMvega, nirveda che. sUcanA mATe sUtramAMnI saMvega eTale saMvega lAvanArI, 1. cAra kathAnI vyAkhyA (1) AkSepaNI - jJAna-cAritra vageremAM AkarSaNa utpanna karavAvALI kathA. (2) vikSepaNI - sanmArganI sthApanA karavAnI kathA. (3) saMvedanI - saMsArIka du:khanuM pratipAdana karI vairAgya utpanna karAvavAnI kathA. (4) nirvedanI - bhogonI tarapha udAsIna batAvavAvALI kathA. kathA (1) artha (1) vidyA (2) zilpa (3) upAya (4) anirveda (5) saMcaya (6) dakSapaNuM (7) sAma (8) daMDa (9) bheda (10) upapradAna dharmamAM (2) kAma (1) rUpa (2) vaya (3) veza (vastrabhUSA) (4) dakSatA cAra prakAre (5) viSayakalAnuM zikSaNa (6) dRSTAnta (7) sAMbhaLavuM (8) anubhava (9) paricaya (1) AkSepaNI (1) AcAra = sAdhunA AcAra-tapanuM nirUpaNa (2) vyavahAra = vyavahAra-prAyazcitta vagerenuM nirUpaNa (e) dharma (1) AkSepaNI (2) vikSepaNI (3) saMvedanI (4) nirvedanI (3) prajJapti = saMzayagrasta zrotA vigerene samajAvavuM. (4) dRSTivAda = zrotAgaNanI yogyatA pramANe tattvajJAna ApavuM. [32] (4) mizra (1) laukika (2) vaidika (3) sAmayika ka thA - 6 1 thA adhyayana 3 : - ka thA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 tathA nirveda lAvanAra che. have bIjI gAthAmAM bhAvArtha kahe che. AcAra te loca karavo, snAna na karavuM vigere che. vyavahAra te doSa lAgavAthI prAyazcitta laI zuddha thavuM te, prajJapti eTale ziSyane saMzaya paDatAM madhura vacane prajJApanA (samAdhAna) karavuM. daSTivAda sAMbhaLanArane hoMzIyAra hoya to sUkSma jIvAdinuM bhAva kathana karavuM, bIjA kahe che, AcArAMga vigeremAM AcAranuM varNana karavAthI te nAmanAM sUtro levAM AcArAMga, vyavahAra, bhagavatI, prajJApanA tathA dRSTivAda, sUtra vagere levAM. cAra prakAramAM khalu zabdano vizeSaNa artha che ke sAMbhaLanAranI apekSAe AcAra vigere bhedone AzrayIne AkSepaNI kathA ghaNA prakAranI che. tu no artha "ja' che. eTale kathA te ja je prajJApake kahI hoya te paNa bIjAe kahelI te nahI, ane mohathI choDAvI tattva tarapha je kathA vaDe bhavya prANIone laI javAya te AkSepaNI kathA che. have enA rasane kahe che || 193194 || vijjAcaraNaM ca tavo, purisakkAro ya samiiguttIo / uvaissai khalu jahiyaM, kahAi aknevaNIi raso / / 195 / / / "vidyA eTale jJAna te atyaMta apakAra karanAra ajJAna aMdhakArane bhedanAruM che. "caraNa te te cAritra eTale samagra virati rUpa che. tapa te anazanAdi bAra prakAre che puruSAkAra eTale karma zatruo pratye potAnA vIryano utkarSa (arthAt parisaha vigeremAM sthira rahevuM) tathA samiti guptio parve kahI gayA te che. e badhAM sAMbhaLanAranI apekSAe tenI AgaLa kahevAM. e pramANe jyAM koI paNa sthaLe A upadeza AkSepaNI kathAno rasa eTale sAra che. (jJAna cAritra tapa vigerenuM svarUpa batAvI saMsArathI tene choDAvavo ane evI rIte samajAvavuM ke te sAMbhaLanArane asara thAya tema) || 195 || AkSepaNI kathA kahIne have vikSepaNI kathA kahe che. (2) vikSepaNI (1) potAnA zAstranuM pratipAdana karI pachI bIjAnA zAstranuM pratipAdana kare (2) bIjAnA zAstranuM pratipAdana karI pachI potAnA siddhAntanI sthApanA kare. (3) mithyAvAdanuM pratipAdana karI pachI samyaguvAdanI sthApanA kare. (4) samyaguvAdanuM pratipAdana karI pachI mithyAvAdanuM pratipAdana kare, (3) saMvejanI (1) Atma zarIra = zarIranI azucinuM varNana karI zrotAnA manamAM saMveda utpanna kare. (2) parazarIra = mRtakazarIra = azuddhinuM varNana karI saMvega utpanna kare. (3) ihaloka = manuSyajanmanI asAratA dekhADe. (4) paraloka-deva-tiryaMca-narakanA moha-duHkha batAve. (4) nirveda (1) cora - paradArika vagere karma (2) nArakInA jIvone manuSyabhavamAM karelA kRtyanuM phala (3) pUrvabhavanA duSkRtyanuM phala A bhavamAM duHkha maLe te. (4) pUrvabhavanA duSkRtyanuM phala pUrva bhavamAM nica jAti hiMsakapakSI vi. (2) akathA (1) mohAkula, mithyAjJAnI - ajJAnI - veSadhArI gRhastha vagere je kathA kare te akathA. [33] Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 kahiUNa sasamayaM to kahei parasamaya mahavivaccAsA / micchAsammAvAe emeva havaMti do bheyA / / 196 / / jA sasamayavajjA khalu hoi kahA logaveyasaMjuttA / parasamayANaM ca kahA esA vikkhevaNI nAma / / 197 / / jA sasamayeNa puddhiM akkhAyA taM bhejja parasamae / parasAsaNacakkhevA parassa samayaM parikaher3a / / 198 / / te vikSepaNI kathAnA be bheda che. potAnA (jaina) siddhAMtanA rahasyane kahI, pachI paramatanA siddhAMtanA tattvane kahe, te A eka bheda che. athavA tethI ulaTuM te prathama para samayane kahI pachI potAnA siddhAMtane kahe che. athavA mithyAtvanI kathA tathA samyaguvAdanI kathA kare te be bheda che. eTale prathama mithyAvAdane kahI, pachI samyavAda kahe, athavA prathama samyavAdane kahI, pachI mithyAvAdane kahe. e pramANe je kathAthI kumArgathI sanmArge zrotAone dorIe (enA mAnelA vicArathI khaseDIe) te vikSepaNI kathA che. II 196 // eno bhAvArtha vRddhanA vivaraNathI jANavo. te A pramANe che. vikSepaNI kathA cAra (2) vikathA. (1) strIvA = strIsaMbaMdhI (2) bhakta kathA = bhojanasaMbadhI (3) deza kathA - dezasaMbaMdhI (4) rAjya kathA - rAjyasaMbaMdhI (1) strI kathA (1) strIjAtinI kathA " (2) 'strInAkulanI' kathA (3) strInA rUpanI kathA (4) strInI vezabhUSAnI kathA (2) bhakta kathA (1) AvApakathA-2soInI sAmagrInI carcA (2) nirvApaka kathA-anna-sAka vagerenI carcA (3) AraMbha kathA-jamaNavAranI sAmagrInI carcA (4) niSThAna kathA-amuka bhojanamAM ATalI sAmagrI ane ATaluM dhana vagere lAvajo. (3) deza kathA (1) dezaskaMda = judA judA dezanI vivAha vidhinI carcA * (2) dezavividha = bhojana vagerenI carcA (3) devikalpa = gAma-nagara AdinI carcA (4) deza nepathya = judA judA dezanA vastronI carcA (4) rAjakathA (1) nirmANa = rAjAnuM niSkaraNa (2) atiyAnaka = rAjAnA nagarapraveza AdinI carcA (3) baLa = rAjAnI, senA AdinI carcA (4) koza = rAjAnA koThAra AdinI carcA [34] adhyayana 3 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 prakAranI che. te A pramANe. (1) svasamaya kahI parasamaya kahevo (2) parasamaya kahI sva samaya kahevo (3) mithyAvAda kahIne samyagvAda kahevo (4) samyagvAda kahIne mithyAvAda kahevo eTale prathama potAnA samayanA guNo batAvI pachI parasamayanA doSo batAve, A vikSepaNIno pahelo bhAMgo thayo. ane prathama bIjA matanuM sthApana karI tenA doSo batAvI pachI potAnA siddhAMtanuM sthApana karI tenA guNo batAve. (A 2jo bhAMgo thayo) trIjA bhAgamAM para samaya kahI temAM jinezvaranA vacana virUddha je teoe batAveluM hoya te prathama kahI teonA doSo batAvIne temAM ghaNAkSara nyAyathI jinezvaranA vacanane anukULa je kathana karyuM hoya te batAve, athavA mithyAvAda nAstikatA kahevAya che. samyaguvAda te AstiktA che, temAM prathama nAstikavAdano mata kahI pachI AstikavAdano mata kahevo. (te trIjo bhAMgo thayo) cothA bhAMgAmAM e bheda che ke prathama jaina matane anusaratuM je mAnatA hoya te batAvavuM, pachI virUddha hoya te batAvavuM. e pramANe sAMbhaLanArane samyagRtattvamAM lAvavo. || 197, 198 / have vikSepaNI kathAne ja bIjI rIte kahe che. je potAnA samayane sarvathA varjIne para samaya je mAnatA hoya tevA lokamAM mAnItA rAmAyaNa vigere, tathA vedomAM rUvaeNda vigere, emAM je kathana karyuM hoya te kahevuM. (Avo artha na letAM bIjI rIte laIe to vidhi ane niSedhanA dvAra vaDe tenuM vizvavyApakapaNuM hovAthI jaina mata sivAyanuM koI kathana ja nathI) para samayamAM sAMkhya bauddha vigere siddhAMtonuM kathana hoya, temAM sAmAnya rIte je doSo hoya te batAvavA e vikSepaNI kathA che; teno artha Aja che ke je kathA vaDe zrotAne sumArgathI kumArgamAM athavA kumArgathI sumArgamAM yukti vaDe lAvI zakAya te vikSepaNI kathA che. te A pramANe ke rAmAyaNamAM sAmAnyathI A paNa tattva che, tethI saraLa mANasa sumArgathI kumArge pravRtti karI de, tathA doSa dekhADavAnA dvAra vaDe paNa ekendriya prAyazaH eTale ekendriya jevAnA paNa evA draSI che. ema mithyAAlocana vaDe temane vikSepa thAya, te gAthAno artha che. ene nahIM kahetAM chatAM je vidhi che, te kahe che. je potAnA samaya vaDe kAraNabhUta (AdhAra laIne) je pUrve kahyuM, te tattva batAvyuM hoya, te para samayamAM kvacit ja doSa batAvavA vaDe tenuM khaMDana kare. jema ke amAro ahiMsAdi lakSaNavALo dharma che, sAMkhya matavALA paNa tema ja mAne che, jema ke teo kahe che ke, "hiMsAnAma maveda, bhUto na bhaviSyati' ' hiMsA dharma thAya, tevuM thayuM nathI, thavAnuM nathI, e vacana vaDe jaina tathA sAMkhyavALA barobara thAya. paNa sAMkhyamAM ATalo doSa Ave che ke, teo AtmAne apariNAmavALo mAne che. temAM e tattva na ghaTe, ekAMtathI AtmAne nitya mAne, athavA anitya mAne to hiMsAno je abhAva thAya, (nitya mAne to hiMsA na thAya tema anitya mAne to mAryA vinA maraNa pAme tethI syAdvAda mAnavo sAro che.) athavA parazAsana te vyAkSepa karavAthI eTale sAtamIno artha pAMcamImAM laIe to parazAsana vaDe je kahevAyuM hoya, te vaDe vyAkSepa eTale sanmArganA sanmukha lAvatAM chatAM paranA samayane kahevo, pachI tenA doSa batAvavA vaDe tene asthira karI jaina matanA guNa batAvI sthira karavo || gAthArtha che. || 198 che. have saMvedanI kathA kahe che. [35] Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 (ahIM saMvedanAno artha saMvega utpanna karanAra levo.) AyaparasarIragayA, ihaloe caiva tahaya paraloe / esA caubvihA khalu, kahA u saMveyaNI hoi / / 199 / / vIriyaviubvaNiDDI, nANacaraNadaMsaNANa taha iDDI / uvaissai khalu jahiyaM, kahAi saMveyaNIi raso / / 200 / / jenA vaDe sAMbhaLanArane saMvega thAya te, saMvedanI kathA che. || gAthArtha che | vRddha saMpradAya pramANe vivaraNa A che. tethI bhAvArtha samajavo. saMvedanI kathA cAra prakAranI che. (1) Atma zarIra saMvedanI (2) 52zarIra saMvedanI (3) Aloka saMvedanI (4) paraloka saMvedanI. have prathama AtmazarI2 saMvedanI kathA kahe che. jema ke A mArUM zarIra vIrya, lohI, mAMsa, majjA, vasA, meda, hADakAM, snAyu, cAmaDuM, vALa, roma, nakha, dAMta, AMtaraDAM vigerenA samUhathI baneluM che. ane pezAba viSTAthI bhareluM che, tethI apavitra che, evuM sAMbhaLavAthI sAMbhaLanArane saMvega (vairAgya) utpanna thAya che. e pramANe paranA zarIra saMbaMdhI paNa (eja pramANe azucI batAvavI tene saMvega karAvavo, te para zarIra saMvedanI che. athavA 52 zarIrane varNavato sAMbhaLanArane vairAgya upajAve te para zarIra saMvedanI kathA (A saMbaMdhe laukika banelI kathA jANavA jevI che. ke eka zreSThI putrane koI suMdara strIthI moha thayo, tethI ekAntamAM tenI pAse bhoganI prArthanA karI. strIe tene pratibodha karavA tenA zarIramAM zuM bharyuM che, te pratyakSa batAvavA eka mATInA navA kuMDAmAM pote TaTTI jaI viSTA pezAba thuMka baLakhA tathA thoDuM lohI charInI aNIthI kADhI te badhuM mizra karI tenA upara rezamI vastra lapeTI lAvI. tene kahyuM A kuMDA sAthe sparza karo. sugaMdha lo, tathA vAraMvAra tenAthI AnaMda pAmo, pelAe tene khuza karavA hAthamAM laI saMdhyuM to, durgaMdhathI bhaDakI kuMDuM phekI dIdhuM. ane strIne Thapako Apyo ke A zuM kare che ? strIe kahyuM ke mArA zarIramAM tamone moha che. te batAvavA karyuM che. ane rezamI vastra eTalA mATe ke uparathI mArI cAmaDI suMdara che, te tamane jaNAya, tethI pelAne vairAgya thayo, AMkhono durupayoga pharI na thAya, mATe te phoDI nAMkhI ane IzvarabhaktimAM lIna thayo. A pramANe lokottaramAM rAjImatIno dRSTAMta rahenemiMnepratibodhavA mATe che, 'azuci kAyAre maLa mUtranI kyArI tamane kema lAge evaDI pyArIre devarIA munivara dhyAnamAM rahejo.' ityAdi) have A loka saMbaMdhI saMvedanI kathAnuM varNana. jema ke A manuSyano janma asAra adhruva keLanA thaDa sarakho nakAmo che. e rIte dharmakathAnA kahenA2thI sAMbhaLanArane saMvega thAya, tevI ja rIte paraloka saMbaMdhI kahe ke jema devo paNa irSyA, viSAda, mada, krodha, lobha vigere duHkhothI hArelA (pIDAyalA) che, to pachI tiryaMca nArakI saMbaMdhI zarIranAM duHkhonuM vadhAre zuM kahevuM. vaktA AvI rIte kahe tyAre sAMbhaLanArane saMvega Ave, A paraloka saMbaMdhI saMvedanI kathA che. have zubha karmodaya ane azubha karmano kSaya karanArI kathA kahevAthI saMvejanI 2sa kahe che. vIrya vaikriya Rddhi te tapanA prabhAvathI utpanna thAya che, eTale AkAzamAM caDe te, jevA cAraNa vidyAcAraNanI labdhio vigere AtmAnI zakti (vIrya vaikriyanirmANaka lakSaNarUpa) che, tathA jJAna caraNa darzananI Rddhio che, te A pramANe jJAna Rddhi saMbaMdhamAM prazna [36] Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 pabhU NaM bhaMte cohasapubbI ghaDAo ghaDasahassaM paDAo paDasahassaM viubbitae ? haMtA pahU' viubbitae prazna he bhagavan ! cauda pUrva bhaNelo muni eka ghaDAnA hajAra ghaDA kare, tathA paTa (vastra)thI hajAra paTa banAvI zakavA samartha che ? uttara ke gautama hA te vaikriya labdhi vaDe karavA samartha che. vaLI - - adhyayana 3 annANI kammaM khavei, bahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM NANI tihiM gutto, khaver3a UsAsamitteNaM / / 1 / / ajJAnI ghaNA karoDo varSe je karma khapAve, te karmane traNa guptithI gupta evo jJAnI ucchavAsa mAtramAM khapAvI nAMkhe che. have caraNanI Rddhi kahe che. caraNane asAdhya hoya, tevuM kaMI nathI, te cAritravALo devothI paNa pUjAya che. vigere darzana Rddhi prazama vigere guNo rUpa che. sammaddiTThi jIvo, vimANavajjaM Na baMdhae AuM / javi Na sammattajaDho, ahava Na baddhAuo puddhiM / / 1 / / jo samyaktva na tyAge, athavA pUrve Ayu na bAMdhyuM hoya, to vaimAnika deva sivAya bIjuM Ayu na bAMdhe. Avo upadeza karatAM je rasa kathAthI thAya, te cAlu bAbatamAM saMvejanI kathAno 2sa jANavo. || gAthArtha | 200 || saMvejanI kathA kahIne have nirvedanI kathA kahe che. pAvANaM kammANaM, asubhavivAgo kahijjae jattha / iha ya paratthayaloe, kahA u NivveyaNI nAma / / 201 / / thovaMpi pamAyakayaM, kammaM sAhijjaI jahiM niyamA / paurAsuhapariNAmaM, kahAi nivveyaNIi raso / / 202 / / corI vigere karelAM pAponAM phaLa azubha che, te A loka tathA paraloka saMbaMdhinI kathAmAM kahIe, te A pramANe, eTale A lokamAM karelAM A lokamAM ja udaya Ave che, AnI cobhaMgI che. te kahe che. ane te kathAnuM nAma nirvedanI che; eno gAthArtha e che ke, je kathA vaDe zrotA nirveda pAme, eno bhAvArtha vRddha saMpradAyathI A pramANe kahe che. have nirvedanI kathA cAra prakAranI kahe che. (1) A lokamAM karelAM duSTa kRtyonAM phaLa Aja lokamAM duHkha ApanArAM che, jema ke corI karanArA, paradArAthI durAcAra vAMchanArane ahIM ja sAkSAt zikSA thAya che. vigere prathama nirvedanI tathA AlokamAM karelAM pAponuM phaLa bIjA bhavamAM maLe che, jema ke ahIMthI pApa karI marIne narakamAM utpanna thaI narakanAM du:kho bhogave che. A bIjI nirvedanI kathA che. tathA paralokamAM pUrve karelAM pApa A bhavamAM duHkha ApanAra thAya che. jema ke bALapaNamAM ja aMtakuLamAM (nIcakuLa) utpanna thaI tiraskAra pAme, tathA kSaya raktapitta vigere koDhathI athavA daridratAthI pIDAyalA duHkha bhogavatA najare dekhAya che. trIjI nirvedanI kathA A che. tathA paralokamAM karelAM pApanAM phaLa paralokamAM bhogavAya jema ke pote karelAM pUrvanA pApothI sANasA jevI cAMcavALAM pakSImAM janme che, tethI teo naraka prAyogya bAMdhavAnAM bAkInAM karmo tyAM bAMdhI na2ka bhavamAM utpanna thaI naraka bhogave che - A cothI nirvedanI kathA che. e pramANe A loka ke paraloka saMbaMdhI prajJApakane AzrayIne che. temAM prajJApakano manuSyabhava A loka gaNavo, ane bAkInI traNa gati te paraloka jANavo, A gAthAno bhAvArtha che. have teno rasa (paramArtha) samajAve che. [37] Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 thoDo paNa pramAda karelo, tenAthI baMdhAyaluM karma, te vedanIya vigere kahevAya che. te niyamathI baMdhAya che; paNa eTaluM vizeSa che ke, pramAdane lIdhe bahu azubha pariNAmavALuM eTale ghaNuM kaDavuM phaLa maLaze, yazodhara vigerenAM dRSTAMto te nirvedanI kathAno paramArtha che. A saMkSepathI gAthAno artha kahyo. have saMvega nirvedanuM nibaMdhana kahe che. II 201-202 // siddhI ya devalogo, sukuluppattI ya hoi saMvego / narago tirikkhajoNI, kumANusattaM ca nivveo / / 203 / / siddhi ane devaloka tathA sukula utpattithI saMvega thAya che, eTale e batAvavAthI saMvega thAya che, ema samajavuM. te pramANe na2ka tiryak yoni kumANasapaNuM vigere duHkhajanaka batAvavAthI sAMbhaLanArane saMsArathI nirveda (glAni) thAya che. eTale mokSa anuSThAnamAM utsAhI banAvavo te saMvega che ane saMsAra mohathI haTAvavA nirveda che. A kathAo (kone kahevI te saMbaMdhI) je jene kahevAnI hoya te kahe che. || 203 || veLaDyarasa (T) padmamayA, hA 3 (vaccevaLI hecabA to sasamayahiyatyo, higna viSNuvaLI pa / / 204 || vinayavaDe varte, vainayika te ziSya che, tene prathama AkSepaNI kathA kahevI, tethI tene jainasiddhAMtanuM jJAna thAya. tyAra pachI upara batAvelI vikSepaNI kathA kahevI || gAthArtha 204 || zA mATe Ama karavuM te kahe che. . akkhevaNIakkhittA, je jIvA te labhaMti saMmattaM / vikkhevaNIe bhajjaM, gADhatarAgaM ca micchattaM / / 205 / AkSepaNI kathAthI samajAvelA jIvone jaina tathA jainetara (bIjA) matonuM tattvajJAna samajAvatAM hIrA ane kAcanA TukaDAnI parIkSA thatAM jainadharmanA guNo ane bIjAnA doSo samajIne pote jainadharma svIkAre che, tethI samyaktvano lAbha thAya che. ane mithyAtva mohanIyano kSaya upazamano upAya hovAthI zubha bhAvanI prApti thAya che, paNa vikSepaNI kathAmAM samyaktvanI bhajanA che eTale thAya ke na paNa thAya. vikSepaNIno e svabhAva che athavA jainamatanAM guNo tathA paramatanA doSone, sAMbhaLyA vinA gADhatara mithyAtva hoya to te vakhate samyaktva na thAya ane manamAM ema ciMtave ke A niMdA karanArA che ema abhiniveza kare, mATe AkSepaNI kathA prathama ka2vI. A dharma kathA samApta thaI || 205 || dhamma atha kAmo uvaissai jattha suttakavvesuM / loge vee samaye sA, u kahA mIsiyA NAma / / 206 / / itthikahA bhattakahA, rAyakahA corajaNavayakahA ya / naDanaTTajallamuTThiyakahA u esA bhave vikahA / / 207 / / artha te vidyA kalA vigere zIkhavAM dharma pravRttirUpa kRtyo karavAM kAma te saMsAra saMbaMdhI vAMchAo vigere sUtra tathA kAvyomAM je kahevAya che te, mizrakathA jANavI. te kyAM kahevAya che, te kahe che ke lokone vize te rAmAyaNa vigere granthomAM tathA vedane vize eTale yajJa kriyA vageremAM, samaye te jaina siddhAMtamAM taraMgavatInA caritramAM vigeremAM kahevAyela che, te mizra kathA che. tenAM nAma kahevAthI te cAra prakAranI che. have vikathA eTale tyAgavA yogya kathAne kahe che, paNa tenuM svarUpa jANyA vinA tyAga thavo asaMbhava che, mATe kahe che, strI kathA te draviDa dezanI nArIo AvI che, vigere lakSaNavALI kathA te strI kathA che; bhaktakathA te suMdara zAlI jAtano bhAta (kamoda) vigere - adhyayana 3 [38] - = Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazabaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 che, tathA rAja kathA, te amuka rAjA Avo sAro che, tathA cora janapada kathA te Aje cora pakaDyo che. tene A pramANe mAryo, vigere tathA madhyadeza ramaNIya che vigere tathA naTa (nAcanAro) jalla muSTikanI kathA te vikathA che. dorI upara khela kare te jalla che. ane mallakustI kare te muSTika. AmAM kathAnA lakSaNano viraha athavA viparIta hovAthI vikathA che. | 206-207 || have prajJApaka (bolanAra)nI apekSAe temanuM pradhAnapaNuM kahe che. prathA veva varuThThI3, pannavAparuva samAsaM, I 3e ae 4 viThThI, vinna purasaMtare ghaM II 208 / . micchattaM veyanto, jaM annANI kahaM parikahei / liMgattho va gihI vA, sA akahA desiyA samae / / 209 / / upara kahelI kathAo prajJApaka te kahenAro, prajJApaka te prarUpaka eTale evo viMgraha (chuTA pADIne artha) karavo ke avabodhaka eTale jANanAro jJAtA te upadeza kare, paNa gharaTTa bhramaNa kalpa (dANA bharaDanArA) jevo nahIM, te pote ajJAna hovAthI samaje nahIM to samajAve kyAMthI ?) akathA have pachI tenuM svarUpa kahevAze tevI kathA kahI gayA tevA svarUpavALI ja vikathA thAya che te sAMbhaLanAranI apekSAe eTale puruSa badalAya to kathA, akathA thAya, athavA vikathA thAya che. sAdhu asAdhu je Azaya tenA vicitrapaNAthI samyakakRtAdi mAphaka che. bIjA AcArya mULa kartAnI apekSAe eTale vyAkhyAna karanArane AzrayIne akathA vikathA kahe che; paNa A kahevuM ati zobhana (sAruM dekhAtuM) nathI. "TUM vaya pavane samannitti pAThano prasaMga Avo eTale je mULa puruSane AzrayI kahIe kathA karanAra prarUpaka e prathama eka vacana thAya, ane prajJApaka prarUpakane e dvitIyAmAM Avela che. have akathAnuM lakSaNa kahe che. mithyAtva mohanIya karmane vedato ajJAna je kaMI paNa kathAne kahe. ahikathA kahenArane ajJAnI kahevAnuM kAraNa tene mithyASTipaNuM che. ' vAdInI zaMkA-jo evuM hoya to ajJAnI zabda levAnI jarUra nathI. kAraNa ke mithyAtva vedakane ajJAnIpaNuM joDAyeluM ja che. jyAM mithyAtva tyAM ajJAnIpaNuM avyabhicArapaNe che. AcAryano uttara-evo tamArA manano abhilASa hoya to paNa samyagudRSTine mithyAtvanA pradezano anubhava hoya to paNa tene ajJAnI nathI kahetA e vyabhicAra (vAMdho) Ave che. have te kevo prajJApaka te kahe che. liMgastha eTale bahArathI sAdhuno veza hoya, jema aMgAra mardana AcArya (abhavya hato tethI cAritranI aMdaranI zraddhA nahoto mAnato vAste bAhya kriyA karato) hatA tevA athavA grahI, eTale bIjA hoya e pramANe prarUpakamAM prayukta yukti vaDe sAMbhaLanAra upara paNa prajJApakanI peThe pariNAma nibaMdhavALI akathA thAya. evuM jaina zAstramAM kahe che. kAraNa ke tenAthI prativiziSTa kathAnA phaLano abhAva che. (uparanI gAthAomAM sAMbhaLanAra ane kahenAranI apekSAe akathA kahI. kAraNa ke kathA kahevAthI, sAMbhaLavAthI mokSa thavo joIe te na thAya. mATe akathA jANavI.) gAthAno artha-have cAlu viSayamAM kathA kone kahevI te kahe che || 208-209 || tavasaMjamaM guNadhArI, jaM caraNatthA kahiMti sabbhAvaM / sabajagajjIvahiyaM, sA 3 kahA desiyA samae / / 210 / / tapa, saMyama, guNane dhAranArA, tathA caraNamAM sthira bhAvavALAM, je sadbhAva eTale paramArtha [39] Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 kevo te kahe che. sarva jaganA jIvone hita karanAra, paNa vyavahArathI thoDA jIvane hita karanAra nahi. tu zabdano artha ja che. te ja kathA zAstramAM nizcayathI batAvI che. A kathA sAMbhaLanAra tathA kahenArA baMnene nirjarAnA phaLane ApanArI che. tethI cittamAM kuzaLa pariNAmanuM nibaMdhana (kAraNa) kare che. paNa temAM bhajanA na jANavI ke, lAbha thaze ke nahIM. (lAbha thaze ja tathA te ja kathA che) || gAthArtha 210 || ahIM have vikathA paNa batAve che. jo saMjao patto, rAgaddosavasagao parikahei / sA u vikahA pavayaNe, paNNattA dhIrapurisehiM / / 211 / / je pramAdI sAdhu pramAda eTale kaSAya vigerene vaza thaIne madhyasthapaNuM choDIne je kaMI kahe, tene zAstramAM vikathA dhIra purUSoe kahI che. te pramANe pariNAmanuM nibaMdhana kartA zrotAne kare che. sAMbhaLanAranA pariNAma bhedamAM tenA pratye kathAthI ulaTuM kare che. te vikathA che. e pramANe sarvatra bhAvanA karavI. // gAthArtha 211 || adhyayana 3 have sAdhue kevI kathA na karavI te kahe che. siMgArarasuttaDyA, mohakuviyaphuMphugA sahAsiMti / jaM suNamANassa kahaM, samaNeNa Na sA kaheyavyA / / 212 / / zRMgAra rasathI bharelI, je sAMbhaLatAM puruSane kAma vyApe, te kathA kaI ? te kahe che. moha te cAritra mohanIya karmanA udayathI utpanna thayela AtmAnA pariNAma rUpa kupita phuphukA ghaTita kukulA hasahasiMtti te jAjvalyamAna thAya. A kriyApada uparathI levuM. arthAt sAdhue A kathA na kahevI ke, zRMgAra rasathI bharapura hoya, ane te sAMbhaLatAM sAMbhaLanArane ekadama jAjvalyamAna kAma vyApI romeroma prasarI tene te tarapha pApa karavA do2ve. tevI kathA ka2vAthI tenA AtmAmAM duSTabhAva baMdhAI jAya che. || gAthA 212 // samaNeNa kaheyavyA, tavaniyamakahA virAgasaMjuttA / jaM soUNa maNusso vaccai saMveganivveyaM / / 213 / / have sAdhue kevI kathA karavI te kahe che. tapa niyamanI kathA te anazana upavAsa vigere tapa, tathA pAMca Azrava prANAtipAta vigeranuM AzravathI viramaNa kare te. tathA vairAgya utpanna kare. paNa niyANuM na kare, tevI kathA kahevI. vaLI je sAMbhaLIne sAMbhaLanAra saMvega nirvedane pAme. || gAthArtha 213 || have kathA kahevAnI vidhi kahe che. atthamahaMtIvi kahA, aparikilesabahulA kaheyavyA / haMdi mahayA caDagarattaNeNa atthaM kahA haNai / / 214 / / khettaM kAlaM purisaM, sAmatthaM ca'ppaNo viyANettA / samaNeNa u aNavaMjjA, pagayaMmi kahA kaheyavvA / / 215 / / taya'jjhayaNa nijjuttI samattA / / mahAn artha hoya, paNa sAMbhaLanArane kleza ocho thAya. kevI rIte kahevI, tathA zA mATe ? te kahe che. moTA prapaMca vaDe kahevAthI kahevAnA bhAvArthane sAMbhaLanAro samajI zakato nathI, tethI bhAvArtha haNAya che. // 214 // vizeSa vidhi kahe che. kathA kahenAre prathama kSetra jovuM ke, ahIMnA loka bhUtAdi [ 40 ] Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 3 bhAvita che (pAMca bhUta ane chaThThA AtmAnA svarUpane jANanAra che ke kema ?) te jovuM. kAla te kSIyamANAdi (eTale lokanI avasthA caDatI che ke paDatI) te jovuM. puruSa A dharmamAM pariNamela che ke, mithyAtvamAM rAcela che, ke navo che, te jovuM. sAmarthya, te AtmAnuM buddhibaLa jovuM ke, vAdInA praznanuM nirAkaraNa karavAnI zakti che ke ? vigere dekhIne cAlu vAtamAM sAdhue niravagha te pApanA anubaMdhathI rahita kathana karavu, paNa anya eTale pApa vadhe tevI kathA na karavI. ema kathAnuM svarUpa kahyuM. // gAthA 215 // A kathana (kathA)thI tenA (nAma)thI nAma niSpanna nikSepo samApta thayo. have sUtrAlApaka niSpannano avasara che. tenI carcA pUrvanI peThe jANavI. sUtrAnugamamAM askhalitAdi guNayukta sutra uccAravuM, te sUtra A che. saMjame suTThiyappANaM, vippamukkANa tAiNaM / tesimeyamaNAiNNaM, niggaMthANa mahesiNaM / / 1 / / ahIM saMhitAdi krama batAvavo joIe, paNa te sugama ane prathama batAvelo che, mATe have gAthAno bhAvArtha kahe che. prathama krama puSpikA adhyayanamAM batAvelA svarUpavALA su eTale AgamamAM batAvelI sArI rIte jemano AtmA sthita che. te susthita AtmAvALA nigraMtho, vaLI temanA bIjA guNo batAve che. vizeSa prakAre vaLI bAhya AtyaMtara parigraha (graMtha) ne choDelA te vipramukta tathA potAnA AtmAne (pApathI) tathA 52ne (duHkhathI) rakSaNa kare che. te trAtAra temAM potAne rakSanArA te pratyeka buddha che. parane rakSanArA tIrthaMkara che. kAraNa ke pote tarelA che. ane svaparane tAranArA sthaviro eTale nigraMtho, maharSio, svaparane tAranArA che. temane have pachI kahevAtAM anAcarita akalpya che. nigraMtha te sAdhu ja che. ane mahAn RSi te maharSi ja yati che. athavA moTuM zIla te AdaravAnI icchA hovAthI maharSi che. ahIM je vizeSaNa che. te pUrva pUrva te uttara uttara bhAvanA hetuvALA bhAve jANavA. tethI ema jANavuM ke, jeo saMyamamAM susthita che, te ja vipramukta che. kAraNa ke vipramuktinA hetu saMyama susthita Atma nibaMdhanapaNuM che. e pramANe trAtAmAM paNa jANavuM. bIjA AcArya pazcAnupUrvIe hetu hetuvALo bhAva gaNe che. te A pramANe che. jema maharSio, te ja nirgaMtho che. tema badhAmAM jANavuM || sUtrArtha gAthA 1 || have anArita gaNAve che. uddesiyaM kIyagaDaM, niyAgaM abhihaDANi ya / rAibhatte siNANe ya, gandhamalle ya vIyaNe / / 2 / / sannI gimitte ya, rAyapiMDe kimicchae / saMbAhaNa daMta hoyaNA ya, saMpucchaNa dehapaloyaNA ya / / 3 / / (1) savvAo - uttarAdhyayana - a 9/16 gA. 18/53 gA. 8/4 TIkA 8/9 gAthA prazamarati zlo-142 sutradhRtAMga - 1/66-6 (2) sutrakRtAMga mAM. bru. 1-96. 12 thI 20 a. rAjendrakoSa bhAga 1 - peja 311 para anAcAra zabda juo. [41] Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 (1) udesiya te sAdhune dAna devAne uddezIne banAveluM bhojana vigere te audezika. (2) krItakRta - kharIda kareluM sAdhu sAdhvI mATe te krIta, te bhUtakALano ta pratyaya che. kharIdAyAthI je AvyuM te krItakRta arthAt sAdhu mATe paisA kharacI levuM te. (3) niyAga-AmaMtraNa karIne laI jAya, tenuM anna vigere roja levuM niyAga. AmaMtraNa vinA koIka divasa le te niyAga nathI. (4) abhihaDa-eTale potAnA gAmathI sAdhune sAmu lAvIne Ape, AmAM bahuvacana eTalA mATe che ke potAnA gAmathI ke bIjAnA gAmathI, nizItha sUtramAM batAvelA ghaNA bhedovALuM jANavuM tethI mULamAM abhihaDANI zabda che. adhyayana 3 (5) rAtribhojana-divase laI rAtre khAya, rAtre laI divase khAya. rAte laI rAte khAya, tathA Aja divase laI vAsI rAkhI bIje divase khAya, te badhA bhAMgA rAtri bhojananA che. (3) snAna-te dezasnAna, tathA sarvasnAna, be bhedavALuM che. dezasnAna jhADA pezAbanI jagyA zivAya bIjI jagyAe zarI2 dhovuM. jemAM AMkha pAMpaNa dhove te dezasnAna, ane sarva snAna te Akhe zarIre nAhavuM te jANI levuM. (7) gaMdha mALA vIMjavuM - A traNa 7 thI 9 sudhI che. temAM gaMdhamAM koTha puTa vigere saghaLI sugaMdhi telanI jAti samajavI. tathA mALAthI guMthelI vIMTelI vigere saghaLI phUlanI mALAo jANavI. tathA vIMjaNo tADanA paMkhA vigereno garamImAM vaparAya che te levo. 1 thI 9 sudhI anAcarita che. auddezika vigeremAM doSo AraMbhamAM pravartana vigerene potAnI buddhithI jANI levA. // 2 // || gAthA 2 jIno artha | have bIjAM anAcarita batAve che. 1(10) saMnihi-jenAthI AtmA durgatimAM rakhAya, te saMnidhi che. eTale ghI, goLa, vigerano saMcaya karavo, (11) gRhimAtra-te gRhasthanuM vAsaNa vAparavuM. (12) rAjAno AhAra-bolAvIne cAhe rAjA kahe, athavA bIjA koI kahe ke, icchA bhojana mAMgo te rAMdhIne Ape te levuM te kimicchika jANavuM. A bannene bAramAmAM bhegA lIdhA che. (13) saMbodhana-te hADakAM, mAMsa; cAmaDI, roma, e cArenA sukhane mATe mardana karavuM (tela vigere coLavuM te.) (14) daMta pradhAvana-AMgaLI dAtaNa vigerethI dAMtane sApha karavA te. (15) saMprazna-sAvadya, te gRhasthane AzrayIne (prazna pUche ke hamaNAne mATe vyApAra dhaMdho kema cAle che ityAdi) tathA potAne AzrayIne pUche ke have huM ThIka rUpavAna dekhAuM chuM. (1) (2) (3) sutrapha 1/9/21 TIkA uttarA 6/15 - daza vai. 8/24 - praznavyAkaraNa 2/5. sUtrakR 1|9|20 daza 4-6/52 nizItha |9|1-2 [ 42 ] Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 1(16) deha pralokana-te ArizAmAM jovuM. AnA doSo parigraha tathA jIvaghAta vigere svabuddhithI jANI levA. gihiMtara nisejjA ya, gAyassuvvaTTaNANi ya / / 5 / / 2(17) aSTApada te jugAra che. athavA arthApada-gRhasthane dhana kamAvavAnuM batAvavuM. (18) nAlikA-te jugArano eka bhAga-mAro pheMkelo pAso nakAmo na jAo. eTalA mATe naLIthI pheMke che. A banne anAcarita che. aSTApadamAM naLIno samAveza thAya. chatAM nALIkAmAM Agraha che ke huM jItIza ja. eTaluM vizeSa che. tenuM prAdhAnyapaNuM batAvavA judo bhAMgo lIdho. bIjA AcAryo kahe che ke arthApada pahelAno artha laIe to ThIka, ke nALIkAmAM badhI jAtanA jugAra AvI jAya. ane bannenuM aSTApada dyUtamAM samAveza thAya che. eTale aSTApadane pAchalAmAM gaNI lIdho. arthApada prathamamAM lIdho. aTThAvae ya nAlI ya, chattassa ya dhAraNaTTAe / gacchaM pAhaNA pAe, samAraMbhaM ca joiNo / / 4 / / sejjAyarapiMDaM ca, AsaMdI paliyaMkae / 3(19) chatra dhAravuM-potAne ke bIjAne te anarthanuM kAraNa che. paNa rastAmAM ghaNo mAMdo hoya tene taDakAthI bacAvavA chatra DhAMke, to anAcarita na gaNAya. mATe tene choDIne anArita che. mULa gAthAmAM prAkRta zailI mujaba AkAra tathA nakA2no lopa thayo che. s - (20) te gicche-cikitsA karAvavI. eTale vyAdhino upA~ya karavo, te anArita che. 5(21) pagamAM jutAM paheravAM upAnaha, emAM eTaluM vizeSa che ke, AvRttimAM (rAjA vigerenA hukamathI rAtrimAM bhAgatAM ke bhUlA paDatAM ke retALa bhUmimAM) dhAravAM paDe, te sivAya anAcarita che. (22) samAraMbhaM ca joINo-agnino samAraMbha karavo A aSTApada jugAra vigerenA doSo jANItA ja che. / gAthA 4 thIno artha / / (1) (3) (4) (23) zayyAtara piMDa anAcarita che. zayyA vasati (makAna) te ApIne tare te zayyAtara teno piMDa levo, te anAcarita che. (24-25) AsaMdI pathaMka-mAMcI, tathA palaMga, A banne lokamAM prasiddha che. te banne anAcarita che. nizItha - 13 / 31 thI 38. (2) sUtrakR. TIkA 1-9/17 nizIthabhASya - gA. 428 sUtra-pha-1-9-18 TIkA. vyavahAra 8/5. A.uttarA 15/8, 4. 2. 32-33 6. 19 . 75thI 79. ni. 13-69 B. AzA.9/4/1/ C. sUtra kR. 1-9-15 D. bhagavatI 15/393-394. E. 31. ?-6. (5) sUtra 1-9-18 patra 181. bhAvatI 2-. (6) utta. 35-12. prazna vyA. -rU AzravadvAra nizIya bhA. 2-45-46, 1144thI 1154. sUtra kR. 1-9-21 patraka 182. 1-4-2-15/182 (6) adhyayana 3 (8) [43] Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 (26) grahAMtara niSadyA-be gharanA vacamAM athavA gharamAM, tathA ca zabdathI pADAvALA vigeremAM besavuM te anAcarita che. (27) gAtranuM udvartana-te kAyAno mela utAravo, te anAcarita che. ca zabdathI zarIrane bIjA saMskAra karavA te paNa anAcaritamAM levA. || gAthA 5 no artha che gihiNo veyAvaDiyaM, jA ya AjIvavattiyA / tattAnibuDabhoittaM, AurassaraNANi ya / / 6 / / ' (28) gRhasthanI vaiyAvacca vyAvrata bhAva, te vaiyAvRtya eTale gRhasthane anna vigere ApavuM - kuzaLa kSema pUchavAM. te anAcarita che. (gRhasthanuM koI paNa kArya karavuM) (29) AjIva vRttitA-jAti-kula-gaNa-karma-zilpanuM AjIvana, te AjIvikA-tenA vaDe karavI, eTale saMyamanA guNothI oLakhAvAne badale potAnI jAti vigere uttama batAvI peTa bharavuM, te anAcarita che. "(30) tapta anivRtta bhojitva-te tapeluM paNa anivRtta e vigraha karavo eTale traNa ukALA na thayA hoya tevuM pANI vizeSaNa bIjI rIte lAgu na paDe, te vApare. arthAt purUM ukaLeluM je traNa ukALAvALuM gaNAya, tevuM na hoya. te mizra athavA sacitta pANI vApare to anAcarita che. (vyAkaraNamAM . vigrahano artha e che ke zabdone chuTA pADIne yogya artha karavo.) (31) Atura smaraNAni sudhA-(bhukha) vigerethI pIDAyelA te pUrve khAdhAnuM smaraNa (pUrve rasavALA padArtha khAdhA hoya te yAda karI nizAsA mUkavA) athavA Atura zaraNa te doSitane zaraNa (pApa karanArane uttejana ApavuM.) | gA. uThI mUlae siMgabere ya, ucchukhaMDe aNibuDe / kaMde mUle saccitte, phale bIe ya Amae / / 7 / / sovaccale siMdhave loNe, rumAloNe ya Amae / sAmudde paMsukhAre ya, kAlAloNe ya Amae / / 8 / / vaLI bIjAM anAcarita kahe che. temAM prathama, kaMda, mULa, bIja vigere kahe che. (32) mULo (mULaka) te lokamAM prasiddha che. (33) zRMgabera te Adu. (34) isukhaMDa te zeraDInA kakaDA, te apariNita gAMThovALA (be parvanA vacamAM) je hoya te na kalpe. (35) kaMdavaja vigere. (36) mULa-saTTAmULa vigere sacitta hoya te anAcarita che. (1) sUtra kR. 1-9-29. patrAMka 184. A gacchAcAra 2 adhikAra. a.rA.koSa 4/2183 (2) sthAnAMga - 5/71/ vyavahAra bhA. 253 TIkA. sUtra kR. 1-13-12/pInDa ni. 437 TIkA. uttarA. 15-16 | nizIthabhA. 4410 (rU) uttarA. 15-8 nemI TIkA. pR. 217. sUtra kR. 1-9-21. [44] Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 3 (37) tRpuSI (cIbhaDuM-kAkaDI) vigere phaLa. (38) bIja te tala vigere sacitta (kAcAM) hoya te anAcarita che. || gA. || 7 || have AThamI gAthAmAM lavaNa (mIThAM) anAcarita che, te kahe che. (39) sauvarcala (saMcaLa) (40) seMdhava (41) lavaNa te sAMbharI (sAMbhara mAravADamAM eka deza tenuM) lavaNa vigere (42) rUmAlavaNa () (43) samudra lavaNa (darIAnA pANInuM mIThuM) (44) pAMzukhAra, uSara lavaNa (uSa khAro) (45) kRSNa lavaNa siMdhava lavaNa parvatanA eka bhAgamAMthI nIkaLatuM (sAjIkhAra) A badhAM kAcAM hoya te anAcarita che. dhUvaNe tti vamaNe ya, vatthIkamma vireyaNe / DAMga daMtavane 4, TETmaMA vimULa / 1 / sabameyamaNAiNNaM, niggaMthANa mahesiNaM / saMgamama da guttA, nahumUvi rik || 20 || '(46) dhUvaNetti dhUpana te zarIra tathA vastra vigerene dhUpa devo, navo vyAdhi na thAya. eTalA mATe prathamathI dhUmrapAna kare te anAcarita. (bIjA AcAryo prAkRta zailI vaDe evo artha kare che. (47) vamana miMDhaLa vigerenuM cUrNa (phAkI) laI ulaTI kare te. (48) bastikarma pezAbanA gupta bhAgamAM ghI tela vigere aTaka vaDe lagADavuM. (49) virecana te daMti (enimA) vigerethI julAba levo. (50) aMjana rasa aMjana (suramo mesa vigere AMjavI) (51) daMtakASTa te dAtaNa bAvaLa vigerenAM prasiddha che, tenAthI dAtaNa karavuM te. (52) gAtra abhaMga tela vigerethI zarIrane coLavuM. (53) vibhUSaNa te zarIrane zobhAvavuM / gA 9 mI | gAthA dazamAM have kriyAsUtra (AmAMthI zuM bodha levo te) ne kahe che. upara kahelA audezikathI vibhUSaNa sudhI anAcarita che. te kone / te batAve che. nigraMtha maharSione arthAt sAdhuone te anAcarita che. e artha che. (1) sU-kR-2-9-15 a.nA. koSa 4/5769 (2) sUku 1-9-12 - nizItha bhA-433/31 (3) nizItha-3/24 uttarI - jha-11-11. [45] Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 3 zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 te sAdhu kevA ? te batAve che. saMyama ane ca zabdathI tapa tenAthI yukta hoya te tathA laghubhUta vihArI, laghubhUta te vAyu, tethI samajavuM ke vAyu mAphaka apratibaddha vihAra karanArAne te anAcarita che. (temaNe uparanAM anAcarita na karavAM) A nigamana kriyApada che. || gAthA 10 // have tethI teo kevA thAya che, te batAve che. paMcAsavaparinnAyA, tiguttA chasu saMjayA / paMcaningahaLA ghIrA, nimbaMcA kambuvaMsino | ?? || paMcAzrava te hiMsA vigere pAMca pApa che. te jJa parikSAvaDe jANanArA, ane pratyAkhyAna parijJAvaDe tyAganArA, te parijJAtA (saMpUrNa jANanArA) ahIM AhitAnyAdino AkRti gaNa hovAthI niSThAno pUrva nipAta nathI. e pramANe samAsa yukta ja che. te pramANe paMcAzrava parijJAta prayoga ThIka che. athavA parijJAta paMcAzrava tevuM pada kare to barobara artha thAya che. (lAgu paDatAM be pada joDAya ane chevaTanA padanI vibhakti rahe te samAsa kahevAya che. te chuTA paDe tyAre vigraha kahevAya che.) jeoe paMcAzravane jANIne tyAgyA, tethI ja teo triguptA, eTale mana, vacana, kAyAnI guptie gupta che. tathA SaTsa eTale cha jIvanikAya pRthivI vigeremAM sarvasva prakAre yatanA karanArA te saMyata che. tathA pAMca nigrahaNA, te nigraha kare te nigrahaNA che. "kartarivyuT pratyaya che." pAMce indriyanA nigrahaNA te paMca nigrahaNA che. dhIrA te buddhimAna che. athavA sthira che. nigraMtha sAdhu ane Rju darzin te rUju te mokSa pratye te hovAthI te saMyama che. te saMyamane,grahaNa karavA yogya dekhe che. te rUju darzI. arthAt munio saMyamamAM baMdhAyelAM (rAgI) che || gAthArtha 11 || AyAvayaMti gimhesu, hemaMtesu avAuDA / vAsAsu DisaMtILA, saMgayA susamAhiyA / / 2 / / pUrve kahelA rUjudarzina munio kAlane AzrayIne A pramANe yathAzakti pariSaha sahe che. te AtApayaMti eTale urdhvasthAna vigerethI AtApanAne uSNarUtu je grISmarUtu che temAM le che. (tApane sahe che) tathA hemaMta (zIyALA)nI rUtumAM apAvRtA (kapaDA rahita) ThaMDI sahe che. ane varSArUtumAM ekAzraya (eka sthAne nivAsa) ka2nA2A che. te saMyata (sAdhuo) samAhita, te jJAnAdi paMcAcAramAM yatna karanArA hoya che. dareka rUtunuM bahuvacana levAnuM kAraNa e che ke, te sAdhuo dara varSe A pramANe kare che. te batAvavA mATe che. (unALAmAM tApa ziyALAmAM ThaMDI sahe, tathA comAsAmAM eka jagyAe rahI, sAdhu pAMca AcAra pALavAno udyama kare) | gAthArtha 12 // parIsahariUdaMtA, dhUyamohA jiiMdiyA / savanuvappadInA, pavanaMti mahesiLo / / rU / / rasaMyamamArgathI bhraSTa na thavA tathA karmanI nirjarA karavA mATe pariSaho sahana karavA, eTale (1) (2) zaMkarabhASya-gItA - 6-8/AcA. 3-49 tattvArtha sUtra 9-8/uttarA. a. 2 / 19-15/32-7/ AcA. ni. gA. 251. [ 46 ] Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 3 bhUkha tarasa vigere je che teo ja ripunI (zatru) mAphaka pIDanArA hovAthI pariSaharipu che. te mane dAMtA damana karyA jemaNe te pariSaharipudaMtA, samAsa pUrva mAphaka che. kAraNa ke prAkRtamAM pUrva apara padanI vyavasthA niyamasara nathI. jema ke, (nANA vimala joNNAga vigere jANavuM) tathA dhRtamohA mohanAzaka ahIM moha te ajJAna che. vaLI te munio jitendriya, eTale rAgadveSa rahita che. teo sarva duHkha eTale zarIra tathA mana saMbaMdhI du:kho kSaya karavA mATe pravarte che. kiMbhUtA (kevA) ? te maharSi sAdhuo (AtmAnA bhaviSyanA hitane sAdhanArA) che. (pariSaha sahana karI, ajJAna haTAvIne indriyo jItIne maharSio phakta badhAM duHkha kSaya karavAne mATe saMyamamAM udyama kare che.) | gAthArtha 13 || have temane zuM lAbha thaze te kahe che. dukkarAI karettA NaM, dussahAI sahettu ya / ittha devalogesu, kei sijjhati nIrayA / / 14 / / khavettA puvvakammAI, saMjameNa taveNa ya / siddhimamamaNupattA, tALo raLivuDa || ch / / *tti bemi khuDDiyAyAra kahA taiyaM ajjhayaNaM sammattaM // duSkara kRtyo te audezika vigere doSita bhojana tyAgavA vaDe, tathA AtApanAdi duHsaha duHkho khamIne keTalAka sAdhuo saudharma vigere vaimAnika devatAmAM jAya che. keTalAka sAdhuo mokSamAM jAya che. kevI rIte ? ATha karma rUpI raja rahita thaIne keTalAka jAya che (jAya che kriyApada uparathI lIdhuM, vartamAnakALa mUkavAnuM kAraNa sUtra trikALa gocara che.) siddhimAM ekendriya paNa che. te dUra karavA AThakarma rahita vizeSaNa mUkyuM che. | gAthArtha 14 || have caudamI gAthAmAM kahelA sAdhuo dharma ArAdhI devalokamAM jAya che. ne tyAMthI cyavIne sukuLa tathA Arya dezamAM janme che. ane dharma pharIthI pAmIne mokSamAM jAya che. te 15mI gAthAmAM batAve che. devalokathI AvIne manuSya lokamAM AvI saMyama tathA tapa vaDe ATha karma khapAvIne e pravAha vaDe samyagdarzana vigere siddhi mArgane pAmI svaparanA rakSaka sarvathA mokSa prApta kare che. keTalAka AcAryo parinivRttane badale 'paritivvuDa', mAgadhI zailI chaMda racanA pramANe le che. te moTo pATha ja che. ema gaNe che. paNa banneno artha eka ja che. zayyabhavasUri kahe che ke jinezvare kahelA tattvane huM kahuM chuM. | sUtrArtha 15 // sUtra anugama kahyA pachI naya kahevA, te pUrva mAphaka samajavA. A kSullaka (nAnI) AcAra kathA (sAdhunA AcAra, ane anAcAranuM TuMkANamAM kathana) che. / trIjA adhyayananI TIkA samApta thaI / (1) 3ttarA-4-21-17, 18 * * [ 47 ] * Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 4 dazavaikAlika adhyayana 4thuM SaDjIvanikAya adhyayana suyaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM iha khalu chajjIvaNiyA nAma'jjhayaNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveDyA suyakkhAyA supaNNattA seyaM me ahijjiuM ajjhayaNaM dhammapannattI // (sU. ?) kSullika (nAnI) AcAra kathA kahIne SaDjava nikAya nAmanuM cothuM adhyayana kahevAya che. teno A saMbaMdha che. trIjAmAM sAdhue anAcAramAM dhRti na rAkhatAM, AcAramAM dhairya rAkhavuM. A ja AtmAnA saMyamano upAya che. evuM kahyuM hatuM. ahIM pharIthI kahe che ke, te AcAra SaD jIvanikAya gocara (eTale cha jIvanikAyanI rakSA karavI te saMbaMdhI) prAyaH hovAthI tenuM svarUpa ja batAve che. kahyuM che ke... chasu jIvanikAe, je buhe saMjae sayA / se ceva hoi viNNee, paramattheNa saMjae / / 1 / / cha jIvanikAyamAM je paMDita (sAdhu) sadA saMyama (rakSA karavAnI yatnA karanAro) hoya, te ja paramArthathI saMyata jANavo. A saMbaMdhathI ahIM adhyayana cothuM AvyuM. ane te niryuktikAra kahe che. jIvAhAro bhaNNar3a AyAro teNimaM tu AyAyaM / chajjIvaNiyajjhayaNaM, tassa'higArA ime hoMti / / 215 / / jIvano AdhAra AcAra kahevAya che. eTale ema samajavuM ke, prathama tenuM jJAna meLavavuM, pachI rakSA karavI. te pramANe A avasare AveluM che. zuM ? cha jIvanikAya adhyayana che. have te kahe che ke, te cha jIva nikAyanA adhikAra have kahevAtA lakSaNavALA thAya che, gAthArtha 215 // te kahe che. 'jIvAjIvAhigamo, carittadhammo taheva jayaNA ya / uvaeso dhammaphalaM, chajjIvaNiyAi ahigArA / / 216 / / 'jIva ane ajIvanuM svarUpa jemAM samajAya, te jIva jIvAbhigama. eTale ema samajavuM ke, prathama svarUpa batAve tyAre jANapaNuM thAya che, te pramANe cAritra dharma te prANAtipAtAdi (jIvahiMsA vigere)thI nivRtta thavArUpa che. *vaLI teja pramANe yatanA, eTale pRthivI vigeremAM AraMbha thAya teno parihAra (tyAga) rUpa yatna (prayAsa) karavo. tathA paupadeza te jenAthI AtmA na baMdhAya evA viSayano Apavo (vicArIne bolavuM) tathA dharma phaLa je anuttara (kevaLa) jJAna vigereno lAbha thAya. sAmAnya rIte cha jIvanikAyanA A adhikAro che | gAthArtha 217 || A upakrama thayo, have nikSepa kahe che. chajjIvaNiyAeM khalu nikkhevo hoi nAmanipphanno / eesiM tiNhaMpi u, patteyaparUvaNaM vocchaM / / 217 / / khalu zabda puraNa artha batAvanAra nipAta (avyaya) che. ethI jANavuM ke, cha jIvanikAyano viSaya cAle che, tenA je nikSepA thAya che, temAM nAma niSpanna, A SaDUjIvanikAyikA che, te ja (1) daza vaikAlikanA cothA adhyayana sAthe uttarAdhyayananA '36'mAM adhyayananI tulanA karo. [ 48 ] Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 che. jethI A traNe cha javanikAya e traNe padonI darekanI judI prarUpaNA sUtrane anusAre kahIza. || gAthArtha 217 || temAM ekanA abhAve chaeno abhAva thAya, tethI prathama ekanI prarUpaNA kare che. NAmaM ThavaNA davie, mAugapayasaMgehakkae ceva / pajjavabhAve ya tahA, sattee ekkagA hoti / / 218 / / nAmaM ThavaNA davie, khette kAle taheva bhAve a / eso u chakkagassA, niklevo chabbiho hoi / / 219 / / A banne gAthAno artha krama puSpikA adhyayanamAM kahela che. tethI ahIM kahetA nathI. ahIM saMgraha ekekano adhikAra che. have be vigerene choDI, chanI prarUpaNA kare che. nAma sthApanA sugama che. dravya che, te, cha dravyo, sacitta, acitta, mizra, te puruSa, sikko ane dAgInA paherela puruSa anukrame lakSaNavALAM che. kSetra che, te AkAzanA cha pradeza jANavA. athavA bharata airAvata vigere che kSetra levAM, kALaSar te cha samaya levA. athavA cha rUtu levI. te ja pramANe bhAva chamAM audayika vigere cha bhAva levA. paNa ahIM sacitta dravya cha no adhikAra che. | gAthArtha 218-219 | . . cha padanI vyAkhyA karIne have jIvapadanuM varNana kare che. jIvassa u niklevo, parUvaNA, lakkhaNaM ca atthittaM / annAmuttattaM niccakArago dehavAvittaM / / 220 / / ... guNiuDDhagaitte yA, nimmaya sAphallatA ya parimANe / jIvassa tivihakAlammi, parikkhA hoi kAyabbA / / 221 / / // so tAra jAha3o . A be gAthAo dvAranI che. tenI vyAkhyA kare che. (1) jIvano nikSepo te nAmAdi (cAra prakArano) che. (2) prarUpaNA be prakAranI che te jIva vigere rUpavAlI tathA tenA lakSaNanI prarUpaNA, te AdAna (levuM) vigere che. (3) astitva, sattva zuddha pada vAcyatva vigere che. (4) anyatva, te dehathI judA che (5) amUrtatva, te potAnI meLe ja che. (9) nityatva, te nizcayathI jIvamAM sacetanAmAM vikAra nathI. (7) kartutva vyavahArathI potAnAM karmanAM phaLa bhogave che. (8) dehavyApitva tyAM tenuM cihna jaNAya che. gAthArtha 220 | (9) guNitva, te yoga vigerethI jaNAya che. (10) urdhva gatitva, te agurulaghubhAva hovAthI che. (11) nirmAtA, te vikAra rahitapaNe che. (12) saphaLatA, te karmanuM phaLa che. (13) parimANa, lokAkAza mAtra che. vigere (traNa hajAra TIkAnA zloka ahIM pUrA thAya che.) e pramANe jIvanI traNakALa viSayanI parIkSA thAya che, te karavI. . gAthArtha 221 // A pramANe TuMkANamAM dvAronI be gAthAono artha karyo. vizeSa jANavA icchanAre bhASyathI jANavo. have prathama nikSepo kahe che. nAmaMThavaNAjIvo, dabbajIvo ya bhAvajIvo ya / oha bhavaggahaNaMmi ya, tabbhavajIve ya bhAvammi / / 222 / / nAma sthApanA dareka sAthe jIva joDavo. te nAma jIva, sthApanA jIva, ema jANavuM. te ja pramANe dravyajIva, tathA bhAvajIva, ema jANavuM. jenuM lakSaNa have kaheze, temAM (1) oghajIva, ane (2) bhava grahaNamAM bhavajIva, tathA (3) tabhavajIva, eTale te ja bhavamAM utpanna thayelA, ema traNa prakAre che, bhAva nipAmAM bhAvajIva che. A gAthAno TuMko artha che, have teno vizeSa artha kahe che. [49] Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 nAmaMvaLa prayAso, Dve muLavaSNavetti rahitti. / tividdo ya ho mAve, goThe mava tabave ceva / / 6 / / mA. // nAma sthApanA sugama che. kAraNa ke te sAdAM che. dravyajIva, te guNa paryAyavaDe caitanya manuSyatva vigere lakSaNovaDe rahita, A phakta, buddhinI kalpanA mAtra samaja che. paNa evo jIva koI saMbhavato nathI. bhAvajIva traNa prakAre che. te A pramANe (1) oghajIva, (2) bhavajIva, ane (3) tabhavajIva, che. pUrvanI gAthAmAM kahyuM, ane ahIM pharI kahyuM, te bhASyakAranuM kaheluM batAvela che. mATe temAM punarUktino doSa nathI. bIjA AcArya kahe che ke, 'bhAve utihA bhaNio saMpuNa saMkheva o vocyuM.' Avo pATha pAThAMtaramAM che. eTale bhAvajIva, te niryuktikAre oghajIva, vigerethI traNa prakAre kahyo che. ane te bhAvArthane AzrayIne saMkSepathI kahIza. gAthA bhASya 6no artha // have oghajIva kahe che. saMte Auyakamme, dharaI tasseva jIvaI udae / tasseva nijjarAe, mao tti siddho nayamaeNaM / / 7 / / bhA. / / chate Ayukarme sAmAnya rUpamAM sAmAnyapaNe dhare, eTale bhava udadhimAM rahe, A avasthAna (rahevA) mAtrathI tenuM jIvatva kevI rIte gaNAya, teTalA mATe anvartha yojanAne kahe che. te oghathI AyuSya karmanuM udaya Ave chate jIve che. eTale saMsAramAM rahe tyAM sudhI prANone dhAre che. A jIvavAthI jIva che. ane te oMghaAyuHkarmanA kSayathI (nirjarAvaDe) te mare che kAraNa ke pachI zarIramAM jIvano abhAva thAya che (navuM zarIra leto,nathI) paNa A siddhano jIva ja gaNAya, paNa bIjo nahIM, vigrahagati (eka bhavathI bIjA bhava)mAM jatAM (sthUlazarIra na hoya chatAM) paNa sUkSma zarIramAM jIva hoya che. paNa zarIrathI chuTyo nathI) A badhA (sAte) nayanA matathI ja mare che (ema gaNAya) // gAthA bhASya 7 no artha | adhyayana 4 (TippaNathI jaNAya che ke ahIM jIve che. enA vaDe e pramANe sAmAnyathI jIva oghajIvita viziSTa jIva che. te madhyama padauttarapadanA lopathI A pramANe rUpa thAya che. evuM keTalAka AdarzomAM adhika dekhAya che.) have bhavajIva ane tadbhava jIvanuM svarUpa batAve che. jeNa ya dharai bhavagao, jIvo jeNa ya bhavAu saMkamaI / jANAhi taM bhavAuM, cauvvihaM tabbhave duvihaM / / 8 / / bhA. nikkhevo tti gayaM / / jenA vaDe nA2ka vigere cAra prakAranA Ayu vaDe rahe che. te bhavagata eTale nA2ka vigere bhavamAM 2helo jIva che. tathA je manuSya vigere Ayu vaDe nArakAdi bhavathI saMkramaNa kare che, eTale manuSya vigere bIjA bhavamAM jAya che. te cAra prakAranA nAraka, tiryaMca, deva, manuSya, bheda vaDe bhava Ayu (bhavajIvita) jANavo (jenA vaDe bhavagata eTale cAra gatimAM jIva rahyo che. je Ayu vaDe eka bhavathI bIjA bhavamAM jAya che. te cAra prakAranuM bhavaAyu, eTale bhavajIva jANavuM.) have tadbhava Ayu, be prakAranuM che, te kahe che. (1) tiryak tadbhava Ayu (2) manuSya tadbhava Ayu che. eTale te bhavamAMthI marI marIne, pharI pharIne te ja bhavamAM utpanna thAya che. paNa bIjA bhavamAM na jAya. [ 50 ] Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 arthAt taddabhava jIvita, eTale tyAMthI marIne pAcho tyAM ja utpanna thAya te che. ahIM paNa bhAvajIvanA adhikArathI taddabhava jIvita viziSTa jIva ja levo. ane jIvita tenuM vizeSaNa hovAthI sAthe lIdho // bhASya gAthA 8 || nikSepa kahyo have prarUpaNA kahe che. duvihA ya huMti jIvA suhumA taha bAyarA ya logammi / suhumA ya sabaloe, do ceva ya bAyaravihANe / / 9 bhA. / / be prakAranA jIvo che. tema ca zabda vade nava prakAranA paNa ekendriya pRthivI Adi pAMca ane trasakAya be indriya Adi maLI cAra, ema nava bhede che. prathama be bheda kahe che. te sUkSma ane bAdara che. sUkSma nAma karmanA udayathI sUkSma ane bAdara nAmakarmanA udayathI bAdara che. lokamAM e pramANe jANavuM ke, te banne bheda lokamAM che. paNa alokamAM nathI. bIjo "ca' avadhAraNanA arthamAM che. te ema cokkasa jaNAve che ke, sUkSma jIvo ja badhA lokamAM che. paNa bAdara badhe nathI, koI jagyAe bAdarano asaMbhava che. A be bhede bAdara che, te paryAptaka ane aparyAptaka jANavA. || bhASya gA. 9 no artha || have te ja khulAsAthI kahe che. suhumA ya sabbaloe pariyAvannA bhavaMti nAyabbA / do ceva bAyarANaM pajjattiyare a nAyabbA / / 10 / / bhA. / / parUvaNAdAraM gayaM ti / / sUkSma te ja pRthivI vigere, te sarva loka, je cauda rAjalokane viSe paryAya pAmelA jANavA. eTale te ja levA ke, jeo sUkSma paryAyane pAmelA bhAva sUkSma hoya, bhUta bhAvimAM thanArAne na levA. (kAraNa ke te hAla dravya sUkSmomAM che.) tathA be bhedo bAdara pRthivI vigerenA che. ca. zabdathI sUkSmonA paNa teja bheda che. te A be jANavA, paryAptA, ane aparyAptA, / gAthArtha 10 bhASyano artha / prarUpaNA kahI, have lakSaNa kahe che. ane te ja bhASyakAra kahe che. lakkhaNamiyANi dAraM ciMdhaM heU a kAraNaM liMgaM / lakkhaNamii jIvassa u AyANAI imaM taM ca / / 11 / / bhA. have lakSaNa dvArano avasara Avyo che. AnuM pratipatti (svIkAra)nA aMgapaNe pradhAna hovAthI sAmAnya rIte hAla temanuM svarUpa kahe che. cihna, hetu, kAraNa, liMga, lakSaNa, e pramANe che. temAM cihna te upalakSaNa (oLakhANa) jema ke devakuLa (derAne) dhajA te cihna che. hetu, te nimitta lakSaNa. jema ke kuMbhAranI caturAI te ghaDAnI suMdaratA che. kAraNa, te upAdAna lakSaNa. jema ke mATInuM komaLapaNuM te ghaDAnuM vadhAre baLavAnapaNuM che. liMga te kArya lakSaNa jema dhUmADo agninuM kArya che. athavA e badhA eka paryAyavAcI che. (A badhAno artha eka ja che.) lakSaNa eTale jenA vaDe parokSa vastu lakSyamAM levAya, te, ane jIvanuM AdAna vigere aneka prakAranuM A lakSaNa che. ane te have kahevAze : | gAthArtha 11 | AyANe paribhoge joguvaoge kasAyalesA ya / ANApANU iMdiya, baMdhodayanijjarA ceva / / 223 / / cittaM ceyaNa sannA, vinnANaM dhAraNA ya buddhI-a / IhAmaIviyakkA, jIvassa u lakkhaNA ee / / 224 / / dAraM A gAthAo pratidvAra (jIvAra)nI che. tenI vyAkhyA AdAna, paribhoga, yoga, upayoga, [51] Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 pakaSAya, klezyA, AnapAna, iMdriyo, baMdha, udaya, nirjarA, // gAthArtha || 223 || tathA citta, ''cetanA, 'saMjJA, vijJAna, dhAraNA, buddhi, ihA, 17 mati, vitarka (A aDhAra prakAre) eTale A batAvelAM lakSaNo jIvanAM che. tuM zabda ja kAranA arthamAM che tethI ema jANavuM ke, A lakSaNo jIvanAM ja che. paNa ajIvamAM te lakSaNo nathI. / / gAthArtha 224 || A banne gAthAno artha TuMkANamAM kahyo, have vistArathI artha bhASyakAra kahe che. // 223-224 // adhyayana 4 lakkhijjaitti najjai, paccakkhiyaro va jeNa jo attho / taM tassa lakSaNaM khalu, dhUmuNhAI vba aggissa / / 12 / / bhA. / / lakSyamAM Ave che, eTale jaNAya che; te koNa che ? te pratyakSa, ane itara, te parokSa je uSNapaNA vigerethI je padArtha agni vigere te tenuM lakSaNa che. te ja khulAsAthI kahe che. jema dhUma uSNatA vigere agninAM lakSaNa che, te uSNatAthI pratyakSaja agni jaNAya che ane dhUmADAthI parokSa jaNAya che. (arthAt najare na dekhAya te parokSa) | gAthArtha 12 bhASya || te AdAna vigerenA dRSTAMto kahe che. ayagAra kUra parasU, aggI suvaNNe a khIranaravAsI / AhAro diTTaMtA, AyANAINa jahasaMkhaM / / 13 / / bhA. / ayaskAra (luhAra) kUra (bhojana-bhAta) parazu (kUhADI) agni, suvarNa, (sonuM), kSIra (dUdha) nIra (pANI) vAsI (chenI) tathA AhAra e dRSTAMta che. konA ? prakAMta (cAlu viSaya) je AdAna vigere che tenA anukrame che ane pratijJAdi ullaMghavAthI A kahevAnuM parokSa vastunA svIkAramAM prAyaH pradhAna aMgapaNuM batAvavA mATe che. // gAthArtha 13 || have prayoga kahe che. dehiMdiyAiritto, AyA khalu gajjhagAhapaogA saMDAsA ayapiMDo, ayayArAivva vinneo / / 14 / / bhA. / / deha indriya vigerethI judo, AtmA che. khalu zabda vizeSaNanA arthamAM che. te sUcave che ke, kathaMcit (koI aMze) judo che paNa sarvathA judo nathI. jo taddana judo mAnIe to, asaMvedana vigereno prasaMga Avaze. A vaDe pratijJAno artha kahyo ane pratijJA artha indriyo che. Adeya, AdAnano, vidyamAna AdAtRka che. kevI rIte ? te kahe che. grAhya, grAhakanA prayogathI. temAM grAhya te, rUpa vigere che. `ane grAhaka, te indriyo che. teono prayoga, svaphala sAdhana vyApAra che. kAraNa ke tenAthI vyApAra thAya che. vaLI e (indriyo)no karma, karaNabhAva kartAnA vinA svakArya sAdhana prayogavALo thato saMbhavato nathI. enA vaDe paNa hetuno artha kahyo ane hetu te Adeya AdAna rUpe che. have dRSTAMta kahe che. jema ke grahaNa karanAra saMdaMzaka (sANaso) je ayaspiDa (loDhuM) Adeya che. tenAthI luhAra mAphaka jANavuM. atirikta (judo) vidyamAna AdAtA (lenAra) enA vaDe dRSTAMta artha kahyo. paNa temAM dRSTAMtato saMdaMzaka, ane ayaspiDa, mAphaka che. paNa je tenAthI judo nathI temAM grAhya grAhakano prayoga nathI. jema ke dehAdithIja. e vyatireka (ulaTo) artha che. eTale vyatireka te je vidyamAna AdAtRka na hoya, teo Adeya AdAna rUpavALAM paNa na thAya, jema ke mRtaka dravya iMdriyo vigere na thAya. // gAthArtha AdAna dvAra kahyuM. (dehAdikathI AtmA kAMIka aMze judo che. grAhya, grAhaka, prayoga che. dRSTAMta saMDAsA (sANasA)thI loDhuM pakaDavuM temAM luhAra mAphaka jANavuM, eTale iMdriyo koI paNa vastune le to [52] Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 paNa AtmAnI sahAyatA vinA na le. jema ke sANaso loDhAne pakaDe, paNa luhAra vinA sANasAthI loDhuM na pakaDAya tethI AtmA siddha thayo) have paribhogadvAra kahe che. te 14 || bhA. deho sabhottio khalu, bhojjattA oyaNAithAlaM va / annappauttigA khalu jogA parasubba karaNattA / / 15 / / bhA. "deha che. te bhoktA sahita che," A pratijJA che. bhogavavA yogya" A hetu che. bhAta vigerenA thAlanuM eTale thALImAM bhAta muke, te khAnArane mATe ja mUkAya che. A daSTAMta che. ane dehanuM bhogavavuM, te jIva vaDe che. te dehamAM rahIne bhogavato hovAthI, tethI pratijJA siddha thaI paribhoga dvAra kahIne have yogadvAra kahe che. "bIjAnA prayojelA yogo che." yoga te sAdhana che. jemAM mana vacana ane kAyA, e karaNa che. te pratijJAno artha che. kAraNapaNuM e hetu che. parazu mAphaka A dRSTAMta che, (jema parazu vaDe mANasa kApe che. te pramANe mana, vacana, kAyA, vaDe AtmA padArthano nirNaya kare che.) vaLI vizeSa pakSa letAM sAmAnya hetu thAya che. jema ke anitya varNa Atmaka zabda. zabdapaNuM hovAthI, meghazabdanuM dRSTAMta / gAthArtha thayo . yogadvAra kahyuM. have upayoga dvAra kahe che. // 15 li uvaogA nAbhAvo, aggibba salakkhaNApariccAgA / sakasAyA NAbhAvo pajjayagamaNA suvaNNaM va / / 16 / / bhA. upayoga sAkAra, anAkAra, bhedathI bhinna che. tenAthI jIvano abhAva nathI. zA mATe ? te kahe che. svalakSaNane na tyAgavAthI-eTale upayoga lakSaNa je AtmAnuM asAdhAraNa lakSaNa che. te teNe tyAgyuM nathI, te hetu che. agninuM dRSTAMta che. jema ke agni, uSNatA je potAnuM lakSaNa che. tene jyAM sudhI na tyAge, tyAM sudhI te agni ja gaNAya. tema jIvanuM paNa jANavuM. A prayogArtha thayo. prayoga A pramANe che. sanuM AtmA, (AtmA vidyamAna che.) pratijJA svalakSaNa (upayoga)ne na tyAgavAthI A hetu che. agni mAphaka A dRSTAMta che. upayoga dvAra kahIne kaSAyadvAra kahe che. kaSAyapaNAthI sahita, hovAthI, eTale acetana. vilakSaNa evA krodhAdi pariNAmathI yukta hovAthI jIvano abhAva nathI. zA mATe ? te kahe che. paryAyanuM gamana (prApta) thavAthI eTale krodha mAna vigere paryAyone (AtmA, pAme che) dRSTAMta suvarNanuM che. jema kaDAM, kaMThI, vigere paryAyane pAmeluM sonuM darekamAM vidyamAna che, tema AtmA paNa krodha, mAna, vigeremAM vidyamAna che. || gAthArtha ! lezyAdvAra kahe che. || 10 || lesAo NAbhAvo, pariNamaNasabhAvao ya khIraM va / ussAsA NAbhAvo samasabhAvA khau va naro / / 17 / / bhA. lezyAnA sadUbhAvathI jIvano abhAva nathI. paNa bhAva ja che. zA mATe ? kahe che - pariNAmano svabhAva che. kRSNa (kALuM) vigere dravya, sAthe hovAthI jAMbunA khAnArA vigerenA dRSTAMtathI siddha che. ke te pramANe pariNAma dharmapaNuM hovAthI, kSIra (dUdha)nI mAphaka, A pramANe prayoga artha che. prayoga (anumAna) A pramANe karavo. (pratijJA) AtmA vidyamAna che. (hetu) pariNAmIpaNe hovAthI, kSIranuM, A dRSTAMta che. vezyA dvAra kahIne AnapAna dvAra kahe che. ucchavAsathI eTale acetana dharmathI vilakSaNa prANa, apAna (zvAsa levo te) nA sadbhAvathI jIvano abhAva thato nathI; paNa bhAva ja siddha thAya che. zrama (cAlavA vigere)nA kAraNe parispada [53] Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 (jorathI damacAlatA) puruSanI mAphaka eTale A pramANe prayoga karavo. paNa A prayoga vyatire kavALo (ulaTa) jANavo. AtmAthI yukta jIvatuM zarIra che. zvAsozvAsa letuM hovAthI, ane je AtmAvALuM nathI hotuM. te zvAsozvAsa levAvALuM paNa nathI hotuM. jema ke AkAza, have iMdriyadvAra che. // 17 . akkhANeyANi paratthagANi vAsAiveha karaNattA / gaiveyaganijjarao, kamassa'nno jahAhAro / / 18 / / bhA. akSa, eTale iMdriyo A lokamAM prasiddha che. te dehane Azrita che. parArtha. te AtmAnA prayojanavALI che. vAsI (vAMsalo) vigerenI mAphaka, ahIM karaNapaNe hovAthI A lokamAM vAsI vigere mAphaka. A prayoga artha che. vAdInI zaMkA, AdAnaja, iMdriyo che. te zA mATe bhedano upavAsa karavo ? uttara nivRtti tathA upakaraNanA dvAra vaDe bepaNuM batAvavA mATe, tethI, temAM to upakaraNanuM grahaNa karavuM, paNa ahIM to nivRtti levI. A prayoga karavo. parArthavALA (AtmaprayojanavALA) cakSu vigere iMdriyo che. saMghAtapaNuM hovAthI, zayana, Asana vigere mAphaka, ane A kAMI vizeSa virUddha nathI. karma saMbaMdhavALA AtmAne saMghAta rUpapaNuM svIkAreluM hovAthI, iMdriya dvAra kahyuM. have baMdhAdi dhAro kahe che. grahaNa, vedaka, nirjaraka te karmathI anya che. jema ke AhIra temAM grahaNa te karmano baMdha che, vedavu te udaya, nirjarA te kSaya; have AhAramAM je dRSTAMta hatuM, te A pramANe samajavuM ke "AhAra saMbaMdhI grahaNa te kartA vigere sivAya thAya nahIM te pramANe karmanuM paNa karyA vinA na thAya - prayoga vidyamAna bhoktAvALuM A karma che. grahaNa, vedana nirjarAnA sadbhAvathI, AhAranI mAphaka tethI AtmA siddha thayo // gAthArtha - || have bIjI gAthAne AzrayIne cittAdikanuM svarUpa batAvavA kahe che. / 18 | cittaM tikAlavisayaM, ceyaNa paccakkha sannamaNusaraNaM / viNNANaNegabheyaM; kAlamasaMneyaraM dharaNA / / 19 / / bhA. citta trikAla viSaya che. eTale oghathI atIta, anAgata, vartamAnagrAhI che. cetana te cetanA, te pratyakSa vartamAna artha grahaNa karanArI che. saMjJAna te saMjJA eTale pachavADe je smaraNa thAya, te jJAna, ane vijJAna che. te aneka prakAranuM che. aneka dharmavALI vastumAM tevo tevo adhyavasAya (vicAra) thAya che. kAla asaMkhyayetara che. eTale asaMkhyaya tathA saMkhe che, zuM ? dhAraNA te nAza na thAya. tevI smRti vAsanA che. te asaMkhyaya varSa AyuvALAne asaMkhyaya kALa, tathA saMkhyaya varSAyuvALAne saMkhyaya kALa sudhI dhAraNA rahe che. || gAthArtha | bhA. / 19 | - atthassa Uha buddhi, IhA ceTTatthaavagamo u maI / saMbhAvaNatthatakkA guNapaccakkhA ghaDobba'tthi / / 20 / / bhA. arthano uha te buddhi eTale saMkSi prANIne parathI nirapekSa arthanuM jANavuM te, ihA te ceSTA jema ke A sthANuM che ke puruSa che. te sad (vidyamAna) padArthane vicAravArUpe che. arthAvagama te arthano pariccheda, te mAthAne khaNavA vigerenA dharmathI upapattithI A puruSa ja che. evI nizcaya mati thAya [54] Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 te arthAvagamathI utpanna thAya te mati jANavI, "saMbhAvaNa tathA takka" prAkRta zailIne pheravatAM artha saMbhAvanA zabda thAya che eTale A pramANe ja A thAya che. te tarka, A pramANe dhAro kahIne A badhA cittAdiguNo varte che. te jIvanAmanA guNInuM pratipAdaka che. te prayoga artha vaDe upasaMhAra karatA kahe che. hetunA guNa pratyakSapaNe hovAthI ghaTanI mAphaka jIva che ema samajAya che. A gAthArtha che. te bhA-20 || . jamhA cittAIyA, jIvassa guNA havaMti paccakkhA / guNapaccakravattaNao, ghaDubba jIvo ao asthi / / 21 / / bhA. jethI pUrve kahelA citta vagere jIvanA guNo batAvyA te ajIvanA nathI. kAraNa ke zarIrAdinA guNothI vidharma paNe hovAthI-ane e guNo pratyakSa thAya che. kAraNa ke potapotAno saune anubhava che. jethI A pramANe guNonA pratyakSapaNAthI hetuthI ghaTa mAphaka jIva paNa che. ethI e pramANe prayoga artha che. prayoga A pramANe-AtmA vidyamAna che. guNa pratyakSapaNuM hovAthI, temAM dRSTAMta ghaTanuM che. vaLI A ghaTa mAphaka AtmAne acetanapaNuM ApavA vaDe virUddha paNa nathI. kAraNa ke avidyamAna bAdhanamAM virUddha che. A vacana che. caitanya pratyakSa ja bAdhana che. eTale ghaDAmAM acetanatA che, paNa AtmAmAM to pratyakSa ja tethI bAdhana rU5 caitanya vidyamAna che. A pramANe mULa dvAranI gAthA benA saMbaMdhamAM pratidvAra, be gAthAthI lakSaNadvAra kahyuM. have astittva dvArano avasara che, te pramANe bhASyakAra kahe che. || 21 || atthitti dAramahuNA, jIvassai atthi vijjae niyamA / loAyayamayaghAyatthamuccae tatthimo heU / / 22 / / bhA. have astitva dvArano avasara Avyo che. tyAM A pramANe kahevAya che. "jIva vidyamAna hoI pRthivI Adi vikAra deha mAtra rUpavALo che. A pramANe siddha sAdhyatA paNa tethI anya che. evI AzaMkA thAya te dUra karavA mATe kahe che. anya caitanya rUpa che. te paNa mAtAnA caitanyanuM upAdAna thaze. paNa paralokayAyI (janAra) nathI, evo moha thAya, te dUra karavA, kahe che. ke te nizcayathI che ja, tethI kahe che ke" lokAyata mata dUra karavA mATe che, eTale nAstika abhiprAyanuM nirAkaraNa kare che, ethI te vizeSaNo saphaLa che. te lokAyata matane dUra karavAmAM A have pachI kahevAto hetu anyathA anupapatti rU5 yuktinuM mArga che. || gAthArtha | 22 || jo ciMter3a sarIre, natthi ahaM sa eva hoi jIvo tti / na hu jIvaMmi asaMte, saMsayauppAyao anno / / 23 / / bhA. je koI A lokamAM ema citave ke, huM zarIramAM nathI, ema ciMtavanAro ja jIva che. kevI rIte ? te kahe che - ke avidyamAna jIvavALAM eTale marelAnA zarIra vigeremAM saMzaya karanAro anya prANAdi nathI, kAraNa ke saMzayanuM caitanya rU5 paNuM che, tethI; / gAthArtha / eja have batAve che. 23-bhA || jIvassa esa dhammo, jA IhA atthi natthi vA jIvo / khANumaNussANugayA, jaha IhA devadattassa / / 24 / / bhA. jIvano A svabhAva dharma che. ke je ihA sad artha paryAyalocana rUpa che. kevI iha ? te kahe che. ke che athavA nathI ? eTale jIva che ke nahi. te saMbaMdhI lokamAM prasiddha dRSTAMta kahe che. sthANuM, manuSya, anugata. eTale A (dUra dekhAya te) sthANuM (jhADanuM ThuMThuM) che ke puruSa che ? AvI [55] Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 je ihA devadattane thAya che, jIvano dharma che. |gAthArtha || bhA-24 // have bIjI rIte eja kahe che. adhyayana 4 siddhaM jIvarasa atthittaM saddAdevANumIyae / nAsao bhuvi bhAvassa, saddo havai kevalo / / 25 / / bhA. jIvanuM je upayoga lakSaNanuM astitva che. te siddha che. zA mATe ? te kahe che. "zabdathI ja eTale jIva, ema bolavAthI anumAna karAya che. kevI rIte ? te kahe che. na asat padArthanuM pRthvI upara zabdavAcaka hoya "kharaviSANa" (gadheDAnuM ziMgaDuM) zabdothI vyabhicAranI zaMkA thAya, tethI kahe che ke, kevaLa zuddha, anya padathI na joDAyela, jIva zabda che. kharAdipada saMsRSTa viSANAdi zabda che. | gAthArtha // 25 bhA. (be padavALAM avidyamAna vastune paNa kahe. paNa eka pada hoya te satya padArthano ja vAcaka hoya che.) AnuM ja vivaraNa karavA bhASyakAra kahe che. // bhA-25 // atthitti nibbigappo, jIvo niyamAu saddao siddhi / kamhA ? suddhapayattA, ghaDakharasiMgANumANAo / / 26 / / bhA0 nirvikalpa (saMdeha rahita) jIva, niyamathI zabdathI siddha che. eTale vAcaka zabda jIva, tenAthI vAcya padArtha jIvanI siddhi che. kevI rIte ? te kahe che. zuddha padapaNuM jIvanuM hovAthI ghaTakharazRMganA anumAnathI. anumAna zabda ahIM dRSTAMta vacana che. ghaTa, khara, zRMga dRSTAMtathI ema prayogArtha che. te prayoga A pramANe karavo. mukhya artha vaDe, arthavALo jIva zabda che. zuddha padapaNe hovAthI ghaTa zabdanI mAphaka, ane je mukhya artha vaDe arthavALo na thAya, te zuddha pada paNa na thAya; yathA khara zRMga zabda A gAthArtha che II have paranA abhiprAyanI A zaMkA karIne tene dUra ka2vA kahe che. | bhA.-23 // coyaga - suddhapayattA, siddhI jar3a evaM suNNasiddhi amhaM pi / taM na bhavai saMteNaM, jaM sunnaM sunnagehaM va / / 27 bhA0 / / tamArA kahevA pramANe zuddha pada paNAthI jo jIvanI siddhi thAya, to zUnya siddhi amArI paNa thAya. eTale vAdI kahe che ke, zUnya naSTa zabdanA zuddha padapaNAthI amArI siddhi thAya. (arthAt jema zUnya e nakAmuM che, tema jIva paNa nakAmuM pada che.) AcArya uttara Ape je pArakAe (tame) kaheluM te siddha thatuM nathI zA mATe ? uttara-vidyamAna padArtha vaDe jethI zUnya kahevAya che te zUnya padArtha che. jema ke zUnya gRha te ja kahe che ke devadatta rahita A zUnya gRha che. nivRtta ghaTa naSTa (nAza pAmyo) paNa A baMnenuM jIva zabdanuM jIvavALuM avaziSTa (adhuruM) vAcya nathI (TIkA saMzodhake avaziSTa ne badale aviziSTa pada mUkyuM che, teno artha sAmAnya thAya che. arthAt, jIva jema sAmAnya vAcya che, tema te benuM sAmAnyapaNuM nathI) gAthArtha // bhA. 27 // bIje prakAre astitva pakSane samarthana karatA kahe che. micchA mave savratyA, ne rUM pAranovA| vattA cevovamottA ya, napha nIvo na vidhnad / / 28 / / mA. mithyA thAya, kayA ? badhA paraloka saMbaMdhI dAnAdi kevI rIte ? uttara karmano kartA ane phaLano upabhoktA ja paraloka (janAro) jIva jo na hoya, to. gAthArtha. (arthAt jIva na hoya to dAna devuM na [56] Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 4 tathA tapa brahmacarya ahIM kaSTa veThI ka2vuM, te badhu nakAmuM thAya. kAraNa ke jIva nathI to paraloka koNa Aja bAbatane zIkhAu ziSyanA anugraha mATe vadhAre khulluM kahe che. | bhA. 28 // pANidayAtavaniyamA, baMbhaM dikkhA ya iMdiyaniroho / savvaM niratthayameyaM jai jIvo na vijjaI / / 29 / / bhA. jAya karUNA, upavAsa, hiMsAnI virati vagere tathA brahmacarya dIkSA (yoga lakSaNavALI) tathA iMdriyone vaza rAkhI cAritranuM kaSTa bhogavavuM e saghaLuM nirarthaka ja thAya. jo tame jIvane paralokamAM janAro na mAno to (A dazA thAya) kiMca (vaLI) ziSyoe Acarelo mArga ja uttama puruSoe Adaravo. have te mArgane batAve che. | bhA-29 // loiyA veDyA ceva, tahA sAmAiyA viU / nicco jIvo piho dehA, ii savve vavatthiyA / / 30 / / bhA. lokamAM thayA athavA lokamAM vidita te laukikA te itihAsa vigere karanArAM, te ja pramANe vaidiko, jaivigha vRddho tathA sAmAyika te tripiTaka, vigere samaya vRttivALA, tathA vidvAno che teo mAne che ke nitya jIva che paNa anitya nathI. e pramANe dehathI judo jIva che. e pramANe. sarva vyavasthita (mAnanArA) paNa bIjI rIte mAnatA nathI | gAthArtha | eja kahe che. || bhA-30 || loge acchejjabhejjo vee sapurIsadaddhagasiyAlo / samaejjahamAsi gao, tiviho divbAisaMsAro / / 31 / / bhA. lokamAM achedya, abhedya, AtmA kahevAya che. gItAmAM kahyuM che ke 'acchedyo'yamabhedyo'yamavikAryo'yamucyate / nityaH saMtatagaH sthANuracalo'yaM sanAtanaH / / 1 / / ityAdi A achedya, abhedya, avikArya, nitya, saMtataga, (sadA bhamanAro) sthANuM, tathA A acala sanAtana AtmA che. tathA vedamAM kahyuM che ke, viSTA sahita marelo navaDAvyA vinA bALe te ziyALIo thAya. ane viSTA rahita bALe to tenI prajA kSudhA rahita utpanna thAya che. tathA (bauddhazAstrI) samayamAM "huM hAthI hato," ema kahevAya che. te ja pramANe buddhanuM vacana che. ke he bhikSuo ! huM (pUrva bhavamAM) cha dAMtavALo zaMkha jevo hAthI hato. ane popaTa je pAMjarAmAM rahelo che, te zakuMtano jIva, jIvaka hato vigere tathA keTalAka traNa prakArano divya Adi saMsAra mAne che. deva, mAnuSya, tiryaMga, evA traNa bhedo che. Adi zabdathI cAra prakAre, keTalAka nArakI vadhAre mAne che. | gAthArtha || gA. 31 // have bIje prakAre astitva kahe che. atthi sarIravihAyA, paniyayAgArayA bhAvAo / kuMbhassa jaha kulAlo so mutto kammajogAo / / 32 / / bhA. audArikAdi zarIrano vidhAtA (karanAro) koI paNa che, zA mATe ? kahe che. pratiniyata AkA2paNAdino sadbhAva hovAthI zarUAtathI pratiniyata AkAravALo hovAthI, ema samajavuM ke teno kartA che. have dRSTAMta kahe che. ke jema ghaDAno banAvanAra kuMbhAra che, tema A zarIrano paNa kartA koI che. kadAca kuMbhAra mAphaka e dRSTAMte kulAla (kuMbhAra) mAphaka te zarIrano kartA paNa mUrta thaze, evI virUddha paNa zaMkA thAya te dUra karavA kahe che. te AtmA mUrta-karma yogathI, eTale mUrta karmanA saMbaMdhathI kaMIka aMze mUrta che. | gAthArtha // ahIMyAM ja ziSyanI buddhi khIlavavA bIjI rIte tenI grahaNa vidhi batAve che. // 32 [57] Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 phariseNa jahA vAU, gijjhaI kAyasaMsio / nANAIhiM tahA jIvo, gijjhaI kAyasaMsio / / 33 / / bhA. jema zIta vigere sparzathI jema vAyu mAnIe chIe, eTale te dekhAto nathI, chatAM paNa zarIra sparza karato mAnIe, tema jJAnAdi, eTale jJAna darzananI icchA vigerethI jIvane kAyAmAM rahelo mAnavo joIe. // gAthArtha || 33 || adhyayana 4 ghaNAM anumAnothI AtmAnuM astitva siddha karyuM. paNa anumAna to pratyakSapUrvaka hoya che. paNa AtmAne keTalAka dekhatA nathI, tethI jIva mAnavo, azobhanika che. evI koInI zaMkA thAya te kahe che. aNidiyaguNaM jIvaM, dunneyaM maMsacakkhuNA / siddhA pAsaMti sabbannU, nANasiddhA ya sAhuNo / / 34 / / bhA. iMdriyathI rahita guNavALo, avidyamAna rUpAdi iMdriyagrAhya guNavALo jIva, amUrtatva Adi dharmavALo chadmasthane durlakSya che. siddha (je kevalajJAna pAmelA) je sarvajJa che. te ja jIvane pratyakSa jue che. ahIM sarvajJa vizeSaNa eTalA mATe lIdhuM ke, aMjanasiddha vigere paNa siddha gaNAya, te na jue. phakta je mokSamAM gayA, te RSabhadeva vigere jue che. tathA jJAnasiddha te sAdhuo. eTale mokSamAM na gayelA, evA bhavastha. kevaLI paNa jue che. // gAthArtha // 34 // have AgamathI jIvanuM astittva siddha kare che. attavayaNaM tu satthaM, diTThA ya tao aiMdiyANaMpi / siddhI gahaNAINaM taheva jIvarasa vinneyA / / 35 / / bhA. Apta vacana te zAstra che, Apta puruSa te rAgAdithI rahita che. tu zabda avadhAraNa arthamAM che; tethI Apta vacana ja zAstra che. A vacanathI apaurUSayano vyavaccheda karyo, kAraNa ke tenuM asaMbhavapaNuM che. te AptavacananA zAstrathI jANyuM ke, je iMdriyothI atikrAMta, ane je atIMdriyathI jJAnIo jANe, tethI temanA vacanathI ApaNe paNa jANIe. jema A lokamAM jyotiSIonI gaNatarIthI caMdragrahaNa vigere ApaNe mAnIe chIe, tema ja jIvanI siddhi paNa mAnavI, mUladvAranI gAthAmAM astitvadvAra kahyuM. have anyatva Adi traNa dvAra kahe che. II 35 || aNNattamamuttattaM, niccattaM caiva bhaNNae samayaM / kAraNaavibhAgAIheUhiM imAhiM gAhAhiM / / 36 / / bhA. (1) anyapaNuM, te dehathI AtmAnuM judApaNuM che; tathA (2) amUrttatva, te svarUpavaDe (iMdriyothI) AtmA na dekhAya tevo che. (3) nityatva te ja pariNAmavALo, te nityapaNAvALo kahevAya che. A traNe guNo eka eka hetu vaDe eka kAle yugapad (sAthe) 2he cheH kAraNa avibhAga vigere, have pachInI kahevAtI niryuktinI traNa gAthAonA lakSaNo vaDe (kahevAze) // gAthArtha // 36 | kAraNavibhAgakAraNaviNAsabaMdhassa paccayAbhAvA / viruddhassa ya atthassApAubbhAvAviNAsA ya / / 225 / / kAraNa vibhAga, kAraNa vinAza, ane baMdhanA pratyayanA abhAvathI, A abhAva ahIM traNene lAgu paDe che. eTale kAraNa vibhAganA abhAvathI jIvane paTAdinI mAphaka, taMtu vigere kAraNa vibhAga nathI. jIva tAMtaNAthI banyo che ema samajavuM nahIM kAraNa ke temAM kAraNano ja abhAva che. e pramANe kAraNa vinAzanA abhAvamAM paNa joDavuM (kAraNa vinAzano abhAva nathI. jyAM kAraNa nathI, tyAM abhAva 1. tulanA bhagavat gItA - 37-2 sell. 28 [58] Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 hoya ja zAno ?) tathA baMdhanuM, eTale jJAnAvaraNAdi pudgalayoga lakSaNanA pratyayano abhAva thAya, e hetu nathI. kAraNa ke baMdhanuM hetupaNuM utpanna thatuM nathI, baMdhAto vyatirikta, baMdha jaNAvavA mATe asamAsa che. ane vyatirekI A anvaya, vyatireka, arthasAdhaka che. te darzAvavA mATe tathA virUddha arthano paTAdinAM nAzamAM bhasma vigere mAphaka aprAdurbhAvamAM, ane anutpatti chate, avinAzanA hetuthI jIvanuM nityapaNuM che. ane nityapaNuM siddha thavAthI amUrrApaNuM che. ane amUrttapaNAthI, dehathI te AtmAnuM anyapaNuM pratipattivaDe anukULa guNathI vyatyayavaDe sAdhyano nirdeza che ane te niryuktikAra kaheze. "jIvassa siddhamevaM niccattamamuttamannattaM" adhyayana 4 A gAthAno samAsa artha thayo. ane vadhAre artha bhASyathI jANavo. niryubhUitadvAraparApekSavA saMgRhItArthavAcakA gAthA niryuktiH tasyAzca yadvivaraNaM tadbhASyaM karttA tvanayoreka evobhayorapIti vi. F (nIcenA TIppaNamAM lakhyuM che ke mULadvAranI ja apekSA vaDe niryukti-saMgRhIta artha vAcaka gAthA niryukti che. tenuM je vivaraNa, te bhASya che. paNa kartA niryukti, tathA bhASya, baMneno eka ja che. vi. 5) AmAM apaThita ziSyano saMmoha dUra karavA jema upanyAsa karyo che, te pramANe dvAro kahIne, pAchaLathI niryuktikAranA abhiprAya pramANe milAvI leze. eTalA mATe kahe che. // 225 // annatti dAramahuNA, anno dehA gihAMu purisso vva / tajjIvatassarIriyamayaghAyatthaM imaM bhaNiyaM / / 37 / / bhA. "dehathI anya" A dvAra kahe che. temAM e kaheze ke dehathI jIva judo che." gRha (ghara) vigeremAM rahelA puruSanI peThe A dRSTAMta che. tenA bhAvamAM paNa tyAM aniyamathI "bhAvathI" A hetu vicAravo ane A hetu asiddha nathI. mRta dehamAM dekhAto nathI. tethI, have prayoganuM phaLa kahe che. te jIva te zarIra AvuM mAnanArA vAdIno mata khaMDana karavA A prayoga kahyo che. // gAthArtha || have bIjo prayoga kahe che. II 37 || dehiMdiyAiritto, AyA khalu taduvaladdhaatthANaM / tabbigame'vi saraNao, gehagavakkhehiM puriso vva / / 38 / / bhA. khalu zabda vizeSaNanA arthavALo hovAthI koI aMze AtmA deha tathA iMdriyothI judo che. tenAthI upalabdha arthonA saMbhavathI parAmarzapaNAthI eTale iMdriyothI koI padArtha jANyo hoya, to tenA vigama eTale iMdriya nAza thavAthI paNa smaraNa thAya che. tethI te hetuno artha che. ane te pramANe AMdhaLA tathA baherA vigere e pUrve sArI avasthAmAM dekhyuM hoya to yAda karI zake che. jemake gharanA jharUkhAmAM beThelA purUSe dekhyuM hoya te jharUkhAmAM na beTho hoya to paNa yAda karI zake che. A dRSTAMta che. prayoga A pramANe - koI aMze deha iMdriyathI judo AtmA che. taupalabdha arthane yAda karanArA devadattanI jema. gAthArtha - (upara vigata samajAvI che ke jema jharUkhAmAM beThelo kaMI jue pachI tyAMthI uThyA pachI paNa yAda karI zake, tema iMdriyathI koI kaMI dekhe, sAMbhaLe, ane pAchaLathI karma saMjoge te nAza paNa vastu yAda rahe che. tethI iMdriyathI AtmA koI aMze judo siddha thayo.) iMdriyanuM upalabdhipaNuM che. evI A zaMkA dUra karavA kahe che. // 38 // thAya, [59] Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 na u iMdiyAI uvaladdhimaMti, vigaesu visayasaMbharaNA / jaha gehagavaknehiM, jo aNusariyA sa uvaladdhA / / 39 / / bhA. paNa iMdriyoja dekhAvAmAM labdhivALI nathI, zA mATe ? uttara-iMdriyo jyAre nAza thAya. tyAre viSayanuM saMsmaraNa (yAda) rahe che. eTale pahelAM koI mANasa dekhato hoya-ane pachavADe aMdho thAya, chatAM paNa pUrve dekhelo viSaya tene yAda Ave che. tevI ja rIte koI mANasa pachavADe bahero thAya to tene pUrve sAMbhaLelI vAta yAda rahe che. ene mATe dRSTAMta kahe che. jema gharanA jharUkhAmAM koI mANasa beTho hoya to te jharUkhArUpa karaNa vaDe kAMI jue jharUkhAthI gharamAM Ave ane pUrve dekhelo padArtha yAda rahe che. te yAda rAkhanAra pote upalabdhi (viSayano jANanAro) che, paNa jharUkho dekhanAro nathI. tevI ja rIte iMdriyo paNa dekhanArI ke jANanArI nathI, paNa dekhanAra AtmAne sahAyaka che. A pramANe ahIM gAthAno artha che. A pramANe eka prakAre anyatvadvAra kahyuM, have amUrtadvArano avasara che te pramANe bhASyakAra kahe che. te 39 || saMpayamamuttadAraM aiMdiyattA acheyabheyattA ruvAivirahao vA, aNAipariNAmabhAvAo / / 40 / / bhA. have amUrtadvAra kahIe chIe. amUrta jIva che. kAraNa ke atIndriya hovAthI, dravya iMdriyothI grahaNa karAtuM nathI. (ApaNe iMdriyo vaDe ApaNA AtmAne ke bIjAnA AtmAne koI paNa rIte sAkSAt dekhatA nathI) vaLI amUrta (arUpI) kahevAnuM kAraNa e che ke te taravAra ke zuLathI chedAto bhedato nathI. ane tethI te rUpa vigerethI virahita che. tathA anAdi pariNAma bhAvathI eTale svabhAvathI ja AtmA anAdi amUrta pariNAmapaNe che. gAthArtha || 30 || - chaumatthANuvalaMbhA taheva savvannuvayaNao ceva / loyAipasiddhIo jIva'mutto tti nAyavyo / / 41 / / bhA. have chadmastha, eTale kevalajJAna sivAyanA bIjA koIpaNa jJAnathI AtmA sAkSAt dekhAto nathI. - te ja pramANe sarvajJa vacanathI ja eTale sAcuM bolanArA vItarAganA vacanathI mAnavo. vaLI loka vigeremAM amUrNapaNe prasiddha che, tethI Adi zabdathI veda samaya lIdho, A pramANe amUrta jIva jANavo. badhI jagyAe A pramANe pratijJA che, gAthArtha || 41 || amUrta dvAra kahyuM have nitya dvAra kahe che. Niccotti dAramahuNA Nico aviNAsi sAsao jIvo / bhAvatte sai jammAbhAvAu nahaM va vinneo / / 42 / / bhA. / / have nityadvAra kahe che, nitya jIva che, A pramANe kahetAM pArakAothI (bauddhalokothI) sattAnavaDe nityapaNuM svIkAravAthI siddhanI sAdhyatA thAya che. te dUra karavA kahe che. jIva avinAzI che. eTale kSaNanI apekSAe paNa niranvaya (nAza dharmavALo) nathI. e ja pramANe parimita kALa rahenAro-keTalAka vAdi icche che. teo kalpamAtra pRthvI ane bhikSuo rahenArA che. e vacananuM khaMDana karavA kahe che. jIva zAzvata che. eTale sarvakALa rahenAro che. zA mATe ? uttara vastu vidyamAna chetethI, tathA janmanA abhAvathI tenI AkAzanI mAphaka utpatti nathI. (jIva navo utpanna thato nathI, paNa karmAnusAre navAM navAM zarIra rUpa ghara badale che.) vastu vidyamAna eTale jema gadheDAnuM zIMgaDuM padArtha nathI. paNa jIvato kharo padArtha che. e batAvyuM. || 42 // have bIjA hetuo batAve che. [60] Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 saMsArAo AloyaNAu, taha paccibhinnabhAvAo / khaNabhaMgavighAyatthaM, bhaNi telokkadaMsIhiM / / 43 / / bhA. / / saMsAra eTale saMsaraNa thavuM. temAM nArakapaNe te ja jIva nAraka gaNAya. ane tiryakapaNe tiryaka. ema jIva nitya che. tathA huM karuM chuM. meM karyuM. bhaviSyamAM karIza. e trikALa viSaya saMbaMdhI je AlocanA (vicAraNA) che, tethI AtmA nitya che, tathA pratyabhijJA (oLakhANa) nA bhAvathI vidvAnathI laIne maMda buddhivALI strI sudhI darekane jANItuM che ke, pahelA jene joyo hoya, tene pachI maLatAM oLakhI le che. te oLakhanAro pahelAM ane pachI eka ja hovAthI nitya che. te abhedagrAhI nitya kahevAya che. A badhuM kahevAnuM phaLa kahe che. ke pUrve bauddhono kSaNabhaMgura mata khaMDana karelo, te A pramANe che. A tIrthakara jeo trilokadarzI che. temano A kahelo mata che. ethI pUrve kaheluM te ja paramArtha nathI paNa AtmAne nitya siddha karavA sAthe bauddhanuM khaMDana paNa karyuM. te gAthArtha che43 | teja batAve che. loge vee samae nicco, jIvo vibhAsao amhaM / iharA saMsArAI, savvaMpi na jujjae tassa / / 44 / / bhA. .... "naine chindranti zastrA" tyAdi gItAmAM lakheluM te vacana che. eTale te lokamAM prasiddha che. ke jIvane zastro chedatAM nathI. vigere vacana pramANe che. tethI vedamAM lakhyuM che ke, "saUSa sayoDanuM ityAdi te jIva akSaya, ane aja, che. e zrutinuM pramANa che. tethI. tathA samayamAM "na pratirna vikRti: puruSa" iti vacananuM pramANa che ke, puruSane prakRti paNa nathI, tema vikRti (vikAra) paNa nathI. ethI jIva nitya thayo. te aprazruta anutpanna sthira eka svabhAvavALo che. A ekAnta nitya ja che. jaina mata pramANe te vacana nyAya virUddha che, kAraNa ke jo tema mAnIe, to saMsAramAM cAra gatimAM jIvanuM bhramaNa thAya che. teno uccheda thaI jAya. tethI AgaLa kaheze ke, amArI vibhASA (vyAkhyA) pramANe vikalpa vaDe eTale bhajanAthI cAtuM nitya (koI aMze nitya) vigere rUpathI eTale dravyArthanA AdezathI jIva nitya che ane paryAya arthanA AdezathI jIva anitya che. (dareka gatimAM jIvapaNuM kAyama che. te dravya che ane dareka gatimAM juduM zarIra maLe, te paryAya kahevAya che) eTale jIvane dravyathI nitya ane paryAyathI anitya na mAnIe, to saMsAra AlocanA (A saMsAramAM jIvane bhramaNa che te vicAra vigere sarva na ja yojAyo kAraNa ke te AtmAne bIjA svabhAvanI Apatti vinA eka svabhAva rahevAthI A vartamAna saMbaMdhI bhAva vinA bIjo bhAva na thAya (arthAt AtmA nityAnitya che.) te ja pramANe jIvanuM amUrtapaNuM tathA anyatvapaNuM che. tenI vibhASA paNa samajavI eTale te baMnemAM paNa mUrta ane amUrta samajavAM. karmanI apekSAe mUrta ane zuddhAtmAnI apekSAe amUrta che. anyatva eTale mokSamAM gayA pachI jIva sarvathA pudgalathI judo ane saMsAramAM che, tyAM sudhI koI aMze pudgalathI ekamekapaNe che. jo A na mAnIe to vyavahArano abhAva thaI jAya. kAraNa ke ekAMta amUrta athavA ekAMta zarIrathI bhinna mAnIe to atipAta (maraNa, hiMsA) vigere asaMbhava thAya. ahIM bahu kahevAnuM che, paNa vistAra thaI jAya mATe kahetA nathI. ahIM to sUtranI gAthAnA akSarono ja mAtra artha karavo che. | gAthArtha || 44 || e pramANe anyatva vigere traNa dvAranuM vyAkhyAna karIne adhikAravALI bhASyanI gAthAne kahe che. [61] Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 kAraNaavibhAgAo, kAraNaaviNAsao ya jIvassa / niccattaM vinneyaM AgAsapaDANumANAo / / 45 / / bhA. kAraNano avibhAga eTale jema kapaDuM banAvavAmAM taMtu (tAMtaNA) kAraNa che, tema jIvane utpanna karanArUM kAraNa nathI tathA kAraNanA abhAve kAraNanA avinAzathI jIva. (AtmA)nuM nityatva jANavuM; zA mATe ? adhyayana 4 uttara-AkAza paTanA anumAnathI, ahIM anumAna zabda dRSTAMta vacana che. arthAt AkAza paTanA dRSTAMtathI samajavuM tyAM A prayoga karavo. nitya AtmA. (pratijJA) svakAraNa vibhAgano abhAva hovAthI (hetu) AkAza mAphaka (duSTAMta) te pramANe kAraNa vinAzanA abhAvathI AkAza mAphaka AtmA nitya che. ethI ulaTo dRSTAMta je nitya che, tenA kAraNo vibhAga bhAva che athavA kAraNanA vinAzano bhAva che. jema ke kapaDuM-e AkAzathI ulaTuM che, eTale AkAzamAMthI pradeza chUTA na paDe paNa kapaDAMmAMthI tAMtaNAM judA thaI zake ane nAza paNa thaI zake, eTale A jIvanI nityatva siddhi thaI, // gAthArtha // 45 | bhASya gAthAmAM kAraNa vibhAga abhAvathI tathA kAraNa vinAzanA abhAvathI, ema be dvAra varNavIne have baMdhanA pratyayanA abhAvathI, enuM vyAkhyAna karavA kahe che. heuppabhavo baMdho, "jammANaMtarahayassa no jutto / tajjogavirahao khalu, corAighaDANumANAo / / 46 / / bhA. hetu prabhava eTale hetuthI utpanna thanAra baMdha che. paNa te baMdha jJAnanA AvaraNa vigere pudgala yoga lakSaNavALo che. te baMdha utpatti pachI turta nAza thAya, to temAM na ghaTe ane tenA yogathI virahita, eTale baMdhanA hetuo je mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya, yoga, e pAMca che, tenA vaDe je saMbaMdha che. tenAthI abhAva thAya, to ja te na ghaTe, ahIMyAM khalu zabda avadhAraNa arthamAM che. cora ghaTa AdinA anumAnathI, ahIM paNa anumAna zabda dRSTAMta arthamAM che eTale cora Adi ghaTaAdi dRSTAMtathI, kAraNa ke utpattinA pachI vinAza thanA2 je cora corInI kriyAnA abhAvathI baMdhAto nathI ane ghaTa che, te pANI vigerethI saMyojAya che, tethI te nizce sthAyi che. A pramANe prayoga che. nakSaNika AtmA, (pratijJA) baMdhanI khAtrIthI (hetu) coranuM dRSTAMta che. e ja pramANe nityatva, amUrttatva, deha anyatva, yojanA pUrva mAphaka jANavI (45mI gAthAmAM AtmAne koI aMze anitya batAvyo hato. ahIMyAM koI aMze coranA dRSTAMtathI nitya batAvyo ke te corI karanArane ja sarakAre pakaDyo paNa jo corI karanAro pachI jIvato na hoya evuM mAnIe to pachI tene pakaDAya ja kema ? mATe AtmA nitya thayo.) | gAthArtha || 46 || bhASyanI gAthAmAM baMdhanA pratyayano abhAva che evuM kahyuM. have virUddha arthanA apragaTa tathA avinAzathI enI vyAkhyA kare che. aviNAsI khalu jIvo vigAraNuvalaMbhao jahAgAsaM / ubalabdhaMti vigArA kuMbhAiviNAsidavvANaM / / 47 / / bhA. avinAzI jIva nizce che arthAt nitya che. zA mATe ? uttara-vikAranA anupalathI ghaTa vigerenA vinAzathI kapALa vigere mAphaka vizeSa na dekhAvAthI jema AkAza, arthAt AkAzamAM bheda [62] Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 dekhAto nathI, tema AtmAmAM bheda dekhAto nathI, Aja vadhAre samajAve che. jema ghaDo bhAMgyA pachI temAM kapALa (ThIba) vigere dekhAya che, tema AtmAmAM TukaDA dekhAtA nathI. paNa ghaDA vigere vinAza dravyamAM dekhAya che e ahIM abhiprAya che. niyatva, amUrtatva, deha anyatvanI yojanA pUrva mAphaka karavI. gAthAno artha che cAlu saMbaMdhavALI ja niryuktinI gAthA kahe che ke 47 || nirAmayAmayabhAvA bAlakayANusaraNAvatthANA / suttAIhiM agahaNA jAIsaraNA thaNabhilAsA / / 226 / / nirAmaya eTale rogarahitane roganI utpattimAM A pramANe bolanArA jANIe chIe ke "pahelAM huM nirogI hato. hamaNAM huM rogI chuM." athavA prathama koI rogI hoya, te nirogI thatAM bole "prathama huM rogI hato ane have huM nirogI chuM." AvAM vAkya kSaNavinAzI niranvaya lakSaNavALA AtmAmAM utpanna na thAya. jo kSaNabhaMgura hoya, to rogI nirogI thAya ja kyAMthI ? ane evuM bolAya ja kyAMthI ? A prayoga artha che. prayoga A pramANe, avasthita (kAyama) AtmA che. (pratijJA) aneka avasthA anubhave che. tethI (hanu), bAlakumArAdi avasthA anubhavanAra devadattanI mAphaka (A dRSTAMta che.) nityatva hovAthI amUrta che. ane tethI dehathI anya che. e pramANe badhe yojanA karavI, vaLI bALake karelA anusmaraNathI, ahIMyAM karelo zabda anubhava vacana che. tethI ema jANavuM ke, bAlake anubhaveluM pachavADe yAda karyuM che. ane te ja pramANe bALapaNamAM anubhaveluM (vRddha vRddhapaNAmAM yAda karato dekhAya che. tethI ema na kahevAya, ke anubhave bIjo ane yAda kare bIjo. jo ema na mAnIe, to jagata vyavahAra ulaTo thAya. tema A vRddha mANasanuM yAda karavuM, te khoTuM che. ema paNa nathI. kAraNa ke bAdhA asiddha che. tema hetu phaLanA bhAvanibandhanamAM nathI, anvaye rahita kSaNavinAzI pakSamAM tenIja asiddhi che. kAraNa ke kSaNavAdInAM matamAM hetanI bIjI ja kSaNe tenA mAnavA pramANe abhAvanI Apatti thaze. ane asatunA sadbhAvanA virodhathI, prayoga, artha prayoga A pramANe avasthita AtmA (pratijJA) pUrve anubhUta arthanA smaraNathI, tenAthI nA smaraNathI, tenAthI anya e prakAranA mANasanI mAphaka jANavuM. upasthAnathI eTale karmaphaLanuM upasthAna ahIM levuM. jevuM jeNe karma meLavyuM tenI ja te prakRti bhogave. have karanAro ane phaLa bhogavanAro te bannenA kALa judA che, paNa A baMne kALa eka adhikaraNavALA che. jo tema na mAnIe to potAnA karelA anubhavanI asiddhi thAya. tathA ekanuM kareluM bIjo bhogave te vAta mAnavAmAM na Ave, tathA karelAno nAza, ane na karelAnuM svIkAranArano prasaMga Ave (corI karanAra cora hoya, ane tene badale pakaDAya sAhukAra evuM siddha thaI jAya) saMtAna mAnanArA pakSamAM paNa karatA bhoktAnA saMtAnonI e benuM judApaNuM eka sarakhuM che kAraNa ke zaktino bheda che tenuM ja te pramANe abhAva svIkAravAmAM nityatvanI Apatti thAya che. A pramANe prayoga karo. avasthita AtmA che. potAnA karelAkarmonuM phaLa vedato hovAthI, kheDuta vigerenAM dRSTAMta che. kAna vigerethI grahaNa na karAvAthI eTale kAna vigere koI paNa iMdriyathI na jaNAvavAthI ane kAna vigerathI na grahaNa karAvavAthI te asattva na thAya. (pAMca indriothI AtmA na jaNAya to te nathI ema na manAya) kAraNa ke avagraha vigere matijJAnanA potAnA sAkSAta anubhavathI AtmA indriyathI na jaNAvA chatAM siddha ja che. vaLI kSaNavAdI bauddha lokoe paNa ati indriya jJAnano svIkAra karelo che, ane jJAna e guNapaNe che, ane guNa, guNInA AdhAre rahe che. tethI pUrvanA jJAnanuM ja guNIpaNuM thAya. kAraNa [63] Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 ke te paNa guNa ja che. teno prayoga A pramANe - nitya AtmA guNIpaNe vidyamAna ane atIndriyapaNe hovAthI AkAza mAphaka che. bIjo prayoga AtmA nitya che. jAtismaraNa jJAnano anubhava thAya che. tethI ja, eTale eka bhavathI bIjA bhavamAM gayA pachI pUrvabhavanI vAta yAda Ave che. have jeNe pUrve anubhavyuM nathI. tene te bIjA bhavamAM kyAMthI yAda Ave ? ane jo Ave, to ati prasaMgano doSa Ave. A koI jagyAe jAtismaraNa dekhAya che, tema A ThaganAro paNa nathI. kAraNa ke te bole te siddha paNa karI Ape che. prazna anubhava badhAno eka sarakho chatAM zA mATe badhAne jAtismaraNa thatuM nathI ? uttara-karmanA pratibaMdhathI ane daDha anubhavano abhAva hovAthI jema ahIMyAM paNa badhA lokone Aja bhavamAM anubhavelI badhI vAta yAda rahetI nathI. arthAt jema ahIM koIkane yAda rahe tema parabhavanI vAta paNa koIkane ja yAda Ave. koIkane jAtismaraNa jJAna thayuM te badhAne hoya evuM nathI. kAraNa ke jemanuM cetana naSTa thayuM hoya temane badhe yAdagirinA zUnyapaNAthI vyabhicAra Ave che. A pramANe prayoga karavo. bALake kareluM pUrve mAtAnuM stanapAna te bIjA bhavamAM yAda Ave che. jema ke eka divasanuM janmeluM bALaka paNa mAtAnA stananuM dUdha pIvA icchA rAkhe che. ane jo pUrve na bhogavyuM hoya to te yAda AvatuM nathI. prayoga A pramANe, eka divasanA janmelA bALakane paNa pahele vakhate je stanapAnano abhilASa thAya che, te prathamanA abhilASa pUrvaka che. kAraNa ke abhilASapaNuM che, tethI anyastana abhilASa mAphaka, koI kaheze, tenI mAphaka aprathamapaNuM-sAdhavAthI hetu virUddha thaI jaze. AcAryano uttara; tevuM nathI. kAraNa ke prathama anubhava bAdhana (naDavu) che, ane bAdhana na hoya, tyAre virUddha hetu thAya. jo Ama na mAnIe, to hetunA ucchedano prasaMga Ave, ahIM ghaNuM kahevAnuM che, paNa vistAra bhayathI kahetA nathI. akSarano artha mAtra che. nityAdi kriyAnI yojanA pUrva mAphaka jANavI. niyukti. // gAthArtha te Aja gAthAne bhASyakAra thoDAmAM kahe che. 220 || . * rAsAyasannA vAtavayaM gaM guvADakusaMpara naM vamama mane tarasevannatyuvatyA || 8 || mA. roganI "Ama" saMjJA che. tathA jevI rIte bALakapaNAmAM kaMI paNa karyuM, te juvAnImAM sAMbhare che. tevI rIte pUrva bhave karyuM, te ja karmanI bIjA bhavamAM upasthAna (AvavuM) thAya che. A badhAnI vistArathI pUrve vyAkhyA kahI gayA chIe. || gAthArtha | 48 || Nicco aNiMdiyattA khaNio navi hoi jAisaMbharaNA |thnnabhilaasaa ya tahA amao nau mimmaubba ghaDo / / 49 / / - mA.. nitya AtmA che. e kriyA sarvatra joDavI; kAraNa ke te ati priya che. ane kAna vigerethI grahaNa karAto (samajAto) nathI; ema jANavuM. tathA jAtismaraNa jJAnathI pUrva janmamAM paNa hato; athavA pAThAMtaramAM jAtismaraNa jJAnathI kSaNika nathI; e paNa aduSTa che. kAraNa ke vidhi tathA niSedhathI sAdhya arthanuM abhidhAna che. ane stana abhilASathI paNa siddha che. tathA amaya A AtmA che. (amaya eTale bIjI koI vastuno banelo nathI, paNa mATIno ghaDo jema banelo che. tema nathI. tethI ja A [64] Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 kAraNa che. A bAbato paNa nityatvane sAdhaka che. A viSaya niryuktinI gAthAmAM na kahela chatAM paNa sUkSma buddhivALA bhASyakAra mahArAje kahyuM che. gAthArtha | 49 // have niyuktinI trIjI gAthA kahe che. sabvannuvadiThThattA sakammaphalabhoyaNA amuttattA / jIvassa siddhamevaM niccattamamuttamannataM / / 227 // sarvajJa (tIrthaMkara-kevalI) bhagavaMte kahevAthI. jIva nitya che. ane sarvajJa vacana avitatha (satya) che. kAraNa ke teo rAga dveSathI rahita che. tathA jIva potAnA karmanA phaLone bhogave che, eTale jevA karma karyA hoya tevAM bhogave che. upasthAnathI eno bheda nathI. ema jo vAdI kahe to jainAcArya kahe che ke tema nahi, amAro abhiprAya tame jANyo nathI, kAraNa ke temAM to jeNe karyuM te ja kartAne karma AvI maLe che. te eka bhavamAM paNa saMbhave che; ane A jagyAee to bhavAMtara eTale pUrva koI bhavamAM paNa karyuM hoya, to te A bhavamAM bhogavAya; tenI apekSAe A karyuM che. ethI doSa nathI; tathA amUrNapaNuM eTale mUrti rahitapaNe-A paNa zrotra ityAdi iMdriyothI grahaNa na thAya. e vAkya joDe maLatuM che. paNa ema vAdI kahe to kahevuM ke nahi "sAMbhaLo" tyAM to kahyuM ke zrota vigerethI grahaNa na karAya, ema kahyuM paNa ahIM tenuM svarUpa ja batAvyuM che (ke AtmA amUrta che;) kAraNa ke jema amUrtane iMdriyo grahaNa na kare, tema mUaNune paNa kAna vigere iMdriyo grahaNa karI zakatI nathI; A traNeDhAra upasaMhAra karatA kahe che, ke jIvanuM nityatva, amUrtatva, tathA anyatva ema traNedvAra siddha thayAM; mULadvAranI be gAthAmAM anyatva vigere traNadvAra kahyAM, have karnAdvArano avasara che te kahe che. te 227 || kattatti dAramahuNA sakammaphalabhoiNo jao jIvA / vaNiyakisIvalA iba kavilamayanisehaNaM eyaM / / 50 / / bhA. have kartAdvAra che, te kahe che. svakarma phaLanA bhogavanArA jIvo che. tethI ja teo karanArA che. vANIA tathA kheDutonI peThe jANavuM. kAraNa ke vANIA tathA kheDuto, vinA mahenate kareluM bhogavI zakatA nathI. e prayoga artha che. kartA AtmA che (pratijJA) kAraNa ke tenA karelAM karmanAM phaLane te bhogave che. kheDuta vigerenuM dRSTAMta che; AnuM tAtparya kapila mata eTale sAMkhya matanuM nirAkaraNa (niSedha) karyo che. kAraNa ke teo AtmAne akartA mAne che. have deha vyApIdvArano avasara hovAthI bhASyakAra kahe che. ke 50 || vAvitti dAramahuNA dehavAvI mao'ggiuNhaM va / jIvo nau sabagao dehe liMgovalaMbhAo / / 51 / / bhA. have vyApIdvAra che te kahe che, eTale jIva che. teno svabhAva zarIra mAtramAM vyApIne rahevAno che. tevo mata pravacanane jANanArAono che. ethI ema kahyuM ke jIva che te anya lokanA mAnavA pramANe, sarvaga nathI. tuM zabda avadhAraNa arthamAM che tethI ema jANavuM ke aNu vigere mAtra paNa nathI. zA mATe ? uttara deha tenuM cihna dekhAya che. eTale zarIramAM ja sukhaduHkha vigereno anubhava jaNAya che. jema jyAM agni, tyAM ja uSNatA che. eTale agninuM cihna uSNatA che. te agnine choDIne bIje na hoya. prayoga artha karyo te A pramANe. zarIra jeTalA niyata bhAgamAM rahenAro AtmA che. [65] Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 (pratijJA) kAraNa ke teTalI parimita jagyAmAM tenA cihna dekhAya che (hetu) agninI uSNatAnA guNa mAphaka che. (dRSTAMta) | gAthArtha || mULadvAranI prathama gAthA kahI, have bIjI gAthA kahe che. temAM guNI paheluM dvAra che. tene bhASyakAra kahe che. // 51 // adhyayana 4 ahuNA guNitti dAraM guNehiM guNitti vinneo / te bhogajogauvaogamAi ruvAi va ghaDassa / / 52 / / bhA. have guNIdvAra kahe che. guNovaDe guNI che. tenA vinA eTale guNa vinA guNI na kahevAya. A vacana vaDe guNa guNIno bheda, ane abheda kahyo. te bhoga, yoga, upayoga, vigere guNo che. Adi zabdathI amUrttatva vigere levA tenuM dRSTAMta kahe che. jema ghaTanA guNo rUpa vigere che, tema AtmAnA guNo bhoga yoga upayoga vigere che. // gAthArtha | guNIdvAranI gAthAmAM kahyuM. have urdhvadvArano avasara che. bhASyakAra kahe che. || 12 || uDuMgaitti ahuNA agurulahuttA sabhAvauDDagaI / divaMtalAueNaM eraMDaphalAiehiM ca / / 53 / / bhA. have urdhva gati dvAra kahe che. agurU laghupaNAnA kAraNathI ane svabhAvathI karmathI sarvathA mUkAelo uMce javAnI gativALo jIva che ema jANavuM. prazna tyAre nIce kema jAya che ? uttara-jema tuMbaDuM che, teno svabhAva pANI upara taravAno che. chatAM tenA upara mATIno ghaNo jADo lepa karIe to te nIce jAya che. ane te lepa ocho thatAM upara Ave che. te ja pramANe AtmA paNa karmalepathI nIce jAya che ane karmalepa ocho thatAM te UMco jAya che ane sarvathA karma naSTa thatAM-lokAMtamAM (siddhisthAnamAM) jAya che. A tuMbaDA sAthe mATInuM dRSTAMta kahyuM. have eraMDAnA phaLanuM dRSTAMta kahe che. A dRSTAMtanuM bAhulyapaNuM che te batAve che. jema eraMDAnuM phaLabaMdhana chuTatAM eTale eraMDAnI maMjarI phATatAM phaLa UMce uDe che, tema jIva paNa karmabaMdhana chuTatAM uMce jAya che. ahIM Adi zabdathI agni vigere paNa levA eTale jema agnijvALA uMce jAya che, tema jANavuM. // gAthArtha // mULadvAranI bIjI gAthAmAM urdhva gatidvAra kahyuM. have nirmayadvAra kahe che. // 53 // amao ya hoi jIvo kAraNavirahA jaheva AgAsaM / samayaM ca hoaniccaM mimmayaghaDataMtumAIyaM / / 54 / / bhA. jIva che te amaya che. eTale bIjI vastuno banelo nathI. zA mATe ? uttara-tenuM koI kAraNa nathI. jema AkAzanuM kAraNa nathI. te pramANe jIva che. ane samaya vastu anitya thAya che. te batAve che. jema ke mATIno banelo ghaDo tathA taMtuno banAvelo paTa (vastra) vigere che, paNa AtmA ghaTapaTa jevo nathI tethI te anitya nathI ema batAvyuM. prazna-A dvAramAM amaya jIva che paNa mATInA banAvelA ghaTa mAphaka nahi. evuM pUrve kaheluM chatAM ahIM pharI zA mATe kahyuM ? uttara-dvAranA anugraha mATe kahyuM. kAraNa ke ghaNIvAra sAMbhaLavAthI ziSya vinA du:khe samaje che, te ziSya upara anugraha thayo athavA bhASyakArano abhiprAya atI gaMbhIra hovAthI A sivAya (1) vi. bhASya (tulanA karo) gA. 3141 [66] Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 4 bIjuM ame samajyA nathI. bIjA AcArya A pramANe kahe che ke, A gAthA bIjAnI ja kahelI che. || gAthArtha | 54 || nirmayadvAra kahyuM. have sAphalyadvArano avasara che, te bhASyakAra kahe che. sAphalladAramahuNA niccAniccapariNAmijIvammi / hoi tayaM kammANaM iharegasabhAvao'juttaM / / 55 / / bhA0 / / have sAphalyadvAra kahe che. nitya anityaja pariNAmamAM jIva che ema jANavuM, te bIjA kALamAM phaLa ApanArUM lakSaNa te sAphalya che, kone ? uttara-kuzaLa ane akuzaLa karmonuM. kALa bhedavaDe kartA ane bhoktAnA pariNAma bheda chatAM AtmAne te baMnenI utpatti thAya che, eTale karmonuM phaLa kALAMtare jIvane maLe che, bIjI rIte mAnIe ane tema na mAnIe to AtmAno eka svabhAva thAya. tenA kAraNathI karmonuM phaLa bhogavavuM te ayukta thAya eno sAra A che. jo nitya AtmA hoya ane teno svabhAva kartAno ja hoya, to ene phaLano bhoga kyAMthI hoya ? ane bhogavavAnA svabhAvamAM akartApaNuM che. je kSaNikavAdI che tene kALadvaya eTale pahelAM ane pachI kALa e benA abhAvathI ka2vApaNuM ane bhogavavApaNuM jIvane na ghaTe. paNa jaina mata pramANe baMne mAnatAM prathama kartA ane pachI bhoktA, to karmanuM sAphalya thAya che. // gAthArtha // 55 || bIjA mULa dvAranI gAthAmAM sAphalyadvAra kahyuM. have parimANadvAra kahe che. jIvassa u parimANaM vittharao jAva logamettaM tu / ogAhaNA ya suhumA tassa paesA asaMkhejjA / / 56 / / bhA0 / / jIvanuM parimANa vistArathI laIe, to loka pramANa che. ane te jyAre kevalI bhagavAna kevalI samuddAta kare che, tyAre cothA samayamAM hoya che. te vakhate avagAhanA bArIka banI AkAzanA eka eka pradeze Atmapradeza phelAya che. tethI jIvanA pradeza asaMkhyAta che. te loka AkAzanA pradeza barAbara eka jIvanA pradeza che. || gAthArtha | 56 || aneka jIvonI gaNanAnA parimANane kahe che. paNa va kulaeNa va jaha koi miNejja savvadhannAI / evaM mavijjamANA havaMti logA aNaMtA u / / 57 / / bhA0 / / prastha (eka jAtanuM mApa) vaDe athavA cAra kuDa athavA kuDa eTale cAra setikAnA mApAvaDe koI mApanAro vrIhi vagere anAja mApe e pramANe mApatAM asat bhAva sthApanA vaDe, anaMtAloka thAya, te pramANe eka eka jIvane judo mukIe, to anaMtAloka thAya. prazna-tyAre eka lokamAM eTalA badhA jIva kema samAyA ? uttara-sUkSma avagAhanA vaDe, jethI eka tyAM anaMtA jIvo rahyA che, paNa A gAthAmAM to eka eka jIvanI judI judI avagAhanA vaDe ciMtavana karyuM tethI doSa nathI, ApaNe dekhIe chIe ke bAdara dravyamAM paNa dIvAnI prabhAnA paramANuM vigere tevA pariNAmane pAmI ghaNAonuM ekatra rahevuM thAya che. | gAthArtha || 53 || parimANadvAra kahyuM ane tenA kahevAthI mULa dvAranI bIjI gAthA tathA jIvapada kahyuM. have nikAyapada kahe che. [67] Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 NAmaM ThavaNasarIre gaI NikAyatthikAya davie ya / mAugapajjavasaMgahabhAre taha bhAvakAe ya / / 228 / / 'nAma, sthApanA, sugama che. zarIra kAya te zarIraja che. tenA prAyogya aNuno samudAya rUpa paNuMhovAthI gatikAya eTale je bIjA bhavanI gatimAM jAya che, te taijasa kArmaNa, lakSaNarUpa che. panikAya kAya te cha jIva nikAya che. astikAya te dharmAstikAya vigere che. adhyayana 4 dravyakAya te traNa vigere ghaTano samudAya che. mAtRkAkAya te traNa vigere mAtRka akSara che, paryAyakAya be prakAre che. jIva ane ajIva, bheda vaDe che. jIva paryAyakAya te jJAnAdi samudAya che. ane ajIva paryAyakAya te rUpAdi samudAya che. grahakAya te saMgraha eka zabda vAcya trikaTuka vigere mAphaka che. 'bhA2kAya-te kApotI che ene mATe pUrvAcArya kahe che ke kAo duhA jAo, ego ciTThar3a ego mArio / jIvaMto maeNa mArio, tallava mANava keNa heuNA ? / / eka kAya tenA be bhAga thayA. eka jIva che, bIjo marI gayo. temAM marelAe jIvatAne mAryo. tethI he mAnava ! tuM bola, e kayA hetue mAryo ? tenI kathA kahe che. eka kApotika (kAvaDIo) taLAvamAMthI be bAju ghaDAM mUkIne taLAvamAMthI kAvaDathI pANI bhare che. teNe eka apkAya be ghaDAnA vacamAM be bhAga karIne jAya che. te vakhate kAvaDIo jatA rastAmAM Thokara khAtAM eka ghaDo bhAMgyo. tenI aMdara apukAya marI gayo ane bIjA ghaDAmAM jIve che. tenA abhAvamAM te paNa bhAMgyo. tethI lokamAM ema kahevAyuM ke, pahelAnA marelAe bIjAne mAryo. athavA eka ghaDo pANIthI bharyo che. tenA be bhAga karIne ardhAne tapAvyo. marI gayo ane je na tapAvyo temAM jIvatA rahyA. te jIvatAne tapAvelA bhAgamAM mu tethI marelAe jIvatAne mAryA. bhArakAya samApta. (A dRSTAMtamAM pAchalo bhAga ThIka che. kAraNa ke akAya te pANInA asaMkhyAta jIvono samUha che. te eka jIva judo paDe nahi, tema tenA be bhAga thAya nahi. tethI dRSTAMta pramANe ghaDo bharelo hoya ane aDadhuM pANI tapAvyuM hoya to, te jIva rahita thAya. ane tapelAmAM na tapeluM nAMkhe, to te paNa ajIva thAya.) bhAvakAyamAM auyikAdi samudAya che. ahIMyAM nikAya te kAyAnA arthamAM ja che. ema jANIne nikAyane badale kAyanA nikSepA karyA temAM doSa nathI || gAthArtha | 228 // itthaM puNa ahigAro nikAyakAeNa hoi suttaMmi / uccAriatthasadisANa kittaNaM sesagANaMpi / / 229 / / have sUtrano yoga (sUtra eTale adhikRta adhyayana) che. temAM adhikAra nikAyakAya vaDe che. adhikAra eTale prayojana che. zeSanikAyanuM batAvavuM vyartha che. evI ziSyane zaMkA thAya tethI AcArya kahe che. bhuccarita artha jevo uccarita nikAya che. eTale te arthanI tulanAvALAMnuM kahevuM, te bIjAM nAmAdi nikAyonuM paNa vyutpattinA hetupaNAthI ane pradeza aMtaramAM upayogI hovAthI kahyuM che. // gAthArtha // (uccarita artha (padArtha)ne saddaza je nAmAdi nikAya che te paNa bIje jarUrI hovAthI kahevA jarUrI che AmAM sesaLa e vizeSaNa che ane 3--AriatyavisALa e vizeSya che. nikAyapada kahyuM, nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUtra AlApaka niSpanna nikSepAno avasara che, te carcA pUrva mAphaka jyAM sudhI sUtra anugamamAM askhalita Adi guNayukta sUtra bolavuM, tyAM sudhI che te A pramANe che || 229 || [68] Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 sUtra 1. suyaM me AusaM ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM-iha khalu chajjIvaNiyA nAma'jjhayaNaM, samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA. suyakkhAyA supaNNattA seyaM me ahijjiuM ajjhayaNaM dhammapannattI / kayarA khalu sA chajjIvaNiyAnAmajjhayaNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveDyA suyakkhAyA supannattA seyaM me ahijjiuM ajjhayaNaM dhammapannattI ? imA khalu sA chajjIvaNiyA NAma'jjhayaNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suyakkhAyA supannattA seyaM me ahijjiuM ajjhayaNaM dhammapannattI / taMjahA - puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA, vaNassaikAiyA tasakAiyA / 'puDhavI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha satthapariNaeNaM / AU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDho sattA annattha satthapariNaeNaM / teU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDho sattA annattha satthapariNaeNaM / vAu cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDho sattA annattha satthapariNaeNaM / vaNassai cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha satthapariNaeNaM / taMjahA-aggabIyA mUlabIyA, porabIyA, khaMdhaSIyA, bIyaruhA, saMmucchimA, taNalayA, vaNassaikAiyA sabIyA cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDho sattA annattha satthapariNaeNaM / / se je puNa ime aNege bahave tasA pANA, taMjahA-aMDayA poyayA jarAuyA rasayA saMseimA saMmucchimA ubbhiyA uvavAiyA / jesiM kesiMci pANANaM abhikkaMtaM paDikkaMtaM saMkuciyaM pasAriyaM ruyaM bhaMtaM tasiyaM palAiyaM Agai-gaivinnAyA je ya kIDapayaMgA jA ya kuMthu-pivIliyA savve beiMdiyA savve teiMdiyA savve cauriMdiyA savve paMciMdiyA savve tirikkhajoNiyA savve neraiyA savve maNuyA savve devA savye pANA paramAhammiyA / eso khalu chaTTho jIvanikAo tasakAo(u) tti pavuccar3a / / (sutra 1) saMbhaLAya te zrata. prativiziSTa artha batAvanAra phalavALuM vacananA yoga mAtra bhagavAne kaheluM vacana potAnA kAnanA koTaramAM peTheluM ane kSAyopathamika bhAve pariNAmane pragaTa karanArUM kAraNa te zrata kahevAya che ane zruta, avadhUta, avagRhIta, e eka arthavALA paryAyo che. sUtramAM mayA zabda che te AtmAno parAmarza che ane Ayu jene hoya, te AyuSyamAnuM tenuM AmaMtraNa che AyuSyamanuM A kone AzrayIne che, te kahe che. sudharmasvAmI jaMbusvAmIne kahe che, eTale te traNa bhuvananA svAmI bhagavAne samavasaraNamAM kahela, te meM sAMbhaLyuM, 'bhaga' zabda samagra aizvarya vigere lakSaNavALo che. "ezvaryasya samagrasya, rUpasya, yazasa: zriyaH dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIGganA / / " __ "samaya auzvarya, 35, yaza, sakSmI, dharma, mane prayatna; me 7 20honA arthamA mA za06 152|y cha. // 1 // " te jene hoya, te bhagavAna; te bhagavAna vardhamAna svAmIe A prakAre vacana kahyuM che. prathama temaNe kevalajJAna prApta karyuM. te kevalajJAnavaDe jANIne kahyuM zuM kahyuM ? uttara, mI "paniAya" nAmarnu adhyayana, cha yA56 752thI ve, "mahI" aTa A lokamAM athavA pravacanamAM, khalu eTale anya tIrthaMkare kahelA pravacanamAM, cha javanikAya zabdano tulanA karo - naMdi sUtra 16 [69] Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 artha dareka jagyAe samAna che, nAma tathA adhyayana pUrva mAphaka jANavAM, "iha" zabdathI jANavuM ke, "meM sAMbhaLyuM," ethI AtmAnA vicAra jaNAvavA vaDe ekAMta kSaNa bhaMga dUra ka2vA kahe che. te kSaNa bhaMgamAM A pramANe arthanI upapatti na thAya; kahyuM che ke - adhyayana 4 etakhaNiyapakkhe, gahaNaM cia savvahA Na atthANaM / aNusaraNasAsaNAiM kuo u telogasiddhAI ? / / 1 / / ekAMta kSaNika pakSamAM sarvathA arthonuM grahaNaja nathI; vaLI traNa lokamAM siddha evAM anusmaraNa (yAdagira) tathA zAsana kyAMthI hoya ? // 1 // he ! AyuSyamAn ! eTale uttama mAna guNathI banela AmaMtraNanA vacana vaDe guNavALA ziSyane AgamanuM rahasya ApavuM, paNa guNa rahitane na ApavuM; te mATe kahe che ke, tenI anukaMpAthI pravRtti che. kahyuM che ke, Ame ghaDe nihattaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / ia siddhaMtarahassaM, appAhAraM viNAse / / 1 / / jema kAcA ghaDAmAM pANI nAMkhatAM, te pANI ja ghaDAno vinAza kare che tevI rIte A siddhAMtanuM rahasya alpa AMdhAra (tuccha buddhi) vALAno nAza kare che. (gAyanA upara hAthIno bojo mUke to upADavAne badale vinAza pAme. tevI rIte samajavuM.) vaLI Ayu te pradhAna guNa che. Ayu lAMbu hoya, to pote prathama bhaNI pachI ziSyone bhaNAvI paraMparA cAlu rAkhe; te bhagavAne kahyuM. e vacanathI ema sUcavyuM ke meM pote mati kalpanAthI kahyuM, tema nahIM. paNa zAstra potAnA guru pAse bhaNavAnuM batAvyuM, tathA sauthI prathama upadezaka tIrthaMkara che. te batAvyuM ane asarvajJa tathA AtmAnA jJAnathI vimukha puruSe jevo AtmA hoya tenAthI ulaTo samyag rIte vicAryA vinA paraloka saMbaMdhI upadeza na Apavo, te ja kahe che, ke tethI viparyayano saMbhava che. kahyuM che ke. kiM itto pAvayaraM ? saMmaM aNahigayadhammasabbhAvo / aNNaM kudesaNAe kaTThayarAgaMmi pADer3a / / 1 / / je barobara dharma saddabhAvane samajyA vinA anyane khoTA upadezavaDe atizaya kaSTavALA pApamAM pADe che, tenAthI bIjuM moTu pApa kayuM che ? athavA sUtranA eka bhAgane bIjI rIte samajAve che. "A'saMter" ti A ziSyane badale bhagavAnanuM vizeSaNa laIe, to AyuSyavALA bhagavAne arthAt cIraMjIva e maMgaLakAraka vacana che. athavA jIvatA bhagavAne sAkSAt gaNadharone kahyuM. A vacana vaDe gaNadharo dvArA paraMparAgama thayuM. ane jIvana vimukta anAdi zuddha bolanArAno amoha kahyo. kAraNake deha vigere vinA tevA bolavAnA prayatnano abhAva thAya. (AthI ema jaNAvyuM dehadhAraka AtmA jinezvaradeve vizuddha kevalajJAna prApta karyA pachI sAkAra avasthAmAM ja upadeza karyo) kahyuM che ke, vayaNaM na kAyajogAbhAve Na ya so aNAdisuddharasa / gahaNaMmi ya No heU, satthaM attAgamo kaha Nu / / 1 / / kAyayoganA abhAvamAM vacana na hoya, tathA anAdi zuddhane kAyayoga kyAMthI hoya ? ane grahaNamAM hetu nathI. ane zAstra te AptanuM Agama che. temAM kevI rIte hetu hoya ? / / athavA mAgadhI AvasaMteNaM // tti eTale gurunA mUlamAM vasatA evA meM A sAMbhaLyuM. ethI ema sUcavyuM ke ziSya gurunA caraNa [70] Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 sevIne (gurukulavAsamAM) sadA rahevuM, bhaNavuM, kAraNa ke tethI ja jJAnAdinI (uttama guNonI) vRddhi thAya che. NANassa hoi bhAgI thirayaso daMsaNe caritte ya / dhannA AvakahAe gurukulavAsaM na muMcati / / 1 / / gurukula vAsane jIMdagI sudhI na mUkanAro, te dhanyavAdane yogya che. kAraNa ke te jJAnano bhAgI ane darzana tathA cAritramAM vadhAre sthira thAya che. athavA "AmusaMteNuM" pATha laIe to "AmRzatA" eTale bhagavAnanA caraNa yugalane mArA uttama aMga (mAthA) vaDe pharazatA meM sAMbhaLyuM, AnA vaDe vinaya karavAnuM moTuM pada batAvyuM; kAraNa ke vinaya mokSanuM mULa che. kahyuM che ke adhyayana 4 = "mUlaM saMsArassA hoMti kasAyA aNatapattassa / viNao ThANapatto dukkhavimukkhassa mokkhassa / / 1 / / " anaMta pAMdaDAM vALA saMsAra (vRkSa)nA mULa kaSAyo che; ane yogya sthAnamAM karelo vinaya duHkharahita mokSanuM mULa che. (arthAt vadhAre kahevAthI zuM ?) have cAlu vAta kahIe chIe. temAM ahIM khalu "cha jIva nikAyonuM varNanavALuM adhyayana che. e batAvyuM. paNa e cha jIvanikAya adhyayana kaoNNe kahyuM ? uttara te zramaNa eTale mahAtapasvI, samagra aizvaryayukta, tathA kaSAyAdi atyaMtara zatrune jItavAthI mahAvIra thaelA evA mahAvIre kahyuM che ke -" vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca tasmAdvIra iti smRtaH / / 1 / / mahAn vI2 te mahAvI. ane temanuM gautra kAzyapa, temaNe kahyuM, pravedita. eTale koI pAse temaNe thoDuM ghaNuM kyAMya sAMbhaLIne kahyuM, tema nahIM, paNa svayaM pote kevalajJAne prakarSathI joyuM. (jANyuM) tathA su, AkhyAta. eTale sura. asura manuSyanI parSadAmAM sArI rIte varNana karyuM. ane jema kahyuM, tema ja sA2I 2Ite sUkSma parihAranA AsevanavaDe prakarSathI sevyuM. ahIM dhAtunA aneka artha hovAthI "jJap dhAtuno artha AsevanA karyo, have A cha jIva nikAya rakSArUpa adhyayana ne bhaNatAM mArUM kalyANa che. emAM mama zabda AtmAno nirdeza che athavA bIjA AcAryo kahe che ke "athavA zAstra chaMdanI rIta hovAthI sAmAnyamAM, mama zabda AtmAno nirdeza che. tethI te jANatAM AtmAnuM kalyANa che. jANavuM, sAMbhaLavuM, ane bhAvavuM e eka ja arthamAM che, zA mATe ? uttara, adhyayana" dharma prajJapti nimitta kAraNa hetuomAM sarve vibhaktionu prAye darzana che, e vacana che tethI, hetumAM prathamA vibhakti che. adhyayanapaNAthI eTale AtmAne aMdara lAvavo te cittanI vizuddhi meLavavAthI thAya che. e ja kevI rIte thAya ? te kahe che. dharmaprajJapti eTale dharmanuM jaNAvavuM te dharmane jaNAvAnA kAraNathI cittanI vizuddhi thAya che ane vizuddhi thavAthI bhaNavuM, te AtmAne zreya che. bIjA AcArya kahe che ke, adhyayana dharma prajJapti, eTale pUrve batAveluM - adhyayana tene upAdeyapaNuM batAvavA A anuvAda mAtra che. ziSya pUche che. kayuM ?" [71] uttara sUtramAM batAvela che te, enA vaDe A batAve che ke abhimAna choDIne saMsArathI kheda pAmelA ziSye badhA kAryomAM-gurune pUchavuM; "imAkhalu" zabda vaDe AcArya kahe che. te sUtramAM batAvyuM che. enAthI A batAvyuM ke, guNavAnu ziSyane gurue paNa upadeza Apavo. te A pramANe pRthvI vigere udAharaNa batAvavA mATe che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 - pRthvI, kAThiNya vigere lakSaNavALI lokamAM jANItI che. te ja kAyane dhAraNa karanArA te pRthvI kAyika jIva che. Ape te pravAhI rUpe-pANInA jIvo te kAyane dhAraNa karavAthI aprakAyika che. teja | lakSaNavALuM zarIra dhAraNa karavAthI te tejasa kAyika jANavA. vAyu te cAlavAnA dharmavALo jANIto che. te zarIrane dhAraNa karanAra vAyu kAya che ane vanaspati latAdirUpe jANIto che. te zarIrane dhAraNa karanAra vanaspati kAyika jANavA. e pramANe trAsa pAmavAnA svabhAvavALA jANItA che. teo te zarIrane dhAraNa karavAthI trasa kAyika jANavA. (darekamAM svArtheka pratyaya lagADyo che eTale pRthvIkAya athavA pRthvI kAyika e baMne eka ja arthamAM che.) A chae kAyono AdhAra pRthvIkAya che. mATe pRthvIkAya pahelo kahyo ane pRthvI upara pANI rahe che. mATe bIjo tene kahyo ane pANIno pratipakSa agni che te trIjo kahyo ane tyArapachI agnino madadagAra vAyu che. tethI te cotho kahyo ane vAyu jhADonI zAkhA hAlavA cAlavAthI jaNAya che. mATe vanaspatikAya pAMcamo kahyo ane pachI vanaspatine trasa jIvonuM upagrAhakapaNuM che. tethI trasakAya kahyo. have vipratipatti dura karavA kahe che. pRthvI have je lakSaNa batAvaze, te lakSaNavALI sajIva jANavI. athavA pAThAMtaramAM cittamatta zabda che. tethI artha ahIMyAM stokavAcI che jema ke sarasavano trIjo bhAga mAtra che. eTale thoDuM jJAna tene che. kAraNa ke tene prabaLa mohanA, udayathI badhAthI thoDuM caitanya ekendriya jIvone che. tethI kaMIka vadhAre be indriya vigerene che, A sarvaze kahela che ke, temAM aneka jIva che. paNa eka jIvavALI pRthvI nathI, vaidika matavALA evuM mAne che ke, pRthvI devatA temanA vacana pramANe eka jIva che. paNa jaino pRthvImAM aneka jIvo mAne che. vaLI aneka jIva hoya paNa te keTalAka matavALA eka jIvanI apekSAe rahelA mAne che. teo kahe che ke - ' - patha para di mUtAtmA, mUte mUte vyavasthita: ghA paDDapA zaiva, te, gata vat ? | eka ja bhUtAtmA, te judA judA bhUtamAM vaselo che. te ekalo chatAM jema pANImAM candramA judo judo dekhAya che, tema te AtmA judo judo dekhAya che. tethI kahe che ke, dareka jIva judA judA che. eTale pRthvIkAyamAM potAnuM eka eka zarIra dhAraNa karIne te jIvo rahelA che, ema samajavuM ane aMguLanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI tenI avagAhanA che. ahIM vAdI puche che ke jo pRthvI pote aneka jIvonA piMDa rUpe che. to tenA upara jhADo pezAba vigere karavAthI, te jIvono ghAta thavAthI, ahiMsArUpa sAdhu dharmanI utpattino saMbhava nahIM thAya. AcArya kahe che. bIjA zastravaDe pariNata thaelI pRthvI choDIne anya pRthvI sacitta (jIvavALI) jANavI. have pRthvInuM zastra zuM ? te batAve che. te drivya ane bhAva ema be bheda kahe che. davvaM satthaggivisanehaMbilakhAraloNamAIyaM / bhAvo u duppautto vAyA kAo aviraI a / / 230 / / dravya e dvArano vicAra che. temAM dravya zastra te khaga vigere che ane agni, viSa, sneha ane khaTAza e prasiddha che. ahIM khAra (kSAra) karIra (bakarInI lIMDI) vigerethI thAya che ane lavaNa te jANItuM che. Adi zabdathI karISa vigere jevAM A dravya zastra batAvyAM. have bhAvazastra kahe che te kharAba mana vacana ane kAyAno upayoga tathA avirati che. ahIMyAM duSyayukta zabda che, tethI [12] Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 4 ema jANavuM ke droha abhimAna irSyA vigere manano duSprayoga che te levo, vacanano duSprayoga te hiMsAtmaka vacana tathA kaThora vigere vacana bolavAM ane kAya duSprayoga te doDavuM kudavuM vigere che ane avirati te sAmAnya rIte jIvahiMsA vigere pApasthAnamAM pravRtti karavI te badhAM sva ane 52ne mA2nA2 hovAthI karmabaMdhanimittapaNe hovAthI bhAvazastra che || gAthArtha | 230 || ahIM bhAvazastrano adhikAra nathI. paNa dravya zastrano che te traNa prakAre che te batAve che. kiMci sakAyasatthaM kiMci parakAya tadubhayaM kiMci / eyaM tu davvasatthaM bhAve assaMjamo satthaM / / 231 / / kAMIka svakAya zastra che. jema ke kALI mATIne lIlI mATInuM zastra che e pramANe gaMdha 2sa sparzanA bhedamAM paNa zastra yojanA karavI (sparza judA judA hoya to eka bIjAne haNe vigere) tathA kaMIka parakAya zastra che. jema ke pRthvI che te pANI agni vigerenuM zastra che athavA pANI agni vigere pRthvInAM zastra che ane kaMIka baMne maLIne zastra thAya che. jema ke kALI mATI pANInA sparza 2sa gaMdha vigerethI dholI mATInuM zastra che. jema kALI mATIthI meluM pANI thAya che te vakhate A kALI mATI pANI tathA dhoLI mATInuM zastra thAya che te dravya zastra jANavuM gAthAmAM tuM zabda che te aneka prakAranA vizeSa artha batAve che. eTale aneka prakAranAM zastra jANavAM ane bhAvadvAramAM asaMyama te caraNanuM zastra che || gAthArtha | e pramANe pariNata pRthvImAM uccArAdi karavAthI jIvanI hiMsA nathI. tethI ahiMsApaNAno sAdhudharmano saMbhava thAya che A pramANe AgamanuM te pramANa che ane ahIM anumAna paNa che. jema ke jIva sahita 52vALAM lavaNa patthara vigere pRthvIthI banelA che. (pratijJA samAna jAtivALA aMkurAnI utpattinA jovAthI (hetu)) tathA temAM devadattanA mAMsanA aMkurAnuM dRSTAMta che. e pramANe Agama ane upapattivaDe pRthvI kAyikanuM jIvatva siddha thayuM kahyuM che ke - "Agamazyopattizva, saMpUrNa sRSTitaLam / gatIndriyALAma/nAM, samAvapratipattaye / / ? " Agama ane upapatti e atiindriya padArthanA sadbhAvanA svIkAra mATe dRSTinuM saMpUrNa lakSaNa che. "Agamo hyAptavacanamApta roSa yadvivuM: vItarAgoDamRtaM vAvayaM, na dhrUyAndretvasaMmavAt / / 2 / / " Agama che te AptanuM vacana che ane te doSanA kSayathI tene Apta kahe che. kAraNa ke hetunA asaMbhavathI vItarAga asatya vacana na bole ATaluM TuMkAmAM basa che. pRthvInI mAphaka apukAya paNa sacitta jANavA agni paNa sacitta tathA vAyu ane vanaspati paNa sacitta kahyA vigere jANavuM. have jalanuM vizeSa kahe che. sajIva che. jamInamAM khodavAnA svabhAvathI deDakAM mAphaka kudIne uMce Ave che te pramANe agninuM che. (1) tulanA karo. 'prameyakamala mArtanDa' 'nane nantu catte nantu' [73] Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 sajIva agni che tenI AhAravaDe bALakanI mAphaka vRddhi dekhAya che. sajIva pavana che. bIjAno prerelo tiryarniMga (hra) niyamita dizAmAM gAyanI mAphaka tenuM gamana thAya che. (bIjAno nahi prerAyelo tirachI dizAmAM niyamita gamana karanAra vAyukAya sajIva che.) jIvavALAM vRkSo che. sarva chAla utArI levAthI gadheDA mAphaka maraNa pAme che. have vanaspati jIvonA vizeSa bhAga batAvavA kahe che. taM nahAM eTale, te A pramANe. agrabIjavALA vigere A upanyAsa artha che. agra (mokhare) bIja jemAM che, tevAM koraMTa vigere jANavAM, tathA mUla te ja bIja jemAM che tevAM utpala (kamaLa)nAM kaMda vigere che. parva te ja bIja jemAM che te parva bIjavALA zeraDI vigere che. tathA skaMdha pote bIja jemAM che te skaMdha bIjavALA, zallakI vigere che. tathA bIja vAvavAthI Uge te bIja rUhA, temAM bhAta vigere che. saMmUrcchanathI utpanna thAya, te saMmUrchima jANavA. temAM prasiddha bIja nathI. paNa pRthvI (jamIna) upara varasAda vigerethI tevI tevI jAtimAM ghAsa vigere thAya che. ane A na saMbhave tevuM paNa nathI. kAraNa ke teo bALelI jamIna upara paNa Uge che. te pramANe mULa sUtramAM tRNa latA vanaspatikAyika zabda che. ahIM "tRNa latAnuM" grahaNa eTalA mATe che ke temAM potAnI jAtinA aneka bheda che. te batAve che. adhyayana 4 vanaspati kAyika grahaNa karavAnuM kAraNa sUkSmabAdara vigere tamAma vanaspatinA bhedanA saMgraha mATe che. A vAkyavaDe pRthvI vigerenA paNa potAnI jAtinA potAmAM rahelA aneka bhedo jevA ke pRthvI zarkarA vigere che tathA pANImAM osa, mihikA, (pharaphara) vigere che. tathA aMgArA, jvALA vigere agninA bhedo che, tathA jhaMjhA maMDalika vigere vAyunA bhedo che. A pramANe samajavuM. tathA vanaspati sUtramAM "sabIjA cittavaMta" che. A pUrve batAvelA vanaspati vizeSa che te potapotAnA nibaMdhanamAM AtmavaMta (sajIva) che. ane aneka jIvo vigerenuM varNana je. dhruvagaMDikA che, te pUrva mAphaka jANavuM (arthAt jema pRthvInA eka aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge jema pRthvIkAyanA jIvanI avagAhanA che, te pramANe pANI, agni, vAyumAM jANavuM. vanaspatimAM paNa keTaleka aMze tema ja che, AcArAMganuM 1luM adhyayana juo( bIjavALA citta kahyA, ahIM bIja jIva. teja mULa vigere jIva che ke anya temAM AvIne utpanna thAya che ? || 231 // Anu samAdhAna karavA kahe che. bIe joNibhU jIvo vukkamai soya anno vA / jo'viyamUle jIvo so'vi ya patte paDhamayAe / / 232 / / bIja te yoni thaela che. have te bIja be prakAranuM che. eka yonivALuM ane bIjuM yoni vinAnuM che temAM prathamanuM che te yoni kAyama hovAthI UgI zake che ane bIjuM yoni naSTa thavAthI UgI zakatuM nathI. te yonivALuM sacitta ane acitta ema be prakAranuM che. ane yoni vinAnuM te nizce acetana che. have bIjayonivALuM che tenuM ayonivALA sAthe bheda batAve che ke tenI utpatti thatI nathI, kAraNa ke temAM bIjapaNuM rahyuM nathI ane yonivALAmAM je bIjapaNuM che te yoninA pariNAmane tajyuM nathI. [74] Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 zA mATe ? uttara-jIva temAM AvIne uge che te ja pUrvano bIja jIva che. jeNe bIja evuM nAma tathA gotra evAM be karma bhogavIne mULa vigere nAma gotra bAMdhIne athavA bIjo koI pRthvI kAyAdika jIva e ja pramANe che ane mULamAM je jIva che te ja mULapaNe pariName che te paNa pAMdaDAmAM prathamapaNe eTale te pahelA pAMdaDA tarIke pariName che tethI karIne eja jIva mULano tathA pahelA pAMdaDAno kartA che. prazna-jo e pramANe hoya to zAstramAM lakhyuM che ke "savvo'vi kisalao khalu uggamamANo anaMtao bhaNio" sarva kizalaya ugatAM anaMtakAya kahyo che. te virUddha kema nahi thAya ? uttara-ahIMyAM bIja jIva pote ke anya koI jIva bIjanA mULapaNe utpanna thaIne tenI ucchan avasthA kare che, tyArapachI kizalaya avasthA kare te sAthe niyamathI anaMta jIvo utpanna kare che. pharIthI temAM sthiti kSaya thavAthI badhA jIvo pariNata thayA pachI A ekalo mULe jIva anaMta jIvonA zarIrane potAnA zarIrapaNe karIne eTalo moTo thAya che ke je prathama patra gaNAya che tethI virodha nathI. bIjA AcArya kahe che ke ahIMyAM paheluM pAMdaDuM je bIjanI samUrcchana avasthA niyama batAvavA mATe che ane zeSa kizalaya vigere badhuM mULa jIve pariNAme pragaTa kareluM nathI evuM avazya jANavuM. tethI pUrve kaheluM sarva paNa sUtra viruddha nathI. kAraNa ke mULa patranA nirvartananA AraMbha kALamAM kizalayapaNAno abhAva che || gAthArtha | e ja vAta bhASyakAra kahe che || adhyayana 4 viddhatthAviddhatthA joNI jIvANa hoi nAyavyA / tattha aviddhatthAe vukkamaI so ya anno vA / / 58 / / bhA0 / / vidhvaMsta tathA avidhvasta evI be yoni jIvonI na ugavAnI ane ugavAnI jANavI. temAM avidhvasta yonimAM je jIva utpanna thAya te anya jIva athavA te ja jIva uge che. | gAthArtha 11 42 11 jo puNa mUle jIvo so nivvattei jA paDhamapattaM / kaMdAi jAva bIyaM sesaM anne pakuvvaMti / / 59 / / bhA0 / / je mULamAM bIjano athavA judo jIva varte che te pahelA pAMdaDA sudhI eka ja jIva che. ahIM paNa pahelAMnI mAphaka bhAvArtha jANavo. kaMda vigere bIja sudhI bAkInuM bIjA jIvobanAve che te vanaspati jIvo ja che. vyAkhyAnA baMne pakSamAM A aviruddha che. eka bAju saMmUrcchana avasthAnuM ja prathama patrapaNe kaheluM che. tyArapachI kaMda Adi bhAve anyatra kaMda AdinuM vanaspati bhedapaNuM che. teno prathama patra uttarakAlaja bhAva hovAthI che. // gAthartha // 59 // have thoDAmAM vizeSa batAve che. sesaM suttapphAsaM kAe kAe ahakkamaM bUyA / ajjhayaNatthA paMca ya pagaraNapayavaMjaNavisuddhA / / 60 / / bhA0 / / sUtramAM sparza karanArUM je kaheluM lakSaNa pRthvIkAya vigeremAM che te yathAkrame anuyogadhara AcArya bole na kevala sUtra sparza ja lakSaNa kahe paNa adhyayananA arthone pUrve kahelA pAMca jIvAjIvanuM abhigama vigerene 'praka2Na, pada, vyaMjana, vizuddha evA arthone bole sUtraja jIvonuM abhigama (samaja) dareka [75] Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 kAyamAM che. enA vaDe pAMca saMkhyAnuM grahaNa karyuM, nahi to bIjI rIte ahIMyAM cha adhikAra che jemAM arthone karAya te prakaraNam aneka arthanA adhikAravALuM kAya praka2Na vigere che. vibhakti lAgI hoya te pada. kahevAya aneka vigere vyaMjana kahevAya e vyaMjanavaDe vizuddha bole || gAthArtha // 60 || adhyayana 4 have trasano adhikAra kahe che. gAthAmAM te zabda atha zabdanA arthamAM che ane te paNa upanyAsa nA vAste che. athazabda prakriyA, prazna, anaMtara, maMgala, upanyAsa, prativacananA samuccayomAM vaparAya che have je bALako vigerene paNa prasiddha che evA aneka be indriya vigere bheda vaDe ekaeka jAtimAM ghaNA trasajIvo che. trasa eTale trAsa pAme te, ane prANa eTale ucchavAsa vigere che. e jemane hoya te prANI kahevAya te A pramANe aMDajA vigere A nizcaye chaThTho jIvanikAya che te trasakAya che. A yoga che je iMDuM tenAthI utpanna thAya te aMDaja kahevAya che te pakSI ghIloDI vigere che ane pote potAthI utpanna thAya te potaja kahevAya (pA. 3-2-101) sUtra pramANe 'ja' pratyaya janma ApavAnA arthamAM che. te hAthI, valgulI carma jalaukA vigere che. jarAyunA viMTAyelA je janme che te jarAyuja jANavA, te gAya, bheMsa, bakaro, gheTo, mANasa vigere che. ahiM pUrva mAphaka te pratyaya che. rasathI janme te rasaja kahevAya temAM chAsa, AranAla, (osAmaNa) dahIM, tImana, vigeremAM pAyukmInA AkAravALA bahu jhINA jIvo thAya che te che, parasevAthI thAya te saMsvedaja kahevAya temAM mAkaDa, ju, zatapadikA, vigere che tathA saMmUrcchanathI janmelA te saMmUrcchanaja kahevAya te zalabha, kIDIo, mAkhI, zAlUka vigere che tathA ubhedathI janme te ubheda kahevAya athavA ubhedana thaIne janme te udbhija kahevAya te pataMga, khaMjarITa, pariplava vigere che. upapAtathI janme te upapAtaja kahevAya athavA upapAtamAM thAya te aupapAtika kahevAya te deva ane nArakInA jIvo kahevAya temanuM ja lakSaNa kahe che, je koIne sAmAnyathI ja jIvonuM abhikrAnta thAya che eTale bolanAranI sAme AvavuM te che ane bhAvamAM niSThA pratyaya che eTale krama dhAtunuM krAnta thayuM. eTale te jIvo sAme Ave che. tathA te jIvonuM pratikrAnta thAya eTale te jIvonuM pAchuM pharavuM thAya ane saMkucana eTale zarIranA bhAgone saMkocavA te pramANe prasAraNa eTale zarIranA bhAgone pohaLA karavA ravaNam eTale zabda ka2vo bhramaNa eTale Ama tema pharavuM, trAsa pAmavuM, tathA doDI javuM tathA kyAMyathI koI vakhate eTale gatithI AvavuM che A badhAne jANanArA che, prazna abhikrAnta pratikrAnta e baMnneno Agati tathA gatithI bheda nathI chatAM zAmATe judA pharIthI kahyAM ? uttara vijJAna vizeSa batAvavA mATe, jema ke Ama kaheluM che. jeo jANe che ke ame jema AvIe chIe pAchA jaIe chIe te ja trasa jIva che. paNa je evuM nathI jANatA jema ke vRtti (vADa) ne vIMTAIne vela vigere caDhe che te goLAkAra pharavA chatAM te trasa jIvo gaNAtA nathI. prazna. A pramANe be indrionuM paNa atrasapaNuM siddha thaze. kAraNa ke teone abhikramaNa tathA pratikramaNa hovA chatAM evuM jJAna nathI. AcAryano uttara - ema nathI, temane hetu saMjJAthI samajaNa che teonuM buddhipUrvaka jevuM chAyAthI taDakAmAM ane taDakAthI chAyAmAM javuM AvavuM thAya che, paNa velaDIone tevuM gamana Agamana samajapUrvaka nathI (ke huM garamI levA taDakAmAM jAuM ane chAyo levA chAyAmAM jAuM) velaDInuM javuM AvavuM phakta oghasaMjJA vaDe che ja, Ama thoDAmAM basa che. [76] Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 have trasa jIvonA bheda kahe che. je kIDA eTale kRmio A zabdathI tenI jAtinA badhA beindriya jIvo levA te zaMkha vigere jANavA tathA pataMga eTale zalabha te cAra indriya che. tenI jAtinA bhamarA vigere jANavA tathA je kunzavA (jharA) kIDIo AnAthI traNa indrivALA jIvo levA tethI ema jANavuM ke badhA be indriya te kRmi vagere tathA sarve traNa indriya te kuWvA (jharA) vigere ane badhA cAra indriya te pataMga vigere jANavA. prazna-je kIDA pataMga vigere pahelAM kahI gayA te zA mATe ? uttara-sUtranI racanA vicitra hovAthI ema sUcavyuM, ke temAM krama raheto nathI. paNa sUtra vinA krama rahe che. have paMcendriya sAmAnyathI, tathA vizeSathI che. temAM badhA tiryaMca yoni vALA gAya vigere che. badhI nArakIo ratnaprabhA nAraka vigere bhedothI judA che. tathA badhA manuSyo, te karmabhUmi vigeremAM janmelA vigere che. sarve devo, te bhavanavAsI vigere che ahiM sUtramAM sarva zabda badhA bhedone trasaMpaNuM batAvavA mATe che. eTale ema samajavuM ke Aja badhA jIvo trasakAya che. paNa ekendriyo mAphaka trasa ane sthAvara nathI. kAraNa ke ame kahyuM che ke, ekendrimAM paNa pRthvI, pANI, vanaspati, e traNa sthAvara che. ane agni, vAyu tathA beinTi vigere trasa che. A tattvArthanA bIjA adhyayanamAM sUtra 13muM 14muM che. teno khulAso karyo ke, ahiM ekendriya trasa na levA. sarve prANI parama dharmANa, eTale be indriya vigere, tathA pRthvI vigere, parama te sukha, tene vAMcchanArA che. eTalA mATe duHkha na devuM. eTalA mATe A chae jIvanikAyano pote daMDa na kare, (evuM kArya na kare ke jIvo duHkha pAme) ema jANavuM, te pramANe bIjA pAse na karAve, karatAne bhalo na jANe vigere uparathI jANavuM. A chaThTho javanikAya batAvIne, pUrve kahela kIDA vigere pRthvIkAyathI chaThTho che te trasakAya badhA tIrthaMkara, ane gaNadharothI prakarSathI kahevAya che. prayoga A pramANe che. vidyamAnanuM kareluM A zarIra che. kAraNa ke ghaDAnI mAphaka zarUAtathI pratiniyata AkAravALuM che tethI. prazna-ahIM trasakAyanuM nigamanA kahyA sivAya, asthAnamAM badhA jIvo parama dharmANa e pachI kahevAnuM sUtra ahiM zA mATe kahyuM ? uttara-nigamanasUtranuM vyavadhAnavALuM bIjA arthathI vyavadhAnanuM batAvavApaNuM che, tethI kahyuM. jema ke trasakAyano nigamana sUtra cheDo, jIvonI oLakhANa che ane tenA aMtare ajIvonI oLakhANano (1) uttarA. 30muM adhyayana jovuM (2) A. sthAnAMga 3/329 B. 3 36/107 C. 3 zAMtyAcArya-pR. 993 [17] Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhikAra che, tenA arthane kahIne cAritradharma kahevo, te pramANe vRddha (mahAna pUrvAcArya)nI vyAkhyA che. ^ eso khalu chaTTho jIvanikAo tasakAutti pavuccai, esa te jIvAbhigamo bhaNio, iyANi ajIvAbhigamo bhAi- ajIvA duvihA, taMjahA puggalA ya nopoggalA ya, poggalA chavvihA, taMjahAsuhumasuhumA suhumA suhumabAyarA bAyarasuhumA bAyarA bAyarabAyarA / suhumasuhumA paramANupoggalA, suhumA dupaesiyAo ADhatto jAva suhumapariNao aNatapaesio khaMdho, suhumabAyarA gaMdhapoglA, bAra vAukkAyasarIrA, bAyarA AukkAyasarIrA ussAdINaM, bAyarabAyarA teuvaNNassaipuDhavitasasarIrANi / ahavA cauvvihA poggalA, taMjahA - khaMdhA khaMdhadesA khaMdhapaesA paramANupoggalA, esa poggalatthikAo gahaNalakkhaNo NopoggalatthikAo tiviho, taMjahA - dhammatthikAo adhammatthikAo AgAsatthikAo, A. (1) " pudgalanA cAra prakAra (1) skandha = paramANu pracaya (2) skandha deza = skandhanA kalpita vibhAgo (3) skandha pradeza = apRthakkSatanA avibhAjya aMza (4) paramANu = skandhathI chuTo paDelo avibhAjya aMza skandhanA be prakAra (1) be pradezI = be aNuthI vadhu (2) bahupradezI = traNathI vadhu (2) deza pradezanI apekSAe samAna pariNativALu paNa dezanI apekSAe asamAna jeno traNa, cAra AdinA rUpamAM vivakSA thAya che. (3) pradeza skandhano nirvibhAga pradeza kahevAya che. te skandhano antima bhAga che. (4) 52mANuM je nAnAmAM nAno aNu te 52mANu te be prakAre che. (1) vyavahArIka (2) sUkSma. vizeSa varNana. uttarAdhyAyana a. 28/36 anuyoga sUtra - 398 jovo. adhyayana 4 pudgala zAstramAM pudgalano viSaya ghaNo ja lAMbo che paNa ahi thoDuMka samajAya tevuM batAvIe chIe. pudgalanA lakSaNa zuM ? zabda-andhakAra, udyota-prabhA-chAyA-AtApa-varNa-2sa-gaMdha sparza vagere tenA lakSaNa che. varNa-gaMdha-2sa-sparza-saMsthAnanI apekSAe enuM pariNamana pAMca prakAre che. (1) varNa - (1) kRSNa (2) nIla (3) lAla (4) pILuM (5) sapheda (2) gaMdha - (1) sugaMdha (2) durgandha (3) rasa - (1) tikta (2) kaDavuM (3) turU (4) khATu (5) madhura (4) sparza (1) karkasa (2) mRdu (3) gurU (4) laghu (5) zIta (6) uSNa (7) snigdha (8) rUkSa darekanI pariNati. pudgala cha prakAre che. (1) sUkSmasUkSma - paramANu pudgala. sUkSma - be pradeza traNa pradezathI anaMta pradeza sUkSma-bAdara - gaMdhapudgala bAdara sUkSma - vAyukAyanuM zarIra bAdara - apkAyanuM zarIra bAdara-bAdara agni-vanaspati-trasa vigerenuM zarIra [78] Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 tattha dhammatthikAo gailakvaNo, adhammatthikAo ThiilakkhaNo, AgAsatthiMkAo avagAhalakkhaNo,tathA caitatsaMvAdyArSam - "duvihA hu~ti ajIvA poggalanopoggalA ya cha tivihA paramANumAdi poggala Nopoggala dhammamAdIyA / / 1 / / suhumasuhumA ya suhumA taha ceva ya suhumabAyarA NeyA / bAyarasuhamA bAyara taha bAyarabAyarA ceva / / 2 / / paramANu duppaesAdigA u taha gaMdhapoggalA honti / vAU AusarIrA teUmAdINa carimA u / / 3 / / dhammAdhammA''gAsA loe NopoggalA tihA hoti / jIvAINa gaiTThiiavagAhaNimittagA NeyA / / 4 "A nicce chaThTho jIvanikAya trasakAya kahevAya che. A pramANe jIvAbhigama batAvyo. have ajIvAbhigama batAve che. ajIva be prakAranA che. pudgala ane apudgala, pudgala cha prakAranA che. (1) sUkSma sUkSma, (2) sUkSma (3) sUkSmabAdara (4) bAdara sUkSma (5) bAdara (6) bAdara bAdara che. sUkSma sUkSmamAM paramANuM pudgala levA. ane sUkSmamAM be pradezathI laIne yAvatuM sUkSma pariNAme pariNamelA, anaMta pradezano skandha che, te jANavo. sUkSma bAdaramAM gaMdhanA pagalA levA. ane bAdara sUkSmamAM vAyukAyanAM zarIra levAM. bAdaramAM osa vigere pANInAM zarIra levAM ane bAdara bAdaramAM agni, vanaspati, pRthvI tathA trasanAM zarIra levAM. athavA cAra prakAranA pudgalo che. (1) skandha (2) skandhadeza (3) deza, skandhanA pradeza (4) paramANu pudgala A pudgala astikAya samajavA mATe kahyo. have no pudgalAstikAya traNa prakAranA che te batAve che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, tathA AkAzAstikAya, temAM dharmAstikAya jIvAdine gati ApavAnA lakSaNavALo kahyo, tathA adharmAstikAya, gati aTakAvavA (sthiratA mATe) kahyo. tathA AkAzAstikAya, avagAha lakSaNavALo che. A badhAnA saMgrahane mATe upara cAra gAthAo batAvI che. iccesiM chahaM jIvanikAyANaM neva sayaM daMDaM samAraMbhejjA nevannehiM daMDaM samAraMbhAvejjA daMDa samAraMbhaMtevi anne na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAYAe kAeNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi | (sUtra 2) jIva abhigama (svarU5) batAvyo. have cAritradharma batAve che. temAM kahelA saMbaMdhavALuM e sUtra che. vigere, badhA prANIo pUrve kahyA mujaba parama dharmANa che. eTale teo sukha vAMche che. mATe sarve jIvone eTale ja jIvanikAyane pote duHkha na devuM. eTale saMghaTTana, paritApa vigere thAya, tevuM na kare. bIjA cAkara vigere pAse daMDa na apAve. ane tevo daMDa ApanArAne uttejana na Ape. (daMDa eTale duHkhaH A pramANe jIvone duHkha na ApavuM, evuM bhagavAnanuM vacana che. evuM jANIne dareka sAdhu pratijJA kare ke, huM jIMdagI sudhI choDuM chuM. eTale kahelA vacanane barobara svIkArIne, dareka jIvane duHkha na thAya. mATe mana, vacana, kAyAthI, na karavuM na karAvavuM, na kartAne bhalo, jANuM. e pramANe nava prakArano daMDa choDuM chuM Ama sAdhu bolato guru AgaLa kahe che ke, he ! bhadanta huM te saghaLA daMDathI pAcho haThuM chuM. A trikALa viSayano daMDa che. tenA saMbaMdhI bhUta avayavane AzrayIne pAcho haThuM chuM. arthAt (1) uttarA. ka. 36 gA. 10-11-37 jovI. [19] Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 te pUrve je pApa karelAM che, te have na karuM. AmAM vartamAna, ane bhaviSya, na Ave. kAraNa ke pratikramaNa bhUtakALanuM thAya, vartamAna pApanuM saMvaraNa (rokavuM) thAya. ane bhaviSyanuM pratyAkhyAna (paccakkhANa) thAya che. (bhadaMta zabdano artha bhavaathavA bhaya teno aMta karanAra guru mahArAja che.) bhadaMta zabda vaDe jaNAvyuM, ke gurunI sAkSImAM vrata levA yogya che; tathA pratikramAmi zabdavaDe jaNAvyuM ke, bhUta (jIvo) ne daMDa (duHkha) devAthI huM nivacchuM chuM. AthI nivRtti thAya. ane tethI pApanI anumatithI viramaNa (pAchuM haTavuM) thAya. tathA niMdAmi. garAmi; A be zabdothI jANavuM ke, potAnA AtmAnI sAkSIthI potAnA pAponI niMdA thAya, ane para (guru)nI sAkSIthI gartA thAya, gartA eTale jugupsA (pApathI moM vAMku karI tiraskAra batAvavAno) che "AtmAne" atIta pUrve daMDa karanArAne niMdavA yogya jANI vividha arthavALAathavA vizeSa arthavALA vi zabda, tathA ut atizaya arthavALA zabdavaDe. sRjAmi eTale choDuM chuM. (arthAtuM mArAM pApothI huM sarvathA chUTuM chuM.) vAdIno prazna - je A pramANe pUrvanA pAponA daMDanuM pratikramaNa mAtra A sUtranuM tAtparya hoya; ema thayuM, paNa vartamAna pAponuM saMvaraNa (rokANa) ane bhaviSyanA pAponuM paccakhANa have na batAvyuM tenuM kema ? AcAryano uttara - nakaremi (na karuM) vigere zabdavaDe vartamAna pAponuM rokANa tathA bhaviSyanuM paccakakhANa siddha thayuM; (sU. 2) - paDhame bhaMte ! mahavvae prANAivAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! pANAivAyaM paccakkhAmi, se suhumaM vA bAyaraM vA tasaM vA. thAvaraM vA, neva sayaM pANe aivAejjA neva'nnehiM pANe aivAyAvejjA pANe aivAyaMte'vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi | paDhane maMte ! madaghaNu sadAmi savvAro paphavAyA veramai || 9 || (sUtra rU) A AtmAnA svIkArane yogya daMDano nikSepa che. te sAmAnya ane vizeSa rUpa che. sAmAnya rIte pUrve kahelA lakSaNavALo ja che. paNa te vizeSa rUpe paMcamahAvrata paNe aMgIkAra karavo joIe. te mahAvratone batAve che. "tame maMte" ityAdi, sUtranA kramanA pramANathI prANAtipAta (jIva nAzathI) viramaNa (pAchA haThavuM) temAM paheluM che. bhadanta (bhayaanta) gurunuM AmaMtraNa che. mahAvrata eTale moTuM vrata che. AnuM mahattva zrAvakanA saMbaMdhI aNuvratanI apekSAe che, A vratamAM 147 bhAMgA che tenI A gAthA che. 'sIyAlaM bhaMgasayaM paccakkhANaMmi jassa uvaladdhaM / so paccakhANakusalo sesA sabbe akusalA u / / 1 / / emanA asaMmohanA arthe (samajavA mATe) AgaLa ame khulAso karaze. te mahAvratamAM prANAtipAta viramaNa che. temAM prANa eTale indriyo vigere che. teno atipAta duHkha devu te prANAtipAta viramaNa che paNa jIvano atipAta tema nahi, te prANAtipAtathI viramaNa eTale samyagujJAnathI zraddhA (1) koTIlI arthazAstra 2/10/28mAM daMDanA traNa prakAra kahyA che "vadha: pariktazoDarthaharaNa daDa' [80] Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 pUrvaka sarvathA te pApathI dUra thavuM. A bhagavAne kahyuM che. te u52thI levuM ethI A upAdeya (grahaNa karavA yogya) che. te nizcaya karIne huM prANAtipAtane he bhadanta ! huM paccakkhANa karuM chuM, sarva eTale jarA paNa bAkI nahi. kAraNa ke zrAvakanA paccakkhANamAM keTalIka chuTa rahe che. tevuM paristhara (sthULa) nahi. bIjI vAra paNa 'bhadattuM' zabda pUrva mAphaka che, pratyAkhyAna (paccakkhANa) temAM pratizabda niSedha mATe che. A paNa maryAdA mATe che ane khyA dhAtu kahevA mATe che. teno Akho artha pratIpa abhimukha kathana che. eTale huM pApa na karavAnuM paccakkhANa karUM chuM. athavA "pratyAcakSe" eTale saMvRta AtmA, te AtmAne kabaje rAkhIne, have huM navAM pApono bhAvathI tyAga karuM chuM enA vaDe vratane mATe samaja vigerenI guNayukta vaDI dIkSAne yogya chuM te kahe che. kahyuM che ke -- paDhie ya kahiya ahigaya pariharauvaThAvaNAI jogotti / chakkaM tIhiM visuddhaM parihara NavaeNa bhedeNa / / 1 / / paDapAsAuramAdI diTTaMtA hoMti vayasamAruhaNe / jaha maliNAisu dosA suddhAisu NevamihaiMpi / / 2 / / ithyAhi. 'bhaNyA pachI tathA kahyA pachI tathA samajyA pachI ziSya pApa taje che ane te vaDI dIkSAne yogya che. te cha e cha jIva nikAyane trivizuddhi vaDe duHkha devAnuM navabhedavaDe pariha2, evuM guruziSyane kahe che ke (mana vacana kAyAthI na kare, na karAve, kartAne bhalo na jANe, e pramANe paMca mahAvrata ane chaThThuM rAtribhojana tyAga, e cha vratane traNa ka2Na, traNa yoge, upa2 kahyA mujaba pALe ane pApane tyAge) paTa, prAsAda, Atura, vigerenA dRSTAMto vratanA levA AgaLa kahevAnA che. je malIna vigere doSo che. te ahIMyAM zuddhamAM na hoya, arthAt kapaDuM meluM hoya na game, tema vratamAM paNa doSa hoya, to te kADhI nAMkhavA joIe. adhyayana 4 aitesiM lesuddeseNa sIsahiyaTTayAe attho bhaNNai-paDhiyAe satthapariNNAe dasakAlie chajjIvaNikAe vA kahiyAe atthao, abhigayAe saMmaM parikkhiUNa-pariharar3a chajjIvaNiyAe maNavayaNakAehiM kayakArAviyANumaibhedeNa, tao ThAvijjai, Na annahA / ime ya ittha paDAdI diTTaMtA mailo paDo Na raMgijjai sohio raMgijjai, asohie mUlapAe pAsAo Na kijjai sohie kijjai, vamaNAIhiM asohie Aure osahaM na dijjai sohie dijjai, asaMThavie rayaNe paDibaMdho na kijjai saMvie kijjai, evaM paDhiyakahiyAIhiM asohie sIse Na vayArovaNaM kijjai sohie kijjai, asohie ya karaNe guruNo dosA, sohiyApAlaNe sissassa dosotti kaMyaM pasaMgeNa / uparanI be gAthAno artha ziSyanA hitanA mATe thoDAmAM lakhe che. AcArAMga sUtramAM paheluM adhyayana zastra parikSA athavA daza vaikAlikanuM cha jIvaNiyA nAmanuM Aja cothuM adhyayana zIkhyA pachI gurue artha batAvyA pachI te sArI rIte samajyo che, tenI parIkSA karIne ziSya cha jIvanikAyone duHkhadevAnuM pApa, mana vacana kAyA vaDe karavuM, karAvavuM, anumodavuM, traNa bhede te pApane tyAge. tyArapachI tene vaDI dIkSA Ape. te sivAya vaDI dIkSA na Ape. ahIMyAM paTa vigerenA dRSTAMto che. jema meluM kapaDuM na raMgAya, paNa dhoeluM raMgAya; tathA jagyA zodhyA vinA mahelano pAyo na nAMkhe, paNa jamInanI zuddhi karyA pachI pAyo nAMkhe, tathA rogIne reca vigere ApyA pahelAM auSadha na Ape, (1) bhagavatI sUtra - 1-8 3-5 sU. 329 [81] Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 . adhyayana 4 paNa recathI zuddhi karIne davA Ape tathA asaMsthApita ratnamAM pratibaMdha na kare, paNa sArI rIte sthApyA pachI jaDe, eja pramANe bhaNelA ane kahelA arthane samajanArA ziSyane vratanuM AropaNa kare, paNa te sivAya nahi, jo guru te pramANe parIkSA karyA vinA vaDI dIkSA Ape, to gurune doSa lAge. ane guru parIkSA karyA pachI vrata Ape, ane ziSya dIkSAM barAbara na pALe, to ziSyane doSa che. TuMkAmAM ATaluM basa che. upara kahyuM che ke "sarva manta !" he guru huM jIvane duHkha devAnuM tyAguM chuM. have teja vadhAre khulAsAthI batAve che. "je suhuma' vigere emAM te zabda magadha dezano che. teno artha gujarAtImAM "atha' thAya che. te hamezAM koIpaNa vAta kahetAM prathama vaparAya che. sUtramAM sUkSma, bAdara, trasa ane sthAvara e jIvonA cAra bheda che. ahIMyAM sUkSma eTale nAno, paNa sUkSma zabdathI sUkSma nAma karmanA udayathI je sUkSma jIva che, te na levo. tenA zarIranI hiMsA thavI azakya che. have bhedone vizeSathI kahe che. bAdara eTale sthUla (AMkha vigerethI jaNAya tevo) te be prakAre che. trasa ane sthAvara temAM sUkSma trasa te kundu vigere, ane sthAvaramAM vanaspati vigere che. bAdara trasamAM gAya vigere ane sthAvaramAM pRthvI vigere che. e badhA jIvone huM na mAruM, na bIjA vaDe marAvuM, ane bIjA mAranArAone na anumoduM. sUtramAM prAkRtanI zailI che. tathA chaMdanI rIta che. te pramANe vyAkaraNanA sUtra sAthe vibhaktino bheda che, vaLI ahIMyAM yAvajIjIvano artha pUrva mAphaka. AkhI jIMdagI sudhIno che, ke huM A vratone AkhI jIMdagI sudhI pALIza, sUkSma, bAdara, trasa, sthAvara e cArano prANAtipAta jANavo, te darekanA dravyathI, kSetrathI, kALathI, ane bhAvathI ema bIjA cAra bhede che. temAM dravyathI cha jIva nikAyano atipAta na karavo, kSetrathI ticcha loka tathA urdhva tathA adholoka jANavA, te traNe lokamAM rahelA jIvonI hiMsA na karUM, kALathI bhUtakALamAM athavA rAtri vigeremAM hiMsA na karuM, (kALathI bhUtakALa lAgu na paDe, paNa vartamAna, bhaviSyane lAgu paDe, arthAt vartamAnamAM jIvone na mAruM na bhaviSyamAM mArIza.) ane bhAvathI rAga athavA dveSathI na mAruM temAM mAMsAdinA svAdathI mAre, te rAga kahevAya. ane zatrune mAre te dveSa kahevAya. A be prakAre rAga dveSathI hiMsA thaI. (kALathI bhUtakALamAM meM e jIvane mAryo hota to ThIka thAta ema vicAre to lAgu paDe.) ahIMyAM cobhaMgI A pramANe che eka mANasa dravyathI jIvane mAre, paNa bhAvathI na mAre, bIjo jIvane dravyathI na mAre, paNa bhAvathI mAre, trIjo jIvane dravyathI mAre, ane bhAvathI paNa mAre, cotho mANasa jIvane dravyathI paNa na mAre, ane bhAvathI paNa na mAre, A cobhaMgI drumapumbikA nAmanA adhyayanamAM batAvI che. have vAta svIkAra karyA pachI tenuM nigamana kare che. he bhagavanuM pahelA mahAvratamAM huM taiyAra chuM. te tamArI sAme bhAvathI vrata pALavA taiyAra chuM. eTale AjathI mAMDIne sarve jIvonuM mAre rakSaNa karavAnuM che. ane jIvahiMsAthI sarvadA pAchuM haThavAnuM che. ahIM vArevAre bhadanta zabdathI jANavuM ke, prathama, vacamAM ane chevaTe, paNa gurune pUchyA vinA ziSya kaMIpaNa na karavuM, ane karyuM hoya to gurune kahI devuM, to te ziSya vratano ArAdhaka thAya che. A paheluM vrata kahyuM. sU. 3 [82] Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 ahAvare docce bhaMte ! mahavvae musAvAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte! musAvAyaM paccakkhAmi, se kohA vA lohA vA, bhayA vA hAsA vA, neva sayaM musaM vaejjA neva'nnehiM musaM vAyavejjA musaM vayaMte'vi annena samaNujAjjA / jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravema kareMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi / docce bhaMte ! mahavva uvaTThiomi savvAo musAvAyAo veramaNaM 2 / / sU0 4) have bIjuM vrata kahe che. 'ahAvare' ityAdi. he bhadanta ! have A bIjA mahAvratamAM jUThuM bolavAthI pAchA haThavAnuM che. te sarva mRSAvAdane tyAguM chuM. te A pramANe, krodhathI, lobhathI, bhayathI athavA hAsyathI, krodha lobha levAthI tenI vacamAMnA mAna-mAyA paNa levA. A pramANe bhaya ane hAsya levAthI tenI sAthenA prema, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna (khoTuM tahomata) vigerethI paNa jUThuM na boluM. eTale huM pote jUThUM na boluM, tema bIjA pAse paNa jUThuM na bolAvuM, tema bIjA jUThuM bolanArAone Teko na ApuM, te paNa AkhI jIMdagI sudhI A vrata pALIza. te badho pUrva pramANe artha levo. vizeSa A che. te mRSAvAda cAra prakArano che. (1) .kharI vAtano niSedha, (2) khoTI vAtane sAcI TheravavI athavA (3) badalAvI nAMkhavo (4) niMdArUpe kahevo temAM pahelo bhaMga kharI vAtano niSedha A pramANe che. jema ke koI bole ke AtmA che ja nahi tathA puNya pApa che ja nahi, tathA bIjo bhaMga khoTI vAtane sAcI kahevI. jema ke AtmA sarvagata (sarvavyApI) nathI chatAM sarva vyApI mAne athavA zyAmAka taMdula jevaDo mAne vigere che tathA arthAntaramAM gAyane badale ghoDo kahe tathA gaha eTale koI kANo hoya tene kANo kahevo te vigere che. vaLI A krodhAdi bhAvathI cAra prakAre oLakhAvyo che. te A pramANe darekamAM dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI che dravyathI sarva dravyomAM jevuM hoya tethI ulaTuM bolavuM, kSetrathI loka alokamAM je kaMI hoya tenAthI viruddha bole tathA kALathI rAtri vigeremAM jUThuM bolavuM, bhAvathI krodha,vigerethI jUThuM bolavuM athavA dravya vigerethI A cobhaMgI che. adhyayana 4 davvao NAmege musAvAe No bhAvao bhAvao NAmege No davvao ege davvao'vi bhAvao'vi ege No davvao No bhAvao / tattha koi kahiMci hiMsujjao bhaNai-io tae pasumiNA (gA) iNo diTThati ? so dayAe diTThAvi bhaNar3a-Na diTThatti, esa davvao musAvAo no bhAvao, avaro musaM bhaNIhAmittipariNao sahasA saccaM bhaNai esa bhAvao no davvao, avaro musaM bhaNIhAmittipariNao musaM ceva bhaNai, esa davvao'vi bhAvao'vi, caramabhaMgo puNa suNNo 2 / / dravyathI koI jUhUM bole paNa bhAvathI nahi, bIjo mANasa bhAvathI jUhUM bole paNa dravyathI nahi, trIjo dravyathI paNa jUThUM bole, bhAvathI paNa jUThUM bole, cotho dravyathI paNa jUThuM na bole, bhAvathI paNa na bole, te pahelAM bhAgamAM koI paNa mANasa koI jagyAe hiMsAmAM tatpara thaI rahelA hoya te bIjAne pUche ke teM mRga pazu vigera joyAM ? bIjo mANasa dayAne lIdhe pazuo joyAM hoya, chatAM jUThuM bole ke dekhyAM nathI te pahelo bhAMgo che. jemAM dravyathI jUThUM che, paNa bhAvathI nahi, bIjo huM (1) A vizeSa varNana mATe ma.A.ni. gA. 8thI vizeSA bhA. 369 thI. B bhASAnA varjanIya sthAna juo uttarA. a. 24/9/10 C dazavai. a. 7muM [83] Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 4 jUThUM boluM, paNa utAvaLathI ekadama vinA vicAre sAcuM bole ke meM joyAM che to e A bhAvathI jUThuM che. paNa dravyathI nahi. trIjo jUTho paDuM te samajIne ja jUThuM bole te dravyathI paNa, ane bhAvathI paNa jUThuM che. cotho bhAMgo zUnya che. ahAvare tacce bhaMte ! mahavvae adinnAdANAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! adinnAdANaM paccakkhAmi, se gAme vA nagare vA ranne vA appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM adinnaM gehejjA neva'nnehiM adinnaM geNhAvejjA adinnaM geNhaMte vi anne na samaNujANejjA / jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi kareMtaMpi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi / tacce bhaMte / mahavvae uvaTThiomi savvAo adinnAdANAo veramaNaM / / 3 / / sU0 5 ) bIjuM mahAvrata kahyuM, have trIjuM kahe che. ahAvare ityAdi have gurune ziSya kahe che. he bhadanta ! A trIjA mahAvratamAM adatta AdAna che. (pUchyA vinA levuM te corI che) tenAthI huM sarvathA pAcho pharuM chuM. eTale corIne huM tyAgu chuM e badhuM pahelA mAphaka levuM. jema ke gAmamAM, nagaramAM, araNya vigeremAM, corI na karUM. vigere jANavuM. A vacanathI kSetrano parigraha thayo. temAM gAma kone kahevuM ? uttara = buddhi vigere guNone grasita (ochI) kare te grAma (gAma) che. ane jyAM rAjAvigereno kara nahoya, te nakara (naga2) jANavuM. tathA araNya eTale vinA vasatinuM vana te tathA alpa, ghaNuM te nAnuM moTuM, citta athavA acitta na lauM. A vacanathI dravya nikSepo lIdho jANavo tathA alpa te ochA mUlyavALuM te hIro vigere che, aNuM te pramANathI hIro vigere che ane sthUlathI eraMDAnuM lAkaDuM vigere che. A sacitta hoya athavA acitta hoya eTale cetanavALuM athavA acetana hoya te huM pote bIjAnuM na ApeluM na lauM, tema bIjA pAse na levaDAvuM tathA koI letA hoya, to temane sArA na jANuM A AkhI jIMdagI sudhInuM vrata che, eno bhAvArtha pUrva mAphaka jANavo vizeSa A che : - A adattAdAna (corI) cAra prakAre dravyathI, kSetrathI, kALathI, ane bhAvathI che. dravyathI alpa, bahu nAnuM moTuM, moTuM vigere kSetrathI gAma vigeremAM tathA kALathI rAtri vigeremAM ane bhAvathI rAga dveSathI huM corI na karUM; have dravyAdinI bIjI cobhaMgI che. jema ke koI dravyathI le, paNa bhAvathI nahi, koI bhAvathI paNa dravyathI nahi; koI dravyathI tathA bhAvathI, tathA koI na dravyathI tathA na bhAvathI, temAM a2ta tathA adveSI sAdhune koI jagyAe khAsakAraNe rastAmAM paDelA bhRNane mAlikane pUchyA vinA le to dravyathI kharuM paNa bhAvathI nahi ane corI karavA gayelAne udyama karavA chatAM na maLe to dravyathI nahiM paNa bhAvathI corI lAgu paDe, koI corInI buddhithI corI kare te dravyathI tathA bhAvathI. cotho bhAMgo zUnya che. (A pramANe sAdhu samajIne corI na kare huM paNa te pramANe corI tyAguM chuM.) (1) A.va.ni. gA.721 [84] Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 ___ ahAvare cautthe bhaMte ! mahavvae mehuNAo veramaNaM savvaM bhaMte ! mehuNaM paccakvAmi, se divyaM vA mANussaM vA tirikvajoNiyaM vA, neva sayaM mehuNaM sevejjA neva'nnehiM mehuNaM sevAvejjA mehuNaM sevaMte'vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi / / cautthe bhaMte ! mahavvae uvaTThio mi savvAo mehuNAo veramaNaM / / 4 / / (sU0 6) ... trIjuM mahAvrata kahyuM, have cothuM kahe che. kadAvare phuTyAti; he bhadanta, AvuM ziSya gurune kahe che, A cothA mahAvratamAM (maithuna saMsAra saMbaMdhathI pAchA haThavAnuM che; te badhAM saMsArI saMbaMdhane) he bhadaMta ! huM tyAguM chuM te A pramANe; devasaMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI, tiryaMgyoni saMbaMdhI, A vacana vaDe dravyathI lIdhuM, deva saMbaMdhImAM apsarA sAthe sAdhune saMbaMdha tyAgavo. sAdhvIone devatA sAthe saMbaMdha tyAgavo. te pramANe mAnuSI tathA tiryacInI sAthe saMbaMdha tyAgavo. A saMbaMdha rUpamAM (citramAM) thAya, athavA suMdara hoya to, paNa rAga thAya. ane rU5 sahita dravya te jIvatI strI vigere che. athavA bhUSaNa rahita strI hoya, to te phakta rUpa gaNAya. tathA bhUSaNa sahita. te rUpa sahita. te manuSya tathA tiryaca; saMbaMdhI paNa jANavuM; te huM pote traNe jAtinI strIo deva mAnuSI ke tiryaMca sAthe saMsArI saMbaMdha na karUM, na karAvuM, karatAne bhalo na jANuM, tathA A mahAvrata AkhI jIMdagI sudhI pAlavAnuM che te badhuM pUrva mAphaka jANavuM, vizeSa A che; maithuna cAra bhede che. te dravyathI, kSetrathI, kALathI, ane bhAvathI che. dravyathI koI paNa strI vigere sAthe huM saMbaMdha na karuM. kSetrathI traNa lokamAM, kALathI rAtri vigeremAM bhAvathI rAgadveSathI saMbaMdha na karUM; dveSathI A pramANe ke A bAI vratadhArI che, tene mArI sAthe dveSa che mATe tenuM vrata bhAMguM. ema mAnI saMbaMdha kare to, dveSathI kahevAya. ane suMdara rUpathI lalacAI saMbaMdha kare, to rAgathI maithuna kahevAya. tathA dravya vigerenI cau bhaMgI A che.. (1) dravyathI kharUM paNa bhAvathI nahIM, (2) bhAvathI kharUM, paNa dravyathI nahi, (3) dravyathI kharUM. ane bhAvathI paNa kharUM, (4) tathA dravyathI nahi ane bhAvathI paNa nahi. ema cAra bhAMgA che, koI strIne rAgadveSa nathI paNa tenA upara koI balAtkAra kare, to dravyathI kharo paNa bhAvathI nahi, koI strI sAthe saMbaMdha karavA uThyo. paNa te saMbaMdha koI kAraNe na thayo, to bhAvathI kahevAya, paNa dravyathI nahi, pApa karavA gayo, ane pApa karyuM. te trIjo bhAMgo che. cotho bhAMgo zUnya che. ahAvare paMcame bhaMte ! mahavyae pariggahAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! pariggahaM paccakkhAmi, se appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM pariggahaM parigeNhejjA neva'nnehiM pariggahaM parigeNhAvejjA pariggahaM parigeNhate'vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samajANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi / paMcame bhaMte ! mahavvae uvaDhio mi savvAo pariggahAo veramaNaM | 5 || sU0 7). (1) A maithunamaSTAMgayuM B utarA. zAMtyAcArya TIkA pR. 614 C. utarA. a. 13, a-32. [85] Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 cothuM mahAvrata kahyuM, have pAMcamuM kahe che; have A pAMcamA mahAvratamAM he mahaMta ! parigrahathI pAchA haThavAnuM che, te huM parigrahane tyAguM chuM, tenI A pramANe vigata che; alpa, bahu, aNu, zUla, sacitta, acitta che. alpa vigeremAM pUrve trIjA vratamAM kahyA mujaba jANI levuM. te koI paNa jAtanA parigrahane huM pote na lauM, na bIjA pAse levaDAuM. letAne bhalo na jANuM te mahAvratane AkhI jIMdagI sudhI pALIza. e badho bhAvArtha pUrva mAphaka che, vizeSa A che : - parigraha cAra prakAre che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI, temAM dravyathI badhA dravyomAM je mamatva thAya te, kSetrathI lokane viSe, kALathI rAtri vigeremAM, ane bhAvathI rAgadveSa vaDe je thAya te, anya veSamAM eTale bIjAnI irSAthI je pote parigraha rAkhe, te dveSathI kahevAya. ane suMdara vastu dekhIne mamatva thAya, te rAgathI kahevAya. upara kahela dravya vigerethI zobhaMgI thAya che. te A pramANe, dravyathI parigraha rAkhe, paNa bhAvathI nahi, bIjo koI dravyathI nahi, paNa bhAvathI kharo. trIjo bhAMgo :- dravyathI paNa rAkhe, ane bhAvathI paNa rAkhe. cotho bhAgo dravyathI nahi, ane bhAvathI paNa nahi. pahelAmAM rAgadveSa vinA sAdhu dharmopakaraNa rAkhe, te dravyathI che. paNa bhAvathI nathI. tathA mUcha rAkhe, paNa vastu na maLe, to dravyathI nahi, paNa bhAvathI kharo. trIju mUrchAthI vastu rAkhe, te dravyathI, ane bhAvathI paNa, cothA bhAMgAmAM zUnya che. .. ahAvare chaTe bhaMte / vae rAI bhoyaNAo veramaNaM / savvaM bhaMte / rAIbhoyaNaM paccakkhAmi, se asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA, neva sayaM rAI bhuMjejjA neva'nnehiM rAI bhuMjAvejjA rAiM bhuMjaMte'vi anne na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi / chaTe bhaMte ! vae uvaDio mi savvAo rAIbhoyaNAo veramaNaM 6 / / sU0 8 icceiyAiM paMca mahavvayAI rAibhoyaNaveramaNachaTThAI attahiyaTThayAe uvasaMpajjittA NaM viharAmi (sU0 9) pAMcamuM mahAvrata kahyuM have chaThTha kahe che. ziSya gurune kahe che, he bhadanta ! A chaThThI vratamAM rAtri bhojanathI pAchA haThavAnuM che. he bhadanta ! te sarva rAtri bhojanane huM tyAgu chuM. bIjo bhAvArtha pUrva mAphaka jANavo jema ke te rAtri bhojanamAM azana, pAna, khAdya tathA svAdya che. azanamAM peTa bharAya, te bhojana bhAta vigere che, pIvAya te pAna (pANI vigere) tathA mRddhIkAnuM (drAkSAdidhoela) pANI vigere, ane khAdyamAM khajura mevo vigere che. tathA svAdamAM nAgaravelanuM pAna, elacI vigere che. e cAre prakAranA AhArane huM pote rAtre na khAuM, bIjAne na khavaDAvuM tathA rAtrie khAnArAone bhalA na jANuM. A AkhI jIMdagI sudhInuM vrata che. te huM pALIza. bhAvArtha upara mAphaka jANavo. rAtri bhojana cAra prakAre che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI, dravyathI anAja vigere kSetrathI aDhI dvIpa ane be samudranI aMdara tathA kALathI rAtri vigeremAM ane bhAvathI rAga dveSa vaDe rAtri bhojana ' na karUM. enuM svarUpa cAra prakAre AvI rIte che. (1) rAtre le, ane rAtanA ja khAya, (2) rAtre te divase khAya (3) divase le ane rAtanA (1) tulanA karo - tattvArtha a. 7-4/5 Avazyaka ni.cUrNa bhA. 2 pR. 146. (2) sthAnAMga 5. sU. 1 (3) vi. bhA. gA. 1239 thI 1245 [86] Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 khAya (4) divase le ane divase khAya, A cothA bhAMgAmAM Agale divase vadhAre laI rAkhe, ane bIje divase khAya eTale rAtre rAkhyAno doSa lAge ema jANavuM. tathA dravya vigerenI cobhaMgI A pramANe che. (1) koI dravyathI rAtanA khAya, paNa bhAvathI nahi. (2) koI bhAvathI khAya, paNa dravyathI nahi. (3) koI dravyathI rAtanA khAya ane bhAvathI paNa khAya. (4) dravyathI paNa nahi ane bhAvathI paNa nahi temAM sUrya na ugyo hoya chatAM ugelo jANIne khAya, athavA sUrya Athamyo hoya, ane vAdaLa vigerenA kAraNathI na Athamelo jANI khAya. athavA rAgadveSa karyA vinA AgADha kAraNe khAya to dravyathI kharUM paNa bhAvathI rAtri bhojana nahi, ane rAtrie khAvA uThe, paNa khAvAnuM na maLe, to dravyathI nahi, paNa bhAvathI kharUM, trIjo rAtrie khAvAnI buddhithI mUrchAvALo thaI UThe, ane rAtanA khAya, ane cothAmAM zUnya che. A rAtri bhojana viramaNa vrata pahelA ane chellA tIrthaMkaranA sAdhuo rUju jaDa ane vakrajaDanI apekSAe mULa guNa joDe lIdhuM, ane te mahAvratamAM umerI kahyuM, paNa vacalA bAvIsa tIrthaMkaranA sAdhurUju ane prAjJa hovAthI temane rAtri bhojana viramaNa vrata uttara guNamAM kahyuM (ahiMAM vistAranA bhayathI vizeSa kahetAM nathI. paNa cothuM mahAvrata bAvIsa tIrthaMkaranA sAdhuone nathI. temane parigrahamAM ja teno samAveza karavAthI cAra mahAvrata che. tathA vaDI dIkSA nathI. A adhikAra kalpasUtra vigerethI jANavo.) adhyayana 4 have badhA vratonA svIkAra kahevA mATe kahe che. pUrve kahelAM pAMca mahAvrato tathA chaThThuM rAtri bhojana viramaNa vrata che te zA mATe che ? uttara AtmAnA hita (mokSa)ne mATe lauM chuM. A vacana vaDe ema jaNAvyuM ke, bIjA kArya mATe vrata le, to te vratono abhAva thAya, koI svarganI buddhithI vrata le to, athavA rAjyAdinA abhilASathI le, to tene narendrapaNAmAM AraMbhanI hiMsA vigerenI anumati rahevAthI vratamAM doSa lAge. (teTalA mATe sAdhue mokSa mATe ja dIkSA levI). A pAMca mahAvrata, tathA rAtri bhojana viramaNa vrata, ApanI pAse laIne huM sArA sAdhuonA kAyadA pramANe vihAra karIza. jo te pramANe na varte to lIdhelAM vrato nakAmAM thAya ahIMyAM vrata na lenA2ne je doSa che, te hiMsA vigere pApo karanArAone nIce pramANe duHkha thAya, te batAve che. hiMsA karanArane alpa Ayu hoya, jUTha bolanAranI jIbha kapAI jAya, corI karanArane daridratA Ave, maithuna sevanArane napuMsakapaNuM Ave, parigraha rAkhanArane aneka rIte coro vigerenuM du:kha che te gurue kahevAM. have 147 bhAMgA pratyAkhyAna saMbaMdhI che. te A pramANe paccakkhANa kare che, te kuzala che, bAkInA nakAmA che. have teno avayavArtha kahe che. bhAMgAnI yojanA A pramANe che. "tinni tiyA tinni duyA tinnikkekkA ya hoMti joesu / tiduekkaM tiduekkaM tiduekkaM ceva karaNAGkaM / / 1 / / ' eno bhAvArtha A pramANe che, traNatrika levA, traNadvika levA, traNa eka eka levA, te kAyA, vacana, ane mananA vyApAranA lakSaNavALA che, traNaddhikamAM mana vacana kAyA levAM. A padanI ghaTanA che. bhAvArtha A pramANe che. (1) tattvArtha 7/2 bhASya-/7/1 bhASya siddhasena TIkA. [ 87 ] Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 333 222 111 321 321 321 enI bhAvanA zuM che te batAve che. 133 399 399 na karUM, na karAvuM, na kartAne bhalo jANuM. te mana vacana kAyAthI eka bheda thayo. have bIjo mULabheda kahe che. na kare, na karAve, na kartAne bhalo jANe mana vacana kAyAthI eka bhAMgo thAya,tathA mana kAyAthI bIjo thAya. tathA vacana kAyAthI trIjo thAya ema bIjo mULabheda kahyo. have trIjo kahe che, na kare, na karAve, na kartAne bhalo jANe, te manathI eka vacanathI bIjo kAyAthI trIjo ema trIjo mULabheda puro thayo. have cotho kahe che; na kare, na karAve, mana, vacana, kAyAthI pahelo bhAMgo tathA na kare, na karjhAne bhalo jANe, e bIjo bhAMgo che, tathA na karAve, na anumode, e trIjo bhAMgo thAya, cotho mULabheda kahyo. have pAMcamo bheda kahe che, na kare, na karAve, mana, vacanathI te eka, na kare, na kartAne bhalo jANe, e bIjo. tathA na karAve, na kartAne bhalo jANe, e trIjo, ema traNa traNa bhAMgA mana vacanathI lIdhA. e pramANe traNa bhAMgA mana kAyAthI lIdhA, tathA te ja pramANe vacana kAyAthI traNa lIdhA, sarve maLIne nava thayA. pAMcamo mULabheda kahyo. have chaThTho kahe che. na kare, na karAve manathI eka, tathA na kare, na kartAne anumode, A manathI bIjo. tathA na karAve, na kartAne, anumode, A manathI trIjo thayo. e pramANe vacana kAyAthI darekanA traNa traNa bhAMgA maLI kulle nava thayA. A chaThTho mULabheda thayo. have sAtamo kahe che. na kare manathI, vacanathI, kAyAthI, A eka che; e pramANe na karAve, mana.vigerethI-bIjo na kartAne anumode, te mana vacana ane kAyAthI ema trIjo thayo. AsAtamo mULa bheda kahyo. have AThamo kahe che, na kare mana vacanathI eka, tathA mana kAyAthI bIjo ane vacana kAyAthI trIjo ema na karAve e traNa bhAMgA jANavA tathA na kartAne anumode te paNa traNa thayA. te badhA maLI nava thayA e AThamo mULa bheda thayo. have navamo mULa bheda kahe che. na kare manathI eka na karAve bIjo na kartAne anumode te trIjo, e pramANe vacanamAM bIjo ane kAyAthI trIjo thAya. e paNa badhA maLIne traNa traNa gaNatAM nava thAya. A pramANe navamo mULa bheda kahyo. have e badhAno saravALo kahe che. badhA maLIne e 49 bhAMgA thAya che. 'laddhaphalamANameyaM bhaMgA u havaMti auNapannAsaM / tIyANAgayasaMpatiguNiyaM kAleNa hoi imaM / / 1 / / sIyAlaM bhaMgasayaM, kaha ? kAlatieNa hoti guNaNA u tItassa paDikkamaNaM paccuppannassa saMvaraNaM / / 2 // paccakkhANaM ca tahA, hoi ya esassa esa guNaNA u / kAlatieNaM bhaNiyaM jiNagaNadharavAyaehiM ca / / 3 / / ' AnuM phaLa (saravALo) 49 thayuM tene atIta (bhUta) anAgata (bhaviSya) tathA vartamAna kALa ema traNa vaDe guNatAM 147 thAya; temAM atItanuM pratikramaNa thAya, vartamAnanuM saMvaraNa thAya, ane bhaviSyanuM paccakkhANa thAya. A traNa kALanuM gaNavuM te jinezvara gaNadhara, ane vAcakoe kahyuM che. gAthA artha cAritradharma kahyo, have yatanAno avasara che te kahe che. adhyayana 4 sebhikkhUM vA bhikkhuNI vA saMjaya - viraya - paDihaya-paccakkhAyapAvakamme diyA vA ovA vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se puDhavi vA bhittiM vA silaM vA leluM vA sasarakkhaM vA kArya sasarakkhaM vA vatthaM hattheNa vA pAeNa vA kaTTeNa vA kaliMceNa vA aguMliyAe vA salAgAe vA salAgahatthe [88] Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 4 zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 vAna ss lihejjA na vilihejjA na ghaTTejA na bhidejjA annaM nA'' lihAvejjA na vilihAvejjA na ghaTTAvejjA na bhidAvejjA annaM 'AlihaMtaM vA 'vilitaM vA ghaTTataM vA bhidaMtaM vA na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi 1 / / (sU0 10) 'se' iti nirdezamAM che eTale je A mahAvratathI yukta che, te ja bhikSu (sAdhu) athavA bhikSuNI (sAdhvI) che, te AraMbhanA parityAgathI tenI kAyA dharmakAya che. te pALavAne mATe bhikSAnA AcAravALo bhikSuka che. te pramANe bhikSuNI paNa che. chatAM dharma che te purUSavaDe uttama che. mATe bhikhkhune vizeSapaNe batAvela che to paNa te vizeSaNo sAdhvIne paNa lagAvavAM. kahe che - saMyata, virata, pratihata, pratyAkhyAta, pApakarmavALo, temAM badhI rIte yatanA karanAro te saMyata che. te sattara prakAranA saMyame karIne yukta che. tathA vividha (aneka prakAre) bAra prakAranA tapamAM rakta che. te virata jANavo ane pratihata pratyAkhyAta, pApa karmavALo eTale sthitine ochI karavAthI tathA graMthibheda vaDe paccakkhANa karyuM che. tathA hetunA abhAvathI pharIMthI pApakarma je jJAnAvaraNIya vigere karma jeNe vRddhinA abhAvathI jeNe haNyAM che tevo sAdhu, athavA sAdhvI zuM kare ? te kahe che. divase athavA rAtre ekalo athavA sabhAmAM rahelo, sUto hoya, yA to jAgato hoya, eTale rAtanA sUve, tathA divase jAge, ane kAraNa paDe, ekalo hoya, nahi to zeSakALamAM samudAyamAM rahelo hoya che. te have pachI kahevAtA doSa na lagADe. te A pramANe pRthvI, athavA bhitti; athavA zilA, athavA loSTa, temAM pRthvI te loSTa vigerethI rahita che. bhitti te nadIno kInAro che tathA zilA te moTo patharoche, tathA loSTa te mATInuM DhekuM jANavuM. te tathA 2ja eTale jaMgalanI dhULa, tenI sAthe varte te sarajaska kahevAya. te dhuLavALI kAyA hoya - athavA vastra je colapaTTo vigere che ane te levAthI tenI sAthenAM pAtra vigere paNa samajavAM, eTale dhULathI kharaDAelAM hoya to zuM karavuM, te kahe che. hAtha vaDe, paga vaDe; lAkaDA vaDe, lAkaDAnA cheDA vaDe, athavA AMgaLI vaDe, athavA saLI vaDe, athavA loDhAnA saLIA varDa, athavA saLIonA samudAya vaDe, na Alekhe, na vilekhe, na ghaTTana kare, na bhede AmAM AlekhavuM eTale ekavAra athavA thoDIvAra khotaravuM ane vilekhe eTale vAraMvAra khotare, ghaTTana eTale cAlavuM, tathA bhedavuM, eTale vidA2Na karavuM, te phADavuM A badhuM pRthvIkAyane duHkharUpa hovAthI pote na kare, bIjA pAse na karAve, tema bIjA koI khotaratA hoya, tathA chedanabhedana karatA hoya, to tenuM pote anumodana na kare, vigere badhuM pUrva mAphaka jANI levuM. // sU. 10 || te bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjaya - viraya- paDihaya-paccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vAo vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se udagaM vA osaM vA himaM vA mahiyaM vA karagaM vA harataNugaM vA suddhodagaM vA udaollaM vA kArya udaollaM vA vatthaM sasiNiddhaM vA kAyaM, sasiNiddhaM vA vatthaM nAss musejjA na saMphusejjA na AvIlejjA na pavIlejjA na akkhoDejjA na pakkhoDejjA na AyA vejjA na payAvejjA annaM nA SSmusAvejjA na saMphusAvejjA na AvIlAvejjA na pavIlAvejjA na akkhoDAvejjA 1. prathama adhyayana gAthA 46 jovI. 2. nizIthacUrNI 4/107 [89] Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 na pakkhoDAvejjA na AyAvejjA na payAvejjA annaM AmusaMtaM vA saMphusaMtaM vA AvIlaMtaM vA pavinaMtaM va akkhoDeMtaM vA pakkhoDeMtaM vA AyAveMtaM vA payAveMtaM vA na samaNujANejjA, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi / / ( sU0 11) adhyayana 4 'semimmU' vigere badhuM pUrvamAphaka jANavuM. eTale jema pRthvIkAyanA AlAvAmAM tene duHkha na thAya, tema sAdhu saMbhALathI pravarte. tevI ja rIte have akAyane duHkha na thAya, mATe tenA bhedo prathama batAve che. te A pramANe. udarkavA, eTale kuvAmAM je nAnA jharaNanI zera Ave te, tathA avazyAya, te osa, tathA hima, te barapha, mahikA, jhINI pharaphara varase te, karA, AkAzamAMthI barapha jevA nAnA TukaDA paDe te, haritanuM, eTale pRthvIne bhedIne je ghAsa vigere upara Ave tenA upara je pANInA bIMdu dekhAya te, zuddhodaka eTale varasAdanuM pANI je addhara jhIlAya te, athavA varasAda vigere pANIthI bhIMjAelI potAnI kAyA tathA varasAda vigerenA pANIthI bhIMjAelA potAnAM vastra hoya. ahIM bhIMjAeluM eTale pANInA chAMTA nIce paDatAM hoya te, hamaNAM kahelAM pANInA bhedovALA hoya te, tathA snigdha kAyA athavA vastra hoya, ahIMyAM sniha dhAtunuM bhUtakRdaMta snigdha che. teno artha pANInA bIMdu na paDatAM hoya te che. A pANIne athavA bhIMjAelA vastro athavA kAyAne pANInA jIvone duHkha na thAya, mATe sAdhuoe zuM karavuM te kahe che. tene na mRSe, (vastrane saLe nahi) tathA pIDA na kare, tathA sphoTana na kare. tene tapAve nahi. A pApakRtya pote na kare, na bIjA pAse karAve, ane bIjo karato hoya tenI prazaMsA pote na kare, emAM thoDuM, tathA ekavAra kare, te sphoTana kahevAya. ane vAraMvAra ghaNuM kare to prasphoTana kahevAya che. A mana, vacana, kAyAthI, na karavuM na karAvavuM na kartAne bhalo jANuM. e badhuM pUrva mAphaka jANavuM. | sU 11 // se bhikkhu vA bhikkhUNI vA saMjaya - viraya- paDihaya-paccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se agaNi vA iMgAlaM vA mummuraM vA acci va jAlaM vA alAyaM, vA suddhAgaNi vA ukkaM vA na uMjejjA na ghaTTejA na ujjAlejjA na nivvAvejjA annaM na uMjAvejjA na ghaTTAvejjA na ujjAlAvejjA na nivvAvejjA annaM ujaMtaM vA ghaTTaMtaM vA ujjAtaM vA nivvAvataM vA na samaNujANejjA / jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na karAvemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM * vosirAmi / / (sU. 12) 'semivrU' vigere pUrva mAphaka che. eTale prathamanA be AlAvAmAM pRthvIkAya tathA akAyanuM rakSaNa batAvyuM. have agnikAyanuM rakSaNa batAvavA tenA bhedo kahe che. te A pramANe. 1 agni te loDhAne garama karatAM lAlacoLa dekhAya te, aMgAra te baLatA (jvALA) vinAno agni che. virala agnikaNa te murmura (taNakhA) kahevAya che. tathA baLatAM te jvALA kahevAya che. paNa jo agnithI judI na paDI hoya to te jvALA che. ane chUTI paDI gaI hoya to, rALanA bhaDakA jevI arci kahevAya. alAta, te utsuka [90] Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 kahevAya. tathA lAkaDAM vinAno zuddha agni kahevAya. ulkA, te AkAzamAM agni dekhAya te, vigere agninA bhedo che. tene pote uchALe nahi, tema ghaTTana (halAvavuM) na kare, tema saLagAve nahi, athavA bujhAve nahi. ane saLagAvavuM eTale paMkhA vigerethI pavana ApIne ajavALuM thAya, tevuM na karavuM. A pote na kare, na karAve, na kartAne bhalo jANe, e badhuM pUrva mAphaka che. | sU. 12 // adhyayana 4 bhikkhu vA bhikkhuNI vA saMjaya - viraya-paDihaya-paccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se sieNa vA vihuyaNeNa vA tAliyaMTeNa vA patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAbhaMgeNa vA pihuNeNa vA pihuNahattheNa vA, celeNa vA celakaNNeNa vA hattheNa vA muheNa vA appaNI vA kArya bAhiraM vAvi poggalaM na phUmejjA na vIejjA annaM na phUmAvejjA na vIyAvejjA annaM phUmaMtaM vA vIyaMtaM vA na samaNujANejjA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kA na karemi na kAravema karataM pi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte / paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appAnuM vosirAmi / / (sU. rU) 'semimmU' vigere badhuM pUrva mAphaka che. A AlAvAmAM vAyukAyanI rakSA karavAnI che, tethI sAdhuoe kema vartavuM, te batAve che. sita (cAmara)thI, vidhavana (eka jAtanA paMkhA) thI, tAlavRMta (tADanA paMkhA)thI, A tADanA paMkhAmAM vacamAM chidra hoya, ana be paDavALo hoya te, kamaLanuM tathA tevA bIjAM moTAM pAMdaDAM te patra kahevAya, tathA vRkSanI DALa te zAkhA kahevAya, tathA zAkhA bhaMga, te DALano TukaDo kahevAya, tathA pehuNa te mora vigerenAM pIMchAM, tathA teno samUha te pehuNa hasta kahevAya che. tathA vastra (jANItuM che) tathA vastrakarNa te teno eka cheDo kahevAya, tenAthI tathA hAtha vaDe, mukha vaDe potAnI kAyA tathA bAhya pudgala te garama bhAta vigere tethI zuM samajavuM te batAve che. bhAta vigerene ThaMDo karavA pote moDhethI na phuMke tema paMkho na nAMkhe athavA bIjA koI sAdhanathI ThaMDuM karavA prayatna na kare te pote paMkho vigere na kare, na karAve, na karjhAne bhalo jANe, te badhuM pUrva mAphaka che. kudaratathI Thare, tema sAdhue vartavuM | sU. 13 // bhikkhU vA bhikkhUNI vA saMjaya - viraya - paDihaya- paccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA eMgao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se bIesu vA bIyapaiTThesu vA rUDhesu vA rUDhapaiTThesu vA jAesu vA jAyapaiTThesu vA hariesu vA hariyapaiTThesu vA chinnesu vA chinnapaiTThesu vA saccittesu vA saccittakolapaDinissiesu vA na gacchejjA na ciTThejjA na nisIejjA na tuyaTTejjA annaM na gacchAvejjA na ciTThAvejjA na nisIyAvejjA na tuyaTTAvejjA annaM gacchaMtaM vA ciTThataM vA nisIyaMtaM vA tuyaTTaMtaM vA na samAjjA / jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi kareMtaM pi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garahAmi appANaM vosirAmi / / (sU. 14) 'se bhivaSNu" vigere pUrva mAphaka jANavuM. A sUtramAM vanaspatikAyanI rakSA karavAnI che. te A pramANe bIja (bhAta vigere) tathA temAM pratiSThita, eTale temAM AhAra zayana vigere mUkeluM hoya te, te pramANe rUDha, eTale khIlelAM bIja thaelAM hoya te, tathA jAta eTale taiyAra thaI gaelAM rita, eTale gharoI vigere lIluM ghAsa te, chedeluM te kuhADA (du2vA) vigerathI vRkSathI, chUTuM pADeluM hoya te, [91] Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 Adra eTale nAnA iMDAM vigere, ghuNanA kIDAnA Azare rahela saDeluM lAkaDuM A badhAM vanaspatikAyanAM aMga che. athavA judI judI jAto che. tenA upara sAdhu cAle nahi, ubho na rahe, na bese, na sUve, A pApa pote na kare, na bIjA pAse karAve, tema bIjo koI tevuM pApa karato hoya to tenI prazaMsA na kare, pratiSThitano dareka jagyAe e ja artha karavo ke, temAM bIjuM kaMI sthApyuM hoya, to tenA upara paNa sAdhu na cAle, vigere jANavuM. // sU. 14 || se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjaya-viraya-paDihaya-paccakkhAyapAvakamme diyA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se kIDaM vA payaMgaM vA kuMthu vA pivIliyaM vA hatthaMsi vA pAyaMsi vA bAhuMsi vA UruMsi vA udaraMsi vA sIsaMsi vA vatthaMsi vA paDiggahaMsi vA kaMbalaMsi vA pAyapuMchaNaMsi vA rayaharaNaMsi vA gocchagaMsi vA uMDagaMsi vA daMDagaMsi vA pIDhagaMsi vA phalagaMsi vA sejjaMsi vA saMthAragaMsi vA annayaraMsi vA tahappagAre uvagaraNajAe tao saMjayAmeva paDilehiya paDilehiya pamajjiya pannaya kAMtIvonA no saMdhAyamAvanenA / (jU. 6) "se mijabU' vigere pUrva mAphaka jANavuM. A sUtramAM trasakAyanI rakSA karavAnI che, te batAve che. kIDo, pataMga, kuntha, kIDI vigere che. te hAthamAM, pagamAM, bAhumAM, sAthaLamAM, peTa upara mAthA upara vastramAM, pAtramAM-kaMbalamAM-daMDAsaNamAM rajoharaNamAM gucchA upara ke uMdaka (maLa nAMkhavAnuM sthAna) athavA dAMDI upara, pITha upara, pATI upara zayyA upara, athavA saMthArA upara athavA sAdhune kriyA karavAmAM upayogI evA upakaraNamAM kIDI vigere. A trasakAya caDelo hoya, to sAdhu pairyatAthI prayatna karIne tene vAraMvAra joIne, pUMjIne, pramArjIne, ekAMtamAM tene duHkha na thAya, tevA sthAnamAM mUke, paNa te jaMtuone paraspara pIDA thAya, tevo samUha ekaTho na kare, A vacanathI bIjA paritApa vigere jIvone pIDArUpa che. te paNa sAdhue tyAgavAM ema kahyuM. ahIMyAM pote pApa na karavuM, tema bIjA pAse paNa sAdhue na karAvavuM, na kartAne bhalo jANavo, pote dareka rIte jAte ja jayaNA (saMbhALa)thI mUke. . * zayAno artha ahIM rahevAnuM makAna jANavuM. athavA saMstArikA jANavI. sUtromAM yatanA (jayaNA) batAvI. eTale cotho adhikAra kahyo. have zlokodvArA sAdhune guru mahArAja upadeza Ape che. te pAMcamo adhikAra che. te sU. 15 / ajayaM caramANo, pANa-bhUyAiM hiMsaI / baMdhaI pAvayaM kammaM, taM se hoi kaDuyaM phalaM / / 1 / / ajayaM ciTThamANo u, pANa-bhUyAiM hiMsaI / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaM phalaM / / 2 / / ajayaM AsamANo u, pANa-bhUyAiM hiMsaI / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuyaM phalaM / / 3 / / (1) vizeSa dIpikAmAM juo. [92] Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 ajayaM sayamANo u, pANa- bhUyAI hiMsaI / baMdhaI pAvayaM kammaM, taM se hoi kaDuyaM phalaM / / 4 / JanayaM muMnamALo 3, pALa-mUyArUM hiMsa baMdhaI pAvayaM kammaM, taM se hor3a kaDuyaM phalaM / / 5 / / ajayaM bhAsamANo u, pANa- bhUyAI hiMsaI / (1) (2) baMdhaI pAvayaM kammaM, taM se hor3a kaDuyaM phalaM / / 6 / / daMre ? nheM vike? tamAse ? haMsapuM ? | kahaM bhujaMto bhAsato, pAvaM kammaM na baMdhaI ? / / 7 / / jayaM care jayaM ciTTe, jayamAse jayaM sae / jayaM bhujaMto bhAsato, pAvaM kammaM na baMdhaI / / 8 / / savvabhUya'ppabhUyassa, sammaM bhUyAiM pAsao / pihiyAsavassa daMtassa, pAvaM kammaM na baMdhaI / / 9 / / jayaNA rAkhyA vinA cAle to zuM thAya, te batAve che. eTale upadeza vinA athavA sUtranI batAvelI AjJA vinA bahu doSo lAge, te batAve che. pahelI gAthAmAM iryAsamitine ullaMghIne ajayaNAthI cAle to, beindriya vigere prANIne, tathA ekendriya vigere bhUtone, pote pramAdathI, athavA ajANathI mArI nAMkhe athavA pIDA kare, to te hiMsA karato sAdhu akuzaLa karma pariNAmathI pApakarmane bAMdhe. eTale jJAnAvaraNIya vigere azubha bAMdhe, ane tenAM kaDavAM phaLa udayamAM AvatAM ajayaNAvALo sAdhu duHkha bhogave (vIchuM, sApa, karaDe) kAMkaro khuMce, Thokara lAge, mAthu phuTe, pratyakSa AlokanAM duHkha che ane bIjA bhavamAM nIca gati maLe, tenAM mahAna duHkha jANItAM che. kAraNa ke A pramAda ka2nA2ne moha vigere hetu thavAthI teno vipAka dArUNa (bhayaMkara) che. e pramANe ayatanAthI nIce utaratAM athavA ubhA rahetAM hAtha paga game tema mUkatAM upara mAphaka duHkha pAme. e bIjI gAthAmAM batAvyuM. e pramANe trIjI gAthAmAM ajayaNAthI besatAM tathA paga lAMbA karatAM potAne tathA 52ne du:kha upajAve. e ja pramANe cothI gAthAmAM ajayaNAthI samAdhi vinA rAtanA sutAM, athavA divase khUba uMghavAthI jIvone du:kha de, ane pote paNa upara mujaba Aloka paralokanAM duHkha bhogave. pAMcamI gAthAmAM ajayaNAthI khAtAM eTale vinA vicAre khAtAM, vinA kAraNa snigdha bhojana khAtAM athavA dhyAna na detAM khAya to aneka jaMtuonI hAni kare, potAne roga thAya vigere upara mujaba che. tathA kAgaDA, ziyALIA vigerethI pote duHkha pAme. (rasamRddha jIvonI aneka prakAre durdazA thAya che.) chaThThI gAthAmAM ajayaNAthI bolatAM gRhasthanI bhASA vaDe kaThora vacana bolatAM athavA gurumahArAja vigerenA vacamAM bolatAM Aloka paralokanAM duHkha pAme. A cha gAthAmAM ajayaNAthI cha kAma karatAM sAdhu pApa tulanA karo samayasAravikAra-10 bhagavatagItA 5/7 4/38. B. uttarA0 3/1/3-8/10-18 sthAnAMga 3.418 adhyayana 4 [93] Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga-2 adhyayana 4 bAMdhe ane kaDavAM phaLa bhogave, tyAre have sAdhu kevI rIte cAle, ubho rahe, vigerethI pApa na bAMdhe, te batAve che. cha bAbato A che. cAlavuM, ubhA rahevuM, besavuM, sUvuM, khAvuM, bolavuM, te kema karavuM ke pApa na baMdhAya. te ziSyanA sAtamI gAthAmAM pUchavAthI AcArya AThamI gAthAmAM kahe che ke jayaNAthI cAle, ubho rahe, bese, suve, khAya, bole to pApa na baMdhAya. te A pramANe sUtramAM batAvelI iryAsamitithI cAle ane sthiratAthI hAtha pagano vikSepa karyA vinA ubho rahe tathA AkuMcana vigere karyA vinA upayogathI bese, jayaNAthI rAtanA sUve paNa ghaNI niMdrA ghora kheMcAvA mAphaka na kare tathA prayojana vaDe sAdo AhAra amRddhapaNe khAya tathA sAdhunI bhASAe kAma prasaMgane anusaratuM thoDuM bole, to te duSTa karma jJAnAvaraNIyAdi na bAMdhe. kAraNa ke pote zAstra mujaba upayogathI kArya kare che. tethI tene navAM Azrava na Ave, ATha gAMthAno artha samApta thayo. have navamI gAthAno artha kahe che. savvabhUya ityAdi sarva bhUta eTale badhA jIvo upara, AtmabhUta eTale potAnA AtmAnI mAphaka je jANe tathA samyagu eTale vItarAga prabhue kahelI vidhivaDe, pRthvI vigere sarva jIvone dekhe, tathA prANAtipAta vigere Azravone roke tathA iMdriyone damana kare evA uttama sAdhune pApakarma na baMdhAya. / 9 / 1 thI 9 gAthA || , A pramANe sarva jIvo upara dayA karanArAne pApakarmano baMdha na thAya, evuM jANIne koI navA - sAdhune evo bhrama thAe ke jyAre ema che to sarva prakAre jIvadayAmAM ja vartavuM. jJAna bhaNavAnI zI jarUra ? te bhramane dUra karavA kahe che. paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai sabbasaMjae / annANI kiM kAhI ? kiM vA nAhii cheya pAvagaM ? / / 10 / / soccA jANai kallANaM, soccA jANai pAvagaM / . rUmartha ji. gAna sokyA, gaM chezuM te samAyare ? .. jo jIve vi na yANati (Nei), ajIvevi na yANati / jIvAjIve ayANato. kaha so nAhI saMjamaM ? / / 12 / / no nIti viyAti (), 3nIti vidyApati (m) / jIvAjIve viyANaMto, so hu nAhIi saMjamaM / / 13 / / paheluM jJAna, eTale jIvanuM svarUpa bhaNIne tenA rakSaNano upAya samajavo te jJAna che. tevuM jJAna bhaNIne dayA (saMyama) te ekAMtathI upAdeyapaNe hovAthI bhAvathI temAM pravRtta thAya che. A prakAre eTale prathama jJAna bhaNIne kriyA karavA rUpe je sAdhu varte te sarvathA pravrajita che, paNa je ajJAnI che, eTale jene sAdhya upAya phalanuM jJAna nathI te zuM kare ? jema koI aMdha vastune na jANe to kevI rIte khADA vagerethI bace. tevI rIte A ajJAnI sAdhune kaI pravRtti karavI, kaI jagyAe nivRtti [4] Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 karavI, tevA nimittanA abhAvathI kaMI na kare athavA zuM karato jANe ke A samaya ucita nipuNahitakara che. ke tenAthI ulaTuM ahita kara che ? tethI te ajJAnadazAmAM kare te paNa na karyA jevuM ja che. badhI rIte nimittano abhAva che. tenuM dRSTAMta A che adhyayana 4 aMdhA mANasane AgamAMthI doDavA jatAM baLavAno ja prasaMga Ave tathA ghuNano kIDo akSara lakhe, te nakAmA jevA gaNAya. tevI ja rIte bIjI jagyAe kahyuM che. || 1 || "nIgatyo 3 vihAro, vIo nIgatyanIsio maLio" kRtyAvi, gato jJAnAbhyAsa: hArya:|| ? || ethI jJAna abhyAsa karavo. || 10 || te pramANe kahe che. socA ityAdi pAse tattvanI vAta sAMbhaLIne A mokSanuM sAdhana che, A tattvanuM svarUpa che, A karmanA vipAka che, e badhuM sAMbhaLIne pote kalyANane jANe che. kalpa eTale mokSa tene prApta karAve. te kalyANa che eTale dayA je saMyama rUpe che, teja kalyANa che. tene jANe te ja pramANe je asaMyama rUpa thAya. tene samaje ane zrAvakanA vrata je saMyama ane asaMyamarUpa che tene samajIne te bannene sAMbhaLIne jANe, paNa sAMbhaLyA vinA na jANe, jethI A pramANe jANIne sArA sAdhue samaya ucita Atmahita karavuM | 11 | have bAramI gAthAmAM te ja khulAsAthI kahe che. no nIve tyAvi je jIvone eTale pRthvIkAya vigere jIvonA bhedone na jANe tathA dArU, cAMdI, sonuM vigere je saMyamanA ghAtaka che, temane na jANe to A baMne jIva ajIvane na jANanAro kevI rIte saMyamane jANaze, kAraNa ke tene te saMbaMdhI jJAna nathI. // 12 // tethI je jIvone jANe, ajIvone jANe, A jIva ajIvane jANanAro tejaM saMyamane jANe. A pAMcamo upadeza adhikAra batAvyo. // 13 || 10-11-12-13 // jayA jIvamajIve ya, do'vi ee viyANaI / tayA gaDuM vaviThuM, savanIvALa nALarphe / / 4 / / jayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANaI / tayA puNNaM ca pAvaM ca, baMdhaM mokkhaM ca jAI / / 15 / / jayA puNNaM ca pAvaM ca, baMdhaM mokkhaM ca jANaI / tayA nirvivA moNa, ne vive ne ya mAnuse || 6 || jayA niviMda bhoe, je divve je ya mANuse / tayA payajJa saMgomAM, sammita-vAhira || || jayA cayai saMyogaM sa'SmiMtara - bAhiraM / tathA muMDe mavijJALa, padmaNa gaLagAriyuM || 8 || [95] Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazarvaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 jayA muMDe bhavittANaM, pavvaie aNagAriyaM / tayA saMvara mukkaTTha, dhammaM phAse aNuttaraM / / 19 / / jayA saMvara mukkaTThe, dhammaM phAse aNuttaraM / tayA dhuLarU mbhayaM, gavodittusaM ' || 20 || jayA dhuNai kammarayaM, abohikalusaM kaDaM / tayA sarvattanuM nALa, haMsaLuM pAmiyaiD / / 2? || jayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchaI / tayA tomalona ca, niLo nALanlR vatI / / 2 / / jayA logamalogaM ca, jiNo jANar3a kevalI / tayA none nimittA, settesiM hivaSnaI || rarU || jayA joge niraMbhittA, selesiM paDivajjaI / tayA meM vittALa, siddhi rU nIro / / 4 / / jayA kammaM khavittANaM, siddhiM gacchar3a nIrao / adhyayana 4 tA loga matyayo, siddho havad sAso / / 2 / / have chaThThA adhikAramAM dharmanuM phaLa kahe che. "nayA" ityAdi jyAre eTale je kALe jIva ajIva baMnene sAdhu jANe, tyAre naraka vigere cAre gatine tathA badhA jIvonI te gati saMbaMdhI je bhedo rahelA che, tene jANe che, kAraNa ke jevA svarUpe jIvonI gati che, tevA jIva ajIvanA jJAna vinA gatinA jJAnano abhAva che. | 14 || have tenI uttarottara phaLanI vRddhi batAve che. jayA ityAdi jyAre badhA jIvonI ghaNA prakAranI gatine jANe, tyAre ghaNA prakAranI gati saMbaMdhI puNya, pApa, jANe, tyAre jIva karmane saMbaMdhe du:kha denAro baMdha, tathA duHkhano viyoga karanAra sukha, lakSaNavALo mokSa jANe che. // 15 || jayA ityAdi jyAre puNya pApa tathA baMdha mokSane jANe, tyAre mohanA abhAvathI pote vairAgyane jANe che, tathA samyag vicAre che, tathA asAra duHkhapaNe zabda vigere bhogo je devatA ane manuSya saMbaMdhInA che ane tiryaMca tathA nArakInA bhogo duHkharUpe hovAthI tenA upara prema na thAya. paNa prema thavA jevA devatA ane mANasanA bhogone paNa choDe che. || 16 // jayA ityAdi jyAre vairAgya pAmIne devatA ane manuSyanA ramaNIya bhogone choDe tyAre dravyathI ane bhAvathI baMne prakAre chUTe che. eTale AtmAnI aMdara rahelA krodha vigerene tathA bAhya parigraha sonuM, cAMdI vigerene choDe che. II 17 II nayA ityAdi jyAre bAhya atyaMtara parigrahane choDe, tyAre mAthuM muMDAvIne tathA aMdarathI krodhAdi tyAgIne sAdhu thAya che. eTale je prakarSe karIne mokSa tarapha jAya te, pravrajJati kahevAya. eTale dravyathI tathA bhAvathI aNagAra kahevAya. eTale ghara vigerethI potAnuM mamatva mUke che. II 18 || nayA ityAdi jyAre sAdhu muMDa thaIne aNagArapaNAne pAme che, tyAre te utkRSTa saMvara, je sarva jIvonI rakSA rUpa che. te dharma cAritra dharma gaNAya che. tene pAme che. (mAgadhImAM vizeSaNa pachI paNa Ave. paNa gujarAtI tathA saMskRtamAM vizeSaNa pUrve ja Ave) spRzati, no artha sArI rIte cAritra pALe che. | 19 | nayA ityAdi jyAre sArI rIte utkRSTa saMvaravALA dharmane pharase, tyAre te karmarUpI [96] Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 adhyayana 4 2ja je AtmAmAM lAgelI che, tene dUra kare che. A raja pUrve jIve ajJAna dazAmAM samyaktva na pAmavAthI, mananA pariNAma duSTa rAkhavAthI, prApta karelI hatI. tene sAdhu cAritra pALIne dUra kare che. // 20 II nayA ityAdi jyAre karma 2ja je mithyAtva vigerethI meLavelI te dUra kare, tyAre sAdhu tamAma jANavAjoga padArthanuM jJAna prApta kare tathA dekhavA joga padArthane dekhe; kAraNa ke AtmAnI malinatA dUra thavAthI tenuM AvaraNa paNa dUra thAya che. ethI saMpUrNa jJAna darzana thAya che. // 21 || JayA ityAdi. jyAre saMpUrNa jJAna darzana thAya che; tyAre 14 rajju pramANaloka che. tathA anaMta aloka che. tene jANanAro sAdhu kevalI thAya che.eTale loka ane alokamAM badhuM samAI jAya. te sivAya bIjuM kaMI nathI. arthAt badhAne jANe. // 22 | 'nayA' ityAdi, jyAre loka, aloka jANanAro kevaLajJAnI thAya che, tyAre ucita samaye yogone rUMdhIne eTale 14mA guNasthAnane prApta karI, bhava upagrAhI karmano aMza je che, tene kSaya kare che. | 23 | nayA ityAdi, jyAre yogone rUMdhIne zailIzI prApta karIne bhava upagrAhI karma khapAvIne siddhisthAna je lokAnte AveluM che, tyAM pote nIraja eTale sakala karma 2ja rahita thaI mokSa prApta kare che. || 24 || naya' ityAdi jyAre karma khapAvIne nIra thaI siddhisthAnamAM jAya che, tyAre traNa lokanA agrabhAge rahenAro siddha svarUpe karma bIjanA abhAvathI zAzvata thAya che. // 25 | dharma phaLa nAmano chaThTho adhikAra kahyo. suhasAyagassa samaNassa sAyAulagassa nigAmasAissa / iccholaNApahoissa, dulahA soggai tArisagassa / / 26 / / tavoguNapahANassa ujjamar3a-khaMti - saMjamarayassa / parIsahe jiNaMtassa sulahA soggai tArisaggassa / / 27 / / [ pacchA vi te payAyA, khippaM gacchaMti amarabhavaNAI / jesiM pio tavo saMjamo ya khaMtI ya baMbhaceraM ca / / 1 / / ( pra . ) ] icceyaM chajjIvaNiyaM sammaddiTThI sayA jae / - putarUM mittuM sAmaLa, muLA La virAognAsi || 28 / / tti bemi / / cautthaM chajjIvaNiya'jjhayaNaM samattaM / / 4 / A dharmaphaLa jene durlabha che tenAM lakSaNa batAve che. suha ityAdi. sukha eTale saMsAra saMbaMdhI viSaya. teno AsvAdaka (vAMchaka) sAdhu hoya. eTale phakta bahArathI sAdhu banelo hoya paNa sAtAkula eTale bhaviSyamAM devAMganA vigereno rasika hoya, tathA atizaya nidrALuM eTale sUtrArtha bhaNavAnA vakhate maryAdA ullaMghIne suto hoya tathA utsolana, te pANI vagara vicAre DhoLI, (1) uttarA 4. 33/56 [971 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAMtara bhAga - 2 hAtha paga vigerene khuba svaccha rAkhe, tevA sAdhune duHkhe ka2Ine siddhi sthAnarUpa sugati prApta thAya arthAt vItarAganI AjJA ullaMghana karanArA te sAdhune mokSa maLavo durlabha che. // 26 | jene dharmaphaLa sulabha che te batAve che. tavonuLa chaThTha, aThThama, vigere tapamAM pradhAna hoya, Rju mati eTale sIdhe mArge cAlavAnI buddhivALo tathA kSAMtithI pradhAna evA saMyamane tathA bhukha tarasa vigere 22 pariSahane sahe. tene mokSa nAmanI sugati maLavI sulabha che. II 27 | mahAna arthavALI A "cha jIvanikAyikA" che. teno vidhipUrvaka upasaMhAra kare. A "cha jIvaNIyA" nAmanuM je cothuM adhyayana che, temAM batAvela cha jIvanikAyanuM svarUpa vigeresamajIne samyagdaSTi jIva eTale tattvamAM zraddhAvALo muni sarvadA prayatna karanAro, durlabha evuM sAdhupaNuM pAmIne jemAM cha kAyanuM rakSaNa karavAnuM che tene mana vacana kAyAnI kriyA je karmarUpe che.tenAthI eTale pramAda ka2vAthI jIvone duHkha na de, na saMyamanuM khaMDana kare, kadAca zAstra pramANe apramAdapaNe vartatA chatAM jIvaghAta thAya, to te dravyavirAdhanA thAya paNa te avirAdhanA samAna jANavI. adhyayana 4 jale jIvAH sthale jIvA, AkAze jIvamAlini / jIvamAlAkule loke, kathaM bhikSurahiMsakaH ? / / 1 / / A gAthAthI z2aLamAM sthaLamAM jIvo che tathA jIvayukta AkAza che tathA jIva samudAyathI bhareluM loka che. temAM bhikSuka kevI rIte ahiMsaka che ? e pramANe bolanArAnuM khaMDana karyuM tathA sUkSma jIvonI hiMsA thatI nathI. tethI apramAdI sAdhune jJAnapUrvaka kriyA karatAM saMyama pALI zake che.A pramANe huM kahuM che. vigerepUrva mAphaka jANavuM. A cothA adhyayananA have paryAya zabdo batAvavA niryuktikAra kahe che. jIvAjIvAbhigamo AyAro ceva dhammapannattI / tatto carittadhammo caraNe dhamme a egaTThA / / 233 / / jIva ajIvanuM svarUpabatAvyuM che tethI jIvA jIvAbhigama che. tathA barobara dharmanuM svarUpa batAvyAthI dharma prajJapti che tathA cAritranA nimittapaNAthI te cAritradharma che. tathA caraNanA viSayathI te caraNa che ane zruta dharmano sAra hovAthI te zruta dharma che. A badhA zabdo eka arthavALA che. keTalAka AcAryo hamaNAM kahela sUtranA nIce enuM vyAkhyAna kare che. A paNa aviruddha che. anugama kahyo. have nayano svarUpa joIe, te pUrva mAphaka jANavuM. // 28 // mULa sUtramAM pacchAvi ityAdi gAthA vacamAM che. tenI sugamatA vigerenA kAraNathI tenI TIkA nathI. chatAM dIpikAmAM artha che. mATe lakhIe chIe. koI vRddha avasthAmAM paNa tattva samajIne dIkSA le ane jeone tapa, saMyama, kSamA ane brahmacaryapriya hoya to teo mokSamAM na jAya to paNa thoDA kALamAM saMyama pALIne devalokamAM jAya che. (ane pachI eka be bhava karI mokSamAM jAya.) cothuM adhyayana samApta * * [98] * Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra bhASAntara bhAga - 3 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je tattvanI prApti karAve che, evAM gurubhagavaMto pratye abhAva lAvIne teonAM avarNavAda, niMdA vagere karavAM dvArA je AtmA pratyenIka bane che. temanI avahelanA karI temanAthI dUra thaI jAya che. arthAt sadgurubhagavaMtano saMgachoDI denArAM, trIsa prakAranAmohanIyasthAnonuM Asevana karanArAM. ekavIsa prakAranAM sabaLa sthAnono upayoga karanArAM, sevana karanArAM, je AcArahIna che arthAt asadAcArI jIvana jIvanArA che. A prakAranuM AcaraNa karavAnAM kAraNe asamAdhivaMta thAya che. asamAdhinAM kAraNe ArtarodradhyAnanI prApti, Artarodra dhyAnamAM vartatA mRtyuthaI jAya. tyAre anaMta saMsArIpaNuM prApta thaI zake che. te mahAnizitha sUtramAM kahyuM che - | he gautama! je AtmA maithuna sevana karavAvALA AtmAne vaMdana kare che. te AtmA aDhAra hajAra silAMga rathanA dhAraka mahApuruSonI mahAAzAtanA kare che. tIrthakaronI Adi zabdathI gaNadharAdinI AzAtanA kare che. jenA phaLa svarUpe te AtmAne anaMta saMsArIpaNuM prApta thAya che. je AtmA caraNa sittarI karaNa sittarIthI yukta AtmAnI niMdA kare che. teono upaghAta kare che. koIpaNa rIte temane nukasAna pahoMcADe che. te potAnA guNane, cAritrane, mokSasukhane naSTa kare che, yA tene prApta nathI karatA. jenAthI te AtmA dIrgha saMsArIpaNuM prApta kare che. anaMta saMsArI bane che. evuM rAjendra koSanAM bhAga-1 pAnA naM. 813 para lakhyuM che. AgaLa vizeSatAthI kahyuM che ke - je saMvigna vihArI che, zAstrokta AcArothI yukta che tenI prazaMsA kare che, te sulabhabodhi che ane je zithila vihArI che, AcArahina che tenI prazaMsA anumodanA kare che te asulabha bodhI che te dIrgha saMsArI che. zAstrokta anaMta saMsArIpaNAnAM kAraNone jotAM spaSTa dekhAya che ke sadagurUonI AzAtanA ane asadguruonI stavanA vaMdanA paripUrNarUpathIvarzanIya che. asadgurunIstavanA vaMdanAno niSedha temanI avahelanA karavA mATe nathI karyo paraMtu temanAM paNa hita mATe karyo che, jethI te AtmaciMtana karI potAnAmAM rahelAM doSonuM nivAraNa karI zake. I Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaM piMDesaNaujjhayaNaM atha pAMcamuM adhyayana (Dhano dgo ) have piMDeSaNA nAmanuM pAMcamuM adhyayana kahe che ke A adhyayanano pUrvanA adhyayana sAthe A pramANe - saMbaMdha che. cothA adhyayanamAM sAdhuno AcAra, cha jIva nikAyane AzrayIne thAya che, evuM kahyuM hatuM. ahIMyAM to dharmakAya rahe chate A cha jIva nikAyanI rakSA bane che, ane dharmakAyane AhAra vinA svasthatA mukhyatve na rahe, e AhAra doSita ane nirvadya ema be prakAre che, temAM nirvadya AhAra sAdhue levo, eTalA mATe kahe che, se saMjae samakkhAe, niravajjAhAri je viU / thammakAyaTThie samma, sahajogANa sAhae // 2 // ' te saMyata che, je vidvAna nirvadya AhArane le che; ane dharmakAryamAM rahelo sArI rIte zubha yogono sAdhaka che, A saMbaMdha vaDe pAMcamuM adhyayana AvyuM che, bIjI rIte teja vAta bhASyakAra mahArAja kahe che. mUlaguNA vakkhAyA uttaraguNaavasareNa AyAyaM / piMDajjhayaNamiyANiM, nikleve nAmanipphanne // 61 // bhA. mUla guNa' je jIvahiMsAnI virati vigere che, te cothA adhyayanamAM sArI rIte batAvela che, ane have uttara gaNano avasara che, tethI A pAMcamuM adhyayana batAvyuM che, ahIMyAM paNa anuyoga dvArano viSaya che. e pUrva mAphaka kahevo. jyAM sudhI nAma niSpanna nikSepo Ave. nAma nipAmAM zuM che te kahe che, //61 bhA.. piDo a esaNA ya, dupayaM nAma tu tassa nAyav / caucaunikkhevehi, paruvaNA tassa kaayvyaa||234|| 'piMDa ane eSaNA e be padavALuM nAma che te pAMcamA adhyayananuM nAma piMDeSaNA che teno cAra prakAre banne padano nikSepa karavo. ra3jA nAmaThavaNApiMDo, dabve bhAve a hoi nAyavyo / guDaoyaNAi dabbe, bhAve kohAiyA curo||235|| nAma piMDa, sthApanA-piMDa, dravyapiMDa, bhAvapiMDa ema cAra bhedo che, nAma sthApanA sugama che, dravyapiMDamAM goLa, bhAta vigere dravya che, te dravya piMDa che, ane bhAvapiMDamAM krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra che, ra35ll piDi saMghAe jamhA, te uiyA saMghayA ya saMsAre / saMghAyayaMti jIvaM, kammeNaTThappagAreNa // 236 // have tenA anvartha kahe che. piDi dhAta, ekaThuM karavAnA arthamAM che, jethI te ekaThA thayelA, ane thatA vipAka ane pradeza e bannenA udaya vaDe ekaThA thayelA krodha vigere saMsArI jIvone cAra gatimAM yoje che, prazna konA vaDe? uttara ATha prakAranA jJAnAvaraNIya vigere ATha karma vaDe joDe che, eTalA mATe krodha vigere piMDa che, ra36ll dabvesaNA u tivihA, sacittAcitamIsadavANaM / dupayacauppayaapayA, naragayakarisAvaNadumANaM // 237 // piMDa kahyo, have eSaNA kahe che, nAma sthApanA sugamane choDIne dravyaSaNA te sacitta, acitta ane mizra dravyanI traNa bhede che, sacittamAM be pagavALAM, cAra pagavALAM tathA apadavALAM che, temAM anukrame be pagavALAM nara che. cAra pagavALAM paza che, apadamAM jhADa che, sonAno sikko levAthI acitta draASaNA che. ane ghareNAthI zaNagArelI strI vigere mizra dravyeSaNA che, have bhAvaiSaNA kahe che. ra37ll bhAvesaNA u duvihA, pasatya apasatthagA ya nAyavvA / nANAINa pasatyA, apasatthA kohamAINaM // 238 // 1 tulanA-piMDaniyukti TIkA sAthe 2 A AcArAMga sUtra 1-1-1, B pi.ni. gA. 6 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI TrasthAnisUtra magi2 - bhAga pAMcamuM adhyayana bhAvaiSaNA be prakAranI che, (1) prazasta (2) aprazasta jANavI, teja kahe che ke jJAna vigere bhaNavuM te prazasta che, ane krodha vigere karavA te aprazasta che, ra38ll bhAvassuvagAritA, etyaM davvesaNAi ahigAro / tIi puNa atyajuttI, vattavvA piMDanijjuttI // 239 // have cAlu yojanAne kahe che, jJAna vigerene upakAra karanAra dravyeSaNA hovAthI enA vaDe ja ahIM adhikAra che. tenI artha-yukti, tyajavA yogya ane grahaNa karavA yogya ema be prakAre arthanI yojanA karavI. te piMDa niyukti che. (A piMDa niyuktino adhikAra ane bIjI jagyAe te nAmano judo graMtha banAvyo che. tyAMthI jANavuM. ["piMDa niyukti" e nAmano graMtha devacaMda lAlabhAI taraphathI chapAyo che.] A pramANe bhadrabAhu svAmI kahe che. TIkAkAra haribhadra sUri mahArAje piMDa niyuktinI TIkA judI karelI hovI joIe, tene AzrayIne A vacana che.) ra39. piNDesaNA ya savA saMkheveNoyarai navasu koDIsu / na haNai na payai, na kiNai kArAvaNaaNumaIhi nava // 240 // "have A adhyayanano zAmAM avatAra thAya che te kahe che. piMDeSaNA jenA betAlIsa bheda udgama vigere che e TUMkANamAM navakoTImAM avatare che, te A pramANe che (1) pote na haNe, na rAMdhe. na kharIdI kare. ane bIjA pAse na haNAve, na raMdhAve, na kharIdI karAve, tathA mAranArA. rAMdhanArA tathA kharIda karanArAne AjJA na Ape prazaMsA paNa na kare, eTale karAvavuM ane anumodavuM teno paNa niSedha thayo, A nave prakAranI piMDeSaNA be prakAre karAya che. ra4| sA navahA duha kIrai, uggamakoDI, visohikoDI a / chasu paDhamA oyarai, kIyatiyammI visohi u // 241 // umakoTI ane vizoSikoTI che. temAM haNavuM, haNAvavuM, anumodavuM, rAMdhavuM, raMdhAvavuM ane anumodavuM te udramakoTI ane teja avizodhi koTI che eTale temAM teno samAveza thAya che. ane pAchalA traNa kharIdavuM, kharIdAvavuM ane kharIdatAne bhalo jANavo e traNa vizodhikoTImAM samAya che. teja vAta bhASyakAra kahe che. ra41. koDIkaraNaM duvihaM, uggamakoDI visohikoDI a / uggamakoDI chakkaM, visohikoDI aNegavihA ||6||bhaa. koTI be prakAranI che. udramakoTI ane vizodhikoTI che. jemAM udramakoTI te haNAvavuM, vigere pUrve kahelA che. te cha prakAre che. temAM AdhAkadi vigere jANavuM ane vizodhikoTImAM kharIdavuM vigere traNa prakAre che. te aneka rIte ogha udezika vigere che temAM cha koTI kahe che. I62 bhA. __ kammudesiacarimatiga, pUiyaM mIsacarimapAhuDiA / ajhoyara avisohI, visohikoDI bhave sesA // 242 // avizodhikoTInA 6 bheda che te batAve che. (1) karma=AdhAkarmI AhAra (2) uddezaka tenA chellA traNa bheda [1] samudeza=pAkhaMDI [2] Adeza=zramaNa [3] samAdeza=nigraMtha (3) pUti=chellI bAdara pUti levI. AdhAkarmathI mizra AhAra pANI vagere hoya te, (4) mizrajAta= pAkhaMDa, zramaNa, nirgadha vagerenuM sAthe banAvela hoya te (5) bAdara prAkRtikA=potAnA icchita pUjya sAdhunA bahumAnanA kAraNe banAvela (6) adhyavapUraka=potAnA mATe banAvela AhAramAM sAdhu-sAdhvI mATe vadhAre banAve. bAkInA vizodhikoTImAM levA ke je krodha prAmitya vagere. have rAgAdinI yojanA vaDe koTInI saMkhyA kahe che. agninA saMparkathI bane te avizodhi koTImAM gaNI zakAya? nava vevaThThArasagA, sattAvIsA taheva caupannA / nauI do ceva sayA sattariA huMti koDINa // 243 // 1 uttarA. 24/11-12 2 A sthAnAMga : 9-3, 3 pi.ni.: 392 thI 410 3 A sthAnAMga 7-545 vRtti. B pravacana sAroddhAra 739-743 * 2 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana "zrI dravAlTijhUtra mApata6 - bhAga 2 rAgAI micchAI, rAgAI samaNadhamma naannaaii| nava nava sattAvIsA, nava nauIe ya guNagArA // 244 // "nava, aDhAra, satAvIza, copana, nevuM tathA baso sItera Ano bhAvArtha-pUrvAcAryanA kahevA pramANe A rIte che. Upara kahelA nava koTI rAga ane dveSa e bee guNavAthI aDhAra thAya, ane te navAkoTIne ja mithyAtva ajJAna ane avirati vaDe guNavAthI sattAvIsa thAya. tene rAga dveSa vaDe guNavAthI copana thAya tathA te navane daza prakAranA zramaNa dharma vaDe guNavAthI nevuM vizuddha bheda thAya che. tathA tene jJAna-darzanacAritra e traNa bhede guNavAthI baso sItera thAya che. A nAma niSpanna nikSepo thayo have sUtra AlApaka niSpanna nikSepAno avasara che. vigere carcA pUrva mAphaka che. sUtra anugamamAM asmalita guNayukta uccAravuM joIe. te A pramANe che. ra43-244 saMpatte bhikkhakAlami, asamato amucchio / imeNa kamajogeNa, bhattapANa gavesae // 1 // se gAme vA nagare vA, goyaraggagao munnii| care madamaNuviggo, avvakkhitteNa ceasA // 2 // - sArI rIte jANavA vigerethI vakhata jatAM jyAre gocarI kALa thAya tyAre sAdhue javuM. A kahevAthI kALa na thayo hoya to gocarI na javuM. kAraNa ke gocarI javA chatAM raMdhAyA vinA maLe nahi. tathA prabhunI AjJAno lopa. thAya. tathA dekheluM na dekheluM teno virodha thAya. (sAdhu mATe vaheluM rAMdhI mUkavAno prasaMga Ave athavA gocarI na maLe to tenA Upara krodha Ave) have barobara vakhata thaye gocarI jatAM AkuLa thavuM nahi, paNa upayoga rAkhIne cAlavuM tathA piMDa tathA manohara gAyana vigeremAM rasika thaI ghelA na thavuM. kAraNa ke phakta gocarInuM ja lakSa rahevuM joIe. ema nahi, paNa potAnI je kriyA karavAnI hoya te karIne ja uThe, ane have pachInI gAthAmAM kahevAtA lakSaNovALA krama vaDe sAdhune yogya bhAta, osAmaNa vigere zodhato jAya. (1) te pramANe saMbhrama te mUcha rahita thaI gAmamAM, nagaramAM tathA parAM vigeremAM gAyanA caravAnI mAphaka cAlato, uttama, adhama, madhyama kulomAM rAgadveSa karyA vinA bhikSATana kare, agra eTale pradhAna evo muni pote koI sAme lAvIne athavA AdhA karmAdi doSita AhAra Ape to pote na le. evo te muni bhAvasAdhu che. te dhIme dhIme cAle, tema uga rahita, (prazAMta) eTale pariSaha vigere duHkhothI na kaMTALatAM, citta bIje na rAkhatAM potAnI eSaNAmAM upayoga rAkhI cAle. temAM vatsa ane vANIyAnI bairInA dRSTAMtathI gAyana vigeremAM lakSya na rAkhe. ll1-2II Tgo gumAvI, vehanAno mAM re vaLeto (rabbato) sIgadarivAruM, nAne ma mAM tArA sAme yuga mAtra eTale potAnA zarIra pramANa athavA gADAnA dhUsarA pramANa jeTalI lAMbI dRSTi jamIna Upara rAkhI cAle, ane temAM bIja, harita tyAge. A be vastunA kahevAthI ema jANavuM ke sAdhue dekhIne paga mUkatAM temAM jo vanaspati paDI hoya to tenA Upara paga na mUke, tathA prANa te be Indriya vigere hAlatAM cAlatAM nAnA moTAM jantu ke jIvo hoya te dekhe, tathA pANI ane mATI ane tethI ja agni ane vAyu paNa jANavA. arthAta 1 pi.ni. 400; 1 haNavuM 2 haNAvavuM 3 anumodavuM ) 1 rAMdhavuM 2 raMdhAvavuM 3 anumodavuM che 9 1 vecAtuM levuM 2 levarAvavuM 3 anumodavuM. 942 rAga-dveSa=18, 943 ajJAna-avirati-mithyAtva=2742=rAga-dveSa=54; 9410 zramaNadharma=9043 darzanajJAna-cAritra=270 2 A uttarA.a. 26 gAthA 12/35, 2/28 B bRhatta. 30-21 _c nizItha u. 12; 0 sthAnAMga 9/62; [ a.rAjendra koSa bhAga 3, pR. 376 * 3 uttarA.a. 24-7; B uttarA. bu.. 24-7 0 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ra visUtra patta - bhAga pAMcamuM adhyayana - sAdhu pote paga mUkatAM nIce jAve ane bAjumAM jAve ke mArAthI ekendriya thI paMcendriya sudhI koIpaNa jIva duHkha na pAme. A gAthAmAM je dRSTinuM mApa batAvyuM che tenAthI lAMbI dRSTie dekhe to barobara jIva rakSA na thAya, ane ghaNuM najIka jovuM banavuM azakya che, mATe dhImethI joIne cAle. llall ovAyaM visama khANu, vijjalaM parivajjae / saMkrameNa na gaccheujA, vijjamANe parakkame // 4 // 'trIjI gAthAmAM parajIvanI rakSA batAvI ane A gAthAmAM svarakSA batAvI ke pote avapAta eTale khADA vigerene na kude tathA viSama eTale UMcI nIcI jagyA hoya to dekhIne cAle ke Thokara na lAge, tathA sthANu sukA jhADane ThaTha dekhIne cAle ke jethI lAge nahi tathA vijala eTale pANI vinAno kAdava hoya to temAM paNa na cAle. saMkrama eTale pANI oLaMgavAnA patharA, lAkaDAM lokoe goThavyAM hoya to tenA upara paNa na cAle. paDatAM potAne lAge, pAtarAM phuTe tathA pANImAM paDatAM temAM rahelA jIvonI virAdhanA thAya. jo bIjo rasto na hoya ane khAsa javAnI jarUra hoya to te mArge saMbhALIne jAya, paNa cAlavAnI zakti hoya, ane bIjo sAro rasto dUra hoya to paNa sAre raste jAya. jo pavaDate va se tattha, pakyu(kha)late va saMjae / hiMseja pANabhUyAI, tase aduva thAvare // 5 // khADA vigeremAM cAlatAM zuM doSa thAya te kahe che. khADAmAM paDe athavA Thokara khAya to potAne tathA khADAmAM rahelA be Indriya vigere jIvone pIDA kare tathA ekendriya jIvone pIDA kare eTale trasa ane sthAvara e bannene khADAmAM cAlavA jatAM duHkha de, tathA potAnAM paNa hADakAM bhAMge IIpI. - tamhA teNa na gacchijjA, saMjae susamAhie / sai annaNa maggeNa, jayameva parakkame // 6 // teTalA mATe bhagavAnanI AjJAmAM rahelo sAdhu Upara kahelA khADA vigerenA mArge bIjo mArga hoya to tevA mArge na jAya, paNa mArganA abhAve athavA lAMbe dUra javAnI zakti na hoya to te mArge saMbhALIne cAle, paNa 'potAne ke bIjA jIvone pIDA na thAya, tema yatnAthI cAle. lls/ iMgAlaM chAriyaM rAsiM, tusarAsiM ca gomayaM / sasarakvehiM pAehi, saMjao taM na akkame (naikkame) // 7 // have vizeSa prakAre pRthvIkAyanI yatanA kahe che. kolasAnI rAzi (samUha) tathA khArano tathA cokhAnA 'photarAno tathA chANAno samUha hoya tyAM sacitta pRthvInI raja vigerethI kharaDAyelA potAnA paga hoya to temAM na cAle ke potAnAthI te DhagalAmAM cAlatAM pRthvIkAyanI virAdhanA na thAya. chI . na thareja vAse vAsate, mahiyAe vA paDatie / mahAvAe va vAyaMte, tiricchasaMpAimesu vA // 8 // A sUtramAM pANInA jIvonI rakSA batAve che. jyAre varasAda paDe tyAre sAdhu bahAra na nIkaLe, ane nIkaLyo hoya to DhAMkelI jagyAe Ubho rahe athavA jINI pharaphara paDe tyAre paNa na nIkaLe, athavA jorathI vAyaro vAto hoya to sAdhu bahAra na nIkaLe, kAraNa ke temAM jamInanI sacitta raja uDIne zarIra sAthe athaDAtAM pIDA pAme athavA uDatAM pataMga vigere AthaDI ne mare, tethI koIpaNa vakhata asani rUpe (jhapATAbaMdha) na cAle, (TIppaNamAM lakhyuM che. itirUpa che, te pUrvamAM batAvela pataMga vigere vacamAM Ave che tethI ema jANavuM ke sAdhu evI rIte cAle ke teno ghAtaka na thAya.) II/II na carejja vesasAmate, baMbhaceravasANu(Na) e / baMbhayArissa daMtassa, hujjA tattha viso(su)tiA // 9 // prathama vratanI yatanA kahI. have cothA vratanI yatanA kahe che, vezyAnA ghara najadIkamAM sAdhu gocarI na jAya. tyAM javAthI vratano bhaMga thAya. je sAdhu brahmacarya eTale "maithuna-viratirUpa" pALavA cAhe che. te jo vezyAnA ghara tarapha jAya to tenA darzanathI cittamAM vyAkSepa thAya ane malina dhyAnarUpa kacarAthI jJAna ane zraddhA rUpa nirmaLa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 jaLane vighna rUpa thAya ane te sAdhu dAMta eTale indriyane vaza karanAra hoya to paNa te bhUlI jAya. IIT aNAyaNe caraMtassa, saMsaggIe abhikkhaNaM / ho ( hu )jja vayANaM pIlA, sAmaNNammi ya saMsao // 10 // pUrvanI gAthAmAM vezyAnA mohallAmAM jatAM doSa batAvyA have A gAthAmAM vAraMvAra cAritrane zAthI doSa lAge che te batAve che. 'anAyata eTale vezyA athavA durAcArInuM sthAna tyAM vAraMvAra jatAM tyAMnA saMsargathI prANAtipAtavirati vigere mahAvratone dUSaNa lAge che. tathA te duSTonA kuvacanathI cittamAM vikSepa thavAthI uttama bhAvo badalAI jAya che. ane sAdhupaNuM mUkI devAnA te vakhate bhAva thAya che, tathA sAdhu dharmanuM bhaviSyamAM phaLa maLaze. temAM paNa saMzaya thAya che. A saMbaMdhamAM pUrvAcAryo A pramANe kahe che. vezyA vigere strIne dekhavAthI brahmacarya nuM khaMDana karavAnuM mana thAya che. tathA tene suMdara dekhIne temAM citta lIna thatAM zuddha gocarI levAnuM bhUlatAM sacitta letAM hiMsAno doSa Ave che. tathA vAtacitamAM bIjI vAta karatAM juTha bolavAno doSa lAge che, tathA jinezvare vezyAnA darzanano niSedha karelo hovAthI tene dekhatAM adattAdAna (corI)no doSa lAge che. tenA rUpathI prema thatAM parigrahano doSa lAge che. A pramANe vezyA athavA kharAba strInA gharamAM gocarI vAste jatAM sAdhunA pAMce . mahAvratono bhaMga thAya che. (strIne vikArathI jovAmAM paNa pAMce mahAvratono bhaMga thAya che.) II10 tamhA evaM viANittA, dosaM do (du) ggaivaDaNaM / vajjae vesasAmaMta, muNI egatamassie // 11 // have UparanI be gAthAmAM je kahyuM tenuM nigamana (sAra) batAve che ke A pramANe durgatinA doSone vadhAranAra vezyA vigerenA sthAnane jANIne ekAnta je mokSa che teno Azraya karIne e durAcAra (vezyA vigere) nA sthAnane tyAge. vAdInI zaMkA=pahelA vratanI virAdhanA batAvyA pachI ekadama cothA vratanI virAdhanA zA mATe batAvI? AcAryano uttara. tenuM pradhAnapaNuM batAvavAne mATe, kAraNa ke cothA vratanI virAdhanA bIjA vratonI virAdhanA karatAM vadhAre duHkhadAyI che. te thoDAmAM batAvyuM che. have bIjAM vizeSa kahe che. II11 // sALa sUpa (mULa) nAvi, vitta nona vuM navuM / himna staa buddha, sUtro vingaE KRI sAdhu gocarI jAya, tyAre saMbhALa rAkhavI ke, rastAmAM kutarUM, navI viyAelI gAya tathA madonmata Akhalo tathA ghoDo ke hAthI ubhAM hoya, athavA saMDitA eTale bALakone ramavAnuM sthAna tathA (kalaha) kajIAnuM sthAna tathA lazkarane laDavAnuM sthAna A badhI jagyAo tathA pUrve kahelAM pazuo vagerenuM sthAna sAdhunI samAdhimAM vigha kare che. mATe tenAthI sAdhue cAlatAM dUra rahevuM. 12 // anu(du)nna! nAvANa, avyahike gaLAne 1 pheMTigADuM(fr) bahAmAna, mattA muLI je 15 have cAlavAnI vidhi kahe che. anunnata-eTale dravyathI AkAzamAM dekhato na cAle, tema bhAvathI UMca kulano garva karato na cAle, tema anavanata eTale dravyathI nIcuM dekhato na cAle, ane bhAvathI labdhi vinAno hovAthI dInapaNuM batAvato na cAle, aprakrRSTa eTale hasavuM nahi, tathA anAkula eTale krodhAdi rahita tathA indriyone 'jahA bhAga' eTale yathAyogya bane teTalI damana karIne muni cAle, A pramANe na cAle to ghaNA doSo lAge che. te batAve che. jema ke AkAzamAM joto cAle to loko tenI hAMsI kare, ke tyAgI thaIne UMce zuM joto haze? tathA abhimAna karavAthI IryAsamiti na pALe tathA ghaNu nIcuM joIne cAle to loko kaheze ke A koI bagalAnI mAphaka Thaga che ane dInapaNuM batAve to tene loko kSudra sattva (rAMkaDo) gaNI le. hasato cAle to koI bAInA sagAM vahAlAMne zaka Ave ke tene joIne hase che, tathA AkuLa cAle to temAM paNa teja doSa Ave, ane indriyonuM damana na kare, to te dIkSAne ayogya che. 13|| 1 ogha.ni. gA.764 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI daMzavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pAMcamuM adhyayana davadavassa na gacchejjA, bhAsamANo ya goare / hasato nAbhigacchejjA, kulaM uccAvayaM sayA // 14 // sAdhu jorathI doDato na cAle, tathA vAto karato na cAle, tathA hasato paNa na cAle, tathA UMcanIcanA ghara Ave to temAM gocarI jAya, have UMca ghara be prakAre che (1) dravyathI UMca te ghaNA mALanAM UMcAM tathA dhoLelAM (raMgelA) tathA bhAvathI UMca te jAtio karIne UMca jANavAM. te pramANe nIca paNa be prakAranAM che. dravyathI nIca. te jhuMpaDAmAM rahenAra ane bhAvathI nIca te halakI jAtinA che, temAM gocarI jAya. A vidhi na pALe, to doDato jatAM paDavAthI, potAne nukasAna tathA rastAmAM bIjAne lAgatAM, pa2ne duHkha mATe sAdhue bannene bacAvavA upayogathI cAlavuM, tathA nIca UMcano bheda rAkhe to gRhasthane sAdhu Upara rAgadveSa thAya, // 14 // AloyaM viggalaM dAra, saMdhi dagabhavaNANi ya / carato na viNi (ni) jjhAe, saMkaTThANaM vivajjae // 15 // gocarI jatAM sAdhue Aloka (jharUkhA gokha) thIMgala (caNI nAkhelI bArI) bAraNuM saMdhi (ghara nA sAMdhA) tathA pANIArU vigere zaMkAnA sthAna che tyAM na jovuM. kAraNa ke gharamAM kaMI nukazAna thAya to sAdhu UMpara zaka Ave e badhAM prAye zaMkAnA sthAna che tethI sAdhue tajavAM. // 15 // raNNo gahavaINaM ca, rahassArakkhiyANi ya / saMkilesakaraM ThANaM, dUrao parivajjae // 16 // cakravartI vigere moTo rAjA hoya tathA moTo zeThIyo hoya tenAM vAtacIta karavAnA gupta sthAna hoya tathA koTavAlanAM sthAna hoya athavA saMklezanAM sthAna hoya tene sAdhu dUrathI taje kAraNa ke, moTA puruSonA gharamAM, aneka prakAranI chAnI vAta hoya te jAhera na thavA devA mATe teo baMdobasta rAkhe che. temAMnI vAta bahAra paDe to sAdhu Upara zaka Ave che. ane tethI sAdhune pIDA paNa kare. // 16 // paDikuTThakulaM na pavise, mAmagaM parivajjae / aciyattakulaM na pavise, ciyattaM pavise kulaM // 17 // je gharo niSedha karavA yogya hoya te kahe che. thoDA kALa mATenAM te sutakavALAM gharo tathA ghaNA kALa mATenAM te je gharavALe anAcAra karavAthI lokoe tajelAM hoya te gharamAM sAdhu gocarI na jAya, jAya to jaina dharmanI loko niMdA kare tathA koI gRhastha ema kahe ke mArA gharamAM na AvavuM, to tyAM na jAya. tema jene dekhavAthI, sAdhu Upara aprIti thAya eTale jo ke teo moMDhe kAMI kAraNane laIne nA na kahe paNa mana meluM kare to tyAM sAdhue gocarI na javuM, paNa ciyatta eTale jemane dAna ApatAM dharma bhAvanA vadhe tyAM gocarI jatAM tethI dAna denArane paNa mahAna punya baMdhAya che. 17 / / sALI pAvA vihita, aLagA nAvapamudde ! vADa no vanotte(tti)LA, go(3)AhaM si JagAvavAR8) sANI TATano athavA kapaDAno paDado hoya athavA prAvAra eTale kAmaLa vigerenA paDadAthI bAraNuM DhAMkeluM hoya to sAdhu potAnA hAthe na ughADe kAraNa ke paDado karIne gRhastha loka kaMIpaNa kArya karatA hoya athavA khAtA hoya to te khulluM thavAthI temane aprIti thAya tema kamADa DhAMkeluM hoya to paNa pUrvanA doSa hovAthI sAdhue na ughADavuM. khAsa jarUra paDe to jorathI dharmalAbha evo uccAra karI ughaDAvavuM paNa tene jANa karyA vinA ekadama ughADIne na javuM. eno bhAvArtha A rIte che ke, paDado ughADavo nahi, bAraNu dhakelavuM nahi, tema AjJA vinA gharamAM dAkhala thavuM nahi, ( A ajANyA gharomAM aprIti na thAya tene mATe vidhi che, jANItA gharomAM paNa viveka rAkhI javuM,)||18|| goyaraggapaviTTho u, vacca - muttaM na dhArae / ogAsaM phAsUyaM naccA, aNunnavia vosire // 19 // 1 A AcArAMga sU. 1-233 nizItha 16-27 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 gocarImAM gaelo sAdhu jhADA pezAbane na roke (eTale rogAdI kAraNe athavA upayoga zUnya rahevAthI)kAraNa ke te vakhate gocarImAM zaMkA thAya to bIjA sAdhune pAtarAM soMpI gRhasthanA gharamAM jyAM niravadya vADo vigere hoya tyAM dekhIne AjJA laIne jhADo pezAba kare A saMbaMdhamAM vRddha puruSo A pramANe kahe che sAdhue gocarI jatAM pahelAM jhADA pezAbano khulAso karIne javuM chatAM pAchaLathI zaMkA thAya to tene rokavo nahi. jo pezAba kartA roke to AMkhane nukazAna thAya ane jhADo roke to bhayaMkara rogathI jIva ghAta thAya. A banne zarIrane nukazAna che. mATe sobatI hoya tene pAtarAM vigere soMpIne yogya sthAnamAM acitta pANI laI jaIne vidhie jhADo pezAba kare. A saMbaMdhamAM ogha niryukti nAmanA sUtra mAM vizeSa khulAzo che tyAM jovo. / / 19 / / nIya(nIya)juvAra tamasa, joka viggA / acavasuvino batya, nALA TuDine(hA)nA ArA nIco daravAjo hoya tathA aMdhArAvALo oraDo hoya temAM sAdhu gocarI na le kAraNa ke temAM paDelI cIja aMdhArAne lIdhe na dekhAya tethI cIja levA jatAM dekhIne cAlavuM ke levuM te na bane, ane tethI potAne ke bIjAne duHkha thavAno prasaMga Ave e pramANe jyAM potAnI AMkha kAma na kare tyAM jIva rakSA na thAya, mATe tevA sthAnamAM na javuM. 20aa gastya muArUM zIyADuM, vibaLA(nnA)rUM o(F)TTa! ) ahunovattitta (3)aaN, dULa parivaLa ArA jyAM phUlo aneka jAtanAM jAI, gulAba, mogaro vigere paDelAM hoya, athavA bIja te DAMgara, ghauM vIkherelAM koThAramAM athavA daravAjAmAM paDelAM hoya, athavA turatanuM lIpeluM bhInuM hoya to, tyAM sAdhu tevuM joIne temAM dAkhala na thAya, kAraNa ke, bIjA jIvanI hiMsA thAya to saMyamano ghAta thAya, ane potAne, lAge to AtmaghAta thAya, // 21 // elagaM dAragaM sANaM, vacchagaM vAvi koTThae / ullaMghiyA na pavise, viUhittANa va saMjae // 22 // pesatAM meSa (bakaro) beThelo hoya, nAnuM bALaka hoya, kutarUM hoya, vAcharaDo hoya ane te vacamAM beThelA hoya, to tene oLaMgIne sAdhu na jAya, tathA preraNAthI uThADIne paNa na jAya, kAraNa ke temAM besanAra janAvara vigerene tathA potAne paDI javAno bhaya rahe, 22 // galata pato(pha)bbA, nAllRAvatoSa! / 3aaN na vibhinnA, niSle(TTi)La attei // 2 // gRhasthanA gha2mAM strInI sAthe dRSTi melApa na kare, karavAthI rAganuM kAraNa thAya, loka niMdA kare, tema gharamAM pesI lAMbI dRSTi na kare kAraNa ke, cora vigerenI zaMkA thAya, tethI ApanAra jyAMthI vastu laIne Ape teTale dUra dekhe, tathA gharanA mANaso jeo AnaMdamAM beThA hoya; temane paNa na dekhe, kAraNa ke sAdhunA malIna veSathI tene aprIti thAya. tethI jaina dharmanI niMdA kare, ane AhAra na maLe to ApanAranI niMdA karyA vinA sAdhu pAcho vaLe, 23 aibhUmiM na gacchejjA, goyaraggagao muNI / kulassa bhUmiM jANittA, miyaM bhUmiM parakkame // 24 // gocarImAM gaelo sAdhu gRhasthanA gharamAM jeTalI maryAdA bAMdhI hoya, tenAthI adhika dUra na jAya, tethI tenA gharanI maryAdA jANIne te mApavALI bhUmi sudhI jAya, jethI dAna denArane aprIti na thAya, I // 24 // tattheva paDilehejjA, bhUmibhAgaM viyakkhaNo / siNANassa ya vacyassa, saMlogaM parivajjae // 25 // tyAM ubhA rahevAnI jagyAmAM zAstramAM batAvelI vidhie vicakSaNa sAdhu jamInane dekhIne ubho rahe, paNa 1 o.ni. gA. 197 2 o.ni. 477 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazabaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pAMcamuM adhyayana gRhasthanI snAna (nAhavAnI jagyA) tathA jAjarU (pezAbanI) jagyA tarapha na jAve, kAraNa ke tyAM strI vigere ughADAM beThAM hoya to tene du:kha thAya, gharavALAM mANasone paNa zaMkA thAya, athavA potAne paNa moha thAya, vicakSaNa zabdathI jANavuM, ke gocarImAM vidvAna sAdhue javuM, ane tethI agItArthano niSedha karyo // 25 // gamaTTiyagAthAne, rIyALi hariyALi ga / vingeto vide(TTi)ngA, vyivisamAhi! // 26 // pANI ke mATIne lAvavAno rasto hoya, tathA vacamAM bIja ke vanaspati paDyAM hoya to te joIne tene pIDA na thAya tema potAnI badhI indriyo kabaje rAkhIne ubho rahe. 26 tattha se ciTTamANassa Ahare pANabhoyaNaM / akappiyaM na geNhejjA, paDigAhejja kappiaM // 27 // tyAM ubho rahelo sAdhu pANI ane bhojana le, paNa sAdhune na kalpe tevuM na le; ane je kalpe teja le, temAM A vidhi che, // 27 // AharatI siyA tattha, parisADejjaM bhoyaNaM / deMtiyaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 28 // na vahorAvanArI bAI sAdhune dAna ApatAM mArgamAM chAMTA pADatI vahorAve to sAdhu enI pAse dAna na le, ane kahe ke amane tevuM dAna na kalpe, chatAM te pUche ke temAM zuM doSa che, to madhubiMdunuM dRSTAMta kahevuM, (TIppaNamAM lakhyuM che ke madhu zabda kSIra, jaLa ane madhanA arthamAM vaparAya che, evuM hemacaMdrAcArya koSamAM kahela che, tethI khIranuM dRSTAMta jANavuM te A pramANe che, khIranuM TIpuM nIce paDayuM, tyAM mAkhI AvI. tenA pachavADe gharoLI AvI, tyAM bilADI AvI, tyAM kutarUM AvyuM, bilADI pALelI hovAthI mAlike kutarAne mAryuM, tethI kutarAnA mAlikanI sAthe laDAI thaI, A eka TIpAnA kAraNe banne mAliko vacce laDAI thaI, mATe jo chAMTA pADatI bAI vahorAve to sAdhue levuM nahi) vaLI sUtramAM bAI zabda levAnuM kAraNa e che ke prAyaH, gharamAM dAna ApanAra bAI ja hoya che. paNa tethI puruSa paNa dAna ApatAM nIce chAMTA pADe to tenI pAsethI paNa AhAra na levo, ane tene paNa doSa samajAvavo. 28 // saMmadamANI pANANi, bIyANi hariyANi ya / asaMjamakariM naccA, tArisaM parivajjae // 29 // dAna ApanArI bAI cAlatAM jo vacamAM kIDI, maMkoDI vigere prANI hoya tene duHkha detI cAle, athavA vacamAM dANA ke vanaspati paDelAM hoya tene dAbatI cAle to tene sAdhunA kAraNe asaMyamakArI eTale jIvone pIDanArI samajI tenI pAsethI AhAra na le, ane kahe ke AvI rIte dAna ApanAra pAsethI amone levuM na kalpe. 29 // sAdu niSkivitALa, sabi(vi)tta TTiyALa(ni) 1 / taheva samagadA, navAM saMpaLo()ttiyA 50nA koI bAI eka vAsaNamAMthI laI bIjA vAsaNamAM nAkhIne vahorAve to na levuM, tenA nice mujaba bheda che. 'taphAsugamavi vajjae, tattha phAsue phAsUyaM sAharai phAsue aphAsuaM sAharai aphAsue phAsUyaM sAharai aphAsue aphAsaaM sAharai, tattha jaM phAsUaM phAsue sAharai tatthavi theve thevaM sAharar3a theve bahuaM sAharai, bahue thevaM sAharai bahue bahuaM sAharar3a, evamAdi yathA piNDa niryuktau / temAM prAsaka (acittamAM) prANuka nAMkhe, prAsakamAM aprAsuka nAMkhe, aprAsakamAM prAsuka nAMkhe, tathA aprAsakamAM aprAsuka nAMkhe temAM paNa thoDAmAM thoDuM, thoDAmAM ghaNuM, ghaNAmAM thoDuM, ane ghaNAmAM ghaNuM nAMkhe, A vAtane piMDa niryuktimAMthI jANavI. (AmAM ema kahevAnuM che ke, sAdhu nimitte jo bIjAM vAsaNa bagADe, to kAcA pANIe 1 piMDa ni. gA. 628 2 piM.ni. 558 8 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana 'zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 thI sAdhune doSa lAge, tema ekamAM bIjI vastu nAMkhavAthI je kriyA thAya teno doSa sAdhune lAge) tathA na devA lAyaka vAsaNamAM mUkelI vastu sacitta vastumAM mUkIne Ape, athavA sacitta vastune aDakIne Ape, athavA sAdhune mATe kAcA pANIne Ama tema halAvIne Ape tethI te jIvone duHkha thavAthI sAdhu tevI gocarI na le. 30 A(o)gAhaittA calaitA, Ahare pANa-bhoyaNaM / detiyaM paDiyAikve, na me kappai tArisa // 31 // varSA RtumAM gharanA AMgaNAmAM bharAelA sacitta pANIne DoLIne athavA pANIne bahAra kADhIne pachI gRhastha pote sAdhune vahorAve to sAdhu ema kahe ke mane tevI vastu levI na kalpa. sUtramAM ekavAra sacitta kahyuM chatAM pharIthI udaka (pANI) pharI kema lIdhuM? teno uttara AcArya kahe che ke pANImAM anaMtakAya vanaspati rahe che te batAvavA mATe judo bheda kahyo. laukikamAM paNa sAmAnya vAta kahIne temAM vizeSa batAvavuM hoya to pharI juduM nAma kahe jema ke brAhmaNo AvyA paNa temAM prakhyAta viziSTha hoya to pachI kahe ke vaziSTha paNa AvyA che ema kahevAya che eTale vahorAvanAra pANIne duHkha daIne bhAta osAmaNa vigere vahorAve to levuM nahi ane kahevuM ke mane te na kalpa. li31/l purekammeNa hatyeNa, dabIe bhAyaNeNa vA / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisa // 32 // dAna ApanAra ApatAM pahelAM sAdhu mATe kAcA pANIthI hAtha dhove athavA DoI, kaDacho athavA tapelI vigere kAcA pANIthI dhoIne vahorAve to kahe ke amane tevuM na kalpa. 32|| evaM udaolle sasiNiddhe, sasarakkhe maTTiyAUse / hariyAle hiMgulue, maNosilA aMjaNe loNe // 33 // eja pramANe kAcA pANIthI hAtha bhInA hoya athavA kAcA pANInAM TIpAM paDatAM hoya tevA bhInA hAthe vahorAve to na levuM (sasnigdha eTale thoDA pANI vAlo hoya to paNa na leva) tathA retIthI tathA gArAthI tathA usathI eTale koIpaNa khArathI athavA haDatAla, hiMgaloka tathA maNazIla vigere pRthvIkAyanI koIpaNa cIjathI hAtha kharaDelo hoya to na levuM athavA aMjana, dhAtu tathA namaka (mIThuM) vigerethI hAtha kharaDAyelA hoya to tenA hAthanuM paNa levuM na kalpe. (A prAya: sacitta vastu che) II37ll. gelyavaNNiyaseDhiyasoraTThiyapiTThakukkusakara ya / ukkiTThamasaMsaTTe, saMsaTTe. ceva boddhavve // 34 // pILI mATI, dhoLI mATI, sacitta phaTakaDI, sonAgerU phaTakaDI, cokhAno ATo tathA kusakI tathA kAliMgaDa (taDabuca), tuMbaDuM vigere moTA phalanuM zAka karatAM athavA caTaNI banAvatAM kharaDAyelA hAthe athavA na kharaDAyelA hAthe vahorAve to sAdhue levuM ke nahi (sUtramAM utkRSTa zabda che te moTA phalanA mATe che) tenI vidhi AgaLa kahe che, li34| __ asaMsadveNa hatyeNa, dabIe bhAyaNeNa vA / diujamANaM na icchejjA, pacchAkAma jahiM bhave // 35 // have gRhasthanA hAtha pUrve na kharaDelA hoya athavA DoI vigere vAsaNa pUrve na kharaDelAM hoya to sAdhu e na levuM kAraNa ke gRhastha sAdhunA mATe hAtha kharaDIne kAcA pANIe dhoze tethI na levuM (mATe bane tyAM sudhI gRhastha jamavA beThA hoya tevA samaye javuM athavA gRhastha sAdhu nimitte kAcA pANIthI hAtha na dhove tevuM hoya to levuM.) IkapI saMsaTeNa hatyeNa, dabIe bhASaNa / dijjamANa paDicchejjA, jaMtatthesaNiyaM bhave // 36 // paNa hAtha acitta vastuthI kharaDelA hoya ane te niMdanika padArtha na hoya to dAna ApavAnI vastu acita hoya to sAdhue levI A bAbatamAM vRddha saMpradAya A pramANe che ke kharaDAelA hAtha, kharaDAeluM vAsaNa, 1 ni.bhA. gA. 1852 2 utta, zAMtyA, vRtti 607 3 piMDa ni. gA. 565 thI 571 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI TrAvetmikajhUtra Apata2 - mana rU pAMcamuM adhyayana tathA vadheluM thoDuM dravya hoya evuM sAdhune levuM uttama che eTale bAI je ApanAra hoya, teNe potAnA ghara mATe hAtha kharaDyA hoya, tathA vAsaNa kharaDyuM hoya ane te vAsaNamAM vahorAvyA pachI thoDI vastu rahI hoya tema vahoravuM paNa tema na hoya to sAdhue vahorAvavAnA vAsaNamAMthI badhuM na levuM, thoDuM paNa rahevA devuM, ke sAdhu mATe vAsaNa dhovAno doSa na lAge, li36o. doha(duNha) tu bhujamANANaM, ego tattha nimatae / dijjamANaM na icchejjA, chaMda se paDilehae // 3 // be mANasa rasoInA mAlIka che te jamavA beThA che, temAM eka mANasa sAdhune ApavA bolAve to sAdhu e te vastu levI nahi paNa bIjAnI dRSTi tathA zarIranA vikArathI jANe ke te ApavA icche che ke nahi jo tenI snehAla dRSTi hoya to levI. 37ll doha(duNha)tu bhujamANANa, do'vi tattha nimaMtae / dijjamANa paDiccheujA, jaM tatthesaNiyaM bhave // 38 // be mANasa jamavA beThA hoya ane banne AmaMtraNa kare to acitta vastu hoya to tevI kalpa. bhuji dhAtu bhogavavAnA ane khAvAnA banne arthamAM vaparAya che te jamatA hoya athavA bIjAne jamADatA hoya to banne mAlIka pAsethI temanI icchA anusAra levuM, 38 gubbiNIe uvannattha, vivihaM pANa-bhoyaNaM / bhujjamANaM vivajjejjA, bhuttasesa paDicchae // 39 // bAI garbhavatI hoya tenA mATe banAveluM hoya tevuM aneka prakAranuM khAvAnuM pIvAnuM hoya te na levuM, paNa te tenuM vAparI rahyA pachI vahorAve to levuM kahyuM, li39aaaa . siyA ya samaNaTThAe, gubviNI kAlamAsiNI / uTThiA vA nisIejjA, nisannA vA puNuTThae // 40 // - sAdhunA mATe pUrA mAsa thaelI garbhavAlI bAI beThelI ubhI thAya athavA vahorAvavA icche athavA ubhelI hoya ane besI jAya athavA beThelI pharIthI uThe to tenA hAthanuM levuM na khape. ION - taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANaM akappiyaM / detiyaM paDiyAikne, na me kappar3a tArisa // 41 // kAraNa ke tenuM vahorAveluM khAvApIvAnuM acitta hoya te paNa garbhane tathA bAIne pIDAnuM kAraNa jANI sAdhune levuM na kalpe paNa ATalo bheda che ke dAna ApanAra gharamAM bIjA koI na hoya to bAI hAlyA cAlyA vinA tyAM besIne ja dAna Ape to sthavira kalpIne levuM ghaTe paNa jinakalpI manine jyArathI garbha rahe tyArathI te chevaTa sudhI paNa levuM na ghaTe Avo saMpradAya che, te kadI uThIne Ape to bAIne kahevuM ke amone levuM yogya nathI, I41// thaNagaM pajjemANI, dAraga vA kumAriyaM / taM nikhivittu royata, Ahare pANa-bhoyaNaM // 42 // bALaka dhAvatuM athavA khoLAmAM ramatuM hoya pachI te bALaka bAlikA athavA napuMsaka chokaruM hoya tene nIce jamIna upara rotuM mUkIne vahorAvavA icche to tenA hAthanuM khAvApIvAna levuM na kalpe. ahIMyAM pUrvAcAryanA A niyamo che. vikalpI sAdhu bALaka dhAvatuM hoya tene bAI mUkI de bALaka raDe athavA na raDe to paNa levuM na kalpa paNa te bALakane bIjI bAI dhavarAve athavA moTuM bALaka hoya tene bIjuM khAvAnuM Ape ane na raDe to levuM kahyuM paNa bALaka rUve to na kalpa, tathA bALaka te samaye dhAvatuM na hoya paNa dhAvavA yogya hoya ane raDe to levuM na kahyuM, paNa na raDe to levuM kahyuM, jinakalpI munionA mATe A niyama che ke dhAvavA yogya bALaka cAhe raDe cAhe na raDe dhAvatuM hoya agara na hoya to paNa tenA hAthanuM levuM na kalpe. paNa jyAre bALaka bIjuM dUdha pIvA icchato hoya to te pItAM raDe athavA na raDe to paNa na levuM athavA na pIto hoya ne raDe to paNa tene choDe to paNa na levuM to le, A badhAnuM kAraNa ziSya pUche che ke zA mATe na levuM? uttara-te bALakane jamIna para mUkatAM ane kharaDAelA hAthe pAcho letAM asthirapaNAthI letAM bALakane duHkha thAya athavA bilADIthI asamartha evA nAnA bALakane 10 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pharAveAnisUtra bhASAMtare - mALa rU pAMcamuM adhyayana mAMsano loco jANI upADI paNa jAya to teno doSa sAdhune lAge, I42 taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiyaM / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisaM // 43 // mATe Upara batAvelA doSone samajI sAdhue tyAM AhAra pANI bAI ApatI hoya to paNa bALakavALI bAI pAsethI na levuM. ane kahevuM ke amane tevuM na kalpe. I435 jaM bhave bhattapANaM tu, kappA'kappaMmi saMkiyaM / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisa // 44 // 'A badhI zIkhAmaNa ApIne AcArya mahArAja kahe che ke sAdhuoe vicAra karIne koIpaNa jIvane pIDA na thAya tevI rIte yogya AhAra hoya to levo, paNa levA yogya hoya tathA A sAdhunA mATe banAvyuM che, evI zaMkA paNa paDe to kahevuM ke amane A levuM na kalpa. 445 gavAraCLa(re) vidiSTa, nIsAra pIpaL yA / joDheLa vAli tevena, sittemena v hebarpha // 4 // ApavAnI vastu je vAsaNamAM hoya tenA Upara kAcA pANIno ghaDo mUkyo hoya athavA pIsavAnA patharAthI DhAMkeluM hoya, athavA moTuM pATIyuM hoya, athavA vATavAno patharo hoya, athavA mATInA lepa vaDe te vAsaNa majabuta kareluM hoya athavA lAkhathI athavA bIjA koIpaNa padArthathI baMdha kareluM hoya to temAMthI na levuM. I45 taM ca ummiMdiu dejjA, samaNaTThAe va dAyae / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisaM // 46 // te vAsaNane bhedIne athavA Upara batAvelI vastu mUkelI hoya to te bAI Ape to paNa levuM na kahyuM. ( temAM doSa A pramANe che. kAcA pANInA ghaDAthI pANInA jIvone du:kha thAya, tathA bhAre vastu khaseDatAM bAIno hAtha paga bhAMge tathA lepa karelI vastu UkheDatAM, pAchI coMTADatAM sAdhune kriyA doSa lAge mATe te na le. paNa gRhasthe potAnA mATe pUrve vAsaNa UghADyuM hoya to levuM kalpa). I46 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANejja suNejjA vA dANaTThA pagaDaM imaM // 47 // azana (bhAta vigere) pAnaka. (pIvAnA padArtha) khAdya (lADu vigere) ane svAdya (bALa haraDe vigere) athavA khAro ajamo vigere che. te padArtha koI Ape, paNa ema jANe ke A dAna ApavA mATe banAvyAM che te na le. II47 / / teM nave (tArisa) rattavAna tu, maMgayAna abiya / veMtiya paDiyAe, na me jabbarU tArAM 5485 AvuM khAna pAna vigere sAdhuone levuM ayogya che. mATe ApanA2 bAIne kahevuM ke amane tevuM levuM na ghaTe. 48 // asaNaM pANagaM vAvi khAimaM sAimaM tahA / jaM jANejja suNejjA vA, puNNaTThA pagaDaM imaM // 49 // eja pramANe cAre prakArano AhAra, azana, pAna, khAdima, svAdima, pote jANe athavA sAMbhaLe ke, A puNyanA mATe karela che, to sAdhuone temAMthI levuM na kalpe. prazna-jo Ama hoya to uttama kuLomAM, moTA gharomAM AhAra levA na javuM, kAraNa ke tyAM puNyanA mATe ja rasoI ka2vAmAM Ave che, kAraNa ke moTA puruSo pitRkarma (zrAddha) vigerenI rasoI sivAya tuccha mANasanI mAphaka thoDI rasoI banAvatA nathI paNa saMta puruSone ApavA nimitte ja vadhAre rasoI banAve che. AcAryano utta2-amAro abhiprAya tame jANyo nathI. amArUM kahevuM ema che 1 piMDa ni. gA. 29-530 2 A piMDa ni. gA. 347 3 AcA. cUlA. 1190-91 3 4 sthA. 5-200 vRtti B cAra prakAranA AhAranI vyAkhyA mATe Ava.ni. gA. 1587-88 jovI. 11 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pAMcamuM adhyayana ke potAne khAvA jeTaluM rAkhI bAkI devA yogya ja pUjAthe kADhI mUkyuM hoya te Ape to te na levuM paNa potAnA nokarone khAvA joga tathA ucita pramANa karI bIjAone paNa icchAnusAra Ape evI subuddhithI gRhastha loka vadhAre rAMdhe (pAMca paroNA Ave to paNa nabhe) tevA mAMthI sAdhune levAno niSedha nathI; A vacanathI na devA joga dAnano abhAva che ulaTuM devA yogya kADhI lIdhelAmAM IcchAnusAra dAnano svIkAra thAya nahi koI paNa dAnamAM icchA pramANe dAnano svIkAra che tevo vahevAra dekhAya che ane AvuM na dekhAya teno ja niSedha che kAraNa ke AraMbhano doSa temAM lAge che paNa icchAnusAra dAna ApavAmAM paNa tenA abhAvamAM AraMbhanI pravRtti thAya paNa tenA mATe sAdhune AraMbhano doSa na lAge ane te pramANe sutaka vigeremAM tenI mAphaka badhAne dAna ApatA nathI to paNa uttama puruSo udAra abhiprAyathI vadhAre rasoI banAve che, karavA yogya anuSThAna karavAthI ane te pramANe grahaNa karavAthI sAdhune doSa nathI (A badhAno sAra e che ke gRhastho gharavALA mATe, nokarI mATe ke paroNA mATe cAhe teTalI rasoI udAra vRttithI banAve temAMthI sAdhu le to doSa nathI, paNa puNya nimitte juduM banAve to temAMthI levAno sAdhune doSa che.) A akSara gamanikA mAtra prayAsanuM phaLa che (jeno je abhiprAya che te pramANe kRtyanuM phaLa che). I49. taM bhave bhatta-pANaM tu, saMjayANa akappiyaM / detiyaM paDiyAikve, na me kappar3a tArisa // 50 // puNyArthe Upara batAvelo AhAra koI Ape to kahevuM ke amane te levo ucita nathI. 5oll asaNaM pANagaM vAMvi, khAima sAima tahA / jaM jANejja suNejjA vA, vaNimaTThA pagaDa im||51|| A gAthAmAM vanapaka eTale kRpaNa (yAcaka) tenA mATe banAvyuM hoya,l/pa1//. taM bhave bhatta-pANaM tu, saMjayANa akappiyaM / betiyaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisa // 52 // to sAdhue kahevuM ke amone levuM ucita nathI. parA asaNaM pANagaM vAvi, khAima sAima tahA / jaM.jANejja suNejjA vA, samaNaTThA pagaDa imaM // 53 // taM bhave bhatta-pANa tu, saMjayANa akappiyaM / deMtiyaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisa // 54 // te pramANe ema jANe ke sAMbhaLe ke bauddhanA sAdhuonA mATe ja rasoI banAvelI che te Ape to paNa kahevuM ke amane levuM ucita nathI (jo sAdhu le to bauddhanA sAdhuone IrSA utpanna thAya tathA zrAvakone kahe ke tamArA sAdhuone zA mATe tamo ApatA nathI ema kahI apamAna kare.) I/pa3-54|| uddesiyaM kIyagaDa, pUIkamma ca AhaDaM / ajjhoyara pAmicyaM, mIsajAyaM ca vajjae // 55 // have khAsa sAdhuonA mATe ja banAvyuM hoya te audezika levuM na ghaTe, tathA sAdhunA mATe vecAtuM lAvIne Ape to te na kalpe tathA potAnA mATe gRhastha banAvyuM hoya temAM sAdhu nimitte banAvelo AhAra bheLave to te pUti karma doSa kahevAya te levuM na ghaTe, tathA bahAragAmathI athavA parAmAMthI sAdhu nimitte sAme lAvIne Ape to te AhRta doSa che, tathA potAnA mATe rasoI karI hoya temAM sAdhu AvelA jANIne sAdhu mATe thoDuM vadhAre rAMdhe to adhyavapUraka doSa lAge, tathA prAmitva eTale sAdhu mATe bIjAnuM luMTIne Ape te che, ane sAdhu tathA gRhastha e bannenuM pahelethI ja raMdhAya te mizra doSa A pramANe je doSita AhAra hoya te sAdhune levo na kahyuM. papA 3+ re (5) uzkeLA, cusUThThA? na vA 4? so(su)cyA nissaMkiya suddhaM, paDigAhejja saMjae // 56 // have saMzaya dUra karavA kahe che. gRhasthane tyAM AhAra letAM zaMkA paDe ke A sAdhunA mATe banAvyuM che to tenA mAlIkane athavA nokarane pUchavuM ke A konA mATe banAvyuM che ane pUchavAthI khAtrI thAya ke sAdhu mATe 12 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana " TrarAvatnisUtra mA pa2 - mAga 3 nathI paNa bIjA mANaso athavA temane mATe che to zuddha buddhithI vicArIne levuM paNa vicAra karyA vinA le, to doSa lAge. ApadA [vizeSe karIne bALakone pUchavAthI zIghra niHzaMka thavAya.] asaNaM pANagaM vAvi, khAima sAima tahA / pupphesu hujja ummisaM, bIesu hariesu vA // 5 // taM bhave bhatta-pANaM tu, saMjayANa akappiyaM / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisa // 58 // khAvA pIvA vigerenI vastumAM jAI pATala vigerenA phUla hoya athavA bIja hoya athavA harita zAka vigere hoya to sAdhune levuM na ghaTe Ape to kahevuM ke amAre ucita nathI. 57-58 asaNaM pANagaM vAvi, khAima sAima tahA / udagami hoja nikkhitaM, uttiMga-paNagesu vA // 59 // taM bhave bhatta-pANaM tu, saMjayANa akappiyaM / betiyaM paDiyAikne, na me kappar3a tArisa // 60 // te pramANe AhAramAM kAcuM pANI joDe hoya athavA utiMga (kIDInuM dara kIDIArU) hoya athavA panaka (lIla bAjhelI) hoya temAM AhAra paDyo hoya to te ehara na levo. pANImAM mUkeluM be prakAre che (1) eka to tadana joDe jema ke pANImAM khAvAnI vastu mUkI hoya (2) ane eka AMtare hoya jema ke pANInA ghaDA UparadahInuM vAsaNa mUkeluM hoya te pramANe usiMga ane panakamAM paNa samajI levuM. Upara kahelo AhAra Ape to sAdhune levo na ghaTe paNa kahevuM ke amane A ucita nathI, I/59-6oll asaNaM pANagaM vAvi, khAima sAima tahA / agaNimmi(teummi) houja nikkhita, taM ca saMghaTTiyA dae // 1 // taM bhave bhatta-pANaM tu, saMjayANa akappiyaM / detiyaM paDiyAikve, na me kappar3a tArisa // 2 // Upara pramANe koI vastu agnimAM lAgu oya ane agnine aDakIne Ape to levuM na ghaTe ane kahevuM ke te sAdhune levuM ucita nathI. I61-62TI evaM ussakkiyAM, osakkiyA, ujjAliyA, pajjAliyA, nivAviyA, ussiMciyA, nissiMciyA, ovattiyA, oyAriyA dae // 3 // taM bhave bhatta-pANaM tu, saMjayANaM akappiyaM / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisa // 64 // eja pramANe agni na bUjhAya mATe phUMka mArIne vahorAve athavA ghaNuM baLI na jAya mATe aMgArA khaseDIne vahorAve athavA vadhAre baLatuM karavA lAkaDAM umerIne vahorAve, athavA vAre vAre lAkaDAM nAkhatAM vahorAve athavA baLavAnA bhayathI agni bUjhAvIne vahorAve eja pramANe agnine duHkha daIne vahorAve to levuM na kahyuM tathA ghaNA bharelA vAsaNamAMthI ubharAvAnA bhayathI athavA osAmaNa vigere dAna ApavAnA mATe thoDuM kADhIne athavA dAna ApavA mATe bIjA vAsaNamAM kADhIne vahorAve athavA nIce utArIne agnine pANI chAMTIne athavA agni Upara makelA vAsaNa ne Amatema karIne vAsaNamAMthI vahorAve A badhI kriyA sAdhu mATe thatI hoya to sAdhuone te levuM ayogya che ane Ape to kahe ke amane levuM nathI ghaTatuM (AmAM agninA jIvane duHkha thAya tathA bAIne letAM mUkatAM bhaya rahe mATe na levuM paNa gRhasthane potAnA mATe kriyA thaI gaI hoya to levAne aDacaNa nathI.)I63-64 hoja kaTTha silaM vAvi, iTTAla vAvi egayA / ThaviyaM saMkaTThAe, taM ca houja calAyalaM // 65 // gocarI vigeremAM sAdhu gayo hoya tyAM lokoe pANImAM cAlanArane paga na mUkavo paDe mATe lAkaDuM patharo ITALA goThavyA hoya te prAye calAyamAna hoya che. dA. 13 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pAMcamuM adhyayana eTale temAM prakAza na paDe; tathA na teNa bhikkhU gaccheujA, diTTho tatya asaMjamo / gaMbhIraM jhusira yeva, sabiMdiyasamAhie // 66 // tyAM sAdhu tenA upara yuga mUkIne na jAya kAraNa ke tyAM prabhue jJAnathI asaMyama joyo che tathA gaMbhIra temAM prakAza na paDe. tathA poluM hoya tethI sarva indriyone samAdhimAM rAkhIne rAgadveSa tyAgIne bIje raste utare ane sAro rasto bIjo na hoya to pANImAM paga mUkI utare (jo tema na kare to potAno paga khasatAM hADakAM bhAge, tathA patharA nIce sUkSma jaMta hoya te dabAvAthI pIDA pAme.) II66 nisseNiM phalaga pIDhaM, ussavittANamAruhe / maMca kIla ya pAsAya, samaNabAeva dAvae // 6 // caDhavAnA mATe nisaraNI athavA pATiuM (khokhuM) goThavIne bAI meDA Upara caDhe athavA mAMcA Upara, khIlA Upara, paga mUkIne koI vastu lAvIne bAI Ape. II67ll dusahamANI pavaDejjA, hatthaM pAyaM va lUsae / puDhavijIve vihiMsejjA, je ya tannissiyA jagA // 68 // to caDhanArI bAI athavA bhAI paDI jAya teno hAtha paga bhAMgI jAya athavA nIce pRthvIkAya tathA tyAM rahelA jIvone pIDA thAya. 68 eyArise mahAdose, jANiUNa mahesiNo / tamhA mAlohaDaM bhikkha, na paDigiNhati saMjyA // 69 // A pramANe.Upara kahelA mahAna doSone jANIne uttama sAdhuo meDA UparathI lAvelI gocarI letA nathI. jo nisaraNI pagathIyAM jevI (majabuta jaDelI hoya to sAdhu Upara jaIne te paNa khasI jAya tevI hoya to sAdhue paNa Upara jaIne na levuM) mULa sUtramAM hiMdI mAlohaDa pAThAntara che tyAM evo artha levo ke AvI gocarI levI na kalpe. ll69o kaMda mUlaM palaMba vA, Ama chinnaM ca (va) sanniraM / tubAga siMgavaraM ca, AmagaM parivajjae // 70 // gocarImAM kaMda suraNa vigere mULa, vidArIkA (bhAyasIMga) vigere luma (phaLanuM jhumakhuM) kAcuM athavA chedeluM hoya tevuM zAka pAMdaDAM tathA tuMbaDuM Adu jo sacitta hoya to sAdhune levuM na kalo. I70 taheva satuyugNAI, kolayugNAI AvaNe / sakkuliM phANiyaM pUrya, anna vA vi tahAvihaM // 1 // vikkAyamANaM pasaDha, raeNa pariphAsiyaM / deMtiya paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisa // 72 // sattacaraNa (java caNAne zekIne banAvelo ATo) tathA borano ATo (borakuTa) tathA talapApaDI goLarAbaDI (peMta) athavA zIro paya (ATAnI bATI) tathA lADa vigere dukAnamAM vecavAne mATe rAkhelA hoya te ghaNA divasa paDI rahevAthI vAsI hoya tathA retI uDavAthI dhULavALA hoya AvI cIja koI vahorAve to sAdhue levI nahi, ane kahevuM ke amone kahyuM nahi. I71-72aa .bahuadviyaM poggala, aNimisa vA bahukaTayaM / acchiya teMduyaM villaM, ucchukhaDa va siMbaliM // 3 // ghaNA ThaLIyAvALuM sItAphaLa hoya athavA kAMTAvALuM anAnasa phaLa hoya athavA asthika athavA TImarUnuM (TImaravA) phaLa bIlInuM phaLa hoya athavA zeraDIno kaTako hoya athavA vAlanI pApaDI hoya, 7all appe siyA bhoSaNajjAe, bahuujjhiyathammie / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisa // 4 // jo A kAcAM oya to sacittano doSa lAge tathA acitta hoya to paNa khAvA karatAM pheMkI devAnuM ghaNuM hoya tathA pachavADe mAkhIo, kIDIone pIDAkAraka hovAthI levuM na kalpa. ApanArane samajAvavuM ke amane A levuM yogya nathI. I74. 1 zaligrAma nivaTu pR. 890 14 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana zrI TUrAve nisUtra mApAMtartha - mAga rU tahevuccAvayaM pANaM, aduvA vAradhovaNaM / saMseimaM cAulodagaM, ahuNAdhoyaM vivajjae // 75 // have gocarImAM pANI UMcuM ane nIcuM te drAkSa vigerenuM UMcuM tathA AranAlanuM (kharAba) pANI nIcuM athavA goLanA ghaDAnuM dhovaNa tathA saMsvedaja (loTanuM dhovaNa) tathA cokhAnuM dhovaNa te turatanuM hoya to levuM na kalpe paNa te levAnI vidhi kahe che. I75 jaM jANejja cirAdhoyaM, maIe daMsaNeNa vA / paDipucchiUNa socyA vA jaM ca nissaMkiyaM bhave // 76 // 'ghaNA vakhatanuM dhovaNa hoya te, buddhithI athavA jovAthI samajAya to gRhasthane pUchI jue, ane nakkI karIne acitta jANIne le, eTale temAM parapoTA uThatA besI gayA hoya, te le. A vidhi piMDa niryuktimAM che. / / 76aa ajIvaM pariNayaM nacyA, paDigAhejja saMjae / aha saMkiyaM bhavejjA, AsAittANa royae // 77 // UnuM pANI barobara traNa ukALAthI ukaLeluM hoya tene buddhi tathA dekhavAthI jANe ke A sAdhune levA yogya che, ane dehane upakAraka che, te jANe ane zaMkA paDe to thoDuM laI cAkhI jAve, khAtrI thaethI levA jevuM hoya to le. I99 thovanAbhAvagadAra, hatyAma tAhi ne ! mA me Javita pUrNa, nAta tanheM vine(ni)raNa 5aa ApanAra bAIne kahevuM ke mane thoDuM hAthamAM Apo huM cAkhI jouM. jo yogya haze to laIza. paNa te ghaNuM khATuM hoya athavA gaMdha mAratuM hoya to tenAthI tarasa chIpe nahi. I78 taM ca acyaMbilaM pUI, nAlaM taNhaM vizettae / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 79 // tevuM khATuM gaMdhAtuM pANI, tarasa maTADavA kAma na lAge mATe ApanArane niSedha karI kahevuM ke amane yogya nathI. I79 / / taM ca hojja akAmeNaM, vimaNeNa paDicchiyaM / taM appaNA na pibe, novi annassa dAvae // 80 // karma saMjoge icchA nahi chatAM teNe ApI dIdhuM athavA bhUlathI sAdhue laI lIdhuM to paNa pote pIe nahi, tema bIjA sAdhune pIvA ApavuM nahi. II80 egatamavakkamittA, acitaM paDilehiyA / jayaM pariTThavejjA, pariTThappa paDikkame // 81 // e pANI laIne jyAM ekAMta ane jIvarahita jagyA athavA nibhADo hoya tyAM jagyAne puMjIne yatanAthI paraThavIne pAchA AvavuM. 81 // siyA ya goyaraggagao, icchejjApariSottuyaM (bhujiu ) / koTThagaM bhittimUlaM vA, paDilehitANa phAsUyaM // 82 // aNunnavettu mehAvI, paDicchannami saMvuDe / hatthagaM saMpamajjitA, tattha bhujejja saMjae // 83 // rasAdhu bIje gAma athavA dUra gocarI gayo hoya ane kadAca bhUkha athavA tarasa lAgI, ane rastAmAM sAdhune rahevA yogya sthAna na maLe to zUnya, maTha vigere hoya, athavA koI gharanI bhIMta hoya to bAjunI jagyA AMkhathI nirjIva joI oghAthI puMjIne te makAnanA mAlIkanI vizrAMti levAne rajA laIne buddhimAna sAdhu ekAMtamAM Upara DhAMkeluM hoya tyAM IryA pratikramaNa karIne muhapattithI kAyAne puMjIne rAgadveSa dUra karIne pote khAya. 82 830 tattha se bhujamANassa, aTThiyaM kaMTao siyA / taNa kaTTu sakkaraM vAvi, annaM vA vi tahAvihaM // 84 // 1 A.rU. 1.99 2 .vR. patra 60-61 15 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dravatrivartra mAMta2 - mAga 3 pAMcamuM adhyayana tyAM khAtAM ThaLIo athavA kAMTo hoya athavA taNakhaluM, choDIuM athavA kAMkaro hoya athavA tevuM bIjuM kaMI hoya, I84 taM ukkhivittu na ni(kkhi)khive, AsaeNa na chaDDae / hatyeNa taM gaheUNa, egatamavakkame // 5 // egatamavakkamittA, accitta paDilehiyA / jaya pariTThavejjA, pariThThappa paDikkame // 86 // te uchALIne hAthathI pheMkavuM nahi. tema moMDhethI pheMkavuM nahi, paNa hAthamAM laIne ekAMtamAM jaIne acitta jagyAne joI yatanAthI mUkIne pAcho Ave. I85-86 siyA ya bhikkhU icchejjA, sejjamAgamma bhottuyaM / sapiMDapAyamAgamma, uDuyaM paDilehiyA // 87 // potAnA makAnamAM gocarInI vidhi kahe che. bhUkha vigere na hoya to sAdhu potAnA makAnamAM AhAra sAthe Ave ane tyAM bahAra ja zuddha jagyA joI barAbara AAra tapAsI le. l87ll viNaeNa pavisittA, sagAse guruNo muNI / iriyAvahiyamAyAya, Agao ya paDikkame // 8 // pachI nadhi kahI vinayathI eTale mAthuM namAvI "namo khamAsamaNANa" bolIne praveza kare. ane guru mahArAja pAse AvIne AjJA laI IriyAvahIyAno kAyotsarga kare. ll88 . AbhoettANa nIssesa, aIyAraM jahakkama / gamaNA''gamaNe yeva, bhatta-pANe va saMjae // 89 // kAyotsarganI aMdara potAnI gocarImAM lAgelA doSone yAda karIne anukrame guru AgaLa kahevAne ciMtave. jatA AvatAM tathA gocarI, pANI letAM je bhUlo thaI hoya tene sAdhu kAyotsargamAM rahI hRdayamAM sthApe. ll89o * . ujjuppaNNo aNuviggo, abakkhitteNa yeyasA / Aloe gurusagAse, jaM jahA gahiyaM bhve||90|| saraLa buddhivALo bhUkha vigereno vijaya karI bIjAmAM lakSa na rAkhIne je je banyuM hoya te guru AgaLa kahI batAve ke meM A pramANe khAvA pIvAnI vastu, amuka, bAI, bhAI pAsethI amuka rIte jema grahaNa karI hoya tema kahI batAve ke meM phalANI bAInA hAthe lIdhuM che athavA hatha dhotI hatI tenI pAsethI lIdhuM che. ll90nA na sammamAloiyaM hojjA, pukhi pacchA va jaM kaDaM / puNo paDikkame tassa, dosaTTho ciMtae imaM // 91 // vakhate koI sUkSma doSa ajANapaNAthI, athavA visarI javAthI rahyA hoya. gRhastha bAIe pahelAM ke pachI sAdhu nimitte hAtha vigere kAcAM pANIthI dhoyA hoya te pharIthI guru AgaLa kahI batAve te tadana sUkSma doSa hoya te garunI AjJA laI "IcchAmi paDikamiu goaracariAe pATha vigerenuM sUtra bolI javuM, ane pachI kAyotsargamAM have pachInI gAthA ciMtavavI 91. . aho jiNehiM asAvajjA, vittI sAhUNa desiyA / mokkhasAhaNaheussa, sAhudehassa dhAraNA // 12 // aho tIrthaMkara prabhue nirdoSa sAdhunI vRtti, mokSa sAdhavAnA hetu samyagdarzana, jJAna cAritra je sAdhana che. tenI sAdhanA mATe ane te mATe sAdhunA dehane dhAraNa karavA batAvelI che. karo namokkAreNa pArettA, karettA jiNasaMthavaM / sajjhAya paTThavettANaM, vIsamejja khaNaM muNI // 13 // 1 A odha ni. : gA, 509-513, 194-607 8 prazra bA. : saM. 3, bhA-5 2 Avazyaka: 5-3 3 A ogha ni.: gA. 514-519 8 Avazyaka sUtra : 4/8 4 A o.bhA. : 274 B Ava. sU, 4/6 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 'pachI 'namo arihaMtANaM' pada kahI jinezvaranuM stavana 'logassaujjoa-gare' pUro pATha moDhethI bhaNe ane jo pUrve svAdhyAya (sUtra bhaNavuM) na karyo hoya to mAMDaLInI icchAvALo teja kare, ane bIjA sobatI sAdhu Ave tyAM sudhI rAha joI bhaNe. jo koI tapasvI vigere Avyo hoya to te muni paNa vizrAMti le. II935 vIsamato imaM ciMte, hiyamaTTha lAbhamaTThio / jai me aNuggahaM kujjA, sAhU hojjAmi tArio // 94 // vizrAMti leto muni A pramANe ciMtave, kalyANane karanArUM hitakArI, mane lAbha ApanArUM A kArya che ke mArA lAvelA nirdoSa AhAramAMthI bIjA sAdhuo, mArA Upara kRpA karIne potAnuM icchita le to huM azubha karmanI nirjarA vigerethI bhava samudrathI tarIza. I94][ sAhavo to ciyatteNaM, nimaMtejja jahakkamaM / jai tattha ker3a icchejjA, tehiM saddhiM tu bhujae // 95 // e pramANe vicArIne yogya vakhate prathama AcAryane AmaMtraNa kare, jo, teo le to ghaNuM sArUM, nahi to temane prArthanA kare ke, jene joIe tene Apa Apo, jo teo Ape to ThIka, ane ema kahe ke tuM Apa, to anukrame uttama guNovALA ratnAdhikane Ape, athavA pAThAMtaramAM bIjA AcArya ema kahe che ke levAnI yogyatAvALAnI apekSAe Ape, athavA bALaka, sAdhu vigerene prArthanA kare, teonI icchA pramANe teo le, nahi to te dharma baMdhuo sAthe pote gocarI kare.95 aha koI na icchejjA, tao bhujijja egao / Aloe bhAyaNe sAhU, jayaM aparisADiyaM // 96 // jo koI na le to rAgadveSa rahita thaIne prakAzamAM jaI khullA pAtarAmAM mAkhI vigere joIne yatanAthI upayoga rAkhI chAMTo na paDavA detAM pote khAya. 96 / / tittagaM va kaDuyaM va kasAyaM, aMbilaM va mahuraM lavaNaM vA / eyaladdhamannaTTapauttaM, mahu-ghayaM va bhujjejja saMjae // 97 // bhojananI vidhi kahe che. tIkhuM, kaDavuM, kasAeluM, khATuM, mIThuM, khArUM, jevuM khAna pAna hoya. te sUtramAM kahyA pramANe vidhithI dharimAM tela lagADe, te nyAye mokSane mATe, jema koI sAkara, ghI svAdathI jame, khAya, tema pote game tevuM nIrasa bhojana hoya, to paNa svAdathI jame, paNa zarIranuM rUpa raMga vadhAravA bhojana na kare. eTale DAbI dADhamAMthI jamaNI dADhamAM paNa svAda levA kolIo na khaseDe, cha rasanI vastuo, tIkhuM eluMka, vAluMka vigere. kaDavuM, Adu osAmaNa, kasAeluM vAla vigere che, khATuM, chAza, maTho vigere. mIThuM, dUdha, sAkara che, khArUM te namaka vigere sAdhane yogya acitta hoya te le, paNa svAdathI na vApare. II97 arasaM virasaM vAvi, sUiyaM vA asUiyaM / ollaM vA jar3a vA sukkaM, maMthu-kummAsabhoyaNaM // 98 // *arasa eTale hiMga vigerethI svAdiSTa na karyuM hoya te, virasa eTale svAda rahita thaI gaeluM. sUcita te zAka yukta, athavA zAka vigerethI rahita te asUcita. athavA pAThAMtaramAM bIjA AcArya kahe che ke kahIne Ape, athavA kahyA vagara Ape, te sUcita, asUcita che, athavA ghaNA zAkavALuM bhojana te Ardra che, athavA taddana zAka vinAnuM sukuM hoya, athavA maMthu eTale borano curo, athavA aDada, athavA coLA bAphelA hoya.II98|| uppannaM nAihIlejjA, appaM vA bahu phAsuyaM / muhAladdhaM muhAjIvI, bhujjejjA dosavajjiyaM // 99 // 1 o.ni. : 521 28 o.ni. : gA. 523-525 3 A bhagavatI sUtra : 7-1-21/24 4 8 o.ni. : 593/587-588 B u. : 1-35 B uttarA.a. : 26/32 3 o.ni. : 571-572 8 o.ni. : 193 c uttarA. : 8/12/25 17 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vanikrUtra maytaja - mana rU pAMcamuM adhyayana te vidhie prApta thAya to tene ta7 bhojana samajI ApanAranI athavA bhojananI niMdA na kare, athavA ema na ciMtave ke ATalA thoDAthI mAruM peTa zuM bharAze, athavA ghaNuM che. paNa pheMkI devA jevuM che te khAdhethI zuM? tyAre kevI rIte ciMtave te kahe che ke A lokono meM kaMIpaNa upakAra karyo nathI. chatAM mane Ape che te sAruM che. te pramANe kaMIpaNa gRhasthane upakAra karyA vinAnuM je bhojana maLe tevA bhojanathI jIvavAnuM che, tethI te doSathI rahita eTale bhojana karatAM je pAMca doSa lAge che te "saMyojanA vigere na karatAM rAgadveSa rahita khAya. bIjA AcArya ema kahe che ke mUlamAM mudhA jIvI zabda che. teno artha A che ke sAdhue potAnI uttama jAti vigere batAvI bhojana na levuM. 99ll dullahA u muhAdAI, muhAjIvI vi dullahA / muhAdAI muhAjIvI, dovigacchati so(su)ggaI // 10 // ti bemi| piDesaNAe paDhamo uddeso samatto // 1 // zAstrakAra mahArAja kahe che ke A pramANe koI paNa jAtano svArtha rAkhyA vinA dAna ApanArA viralA hoya che. temaja koIpaNa jAtano svArtha rAkhyA vinA gocarI lenArA paNa viralA hoya che. A banne mokSamAM jAya che. koI vakhata te bhavamAM mokSamAM na jAya to eka bhava devatAno karI mokSamAM jAya che. ahIM bhAgavatanI kathA kahe che. eka parivrAjaka hato, te eka bhagatane ghera gayo, ane kahyuM ke huM tAre Azare comAsuM rahIza. paNa rAkhanAre kahyuM ke mAruM tamAre kaMIpaNa kArya na karavuM. A zarate raho, pelAe te kabula rAkhyuM. bhakta paNa tene ucita thayA bhojana pANI vigere Ape che. eka vakhata bhaktano ghoDo coro corI gayA, paNa dahADo ugI javAthI temaNe kAMTAnI jALomAM mUkI dIdho. savAramAM te parivrAjaka taLAvamAM snAna karavA gayo. teNe ghoDo dekhyo. ane teNe AvIne bhagatane kahyuM ke ghoDo amuka jagyAe che. tyAre bhagate kahyuM ke have tArI sevA karavAnuM phaLa mane alpa maLaze, mATe tuM cAlyo jA. (gRhasthanI pIDAmAM tyAgIne paDavuM ucita nathI. temaNe to IzvaranA dhyAnamAM ja lakSa rAkhavAnuM che) A pramANe vinA lobhe dAna ApanAra thoDA che. have bIjAM daSTAMta kahe che. eka rAjA dharmanI parIkSA kare che, ane kahe che ke evo kayo dharma che je svArtha vinA bhojana le. tenI parIkSA mATe lADavAnuM dAna ApavA nokarothI kahevaDAvyuM. tethI ghaNA bAvA vigere AvyA, tyAre rAjAe pUchyuM ke tame zAthI khAo cho. koIe kahyuM ke moTethI khAuM chuM, bIjAe kahyuM ke pagothI khAuM chuM. trIjAe kahyuM ke hAthathI khAuM chuM. cotho kahe huM lokonA Upara upakAra karIne khAuM chuM. rAjAe kahyuM kevI rIte? tyAre anukrame bolyA huM kathA karuM chuM. huM saMdezo laI jAuM . huM lekha lakhuM chuM, huM bhIkha mAMgI khAuM chuM. A pramANe badhAnA khulAsA thayA. chevaTe kSullake kahyuM ke huM to saMsArano vairAgya thavAthI paramAtmAnuM dhyAna karuM chuM, paNa koInuM kazuM kAma karato nathI. rAjAe teno dharma sAco mAnIne tenA guru je AcArya hatA temanI pAse AvIne dharma sAMbhaLI vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. AvA vairAgya dhArI bhojana karanArA jagatamAM viralA che. piMDeSaNA adhyayanano pahelo udeza samApta thayo.II100 rIno ro - bIjo uddezo paDiggahaM saMlihitANa, levamAyAe saMjae / dugaMdha vA sugaMdha vA, savvaM bhuje na chahae // 1 // pahelA udezAmAM je vAta upayogI kahevAnI rahI che. te bIjAmAM kahe che. gocarI karatAM pAtarAne barobara bhojana rahita karavuM, eTale sugaMdhi hoya, agara durgadha hoya to paNa lepa rahita karavuM, temAM jarA paNa chAMDavuM nahi. jo chAMDe to kIDI vigere tenA Upara AvI marI jAya, tethI saMyamano ghAta thAya mATe sAdhue lepa maryAdA vaDe pAtarAne cATIne ke aMguThAthI ghasIne sApha karavAM. I/II. 1 pi.ni. : 638-655 2A o.bhA. : 284-289 3 pi.ni. : 649 18 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana zrI 2AvAnisUtra mApAMtare - bhAga rU sejjA nisIhiyAe, samAvanno ya goyare / ayAvayaTThA bhocyA NaM, jar3a teNaM na saMthare // 2 // zayyA eTale suvAnI jagyA. tathA naiSedhikI eTale bhaNavAnI jagyA, athavA bIjo artha A che ke zayyA ja kharAba hoya, to te tajavAthI zayyA te naiSadhikI kahevAya che, temAM rahelA sAdhune gocarImAM pUro AhAra na maLyo hoya. athavA tapasvI thoDuM thoDuM khAto hoya to teTalAthI teno nirvAha na thAya. athavA mAMdo hoya to ochuM khAya tethI bIjIvAra bhUkha lAge. IIra|| to rAmunne, matta-nALa vesa! / vidhinA punavuttena, meLa uttarena ya rU5 'to tevuM kAraNa AvatAM vedanAdi puSTa AlaMbana hoya to sAdhu bIjIvAra paNa gocarI levA cothI gAthAmAM kahyA pramANe jAya. anyathA sAdhune ekavAra ja gocarI javAnuM vidhAna che. II3II kAleNa nikkhame bhikkhU, kAleNa ya paDikkame / akAlaM ca vivajjettA, kAle kAlaM samAyare // 4 // je kALamAM ucita hoya, eTale je samaye gRhastho jamavA beThA hoya, te samaye gocarI levAne mATe sAdhu nIkaLe ane ucita kALamAM bhaNavAnuM thAya te samayamAM pAcho AvI jAya. kahyuM che ke - kSetra kALa ane pAtarA (gocarI) traNene anukULa gocarI janArane ATha bhAMgA thAya che. (eTale aDhI gAuthI dUra gocarI na javAya. khAtAM divasa rahe, teTalo kALa hovo joIe. teve samaye teNe pAchuM pharavuM.) akALa choDI devo. eTale je kALe bhaNavAnuM na thAya, te akALa kahevAya. temAM gocarI javuM. bAkI badhuM kArya samaye samaye ucita karavAnuM che. athavAM sarva yogono saMgraha karavA kahe che, ke bhikSA vakhate bhikSA kare, ane bhaNavAnA vakhate bhaNavAnuM kare. kahyuM che ke, (jogo jogo. jiNa sAsaNaMmi.) dharmanA judA judA vepAro jinazAsanamAM kahelA che. II4 akAle carasi bhikkhU, kAlaM na paDilehasi / appANaM ca kilAmesi, saMnivesa ca garahasi // 5 // : akALamAM jo gocarI jAya to zuM thAya? te kahe che. akALe gocarI jatAM kALanI khabara na rAkhyAthI gocarI na maLatAM pote kaheze ke nirbhAgI gAmamAM, jyAM TaTI (Thalle) javAnI jagyA che tyAM AhAra kyAMthI maLaze? A pramANe pote kheda pAmaze. ane gAmanI niMdA karaze tethI dInatA pAmIne bhagavAnanI AjJA lopaze. pa sai kAle care bhikkhU, kujjA purisakAriyaM / alAmo ti na soejjA tavo tti ahiyAsa // 6 // eTalA mATe akALa tajIne kALamAM bhikSA samaye sAdhue gocarI javuM. bIjA AcArya kahe che ke smRtikALa eTale ke je samayamAM bhikSukone devA loko yAda kare, te kALe sAdhu jAya. jyAM sudhI pagamAM zakti hoya tyAM sudhI bIjA Upara bojArUpa na thatAM pote gocarI jAya. have gocarI jatAM na maLe to sAdhue zoka na karavo. kAraNa ke teNe to subuddhie vIryAcArane pALyo che. tenA mATe gocarI javAnuM che. nahi ke AhAra lAvavAnA mATe, AvuM vicArI zoka na kare, paNa A tapa thayo ema samajIne sahana kare, ochuM maLe to uttodarI ane na maLe to upavAsano lAbha thayo ema ciMtave. IIF tahevubAvavA vALA, gattakA samALavA ke ta(ta) 30lRya na AcheLA, gavameva vacce gA have kSetranI yatanA kahe che. UMcA ane nIcA prANIo pazu pakSIo bali, dAna vigeremAM bhojana levAne mATe AvyAM hoya tenI tarapha pote na jAya, kAraNa ke temane maLatAM aMtarAya thAya athavA temane bhaya lAge mATe pote emane trAsa na thAya tevI rIte yatanAthI cAle. I9II goyaraggapaviTTho u, na nisIejja katthaI / kahaM ya na pabaMdhejjA, ciTThittANa va saMjae // 8 // 1 dazA. zu. : a. 8 sU. 244 2 oghani.mAM juo, a.rAjendra koSa bhAga 3/970 bR. 13. 19 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI rAva trivatasUtra mapAMtaja - mAga 3 pAMcamuM adhyayana gocarI gaelo sAdhu gharamAM ke devaLamAM besI na rahe, kAraNa ke saMyamane nukazAna thAya che. tema dharma kathA paNa kahevA na bese. ane praznano uttara ApavA paNa bese nahi, eTale ghaNo kALa gRhasthanA gharamAM besI rahevAthI sAdhu mATe gocarI banAve to doSa lAge tathA gharanA mANasone rAgadveSa thAya, paNa eka prazna puche to teno uttara ubhA rahIne Ape. (te AgaLa kaheze.) have dravya yatanA kahe che. dA. aggalaM phalihaM dAraM, kavADaM vAvi saMjae / avalaMbiyA na piDhejjA, goyaraggagao muNI // 9 // ulALo je daravAjAmAM kamADa pachavADe rAkhavAmAM Ave che te tathA parIgha (muMgaLa) je (bhItanI aMdara lAkaDAnI kheMcavAnI rAkhavAmAM Ave che te.) A nagaranA daravAje vizeSa karIne hoya che. tene tathA bAraNuM tathA kamADa vigerene aTakIne sAdhue ubhA na rahevuM. tethI sAdhune laghutA ane jIva virAdhanAno doSa lAge che. (saMyatA ane muni baMne eka ja arthamAM che.) Nell. samaNaM mAhaNaM vA vi, kiviNa vA. vaNImagaM / uksakamata bhattaTThA, pANaTThAe va saMjae // 10 // have bhAva yatanA kahe che. sAdhu gocarI jAya tyAM sAme bauddhanA sAdhu, brAhmaNa, kRpaNa, piMDolaka (bhikSu athavA bhikSAcara-bhikhArI) tathA vanapaka (daridrI) AmAMno koI khAvA pIvAnuM levAne mATe Avyo hoya. ll10mAM taM aikkamittu na pavise, navi thiTe yakkhugoyare / egaMtamavakkamittA, tattha ciTThajja saMjae // 11 // - to tene ulaMdhIne sAdhue gharamAM javuM nahi. athavA tenI najara paDe tyAM paNa ubhA na rahevuM. mATe thoDe dUra ekAMtamAM jaIne tyAM munie ubhA rahevuM. ll11|| : vaNImagassa vA tassa, dAyagassumayassa vA / appatti siA hojA, lahutta pavayaNassa vA // 12 // jo tyAM jAya to zuM doSa lAge te kahe che. lenArane tathA ApanArane ApatAM vighna thAya, tethI aprIti thAya, athavA teo jaina dharmanI niMdA kare ke temane Avo sAdo viveka paNa dhyAnamAM nathI, ke gharamAM ullaMghIne dAkhala thAya che. ll12 // paDisehie va dinne vA, tao tammi niyattie / uvasakameja bhattaTThA, pANaTThAe va saMjae // 13 // eTalA mATe jyAre gRhastha tene nA pADe athavA tene Ape to tenA gayA pachI munie AhAra pANI leyAM tyAM javuM. /13 uppala pauma vA vi, kumuyaM vA magadaMtiyaM / anna vA puSphasacyitta, taM ca saMluciyA dae // 14 // munie parapIDA na karavI te kahe che ke gharamAM nIlakamala tathA paddha jAtinAM kamala tathA mallikA jAtinAM phUla athavA sacitta phUla vigere hoya tene chedIne munine ApavA mAMDe to, II14mAM .(taM bhave)tArisa bhatta-pANaM tu, saMjayANa akappiyaM / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappai tArisa // 15 // | munie kahevuM ke e munine levuM ayogya che. amane tevuM joItuM nathI. ll15 uppalaM pauma vA vi, kumuyaM vA magadaMtiyaM / annaM vA pupphasaccittaM, taM ya samadiA dae // 16 // Upara pramANe koI paNa jAtanA phUlo hoya ane tene mardana karIne (coLIne) munine Ape. ll16/ tArisa(taM bhave) bhatta-pANaM tu, saMjayANa akappiyaM / detiyaM paDiyAikne, na me kappar3a taaris||17|| to teNe kahevuM ke amAre tevuM levuM ucita nathI. laMcana ane madananI je vAta AvI che temAM pahelAM batAvI gayA chIe ke prANa bIja tathA vanaspatine duHkha daIne vahorAve to na levuM. ema kahyAM chatAM A be gAthA pharI zA mATe kahI? AcAryano uttara-pahelAMmAM sAmAnya ane bIjAmAM vizeSa nAma laIne kahyuM che. II17ll 20 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana zrI drAvAnisUtra bhASAMtaT - mAga rU sAluyaM vA virAliyaM, kumuuppalanAliyaM / muNAliyaM sAsavanAliyaM, ucchukhaMDa anivuDaM // 18 // zAluka (kamaLa nuM kaMda) tathA virAlikA (parvavalli pratiparvavalli pratiparva kaMda palAzanA kaMda) tathA kumudanI tathA bIjA kamaLanI nALa tathA padmano kaMda tathA sarasavanI nALa (DAMDalI) athavA zeraDIno TukaDo A badhA rAMdhyA vinAnAM athavA acitta na thayAM hoya, te sAdhune levuM na kalpe. 18 // taruNagaM vA pavAlaM, rukkhassa taNagassa vA / annassa vA vi hariyassa, AmagaM parivajjae | // 19 // ugatA phaLanI kuMpaLa-pravAla (komaLa DAkhaLI) zIMga vigere athavA ghAsanAM mIThAM rADAM (sAMThA) athavA lIlI vanaspati (mogarI DAMDI vigere) je kaMI kAcuM hoya te sAdhue na levuM. 19 taruNiyaM vA chevADiM, AmiyaM bhajjiyaM saI / detiyaM paDiyAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 20 // tevI kumaLI zIMgo athavA magaphaLI kAcI rAMdhyA ke zekyA vinAnI hoya athavA pUrI zekI na hoya ane Ape to sAdhue kahevuM ke amane tevuM levuM na ghaTe. II20II tahA kolamaNassinnaM, veluyaM kAsavanAliyaM / tilapappaDagaM nImaM, AmagaM parivajjae // 21 // vaMza bora kArelAM (vAMsa athavA ke2) zrIparanInuM phaLa (kAzyapa nAlikA) talapApaDI athavA vAlanI pApaDI athavA pAkI lImaDAnI lIMboLI A badhI cIjo rAMdhyA athavA acitta thayA vinAnI hoya to levI na kalpe||21|| tava cAlaM piTTha, viDaM vA tattanivvuDaM / tilapiTTha pUipinnAgaM, AmagaM parivajjae // 22 // tevI rIte cokhAno ATo athavA kAcuM athavA ardha kAcuM pANI traNavAra ukALyA vinAnuM hoya tathA talano kUTelo bhUko hoya athavA sarasavano khoLa A badhI cIjo rAMdhyA vinAnI hoya to sAdhue upayogamAM levI nahi. / / 22 / / kaviTTha mAuliMgaM ca mUlagaM mUlagattiyaM / AmaM asatyapariNayaM, maNasA vi na patthae || 23 // koThuM, bIjorUM, mULo pAMdaDAvALo tathA ekaluM kaMda kAcuM hoya athavA purUM rAMdheluM na hoya te manathI paNa na icche (anaMtakAya hovAthI mULA vigere sarvathA choDavA joga che.)||23|| taheva tamaLi, lIyamamUni gALiyA / vihetAM jiyAta ca, AmAM vinga! // 24 // boranuM curaNa, javanuM curaNa tathA haraDAM beDAMnuM phaLa vigere kAcAM hoya athavA ThalIA sahita hoya, rAMdhyA vinAnA hoya to sAdhue na levAM. // 24 // samudANaM care bhikkhU, kulaM uccAvayaM sayA / nIyaM kulamaikkamma, UsaDhaM nAbhidhAe // 25 // sAdhu UMca nIca gharano taphAvata na rAkhatAM. samAna paNe rAgadveSa rahita gocarI le, (dArU-mAMsavAparanArA adhama gharone choDI) brAhmaNa, kSatriya, vaizya vigerenI gocarI sAdhu le paNa garIba gharone choDI, zrImaMtonA gharo zodhato na phare. kyAreka jAya to paNa temAM apamAna thAya. loka niMdA kare. // 25 // adINo vittimesejjA, na visIejja paMDie / amucchio bhoyarNami, mAyaNNe esaNArae // 26 // gocarI pharatAM na maLe to kheda na kare, kadAca sArUM bhojana maLe to lobhIo thaI vadhAre na le, paNa khAvA jeTaluM le. temAM sAdhu uddagama utpAdanAno pakSapAtI hoya ane gRhasthone pharI banAvavuM na paDe, tenuM dhyAna sakhe. (e pramANe vahore.) 26 // 1 A sthAnAMga : 3/349 vRtti B sUtra kRta. : 2-6-26 21 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI DharavihUtra mAMta2 - bhAga 2 pAMcamuM adhyayana bahuM parapare atthi, vivihaM khAima-sAimaM / na tattha paMDio kuppe, icchA dijja paro na vA // 27 // gRhasthanA gharamAM ghaNI cIjo paDelI hoya che. aneka prakAranAM khAnapAna vigere hoya che. chatAM gRhastha na Ape athavA ochuM Ape to vidvAna sAdhue krodha na karavo. kAraNa ke, te ApanAranI marajI upara che. ra7I. sayaNAuDasaNavatthaM vA, bhattaM-pANaM va saMjae / adaMtassa na kuppijjA, paccakkhe vi ya dIsao // 28 // gRhasthanA gharamAM saMthArIUM (sUvAnuM pAtharaNuM) Asana vastra athavA khAnapAna vigere pratyakSa dekhAtI cIjo hoya ane te sAdhu mAMgaNI kare chatAM gharavALo na Ape to sAdhue krodha na karavo. ll28 itthiyaM purisaM vAvi, DaharaM vA mahallagaM / vaMdamANaM na jAejjA, no ya NaM pharusaM vae // 29 // strI, puruSa, napuMsaka athavA nAnuM moTuM mANasa sAdhune namaskAra kare to tene bhakta jANIne tenI pAse koIpaNa vastunI mAMgaNI na karavI kadAca vastunI jarUra paDe ane mAMgaNI karI hoya, chatAM te gRhastha na Ape to tene kaDavAM vacano na kahevAM. //ra9 . je na vaMde na se kuppe, vaMdio na samukkase / evamannesamANassa, sAmaNNamaNuciTThaI // 30 // - koI namaskAra na kare to tenA upara krodha na karavo. tathA rAjA vigere moTo mANasa namaskAra kare to - ahaMkAra na karavo. evo je samapariNAma rAkhe to tene bhagavAnanI AjJA pramANe cAlavAthI akhaMDa sAdhupaNuM prApta thAya. [30]. . siyA egaio laddhaM, lobheNa viNigUhaI / mA meya dAiyaM sata, daLUNaM sayamAyae // 31 // gocaramAM uttama vastu AvI hoya to lobhI thaIne pAtarAmAM chupAvavI nahi paNa gurunA jovAmAM Ave, tevI rIte rAkhavI ke guru vigerene levI hoya, to kAma lAge. ll31// attaguruo luddho, bahuM pAvaM pakumbaI / duttosao ya se(so) hoi, nevANa ca na gacchaI // 32 // jo sAdhu lobhIo thaIne potAnA mATe chupAve to te pachI ghaNA pApa kare che. ane tene koI divasa saMtoSa na thAya. ane tethI dhIraja na rahevAthI te mokSa paNa prApta na karI zake. 32 // siyA egaio laddha, vivihaM pANa-bhoyaNaM / bhaddagaM bhaddagaM bhocyA, vivaNNa virasamAhare // 33 // " athavA gocarIthI AvatAM rastAmAM sAro sAro AhAra khAI le. ane pachI bIjAne khAvA mATe athavA bIjAne batAvavA mATe thoDuM nIrasa bhojana lAve. 37ll jANatu tA ime samaNA, AyayaTThI ayaM muNI / saMtuTTho sevaI paMta, lUhavittI sutosao // 34 // ethI pote ema samaje ke mane bIjA sAdhuo uttama mAne ke "A AtmArthI sAdhu." thoDuM lakhuM nIrasa bhojana khAIne saMtoSa mAne che.ll34o. pUyaNaTThA jasokAmI, mANa-sammANakAmae / bahu pasavaI pAvaM, mAyAsallaM ca kuvbaI // 35 // AvI rIte pUjAvAnI icchAvALo khoTA jasano cAhanAro mAna sanmAnane icche te ghaNAM pApo kare ane ghaNAM kapaTa kare..3pI suraM vA meraMga vAvi, annaM vA majjaga rasa / sasakkha na pibe bhikkhU, jasa sArakkhamappaNo // 36 // sarA te javanA ATAno banAvelo dArU athavA mahuDAMno dArU athavA tevI bIjI koI nazAvALI 1A AcAra cUlA H 1-62 = nizItha H 2-38 2'A caraka pU.bhA. sUtra sthAna 3-1-25 pR. 273 B sthA. 6-44 22 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 cIjono dArU pote chAno athavA jAheramAM paNa na pIe. kAraNa ke sarvajJa bhagavAna sadA joI rahyA che. tema potAnA kuLanI lAja rAkhavAnA mATe sAdhu tenAthI dUra rahe. II36 / / piyAegaio teNo, na me koi viyANai / tassa passaha dosAI, niaDiM ca suNeha me // 37 // kadAca ekAMtamAM pIe ke mane koI dekhatuM nathI. to tenA doSone tathA tenA kapaTane mArI pAse sAMbhaLo. 'evA sArA sAdhune guru upadeza Ape che.' / / 37 / / vahuI soM(su) DiA tassa, mAyAmosaM ca bhikkhuNo / ayaso ya anivvANaM, sayayaM ca asAhuyA // 38 // niccuvviggo jahA teNo, attakammehiM dummaI / tArisI maraNaMte vi, nA''rAhei saMvaraM // 39 // tene divase divase vadhAre kuTeva paDe ane tethI ghaNuM juMThuM bole kapaTa kare. tethI koIka vakhata pakaDAtAM AbarU jAya. mokSa maLe nahi. tathA hamezAM, tene sAdhupaNuM hoya nahi. tathA te pApakarmathI niraMtara khedamAM raheze. ane jema cora potAnAM pApa chupAvavA ciMtAmAM rahe tema pote paNa ciMtAmAM rahI aMtakALe paNa khoTI buddhithI ArAdhanA paNa na karI zake. II38-39 / / Ayarie nArAhei, samaNe yAvi tArisI / gihatthA vi Na garahaMti, jeNa jANaMti tArisa // 40 // tenA AvAM pApo hovAthI te AcAryanI sevA na kare. bIjA sAdhuonI sevA na kare. ane jo tenAM AvAM pApo jaNAya to gRhastho paNa tenI niMdA kare. II40 // evaM tu aguNappehI, guNANaM ca vivajjae / tAriso maraNaMte'vi, nA''rAher3a saMvaraM // 41 // eTalA mATe dArUDIyo sAdhu durguNone pakaDIne uttama guNone choDIne sAdhupaNAthI dUra thaI cAritrane aMta vakhate paNa ArAdhI zake nahi.I41|| tava rubarU mehAvI, nIya vargIC rasa / ma-LamAviro, tavastI gaDavaso // 42 // dAru pIvAnA doSa batAvyA. tethI sAdhue zuM karavuM, te kahe che buddhimAna sAdhu tapa kare. gurunI AjJAmAM rahe tathA ghI, dUdhavALA padArtha taje ane dAru, tathA ALasa vadhAre, tevA padArtho choDIne tapasvI sAdhu tapasyA karIne ahaMkAra na kare. I42 // tassa passaha kallANaM, aNegasAhupUiyaM / viulaM atthasaMjuttaM, kittaissaM suNeha me // 43 // guru mahArAja bIjA ziSyone kahe che ke tevo sAdhu (sAro sAdhu) zuM meLave te jAo. tenuM kalyANa thAya eTale saMyama sArI rIte pALe tethI bIjA sAdhuo tenuM bahumAna kare. tathA vizALa eTale tene mokSanuM sukha ApanAra siddhAMtanuM rahasya maLe. tathA tucchatAthI rahita nirUpama sukha maLe evuM batAvIza. tame mArI pAsethI sAMbhaLo. ||43|| a tu(sa) gujapnehI, anugALa (2) vivajJapa / tAriso maranaMtevi, gAheDa (2) saMvara 5445 e pramANe apramAda vigere uttama guNone icchanAro tathA pramAda vigere durguNono tyAganAro sAdhu, gurunI AjJAmAM subuddhithI rahIne maraNAMte cAritranI ArAdhanA sArI rIte kare kAraNa ke uttama guNo te cAritranuM bIja che. Ayarie ArAhei, samaNe yAvi tArisI / gihatthA vi NaM pUyaMti, jeNa jANaMti tArisa // 45 // te uttama sAdhu AcAryanI sevA kare. te pramANe bIjA sAdhuonI paNa sevA kare kAraNa ke tenA bhAva zuddha che ane tevuM jANIne gRhastho paNa tenuM bahumAna kare che. I45 tavatene vastene, tene Ja ne tare ! AvAra-bhAvatene tha, TuvarDa Terinisa 5ddA 23 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pAMcamuM adhyayana tapa-vacana-rUpa-AcAra ane bhAva e pAMcanI corI kare, te A pramANe che. pote tapa na karato hoya chatAM kudaratI durbaLa hoya. tethI koI pUche ke Apa tapasvI cho? to mauna rahe athavA hA kahe to te tapacAra jANavo. teja pramANe dharma kathA kahetAM kyAMyathI thoDuM sAMbhaLI kathA kare to koI pUche ke Apa zAstra jANo cho? na bhaNyo hoya chatAM kahe athavA mauna rahe to vacanacora jANavo. e pramANe rUpavALo joI koI pUche ke Apa rAjakumAra cho to hA kahe to te rUpacAra jANavo. teja pramANe sArA AcAravALAnA nAme pUjAya to te AcAracAra jANavo. tathA bIjAnA kahelA siddhAMta rahasyane potAne nAme batAve to te bhAvacora jANavo. A pramANe corI karavAthI kilbiSika devamAM utpanna thAya. I46 laNavi devattaM, uvavanno devakibbise / tatthAvi se na yANAi ki me kiccA ima phalaM? // 47 // te pramANe AvI halakI gati pAmyA chatAM, ane sArI kriyAthI devapaNuM pAmyA chatAM vizuddha avadhijJAnanA abhAve jANato nathI ke meM pUrve corI karI tenuM A phaLa che. 47 tattovi se caittANa, labmihI elamUyagaM / naraya tirikkhajoNiM vA, bohi jattha sudullahA // 48 // have bIjA doSo kahe che. devalokamAMthI nIkaLIne manuSyapaNAmAM eDamUkatA (gAMDApaNuM vigere athavA bakarA jevI na samajAya tevI bhASAmAM) utpanna thaze. ane paraMparAe naraka ane tiryaMca gatine meLavaze. tathA sarva sukhonuM mULa jaina dharmanI prApti thavI durlabha thaze, TIkAmAM eDamUkatA e jagyAe vAraMvAra duHkha pAmavAnuM sUcave che. tathA bhaviSyakALamAM paNa paraMparAe duHkha bhogavaze. ema sUcave che. 48ii. ___ eyaM ca dosa daLUNa, nAyaputteNaM bhAsiyaM / aNumAyaM pi mehAvI, mAyAmosaM vivajjae // 49 // tethI upadeza Ape che ke A pramANe mahAvIra jinezvare kahyuM. te doSone jANIne maryAdAmAM rahelo sAdhu - jarApaNa khoTuM mAna na le ane mAyA lAThane sarvathA tyAge che.ll49ll sikkhiUNa bhikvesaNasohiM, saMjayANa buddhANa sagAse / tatva ramavadhu sukhahilA, tivratApUrva vidyAri dhaNI tibemi samatta piMDesaNAnAmajjhayaNa paMcamaM // 5 // . * adhyayana samApta karatAM guru kahe che ke vidvAna guru pAse bhikSAnI zuddhi zikhIne potAnI indriyo kabbAmAM rAkhIne utkRSTa saMyama pALato, tathA sUtramAM batAvelI vidhie samAcArI karato, pote guNavaMta sAdhu thaI vicare tevuM huM kahuM chuM. vigere badhuM pUrva mAphaka jANavuM. bIjo udezo A pUro thayo. sUtra anugama kahyA tathA nayanuM varNana pUrva mAphaka jANavuM. piMDeSaNA nAmanuM pAMcamuM adhyayana samApta thayuM. AvA guru bhagavaMtanI pAse cAgrihANa (dIkSA levI) karUM te hitakArI che. (1) jemaNe vidhipUrvaka ja dIkSA lIdhela hoya. (2) guru bhagavaMtanI upAsanA karavAMvALAM hoya (3) akhaMDita vratavALAM hoya (4) vidhipUrvaka AgamajJAnane prApta kareluM hoya (5) ati nirmala buddhino vikAsa thayelo hoya (6) kapAyabhAvo paNa jenAM upazAnta thayelAM hoya (7) sakala saMghanAM pratye vAtsalyabhAvavALAM hoya (8) badhAMja jIvonA hitecchu hoya (9) Adeya vacana yukta hoya (10) anuvartaka hoya (11) gaMbhIra hoya (12) viSAda rahita hoya (13) upazama labdhiyukta hoya (14) sUtrArtha prarUpaka hoya (15) svaguruthI gurupada pAmelAM hoya (16) gItArtha hoya (17) kRta yogI (yogoddavahana karelAM hoya) evAM gurunI pAse dIkSA, cAritra levuM joIe. AvI dIkSAne Agamokta dIkSA kahevAmAM AvelI che. 24 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM adhyayana zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 atha mahAcArakathAkhya SaSThamadhyayanam / (dharma-tya-zrAma kathA ) atha chaThuM adhyayana "mahAcAra kathA nAmanuM chaThThuM adhyayana" have kahe che. teno pUrvanA adhyayana sAthe A saMbaMdha che ke gayA adhyayanamAM sAdhunI bhikSAnI vizuddhi batAvI ane ahIMyAM gocarImAM gaelA sAdhue potAno AcAra moTA mANasoe pUchayuM hoya. ane pote jANato hoya to paNa tyAM vistArathI kahevuM nahi. paNa kahevuM ke guru mahArAja upAzrayamAM kaheze. teja ahIM kahe che ke gocarImAM gaelo sAdhu kyAMya paNa bese nahi. tema besIne kathA paNa sAdhu vistArathI na kahe. tethI pAMcamA chaThThA adhyayanano A saMbaMdha thayo tenA anuyoga dvArano upacAsa varNana) pUrva mAphaka jANavo tathA nAma niSpanna nikSepo Ave tyAM mahAcAra kathA nAma jANavuM ane pUrve te tattvathI batAvyuM che tethI ahIM TUMkANamAM kahe che. ' jo pubbiM udiTTho, AyAro so ahINamairitto / sacceva ya hoi kahA, AyArakahAe mahaIe // 245 // pUrve trIjA adhyayanamAM AcAranuM varNana kaheluM che te jJAnAcAra vigere pAMca prakAranA che. te sarva ahIM vistArathI kahevuM, ane te trIjA adhyayanamAM kSullaka AcAra kathA hatI ane atre mahAcAra kathA che. tethI kathAnuM varNana paNa AkSepaNI vigere che. te kahevuM ane pUrve kSullaka (nAno) tenAthI ulaTo mahat (moTo) tenuM varNana karavuM. eTale tyAM nAnI AcAra kathA ane ahIM moTI AcAra kathA jANavI, nAma niSpanna nikSepAnuM varNana karyuM. bIjo vistAra pUrva mAphaka jANavo have sUtra anugamamAM asmalitAdi guNayukta sUtra bolavuM te A pramANe, ra4pI ___ nANadasaNasaMpannaM, saMjame ya tave rayaM / gaNimAgamasaMpanna, ujjANammi smosddh||1|| jJAna te zrata jJAna vigere che. darzana te kSAyopazamikAdi e baMnethI yukta tathA pAMca AzravathI rahita saMyamamAM tathA tapasyAmAM lIna evA tathA sAdhu samudAyathI yukta te gaNI AcArya hoya. vaLI te viziSTa satra bhaNelA hoya, evA sadAcArI paMDita AcArya udyAnamAM AvelA hoya, te dharma upadeza ApatA hoya (mULasUtramAM prathama jJAna ane pachI Agama kahyuM e banne eka che. chatAM judA judA eTalA mATe mUkyA che ke temanuM jJAna vadhAre Agamo bhaNavAthI nipuNa buddhivALuM che. ane udyAna kahevAnuM kAraNa e che ke zahera karatAM udyAnamAM sAdhune vadhAre nivRtti rahe che. paNa te sAdhune ucita hovuM joIe.) II1/l. rAyANo rAyamacyA ya, mAhaNA aduva khattiyA / pucchati nihuyaMDappANo, kaha bhe AyAragoyaro? // 2 // 'tevA uttama gurune AvelA sAMbhaLIne, temanI pAse rAjAo, rAjyanA pradhAno, brAhmaNo, kSatriyo athavA zeThIyAo AtmAne sthira karI hAtha joDIne pUche ke he guruvara! kriyAkalApa (AcAra) zuM che? te kaho. III tesiM so nihuo daMto, savvabhUyasuhAvaho / sikkhAe susamAutto, Ayakkhar3a viyakvaNo // 3 // te samaye te AvelA bhakto AgaLa dharmakAyane sthira karI nizcala rahI. indriyo tathA manane damana karIne sarva jIvone sukha ApanAra grahaNa ane Asevana eTale guru pAse prathama AcAra sAMbhaLavA. ane pachI vartanamAM 1 A jIvAbhi-sU. 258 B samavAyAMga - 117 vR. 2 sthA. 8-3/651 3 A sUtra ku. zrata - 1 B Ava. cU, bhAga-2, pR. 157 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 chaThuM adhyayana mUkyo e baMne prakAranI zikSAe yukta paMDita AcArya temane dharma samajAve che. II II li ghana-kA-zAkhA, sigAthAnaM suveda me 1 gAgA-govAM mIna, navAM surakijaM nA dharma-artha ne kAma sAdhuonA kevI rItanA che. te AcAra mahAkaSTakArI che, ane sAmAnya mANasothI na paLAya tevo kaThaNa ane saMpUrNa che. te tame mArI pAse sAMbhaLo. dharmano nikSepo pahelA adhyayanamAM kahyo che tethI ahIM lokottara dharma niyuktikAra kahe che. jo najannatya erisaM vuttaM, ja loe paramaducyaraM / viulaTThANabhAissa, na bhUyaM na bhavissaI // 5 // evuM jaina dharma sivAya bIje kayAMya kahyuM nathI lokamAM je zreSTha te sAmAnya mANasane AcaravuM kaThaNa che. vipula sthAna bhajanArAne AvuM pUrve thayuM nathI ane thavAnuM paNa nathI te dharma, artha ane kAma e traNe ne sUtra sparza niyukti vaDe pahelA adhyayanamAM Upara kahela che. have lokottara dharma kahe che. paNa dhammo bAvIsaviho, aMgAradhammoDaNagAradhammo paDhamo a bArasaviho, dasahA puNa bIyao hoi // 246 // dharma sAmAnya rIte bAvIza prakArano che eTale gRhasthano dharma bAra prakArano che ane sAdhu dharma daza prakArano che, A saMkSepamAM kahI have vistArathI kahe che. ll246// . paMca ya aNuvvayAI, guNavvayAI va hoti tinneva / sikvAvayAI cauro, gihidhammo bArasaviho a||24|| , gRhastha (zrAvaka) nAM pAMca aNuvrata che, te sthULa eTale thoDAmAM che. te sarvathA jIvanuM rakSaNa na karI zake paNa niraparAdhItrasa (AlatA cAlatA) jIvane bacAvI zake vigere che. guNavrata te traNa che. te dizAno niyama vigere che. ane cAra sAmAyika vigere zikSA vrata che. A gRhastha dharmanuM varNana Avazyaka sUtramAM vistArathI batAvyuM che tethI ahIM kahetA nathI, tethI sAdhu dharmanuM svarUpa kahe che. ra4LI khaMtI ya madava'jjava, muttI tavasaMjame a boddhabve / savvaM socaM AkiMvaNaM, ca baMbha va jaidhammo // 248 // *(1) kSamA (2) komaLatA (3) saraLatA (4) mukti (nirlobhatA) (5) tapa (6) saMyama (7) satya (8) pavitratA (9) akiMcana (10) brahmacarya ema daza prakAre sAdhu dharma che. tenuM varNana pahelA adhyayanamAM che. (TIppaNamAM lakhyuM che. cAritra dharma te ahIM zramaNa dharma jANavo. te cUrNAkAra mahArAje vistArathI kahelo che. te athavA saMlInatA saMyama vigeremAM vyAkhyAna kareluM hovAthI ema kaheluM che.) ra48 dhammo esuvaiTo, atthassa vauviho u niklevo / oheNa chaviharutyo, causadviviho vibhAgeNaM // 249 // kahyo have arthano avasara che. temAM A pramANe kahyuM che, arthano cAra prakAre nikSepo che. nAma sthApanA dravya ane bhAva che. temAM dravyathI AgamathI, no AgamathI choDI tiriktamAM sAmAnyathI cha prakArano che tathA vizeSathI cosaTha prakAre che eno khulAso have pachIthI kahe che. ll249 pannANi rayaNa thAvara, dupayavauppaya taheva kuviraM ca / oheNa chavvihatyo, eso dhIrehiM pannatto // 250 // . java vigere (1) dhAnya kahevAya che. tathA (2) ratna (suvarNa) tathA (3) sthAvara te jamIna ghara vigere tathA (4) be pagavALAM te mANasa athavA gADI gADAM vigere (5) cAra pagavALAM te gAya bheMsa vigere che. tathA (6) kuSyamAM tAMbAnA kaLaza vigere che. e oghathI cha prakArano che. te jinezvare tathA gaNadhara evA dhIra puruSoe kahelAM che. te have vistArathI kahe che. ll5ol cavIsA cauvIsA, tigadgadasahA aNegaviha eva / savvesipi imesi, vibhAgamahayaM pavakkhAmi // 251 // covIsa prakAranuM dhAnya teno artha (dravya) jANavo. tathA covIsa prakAranA ratna teno artha jANavo. tathA 1 gAthA 43 juo 26 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThuM adhyayana zrI va2AvAnisUtra bhASAMtara - bhAga rU traNa prakAre sthAvara artha ane be prakAre padArtha tathA daza prakAre copagAM artha tathA aneka prakAre kuSya artha che. A badhAne khulAsAthI have kaheze. II251 dhannAI cauvvIsaM java 1 gohuma 2 sAli 2 vIhi 4 saTThIA 5 / koddava 6 aNuyA 7 kaMgU 8 rAlaga 9 tila 10 mugga 11 mAsA 12 ya // 252 // ayasi 13 harimantha 14 tiuDaga 15 nipphAva 16 siliMda 17 rAyamAsA 18 a / ikyU 19 masUra 20 tuvarI 21 kulattha 22 taha 23 dhannagakalAyA 24 // 253 // covIsa prakAranAM dhAnya (1) java (2) ghauM (3) cokhA (zAli) (4) DAMgara (vrIhi) (5) sAThI cokhA (6) kodarA (7) aNuMkA (bAvaTo) (8) kAMga (9) rAlaga (kAMganI eka jAta) (10) tala (11) maga (12) aDada (13) aLasI (14) kALA caNA (15) tripuTaka (tiuNa/khesArI) (16) niSpAva (vAla) (17) ziliMda (maTha) (18) rAja mASA (coLA) (19) IkSu (zeraDI) (20) masura (21) tuve2 (22) kulathI (23) dhANA (24) kalAyaka (vaTANA) e pramANe covIsa prakAranA anAja che. II252-253 // rayaNANi cauvvIsaM suvaNNatautaMbarayayalohAI / sIsagahiraNNapAsANavairamaNimotti apavAlaM // 254 // saMkho tiNisAgurucaMdaNANi vatthAmilANi kaTThANi / taha cammadaMtavAlA gaMdhA davvosahAI ca // 255 // covIsa prakAranA ratno te nIce mujaba che. (1) sonuM (2) taravuM (3) tAMbu (4) cAMdI (5) loDhuM (6) sIsuM (7) hiraNya (rUpiyo vigere) (8) pASANa (pannA mANeka) (9) hIro (10) caMdana (11) maNI (12) motI (13) paravALAM (14) zaMkha (15) tinisa (ekajAtanuM vRkSa) (16) agarU vigere (17) vastra (18) amila (UnanAM vastro) (19) kASTha (uttama jAtanuM lAkaDuM) (20) carma (te siMha vigerenAM cAmaDAM) (21) hAthI vigerenA dAMta (22) camarI gAya vigerenA bAla (23) sugaMdha (24) pI52 vigere dravya auSadha che (agarU tathA caMdana judAM che tethI 10 naMbaramAM batAvyuM che.) II254-255 // bhumI gharA ya tarugaNa, tivihaM puNa thAvaraM muNeavvaM / cakkArabaddhamANusa, duvihaM puNa hoi dupayaM tu // 256 // sthAvara Adi vibhAga kahe che. jamIna, ghara, jhADa ema traNa prakAre che. (mULamAM puna: zabda che. tethI ema jANavuM ke te darekamAM ghaNA bheda rahelA che.) jema ke jamInamAM khetaro che. ane te khetara setu te varasAdathI kheDAya ane ketu te pANI pAIne kheDAya tathA setu ketu te baMne rIte pANI le tathA ghara te traNa prakAranAM che. jema ke jamInamAM khodelAM (bhoMyarAM) tathA jamIna Upara te mALa vALAM ane te baMne jAtanAM nIce bhoMyarUM ane Upara mALa tathA jhADamAM paNa aneka prakAranA bhedo che. jema ke nALiyera, AMbA vigerenA bagIcA che. tathA cakraArAthI bAMdheluM te (paiDAvALu) gADAM vigere tathA manuSya te dAsa dAsI vigere e be pagavALAM jANavAM 256 // te gAvI mahisI uTThA, ayaelaga Asa AsataragA a / ghoDaga gaddaha hatthI, cauppayaM hor3a dasahA u // 257 // gAya, bheMsa, uMTa, bakarI, gheTuM (vAlahIka desanA jAtavAna ghoDA) te azva kahevAya tathA ghaNA jorathI doDe te azvatara (khaccara) kahevAya ane bAkI badhA ghoDA kahevAya gadheDA, ane hAthI ema dasa prakAre copagAM jANavAM. 257nA 'nANAvihovagaraNaM, NegavihaM kuppalakkhaNaM hoi / eso atyo bhaNio, chavviha causaTTibheo u // 258 // judI judI jAtanA upakaraNa jema ke tAMbAno kaLaza kaDIla (dIvo) vigere upakaraNa che. te kukhya che. A pramANe dhAnya, ratna, sthAvara, be pagAM, copagAM ane kuSya tenA anukrame bheda A pramANe che. dhAnyanA covIsa bheda che. ratnanA covIsa bheda che. sthAvaranA traNa bheda che. tathA bepaiDAMvALAno eka bheda ane be pagavALAMno eka bheda 1 Ava. cU. bhA-2, pR. 292 27 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vanikrUtra magic2 - bhAga 3 chaThuM adhyayana tathA cAra pagavALAMnA daza bheda tathA kuSyano eka bheda e badhA maLIne kula cosaTha bheda samajavA. IR58. kAmo cauvIsaviho, saMpatto khalu tahA asaMpatto / saMpatto caudasahA, dasahA puNa hoasaMpatto // 259 // "kAma oghathI covIsa prakArano che temAM saMprApta cauda prakArano che ane asaMprApta daza prakAranA che. teno khulAso have kare che. ||ra 59. tatya asaMpatto attho, 1 ciMtA, 2 taha saddha 3 saMsaraNameva 4 / vikkavaya 5 lajjanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabbhAvo 9 // 260 // prathama thoDuM kahevAnuM hovAthI daza prakArano asaMprApta kAma kahe che. (1) joyA vinA phakta kAne sAMbhaLIne te tarapha kAna kheMcAya (2) tenuM rUpa vigere guNone sAkSAt joI tene meLavavAnI ciMtA kare (3) tathA mohita thaI saMbaMdha karavAnI icchA kare (4) tenuM rUpa citarela vigere jovuM. (5) tenA viyogamAM AhAra vigere Upara arati thAya (6) lajjAno nAza ne vaDIlanA dekhatAM paNa durAcAranI prazaMsA (7) pramAda eTale tene mATe sarva AraMbhamAM taiyAra thavuM tathA (8) unmAda te game tema bakavuM, bolavuM (9) bhAvanA te thaMbhA vigerene paNa strInA AliMgananI buddhie bheTavuM. l/ra6olI. . maraNa10 ca hoi dasamo, saMpattapia samAsao vocha / diTThIe saMpAo 1 diTThIsevA ya saMbhAso 2 // 26 // - (10) te strIno melApa na thAya to tenA zokathI maraNa pAme A pramANe strInI prApti na thAya ane tenA Uparano moha na choDe, to dasamI avasthA e maraNa pAme che. have prApti thAya to zuM thAya? te TUMkAmAM kahe che. (1) kubuddhie jovuM (2) tenI sAthe bhASaNa karavuM AmAM kubuddhie puruSa dekhavo tene dRSTi sevA kahevAya ane baMnenI AMkha maLe to bhAvasAra kahevAya tathA saMbhASaNamAM baMne ekAMtamAM maLatAM saMsAranI vAto kare te che.ra6nA hasia 3 lalia 4 uvagRhia 5 daMta 6 nahanivAya 7 cuMbaNaM 8 hoi| AliMgaNa 9 mAyANaM 10 kara 11 sevaNa 12 saMga 13 kiDA 14 a // 262 // (3) hasavuM (4) kAma jAge tevA madhura garbhita vacano bolavAM (5) pAsA vigerethI khelIne melApa karavo. (6) daMtanipAta (7) nakhanipAta (nakha vaDe ujharaDAM karavAM) (8) cuMbana (9) AliMgana thoDo sparza karavo (10) AdAna (stana Upara hAtha nAkhavo) (11) sevana (12) kara (13) saMga ane bhoga (14) krIDA temAM pAchaLanA 11-12-13-14 e cAra bhAga te maithuna sevananA anukrame jANavA kAmanuM svarUpa batAvIne kahe che. dharma vigere traNenuM saMpannatA (virodha) tathA asapatnatA te (avirodha) batAve che. ra62|| - dhammo atyo kAmo bhinne te piMDiyA paDisavattA / jiNavayaNaM uttinnA asavattA hoti nAyavvA // 263 // - dharma-artha ane kAma e traNe sAthe laIe, to paraspara virodhI che tevuM laukika je jainetara vacana che. temAM A pramANe kaheluM che ke arthanuM mULa nikRti (lAbha) tathA kSamA (sahanazIlatA) che. ane kAmanuM mULa paisA zarIra ane yogya uMmara che. tathA dharmanuM mULa dAna-dayA ane damana che. ane mokSanuM mULa badhAthI moha utAravo ane dharma kriyAmAM tatpara rahevuM te che. ra63 "arthasya mUlaM nikRtiH kSamA ca, kAmasya vitaM ca vapurvayazca / dharmasya dAnaM ca dayA damatha, mokSasya sarvoparamaH kriyAdha // 1 // A badhA paraspara virodhI chatAM jina vacanane anusAra kuzaLa buddhinA yogathI vyavahArathI dharma vigere tattvanA svarUpane vicAravAthI athavA nizcayathI jotAM paraspara avirodhI thAya che. temAM prathama vyavahArathI avirodha batAve che. [1] 1 uttarAdhyayana niyukti 240 - 28 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM adhyayana "zrI dravAtmisUtra pAMtara - mAga 2 jiNavayaNami pariNae, avatyavihiANuThANao dhammo / sacchAsayappayogA, atyo vIsaMmao kAmo // 264 // jinavacana, hRdayamAM yogya rIte sacavAthI, avasthAne yogya karma karavAthI, potAnI yogyatAne AzrayIne darzana vigere zrAvakanI pratimA aMgIkAra karavAthI doSa rahita vartana karavAthI dharma thAya che. nirmaLa vicAranA prayogathI viziSTa lokathI ane pazyanA baLathI artha prApti thAya che. tathA yogya patninA svIkArathI vicAranA maLatApaNAthI kAma, bhoganuM sukha maLe che. (vItarAganA vacanathI saMsAranI asAratA jANyA pachI cAritra levAmAM vighna AvatuM hoya to gRhastha yogya rIte nyAyathI dhana meLave ane sAdAIthI jiMdagI gujAre. dhana maLatAM ke na maLatAM harSa, zoka na kare, tathA dharmanA samayamAM dharma kare to dharma ne artha baMne avirodhIpaNe paLAya, tathA saMsArathI na chUTavAthI, lukhkhA pariNAme strI saMbaMdha kare temAM paNa parva tithie pauSadha (eka divasanuM cAritra) sAmAyika (be ghaDInuM cAritra) pratikramaNa (doSonI zuddhi) kare to kAma ane cAritramAM paNa virodha na Ave.) para 64ll dhammassa phalaM mokkho sAsayamaulaM sivaM aNAbAhaM / tamabhippeyA sAhU tamhA dhammatyakAma ti // 25 // have nizcayathI avirodha batAve che. nirmaLa manathI dharma sAdhanArane mokSa maLe che. te mokSa nitya che, atulya che, pavitra che, bAdhA vinAno che, te dharma rUpI arthane kAma eTale icchanArA sAdhuo che. (dharmane uttama dhana mAnIne tenI ja IcchA karavI, temAM ja mana, vacana, kAyAne rokavI tethI mokSa meLave te sAdhuo jANavA.) ra6pI paralogu muttimaggo, natyi hu mokkho ti viti avihinlU / so atthi avitaho, jiNamayaMmi pavaro na annatya // 266 // | UparanI vAtane dRDha karavA kahe che. keTalAka anna puruSo vidhine na jANatAM kahe che ke, bIjA janmamAM javAnuM nathI. arthAt paraloka nathI, tathA mokSano mArga, jJAna, darzana, cAritra paNa nathI, tathA badhAM karmathI mUkAI mokSa meLavavo. te paNa nathI. AvuM je nAstiko kahe che temane jainAcArya uttara Ape che ke vItarAganA vacanamAM pahelAM ane pachI koI paNa jAtano virodha nathI. temAM ja paraloka, mokSanAM sAdhana, ane mokSa, e badhAM siddha thAya che. paNa jeo dharmanA nAme hiMsA kare che, athavA nitya athavA anitya ekAMta mAnI beThA che, temane tyAM UparanI traNa vAto ghaTatI nathI. A pramANe sUtrane sparza karanArI keTalIka niryuktinI gAthAo kahI, have sUtrano avasara che. teno A pramANe saMbaMdha che, gayA sUtramAM sAdhuonA AcAranA viSayanuM kathana batAvyuM, ane have tenI mahattvatA batAve che ke jevo cAritrano zuddhAcAra jene mArgamAM batAvyo che. tevo jena sivAyanA kapila vigere matamAM batAvyo nathI, tethI bIjAne tevI yogyatA vinA Acaravo bahu muzkela che. tethI A uttama saMyama sthAnane vipula sthAna bhajanArA uttama munine A jina matamAM kahelo AcAra hoya che ane te pramANe pALe che, paNa bIje tevAM vacana nathI ane pALatA paNa nathI. te sUtra gAthA 6 mAM nIce batAvela che. IFra 66/ sakhuDaga-viyattANaM, vAhiyANaM ca je guNA / akhaMDa-phuDiA kAyavvA, taM suNeha jahA tahA // 6 // kSullaka eTale dravya ane bhAvathI bALaka jevA tathA vyakta eTale dravya bhAvathI vRddha puruSo buddhimAM maMda tathA vartanamAM paNa maMda te bALaka kahevA ane buddhimAM nipuNa ane vartanamAM paNa yogyatAvALA te vRddha kahevAya) te bALa ane vRddha, bane tathA rogI ane nIrogI bane e pramANe cAremAM je guNo akhaMDa ane asphaTita che. arthAta jarA paNa doSa na lagADe to te akhaMDa kahevAya. ane sarva prakAre virAdhanAne tyAge to te asphaTita kahevAya, tene huM kahuM chuM te jema tamAre karavAnuM che, tema tame sAMbhaLo. |6|| dasa aTTha ya ThANAI, jAI bAlo'varajjhaI / tattha annayare ThANe, niggathattAo-bhassaI // 7 // te sAdhu jo thoDA athavA ghaNA doSo lagADe to aguNa kahevAya. te aguNa daza ane ATha maLI kula aDhAra che, te asaMyama sthAnane sAdhu bALaka buddhie koIpaNa seve to bhraSTa thAya che. eTale sAdhupaNAthI dUra thAya che. te vAta 29 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 chaThuM adhyayana have sUtra sparza karanAra niyukti vaDe spaSTa kare che. kA. "akA kAnA mAvatarulauM (T) gA maLavAI tehiMmatratA, sevaMta na hoda jo amano ra6LA aDhAra sthAnone A AcAra kathAmAM tIrthakare kahyAM che. temAMnuM eka paNa asaMyamasthAna sAdhu aMgIkAra kare to te sAdhupaNAmAM rahI zake nahi. have te sthAna kyA che?te niyuktikAra kahe che. ra67 vayachakkaM kAyachakka, akuppo gihibhAyaNaM / paliyaMkanisejjA ya, siNANa sohavajaNaM // 268 // . jIva hiMsAthI dUra rahevuM, vigere paMca mahAvrata tathA chaThThuM rAtrI bhojana na karavuM. e cha vrato che, tathA pRthvIkAyathI trasakAya sudhI cha kAyanI rakSA karavI. tathA navA ziSyane vaDI dIkSA ApatAM je kahyuM che te have pachIthI kaheze. tathA kAMsA vigerenuM guhasthanuM vAsaNa vAparavuM. palaMga te savAmAM vApare, tathA gRhasthanA ghare niSkAraNa besavuM (gRhasthanI mAphaka gharabAra karIne rahevuM) tathA snAna te zarIranA thoDA bhAgamAM athavA AkhuM zarIra dhovuM. te tathA zarIrane zobhAyamAna karavuM, A badhAno paramArtha e che ke sAdhupaNAmAM rahevA mATe cha vrata pALavAM cha kAyanI rakSA karavI. sAdhune yogya AhAra, vastra vigere levAM, tathA gRhasthanAM vAsaNa na vAparavAM. gRhasthanA ghare na besavuM, tathA snAna karavuM nahi, tathA vALa oLavA vigere zarIranI zobhA na karavI. A aDhAra bAbato jo na pALe to sAdhu dharmathI bhraSTa thAya che. ra68. tathima paDhama ThANa, mahAvIreNa desiyaM / ahiMsA niuNA diTThA, sababhUesu saMjamo // 8 // prathama hiMsAnuM svarUpa batAve che. pUrve kahelA aDhAra guNo na pALe to bhraSTa thAya che. evuM jinezvare kahyuM temAM hiMsAthI dUra rahevuM, te ahiMsA che. sAdhue AdhAkadi AhAra paNa na levo. temAM paNa sUkSma hiMsA lAge che. tethI pote AdhAkarmI AhAra na khAya, na khavaDAve ane khAnArane bhalo jANe nahi to te ahiMsA kahevAya. te pramANe pALe te saMyama kahevAya. tevuM jinezvare kahyuM che. sarva bhUtonI rakSA karavAnuM jaina dharmamAM che. paNa bIje tevuM jIva rakSAnuM kartavya nathI. kAraNa ke teo temanA mATe rAMdheluM khAya che. A ahiMsA nipuNa che. kAraNa ke sAdhu AdhAkarma AhArane tyAge che. A zAstramAM ja che. ema nahi paNa sarvajJa bhagavAna sAkSAt dekhe che. have vadhAre khulAsAthI kahe che. II8|| jAvaMti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, na haNe no vi pAyae // 9 // jagatamAM jeTalA jIvo che, temAM trasa ane sthAvara evA be bheda che. te jinezvaranI AjJA pramANe mAnavA, ane emane jANIne rAgadveSathI athavA ajANapaNAmAM pramAdathI haNe nahi. bIjA pAse haNAve nahi tathA bIjo koI haNato hoya to tenI prazaMsA na kare. eTalA mATe ahiMsAne nipuNa (suMdara) jinezvare sAkSAt dekhI che. A ahiMsA suMdara zA mATe che te batAve che.all saba(sabbe)jIvA vi icchati, jIviu / marijjiuM / tamhA pANavahaM ghoraM, niggathA vajjayati " // 10 // 1 aDhAra sthAna (1) ahiMsA (2) satya (3) acaurya (4) brahmacarya (5) aparigraha (6) rAtribhojana tyAga (7) pRthvIkAya rakSA (8) apUkAya rakSA (9) teukAya rakSA (10) vAyukAya rakSA (11) vanaspatikAya rakSA (12) trasakAya.rakSA (13) akathyano tyAga (14) gRhasthanA bhAjanano tyAga (15) patyeka Adino tyAga (16) gRhasthanA ghare niSkAraNa besavAno tyAga (ghara Adino tyAga) (17) snAna na karavuM (18) vibhUSA na karavI A samavAyAMga 18 B a.rA.koSa bhAga-1, pR. 250; 2'zramaNa pAkSika aticAra 30. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 "sarve jIvo jIvavAne icche che, paNa darekane prANa vahAlA hovAthI maravAne icchatA nathI teTalA mATe prANa vadha te duHkhano hetu hovAthI bhayaMkara jANIne sAdhuo hiMsAne tyAge che. (sUtramAM "NuM" zabda che te phakta vANInI zobhA mATe che. jema gujarAtImAM kavitAmAM "lola" zabda vaparAya che.)I/10 appaNaTThA paraTThA vA, kohA vA jar3a vA bhayA / hiMsaga na musaM bUyA, no vi anna vayAvae // 11 // prathama sthAnamAM ahiMsA batAvI bIjAmAM juThana bolavuM te batAve che. potAnA mATe jUThuM bole. jema ke pote mAMdo na hoya chatAM huM mAMda chuM. tethI mAre A vastu joIe ema kahe te ja pramANe bIjo mAMdo na hoya chatAM mAMdo kahI kaMI paNa svArtha sAdhe athavA krodhathI bIjAne te dAsa na hoya chatAM dAsa kahI apamAna kare, e pramANe mAnathI pote paMDita na hoya chatAM paMDita tarIke oLakhAve tathA gocarImAM javAnA pramAdathI kapaTathI kahe mAro paga du:khe che. paNa paga du:khato na hoya, tathA lobhathI juThuM bole jema ke zuddha AhAra maLato hoya paNa svAdiSTa na hoya to gRhastha ne kahe, A to amAre sAdhune khape tevo nathI. e pramANe bole. bhayathI jUThuM bole eTale pApa karyuM hoya chatAM daDa Apaze ema samajI gunho kabula na kare, athavA jema tema khoTuM bole, te pramANe bIjAnI hAMsI karavA jUThuM bole, A jUThuM bolavuM parapIDA karanAruM che. mATe sAdhue sarvathA juThuM na bolavuM. bIjAnI pAse na bolAvavuM. jUThuM bolanArane bhalo jANavo nahi.ll11| musAvAo ya(u) logammi, sabbasAhahiM garahio / avissAso ya bhUyANa, tamhA mosa vivajjae // 12 // juThAne A lokamAM badhA sAdhu puruSoe niMdyo che. kAraNa bIjAM vratone te nAza karanAra che tathA lIdhelI pratijJA na pALavAthI teno koI vizvAsa na kare, tethI juTho sAdhu sarvene vizvAsa karavA yogya nathI. mATe sAdhuo jAThane taje. ll12aa cittamatamacittaM vA, appaM vA jar3a vA bahuM / daMtasohaNametapi, oggahaM si ajAiyA // 13 // trIjA sthAnamAM corI na karavI te batAve che. jIvavALI te jIva eTale be pajvALAM puruSa, strI athavA bALaka tenI corI sAdhuna kare athavA acitta - sonuM vigere na le, athavA halakI kiMmatanuM athavA halakA pramANanuM tathA bhAre kiMmatanuM kaMI paNa na le, tathA dAMta khotaravAnI ghAsanI saLI paNa pUkyA vinA na le. 13 taM appaNA na gihati no'vi geNhAvae paraM / annaM vA geNhamANapi, nANujANati saMjayA // 14 // teTalA mATe sAdhue sacitta vastu tyAgelI hovAthI pote na le ne bIjA pAse levaDAve nahi, tathA lenArane bhalo jANe nahi. (vaLI sAdhune yogya vastu paNa gRhastha pAse yAcanA karIne vApare.) paNa pUkyA vinA na le. I14o. ababhacariyaM ghoraM, pamAyaM durahiTThi yaM / nA''yaraMti muNI loe, bheyAyayaNavajjiNo // 15 // mUlameyamahammassa, mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsagga, niggathA vajjayati NaM // 16 // cothuM sthAna kahe che. strI saMga te mahA bhayaMkara che, kAraNa ke tenAthI bIjA Upara duSTa bhAva utpanna thAya che. tathA badhA pramAdanuM mULa hevAthI (dharmakriyAmAM) pramAda thAya che ane jinezvaranA vacana pramANe anaMta saMsAra bhramaNa karAvanAra hovAthI durAzraya che. eTalA mATe cAritranA bhedanuM sthAna jANIne A lokamAM munio strI saMga karatA nathI. vaLI A adharmanuM mULa che tathA A lokamAM moTo doSa e che ke tenAthI corI vigere karavI paDe, ane paralokamAM durgati male, AvuM jANIne maithunano saMsarga strIthI vAta karavI vigere che, te paNa 1 o.ni. 57 2 Ava.cuM. - 2/289 -' 31 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI phAvAnisUtra bhASAMtartha - bhAga rU sAdhuo tyAge che. 15-16 / / vimubheimaM loNaM, tillaM sappiM ca phANiyaM / na te saMnihimicchaMti, nAyaputtavaorayA // 17 // toma(4)spesanuAto(gaLuAse), mane ganaparAvi| je siyA sannihiM kAme, gihI pavvaie na se // 18 // chaThThuM adhyayana have pAMcamuM sthAna kahe che. gAyanA mutarathI pakAveluM biDa (namaka, mIThuM) athavA samudranA pANInuM sukaveluM namaka te acitta hoya athavA sacitta hoya te ja pramANe tela, ghI, goLanI rAba, A badhI vastuono mahAvI2nA vacanamAM rakta sAdhuo saMgraha na kare. tIrthaMkaro tathA gaNadharo kahe che ke jo lobhathI saMgraha karavAno jarA bhAva paNa kare to tene gRhasthI kahevo, paNa sAdhu na kahevo, ane te pote naraka vigere durgatino adhikArI che. 17-18 jaM pivatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taM pi saMjama - lajjaTThA, dhAreMti parihareMti ya // 19 // ahIMyAM sAdhu pote dharmanA upakaraNa rAkhe temAM doSa nathI. te batAve che. je pramANe zAstrakAre vastra te colapaTTo (nicenuM vastra) cAdara (te UparanuM vastra) tathA pAtra te lAkaDAnuM muMbAnuM ke mATInuM hoya. athavA varSARtumAM vAparavAne kAmaLa hoya athavA paga puMjavAnuM rajoharaNa vigere che. te vastra gupta bhAga DhAMkavA tathA saMyamanI rakSA mATe jevAM batAvyAM hoya te pramANe rAkhavAthI saMyama paLe che. jema ke jo kapaDuM na hoya to gRhasthanI strIo za2mAya ane navadIkSitane lajjA Ave. potAnAthI gocarI paNa na javAya tathA hAthamAM AhAra letAM DhaLe. athavA gRhasthanA vAsaNamAM letAM te pachavADe kAcA pANIthI dhove to sAdhune doSa lAge eTalA mATe sAdhuo vidhie pAtra vigere saMyama rakSaNa mATe ane vastra lajjAnA mATe vApare ane khAsa kAraNa Ave to tyAge paNa kharA, athavA jarUra paDethI mamatA rahita thaI vApare.||19| na so riho putto, nAyaputtena tALA | mukkA Aiho vRtto, (rUJa)vuAM mahesinA 520aa eTalA mATe mApasara vastra pAtra pAse rahevA chatAM tene jJAta putra (mahAvIra prabhu) je sarva jIvonA rakSaka che temaNe kevaLajJAnathI jANIne svaparanI rakSA karanAra A vastra pAtrane parigraha kahyo nathI. paNa maharSi eTale gaNadharo kahe che ke te vastu Upara murchA rAkhe, to tene parigraha kahevo. 20 savvatthuvahiNA buddhA, saMrakkhaNapariggahe / avi appaNo vi dehami, nA''yarati mamAiyaM // 21 // zaMkA-vastra hoya to parigraha kema nahi ? teno khulAso kare che. samyag bodha vaDe ajJAnano nAza thAya che eTale tattvane jANanArA sAdhuo cha jIva nikAyanI rakSA karavAne mATe ja A vasra pAtra rAkhe che, tathA tene Avazyaka vastuo mAnIne vA52vA chatAM tenA Upara A mArUM che evo mamatvabhAva rAkhatA nathI, paNa vastra karatAM vadhAre uttama potAnA zarIra Upara paNa tattvanA jANa hovAthI mamatA rAkhatA nathI. jo saMyamanI rakSA na thatI hoya to anazana karI jIvitano aMta lAve che. tethI deha ke pAtra ke vastra Upara sAdhune mamatva nathI, (paNa karma khapAvavA svaparanA rakSaNa mATe zAstrokta maryAdAe vApare che) jema kAyAmAM mamatA rahita che te ja pramANe vastramAM paNa mamatA rahita che. II21 // aho nicca tavokamma, savvabuddhehi vaNNiyaM / jA ya lajjAsamA vittI, egabhattaM ca bhoyaNaM // 22 // tethI teo zuM kare che te chaThThuM sthAna batAve che. sarva doSone dUra karanAra guNonI vRddhi karanAra tapa je 1 nizItha carNi 8 sU. 17 tulanA 2 vyavahAra sU. uM. 5. gA. 114 3 A utta. a. - 213 4 sthAnAMga - 3/95 32 B AcArAMga sUtra - 2/5 c prazamarati - 138/145 0 tattvArtha - 9/5 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM adhyayana zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 jinezvara tathA gaNadharoe batAvela che. saMyamane virodha na kare, paNa puSTi karanAra vRtti che mATe te tapane sAdhuo kare paNa dehane TakAvI rAkhavAnA mATe bhAvathI rAgadveSa rahitapaNe ane dravyathI divasamAM ekavAra bhojana kare. ||2|| saMtime suhumA pANA, tasA aduva thAvarA / jAiM rAo apAsato, kahamesaNiyaM pare? // 23 // "rAtrimAM zA mATe nahi?te batAve che. keTalAka sUkSma jIvo je trasa ke sthAvara hoya tene sAdhu dIvA ke caMdranA prakAzamAM AMkhathI barobara joI zakato nathI. tethI gocarI lAvatAM ke bhojana karatAM jIvonI rakSA na karI zake to zuddha gocarI kevI rIte thAya?li23 mojuM vItatta, pANA nidhivA mahiM tilAM tAruM vivaSyajJA, rAgo tatva sTaM ? rajA rAtamAM bhinAsamAM lIlaNa phulaNa hoya athavA acitta bIjayukta hoya athavA te pramANe ghI, vigeremAM kIDI, maMkoDI hoya tathA osAmaNa, chAsa vigeremAM paNa DAMsa, macchara uDatA paDelA jIvo hoya. zaMkA. divase paNa te jIvo hoya che to zuM karavuM? - uttara-sAdhu paralokanI bhItie divase barobara AMkhe joIne gocarI kare temAM doSita lIlaNa phUlaNavALuM saMbhALIne tajI de. tethI divase rakSA thAya paNa tema rAtanA na thAya mATe sAdhu rAtri bhojana taje. kAraNa ke rAtanA gocarI jAya to saMyamano paNa asaMbhava che. pari4 2 to kva, nA puLa masivaM salAha na mugati, nithA rAmovAM rapa, have upadeza Ape che. A badhA jIvanI hiMsA vigere doSone jANIne tathA potAne paNa pIDA thAya tevuM samajIne mahAvIra prabhue kahyuM che ke sAdhuoe cAre prakAranA khAnapAnane rAtrImAM navAparavuM, (na rAkhavuM), rapA puDhavikAyaM na hiMsati, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNa joeMNa, saMjayA susamAhiyA // 26 // cha vratanuM varNana karyuM. have cha kAyAnA rakSaNanuM varNana kare che. prathama pRthvIkAyanuM batAve che. eTale pRthvInA jIvone duHkha thatuM jANIne khotaravA vaDe ke bIjI koI rIte mana, vacana, kAyAthI na kare, na karAve, na anumode e traNa karaNa che. tathA pUrvanA traNa yoga che. tene samajIne pRthvIkAyanI hiMsA na kare. e sAdhuo saMyata che, ane samAdhimAM rahelA jANavA. A sAtamuM sthAna thayuM. ll dA. puDhavikAyaM vihiMsato, hiMsaI tu tadassie / tase ya vivihe pANe, caknuse ya acakkhuse // 27 // have hiMsAnA doSa kahe che. pRthvIkAyane khotaravA vigerethI je haNe che te pRthvI sIvAya je bIjA jIvo tene Azraye rahela pANI tathA beidriya vigere aneka traNa sthAvaro che. je AMkhe dekhAya athavA na dekhAya tevA che. temane paNa haNe che. ra7ll. tamhA evaM viANittA, dosaM doggaivahvaNaM / puDhavikAyasamAraMbha, jAvajjIvAe vajjae // 28 // e pramANe pRthvIkAya tathA tene Azraye rahelA bIjA jIvonI hiMsA thatI jANIne tenAthI durgatinuM vadhavuM jANIne pRthvIkAyano AraMbha je jamIna khotaravI vigere che, te sAdhuo AkhI jiMdagI sudhI taje. riTA. AukAyaM na hiMsati, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNa, saMjayA susamAhiA // 29 // AukAya vihisato, hiMsaI u tadassie / tase a vivihe pANe, caknuse ya acaknuse // 30 // tamhA evaM viANittA, dosa doggaivaDhaNaM / AukAyasamAraMbha jAvajjIvAe vajjae // 31 // . have pRthvIkAya mAphaka apUkAya eTale pANInA eka biMdumAM paNa asaMkhyAtA jIvo jANIne tathA tene 1 A o.ni.gA-250 B mUlAcAra mUlaguNa-35 : bhagavatI 7/1 sU.21 (33 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI TUravaivAnnivasthUtra pAMta2 - mAga 3 chaThuM adhyayana Azraye rahelA nAnA moTA aneka jIvone duHkha thatuM jANIne sAdhu bhagavaMto mana, vacana, kAyAthI ane traNa karaNathI aMkAyanI hiMsA AkhI jiMdagI sudhI tyAge che. A AThamuM sthAna thayuM. 29-30-31// jAyateyaM na icchati, pAvagaM jalaittae / tikvamannayara satthaM, sabao vi durAsayaM // 32 // have navamuM sthAna kahe che. pRthvI mAphaka agnimAM paNa Avo jANIne tenI rakSA karavI te kahe che. jenAthI teja (baLato prakAza) thAya te agni che. te agnine mana, vacana, kAyAthI sAdhu bALe nahi kAraNa ke te agni pote baLIne aneka jIvone bALavAnuM pApa kare che. te tIkSNa sarvathI vadhAre bhayaMkara zastra che. te chae kAyane badhI dizAmAM tIkSNa dhAranI mAphaka duHkha de che. pAINa paDiNa vAvi, uhuM aNudisAmavi / ahe dAhiNAo vA vi, dahe uttarao vi ya // 33 // bhUyANa esamAdhAo, havvavAho na sNso| ta paIva-payAvaTThA, saMjayA kici nAurabhe // 34 // pUrvamAM pazcimamAM athavA UMcI nIcI tathA khuNAmAM athavA uttara dakSiNamAM paNa badhA jIvono te havyavAha (agni) ghAtaka che eTalA mATe sAdhuo dIvo athavA rAMdhavAnA kaMIpaNa kAmano AraMbha na kare. 33-34o. tamhA evaM viyANittA, dosa doggar3abaDDaNa / teukAyasamAraMbha, jAvajjIvAe vajjae // 35 // eTalA mATe durgati ApanAra doSone jANIne sAdhue AkhI jiMdagI sudhI agnikAyano AraMbha choDavo. rUpI anilassa samAraMbha, buddhA mannati tArisa / sAvajjabahulaM ceya, neyaM tAIhi seviyaM // 36 // have dasamuM sthAna kahe che. vAyumAM paNa asaMkhyAta jIvo che. tethI paMkhA vaDe ke kapaDAnA cheDA vaDe teno samAraMbha karavA icchatA nathI. kAraNa ke tIrthakaro evuM kevaLajJAnathI jANe che ke agni mAphaka vAyuno samAraMbha paNa jIvono ghAtaka che. tethI tenuM sevana karavuM yogya nathI. mATe sAdhue paNa vAyuno samAraMbha na karavo. 36/ tAliyaMTeNa patteNa, sAhAvihuyaNeNa vA / na te vIiumicchaMti, vIAveUNa vA paraM // 37 // te pavanano AraMbha tADanA paMkhAthI tathA pAMdaDAthI jenuM svarUpa cothA adhyayanamAM batAvyuM che. te pramANe pote paMkhA vigerethI havA khAtA nathI, tema bIjAnI pAse paMkho naMkhAvatA nathI. tema havA khAnAranI paNa anumodanA karatA nathI. ll37ii ___ja pi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuchaNa / na te vAyamuIrati, jayaM pariharaMti ya // 38 // potAnA upakaraNathI paNa virAdhanA na kare te batAve che. vastra pAtra kAMbaLa(kAmaLa) rajoharaNa vigere je dharmopakaraNa che tenA vaDe paNa havA khAtA nathI eTaluM ja nahi paNa jo jorathI pavana cAlatAM vastrano cheDo vigere hAlatAM hoya to tenI paNa yatanA kare, barobara bAMdhI rAkhe eTale vAyunI pote udIraNA na kare tema vastrathI paNa vAyune duHkha thavA na de. ll38 tamhA e yaM viyANittA, dosa doggaivaDDaNa / vAukAyasamAraMbha, jAvajjIvAe vajjae // 39 // Upara mujaba vAyunA samAraMbhamAM paNa doSo jANIne AkhI jiMdagI sudhI sAdhu teno samAraMbha taje. 39 vaNassaI na hiMsati, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNa, saMjayA susamAhiA // 40 // vaNassaiM vihisato, hiMsaI u tadassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse ya acakkhuse // 41 // tamhA evaM viyANitA, dosa doggaivaDDaNa / vaNassaisamAraMbha, jAvajjIvAe vajjae // 42 // . have agIAramA sthAnamAM vanaspatikAyano AraMbha tajavA kahe che. pUrva mAphaka temAM doSo jANIne sAMdhue vanaspatikAyano AraMbha na karavo. TIkA vizeSa nathI paNa sAdo artha pUrva mAphaka che. ke sAdhu traNa karaNa traNa 34 - Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 yoga vaDe vanaspatikAyanI hiMsA na kare kAraNa ke vanaspatikAyamAM, aneka jIvo rahe che. tethI te badhAnI hiMsA thAya che, jemAMnA keTalAka AMkhe dekhAya ane keTalAka dekhAtA nathI, teTalA mATe AkhI jiMdagI sudhI vanaspatikAyano samAraMbha sAdhu na kare. I40-41-42 // tasakAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNa, saMjayA susamAhiA // 43 // tasakAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u tadassie / tase ya vivihe pANe, cakkhuse ya acakkhu // 44 // tamhA evaM viyANittA, dosaM doggaivaDaNaM / tasakAyasamAraMbha, jAvajjIvAe vajjae // 45 // bAramuM sthAna trasakAyanI rakSA karavAnuM che, te kahe che, trasa (hAlatA cAlatA) jIvono AraMbha karatAM tene Azraye rahelA bIjA aneka jIvone AMkhe dekhAya athavA na dekhAya, tenI hiMsA thAya che, mATe tevA doSo jANIne samAdhivALA sAdhuo trasakAyano samAraMbha AkhI jiMdagI sudhI na kare. 43-44-45|| jAI cattAri'bhojjAI, isiNA''hAramAiNi / tAiM tu vivajrjjato, saMjama aNupAlae // 46 // have teramuM sthAna akalpya kahe che, cha kAyanuM rakSaNa batAvyAthI mULa guNo kahyA, have ene sahAyatA karanArA uttara guNo kahe che. zikSaka sthApanA kalpa, akalpa sthApanA kalpa, temAM prathamano kahe che. je ziSya piMDa niryukti vigere sUtra na bhaNyo hoya to tenA hAthanI ANelI gocarI vigere na kalpe. kahyuM che ke, " aNahIA khalu jeNaM piMDesaNasejjavatthapAesA / teNANiyANi jatiNo kappaMti Na piMDamAINi // 1 // uubarddhami na aNalA vAsAvAse u do'vi No sehA / dikkhijjaMtI pAyaM ThavaNAkappo imo hoi // 2 // " je sAdhu piMDaiSaNA tathA zayyA vastra pAtranI eSaNAnuM varNana na bhaNyo hoya to tenA hAthano piMDa vigere sAdhune kalpato nathI bIjI gAthAno paramArtha gItArthathI jANavo, akalpa sthApanA kalpa kahe che.II46|| piMDa sijjaM ca vatthaM ca cautthaM pAyameva ya / akappiyaM na icchejjA, paDigAhejja kappiyaM // 47 // AhAra, zayyA, vastra, pAtra e cAre jo sAdhune ayogya hoya to saMyamane icchanAro sAdhu na vApare, jo te ayogyane na tyAge to sattara prakAranuM saMyama paLe nahi Upara kahelA cAra AhAra, zayyA, vastra, ane pAtra ayogyane tyAgI sAdhune yogya hoya te grahaNa kare. II47 je niyAgaM mamAyaMti, kIyamuddesiyA''haDaM / vaha te samaNujANaMti, ii vuttaM mahesiNA // 48 // akalpanIyanA doSa batAve che. je sAdhuo veSa mAtra dhArIne rojano eka ja jagyAe piMDa le che. arthAt gRhastha AmaMtraNa karI jAya ane pote roja tene tyAMthI le to mamatva baMdhAya evI ja rIte sAdhu mATe vecAtuM ANeluM, tathA sAdhu mATe banAveluM. tathA sAdhu mATe dUrathI lAveluM. te sAdhuo le to temAM thayelA AraMbhane sAdhuo anumode che. evuM mahAvIra prabhu kahe che. (trIjA adhyayanamAM AnuM varNana che.) I48 // tamhA asaNa-pANAI, kIyamuddesiyA''haDaM / vajjayaMti ThiyappANo, niggaMthA dhammajIviNo // 49 // eTalA mATe sAdhuo Upara kahela cAre prakArano AhAra vastra vigere kharIdela vigere doSovALo hoya to letA nathI te sAdhuo sthira AtmAvALA nigraMtha tathA dharmajIvitavALA che. 49 // kaMsesu kaMsapAesu, kuMDamoesu vA puNo / bhujato asaNa-pANAI, AyArA paribhassaI // 50 // sthAna caudamAmAM gRhasthanA vAsaNo na vAparavAnuM kahe che. kAMsAnA thALa, vATakA, kuMDI vigere athavA mATInuM vAsaNa hAthInA paganA AkAranuM phuMdamoda nAmanuM (kuMDuM) vigere vAsaNamAM sAdhu khAya ane te nirdoSa gocarI hoya to paNa sAdhutAthI sAdhu bhraSTa thAya che. II50aa 35 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 chaThuM adhyayana sIodagasamArambhe, mattathoaNachaDaNe / jAI chaNNati(chippati)bhUAI, so tattha diTTho asaMjamo // 51 // kAraNa ke sAdhue vAparyA pachI te vAsaNone gRhastho sApha karatAM kAcuM pANI vigere vApare tathA gRhasthanI pezAbanI kuMDI vigere vApare to tethI paNa kAcApANIno AraMbha thAya eTalA mATe kevaLajJAnIe joyuM che ke gRhasthanuM vAsaNa vAparatAM sAdhune asaMyamano doSa lAge che. kAraNa ke temAM gRhastha dvArA jIvo haNAya che. pa1// pacchAkamma purekamma, siA tattha na kappaI / eyamaTuM na bhujati, niggathA gihibhAyaNe // 52 // gRhasthanuM vAsaNa vAparatAM pahelAM athavA pachI gRhastho kAcuM pANI vAparaze. tethI sAdhune tenuM vAsaNa levuM na kalpa tathA teja kAraNe tevA vAsaNamAM gocarI na kare (koI rogAdI khAsa kAraNe yogya vAsaNanA abhAve gRhasthanuM vAsaNa levuM paDe to gRhasthane prathama ane pachI upadeza karavo ke A pramANe kAcA pANIthI doSa na lagADavo te dhyAna rAkhavuM paNa acitta dhULa vigerethI sApha karavuM.) I/para// AsaMdI-paliyakesu, maca-mAsAlaesu vA / aNAyariyamajjANaM, Asaittu saittu vA // 53 // "sthAna paMdaramuM batAve che. mAMcI, palaMga, khATalo tathA Teko daI besavAnA Asana jema ke khurazI, koca vigere sAdhuone besavAnuM athavA suvAne vAparavAM kalpatAM nathI. temAM apavAda batAve che. pa3 nA''saMdI-paliaMkesu, na nisejjA na pIDhae / niggaMthA'paDilehAe, buddhavuttamahiTThagA // 54 // eTalA mATe jyAM polI vastu hoya jemAM jIva bharAI rahelA dekhAtA na hoya tenI pratilekhanA (AMkhathI jovuM) thaI zake nahi mATe tene vApare nahi. AvuM paMDita sAdhuo je tIrthakaranI AjJAmAM vartanArA che teo kahe che. mULamAM pIThaka zabda che teno artha netarathI bharelA Asano jANavAM temAM paNa sAdhuo na bese. (jarUra paDe to lAkaDAnA pATIyAMnAM banAvelAM pATa pATalA jemAM mAkaNa vigere jIvo na rahe tevAM vAparavAM) paNa dharma kathA karatAM tathA jarUra paDe upadeza arthe rAjasabhAmAM jatAM AMkhathI dekhAya tevI pATa vigere vAparavAM te kahe che. Apajo. gaMbhIravijayA ee, pANA duppaDilehagA / AsaMdI paliako ya, eamaTTa vivajjiyA // 55 // aprakAzavALA sthAnamAM bharAelA cAMcaDa-mAMkaDavALA Asana vigere AMkhothI temAMnA jIvo na dekhAvAthI tene vAparatAM aMdaranA rahelA jIvo duHkha pAme che, eTalA mATe sAdhuo ene vAparatA nathI, papA goyaraggapaviTThassa, nisejjA jassa kappaI / imerisamaNAyAraM, Avajjar3a abohiyaM // 56 // have soLamuM sthAna kahe che, gocarImAM gayelo sAdhu jo gRhasthanA gharamAM besavAnuM rAkhe to have pachInA kahevAtA anAcAranA doSo tathA mithyAtvanA doSo lAgaze, //pada// vivattI babhacerassa, pANANaM ca vahe vaho / vaNImagapaDigghAo, paDikoho ya agAriNa // 57 // gRhasthanA gharamAM besavAthI brahmacaryanuM nukazAna ane jIvono vadha thAya. teno doSa tathA bIjAne bhikSA levA AvatAM aTakAva thAya tethI tene Sa thAya tathA gRhasthane krodha thAya ke, gharanI strI sAthe ene zuM saMbaMdha che. pachI aguttI baMbhacerassa, itthIo yAvi saMkaNa / kusIlavaDDaNaM ThANaM dUrao parivajjae // 58 // brahmacaryanuM rakSaNa nahi thAya. tathA strIone tenA upara dUrAcAranI zaMkA (abhilASA) tenA vikasvara netro jovAthI thaze, tethI gRhasthanA gharamAM besavuM te doSo vadhAranArUM jANIne sAdhuo tene dUrathI taje, arthAta gRhasthanA gharamAM na bese. pa8 1 uttarA.a. - 27-30 * 2 sUtra kR. cUrNi gA. 455 36 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 tihamannayarAgassa, nisijjA jassa kappaI / jarAe abhibhUyassa, vAhiyassa tavasmiNo // 59 // 'traNa kAraNavALAM yogya jagyAe gRhasthanA gharamAM bese to temane doSa lAgato nathI. te batAve che. vRddhAvasthAthI azakta hoya athavA bahu rogathI thAkI gayo hoya. athavA mAsa kalpa vigere lAMbA upavAsathI jenI kAyA azakta hoya tene kAraNe sAdhu gRhasthanA gharamAM athavA bahAra thoDIvAra sudhI vIsAmo levA bese che. paNa tyAM besIne bhikSuka vigerene aMtarAya na thAya. te saMbhALa rAkhe A apavAda rUpa che.pA. vAhio vA arogI vA, siNANaM jo u patthae / dokkato hoi AyAro, jaDho havai saMjamo // 60 // sattaramuM sthAna kahe che. vyAdhIvALo athavA nirogI jo snAna kare to tethI jIvonI virAdhanA thatAM asaMyama thAya che. ane sAdhue snAna karavAthI bAhya taparUpa AcAra paLe nahi. mATe snAna karavuM nahi. leol saMtime suhumA pANA, ghasAsu, bhilugAsu ya / je u bhikkhU siNAyato viyaDeNuppilAvae // 61 // acitta pANIe snAna karavAthI asaMyama kevI rIte thAya? te batAve che. pratyakSa dekhAtA jhINA jIvo (kaMthavA vigere) jamInamAM jyAM polI jamIna hoya temAM rahe che. tathA bhIlagA (phATa athavA cIrAmAM) rahe che. te snAnanA pANIno relo jatAM te jIvo nAza pAme che. ane tethI saMyamano ghAta thAya che. ll61|| tamhA te na siNAyati, sIeNa usiNeNa vA / jAvajjIva vayaM ghora, asiNANamahiTThagA // 62 // teTalA mATe jinezvaranI AjJAmAM rahenAra sAdhuo kAcA athavA unA pANIthI snAnanI icchA karatA nathI. evuM mahA kaSTakArI vrata snAna na karavAnuM che. te AkhI jiMdagI sudhI pALe che. II6ra/ siNANaM aduvA kakkaM, loddhaM paumagANi ya / gAyassumbaTTaNaTThAe, nA''yarati kyAi vi // 3 // pUrve kaheluM snAna athavA (caMdana ka6) caMdanano lepa vigere tathA lodhara (eka jAtanI sugaMdhi vastu) padma (kezaranA tAMtaNA) A badhA padArtho bhAva sAdhuo lepa vigeremAM AkhI jiMdagI sudhI vAparatA nathI. II63|| nagiNassa vAvi muMDassa, dIharoma-nahasiNo / mehuNA uvasaMtassa, kiM vibhUsAe kAriyaM ? // 64 // aDhAramuM sthAna have kahe che. jema snAna tyAguM, tema sAdhue zarIranI paNa zobhA na karavI te aDhAramuM sthAna che, sAdhu nagna hoya athavA mAthuM mUDAveluM hoya, jenA lAMbA vALa ane nakha hoya eTale jina kalpIne bilakula kapaDAM na hoya. sthavira kalpIne parimANa vALAM hoya tathA bagala vigeremAM vALa vadhyA ja kare tathA snAna vigere na karavAthI tathA brahmacarya te saMsAranI icchA tene zAnta hovAthI tene zobhAnuM mana zI rIte thAya? (na thAya) ane vibhUSA kare to duHkha pAme te kahe che. II64ll. vibhUsAvattiya bhikkhu, kamma baMdhai cikkaNaM / saMsArasAyare pore, jeNa paDai duruttare // 65 // jo sAdhu potAno mArga bhUlIne gRhasthanI mAphaka zobhA kare to te zobhAnA kAraNathI (strIone vibhramamAM pADI) aneka prakAranAM saMsAra bhramaNanAM cIkaNAM karma bAMdhI te karmathI tathA ayogya kRtya karavAthI ghora saMsAra sAgaramAM DUbe che. ApaNe vibhUsAvattiyaM ceya, buddhA mannati tArisa / sAvajjabahulaM ceyaM, neyaM tAIhi seviyaM // 66 // A pramANe bAhya zobhAnuM duHkha batAvIne have jeo vibhUSAno saMkalpa kare che tene duHkha batAve che ke, tIrthakaro evuM kevaLajJAnathI jANe che ke manamAM paNa vibhUSAno saMkalpa karanAro sAdhu bahu pApanAM kRtya kare mATe AtmAmAM AnaMda mAnanArA sAdhuo ArtadhyAna karAvanAruM A kRtya karatA nathI. (jANe che ke tethI anaMta gaNuM 1 ogha ni. 55 - 37 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI TrItisUtra mApAMtara - bhAga 2 chaThuM adhyayana duHkha bhogavavuM paDaze.)IEdA khati appANamamohadasiNo, tave rayA saMjama ajjave gunne| dhuNati pAvAI purekaDAI, navAI pAvAI na te kareMti // 6 // A pramANe mULa guNa te cha vrata ane cha kAyanI rakSA te bAra che. ane uttara guNamAM akaladhya gRhasthanuM vAsaNa, palaMga, nIsajjA (eTale gRhasthanA ghare niSkAraNa besavuM) snAna ane zobhA e cha tyAgavAthI cha uttara guNa che, uttara guNa eTale jenA vaDe mULa guNa je mahAvrata rUpa che tene Teko Ape te aDhAra sthAna thayAM. te pUrAM pALe to zuM thAya te batAve che. 67ii saovasaMtA amamA akiMcaNA, savijjaviNANugayA jasaMsiNo / uuppasanne vimale va dimA, siddhiM vimANAI urveti tAiNo // 68 // . tibemi // chaTuM dhammatthakAmajjayaNa samatta // 6 // moha rahita darzanavALA arthAt barobara dekhanArA teo aNasaNa vigere tapamAM rakta, tathA saMyama, tathA saraLatAnA guNo dharanArA teo prathamanAM karma dUra kare che, ane apramattapaNAthI navAM pApa bAMdhatA nathI. sadA mohanI zAMti che. tathA mamatAthI rahita che. jeo koIpaNa jAtano parigraha rAkhatA nathI. tathA AtmajJAnanI vidyAmAM rakta che. je A loka ane paralokamAM upakArI che. te zratajJAnamAM niraMtara mana rAkhanArA che teo A lokamAM kIrti meLave che. ane zarada vratanA caMdramAnI cAMdaraNI jevA nirmaLabhAva vALA, sAdhu potAnA uttama katyathI kAMto AThe karma tyAgIne mokSamAM jAya che athavA Upara kahelA nirmaLa vimAna te vaimAnika devaloka te saudharma avataMsaka vigere uttama vimAnamAM utpanna thAya che. te pote ahIMyAM paNa sAdhu dharmamAM rahIne svaparanuM rakSaNa karavAthI trAtA (rakSaka) che. sUtra anugama kahyo nayonuM varNana pUrva mAphaka jANavuM, ane dharma, artha ane kAma e traNene yathAyogya batAvanAruM A chaThuM adhyayana samApta thayuM. 68 AvA vyakti dIkSAnAM mATe ayogya che. (1) bAlaka (jenAM ATha varSa pUrAM na thayAM hoya) A viSayamAM paNa traNa mata che, koI aSTapUrNa (ATha varSa pUrA), koI garmASTam (garbhathI ATha varSa), janmASTam (janmathI ATha varSa) mAne che. (2) vRddha (sAITha varSa pachI) (azakta hoya tyAre) (3) napuMsaka (janmathI ja) (strI-puruSa baMneno Ika) (4) jaDa (bhASA jaDa, kAyA jaDa vigere) (5) klIba - strI vigerenI ceSTAthI kAmottejaka thanAro (6) vyAdhigrasta - bimAra, bhagaMdara, atisAra jevA bhayaMkara rogovALo (7) cora (2) rAjadrohI (9) unmatta - yakSAdithI grasita (10) dAsa (11) kaSAya duSTa (12) viSaya-duSTa (13) muDha, sneha tathA ajJAnatAthI yukta) (14) avabaddhaka ATalAM samaya sudhI huM tamAro chuM evo karAra karanAra (15) RNAta (karjadAra) (16) jugita (jAti hIna), karmajuMgita, zarIra jugita, kubaDo vigere (17) bhUtaka (nokara) (18) ziSya - niSphaTikA vagara AjJAe dIkSA ApavI. ane dIkSA mATe ayogya strI, UparanA varNana (pravacana sAroddhAra-107) mujaba tathA garbhavatI ane sabAlavatsA (khoLAmAM bALakavALI) Ama 20 prakArethI strI dIkSA mATe ayogya che. a aM! *mA dare 8 - : rAja " 2.4 Do. na! kere. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana 'zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 "vAkyazuddhayAkhya saptamamadhyayanam" vAkya zuddhi nAmanuM 7muM adhyayana have vAkya zuddhi nAmanuM sAtamuM adhyayana kahe che. chaThThAmAM kahyuM che ke sAdhue gocarImAM jatAM pote jANavA chatAM tathA pUchavA chatAM paNa dharma kathA vistArathI na karavI paNa potAnA guru pAse sthAnamAM mokalavA ahIMyAM sAtamA adhyayanamAM batAvaze ke dharma kathA karanAra prathama bolavAnA doSo ane guNo zuM thaze te jANIne nirvadya vacana vaDe upadeza Apavo, teja gAthA kahe che. sAvajaNavajjANaM vayaNANaM jo na yANai visesaM / votuMpi tassa Na khamaM, kimaMga puNa desaNaM kAuM? // 1 // sAvadya ane niravadya vacananuM je sAdhu vizeSa paNuM nathI jANato tene bolavAnI paNa AjJA nathI. to upadeza devAno adhikAra kyAMthI hoya? (teNe upadeza na Apavo.) A pramANe chaThThA sAtamA adhyayanano saMbaMdha che. enA anuyoga dvAranuM varNana karavuM. temAM pUrvanI mAphaka nAma nikSepA sudhI batAvavuM. ane temAM "vAkya zuddhi' vALA padanuM nAma jANavuM temAM prathama vAkyanA nikSepA kahe che. AvA nikkhevo a(u) caukko vakke davvaM tu bhaasdvvaaii| bhAve bhAsAsaddo tassa ya egaTThiA iNamo // 269 // .. nAma, sthApanA, dravya, bhAva ema cAra prakAre vAkyano nikSepo jANavo nAma sthApanA saMgama che. dravya vAkya te "jJa-zarIra bhavya zarIra te be thI juduM, bhASAdravya te dravya vAkya jANavuM. eTale bolanAre grahaNa karelA paNa te pudgalo jyAM sudhI na bole tyAM sudhI jANavA. paNa uccAra karyA pachI te bhASAdravya zabda paNe pariName che. te bhAvavAkya che. te vAkyanA eka arthavALAM nAmo nIce mujaba che, ra69o. vakkaM vayaNaM ca girA sarassaI bhArahI ago vaannii| bhAsA pannavaNI desaNI a vayajoga joge a // 270 // vAkya, vacana, gI, sarasvatI, bhAratI, gau, vAka, bhASA, prajJApanI, dezanI, vAgyoga, yoga, te nigada siddha che. (svayaM samajAya tevAM che) eTale badhAno eka ja artha thAya che. ra7ll, davve tivihA gahaNe anisiraNe taha bhave parAghAe / bhAve dabve a sue carittamArAhaNI ceva // 27 // "dravya bhASA" traNa prakAranI che. levAmAM, kADhavAmAM tathA parane AghAta karavAmAM che. temAM kAya yoga vaDe bhASA dravyanuM grahaNa karavuM te grahaNa dravya bhASA che tathA teja bhASA dravyone vAkya yoga vaDe bahAra kADhavA (uccAra karavA) te nisarga bhASA che. ane (3nIkaLelA bhASAnA dravya vaDe anyane potAnA rUpe pariNAma pamADavA preraNA karavAnI je kriyA te parAghAta che. A traNe prakAranI kriyA dravya yoganuM pradhAnapaNuM batAvavAnI icchAthI dravya bhASA kahI che. ane bhAvadvArane vicAratAM teja bhAva bhASA traNa prakAranI ja che. dravyamAM, zratamAM, tathA cAritramAM, te bheda lagADavA eTale dravya bhAva bhASA che. te ja pramANe zratajJAnane AzrayIne je bolAya te mRtabhAva bhASA jANavI. ane cAritrane AzrayIne je bolAya te cAritra bhAva bhASA jANavI. A traNe prakAranI bhASA bolanArA dravya bhAvanA pradhAnapaNAnI apekSAe bhAvabhASA che. ane teja oghathI dravya vigerenI ArAdhanA batAvavAthI ArAdhani kahevAya che ane "ca" zabdathI virAdhanA tathA ubhaya anubhava thAya che. te paNa dravyAdi ArAdhanA vigerethI jANavI, vAdInI zaMkA-ahIMyAM dravya bhAva vAkyanuM svarUpa batAvavuM. kAraNa ke teno viSaya che. tyAre bhASAnuM varNana zA mATe karo cho? uttara-vAkya ane bhASA baMne eka arthavALAM hovAthI doSa nathI. kharI rIte 1 A (1) grahaNa (2) nikaLavuM (3) parAghAta B vi.bhA.-369 thI 372 39 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 sAtamuM adhyayana jotAM vAkyanuM ja varNana cAle che. A gAthAno sAmaTo artha kahyo, paNa avayavano artha have kaheze temAM dravya ane bhAva bhASAne dhyAnamAM rAkhIne ArAdhanI vigere bhASAnA bhedanI yojanAne kahe che.//ra71TI ArAhaNI u dave saccA mosA virAhaNI hoi / saccAmosA mIsA asaccamosA ya paDisehA // 272 // ArAdhanI bhASAnuM varNana kare che. paralokanI pIDA na thAya tevI rIte vastune kahe te ArAdhanI bhASA che te dravya saMbaMdhI bhAvabhASA te satyAbhASA jANavI ane mULamAM ta zabda che. tethI jANavuM ke te dravyathI koI virAdhanI paNa satya hoI zake. parapIDA saMrakSaNanA phaLanA bhAvane ArAdhavAthI satya che. ane virAdhanAthI mRSAbhASA virAdhanI thAya che. eTale dravyane bIjI rIte kahevAthI virAdhanA thAya e ja pramANe kaMIka sAcI kaMIka juThI te mizrabhASA thAya che. eTale temAM thoDuM ArAdhanAnuM phaLa hoya. ane thoDuM virAdhanAnuM phaLa hoya che tathA ArAdhanI na hoya, tema virAdhanI paNa na hoya. tevI bhASA asatya pRSA bhASA kahevAya tenAthI kahevAtA dravyamAM satya ane asatya e baMneno abhAva che. A cAra bhASAnuM svarUpa udAharaNo vaDe khulluM thaze, prathama satyabhASAnuM varNana kare che. ra7ra.. jaNavayasammayaThavaNA nAme ruve paDucca sacce a| vavahArabhAvajogo dasame ovammasacce a||273|| satya vAkya daza prakAranuM che. temAM janapada satya vigere bhedo che. temAM judA judA dezanA loko judI judI bhASA bole che. tethI eka bIjAnuM bolavuM eka bIjAnA arthane maLatApaNuM hoya ane tethI ja temano vahevAra cAle to te (1) janapada (deza) satya jANavuM, jema ke udakane kokaNa vigere dezamAM paya -picce, udaka, nIra, vigere kahe te badhuM luccAI vinAnuM hovAthI judA judA dezane icchita arthane meLavavAmAM upayogI hovAthI je dezamAM je zabda bolAya to tene vAparavAmAM harakata nathI. ane te janapada satya kahevAya e pramANe bIjA bhedo paNa jANavA. (2) saMmata-satya eTale kamada kavalaya utpala tAmarasa e cAre eka sarakhA paMka (kAdava)mAM utpanna thAya che. chatAM govALIAthI rAjA sudhI badhAne e ja mAnya che ke araviMda ne ja paMkaja kahevuM, have (3) sthApanA satya kahe che, mudrA (vIMTI athavA sIkko)mAM je lekha lakhAya akSara kotarAya ke A tolamAM mAso che. athavA A kArdApaNa (ekajAta no sIkko) A so che A hajAra che. (huMDI, noTa vigeremAM te AMkaDA pratyakSa che) (4)nAma satya te koI mANasa kuLane vadhAranAro na paNa hoya. to paNa kuLavardhana nAma pADyuM hoya to te paNa satya che. e pramANe dhanavardhana na hoya to paNa dhanavardhana nAma pADe te satya che. te pramANe yakSa na hoya chatAM nAma yakSa pADe to te yakSa kahevAya have (5) rUpa satya kahe che. koInAmAM tevA guNo na hoya chatAM tenuM rUpa dhAre to te rUpa satya kahevAya, jema ke koImAM sAdhunA guNo nathI, paNa sAdhuno veSa dhAre, to te rUpa sAdhu kahevAya che. (6) pratItya satya kahe che. jemake, anAmikA AMgaLInuM bIjI AMgaLI sAthe sarakhApaNuM karatAM te lAMbI TUMkI kahevAya. te pramANe A anaMta pariNAmavALA dravyanuM te te sahakArI kAraNonA saMbaMdhathI te te rUpa pragaTa thAya che. te pratIya satya kahevAya che. have (7) vyavahAra satya kahe che. (ghAsa baLatu hoya) chatAM pahADa baLe che tema kahevAya che. pANI jharatuM hoya chatAM ghaDo jhare che ema kahevAya che, tathA peTachatAM andarA (peTa vinAnI) kanyA kahevAya che. te AgaLa kaheze, alomA eTale peTa Upara vALa ochA hoya, tene kahe che. e pramANe eDakA tathA pahADamAM rahela ghAsanuM baLavuM paNa A pramANe vahevAra varte che. anudarAno artha A che ke, je kanyAne puruSathI garbha rahevAno te samaya saMbhava na hoya, to te anudarA strI kahevAya che, tathA kApavA yogya rUvAMTI vadhI na hoya to gheTAMne aloma eDaka kahe che. (8) bhAva satya A pramANe che. bagalAmAM pAMca raMga hoya paNa temAM dhoLo raMga vadhAre hovAthI dhoLA kahevAya che. tathA (9) yoga satya te A pramANe che. chatranA yogathI chatrI kahevAya, ane daMDanA yogathI daMDI kahevAya. (10) upamA satya e pramANe jANavuM je talAva moTuM hoya te samudra jevuM kahevAya che. A daza prakAranI satya bhASA kahI eTale janapada, 40 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 saMmata, sthApanA, nAma, rUpa, pratItya, vyavahAra, bhAva, yoga, upamA satya e daza prakAranI satya bhASA che. have mRtrA (juThI) bhASA kahe che. II2734aa kohe mANe mAyA, lobha pejje taheva dose a / hAsabhae akkhAiya uvaghAe nissiA dasamA // 274 // (1) krodhathI pitA putrane kahe ke tu mAro putra nathI athavA krodhamAM je kaMI bolAya te Azaya viparIta hovAthI te badhuM juduM che. te pramANe (2) mAnamAM caDelA pAse dhana ochuM hoya chatAM tene koI pUche to kahe ke huM bahu dhanavAna chuM tathA (3) kapaTa juTha te A pramANe che, mAyA karanArA (khela karanArA vAdI vigere) bole ke goLo naSTa pAmyo (uDI gayo) te pramANe (4) lobhathI vANIA vigere je bhAve vecyuM lIdhuM hoya tethI judo bhAva batAve te che. (5) premathI juThuM-dAsa na hoya chatAM kahe ke huM tAro dAsa chuM. (6) dveSathI juTha te guNavAnane paNa aguNI kahe. (7) hAsya (mazkarI)nuM juTha te mazkarAo koInuM kaMI le ane pUchatAM kahe ke meM joyuM nathI. (8) bhaya juTha te coro pakaDAtAM jUThuM bole ke meM kAMI lIdhuM nathI. (9) kathA juTha te mIThuM maracuM bhabharAvIne game te vAta banAvI kADhe te tathA (10) upaghAta juTha e cora na hoya chatAM tene corInuM tohamata mUkIne cora kahevo. e pramANe krodha, mAna mAyA, lobha, prema, dveSa, hAsya, bhaya, kathA tathA upaghAtane AzrayI daza prakAranI asatya bhASA jANavI. have, satya mRSA (mizra) bhASAne kahe che. 274 // uppannavigayamIsaga jIvamajIve a jIvaajjIve ( ajIve) / taha'NaMtamIsagA khalu parita addhA a addhaddhA // 275 // (1) utpanna mizra jema ke koI nagarane AzrayI bole ke Aje daza bALaka janamyAM. have jo daza karatAM ochAM, athavA vadhAre janamyAM hoya to temAM mizra bhASA vyavahArathI kahevAya. jemake eka mANasa bIjAne kahe ke huM tane savAre so rUpIyA ApIza, paNa pacAsa Ape to te vyavahAramAM satya asatya kahevAya che. eTale sarvathA nA Ape to juTha kahevAya. paNa ochA Ape to mizra kahevAya. temaja te nagaraeNmAM bilakula na janamyA hoya to juTha bhASA kahevAya. te pramANe (2) vigata mizra maravAne AzrayI paNa jANavuM. jemake koI nagaramAM Aje daza buDhDhA mANasa marI gayA, tethI ochA vadhatA marelA hoya to te paNa vigata mizra bhASA jANavI. (3) utpanna vigata mizra A nagaramAM Aje ATalA janmyA ne ATalA marI gayA ema kahe paNa temAM ochAM vadhatAM hoya eTale A janma maraNane AzrayI mizra bhASA jANavI. tathA (4) jIva mizra jIva saMbaMdhI eTale jIvatA ane marelA karamIyA hoya to jIvatA karamIyA bolatA mizra bhASA kahevAya, athavA (5) ajIva mizra te ajIva saMbaMdhI ghaNA karamIyA marelA hoya, ane thoDA jIvatA hoya to kahe ke marelA karamIyA to te mizra bhASA kahevAya. (6) jIvAjIva mizra te koIpaNa mANasa ema kahe ke ATalA ja marelA ane ATalA ja jIvatA kahetAM tethI ochA vadhAre marelA jIvatA hoya to te jIvAjIva AzrayI mizra kahevAya. tathA (7) anaMta mizra te mULA, kaMda vigerenA pAMdaDAmAM pratyeka (parIta) vanaspatinA jIvo hoya te badhAne anaMtakAya kahevAthI anaMta mizra kahevAya, (8) te pramANe pratyekane AzrayI te ghaNA jIvo pratyeka hoya temAM koI anaMta hoya. tene pratyeka kahetAM pratyeka mizra kahevAya. (9) addhA mizra te kALa saMbaMdhI che jemake koI paNa mANasa koI kAryamAM sobatIone kahe ke rAta paDI che, chatAM divasa thoDo bAkI hoya to te kALa mizra kahevAya. (kALa ane addhA eka ja che) (10) addhaddha mizra eTale divasa ane rAtano eka bhAga, te saMbaMdhI mizra bole jema ke koI kAryamAM utAvaLa hoya to eka pahora divasa caDhyo hoya to paNa kahe ke madhyAhna thaI gayo che e pramANe mizra zabda darekamAM joDavo. (Ano paramArtha e che ke cokkasa khAtrI karyA vinA je bolavuM temAM thoDuM sAcuM ane thoDuM juThuM bolAya to te mizra bhASA kahevAya che.) have asatyA mRSA kahe che.||275 AmaMtaNi ANavaNI jAyaNi taha pucchaNI ya pannavaNI / paccakkhANI bhAsA bhAsA icchANulomA ya // 276 // (1) AmaMtraNI bhASA jema ke he devadatta! temAM sAcuM juThuM kazuM paNa nathI, kAraNa ke pUrve kahelA satya 41 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ravaivAhnikrUtra magi4 - bhAga 2 sAtamuM adhyayana asatya ke mizrano bhAMgo lAgu paDato nathI, e pramANe bIjAmAM paNa jANavuM e pramANe (2) AjJA saMbaMdhI, jema keziSyane kahe ke A kara, A paNa karavuM na karavuM. baMneno abhAva hovAthI paramArthathI eka paNa niyama nathI aduSTa vivakSAne janma ApanAro hovAthI te asatyA mRSA kahevAya. e pramANe potAnI buddhi vaDe bIjI jagyAe paNa vicArI levuM. (3) yAcanA bhASA, ke mane bhikSA Apo AmAM paNa sAca, juTha ke mizra nathI. te pramANe (4) pRcchanA bhASA pUchavA saMbaMdhI kema ke A vAta kevI rIte che? temaja (5) prajJApanI (upadeza rUpa) jema ke hiMsAmAM rakta mANasa duHkha vigereno bhAgIo thAya che. (6) pratyAkhyAnI bhASA te aditsA (yAcanAnI nA kahevI) bhASA tathA (7) icchAnulomA te koIe koIne kahyuM ke sAdhu pAse jaIe tyAre te uttara Ape, hA, bahu sArUM. era76IL aNabhiggahiA bhAsA bhAsA a abhiggahami boddhavvA / saMsayakaraNI bhAsA vAyaDa avvAyaDA ceva // 277 // gRhitA je bhASA artha vinAnI bole, jenI matalaba kAMI paNa na hoya te Dilya, vigere jANavI. ane (9) abhigraha bhASA te jANavI ke jemAM artha nIkaLe. jema ke ghaTa. A baMnemAM phera (bheda) eTalo che ke (Ditthano artha nathI, ane ghaTano artha che. sAMbhaLanAro paNa lakSa Ape che) (10) saMzaya karanArI bhASA jema ke siMdhava kahevAthI tenA aneka artha thAya che. tyAre sAMbhaLanArane saMzaya thAya che ke ghoDo maMgAve che ke namaka (mIThuM) maMgAve che ane (11) pragaTa bhASA A pramANe che. A devadattano bhAI che, tathA apragaTano artha A pramANe che. jema ke bALakone pIThamAM thAbaDIne rAjI rAkhe. te (12) apragaTa bhASA che. A pramANe TUMkAmAM asatyAmRSA bhASA kahI tenuM ja khulAsAvAra vivecana kare che. ra77I : savAvi asA duvihA pajjattA khalu tahA apajjattA / paDhamA do pajjattA uvarillA do apajjattA // 278 // - Upara batAvelI satyA vigere bhedavALI cAre prakAranI bhASA be prakAranI che. paryAptA tathA aparyAptA eTale je eka pakSamAM sthApana thAya, cAhe satyamAM athavA asatyamAM. te vyavahArane sAdhanArI jANavI. ane tethI viparIta aparyAptA jANavI. tethI ja kahe che ke pahelI be bhASAo satyA ane mRSA e baMne payatA che. kAraNa ke te pote potAnA viSayano vyavahAra sAdhe che. ane pAchaLanI be bhASA potAno vyavahAra na sAdhavAthI aparyApta che. dravyanI bhAva bhASA kahI. have zrutabhAva bhASA kahe che. //ra78 ' . ' suathamme puNa tivihA saccA mosA asaccamosA a / sammaTThiI u suovauttu so bhAsaI sacvaM // 279 // zrata dharma saMbaMdhI je bhAva bhASA che te traNa prakAranI che. satyA, mRSA, asatyAmRSA temAM samyag dRSTi siddhAMtamAM dhyAna rAkhIne upayoga pUrvaka bole te satya bhASA kahevAya. 279 sammaTThiI u suaMmi aNuvautto aheuga ceva / ja bhAsai sA mosA micchAdiTThIvi a taheva // 280 // - ane teja samyag dRSTi jIva, sAmAnya rIte AgamamAM dhyAna rAkhyA vinA pramAdathI je kaMI yukti rahita bole, jema ke taMtathI paTa ja thAya che, te athavA bIjAM tevAM vacana bole te mRSA kahevAya. (saMskRtamAM pAMcamI vibhakti che, tyAM trIjI joIe, kAraNa ke jenA vaDe vastu bane tyAM trIjI joIe.) athavA koI upayoga vinA taMtuthI ghaTa bane te paNa mRSA(juTha) che. vijJAna vigerenuM paNa tema ja che. tevI ja rIte jaina sivAyanA paNa mithyASTio je kaMI tattva samajyA vinA upayogamAM rahIne athavA upayoga rahita thaIne bole te tenI dRSTie jUTha ja che. ghaNanA kIDAthI lAkaDAmAM kotarAelA akSaranA nyAyathI saMvAdamAM teo satya athavA asatyamAM unmatta mANasanI mAphaka bole tethI te mRSA gaNAya. ll280 ___.. havai u asaccamosA suaMmi uvarillae tinANami / jauvautto bhAsai etto vocchaM carittami // 28 // asatyAmRSA bhASA te zrutamAM Agama pote ja che eTale AgamamAM je parAvartana karavuM vigere siddhAMtane 42 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 bhaNatAM tenI AmaMtraNI vigere bhASAnA rUpa paNe hovAthI teja che. paNa avidha, mana:paryAya ane kevaLajJAna e traNa jJAnamAM je upayoga rAkhato bole te asatyAmRSA jANavI. AmaMtraNI bhASA vigere mAphaka tevA adhyavasAyamAM tenI pravRtti che. A pramANe zruta bhAva bhASA kahI. pUrve kahyuM hatuM ke have cAritrane viSe kahIza. te cAritra saMbaMdhI bhAva bhASAne kahe che. II281mAM paDhamabiiA caritaM bhAsA do ceva hoMti nAyavvA / sacarittassa u bhAsA saccA mosA u iarassa // 282 // pahelI ane bIjI te satyA ane mRSA bhASAmAM cAritra viSayamAM be ja bhASAo jANavI. tenuM svarUpa kahe che. cAritra parINAma vALAne tenI vRddhinA nibaMdhana rUpa je bhASA te dravya saMbaMdhI ane bIjA bhAvamAM hoya to paNa te satya bhASA che. kAraNa ke saMta puruSonuM hita kare te satya bhASA jANavI. ane mRSA te cAritra rahita saMsArI jIvanI tenI vRddhinA nibaMdhananA kAraNa rUpa bhASA jANavI. (jenAthI jIvonuM hita thAya te satyA, ane jenAthI jIvonuM ahita thAya te asatyA bhASA jANavI) A pramANe vAkyanA eka ja arthavALI bhASAnuM varNana karyuM. have zuddhinuM svarUpa batAve che. 282 NAmaMThavaNAsuddhI davvasuddhI a bhAvasuddhI a / eesiM patteaM parUvaNA hoi kAyavyA // 283 // nAma sthApanA, dravya ane bhAva e cAra prakAranI zuddhi che te darekanI prarUpaNA karavI joIe, nAma sthApanA sugama hovAthI tene choDIne dravya zuddhi kahe che. II283 tivihA u davvasuddhI taddavvAdesao pahANe a / taddavvagamAeso aNaNNamIsA havai suddhI // 284 // dravya zuddhi traNa prakAranI che, teja dravyathI eTale tadravya zuddhi tathA AdezathI eTale Adeza dravya zuddhi tathA prAdhAnyathI te prAdhAnya dravya zuddhi che, temAM prathamanuM varNana kare che; je dravya bIjA dravyanI sAthe joDAyA vinA zuddha thAya te, dUdha, dahi che, te tadravya zuddhi jANavI, ane AdezamAM mizra thAya che te anya athavA anya nahi, te saMbaMdhI che. tethI kahyuM che ke AdezathI dravya zuddhi be prakAranI che anya paNa athavA anyapaNA vinA jema ke anyapaNAmAM zuddha kapaDAM paherelo devadatta che, ane ananya (ekaja) paNAmAM zuddha dAMta vALo che. (cokkhAM kapaDAM ane devadatta e be judAM che, ane zuddha dAMta ane devadatta e baMne judAM nathI) have prAdhAnya dravya zuddhi kahe che. II284 vaNNarasagaMdhaphAse samaNuNNA sA pahANao suddhi / tattha u sukkila mahurA u saMmayA ceva ukkosA // 285 // varNa, rasa, gaMdha ane sparzamAM je sAmAnya paNe suMdaratA che te manojJatA jANavI, athavA manojJatA eTale potAnA abhiprAyane anukULa hoya te pradhAna paNe zuddhi jANavI, temAM A pramANe ciMtA (vicAra)nA saMbaMdhamAM dhoLo raMga ane madhura rasa che. eTale dhoLo raMga ane madhura rasa game che, tathA 'tu' zabdathI surabhi gaMdha ane mRdu (komaLa) sparza game che, ema jANavuM, ane abhiprAya paNa prAye manojJa che, eTale A pramANe lokamAM ghaNe bhAge A pravRtti che ke sapheda raMga, madhura rasa ane sugaMdhi ane komaLa sparza e saune game che. utkRSTa ane kamanIya e raMga vigere ghaNe bhAge vahAlA che ema sUcave che. 'ca' zabdano chupo upanyAsa che (te AgaLa kaheze.) dravya zuddhi kahI, have bhAva zuddhi kahe che. I285 emeva bhAvasuddhI tabbhAvAesao pahANe a / tabbhAvagamAeso aNaNNamIsA havai suddhI // 286 // dravya zuddhi mAphaka bhAva zuddhi traNa prakAranI che te ja bhAvamAM te tadbhAva zuddhi che, ane Adeza bhAva zuddhi ane pradhAna bhAva zuddhi paNa che. tadbhAva zuddhimAM bIjI jagyAe dhyAna choDIne teja bhAvamAM dhyAna ApavuM te. tadbhAva zuddhi. ane bhAva bIjA padArtha vinA ekalo zuddha thAya che, te che. jemake bhUkhyAne annano abhilASa thAya, tyAre temAM tenuM citta lAge, te jyAre anna khAI choDe tyAre tenI bhAva zuddhi thAya, teja pramANe AdezamAM 43 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI drAvatnisUtra maFIC2 - mArU sAtamuM adhyayana paNa mizra zuddhi thAya che, eTale e saMbaMdhI tathA te vinA anya saMbaMdhI tethI kahyuM che ke Adeza bhAva zuddhi be prakAranI che, eka to anya paNe, bIjI ananya che. jema ke zuddha bhAvavALA sAdhune guru che. te anyapaNAmAM che, eTale guru judA chatAM tenA Upara celAno zuddha bhAva che tathA ekapaNAmAM "zuddhabhAva" pote ja che, eTale temAM zuddhabhAva e AtmAthI judo nathI paNa eka ja che. have pradhAna bhAva zuddhi kahe che. l286o. dasaNanANacarite tavovisuddhI pahANamAeso / jamhA u visuddhamalo teNa visuddho havai suddho // 287 // , darzana, jJAna, cAritra saMbaMdhI tathA tapa saMbaMdhI je vizuddhi che, te prAdhAnya Adeza che. temAM darzana vigerenuM varNana cAlatAM je pradhAnapaNuM che, te pradhAna bhAva zuddhi che, te dRSTAMta batAve che. jema ke samyak darzana vigeremAM sAyika jJAna, darzana, cAritra che. te pramANe tapa pradhAna bhAva zuddhi te AMtara tapa che. eTale prabhue kahelI AjJA pramANe anuSThAnanI ArAdhanA karavI. A kevI rIte pradhAna bhAva zuddhi che? AcArya uttara Ape che ke A kSAyika darzana, jJAna, cAritra vigerethI zuddha thAya che, eTale sAdhu karma maLathI rahita banI maLathI mukta thatAM siddha svarUpe thAya che. tethI ja A pradhAna bhAva zuddhi che. Upara kahyA pramANe darzana, jJAna, cAritra e traNe batAvyAM. ane Upara kahelI badhI zuddhiomAM ahIM bhAva zuddhi vaDe ApaNane prayojana che. te vAkya zuddhithI thAya tethI kahe che. ll287ll jaM vakkaM vayamANassa saMjamo sujjhaI na puNa hiMsA / na ya attakalusabhAvo teNa ihaM vakkasuddhitti // 28 // - jenAthI vAkya zuddha bolAya tenAthI saMyamanI zuddhi thAya cheahIMyAM zuddhi eTale nirmaLa thavuM paNa kauzika vigerethI hiMsA thAya che. te ahIMyAM na levI. AtmAmAM kaluSabhAva (kharAbabhAva) je duSTa abhisaMdhi rUpa bhAva thAya che. te na levo paNa tene tyAgavo te kAraNa vaDe A pravacanamAM bhAva zuddhinuM nimitta vAkya zuddhi che tethI temAM pravartana karavuM te ja kahe che. ll288ll. . vayaNavibhatIkusalassa saMjamamI samujjuyamaissa / dubbhAsieNa hujjA hu virAhaNA tatya jaiavvaM // 289 // - vacananI vibhaktimAM kuzaLa eTale bolavA joga, na bolavA joga, e be prakArane jANanAra eTaluM ja nahi paNa te pramANe bolIne saMyamamAM vartanAro eTale ahiMsAmAM jenuM citta lAgeluM che tevA sAdhune paNa koI vakhata (ajANathI) kharAba vacana bolavA vaDe virAdhanA thAya tethI paralokamAM pIDA thAya tethI kharAba vAkyanuM paNa jJAna jANavA prayatna karavo. (A bolavAthI nukazAna thAya te paNa sAdhue jANavuM joIe.). " vAdI nI zake-jo bolavAmAM vakhate bhUla thAya to paralokamAM pIDA na thAya to na bolavuM teja sArUM che. uttara-na bolanAra jo mUrkha hoya to tene paNa doSa lAge che. kahyuM che ke, ra89 vayaNavibhattiakusalo vaogayaM bahuvihaM ayANato / jaivi na bhAsai kiMcI na ceva vayaguttayaM patto // 290 // vacana vibhaktimAM akuzaLa (mUrkha) eTale A bolavuM ke A na bolavuM evo viveka jene nathI te utsarga vigere jaina siddhAMtanA bhedathI ajANyo jo bolavAmAM doSa mAnIne na bole ane mauna besI rahe to paNa tene vacana gamino lAbha na maLe, tethI te doSita jANavo. (celo doSita AhAra lAvyo hoya ane guru utsarga apavAda na jANato hoya tethI na bolI zake. to celo e doSita AhAra khAvAthI ane niSedha na karavAthI guru paNa doSano bhAgIdAra che.) have tethI ulaTuM kahe che. ra90 vayaNavibhattIkusalo vaogayaM bahuviha viyANato / divasapi bhAsamANo tahAvi vayaguttayaM patto // 291 // vacana vibhaktine jANanAro zAstramAM kahelA utsarga vigere bhedovALA vacanane jANanAro divasa mAtra (Akho divasa) bolanAro siddhAMta vidhie bolato hovAthI te vacana gumi vALo che. arthAt te doSano adhikArI nathI. have vacana vibhaktimAM je kuzaLa che tenI oghathI vacana vidhi kahe che. 291 44 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana "zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 puvaM buddhIr3a pehitA, pacchA vayamuyAhare / acakkhuo va netAra, buddhimanneu te girA // 292 // prathama vacananA bolavAnA samayamAM buddhi vaDe vicArIne pachI bole eTale ema jANavuM ke, mAruM vacana koIne paNa pIDAkArI na thAo. dRSTAMta kahe che jema AMdhaLo doranArane AzrayIne cAle che, te pramANe buddhine AgaLa karIne bhASA bolo. eTale buddhine anusAra vicArIne bole. A pramANe vAkya zuddhi nAma niSpanna nikSepo thayo. have sUtrAlApaka niSpannano avasara che. e badhuM pUrva pramANe jANavuM. have sUtrAnugamamAM nirdoSa ane asmalitAdi guNovALuM sUtra bolavuM te kahe che. ll192ll cauNhaM khalu bhAsANaM, parisakhAya pannavaM / doNhaM tu viNayaM sikne, do na bhAsejja savvaso // 1 // cAra prakAranI bhASAo che. A sivAya pAMcamI nathI. A bhASAo pUrve satyA vigere kahI, te sarve prakAre tenuM svarUpa jANIne buddhimAna sAdhu satya ane asatyAmRSA evI be prakAranI bhASAne bole ane zuddha prayogamAM jenA vaDe karma ochAM thAya teja vinaya che. ema mAnIne prathamanI kahelI be bhASA, paNa asatyA athavA satyA mRSA e sarvathA na bole. ||1 jA ya sacyA avattavvA, sacyAmosA ya jA musA / jA ya buddhehiDaNAinnA, na ta bhAseja paNNavaM // 2 // te vinayane ja kahe che. je satya bhASA che, te padArthanA tattvane aMgIkAra karIne sAvadyapaNe hoya te na bolavI jema ke A jagyAe pallI (nivAsa sthAna) che, AvI kauzika bhASA mAphaka na bole. (coronI pallI A jagyAe che. evuM satya vacana paNa sAdhu bole to corone je zikSA thAya tenA doSano bhAgIdAra sAdhu thAya. te vakhate temAM cora na hoya to paNa pakaDAtAM nirdoSa mAryo jAya) tevI ja rIte sAdhue mizra bhASA paNa na bolavI, jema ke dasa ja bALako janamyA. ane mRSA (juTha) e to tadna khoTuM ja bolavuM che te sAdhue na bolavuM. ahIM paNa sUtramAM ca" zabda che, teno chUpo saMbaMdha che, tathA je bhASA tIrthakara, gaNadhara evA paMDita puruSoe AcarI nathI evI asatyA-mRSA' AmaMtraNI, AjJApanI vigere lakSaNavALI bhASA avidhi pUrvaka svara vigere prakAra vaDe na bole. arthAt evI bhASA paMDita sAdhu na bole ke jemAM doSa hoya. ra/ asaccamosa saccaM ca, aNavajjamakakkasaM / samuppehamasaMdiddhaM, gira bhAsejja paNNavaM // 3 // sAdhue kevI bhASA bolavI te kahe che. sAvadya ane karkaza ja na hoya te pApa rahita ane atizaya uktithI matsara rahita, pahelAM vicArIne svaparane upakAra karanArI saMdeha rahita tathA vinA vilaMbe bIjo samaje tevI bhASA sAdhue bolavI. hall eyaM ca aTThamannaM vA, jaM tu nAmei sAsayaM / sa bhAsa saccamosa pi, taM pi dhIro vivajjae // 4 // have satyA tathA asatyA mRSAnA niSedhanuM varNana kare che. je vacana vaDe mokSa je zAzvatuM che, tene nIcuM pADe eTale sAdhune mokSa guNa pAmavA na de, (durgatimAM ghasaDI jAya) tevuM karkaza ane sAvadya vacana je satyAmRSA che, te na bole, ane te vacana satya hoya to paNa na bole. zaMkA-satyA mRSA bhASAno sAmAnya paNe ja niSedha karavAthI te pramANe satya bhASAnuM paNa sAvadyapaNuM samajAI jAya che, to navuM zA mATe lakhavuM paDyuM? uttara-mokSane viddha karanAra bArIka paNa arthane svIkArIne koI paNa bhASAnuM bhASaNa na karavuM, evuM atizaya niSedha batAvanAra A che, tethI punarUktino doSa ja nathI, (satyA vigere cAre prakAranI koI paNa bhASAmAM bolatAM jo bIjA jIvane pIDArUpa hoya athavA AtmAne malina karavA rUpa hoya to te bhASA na bolavI evuM batAvavA pharI khulAso kare, to maMda buddhivALAne lAbha ja thAya paNa doSa nathI. jo 1 AcA. cUlA. - 4/10 4pa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI daMzavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 sAtamuM adhyayana vitahaM pi tahAmuttiM, jaM giraM bhAsae naro / tamhA so puTTho pAveNaM, kiM puNaM jo musaM vae ? // 5 // have juTha na bolavAnI rIta batAve che. asatya vacana mUrtinA viSayamAM bole arthAt puruSano veSa paherIne strI pote puruSanI bhASA bolatI hoya, te samaye koI tene jANanAro ema kahe ke e strI gAya che. athavA e (strI) Ave che. AvuM bolavAthI bolanArane bolavAnA samaye ja juTha bolavAnuM pApa baMdhAI jAya che. to je jANI joIne jIvone nukazAna karanArI juThI bhASA bole to tene keTalo badho doSa lAge? arthAt ghaNo ja, (strI puruSano veSa pahere te samaye vartamAna kALane anusarI puruSa ja kahevAya jemake nATakamAM rAjAno veSa paherIne koI strI Ave to tene vahevAramAM puruSa ja kahevAya che. te pramANe puruSa strIno veSa pahere to tene strI kahevI. ethI ulaTuM bole to juTha bolavAno doSa lAge tevuM juTha paNa na bolavuM to jIvone pIDanArUM kharUM juTha kevI rIte bolAya?)INI tamhA gacchAmo vakkhAmo, amugaM vA Ne bhavissaI / ahaM vA NaM karissAmi, eso vA NaM karissaI // 6 // te ja pramANe amUrta vastu aMgIkAra karIne paNa bolato baMdhAya che. jema ke ame kAle ahIMthI jaIzuM ja athavA ame ema savA2e tenA auSadha mATe bolIzuM ja tathA amArUM kArya ghara vigere thaze ja huM A loca (sAdhunA bAlanuM dUra karavuM) niyamathI karIza ja. athavA A sAdhu amArI sevA karaze ja.IIFI evamAI u jA bhAsA, esakAlaMmi saMkiyA / saMpayAIyamaTThe vA, taM pi dhIro vivajjae // 7 // evI athavA te sivAyanI jema ke huM tane pustaka ApIza ja AvI bhaviSyakALanA vAste je bhASA nizcayapaNe bolAya temAM aMtar muhUrta vigere paNa vighnavALAM che, to tethI bhaviSyamAM thAya athavA na paNa thAya tathA vartamAna ane bhUtanA viSayamAM zaMkAvALI chatAM nizcaya vALI bhASA bolavI e paNa doSanuM kAraNa che. jema ke strI puruSano nizcaya na hoya ane e puruSa che. e vartamAnakALa AzrayIne doSa che tathA baLadIo athavA gAya athavA strI vigere kaMI paNa dekhatAM nizcaya na hoya to kahI de ke meM godho joyo che, gAya joI che, AvuM je kaMI zaMkAvALuM hoya te paNa nizcayarUpe bolatAM doSa lAge che mATe te bhASA buddhimAna sAdhu hoya te na bole kAraNa ke khoTuM paDatAM juThano ja doSa lAge ane vighna thatAM na javAya to gRhastho niMdA kare tethI sAdhue dareka vakhate vicArIne abhiprAya jaNAvavo hoya to prAye zabda bolavo athavA jevo samaya tevuM banaze. (hAlamAM sAdhuone koI vinaMtI kare to vartamAna joga e zabda vApare che.)I9II aIyammiya kAlammi, paccuppannamaNAgae / jamaThThe tu na jANejjA, evameyaMti no vae // 8 // sAdhu bhUtakALa saMbaMdhI athavA vartamAna ke bhaviSya saMbaMdhI je arthane barobara pote na jANe te paNa sAdhue na bolavuM. (A ajANa paNe game tema na bolavuM e sUcavyuM che) // 8 // aIyammi ya kAlammi, paccuppannamaNAgae / jattha saMkA bhave taM tu, evameyaM ti no vae // 9 // te ja pramANe traNe kALane AzrayIne je bAbatamAM zaMkA jevuM hoya te viSayane AzrayIne paNa pote nizcayAtmaka na bole.|9|| aIyammi ya kAlammi pacyuppannamaNAgae / nissaMkiaM bhave jaM tu, evameyaM tu niddise // 10 // traNe kALa AzrayIne je kaMI bolavuM hoya ane temAM bhUta vartamAna ke bhaviSya saMbaMdhI jeno pUro nizcaya karyo hoya ane niravadya hoya te ja viSayane bole bIjA AcArya kahe che ke ahIM evo artha karavo ke sAdhune kaMIpaNa bolavuM hoya to parimita bhASA vaDe bolavuM eTale mULa sUtramAM (stoka stoka) zabda che. teno artha parimita bolavAno karyo.10|| taheva pharusA bhAsA, gurubhUovaghAiNI / saccAvi sA na vattavyA, jao pAvassa Agamo // 11 // 46 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana zrI TrAvenisUtra mApadaMta - mAga rU sAdhue bhAva sneha rahita evI kaThora vANI na bolavI tathA moTA puruSanuM apamAna karanArI bhASA paNa na bolavI. jema ke koI nAmIcA kuLano chokaro hoya tene kahevuM ke tuM to dAsa che, A pramANe satyabhASA bahArathI dekhAtI hoya paNa aMdarathI bIjAne duHkha denArI hovAthI sAdhue tevI bhASA paNa choDavI arthAt satyamAM paNa jo pApa baMdhAtuM hoya to sAdhue na bolavuM. / / 11 / taheva kANaM kANe ti, paMDagaM paMDage tti vA / vAhiyaM vA vi rogi tti, teNaM core tti no vae // 12 // bIjAnuM apamAna karanAra paNa satya bhASA na bolavI te batAve che. jema ke, eka AMkhavALAne kANo tathA napuMsakane napuMsaka (bAyalo) kahevAthI doSa lAge athavA vyAdhivALAne rogIo, corane cora, evuM paNa na kahevuM. kAraNa ke tethI aprIti, lajjAno nAza, sthira roganI buddhi, virAdhanA vigere doSa che. 12 eeNa'nneNa aTTheNa, paro jeNuvahammaI / AyArabhAvadosaNNU, Na taM bhAsijja paNNavaM // 13 // eja pramANe bIjAM kAMI paNa bolatAM jenA vaDe bIjo duHkha pAme tathA tevA koIpaNa prakAre, bIjAnuM mana duHkhAtuM hoya to AcArabhAvanA doSane jANanAro, maryAdAmAM rahelo sAdhu na bole.||13|| taheva hole gole tti, sANe vA vasule tti ya / damae duhae vA vi, (nevaM) na taM bhAsejja paNNavaM // 14 // te pramANe hola gola, kutaro, vasula (zUdra jAti) bhikhArI, durbhAgI evuM vacana paNa uttama sAdhu bIjAne na kahe. A jagyAe hola vigere je zabdo je je dezamAM vaparAtA hoya te zabdo sAMbhaLanArane mAThuM lagADanArA hovAthI tevA vacanano niSedha karyo che. (gujarAtamAM paNa pAjI, kRpaNa, bhraSTAcArI, patita, vaMThela vigere puruSane tathA strIne rAMDa, abhAgaNI, vAMjhaNI vigere kaThora zabda bolAya che te sAMbhaLanArane duHkhakAraka hovAthI sAdhue na bolavA, te pramANe gRhasthe paNa na bolavA.)||14| ajjie pajjiye vAvi, ammo mAusiya tti vA / piussie bhAyaMNejja tti, dhUe natuNie tti ya // 15 // sAdhue gRhastha strI puruSanI sAthe sagAM vahAlAMnA zabdo na bolavA te batAve che. prathama strInuM batAve che. jemake, he, ArjIkA (dAdI) prArjIkA (vaDAdAdI) athavA he mA, he mAsI, hai phoI, he bhANejI, he dIkarI vigere A badhAM AmaMtraNanAM vacano che. te sAdhue na bolavAM. // 15 // hale hale tti anne ti, bhaTTe sAmiNi gomiNi / hole gole vasule tti, itthiaM nevamAlave // 16 // te pramANe hale (alI) halI tathA bhaTANI athavA gomini tathA hole gole vasule vigere judA judA dezamAM lokamAM AmaMtraNanAM vacano bolAtAM hoya temAMnA keTalAMka khuzAmatanAM, keTalAMka tochaDAInAM che. tethI Upara kahelA vacanothI strIone na bolAvavI. jo te pramANe bolIe to tene prema thAya athavA aMdarathI dveSa thAya athavA dharmanI niMdA thAya ke sAdhu zA mATe khuzAmata karatA haze? ke apamAnanA vacano bolatA haze? / / 16 / / nAmadhejjeNa NaM bUyA, itthIgotteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavejja lavejja vA // 17 // strIo sAthe kema bolavuM te batAve che. tenuM nAma AvaDatuM hoya to nAma daIne bolAvavI athavA tenuM gotra AvaDatuM hoya to te gotranA nAme bolAvavI jema ke kAzyapa gotra vAlI! je dezamAM je pramANe bolAtuM hoya te pramANe vicArIne UparanA doSa na lAge tema bolAvavI. thoDuM bolavuM te lapana kahevAya ane vadhu bolavuM te Alapana kahevAya, jema ke madhya dezamAM buDhDhI strIne IzvarA kahevAthI saMtoSa pAme che. ane bIjA dezamAM dharmapriyA kahevAthI saMtoSa mAne che. mATe vicArIne bolavuM ke koIne khoTuM na lAge. have puruSane bolAvavAnI vidhi kahe che. II17 // 1 A.cUM. - 4/10 47 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ii TrAvAstivanUtra bhASAMtare - mAga 3 sAtamuM adhyayana ajjae pajjae vA vi, bappo cullapiu ti a / mAulA bhAiNejja ti, putte NattuNia ti ya // 18 // he dAdA, he paradAdA, he bApA, he nAnA bApA, (kAkA) hemAmA, he bhANejA, he dIkarA, he pautrA vigere zabdo paNa khuzAmata tathA tochaDAInA che te na bole. 18 he ho hale tti anne ti, bhaTTA sAmiya gomiya / hola gola vasula ti, purisa nevamAlave // 19 // he hale, he ane, (bharathAra) svAmina, gomina, hola, gola vasula vigere vacano paNa puruSane kahevAM nahi, kAraNa Upara batAvyAM che../19ll nAmadhejjeNa Na bUyA, purisagotteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavejja lavejja vA // 20 // kevI rIte bolavuM te kahe che jema pUrve strIonI sAthe bolavAnuM batAvyuM tema ahIM paNa jANavuM. nAma laIne athavA aTaka gotra vigerethI bolAvavA (kayA dezamAM kevI rIte bolAvavAthI saMtoSa thAya te rIti rivAja jANavA mATe vRddha sAdhuo sAthe nAnA sAdhue vihAra karavo yogya che ke te vRddha sAdhu te dezanI rItithI jANIto thayelo jema bole tema bIjAe bolavuM ke UparanA doSa na lAge.) IlRoll paMciMdiyANa pANANaM, esa itthI ayaM puma / jAva Na na vijANejjA, tAva jAi ti Alave // 21 // - puruSa strI sAthe bolavAnuM batAvI have paMcendriya tiryaMca AzrayIne kema bolavuM te batAve che. gAya vigere mArgamAM joelI hoya to A gAya ja che paNa baLada nathI. evuM nizcayarU5 vacana na bolavuM. temaja A baLada ja che. tema paNa na bolavuM. paNa phakta A e jAtinuM che. tema kahevuM eTale tevA kAraNe koI pUche ane khabara hoya to. jAti kahevI eTale gAya baLadano puruSa strI liMgano bheda na paDe. ane juThano doSa na lAge. jo sAdhu gAyane baLada kahe athavA baLadane gAya kaheto govALIAne paNa sAdhu Upara tiraskAra thAya ke jene gAya baLadanuM paNa bhAna nathI te sAdhupaNuM zuM pALatA haze! A saMbaMdhI zaMkA ane samAdhAna vRddha puruSonuM che. tethI jANavuM. te A pramANe che. jo ziSya pUche ke liMgano bheda paDe to doSa lAge ema hoya to pRthvI vigereno napuMsakapaNAno adhikAra chatAM strI puruSa paNe kevI rIte bolAya che? jema ke patthara (paliMga) mATI (strIliMga) te pramANe pANIno barapha. agrino taNakho. jvALA tathA pavanano vA vAyA tathA vanaspatimAM AMbo AMbalI e pramANe beIndriyamAM kRmi, jaLo, teIndriyamAM mAMkaNa, kIDI, caurindriyamAM bhamaro mAkhI A badhA doSa sAdhune kema na lAge? kAraNa ke zAstrakAre A badhAmAM phakta napuMsaka veda batAvyo che. chatAM strIliMga ane puliMga kevI rIte vaparAya? AcAryano uttara-janapada (dezavAsI) tathA vyavahAramAM jema loka bole tema bolavAmAM harakata nathI, paNa phakta paMcendriyamAM govALIA vigerene paNa puruSa strI liMganA bheda mAluma che. tyAM vivekathI bolavuM; nahi to teo kaheze ke sAdhuono dharma sAro nathI, ke ulaTuM bole che. ane jo saMbhALIne sAdhuo bole to tene zraddhA thatAM sAdhu dharmano paNa lAbha thAya vigere bIjA guNo te meLave. rilA, - taheva maNusa pasu, pakkhi vA vi sarIsiva / thUle pameile vajjhe, pAime ti ya no vae // 22 // te pramANe mANasamAM vRddha juvAna koIpaNa hoya athavA pazu te bakaro vigere hoya, pakSI te haMsa vigere ane sarasava te ajagara vigere hoya te puSTa hoya tathA carabIthI bharelo hoya to A mAravA yogya che athavA mArIne rAMdhavA yogya che. athavA jamarAjAne tyAM pahoMcADavA yogya che. evuM vAkya sAdha na bole: kAra sAMbhaLavAthI janAvarane aprIti thAya. bhaya upaje tathA bIjAne mAravAnuM mana thAya tenI anumodanA tathA sAdhuo mAMsanuM bhakSaNa kare che. evI pApanI AzaMkA bIjAne thAya. mATe tevuM sAdhu na bole. ll22 __ parivUDhe tti NaM bUyA, bUyA uvacie ti ya / sajAe pINie vA vi, mahAkAe ti Alave // 23 // 1 A sUtra. ku. - 1/4/2/13 B A.. - 4/25 vRtti 48 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 paNa kAraNe karIne bolavuM paDe to A zarIre sthULa che, ane tenuM zarIra vadheluM che. athavA AnaMdI che, athavA mahAkAya che, (arthAt mAMse karIne vadhelo che, evuM na bole.)||23|| taheva gAo dujjhAo, dammA gorahaga tti ya / vAhimA rahajogga tti, nevaM bhAsejja paNNavaM // 24 // A gAyo dohavA yogya che. (tene dohavAno vakhata thayo che.) A godhalAo (vAcharaDAne damana karavA yogya athavA nAthavA yogya) saMghalAmAM athavA bheMsalAmAM paloTavA yogya che. tathA bhAra upADavA yogya che, tathA A baLada rathamAM joDavA yogya che, AvuM buddhimAna sAdhu na bole, kAraNa ke te sAMbhaLIne teno dhaNI te kAma kare to tenA anumodananuM pApa sAdhune lAge tathA lokomAM, ema kahevAya ke A sAdhune hajI saMsAranI mAyA mUrchA chuTI nathI, ema niMdA kare mATe tevuM na bole. // 24 // juvaMgave ttiNaM bUyA, dheNuM rasadaya tti ya / rahasse mahallae vA vi, vae saMvahaNe ti yaM // 25 // kAma paDe to AvI rIte bolavuM, A juvAna godhalo (vAcharaDuM) che, athavA A godhalo nAno che, athavA bhAra kheMcavA yogya che, eTale saMvahana, te rathane joDavA yogya che, evuM bole A koI vakhata dizA batAvavAmAM, baLada vigere ubhelA hoya ane bolavAmAM jarUra paDe to Upara mujaba bolavuM ke sAdhune teno doSa na lAge. ra5|| taheva gaMtumujjANaM, pavvayANi vaNANi ya / rukkhA mahalla pehAe, nevaM bhAsejja paNNavaM // 26 // mANasane krIDAnuM sthAna te udyAna tathA parvata tathA vananAM jhADo moTAM joIne tyAM gaelA sAdhue 'AvuM pApanuM vacana' na bolavuM te kahe che, // 26 // gata pAsApamAna, toragALa zihAna haiM / tiSTha-kAna-nAvALa, ane kAlobina ArA A jhADo mahela tathA thAMbhalA karavAne yogya che, emAM eka thAMbhalAnuM makAna hoya, to te mahela kahevAya, ane makAnane ghaNA thAMbhalA hoya te ghara vigere jANItAM che, tathA nagaranA toraNa karavAne yogya che, tathA gharomAM da2vAjAnA bhUgaLo (bArasAkha), ulALo vigere ka2vAne yogya che, A jhADa vahANa tathA nAvaDAM banAvavAne yogya che, tathA A kuvAmAMthI pANI kADhavAnA reMTa banAvavA yogya che (tevuM na bole,)||27|| pIDha! vere (4) 5, nAte maphLa siyA / khaMtanakI 5 nAnI vA, liMgA 1 anaM siyA // 28 // A jhADa pATIyAM pADavAne yogya che, A jhADa ceMgabera (katharoTa cATavo vigere lAkaDAnI cIjo) banAvavA yogya che, A jhADanuM haLa banAvA yogya che, tathA A jhADanuM mayIka (kheDUto jamInamAM vAvelA bIjane DhAMkI devAnA mATe 'samAra' eTale chathI ATha phuTano lAMbo pATIyAnA jevuM hathIAra vApare che, te) banAvavA yogya che, tathA saMcAnI lAkaDI jema ke ghANI tathA ghANInI lATa tathA zeraDIno kola, gADAnuM ke rathanuM nAbhi jenAmAM paiDAnA ArA nAkhavAmAM Ave che. te vacaluM cakara tathA gaMDIkA sonInI dukAnamAM vAparavAnuM lAkaDAnuM hathiyAra vigere banAvavA yogya che, AvuM pApanuM vacana sAdhue kadI na bolavuM. 28 // AsaNaM sayaNaM jANaM, hojjA vA kiMcuvassae / bhUovaghAiNiM bhAsa, nevaM bhAsejja paNNavaM // 29 // A jhADa besavAnA pATalA karavAne yogya che, A jhADa sUvAnA palaMga banAvavA yogya che, A rathane yogya che, A upAzrayane yogya che, athavA A bAraNAM banAvavA yogya che, athavA pAtrA banAvavA yogya che, evuM jIvane duHkha denArUM vacana buddhimAna sAdhu na bole kAraNa ke tevuM vacana bolatAM sAdhune jhADa kApavAnI anumodanAnuM pApa lAge tathA teno svAmI vyaMtara vigere devatA kopAyamAna thAya, tathA gRhastha ema jANe ke A sArA lakSaNavALuM jhADa che, athavA ulaTuM bolAyuM hoya to ema kahe ke A sAdhuone bolavAnuM bhAna nathI. II29 // 49 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI TUrAvAnisUtra bhASAMtarbhe - mAga rU sAtamuM adhyayana taheva gaMtumujjANaM, pabvayANi vaNANi ya / rukkhA mahalla pehAe, evaM bhAsijja paNNavaM // 30 // tethI udyAna, parvata ane vanamAM gaelo hoya, tyAM moTAM moTAM jhADa dekhIne jarUra paDe to A pramANe sAdhue bolavuM. // 30 // jAimaMtA ime rukyyA, dIhavaTTA mahAlayA / payAyasAlA viDimA, vae darisaNi ttiya // 31 // A vRkSo azoka vigere che. te uttama jAtinAM che. A aneka jAtanAM jhADa nALIerI vigere UMcA che. ane naMdI vRkSa vigere goLAkAre che, ane vaDa vigere vistAravALAM che. A jhADo ghaNI DALavALAM che. A jovA yogya vRkSo che, te paNa sAdhu vizrAMti levA beTho hoya, tyAM joyAM hoya to bIjA sAdhune nizAnI batAvavA kahevuM paDe tyAre ja bolavuM. (paNa vinA kAraNe game tyAM bolavuM nahi.) 31 // tahA phalAI pakkAI, pAyakhajjAI no vae / veloiyAI TAlAI, vehimAI ti no vae // 32 // have phaLanA AzrayIne kahe che. A AMbA vigerenAM phaLa pAkelAM che. khAvA yogya che. emAM jALa baMdhAyelI che. khADA nAMkhIne kodarA athavA parALa (ghAsa) vigere nAMkhIne pakAvIne khAvA yogya che, ema sAdhu na bole athavA A vadhAre pAkelI hovAthI AMbo veDI (cuMTI) levA yogya che, athavA A goTaLI baMdhAyA vinAnI che, mATe komaLa che. tathA A goTaLI baMdhAyAthI be phADacAM (cIravA) yogya che. AvuM vacana sAdhu na bole, kAraNa ke gRhastha emAM mahenata kare ane prayAsa karatAM sAdhune anumodanAnuM pApa lAge. tathA phaLa pAkelAM na hoya to gRhasthane sAdhu para dveSa thAya. 32|| * asaMthaDA ime aMbA, bahunivvaTTimAphalA / vaejja bahusaMbhUyA, bhUyarUva tti vA puNo // 33 // kAraNe karI sAdhue kema bolavuM te vidhi kahe che. A AMbA phaLathI bharelA che, tethI ghaNA bhArathI nIcA namI gayA che, ane bhAra UMcakavAne samartha nathI. AMbA levAnuM kAraNa e che ke temAM phaLa ghaNAM tathA upayogI hovAthI te pradhAna vRkSa che athavA emAM goTalI baMdhAelAM phaLa ghaNA che, ane ghaNAM pAkelAM hovAthI tathA veDavA (cuMTavAne) yogya hovAthI tevAM prakAranAM che. tathA A komaLa phaLavALAM che. (A sAdhu bIjA sAdhune mArganI nizAnI batAve tevA samaye bolavAnuM che. teja pramANe pote kyAM rahyA te koI pUche to te nizAnI batAvavAmAM bolavA yogya che.) 133 // to (hevo)sahiyo paNao, nItiyAo vI rU haiM / lAimA bhajjimAo tti, pihukhajja ti no vae // 34 // have anAja pAkyuM hoya to tenI bolavAnI vidhi kahe che. A DAMgara, kamoda, bhAta, vigere pAkI gayA che, tathA tenI kAnti lIlA raMganI che. athavA vAla, coLA, gavAra vigerenI phaLI cuMTavA yogya thaI che. tathA A phaLIo (zIMgo) vigere bhUMjhavA yogya che, tathA A anAjano poMka (aDadhuM pAkeluM anAja) pADavA yogya che. AvuM vacana sAdhu na bole, kAraNa ke tethI gRhastha AraMbha kare tenuM pApa sAdhune lAge e pUrve batAvyuM che.34|| virUDhA bahusaMbhUyA, thirA UsaDhA vi ya / gabmiyAo pasUyAoM, sasArAo tti Alave // 35 // jarUra paDethI bolavAnI vidhi kahe che. A rUDha che, eTale bahu pAkela che, athavA pAkI javA jevA che. A pAkI gayelA che, Ane mAthe DuMDA (kaNasalAM) AvelAM che. A garbhavALAM che, ene DuMDAM (kaNasalAM) AvyAM nathI. phakta mucha AvelI che (mucha eTale coTalI, rUvAMTI) DAMgara vigere A pramANe che. ema bolavuM. pAkelAne mATe kevI rIte bolavuM te Upara batAvyuM che.||35|| taheva saMkhaDi nacyA, kivyaM kajjaM ti no vae / teNagaM vA vi vajjhe tti, sutitthe tti ya AvagA // 36 // saMkhaDi saMkhaDi bUyA, paNiyaThThe tti teNagaM / bahusamANi tityANi, AvagANaM viyAgare // 37 // 50 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana "zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 - sAdhue vicArIne bolavuM, tyAra pachI tene lagatuM bIju paNa kahe che. "saMkhaDI' eTale jemAM jIvonuM Ayu (Aukha) nAza pAme. (maraNa pAme) te saMkhaDI eTale sthAvara jIvone duHkharUpa maraNanuM jamaNa jANIne sAdhu tyAM gayo hoya to ema na bole ke A bApane mATe karavA yogya che. jo bole to mithyAtvanI vRddhi thAya tathA corane dekhIne ema na bolavuM ke A bAMdhavA yogya che. jo bole to ema manAya ke A kharekhara cora ja che. (vakhate te cora na paNa hoya to sAdhune jUThano doSa lAge ane kadAca kharo cora hoya to tenAM sagAMvahAlAM sAdhu Upara dveSa karIne tene athavA bIjA sAdhune herAna kare) nadI jANIne ema na bolavuM ke A sAruM tIrtha che ke A kharAba tIrtha che. (jo bole ane sAruM tIrtha kahe to loko nAhavA Ave, athavA te bAne pANInA jIvone herAna kare, ane kharAba kahe to tene mAnanArAne dveSa thAya.) paNa kAraNa karIne bolavuM paDe to tenI vidhi kahe che. saMkhaDIne saMkhaDI ja kahe eTale koI vakhate varNana karavuM paDe to ema kahe ke khIcokhIca saMkhaDI (jamaNavAra) hatI. cora mATe kahevuM hoya to varNanamAM paNita artha che, eTale eNe potAno jIva mUkIne dhananI mUcha karI che, A celAne athavA bIjA koIne upadeza Apavo hoya to karmanA phaLa AvAM bhogavavAM paDe che. te batAvavA kahevuM ane nadI saMbaMdhI sAdhune bIjA sAdhu sAthe vAta karavI paDe to kahevuM ke A nadInuM pANI utaravAnI jagyA e samAna che. jyAM nadImAM utarAtuM hoya tene tIrtha kahe che. 36-37ll tahA naIo puNNAo, kAyatija ti no vae / nAvAhiM tArimAo tti, pANipejja ti no vae // 38 // nadI bharelI hoya to pUrI bharelI che. ema na kahevuM kAraNa ke tethI temAM utaratAM mANaso pAchA ghera jaze tethI sAdhune tenI kriyAno doSa lAgaze, tathA zarIrathI taravA yogya che ema paNa na kahevuM. jo tema kaheto have viba nathI, ema jANIne loko nadImAM paDI pANInA jIvone duHkha deze. nAvathI utaravA yogya che, ema paNa na bole, jo bole to bIjI rIte viddha thaze. ema jANIne nAva mUkI utaratAM nAvano doSa munine lAgaze, tathA kinArAnuM pANI pIvA yogya che, ema paNa na bolavuM. kAraNa ke tethI loko pANI pIvA lAgI jAya, mATe tevuM paNa munie na bolavuM. 38| bahuvAhaDA agAhA, bahusaliluppilodagA / bahuvitthaDodagA yAvi, evaM bhAseja paNNavaM // 39 // prayojanamAM bolavuM paDe ane bIjA munine rasto batAvavo hoya to kahevuM ke prAyaH nadI bharelI che tathA agAdha (ghaNuM pANI) che, tathA bIjAM jharaNAM, tathA nALAMthI ghaNA pANIvALI nadI che tathA potAnA kAMThAne pANIthI bhIMjAvavA taiyAra thaelI che. A pramANe buddhimAna sAdhu kAraNa karIne bole, koI gRhastha athavA anya koI AvIne pUche to muni ema na bole ke huM kAMI jANato nathI. jo evuM jUThuM bole to pratyakSa juTha dekhIne bIjA mANasane dveSa thAya. 39 taheva sAvajja joga, parassaTThAe nidriyaM / kIramANaM ti vA NacyA, sAvajja nA''lave muNI // 40 // vaLI bolavAnI vidhimAM evuM bIjAM kahe che. sAvadha vyApAravALuM vacana pArakAnA mATe bhUta, vartamAna ke bhaviSya kALa saMbaMdhI jANIne na bole teno khulAso AgaLa kahe che. Ilol sukaDe ti supakke ti succhinne suhaDe maDe / suniTThie sulaTTe tti, sAvajja bajjae muNI // 41 // "A sabhAnI bAMdhaNI sArI karI che athavA A sahastra pAka' vigere sAro pakAvyo che. A vana vigere sArUM cheDyuM che. tathA kRpaNanuM dhana vigere ThIka corAI gayuM che, tathA A zatru marI gayo te sAruM thayuM, A dhananA abhimAnInuM dhana ThIka vaparAyuM, tathA A kanyA bahu suMdara che, evuM sAvadya vacana muni na bole, jo bole to tenI saMsAri pravRttimAM je doSa lAge tenI anumatino doSa munine lAge, paNa niravadya vacanane jarUra paDe bole, jema ke eNe vaDIlonI sevA sArI karI, A sAdhue brahmacarya bahu sAruM pALyuM, A uttama puruSe saMsAranuM baMdhana ThIka cheDyuM 1 A utta. nemicaMdrasUri vRtti-1/36 3 A.ca, -4/23 51 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI TUrAvAnisUtra bhASAMtare - mALa rU sAtamuM adhyayana che. A celAnuM upakaraNa upasargamAM ThIka corAyuM che. (potAnI maryAdAthI bahAra koI muni vadhAre vastra rAkhato hoya ane ekalo bhaTakato hoya to kapaDuM jAya to enI murdA utarI e ThIka thayuM) (AthI sAdhu e potAnuM vastra corAyuM hoya to teno kheda na karavo) tevI ja rIte jo koI muni anazana karIne marI gaelo hoya to kahevuM ke eNe paMDita maraNa sArUM karyuM (munione aMtakALe AyunI khabara paDI hoya ane kAyAno khapa na hoya to samAdhithI AhArano tyAga karI tapasyAthI mare to e paMDita maraNa kahevAya che, paNa phAMso khAIne ke kUvAmAM paDIne mare to te bALa maraNa kahevAya. te vakhANavA yogya nathI.) eNe apramAdapaNe munipaNuM pALIne karmano aMta karyo te sArUM che, tathA A muninI kriyA bahu sArI che, temAM doSa nathI. paNa guNAnurAga che. arthAt munie jemAM jIvone pIDA thAya tevuM kRtya hoya tenI prazaMsA na karavI, tema koIe sArUM kRtya karyuM hoya, niHspRhatA svIkArI hoya to tene prazaMsavA (anumodavA) yogya che.)||41|| payattapakke tti va pakkamAlave, payattachinne tti va chinnamAlave / payattalaThTheti va kammaheuyaM, pahAragADhe ti va gADhamAlave // 42 // have gRhasthe pApa karIne vastu banAvI hoya tyAre temAM munie na bolavuM, e utsarga mArga che. paNa have apavAda mArga kahe che. koI mAMdA sAdhunA mATe osaDa lAvavuM hoya to jarUra paDe ema kahevuM ke A prayatnathI sArUM pakAveluM che. eTale bIjo sAdhu je osaDa leto hoya te zaMkA rahita thaIne le, teja pramANe kAraNa paDe bIjA sAdhune vana saMbaMdhI kahevuM hoya to A vana barAbara prayatnathI chedAeluM che ke temAM sAdhune lIluM ghAsa vigere naDe tema nathI, tathA A suMdara kanyAe prayatnathI dIkSA lIdhI che. te cAritra sArUM pALe, tevI yojanA karavI, tathA karma nimitte A badhuM che, ema bole to harakata nathI; tathA koIne mAra ghaNo lAgyo hoya to ema kahevuM ke ene mAra ghaNo lAgyo che, jethI te sAMbhaLanArane aprIti na thAya. II42 // nuvAM pALyuM vA, gaData nRtya saM| garvAvapamavattavuM, (vi)yAM ceva no 15 545 rastAmAM cAlatAM koI pUche to ema na kahevuM ke A sarvottama (suMda2) che. tema A ghaNuM moMghuM che. AvuM bIje kaMI nathI, evuM na bole. A asaMskRta che. arthAt bIje AvuM ghaNuM maLe che. ema sAdhu na bole, A anaMta guNe karIne yukta bolAya tevuM nathI. tathA aprItikara che. AvuM bIjAne apriya lAge tevuM na bolavuM, athavA sArUM che evuM paNa na bole, kAraNa ke tethI bIjAne levAnuM mana thAya. teno doSa munine lAge, athavA kharAba kahevAthI teno mAla vecAMya nahi to aMtarAyano doSa lAge, (eTalA mATe munie sarvatra vicArIne bolavuM joIe.)I43|| savyameyaM vaissAmi, savvameyaM ti no vae / aNuvIi savvaM savvattha, evaM bhAsejja paNNavaM // 44 // A badhuM bolIza, evuM koIe saMdezo ApatAM munie na bolavuM, kAraNa ke bolavAmAM jarApaNa vadhaghaTa thAya to doSa lAge ane akSare akSara saMdezo kahevAne zakya nathI, teja pramANe tuM A akSare akSara bIjAne kaheje. evo saMdezo paNa bIjAne na Apavo, kAraNa ke te pramANe banavuM azakya che. svara ane vyaMjanano kaMIpaNa bheda paDI jAya ane te pramANe na bole to juThano doSa lAge. eTalA mATe dareka jagyAe munie ciMtavIne badhAM kAryamAM jeno saMbhava ane zakya hoya teTaluM ja buddhivAna munie bolavuM. I44 // sukkIyaM vA suvikkIyaM, akejjaM kejjameva vA / imaM geNha imaM muMca, paNIyaM no viyAgare // 45 // gRhasthane mAla leto vecato jANIne munie ema na kahevuM A teM ThIka lIdhuM, athavA ThIka vecyuM, athavA A kharIdavA yogya che, athavA kharIdavA yogya nathI, kAraNa ke A moMghuM athavA sastuM thaze evuM na bolavuM, evI ja rIte tuM le, veca evuM paNa na bole tathA ghI vigere moMghuM thaze evuM vyApAra saMbaMdhI muni na bole. jo bole to Upara jevA doSo thAya eTale letAM, vecatAM khoTa jAya to aprIti thAya ane vyApAra karatAM kamAya to vadhAre 52 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM adhyayana zrI dravaivAlijhUtra mapAMtaja - mana rU vyApAramAM paDI ghaNA AraMbha kare. I4po. appagghe vA mahagghe vA, kae va vikkae vi vA / paNiyaTe samuppanne, aNavajja viyAgare // 46 // have bolavAnI vidhi kahe che. sakhta, moMghuM levuM vecavuM ke vepAranI bAbatamAM koI gRhastha jo sAdhune kaMIpaNa pUche to te samaye munie kahevuM ke munione A vyApAra saMbaMdhamAM bolavAno adhikAra nathI, evuM nirdoSa vacana bolavuM. I46| tahevA'saMjayaM dhIro, Asa ehi kohi vA / saya ciTTha vayAhi ti, nevaM bhAsejja paNNavaM // 4 // temaja ahIM ja beso, ahIM Avo, jAo, ema saMcaya karo, suo, ubhA raho, bahAragAma jAo, AvuM gRhastha sAthe buddhimAna munie na bolavuM. 48 bahave ime asAhU, loe vuccati sAhuNo / na lave asAhuM sAhuM ti, sAhuM sAhu ti Alave // 48 // A lokane viSe ghaNA AjIvika (gozALA nAmanA paMtha) vigerenA munione teo muni mAne che. paNa mokSa sAdhakanI apekSAe temanuM sAdhupaNuM ucita na hovAthI kharI rIte teo asAdhu che, tethI tevAone uttama munie muni tarIke na kahevA. jo temane muni kahe to amunine muni kahevAno juThano doSa lAge, ane tene khudane paNa sAdhu tarIke na kahevo, kAraNa ke tenA doSonI anumodanA thAya, paNa je kharA muni hoya tene muni kahevA, te batAve che. I48. NANadasaNasaMpannaM, saMjame ya tave rayaM / evaMguNasamAuttaM, saMjaya sAhumAlave // 49 // jJAna darzana thI yukta hoya tathA saMyama tathA tapazcaryAmAM rakta hoya evA uttama guNothI je vibhUSita hoya tevA munine munie muni kahevA, paNa veSa dhArIne ja phakta rahelo hoya, ane guNa na meLave to tene muni na kahevo. 49 devANaM maNuyANaM ca, tiriyANaM ca duggahe / amuyANa jao hou, mA va hou ti no vae // 50 // devatAmAM sura asurane tathA manuSyamAM rAjAone tathA tiryaMcamAM pADA pADAo vigerene laDAI thAya to temAM eno jaya thAo, athavA na thAo evuM munie na bolavuM. jo bole to laDAInA pApano doSa lAge tathA jenI hAra icche tene dveSa thAya mATe tevuM muni na bole. (vartamAnamAM A pArTI jIte ane A pArTI hAre to ThIka AvuM muni na bole.) ISONI vAo TuM ca sIuNha, khema thAyaM sivaM ti vA / kayA Nu houja eyANi? mA vA hou tti no vae // 51 // vAyu vAya to sAruM, athavA vRSTi paDe to ThIka, ThaMDo pavana hoya to ThIka, A rAjya zatru rahita kyAre thaze! sukALa kyAre thaze? upasargo kyAre maTaze? AvuM sAdhu na bole. pote garamImAM pIDAya, ThaMDakathI pIDAya, aneka jAtanA bhayo Ave, to paNa tenAthI kaMTALe nahi. tema kadAca ema paNa na ciMtave ke varasAda na paDo, sukALa na thAo, evuM viparIta vacana paNa na bole, evuM bolatAM bIjA loko sAMbhaLe to zveSa thAya. ane tethI ulaTuM thAya to potAne ArtadhyAna thAya, vAyu vAtAM aneka jIvone pIDA thAya ane adhikaraNanA doSa lAge. (sAdhanA ciMtavavAthI varasAda Ave, ane tenI khetI thAya to pRthvI kheDatAM je jIvone pIDA thAya, tenuM adhikaraNa pApa sAdhune lAge mATe sAdhue dareka avasthAmAM samAdhimAM rahIne sukha duHkhane barobara sahevAM.)I51// taheva mehaM va nahaM va mANavaM, na devadeva ti giraM vaejjA / samucchiA # aa pa ore, vALa vA kude varAha ri dharA - pa3 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 sAtamuM adhyayana AkAza mAM varasAda caDhyo hoya athavA ekaluM AkAza hoya. athavA koI rAjA vigere hoya to tene deva kahIne bolAvavo nahi. tene deva kahe to juTha bolavAno doSa lAge, tathA khuzAmatano doSa lAge to kevI rIte bolavuM. te kahe che. varasAda caDhyo che. varasAda gherAyo che athavA vRSTi thaI vAdaLAM phelAyAM che. I52 // aMtalikkheti NaM brUyA, gujjhANucariyaM ti ya / riddhimataM naraM dissa, riddhimataM ti Alave // 53 // AkAzanA mATe kahevuM ke A aMtarIkSa che, athavA devatAone pharavAnuM sthAna che. vaLI megha ane nabha e baMne mATe eka ja artha che. tene Upara pramANe bolavuM, dhanavAnane dhanavAna zabdathI bolAvavo. jo tema na bole to vyavahAramAM juThano doSa lAge. (paNa deva zabda vaDe na bolAvavo.) 53 // taheva sAvajjaNumoyaNI girA, ohAriNI jA ya parovadhAiNI / se koha loha bhayasA va (hAsa) mANavo, na hAsamANovi giraM vaijjA // 54 // teja pramANe pApane prazaMsanArI bhASA munie na bolavI ke A gAma nAza pAmyuM te ThIka thayuM tathA A ema ja che. evuM na bole. tathA bIjAne saMzaya utpanna thAya. tevuM paNa muni na bole, tathA mAMsa khAvuM temAM doSa nathI, evuM jIva hiMsAnuM doSita vacana na bole e pramANe krodhathI, lobhathI, bhayathI, hAsyathI, mAna, prema vigerene anusaranArI evI bhASA paNa muni na bole. tema hasto hasto paNa na bole kAraNa ke tethI ghaNAM duSTa karmo baMdhAya che. I54 // -sa-vakkasuddhiM samupehiyA muNI, giraM ca duTTha parivajjae sayA / bhivaM gajuM (ke) anuvIrpha bhAta, savAna mo tarphe saMsanuM bI potAnA vAkyanI zuddhine rAkhIne sAdhu bole tathA duSTa vANIne pote taje, kevuM bole te kahe che. svarathI ane parimANathI mApavALuM eTale sAMbhaLanAro sAMbhaLI zake tathA samajI zake tevuM bole tathA aduSTa te dezakALane yogya vicArI ne bolanAro sAdhu uttama puruSomAM prazaMsA pAme che. (tenuM vacana bIjA mANaso mAnya kare che.) I55 // bhAsAe dose ya guNe ya jANiyA, tIse a duTThAe vi ( pari) vajjae sayA / cha saMjae sAmaNi sayA jae, vaejja buddhe hiamANulomiyaM // 56 // Upara batAvyA pramANe bhASAmAM rahelA doSo ane guNo jANIne temAM duSTa vacano je hoya tene choDI de. ane cha kAyamAM rakSaka banIne saMyata (muni) cAritranA pariNAmavALo sadA upayoga rAkhIne buddhivAna puruSa prANIne hita karanArUM ane pariNAme suMdara hoya tevuM manohara vacana munio bole, INFII parikkhabhAsI susamAhiiMdie, caukkasAyAvagae aNissie / se niNe dhuNNamalaM purekaDaM, ArAhae logamiNaM tahA paraM // 57 // tti bemi vakkasuddhI ajjhayaNaM samattaM // 7 // adhyayana samApta karatAM kahe che ke vicAra karIne bolanAro tathA iMdriyone vaza rAkhanAro tathA krodha vigere cAra kaSAyane dUra karanAro, koInA paNa pratibaMdhamAM na rahetAM sAdhu dharma pALanAro potAnA pUrve karelAM pAparUpI melane dUra karIne A lokamAM vANIne kabajAmAM rAkhavA vaDe, mAna pAme che, ane pariNAme paraMparAe mokSa paNa pAme che. A sUtra artha kahyo. have naya, pUrva mAphaka jANavA. evuM sudharmA svAmI jaMbU svAmIne kahe che. vigere pUrva mAphaka jANavuM. vAkya zuddhi nAmanuM sAtamuM adhyayana samApta thayuM. IN7 // 1 utta.a. - 9 gA. 48 muMgenuM sarvasva mAna che. 54 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM adhyayana zrI ravaiRbhivajhUtra mApAM-2 - bhAga 3 aTThamaM AyArappaNihi ajjhayaNaM AcAra prasidhi adhyayana AThamuM. sAtamuM adhyayana vAkya zuddhi nAmanuM kahyuM ane have AThamuM AcAra praNidhi kahIe chIe teno A pramANe saMbaMdha che. gayA adhyayanamAM munie vacananA guNa doSa jANIne nirdoSa vacana bolavuM evuM kahyuM ane ahIMyAM AcAramAM rahenAranuM vacana nirdoSa hoya tethI dareke temAM prayatna karavo. (prathama AcAra jANavA udyama karavo). paNihANarahiasseha, niravajapi bhaasi| sAvajjatullaM vinneaM, ajjhatyeNeha saMvuDam // 1 // praNidhAna (uttama dhyAna) vinAnuM, niravadya bole to paNa te doSita vacana jANavuM kAraNa ke je mANasa AtmAmAM, upayoga sahita thaIne, je bole teja saMvRta eTale uttama vacana che. A pramANe sAtamA AThamA adhyayanano saMbaMdha batAvyo. enAM cAra anuyogadvAra kahevAM joIe e badhuM pUrva mAphaka upanyAsa karavo. jyAM sudhI nAma niSpanna nikSepo Ave. te nAma AcAra praNidhi evuM be padavALuM nAma che. temAM prathama AcArane jarA batAvIne, pachI prasidhine batAve che. [1] jo pusviM udivo AyAro so ahINamairitto / duviho a hoi paNihI dabve bhAve a nAyavo // 293 // pUrve yullikAcAra kathA nAmanA trIjA adhyayanamAM AcAra zabdanuM varNana karyuM che te ahIMyAM jarA paNa ocho vadhato nahi arthAt pUrepUro AcAra ahIMyAM jANavo. have praNidhi zabdanA nikSepA kahe che. nAma sthApanA sugama che. te choDIne dravya ane bhAva e nikSepo batAve che. ra93 dabve nihANamAI mAyapauttANi ceva davANi / bhAvidianoiMdia duviho u pasatya apasatyo // 29 // dravya saMbaMdhI prasiddhi te nidhAna (dhana vigere) jamInamAM dATyuM hoya te, tathA Adi zabdathI jANavuM ke, kapaTathI je kRtya thAya te paNa dravyane dravya praNidhi kahevAya jema ke puruSa strIno veSa karIne bhAge athavA strI puruSano veSa karI nIkaLI jAya e dravya prasidhi che. have bhAva prasidhi kahe che. te be prakAranAM che. (1) iMdriya praNidhi (2) no iMdriya (mana) prasiddhi che. temAM iMdriya praNidhi paNa be prakAranI che. prazasta ane aprazasta che. temAM prathama prazasta idriya prasidhine kahe che. [1] saddesu a ruvesu a gaMdhesu rasesu taha ya phAsesu / navi rajjai na vi dussai esa khalu iMdiappaNihI // 295 // : "zabda rUpa gaMdha rasa ane sparza ema pAMca indriyonA pAMca viSaya che. temAM cAhe ISTa hoya, cAhe aniSTa hoya, paNa temAM cakSu vigere iMdriyo ne rAjI thAya, na kheda pAme. evuM jene madhyasthapaNuM hoya te prazasta iMdriya praNidhi kahevAya, paNa tethI ulaTuM hoya to te aprazasta che. have tenA doSa kahe che. ra9pA soiMdiarassIhi u mukkAhiM sadamuchio jIvo / Aiai aNAtto sadaguNasamuTThie dose // 296 // kAnanA svarUpa zabda dorI vaDe baMdhAelo jIva jema koI sAMkaLathI bAMdhe, tema koInA madhura zabdomAM vRddha (Asakta) thaelo jIva temAM citta lagADIne, akArya karIne vadha baMdhana pAme che. (sApa daramAM rahelI moralInA madhura avAjathI bahAra sAMbhaLavA AvIne madArInA vaza thaI AkhI jiMdagI duHkha pAme che. te pramANe manuSyo paNa strI vigerenA madhura avAjathI temAM lalacAI du:kha pAme che. have bIjI iMdriyonuM thoDuM varNana kare che.) ra96/ 1 A sUtra - 1/81-1/16 9 A. - ra-15-1, 180 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 AThamuM adhyayana jaha eso saddesu eseva kamo u sesaehiM pi / cauhipi iMdiehiM ruve gaye rase phAse // 29 // * jevI rIte madhura avAja sAMbhaLavA thI lalacAIne duHkha pAme che. te ja pramANe anukrame AMkha, nAka, jIbha, zarIra tenA cAra viSaya rUpa, gaMdha, rasa ane sparzamAM lapaTAelo jIva duHkha pAme che, gAthAo paNa te pramANe samajI levI jemake "campiMdirissIhi' vigere paNa jANavI A viSayane dRSTAMtathI kahe che. ll297 jassa khalu duppaNihiANi iMdiAI tavaM caraMtassa / so hIrai asahINehiM sArahI vA turaMgehiM // 298 // je sAdhune indriyo kabajAmAM na hoya, to tenuM kareluM tapa mokSamAM na laI jatAM. ulaTe mArge laI jAya che, jema rathano hAMkanAro sArathi ghoDAne kabajAmAM na rAkhe to ratha ulaTe mArge jAya che. (tapasvI sAdhu jo iMdriyonA rasamAM paDe to te tapanuM phaLa svarga mAge, ane tethI saMsAra bhramaNa kare, A saMbaMdhe brahmadatta cakravartInuM dRSTAMta che.) have no Idriya praNidhi kahe che. ll298 : kohaM mANaM mAyaM lohaM ca mahanmayANi cattAri / jo raMbhai suddhappA eso noiMdiappaNihI // 299 // 'krodha, mAna, mAyA, lobha e cAranuM svarUpa anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMjvalana ema cAra bhede che, e cAra mahAbhaya samAna che. tenAthI samyagdarzana vigere uttama guNono aTakAva thAya che e cArane je koI roke, te zuddhAtmA krodha vigerene rokavAthI eTale krodha kare nahi tathA krodha thato hoya to dabAvI rAkhe e pramANe karavAthI AtmAnuM mana sAthe ekapaNuM thavAthI tathA kuzaLa pariNAma thavAthI no iMdriya praNidhi kahevAya (te manane kabajAmAM rAkhavAthI thAya che. ema sUcavyuM.) e pramANe praNidhi na kare to zuM doSa thAya te kahe che. ra99I, jassavi a duppaNihiA hoti kasAyA tavaM caraMtassa / so bAlatavassIviva gayaNhANaparissama kuNai // 30 // 'je tapasvI tapa karatAM krodha vigere na roke to tenuM tapa uttama nathI, paNa te bALa tapasvI che. kAraNa ke te upavAsanuM pAraNuM karatAM tapanA punya karatAM vadhAre doSa lagADe che. jema ke hAthIne snAna karAvyuM hoya. to paNa potAnA svabhAva pramANe pAchI dhULa aMga Upara nAMkhe che, tema upavAsa eka be traNa karatAM pAraNAmAM aneka vastuno upayoga kare, AdhAkarmI Adi AhAra vApare athavA tevI vastu na maLatAM krodha karI ghaNAM navAM cIkaNAM karma bAMdhe che, te vadhAre khulAsAthI kahe che..300 ___sAmAnnamaNucaraMtassa kasAyA jassa ukkaDA hoti / mannAmi ucchuphullaM va niSphalaM tassa sAmannaM // 301 // : ' jo sAdhupaNuM te pALe to paNa bahArathI veSadhArI jANavo eTale jo hRdayamAM krodha vigere vadhAre pramANamAM rAkhe to guru mahArAja kahe che tenuM sAdhupaNuM zeraDInA phUla mAphaka nakAmuM che. kAraNa ke tene karmanI nirjarA thatI nathI paNa karma baMdha thAya che. 301 eso duvihI paNiho suddho jar3a dosu tassa tesiM ca / etto pasatthamapasatya lakkhaNamajhatthanippannaM // 302 // e pramANe be prakAranAM iMdriya tathA no Idriya praNidhi che te nirdoSa hoya, eTale jo bahAra ane aMdaranI ceSTA iMdriya ane kaSAyavALI hoya to te sAdhune A pramANe jANavuM. eno bhAvArtha A che ke jene iMdriya ane kaSAyo kabajAmAM hoya, tenuM zuddha praNidhi che, emAM paNa tattva dRSTie jotAM bahAranAM karatAM aMdaranI ceSTAnI vadhAre jarUra che. eTale bAhya ceSTA karatAM aMdaranI ceSTA vadhAre zAMta hovI joIe. tathA aMdaranI ceSTA paNa tattvamAM hoya to vadhAre prazaMsavA yogya che, tathA aprazasta lakSaNavALuM prasidhinuM je adhyAtma che te paNa kharAba che UparathI koI kapaTI lokone ThagavA krodha na kare. ane mauna dhAraNa karIne samAdhi lagAve to tenI samAdhi nakAmI che. paNa jyAre AtmAmAM ekAgratA rAkhI koI paNa jAtanI smRA rAkhyA vinA sthira citte samAdhi kare te prazaMsavA yogya che. 302I 1A sthAnAMga - 2/2 B vi bhASya - 2668 : bhagavatI sU. 12/5/2 0 yogazAstra - 4/10/18 FA.ni. - gA. 108 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 mAyAgAravasahio iMdianoIdiehiM apasatyo / dhammatthA a pasatyo iMdianoiMdiappaNihI // 303 // mAyA sthAna yukta eTale kapaTa tathA Rddhi vigereno ahaMkAra karanAro te hoya ane iMdriya ane mana e baMneno nigraha kare to e aprazasta praNidhi che. eTale bIjAne ThagavA mATe jamIna Upara joI joIne cAle. tathA bIjA pAse pUjAvA mATe kSamA dhAraNa kare. athavA riddhi vigereno garva kare, to te prazaMsavA yogya nathI, paNa mokSanA mATe dharma rakta banI kapaTa tathA ahaMkAra rahita je iMdriyono jaya kare che, ane e pramANe kSamA vigere je sAdhu dhAraNa kare tenAthI te guNo abheda hovAthI te prazasta praNidhi kahevAya tenuM iMdriyone tathA manane kabajAmAM rAkhavuM, te nirjarAnuM phaLa che, have aprazasta tathA prazasta praNidhinA guNo ane doSonuM varNana kare che. II303 aTThavihaM kammarayaM baMdhai apasatyapaNihimAuto / taM caiva khavei puNo pasatyapaNihIsamAutto // 304 // na jJAnAvaraNIya vigere ATha bhedanuM je karma che, te karma rUpa rajane bAMdhe che, te bAMdhanAro aprazasta praNidhivALo jANavo. arthAt kapaTathI dhyAna karanAro mokSamAM na jatAM bIjAne ThagavAthI pote ThagAIne ATha karma bAMdhIne saMsAra bhramaNa kare che, ane je prazasta praNidhi eTale kapaTa rahita iMdriya tathA manano nigraha karanAro karmajane kSaya kare che. (arthAt mokSa meLave.) teTalA mATe saMyama pALavA prazasta praNidhimAM rahevuM te batAve che. 304|| daMsaNanANacaritANi saMjamo tassa sAhaNaTTAe / paNihI pauMjiavyo aNAyaNAI ca vajjAI // 305 // darzana jJAna cAritra te jemAM che, te pUrNasaMyama che, te pUrNasaMyama sAdhavA mATe prazasta praNidhine yojavo, tathA tenAthI je viruddha kapaTa vigere, te choDI devAM. jo na choDe to tenA doSo batAve che.305|| duSpaNihiajogI puNa laMchijjai saMjama ayANaMto / vIsatyanisaTTaMgovva kaMTaille jaha paDato // 306 // dIkSA lIdhA pachI supraNidhi na rAkhe to te saMyamanI virAdhanA kare che, jema ke koIka vizrabdha (bhAva vinAno) nisRSTa (jhukAvelA) aMgavALo yatnA karyA vinA kAMTAvALA mArge jAya che, athavA zvabhra (UMcANamAM AkAza) vigeremAM UparathI paDIne duHkha pAme che, tema A sAdhu veSa dhArIne sArA dhyAnamAM na rahe; to tenuM saMyama kumArge jatAM nAza pAme che, have tethI ulaTuM kahe che. II306II suppaNihiajogI puNa na lippaI pubvabhaNiadosehiM / niddahai a kammAI sukkataNAI jahA aggI // 307 // supraNihita eTale dIkSA lIdhA pachI iMdriya, manane kabajAmAM rAkhIne niSkapaTI banI sAdhupaNuM pALe to te doSone aTakAvavAthI Upara kahelA karma vighnane pAmato nathI ane tapa vigerenA prabhAvathI pUrva karma bALI mUke che, jema sUkA ghAsane agni bALe che tema te paNa karmono nAza kare che.II307 tamhA u appasatyaM paNihANaM ujjhiUNa samaSeNaM / paNihANaMmi pasatthe, bhaNio AyArapaNihi ti // 308 // A pramANe parama kRpALu guru mahArAja pharIthI samajAve che ke aprazasta praNidhi duHkhadAI che ane bIjo sukhadAI che. mATe aprazastane choDIne kalyANa karanArA prazasta praNidhimAM yatna karavo A pramANe AcAra praNidhi batAvyo (eTalA mATe dareka sAdhue mokSa mATe iMdriyo ane manane vazamAM rAkhavuM.) A pramANe nAma niSpanna nikSepo kahyo, have sUtrAlApaka niSpanna nikSepAno avasara che, te badhuM pUrva mAkaka jANI sUtra anugamamAM askhalita vigere guNovALuM sUtra bolavuM, te A che,II308| AyArappaNihiM laddhaM jahA kAyavya bhikkhuNA / taM bhe udAharissAmi, ANupubbiM suNeha me // 1 // Upara batAvelA AcAra praNidhine pAmIne je prakAre sAdhunuM anuSThAna karavAnuM che, te prakA2ne huM tamane 1 ogha. ni. gA. 767/68 57 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dravAlmisUtra mAMta2 - mAga AThamuM adhyayana anukrame kahIza, te tame sAMbhaLo A pramANe gautama IdrabhUti vigere gaNadharo potAnA ziSyone bolAvIne kahe che, ///. puDhavi daga agaNi mAruya, taNa rukkha sabIyagA / tasA a pANA jIva ti, ii vuttaM mahesiNA // 2 // mATe gautama athavA mahAvIra vigere RSioe A pramANe kahyuM che ke pRthvI, pANI, agni, vAyu, ghAsa, jhADa, bIja e pAMca eka iMdriya jIva che, (temAM ghAsa jhADa ane bIja e traNa paNa vanaspatikAyamAM gaNavAM) tathA be iMdriyathI te paMcendriya sudhI trasa jIvo che. rA tesiM acchaNajoeNa, nicyaM hoyabvayaM sayA / maNasA kAya vakkeNa, evaM bhavai saMjae // 3 // teTalA mATe temanuM rakSaNa (ahiMsA-jIvadayA) karIne hamezAM sAdhue rahevuM. eTale mana vacana kAyAthI temanI hiMsA na karavI, te sAdhupaNuM che. paNa hiMsA kare to sAdhupaNuM nathI. phI puDhaviM bhittiM silaM lelu, neva bhiMde na saMlihe / tiviheNa karaNa joeNa, saMjae susamAhie // 4 // have darekanA bheda batAve che. pRthvI tathA nadImAM kinArAnI bhekhaDa tathA jamInamAM rahelo patthara tathA iTALAno kakaDo (vinA pakavelo) tene bhede nahi, tema khotare paNa nahi, emAM bhedavuM eTale TukaDA karavA, ane khotaravAmAM thoDo bhAga ocho karavo te AlekhavuM che, A baMne sAdhu na kare, te zuddhabhAva vALo jANavo. jo . suddhapuDhavIe na nisIe, sasarakvami a aasnne| pamajjittu nisIejjA, jANittu jAiyoggaha(jAitA jassa uggh)||5|| je pRthvI acitta thaI nathI. te zuddha pRthvI upara sAdhu na bese (gRhasthoe cAlavA vigerethI pagathI pADI hoya. te jagyAe cAlavuM ke besavuM) tathA jyAM dhULa ghaNI bhegI thaI hoya, ane te lokonA vaparAzamAM na AvelI hoya, tyAM sAdhu Asana mUkIne paNa na bese, te pramANe dhULamAM ALoTe paNa nahi, jarUra paDe to lokothI vaparAyelI acetana pRthvImAM rajoharaNathI puMjIne bese, tathA besavA pahelAM te jamInanA mAlikanI paravAnagI meLavavI (jo mAlika te vakhate tyAM hAjara na hoya to iMdranI AjJA levI,) "aNajANaha jago' ema bolIne besavuM pRthvIkAyanI vidhi kahIne have pANInI vidhi kahe che. ApA 'sIodagaM na sevejjA, silA vuTuM himANi ya / usiNodagaM tattaphAsuyaM, paDigAhejja saMjae // 6 // akAya (pANI) te jamInamAMthI nIkaLeluM sAdhu na pIe tathA hima (barapha) na khAya, tathA karo te paNa na khAya, hima prAye uttara dezamAM vadhAre thAya che. (hAlamAM banAvaTI barapha bahu bane che, te paNa na khAya) tyAre zuM karavuM te kahe che, jenuM kareluM pANI jenA traNa ukALA AvelA hoya, tathA sovIra (dhovaNa)nuM pANI vigere acitta thayeluM vAcIne sAdhu pIe. lll - udaollaM appaNo kAyaM, nevaM puMche na saMlihe / samuppeha tahAbhUyaM, no NaM saMghaTTae muNI // 7 // potAnI kAyA nadI utaratAM athavA bhikSAe jatAM varasAda vigerethI bhIMjAelI hoya, to tene kapaDAthI ke ghAsa vigerethI luche nahi, tathA hAthathI jarA sparza paNa na kare, paNa potAnI meLe sukAvA de.7 iMgAlaM agaNiM acviM, alAyaM vA sjodd'| na ujejjA na ghaTejjA, no NaM nivvAvae muNI // 8 // pANI pachI agninI vidhi kahe che. jvAlA rahita aMgArA che, ane baLatA loDhAmAM rahelo te agni ane 1 prajJApanA sUtramAM prathama sthAne 12 bheda batAvyAM che. 2 prajJApanA - 1/43 - 58 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 juduM paDeluM baLatu te arci (bhaDakA) che. alAta (ubhuMka) jyoti vigere hoya, tene pote bALe nahi, ane aDake paNa nahi, bujhave paNa nahi, arthAt dIvo bALe nahi. eka jagyAethI bIjI jagyAe khaseDe paNa nahi, ane bujhAve paNa nahi, (bIjA pAse e kArya karAve paNa nahi) tene sAdhu jANavo. have vAyunI vidhi kahe che. II8 tAliyaMTeNa patteNa, sAhA (e) vihuyaNeNa vA / na vIejjaappaNo kArya, bAhiraM vA vi poggalaM // 9 // tADanA paMkhAthI ke kamaLa vigerenA pAMdaDAthI ke jhADanI DALIthI potAnA zarIra Upara havA na le. tema garama pANIne ThAravA paNa koIpaNa jAtanA paMkhAno upayoga na kare. III taNarukkhaM na chiMdejjA, phalaM mUlaM ca kassai / AmagaM vivihaM bIyaM, maNasA vi na patthae // 10 // have vanaspatinI vidhi kahe che. darbha vigerenuM ghAsa kadaMba vigere jhADa hoya tene pote na chede, tathA phaLa tathA jhADa vigerenuM mULIuM jamInamAMthI kheMcI na kADhe, tathA zekyA vinAnAM kAcAM bIja manathI paNa icche nahi, to khAvAnI to vAta ja kyAMthI hoya.||10|A gaNesu na ciTThejjA, bIesu hariesu vA / udagaMmi tahA niccaM, uttiMga-paNagesu vA // 11 // tathA vananI kuMjamAM (lIlA choDavAnI aMdara) na bese. kAraNa ke tyAM besatAM ociMto sparza thaI jAya, tathA pAtharelA kamodanA (DAMgara) bIjamAM tathA daro Upara paNa na bese, kAraNa ke tyAM hamezAM anaMtakAya vanaspati rahe che ke pANImAM hamezAM lIla rahe che, tathA sApanuM chatra (Topa te chatrInA AkAre comAsAmAM sapheda raMgavALu jamInamAM uge che,) te tathA jyAM jamIna Upara sevALa (lIla bAjhelI hoya) tyAM sAdhu na bese (udakano artha ahIM pANI na letAM anaMtakAya vanaspati lIdho che. ane bIjA AcArya pANI ja artha kare che.) have trasakAyanI vidhi kahe che. ||11|| tase pANe na hiMsejjA, vAyA aduva kammuNA / uvarao sabbabhUesuH pAsejja vivihaM jagaM // 12 // be iMdriya vigere trasakAyane pote haNe nahi, mana vacana kAyAthI temanI rakSA kare, e pramANe badhA jIvo Upara dhyAna rAkhIne jue ke A jIvoe jIvadayA pALI nathI, te mATe saMsAramAM bhame che ema kheda pAmIne pote dareka prakAre temanuM rakSaNa kare, ane hiMsAthI pote bace. II12 // aTTha suhumAI pehAe jAI jANittu saMjae / dayAhigArI bhUesu, Asa ciTTha saehi vA // 13 // sthULa vidhi kahIne sUkSma vidhi kahe che. ATha prakAranA sUkSma jIvo che. tene joIne sAdhue besavuM. je jIvo Upara dayAno adhikArI che, te (sAdhu) prathama ajIva jagyA joIne pachI Asana Upara bese ke suve eTale jJaparikSA vaDe jIvone jANe pratyAkhyAna parikSA vaDe hiMsAne tyAge te sAdhu che. te jo joyA vinA bese ane jIvonI dayA na pALe to dayAno adhikArI na kahevAya. tethI tene aticAra (malinatA) lAge. / / 13 / / kayarAI aTTha suhumAI ?, jAI pucchejja saMjae / imAI tAiM mehAvI, Aikkhejja viyakkhaNe // 14 // ATha sUkSma kyAM che. jo te prazna sAdhu pUche, to tene maryAdAmAM rahelA gItArtha sAdhue tene khulAsAthI samajAvavuM, A sUtramAM ema samajAvyuM che ke barobara jANanArAe ja kahevuM, ke sAMbhaLanArane vizvAsa Ave, paNa potAne pUrI khabara na hoya to sAMbhaLanArane tenA Upara vizvAsa na Ave, (tathA ziSya potAne dayAno adhikAra hovAthI te avazya pUche, ke mAre upakAraka ane apakAraka zuM che? ke jenA Upara huM yatna karUM.)||14|| sihaM pupphasumaM ca, pANuttiMgaM taheva ya / paNagaM bIya hariyaM ca, aMDasuhumaM ca aTTamaM // 15 // avazAya (jhAkaLa) hima mahikA (jhINI pharaphara), karA haratanuM (motI jevA pANInA biMdu) A pANInA sUkSma bhAgo che je (1) sneha sUkSma nAmathI oLakhAya che, tenuM rakSaNa hamezAM sAdhue karavuM, (2) puSpa sUkSma te 59 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 AThamuM adhyayana vaDa, umaraDo vigerenA phUla tevA ja raMganA bahu jhINAM hovAthI dekhAtAM nathI tenI rakSA karavI (TIpaNamAM lakhyuM che ke gRhasthone AvarjavA durlabha che, paNa sAdhuoe khuba lakSamAM rAkhIne tene bacAvavA joIe.) te apekSAe sUkSma che. te ja pramANe (3) sUkSma prANI te kaMthavA A anudgharI kahevAya che, kAraNa ke eTalA nAnA hoya che ke cAlatA hoya to ja jIva tarIke jaNAya, paNa na cAle to jIva tarIke jANavA bahu muzkela thaI paDe, (mATe sAdhue pratyeka samaye pUMjIne joIne vastuno upayoga karavo.) (4) uniMga sUkSma te kIDInagarUM (kIDIArU) temAM kIDIo uparAMta bIjA sUkSma jIvo paNa hoya che. tathA (5) panaka sUkSma te prAyaH comAsAmAM lAkaDuM tathA jamIna Upara pAMca varNanI lIla bAjhe che te che tathA (6) bIja sUkSma e DAMgara vigerenA bIjanA moMDhA Upara je karNikA bAjhe che. lokamAM tene tumukha kahe che. (7) harita sUkSma te navI vanaspati ugI hoya tyAre jamIna jevo teno raMga hoya, ane (8) aMDa sUkSma te mAkhI, kIDI, garoLI, brAhmaNI, kRkalAsa(karoLiyo) vigerenAM iMDAM nAnAM hoya che te aMDa sUkSma che tenI rakSAnI vidhi batAve che. 15 vameyALi gALittA, satvabhAvena saMga! / gaLamatte na nivyuM, manviyisanAhita // 6 // A pramANe AThe sUkSmane sUtra vaDe jANIne sarvabhAva eTale yathA zakti sAdhue apramatta banIne nidrA ALasa vigerene choDIne mana vacana kAyAthI temanA rakSaNa mATe sarvakALa samAdhimAM rahevuM. eTale pAMce iMdriyonA viSayamAM rAga dveSane tyAgIne jIvonI rakSA karavI. / / 16 / / dhuvaM ca paDileheMjjA, jogasA pAya- kaMbalaM / sejjamuccArabhUmiM ca saMthAraM aduvA''saNaM // 17 // roja siddhAMtanI vidhie zakti hoya tyAM sudhI na ochuM na vadhA2e potAnAM upakaraNa pAtarAM kAmaLa (kambaLa) vigere tathA zayyA saMthAro sthaMDila (jhADA pezAbanI jagyA) vigere tathA Asanane barAbara dekhe ane vApare; sUtramAM pAtarAM levAthI bIjAM paNa vAsaNa samajavA, jema ke lAkaDAnuM ke tuMbAnuM mATInA vAsaNa hoya, tathA kAmaLa levAthI una tathA sUtaranAM bIjA kapaDAM je upayogI hoya tenI paNa roja barobara pratilekhanA (dhArIne jovuM) kare. // 17 // uccAraM pAsavaNaM, khelaM siMghANa jalliyaM / phAsUyaM paDilehittA, paridvAvejja saMjae // 18 // jhADo pezAba balakho lITane prathama acitta jagyA AMkhathI joIne jamIna Upara sAdhue nAkhavuM. 18 // pavisittu parAgAra, pANaTThA bhoyaNassa vA / jayaM ciTThe miyaM bhAse, na ya rUvesu maNaM kare // 19 // upAzrayanI vidhi batAvIne have gocarI jatAM gRhasthanA gharanI vidhi batAve che. bIjAne ghera gocarI pANI levA jAya athavA mAMdA vigere mATe davA levA jAya. tyAM yatnAthI ubho rahe. eTale gRhasthanA gharamAM jharUkhA vigeremAM na dekhe, paNa yogya jagyAe ubho rahe, ane je kAraNe Avyo hoya teja vAtane khulAsAthI TUMkamAM kahe. paNa dAna ApanAra strInI kAMti ke rUpa Upara najara na nAkhe, e pramANe bIjA kazA Upara paNa mana na rAkhe (rUpa levAthI rasa vige2e Upara paNa sAdhue mana na lagADavuM.)||19|| bahu suNei kaNNehiM, bahu acchIhiM pecchai / na ya diTTha suyaM savvaM, bhikkhU akkhAumarihai // 20 // gocarImAM gayelAne koIe pUchyuM ke zuM joyuM? athavA upadezanA adhikAranuM sAmAnya paNe kahe che, ke sArUM ane naThArUM kAna vaDe ghaNuM sAMbhaLyuM. arthAt niMdA stutinA ke madhura gAyananA ke kaThora avAjanA ghaNA zabdo kAnamAM ke paDI cukyA te pramANe aneka prakAranAM jovA yogya, na jovA yogya sArAM mAThAM rUpo AMkhe jovAI gayAM hoya to paNa A pramANe na kahe, ke tArI strIne meM rotI joI ke sAMbhaLI, kAraNa ke, AvuM kahevuM sAdhune ucita nathI arthAt sva ane para e baMnene Aloka paralokamAM hitakArI hoya teTaluM ja kahevuM. paNa badhue sAMbhaLeluM ke joeluM sAdhue 1 | uttarA. a-26 3 uttarA. a-24/13-14-15 8 o. ni. - gA. 208 . 60 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 na kahevuM, jo ahitanuM kahe ke, tArI strIne kharAba vartaNukavALI meM joI che. to tenA gharamAM kleza thatAM sAdhune cAritramAM doSa lAge, paNa baMnene hitakAraka hoya tevuM kahe, jema ke tamArA ziSyane meM rAjAne zAMti pamADatAM joyo.20 suyaM vA jai vA diTTha, na lavejjovaghAiyaM / na ya keNai uvAeNaM, gihijogaM samAyare // 21 // pharIthI khulAso kare che. bIjAthI sAMbhaLyuM hoya ke pote joyuM hoya to paNa bIjA jIvane duHkha denArUM vacana sAdhu na bole jema ke tuM cora che athavA koI paNa upAye sUkSma bhAMgAe gRhasthano saMbaMdha na kare, eTale tenA chokarAne ramADavuM athavA tenA vyApAra saMbaMdhI pote kAMI paNa Acare nahi. II21 // nidvANaM rasanijjUDhaM, bhaddagaM pAvagaM ti vA / puTTho vA vi apuTTho vA, lAbhAlAbhaM na niddise // 22 // gRhasthanA gharamAM badhA rasathI yukta rasoI hoya athavA phIkuM bagaDI gayeluM nIrasa bhojana hoya, to te baMne joIne A ThIka che, A naThArUM che, evuM pote bIjAne pUchatAM paNa kahe nahi, tema potAne maLeluM hoya te koI pUche ke na pUche to paNa maLyuM na maLyuM tevuM kaMIpaNa na bole.II22|| naya bhoyagaMmi giddho, care uchaM ayaMpiro / aphAsuyaM na bhujejjA, kIyamuddesiyA''haDaM // 23 // sArA bhojanamAM rakta banIne zeThIAnAM ghara na zodhe paNa AMgaLI batAvyA vinA ajANyA gharomAM ke dharmalAbha moMDhethI bolato praveza kare tyAM sacitta ke mizra bhojana na le. temaja vecAtuM lAveluM ke sAdhu mATe banAveluM ke sAdhu mATe ja dUrathI ANeluM. tevuM doSita bhojana paNa na le. (pUrve vizodhi avizodhi koTI batAvI gayA che te jovI.) // 23 // saMnihiM ca na kuvvejjA, aNumAyaM pi saMjae / muhAjIvI asaMbaddhe, havvejja jaganissie // 24 // 'sAdhue potAnI pAse jarApaNa khAvA pIvAnI vastuno saMgraha na karavo, (rAtrimAM jarA paNa na rAkhavuM. divase mUrchAthI vadhAre lAvI saMgharavuM nahi) tathA mudhAjIvI eTale gRhasthanI sAthe koI paNa jAtano paricaya ke tene saMsArI lAbha batAvyA sivAya nirdoSa bhojana Upara saMtoSa sAdhue rAkhavo, tathA kamaLanA pAna Upara pANI nirlepa rahe, tema pote nirlepa rahI jagatanA badhA jIvo hAlatA ke sthira hoya temanuM rakSaNa karato vicare. // 24 // lahavittI susaMtuTThe, appicche suhare siyA / AsurataM na gacchejjA, socyANaM jiNasAsaNaM // 25 // vAla caNA vigere bAphelAM hoya jemAM ghI tela vizeSa na hoya tevA lukhkhA bhojana Upara sadA saMtoSI rahe tathA icchAno nirodha kare eTale UnodarI (mitAhAra) kare ane dukALa vigeremAM thoDuM maLe to paNa saMtoSI rahe. tathA sAduM nirasa ochuM lukhkhuM maLavA chatAM guru pAsethI jinezvaranuM vacana je krodhanAM mAThAM phaLa batAvanArUM che tene sAMbhaLIne bIjA Upara krodha paNa na kare. (manamAM paNa rIsa na rAkhe.) vItarAganuM vacana A pramANe che. 'jahA cauhiM ThANehiM jIvA AsurattAe kammaM pakareMti, taMjahA- kohasIlayAe pAhuDasIlayAe jahA ThANe jAva jaM NaM mae esa purise aNNANI micchAdiTThI akkosaha haNai vA taM Na me esa kiMci avarajjhaiti, kiM tu mama eyANi veyaNijjANi kammANi avarajjhatitti sammamahiyAsamANassa nijjarA eva bhavissai ti sUtrArthaH // jIvo cAra jagyA e asurapaNAnuM karma bAMdhe che. krodhathI tathA prAbhUta zIla paNe jevuM sthAnAMga sUtramAM batAvyuM che te jovuM jyAM sudhI ke A puruSa ajJAnI mithyA dRSTi Akroza kare athavA haNe tyAM sAdhue vicAravuM ke A mAro jarA paNa aparAdha karato nathI paNa kharI rIte, meM pUrve je karma karyAM teno kharekharo doSa che. evuM pote 1 vi. bhA. - gA. 1240 2 sthAnAMga - 4-4-567 taMtra pAmela dRzyate 61 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 AThamuM adhyayana manamAM ciMtave tene nirjarA ja thAya. (tenAM azubha karma dUra thaI jAya che. ahIMyAM sthAnAMga sUtrano pUro pATha nathI. paNa ema sUcavyuM ke krodhanAM aneka kAraNo hoya tyAM paNa sAdhue bIjAno doSa na kADhatAM potAnA pUrva karmano doSa kADhIne saMtoSathI du:kha sahana karavuM.)||25|| kaNNasokkhehiM saddehiM, pemmaM nAbhinivesae / dAruNaM kakkasaM phAsaM, kAraNa ahiyAsae // 26 // kAnane AnaMda ApanArA veNu viNA athavA potAnI stutimAM prema na kare. tathA kaThora evA kharAba sparzane laI saMtoSathI kAyA vaDe sahana kare A sUtramAM kAnathI laIne kAyA sudhI pAMce iMdriyonA rAgadveSane dUra ka2vAnuM batAvyuM eTale anukULamAM rAga na karavo tema pratikULamAM dveSa paNa na karavo.||26|| ahaM nivAsa jummenga, sInheM gardU ya / gahiyAne gahigo, tede yuvaba mahAna "rA bhUkha, tarasa, kharAba pathArI, ThaMDI, garamI, arita bhaya vigeremAM pote moTuM rAMkaDuM na kare. paNa kharAba zayyA, eTale sUvAnI jamIna UMcI nIcI hoya, ane arati te mohanIya karmanI hoya, athavA vAgha vigerethI bhaya Ave, athavA jyAM duHkha thAya, tyAM ema ciMtavavuM ke zarIramAM hAla jeTaluM duHkha bhogavazuM, teTaluM bhaviSyamAM sAro lAbha thaze eTale mokSa ApanArUM thaze. zarIra asAra che ane mokSa sAra che. evuM, manamAM vAraMvAra ciMtave. 27 / / atthaMgayammi Aicye puratyA ya aNuggae / AhAramaiyaM savvaM, maNasA vi na patthae // 28 // sUrya AthamyA pachI rAtrImAM athavA sUrya ugyA pahelAM paroDhIe AhAra rUpa koI paNa vastune sAdhu manathI paNa vAMche nahi. to khAvAnuM ke te saMbaMdhI bolavAnuM paNa hoya ja kyAMthI? // 28 // atitiNe acavale, apvabhAsI miyAsaNe / havejja uyare daMte, thovaM laddhaM na khisae // 29 // kadAca divase paNa AhAra na malyo hoya to paNa sAdhu atintiNA (na baDabaDanAro) bane, tathA na maLatAM caMcaLa paNa na thAya, kiMtu sthira ane zAMta bane, jarUra paDe thoDuM bole, AhAra maLatAM hojarI pAcana kare, tevuM thoDuM bhojana le, kadAca gRhastha thoDuM Ape, to tenI niMdA ke tiraskAra na kare.||29|| na bAhiraM paribhave, attANaM na samukkase / suyalAbhe na majjejjA, jaccA tavasi buddhie // 30 // pote bIjAne khIsIANo na pADe, potAnI prazaMsA na kare. siddhAMta bhaNavAthI ahaMkArI na thAya, ke huM * paMDita chuM. labdhi vALo chuM, (je joIe te bIjAne nahi maLatAM mane maLe che) athavA huM UMca jAtino chuM. tapazcaryA vALo chuM tathA buddhithI zreSTha chuM, e pramANe kuLa, baLa, rUpanAM saMbaMdhamAM paNa ahaMkAra na kare, ke huM kuLavAna chuM, rUpavALo chuM, baLavAna chuM. II3II se jANamajANaM vA, kaTTu AhammiyaM payaM / saMvare khippamappANaM, bIyaM taM na samAyare // 31 // sAdhue jANatAM athavA ajANatAM rAgadveSane vaza thaIne mULa uttara guNomAM doSa lagADyA hoya to guru pAse bolI jAya, ane pharIthI tevuM pApa na thAya tenI saMbhALa rAkhe, ane AtmAne kabajAmAM rAkhe ke pharIthI tevo doSa na lAge. II31|| aNAyAraM parakkamma, neva gRhe na niNhave / suI sayA viyaDabhAve, asaMsatte jiiMdie // 32 // anAcAra sevIne (pApa karIne) jarA paNa chupAvavuM nahi. eTale guru pAse, jevI kikata hoya tevI pUre pUrI kahevI, (sUtramAM gahana ane nirbhava zabda che, teno artha e che ke thoDuM chupAve te guhana ane bilakula uDAvI de te nidbhava che,) pote niraMtara pavitra eTale nirmaLa buddhi vALo rahe tathA khullAbhAva vALo tathA bIjAthI paravaza thayelo na bane tathA iMdriyono pramAda dUra karIne rahe. 32 // 62 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 amohaM vayaNaM kujjA, Ayariyassa mahappaNo / taM parigijjha vAyAe, kammuNA uvavAyae // 33 // AcArya athavA jJAna vigere guNothI bIjA moTA sAdhuo je kahe ke Ama kara, Ama besa vigere vacanane ziSya amUlya samajIne aMgIkAra karavuM, ane te ja pramANe vacanathI hA kahIne amalamAM mUkavuM. // 33 // adhuvaM jIviaM nacyA, siddhimaggaM viyANiA / viNiyaTTejja bhogesu, AuM parimiyamappaNo // 34 // jIvita (AyuSya)ne calAyamAna jANIne mokSane acala mAnIne teno mArga je samyag darzana jJAna cAritra mAnIne baMdhanA hetuo je bhogo che. tenAthI pote dUra thAya, kadAca AyuSya adhavacce 'na' tUTe, to paNa te parimANa vALuM che. kAraNa ke so varSanuM AyuSya hAlanA vakhatamAM che, (temAM bALapaNA ane buDhApaNAmAM dharma sAdhI zakAya nahi, mATe juvAnImAM ja dharma sAdhavAno che.) evuM jANIne iMdriyo unmatta thAya to paNa bhogothI pAchA haThavuM joIe. / / 34 / / balaM thAmaM ca pehAe, saddhAmAroggamappaNo / khettaM kAlaM ca viNNAya, taha'ppANa nijujae // 35 // garA gAva maiM pItte(ke)rpha, vAhI gAva na yArDa / gAviviyA na hAti, tAva thamma samAje rUA. pharIthI upadeza kare che. potAnI zakti tathA hiMmata joIne tathA potAnA AtmAnI zraddhA tathA ArogyatA joIne, tathA kSetra tathA kALa jANIne dharmanI aMdara potAnA AtmAne joDe, kAraNa ke jyAM sudhI buDhDhApo Avyo nathI, tathA rogo vadhyA nathI tyAM sudhI (juvAnImAM ja) samaju mANase dharma eTale cAritra dharma ArAdhavo joIe. II35-36 // kohaM mANaM ca mAyaM ca, lobhaM ca pAvavaDaNaM / vame cattAri dose u, icchaMto hiyamappaNo // 37 // krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra pApane vadhAranArA che ane pApanA hetuo ja che, tevuM jANIne e cAre doSone AtmAnuM hita vAMcchanAre (gRhastha athavA sAdhue) choDavA joIe.||37|| koho pII paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittANi nAsei, lobho savvaviNAsaNo // 38 // jo na choDe to, A lokamAM paNa zuM nukazAna thAya? te batAve che, krodha paraspara premano nAza kare che, mAna vaDilo pratye ahaMkAra, tathA ajJAnatAthI vinayano bhaMga karAve che, mAyA vizvAsano bhaMga karavAthI mitratA nAza pAme che ane lobha che, te, prema vinaya ane mitratA e traNeno tathA bIjA sarva guNono nAza kare che. 385 uvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyaM ca'jjavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // 39 // have te doSone dUra kevI rIte karavA te kahe che. zAMti rAkhIne krodhane jIte (gama khAya) ane mAna che, tene komaLatAthI nAza kare. saraLabhAve kapaTano tyAga kare, ane saMtoSa (niHspRhatA)thI lobhano jaya kare, eTale udayamAM AvyA hoya, to dUra karI nAkhe, ane bIjA thavA de nahi, (dAbI rAkhe.)39|| koho ya mANo ya aNiggahIyA, mAyA ya lobho ya pavaDamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI puNabbhavassa // 40 // have paralokanAM duHkha batAve che. krodhane ane mAnane jo kabajAmAM na rAkhyA hoya, ane kapaTa tathA lobhane vadhavA dIdhAM hoya, to te cAre saMpUrNapaNe potAno bhAva duSTarUpe bhajavatAM pharIthI azubha bhAva jaLavaDe saMsAra bIjane siMce che. (pharIthI saMsAramAM bhramaNA karAve che.) I40 1. niyamasAra - 115 B yogazAstra 9/23 8 dhammapada - 223 0 u.a. 23/53 63 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI drarAvAnijhUtra mApAMta2 - mArA rU AThamuM adhyayana rAi(yA)Niesu viNayaM pAMje dhuvasIlayaM sayayaM na hAvaejjA / kummo ba allINa-palINagutto, parakkamejjA tava-saMjamammi // 41 // ethI sAdhue zuM karavuM, te batAve che, potAnAthI pahelAM dIkSA lIdhelA athavA jJAnathI athavA ummarathI je moTA hoya, te ratnAdhika kahevAya che, temano vinaya karavo. eTale temane AvatAM joI pote ubhA thavuM, Asana ApavuM, ane yathAyogya vaMdana karavuM, tathA aDhAra hajAra je, brahmacarya vrattanA bheda che. tene niraMtara choDe nahi, arthAt pUrA pALe, tathA kAcabAnI mAphaka potAnI iMdriyo aMga upAMgane vazamAM rAkhIne tapathI pradhAna evA saMyamamAM varte (idriyone kabajAmAM rAkhIne saMyama pALe, ane moTAno vinaya rAkhe.) I41/ nidaM ca na bahu mannejjA, sappahAsa vivajjae / mihokahAhiM na rame, sAyammi rao sayA // 42 // ghaNI nidrA na kare tathA ghaNuM hasavAnuM paNa choDI de, strI saMbaMdhI athavA kAma vikAranI kathAo choDI de. paNa bhaNavA-gaNavAmAM rAta divasa rakta rahe. 42|| joga ca samaNadhammammi, juje aNalaso dhuvaM / jutto ya samaNadhammammi, aTuM lahai aNuttaraM // 43 // mana vacana kAyAnA vyApArane niraMtara ALasa rahita thaIne sAdhunA daza prakAranA yatidharma kSamA vigeremAM yoje kAraNa ke temAM rahelo sAdhu sarvottama artha je samyaga jJAna vigere che, tene meLave eTale manathI bhaNavAmAM utsAha rAkhanAro, ane vacanathI ucita kALamAM bhaNanAro tathA kAyAthI kapaDAM vigerenI pratilekhanA karanAro jJAne darzana vigerene meLavaeN ane chevaTe mokSa paNa meLave. 43 . ihaloga-pArattahiaM, jeNaM gacchai soggaI / bahusuyaM pajjuvAsejjA, pucchejja'tthaviNicchayaM // 44 // jemAM A loka ane paralokanuM hita che, ane jenA vaDe sugati prApta thAya che, eTale A lokamAM apamAna na thAya, ane zreSTha kartavyathI svarga ane mokSa maLe te baMne hita jenAthI thAya che, te jJAna ApanAra evA bahuzruta (gItArtha sAdhu)ne seve, eTale temanI sevAmAM rahIne sUtranA navA navA viSayone jANe ane potAnuM hita kema thAya teno nizcaya kare. I4jA hatthaM pAyaM ca kAyaM ca, paNihAya jiiMdie / allINagutto nisie, sagAse guruNo muNI // 45 // . * hAtha paga ane kAyA tene kabajAmAM rAkhIne iMdriyone jItIne ekAgra thaIne Asana sthira karIne guru pAse muni bese (eTale bhaNavAmAM ke gurunA kAryamAM, sthira citta kare.) japA na pakkhao na purao, neva kicyANa piTThao / na ya Uru samAsejjA, ciTThajjA guruNatie // 46 // gurunA paDakhAmAM athavA moDhAnI sAme athavA gurunI pAchaLa besavuM nahi, tema gurunA DhIMcaNane aDakIne na bese, paNa evI rIte bese ke, gurunI dRSTi sAme rahe, ane bIjAne vaMdana karatAM vighna na thAya tema jarA bAjA Upara bese, joDe besavAthI potAnA zarIrathI gurunuM apamAna (AzAtanA) thAya, ane paDakhAmAM athavA pAchaLa besavAthI dRSTi na paDe, sAme bese to bIjAne vaMdana karatAM paNa aDacaNa thAya mATe vicArIne ja bese. gurunI AgaLa paga Upara paga caDAvIne na bese. avinayano doSa thAya che. have vANInI prasidhi kahe che.. 46ll apucchio na bhAsejjA, bhAsamANassa aMtarA / piTTimasa na khAejjA, mAyAmosa vivajjae // 47 // gurune pUchaDyA vinA tathA kAraNa vinA bolavuM nahi, tathA gurujI bolatA hoya, te vakhate vacamAM bole nahi, tema pachavADe niMdA paNa na kare tema kapaTa yukta juThane choDI de. I47ll appatti jeNa siyA, Asu kuppeja vA paro / savvaso taM na bhAsejjA, bhAsa ahiyagAmiNi // 48 // 64 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 je bolavAthI bIjAne aprIti thAya, athavA ekadama bIjAne krodha thAya evuM vacana baMne lokamAM ahita karanArUM jANIne sAdhue sarva avasthAmAM na bolavuM.I48|| diTTha miyaM asaMdiddhaM, paDipunnaM viyaM jiyaM / ayaMpira- maNubbiggaM, bhAsaM nisira atavaM // 49 // tyAre kema bolavuM, te batAve che, barAbara najaro najara joeluM hoya, tathA zaMkA rahita hoya (sva para hitakara hoya) tevI bhASA thoDA akSaramAM svara vigerethI jANItI (bIjo samaje tevI) na jorathI tema na dhImethI bIjAne aprIti na thAya tema sacetana (vicAravAna)sAdhu bole. I49 // AyArapaNNattidharaM diTThivAyamahijjagaM / vaivikkhaliyaM NaccA, na taM uvahase muNI // 50 // AcAra sUtra bhaNelA eTale strIliMga vigere jANanAro tathA prajJatidhara te liMga vigerene vizeSa prakArathI jANanAro tathA dRSTivAda nAmanuM bAramuM aMga bhaNanAro kadAca pratyaya lopa, Agama varNavikAra, kAla, kAraka, vigere vyAkaraNanA niyama jANanAro paNa bhUle eTale azuddha uccAra kare, liMga bheda thAya, evI bhUlo jANIne paNa bIjA munie hasavuM nahi, ke, AvuM vyAkaraNa bhaNelo, athavA bAramuM aMga bhaNanArAnuM kevuM kauzalya che, ke, AvI sAdI bhUla kare che? te kaMI bhaNyo nathI, AvuM sAdhu na bole tema na tevI ceSTA kare, kAraNa ke jJAnI apramAdI sAdhunI paNa bhUla thavAno saMbhava rahe che, temAM kAMI navAI jevuM nathI, mATe tevI bhUla jANIne hasavuM nahi, paNa jarUra paDatAM ekAMtamAM saMtoSathI tenI thatI bhUla sudharAvavI, pagA naktaM sumiNaM jogaM, nimittaM mata bhesajaM / gihiNo taM na Aikkhe, bhUyAhigaraNaM payaM // 51 // nakSatra saMbaMdhI gRhasthe zubha athavA azubha vicAra pUche, athavA svapanA saMbaMdhI phaLa pUche, athavA vazIkaraNa vigerenA yoga pUche tathA bhUtakArya vigere saMbaMdhI nimitta pUche, athavA vIMchu vigereno maMtra pUche temaja atisAra vigerenuM auSadha pUche to te bIjA jIvone pIDArUpa jANIne sAdhue gRhasthonI AgaLa na kahevuM, paNa gRhasthane aprIti na thAya, mATe kahevuM ke he bhadra! A kahevAno adhikAra sAdhuno nathI; (sAdhue phakta dharmano upadeza ApavAno che.)|51|| annavuM pADanena(nava), maLva patinuM / 3jvAbhUtisaMpanna, thI-suvivagiga dharA sAdhu mATe na banAvelA gharane tathA tevA ja nirdoSa pATa, pATalA, zayyA, Asana vigerene vApare, paNa te makAnamAM kAraNa paDe vA52vA spaMDila (jhADA pezAba) nI jagyA hoya tathA temAM ekAMtamAM strI pazu tathA napuMsakathI pIDA na hoya.(tyAM rahevuM.)I52|| vivittA ya thavuM sengA, nArInuM na tave jja / zihithayuM 1 chuggA, yuggA sArdi thavuM pI tyAM rahetAM dharma kathAnI vidhi kahe che, bIjA sAdhu hoya nahi, athavA bIjA gRhastha na hoya, tevA samaye strI sAthe dharmanI kathA paNa na karavI, tema puruSo sAthe paNa vicArIne ucita kathA karavI, eTale gRhasthano vadhAre paricaya sneha vadhatAM sAdhunI dharma buddhi ochI thAya ane guru bhaktine badale gRhasthanA jevI, mitratA thAya. mATe sAdhue guNi sAdhuono paricaya rAkhavo. eTale guNonI vRddhithI kalyANa thAya. 53 // jahA kukkuDapoyassa, nicyaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa, itthIviggahao bhayaM // 54 // jarUra paDe gRhasthano paricaya karavo paDe to paNa strIno to na ja karavo. te kahe che. jema maraghInA baccAne bilADIno hamezAM bhaya rahe che, tema strInA zarIrathI sAdhune brahmacarya bhaMgano bhaya rahe che, mULa sUtramAM vigraha zabda che, teno artha e che ke, strI jIvatI na hoya paNa phakta vigraha eTale ekaluM zarIra maDadA rUpe paDeluM hoya, to paNa sAdhune vikAra karAve che. (to jIvatI strIonuM to kahevuM ja zuM?) I54 // 65 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 AThamuM adhyayana cittamitiM na nijjhAe, nAriM vA sualaMkiyaM / bhakkharaM piva daTThaNaM, diTThi paDisamAhare // 55 // eTalA mATe bhIMtamAM ke kAgaLamAM cItarelI sacetana athavA acetana zaNagAra karelI athavA na zaNagAra karelI strIne pote jue nahi ane kadAca jovAya to paNa jhaLakatA sUryanI mAphaka tene mAnI tenI UparathI dRSTi pAchI kheMcI levI. I55 // hatya-pAki(ti)nni, bna-nAsavinabiga 1 vi vAsarUM nAIi, veMmArI vivargIpa // 6 // na hAtha, pagathI kapAelI athavA kAna, nAka jenA kadarUpA hoya athavA so varasanI gharaDI DosI hoya, to paNa brahmacArI eTale sAdhunuM cAritrarUpI dhana strIrUpI corothI na luMTAya, mATe te tarapha dRSTi na karavI, A UparathI ema samajavuM ke jyAM evI kadarUpI buTTI strIthI sAdhune bhaya che, (to rUpavALI ane jAvAna strIthI to pUchavuM ja zuM?) mATe strIne varjavI. / / 56 // vibhUsA itthisaMsaggI, paNIyarasabhoyaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDa jahA // 57 // vaLI (sAdhue ATaluM na karavuM, te kahe che.) gRhasthanI mAphaka vasranI zobhA tathA strIno paricaya tathA ghI, tela, marI, mazAlAnuM bhojana A jo sAdhu tyAge nahi, to tene paralokanuM hita ciMtavatAM amRta samAna sAdhupaNuM mUkIne, haLAhaLa jhera samAna saMsAra bhramaNa maLe che. pA ana-pAmudrAnuM, vAtttaviva-pahiya / rUtvInuM teM te niSNAta, mAnavivaThThAM pA strInAM aMga te mAthuM vigere che, ane pratyaMga te AMkha vigere tathA zarIrano AkAra (hAla cAla ceSTA) tathA madhura bolavuM, tathA nihALIne jovuM, e strIonuM je kaMI che, te kAmarAgane vadhAranArUM jANIne te tarapha sAdhu lakSa na rAkhe. (A pUrve dekhavAnuM niSedha karyA chatAM pharI kahevAnuM kAraNa hAvabhAva pradhAna che tethI juduM lIdhuM che.) 58 // visaesa maNuNNesu, pemaM nAbhinivesae / aNiccaM tesiM viSNAya pariNAmaM poggalANa ya // 59 // pAMce iMdriyonA manohara sukhadAI zabda vigere viSayomAM sAdhue prema na karavo, temaja viparItamAM dveSa na karavo. zaMkA-kAnanuM sukha vigere na icchavuM evuM pUrve kaheluM chatAM ahIM pharIthI zA mATe kahyuM?-uttara-bIjAM kAraNa kahevAthI vizeSa lAbha thAya te mATe kaheluM che, sAdhu jinavacana pramANe vicAre ke te viSayonuM suMda25NuM ke virUpatA anitya che, kSaNa mAtra che, jovA pUratuM ja che, vigere pudgalonA pariNAmane vicAre te kahe che.IN poggalANa parINAma, tesiM gaccA jahA tahA / viNIyataNho vihare, sIIbhUeNa appaNA // 60 // vAraMvAra manojJa ane amanojJa evA baMne prakAranA padArthonA svarUpane vicAre ke AnuM pariNAma zuM Avaze. lAbha keTalo che ane hAni keTalI che, te vicArIne tRSNA choDIne krodha vigerene dUra karI madhyastha pariNAme vicare (A saMbaMdhamAM TUMkI kathA kahI che.) (eka rAjAnI devAMganA jevI rANI hatI. tenuM rUpa athAga hatuM, tene jovA mATe sUrya paNa samartha nahoto. evI rIte gupta rAkhavAthI tene jovA aneka puruSo icchatA hatA, koI parva nimitte amuka vakhate bagIcAmAM koIe javuM nahi, evo rAjAe DhaMDhero pITAvyo, paNa dhanADhya rasika yuvAno paroDhIe jaIne rANInuM rUpa jovAne mATe bAgamAM jhADo Upara saMtAyA, paNa rANI koI paNa kAraNathI tyAM AvI nahi, rAjAe parIkSA levA mATe pahero mUkyo hato ke mArI AjJA loko pALe che ke nahi? pachI aMdara rahelA yuvako bhUkhathI kaMTALI dhIre dhIre bahAra AvavA lAgyA, rAjAe paNa potAno dAba besADavA mATe bAganI aMdaranA bharAI rahelA yuvakono eke ekano zIraccheda karAvyo. A pramANe rUpa jovAnA rasIyA bUre hAle muvA, te pramANe darekamAM 1 7 samavAM.vRtti patra - 15 B sthAnAMga - 9/3 dara Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM adhyayana 'zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 samajavuM ke indriyonA viSaya sukha nahi paNa duHkha ja ApanArA che, tethI sAdhue pote mokSamAM ja rakta rahevuM. lloll jAe saddhAe nikkhato, pariyAyavANamuttamaM / tameva aNupAlejjA, guNe Ayariyasammae // 61 // je uttama guNo svIkAravA rUpa zraddhA vaDe avirati (saMsAra) rUpa kAdavathI nIkaLyo che, ane dIkSArUpa uttama sthAnane pAmyo che, te cAritrane pUrvanI caDatI zraddhA mAphaka ja yatanAthI pALe, ane AcArya tathA tIrthakara . vigeree je mahAvrata rUpa guNonuM bahumAna kaheluM che, te guNo meLavavA prayatna kare, bIjA AcArya zraddhAnuM vizeSaNa ja guNo kare che, eTale mahAvratone badale zraddhAnuM vizeSaNa lIdhuM, jenI zraddhA pAkI hoya, te ja mahAvrato barAbara rIte pALI zake che.) paNa e zraddhA AcAryane saMmata joIe eTale AcArya je pramANe kahe te pramANe ziSya vartavuM, paNa potAnI icchA ke kadAgrahathI kalaMkita na thavuM. II61// tavaM cima saMjamajogaya ca, sajjhAyajogaM ca sayA ahitttthe| sure meLApa samajamADa, manamaMLo hodda gata pasiM dara ' "AcAra prasidhinuM phaLa kahe che. tapa te bAra prakAranuM aNasaNa vigere che, te sAdhuone jANItuM che, ane pRthvI vigere jIvonuM rakSaNa che saMyama yoga che, ane (tattvamAM ramaNatA rahe mATe.) svAdhyAya yogamAM eTale bhaNavAmAM hamezAM rakta rahe, ahIMyAM tapamAM bhaNavAnuM AvI gayuM chatAM juduM batAvavAnuM kAraNa jJAna meLavavuM te AcAranuM mukhya sAdhana che. vaLI bahAdura yoddho zatranI cAra prakAranI senA sAthe laDatAM gherAelo potAnA zastrothI ane baLathI jaya meLave che. ane zatraone mArI pAchA haThAve che, (te pramANe sAdhuo saMpUrNa tapa vigere zastrothI sajjita thaI iMdriya ane kaSAyothI gherAyA chatAM temane kabaje laI potAnA zuddhAcAramAM rahe jethI potAnuM tathA potAnA AzritonuM rakSaNa karI zake.) II6rA sajjhAya-sajjhANarayassa tAiNo, apAvabhAvassa tave rayassa / / visujjhaI ja se malaM purekaDaM, samIriya ruppamala va joiNA // 3 // pharIthI teja kahe che-svAdhyAya teja sAruM dhyAna temAM rakta sva ane paranuM rakSaNa karanAro tathA labdhi vigerenI apekSA rahita zabda cittavALo tapamAM paNa yathAzakti rakta hoya, te sAdhune ne pUrva bhavomAM karelAM pApa rUpa mela dUra thaI jAya che. jema ke cAMdIne agnimAM tapAvavAmAM kATa baLI jAya ane caLakatI thAya. te pramANe sAdhune paNa potAnAM karma naSTa thatAM jJAna vigere AtmAnA nirmaLa guNo pragaTa thAya che. 63|| se tArise dukkhasahe jiiMdie, sueNa jutte amame akiMyaNe / virAyaI kammaghaNami avagae, kasiNa'mapuDAvagame va cadima // 64 // tibemiAyArapaNihI NAma ajjhayaNa smtt||8|| pUrve kahelA pramANe guNomAM rakta sAdhu duHkhathI jItavA yogya evI je iMdriyo che, tene jItanAro ane zrutajJAnathI yukta pote mamatA choDIne koIpaNa jAtano parigraha rAkhyA vinA jema vAdaLAM dUra thavAthI nirmaLa AkAzamAM caMdramA zobhe, tema sAdhunAM jJAnAvaraNIya vigere ghAtI karma rUpa vAdaLAM dUra thatAM meLavelA kevaLajJAna rU5 nirmaLa prakAza vaDe dIpe che, sUtra anugama kahyo, nayo pUrva mAphaka jANavA, AcAra praNidhi nAmanuM AThamuM adhyayana samApta ll64 1 kalpabhASya - gA. 1169 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 navamuM adhyayana navamaM viNayasamAhiajjhayaNaM paDhamo uddesao vinaya samAdhi nAmanuM navamuM adhyayana kahe che. pahelo uddezo gayAM adhyayanamAM kahyuM ke AcAramAM, citta sthira karanAranuM vacana niravadya hoya che tethI temAM yatna karavo, evuM kaheluM ane A adhyayanamAM yathA ucita vinayavALo, hoya tene ja AcAramAM citta sthira hoya che. (arthAt AcAramAM rahelAnuM vacana nirmaLa hoya ane je sAdhu ucita vinaya karanAro hoya tenuM AcAramAM citta hoya,) kahyuM che ke, " AyArapaNihANami, se samma vaTTaI buhe / NANAdINa viNIe je, mokvaTThA nibigicchae // 1 // AcAramAM teja sthira cittavALo paMDita sAdhu sArI rIte cAle che, ke je jJAna vigeremAM vinIta (vinayavALo) che; ane mokSanA mATe zaMkA rAkhyA vinA udyama kare che A baMnenA saMbaMdha vaDe A adhyayana AveluM che, tenA cAra anuyogadvArano pUrva mAphaka upanyAsa karavo, jyAM sudhI nAma niSpanna nikSepo Ave, temAM vinaya samAdhi evuM be padavALuM nAma che, tenA nikSepaNa kahe che.ll1|| viNayassa samAhIe nikkhevo hoi doNhavi caukko / dabaviNayami tiNiso suvaNNamivvevamAINi // 309 // A vinaya e prasiddha tatva che. tathA samAdhi e baMnenA nAma vigere cAra bhede nikSepa che, nAma sthApanA sugamane choDIne dravya vinaya kahe che. "jJa zarIra bhavya zarIra e baMnethI judA tiniza (eka jAtanuM vaLI jAya tevuM lAkaDuM) che ane te ratha vigerenA bhAgomAM (hAla khurazIo vigeremAM) vaparAya che. tenA vaLavAnA uttama guNathI vaparAya che, te ja pramANe sonuM vigere je narama dhAtu che, je vALu vaLe che, te kaDAM kuMDaLa vigeremAM vaparAya che, te vaLavAne dravya vinaya kahe che, te pramANe tevAM tevAM rUpavALAM bIjAM paNa levAM arthAt bIjI vaLanArI vastuo paNa levI. have bhAva vinaya kahe che.ll309 logovayAraviNao atyanimittaM ca kAmahe ca / bhayaviNaya mukkhaviNao viNao khalu paMcahA hoi // 310 // lokamAM je vinaya karAya che, te lokopacAra vinaya, te vinaya AbarU meLavavAne mATe che, tathA paisA pedA karavA vinaya karAya te arthavinaya, tathA saMsAra saMbaMdha karavA vinaya karAya te kAmavinaya tathA bhayane mATe vinaya karAya te bhayavinaya, tathA mokSa mATe guru vigereno vinaya te mokSa vinaya, ema upacArathI pAMca prakArano vinaya che, te have khulAsAthI batAve che. 310 anmuTThANaM aMjali AsaNadANaM atihipUA ya / logovayAraviNao devayapUA ya vihaveNaM // 311 // ghera AvelAnI sAme ubhA thavuM, hAtha joDI vinaMti karavI, besavAne Asana ApavuM, A vinaya prAyaH ghera AvelAno karAya che, tathA je atithi che, tene bhojana karAvavuM (jamADavuM) vigere paNa vinayamAM che, tathA devatAnI pUjA potAnI zakti pramANe baLi vigere ApIne karavI, te paNa Aja lokopacAra vinayamAM che, (mokSanuM svarUpa 1 A prazra vyAkaraNa saMvadvAra - 3/5 2 A tattvArtharAja vArtikam - 8/1 = sUtraka. 1-12-1 B uttarAdhyayana bRhad vRtti -pR. 444 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM adhyayana 'zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 jANyA vinA tathA tattvanI pIchANa thayA vinA dekhA dekhI je vItarAga deva sivAyanI deva pUjA thAya te AmAM gaNelI che.) 311 abhAsavittichaMdANuvattaNaM desakAladANaM ca / amuTThANaM aMjaliAsaNadANaM ca atyakae // 312 // artha vinaya kahe che- rAjA vigerenI pAse rahevuM, ane temanI icchAne tAbe thavuM, tathA lazkara vigeremAM moTA rAjAne dezakALane yogya madada karavI. tathA temanuM bahumAna karavA ubhA thavuM, (grAhakano Adara karavo) vigere pUrve kahyA mujaba karavuM, te arthavinaya che (jenA pAsethI paisA maLe tevA puruSanI AgatA svAgatA karavI, teno mukhya hetu paisAno hovAthI tene artha vinaya kahela che.) 312aa. emeva kAmaviNao bhae aneabbamANupubbIe / mokvami'vi paMcaviho paruvaNA tassimA hoi // 313 // have kAma vinaya kahe che. vezyA vigere durAcAriNI strIonuM suMdara rUpa joIne tenuM mana rAjI rAkhavAne mATe je vinaya karAya tenuM nAma kAma vinaya che, teja pramANe nokarI ke gulAmo mAlikanI khuzAmata kare te bhaya vinaya che. te pramANe mokSa saMbaMdhI paNa pAMca prakArano vinaya che; te have batAve che. 313 .' dasaNanANacarite tave a taha ovayArie ceva / eso a mokkhaviNao paMcaviho hoi nAyavyo // 314 // darzana jJAna cAritra saMbaMdhi tathA tapa ane aupacArika ema pAMca prakArano mokSa vinaya che. teno khulAso kare che. 314. davANa savAbhAvA uvaiTThA je jahA jiNavarehiM / te taha saddahai naro dasaNaviNao havai tamhA // 315 // bhagavAne dhamastikAya vigere dravyonuM svarUpa jevuM batAvyuM, teja pramANe agurulaghu vigere badhA bhAvo kahyA che, te pramANe mAne, to te darzana vinaya kahevAya. 31pa nANaM sikkhar3a nANaM guNei nANeNa kuNai kivvAI / nANI navaM na baMdhar3a nANaviNIo havai tamhA // 316 // jJAna vinaya batAve che, niraMtara navuM jJAna prApta kare, tathA junA jJAnane gaNe, eTale bhaNelAnI AvRtti kare. tathA jJAna vaDe saMyama kRtyo kare. e pramANe jJAnI sAdhu navAM karmo na bAMdhe. ane junAM karmone dUra kare, tethI te jJAna vinIta che, eTale jJAnathI karmane dUra karanAra che. 316 avihaM kammacayaM jamhA ritaM karei jayanANo / navamannaM ca na baMdhai caritaviNao havai tamhA // 31 // ATha prakAranAM je karma che, teno samUha pUrve je bAMdhelo hoya, tene rikta (khAlI) kare eTale potAnI sAdhunI kriyAmAM yatnavALo rahevAthI karma ochAM kare ane navAM karma bAMdhe nahi, te cAritra vinaya che, teja cAritra vaDe sAdhu vinIta karmavALo che.li317ll avaNei taveNa tama uvaNei a saggamokkhamappANaM / tavaviNayanicchayamaI tavoviNIo havai tamhA // 318 // tapano vinaya kahe che - tapasyA vaDe ajJAna rUpI aMdhakArane dUra kare, ane potAnA AtmAne svarga ane mokSanI tarapha laI jAya, te tapa vinaya che. 318 aha ovayArio puNa duviho viNao samAsao hoi / paDirUvajogajuMjaNa taha ya aNAsAyaNAviNao // 319 // have upacAra vinaya kahe che - pratirUpa yoga yojanA vinaya tathA anAzAtanA vinaya ema be prakAre che. teno khulAso kare che. 319 ___ paDirUvo khalu viNao kAiajoe ya vAi maannsio| aTu caubiha duviho paruvaNA tassimA hoi // 320 // ucita vinaya traNa prakArano che. kAyAthI, vacanathI ane manathI temAM kAyAno ATha, vacanano cAra ane manano be prakArano che, te darekanI have prarUpaNA kare che. 320. - 69 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI darAMvaikAlikasUtra bhASAMtaraM - bhAga 3 navamuM adhyayana amuTThANaM aMjali AsaNadANaM abhiggaha kiI a / sussUsaNamaNugacchaNa, saMsAhaNa kAya aTThaviho // 321 // 1(1) ubhA thavuM (2) pUchatAM hAtha joDavA (3) Asana ApavuM (4) abhigraha eTale gurunI AjJAnuM pAlana ka2vuM (5) kRti karma eTale namaskAra karavo tathA (6) vidhi pramANe na ghaNuM dUra athavA na ghaNuM najIka rahI guru mahArAjanI sevA karavI. ane (7) AvatAnI sAme levA javuM, temaja (8) jatAnI pAchaLa mUkavA javuM. ema ATha prakArano kAyAno vinaya che. II321 // hiamiaapharusavAI aNuvIIbhAsi vAio viNao / akusalacittaniroho kusalamaNaudIraNA ceva // 322 // have vacanano vinaya kahe che - hita, mita, akaThora ane vicAra pUrvaka vANI sAdhue bolavI, jenuM pariNAma suMdara Ave, te hita che, tathA thoDA akSaramAM kahevuM, te mita tathA kAnamAM sAMbhaLatAM krodha utpanna na thAya, te akaThora ane vicArIne bolavuM, ema cAra prakAre vacanano vinaya che, manano vinaya be prakArano che, eTale ArtadhyAna ane raudradhyAna vigerethI akuzaLa manane rokavuM tathA dharmadhyAna ane zukladhyAna je kuzaLa bhAva che, tenI udIraNA karavI, A pratirUpa vinaya zA mATe ane kono karavo? te ziSyanA praznamAM guru kahe che. II322 paDivo khalu viNao. parANu atimaio muNeavvo / appaDirUvo viNao nAyavvo kevalINaM tu // 323 // pratirUpa eTale ucita vinaya te te vastunI apekSAe prAyaH AtmAthI judo ane mukhya anuvRtirUpa jANavo, A chadmastha (kevaLajJAna vinAnA) sAdhuo mATe prAye jANavo, ane A pratirUpa vinaya te apara (potAno AtmA) teno anuvRtirUpa che, te kevaLa jJAnIne ja hoya che, kAraNa ke teone bIjAno vinaya nahi hovAthI tevI ja rIte temanAM karma khape che, temanAmAM paNa Itvara eTale pratirUpa bhaNelA kevaLa bhAvono hoya che, have tenI samApta kare che. II323 // eso me parikahio viNao paDirUvalakkhaNo tiviho / bAvannavihivihANaM beMti aNAsAyaNA vijayaM // 324 // A pramANe pratirUpa lakSaNavALo traNa prakArano vinaya mana vacana ane kAyAno che, ane peTA bheda jenA bAvana che, evuM tIrthaMkaro kahe che, te anAzAtanA vinayane have kahe che, II324 // titthagarasiddhakulagaNasaMghakiyAthammanANanANINaM / Ayariara ojjhAgaNINaM terasa payANi // 325 // 2(1) tIrthaMkara (2) siddha (3) kula (4) gaNa (5) saMgha (6) kriyA (7) dharma (8) jJAna (9) jJAnI, tathA (10) AcArya (11) sthavIra (12) upAdhyAya ane (13) gaNI saMbaMdhI tera prakArano vinaya che. temAM tIrthaMkara ane siddha e baMne jANItA che. kula te nAgendra vigere jANavuM. ane gaNa te koTIka vigere che, saMdha jANIto che, kriyA te astivAda rUpa che, dharma te zruta dharma vige2e che, jJAna te mati vigere che, ane jJAnI te jJAnavALAM jANavA, AcArya jANItA che, sthavIra te kaMTALelA sAdhune cAritramAM sthira kare te che, ane upAdhyAya jANItA che, ane sAdhu samudAyanA adhipati te gaNI kahevAya A tera pado thayA. I325 aNAsAyaNA ya bhattI bahumANo tahaya vannasaMjalaNA / titthagarAI terasa caugguNA hoMti bAvannA // 326 // A tera padone anAzAtanA (niMdA na karavI) tathA bhakti (joItI cIja pUrI pADavI) bahumAna (joIne bahu harSa batAvavo) tathA guNonI stuti ema cAra bhede guNatAM bAvana thAya che, A pramANe vinaya batAvyo ane have samAdhi kahe che. temAM nAma sthApanA sugama che, tene choDIne dravya vigere samAdhi kahe che. II326 // davyaM jeNa va davveNa samAhI AhiaM ca jaM davvaM / bhAvasamAhi cauvviha daMsaNanANe tavacarite // 327 // 1 | uttarA. - 30/32 2 | prathama a. gA. 47 juo da A. cUrNi (jinadAsa gaNI) 70 3 vi. bhA. - 932/3469 B sthAnAMga - 7/137 c aupapAtika tapavarNa0 bhagavatI - 25/7 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM adhyayana "zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 dravya teja samAdhi, te dravya samAdhi che, athavA zarIrane duHkha rUpa na thAya, evA pramANamAM dUdha, goLa vApare, athavA triphalA vigerethI je zarIramAM nirogatAthI samAdhi rahe, te dravya samAdhi jANavI, tathA trAjavAmAM eka bIjAnA tolavAmAM kATalAM (vajana)thI samaparNa kare, te dravya samAdhi rUpa che, have bhAva samAdhi kahe che. prazasta bhAvanuM avirodhI lakSaNa je che, te cAra prakAranuM che, eTale darzana jJAna tapa ane cAritra AmAM AtmAno nirmaLa bhAva kAyama rahe, tene bhAva samAdhi kahe che, A bhAva samAdhino darzana vigere ekalAmAM , athavA cAre guNomAM (AtmAnI sAthe) sarvathA avirodha hovo joIe. A pramANe samAdhino nAma niSpanna nikSepo kahyo, have sUtraAlApaka niSpanna nikSepAno avasara che te pUrva mAphaka jANIne asmalita guNayukta sUtra uccAravuM te kahe che. 327ii. thaMbhA va kohA va mayappamAyA, gurussagAse viNayaM na sikkhe / __ so ceva U tassa abhUibhAvo, phala va kIyassa vahAya hoI // 1 // ' "mAnI' (ahaMkArI) akkaDa rahevAthI staMbharUpe gaNAyo che, eTale potAnI jAti kula vigereno garva karI mAnI sAdhu koIne namato nathI tathA krodha vigerethI guru je pATha Ape te na le, tathA kapaTa karI gurune chetare tathA pote ghaNI niMdA vigere karI bhaNe nahi, evA kuziSyo guru pAsethI vinaya eTale saMsArathI mukta thavAnuM zAstrajJAna meLavI zake nahi. (vinaya rahita sAdhune zAstra bhaNAvavAno adhikAra nathI.) ziSya kema na bhaNe, te kahe che, huM UMca jAtino thaIne AvA adhama caMDALa guru pAse kema bhaNuM? athavA gurue bhUla paDatAM tene dhamakAvyo hoya to rIsa karI bhaNe nahi, athavA kapaTathI kahe ke, mane zULa Ave che. (du:khe che) ema kahI bhaNe nahi, athavA bhaNavAnA vakhatamAM uMghI jAya, athavA pramAdane vaza banI guru kahe te sAMbhaLe nahi, AvA cAra doSone anukrame batAvavAnuM kAraNa e che ke bhaNavAmAM te pramANe doSo vighna nAMkhe, bIjA AcArya kahe che ke ziSya guruno vinaya zIkhato nathI. (hAlamAM ziSyo athavA, bIjA sAdhuo pote bIjAno vinaya karavo paDaze, tethI mAruM mAna bhaMga thaze athavA tenA vazamAM rahevuM paDaze, tevuM vicArI vidvAna sAdhuo athavA gurunI pAse na bhaNatAM paMDito rAkhI bhaNe che. temAM vinaya uDI javAthI sAdhuone yathArtha jJAna prApta thatuM nathI, ane zrAvakonuM dravya vyartha jAya che, ane vartamAnamAM to vizeSa karIne vyAkhyAtA banavA mATe bhaNavAnI pravRtti vizeSa che, te khAsa vicAravA jevuM che.) A pramANe vinaya na karavAthI tenuM zuM thAya che, te jaDamatine abhUti bhAva thAya che. arthAt sAdhupaNAmAM jJAnanI vRddhi tathA samAdhino AnaMda maLavo joIe te maLato nathI, paNa tenA je guNo hoya te paNa nAza pAme che, jemake vAMsanuM phaLa vAMsano nAza karavA mATe utpanna thAya che, te pramANe sAdhu thayA pachI guru vigereno vinaya na kare, ane zAstra adhyayana na kare to tenA uttama guNono nAza thAya che, patita gaNAya che,)ll1 je yAvi maMde ti guruM viitA, Dahare ime appasue ti nacyA / hIlati miccha paDivajjamANA, kareMti AsAyaNa te guruNa // 2 // je bahArathI sAdhu veza pahere paNa aMdarathI sAdhunA guNo utpanna thayA na hoya, tevA agaMbhIra peTavALo pote maMda chatAM potAnA guru kAMIpaNa samajAvatAM gurune smRti na rahe, tevuM jANIne kuziSya kahe ke A Dahara bALaka jevo) che, tathA kaMI sUtra bhaNyo nathI, ema bolIne gurunuM apamAna kare che, athavA mazkarImAM kahe ke (Apa bahu bhaNyA cho.) "khUba vayo vRddha cho" athavA ISathI kahe ke tuM maMda buddhivALo che, te zuM bhaNavAno che? jo ke ema gurunI AzAtanA na karavI paNa tattva na jANyAthI tema bolanArA ziSyo mithyAtvane pAmIne gurunI AzAtanA kare che, eTale tattvane nahi samajIne gurunI laghutA karIne badhAnuM apamAna kare che, athavA potAnuM samyagdarzana vigerene 1 dazAzrutaskaMdha - 4 71 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaiMkAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 navamuM adhyayana nAza karavA rUpa ziSya Acare che tenuM kAraNa ke eka gurunI AzAtanA karavAthI badhA sAdhunI tathA badhA guNonI AzAtanA thAya che, (mATe ziSya gurunI bhUla jovA chatAM paNa apamAna karavuM nahi, paNa pharIthI dhIrethI pUchI potAnA mananuM samAdhAna karavuM joIe.)||2|| pagaIe maMdA vi bhavaMti ege, DaharA vi ya je suya-buddhovaveyA / AyAramaMtA guNa - suTThiyappA, je hIliyA sihiriva bhAsa kujjA // 3 // mATe hIlanA na karavI te kahe che. karmanA vicitra bhAvathI svabhAvika keTalAka vRddha guruo maMda eTale tIkSNa buddhi rahita hoya che, eTale keTalAka vayovRddha chatAM sUtranuM jJAna temane pariNamatuM nathI, ane keTalAka nAnA sAdhuo zruta ane tIkSNa buddhi sahita hoya che, eTale buddhivALA tathA sUtranA abhyAsI hoya che, athavA bhAvinI vRttine AzrayIne thoDA bodhavALA guru hoya che, paNa jJAnAdi AcAra yukta sarva rIte hoya che, ane guNomAM eTale sAdhune yogya upakaraNano saMgraha karanArA tathA sArA bhAvamAM AtmAne ramaNatA karAvanArA hoya che, tevA dareka prakAranA gurune pUjya mAnIne temanI hIlanA (apamAna) ziSya na karavI ane temanI hIlanA kare to jema agni jAjvalyamAna banI bALI mUke che tema ziSyone jJAna darzana cAritranA guNonuM nukazAna thAya che. (jo ke guru tene bALavA ke tenA guNono nAza karavA icchatA nathI paNa potAnA durguNothI ziSya durdazAne pAme che, athavA tenA jJAna Adi guNo dhIre dhIre naSTa thAya che.) IIII je yAvi nAgaM Dahare tti naccA, AsAyae se ahiyAya hoi / eva''yariyaM pi huM hIlayaMto, niyacchaI jAipahaM khu maMdo // 4 // 'gurune nAno jANIne, je hIlanA ka2e, tene bodha Ape che. jema koI nAno sApa dhArIne tene chaMcheDavA jAya te rIsAelo sApa karaDIne tenuM ahita kare che, tema ja AcArya nAnI vayanA hoya athavA jJAnamAM ochA hoya, te paNa kAraNe karIne nAnAne moTA banAvyA hoya, chatAM temanI ziSya hIlanA ka2e, to te ziSya A lokamAM apamAna pAmI marIne be iMdriya vigere jAtimAM saMsAra bhramaNa kare che. I4 AsIdiso yAvi paraM suruTTho, kiM jIvanAsAo paraM tu kujjA ? / AyariyapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mokkho // 5 // A dRSTAMta UparathI, ahIMyAM vizeSa e kahevAnuM che ke sApa karatAM paNa AcAryanI AzAtanA bahu duHkhadAi che, sApa kopAyamAna thAya to prANa karatAM vadhAre zuM le? paraMtu AcAryanI hIlanA tene abodhi Ape che, eTale tenA samyaktvano nAza kare che. tethI tene mokSa maLato nathI ane tethI te anaMta saMsAra bhramaNa kare che. III jo pAvagaM jaliyamavakkamejjA, AsIdisaM vA vi hu kovaejjA / OM jo vA visaM khAyai jIviyaTThI, esovamA''sAyaNayA guruNaM // 6 // 1 o.ni. - 526 72 bIjAM dRSTAMta Ape che ke je mANasa baLatA agnine ullaMghe athavA sApane kopAyamAna kare, athavA jIvavAne vAste jhera khAya, jevI rIte tenAthI nukazAna che. paNa phAyado nathI tevI ja rIte gurunI AzAtanA ka2vI te bhaviSyamAM ziSyanA duHkhane mATe ja che. siyA hu se pAvaya no DahejjA, AsIviso vA kuvio na bhakkhe / siyA visaM hAlahalaM na mAre, na yA vi mokkho guruhIlaNAe // 7 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 kadAca tene devatAnI ke maMtranI sahAyatA hoya to tene agni bALe nahi, kopAyamAna thayelo sApa karaDe nahi. athavA haLAhaLa jhera teno prANa na le, to paNa gurunI AzAtanA karanArane tenA maMtra vigere mokSa ApI zakatA nathI.IchA jo pavvayaM sirasA bhettumicche, suttaM va sIha pddibohejjaa| jo vA dae sattiagge pahAra, esovamA''sAyaNayA guruNaM // 8 // koI mANasa mUrkhatAthI athavA ahaMkArathI parvatane mastakathI bhedavA icche athavA guphAmAM sUtelA siMhane jagADavA icche, athavA talavAranI dhArane hathathI prahAra kare, to tethI potAnA ja prANa jAya, athavA duHkha bhogavavuM paDe tevI rIte gurunI AzAtanA karanArane bhavobhava duHkha bhogavavuM paDe che. ll8ii siyA hu sIseNa giri pi bhiMde, siyA hu sIho kuvio na bhkkhe| siyA na bhidejja va sattiaggaM na yAvi mokkho guruhIlaNAe // 9 // maMtra baLathI ke punya baLathI parvatane paNa mAthAthI bheda, athavA kopelo siMha mAre nahi athavA khaga | vigerenI dhAra vAge nahi to paNa gurunI hIlanA karanArano mokSa na thAya. hA AyariyapAyA puNa appasannA, abohi AsAyaNa natyi mokyo / tamhA aNAbAhasuhAbhikakhI, guruppasAyAbhimuho ramejjA // 10 // eTalA mATe ja ziSyathI AcArya aprasanna hoya to te ziSyanI dharma zraddhA nAza pAmavAthI mokSa thato nathI. teTalA mATe avyAbAdha sukha (mokSa)no abhilASI ziSya gurunA prasAdane cAhato gurune anukULa vartana kare.I/10 jahA''hiyaggI jalaNaM namase nANAhuImaMtaparyAmisittaM / evA''yariyaM upaciTThaejjA, aNataNANovagao vi saMto // 19 // jevI rIte yajJa karanAro brAhmaNa vedI banAvIne agninI upAsanA kare, eTale temAM ghI vigere homa, ane agnino maMtra bhaNI Ahuti Ape, ane svAhA pada bole, tathA maMtra vaDe abhiSeka kare te pramANe ziSya anaMta jJAnane bhaNelo hoya to paNa ziSya gurune seve (potAnA bhaNyAno garva na karatAM ziSya guru pAse vinayathI rahe) (vastanA anaMta sva para paryAya hovAthI jJAnane anaMtanI upamA ApI che.) ziSya ghaNuM bhaNelo hoya, to paNa gurunI sevA kare to sAmAnya bhaNelo ziSya gurunI sevA kema na kare?l/11// ___ jassatie dhammapayAI sikkhe, tassaMtie veNaiyaM pauMje / sakkArae sirasA paMjalIo, kAya girA bho! maNasA ya nicca // 12 // - jemanI pAse pote dharmapadone zIkhe. temanI pAse jatAM temano vinaya kara, eTale temano samAgama thatAM ubhA thaIne namaskAra kare tathA mAthuM namAvI be hAtha joDIne aMjalI kare, tathA mastaka namAve, ane bole ke maFNa vaMdAmi' A pramANe guru mahArAja ziSyane kahe che. tamAre yAda rAkhavuM ke jenI pAse sUtro bhaNyA ho temane te vakhate namaskAra karavo, ane pachI paNa jyAre male tyAre temano satkAra paNa teja pramANe karavo, jo tema na karo to bhaNeluM upayogI na thAya, ane mananA bhAva malina thAya. ll12|| lajjA dayA saMjama bhayeraM, kallANabhAgissa visohiThANaM / je me guru sayayamaNusAsayati, te'haM gutaM sayayaM pUyayAmi // 13 // lAja (mArI niMdA thaze evo bhaya rAkhI pApa na kare) dayA (jIvone duHkha na devuM) saMyama (iMdriyone 73 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI raveva trivasUtra mApAMtara - mArU navamuM adhyayana kabajAmAM rAkhI pApa na karavuM) brahmacarya (vizuddha tapanuM anuSThAna karI strI saMga na karavo) A lajjA vigere cAre guNothI kumArgane dUra karI, sArA mArge cAlavAthI, kalyANane bhajanArA jIvo karma maLane dUra kare che, AthI ziSyane ema sUcavyuM ke, je guru che te potAnA ziSyane sumArge niraMtara dore che te gurune huM niraMtara bahumAna ApuM, A jagamAM mAre temanAthI bIjo koI vadhAre pUjavA yogya nathI tethI kahe che. ll13 jahA nisate tavaNa'ccimAlI, pabhAsaI kevala bhArahaM tu / ___evA''yario suya-sIla-buddhie, virAyaI suramajhe va iMdo // 14 // gurune sUryanI upamA Ape che, jema prabhAtano sUrya tamAma bharata kSetrane prakAze che, tema sUrya jevA AcArya sUtranA jJAna vaDe tathA sadAcAranI (bIjAne duHkha na devuM evI) buddhi vaDe jIvAdi tattvane prakAze che. (ziSyone zIkhave che.) mATe gune sevavA yogya che, ane tethI suziSyo vaDe vicaratA guru sAmAnika deva vigere maLe jema iMdra zobhe che, tevI rIte pote zobhe che. ll14o ... jahA sasI komuijogajutte, nakkhata-tArAgaNaparivuDappA / 'khe sohaI vimale amamukke, evaM gaNI sohai bhikkhumajhe // 15 // tethI suziSyothI guru jema kArtika punamano caMdramA rAtrie nakSatro tathA tArAnI sAthe nirmaLa AkAzamAM zobhe che, te ja pramANe gaNI muni samudAya sAthe zobhe che, tethI guru pUjavA yogya che. II1pa mahAgarA AyariA mahesI, samAhijoge suya-sIla-buddhie / saMpAviukAme aNuttarAI, ArAhae tosae dhammakAmI // 16 // jJAnAdi uttama guNa ratnothI yukta moTI khANa samAna AcArya mokSa icchuka maharSi samAdhi yoga tathA bAra aMganA sUtra jJAna vALA tathA paradrohathI dUra rahela tathA utpAtikI vigere cAra prakAranI uttama buddhivALA guru che temane ziSya ArAdhe ane uttama guNonI abhilASA rAkhIne dharmano icchuka ziSya gurune prasanna kare, bIjA AcArya kahe che ke samAdhi yoga zrata zIla buddhinA bhaMDAra, evA gurune mokSano icchuka banIne ziSya seve, paNa bhaNIne moTAI meLavavA ja gurune na seve.ll16ll . .. sovyANa mehAvi subhAsiyAI, sussUsae Ayarieuppamatto / ArAhaittANa guNe aNege, se pAvaI siddhimaNuttaraM // 17 // ti bemi| viNayasamAhIe paDhamo uddeso samatto / 9-1 // A pramANe bodhanA vacana sAMbhaLIne maryAdAmAM rahelo pramAda choDIne guru sevAmAM tatpara banI gurunI sevA kare to, jJAnAdi uttama guNone prApta karI, anuttara siddhi (mokSa) meLave, athavA svargamAM jAya to bIjA bhavamAM uttama kuLa prApta karI paraMparAe mokSa meLave, vinaya samAdhi nAmano pahelo udezo samApta thayo, (guruno vinaya karavAthI guru prasanna thatAM, subodha Ape, tethI ziSyane samAdhi thAya) te A prathama udezAmAM batAvyuM che. /17ll bIjo uddeza mUlAo saMthappabhavo dumassa, khaMdhAo pacchA samurveti sAlA(sAhA) / sAha ppasAhA viruhati pattA tao se puSpaM ca phalaM raso ya // 1 // " vinayanA adhikArano A bIjo udezo che. jema bIjathI mULa thAya ane mULathI thaDa thAya che. tyAra pachI 74 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM adhyayana zrI TUrAvAnisUtra bhASAMtarthe - mAga rU thaDamAMthI hAtha samAna zAkhAo thAya che, temAMthI prazAkhA ane aMkurA pachI phUla phaLa ane rasa anukrame thAya che, teja pramANe dharmanuM phaLa che, te batAve che.||1| evaM - dhammassa viNao, mUlaM paramo se mokkho / jeNa kittiM sudhaM sagghaM, nissesaM cAbhigacchaI // 2 // je pramANe jhADanuM batAvyuM. te pramANe vinaya karanAra ziSyane anukrame prathama zraddhArUpa bIjamAMthI vinaya mULa thaI temAMthI kaMdharUpa devaloka gamana uttama kuLamAM utpatti ane kIrtirUpa phUlanI sugaMdhi tathA kIrti pachI zruta te siddhAMtanuM jJAna maLe che. ane tenI prazaMsA thAya che, ane kevaLajJAna pAmIne phaLarUpa mokSa meLave che, (te kAraNe bhAvathI vinaya karavo).1||2|| ne 5 ke mi! thaDhe, TuvvArpha nivaDIae / (yu)vurra te vinIvaLA, duM sovAyuM bahA / / je vinaya nathI karato, tenA doSa batAve che, je krodhI buddhihIna hoya, eTale tenA hitanI vAta karatAM paNa te rIsAya che, ane uttama jAti vigereno garva karI jhADanAM ThuMThAnI mAphaka namato nathI, tathA moDhAmAMthI anucita bolanAro tathA kapaTI zaTha ATalA doSothI saMyama vyApAra choDIne vinaya na kare. A avinIta ziSya saMsAra pravAhamAM jema nadInA pUramAM lAkaDuM taNAI jAya, tema te sakaLa kalyANanuM kAraNa je vinaya tenAthI rahita thaIne taNAya che. (arthAt saMsAra bhramaNa kare che.)gA viNayaM pi jo uvAeNa, coio kuppaI naro / divvaM so sirimejjati, daMDeNa paDiseha // 4 // guru mahArAja ghaNA ja madhura vacana vigerenA upAya vaDe ziSyane vinayanI preraNA kare, chatAM paNa kuziSya kopAyamAna thAya, te mANasa potAne AvatI devatAI lakSmIrUpa (kAmadhenu) ne daMDA vaDe roke che arthAta vinayathI guNa tathA saMpadAo maLe che, paNa ziSya krodhI thAya to te saMpadAo tene na maLe, A saMbaMdhamAM dazAra vigerenuM dRSTAMta che. jema ke kurUpe lakSmI AvIne prArthanA karI paNa teoe svIkArI nahi ane kRSNa vAsudeve tenA guNa joI svIkArI lIdhI.IFI taheva aviNIyappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti duhamehatA, AbhiogamuvaTTiyA // 5 // tevI ja rIte vinaya rahita Atma jJAnathI rahita kuziSyo du:kha bhogave che, te batAve che, jema ghoDA hAthInA zIkhavanArA je mahAvata temanI AjJAmAM na rahe to, temanA avinayathI temane ghoDAsaLa (azvazALA) vigeremAM pUrI rAkhIne bhUkhyA rAkhe che, ane cAbakhA mArI bojo upaDAve che, A pramANe adhama dazAnuM duHkha bhogavatA najare dekhAya che. IN taheva suviNIyappA, uvajjhA hayA gayA / dIsaMti suhamehatA, iDi pattA mahAyasA // 6 // teja pramANe vinayavAna ziSyonA lAbha batAve che. jema ke rAjAnA sArA ghoDA hAthI kabajAmAM rahe ane vinaya zIkhe to temane aneka prakAranuM rAjA taraphathI sukha maLe che tathA temanA sadguNothI prakhyAta thaI bhUSaNa vigere meLave che, (temaja suziSyone gurunI sevAmAM rahevAthI lokamAM kIrti ane icchita vastunI prApti thAya che.)IIda taheva aviNIyappA, logaMmi nara-nArio / dIsaMti duhamehatA, chAyA te vigaliMdiA // 7 // jevI rIte A lokamAM gharanA nokaro ke strIo kahyAmAM na rahe to apamAna tathA duHkhane pAme che, (tevI rIte kuziSyo paNa gurunI AjJAmAM na rahe to kugatimAM jAya) vaLI mA-bApanI AjJAmAM je na rahe, ane strI athavA puruSa kumArge jAya, to mAra khAya, DAma khame, tathA nAka kAna kApI nAkhavAthI jevuM duHkha pAme tevuM kuziSyane paNa kumArge javAthI duHkha bhogavavuM paDe.ISII 75 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 navamuM adhyayana daMDa-satyaparijjuNNA, asambhavayaNehi ya / kaluNA vivannachaMdA, khuppivAsAe parigayA // 8 // 'daMDa eTale lAkaDIno mAra, zastra eTale talavAra vigerethI ghA khAya tathA kaThora vacanathI tiraskArAyelA te uttama puruSone dayA lAvavA yogya hoya che, tathA kedamAM paDI paravaza thayelA bhUkha tarasathI pIDAyelA kAMto khAvA pIvA ochuM maLe, athavA upavAsa karAve. A badhAM A lokamAM avinItane duHkho che. IILII taheva vinIvaLA, to'li nara-nArIo / TIti muhamahattA, ddhi vattA mahApasA 180 paNa je mAbApanI ke rAjAnI AjJA pALe che, tevA vinIta puruSa strIne sukha saMpadA kIrti maLe che, te pramANe suziSyone gurunI sevAthI lAbha maLe che. III taheva aviNIyappA, devA jakkhA ya. gujjhagA / dIsaMti duhamehaMtA, Ami ogamuvaTTiA // 10 // pUrve je sAdhue gurunI AjJA na pALI hoya teo abhiyogI devatA thAya che. ane te devatA vaimAnika ane jyotiSanA che tathA yakSo te vyaMtara che, ane guhyaka te bhavanavAsI devatAo che, teone tyAM paNa iMdranI AjJAmAM rahevuM paDe che ane na rahe to te du:kha bhogave che. te pramANe kuziSyane duHkha thAya che. (siddhAMta dvArA devatAnuM duHkha jaNAya che.)||10nA taheva suviNIyappA, devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti suhamehatA, ihiM pattA mahAyasA // 11 // tathA Upara kahelA devatAo tyAM paNa iMdranI AjJAmAM rahevAthI sukha pAme che. tema suziSyo gurunI AjJAmAM rahevAthI sukha pAme che. II11 // je Ayariya uvajjhAyANaM, sussUMsAvayaNaMkarA / tesiM sikkhA pava Mti, jalasittA iva pAyavA // 12 // jema jhADone pANI pAvAthI te praphullita thAya che te pramANe guru mahArAja te AcArya upAdhyAya vigerenI sevA karanArA je ziSyo che te punyavAnone gurunI kRpAthI pratidina sUtra artha vidhi maLe che, (hRdayamAM nirmaLa bhAva hovAthI gurue zIkhaveluM barAbara samajAya che.) UparanI gAthAomAM nArakI choDIne traNa gatimAM avinItane duHkho tathA vinayavAnane sukho batAvyAM che. ane temAM pazunA tathA dAsa dAsInAM duHkho pratyakSa jovAya che. ane devatAnAM duHkho zAstrothI jaNAya che. mATe vinayavALA ziSyane sukha maLe ane avinItane duHkha paDe. eTaluM ja nahi paNa paralokamAM paNa te duHkha pAme che. te 21 mI gAthAmAM kaheze. / / 12 / appaNaTThA paraTThA vA, sippA NeuNiANi ya / gihiNo upabhogaTThA, ihalogassa kAraNA // 13 // mATe vinaya karavo. gRhasthIo potAnI AjIvikA vigere mATe athavA putrAdikane vidyA kalA zikhavavA mATe anyano vinaya kare che. tethI pote sukhathI icchita upabhoga meLave che, te A lokamAM ja sukhanuM kAraNa che. (sUtramAM zilpa che teno artha kuMbhAra vigerenI kriyA jANavI, ane naipuNya te citaravA vigerenI kaLA jANavI, te baMne kaLA vigere gRhastho svArtha mATe zikhe che, ane bIjAne zikhave che.) 13li jeNaM baMdhaM vaha ghoraM pariyAvaM ca dAruNaM / sikkhamANA niyacchaMti, juttA te laliiMdiA // 14 // je zilpa zikhavAne mATe sAMkaLa vigerethI baMdhAya che, ane cAbakhA vigerethI mAra khAya che, ane ghora paritApane rAjaputra vigere paNa sahana kare che, (arthAt jo kaLA na AvaDe to zikhavanAra game tevuM kaDavuM vacana kahe, 1 | uttarA-a. 1/9 B uttarA-a. 1/27 2 oghaniryukti 76 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 soTIno mAra mAre, sAMkaLathI bAMdhe, te tamAma duHkha sahana kare che, ane te sahana karanArA garIbanA ja putra nahi paNa bhaNavA mATe AvelA suMdara AkRtivALA rAjaputro vigere paNa kaLA bhaNatAM duHkha sahana kare che.)||14| tevi taM guruM pUyaMti, tassa sippassa kAraNA / sakkAraMti namasaMti, tuTThA niddesavattiNo // 15 // ATaluM duHkha devA chatAM paNa zilpAdi zikhanArA rAjaputro duHkha ApanArA gurune madhura vacana vaDe pUje che, tathA zilpa zikhavavA badala temano vastra vigerethI satkAra kare che, ane hAtha joDIne mAthuM namAvI upakAra mAne che, tathA pote ema mAne che ke temanI (gurunI) AjJA mAnIzuM to ja kaLA AvaDaze, evuM jANIne prasanna thaIne kaLAcAryanI AjJA pramANe varte che. / / 15 / kiM puNaM je suyaggAhI, aNaMtahiyakAmae / AyariyA jaM vae bhikkhU, tamhA taM nAiva // 16 // A lokamAM ATaluM duHkha bhogavIne komaLa evA rAjaputra vigere paNa gurune pUje che. ane phakta Aja lokanuM sukha bhogave che, to je sAdhuo jinezvaranuM vacana, A lokanuM sukha tathA paralokanuM anaMta sukha, je mokSa te meLavavA icchatA ziSyoe kaMIpaNa svArtha na rAkhanArA evA gurune uttamottama bhAvathI kema na pUjavA? teTalA mATe ekAMta hitakAraka guru je kahe te badhAM vacanane sAdhuo ullaMghe nahi tethI te sarva lAbhane meLave. / / 16 / / nIyaM sijjaM gaiM ThANaM, nIyaM ca AsaNANi ya / nIyaM ca pAe vaMdijjA, nIyaM kujjA ya aMjaliM // 17 // ziSya kevo vinaya ka2vo te kahe che, gurunA karatAM potAno saMthAro (pathArI) nIco rAkhavo. tathA guruthI ghaNe dUra nahi tema ghaNI najIka paNa nahi ema pachavADe (jema gAya pachavADe vAcharaDuM ema) cAle tathA ghaNo doDe nahi, tema ghaNo dhIrethI paNa na cAle, vaLI guru karatAM besavAnuM sthAna tathA Asana paNa nIcuM rAkhavuM, tathA gurunA beThA pachIthI bese, tathA gurune nIco namIne pagamAM namaskAra kare, tathA prazna vigere pUchatAM mAthuM nIcuM namAvI aMjalI karIne pUche paNa lAkaDAnA ThUMThAnI mAphaka akkaDa rahIne pUche nahi.17|| saMpadatA vALa, tanhA karvAhanA vi / 'ameTha gavAhaM me', rabba'na punotti 5 585 kAyAno vinaya kahyo. have vacanano kahe che. bane tyAM sudhI gurunAM kapaDAM vigerene paga lagADavo nahi paNa bhUlathI paga lAge to turata gurunI kSamA mAMgavI, eTaluM kahevuM ke A mArA hInabhAgIno aparAdha kSamA karo, pharIthI AvuM nahi karUM.||18|| duggao vA paoeNaM, yoio vahaI rahaM / evaM dumbuddhi kiccANaM vutto vuttI pakubbaI // 19 // sAro ziSya Upara mujaba potAnI meLe varte, paNa tethI ulaTo zuM kare te kahe che, kharAba baLadIyo cAbakhAthI ke paroNAthI mAra khAIne sIdhe raste na jAya, ane avaLe raste rathane laI jAya, te pramANe kubuddhivALo ziSya gurunA soMpelA kAryane vArevAre preraNA karavAthI purUM kare.||19|| kAlaM chaMdovayAraM ca, paDilehitANa heuhiM / teNa teNa uvAeNaM, taM taM saMpaDivAyae // 20 // sAdhune AvA gRhastha saMbaMdhI kRtya karavAM na zobhe te kahe che. zarada vigere cha Rtuno je kALa che, te saMbaMdhI tathA chaMda upacAra te ArAdhanAno prakAra tathA deza vigere saMbaMdhI upacAra tevA tevA upAyo joIne sAdhue gRhasthane kaMIpaNa kahevuM nahi, jema ke zaradamAM pittane haravAvALuM bhojana karavuM, tathA pravAta nivAta (anukULa havA) nA sthAnamAM suvuM, tathA dezane AzrayIne jema anupadezamAM thuMka baLakhA vadhAre jANIne zleSmano upAya ka2, athavA jene jevuM hitakara hoya, tevuM kara, AvuM gRhasthane saMsAra saMbaMdhI na kahe tathA vaidaka vigereno abhyAsa tathya tenI vaiyAvacca na karavI; paNa sAdhu sAdhune ucita upAya batAve. ane te pramANe varte paNa gRhasthane sAvadya vyApAra 1 3. 1/12 66 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI trisUtra mApAMta- mAga 3 navamuM adhyayana hovAthI batAve nahi, mULa sUtramAM A gAthA sivAya bIjI eka prakSepa gAthA dekhAya che teno artha nIce mujaba che. "AlavaMte lavate vA, na nisijjAi paDissuNe / muttUNa AsaNaM dhIro, sussUsAe pddissunne||" guru mahArAja ghaNuM athavA thoDuM kahe to paNa ziSya pote Asane beTho beTho sAMbhaLe nahi, paraMtu Asana choDI pAse AvI namratAthI sAMbhaLe..20 vivattI aviNIyassa, saMpattI viNiyassa ya / jasseyaM duhao nAyaM, sikkha se abhigacchaI // 21 // upalI gAthAomAM batAvyuM ke avinItane AvAM duHkha ane vinayavAnane AvAM sukha thAya, evuM bane prakAranuM je jJAna (samajavAnI zakti) hoya, te buddhithI vicArIne te guru mahArAjanuM vacana mAne ane te pramANe pote varte to bhAvathI navuM navuM jJAna prApta kare. pharI vinItanAM phaLa kahe che.ra1II je yAvi yaMDe maiihigArave, pisuNe nare sAhasa hiinnpesnne| adiTThadhamme viNae akovie asavibhAgI nahu tassa mokkho // 22 // paNa je sAdhu (ziSya) krodhI hoya, tathA potAnI riddhinA mAnamAM caDhelo hoya, gurunI niMdA karanAro hoya, te jovAmAM puruSa hoya, paNa sAdhune yogya kRtya na kare, kiMtu akRtya kare, gurunI AjJA mAne nahi, tathA guru mahArAja pAse bhaNelo na hoya, tathA vinayahIna hoya, tathA lAvelI vastumAMthI bIjAne bhAga Ape nahi, AvA sAdhune bahAranI kaSTa kriyA karavA chatAM paNa tene mokSa maLato nathI. (paNa samyagU dRSTi tathA cAritra vALo hoya, ane Upara batAvelA durguNo na hoya to tene mokSa maLe che, te kahe che.)ll22I nidesavattI puNa je guruNaM, supatthadhammA viNayami koviyA / tarittu te ohamiNaM durutaraM, khavittu kAma gaimuttamaM gaya // 23 // ti bemi|| viNayasamAhiajjhayaNe bIo uddeso samatto // 2 // vinayanuM chevaTe phaLa batAve che. AcArya vigere gurunI AjJA pramANe karanAro sUtra arthano abhyAsI vinayamAM paMDita AvA uttama guNovALo suziSya duHkhe karIne taravA yogya A saMsAra samudrane tare che eTale te ja bhavamAM kevaLajJAna prApta karI badhAM karma khapAvI ane uttama gati je mokSa tene prApta kare che. vinaya samAdhi adhyayanano bIjo udezo samApta thayo.ra3 trIjo uddezo Apariya'ggimivA''hiyaggI, sussUsamANo paDijAgarejjA / AloiyaM iMgiyameva NacyA, jo chaMdamArAhayaI sa pujjo // 1 // jagatamAM vinayavAna ziSya pUjya thAya che, te batAve che ke AcAryane sAro ziSya ArAdhe, jemAM brAhmaNa yajJanA devatAne saMbhALI rAkhe, tema gurune ziSya saMbhALe, jo vaDIla AcArya na hoya paNa sAmAnya sAdhu hoya paNa jo teo sUtra artha bhaNAvatA hoya, sAre raste doravatA hoya, to temanI paNa vaiyAvacca (sevA) karavI, ane temanI AjJA pramANe vartavuM. vAdInI zaMkA-yajJanA pUjanArA brAhmaNanI vAta AgaLa AvI gaI che, chatAM tame pharIthI kema kaho cho? uttara-tyAM phakta AcAryanuM ja kahyuM hatuM. ane ahIM ratnAdhika vigere ne aMge paNa che, te AgaLa kaheze. have guru sevAnI vidhi kahe che. 1 u.e. - 1/20 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 guru mahArAja kahe te karo ema nahi paNa gurunI ceSTA joIne temanI icchA pramANe ziSya potAnA bhAvathI sevA kare, Avo ziSya jagata pUjya thAya che, gurune ThaMDI vAya tyAre oDhavAnAM kapaDAM tarapha naja2 kare, te samaye ziSya kapaDuM lAvIne Ape, athavA baLakhA ke saLekhama jANIne suMTha vigere lAvI Ape, A IMgita (cihna) kahevAya che, ke buddhimAna ziSya potAnA guru tarapha hamezAM dRSTi rAkhe ke gurune bolavAnI paNa takalIpha 43.) 11911 AyAramaTThA vijayaM pauMje, sussUsamANo parigijjha vakkaM / jahovaiTTha abhikkhamANo, guruM tu nA''sAyayaI sa pujjo // 2 // jJAnAdi pAMca prakArano AcAra che. te meLavavA guruno vinaya kare, eTale guru mahArAjanA vacanane sAMbhaLavA icchA kare tathA sAMbhaLIne kapaTa rahita thaIne je pramANe kahyuM hoya, te pramANe kare, jo te pramANe na kare to gurunI AzAtanA thAya, mATe gurunI AzAtanA na kare te jagatamAM pUjya thAya che. / / 2 / rAiNiesa viNayaM pauMje, DaharAvi ya je pariyAyajeTThA / nIyattaNe vaTTai saccavAI ovAyavaM vakkakare, sa pujjo // 3 // jJAnAdi bhAva ratnathI je UMcA hoya, te pUjanika che, temano vinaya kare, tathA jeo vaya ane jJAnathI nAnA hoya, paNa cAritrathI moTA hoya, temano vinaya kare tathA guNe adhika hoya temanA AgaLa potAnI namratA batAve, tathA satya vacana bole, tathA guNAdhikane namIne bahumAna kare, tathA pAse rahI temanuM kArya karI AjJAnuM pAlana kare AvA vinayI ziSya lokamAM pUjya thAya che.IIII annAyauMchaM caraI visuddhaM, javaNaTTayA samuyANaM ca niccaM / atajIva no reivALA, taduM na vicvarlDa (vistva), sa pukhkho // n pote ajANyA gharamAM gocarI jAya, ane gRhasthone vAparatAM vadheluM anna le, vaLI ajANyA gharamAM paNa doSita AhAra na male, mATe joIne zuddha le, A AhAra saMyamanA nirvAha mATe zarIrane TakAvavA jeTalo ja le, paNa zarIrane puSTa karavA na le, A AhAra paNa judI judI jagyAe pharIne le, ane yogya AhAra je maLyo hoya te le, kadAca koI jagyAethI pharavA chatAM na maLe, athavA ochuM maLe to pote ema kheda na kare, ke huM kevo nirbhAgI chuM! athavA A deza kevo bhikhArI che, ke mane gocarI paNa pUrI maLatI nathI! kadAca punyanA udayathI vadhAre sArI gocarI maLe to potAnI prazaMsA na kare, ke huM kevo bhAgyavAna chuM! athavA A deza kevo sarasa che! ke AvI suMdara gocarI maLe che, (gocarI maLavI ane gocarI ApavI, e gRhasthane 'dAnAntarAya' ane sAdhune 'lAbhAntarAya' karma jeTalA aMze ochuM thayuM hoya, teTalo vizeSa lAbha thAya, mATe sAdhue potAnA dezanI ke gRhasthanI niMdA stuti na karatAM je maLe emAM saMtoSa rAkhavo, ane madhyastha rahevuM,) to te sAdhu jagata pUjya thAya che. I4 saMthAra sejjASS - bhatta-pANe, appicchayA ailAbhe vi saMte / jo evamappANa'bhitosajjA, saMtosapAhannarae, sa pujjo // 5 // saMthAro (suvAnuM kapaDuM) zayyA (jyAM suI javAnuM hoya te jagyA) Asana (besavAnuM vastra) bhojana tathA pANI sAdhune vadhAre athavA sArA maLe, to paNa mUrchA na rAkhe, tema vadhAre le paNa nahi, eTale zAstramAM batAvelI vidhi pramANe joIe teTaluM laI AtmAne saMtoSI rAkhe, paNa vadhAre na le, to tenA nirmamatvapaNAthI gRhasthomAM te pUjya thAya che.IN 79 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 navamuM adhyayana sakkA sahe AsAe kaMTayA, aomayA ucchahayA nareNaM / aNAsae jo u sahejja kaMTae, vaImae kaNNasare, sa pujjo // 6 // iMdriyonI samAdhithI pUjyapaNuM thAya che te batAve che. eTale koI kaDavAM vacana kahe to te loDhAnA kAMTA mAphaka saune duHkhadAI thAya, chatAM gRhasthone svArtha mATe bIjAnI garaja hoya, ane te kaDavAM vacana kahe, to potAno svArtha sAdhavAne te sahana kare che, athavA loDhAnA khIlA Upara paNa paisAnA lobhe sUvAvALA dekhAya che, athavA garaja paDe kAMTAvALA ghAsamAM paNa sUve che. A badhuM svArthanA mATe zakya thAya che, paNa sAdhune 5ramArtha sAdhavAno hovAthI teNe to vizeSa prakAre kaDavAM vacano sahevAM joIe, eTale vinA kAraNa koI tuccha ke tiraskAranAM vacano kahe ane te kAnamAM jatAM tIranI mAphaka hRdaya bhede, to paNa manamAM krodha na kare, tathA tevuM bolanArane sAmuM kaDavuM vacana paNa na kahe, te jagata pUjya thAya. (hitanA mATe guru athavA uttama zrAvaka kaDavuM vacana kahe athavA anya koI dveSathI cIDavavA kaDavuM vacana kahe, te samaye sAdhue sAmuM na bolatAM temAMthI jeTalo guNa hoya teTalo ja levo.)||6|| muhuttadukkhA hu(u) havaMti kaMTayA, aomayA te'vi tao suuddharA / vAyAdurutANi duruddharANi, verANubaMdhINi mahambhayANi // 7 // teno vadhAre khulAso kare che. chAtImAM lAgelAM tIra athavA pagamAM lAgelAM kAMTA thoDo kALa duHkha Ape che, kAraNa ke jyAre tene tyAMthI kADhIne ghA Upara davA lagAve tyAre maTI jAya che, paNa kahelAM kaDavAM vacana manane viMdhavAthI teno ghA jaladIthI rUjhAto nathI, paNa jo sAdhu samatA na rAkhe, ane sAmo kaDavAM vacanano uttara Ape to paraspara vera vadhe ane tethI kugatimAM paDavAnuM thAya, evo mahAbhaya ApanAra kaDavuM vacana che, (eTalA mATe eka vakhata sahana karavAnuM duHkha veThavuM sArUM, ke vera nA vadhe. temaja sAdhue koIne kaDavuM vacana paNa na kahevuM jethI klezanuM bIja thavAno bhaya na rahe.)I9II samAvayatA vayaNAbhighAyA, kaNNagayA dummaNiyaM jagati / dhammo ti kiccA paramaggasUre, jiiMdie jo sahaI sa pujjo // 8 // kaDavAM vacanano samUha kAna tarapha AvatAM manamAM kheda utpanna kare che, kAraNa ke anAdi kALano abhyAsa cAlato Ave che, teve samaye sAdhuno dharma samatA rAkhavAno che, ema jANIne jema dAnI dAna Ape tathA vIra puruSa laDAImAM ghA khame che tema pote vIra ziromaNi banIne iMdriyone jItIne sahana kare, krodhanI ceSTA paNa na kare. (bhaviSyamAM vera levAnuM paNa na ciMtave) Avo sAdhu jagata pUjya thAya che. IIII avaNNavAyaM ca parammuhassa, paccakkhao paDiNIyaM ca bhAsaM / ohAriNi appiakAriNi ca, bhAsaM na bhAsejja sayA, sa pujjo // su parinaMdA pachavADe na kare, tema sAme bIjAne kaDavuM vacana paNa na kahe, tathA A khoTo ja che, evuM kharAba vacana pote na bole, AvI rIte bolavAmAM je viveka rAkhe te pUjya thAya che.IIII alolue akkuhae amAyI, apisuNe Avi adINavittI / no bhAvae no vi ya bhAviyappA, akouhalle ya sayA, sa pujjo // 10 // AhAra vigeremAM lubdha na thAya, tathA iMdrajALa vigeremAM vidyAmAM sAya nahi, tathA kuTilatA (kapaTa) na rAkhe, tathA saMghADA (sAdhu samUha)mAM kleza na karAve, tathA AhAra vigere yogya na maLatAM kheda na kare, tathA dInatA na batAve, tathA manamAM kharAba dhyAna na kare. ane bIjA AgaLa ema na kahe, ke huM kevo prazaMsavA yogya chuM, tathA bhAvita AtmA na bane (eTale potAnA doSa jue ane sudhAre) potAnI prazaMsA pote na kare tathA kautuka vigere 80 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dvarAaAnisUtra bhASAMtartya - mA rU navamuM adhyayana eTale nATaka ceTaka vigere choDe te sAdhu jagata pUjya thAya che.||10| guNehiM sAhU aguNeha sAhU, geNhAhi sAhUguNa muMca'sAhU / vivALiyA abAmabaLa, go rA-TozehiM samo, sa pukhkho il sAdhunA pUrve vinaya vigere je guNo batAvyA, te guNa vALo sAdhu kahevAya ane te guNo jenAmAM na hoya te asAdhu kahevAya, mATe guru ziSyane kahe che, ke tuM guNone dhAraNa kara ane doSane choDI de, AvuM guru pAse jinezvaranuM vacana sAMbhaLIne potAnA AtmAne rAga dveSa rahita kare, ane samabhAvI thAya, te pUjya thAya che.||11|| taheva DaharaM va mahallagaM vA, itthIM pumaM pavvaiyaM gihiM vA / no hIlae novi ya khiMsaejjA, thaMbhaM ca kohaM ca yae, sa pujjo // 12 // sAdhumAM koI Dahara mahallaka (nAnA moTA) hoya athavA barobarIA hoya tathA koI strI-puruSa ke napuMsaka hoya te gRhastha hoya athavA sAdhu hoya, athavA anya dharmI hoya, te badhAne khoTuM lAge tevuM vacana na bole, tathA IrSA karIne temanuM apamAna na kare. (hIlanA te ekavAra apamAna ane vAraMvAra apamAna te khIMsanA kahevAya, te na kare) tathA tenuM mULa ahaMkAra na kare, tathA krodha paNa na kare, te sAdhu jagatamAM pUjya thAya che. II12 // je mANiyA sayayaM mANayaMti, jatteNa kannaM va nivezayati / te mANae mANarihe tavassI, jiiMdie saccarae, sa pujjo // 13 // je AcArya ziSyone bodha ApIne temane prathama vinaya zikhave che, ane vinaya karanArA ziSyonA satkArathI saMtuSTa thaelA AcArya niraMtara ziSyone bhaNAve che. ane bhaNavAmAM ALasa karanArane preraNA karIne paNa yatna vaDe zruta bhaNAve che tathA jema mAtA-pitA kanyAne guNavAna karIne sArA varane paraNAve che. tema potAnA ziSyone guNavAna banAvI (AcArya pada jevA) sAre pade caDAve che. evA uttama gurunA guNone ziSya yAda karIne mAnanIya AcAryane mAne che, tathA je tapazcaryA karanAra jitendriya banIne lobha rahita (paramArtha sAdhaka) thAya che te sAdhu jagatamAM pUjya thAya che. / / 13 / / tesiM guruNaM guNasAgarANaM, socyANa mehAvi subhAsiyAI / re muLI paNa tiputto, caDavasApAvana, sa pukhkho 5r4] tevA guru guNonA sAgara che, temanAM kahelAM hitanAM vacana paralokamAM upakArI che, te sAMbhaLIne paMcamahAvratamAM sAdhu dRDha thaIne mana gupti vigerethI gupta thaI cAra kaSAyane jIte tethI jagata pUjya thAya che. te phaLa batAvI samApta kare che.14 gurumiha sayayaM paDiyariya muNI, jiNavayaniuNe abhigamakusale / dhuNiya raya-malaM purekaDaM, bhAsuramaulaM gaI gaya // 15 // // tti bemi // viNayasamAhIe taio uddeso samatto |3| AcArya vigere pUjya gurune A manuSya lokamAM je muni haMmezAM ArAdhine jina matamAM nipuNa hoya ane maLavA AvelA sAdhuonI sevAmAM catura hoya te potAnA pUrve karelAM duSTa karmone chedIne jJAna tejathI dedipyamAna tathA anupama evI siddhi nAmanI sarvottama gatine meLave che. kadAca bIjA bhavamAM svargamAM jAya to uttama kuLamAM avatAra laI dharma pAmIne mokSa meLave che. A pramANe gurunI sevA karavI ema sudharmA svAmI jaMbusvAmIne kahe che. trIjo uddezo samApta||15|| 81 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 navamuM adhyayana cotho uddezo suaM me Ausa? teNaM bhagavayA evamakkhAyaM iha khalu therehi bhagavaMtehiM cattAri vijayasamAhiTThANA paNNattA, kayare khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiTThANA paNNatA? ime khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhidvANA paNNattA, teMgahA-vinayalanAhI(1) surasamAhI(2) tavasamAhI(3) AvAsanAhI(4)) sUtrakAra pUrve kahelA vinayane vadhAre khulAsAthI kahe che, sudharmA svAmI jaMbUsvAmIne kahe che, he, AyuSyamAn? jinezvara bhagavAne mane A pramANe kahyuM che. (cothA adhyayanamAM Ano vizeSa khulAso che.) ahIMyAM eTale A kSetramAM ke A siddhAMtamAM je sthavira (gaNadhara) bhagavaMtoe vinaya samAdhinAM cAra sthAna kahyAM che, eTale je pramANe jinezvara pAse pote sAMbhaLyAM che te pramANe sUtromAM gUMthyAM (racyAM) che. prazna te cAra kyA che,? uttara - 1. vinaya samAdhi, 2. zruta samAdhi, 3. tapa samAdhi ane 4. AcAra samAdhi che. samAdhinuM varNana paramArthathI AtmAnuM hita sukha ane svAsthya (kharI zAMti) jenA vaDe thAya te samAdhi che. A samAdhi vinayathI meLavavI te vinaya samAdhi jANavI tathA zruta eTale jaina siddhAMta bhaNIne tenAthI samAdhi levI tathA tapazcaryA karIne tathA mULa guNa vigere AcAra pALIne samAdhi levI. viSae sue atave, ya AvAreM nicyaM paMDiyA / abhirAmayaMti appANaM, je bhavaMti jiiMdiA // 1 // A samAdhi lenArA paMDita sAdhuo jeo samyag rIte paramArtha jANanArA che. teo vinaya vigere cAre guNomAM jIvane ramADe che, (yojo che.) ane teo iMdriyonA viSayone jIte che. (je iMdriyone jItIne kharI zAMti meLave) ane te ja kharA paMDita che.||1|| caubvihA khalu viNayasamAhI bhavai, taM jahA - aNusAsijjato sussUsai 1 sammaM saMpaDivajjai 2 veyamArAhai 3 na ya bhavai attasaMpaggahie 4 cautthaM payaM bhavai / vinaya samAdhi cAra prakAre batAve che. guru zikhAmaNa Ape tathA jyAre jyAre preraNA kare tyAre guru pAse sAMbhaLavAnI icchA rAkhe tathA guru je saMbhaLAve te potAnA bhAvathI dhyAna pUrvaka sAMbhaLe ane tattvane samajIne paramArtha zodhI kADhe tathA veda eTale bhaNelA jaina siddhAMtane yogya anuSThAna (vartana) karIne saphaLa kare, (nirmaLa cAritra pALe), tathA pote gurunI AjJA pALato chatAM manamAM ahaMkAra na kare, ke mArA jevo vinaya guNa vigere vALo bIjo sAro sAdhu nathI, A pramANe cAre pado sUtranA krama pramANe uttarottara guNanI apekSAe che (je A pramANe guNo prApta kare, tenI prazaMsA thAya.) // bhavai ya ettha silogo // per3a hiyANusAsaNaM sussUsaI taM ca puNo ahiTThae / na ya mANamaeNa majjaI, viNayasamAhi AyayaTThie // 2 // je hita zikSAne icche che, eTale A loka paralokanuM hita jenAthI thAya, tevA gurunA upadezane cAhe che, tathA te kahelA tattvane samaje che, tathA te pramANe varte che, ane guNa prApta karIne pUjAtAM ahaMkAra karato nathI, Avo mokSArthI sAdhu vinaya samAdhi vALo jANavo.rA 82 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 zruta samAdhi nuM varNana cavviA khalu suyasamAhI bhavai, tajahA-suyaM me bhavissaiti ajjhAiyavvaM bhavai 1, egaggacitto bhavissAmiti ajjhAiyavvaM bhavai 2, appANaM ThAvaissAmiti ajjhAiyavvaM bhavai 3, Thio paraM ThAvaissAmiti ajjhAiyavvaM bhavai 4, cautthaM payaM bhavai / AcArAMga vigere bAra aMgonA 5ramArthanuM tattva jJAna mane maLaze, evI buddhithI bhaNe paNa mAna vigere meLavavA na bhaNe tathA bhaNavAmAM khalela na paDe, mATe ekAgracitte sthiratA rAkhIne bhaNe A AlaMbana vaDe bhaNe tathA dharma tattva jANIne AtmAne zuddha dharmamAM joDIza, Aja hetu dhyAnamAM rAkhe tathA huM bhaNIne dharmamAM sthira rahIne ziSyone paNa dharmamAM joDIza, A hetue siddhAMta bhaNe. bhavai ya ettha silogo - nANamegaggacitto ya, Thio ThAvayaI paraM / suyANi ya ahijjittA, rao suyasamAhie // 3 // ekAgra citte bhaNIza, dharmamAM sthira rahIza. ane bIjAne sthira karIza. sUtrone bhaNIne zruta samAdhimAM rahIza,3|| cAra prakAranI tapa samAdhinuM varNana cauvvihA khalu tavasamAhI bhavai, taM jahA-no ihalogaTTayAe tavamahidvejjA 1 no paralogaTTayAe tavamahiTTejjA 2, no kitti-vaNNa-sadda - silogaTTayAe tavamahidvejjA 3, nannattha nijjaraTTayAe tavamahidvejjA 4, cautyaM payaM bhavai / A lokamAM labdhinI icchAthI anazana vigere tapa dhammila kumAra mAphaka nahi karUM, tathA paralokanA sukha vAste brahmadatta mAphaka tapa nahi karUM, tathA jazakIrtinA mATe tapa nahi paraMtu phakta sakAma-nirjarA mATe tapa karIza, (sarva dizAmAM vyApe te kIrti ane eka dizAmAM vyApe te varNa, ane ardha dizAmAM vyApe te zabda, ane teja sthAnamAM vyApe te zlAghA, Ama mULa sUtramAM cAra zabdo che, tenA judA artha jANavA, tenA mATe tapazcaryA na kare.) bhavai ya ettha silogo - vivihaguNatavorae ya niccaM bhavai nirAsae nijjaraTThie / tavasA dhuNai purANapAvagaM, jutto sayA tavasamAhie // 4 // niraMtara guNono arthI tapazcaryAmAM rakta rahe tathA koI jAtanA A loka paralokanI saMsArI AzA na rAkhe, paNa sakAma nirjarAno bhAva rAkhe, ane nirmaLa tapazcaryAthI samAdhimAM rahI pUrvanA azubha karmone chedI nAkhe, ane navAM na bAMdhe.||4|| cAra prakAra nI AcAra samAdhi uvvihA khalu AyArasamAhI bhavai, taM jahA no ihalogaTTayAe AyAramahidvejjA 1, no paralogaTTayAe AyAramahidvejjA 2, no kitti-vaNNa- sadda-silogaTTayAe AyaramahiTTejjA 3, nannattha ArahaMtehiM heUhiM AyAramahidvejjA 4 cautthaM payaM bhavai / A lokanA arthe ja AcAra na pALe, tema paraloka mATe paNa na pALe, tema kIrti vigere meLavavA paNa na pALe, kiMtu jinezvare kahelA sarvathA tyAga rUpa pAMca AcAra pALe ane mULa guNa ArAdhe, bhavai a ettha silogo - jiNavayaNarae atitiNe, paDipuNNAyayamAyayaTThie / AyArasamAhisaMvuDe, bhavai a daMte bhAvasaMdhae // 5 // 83 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 navamuM adhyayana - jinezvaranA vacanamAM rakta, ekavAra nahi, paNa vAraMvAra bhAvathI sUtra vigerene pUrepUruM bhaNanAro banI sUtramAM batAvelI vidhie azubha Azravane aTakAvI Idriya ane manane tAbe rAkhato AtmAne mokSa tarapha laI janAro sAdhu bane. ApA sarva samAdhinuM phaLa kahe che. abhigama cauro samAhio, suvisuddho susmaahiyppo| viulahiyasuhAvaha puNo, kubai so payakhemamappaNo // 6 // Upara kahelI cAre prakAranI samAdhine samajIne pALIne mana vacana kAyAthI vizuddha banI sattara prakAranI saMyama samAdhimAM AtmAne sthira karI dharma rAjyane meLavI vistIrNa hita ane bhaviSyamAM akSaya sukhano samUha tathA AtmAnuM zrema pada eTale nizcaLa sukha te mokSane prApta kare (potAnuM zrema pada meLave AthI AtmAne jeo ekAMta kSaNika mAne che temanuM khaMDana karyuM.) lEaa. jAI-maraNAo mukhyaI, itthaMya ca caei savvaso / siddhe vA bhavai sAsae, deve vA apparae mahahie // 7 // / ti bemi // cauttho uddeso samato // 4 // viNayasamAhINAmAjjhayaNaM samattaM // 1 // A pramANe cAra prakAranI samAdhinuM sevana karanAra janma maraNa nA duHkharUpa saMsArathI mUkAya che. ane A pramANe nArakI vigere saMbaMdhI varNa saMsthAna vigere sarvathA tyaje che ane pharI grahaNa na karavAthI zAzvata sukhavALA ne meLave che. athavA te bhayamAM mokSamAM na jAya to anattara vimAnamAM alpa saMsAravALo moTI riddhi vALo devatA thAya che, (te devo potAnAM sthAnathI kyAMya jatAM nathI) vaLI te devatAne ja khAja khaNavA jevuM viSaya sukha manathI paNa nathI. tathA tyAMthI evIne prAyaH eka be bhavamAM mokSa meLave che. navamuM adhyayana samApta.IchA. , AtmAne atIva pramANamAM karmabaMdha karAvavAvALI je kaMIpaNa kriAo che te zAstromAM sabala doSanAM nAmathI vaNita che. (1) hastamaithuna karavuM (2) maithunanuM sevana karavuM (3) rAtribhojana karavuM (4) AdhAkarmi AhAra vigere karavo (5) zayyAtara piMDa vAparavo (6) audazikAdidoSa sahita AharAdi upayogamAM levo (7) pratyAkhyAnano bhaMga karavo (8) cha mahinAmAM gacchAMtara karavuM (9) eka mahinAmAM traNa vAra nadI pAra karavI (10) eka mAsamAM traNavAra mAyA karavI (11) rAjapiMDa levo (12) balAtkArathI jIva hiMsA karavI (13) asatya bhASaNa karavuM (14) adattAdAnanuM sevana karavuM (15) sacitta bhUmi para kAyotsarga karavo (16) paLalelAM zarIrathI ke sacitta rajathI lipta zarIrathI zaheramAM javuM (17) jIva ke jIvavALI bhUmi para besavuM (18) sacitta jamIkaMda vAparavuM (19) eka varSamAM daza vAra mAyAnuM sevana karavuM (20) eka varSamAM daza vakhata lepa nadI UtaravI (21) sacitta jalathI bhInA evAM hAthothI AhArAdi levo. AtmArthIe sabala doSothI avazya bacavuM joIe. * 84 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuM adhyayana zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 dasama samikkhU ajjhayaNaM sabhikSu nAmanuM dazamuM adhyayana have bhikSu adhyayana kahevAya che arthAt bhIkha mAgavAthI bhikSu na gaNAya paNa te bhikSumAM AvA guNo hovA joIe te batAve che. teno navamA adhyayana sAthe A pramANe saMbaMdha che. pUrve kahyuM ke AcAramAM rahelo hoya, te vinaya saMpanna hoya. ane ahIM evuM kaheze ke je vinaya vigeremAM raheze te ja samyagU bhikSa che. enA pUrva pramANe anuyoga dvAra kahetAM nAma nikSepamAM "sabhikSu evuM adhyayananuM nAma che. ahIMyAM "sa kAra che, te bhikSu sAthe saMbaMdha rAkhe che. te "sakAra'nA nikSepA kahe che. nAmaMThavaNasayAro dabve bhAve a hoi nAyavyo / davve pasaMsamAI bhAve jIvo taduvautto // 328 // sakAra nAma te nAma sakAra che tenuM citra te sthApanA sakAra kahevAya, have dravya sakAra ane bhAva saMkAra | che. dravya sakAranA pahelAnI mAphaka Agama noAgama tathA "jJa' zarIra, bhavya zarIra tathA te baMnethI rahita prazaMsAnA arthavALo dravya sakAra che. ane bhAvasakAra upayoga vALo eka paNAthI jIva pote ja bhAvasakAra che. have dravya sakAranA nikSepA upayogI hovAthI batAve che.328 nidesapasaMsAe atthIbhAve a hoi u sagAro / nidesapasaMsAe ahigAro itya ajjhayaNe // 329 // nirdeza (vicAra jaNAvavA) prazaMsA ane astibhAva e traNa arthamAM sakAra zabda che. jema ke nirdezamAM enI pachI te Ave che. (AvuM koI ne sUcavavuM hoya to saMskRtamAM "sa ane gujarAtImAM 'te' vaparAya che.) prazaMsAmAM A sat puruSa che. eTale sa ane sat no eka artha che. ane atibhAvamAM (vidyamAna vastamAM) A vastu vidyamAna che. arthAt (nAza pAmI nathI) temAM A adhyayanamAM nirdeza ane prazaMsA e baMnemAM je sakAra che, tenI jarUra hovAthI te beumAM lIdho che. have te batAve che.329 je bhAvA dasaveAliammi karaNijja vaNNia jiNehiM / teMsi samAvarNamiti (mI) jo bhikkha bhannai sa mikkha // 330 // je padArtho pRthvI vigere che. tenuM rakSaNa karavuM evuM jinezvara tathA gaNadhara bhagavaMte A dazavaikAlika sUtramAM batAvyuM che. te bhAvone yathAzakti dravyathI ane bhAvathI AcarIne chevaTa sudhI pALe, te bhikSa che. (iti zabdano chupo upanyAsa che. ahIMyAM nirdezamAM sakAra batAvyo ke Avo hoya te bhikSa kahevAya have prazaMsAmAM batAve che.ll33 ll varagamarugAiANaM bhikkhujIvINa kAuNamapohaM / ajjhayaNaguNaniutto hoi pasaMsAi u sabhikkhU // 331 // | caraka (eka jAtanA anya matanA sAdhu) marUkA (brAhmaNa) tathA Adi zabdathI bauddhanA sAdhu jANavA. teo sAdhu dharmane pALatA na hovAthI bhikSA mAtrathI jIvana gujAranArA jANI, temane ahIM bhikSa tarIke na levA, paNa A adhyayanamAM batAvelA guNavALo sAdhu hoya, te bhikSu jANavo. eTale sad bhikSu evo sabhikSu (sAro bhikSa) jANavo A pramANe nirdeza tathA prazaMsAnA arthamAM sakAra lIdho, have bhikSanuM varNana kare che. 331l bhikkhussa ya nikkhevo nirutaegahiANi liMgANi / aguNaDhio na bhikkhU avayavA paMca dArAI // 332 // (1) nikSepo tathA (2) nirUkta tathA (3) paryAya (4) cihna tathA aguNI na levA, paNa (5) guNI levA. vigere varNananAM anukrame pAMca vAra Avaze, tathA pahelAM adhyayanamAM batAvelAM pAMca aMga pratijJA vigere kaheze. 85 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI TurAyeAnisUtra bhASAMtare - mAga rU have te khulAsAthI kahe che. II332 / / NAmaMThavaNAbhikkhU davvabhikkhU a bhAvabhikkhU a / davvammi AgamAI anno'vi a pajjavo iNamo // 333 // bhikSunA nAma sthApanA dravya, bhAva ema cAra prakAre nikSepA che. sugama nAma sthApanA choDIne dravya nikSepAmAM Agama, noAgama jJa zarIra ne bhavya zarIra vigere pUrva mAphaka che. ane te sivAya eka bhavika vigere paNa bheda che, bIjA paNa bheda jemAM dravya bhikSunuM lakSaNa che. te batAve che. II333|| dazamuM adhyayana bheao bheaNaM ceva, miMdiavvaM taheva ya / eesiM tiNhapi a, patteaparUvaNaM vocchaM // 334 // (1) bhedakapuruSa (2) bhedana te kuhADAthI (3) bhedavA yogya te lAkaDuM vigere ema traNa bheda che. e traNenuM juduM juduM svarUpa batAvaze.334|| jaha dArukammagAro bheaNabhittavvasaMjuo bhikkhu / annevi davvabhikkhu je jAyaNagA avirayA a // 335 // lAkaDAnuM kAma karanAro suthAra te vAMsalo ke kuhADo laIne lAkaDuM chedavAnI kriyAmAM tatpara hoya, te dravyano bhedanAro hovAthI dravya bhikSu kahevAya. te sivAya bIjA paNa paramArtha tattvane sAdhyA vinA bhikha mAMgIne peTa bhare, te yAcaka ane pApa sthAnathI dUra nahi thaelA saMsArI chatAM bhikSu kahevAya, te dravya bhikSu jANavA, tenA be bheda che. eka to gRhastha veSe bhikha mAge, ane bIjA bAvA vigereno veSa rAkhIne yAce che, te batAve che. II335 / / gihiNo'vi saMyAraMbhaga ujjupannaM jaNaM vimaggaMtA / jIvaNia dINakiviNA te vijjA davvabhikkhutti // 336 // strI sahita paraNelA niraMtara (hamezAM) cha jIva nikAyano AraMbha karanArA tathA bhoLA mANasone 'ame bhUdeva chIe' lokanA hita mATe ja janmyA chIe mATe amone amuka amuka dravya jema ke gAya, strI vigere Apo A pramANe gRhastha chatAM brAhmaNo kare che, te gRhastha bhikSu jANavA ane jeo bAvA vigere AjIvikA mATe dravya vigere bheguM kare che, te bAvA tathA brAhmaNono hetu dravya mATe hovAthI te dravya bhikSu jANavA A bAvA kApaDI nAmanA gRhastha veSavALA pUrve hatA te levA. (pAlanapuramAM kApaDI nAme hAla che.) have sAdhu veSane dhAraNa karelA batAve che.II336II micchadiTThI tasathAvarANa puDhavAibiMdiAINaM / nicvaM vahakaraNarayA ababhayArI a saMcaiA // 337 // bauddha mata vigerenA sAdhu vigere atattvane tattva mAnanArA hovAthI mithyAtvavALA tathA sAdhunuM cihna te sarvottama zAMti, tenAthI rahita ane pRthvI vigere sthAvarakAya tathA beiMdriya vigere trasakAya teno vadha karavAmAM rakta abrahmacArI tathA saMcaya karanArA sAdhu dharmamAM zUnya hovAthI dravya bhikSu jANavA. (ca zabdano paramArtha AgaLa samajAvaze.) saMcaya karavAthI te abrahmacArI che tethI saMcayane batAve che. II337 / / dupayacauppayathanathannakuviati ati apariggahe nirayA / saccittamoi payamANagA a uddiTThabhoI a // 338 // be pagavALAM te dAsI vigere ane cAra pagavALAM te gAya bheMsa vigere che. dhana te sonuM cAMdI vigare, dhAnya kamoda (bhAta) vigere kuppa te loDhuM tathA tAMbu vigere. A darekamAM mana vacana kAyAthI tathA karavuM karAvavuM ane anumodavuM, ema traNa yoga traNa karaNamAM rakta che. A vAta temanA zAstramAM che kAraNa ke teo lakhe che ke, vihArAn kArayed ramyAn vAsayeccabahuzrutAn / 'manohara mahela jevA vihAra (maTha) banAvIne bahuzruta eTale bauddha matanA paMDitone rAkhavA.' vAdInI zaMkA-uttama guNanA dhA2ka evuM na kare. AcAryanuM samAdhAna-sacittanuM bhojana karanArA che, tathA mAMsa vigerenuM bhojana karanArA che. tathA potAnA hAthathI rAMdhanArA tathA temanA mATe ja raMdhAeluM khAnArA ATalA durguNo bauddha vigere sAdhunA che. ane tevA 86 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuM adhyayana zrI pharAaAnisUtra mASAMta~ - mAnya rU ja bIjA tapasvIone paNa jANavA, kAraNa ke sAdhune kevuM nirdoSa bhojana levuM, tenuM temane jJAna nathI. tethI teo pALatA paNa nathI. traNa yoga ane traNa karaNamAM Asakta pUrve kahyA te batAve che. II338II karaNatie joatie sAvajje Ayauparaubhae / aTThANaTTapavatte te vijjA davvabhikkhutti // 339 // potAnA A lokanA sukha mATe mana, vacana, kAyAthI pApane kare, karAve ane anumode, eTale jIvone pIDArUpa pote kRtya kare, jethI zarIranI puSTi thAya. tathA mitro vagerenA sukha mATe tathA baMnenA mATe pApa kare, keTalAka matalaba mATe, ane keTalAka vinA matalabe pApa kare che eTale ArdradhyAnanuM ciMtana, krUra vacana bolavA vaDe tathA lakSavedhana vigerethI jIva hiMsA vigeremAM jeo tatpara hoya tevA bauddha vigere sAdhu (veSa jina bhASita hoya paNa uparokta kArya karanArA hoya to te paNa) dravya bhikSu jANavA. strI vigerenA saMbaMdhathI vizuddha tapano abhAva hovAthI abrahmacArI che, te batAve che.I339|| itthIpariggahAo ANAdANAibhAvasaMgAo / suddhatavAbhAvAo kutitthi A'baMbhacAriti // 340 // dAsIo vigere sevAmAM rAkhe tethI mananA pariNAma azuddha thAya, tethI te sAdhu. na kahevAya. ane tApasa vigerene zuddha tapanA abhAvathI kutIrthine paNa abrahmacArI jANavA. ahIMyAM brahma zabdano artha vAstavika tapa levo (tapano artha ahIMyAM iMdriyonuM saMpUrNa damana karavuM, te lIdho che) A pramANe dravya bhikSunuM varNana kahyuM have bhAva bhikSunuM kahe che. II340 // Agamato uvautto tagguNasaMveao a (u) bhAvaMmi / tassa nirutaM meagabheanabhettavvaeNa tihA // 349 // bhAvathI Agama noAgama ema be prakAra che. AgamathI bhikSu zabdane jANanAro tathA temAM upayoga rAkhanAro che. tathA bhikSunA guNane jANanAro noAgamathI bhAva bhikSu thAya che. (ane bhikSunI kriyA tene karavI paDe che) A pramANe bhAva bhikSuno nikSepo thayo. have tenuM nirUkta kahe che. bhikSunuM nizcita eTale kharekharUM zabdanuM arthavALuM rUpa batAvavuM eTale bhedaka bhedana ane bhettavya ema kahevAtAM traNa bhedo vaDe traNa prakAranAM che. te vadhAre khulAsAthI samajAve che. II341 // bhetA''gamovautto duviha tavo bheaNaM ca bhetavvaM / aTThavihaM kammakhuhaM teNa niltaM sa bhikkhuti // 342 // ahIM AgamamAM upayoga rAkhanAro sAdhu che. ane te sAdhu bAhya ane atyaMtara evA be prakAranA bheda vaDe je tapa kare, te tapa bhedanAra (bhedana) che. A ATha prakAranAM karmo che. te bhedavA yogya che ane te bhUkha vigere du:khonA hetu hovAthI tenI joDe kSudhA zabda joDavo. eTale zAstranI rItie tapasyA karIne karmane bhede te bhikSu jANavo. (A nirUkta kahevAya.)I342|| jiMdato a jaha khuhaM bhikkhU jayamANao jaI hoi / saMjamacarao carao bhavaM khivaMto bhavaMto u || 343 // je kSudhA (bhUkha) ne bhede te bhikSu thAya che, eTale bhUkha vigere bAvIsa parISahone sahana karato bhAvathI yatna kare, ane tevA guNomAM raheto yuti kahevAya, paNa bIjI rIte yati na kahevAya, e pramANe saMyamamAM eTale sattara prakArano saMyama che. tene rAkhanAro te saMyama caraka (saMyamamAM cAlanAro) kahevAya. teja mANasa saMsArane ocho karato bhavAnta (thoDA bhavamAM mokSa lenAro) thAya che. have bIjI rIte nirUkta kahe che. I343 // jaM bhikkhamattavittI teNa va bhikkhu khabei jaM va aNaM / tavasaMjame tavassiti vAvi anno'vi pajjAo // 344 // je bhikSA mAtra vRtti eTale nirdoSa gocarI le, te bhikSAnA AcAravALo hovAthI bhikSu kahevAya, have bhikSunA prasaMgathI ja bIjA bhikSu zabdanA paryAyo che. tenuM nirUkta kahe che; karma khapAvavAthI kSapaNa kahevAya; tathA saMyama tapamAM eTale saMyamamAM tapa mukhya che te saMyama tapane Ada2vAthI tapasvI kahevAya che, e pramANe bIjA paNa paryAyo hoya to tenA arthathI bhikSu zabdanuM nirUkta thAya che. have eka arthika dvAra kahe che. I344 // 87 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 dazamuM adhyayana _ 'tinne tAI davie vaI a khaMte a daMta virae a / muNitAvasapannavagujubhikkhu buddhe jai viU a // 345 // - vizuddha samyagdarzana vigerenAM lAbhathI bhava samudrane taravAthI te tIrNa kahevAya che. tathA tAya (satya vacana bolavuM) te, tAya jene hoya, te tAyI kahevAya che. eTale jinezvaranA kahelA mArga pramANe pote Acare ane te mArgane kahevAthI potAnA ziSyone sArI dezanA vaDe pALanAro te tAyI che. tathA dravya te rAgadveSa tenAthI rahita te dravika kahevAya, hiMsAdithI virata te vratI, kSamA karavAthI zAMta che, tathA idriyanuM damana karavAthI dAtta che, tathA viSaya sukhathI nivRtta thaelo hovAthI virata che, tathA traNa kALanI avasthAne mAne tethI muni kahevAya che. tapanA pradhAnapaNAthI tApasa che, mokSanuM svarUpa batAvavAthI prarUpaka kahevAya, tathA mAyA rahita hovAthI jA kahevAya, bhikSu zabdanuM varNana pUrve karyuM che. tattva jANanAra hovAthI buddha kahevAya uttama AzramamAM rahenAro hovAthI athavA yatna karavAthI yati tathA sUtrArtha barobara jANavAthI paMDita kahevAya che. Il344o. 'pabaie aNagAre pAsaMDI caraga baMbhaNe ceva / parivAyage asamaNe niggaMthe saMjae mutte // 346 // pApathI varjita (chUTelo) mATe pravRjita, dravya ane bhAva e baMne prakAranA ghara (AgAra)thI chUTelo hovAthI aNagAra che. saMsArapAzathI chUTelo mATe pAkhaMDI che. caraka pUrvamAphaka che, vizuddha brahmacarya pALavAthI brAhmaNa ane pApane varjavAthI parivrAjaka che. zramaNa pUrvamAphaka che, nigraMtha saMyata mukta vigere pUrvamAphaka jANavA. Iu46/l. sAhU lUhe a tahA tIraTThI hoi ceva nAyabyo / nAmANi evamAINi hoti tavasaMjamarayANaM // 34 // nirvANa sAdhaka yoga sAdhavAthI sAdhu che, tathA svajana vigereno sneha tyAgavAthI rUkSa che, bhava arNavathI kinAre javAnI icchA rAkhavAthI tIrArthI che, A badhAM nAma bhikSanA eka arthavALAM che, eTale tapa saMyamamAM jeo rakta che. tevA bhAva sAdhuonAM nAma jANavAM, have liMgadvAra kahe che. ll347ll saMvego niveo visayavivego susIlasaMsaggo / ArAhaNA tavo nANadasaNacaritaviNao a // 348 // mokSa sukhano abhilASa te saMvega che. ane saMsAranA viSayathI kheda pAmavo te nirveda che, ane viSayano tyAga te viSaya viveka che, sArI sobatamAM rahevuM, te suzIla saMsarga che, tathA aMta vakhate badhAM pApone yAda karI devaguru samakSa micchAmi dukkaDa devuM, te ArAdhanA che. yathAzakti upavAsa vigere karavA, te tapa che, padArthane yathA svarUpe jANavA, te jJAna che, ane svabhAvathI athavA gunA upadezathI je bhagavAnanA vacana Upara zraddhA thAya, te darzana kahevAya che, sAmAyika vigere pAMca bhedavALuM cAritra che. jJAna tathA jJAna bhaNAvanAra ne vaMdana karavuM, te vinaya che. [348 khaMtI a.mahava'jjava vimuttayA taha adINaya titikyA / AvassagaparisuddhI a hoti bhikkhussa liMgAI // 349 // kSamA eTale koInA hRdayane bhede tevAM vacana sAMbhaLIne paNa krodha na kare, UMca jAtino ke bIjA guNono ahaMkAra nA kare, bIjo Thage to paNa te ThagavA prayatna na kare, te saraLatA, tathA dharma upakaraNamAM paNa mUcha na rAkhe - te nirlobhatA che ane khAvAnuM na maLe, to paNa dInatA na kare, te adInatA che. bAvIsa pariSaha Ave to paNa pote - sahana kare te titikSA che. tathA avazya karavA yogya kRtyamAM aticAra na lagADe, A je guNo batAvyA te bhAva sAdhunAM liMga che. have avayayadvAra kahe che. 349 ajhayaNaguNI bhikkhU, na sesa ii No painna-ko heU? aguNatA ii heU-ko diTThato? suvaNNamiva // 350 // 1 da.ni. gA. 159 juo 2 da.ni. gA.-158 jUo 3 vizeSa AgaLa da.a. 1 gA. 43 juo 88 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuM adhyayana 'zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 A adhyayanamAM batAvelA guNovALo bhikSu bhAvasAdhu thAya che. tenuM svarUpa A che, A guNothI rahita sAdhu na kahevAya, evuM jainAcArya kahe che. "A pratijJA che." jenAmAM guNo na hoya te sAdhu nahi. evo hetu sAdhya che. AmAM heta naguNapaNuM tathA sAdhya te sAdhu nahi ema che. dRSTAMta sonAnuM che. je sonAnA guNa na dharAve te sonuM na kahevAya. te pramANe sAdhunA guNa na dharAve te sAdhu na kahevAya, e nigamana che. have sonAnA guNo batAve che. Il350 visaghAi rasAyaNa maMgalatya viNie papAhiNAvate / gurue aDajha'kutye aTu suvaNe guNA bhaNiA // 351 // (1) jherane nAza karanAra, (2) rasAyana te vRddhatvane rokanAra (juvAna rAkhanAra), (3) maMgaLa prayojana tathA (4) icchAnusAra TukaDA karI zakAya tevuM vinIta, (5) tapelo rasa pradakSiNAnI jema vartavAthI pradakSiNAvarta, (6) kaDAM Adi dAgInA banAvavAmAM kAma lAge tevuM narama tathA vajanamAM guru(7) tapatAM pIgaLIne cakkara pharanArUM vajanamAM bhAre agnithI baLI na jAya, tathA (8) koIpaNa vakhata kATa vigerethI bagaDI na jAya, ema sonAmAM ATha guNa che, evuM tenA guNa jANanAre kahyuM che, ema sonAnA guNo batAvIne temAM sAra zuM levo te batAve che. 3pa1 caukAraNaparisuddhaM kasacheaNatAvatAlaNAe / jaM taM visaghAirasAyaNAiguNasaMju hoi // 352 // cAra prakAre parIkSA karavI, te (1) kaSa (2) cheda (3) tApa (4) ane tADanA A pramANe parIkSA karatAM sonuM jhera utAranAra vigere guNavALuM che. AvuM bhAva suvarNa potAnA kAryanuM sAdhana che. upara taM kasiNaguNoveaM hoi suvaNNaM na sesaya juttI / nahi nAmaruvameteNa evamaguNo havai bhikkhU // 353 // pUrve kahelA badhA guNavALuM sonuM che. paNa kasoTI vigeremAM je guNo na dekhADe te azuddha hoya, tethI sonuM na kahevAya eTale ekalA pILA raMgathI ke caLakATathI sonuM na kahevAya, jema te sonuM na kahevAya, tema rajoharaNa vigere rAkhavAthI nAma mAtra rUpa rAkhavAthI sAdhu na kahevAya, te bhIkha mAMgIne khAya to paNa te bhAva bhikSa nahi thAya. l353 jAti suvaNagaM puNa suvaNNavaNaM tu jaivi kirijjA / na hu hoi taM suvaNaM sesehi guNehiM saMtehiM // 354 // jema koI nipuNatAthI bAharathI pILA Adi lakSaNo joIne svarNa kharIde paNa kaSAdithI tenI parIkSA thAya to te svarNa nathI ema samajAya che (svarNanA lakSaNo na hovAthI te svarNa gaNAya nahi) tema bAharanA veza mAtrathI sAdhunA lakSaNa na hoya to sAdhu bhikSu kahevAya nahi.l354| je ajjhayale bhaNiA bhikkhu guNA tehi hoi so bhikkhU / vaNNeNa jacca suvaNNagaM va saMte guNanihimmi // 355 // je A adhyayanamAM bhikSu guNoM te jinavacanamAM citta samAdhi Adi kahyA che te nAma, sthApanA, dravya nikSepo dara karIne bhAva bhikSa parizaddha bhikSAvatti vALo hovAthI Avo zA mATe? to kahyuM ke varNathI pILo jAti svarNanI jema paramArthathI paNa svarNanI jema guNano samUha hote chate bIjA kaSa Adi guNa samUha yukta jema anya guNayukta sArA varNavALuM svarNa thAya che tema citta samAdhi Adi guNayukta zikSaNazIla bhikSu hoya che. upapI have vyatireka thI spaSTa kare che. jo bhikkhU guNarahio bhikkhaM giNhai na hoi so bhikkhU / vaNeNa jutti suvaNNagaM va asaI guNa nihimmi // 356 // 1 suvarNanA ATha guNa (1) viSamAraka (2) rasAyaNakAraka (3) maMgalakAraka (4) vinIta (5) gurupaNAthI yukta (6) adAhya (7) pradakSiNAvRta (8) kayAre na saDe tevuM. sAdhunA ATha guNa (1) moha viSa mAraka (2) mokSa mArgamAM puSTidAyaka (3) ziva padamAM maMgaLakAraka (4) pratipaLe vinayavAna (5) atuccha cittayukta (6) krodhAgnithI adAhya (7) mokSa mAganusArIvartana yukta (8) zilasugaMdha yukta. - a.rA. koSa bhAga 7/1008 89 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 dazamuM adhyayana je bhikSu guNarahita (cita samAdhi Adi guNathI zUnya hote chate bhikSA mATe phare te bhikSATana mAtrathI bhikSu na thAya. aparizuddha bhikSAvRttivALo hovAthI AvuM zA mATe? varNathI yukti (jAti) svarNanI jema, varNa mAtrathI jema guNa na hovAthI kaSAdithI te svarNa dekhAtuM nathI tema bhikSu paNa guNa na hoya to bhikSu kahevAto nathI. ||356|| uddiTThakathaM bhujai chakkAyapamahao gharaM kuNai / paccakkhaM ca jalagae jo piyai kaha tu so bhikkhu ? ||357 // je sAdhu potAnA mATe karelo audezIka AhAra khAya tethI te cha kAyano hiMsaka che, eTale koI jagyAe ghara bAMdhatAM pRthvIkAya vigereno AraMbha thAya, tathA iccheluM bhojana jamatAM rahevAnA sthAna Upara mUrchA kare, athavA bhADAnuM ghara le, tathA najare dekhAtA prANI jIvone duHkha Ape, (kAcuM pANI paNa pIe) athavA vinA kAraNe ekane eka jagyAe maTha bAMdhIne paDyo rahe, tethI saMsAranI mUrchA thAya, tene sAdhu kema kahevAya? (AvuM A kALamAM ghaNuM banI rahyuM che.) (arthAt te bhAva bhikSu nathI) Ama upanaya kahIne have nigamana kahe che.II357|| tamhA je ajjhayaNe bhikkhuguNA tehiM hoi so bhikkhU / tehi a sauttaraguNehi hoi so bhAviataro u // 358 // ethI A adhyayanamAM batAvelA bhikSunA guNo mULa guNa rUpa kahyA. te guNovALo ja bhikSu che, ane piMDa vizuddhi (nirdoSa AhAra vigere) uttara guNane pALanAro tathA cAritra dharmamAM prasannatA dharanAro te bhAva bhikSu che, nAma nikSepo kahyo. have sUtrAlApaka niSpanna nikSepAno avasara che, vigere carcA pahelAMnI mAphaka jANavI, ane sUtra anugamamAM askhalitAdi guNovALuM sUtra kahevuM joIe, te nIce pramANe che. 358 // nikkhammamANAya buddhavayaNe, nicyaM cittasamAhio bhavejjA / itthINa vasaM na yAvi gacche, vaMtaM no paDiyAviyati je, sa bhikkhU // 1 // dravya ane bhAva evA be prakAranAM je ghara che te choDIne chatI yogyatAe jeNe tIrthaMkara gaNadharanA upadezathI dIkSA lIdhI che. tevA munie te ja tIrthaMkarAdinA vacanamAM niraMtara samAdhi rAkhavI, eTale cittamAM prasannatA rAkhavI, arthAt sUtra artha bhaNIne temAM kALa nirvAha karavo, have tethI ulaTuM je strI vigereno upadrava che. tene samajIne tene vaza kadApI na thAya, kAraNa ke tevA asat kAryamAM mana jatAM nizcayathI cAritrane tyAgI vamelA bhoganI icchA thAya che. A lakhANano sAra e che ke vItarAganA vacanamAM ekAMta prasanna thaIne sAdhue saMsAra tyAMga karyA pachI koIpaNa jAtanI mohaka vastu strI vigeremAM manathI paNa prema karavo nahi te bhAva bhikSu che. / / 1 / / puDhaviM na khaNe na khaNAvae, sIodagaM na pie na piyAvae / agaNisatyaM jahA sunisiyaM taM na jale na jalAvae, je sa bhikkhU // 2 // strIthI prema na rAkhe tema pramAdathI ke jANIbujhIne pRthvI je sacetana che tene pote khode nahi, khodAve nahi tema khodatAne anumodana kare nahi, te pramANe kAcuM pANI na pIe, na pIvarAve, tema pItAne bhalo na jANe, tathA aNIdAra dhAravALI talavAra mAphaka cha jIvanikAyano ghAtaka evo agni je zasrarUpa che, tene pote na bALe, na baLAve, na anumode te bhAva sAdhu kahevAya. 90 vAdInI zaMkA-pUrve badhA adhyayanomAM cha kAyanI rakSAnuM svarUpa batAvyuM teja pharIthI zA mATe kahyuM? uttara - te cha kAyanI rakSA kare te bhAva bhikSu che. evuM batAvavAne mATe ahIM kahyuM che. tethI doSa nathI.||2| anileNa na vIe na vIyAvae, hariyANi na chiMde na chiMdAvae / bIyANi sayA vivajjayaMto, saccitaM nA''hArae je, sa bhikkhu // 3 // vAyu jenAthI levAya evA vastranA cheDAthI paMkhA vigerethI havA na khAya, tema bIjA pAse paMkhA na naMkhAve, Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuM adhyayana zrI TrAvenisUtra mApadaMta2 - mAnya rU na anumode tathA vanaspati zakhya (lIluM ghAsa) vigere bhAjIne na chede, vigere tathA kAcA vrIhi (eka jAtanA cokhA) vigere bIja jyAM sudhI sacitta hoya, tyAM sudhI tene vinA kAraNe aDake paNa nahi, ane sacittanuM bhojana paNa na kare, te bhAva bhikSu che.II3|| vahaLa tasa-thAvAna sropha, puthvI-tana-skruniziyALa / tamhA uddesiyaM na bhuMje, no'vi pae na payAvae je, sa bhikkhU // 4 // audezika vigere doSita AhAra na le. tenA vaDe trasa sthAvaranI rakSA batAve. te bhojanamAM beiMdriya vigere trasa jIvo tathA pRthvI vigere sthAvara jIvono AraMbha thAya che. mATe sAdhu sAvadya AhAra vigere na le, eTaluM ja nahi paNa na rAMdhe, na raMdhAve, na anumode te bhAva bhikSu che. I4 roiya nAyaputtavayaNaM, attasame mannejja chappi kAe / paMca ya Ase mahalavADuM, vaMcAvavaraNa be, sa millU // vItarAge kahelA vidhi pramANe cAritra bhAvanAne priya mAnIne mahAvIra prabhunA vacana pramANe pRthvI vigere cha kAyane paNa potAnA jIva jevA vahAlAM gaNe ane paMca mahAvratane pALe, tathA prANAtipAta vigere pAMca Azravane choDIne pAMca iMdriyone kabajAmAM rAkhe te bhAva bhikSu che. INI cattAri vame sayA kasAe, dhruvajogI ya havejja buddhavayaNe / ahaNe nijjAva - rayae, gihijogaM parivajjae je, sa bhikkhU // 6 // rakrodha vigere cAra kaSAyane kSamA vigere guNo dhArIne niraMtara choDe tathA tIrthaMkaranA vacana vaDe cAritramAM sthira bhAvavALo thAya. gAya, bheMsa vigere milakatanI upAdhithI rahita hoya tathA sonuM, rUpuM vigere rAkhe nahi ane gRhasthanA saMbaMdhane sarve prakAre choDe te bhAva bhikSu che.||6|| sammaddiTThI sayA amUDhe, atthi hu nANe tave saMjame ya / tavasA dhuNaI purANapAvagaM, maNavayakAyasusaMvuDe je, sabhikkhU // 7 // samyagdRSTi banIne cittamAM zaMkA na kare, tathA mUDhatAne choDe ane tyajI devA yogya athavA grahaNa karavA yogya je padArthanuM jJAna che, temAM tathA je iMdriyathI na jaNAya, tyAM buddhithI paNa vicAra karI mAne tathA baMne prakArano tapa je karma maLane dUra karavAmAM samartha che, tene viSe tathA navA karma na Ave tevA saMyamane viSe dRDha bhAva rAkhe, ane te tapasyA vigerethI pUrvanA pApone uttama vRttithI traNa guptithI gupta banI dUra kare te bhAva bhikSu che. III taheva asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAima- sAimaM labhittA / hohI aTTho sue parevA, taM na nihe na nihAvae je, sa bhikkhu // 8 // teja pramANe AhAra, pANI, khAvAnI vastu, tathA svAda karavAnI vastu judI judI jAtanI prApta karIne bhaviSyamAM eTale kAle, parama divase kAma lAgaze, tevI buddhie pote saMgraha na kare, na karAve, tema na anumode, A pramANe sarvathA saMnidhi choDanAro bhAva bhikSu che. 8 taheva asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAima- sAimaM labhittA / chaMdipa sAhammiyANa muMje, bhocyA sajjhAyarae je, sa bhikkhU // 9 // 1 jJAtA dharma - zru. -1, a. 17 2 o.ni. - gA. 277 91 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazabaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 dazamuM adhyayana Upara mujaba cAre prakArano AhAra pANI vigere maLatAM te divase paNa mamatA choDIne kriyA pAtra svadharmI munio U52 vAtsalya dhAraNa karIne temane ApIne bAkInuM pote khAya, ane pachI abhyAsamAM tathA sAdhunA anuSThAnamAM (vinA pramAde) tatpara rahe te bhAva bhikSu che. II9 / / na ya duggahiaM kahaM kahejjA, na ya kuppe nihuiMdie pasaMte / saMjame dhuvajogajutte, uvasaMte aviheDae je, sa bhikkhU // 10 // .jethI kleza utpanna thAya, tevI koIpaNa vAto na kare, tathA dharmanI vAtamAM paNa pote bIjA Upara kopAyamAna na thAya, paNa iMdriyone vaza rAkhIne rAgadveSa rahita rahe, tathA saMyamamAM nizcala yogathI rahe eTale mana vacana kAyAthI saMyama pALe, tathA kAyAnI capaLatA vigerethI rahita rahe, tathA ucita kRtyomAM anAdaravALo na thAya, bIjA AcAryo eno artha krodhAdinuM ghaTADavuM kahe che. A bhAva bhikSu che. / / 10 / no sahapha huM gAmaTA, avagesa-pahAra-taLaLAno 1 / jAva-bheravasaddasakhahAse, sanamuha-dusahe haiM ne, sa millU // 1 // vaLI je mahAtmA iMdriyone duHkharUpa kAMTA jevA Akroza (halakAM vacana) tathA cAbakhAno mAra, tathA tiraskAra vigere koI IrSAthI kare to te pote sahana kare, vaLI atyaMta bhayaMkara evA vaitAla vigerenA khaDakhaDa hasavAnA zabdo sAMbhaLe to paNa sthiratA rAkhe, ane sukha duHkhane samabhAve sahana kare te bhAva bhikSu che. / / 11 / / kima DigiyA masAne, to mA(trIya)tha-geravAr3e viksa / viviSNuLa-tavorp ya niSna, 1 sarIra yAmimbarU ne, sa millU // 2 // teno khulAso kare che. masANamAM nirbhayapaNe sAdhunI mAsa vigerenI pratimA (sthiratAthI ubhA rahevuM te) ne dhAraNa karI ubhA rahetA vaitAla vigerenA bhayaMkara zabdothI na Dare, na calAyamAna thAya. (game tevA rUpa kare. lalacAve, to paNa sthiratA rAkhe) tathA niraMtara mULa guNa vigere mahAvrata tathA anazana vigere tapazcaryAmAM lIna rahe, paNa niHspRhatAthI zarIranI AkAMkSA na rAkhe ke huM pAtaLo thaI gayo, athavA bhaviSyamAM durbaLa thaI jaIza, evI ciMtA na kare te bhAva bhikSu che. II12 // asaI vosa- cattadehe, akkuTThe va hae va lUsie vA / puDhavisame muNI havejjA, aniyANe akouhalle ya je, sa bhikkhU // 13 // ekavAra nahi paNa hamezAM nirmamatva banI zarIranI vibhUSA vigere choDIne koInA AkrozathI athavA mArathI athavA talavAranA ghAthI athavA kutarA, zIyALanA karaDI khAvAthI muni krodhAyamAna na thatAM pRthvI mAphaka sarva sahana kare, paNa rAgadveSa na kare, tathA bIjA bhavamAM bhogonI AzA na rAkhe, tathA naTa vigerenAM kautuka na jue, te bhAva bhikSu che. II13 // abhibhUya kAraNa parIsahAI, samuddhare jAipahAo appayaM / vintu gArDa-mananuM mahayaM, tame ra! sALi ne, sa millU R45 bhikSu nuM svarUpa vadhAre khulAsAthI kahe che, ekalA mana vacanathI nahi paNa kAyA sAthe eTale mana vacana kAyAthI siddhAMta nItie je duHkha Ave te sahana kare. (kAyA sivAya prAyaH parisaha sahevAnA nathI) te bAvIsa parisaho kSudhA vigerene, te saMtoSathI sahe, ane janma maraNanA rastAthI AtmAne bacAve, (pAra utAre) eTale janma maraNa te saMsAramAM mahAbhayanuM kAraNa che tene jANIne tapazcaryAmAM rakta rahe ane sAdhupaNAmAM nirmaLa bhAvanA rAkhe te kharo bhikSu che. / / 14 / / 92 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuM adhyayana zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 hatthasaMjae pAyasaMjae, vAyasaMjae saMjaIdie / ajjhappara susamAhiyappA, suttatthaM ca viyANaI je, sa bhikkhU // 15 // kAcabAnI mAphaka kAraNa vinA hAtha paga na halAve paNa saMbhALathI kAraNa paDe halAve calAve, tathA akuzaLa vacana (sva52ne pIDAkA2ka jANI tyAgI) kuzaLa vacana bole ane iMdriyone viSayone kumArge jatAM aTakAve, tathA adhyAtma eTale dharma dhyAna ane zukla dhyAnamAM ramaNatA karI AtmAne samAdhimAM rAkhe, tathA sUtra ane artha e baMnene yathA vidhie jANe te bhikSu che. 15/ uvahiMmi amucchie agaDhie (agiddhe), aNNAyauMcha pulanippulAe / jaiva-vivaSa-saMnihigo viNa, bhAva! haiM be, sa millU // 6 // potAnA saMyamanA upakaraNa (kapaDAM vigere) Upara mUrchA na rAkhe, tathA AvAM ja joIe, evo (Agraha) pratibaMdha na rAkhe (paNa saMyamanuM rakSaNa thAya tevAM le) tathA ajANyA kuLomAM bhAvathI nirmaLa banI AhAra le te paNa thoDuM thoDuM ane saMyamane asAratA na lAge tevuM nirdoSa le tathA dravya ane bhAva e baMne prakAra kraya (kharIdavuM) vikraya (vecavuM) tathA saMgharI rAkhavuM vigere doSone dUra kare, tathA sarva saMsArI saMgathI mukta rahe te bhikSu jANavo. / / 16 / / alolo bhikkhU na rasesu giddhe (gijjhe), uchaM care jIviya nAbhikakhe / ihiM ca satkAraNapUyaNaM ca, cae ThiyappA aNihe je, sa bhikkhU // 17 // vaLI joItI vastu nA malI hoya, to tenI dInatA karI pharIthI prArthanA na kare. tema maLatA svAdiSTa rasamAM Asakta na thAya, ane ajANyA gharathI gocarI le. (pahelAM vastra vigere AzrayIne kahyuM ane ahIM gocarI AzrayIne jANavuM ema cha zabda be vAra chatAM doSa nathI) tathA jIvitanI icchA na kare eTale durAcArI jIvanane na icche, tathA tapanA prabhAvathI riddhino tathA vastra vigereno satkAra tathA stava (prazaMsA) vigerene taje, (prazaMsA mATe ke pUjAvA mATe cAritra na pALe, paNa mokSa mATe tapa kare) tathA jJAna vigeremAM sthira rahIne mAyA rahita bane te bhikSu che. / / 17 / / na paraM vajjAsi ayaM kusIle, jeNa'nno kuppejja na taM vaejjA / jANiya patteya puNNa pAvaM, attANaM na samukkase je, sa bhikkhU // 18 // zatrune paNa evuM aprItinuM vacana na kahe, ke A dUrAcArI che. paNa potAnA ziSyane samajAvavA ekAntamAM tenA durAcAranI zikhAmaNa Ape, ane sAmAno game teTalo aparAdha hoya to paNa tevuM na bole ke tene krodha thAya. prazna - AvuM zA mATe kare? uttara - potAnuM punya pApa ke sArU naThArUM kRtya potAne bhogavavAnuM che. jema agnine sparza kare to baLavAnuM duHkha te bhogave che. vaLI potAnAmAM guNo hoya to paNa pote ahaMkAra na kare ke mArA jevo koI sAro sAdhu nathI tene bhikSu kahevo. / / 18 / na jAimatte na ya rUvamatte, na lAbhamate na sueNa matte / mayANi savvANi vivajjar3atA, dhammajjhANarae je, sa bhikkhU // 19 // have madano niSedha kahe che. pote jAtino mada na kare ke huM brAhmaNa athavA kSatriya chuM. bIjAo.halakI jAtinA che tathA huM rUpavAna chuM, huM lAbhavALo chuM. bIjA tevA nathI, huM paMDita chuM, paNa bIjA nathI. e pramANe AThe 1 jAti, kula, bala, rUpa, tapa, zruta, lAbha, aizvarya 93 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vaivAtivamUtra mavic2 - mAga 3 dazamuM adhyayana prakAranA pada choDIne sUtramAM kahelA dharma dhyAnamAM rakta rahe tene bhikSu kahevo.ll19o. paveae ajjapayaM mahAmuNI, thamme Thio ThAvayaI paraM pi / nikkhamma vajjejja kusIlaliMga, na yAvi hAsa kahae je, sa bhikkhU // 20 // zuddha dharmanA padane paropakAra vAte sadAcArI muni kahe teja kharekharo jJAtA jANavo. paNa bIjo nahi. eTale pote dharmamAM sthira rahe, ane bIjAne subodha ApI dharmI banAve (pote boleluM vacana pALe, tethI teno bodha sacoTa lAge) pote dIkSA laIne durAcArInuM kRtya ke cihna tyAge, tathA bIjAne hasI Ave, tevAM bhAMDa ceSTAnAM kRtya na kare, te bhikSa che. tevA bhAva bhikSunuM phaLa kahe che.llol taM dehavAsaM asuiM asAsayaM, sayA gae nicyahiyaTThiyappA / chidittu jAI-maraNassa baMdhaNaM, udei bhikkhU apuNAgamaM gaI // 21 // . ti bemi // saMbhikkhUajjhayaNaM dasama sammattaM // 10 // pratyakSa dekhAtI (kedarU5) kAyAne vIrya carabI lohIthI banelI jANIne tathA thoDA kALamAM nAza pAmanArI samajIne tenI mamatA tyAgI mokSa sAdhana je samya darzana ane cAritra che, temAM ekAMta susthita rahe tevA bhAva bhikSu saMsAramAM janma maraNanA baMdhanane chedIne ajara amara padane pAme, ane siddhi gatine pAmI, nizcala sthAnamAM rahe. A pramANe sudharmA svAmI jabUsvAmIne kahe che ke meM je sAMbhaLyuM, te tamone kahyuM. sUtra anugama kahyo. niyo pahelAMnI mAphaka jANavA. haribhadra sUri mahArAjanI racelI A moTI TIkAnuM dazamuM adhyayana samApta thayuM. Vra 1. ' samApta --- 1 A suttanipAta - a. 11 8 jJAtAdharma - pR. 59 (Agama bAvara prakAzana) jenI pAse potAnA mATe koI kArya kAma nathI, na svAdhyAya, na dhyAna, na tattvaciMtana, na vaiyAvacca, evI rIte pote potAne ja kRtakRtya mAnI bese, te mahApuruSonI dRSTi to basa janatA para ja paDe che, te dareka samaye janopakAranAM mATe tatpara hoya che. (samyagadarzana varSa 20, nave. 69) badhAMnI vacce aMtara rAkhavAnuM paramAtmAe ApaNane ja zIkhavyuM che sauthI sAthe haLImaLI javAnI vAta to e mUrkhAoe ja phelAvI che. badhAnI bhalAInI kAmanA karI zakAya che. paraMtu badhAnI ja sAthe kAMI haLI maLI zakAtuM nathI. haLavuM-maLavuM bhaLavuM e to sArAM sajjana mANasonI sAthe ja thaI zake che. (zuM dUdhane phaTakaDIno meLApa saMbhavita zakya che?). .94 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama cUlikA "zrI dravAnivaphUtra mavi2 - mAga 2 prathama cUlikA A sUtra Upara be cUlikA che, te kahe che. A cUlikAno Avo saMbaMdha che ke, AvA guNavALo sAdhu bhAva bhikSu kahevAya. tevo sAdhu paNa karmanI prabaLatAthI sAdhupaNAmAM kheda mAne. (ghera javAnI icchA kare) to tene sthira karavAnA adhikAra vALI A be cUDA (cUlikA)o che. have cUDA zabdano artha kahe che. dabbe khete kAle bhAvammi a cUliAya nikkhevo / taM puNa uttaratata suagahiatyaM tu saMgahaNI // 359 // nAma sthApanA sugama che, tene choDI dravya vigere cUDAno nikSepo kahe che. dazavaikAlikanI cUDAo AcArAMga sUtranI cUDA mAphaka uttara taMtra che, dazavaikAlika sAMbhaLelAe A zIkhavuM, eTale ema sUcavyuM ke jeNe pUrve sAMbhaLavAmAM puruM dhyAna na ApyuM hoya, to tenI sArarUpa A be cUDAo TuMkANamAM che. paNa nakAmI nathI. ema jANavuM. 359 dabbe-saccitAI kukkuDacUDAmaNImaUrAI / khetami loganikkuDa maMdaracUDA a kddaaii||360|| dravya cUDAnI vyAkhyA kahe che, dravya cUDA Agama noAgama jJa zarIra ane bhavya zarIra vigere choDIne vyatiriktamAM traNa prakAre sacitta acitta ane mizra che. kakaDAnI kalagI sacitta che, maNI cUDI acitta che, ane moranI mizra che, kSetra cUDAmAM loka niSphaTa lokano uparavartIno je AkAra te cUDA (cUlikA) jevo lAge. te pramANe merU parvata upara pAMDukaMbala tathA bIjA parvatonA zikhara jANavA, A kSetra pradhAnatAthI jANavI, Adi zabdathI adholokamAM sImaMtaka (narakAvAso che tenI cUDA tathA tiryam lokamAM maMdara (merU) parvatanI cUDA (cUlA) che, urdhvalokamAM ISat prAgabhArA (siddha zilA)nI cUlA jANavI. 36oll : airita ahigamAsA ahigA saMdacchA a kAlaMmi / bhAve khaovasamieM imA u cUDA muNeavvA // 361 // kALa cUlAmAM adhika mAsa jANIto che. (te sUrya ane caMdra varSa samAna lAvavA mATe aDhI varSe eka mAsa vadhAravAmAM Ave che.) ane sATha varSe eka varSa vadhe che. te kALa cUlA che, bhAva cUlAmAM kSaya upazama bhAvamAM A be cUlAo ja che, (jJAna vRddhi jenAthI thAya te bhAva cUlA) A baMne cUlAmAM prathama rativAkya cUlA che. tenA cAra anuyoga dvArano upanyAsa kahevo joIe, te pUrva pramANe kahetAM nAma nikSepAmAM rativAkya evuM nAma che, te be pada che. prathama rati padano nikSepo kahe che. nAma sthApanA choDIne dravya bhAva rati kahe che. 361 davve duhA u kamme nokammaraI a shdbvaaii| bhAvaraI tasseva u udae emeva araIvi // 362 // dravyarati AgamanoAgama jJa zarIra ane bhavya zarIra choDIne be prakAre karmadravya rati ane no karma dravya rati che, temAM prathamamAM rati vedanIya karma jANavuM. te jyAM sudhI udayamAM na AvyuM hoya, tyAM sudhI jANavuM ane no karmadravya rati zabdAdi dravya jANavA eTale jenAthI rati thAya, evA kAne zabda sAMbhaLe, sparza kare, svAda le vigere jANavA-bhAva rati te rati vedanIya karmanA udayamAM jANavI, A pramANe aratinuM paNa jANavuM, tenA paNa dravya bhAva vigere ratithI ulaTA nikSepA levA, have vAkyanuM svarUpa TUMkAmAM batAve che. 362aa. vakkaM tu puvamaNi thamme raikAragANi vakkANi / jeNamimIe teNaM raivakkesA havai cUDA // 363 // vAkya zuddhi' adhyayanamAM tenA aneka prakAre nikSepA kahyA che, tyAMthI jANavA paNa ahIMyAM cAritra rUpa dharmamAM rati utpanna karanArAM vAkyone levAM. eTale je nimitte rati thAya, te ratinAM vAkyo vALI A cUlA che. (rati karanArAM vAkyo jemAM che, te "rati vAkyA nAmanI A cUlA che.) ahIMyAM rati nAma vALuM varNana sArI rIte sahana karavA (jANavA)thI guNa karavA vALI cUlA thAya. 95 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ravitrikUjha mavi82 - mArU prathama cUlikA te batAve che. 363. jaha nAma Aurassiha sIvaNacheujesu kIramANesu / jaMtaNamapatyakucchA''madosaviraI hiakarI u // 364 // jema rogIne zarIramAM gumaDAM utpanna thatAM nastara vigere mUkavuM paDe, to tene phAyado thAya che, ane jene ajIrNa thayuM hoya, tene apathya khorAka aTakAvatAM te hitakArI thAya ane bhaviSyamAM roga maTe, mATe te suMdara che, te pramANe ahIM sAdhune bodha Ape che. l364o 'avihakammarogAurassa jIassa taha tigicchAe / thamme raI adhamme araI guNakAriNI hoii||365|| ATha prakAranA karmarUpa rogathI duHkhI evA saMsArI bhAva rogI jIvone te rogo dUra karavA Upara kahyA pramANe A saMyama rUpa cikitsAmAM nAhavAno niSedha tathA loca vigerenuM kaSTa prathama dekhAya paNa tethI zratadharma ane cAritra dharmamAM rati thAya, ane adharma Upara arati thAya, arthAt pApa choDIne jIvadharma Adare, te hitakArI che. chevaTe tenAthI mokSa prApti che, teja khulAsAthI samajAve che. udapI . sajjhAyasaMjamatave veAvacce a jhANajoge a / jo ramai no ramai assaMjamammi so vaccaI siddhiM // 366 // bhaNavA gaNavAmAM, pRthvI vigere cha kAyano saMyama pALavAmAM, tapasyAmAM, AcArya vigerenI sevAmAM, ane dharma dhyAna vigeremAM je prema rAkhe, ane adharma je jIva hiMsA vigere che. temAM citta na rAkhe, to te mokSamAM jAya che. tapazcaryA tathA saMyama levA chatAM svAdhyAya (bhaNavuM) juduM lIdhuM tenuM kAraNa phakta tenuM pradhAnapaNuM batAvavA mATe che. have samApta kare che. 366o . : tamhA thamme raikAragANi araikAragAMNi u (ya) ahamme / ThANANi tANi jANe jAI bhaNiAI ajjhayaNe // 36 // - cAritra rUpa dharmamAM rati utpanna karanArAM ane adharmamAM arati karanArAM have pachI je vAkyone A adhyayanamAM kahyAM che te sAdhue jANavAM joIe nAma nikSepo kahyo. have sUtra AlApaka niSpanna nikSepAno avasara che, mATe zuddha sUtra uccAravuM joIe, te kahe che.I367 iha khalu bho? pakhaieNaM uppannadukkhaNaM saMjame araisamAvannayitteNaM ohANuppehiNA aNohAieNa yeva .. hayarassi-gayakusa-poyapaDAgAbhUyAI imAiM aTThArasa ThANAI samma saMpaDilehiyavAI bhvNti|| A jinazAsanamAM nizcayathI sAdhue dIkSA lIdhA pachI ThaMDI tApa vigere zarIranA duHkhathI tathA strI vigere ke ayogya makAnanA kAraNe mananA duHkhathI kaMTALo AvatAM cAritramAM arati thAya, ane gRhasthAvAsamAM eTale sAdhumAMthI nIkaLI pAchA ghera javAnI icchA thAya, tevA mANase potAnA manane sthira karavA vicAravA yogya bodha vacano' nA samUha rUpa A che. jemake ghoDAne lagAma, hAthIne aMkuza ane vahANane zaDha jema kabajAmAM rAkhe tema ghera janAra sAdhane zuM du:kha paDaze, te batAvavA have pachI aDhAra sthAna kahe che. teNe te aDhAra sthAno sArI rIte vicAravAM (jethI tene ghera javAnuM mana thaze nahi, paNa saMyamamAM ja sthiratA thaze.) have aDhAra sthAnanuM svarUpa batAve che. temAM prathama cAra batAve che. taMjahA-hamo? dussamAe duSpajIvI 1, lahussagA ittiriA gihINa kAmabhogA 2, bhujjo ya sAibahulA maNussA 3, imaM ca me dukkhaM na cirakAlovaTThAi bhavissai 4, sthAna paheluM - guru ziSya ne kahe che, he bhAI! A kaliyugamAM adhama kALa hovAthI kALanA doSathI ja rAjAone paNa duHkhothI potAnuM jIvana gujAravuM paDe che, zreSTha bhogonA abhAvathI, viTaMbaNA (pIDA) prAyaH saMsAra 1 A uttarA.a. - 9/5 sthA. - 4/473 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama cUlikA 'zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 che, ane (bhogonI atRmithI kucAla sevatAM) kugatino hetu gRhasthAzrama che, tene vAraMvAra vicAravuM. (rAjA zeTha amaladAra ane prajA vigerene putra, strI, nokarI, gulAmI vigerethI aneka prakAranuM duHkha che, te vicAravuM.) sthAna bIjAM - kadAca bhogo maLe to paNa te tuccha kuzakInA bAcakA jevA asAra ane alpakALa rahenArA che. paNa devo jevA nathI eTale jema gAnArInuM gANuM kaMTha bagaDI javAthI priya ne badale apriya thAya, e pramANe pariNAme ghaNuM duHkha ApanArA pAMca iMdriyonA viSayo che, eTale sukha thoDuM che, ane duHkha anaMta gaNe che, evuM vAraMvAra vicAravuM. sthAna trIjo - A saMsAramAM manuSyo prAyaH kapaTathI bharelA hoya che. tethI temano vizvAsa rAkhavA lAyaka nathI. ane jo vizvAsa na rAkhIe, to pachI sukhano leza paNa kyAMthI hoya? ane mAyAnA baMdhano hetu che. kAraNa ke ApaNane paNa tenI sAthe mAyA karavI paDe, ane tethI ghaNo bhayaMkara baMdha thAya che. jethI evA du:khI jIvanarUpa gRhasthavAsamAM rahevuM, te duHkha rU5 che. sthAna cothuM - A sAdhu paNuM pALatAM zarIra ane mananuM duHkha je parisahathI Ave che. te ghaNA kALa sudhI rahevAnuM nathI. eTale azAtA vedanIya karma dUra thatAM saMyama rAjya prApta thatAM sukha maLaze. ane pariso dUra thaze. paNa jo thoDA duHkha mATe saMyama mUkI daIza, to bhayaMkara narakamAM duHkha bhogavavA paDaze. mATe zA mATe ghera javuM joIe? sthAna pAMcathI te ATha sudhInuM varNana kare che. omajaNapurakkAre 5, vaMtassa ya paDiyAiyaNaM 6, aharagaivAsovasaMpayA 7, dullabhe khalu bho? gihINaM thamme gihavAsamajhe vasaMtANaM 8, pAMcamuM sthAna-prathama jyAre cAritra lIdhuM tyAre dharmanA prabhAvathI rAjA pradhAna vigere moTA puruSo pagamAM paDIne namaskAra karatA paNa dIkSA choDavAthI mAnane badale peTa bharavA tathA pApa chupAvavA mATe sAmAnya mANasanI paNa khuzAmata karavAno vakhata Ave che ane adharmirAjAnA dezamAM baLajabarIthI veTha karAvatAM sakhata majUrI karavI paDe che. tethI evA pApanAM duHkha gRhasthAzramamAM ahIM bhogavavA karatAM sAdhupaNuM ghaNuM sAruM che. sthAna chaThThuM-A pramANe darekamAM vicAravuM ke ulaTI karelA AhArane kutarUM ke ziyALa vigere adhama prANI khAya che. te pramANe sAdhupaNa laIne je bhogo tyAgelA che tene pAchA bhogavavA jatAM lokamAM niMdAne pAtra thAya che. ane tachanI gaNatarImAM Ave che, tethI vadhAre duHkho saMyama tyAganArane saMsAramAM bhogavavAM paDe che. sthAna sAtamuM -adhogatinI prApti thavAnI eTale cAritra choDanArane narakagatimAM vAsa karavAno lAbha thAya che. mATe saMyama pALavuM ghaNuM sAruM che. sthAna AThamuM-guru kahe che, he ziSya! gRhasthAvAsamAM rahenArane pramAdane lIdhe gRhasthAvAsamAM dharma Adaravo bahu durlabha che, eTale putra, strI, mAtA-pitA, devuM leNuM e saghaLuM tapAsatAM eka phAMTArUpa che, mATe nivRttirUpa sAdhupaNuM pALavuM, sAruM che. ane snehanuM baMdhana anAdikALanA mohanuM kAraNa che, paNa kharI rIte koI koIne mATe sahAyaka nathI. (potAnuM AyuSya purUM thatAM saMbaMdha choDI ne cAlyA jAya che.) sthAna navathI te bAra sudhInuM varNana kahe che. ___ Ayake se vahAya hoi 9, saMkappe se vahAya hoi 10, sovakkese gihavAse niruvakkese pariyAe 11, baMdhe gihavAse mokkhe pariyAe 12, . - 97 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ravatrivejhUtra mApata2 - mArU prathama cUlikA - sthAna navamuM-peTamAM zULa uThavI vigere jIvaleNa rogo dharmathI patita thayelAne vadhane (mRtyune) mATe thAya che. (eTale aniyamita khorAka, adhika zrama, jIbha Upara kAba nahi. vigere kAraNathI gahasthane vadhAre roga thAya che tathA ekavAra potAno vadha (mRtyu) maTADavA anekane pote vadhanAM duHkha Ape che. (davA vigeremAM aneka jIvone duHkhanuM kAraNa thAya che.) sthAna dazamuM-vahAlAno viyoga ane aniSTano saMyoga A manano saMkalpa rU5 roga che. ane tethI sAdhupaNuM choDIne ghera janArane gRhastha jevI ceSTAo karatAM potAne ane parane vadharUpa thAya che (badhAnuM mana saMtoSavA jatAM tema thavuM durlabha che. tethI potAne ane parane kleza thaze.) sthAna agIyAramuM eTalA mATe ja gRhasthAvAsamAM khetI karavI, Dhorane saMbhALavA, vyApAra karavA, naphA khoTanA hisAba cUkavavA, tathA rAta-divasa tenI ciMtA karavI, AvI rItanA klezo. paMDito (sAdhu dharma pALanArA) ne niMdavA yogya che. tathA sAdhupaNAnA thoDA duHkha karatAM ThaMDI tApa mahenata vigerenuM ghaNuM duHkha che, tathA strI, putra, sagAMvahAlAM mATe ghI, tela, mIThuM vigere lAvavAnI ciMtAmAM paDavuM paDe che. paNa sAdhupaNAmAM tevuM duHkha kaMI paNa paDatuM nathI, te vicAravAthI saMyamamAM sthiratA thaze te dhyAnamAM rAkhavuM. sthAna bAramuM-gRhavAsa kozITAnA kIDAnI mAphaka baMdhanarUpa che, eTale ghara paDI jAya ke tUTI phUTI jAya to tene samarAvavAnuM duHkha eTale bahAra paradezamAM rahetA paNa tenI ciMtA rahe, paNa sAdhupaNAmAM tevuM koI paNa jAtanuM duHkha rahetuM nathI. - sthAna terathI te aDhAra sudhInuM varNana kare che. sAvajje gihavAse aNavajje pariyAe 13, bahusAhAraNA gihINa kAmabhogA 14, patteyaM puNNa-pAvaM 15, aNicce khalu bho! maNuyANa jIvie kusaggajalabiMducaMcale 16, bahu ca khalu (bho!) pAvaM kamma pagaDa .. 17, pAvANaM ca khalu bho! kaDANaM kammANaM pubbiM ducciNNANaM duppaDikatANaM veyaitA mokkho, * natthi aveyaittA, tavasA vA jhosaittA 181 aTThArasamaM payaM bhvi| - sthAna teramuM-gRhasthAvAsamAM sAvadya eTale cha kAyanI pIDA rUpa che, ane tyAM aDhAra pApasthAnathI sevana karavA paDe che, ane sAdhupaNuM pApa rahita sarva jIvanI rakSArUpa che. sthAna caudamuM-gRhasthanA bhogo cora rAjakumAra vigerenA sAmAnya che. (paNa devatA jevA ramaNIya kAma bhoga nathI.). sthAna paMdaramuM-sAdhupaNuM dareka prakAre punyapaNAnuM kAraNa che. ane gRhasthapaNuM pAparUpa che. - sthAna soLamuM-manuSyanuM jIvita darbhanA kAMTAnI aNI Upara rahelA pANInA biMdu mAphaka caMcaLa che, eTale aneka prakAranA upadravathI maraNano bhaya rahelo che, (agni, jaLa, Thokara lAgavAthI, UMcethI paDI javAthI, kharAba havAmAM rahevAthI, sApa, vAghathI nAza pAmavuM, te prANa ghAtaka che.) tethI te atyaMta asAra che. sthAna sattaramuM-gRhasthapaNAmAM pagale pagale pApa karma prakaTa che, (mATe tenuM manathI paNa ciMtavana karavA yogya nathI) sthAna aDhAramuM-he ziSya! evA pApanA kAraNamAM jatAM mana, vacana, kAyAthI aneka prakAre jJAnAvaraNIya vigere duHkharUpa karmo baMdhAya che. ane pUrve temAM bAMdhelAM te bhogavyA vinA A bhavamAM chUTako nathI, ane A bhavamAM 9i8 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama cUlikA zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 sAdhupaNuM choDI pramAda kaSAya vigerethI navAM pApa baMdhAtAM AvatA bhavamAM paNa bhogavyA vinA chUTako nathI, paNa jo sAdhupaNuM pALatAM kaSTane sahana karatAM tapazcaya AdaratAM A bhavamAM ja karma khapI jatAM mokSa maLe che, eTalA mATe sAdhupaNuM pALavuM uttama che. (sthAnamAM ane TIkAmAM kaMIka bheda che, mATe stra pramANe artha lIdho che paNa tethI bhAvArthamAM bheda paDato nathI) A aDhAre sthAnane TekA mATe chaMda rUpe zloko banAvyA che te nIce pramANe che. __bhavai ya ettha silogonavA ya ghamma, gagaLo moDA jAraNa te tatya mu ivAne, gAya rAvapullU 0. A pramANe aDhAre sthAna samajAvatAM kadAca sAdhu pApanA udayathI sAdhupaNuM choDI de to te mleccha jevo manohara zabda vigeremAM mUccha pAmelo, bhaviSyanuM duHkha te maMda buddhivALo jANato nathI te batAve che. [1 jayA ohAvio hoi, iMdo vA paDio chama / sabadhammaparibhaTTho, sa pacchA paritappaI // 2 // .. jema idra potAnA iMdrAsanathI bhraSTa thaIne jamIna upara paDe che, to potAnuM pUrvanuM pUrNa sukha vicAratAM pastAya che, tema sAdhupaNuM mUkelo sAdhupaNAnA sukhane pachI vicAratAM dharmamAM bhraSTa thayelo pastAya che, eTale sAdhupaNAmAM kSamA vigereno dharma che, te choDIne krodha kare to jhaghaDA ubhA thatAM rAtrInA vakhate sukhe suvuM paNa durlabha thAya che, ane sAdhupaNAmAM kSamAthI lokamAM pUrve pUjAto ane te pAchaLathI kleza karato joI loko niMdA kare che, te vakhate kharekharo pote pastAya che. ll . jayA ya dimo hoi, pacchA hoi avadimo / devayA va cuyA ThANA, sa pacchA paritappaI // 3 // te pahelAM sAdhupaNAmAM lokathI vaMdAya che ane pAchaLathI sAdhupaNuM choDI detAM niMdAne pAtra bane che, tethI jema iMdra devIne kADhI mUke to te devI sthAna bhraSTa thatAM pastAya che, tema A bhraSTa sAdhune paNa pastAvo thayA sivAya raheto nathI. lia jayA ya pUimo hoi, pacchA hoi apUimo / rAyA va rajjapamaTTho, sa pacchA paritappaI // 4 // prathama vastra vigerethI pUjAto te pAchaLathI sAdhupaNuM choDI detAM apUjya thAya che, tethI jema rAjA rAjabhraSTa thayelo pastAya che, tema te sAdhu paNa pAchaLathI pastAya che. jo jayA ya mANimo hoi, pacchA hoi amANimo / meTThi vva kambaDe chUDho, sa pacchA paritappaI // 5 // prathama te mAnanIya hato, tenA zIlanA prabhAvathI sarve loko tenI AjJA pALatA ane ubhA thaIne mAna ApatA hatA, paNa sAdhupaNuM choDI devAthI pAchaLathI koIpaNa mAna Ape nahi. tethI jema koI zeThIo moTuM zahera choDIne nAnA gAmamAM rahevA gayA pachIthI pastAya che, tema AvA sAdhunA pAchaLathI behAla thatAM pastAya che. ApaNe jayA a therao hor3a, samaikkatajovaNo / macchobba galaM gilitA, sa pacchA paritappaI // 6 // jyAre sAdhupaNuM choDIne ghera jAya, ane juvAnI jatAM buDhApAmAM pastAvo thAya che, jema ke mAchaluM loDhAnA saLIyAmAM mAMsanA lobhathI phasAtAM gaLAmAM lokhaMDanA kAMTA lAgatAM pastAya che, tevI rIte A bhraSTa sAdhu buDhApAmAM te bhoganAM kaDavAM phaLarUpe gharanA mANasonI ciMtAthI baLato hamezAM pastAya che. dA gAma sta, cutahiM vikhya thI 6 vayane vo, na pUcha pAritapaNA - jema chuTo hAthI sAMkaLe baMdhAvAthI pastAya che, tema pApanA udayathI sAdhu bhraSTa thaI ghera jatAM kharAba kuTuMba eTale kubhAryA vigerene samajAvatAM zAMta na thavAthI teonI ciMtAmAM baLato pastAya che. . 99 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI darzavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 prathama cUlikA putta-vA pariLio, mohalatAnamaMtamo / voso bahA nAno, sa nA rita--rpha // // viSaya sukhanA mATe sAdhupaNuM choDIne strI paraNatAM strI ane putra vigere Upara moha vadhatAM dharma kriyA gRhasthanI paNa bhUlI jatAM hAya pITa (hADamArI)mAM ja divaso gujAratAM kAdavamAM khUMcelA vananA hAthInI mAphaka pastAya che, ke AhA hA! meM A kevuM mUrkhAInuM kRtya AdaryuM ke jethI mArI AvI durdazA thaI che. II8 / / ajjayAhaM gaNI hoto, bhAviyappA bahussuo / jai haM ramato pariyAe, sAmaNe jiNadesie // 9 // koI buddhimAna sAdhu dIkSA mUkyA pachI A pramANe pazcAttApa kare che ke jo huM Aja sudhI sAdhupaNAmAM bhAva rAkhIne rahyo hota to AcArya paNa thayo hota! ane AtmAnI bhAvanA bhAvavA vaDe bahuzruta banyo hota! eTale Aloka paralokanuM hita karanAra je jaina siddhAMta che, te bhaNyo hota! paNa bhagavAnanA vacanamAM ramaNatA na karI. sAdhupaNuM na pALyuM tethI AvI adhama dazAne huM pAmyo chuM. (mULa zlokamAM paryAya zabda chatAM zrAmaNya zabda levAnuM kAraNa e che ke paryAya ghaNA arthamAM vaparAya che. mATe zrAmaNya lIdho che. tathA jinardezita zabda mUkavAnuM kAraNa e che ke bauddhanA paNa sAdhu potAnA sAdhupaNAne zrAmaNya kahe che, tethI tene juduM pADavA mATe lIdhela che.)le. devalogasamANo u pariyAo mahesiNaM / rayANaM arayANaM ca mahAnarayasAli (ri) so // 10 // paDavAnI icchAvALAne pharIthI guru bodha Ape che. jeo e cAritra choDyuM teo pAchaLathI kevI rIte pastAya che te sAMbhaLo. sArA sAdhuono dIkSA paryAya devaloka samAna che. kAraNa ke devalokamAM nATaka vigere jovAmAM lIna thaIne nizcita paNe beThA che tema sAdhuo sthira manathI potAnA bhaNavA gaNavAmAM ane kahelI vidhie paDilehaNa (vastra vigere jovAM)mAM eka dhyAnavALA che. vaLI AvI rIte barobara jIvanI rakSA karavAthI teone nirbhayapaNuM hovAthI devaloka samAna AdaravA yogya cAritra paryAya che, paNa evA rakta na hoya temane sAdhupaNAnA vartanamAM aramaNatA thavAthI tathA gAyana vigerenA viSayamAM Asakta thavAthI bhagavAnanA sAdhu veSane viDaMbaNA karavAvALA kSudra jIvone A sAdhupaNuM pALavuM, te raurava naraka samAna, mananA atizaya duHkhathI bhayakArI lAge che, (vaLI sAdhupaNuM sArUM pALe to ahIM devaloka samAna bahumAna thAya, ane pachI paNa devaloka maLe, paNa cAritramAM lInatA na rAkhe to sAdhupaNAmAM jIvatAM naraka samAna duHkha ane cAritra bhAMgavAthI pAchaLathI mahA narakamAM jAya che. 10|| amarovamaM jANiya sokkhamuttamaM rayANa pariyAe tahA'rayANaM / niraovamaM jANiya dukkhamuttamaM ramejja tamhA pariyAe paMDie // 11 // sAdhupaNuM mUkI denArane guru samajAve che ke pUrve kahyA mujaba devatA pramANe sAdhunuM prazama (krodhano abhAva) vigere uttara guNonuM sukha cAritra paryAyamAM rakta ane paDilehaNa vigere kriyAmAM yatna karanArane sukharUpa che ane cAritramAM arati karanArane naraka tulya che. tethI Aloka paralokanA ghaNAM sukha duHkha vicArIne paMDita puruSe niraMtara cAritra paryAyamAM ramaNatA karavI. ||11|| dhammAo bhaTTha sirio vaveyaM, jannaggi vijjhAyamiva'ppateyaM / hIlati NaM duvvihiyaM kusIlA, dAduddhiyaM ghoravisaM va nAgaM // 12 // cAritra paryAya mUkanArane AlokanA doSo batAve che. sAdhu dharmathI bhraSTa thanArane taparUpa lakSmI nAza thatAM tenuM mukha jema yajJanI samAptino agni bujhAtAM teja vinAno dekhAya che, ane khAlI rAkha rahe che tema A sAdhupaNuM choDI denAranuM (mukha) jhAMkhu thAya che, loko tenI hIlanA kare che ke tuM uttama pagathIye caDhelo pAcho paDyo che, vaLI jherI sApanI 100 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama cUlikA zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 dADho kADhI nAMkhavAthI madArI vigere loko tene pajave che, tema cAritrane mUkI denArane paNa tevuM apamAnanuM duHkha sahana karavuM paDe che, (agni ane sApanuM jevuM apamAna thAya tema dIkSA choDanAranuM thAya che.)ll12l. iheva'dhammo ayaso akitI, dunnAmadhejja pihujjnnmmi| . yuyassa dhammAo ahammaseviNo, saMbhinnavittassa ya heTThao gii| // 13 // have baMne lokonA bhaya batAve che, ahIMyAM ja adharma apayaza tathA apakIrti che tathA loka kahe ke A patitanuM nAma levA yogya paNa nathI, AvuM tuccha mANaso paNa kahe tyAre uttama lokonuM to kahevuM zuM. vaLI strI vigere mATe cha kAyanI hiMsAnA thanArA AraMbho karavA paDe tethI cIkaNAM karma baMdhAvAthI narakamAM utpanna thavuM paDe che. ll13 muMjittu bhogAI pasajjha yeyasA, tahAvihaM kaTu asaMjama bahuM / gaI ya gacche aNabhiDijhayaM duhaM, bohI ya se no sulabhA puNo puNo // 14 // sAdhupaNuM mUkanAro pAMca iMdriyanA viSaya eTale gAyana vigeremAM AnaMda meLavavo. dharmathI vimukha banI khullA citte murkha mANasane yogya adharma phaLane karIne khetI vigeremAM asaMtoSI thaIne ghaNAM ghaNAM pApo karIne aniSTa gatine prApta thAya che, te gatimAM duHkha pAme che, ane bhaviSyamAM duHkha ApanArAM karma bAMdhe che, ane jaina mArganI virAdhanA karavAthI ghaNA bhavo sudhI samyatvanI prApti paNa thavI durlabha che. II14o : imassa tA neraiyassa jaMtuNo, duhovaNIyassa kilesavattiNo / paliovama jhijjhai sAgarovama, kimaMga! puNa majjha ima maNoduha? // 15 // vaLI upadeza Ape che ke he ziSya! cintAmaNi ratna jevuM sAdhupaNuM na choDa, kAraNa ke ekAMta kleza cittavALuM narakanuM duHkha tane maLaze, evuM jANIne jyAM sudhI te na mUke tyAM sudhImAM vicArI le, ke narakamAM palyopama (asaMkhya varSanuM mAna) sudhI tathA sAgaropama tethI vadhAre varSanuM eTale daza koDA koDI palyopamano sAgaropama che tyAM sudhI tAre bhaviSyamAM gRhasthapaNAmAM pApa karavAthI duHkha bhogavavAM paDaze, ahIMyAM sAdhupaNAmAM alpakALa duHkha bhogavIne chUTI zakIza, paNa nArakImAM kevI rIte chUTI zakIza? mATe sAdhupaNuM na mUka. ll1pa/l. na me cira dukkhamiNa bhavismaI, asAsayA bhogapivAsa jaMtuNo / na ce sarIreNa imeNa'vessaI, avessaI jIviyapajjaveNa me // 16 // mane A duHkha ghaNo kALa rahevAnuM nathI. tathA prANIone prAyaH viSaya tRSNA juvAnInI zaktimAM thoDA ja kALa rahevAnI che, ane tRSNA kharI rIte vRddhAvasthAmAM paNa mana saMbaMdhI rahevAnI ja che, mATe khoTI vyAkuLatA karavI nakAmI che, e to nikaLI jatAM jIvanI sAthe cAlI javAnI che, (mATe he jIva, tuM saMsAranI bhoga tRSNA mUkIne cAritramAM ja AnaMda mAna.)16ll jassevamappA u haveja nicchio, yaejja dehaM na hu dhammasAsaNaM / taM tArisa no payaleMti iMdiA, udeMtavAyA va sudasaNaM giriM // 17 // icceva saMpassiya buddhima naro, AyaM uvAyaM vivihaM viyANiyA / kAraNa vAyA adu mANaseNa, tiguttigutto jiNavayaNamahidvaijjAsi // 18 // |ti bemi // raivakkA paDhamA yUlA samattA // // AvI AtmA saMbaMdhI jene khAtrI thaI che, te mANasa vighna AvatAM prANa tyAga kare, paNa dharmazAsana 101 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 prathama cUlikA (cAritra) choDe nahi, ane saMyama sthAnathI idriyone calAyamAna kare nahi, jema meru parvatane pavana calAyamAna karI "zakato nathI, tema sAdhune paNa iMdriyo caMcaLa karI zakatI nathI, (teja kharo AtmArthI sAdhu jANavo) A pramANe Upara kahelAM aDhAra sthAna tathA zloko pahelethI te chevaTa sudhI vicArIne buddhimAna puruSa sabhyajJAna vigereno lAbha meLavavA tenA sAdhananA prakAro je jJAna vigerenA ATha ATha AcAra che. te pramANe mana, vacana ane kAyAthI uttama vartana rAkhI traNa guptithI guma thaIne jinezvaranA vacanamAM rahe, ane te pramANe cAritramAM udyamavALo thAya, jethI tene mokSa maLe che. A pramANe prathama cUlikA rativAkyA nAmanI sUtra anugamathI pUrI thaI ane nayo pUrvanI mAphaka jANavA. ||17-18|| 102 wnh mAna, pAna tathA sanmAnamAM DUbelA tathA jamAnAvAdanAM e pUramAM taNAI rahelAM zrImaMtonA gulAma, dAsa, bhakta bhaktANI vargane potAno banAvIne sva zAsana suMdara calAvavAM mATe maMtra taMtrAdino sahAro levAvALAM, vAsakSepa AdinAM dvArA bhaktavarga banAvavAvALAM tathA ziSyonuM koIpaNa prakAranuM ahita na thAya tevI ciMtAthI kozo dUra, khAna-pAnamAM paripUrNa rUpe magna, lIna, ziSya vargane vadhAravAM mATe bALaka-bAlIkAone dhanathI kharIdavALA AvA ghaNAM badhA doSonuM sevana karavAvALA paNa A yugamAM gurupada para che. tathA temanI ghaNI pUjA thaI rahI che. e paNa A yuganuM mahAna navAI pamADe tevuM ja Azcarya che. mAtra dravya cAritra svIkRta karavAvALAM anaMta AtmAo Aja sudhImAM thaI gayAM. jemaNe guru AjJA pAratantya rUpa gurukuLavAsa tathA gacchavAsano sevana upayoga karatA karatAM evo apUrva vIryollAsa prakaTa karyo che ke eja bhavamAM bhAva cAritra prApta karIne tenAM pariNAmothI te ja bhavamAM kevalajJAna tathA nirvANa padanI prApti karI che. zAstronA prApta karelAM arthone je kahe che te guru che. "gu zabda aMdhakArano ghotaka che ane ru zabda aMdhakArane dUra karanAro che, aMdhakArano apekSita artha ahiM ajJAnarUpI aMdhakAranI sAtheno che" guru e zabdano pUrNa artha che ajJAnarUpI aMdhakArano nAza karanArAM te guru ane te ja sadguru hoya che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI cUlikA zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 bIjI cUlikA pahelI cUlikA kahI, have bIjI kahe che, temAM A pramANe sAmAnya saMbaMdha che ke pahelImAM cAritramAM sthira rahevAnuM kahyuM ane A bIjI cUlikAmAM vivikta carcAno adhikAra kahe che, e saMbaMdhI bhASyakAra kahe che. ahigAro puvvato cauvviho biiacUliajjhayaNe / sesANaM dArANaM ahakkamaM phAsaNA hoi // 63 // bhA0 / cUDAno adhikAra prastAvanA rUpe pahelI cUlikAmAM kahyo ane bIjI cUDAmAM paNa anuyogadvAra pahelAMnI mAphaka jANavA. bAkInAM dvAra je sUtra AlApaka niSpanna nikSepo vigere prastAvanA mAphaka sparzanA eTale thoDAmAM vyAkhyA karavI vigere kahe che. ahIM sUtra anugamamAM je sUtra nirdoSa rIte kahevAnuM che te kahe che. II63-bhA yUliyaM tu pavakkhAmi suyaM kevalibhAsiyaM / jaM suNettu supuSNANaM, dhamme uppajjaI maI // 1 // bhAva cUDAne huM kahuM chuM, kAraNa ke teno avasara Avelo che, ahIM cUDAmAM paNa zrutajJAna che, ana te kevalI bhagavaMte kaheluM che te ja huM kahIza. enA Upara pUrvAcAryano kahelo Avo adhikAra che. koI sAdhvIe phUgaDu (ghaDo bharelo bhAta khAnAra muni) jevA bhUkhavALA sAdhune bodha ApIne parANe comAsI parva jevA divase upavAsa karAvyo, paNa zarIre sahana nahi thavAthI te sAdhuno samAdhithI svargavAsa thayo ane sAdhvIne manamAM pazcAttApa thayo, ke huM sAdhuno jIva lenAra chuM ema kalpAMta karatAM tene vicAra thayo ke huM dUra rahelAM tIrthaMkarane pUchuM, tema vicAratAM tenA guNathI AkarSita thayelI devI AvI, ane te devI sAthe sAdhvI, zrI sImaMdhara svAmI pAse gaI, ane bhagavAnane pUchyuM ke huM sAdhunA maraNanI ghAtaka chuM ke nahi? prabhue tene nirdoSa kahIne A cUDA saMbhaLAvI te A cUDA che. te cUDA sAMbhaLIne sArA anubaMdhavALA punyavAna jIvone aciMtya cintAmaNi jevA cAritra dharmamAM vizeSa prakAre zraddhA thAya che, ane cAritranuM bIja utpanna thAya che, te mATe A paheluM sUtra kahyuM che, A pramANe pahelI gAthAmAM A cUlikAnI kevI rIte utpatti thaI te paNa batAvIne tethI zuM lAbha thAya, te paNa jaNAvyuM che. / / 1 / aNusoyapaTTie bahujaNaMmi, paDisoyaladdhalakkheNaM / paDisoyameva appA, dAyavvo houkAmeNaM // 2 // A pratijJA sUtra che ane adhyayana (cUDA)mAM caryA (judA judA gAme vihA2 ka2vA) nA guNo batAve che, tenI pravRttimAM mULa paga rUpa A che, jemake nadInA puranA pravAhamAM paDelA taNAtA lAkaDAnI mAphaka ApaNo jIva viSaya kumArgane anukULa kriyA karanArA ghaNA mANaso sAthe saMbaMdha rahevAthI patita thAya che. eTale lAkaDuM jema dariyAmAM taNAI jAya che, tema patita sAdhu doSonA dariyAmAM taNAya che, eTalA mATe devatAnI sahAyathI dariyAmAM jatAM bace tema sAdhue tethI ulaTA eTale viSaya rasane na poSe, tevo rasto pakaDavo joIe; jene mokSanI abhilASA che, teNe jyAM jyAM iMdriyone caMcaLatA karAvanArA viSayo che, tyAM tyAM jana Acarita kRtyone potAnA manamAM paNa na lAvIne tenAthI dUra rahevuM, paNa pratyeka samaye Agama bhaNavAmAM eka citte tatpara rahevuM, A saMbaMdhamAM zloko che.||2|| nimittamAsAdya yadeva kiJcana, svadharmamArga visRjantiH bAlizAH / tapaH zrutajJAnadhanAstu sAdhavo, na yAnti kRcchre parame'pi vikriyAm // 1 // kaMIpaNa nimitta pAmIne mUrkha puruSo svadharma mArgane choDI de che, paNa tapasyA ane zrutajJAna rUpa dhanavALAM sAdhuo game tevA mahAkaSTomAM paNa potAno uttama dharma choDatA nathI. 103 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI TurAyevAni vasUtra mApAMtarko - mAga rU kapAlamAdAya vipannavAsasA, varaM dviSadvezmasamRddhirIkSitA / vihAya lajjAM na tu dharmavaizase, surendratA (sA) rthe'pi samAhitaM manaH // 2 // rAmapAtra (sAvalu) hAthamAM laIne, tema phATelA vastro paherIne rahevuM te sArUM, paNa adhama zatrunA gharamAM samRddhi joIne tenI lAlacamAM lapaTAIne dharma rahita evA surendra jevA vaibhavavALA sAthe samAdhimAM lajjA choDIne rahevuM sArUM nathI.||2|| pApaM samAcarati vItaghRNo jaghanyaH prApyApadaM saghRNa eva vimadhyabuddhiH / prANAtyaye'pi na tu sAdhujanaH svavRttaM, velAM samudra iva lakSayituM samarthaH // 1 // bIjI cUlikA nirlajja mANasa vinA kAraNe pApa kare che, ane madhyama buddhivALo mANasa lajjAne lIdhe kaSTa AvatAM pApa Acare che, paNa sAdhu puruSo potAnAM mahAvratone prANa tyAga thatAM sudhI paNa choDatA nathI, jema samudra potAnI maryAdA rUpa velAne choDato nathI, paNa hadamAM rAkhe che, tema sAdhu puruSo maryAdA choDatA nathI. ATalo upadeza bIjI gAthAne aMge kahyo ke sAdhue paNa prANAnta kaSTa Ave to paNa sAdhupaNuM choDavuM nahi, (have bIjI gAthAno khulAso trIjI gAthAmAM kahe che.)||2|| aNusoyasuho logo paDisoo Asavo suvihiyANaM / aNusoo saMsAro, paDisoo tassa uttAro // 3 // karmanA bojAthI viSaya sukhamAM lIna thavuM. e nIcI jagyAmAM jema pANI jAya tema javAnuM che, te anuzrota kahevAya, ane tenAthI viparIta te iMdriyono vijaya karavo, te paramArtha sAdhanarUpa kAyA, vacana ane manano vyApAra te Azraya (AdhAra) vrata grahaNa rUpa uttama sAdhuone che, emAM ema samajAvyuM che ke A saMsAra te viSaya sukha che, ane te sukha bhogavavA jatAM pAcho saMsAra che, jema viSa e mRtyu che, ane dahI cIbhaDuM pratyakSa tAva che. (AmAM kAraNamAM kAryano upacAra che) mATe te viSayathI iMdriyo ne rokavI te pratizrota eTale saMsAra bhramaNathI bacIne mokSamAM jaI zake che teja uttAra (taravAno kinAro) che. ahIMyAM kAraNano kAryamAM upacAra karyo che, jema ke lokamAM ghI AyuSyane vadhAranArUM hovAthI ghIne ja AyuSya kahe che, tathA varasAdathI tAMdula(cokhA) pAke, tethI varasAda paDatAM loko kahe che ke A tAMdula (cokhA) varase che.II3II tamhA AyAraparakkameNa saMvarasamAhibahuleNaM / cariyA guNA ya niyamA ya hoMti sAhUNa daTThavA // 4 // A pramANe iMdriyano nirodha saMsArathI pAra utAranAra che, evuM samajIne sAdhue potAnuM parAkrama jJAnAdi pAMca prakAranA AcAramAM vAparavuM tathA iMdriyono nirodha karI samAdhinI bahulatA jeNe karI che tevA munie pAchuM paDavuM na thAya, tathA cAritra nirmaLa rahe, mATe bhikSu bhAvanA sAdhana rUpa aniyata vAsa (eka jagyAe paDI na rahevuM) dravya caryA pALavI, ane mahAvrato je mULa guNa che. tathA piMDa vizuddhi vigere niyamo uttara guNa che, te baMne yogya samaye vidhi anusAra pALavAM, te bhAvacaryA che, te sAdhuone jANavA yogya che. (samyajJAna vigerene bhaNavuM te pramANe cAlavuM, ane te pramANe bIjAne upadeza ApavAno che.)|4|| aNieyavAso samuyANacariyA, aNAyauMchaM pairikkayA ya / appovahI kalahavivajjaNA ya, vihAracariyA isiNaM pasatthA // 5 // caryA kahe che, aniyatavAsa eTale mAsakalpa te ziyALe unALe eka eka mAsa rahevAnuM, ane comAsAmAM cAra mAsa sthira rahevAnuM che, te nava kalpI vihAra karavo joIe, athavA aniketanavAsa eTale koIpaNa ghara Upara 104 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI cUlikA zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 mamatva na rAkhatAM udyAna vigeremAM jyAM ocho rAga thAya, tyAM rahevuM joIe, ane judI judI jagyAethI bhikSA mAMgavI joIe, tathA nirdoSa upakaraNa vigere levAM, tathA gRhasthothI ochA paricayavALA makAnamAM rahevuM. jarUra pUratI ja upadhi (vastra vigere) rAkhavAM tathA paraspara klezakAraka kathA na karavI, AvI rIte sAdhuonI caryA (yogya rIte vihAra vigere) prazaMsavA yogya che eTale tethI sAdhuone bhaNavA vigeremAM vikSepa na thAya ane bhagavAnanI AjJA pALavAthI bhAva caraNanA sAdhanathI A 'caryA' pavitra che, tethI prazaMsavA yogya che. A sAdhuonI vihAra caryAne aMge niryuktikAra kahe che. INI davve sarIrabhavio bhAveNa ya saMjao ihaM tassa / uggahiA paggahiA vihAracariA muNeavvA // 368 // sAdhunI vihAra caryAno adhikAra hovAthI te sAdhu kahevAya che, (caryA sAdhumAM rahelI che) mATe sAdhuno adhikAra kahe che. dravyathI ane bhAvathI dvArano vicAra karavo, te dravya bhAva caryA nikSepo che, tathA bhavya zarIra eTale madhyama bhedapaNAthI Agama noAgama jJa zarIra, bhavya zarIra, tadbatirikta dravya sAdhunuM upalakSaNa A che, (A sAdhunA dravya nikSepAmAM badho adhikAra pUrve AvI gayo che.) ane bhAvathI dvAra vicAratAM saMyata guNane anubhavanAro bhAva sAdhu pote che, tethI A adhyayanamAM bhAva sAdhunuM udyAna, ArAma vigeremAM nivAsathI aniyata caryA jANavI, te paNa viziSTa abhigraha rUpa eTale utkaTa Asana vigerethI rahevuM, te jANavu, (sAdhue gurukuLa vAsamAM rahI prathama zruta jJAna meLavavuM, bAda gurunI AjJAthI udyAna vigeremAM rahevuM, ane pramAda TALavA aneka prakAranAM Asana vaDe kALa vyatIta karavo.) have sUtranA sparza vaDe niryukti kahe che. aNieaM pairikkaM aNNAyaM sAmu ANiaM uMchaM / appovahI akalaho bihAracariA isipasatyA // 369 // vyAkhyA sUtra mAphaka jANavI, avayavano anukrama gAthA bhaMganA bhayathI nathI karyo, tathA arthathI sUtranA upanyAsa mAphaka jANavo. vihAra caryA RSionI prazaMsavA yogya che, je kaheluM tene vizeSapaNe samajAve che, (te have pachInA sUtramAM Avaze.) II369 / / JaphaLa-momALavivaLanA 1, 3sannanskriARs-16-1Ane | saMsaTThakappeNa carejja bhikkhu, tajjAyasaMsaTTa jaI jaejjA // 6 // 'AkIrNa eTale jyAM AgaLa rAjAnuM kuLa athavA saMkhaDI (jamaNavAramAM ghaNA loko ekaThA thayelA hoya) tyAM jatAM svapakSa ane parapakSanA mANaso hoya, temAM apamAna thAya, athavA upekSA thAya, tathA lAlacu tarIke gaNAya tethI tyAM AgaLa sAdhue javuM nahi, te kahe che, hAthInA pagamAM aphaLAvavuM, tathA ghoDAnI lAta athavA ghaNA lokonI avarajavarathI paDI javA vigerethI sAdhunA aMgane nukazAna thAya, (tathA sAdhunA bhayathI bhAgI jatAM bIjA jIvone pIDArUpa thAya,) vaLI gocarImAM alAbha (dAna maLe nahi) athavA doSita AhAra maLe. prAye joyA vinAnuM bhojana maLe (sAdhune acitta sacittane joIne levAnuM che, te tyAM joI zakAya nahi) eTale bhAta osAmaNa kAMjI vigere joIne levAM, vaLI hAtha vAsaNa gRhasthe potAnA mATe bhojana letAM kharaDelA hoya, tevA hAtha thI levuM, (jo sAdhu mATe kharaDe to kAcA pANIe dhotAM sAdhune doSa lAge.) eTale saMsRSTa te kAcuM gorasa (dUdha dahI chAza) vigerethI vAsaNa ke hAtha kharaDelA hoya to sAdhu levA yatna kare, Ane mATe ATha bhAMgA batAvelA che. kharaDelo hAtha kharaDeluM vAsaNa ane vAsaNamAM sAdhue dAna lIdhA pachI thoDuM paNa bAkI rahevuM joIe, A bhAMgo sarvottama che, 1 sthAnAMga - 5/1/1 105 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI cUlikA eTale sAdhu mATe pahelAM ke pachI vAsaNa ke hAtha dhovo paDe nahi (bAkInA sAta bhAMgA guru pAsethI samajI levA, sUtramAM osatra zabda che teno artha prAye che sAdhune zuddha gocarI levAnI hovAthI be jaNAe javuM eka zuddha vastumAM dhyAna rAkhe ane bIjo bhikSA grahaNa kare.)IIFI zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 . amajja - maMsAsi amaccharIyA, abhikkhaNaM nibbigaIgayA ya / abhikkhaNaM kAussaggakArI, sajjhAyajoge payao havejjA // 7 // sAdhue madya ane mAMsa durgatinA kAraNa samajIne pote tene choDI devAM, vAdInI zaMkA-AranAla (kAMjI) tathA ariSThA (chAza) vigere paNa saMdhAna (mizra thavA)thI bhAta vigere maLelAM che. tethI te prANInAM aMga hovAthI tyAjya che (chAza gAyanA aMgamAMthI thAya che. mATe bhAta sAthe chAza maLelI hoya to te paNa khAvI nahi joIe.) jainAcAryano uttara-tamArUM kahevuM barAbara nathI. chAza pravAhI ane prANInuM aMga hovAthI te madya mAMsanI tulanA pAmatuM nathI, loka zAstrathI paNa tevuM siddha thatuM nathI. saMdhAna ane prANInuM aMgapaNuM e baMnenI sarakhAmaNI karavI te ayogya che, tema te maryAdA oLaMgavA jevuM che, jema ke strI ane mAtA e baMne dekhAvamAM samAna che, tethI eka bhogavavA yogya ane bIjI pUjavA yogya che, te viveka naSTa thaze. vaLI pANI ane mUtra e baMnemAM pravAhIpaNuM samAna hovAthI eka pIvA yogya ane bIjAM tyAgavA yogya nahi thAya. tethI prANInuM aMga dUdha che tenI banelI chAza te mAMsanI tulanAmAM na ghaTe, tema chAza pravAhI ane dArU (madya) pravAhI tenuM samAnapaNuM na ghaTe, A saheja samajavAne mATe ja lakhyuM che, tethI vAdIe athavA kuziSye kadI paNa khoTo tarka bAMdhI madya ane mAMsane upayogamAM levAM nahi, vaLI sAdhu bIjAno dveSI na thAya, ane vAraMvAra eTale vinA kAraNe vikRti (dUdha dahI thI vigere) na vApare, A kahevAthI ema sUcavyuM ke khAvA yogya je vikRti che te paNa kAraNa vinA na levI, vaLI kAyotsarga (sthira Asana karI jA5) karavo, eTale bahAra jaI Avyo hoya to vidhi anusAra IriyAvahino eka logassano kAusagga kare, bIjA AcArya ema kahe che, vikRtinA paribhogamAM paNa kAusagga kare, zA mATe? te kahe che, IrSyA paMtha pratikramaNa karyA vinA bIjAM kaMI paNa kare nahi, kAraNake tenA vinA zuddhi thatI nathI, tathA bhaNavA gaNavAmAM tathA AyaMbila vigere tapamAM prayatna kare, jo tema na kare, to unmAda vigere doSo thAya.IISII na paDiNNavejjA sayaNA''saNAI, sejjaM nisejjaM taha bhatta-pANaM / gAme kule vA nagare va dese, mamattabhAvaM na kahiMci kujjA // 8 // mAsa kalpa vigere karIne vihAra karatAM gRhastha pAse evI kabulAta na karAve, ke mane A sthAna vigere vAparavA Apazo ja. 106 prazna-kaI vastu? uttara-zayana (saMthAro) Asana (pATalo) zayyA (rahevAnuM makAna) niSadyA (bhaNavAnI jagyA) athavA te kALane AzrayIne anukULa bhojana jema ke unALo hoya, to khAMDa khAjAM athavA drAkSanuM pANI vigerenI jo kabulAta karAve to mamatvano doSa lAge, vaLI A gAmamAM zrAvaka kuLamAM athavA ayodhyA jevA nagaramAM madhya deza vigere eTale gAma, kuLa, nagara, deza vigere sthaLamAM kayAMya paNa mArA paNAno sneha moha na kare, tema potAnA upakaraNa vigeremAM paNa mamatA na rAkhe. IILII gihiNo ve AvaDiyaM na kujjA, abhivAyaNaM vaMdaNa pUyaNaM vA / asaMkilidvehi samaM vasejjA, muNI caritassa jao na hANI // 9 // gRhasthanI vaiyAvacca (sevA) sAdhu na kare kAraNa ke sAdhu pAse gRhastha sevA karAve to sAdhunuM cAritra naSTa Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI cUlikA zrI trivatra matapata6 - bhAga 2 thAya, ane gRhasthane bahu pApa lAge, tema sAdhu vacanathI stuti paNa na kare, tathA kAyAthI namaskAra paNa na kare, tema nI satkAra paNa sAdha na kare. jo tame kare to UparanA ja doSo lAgu paDe che. A doSo dUra karavAne mATe ja gRhasthonI sevA nahi karanArA evA uttama sAdhuono sAdhu saMsarga kare ke jethI potAnA mahAvrato vigerenuM rakSaNa thAya jo gRhasthanI sAthe sAdhu rahe to tenA saMsArI kRtyanI anumodanAnuM pApa lAge (navamI gAthAnuM A pada bhaviSyanA viSaya mATe ja che, je vakhate praNayana kALamAM saMkliSTa sAdhano abhAva che, praNayana eTale upadeza Ape tevA samayamAM gRhasthano saMsarga na kahevAya, paNa pAchaLathI saMsarga na karavo tevo upadeza che, jeo gRhasthano ati paricaya rAkhe che, temane pAsasthA patita sAdhu kahevA mATe tevA sAdhuno saMsarga na karavo.)IGI na yA labhejjA niuNaM sahAya, guNAhiyaM vA guNao sama vA / ekko'vi pAvAI vivajjayato, viharejja kAmesu asajjamANo // 10 // kadAca kALanA doSathI saMyama anuSThAnamAM kuzaLa ane paraloka sAdhavAmAM tatpara evo bIjo koI sobatI na maLe, eTale sobatI jJAnAdi guNamAM adhika hoya, athavA samAna paNa hoya, athavA saheja ochA guNavALo hoya, paNa te uttama kaMcana jevo hoya, to tenI sobata karavI paNa traNamAM eka paNa sobatI na male, ane jyAM gRhasthanA paricaya karanAra jovAmAM Ave, to temano saMsarga na karatAM athavA kaMTALI hatAza na thatAM pote ekalo paNa vicare, kevI rIte? te kahe che, pApanAM kAraNa, evAM kharAba kRtyone choDI mUtramAM kahelA uttama AcAra vaDe ne ucita vihAra vaDe vicare ane icchA kAma vigere viSaya vAMchAthI saMbhALato vicare paNa pAsatyA vigerenI kusIbatamAM na rahe, jo rahe to tenI duSTatA paNa potAne lAge, tevuM bIjAoe paNa kahyuM che. ll10II varaM vihartuM saha pannagarbhavecchaThAtmabhirvA ripubhiH sahoSitum / adharmayuktavapalairapaNDitairna pApamitraiH saha vartituM kSamam // 1 // sApanI sAthe vicaravuM sAruM, tathA zaTha (krodhI) AtmAvALA zatruo sAthe paNa rahevuM sAruM, paNa adharma yukta capaLa evA mUkha pApI mitro sAthe rahevuM, ke temanI sAthe vartavuM, te ghaNuM ja kharAba che.ll1II ihaiva hanyurbhujagA hi roSitAH, dhRtAsayacchidramavekSya cArayaH / asatpravRttena janena saMgataH, paratra caiveha ca hanyate janaH // 2 // kadAca sApa kopAyamAna thAya, to mRtyu Ape. tathA talavAravALA zatruo lAga joIne mArI nAkhe, paNa kumArge cAlatA puruSanI sAthe sobata karatAM Aloka paraloka baMnemAM haNAvuM paDe che.ll I paralokaviruddhAni, kurvANaM duratastyajet / AtmAnaM yo'bhisaMdhatte, so'nyasmai syAtkayaM hitaM? // 3 // paralokavirUddha kArya karanArAne dUrathI choDavo joIe je pote durgatimAM jAya, te bIjAne hita karanAro kevI rIte thAya? II brahmahatyA surApAnaM, steyaM gurvAnAgamaH / mahAnti pAtakAnyAhurebhiva saha saMgamam? // 4 // brahma hatyA, dArU pIvo, corI karavI, bhaNAvanArA gurunI strIno saMga karavo, vigere mahAna pApo pApIonI sobata karanArA mANasone che, (evuM A anya zAstronA zlokomAM paNa kahe che.)jA. saMvacchara vA'vi paraM pamANaM, bIyaM ca vAsa na tahiM vasejjA / suttassa maggeNa carejja bhikkhU, suttassa attho jaha ANavei // 11 // jyAM comAsuM karyuM hoya, athavA eka mAsa kalpa karyo hoya, tyAM sAdhue bIjI sAla na rahevuM, eTale be 107 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ravikrUtra mAMtara - mana rU bIjI cUlikA varasa choDIne pachI comAsuM karavuM ethI vadhAre zuM kahe. paNa dareka rIte siddhAMtamAM kahelA mArge sAdhu cAle, tema pUrva ane pachI e baMnemAM virodha na Ave. evo yuktie pramANa tathA paramArtha sAdhanarUpa utsarga apavAda sahita jema zAstramAM kahyuM hoya, te pramANe pote varte eTale jarUra paDatAM kAraNe rahevuM paDe to dara mAse sAdhu saMthAro gocarI vigere badalato rahe. te pramANe vAMdaNAM pratikramaNa vigeremAM paNa vidhisara anuSThAna karato rahe, paNa lokanI DerI (cIDavATa)thI kheda pAmIne mUkI na de, jo mUkI de to AzAtanA thAya. A pramANe jude jude sthAne vicarato rahe. have tenA guNonA upAya batAve che. ll11 ___ jo puvarattAvararattakAle, saMpehaI appagamappaeNa / ki me kUDa? kiM ca me kicyasesaM? kiM sakkaNijja na samAyarAmi? // 12 // meM zuM karyuM, ane zuM karavAnuM che, te madhya rAtrie uThIne vicAravuM, ane uMmaranA pramANamAM mAre zuM zakya che? "ane te pramANe huM keTaluM AcaruM chuM. e badhuM zAstra rItie vicAravuM." jo te nahi karuM to gayelo kALa pharIthI AvavAno nathI. 12IE kiM me paro pAsar3a? kiM va appA? kiM vAhaM khaliyaM na vivajjayAmi? icveva samma aNuMpAsamANo, aNAgayaM no paDibaMdha kujjA // 13 // huM keTale aMze smalita thayo chuM. ane te mArUM virUddha vartana bIjo koI jue che, ane te jonAro jaina che, ke jenetara?tathA mAro AtmA pote jue che ke nahi, vaLI mArU alita (bhUlo sudhArU chuM ke nahi, evuM uttama sAdhu AgamamAM kahelI vidhie sArI rIte hamezAM tapAsato rahe, tema bhaviSyakALamAM pApanA prabaMdhanI ciMtA paNa na kare. II13 jattheva pAse kai duppauttaM, kAraNa vAyA adu mANaseNaM, tatyeva dhIro paDisAharejjA, AiNNo khippamiva kkhalINaM // 14 // je sAdhune bhUla kabUla karavAnuM A pramANe heya, eTale mana vacana ane kAyAthI dharma upadhinA pratilekhana vigeremAM potAnI bhUla thaelI jue, to dhIrajavALo thaIne, potAnI bhUla sudhArI le, jema uttama jAtino sArI cAlavALo ghoDo koI jagyAe Thokara khAya, paNa turta ja sAvadhAna thaIne potAnA mAlikane bacAvI le che, te pramANe uttama sAdhu potAnI thaelI bhUlane sudhArI le che.ll14o jasserisA joga jiiMdiyassa, thiImao sappurisassa nicyaM / tamAhu loe paDibuddhajIvI, so jIvaI saMjamajIvieNa // 15 // - je sAdhune potAnA hitanI vicAravAnI pravRtti rU5 mana vacana kAyAno vyApAra che, te sAdhu potAnI iiMdriyone jItI, saMyamamAM dhIraja rAkhI pramAdano jaya kare te sat puruSanI lokomAM nitya prazaMsA thAya che, eTale jyArathI teNe dIkSA lIdhI, sAmAyika uccaryuM te maratAM sudhI tenA uttama cAritrathI loko tene pratibaddha jIvI kahe che, teja saMyama jIvitathI jIve che. I15. appA khalu sayayaM ravivayavo, sabidiehiM susamAhiehiM / arakkhio jAipahaM udeI, surakkhio sabadahANa mukhyai // 16 // ri rema che vivAdigA jUnA sattA mArA 108 - Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI cUlikA "zrI trisUtra mApa2 - mArU AtmAne nizcayathI zakti anusAra hamezAM paralokanA apAya (du:kha)thI bacAvavo joIe, kevI rIte? uttara-sparzanA vigere badhI Idriyone viSayamAM kumArge jatAM aTakAvIne, samAdhivALA thavuM, jo te pramANe AtmAnI rakSA karavAmAM na Ave, to janma maraNanA mArgarUpa saMsAramAM bhramaNa karavuM paDe, paNa sUtramAM lakhyA pramANe apramAda paNe AtmAnI rakSA karavAmAM Ave, te zarIra ane mananA aneka prakAranA duHkhothI mUkAya che, jethI janma maraNa pharIthI na thAya, ane ekAnta zreSTha zAntipada (mokSa)nI prApti thAya che. A pramANe sudharmA svAmI kahe che. vigere pUrva mAkapha jANavuM. have bAkI rahelI vaktavyatA ne kahe che. ll16) chahiM mAsehi ahIaM, ajhayaNamiNaM tu ajjamaNageNaM / chamAsA pariAo, aha kAlagao samAhIe // 370 // cha mAse A dazavaikAlika nAmanuM adhyayana Aryamanaka muni (manaka muni nAmanA sAdhu) e bharyuM. (Arya zabdano artha e che ke tyAgavA yogya je pApo che tenAthI zIgha dUra thAya che. te Arya, ane manaka evuM nAma e baMne maLI, Aryamanaka zabda thayo che. temanuM AyuSya dIkSA lIdhA pachI cha mAsa hatuM teTalAmAM A sUtra bhaNIne AgamamAM kahelI vidhie zubha lezyAnA dhyAna vaDe svargavAsa thayA. ahIMyAM vRddhavAda (pUrvAcAryanuM kathana) A pramANe che ke jema manaka sAdhue dazavaikAlika sUtra bhaNI ArAdhanA karI tema bIjAone paNa te bhaNavAthI ArAdhanA thAo.I37oll ANaMdaasupAyaM kAsI sijjabhavA tahiM yerA / jasabhahassa ya pucha kahaNA a viAlaNA saMghe // 371 // jyAre tenuM maraNa thayuM, tyAre manaka sAdhunA guru je A sUtranA uddhAraka che, te zadhyambhava sUrie AMkhamAMthI harSanA AMsa mUkyAM ke eNe sArI rIte sutranI ArAdhanA karI che, te vakhate gurunI AMkhamAM AMsu joIne temanA pradhAna ziSya yazobhadra mahArAje pUchyuM ke sAdhune rAga na hoya, chatAM eka ziSyanA maraNathI Apane Avo saMsAra sneha kema thayo? gurue khulAso karyo ke A gRhasthapaNAno mAro putra che, ane teNe sArI ArAdhanA karI, tethI mane harSanAM AMsu AvyAM che. tethI badhA ziSyo pazcAttApa karavA lAgyA, ke he pUjya! Ape prathama amone kema na kahyuM? amo guru putranI sevA karata. gurue kahyuM ke temAM tamAro doSa nathI paNa te ziSya sAdhuonI sevA kare, tethI tene sUtra bhaNavAnI sAthe vaiyAvaccano paNa mahAna lAbha thAya, paNa jo meM kahyuM hota to tamo tenI pAse sevA karAvata nahi. to tene vaiyAvaccano lAbha malata nahi. A daza vaikAlika satra tenA cha mAsanA alpa AyuSya mATe meM uddharyuM che, te vakhate saMghe jANyuM. ane bhaviSyamAM paDatA kALamAM ghaNA jIvone A TUMkAmAM mahAna sAravALuM sUtra lAbhakAraka thaze, ethI te kAyama rahevA do. evI saMghe gurune prArthanA karI. (ane tyArathI AcArAMga sUtranA pahelA adhyayanane badale tenI vAMcanA zarU thaI.) A pramANe sUtra anugama kahyo, ane nayonuM varNana pUrve kahyuM che. daza vaikAlikanI pAchalI TIkA pahelAM adhyayananA chevaTamAM AvI gaI che, mATe sthAna zUnya na rahe, tethI TUMkANamAM kahe che, jJAnavAdI ane kriyAvAdI e baMne pota potAnuM ekAnta sthApe che, jJAnavAdI kahe che, ke jJAna ja hita ahitanI oLakhANa karAvI mokSe pahoMcADe che, kriyAvAdI potAnuM sthApe che ke jJAnathI kaMI thavAnuM nathI paNa kriyA eTale sAmAyikathI laI yathAkhyAtacAritra che tene ArAdhanAro mokSa prApti kare che. jinezvaranA mata pramANe jJAna ane cAritra maLavAthI ja kArya siddhi che. baha nayo eTale abhiprAyonuM chevaTa tattva e che ke sAdhue samyagujJAna bhaNavA sAthe cAritranI nitya ArAdhanA karavI. A pramANe dazavaikAlika sUtranI bIjI cUDA samApta thaI haribhadra sUrikRta TIkA samApta thaI ane daza vaikAlika sUtra samApta thayuM.II371// che zrI OM zAMti zAMti zAMtiH | - 109 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI darAMvaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 bIjI cUlikA anugama kahyo have nayo te naigama, saMgraha, vyavahAra, RRjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta Ama sAta bhede che. A nayonuM svarUpa AvazyakanA sAmAyika adhyayanamAM batAvela che. mATe ahIM vistAra karatA nathI. ahIM sthAna zUnya na rahe te mATe jJAna tapa ane kriyA nayanA bhAva dvAra vaDe saMkSepathI kahe che. tyAM jJAna naya kahe che. ke jJAna ja Aloka ane paralokanA phaLanuM kAraNa yuktie karIne yogya che. te batAve che. NAyaMmi givhiyabve agihiyavvaMmi ceva atyaMmi / jaiyavyameva ii jo uvaeso so nao nAma TIkA no artha - sArI rIte jANyA pachI eTale A svIkAravuM, A choDavuM e bannenuM bheguM raheluM upekSaNIya paNa sAthe jaNAya che. AmAM ema samajavuM ke jANyA pachI ja A levuM ke na levuM ke upekSA karavI te jANItAmAM thAya, paNa ajANyAmAM kevI rIte thAya? A lokamAM levA yogya phUlanI mALA, caMdana, strI vigere che ane na levA yogya jhera, zastrano ghA, kAMTA vigere; ane upekSA karavA yogya ghAsa, dhULa vigere. ane paraloka saMbaMdhI samyagdarzana vigere levA yogya che. tathA mithyAtva vigere tyajavA yogya che ane vivakSA vaDe abhyudaya vigere upekSA karavA yogya che. A arthamAM yatna karavo. eTale A anukrame Aloka paralokanA phaLanA icchuka jIve yatna karavo. te ajANyAmAM vartatAM phaLa siddhi thatI nathI. eja pramANe bIjAo paNa kahe che ke vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mithyAjJAnAtpravRttasya, phalaprApterasaMbhavAt // 1 // 'jJAna teja puruSone phala denAra che, paNa kriyA phlavALI nathI. mithyA ane ajJAnathI pravartelAne phaLa prAptino asaMbhava che.' tethI paralokanA phaLa icchanAre jANItAmAM ja pravartana karavuM. jaina siddhAMta paNa temaja kahe che- paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savvasaMjae / aNNANI kiM kAhI ? kiMvA nAhIi che apAvagaM // 1 // paheluM jJAna ane pachI dayA. A badhA sAdhuone AzrayIne che. bicAro ajJAnI zuM karaze? athavA punya pApane kevI rIte jANaze? vigere che ane tethI ja ema svIkAravuM ke jJAna e mukhya che. je jJAna vaDe tIrthaMkara gaNadharoe phakta agItArthane vihArAdika kriyAno paNa niSedha karyo che. AgaLa kahe che ke gIatyo a vihAro biio gIatyamIsio bhaNio / eto taiavihAro NANuSNAo jiNavarehiM // 1 // gItArthano vihAra hoya athavA gItArtha sAthe vihAra hoya te sivAya trIjo vihAra jinezvare kahyo nathI. ema abhiprAya che ke AMdhaLA pAchaLa AMdhaLo jAya to sIdhe raste na jAya tema prathama kSaya upamika jJAna batAvyuM. kSAyikane AzrayIne paNa tenuM ja viziSTa phaLa sAdhanapaNuM jANavuM. vaLI jinezvarane paNa saMsAra samudrane kinAre AvyA chatAM dIkSA grahaNa karIne utkRSTa tapacaraNa kare to paNa jyAM sudhI jIva ajIvanuM saMpUrNa vastunuM svarUpa batAvanAra kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI mokSa prApti nathI. mATe Aloka paralokamAM jJAna ja phaLanuM kAraNa che. A je upadeza apAya te naya jANavo. A nyAya vaDe jJAnanuM pradhAnapaNuM batAvI jJAnavAdI jJAnanaya siddha kare che. A jJAna vacana kriyA rUpe A adhyayanamAM jJAna rUpa teja levuM A icche che ke AnuM jJAna svarUpa ja che tethI ane vacana kriyA to tenA kArya paNe tene adhIna hovAthI te icchato nathI. guNa bhUtamAM te icche che. A jJAnavAdI kriyAne sAdhAraNa mAnIne te uDAvavA icche che. have kriyAnaya batAve che. have kriyAvAdI kahe che ke kriyA ja pradhAna che. Aloka paralokanA hita mATe yuktio karIne teja yukta che. A lakSaNavALI gAthAne ja potAnA pakSanI siddhi mATe kahe che. nAyammi gihiyavve agihiyavvaM ceva atyaMmi / jaiyavvameva II uvaeso so nao nAma // kriyA naya darzana anusAre vyAkhyA eTale jaNAyelI vAtamAM levA choDavA yogya vastumAM Aloka paralokanA hita mATe vartavuM e ja zreyaskara che. kAraNa ke pravRtti karyA vinA ekalA jJAnIne phaLa siddhi dekhAtI nathI. 110 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI likA zrI yAtriphUga mApata2 - mAga 3 tema anyo e kahyuM che ke kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM phladaM matam / yataH nImadhyabhogajo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // kriyA ja mANasone hitakArI che, paNa jJAna nahi, kAraNa ke strI, bhojana ane bhogano jANanAro ekalA jJAnathI sukhI thato nathI. tathA mokSa phaLanA arthIe kriyA ja karavI ane siddhAMta paNa ema ja kahe che ke ceiakulagaNasaMghe AyariANaM ca pavayaNasue a| sabbesuvi teja kyaM, tava saMjamamujjamateNa // 1 // caitya, kula, gaNa, saMgha, AcArya, pravacana, sUtra badhAMne paNa te tapane saMyama karanAre karyuM. tethI A paNa mAnI lo, ke tIrthakara gaNadharoe kriyA rahita puruSonuM jJAna nakAmuM kahyuM che. jema ke siddhAMta kahe che ke subahuMpi suamahIaM kiM kAhI varaNaviSpamukkasma ? aMdhassa jaha palitA dIvasayasahassa koDIvi // 1 // ghaNuMe zruta bhaNyo paNa cAritra rahitane zuM lAbha? jema AMdhaLAne hajAro dIvA karyA hoya to zuM phAyado? eTale ke joyA vinA hajAro dIvA nakAmAM che. ahIM te ema ja siddha kare che ke badhuM kriyAmAM ja che. A to upazama , cAritra AzrayIne kahyuM. ahIM kriyA te cAritra levuM. te kSAyika ne AzrayI paNa tenuM ja uttama phaLanuM sAdhakapaNuM jANavuM. jethI arihaMta bhagavAnane paNa kevaLajJAna thayA pachI paNa badhA karmano nAza karanAra pAMca hasva akSara uccAraNa mAtra kAlanI sarva saMvara rUpa kiyA te cAritra diyA jyAM sudhI tene na maLe tyAM sudhI mokSa nathI. tethI A loka paralokanA hita mATe kriyA mukhya thaI. A kriyAvAdIno upadeza che. te naya batAvyo eTale A naya vALo jJAna vacana kriyArUpa adhyayanamAM kriyAne ja icche. kAraNa ke tenuM svarUpa tevuM che. paNa te jJAna vacanane gauNa mAnI Icchato nathI. eTale upAdeya mAnane na icchatAM gaNa bhUtane icche che. ahiM A be nayanI yuktio vaDe ziSyane zaMkA thAya ke AmAM bannemAM yuktio che to sAcuM zuM? AcAryano uttara-"jJAna kriyA naya judA batAvI have potAno pakSa batAve che." savvesivi nayANaM bahUvihavattavvayaM nisAmetA / taM savanaya visuddha jaM caraNaguNahio sAhU mULa naya tathA tenA bhedo dravyAstika vigere te sAmAnya vizeSa sAthe apekSA rahita bane varNana karAya; athavA nAmAdinaya-koNa zuM yogya vastu icche che te sAMbhaLIne sarva nayathI saMmata evuM vacana cAritra guNamAM rahelo sAdhu te badhA nayone apekSA pUrvaka bhAva viSaya rUpa nipAne icche che. (arthAt jJAna ane kriyA e banne sAthe ArAdhavA yogya che.) zrI vardhamAna svAmIne namaskAra karIne cUDA adhyayananI vyAkhyA karI e rIte daza vaikAlikanI TIkA pUrNa thaI. daza vaikAlika niyukti TIkA cUlikA sahita pUrNa thayuM. yAkinI mahattarAnA dharmaputra bhagavAna zrI AcArya haribhadra sUrIzvarajI kRta ziSya bodhinI A TIkA banAvI. A TIkA karavA dvArA je puNya upArjana karyuM tethI mAtsarya duHkhanA viraharUpI guNavALuM A jagata bane ema AcAryazrIe bhAva vyakta karyA che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 1 7-53 8-47 8-50 pariziSTa - 1 dasakAliyasuttagAhANukkamo sutcagAhA gAhako sucagAhA gAIko suttagAhA gAhako aMga-paccaMga-saMThANaM 8-58 abhigama cauro samAhio 9-4-6 AiNNaomANavivajjaNA ya cU.2-6 aMtalikkhe ti NaM bUyA adhuvaM jovinaccA AukkAyaM na hiMsati 6-29 aIyammi ya kAlammi jamadraM apucchio na bhAsenjA AukAyaM vihiMsaMto 6-30 aIyammi ya kAlammi jattha. 7-9 appagghe vA mahagghe vA 7-46 AgAhaittA calaittA 5-1-31 aIyammi ya kAlammi nissaM appaNadrA paradrA vA kohA 6-11 AyAvayati gimhesu akAle carasi bhikkhU! 5-2-5 appaNadrA paradrA vA sippA 9-2-13 AyAvayAhi caya soyamallaM aguttI baMbhacerassa appattiyaM jeNa siyA 8-48 AbhoettANa nissesaM 5-1-89 aggalaM phalihaM dAraM 5-2-9 appA khalu sayayaM rakkhiyavvo cU.2-16 Ayarie ArAhei 5-2-45 ajayaM AsamANo appe siyA bhoyaNa 5-1-74 Ayariya'ggimivA''hiyaggI 9-3-1 anayaM caramANo ____4-1 abaMbhacariyaM ghoraM . 6-15 AyariyapAyA puNa appasanA 9-1-10 ajayaM ciTThamANo 4-2 abhibhUya kAraNa parIsahAI 10-14 Ayariye nA''rAhei 5-2-40 ajaya bhAsamANo amajja-maMsAsi amacchA cU.2-7 AyAra-paNNattidharaM anayaM bhuMjamANo amarovamaM jANiya cU.1-11 AyArappaNihiM laTuMjahA ajayaM sayamANo 4-4 amohaM vayaNaM kujjA 8-33 AyAramA viNayaM pauMje 9-3-2 ajjae pajjae vA vi |. arasaM virasaM vA vi 5-1-98 AloyaM thiggalaM dAraM 5-1-15 ajja yAhaM gaNI hoto cU.1-9 alaM pAsAyakhaMbhANaM 7-27 AlavaMte lavaMte vA 9-2(prakSepa) ajjie panjiye yAvi 7-15 alolue akuhae amAyI 9-3-10 AsaMdI-paliyaMkesu 6-53 ajIvaM pariNayaM naccA 5-1-77 alolo bhikkhU na rase 10-17 AsaNaM sayaNaM jANaM 7-29 adra suhumAI pehAe avaNNavAyaM ca parammuhassa 9-3-9 AsIviso yAvi paraM 9-1-5 adrAvae ya nAlIe asaMthaDA ime aMbA 7-33 AharaMtI siyA tattha 5-1-28 aNAyayaNe caraMtassa . 5-1-10 asaMsadreNa hattheNa 5-1-35 iMgAlaM agaNiM acciM aNAyAraM parakamma . 8-32 asaMsattaM paloejjA 5-1-23 iMgAlaM chAriyaM rAsiM 5-1-7 aNieyavAso samudANacariyA cU.2-5 asaccamosaM saccaM ca icceyaM chajjIvaNiyaM 4-28 anilassa samAraMbha 6-36 evaM ussakiyA dae 5-1-63 icceva saMpassiya buddhimaM naro cU.1-18 aNileNa na vIe 10-3 asaNaM pANagaM vA agaNimmi 5-1-69 | itthiyaM purisaMvA vi 5-2-29 aNutrae nAvaNae asaNaM pANagaM vA vi...udeg 5-1-59 imassa tA neraiyassa jaMtuNo cU.1-15 aNutravettu mehAvI . 5-1-83 asaNaM pANagaM vA...dANA 5-1-47 ihaloga pArattahi 8-44 aNusoyasuho logo cU.2-3 asaNaM pANagaM vA...puNNaTThA 5-1-49 iheva'dhammo ayaso cU.1-13 aNusoyapahie bahujaNammi cU.2-2 asaNaM pANagaM vA...pupphesu 5-1-57 uggama se pucchejjA 5-1-56 'atrajJappagaDaM leNaM 8-52 asaNaM pANagaM vA...vaNimA 5-1-51 uccAraM pAsavaNaM 8-18 atrAyauMchaM caraI visuddha 9-3-4 asaNaM pANagaM vA...samaNA 5-1-53 ujnupaNNo aNuviggo 5-1-90 atintiNe acavale 8-29 asaI vosadracattadehe 10-13 udaollaM appaNo kArya 8-7 aibhUmiM na gacchenjA 5-1-24 ahaM ca bhogarAyassa 2-8 udaollaM bIya saMsattaM 6-24 attadraguruo luddho 5-2-32 aha koI na icchejjA 5-1-96 uddesiyaM kIyagaDaM NiyAga atthaMgayammi Aicce aho! jiNehiM asAvajjA 5-1-92 uddesiyaM kIyagaDaM pUIkamma 5-1-55 adINo vittimesejjA 5-2-26 / aho! niccaM tavokamma 6-22 | uppana nAihIlejjA 5-1-99 8-28 112 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1 zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 8-39 / 4-20 '6-56 sutagAhA gAIko suttagAhA gAhako | sucagAhA gAhako uppalaM paramaM vA vi khati appANamamohasiNo 6-67 jattha pupphAI bIyAI 5-1-21 ... taM ca saMluciyA dae 5-2-14 | khavettA puvvakammAiM jattheva pAse kai cU.2-14 uppalaM pauma vA vi khuhaM pivAsaM dussejnaM 8-27 jayA kammaM khavittANaM 4-25 ... taM ca sammaddiyA dae jayA joge nirubhittA 4-24 uvahimmi amucchie | gaMbhIravijayA ee 6-55 jayA dhuNai kammarayaM 4-21 uvasameNa haNe kohaM gahaNesu na ciDenjA 8-11 jayA puNNaM ca pAvaM ca egaMtamavakkamittA 5-1-86 gihiNo veyAvaDiyaM cU.2-9 jayA muMDe bhavittA NaM eptamavakkamittA 5-1-81 gihiNo veyAvaDiyaM jayA ya ohAviyo hoi cU.1-2 eyaM ca adraM maNNaM 7-4 guNehi sAhU aguNehi'sAhU 9-3-11 jayA saMvaramukadraM . eyaM ca dosaM dadrUNaM - aNumAyaM 5-2-49 gurumiha sayayaM paDiyariya muNI 9-3-15 jayA savvattagaM nANaM 4-22 eyaM ca dosaM dadrUNaM - savvAhAraM 6-25 guThviNIeuvanatthaM jahA sasI komuijogajutte . 9-1-15 eeNa'NNeNa adreNa geruyavaNNiya 5-1-34 jayaM care jayaM ciTTe . 4-8. emee samaNA muttA goyaraggapavidrassa jarA jAva na pIleI . 8-36 eyArise mahAdose 5-1-69 goyaraggapavidro u 5-1-19 jasatiyaM dhammapayAI sikkhe 9-1-12 evaM tu guNappehI 5-2-44 goyaraggapaviTTo una 5-2-8 jasserisA joga jiiMdiyassa cU.2-15 / elagaM dAragaM sANaM 5-1-22 jassevamappA tu havejja evaM udaolle 5-1-33 cauNhaM khalu bhAsANaM nicchio cU.1-17 evaM kareMti saMbuddhA 2-11 cattAri vame sayA kara 10-6 jahA kukkar3apoyassa . 8-54 . evaM tu aguNappehI 5-2-41 cittabhittiM na ninjhAe jahA nisaMte tavaNa'ccimAlI 9-1-14 . evaM dhammassa viNao mUlaM 9-2-2 cittamaMtamacittaM vA 6-13 jahA dumassa pupphesu 1-2 evamAI u jA bhAsA 7-7 cUliyaM tu pavakkhAmi cU.2-1 | jahA''hiyaggI jalaNaM namase 9-1-11 evameyANi jANittA 8-16 jAimaMtA ime rukkhA . 7-31 . ovAyaM visamaM khAj jaM jANejja cirAdhotaM 5-1-76 jAe saddhAe nikkhaMto jaMpi vatthaM va pAyaM va...taM pi 6-19 jANaMtu tA ime samaNA 5-2-34 kaMdaM mUlaM palaMbaM vA 5-1-70 jaMpi vatthaM va pAyaM va...na te 6-38 jAI cattAri'bhojjAI kaMsesu kaMsapArasu 6-50 jaM bhave bhatta-pANaM tu 5-1-44 jAI-maraNAo muccai 9-4-7 kaNNasokkhehiM saddehiM jayA gaI bahuvihaM - 4-15 jAyateyaM na icchati kayarAI adra suhumAI? 8-14 jayA cayai saMyogaM 4-18 jA ya saccA avattavvA 7-2 kavidra mAuligaM ca 5-2-23 jayA jIvamajIve ya 4-14 jAti loe pANA kahaM care? kahaM cidve? jayA NiviMdae bhoe jiNavayaNarae atitiNe 9-4-5 kahaM nu kujjA sAmaNNaM jayA ya cayaI dhamma juvaMgave tti NaM bUyA 7-25 kAlaM chaMdovayAraM 9-2-20 jayA ya therao hoi je Ayariya-uvajjhAyANaM 9-2-12 kAleNa nikkhame bhikkhU 5-2-4 jayA ya pUimo hoi cU.1-4 | je ya kaMte pie bhoe kiM puNa je suyaggAhI . 9-2-16 jayA ya mANimo hoi cU.1-5 jeNaM baMdhaM vahaM ghoraM 9-2-14 kiM me paro pAsai cU.2-13 jayA ya vaMdimo hoi jena vaMde na se kuppe 5-2-30 kohaM mANaM ca mAyaM ca 8-37 jayA logamalogaM ca 4-23 je niyAgaM mamAyati 6-48 koho poi paNAsei 8-38 jayA akukuDaMbassa je mANiyA sayayaM mANayati 9-3-13 koho ya mANo ya aNiggihIyA 8-40 jai taM kAhisi bhAvaM 2-9 | je yaM caMDe mie thaddhe .. 9-2-3 8-61 8-26 cU.1-1 - 1 13 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 1 gAIko 0. 7-49 6-44 8-12 sucagAhA sucagAhA - gAhako | sucagAhA gAhako je yAvi caMDe maiiDDhigArave 9-2-22 tamhA evaM viyANittA... puDhavi 6-28 taheva sAvajjaM jogaM 7-40 je yAvi nAgaM Dahare tti naccA 9-1-4 tamhA evaM viyANittA... tassa 6-45 taheva sAvajjaNumoyaNI 7-54 je yAvi maMde tti guruM viittA 9-1-2 tamhA evaM viyANittA... teu- 6-35 / taheva suviNIyappA devA 9-2-11 jogaM ca samaNadhammammi 8-43 tamhA evaM viyANittA... vaNassaI 6-42 taheva suviNIyappA logasi 9-2-9 jo jIve vi Na yANati 4-12 tamhA evaM viyANittA...vAu- 6-39 taheva hole gole tti 7-14 jo jove vi viyANati 4-13 tamhA evaM viyANittA...dosaM 5-1-11 taheva'saMjayaM dhIro jo pavvayaM sirasA bhettumicche 9-1-8 tamhA gacchAmo vakkhAmo tahevuccAvayaM pANaM 5-1-75 jo pAvarga jaliyamavakkamejjA 9-1-6 tamhA teNa na gacchenjA tahevuccAvayA pANA 5-2-7 jo puvvarattAvarattakAle cU.2-12 tamhA te na siNAti 6-62 tahosahio pakAo 7-34 jo sahai hu gAmakaMTae 10-11 tamhA AyAraparakameNa tArisa bhatta-pANaM tu 5-2-15,17 taruNiyaM vA chevADi 5-2-20 tAliyaMTeNa patteNa...na te vIiu 6-37 Na jAimatte Na ya rUvamatte - tavaM kuvvai mehAvI 5-2-42 / tAliyaMTeNa patteNa...Na vIye NANa-dasaNasaMpaNNaM tavaM cimaM saMjamajogayaM ca 8-61 tiNhamatrayarAgassa 6-59 NAmadhenjeNa NaM vyA itthI tavateNe vaiteNe 5-2-46 tittagaM va kaDuyaM va kasAyaM. 5-1-97 tavoguNapahANassa 4-27 tIse so vayaNaM soccA . 2-10 taM appaNA Na geNhati / 6-14 / tasakAyaM na hiMsati 6-43 te vi taM guru pUti 9-2-15 taM aikkamittu na 5-2-11 tasakAyaM vihiMsaMto tesiM acchaNajoeNa taM ukkhivittu Na nikkhive 5-1-85 tasepANe Na hiMsejjA tesiM gurUNaM guNasAgarANaM 9-3-14 taMca accabilaM 5.1-79 tassa passaha kallANaM 5-2-43 tesiM so nihatto daMto taM ca ubhidiuM denjA 5-1-46 tahA kolamaNussinaM 5-2-21 taMca hojja akAmeNaM tahA naIo puNNAo 7-38 thaMbhA va kohA va mayappamAyA 9-1-1 taM dehavAsaM asuI asAsayaM . 10-21 tahA phalAI pakkAI 7-32 thaNagaM pajjemANI 5-1-42 taM bhave bhatta-pANaM tu...erisaM 5-1-41 taheva aviNIyappA - 9-2-5 thovamAsAyaNadrAe 5-1-74 taM bhave bhatta-pANaM tu...tArisaM 5-1-43 taheva asaNaM pANagaM vA...chadiya 10-9 taM.bhave bhatta-pANaM tu 5-1-48/50/52/ taheva asaNaM pANagaM vA...hohi 10-8 daMDa-satthaparijjUNA 9-2-8 58/60/62/64 taheva kANaM kANe tti 7-12 dagamaTTiyaAyANe 5-1-26 taNa-rukkhaM Na chiMdejjA .. 8-10 taheva gaMtumujjANaM...rukkhA 7-26 dagavAraeNa pihitaM 5-1-45 tao kAraNamuppaNNe taheva gaMtumujjANaM...rukkhA 7-30 davadavassa Na gacchejjA 5-1-14 tatto vi se caittANaM 5-2-48 taheva gAo duljhAo 7-24 dasa adra ya ThANAI - 6-7 tattha se cidramANassa taheva cAulaM pidraM 5-2-22 didaM miyaM asaMdiddha tattha se bhuMjamANassa taheva DaharaM va mahallagaM vA 9-3-12 dukurAI karetA NaM 3-14 tatthimaM paDhamaM ThANaM taruNagaM vA pavAlaM 5-2-19 duruhamANI pavaDejjA 5-1-68 tatyeva paDilehejjA 5-1-25 taheva pharusA bhAsA duggao va oeNaM 9-2-19 taheva aviNIyappA devA, 9-2-10 taheva phalamaMthUNi 5-2-24 dullahA hu muhAdAI 5-1-100 taheva aviNIyappA logasi 9-2-7 taheva maNussaM pasuM 7-22 devalogasamANo cU.1-10 taheva suviNIyappA 9-2-6 taheva mehaM va nahaM va mANavaM devANaM maNuyANaM ca 7-50 tamhA asaNapANAI taheva saMkhaDiM NaccA 7-36 doNhaM tu bhuMjamANANaM ego 5-1-37 tamhA eyaM viyANittA... Au- 6-31 taheva sattucuNNAI 5-1-71 doNhaM tu bhuMjamANANaM do vi 5-1-38 5-1-80 8-49 5-1-84 ____7-52 114 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1 'zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 gAhako gAIko cU.1-12 sucagAhA dhammAo bhaTU sirIo dhammo maMgalamukadvaM dhiratthu te jasokAmI dhuvaM ca paDilehenjA dhUvaNe tti vamaNe ya 2-7 8-17 7-57 nakkhataM sumiNaM jogaM 8-51 na nattha erisaM kuttaM na carejja vAse vAsante 5-1-8 na carejna vesasAmaMte na teNa bhikkhU 5-1-66 na pakkhao Na purao8-46 na paDiNNavejjA sayaNA''saNAiMcU.2-8 na paraM vaejjAsi ayaM kusIle 10-18 na bAhiraM paribhave 8-30 name ciraM dukkhamiNaM bhavissaI cU.1-16 naya bhoyaNammi giddho 8:23 na ya viggahiyaM kahaM kahejA 10-10 na yA labhejA NiuNaM sahAyaM cU.2-10 na sammamAloiyaM hojjA 5-1-91 na so pariggaho vutto 6-20 namokAreNa pArettA 5-1-93 nANa-dasaNasaMpaNNaM nANamegaggacitto nAmadhejjeNa NaM bUyA purisa- 7-20 nA''saMdI-paliyaMkesu nikkhammamANAe buddhavayaNe. nigigassa vA vi muMDassa niccugviggo jahA teNo 5-2-39 nidrANaM rasanijjUDhaM 8-22 niddesavattI puNa je gurUNaM 9-2-23 niiMca na bahumanenjA 8-42 nisseNiM kUlagaM pIDhaM 5-1-67 nIyaM sejnaM gaI ThANaM 9-2-17 nIyaduvAraM-tamasaM 5-1-20 sucagAhA sucagAhA gAhako pakkhaMde jaliyaM joI bhAsAe dose ya guNe ya 7 -56 pagaie maMdA vi bhavati ege 9-1-3 bhujittu bhogAI pasajjha ceyasA cU.1-14 pacchAkammaM purekamma 6-52 bhUyANaM samAghAo 6-34 pacchA vi te payAyA . a.4(prakSepa) paDikudra kulaM Na pavise 5-1-17 mahukArasamA buddhA paDiggahaM saMlihitANaM . 5-2-1 mahAgarA AyariyA 9-1-16 paDima paDivajjiyA masANe 10-12 musAvAo ya logammi paDisehie va dine 5-2-13 muhattadukkhA hu bhavaMti kaMTayA 9-3-7 paDhamaM nANaM tao dayA mUlae siMgabere ya 3 -7 payattapakke ti va pakkamAlave 7-42 mUlameyamahammassa 6-16 parikkhabhAsI susamAhiiMdie mUlAe khaMdhpabhavo .. 9-2-1 parivUDhe ti NaM bUyA 7-23 parIsahariudaMtA 3-13 raNNo gahavaINaM ca. 5-1-16 pavaDate va se tattha 5-1-5 rAiNiesu viNayaM pauMje DaharA 9-3-3 pavisittu parAgAraM . rAiNiesu viNayaM payuMje dhuva 8-41 paveyae ajjapayaM mahAmuNI rAyaNo rAyamaccA ya pAINaM paDiNaM vA vi roiya nAyaputtavayaNaM .. 10-5 piMDa sejnaM ca vatthaM ca piyAegaio teNo 5-2-37 . lajjA dayA saMjama pIDhae caMgabere ya .. . 7-28 labhUNa vi devataM 5-2-47 pehei hiyANu sAsaNaM 9-4-2 lUhavittI susaMtuTe 8-25 puDhaviM na khaNe na khaNAvae 10-2 lobhassesa'NuphAso puDhaviM bhitti silaM lekheM puDhavikAyaM na hiMsati 6-26 vaDDhaI soMDiyA tassa 5-2-38 puDhavikAyaM vihiMsaMto vaNassaI na hiMsaMti 6-40 puDhavi daga agaNi vaNassaI vihiMsaMto putadAraparikiNNo cU.1-8 vaNImagassa vA tassa 5-2-12 purao jugamAyAe vattha-gaMdha-malaMkAraM 2-2 purekammeNa hattheNa 5-1-32 vayaM ca vittiM labbhAmo 1-4 puSaNadrA jasokAmI 5-2-35 vahaNaM tasa-thAvarANa hoi 10-4 poggalANaM pariNAma 8-61 vAo vudraM ca sIuNhaM . 7-51 vAhio vA arogo vA 6-60 balaM thAmaM ca pehAe 8-35 vikAyamANaM pasaDhaM . 5-1-72 bahave ime asAhU 7-48 viDamubbheimaM loNaM 6-17 bahuM paraghare asthi 5-2-27 viNaeNa pavisittA 5-1-88 bahuM suNehiM kaNNehiM 8-20 viNayaM pi jo uvAeNa bahuadriyaM poggalaM 5-1-73 viNaye sue a tave bahuvAhaDA agAhA 7-39 vitahaM pi tahAmutiM. .6-18 84 6-27 . 8-2 9-2-4 2-4-1 paMcAsavapariNAyA paMceMdiyANa pANANa - 7-29 - 115 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 1 6-69 sucagAhA gAIko vibhUsA itthisaMsaggI 8-57 vibhUsAvattiyaM ceyaM vibhUsAvattiyaM bhikkhU 6-65 virUDhA bahusaMbhUyA vivattI aviNIyassa. 9-2-21 vivattI baMbhacerassa 6-57 vivittA ya bhave senjA 8-53 vivihaguNa-tavoraye ya nicca 9-4-4 visaesu maNuNNesu 8-59 visamato imaM ciMte 5-1-94 lly sucagAhA gAhako savvameyamaNAiNNaM 3-10 savvameyaM vaissAmi 7-44 savvukkassaM paragdhaM vA 7-43 sANaM sUrya gAviM 5-1-12 sANI-pAvArapihiyaM 5-1-18 sAhavo to ciyatteNa 5-1-15 sAluyaM vA virAliyaM 5-2-18 sAhaTTa nikkhivittA NaM 5-1-30 sikkhiUNa bhikkhesaNasohI 5-2-50 siNANaM aduvA karka siNehaM pupphasuhamaM 8-15 siyA egaiyo laddhaM lobheNa 5-2-21 siyA egaiyo lalu vivihaM 5-2-33 siyA ya goyaraggagao 5-1-83 siyA ya bhikkhu icchenjA 5-1-87 siyA ya samaNadvAe 5-1-40 siyA hu sIseNa giri pi bhide 9-1-9 siyA hu se pAvaya No DahejjA 9-1-7 sIodagaM na sevejjA sIodagasamAraMbhe sukaDe tti supakke tti sukkIyaM vA suvikkIyaM suyaM vA jai vA divaM suddhapuDhavIe na nisie suraM vA meragaM vA vi 5-2-36 suhasAyagassa samaNassa 4-26 se gAme vA nagare vA 5-1-2 se jANamajANaM vA 8-31 sejjAyarapiMDaM ca sejjA-nisIhiyAe se tArise dukkhasahe niiMdie. 8-64 soccA jANai kallANaM 4-11 soccANa mehAvi subhAsiyAI 9-1-17 sovaccale siMdhave loNe saMkhaDiM saMkhaDiM bUyA . . 7-37 saMghaTaittA kAraNaM 9-2-18 saMjame sudriappANaM 3-1 saMtime suhamA pANA ghasAsu 6-61 saMtime suhuma pANA tasA , 6-23 saMthArasejjA''saNa bhatta-pANe 9-3-5 saMpate bhikkhakAlammi 5-1-1 . saMvaccharaM vA'vi paraM pamANaM cU.2-11 * saMsadreNa hatyeNa 5-1-36 sakA sahiuM AsAe kaMTagA 9-3-6 sakhuDaga-viyattANaM sajjhAya-sajjhANarayassa tAiNo 8-63 saMnihiM ca na kuvvenjA8-24 manihI gihimatte ya 3-3 sai kAle care bhikkhU 5-2-6 'saovasaMtA amamA akiMcaNA 6-68 samaNaM mAhaNaM vA vi 5-2-10 samAe pehAe parivyayaMtI 2-4 samAvayaMtA vayaNAbhighAyA samudANaM care bhikkhU 5-2-25 sammaimANI pANANi 5-1-29 sammadriI sayA amUDhe 10-7 sayaNA''saNa vatthaM vA . 5-2-28 savakasuddhI samupahiyA 7-55 savvajovA vi icchati savvatthuvahiNA buddhA 6-21 savvabhUya'ppabhUyassa sucagAhA gAIko hatthasaMjae pAyasaMjae 10-15 he ho hale ti atre tti 7-19 hojja kadvaM silaM vAvi 5-1-65 gadhAtmaka adhyayana ahAvare cautthe bhaMte mahavvae ahAvare chadre bhaMte vae ahAvare tacce bhaMte mahavvae ahAvare docce bhaMte mahavvae ahAvare paMcame bhaMte mahavvae Au citta maMtamakkhAyA iccesiM chahaM jIvanikAyANaM imA khalu sA chajjIvaNiyA ime khalu te therehi iha khalu bho pavvaieNaM kayarA khalu sA chajjIvaNiyA kayare khalu te therehiM cauvvihA khalu AyAra samAhI cauvvihA khalu tava samAhI cauvvihA khalu viNaya samAhI cauvvihA khalu suya samAhI teu cittamaMtamakkhAyA paDhame bhaMte mahavvae puDhavi cittamaMtamakkhAyA bhavai ya ettha-jayAya bhavai ya ettha-jiNavayaNa bhavai ya ettha-nANa bhavai ya ettha-pehei bhavai ya ettha-viviha vaNassai cittamaMtamakkhAyA vAu cittamaMtamakkhAyA suyaM me AusaM-ihakhalu cha. suyaM me AusaM-ihakhalu the. se bhikkhuvA-agaNiM vA se bhikkhuvA-udagaM vA se bhikkhuvA-koDaM vA se bhikkhuvA-puDhaviM vA se bhikkhuvA-bIesu vA se bhikkhuvA-sieNa vA 8-5 9-3-8 5-2-2 haMdi! dhamma-uttha-kAmANaM hatthaM pAyaM ca kAyaM ca hattha-pAyapaDicchitraM 8-45 8-56 116 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa prathamamadhyayanam jayati vijitAnyatenA gA. 2 gA. 1 siddhi gamukhagapANa 1.1 iha baoNoNrTa paDatANaM 1.2 rAgAdi vAsanAmuktaM 1.3 1.4 1.5 2.1 gA. 3 pariziSTa - 2 dazavaikAlika niyuktinI gAthA ane TIkAnI aMdaranI gAthA-bhASyagAthA 3.1 3.2 3.3 2 3.6 gA. 4 gA. 5 3.4. piMDa visohI [oghaniyukti bhASya 3] 3.5 kAliyasuaM [ A. bhA. gA- 124 ] jAvaMta ajjavairA [A.ni. gA762) apuhutta puhuttAi nikvega niruta 5.2 guNasattvAntara aNimAdyaSTavidha 5.3 5.4 5.5 eka eva hi bhUtAtmA AimajjhavaNaM jaM rahao 5.6 5.7 5.8 5.9 suyanANe etthaM puNa suyaNANassa uddesa vayasamaNa dhamma [oghaniyukti bhASya 2] 5. 1 suttattho khalu [ naMdI 126/4] [kalpabhASya gA 149) mUyaM huMkAraM [naMdI 126/4) NiccaM guru pamAI paDhame nattha appaNhuyA bitiSa'vi goNisariccho ahavA aNicchamANaM apamAI jattha 5. 10 desakulajAiruvI zrI dazabaikAlikasUtra bhASAMtara bhAga 3 [ bR.ka. bhA. 241/4 ] 5. 11 jiyapariso jiyaniddo (bR.ka. bhA. 241/4] 5. 12 paMcavihe AyAre juto (bR.ka. bhA. 241/4] 5.13 sasamayapara samayaviU 5. 14 5. 15 5. 16 5.17 5:18 gA. 6 gA. 7 gA. 8 gA. 9 gA. 10 [ bR.ka. bhA. 241/4 ] guNasuTTi assa kSIraM bhAjanasaMsthaM tadvatsubhASitamayaM kSIraM zIte'pi vapalabdha na cAritreNa vihInaH vAI parUce kappe dasakAliyati nAmaM NAmaM ThavaNA davie NAma ThavaNA davie khitte bAlAkiDA maMdA sthAnAMga 10 sUtra 154/ taMdula veyAliyam gA - 43] 10. 1 jAyamittassa [TIkA 44] 10. 2 biiyaM ca dasaM patto [ TIkA 45 ] 10. 3 taiyaM ca dasaM patto [TIkA 46] 10. 4 cautthI u balA nAma (TIkA 40) 10.5 paMcami tu dasaM patto [TIkA 48 ] 10.6 chadrI u hAyaNI nAma [ TIkA 49 ] 10.7 sattamiM ca dasaM patto [ TIkA 50 ] 10.8 saMkuviyayalIcammo [ TIkA 51] 10.9 navamI mammuhI nAma [TIkA 2] 10. 10 hINabhinnasaro dINo [ TIkA 53 ] davve addha ahAua sAmAica aNukramao jeNa va jaM va paDuccA sejjaMbhavaM gaNadharaM gA. 11 gA. 12 gA. 13 gA. 14 gA. 15 gA. 16 16. 1 AhAkammaM NaM bhuMjamANe [bhagavati zataka 139 su.71/ saccapyavAyapuvvasa nijjUDA bIo'vi a Aeso gA. 17 gA. 18 gA. 19. gA. 20 gA. 21 gA. 22 gA. 23 maNagaM paDucca sejjaMbhaveNa AyaSyavAyapubvA nijjUDA 23.7 23.8 23.9 dumapuphiyAiyA khalu pahame dhammapasaMsA so gA. 24 gA. 25 gA. 26 gA. 27 gA. 28 gA. 29 taie AyArakahA bhikkhavisohI tavasaMjamassa vayapavibhattI paNa sattamammi 23.1 23. 2 23.3 tasyAtmA saMyamo dhanado dhanArthinAM proktaH jassa dhiI tassa tavo 23.4 cha jIvanikArasu 23.5 se saMjae samakkhAe go aragapavi 23.6 [ da.a. 5, u. 2 gA-8] sAvajjaNa vajjANaM paNihANa rahiyasseha AyAra paNihANami do ajhayaNAM cUliya dasakAliamsa eso paDhamajjhayaNaM oho jaM sAmannaM nAmAi caumme ajhappassANavaNaM [ anuyogadvAra sU. 631] 117 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa -2 gA. 30 ahigammati va atthA | gA. 4. duviho logutario gA.1 jaha dIvA dIvasayaM . suadhammo [anuyogadvAra sU. 643] 43.1 yaH samaH sarvabhUteSu traseSu gA. 32 nANassa daMsaNassa'vi gA. 44 davvebhAve'vi a maMgalAI gA. 3 advavihaM kammarayaM porANaM davvammi 34 NAmadumo ThavaNadumo gA. 45 hiMsAe paDivakkho hoi gA. 35 dumA ya pAyavA rukkhA 45.1 uccAliammi pAe gA. 36 puSpANi akusumANi [odhaniyukti gA.749) gA. 37 dumapuSphiA ya / 45.2 na ya tassa taNNimitto baMdho 37.1 jahA catArighuNA [oghaniyukti gA.750] (sthAnAMga-4 pra.u. gA-56) | 45.3 jahA kevi purise 37.2 vraNalepAkSopAGgavada gA. 46 puDhavidagaagaNimAruyavaNa[prazamarati 135) ssaIviticaupaNidiajjIve 37.3 jaha rahio'Nuvautto [pra.sAra bhA.1, 555) [anuyogadvAra, utta.ni.-308] - 46.1 puDhavAiyANa jAva ya paMciMdiya 37.4 jaha jaugolo 46.2 ajjIvahiM jehiM gahirahiM 37.5 dUre aNesaNA'dasaNAi 46.3 gaMDI kacchavi mudrI 37.6 uddeseniise ya niggame . saMpuDaphalae [anuyogadvAra 713] [pra.sAroddhAra bhA.1, 664) 37.7. kiMkAvihaM kassa kahi 46.4 bAhallapuhu-tehiM gaMDI pottho [anuyogadvAra 713] : (pra.sAroddhAra bhA.1, 665) ..37. putramAMsanI kathA 46.5 cauraMguladIho vA vaTTAgiti (jJAtAdharmakathA 18 adhyayana) (pra.sAroddhAra bhA.1, 666] 37.8 jeNa va jaM va paDuccA 46.6 saMpuDao dugamAI phalagA 37.9 askhalitam / [pra.sAroddhAra bhA.1, 667] [anuyogadvAra, su. 623] 46.7 dIho vA hasso vA jo pihalo 37.10 saMhitA ca padaM caiva (pra.sAroddhAra bhA.1, 668] [anuyogadvAra 754 vi.bhASya 46.8 duvihaM ca dUsapaNaaMsamA37.11 durgatiprasRtAn jIvAn sao gA. 8 katthai pucchai sIso 46.9 appaDilehi adUse tUlI 38.1 evaM tAvatsamAsena [pra.sAroddhAra bhA.1, 677) | -18.2 granthavistara doSAnna 46.10 palhavi koyavi pAvAra 18.3 procyate'nugamaniyukti (pra.sAroddhAra bhA.1, 678] 18.4 hoi kayattho vottuM 46.11 palhavi hatthuttharaNaM koyaeo 18.5 suttapphAsianijjutiNiogo (pra.sAroddhAra bhA.1, 679) 38.6 evaM suttANugamo 46.12 taNapaNagaMpuNa bhaNiyaM jiNehi _ . suttAlAvagakao (pra.sAroddhAra bhA.1, 675) gA. 31 NAmaMThavaNAdhammo davvadhamme 46.13 aya ela gAvi mahisI gA. 4. davyaM ca asthikAyappayAra (pra.sAroddhAra bhA.1, 676] dhammo a 46.14 tahaviaDahiraNNAI gA., dhammatthikAyadhammo 46.15 esA peha uvehA puNovi gA. 42 gammapasudesarajje 46.16 eso uvikkhagoha avvAvAre / 118 46.17 vAvAruvikkha tahiM samoiya 46.18 avvAvArauvekkhA Navi coei 46.19 paDisAgarie apamajjiesu pAesu 46.20 pANAIsaMsattaM mattaM pANamahavA vi 46.21 taM paridrappavihIe avahaTuMsaMjamo 46.22 juyalaM maNavaisaMjama ___ eso kAe 46.23 tavvajaM kummassa va gA. 47 aNasaNamUNo ariA vittI saMkhevaNaM [uttarAdhyayana-30, gA.8] | 47.1 sIhAdisu abhibhUo pAdavagamaNaM [paM. va. 1620] . 47.2 catAri vicittAI vigaI nijjUhiyAI (paM.va. 1574] 47.3 NAivigiTTho atavo chammAse [paM.va. 1575] 47.4 vAsaM koDisahiya AyAmaM kAu (paM.va. 1576] 47.5 iMgiadesami sayaM 47.6 bhattapariNANasaNaM 47.7 jaM vaTTai uvayAre uvagaraNaM taM (pra.sA. bhA.1, pR. 172] 47.8 batIsaM kira kavalA AhAro (pra.sA. bhA.1, pR.173] 47.1 kavalANa ya parimANaM (zAMtyAcArya-uttarA. pR.604) 47.10 appAhAra avajJA dubhAga (pra.sA. bhA.1, pR. 173] * 47.11 kohAINamaNudiNaM cAo (pra.sA. bhA.1, pR. 174] 47.12 levaDamalevarDa vA amugaMdavvaM [paMcavastuka 298] 47.13 adra u goarabhUmI [paMcavastuka 299] 47.14 ujjua gatuMpaccAgaI a [paMcavastuka 300] Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 2 'zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 47.15 kAle abhiggaho puNa AdI [paMcavastuka 301, bR.ka.bhA. 1351] 47.16 ditagapaDicchayANaM bhavejja [paMcavastuka 302, bR.ka.bhA. 1351] 47.17 ukkhittamAicaragA bhAvajuA (paMcavastuka 303. bR.ka.bhA. 1352) 47.18 osakkaNa ahisakkaNaparaMmu hAlaMkio [paMcavastuka 304) 47.19 vigaI vigaIbhIo [pra.sAroddhAra bhA.1. pR.148] 47.20 vigaI pariNaidhammo moho [pra.sAroddhAra bhA.1, pR.148] 47.21 dAvAnalama-jjhagao ko [pra.sAroddhAra bhA.1. pR.148] 47.22 vIrAsaNa ukhuDugAsa .. pra.sAroddhAra bhA.1, pR.176) 47.23 vIrAsaNAisu guNA pra.sAroddhAra bhA.1, pR.176) 47.24 NissaMgayA ya pacchApurakammavi vajjaNaM [pra.sAroddhAra bhA.1. pR.176] 47.25 pazcAtkarma puraH karma 47.26 iMdiakasAyajoe paDucca (pra.sAroddhAra bhA.1, pR.177) 47.27 saddesu amaddayapAvaesu (jJAtAdharmakathA 1/17) 47.28 udayasseva niroho udayaM (pra.sAroddhAra bhA.1, pR.177) 47.29 apasatthANaniroho jogANamudIraNaM (pra.sAroddhAra bhA.1, pR.178] 47.30 ArAmujjANAdisu [pra.sAroddhAra bhA.1, pR.178] gA. 48 pAyacchittaM viNao veAvaccaM [uttarA. 30) 48.1 pAchidai jamhA pAyacchitti [A.ni. 1508] 48.2 AloyaNapaDikamaNe 48.20 rAjyopabhogazayanA mIsavivege 48.21 saMchedanardahana [pra.sAroddhAra bhA.2, pR.758, 48.22 sutrArthasAdhana A.ni. 1418, u. 30/31) 48.23 yasyendriyANi 48.3 vinayaphalaM zuzrUSA guru- 48.24 Arte tiryagitistathA [prazamarati gA. 72] 48.25 davve bhAve atahA 48.4 saMvaraphalaM tapobalamatha 48.26 kAle gaNadahANaM tapaso 48.24 Natthi puDhavI visidro (prazamarati gA. 73] gA. 45 jiNavayaNaM siddha 48.5 yoganirodhAdbhavasantatikSayaH 49.1 rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA [prazamarati gA. 74] 49.2 jIvAnAM pudgalAnAM ca .. 48.6 NANe daMsaNacaraNe | gA. 50 katthai paMcavayavaM [pra.sAroddhAra bhA.1, pR.179] 51 tatthAharaNaM. 48.7 bhattI taha bahumANo gA. 52 nAyamudAkaraNatia .. [pra.sAroddhAra bhA.1, pR.179] gA. 53 cariaMca kappiaMvA . 48.8 sussUsaNA aNAsAyaNA 53.1 jaha tubbe [pra.sAroddhAra bhA.1. pR.179] | 53.2 Navi asthi Navi 48.1 sakArabhudrANe sammANAsaNa | 53.3 sAdhyenAnugamo hetoH (pra.sAroddhAra bhA.1. pR. 179] | gA. 54 cauhA khalu AhAraNaM 48.10 eMtassaNugacchaNayAThiassa | gA. 55 davyAvAe donnI (pra.sAroddhAra bhA.1, pR.179] - 55.1 arthAnAmarjane . 48.11 titthagara dhamma Ayaria . 55.2 apAya bahulaM (pra.sAroddhAra bhA.1. pR.180] ] gA. 56 khetammi avakamaNaM 48.12 titthagarANamaNAsAyaNAe [o.ni.bhA. gA. 15) (pra.sAroddhAra bhA.1, pR.180] gA. 57 sikkhaga asikkhagANaM 48.13 sAmAiyAicaraNassa gA. 58 davikAraNagahiaM (pra.sAroddhAra bhA.1, pR.180] 58.1 saMvacchara bArasaraNa 48.14 maNavaikAiyaviNao gA. 59 "davvAdiehiM AyariyAINa gA. 60 suhadukkhasaMpaogo [pra.sAroddhAra bhA.1, pR.180] gA. 61 emeva cauvigppo 48.15 abbhAsa'cchaNachaMdANuMvattaNaM gA. 62 kAlo anAliyAi (pra.sAroddhAra bhA.1, pR.181) gA. 63 evaM tu ihaM AyA 48.16 taha desakAlajANaNa jaha va'ssAo savvatthesu evaM aU jIvvassavi (pra.sAroddhAra bhA.1. pR.181 gA. 66 evaM sau jIvassavi 48.17 veAvaccaM vAvaDabhAvI ThavaNAkammaM eka [pra.sAroddhAra bhA.1, pR.182; savvabhicAraM hetu uttarA.zAntAcArya TIkA pR.609] 69 hoti paDuppannaviNAsami 48.18 Ayariya uvajjhAe 69.1 ciMtei dagumicchai (uttarA. 557] 69.2 paDhame soyaI vege 48.19 vattha Ayario 69.3 DajhaI paMcamavege [dha.saM.bhA. 3] 69.4 Navame Na yANai 119 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara- bhAga 3 69.5 paraloIyA avAyA vAyavva uvAraNa jaM bhaNasi natthi gA. 70 gA. 71 gA. 72 gA. 73 gA. 74 74. 1 74. gA. 75 gA. 76 gA. 77 gA. 78 gA. 79 gA. 80 gA. 81 81. 1 81. 2 gA. 82 78.1 pucchaha pucchAveha keNati nattha annAvaesao gA. 83 paDhamaM ahammata NevaM ahammattaM vAdammi tahAruve paDilome jaha abhao 82.1. No kiMci ya paDilomaM 82.2 soya kira taccaNNio gA. 84 82. 3 davvandriyassa pajjavaNayadriya 82.4 aNNe dudravAdimmi attavannA sami ya vivakhApuvvo gA. 85 AharaNaM tase 83. 1 loiyadhammAovihu 83. 2 iya sAsaNassa'vaNNo batAra upannAse 85. 1 sAhukAra purogaM bharaheNavi puvvabhave bhujitu bharahavAsaM jesipi asthi gA. 86 upalambhammi atthitti jA viyakkA pucchAra kaNio khalu 84. 1 tavvatthuma puriso 84. 2 na mAMsabhakSaNe gA. 87 tujha piyA mahapiNa tujjha piyA mama ahavAvi imo heU vinneo ubdhAmigA ya mahilA 07.1 irimaMdirapaNNahArao 87. 2 kayalIvaNapattaveDhiyA sA sagaDatittirI dhammo guNA ahiMsAiyA to arahaMtA uvasaMhAro devA jaha biyapannA jiNasAsaNaoNma jaha jiNasAsaNanirayA gA. 88 gA. 89 gA. 90 gA. 99 gA. 92 gA. 93. 120 gA. 94 gA. 95 mA. 1 mA. 2 bhA. 3 bhA. 4 gA. 96 gA. 97 gA. 98 98.1 gA. 99 gA. 100 gA. 101 gA. 102 102. 1 tesuvi ya dhammasaddo jo te dhammasa gA. 103 gA. 104 gA. 105 gA. 106 gA. 107 esa palAsuddhI heka jaM bhatapANa uvagaraNa aphAsuya kayakAriya - 100.1 agnAvAjyAhutiH esA viddhi to jaha bhamaroti ya etthaM evaM bhamarAharaNe ettha ya bhaNijja koI krameNa krAyako hanti vAsai na taNassa kae aNi havI huya kiM vAsai to kiM vigdhaM sadaiva devAH sadgAvo kiMca dumA pupphati jAya? kassai buddhI esA vittI taM na bhavai jeNa dumA atthi bahU vaNasaMDA bhamarA paI kI puNa gA. 108 samA gA. 109 kiM nu mahI tI gA. 110 gA. 111 gA. 112 gA. 113 gA. 114 atthi bahugAmanagarA samaNA pagaI esagihINaM jaM gihiNo gA. 115 tattha samaNA tavassI 115.1 rAgeNa saIgAlaM doseNa 115.2 nakkoDI parisuddha 115. 3 Na haNai (1) Na haNAvei (sthAnAMga 9) 115.4 veyaNa veyAvacce samaNa'NukaMpanimittaM kaMtAre dubdhiko AyaMke aha kIsa puNa gitthA [pi.ni. 1023, uttarA. 26 / 32 ] 115.5 nAhAratyAgato gA. 1916 dinaMtasuddhi esA uvasaMhAro 116. 1 niggaMtha sakkatAvasa gA. 117 dhAre taMtuv gA. 118 gA. 119 vihamAgAsaM bhaNNa bhAvagaI kammagaI gA. 135 gA. 136 gA. 137 gA. 138 gA. 139 gA. 140 gA. 141 gA. 142 gA. 143 gA. 144 gA. 145 gA. 120 gA. 121 gA. 122 gA. 123 gA. 124 gA. 125 gA. 126 uvamA khalu esa kayA gA. 127 jaha dumagaNA u taha gA. 128 kusume sahAvaphulle uvasaMhAro bhamarA jaha taha jaha ittha ceva iriyAiesu gA. 129 gA. 130 gA. 131 uvasaMhAravisuddhI esa gA. 132 tamhA dayAiguNasudvahiM gA. 133 nigamaNasuddhi titthaMtarAvi gA. 134 gA. 146 g2A. 147 pariziSTa vihagagaI calaNagaI calanaMkammagaI khalu sannAsiddhiM pappA vihaMgamA dANeti dattagiNhaNa bhatte * gA. 152 2 avi bhamara mahuyarigaNA assaM mohiM jaha na ya uggamAisuddhaM bhuMjaMtI kArya vAryaca maNaM ca gA. 148 gA. 149 NAyama givhiyavve 149.1 vijJaptiH phaladA puMsAM 149.2 paDhamaM nANaM taodayA 149. 3 gIyattho ca vihAro 149.4 kriyaiva phaladA 149.2 ceiya kulagaNasaMghe 149.6 subahupi suyamahIyaM savvesiMpi nayA gA. 151 dumapupphiyanijjutI gA. 150 dvitIyamadhyayanam jassathiI tassa tavo sAmaNNapuSvagassa u jaM ca tave jaM ca tave juttA tersi te padmavatI heDa dhammo maMgala mudrita par3anA surapuoti heU dhammadrANe jiNavayaNapadudvevi hu biiyaduyassa vivakkho evaM tu avayavANaM cauha sAyaM saMmatta pumaMAsaM raDa ajiiMdiya sovahiyA vahagA buddhAI uvayAri pUyAThANaM arihaMta maggagAmI dinaMto tatthabhave AsaMkA uddissa tamhA u suranarANaM Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 2 gA. 153 samaNassa u nikkhevo gA. 154 jaha mama na piyaM dukkhaM gA. 155 natthi ya si koi veso gA. 156 to samaNo jai sumaNo bhAveNa gA. 157 uragiri jalaNa sAgara nahayala tarugaNasamo 150.1 visatiNi savAyavaMjula 157.2 taruNami hoi taruNo gA. 158 pavara aNagAre pAsaMDe 158.1 pAkhaNDa vrata gA. 159 gA. 160 160. 1 gA. 161 gA. 162 tine tAI davie muNI ya NAmaM ThavaNA davie khette jassa jao Adicco nAmaMThavaNAkAmA davvakAmA saddarasarUvagaMdhAphAsA gA. 163 gA. 164 visayasuhesu pasataM gA. 165 gA. 166 gA. 167 gA. 168 gA. 169 icchA [pasatyamapasatdhigA gA. 170 gA. 171 mahuraM heunijutaM gA. 172 gA. 175 gA. 176 apiya se nAmaM kAmA NAmayaM ThavaNapayaM davvapayaM AuTTimaukkinnaM uNNejjaM bhAvapayopaya vi nomAThapi duvihaM gajjaM pajjaM geyaM cuNaM kaNiyA pajjaM tu hoi tivihaM tatisamaM tAlasamaM gA. 173 gA. 174 atthabahulaM mahatthaM 104. 1 kvacitpravRttiH kvacidapravRttiH iMdiya visayakasAyA anArasa u sahassA gA. 177 jora karaNe sannA iMdiya.ni.sa. 1001 cahiM ThANehiM saMte [ sthAnAMga 4/4/621 ] 100.2 suhAyaM te puccha 177. 3 suhayA hoTha naIte 177.4 mattagayaM AruhatIeN 177.5 NAyajjayaNA haraNA tRtIyamadhyayanam gA. 178 nAmaMThavaNAdavie gA. 179 gA. 180 gA. 181 daMsaNanANacarite gA. 183 gA. 184 gA. 185 [uttara. 28 gA. 25) gA. 182 nissaMkiya nikkakhiya gA. 186 gA. 187 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 gA. 210 tavasaMjamaguNadhArI jaM jo saMjao pamatto siMgArarasutaiyA [ uttara. 28, gA. 31] 182.1 bAlastrImUDhamUrkhANA aisesaiDiyAyariya kAle vigara bahumANe paNihANa jogajuto bArasavihammivi tave aNigUhiyabalaviriyo atthakahA kAmakahA vijjAsippamuvAso satthAhasuo dakkhattaNeNa gA. 188 gA. 189 gA. 190 gA. 191 paikhuDaraNa pagayaM nAmaNadhAvaNavAsaNa sikkhAvaNa gA. 202. gA. 201 gA. 204 gA. 192 dakkhattaNayaM purisassa ruvaM vao ya veso 192.1 yauvanamudagrakAle 192.2 kalAnAM grahaNAdeva 192. saidaMsaNA pempaM gA. 193 dhammakA bodvavvA AyAre bAre gA. 194 gA. 195 gA. 196 gA. 197 gA. 198 gA. 199 gA. 200 gA. 205 gA. 206 gA. 207 gA. 208 gA. 209 vijAcaraNaM ca to kahiUNa sasamayaM to 200. 1 jaM annANI kammaM 2003 sammahidrI jIvo gA. 201 pAvANaM kammANaM jA sasamayavajjA khalu jA sasamaraNa pui AyaparasarIragayA vIriyavivvaNiDDI asubhavivAgo thopi pamAyakayaM kammaM siddhIpa devalogo veNaiyassa [ya] paDhamayA akkhevaNIya akkhittA je dhammo attho kAmo itthikahA bhattakahA eyA caiva kahAo micchataM veyanto jaM gA. 211 gA. 212 gA. 113 gA. 214 gA. 215 1 mA. 5. chasu jIvanikAesuH jIvAhAro bhaNNa jIvAjIvAhigamo gA. 216 gA. 217 chajjIvaNiyAe khalu gA. 218 NAmaM ThavaNAM davie gA. 219 nAma banA davie khete gA. 220. jIvassa niklevo gA. 221 guNiuDDagaitte yA gA. 222 nAmaMThavaNAjIvo mA. 6 mA. 7 mA. 8 : * mA. 9 samaNeNa kaheyaSyA attha- mahaMtIvi kahA khettaM kAlaM purisaM.ni.sa. caturthamadhyayanam mA. 10 mA. 11 gA. 223 gA. 224 mA. 12 bhA. 13 mA. 14 bhA. 15 bhA. 16 mA. 17 mA. 18 mA. 19 bhA. 20 mA. 21 mA. 22 mA. 23 mA. 24 mA. 25 mA. 26 mA. 27 davva jIvo ya nAmaMThavaNa gayAo saMte Azyakamme dharaI jeNa va dharai bhavagao duvihAya huti jIvA sumA yasa lakkhaNamiyANi dAraM AyANe paribhoge cittaM ceyaNa sannA lakkhijjaiti najjai ayagAra kara parasU dipAirito AyA deho sabhottio khalu uvaogA nAbhAvo aggiya lemAo NAbhAvo akvAyANi paratyagANi cittaM tikAlavisayaM ceyaNa assa Uha buddhI hA jamhA cittAIyA jIvassa atthitti dAramahuNA jIvassa jo ciMtei sarIre natthi ahaM jIvassa esa dhammo jA siddhaM jIvassa atthittaM atthitti nivvigappo jIvo coya - suddha payattA siddhI 121 V Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 2 pA. 28 micchAbhaveu savvatthA 229.2 egaMta khaNiyapakkhe mA. 29 pANidayAtavaniyamA baMdha 229.3 Ame ghaDe nihattaM jahA mA. 3. loiyA veiyA ceva tahA 229.4 kiM itto pAvayaraM? [bha.gItA a.2, zlo.24] 229.5 vayaNaM na kAyajogAbhAve bhA. 1 loge acchejjabhejjo vee 229.6 NANassa hoi bhAgI mA. 31.1. acchedyo'yamabhedyo 229.7 mUlaM saMsArassA hoMti mA. 32 asthi sarIravihAyA 229.8 vidArayati yatkarma bhA.. phariseNa jahA vAU 229.9 eka eva hi bhUtAtmA mA.4 apidiya guNaM jIvaM gA. 230 davvaM satthaggivisaMnehabila mA. 35 attavayaNaM tu satthaM gA. 25 kiMcI sakAyasatthaM mA. 36 aNNattama muttataM niccattaM 231.1 Agamacopapattizca gA. 225 kAraNavibhAgakAraNa 231.2 Agamo hyAptavacanamApta viNAsabaMdhassa gA. 232 bIe joNibhUe jovo mA. 37. annatti dAramahuNA anno bhA. 58 viddhatthAviddhatthA joNI mA. 38 dehidiyAiritto AyA mA. 59 jo puNa mUle jIvo so na u iMdiyAI mA. 60 sesaM suttapphAsaM kAe 4. saMpayamamuttadAraM mA. 60.1 pRthivyAmbu chaumatthANuvalaMbhA (tattvA . a.2, sU. 13-14] Niccotti dAramahuNA mA. 60.2 duvihA hu~ti ajIvA 4. saMsArAo AloyaNau . mA. 60.3 suhumasuhumA ya mA. 44 loge vee samae nicco mA. 60.4 paramANu duppaesAdigA bhA. 45 . kAraNaavibhAgAo mA. 60.5 dhammAdhammA''gAsA mA. 46 heuppabhavo baMdho mA. 60.6 sIyANaM bhaMgasayaM / mA. 47 aviNAsI khalu jIvo mA. 60.7 paDhie kahiya gA. 226 nirAmayAmayabhAvA / bhA. 60.8 paDapAsAuramAdI mA. 48 rogassAmayasannA bAlakayaM mA. 60.9 tini tayA tini duyA Nicco arNAidayattA khaNio mA. 60.10 lakha phala mANameyaM gA. 227 savvannuvadidvattA bhA. 60.11 sIyAlaM bhaMgasayaM kaha sakammabhoyaNA mA. 60.12 paccakkhANaM ca tahA 5. katatti dAramahuNA mA. 60.13 gIyattho avihAro bhA.51 vAviti dAramahaNA mA. 60.14 jale jIvA sthale jIvA . 52 ahuNA guNitti gA. 233 jIvAjIvAbhigamo ubaMgaitti ahuNA pazcamAdhyayanam bhA. 54 amao ya hoi jIvo se saMvae samakkhAe mA. 55 sAphalladAra mahuNA bhA. 61 mUlaguNA vakkhAyA mA. 56 jIvassa u parimANaM . gA. 234 piMDo a esaNA ya mA. 57 patyeNa va kulaeNa gA. 235 nAmaMThavaNApiMDo dabve gA. 228 NAmaM ThavaNasarIre gaI gA. 236 piDisaMghAe jamhA te 228.1 ego kAo duhA jAo gA. 237 davvesaNA u tivihA gA. 229 itthaM puNa ahigAro gA. 238 bhAvesaNA u duvihA .. 229.1 aizvaryasya samagrasya | gA. 239 bhAvassuvagAritA etthaM gA. 240 piNDesaNA ya savvA gA. 241 sA navahA duha kIrai mA. 62 koDIkaraNaM duvihaM | gA. 242 kammuddesia carima tiga gA. 243 nava cevaTThArasagA gA. 244 rAgAI micchAI SaSThamadhyayanam (1) gobharaggapaviTho gA. 245 jo puvviM udrio gA. 246 dhammo bAvIsaviho gA. 247 paMca ya aNuvvayAI gA. 248 khaMtI amaddava'jjava gA. 249 dhammo esuvaiDro atthassa gA. 250 dhanANi rayaNa thAvara gA. 251 cauvIsA cauvIsA gA. 252 dhannAI cauvvIsaM gA. 253 ayasi harimantha gA. 254 rayaNANi cauvvIsaM gA. 255 saMkho tiNisAgurucaMdaNANi gA. 256 bhUmI gharA ya tarugaNa gA. 257 gAvI mahisI udrA gA. 258 nANAvihovagaraNaM 259 kAmo cauvIsaviho gA. 260 tattha asaMpatto attho 261 maraNaM ca hoi dasamo 262 hasialalia gA. 263 dhammo attho kAmo 263.1 arthasya mUlaM nikRtti gA. 264 jiNavayaNami pariNae gA. 265 dhammassa phalaM mokkho gA. 266 paralogu muttimaggo gA. 267 advArasa ThANAI gA. 268 vayachakkaM kAyachakka 268.1 aNahIA khalujeNaM 268.2 uubaddhami na aNalA saptamadhyayanam (1) sAvajjaNavajjArNa gA. 269 nikkhevo acaukko gA. 270 vakaM vayaNaM ca girA 271 davve tivihA gahaNe 12 2 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 2 zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 gA. 272 ArAhaNI udabve gA. 273 jaNavayasammayaThavaNA gA. 274 kohe mANe mAyA lobhe gA. 275 uppannavigayamIsaga / gA. 276 AmaMtaNi ANavaNI gA. 277 aNabhiggahiA bhAsA gA. 278 savvAvi asA duvihA gA. 279 suadhamme puNa tivihA gA. 280 sammadinI u sumi gA. 281 havai u asaccamosA gA. 282 paDhamabiiA carite gA. 283 NAmaMThavaNAsuddhI gA. 284 tivihA u davyasuddhI gA. 285 vaNNa rasa gaMdha phAse gA. 286 emeva bhAvasuddhI gA. 287 daMsaNanANa carite gA. 288 jaMvakkaM vayamANassa gA. 289 vayaNavibhatIkusalassa gA. 29. vayaNavibhattiakusalo gA. 291 vayaNavibhattikusalo gA. 292 puvvaM buddhIi pehittA aSTamamadhyayanam (1) paNihANarahiasseha gA. 293 jo puTviM udidro AyAro gA. 294 davve nihANamAI gA. 295 sahesu aruvesu a gA. 296 soiMdiarassIhi u gA. 297 jaha eso sahesuMeseva gA. 298 jassa khalu duppaNihiANi gA. 299 kohaMmANaM mAyaM lohaMca gA. 300 jassavi aduSpaNihiA gA. 301 sAmatramaNucaraMtassa kasAyA gA. 302 eso duviho paNihI suddho gA. 303 mAyAgAravasahio aTThavihaM kammarayaM baMdhai gA. 305 saNanANa caritANi 306 duppaNihiajogI puNa gA. 307 suppaNihiajogI puNa gA. 308 tamhA u appa satthaM 308.1 jahA cauhiThANehi [sthAnAMga 4-4-567] navamamadhyayanam (1) AyArapaNihANami gA. 309 viNayassa samAhIe gA. 31. logovayAraviNao gA. 311 akSudrANaM aMjali gA. 312 abbhAsavittichaMdANuvattaNaM gA. 313 emeva kAmaviNaobhae a gA. 14 dasaNanANacarite tave a gA. 315 davANa savvabhAvA uvadrA gA. 316 nANaM sikkhai nANaM gA. 317 adravihaM kammacayaM jamhA gA. 318 avaNei taveNa tamaM gA. 19 aha ovayArio puNa gA. 320 paDiruvo khalu viNao gA. 321 abbhudrANaM aMjali gA. 322 hiamiaapharusavAI gA. 323 paDiruvo khalu viNao gA. 324 esobhe parikahio viNao gA. 325 titthagarasiddhakula 326 aNasAyaNA ya bhattI gA. 327 davaM jeNa va daveNa dazamamadhyayanam gA. 328 nAmaMThavaNasayAro dabve gA. 29 niddesapasaMsAe atthIbhAve gA. 30 je bhAvA dasaveAliammi gA. 1 caragamarugAiANaM gA. 42 bhikkhussa ya nikkhevo gA. 35 NAmaMThavaNAbhikkhU gA. 314 ao bheaNaM ceva gA. 335 jaha dArukammagAro . gA. 336 gihiNo'vi sayAraMbhaga gA. 337 micchadriI tasathAvarANa 138 dupayacauppayadhaNadhanakuvia gA. 339 karaNatie joatie sAvajje gA. 34. itthIpariggahAo gA. 345 Agamato uvautto gA. 342 bhetA''gamovautto duviha gA. 343 bhiMdato ajaha khubhikkhU gA. 34 jaMbhikkhamattavittI teNa gA. 345 tine tAI davie vaI | gA. 346 pavvaie aNagAre pAsaMDI gA. 347 sAhU lahe atahA tIradvI gA. 348 saMvego nivveo visayavivego gA. 349 khaMtI amahava'jjava vimuttayA gA. 350 anjhayaNa guNI bhikkhU na gA. 351 visaghAi rasAyaNa maMgalattha gA. 352 caukAraNaparisuddha gA. 353 taM kasiNaguNoveaMhoi gA. 354 juttI suvaNNagaM puNa gA. 355 je ajjhayaNe bhaNiyA gA. 356 jo bhikkhU guNarahio gA. 357 uddidrakayaM bhuMjai gA. 358 . tamhA je ajjhayaNe cUlike gA. 359 davve khette kAle bhAvammi gA. 360 davve saccittAI kukuDa gA. 361 airita ahigamAsA ahigA gA. 362 davve duhA u kamme gA. 363 vakkaM tu puvvabhaNiaMdhamme 'gA. 364 jaha nAma Aurassiha gA. 365 avihakammarogAurassa gA. 366 saMjjhAyasaMjamatave gA. 367 tamhAdhamme raikAragANi mA. 63 ahigAro puvvutto gA. 368 davve sarIrabhavio gA. 369 aNieaMpArika gA. 370 chahi mAsehiM ahIaM gA. 371 ANaMda aMsupAyaM kAsI 375.1 NAmi giNhiavve 35.2 vijJaptiH phaladA puMsA 375:3 paDhamaM nANaM tao dayA 371.4 gIatyo avihAro [o.ni. 121] 371.5 kriyeva phaladA puMsAM 371.6 ceiakulagaNasaMghe 371.7 subahupi suamahIaMkiM 371.8 savvesipi nayANaM virAgatA saha vidvatA AdaraNIya - 1 23 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hevAlmikajhUtra mavic4 - bhAga rU ziSTa - 3 pariziSTa - 3 pustaka paMcaka gaMDI 1 kachavi ra muTThI 3 saMpuDaphalae 4 tahA chivADI ya / yaM potyayapaNagaM vakkhANamiNaM bhave tassa // 664 // * gaMDikA pustaka, kacchapI pustaka, muSTi pustaka, saMpuTaphalaka pustaka, cheda pATI pustaka - A pramANe pAMca pustako jANavA. A pustaka paMcakanI vyAkhyA nIce pramANe che. (664). bAhallapuhuttehiM gaMDIpotyo u tullago dIho / kacchavi aMte taNuo majhe pihalo muNeyavo // 665 // cauraMguladIho vA baTTAgii muTThiputthago ahavA / cauraMguladIho cciya cauraso hoi vineo // 666 // saMpuDago dugamAI phalayA vocha chibADimittAhe / taNupattUsiyaruyo hoi chivADI buhA beti // 66 // dIho vA hassoM vA jo pihalo hoi appabAhallo / taM muNiyasamayasAga chivADapotthaM bhayaMtIha // 668 // 1. bAhalya eTale jADAI ane pRthutva eTale pahoLAI. e bane jenI sarakhI hoya eTale corasa ane lAMbu gaMDI pustaka jANavuM. 2. karachapI pustaka baMne paDakhe cheDAno bhAga nAno hoya ane vacceno pahoLo hoya, ane alpa jADAIvALuM hoya che. 3. muSTi pustaka cAra AMgaLa lAMbu goLAkAre che. athavA cAra AMgaLa lAMbu ane cAra AMgaLa pahoLuM evuM corasa hoya che. 4. saMpuTalaka pustakamAM baMne paDakhe phalaka eTale pATiyA ane pUMThA hoya che. vepArI lokono jamA-udhAra karavA mATe saMpuTa nAmanuM upakaraNa vizeSa (nAmAno copaDo). ( 5. chedapATI pustaka pAnA thoDA ane sTeja UMcAIvALo hoya che ema paMDito kahe che. bIjA lakSaNa pramANe pahoLAI moTI athavA nAnI hoya ane jADAI ochI hoya, tene siddhAMtajJa puruSo chedapATI pustaka kahe che. - "nizItha cUrNimAM paNa kahyuM che ke, bAhalya (laMbAI) ane pahoLAIthI samAna corasa AkAranuM gaMDI pustaka che. cheDe nAnuM ane vacce pahoLuM ane alpa jADAIvALuM kacchI, cAra AMgaLanI laMbAIvALuM goLa vartuLAkRtivALuM muSTi pustaka athavA cAra AMgaLanI laMbAIvALuM corasa muSTi pustaka, baMne bAju pATIyAvALuM saMpuTa pustaka, moTI athavA nAnI pahoLAIvALuM ane alpa jADAIvALuM chedapATI athavA thoDA pAnAvALuM UMcuM je pustaka te chedapATI. (665 thI 668) tRNa paMcaka taNapaNagaM puNa bhaNiyaM jiNehiM jiyarAgadosamohehiM / sAlI 1 vIhiya 2 kodava 3 rAlaya 4 ranne taNAI ca 5 // 675 // rAga, dveSa, mohane jItanArA jinezvaroe 1.kalama zAli vagerenuM zAliparU ghAsa, 2. SaSTikA vagere vIhi (DAMgara)nuM ghAsa, 3. kodrava (kodarA)nuM ghAsa, 4. rAlaka=kaMgu nAmanuM dhAnya vizeSa tenuM ghAsa, 5. zyAmAka vagere jaMgalI ghAsa - ema pAMca prakAre tRNa (ghAsa) paMcaka kahyuM che. (675) 124 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riziSTa - 3 zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 cama paMcaka aya 1 ela 2 gAvi 3 mahisI 4 migANamajiNaM ca 5 paMcama hoi / taligA 1 khallaga ra baddhe 3 kosaga 4 kittI ya 5 bIyaM tu // 676 // 1. bakarA, 2. gheTA, 3. gAya, 4. bhesa, 5. haraNa - A pAMcanuM cAmaDuM athavA bIjI rIte 1. kalikA, 2. khallaka, 3. vaghA eTale cAmaDAnI dorI, 4. kozaka eTale cAmaDAnI kholI, 5. kRti. 1. ajA eTale bakarI eDaka-gheTA, gAya, bheMsa, haraNa - A pAMcanuM cAmaDuM hoya che. bIjI rIte A pramANe paNa carmapaMcaka che. jema talikA eTale upAna. eka talikA taLiyAvALuM, te na hoya to cAra taliyAvALuM paNa upAna levuM. na dekhAya evA raste rAtre, sAthe sAthe jatAM, divase paNa mArga choDIne unmArge jatAM; cora, jaMgalI pazu vagerenA bhayathI, jaldI jatAM kAMTA vagerethI be paganI rakSA mATe talikA karavAmAM Ave che. koI jo komaLa pagavALo hoya ane cAlavA asamartha hoya to te paNa vApare. 2. khallaka - pAdatrANaH jenA baMne paga vicarcikA vAyu vaDe phATI jAya (cIrA paDI jAya) tyAre raste jatAM ghAsa, vagere dvArA pIDA thAya. athavA koIne komaLa paganA kAraNe ThaMDIthI paganI pAnI vagere jagyAe cIrA paDe, tyAre tenI rakSA mATe pagamAM paherAvAmAM Ave che. . 3. vagha eTale vAghara, cAmaDAnI dorI, tUTelA upAnaho vagerene sAMdhavA mATe vaparAya che. 4. kozaka eTale cAmaDAnuM upakaraNa vizeSa. jo koInA paganA nakha patthara vagerenI Thesa lAgavAthI tUTI gayA hoya, tyAre te kozakamAM AMgaLI ke aMgUTho nAkhavAmAM Ave che athavA nakharadani (neIlakaTara)ne mUkavA : mATenI cAmaDAnI kothaLI. 5. kRti eTale rastAmAM dAvAnalanA bhayathI gacchanI rakSA mATe je cAmaDuM pAtharavAmAM Ave athavA jyAM ghaNI sacitta pRthvIkAya hoya to pRthvIkAyanI yatanA mATe kRtine pAtharIne sthiratA karavA mATe je cAmaDuM dhAraNa karAya che athavA koIka vakhata coroe upakaraNonI corI karI hoya, tyAre bIjA paheravAnA vastra na hoya, to e kRti pahere. A sAdhu yogya bIjuM carmapaMcaka che. (676) carmanA vidhAno atyaMtika apavAda mArge mahAgItArtha puruSonI AjJAthI ja AcaraNamAM laI zakAya. hamaNAM kapaDAnA mojA AvatAM AvatAM nIce soLavALA bUTa jevA AvI gayA che, je vicAraNIya che. duSya paMcaka : appaDIlehiyadUse tUlI 1 uvahANagaM ca 2 nAyaba / gaMDuvahANA 3 ''liMgiNi 4 masUrae 5 ceva potamae // 677 // palhavi 1 koyavi 2 pAvAra 3 navayae 4 taha ya dADhigAlI ya 5 / duppaDilehiyadUse eyaM bIyaM bhave paNagaM // 678 // duSya eTale vastra. te apratyupeza ane duSpatyupekSa - ema be prakAre che. temAM je bIlakula paDilehI na zakAya, te apratyupakSa ane jene sArI rIte paDilehI na zakAya, te duSpatipekSa. temAM apratyupekSita duSyapaMcaka A pramANe che. 1. lUlIH sArU saMskArIta rUthI bhareluM ke AkaDAnA rUthI bharela sUvA mATenuM gAdaluM te lI. " 2. upadhAnaka haMsanI romarAjIthI bhareluM ozikuM. 125 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 3 3. geMDopadhAnikA H ozikAnA upara kapola, (gAla) pradeza rAkhavA mATe je rakhAya tene gallamasUrikA paNa kahevAya che. 4. AliMgini : jAnu koNI vigere jenA upara rakhAya te AliMgini. 5. masUraka H vastranuM ke cAmaDAnuM goLAkAre burU vagere rU bharIne banAvela Asana vizeSa te masUraka. A sarve prAyaH karIne vastranA ja banAvela hoya che. duSpratyupekSita paMcaka kahe che : pavi, koyavika, prAvAraka, navataka tathA daDhagAli A pAMca duSpratyupekSita vastra paMcaka che. (677-678) palhavi hatthuttharaNaM koyavao rUyapUrio paDao / daDhagAlI dhoyapottI sesa pasiddhA bhaye bheyA // 679 // kharaDo 1 taha voruTThI 2 salomapaDao 3 tahA havai jINaM 4 / sadasaM vatthaM 5 palhavipamuhANamime upajjAyA // 680 // 1. paNvi H hAthI para pAtharavAnuM pAtharaNuM. je hAthInI pITha para patharAya che te kharaDa, bIjA paNa alpa romavALA ke ghaNA romavALA je pAtharaNA hoya te badhAno AmAM samAveza thAya che. nizithacUrNimAM kahyuM che ke, 'je UMTa para mUkavAmAM Ave te vaDaastara kahevAya'. te tathA bIjA paNa alpa romavALA ke ghaNA romavALA te badhAya pavinA bhedo che. 2. koyavika : rU bharela paTa je vurUDhI nAme oLakhAya che. te tathA bIjI paNa je garama romavALI nepAlInI kAmaLI vagere te badhAno AmAM samAveza thAya che. kahyuM che ke, bIjI paNa je ulllaNa romavALI kAmaLI vagere sarvano paNa AmAM ja samAveza thAya che. 3. daDhagAli : dhautapotikA je brAhmaNone paheravAnuM kapaDuM. te uparAMta be saravALI, traNa saravALI vagere sUtaranI paTTIno paNa AmAM ja samAveza thAya che. kahyuM che ke, virali eTale doraDI vagere ghaNA bhedono AmAM ja samAveza thAya che. 4. prAvAraka H eTale dazIvALuM vastra je mANikI (pacheDI) vagere che. bIjAo to prAvA2ka eTale moTI kAMbaLa athavA pacheDI kahe che. 5. navataka : eTale jInanuM kapaDuM (679-680) have pavi vagere pAMcene sArI rIte jANI zakAya mATe kramapUrvaka temanA paryAyavAcI eTale bIjA nAmo kahe che. 1. kharaDa, 2. vorUDhI, 3. salomapaTa, 4. jIna pa. dazIvALuM vastra - A pavi vagerenA paryAyavAcI nAmo che. A badhAnI vyAkhyA upara thaI gaI che. ''pravacana sAroddhAra'' 80,82,83,84 dvAra Atma utthAna eTale kramaza karmanI kedamAMthI mukti. jainazAsanamAM caDhavAnI cauda zreNio batAvI che. AtmA karmanI kedamAMthI mukta thavA mATe jyAre purUSArtha prAraMbha kare tyAre karmanI sAthe yuddha thAya che. e yuddhamAM hArajIta cAlu rahe che. ethI agyAra zreNimAM caDavAnuM che ema paDavAnuM paNa che. paNa jyAre AtmA mohano nAza karavA mAMDe tyAre karmanA sainiko thAkI jAya che. AtmA eka-eka zreNi caDato ja jAya pachI ene paDavAnuM hotuM ja nathI. e caudamI zreNie jaI mokSa pada prApta karI ja le che. 126 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa -4 zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 4 jeTalI gocarI zuddha teTaluM cAritra zuddha solasa uggamadosA solasa upAyaNAya dosatti / dasa esaNAya dosA bAyAlIsa iha havanti // 563 / / pra.sA. soLa udgamanA, soLa utpAdananA ane dasa eSaNAnA e traNe bhegA karavAthI betAlIsa doSa thAya che. udgamaH piMDanI utpatti vakhate thatA AdhAkarmI vagere doSo te udgama doSo. utpAdana H mULathI zuddha evA piMDane dhAtrIpaNuM Adi karIne dUSita karatAM je doSo utpanna thAya te utpAdananA doSo. eSaNAH zodhavuM te eSaNA. azana vagerenA grahaNa vakhate zaMkA vagere doSo dvArA eSaNA karavI te eSaNA doSo. udgama doSa AhAkammadasiya pUIkamme ya mIsajAe yA ThavaNA pAhuDiyAe pAoyara kIya paamic|| paripaTie amihaDuminne mAlohaDe ya achijje| aNisiddhe'jjhoyarae solasa pINDuggame dosA // 1 AdhAkarma, radezika 3 pUtikarma, 4 mizrajAta, 5 sthApanA, 6 prAkRtikA, prAduSkaraNa, 8 kita, 9 prAmitya 10 parivartita, 11 abhyAhata, 12 ubhinna, 13 mAlApahata, 14 Acchedya, 15 anisRSTa, 16 adhyavapUraka A soLa piMDanA udgama doSo che. 1. AdhAkarma sAdhunA nimitte cittanuM je praNidhAna te AdhA. jemake mAre amuka sAdhu mATe bhojana vagere banAvavuM che. AdhA vaDe je karma eTale bhojana vagere pakAvavAnI kriyA te AdhAkarma. tenI yogathI te bhojana vagere paNa AdhAkarma kahevAya. ahIM doSanuM varNana karavAno prasaMga hovA chatAM paNa, je doSavALA AhAranI vAta cAle che, te doSavALo AhAra jANavo. kAraNa ke doSa ane doSavAnanI abhedapaNe vivakSA thAya che. e pramANe bIjA sthaLe paNa jANavuM. - sAdhune manamAM dhArIne je bhojana vagere karAya te AdhAkarma. eTale sAdhu nimitte sacitta dravyane acitta karavuM ane acitta dravyane pakAvavuM te. 2. dezikaH udeza ke lakSmapUrvaka je karavuM, te audezika eTale yAvadarthika vagerenA praNidhAnapUrvaka banela, ke te praNidhAna mATe je karAya, te dezika te dezika ogha ane vibhAga ema be prakAre che. ogha eTale sAmAnya ane vibhAga eTale pRthakkaraNa. tenI bhAvanA A rIte che. jemake sAdhuone ApaNe ApyA vagara kazuM maLatuM nathI mATe ame paNa kaMI ApIe - evI buddhithI thoDAka vadhAre cokhA vagere nAkhavA dvArA je azana vagere banAvAya, te audezika arthAt potAnA ane pArakAno vibhAga karyA vagaranuM je banAvAya, te audhaudezika. vivAha vagere prasaMgomAM Atara vadhyo hoya, tene dAna ApavA mATe judo karI rAkhe, te vibhAgIdezika. vibhAga eTale potAnI mAlikI haTAvI juduM karavAvaDe teno udeza rAkhavo, te vibhAgIdezika. (1) oghadezika - prAyaH karI A pramANe hoya che, duSkALamAM bhUkhanA duHkhane anubhavela hoya; evo gRhastha sukALamAM Ama vicAre ke "ApaNe ghaNA kaSTathI A dukALamAM AvyA chIe, have kaMIka avasara maLela che, evA - 1 27 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI dazabaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa -4 ApaNI pAse dararoja yAcakone saMpUrNa bhojana dAna karavAnI zakti nathI to paNa mAre keTalAka yAcakone (sAdhuone) bhikSA ApavI joIe. ApyA vagara A bhavamAM ke parabhavamAM svarga vageremAM sukhAdi bhogavI zakatA nathI. tethI ApyA pachI ja bhogavavuM joIe. dAtAne puNya karyA vagara svarga gamana vagere prApta thatA nathI. karela puNya ja phaladAna karavA samartha hoya che, mATe puNya upArjana buddhithI gRhastha jyAre dararoja jeTalA pramANamAM bhojana rAMdhe teTalA pramANamAM ja bhojana rAMdhatI vakhate (sAdhu) bhikSuka ke gRhastha koIpaNa Avaze, to tene bhikSA dAna mATe ATaluM ane potAnA mATe ATaluM-evA vibhAga vagara vadhAre pauA vagere rAMdhe tyAre ogha audezika thAya che. (2) vibhAgIdezika - te traNa prakAre che, 1. udiSTa, 2. kRta, 3. karma. 1. je azanAdika potAnA mATe ja rAMdhyuM hoya, temAMthI (sAdhuone)bhikSAcaronA dAna mATe judu rAkhe, te udiSTa. 2. je vadhelA bhAtazAli vagereno bhikSA dAna mATe ja karaMbA vagere rUpe kare, te kRta. 3. vivAha vagere prasaMge vadhelA lADavA vagerenA bhUkAne (sAdhuone) bhikSAcarone ApavA mATe goLa vagerenA pAka dvArA pharI lADavA vagere rUpe kare, te karma kahevAya. A traNenA pharI cAra cAra bheda che. udeza, samudeza, Adeza, samAdeza. (1) temAM je udiSTa, kRta ke karma vibhAgIdezika udeza tyAre kahevAya ke jyAre A pramANe saMkalpa kare ke koIpaNa (sAdhuo) bhikSAcaro, pAkhaMDIo ke gRhastho Avaze to te badhAne mAre ApavuM tyAre udeza kahevAya. (2) jyAre pAkhaMDIone ApavuM Avo nizcaya kare - to te samudeza kahevAya. (3) jyAre zramaNo eTale bauddha zAkya vagerene ApIza - evuM vicAre tyAre Adeza kahevAya. (4) nigraMtha jaina sAdhune ja ApIza evuM vicAre - te samAdeza kahevAya che. A vAta navI nathI paNa RSimunionI che. piDaniryuktimAM kahyuM che ke, je koIpaNa Ave tene ApavuM, te udeza, pAkhaMDIo mATe kare, te samudeza, zramaNone mATe kare, te Adeza ane nigraMtho mATe kare, te samAdeza thAya - ' A pramANe vibhAgIdezikanAM bAra prakAra thayA. prazna : AdhAkarma ane karma-dezikamAM paraspara zuM taphAvata che? uttara : je AdhAkarma che, te pahelethI ja sAdhu mATe ja banAvyuM hoya che ane karma audezika pahelA to potAnA mATe rAMdhyuM hoya, paNa pachI ghaNA pAkanA saMskAra karavApUrvaka banAve, te karma dezika che. 3. pUti karmaH udgama vagere doSo rahita pavitra evA bhojana vagerene avizuddha koTIvALA bhojananA avayava sAthe meLavI apavitra karavuM. pavitra bhojanane je azuddha bhojana dvArA karma karavuM te pUtikarma. tenA yogathI bhojana vagere paNa pUtikarma kahevAya. Ano bhAvArtha A rIte che. jema sugaMdhI manohara vagere gaNothI viziSTa zAli vagerenA bhojanane saDelA, gaMdhAtA, apavitra vagere dravyanA eka nAnA aMza dvArA paNa te viziSTa bhojana apavitra thAya che ane viziSTa lokone tyAjya thAya che. tevI rIte niraticAra cAritravALA sAdhunA niraticAra cAritrane sAticAra rUpe apavitra karavAnA kAraNe avizuddha koTI dravyanA saMparka mAtrathI svarUpathI zuddha AhAra paNa vAparatAM bhAvapUrtinuM kAraNa thAya che. AdhAkarma vigere avayavanA lezamAtrathI paNa kharaDAyela thALI-camaco-vATakI vigere 128 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAda - 4 'zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pUtirUpa hovAthI choDI devI. arthAt zuddha AhAramAM AdhAkadi AhAranuM mizraNa te pUtikarma. 4. mizrAtaH kuTuMbano vicAra tathA sAdhuno vicAra karI banne bhAva meLavI je rasoI vigere rAMdhI hoya, te mizrajAta. te traNa prakAre che. . 1. yAvadarthika, 2. pAMkhaDImizra, 3. sAdhamizra. 1. duSkALa vigerenA TAIme ghaNA bhikSukone joI tenI dayAnI buddhithI je koI gRhastho ke bhikSAcaro Avaze, teone ApavA mATe tathA kuTuMbane khAvA mATenI buddhithI sAmAnyarUpa bhikSaka yogya ane kuTuMba yogya bheguM karI je rAMdhe, te yAvadarthikamizrajAta. 2. je phakata pAkhaMDI mATe ane potAnA mATe ja rAMdhe, te pAkhaMDImizrajAta. 3. je phakata (nigraMtha) sAdhu ane potAnA mATe bheguM rAMdhe, te sAdhamizrajAta. zramaNone pAkhaMDIomAM gaNelA hovAthI judA lIdhA nathI. 5. sthApanA sAdhu mATe keTalAka vakhata sudhI je vastu rAkhI mUkAya, te sthApanA. athavA A vastu sAdhune ApavAnI che-evI buddhithI keTalAka vakhata rAkhavuM te sthApanA. te sthApanA saMbaMdhathI ApavA yogya padArtha paNa sthApanA kahevAya che. te sthApanA cUlA-thALI vigere mAM svasthAna kahevAya che. ane zikA chAbaDI vigeremAM parasthAna kahevAya che. tathA cirakAlIna ane alpakAlIna je sAdhudAna nimitte azanAdine rAkhavuM, te sthApanA e bhAva che. 6. prAkRtikA koIka ISTa vyaktine ke pUjyane bahumAnapUrvaka je icchita vastu apAya te prAbhUta eTale bheTa kahevAya che. te bheTanI jema sAdhuone paNa ApavA lAyaka bhikSA vagere je vastu apAya te ja prAkRtikA. . te be prakAre che. 1. moTA AraMbhavALI te bAdara ane skUla ane 2. alpAraMbhavALI te sUkSma. te bene paNa 1. usvapnaNa ane avaSpaSkaNa ema be prakAre che. utpaSkaNa eTale potAne karavA yogya pravRttine je kALa heya, tene karavAnA kALa pachI karavI eTale kAmakAjano samaya moDo karavo. avaqSThaNa eTale potAne karavAnI pravRtti hoya, tene tenA samaya pahelA karavI te. bAdara ugSThaNa prAkRtikA para dRSTAMta : jema koIka nagaramAM koIka zrAvake potAnA saMtAnanA vivAha karavAno vicAra karyo. joSIe sArUM muhUrta paNa ApyuM. paNa te vakhate bIjI tarapha vicAratAM guru, te gAmamAM hatA nahi. tethI zrAvake vicAryuM ke lagnanA rasoDAmAM aneka azana, khAdya vagere manorama khAvA yogya cIjo banaze. te khAdya cIjo sAdhunA upayogamAM Avaze nahi. mATe thoDA divasa pachI guru mahArAja vihAra karatAM karatAM ahIM Avaze tema saMbhaLAya che. to te vakhate ja mAre lagna rAkhavA joIe. jethI sAdhuone azana vagere ghaNuM ghaNuM ApI zake. jo supAtramAM apAya to azana vagere sArthaka che. A pramANe karavAthI mahApUNyano lAbha thAya. moTuM kalyANa prApta thAya. A rIte vicArIne nirdhArita lagnane gurune AvavAnA samaye kare. A pramANe vivAhanA divasane pAcho ThelIne. je bhojana vagere pakAvAya te bAdara usvapnaNa prAbhRtikA kahevAya che. 1 'prema eTale prakarSathI eTale sArI rIte. 'A' eTale sAdhudAnanI maryAdApUrvaka. "bhUti' eTale banAve, "yakA' eTale bhikSA, te prAbhUtA. pachI vArthika 'ka' pratyaya lAgavAthI prAbhUtikA thayuM. - 1 29 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dravitrivasUtra mApAMtara - mana rU pariziSTa - 4 bAdara avaqSThaprAbhUtikA para dRSTAMta : * koIka zrAvake potAnA putra vigerenA vivAhano divasa nakkI karyo hoya, temAM vivAhanA divasa pahelAM ja sAdhuo vihAra karatAM tyAM AvI pahoMce tyAre vicAre ke, "A sAdhuone mATe viziSTa ane ghaNuM bhojana pAna vagere puSya mATe ApavuM che. te moTe bhAge vivAha vagere moTA prasaMge bhojana ghaNuM thAya che. mArA putra vagereno vivAha jyAre Avaze, tyAre sAdhuo bIje vihAra karI jaze, to lAbha nahi maLe. ema vicArI sAdhuo rokAyA hoya, te vakhatamAM ja bIju muhUrta nakkI karI lagna kare. ahIM lagna muhUrtano divasa je thoDA vakhata pachIno hato, tene avaSkaNa karIne eTale najIka karIne je bhojana vagere pakAvAya te bAdaraavadhvakhaNaprAkRtikA che. sUkSmaugSThaprAkRtikA para dRSTAMta : koIka bAI sUtara kAMtatI hatI. te vakhate raDatAM bALake bhojana mAMgyuM ke, he! mA! mane khAvAnuM Apa. te vakhate najIkanA gharomAM be sAdhune gocarI mATe AvelA joyA. tyAre sutara kAMtavAnA lobhathI raDatA ane bUma mAratA chokarAne kahyuM ke, beTA tuM raDa nahi, rADa na pADa. ApaNA ghare sAdhuo pharatA pharatA Avaze, tyAre gocarI , vahorAvavA ubhI thaIza. tyAre tane paNa te vakhate ja khAvAnuM ApIza. pachI be sAdhu AvyA, tyAre vahorAvavA ubhI thaI, te vakhate sAdhune gocarI vahorAvI ane bALakane bhojana ApyuM. ahIM bALake je vakhate bhojana mAMgyuM, te vakhate te putrane bhojana ApavuM ucita hatuM, te bhaviSyamAM sAdhunA dAna vakhate ja karavuM te u~SThaNa. A sUkSmauOSkaNa prAkRtikA che. sUkSma avaMSThabhaprAkRtikA para dRSTAMta : koI gRhastha bAI sUtara kAMtatI hatI. te vakhate bALake bhojana mAMgyuM. to tene kahyuM ke, eka pUNI kAMtI lauM pachI tane bhojana ApIza. eTalAmAM sAdhu AvyA. temane vahorAvavA mATe ubhI thaI. te vakhate bALakane bhojana ApyuM. ahIM rUnI pUNI kAMtyA pachI bALakane bhojana ApavAnuM nakkI karela, te sAdhu nimitte vahelA uThIne bALakane bhojana ApavuM te sUkSma avaqSkaNaprAzrutikA che. A prAkRtikA, sAdhu mATe uThela ane bALakane bhojana ApyA pachI hAtha vagere dhovA dvArA apUkAya vagerenI virAdhanAnuM kAraNa hovAthI akathya che. 7. prAduSkaraNa sAdhune ApavA mATe yogya vastune dIvo, agni ke maNi vagere mUkIne ke bhIMta vagere dUra karIne ke bahAra kADhIne ke rAkhIne pragaTa karavI te prAduSkaraNa. te prAduSkaraNa saMbaMdhathI te devA yogya cIja paNa prAduSkaraNa kahevAya. jene pragaTa karAya te prAduSkaraNa. te be prakAre che. prakAza karavA vaDe ane pragaTa karavA vaDe. koIka sAdhu pratyenI bhaktivALo zrAvaka, hamezAM supAtra dAnathI pavitra karela potAnA hAthavALo, te kaMIka - alpa vivekanA kAraNe potAnA aMdhArIyA gharamAM rahela - sAdhune ApavA yogya padArtha dekhAtA na hovAthI sAdhune khape nahi - ema vicArI, te padArthane prakAzamAM lAvavA mATe tejasvI maNi tyAM mUke athavA dIvo ke agni peTAve, lAITa kare athavA jharUkhA kare, nAnuM bAraNuM moTuM kare, bhIMtamAM bArI vagere mUkAve. A pramANe davA yogya vastu je jagyAe rahI hoya tene prakAzita karavI te prakAzakaraNa. (gRhasthe potAnA mATe bArIbAraNAM mUkAvela hoya to sAdhune doSa na lAge.), gharamAM cUlA vagere upara potAnA ghara mATe rAMdhela bhAta vagerene aMdhArAmAMthI laIne bahAranA cUlAnA bhAge ke cUlA sivAyanA bIjA koI paNa ujAsavALA sthAne sAdhune vahorAvavA mATe rAkhavuM, te prakTakaraNa. A baMne 130 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa -4 "zrI dravaivaviphUtra mApAMtaja - mAga 2 prakAranA prAduSkaraNa chajIvanikAyanI virAdhanA vagere doSanuM kAraNa hovAthI sAdhue choDI devA. 8. krIta doSa sAdhu mATe mUlya vagere dvArA je kharIdavuM hoya te krIta. te krIta cAra prakAre che. 1. Atmadravyakrata, 2.AtmabhAvakrIta, 3.paradravyakrIta, 4. parabhAvakrIta. (1) AtmadravyadIta - potAnA ja dravya eTale ujjayaMta vagere tIrthonI zeSa vagere, rUpa parAvartana vagere karanArI guTakA, saubhAgya vagere karanArI rAkhaDI vagere ApavA dvArA bIjAne AkarSI bhojana vagere le, te AtmadravyakrIta : che. AmAM ujjayaMta vagere tIrthonI zeSa vagere ApyA pachI nasIba yoge te gRhasthane acAnaka tAva vagere AvavAthI bimAra paDe, to vicAre ke bole ke "A sAdhue nirogI evA mane mAMdo pADyo' AthI zAsanaapabhrAjanA thAya. A vAta rAjA vagere jANe to pakaDe ke mAre vagere kare. have jo pahelA rogI hoya ane zeSa, vagere ApavA dvArA nirogI thAya, to A sAdhuo cATukArI che - e pramANe sAdhuno lokamAM uThThA thAya tathA nirmAlya vagere ApavAthI sArA zarIravALo thaI gharanA vepAra vagere kAryo dvArA cha javanikAyano virAdhaka thavAthI karma baMdhana vigere doSo thAya. (rAkhaDI, dorA-dhAgA vigere karI bhakto banAvI emane zArIrika-mAnasika svasthatA apAvanArAo kevA karma bAMdhatA haze e emaNe vicAravuM.) (2) AtmabhAvakrata : pote jAte bhojana vagere mATe dharmakathaka, vAdI, tapasvI, AtApanA karanA tathA kavi vagere dharmakathAdi karavA dvArA lokone AkarSI temanI pAse je azanAdi grahaNa kare, te AtmabhAvakrIta che. ahIM potAnA nirmala anuSThAna nila karavA vagere doSo thAya che. (3)paradravyakrata para eTale gRhastha sAdhu nimitte sacitta, acitta tathA mizra dravyathI azanAdine kharIdI, sAdhune vahorAve te paradravyakrata, AmAM chajavanikAyanI virAdhanA vagere doSo samajAya evA che. (4) parabhAvakrIta para eTale maMkha vagere, sAdhu paranI bhaktinAM vaza thI potAnI kaLA, vijJAna vagere batAvIne ke dharmakathA karIne bIjAne AvarjIne je grahaNa karyuM hoya, te parabhAvakrIta. maMkha eTale kedAraka ke je paTa batAvIne lokonuM AkarSaNa kare. uparAMta nIce pramANenA parabhAvakratamAM traNa doSo paNa thAya che. 1. krIta doSa 2. bIjAnA gharethI lAvelA hovAthI abhyAhata 3. lAvI lAvIne sAdhu mATe eka jagyAe bheguM karI rAkhe mATe sthApanA doSa. 9. prAmitya: 'tane pharI ghaNuM ApIza" ema kahI sAdhu mATe je uchInuM levuM, te apamitya ke prAmitya kahevAya. ahIM je uchInuM levAya, te upacAraapamitya kahevAya, te be prakAre che. laukika ane lokottara. (1) laukikamAM gRhastha bIjA pAse uchInuM laIne ghI vagere sAdhune Ape emAM dAsapaNuM, beDI, baMdhana vagerenA doSo (2) lokottara vastrAdi viSayaka sAdhuone paraspara jANavuM. te be prakAre che. (a) koInuM vastra vagere koI laI kahe ke, thoDA divasa vAparI pAchuM tamane ApIza. (ba) koIka vastra vagere laI ene kahe ke ATalA divasa pachI tane AvuM ja bIjuM vastra ApIza. temAM pahelAM prakAramAM zarIrAdinA melathI meluM thAya ke phATI jAya ke cora vagere corI jAya ke khovAI jAya - 131 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvatrisUtra mApataY - ma - 2 pariziSTa - 4 ke paDI jAya, to te vastra bAbate jhaghaDA vagere thAya. A doSo thAya ane bIjA prakAramAM mAMganArane duSkara sacinA * kAraNe sAruM evuM viziSTatara bIjuM vastrAdi ApavA chatAM ghaNI mahenate tene prasanna karI zakAya. tethI gamA aNagamAnA kAraNe jhaghaDA vagere doSo saMbhave che. 10. parivartita sAdhunA nimitte je parAvartana eTale adalAbadalI karavI che. tenA laukika ane lokottara ema be prakAra che. te baMne prakAranA paNa be-be prakAra che. (1) tadravyaviSayaka, (2) anyadravyaviSayaka temAM tadravya viSayaka A rIte che. jema kathita eTale bagaDeluM ghI ApIne sAdhu mATe sugaMdhI ghI le vagere. anya viSayakamAM kodarA, kUra vagere ApIne zAli, bhAta vagere le. A laukika che. lokottaramAM sAdhune - sAdhunI sAthe vastrAdi parAvartananuM svarUpa paNa be prakAre jANI levuM. AmAM je doSo che te AgaLa pramANe jANavA. 11. abhyAhata : gRhastha sAdhunA nimitte bIjA sthAnethI lAvela AhAra vagere te abhyAhata. te be prakAre che. AcIrNa ane anAcIrNa. (1) anAcIrNa pracchanna (2) anAcArNa prakaTa - ema be prakAre che. 1. jemAM sAdhune avyAhatarUpe bilakula khabara na hoya te pracchanna. 2. jemAM sAdhune khabara hoya, te pragaTa. te bane paNa svagAmaviSayaka ane paragAmaviSayaka ema be prakAre che. je gAmamAM sAdhu rahyA hoya, te svagAma ane bAkInA paragAma. pracchanmasvagAmaviSayaka abhyAhata upara dRSTAMta: koIka bhaktivALI zrAvikA sAdhune lAbha levA mATe sAdhune abhyAhatadoSanI zaMkA na Ave eTalA mATe lahANInA bAne lADu vagere laI, sAdhu AgaLa ema kahe ke, he bhagavaMta! huM mArA bhAInA ghare jamaNamAM gaI hatI, tyAMthI mane A badhuM ApyuM che. athavA huM mArA sagAne tyAM A lahANI mArA gharethI ApavA gaI hatI, paNa koIka rIsanA kAraNe te emane na lIdhI, te laI pAchI jatI hatI. vacce upAzraya Avyo eTale vaMdana karavA AvI chuM. jo Apane khape evuM hoya, to lAbha Apo. te vakhate je Ape te pracchanna svagAmaviSayaka abhyAhata che. pracchannaparagAmaviSayaka abhyAhata upara dRSTAMta : koIka gAmamAM ghaNA zrAvako hoya ane te badhA paraspara kuTuMbI hoya, have koIka vakhate temane tyAM vivAha thayo. te vivAha pUro thayo tyAre ghaNA lADavA vagere vadhyA. tyAre emaNe vicAryuM ke jo A sAdhune vahorAvIe to ApaNane moTuM puNya thAya. keTalAka sAdhuo najIkamAM che, keTalAka dUra che. vacce nadI che mATe apakAyanI virAdhanAnA bhayathI Avaze nahIM ane AvelA sAdhu paNa ghaNA lADu vagere joIne zuddha che - ema kahevA chatAM paNa AdhAkarmanI zaMkAthI leze nahIM. tethI je gAmamAM sAdhuo che, tyAM chupI rIte laI jaIe. ema vicArI tyAM laI gayA. pachI ghaNAe vicAryuM ke jo sAdhune bolAvIne ApIzuM to te azuddhanI zaMkA karIne leze nahIM. mATe brAhmaNa vagerene paNa thoDuM thoDuM Apo. A pramANe apAtuM sAdhuo joze nahIM to paNa temane azuddhanI zaMkA raheze mATe jyAM * AgaLathI sAdhu Thalle vagere jatA AvatA nIkaLelA hoya ane jUe tyAM AgaLa brAhmaNa vagerene ApIe, Ama 132 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 4 zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 vicArI koIka nakkI jagyAe brAhmaNa vagerene thoDuM thoDuM ApavA mAMDe. te vakhate lle vagere kAma mATe nIkaLelA keTalAka sAdhuone joyA ane temane AmaMtraNa ApyuM ke, he sAdhuo! A amArA vadhelA lADuo ghaNA che. jo tamane kaMIka khapa hoya, to lAbha Apo. sAdhuo paNa zuddha jANIne le. A pracchanna paragAmaviSayakaabhyAhRta che. A jo paraMparAe khabara paDe to paraThavavuM. pragaTasvagAmaviSayakaabhyArhata upara dRSTAMta : koIka sAdhu bhikSA mATe pharatA pharatA koI ghare gayA. tyAM mAnanIya sagAvahAlA vagerene jamaNa vagere cAlatuM hovAthI te vakhate sAdhune vahorAvI na zakacA hoya, vagere kAraNothI koIka zrAvikA potAnA gharethI sAdhunA upAzraye lADu vagere lAvI je vahorAve, te pragaTasvagAmaviSayakaabhyAhata che. e pramANe paragAmaviSayakapragaTaanAcIrNa abhyAhnata paNa jANavuM. AcIrNa abhyAhata : AcIrNa abhyAhRta kSetraviSayaka ane gRhaviSayaka ema be prakAre che. kSetraviSayaka = utkRSTa madhyama ane jaghanya ema traNa prakAre che. koIka moTA gharamAM ghaNA jamanArAonI paMgata beThI hoya ane paMgatanA eka cheDe sAdhuo hoya ane bIje cheDe azanAdi deya cIjo paDI hoya, tyAM sAdhu saMghATaka saMghaTTA vagerenA bhayathI jaI na zake, to so hAtha pramANanA kSetramAMthI je lAvyA hoya, te utkRSTa AcIrNa kSetrAbhyAhata che. so hAtha uparathI lAvela hoya to teno niSedha che. madhyamakSetrAbhyAhata - eka hAthanA parAvartanathI laI so hAthamAM kaMIka nyUna kSetramAMthI lAve. eka hAthanuM parAvartanavALuM jaghanya kSetrAbhyAhRta che, kara parAvartana eTale kaMIka hAtha halAvI zakAya teTaluM kSetra. jema koIka ApanAra vyakti ubhI rahIne athavA besIne pote jAte hAthamAM rAkhela lADuM, mAMDA vagerene ApavA mATe hAtha laMbAvIne rahI hoya, A prakAre rahelI te sAdhunA saMghATaka ne joI temane lADu dekhADIne AmaMtraNa Ape tyAre te saMghATaka tenA hAtha nIce pAtra rAkhe tyAre te bAI potAnA hAthane halAvyA vagara kaMIka muThThI DhIlI kare eTale mAMDo vagere pAtramAM paDe A kSetraviSayaka AcIrNa. gRhaviSayaka AcIrNa abhyAdbhuta - A pramANe thAya che. eka lAInamAM traNa ghara rahelA hoya, temAM jyAre sAdhu saMghATaka bhikSA le, tyAre eka sAdhu dharmalAbha Apela ghare bhikSA le, te gharamAM bhikSA letA upayoga rAkhe. pAchaLa rahela bIjo sAdhu dharmalAbha Apela sivAyanA be gharamAMthI lavAtI bhikSAmAM dAtAnA hAtha vageremAM upayoga rAkhe. traNa gharamAMthI levAyela azanAdika AcIrNa che. cATa (sAdhana vizeSa vAsaNa, bartana) vageremAMthI hoya to anAcIrNa. 12. udbhinna H ubheda karavo eTale kholavuM te. sAdhu vagerene ghI vagerenuM dAna karavA mATe, gAyanA chANa vagerethI DhAMkela ghaDA vagerenA moDhAne kholavuM, te udbhinna kahevAya. te pihitodbhinna ane kapATodbhinna ema be prakAre che. (1) pihitodbhinna - je chANa, agnithI tapAvela lAkha, sacitta pRthvIkAya vage2e coMTe evI cIkaNI cIjo dvArA, 133 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa -4 dararoja na vAparavA yogya khAMDa, ghI, goLa vagerethI bharelA ghaDA, mazaka, katapa, kAla vagerenA moDhAne DhAMkela hoya. tene sAdhunA dAna mATe kholIne khAMDa vagere sAdhune Ape, te piritobhinna kahevAya che. (2) kapATobhinna : je khAMDa, ghI, goLa vagerene oraDA vagere temaja majabUta ane nizcala evA kabATanA, roja nahIM kholAtA bAraNAne sAdhune dAna ApavA mATe kholIne, goLa, khAMDa vagere sAdhune ApavA, te kapATobhinna. ahIM AgaLa cha javanikAyanI virAdhanA vagere doSo che. te A pramANe :- kutapa vagerenA moDhAthI sAdhune ghI vagere ApI zeSa rahela padArthanI rakSA mATe pharIvAra kutapa vagerenA moDhAne sacitta pRthvIkAyane pANIthI bhIMjAvI upara lepa kare tethI pRthvIkAya ane apakAyanI virAdhanA thAya. pRthvIkAyamAM maga vagere ane kIDI vagere hovAnI saMbhAvanA hovAthI trasakAyanI paNa virAdhanA thAya. koIka nizAnI mATe lAkha tapAvIne katapa vagerenA moDha lAkhanI mudrA mAre, to teukAyanI virAdhanA, jyAM agni hoya tyAM vAya paNa hoya che mATe vAyakAyanI paNa virAdhanA. tathA katapa vagere para lepa karavA mATe mATI vagerene zodhatA dAtAne koIka vakhata vIMchI vagere karaDe ane pIDAya to loko bole ke "aho! A sAdhuo mahAprabhAvika che. jemane dAna karavA mAtrathI tarata ja A phaLa maLyuM ema lokamAM mazkarI thAya. jo pahelethI kutapa vagerenuM moTuM sAdhu mATe khulluM karI rAkhe, to chokarA vagerene ghI vagere ApavAthI temaja kharIdavA vecavA dvArA pApa pravRtti thAya. te kutapa vagerenA moDhAne DhAMkavAnuM bhUlI jAya to aMdara uMdara vagere jIvo paDe to marI jAya. kapoTobhinnamAM paNa A ja doSo jemake kabATanI AgaLa koIpaNa kAraNathI pRthvIkAya ke pANI bharela karavaka eTale (loTo) athavA bIjorU vagere mUkyA hoya, to te bAraNAne ughADavAthI tenI virAdhanA thAya. pANI bharela karavaka (loTa) vagere DhaLI jatA ke phUTI jatA pANI pasaratuM najIkanA cUlA vageremAM paNa jAya. tyAM agni hoya to tenI virAdhanA thAya. jyAM agni hoya tyAM vAyu eTale vAyukAyanI virAdhanA. uMdara vagerenA daramAM pese to kIDI-garoLI vagere jIvonI virAdhanAthI trasakAyanI virAdhanA tathA dAna karavuM, le, vecANa karavuM vagere dvArA adhikaraNanI pravRtti thAya, mATe baMne prakAranuM ubhinna grahaNa na karavuM. jo katapa vagerenA mukhabaMdha dararoja baMdhAtA ane choDAtA hoya ane te lAkhanI mudrA vagara phakata kapaDAMnI - ' gAMTha bAMdhatA hoya ane sacitta pRthvIkAya vagereno lepa karatA na hoya, to sAdhu mATe kholIne paNa jo Ape to sAdhu grahaNa kare. kapoTobhinnamAM paNa jo bAraNuM roja kholAtuM hoya ane eno AgaLa jamIna sAthe ghasAya tevo na hoya (AgaLa pAchaLa kheMcavAnA spIMgavALAvALA kabATa hoya to na levAya), tevA kabATa ke oraDA vageremAM rahela azana vagere khape che. 13. mAlApahata : mALa eTale zikA vagere. tenA uparathI sAdhu mATe je bhojana vagere levAya te mAlApahata che. te cAra prakAre che. 1. urvemAlApahata, 2. adhomAlApahRta, 3. ubhayamAlApahRta, 4. tiryagUmAlApahRta (1) urvemAlApahata - jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAre che. (a) UMce TIMgADela zikA vagere parathI na laI zakavAthI paganI pAnI uMcI karI paganA aMguThA para ubhA rahI AMkhathI je na dekhAtA hoya tevA azana vagerene jamIna para rahIne levuM. pAnI thoDI UMcI karI grahaNa thatuM hovAthI jaghanyaurdhvamAlApahata che. (ba) nIsaraNI vagere para caDhI, makAna para jaI dAtAra bena je Ape te levuM te. nIsaraNI vagere para caDavuM vagere 134 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riziSTa - 4 zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 moTI kriyApUrvaka nIce lAvI grahaNa thatuM hevAthI utkRSTa mAlApahata che. (ka) A benI vaccenuM madhyamamAlApahata che. (2) adhomAlApahRta - sAdhu mATe bhoMyarA vageremAM jaI, tyAM rahela bhojana vagerene lAvI je Ape te adhomAlApahatA. tyAM jo aMdhAruM hoya ane lAITa vagere kare to prAduSkaraNa doSa vadhArAmAM lAge. (3) ubhayamAlApahRta - UMTaDI eTale kuMbhI, kaLaza, peTI, koThI vageremAM rahela azanAdine ApanAra jo kaMIka kaSTapUrvaka ApatI hoya, to te ubhaya eTale urdhvamAlApahRta che. AmAM UMce ane nIcenI kriyArUpa kuMbhI, kaLaza, peTI, koThI vageremAMthI paga UMcA karI kammaramAMthI vAMkA vaLIne kADhavAnuM hovAthI ubhayamAlApahata che. te A pramANe ke moTI ane UMcI koThI vageremAM rahela deya padArthane levA mATe dAtArane potAnI pAnI UMcI karI eTale udhvazritamAlApahRta ane nIce tarapha hAtha ane moTuM karavAthI eTale vAMkA vaLavAnA kAraNe adhomAlApahata ema baMne prakAra malavAthI ubhayamAlApahRta thAya che. (4) tiryamAlApahRta - jyAre bhIMta vageremAM khabhA jeTalI UMcI jagyAmAM rahela, gokhalA vageremAM rahela tathA moTA gavAkSa vageremAM rahela, padArthane tIrtho hAtha lAMbo karI je prAya: AMkha vaDe adrazya hoya, te azanAdi deya vastune dAtA Ape, tyAre tiryamAlApahRta che. prazna : mALa zabda vaDe UMco pradeza ja kahevAya che. to pachI bhoyarA vagere nIcI bhUmimAM rahela jagyAne mALa zabda zI rIte kahevAya ? uttara : ahIM loka rUDhithI uccapradeza vAcaka mALa zabda na levo. paraMtu saiddhAMtika bhASAmAM mALa zabdathI bhUmigRha vagere paNa levAya che. mAlApahRtamAM bIjA paNa nIce mujaba doSo lAge che. mAMcaDA, mAMcI, ukharo vagere para caDI paganI pAnI UMcI karI laTakatA sikA vageremAMthI lADu vagere letA koIka rIte mAMcA vagere khasI jatA dAtAra bAI paDI jAya to nIce rahela kIDI vagere ane pRthvIkAya vagerenI virAdhanA thAya ane bAIno hAtha vagere bhAMge. jo viSama rIte paDyA hoya ane koIka asthAna (karma) bhAgamAM vAge to jIva paNa jAya. zAsananI apabhrAjanA thAya ke "sAdhu mATe bhikSA letA marI gaI mATe A sAdhuo kalyANakArI nathI. dAtrInuM A pramANe anartha thAya che, e paNa jANatA nathI. lokamAM mUrNapaNAno pravAda thAya vagere apabhrAjanA thAya mATe sAdhue mAlApahRta na levuM je dAdara vagerenA pagathIyA vagerethI sukhe utarIDa thatI hoya tenA para caDI Ape to mAlApahRta na thAya. sAdhu paNa eSaNA zuddhi nimitte dAdara vaDe makAna upara caDe. apavAda mArge sAdhu jamIna para rahyA hoya ane uparathI lAvI Ape, to paNa grahaNa kare. 14. Acchedya sAdhunA dAna mATe nokara ke putra vagerenI icchA vagara tenI pAsethI jhuMTavI levuM, te Acche. te traNa prakAre svAmiviSayaka, prabhuviSayaka ane coraviSayaka. gAma vagereno nAyaka te svAmi. potAnA gharano ja nAyaka te prabhu. stana eTale cora. 1. gAma vagerene mukhI, sAdhuone joI bhadrikapaNAthI kajIyo karIne ke kajIyo karyA vagara baLAtkAra sAdhu nimitte kuTuMbIo pAsethI azanAdi jhUMTavIne sAdhune je Ape, te svAmiviSayaka Acchedya. A 2. goLadIka (govALa), nokara, putra, putrI, vahu, strI vagerenuM dUdha vagere azanAdi. emanI pAsethI - 135 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 4 emanI icchA vagara gRhanAyaka jhUMTavIne sAdhune Ape to te prabhuviSayaka Accha. 3. keTalAka coro sAdhu tarapha bhaktivALA heya che. tethI teo raste AvatA koIka vakhata sArtha sAthe AvelA ane bhojana mATe sArthanA mANasomAM gocarI pharavA chatAM paNa pUrI bhikSA na maLela, evA sAdhuone joI, temanA mATe potAnA ke sArthanA mANaso pAsethI baLAtkAre jhUMTavI bhAthu vagere Ape, te tenaviSayaka Acchedya. A traNe prakaranuM Acchedya sAdhuone khape nahIM. kAraNa ke aprIti, kalaha, ApaghAta, aMtarAya DheSa vagere aneka doSono saMbhava che. phakta tenAchedyamAM ATalI vizeSatA che ke jemanuM bhojana vagere jhUMTavIne coro sAdhune ApatA hoya, coro dvArA ApatI vakhate te ja sArthiko jo A pramANe bole ke "coro amAruM jarUra levAnA che. to pachI coro jo tamane apAve to amane moTo saMtoSa che' A pramANe sArthanA mANasonI rajA maLavAthI, sAdhu gocarI laI zake. coranI bIkathI jo lIdhuM hoya to coronA gayA pachI pharI lIdheluM te pAchuM temane ApI de ane kahe ke coranA bhayathI ame lIdhuM hatuM. have te jatA rahyA che tethI A tamArUM dravya tame laI lo. A pramANe kahyA pachI jo teo rajA Ape ke "ame paNa tamane ApyuM che' to khape evuM hovAthI, vAparI zake. 15. anikRSTa H badhA mAlikoe je vastune sAdhunA dAna mATe rajA na ApI hoya te anisRSTa. 1. sAdhAraNaanisRSTa, 2. collakaanisRSTa, 3. anikRSTa ema traNa prakAre che. 1. ghaNA jaNA vaccenI je vastu hoya te sAdhAraNa. 2. zeThe khetaramAM rahelA nokarane Apela ke senApati (rAjA)e sainikone Apela, je dezI bhASAmAM | bhakta (bhAthu) kahevAya che, te collaka. 3. ja8 eTale hAthI tene mATenuM bhojana, teonI rajA vagara sAdhuone levuM khape nahIM. 1. sAdhAraNa anivRSTa - yaMtra, dukAna, ghara vageremAM rahela talakuTTI tela, vastra, lADu, dahIM vagere ApavA yogya vastu aneka prakAranI hoya che. ghaNI vagere yaMtramAM talakaTTI ane tela, dukAnamAM vastra vagere, gharamAM azanAdi je sarvajana sAdhAraNa hoya, tene sarva svAmI rajA na Ape ane koIka eka jaNa sAdhune Ape, to te sAdhAraNa aniSTa. 2. collaka - chinna ane achinna ema be prakAre che. temAM koIka-kuTuMbI khetaramAM haLa kheDanArAone koInA dvArA bhojana mokale. te jo dareka haLa kheDanArane judA judA vAsaNamAM alaga karIne mokalAvyuM hoya to chinna collaka kahevAya ane badhA haLa kheDanAranA mATe eka ja vAsaNamAM bheguM karIne mokale to achinna. temAM je collaka jenA nimittano je bhAga hoya te-te collaka dvArA mULa svAminA jotA ke na jotA Ape - to sAdhune khape. kemake bhAga paDavAthI potAnI mAlikI karI ApyuM che mATe khape. achinna paNa kauTuMbika vaDe je haLa kheDanArAone yogya mokalAvela bhAga, te badhAye haLa kheDanArA vaDe - dAna mATe rajA apAyI hoya, mULa mAlika joto hoya ke na joto hoya, to paNa khape. te badhAe rajA na ApI hoya ane mULa mAlikanI rajA hoya to na khape. kemake dveSa, aMtarAya, paraspara kleza thavAnA kAraNe doSa lAge che. 3. jAnisukha - eTale hAthI ane rAjAe rajA na ApI hovAthI mahAvata dvArA apAyela bhojana na khape. kemake hAthInuM bhojana rAjAnI mAlikInuM che. tethI rAjAnI rajA vagara levAthI pakaDavA, bAMdhavA, vadha paDAvI levA vagere doSo thAya. athavA mArI rajA AjJA vagara A sAdhune bhikSA Ape che ema vicArI gusse thaI rAjA mahAvatane nokarImAMthI chUTo kare. AthI tenI AjIvikA sAdhunA nimitte nAza pAmI eTale sAdhune aMtarAya doSa 136. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 4 'zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 thAya ane sAdhue rAjAnI rajA vagara levAthI adattAdAnano doSa lAge. ane hAthInA dekhatA to mahAvatanA bhAganuM paNa na levuM. kemake hAthI sacetana (baddhivALo) che. tethI mArA khAvAmAMthI A sAdhu bhikSA le che e pramANe vicArI kayAreka gusse thayela te raste pharatA upAzrayamAM sAdhune joI temanA upAzrayane toDI nAkhe ke sAdhune paNa game te rIte mArI nAMkhe. 16. adhyavapUraka adhi eTale vadhAre. avapUraNa eTale bharavuM, umeravuM. potAnA lAbha mATe Apela upAzraya vageremAMthI sAdhune AvelA jANI, temanA lAyaka bhojana banAvavA mATe adhika umeravuM te adhyavapUraka. te adhyavapUrakathI yukta je bhojana paNa adhyavapUraka kahevAya. 1. te svagRhyAvadarthikamizra, 2. svagRhasAdhumizra, 3. svagRhapAkhaMDamizra ema traNa prakAre che. svagRhazramaNamizra to svagRhapAkhaMDamizrama aMtargata che mATe juduM kahyuM nathI, yAvadarthika vagerenA AvavA pahelA cUlo saLagAvavo, tapelImAM pANI garama karavuM vagere AraMbha potAnA mATe karyo hoya ane pachI yathA saMbhava yAvadarthika vagere traNamAMthI koIpaNa Ave, tyAre tenA mATe vadhAre bhAta vagere umere to A adhyavapUraka kahevAya. prazna : adhyavapUraka ane mizrajAtamAM zuM bheda che? uttara : mizrajAtadoSa pahelethI yAvadarthika vagere sAdhunA mATe temaja potAnA mATe banAvAya che. ane adhyavapUrakamAM prathama to potAnA mATe banAvAtuM hoya che, pachI yAvadarthika sAdhu ke pAkhaMDI AvyA che ema jANI, temanA mATe pAchaLathI vadhAre pANI coLA vagere umerAya che. ahIM svagRhayAvadarthikamizra athavapUraka zuddha AhAramAM, jeTalA kaNIyA kApeTika vagere mATe pAchaLathI nAMkhyA hoya, teTalA kaNIyA vAsaNamAMthI dUra karyA pachI ke kApeTika vagerene ApyA pachI, je baceluM bhojana, hoya te sAdhune khape. AthI ja A vizodhi koTi kahevAya che. svagRhapAkhaMDamizra ke svagRhasAdhamizramAM zuddhAhAramAM paDela jeTaluM adhyavapUraka nAMkhela hatuM te vAsaNamAMthI juduM karyA pachI ke pAkhaMDI vagerene ApyA pachI je bace te sAdhune na khape. kAraNa ke samasta AhAra pUrtidoSavALo thaI gayo che. pa64-565 utpAdanA doSaH thAIdUinimite AjIvavaNImage tigichA / kohe mANe mAyA lobhe havaMti dasa ee // 566 // pudipachAsaMthavavijAmate ya cuNNajoge yA uppAyaNAya dosA solasame mUlakamme ya // 56 // 1. dhAtrI, 2. ti, 3.nimitta, 4. AjIvaka, 5. vasimaga, 6. cikitsA, 7. krodha, 8. mAna, 9. mAyA, 10. lobha, 11. pUrva saMstava pazcAt saMstava, 12. vidyA, 13. maMtra, 14. cUrNa, 15. yoga, 16. mULakarma A utpAdanA soLa doSo che. 1. dhAtrIpiMDaH dhAtrI eTale bALako jene dhAve pIve te dhAtrI. athavA bALakone dUdha pIvaDAvavA mATe je dhAraNa kare te dhAtrI. bALakane pALanArI strI tenA pAMca prakAra che. 1. dUdhadhAtrI, 2. majjanadhAtrI, 3. krIDanadhAtrI, 4. maMDanadhAtrI, 5. usaMgadhAtrI. ahIM dhAtrIpaNuM karavuM ke karAvavuM te vivAthI dhAtrI zabda kahevAya che. mATe dhAtrIno je piMDa (AhAra) te - 137 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ra tnasUtra mApAMta2 - mArA rU pariziSTa - 4 dhAtrIpiMDa. dhAtrIpaNuM karavA-karAvavA dvArA je piMDa prApta karAya te dhAtrIpiMDa. e pramANe dUti vagere piMDamAM paNa vicAravuM. AnI vicAraNA A pramANe che - koIka sAdhu gocarI mATe pUrva paricita ghare gayA, tyAM raDatA chokarAne joI tenI mAtAne kahyuM ke "haju A bALaka dUdha pIto (dhAvaNo) che mATe dUdha vagara bhUkhyo thayela, te raDe che. tethI mane jaldI gocarI vahorAva pachI A bALakane dhavaDAva. athavA pahelA A bALakane dhavaDAva pachI mane vahorAva. athavA to hamaNA mAre gocarI joItI nathI, bALakane ja dhavaDAva. huM bIjA dharoe jaIne pAcho ahIM AvIza. tuM zAMtithI besa, huM ja koI jagyAethI dUdha lAvI pIvaDAvuM. A pramANe dhAtrIpaNuM kare ema kahe ke bALakane dhavaDAvavAthI bALaka buddhizALI, dIghAyuM ane nirogI thAya ane apamAnita karavAthI AnAthI viparIta thAya che. lokamAM putra darzana durlabha che. mATe bIjA badhA kAma choDI A bALakane dhavaDAva. A pramANe karavAthI ghaNA doSo thAya che. bALakanI mA jo bhadrika hoya to AkarSita thaIne AdhAkarma vagere kare. tathA sAdhune cA karatA joI bALakanA sagA ane ADozI-pADozIo bALakanI mAtA sAthe sAdhunA saMbaMdhanI saMbhAvanA kare. jaoN bALakanI mAtA adharmI hoya to dveSa kare ke, "aho juo A sAdhunI pArakI paMcAta! tathA vedanIya karmanA vazathI kadAca bALakane tAva vagere mAMdagI thAya, to bALakanI mAtA sAdhu sAthe jhaghaDo kare ke 'tame mArA bALakane mAMdo paDyo' AthI zAsananI hIlanA thAya. koIka zeThanA ghare bALakane dhavaDAvanArI dhAtrIne potAnI buddhinA prapaMca vaDe dUra karAvI, bIjIne sthApana karavA mATe dhAtrIpaNAnA lakSaNa ane doSa kahe che. te A pramANe - gocarI gayela koIka sAdhu koIka gharamAM, koIka bAIne zoka karatI joIne pUche, "kema Aje tamane udAsInatA dekhAya che?" te bAI kahe ke "he sAdhu mahArAja! duHkha.to duHkhamAM sahAyaka thanArane ja kahevAya' sAdhu kahe, "sahAyaka kone kahevAya?" te bAI kahe ke, "je kahevAyelA duHkhane dUra kare, te duHkha sahAyaka kahevAya" sAdhu kahe ke, "mArA sivAya bIjo koNa tevo che?" te kahe ke, "he bhagavaMta! amuka gharamAM bIjI dhAtrIe mane dhAtrIpaNAthI dUra karAvI, tethI huM duHkhI chuM tyAre sAdhu abhimAnamAM AvI ema kahe ke, "jyAM sudhI tane tyAM AgaLa rakhAvuM nahIM tyAM - sudhI tArI bhikSA huM laIza nahIM.' A pramANe kahI jene dUra karavAnI che te dhAtrIne na joI hovAthI tenA svarUpane na jANato, te tenA svarUpane pUche ke "te yuvAna che, prauDhA che ke gharaDI che? nAnA stanavALI che ke moTA stanavALI che. aNIdAra stanavALI che? mAMsa bharapUra che ke patalI che? kALI che ke gorI che?" vagere pUchIne te zeThane tyAM jaI te bALakane joI zeThanI AgaLa dhAtrInA doSo bole ke gharaDI dhAtrInA stana nabaLA hoya che, tene dhAvanAro bALaka paNa nirbaLa thAya. patalI dhAtrInA stana nAnA hoya, tene dhAvanAro bALaka paNa pUrUM dhAvaNa na maLavAnA kAraNe duHkhI thavAthI patalo ja rahe. moTA stanavALI dhAtrIne dhAvavAthI bALaka komaLa aMgavALo hovAthI stana dvArA nAka dabAvavAnA kAraNe cibaDA nAkavALo thAya che. kUparAkAra stanavALI dhAtrIne dhAvavAthI bALakane hamezAM stana tarapha moDhuM laMbAvavuM paDatuM hovAthI sUcI (soya) nA jevA moDhAvALo thAya. kahyuM che ke gharaDIne dhAvavAthI nirbaLa, kUpara stana dhAvavAthI sUcI mukha, moTA stanavALIne dhAvavAthI capaTA nAkavALo ane pAtaLIne dhAvavAthI patalo thAya. jADIne dhAvavAthI jaDa thAya ane patalIne dhAvavAthI nirbaLa thAya mATe madhyama baLavALI dhAtrInuM dhAvaNa puSTikara thAya che. 138 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 4 'zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 have navI sthApela dhAtrI kALA vagere je adhika varNavALI hoya, to tene te rIte niMde jemake, kALI dhAtrI bALakanA raMgane nAza kare che. gorI dhAtrI baLahIna hoya mATe zyAmA (ghauMvarNa) baLa varNa mATe uttama che.. AvI vAto gharanA mAlika sAMbhaLIne vRddha vagere svarUpavALI cAlu dhAtrIne dUra karI ane sAdhu sammata dhAtrIne rAkhe. te dhAtrI prasanna thaIne sAdhune suMdara ghaNI gocarI vahorAve te dhAtrIpiMDa. AmAM ghaNA doSo che, te A pramANe. je dhAtrIne dUra karAvI te dveSane dhAraNa kare tathA sAdhune kalaMka Ape ke "A dhAtrI sAthe sAdhune ADo saMbaMdha che." ati dveSa thAya to jhera vagere ApI kayAreka mArI paNa nAMkhe. have je jUnIne dUra karI navI dhAtrI rAkhI hoya te paNa kayAreka ema vicAre ke jema Ane jUnIne dUra karI mane rakhAvI, tema bIjI koInI vinaMtithI mane paNa ahIMthI dhAtrIpaNAthI dUra karAvaze mATe evuM karuM ke e sAdhu ja na rahe. ema vicArI jhera vagerenA prayogathI mArI nAMkhe. e pramANe majjana eTale snAna, maMDana eTale zaNagAra, kriDanaka eTale ramADavuMaMka eTale khoLAmAM besADavuM Adi dhAtrIpaNuM karavA karAvavAmAM doSo vicArIne jANavA. vartamAnamAM nokara Adine nokarIe rakhAvavAnuM kArya karI gocarI vahoravI te dhAtrIpiMDamAM jAya. A mANasa sAro che ame anubhavela che. saMgha upadhAna AdimAM A rasoyA, A mANaso lAvo ema kahevAthI paNa A doSa lAge. 2. dUtidoSa dUta eTale eka bIjAnA saMdezA pahoMcADanAra. tethI dUtItva eTale parasparanA saMdezo pahoMcADIne sAdhu dvArA je piMDa meLavAya te dUtipiMDa. te svagAma ane paragAmaviSayaka ema be prakAre che - je gAmamAM sAdhu rahyA hoya te ja gAmamAM jo saMdezo kahe to svagAma dUtI. jo paragAmamAM jaIne saMdezo kahe to paragAma dUtI. A banne gupta ane pragaTa ema be-be prakAre che temAM pracchanna eTale gukha te be prakAre che. 1. lokottaraviSayaka eTale bIjA saMghATaka sAdhuthI paNa gupta. 2. loka lokottara viSayaka eTale bAjumAM rahela loka ane bIjA saMghATaka sAdhuthI paNa guma. koIka sAdhu bhikSA mATe jatA, tenA vizeSa lAbha mATe te ja gAmanA mahollAmAM ke bIjA gAmamAM mAtA vagerenA saMdezAne tenI patrI vagere AgaLa jaI kahe, ke tArI mAtA ke tArA pitA ke tArA bhAIe tane kahevaDAvyuM che ke, tAre Aje ahIM AvavuM vagere. A pramANe svapakSe-parapakSane sAMbhaLatA ni:zaMkapaNe kahe te pragaTa svagAma paragAma viSayaka dUtItva. koIka sAdhane koIka dikarIe mAtAne potAnA gAmamAM ke paragAmamAM saMdezo kahevA mATe vinaMtI karI. tyAre te saMdezo dhArI tenI mAtA vagere pAse jaI ema vicAre, ke dUtIpaNuM pApakArI hovAthI niMdanIya che. tethI saMghATaka bIjo sAdhu mane dUtI doSa duSTa AhAra che ema jANIne niSedha na kare mATe, bIjI rIte kahe "he zrAvikA! tArI dikarI atibhoLI che ke je sAvadya yoganA paccakkhANavALA amane kahe, ke "mArI mAne ATaluM kahejo, huM A prayojanathI AvavAnI chuM vagere' tyAre te zrAvikA paNa caturAIthI manano bhAva jANI bIjA saMghATaka sAdhune vahema na paDe mATe kahe ke huM have tene tamArI AgaLa AvI vAta karatA rokIza' A pramANe saMghATaka sAdhuthI chUpAvavAthI ane loka AgaLa nahIM chUpAvavAthI lokottara pracchanna svagAma paragAma viSayaka dUtIpaNuM che. * 139 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 4 ' loka lokottara ubhaya pracchanna A pramANe che. koIka zrAvikA sAdhune A pramANe kahe ke, "mArI mA vagerene tame Ama kahejo ke "tAruM kAma' je tane khabara che ke tuM jANe che te rIte thaI gayuM che. ahIM saMghATaka sAdhu ane lokothI saMdezAno bhAva na jANato hovAthI ubhaya pracchannapaNuM che. A badhAmAM gRhasthanA sAvadhakAryamAM pravRtti dvArA jIvavirAdhanA vagere doSo thAya che. 3. nimitta bhUtakALa vagerene jANavA mATenI zubha-azubha ceSTA vagerenuM je jJAna, te nimitta. tenuM je jJAna paNa upacArathI nimitta kahevAya. te nimitta kahIne meLavela piMDa (AhAra) te nimittapiMDa. koIka sAdhu gocarI vagere meLavavA mATe gRhastha AgaLa nimittone kahe. jema "gaIkAle tane AvuM sukhaduHkha thayuM hatuM' athavA bhaviSyamAM "amuka TAIma ke divase tane rAjA taraphathI lAbha thaze. athavA Aje tane AvuM AvuM thaze" te gRhastho paNa lAbha-alAbha, sukha-duHkha jIvita-maraNa vagere viSayaka pUchela ke na pUchelane dhRSTatApUrvaka kahe. tenI kahelI vAta sAMbhaLIne AkarSita thayela, teo sAdhune lADu vagere viziSTa gocarI ghaNI Ape, te nimittapiMDa kahevAya. e sAdhune na khape. vartamAnamAM gRhasthone yaMtra-maMtra dvArA sukhI karavAnA je vidhAno karAya che te AnI aMtargata che. AtmaviSayaka paraviSayaka ke ubhayaviSayaka nimittathI aneka jIvonA vadha vagereno saMbhava hovArUpa aneka doSo che. , 4. AjIvaka : jenAthI jIvAya te AjIvana eTale AjIvikA. te AjIvikA pAMca prakAre 1. jAtiviSayaka 2. kulaviSayaka, 3. gaNaviSayaka, 4. karmaviSayaka, 5. zilyaviSayaka. te sUyA ane asUyA ema be prakAre che. sUyA eTale koIka viziSTa vacana racanA vaDe kahevuM che ane asUyA eTale pragaTa vacana vaDe jaNAvavuM te. sAdhu sUyA ane asUyA vaDe potAnI jAti pragaTa karI jIve te jAtiAvaka. ' - jema koI sAdhu bhikSA mATe pharatA koI brAhmaNanA ghare praveza kare, tyAM brAhmaNanA chokarAne homa vagerenI kriyAne sArI rIte karato joI, tenA bApa AgaLa potAnI jAta pragaTa karavA mATe kahe ke, samidha, maMtra, Ahuti, sthAna, yoga, kALa, ghoSa vagerene AzrayIne zuddha ke azuddha kriyA thAya che. lIlApIpaLA vagere DALakhIno TukaDo samidharUpe che. OM vagere praNavArarUpa vargo maMtro che. agnimAM ghI vagere nAMkhavA te Ahuti che. utkaTuka vagere Asanone sthAna kahevAya. azvamegha vagere yajJo kahevAya. prabhAta vagere kALa. udAtta-anudAta vagere ghoSa. jyAM je yojavo joIe tyAM te yojAya te samyakrakriyA. jyAM samidha vagere ochA vadhatA ke viparItarUpe prayogAya te samyakriyA ne kahevAya. A tamAro putra homa vagerenI samyakrakriyA karato hovAthI zrotriyano putra che athavA veda vagere zAstranA pAraMgata upAdhyAyanI pAse sArI rIte bhaNyo che - ema jaNAI Ave che. A pramANe kahevAthI te brAhmaNa kahe, 'he sAdhu! tame jarUra brAhmaNa cho eTale homa vagerenI bhUla vagaranI vAto jANo cho ane sAdhu mauna rahe. A sUyA vaDe svajAti prakaTana che. asUyA jAtiAjIvaka eTale AhAra mATe potAnI jAti pragaTa kare, jemake huM brAhmaNa chuM. AmAM ghaNA doSo che. te A pramANe ke jo te brAhmaNa bhadrika hoya to potAnI jAti pakSapAtathI ghaNo AhAra vagere sAdhunA nimitte banAvIne Ape, tethI AdhAkarmano doSa lAge. have jo abhadrika hoya, to A pApAtmA bhraSTa thayo che jethI brAhmaNapaNuM choDI dIdhuM che - ema vicArI potAnA gharamAMthI bahAra kADhI mUke. e 14O - Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 4 'zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pramANe kSatriya vagere jAtiomAM paNa jANavuM tathA kula vageremAM paNa samajavuM. 5. vanipaka : van dhAtu mAMgavAnA arthamAM che. vanipaka eTale dAtArane mAnya zramaNa vagereno pote bhagata che - ema batAvI je piMDa-AhAra mAMgavo te. koIka sAdhu-yati, nigraMtha, zAkya, tApasa, parivrAjaka, AjIvaka, brAhmaNa, prAthUrNaka, zvAna (kUtarA), kAgaDA, popaTa vagerenA bhakta gRhasthanA ghare bhikSA mATe praveza kare ane tenI AgaLa azanAdi levA mATe nigraMtha vagerenA guNa varNavavA dvArA potAne nigraMtha vagereno bhakta jaNAve. te A pramANe - te sAdhu nigraMtha bhakta zrAvakanA ghare praveza karI nigraMthone Azrayine bole ke, "he kulitilaka zrAvaka! tamArA A guru to atizaya jJAna vagerethI zobhe che. bahuzruta che. zuddha kriyAnuSThAna pAlana parAyaNa che. suMdara sAmAcArI AcaravA vaDe catura dharmajanonA manane Azcarya pamADanAra che. mokSa nagaranA rastAmAM sArthavAha jevA che vagere. tathA bauddhopAsakanA ghare jAya to tyAM bauddha sAdhune jamatA joI tenA upAsako AgaLa temanI prazaMsA kare ke.. aho! A mahAnubhAvo buddhaziSyo citramAM citarelAnI jema sthira ane prazAMta cittavRttivALA khAI rahyA che. mahAtmAoe AvI rIte ja jamavuM joIe. A loko dayALu che ane dAnavIra che. vagere prazaMsA kare. e pramANe tApasa, parivrAjaka, Avaka, brAhmaNa vagere Azramine temanA guNo temanA dAna vagerenI prazaMsA karavA vaDe vanipaka-paNuM jANavuM. atithi bhaktanI AgaLa ema bole ke lokomAM moTe bhAge oLakhItAne, Azritone ke upakArIone ja Ape che. paNa mArga parizramathI thAkelA atithine je puje che te ja dAna jagatamAM zreSTha che. zvAna bhakta AgaLa kahe ke A kUtarA e kUtarA nathI paNa kelAsa parvatathI AvelA yakSo ja kUtarA rUpe pRthvI para phare che mATe emanI pUjA moTA kalyANa mATe thAya che. e pramANe kAgaDA vagere mATe paNa vicAravuM. A pramANe vanipakapaNuM karI meLavelo AhAra te vanipakapiMDa che. AmAM ghaNA-ghaNA doSo che. jemake dharmI ke adharmane pAtramAM Apela dAna nakAmuM jatuM nathI. e pramANe kahevAthI apAtra dAnane supAtradAna samAna prazaMsavAthI samakitIno aticAra thAya che. to pachI bauddha vagere kupAtrone sAkSAt prazaMsAthI zuM na thAya? kahyuM che ke pAtra apAtramAM ApeluM dAna niSphaLa nathI jatuM ema bolavAthI paNa doSa che. to pachI apAtradAnanI prazaMsAthI kema na hoya? (supAtradAnanI vyAkhyAmAM AvI rIte bolAya to doSa ja che. paNa anukaMpAdAnanI vyAkhyAmAM Ama bolAya to doSa nathI.) . A pramANe bauddha vagerenI prazaMsAthI lokamAM mithyAtvane sthira karyuM kahevAya. sAdhuo paNa A lokone prazaMse che mATe Amano dharma sAco lAge che - ema loko mAne. jo bauddha vagerenA bhakto bhadrika hoya to A rIte sAdhune prazaMsA karatA joI emanA mATe AdhAkarma vagere kare. tethI te AdhAkarma AhAranA lobhathI kadAca baudha vagere vratane svIkAre. tathA lokamAM paNa A sAdhuo khuzAmatiyA che. "janmAMtaramAM' dAna na ApyuM hovAthI AhAra mATe kUtarAnI jema potAne cATu (khuzAmata) karI batAve che. A pramANe niMdA thAya. koI zAsanano zatru hoya, to gharamAMthI bahAra kADhI mUke. sarva sAvadyamAM rakta evA temanI prazaMsA karavAthI mRSAvAda tathA prANAtipAta vagere anumodyA kahevAya. vartamAnamAM aparicita grAma, nagaramAM gRhastha je samudAyano bhakta hoya te samudAyanA sAdhuonI prazaMsA Adi sArI gocarI meLavavA mATe kare to A doSa lAge. 6. cikitsA : rogano pratikAra karavo ke roga pratikArano upadeza karavo te cikitsA. sUkSma ane bAMdara ema be 141 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI trikUtra mapAMta2 - mArA rU pariziSTa -4 prakAre cikitsA che. davA athavA vaidyane jaNAvavuM te sUkSmacikitsA. jAte cikitsA karavA vaDe ke bIjA pAse karAvavA vaDe bAdaracikitsA. tAva vagere rogathI gherAyelA koI gRhastha, potAnA ghare gocarI mATe AvelA sAdhune joI pUche ke, "he bhagavaMta! A mArA roganI kaMI cikitsA jANo cho?" te sAdhu kahe, "he zrAvaka! jevo tamane roga thayo che, tevo roga mane paNa eka vakhata thayo hato. te mane amuka davAthI sAro thayo. te pramANe ajANa ane rogI gRhasthane davA karavAnA abhiprAya jaNAvavAthI auSadhanuM sUcana karyuM athavA rogIe cikitsA pUchI hoya tyAre kahe ke huM vaidya chuM? ke jethI rogano pratikAra jANuM chuM?" A pramANe kahevAthI ajANa rogIne A viSayamAM vaidyane pUchavAnuM sUcana karyuM, te sUkSma cikitsA. jyAre pote jAte vaidya thaI vamana, virecana, ukALA, kuvAtha vagere kare ke bIjA pAse karAve to bAdara cikitsA. A pramANe upakAra thavAthI prasanna thayela gRhastha mane sArI UMcI bhikSA Apaze ema vicArI sAdhu bane prakAranI cikitsA kare. - tuccha AhAra mATe sAdhue aneka doSano saMbhava hovAthI A pramANe karavuM ucita nathI. kemake cikitsA karatI vakhate kaMdamULa, phaLa, mULiyA vagerenA jIvano vadha thAya che. kavAtha vagerenA sUcanathI pApa vyApAramAM pravRtti karavAthI sAdhune asaMyama thAya che. nirogI thayela gRhastha tapelA lokhaMDanA goLA jevo hoya che eTale durbaLa ane AMdhaLo vAgha sAro thAya to aneka jIvano nAza kare, tema aneka jIvano ghAta kare. nasIbajoge sAdhue cikitsA karatAM rogIno roga vadhI jAya to gusse thayelA tenA putra vagere sAdhune rAjakula vageremAM pakaDAve tathA lokomAM AhAra lolupI A sAdhuo AvuMAvuM vaiduM kare che ema pravacananI hilanA thAya. vartamAnamAM je sAdhu-sAdhvIo gRhasthone nirogI banAvavA mATe auSadhi Adi ane vAsakSepa Adi Ape che temane A doSa lAge che. 7. kolapiMDa: krodha-gusso karavA dvArA je AhAra meLavAya te krodha piMDa. te krodha piMDa zI rIte thAya? koIka sAdhano uccATana, mAraNa vagere vidyA prabhAva zrApa dAna, tapa prabhAva, sahasrAyodhipaNAnuM baLa ke rAjA vagerenA priya jANIne athavA zrApa ApavA vaDe koInuM maraNa joI dAtAra, bhayathI je tene Ape, te krodhapiMDa (ghevariyA muninI kathA). athavA bIjA brAhmaNa vagerene dAna apAta joI sAdhu paNa yAcanA kare ane na maLe tyAre alabdhimAna thayela gusso kare, te vakhate sAdhune gusse thayela joI dAtA sAdhu gusse thAya te sAruM nahi ema vicArI je Ape te kopiMDa. ahIM badhe gusso ja AhAra meLavavAmAM mukhya kAraNarUpe jANavo. vidyA, tapa, prabhAva vagere to tenA sahakArI kAraNarUpe che. mATe vidyApiMDa vagerenA lakSaNa sAthe AnA lakSaNane bheLavavuM nahiM. 8. mAnapiMDa mAna eTale garva. te jemAM kAraNarUpe hoya, tevo piMDa mAnapiMDa kahevAya. eno bhAvArtha A pramANe che ke (sevariyA muninI kathA). koIka sAdhune bIjA koIka sAdhue kahyuM "tane labdhidhArI tyAre mAnuM ke te AA cIjo amane vaparAve vagere vacanothI uttejita kare athavA "tArAthI kaMI na thAya' e pramANe apamAnita thayela athavA abhimAnI banela potAnI labdhiprazaMsA bIjA vaDe kahevAtI sAMbhaLI "jyAM huM jAuM tyAM mane badhuya maLe che" ema loko mane prazaMse evA vadhatA abhimAnavALo koI gRhasthane tyAM jaI te gRhasthane evI evI dAnanI vAto karavAvaDe abhimAnamAM caDAve, tyAre te gRhastha abhimAnavALo thaIne bIjA strI-puruSa vagere na IcchatA hoya to paNa je azanAdi Ape te mAnapiMDa. 142 - Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 4 zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 9. mAyApiMDa mAyA eTale bIjAne ThagavAnI buddhi, tenA vaDe je AhAra meLave te mAnapiMDa. koI sAdhu, maMtrayoga vagere upAyamAM kuzaLa hovAthI potAnA rUpa parAvartana vagere karavAvaDe je lADu vagere gocarI meLave te mAyApiMDa (ASADhabhUtinI kathA). 10. lobhapiMDaH lobha eTale Asakti-vRddhi. gRddhi pUrvaka je bhikSA levAya te lobapiMDa. enI bhAvanA A pramANe che (siMhakesariyA muninI kathA) koIka sAdhu Aje huM gocarImAM siMha kesariyA lADu vagere laIza evI buddhithI vAla, caNA vagere maLatA hoya te paNa choDI de paraMtu potAnuM ISTa maLe te ja le te lobhapiMDa. athavA pahelA tevI buddhi na hovA chatAM, paNa sahajabhAve maLatI lApasIne sArI svAdiSTa che ema vicArI levI te lobhapiMDa athavA dudha vagere maLyA hoya pachI khAMDa-sAkara vagere maLI jAya to sAruM Ama vicArI te meLavavA mATe pharI pharIne je meLave te lobhapiMDa. A krodhAdi cAre piMDa sAdhuone na khape. kAraNa ke prapa, karmabaMdha, pravacanalaghutA vagere doSono saMbhava che. 11. pUrvapazcAsaMstavaH vacanasaMstava ane saMbaMdhIsaMstava ema be prakAre saMstava che. vacana eTale prazaMsArUpa je saMstava, te pravacana saMstava. mAtA vagere ane sAsu vagere rUpa saMbaMdhIono je saMstava te saMbaMdhIsaMstava. te banne saMstava pUrva ane pazciAt ema be bheda che. dAna meLavyA pahelAM ja dAtAranA je guNo varNave, te pUrva saMstava. dAna meLavyA pachI dAtAnA guNo prazaMse te pazcAt saMstava. AnI bhAvanA A pramANe che. koIka sAdhu bhikSA mATe pharatAM, koIka zeThane dAtAra joI dAna levA pahelAM sAcA-khoTA udAratA vagere guNone prazaMse. jemake "aho dAnapati! tamArI vAto to pahelAM sAMbhaLI hatI, paNa Aje to pratyakSa jovA maLyuM.. tathA aneka jagyAe pharatAM amane AvI udAratA vagere guNo bIjA koInA joyA nathI ke sAMbhaLyA nathI. dhanya che tamane, ke je guNo badhI jagyAe asmalita paNe sarva dizAmAM phelAyelAM che.' A pramANe pUrva saMstava. gRhasthe dAna ApyA pachI je stuti kare ke tamane jovAthI Aje mArI AMkho ane manane ThaMDaka thaI. A AmAM Azcarya zuM? ke dAtAranA guNone joyA pachI kone AnaMda na thAya? A pramANe pazcAt saMsva. A banne saMstavamAM mAyA-mRSAvAda, asaMyata anumodanA vagere doSo thAya che. ' mAtA-pitA vagere rUpa je saMstava eTale paricaya te pUrva saMbaMdhI saMstava. kemake mAtA vagereno saMbaMdha pahelAM hoya che. sAsu-sasarA vagereno je saMbaMdha te pazcAt saMstava. sAsu vagereno saMbaMdha pachI thAya che. jemake koIka sAdhu gocarI mATe koIkanA ghare praveza karI AhAralaMpaTapaNAthI potAnI uMmara ane gharamAM rahela vyaktinI vaya jANI, tene anurUpa saMbaMdha goThave. jo te vRddha hoya ane pote madhyama vayavALo hoya to te potAnI mAtA vigerenA samAna mahilAne joI mAyA vaDe kaMIka AMsu pADavA mAMDe, tyAre bAI pUche ke, "he sAdhu mahArAja! kema raDo cho?" sAdhu paNa kahe ke, 'tamArA jevI ja mAre mAM hatI." jo te bAI madhyama vayavALI hoya to, 'tamAra jevI ja mAre bahena hatI." jo te bAI bALavayanI hoya to, 'tArA jevI ja mAre dikarI hatI' ema kahe. A pramANe pazcAt saMstavamAM paNa vicAravuM. AmAM ghaNAM doSo che te A pramANe. te gRhastho jo bhadrika hoya, to sAdhu paNa pratibaddha eTale rAgavALA thAya ane rAgavALA thaIne AdhAkarma vagere karIne Ape. jo adharmI hoya, to kArpaTika (bhikhArI) jevo A amane bhikhArI jevA vagere kalpI amArI halakAI kare che ema vicArI potAnA gharamAMthI kADhI mUkavA vagere kare. 143 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa -4 adhRtithI AMsu pADavA vagere kare to, A mAyAvI amane AkarSavA mATe cALA (cATu) kare che ema niMdA thAya. * tame mArI mA cho ema kahevAthI te bAI potAnA marelA chokarAnI jagyAe A mAro chokaro che ema vicArI te sAdhune potAnI vahu vagere Ape. tamArA jevI mArI sAsu hatI. ema kahevAthI potAnI vidhavA dikarI ke kuraMDA putrIne Ape. ItyAdi doSo thAya che tethI saMstava piMDa yatione na khape. 12-13 vidyA ane maMtrapiMDa: prajJapti Adi vidyA eTale strI devatA jenAM adhiSThAyaka hoya athavA japa-homa Adi dvArA siddha thAya tevA akSaronI racanA te. maMtra eTale puruSa devatA adhiSThita ane pATha mAtrathI siddha thanAra akSara racanA vizeSa rUpa hoya che. te maMtra vidyA dvArA je AhAra meLavAya te vidyA-maMtrapiMDa kahevAya. vidyA ane maMtrathI maMtrita karI jenI pAsethI dAna levAya te dAtAra pAcho svastha thAya pachI kadAca pI paNa thAya athavA bIjo pakSapAti ke sago vagere pI thAya to pratividyA vaDe staMbhana uccATana, mAraNa vagere kare. tathA vidyA vagere dvArA para droha karavAvaDe A sAdhuo jIvanArA che ane lacyA che ema lokomAM niMdA thAya. A kAmaNa-maNa karanArA che ema kahI rAja darabAramAM paDI jAya, kheMcI jAya, vepa laI le, kadarthanA karI mArI nAkhe vagere kare. 14-15 cUrNa ane yoga piMDa cUrNa eTale AMkhamAM aMjana vagere AMjavAthI adrazya thavuM te. ane yoga eTale 'paga upara lepa karavA dvArA rUpa, saubhAgya, durbhAgya karavuM te che. A cUrNa ane yoga karavA vaDe je piMDa meLavAya te cUrNayoga piMDa kahevAya. AmAM doSo pUrvokta vidhA-maMtranI jemaja jANavA. prazna : cUrNa ane yoga bane bhUkIrUpa hoya che. to emAM paraspara zuM taphAvata che? jethI yogadvAra juduM kaho cho. uttara : A sAcI vAta che. paraMtu zarIranA bahAranA bhAge upayogI hoya te cUrNa kahevAya ane aMdara ane bahAra bane sthAne upayogI hoya te yoga kahevAya. jethI yoga khAvA lAyaka ane na khAvA lAyaka ema be prakAre hoya che. pANI vagere pIvaDAvavuM vagere te avyavahArya ke AhArya yoga che. ane paga vagere upara lepa lagADavo te anAhArI yoga che. A cUrNa ane yogano taphAvata che. vartamAnamAM sAdhuo dvArA vAsakSepa pIvaDAvAya te cUrNa doSa ane emane nirogI banAvavA mATe mAthA upara naMkhAya te yogapiMDa kahevAya. 16. mULakarma atigahana saMsArarUpa vananuM je mULa eTale kAraNa bane, tevI pApakArI kriyArUpa je karma te mULakarma. | muLa e ja karma che te mULakarma eTale garbhastaMbhana, garbhadhAna, garbhapAta, akSatayoni, kSINayoni Adi karavA dvArA je piMDa meLavavo te mULakarma. A sAdhune na khape. kAraNa ke praSa, pravacana mAlitya, jIvaghAta vagere aneka doSono saMbhava che. te A pramANe - garbhastaMbhana ke garbhapAta sAdhue karAvyo ema jANavAthI DhaSa thAya. tethI zarIrano paNa nAza thAya. garbhAdhAna, akSatayonipaNuM karavAthI mAvajIva maithunapravRtti cAle. putra utpattimAM garbhadhAna thavAthI te pravRtti prAyaH karI ISTa bane che. kSINayonipaNuM karavAthI bhogAMtarAya vagere doSa thAya che. kayAMka kayAMka sAdhuveSadhArI vidhavA vivAhanA samarthaka banyAM che teone A doSapaNa lAge che. kAraNa ke vidhavA purnalagna pachI e sAdhune sAro sAro AhAra vahorAvavA dvArA bhakti kare che. (pada7) A utpAdananA soLa doSa kahyA have eSaNAnA daza doSa kahe che. eSaNA doSa? sNkiymkkhiynikkhittpihiysaahriydaaygumisse| apariNayalitachaDDiyaesaNadoSA dasa havaMti // 568 // 1 zakita, 2 prakSita, 3nimi, 4 pihita, saMta, 6 dAyaka, 7 unmizra, 8 apariNata, 9 lipta, 10 chardita A eSaNAnA daza doSo che. 144 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1. zaMkita H AdhAkarma vagerenA doSanA saMbhavanI zaMkA rAkhavI, te zaMkita. tenA cAra bhAMgA thAya che. 1. gocarI letI vakhate ane vAparatI vakhate zaMkA rahe. 2. gocarI letI vakhate zaMkA ane vAparatI vakhate niHzaMka. 3. vAparatI vakhate zaMkA paNa letI vakhate niHzaMka. 4. letI vakhate ane vAparatI vakhate niHzaMka. pahelA traNa bhAMgAmAM soLa udgama ane nava eSaNAnA doSa ema paccIsa doSomAMthI je doSanI zaMkA rahe te doSa lenAra vAparanArane lAge. eTale ke jo AdhAkarmanI zaMkAthI jo grahaNa kare ke vApare to AdhAkarmano doSa lAge ane jo audezikapaNAnI zaMkA hoya to audezika doSa lAge. - 4 zrI pha2AvAnisUtra bhASAMtarga - mAga rU cotho bhAMgo zuddha che. temAM koIpaNa doSa lAgato nathI. A bhAMgAo A rIte saMbhave che. je koIka sAdhu svabhAve zaramALa hoya, te koIka ghare gocarI mATe gayo hoya, tyAM ghaNI bhikSA maLatI joI vicAre ke 'ahIM kema ATalI badhI bhikSA apAya che?' paNa zaramanA kAraNe pUchI na zake tethI zaMkApUrvaka le ane zaMkAyukta vApare e pahelo bhAMgo. bhikSA mATe gayela koIka sAdhu, koIka ghare zaMkita manathI ghaNI bhikSA laI potAnA upAzraye Ave. vAparatI vakhate te sAdhunuM mana zaMkita joI bIjo sAdhu bhikSAdAyaka gharanI hakikata jANato hovAthI, te sAdhune kahe ke 'he sAdhu! jyAM tamane ghaNI bhikSA maLI te ghare Aje moTo prasaMga che ke moTo lAbha thayo che' e pramANe tenI vAta sAMbhaLI A zuddha che - evo nizcaya karI niHzaMkapaNe vApare e bIjo bhAMgo. koIka sAdhu koIka zeThanA gharethI niHzaMkapaNe ghaNI gocarI laI upAzraye Avela hoya, tyAM bIjA sAdhuone gurunI AgaLa potAnI bhikSA samAna ja bhikSAne AlocanA karatAM sAMbhaLI zaMkita thaI vicAre ke jema meM ghaNI bhikSA meLavI che ema bIjA saMghATakoe meLavI che, mATe nakkI A AdhAkarma vagere doSavALuM haze. A pramANe vicArato vApare te trIjo bhAMgo. 2. prakSita H pRthvI vagerethI kharaDAyela athavA saMyukta hoya te prakSita. te prakSita sacitta ane acitta ema be prakAre che. pRthvIkAya prakSita, akAya prakSita ane vanaspatikAya prakSita ema sacitta prakSita traNa prakAre che. sUkI ke bhInI sacitta pRthvIkAyathI ApavA yogya vastu vAsaNa ke hAtha vagere jo kharaDAyela hoya to te sacitta prakSita che. akAya prakSitanA cAra bhedo che. 1. puraHkarma, 2. pazcAtkarma, 3. sasnigdha ane 4. udakArya. (a) pu2Hkarma - sAdhune bhojana ApavA pahelAM je hAtha, vAsaNa vagere pANIthI dhovA te. (ba) pazcAt karma - je bhojana ApyA pachI hAtha vagere dhovA te. (ka) sasnigdha - kaMIka pANIthI kharaDAyela eTale chAMTA uDela hAtha vagere dhoye te. (Da) udakArdra - spaSTapaNe pANIno saMparka jaNAto hoya te. kerI vagerenA tarata karela TukaDA vagerethI je hAtha vagere kharaDAyela hoya te vanaspatikAya dRkSita. 145 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ravitrivaktra mavtta6 - mArA rU. pariziSTa - 4 agni, vAyu ane trasakAyathI prakSitapaNuM hotuM nathI. agni vagereno saMsarga hovA chatAM paNa lokamAM maikSitapaNAno vyavahAra nathI. acitta prakSita gahita ane agahita ema be prakAre che. gahita eTale carabI vagere niMdanIya cIjathI kharaDAyela che. agahita eTale ghI vagerethI kharaDAyela te. ahIM sacitta prakSita to sAdhune biskula na khape. acitta prakSita te lokamAM agahita ghI vagerethI kharaDAyela hoya te khape paNa niMdita je carabI vagerethI kharaDAyela hoya te na khape. 3. nikSipta sacitta vastu para je rAkhela hoya te nizcita. te pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane traNa nilita ema cha prakAre jANavuM. te ja prakAro anaMtara ane paraMpara ema be prakAre che. anaMtara eTale koIka jAtanA AMtarA vagara rAkheluM bhojana heya te. jema sacitta mATI vagere para je pakavAna, mAMDA vagere koIpaNa AMtarA vagara rAkhyA hoya te anaMtara nizcita kahevAya. paraMpara eTale AMtarA pUrvaka je rAkhela hoya te. jema sacitta mATI vagere para rahela tAvaDI vageremAM je pakavAna vagere je rAkhela hoya te paraMpara nilima kahevAya. mAkhaNa ke thIjeluM ghI vagerene sacitta pANImAM je rAkhyuM hoya te anaMtara nikSita tathA teja mAkhaNa vagere ke pakavAna vagerene pANImAM rahelI tAvaDI vageremAM rAkhyAM hoya te paraMpara nikSita. agni para je pApaDa vagere seke te anaMtara nizcima ane agni para rahela tAvaDI vageremAM je rakhAya te paraMpara nikSita. vAyu (pavana)thI uDelA cokhA, pApaDa vagere anaMtara nizcita. ahIM jenAthI je uDe te tyAM rahela che evI vivAthI anaMtaranizima gaNavAmAM AvyuM che. vAyuthI bharela mazaka vagere para rahela mAMDA vagere cIjo te paraMpara nizcima. : : sacitta dANA, phaLa vagere para rahelA purI-mAMDA vagere anaMtara nikSipta. lIlotarI para rahela tAvaDImAM rakhAyela puDalA vagere paraMpara nimi. baLada vagerenI pITha para rakhAyela puDalA, lADa vagere trasa anaMtara nimi. ane baLada vagerenI pITha para rakhAyela kutupa (cAmaDAnI kothaLI) vagere vAsaNomAM rakhAyela ghI, lADu vagere paraMpara nikSita. AmAM pRthvI vagere para rahela anaMtara nikSita cIjo sacitta pRthvI vagere para rahela hevAthI saMghaTTA vagere dioSanA saMbhavanA kAraNe sAdhuone akathya che. paraMpara nizcita to sacitta saMghaTTA vagerenA tyAga pUrvaka jayaNAthI Ape to laI zakAya. phakta tejaskAyaparaMparanikSipta grahaNamAM je vizeSa che te kahe che. jema zeraDIno rasa pakAvavAnI jagyAe agni para rahela kaDAI vagerene jo cAre taraphathI mATIno lepa karela hoya tathA apAto zeraDIno rasa DhoLAto na hoya ane te kaDAInuM moTuM vizALa hoya, zeraDIno rasa kaDAImAM nAkhyAne ghaNo TAIma thayo hoya ghaNo garama na hoya, evo zeraDIno rasa Ape to khape. (evI ja rIte bhaThThI upara rahela ukALeluM pANI, dUdha, cA Adi taraLa padArtha ke piMDa mATe samajavuM) 146 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 4 - zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 ahIM apAtA zeraDInA rasanuM TIpuM jo koI rIte bahAra paDe to lepa para ja rahe, paNa cUlAmAM rahela agnikAyamAM na paDe tethI mATIthI lepa ka2ela kaDAI ema kahyuM. tathA vizALa moDhAvALI kaDAI vageremAMthI rasa letAM Doyo vagere kaDAInA kAnAne na lAge eTale kaDAI bhAMge nahIM. AthI teukAyanI virAdhanA na thAya mATe vizALa mukha kahyuM. tathA ati garama jo zeraDInA rasa apAya to je vAsaNamAM levAya te vAsaNa garama thaI javAthI vahoranAra sAdhuno hAtha baLe-A rIte Atma virAdhanA. je vAsaNa vaDe dAtrI Ape, te vAsaNa ati garama hovAthI te dAtA bAI paNa dAjhe. ati garama zeraDInA rasa vagerene ApatAM dAtAra bAI takalIphapUrvaka ApI zake. kaSTapUrvaka ApavAthI game te rIte sAdhunA pAtramAMthI bahAra rasa vagere paDavAthI apAto zeraDIno rasa bagaDe ane sAdhunuM pAtra (phUTe) bagaDe. upAzrayamAM lAvavA mATe sAdhue upADela pAtru ati garama hovAthI jamIna para paDavAthI phUTI jAya ke dAtA bAIe ApavA mATe hAthAvagarano Doyo lIdho hoya to te paNa ati garama hovAthI hAthamAMthI chaTakI javAnA kAraNe jamIna para paDavAthI phUTI jAya tethI cha jIvanikAyanI virAdhanA ane saMyama virAdhanA thAya che. mATe ati uSNu nahIM, ema kahyuM. 4. pihita : sacitta vaDe DhAMkavuM te piti. te pRthvIkAya vagerenA cha bhede che ane te cha bheda paNa anaMtaranA ane paraMpara ema be prakAre che. 1. sacitta pRthvIkAya vaDe mAMDA vagerene DhAMkavuM te sacitta pRthvIkAya-anaMtarapihita. sacitta pRthvIkAyarUpa piThara vacce rAkhIne DhAMkavuM, te sacitta pRthvIkAya paraMpara pihita. 2. barapha vagere sacitta aplAya vaDe mAMDA vagerene DhAMkavuM te sacitta-apkAya-anaMtarapihita. barapha vage2e jemAM rahelA hoya tevA DhAMkaNA vagere vaDe DhAMkavuM te sacitta akAyaparaMparapihita. 3. thALI vageremAM saMsvedima padArtha vagere vacce aMgArA mUkIne hiMga vagereno vaghAra jyAre apAya, tyAre te aMgArA vaDe keTalAka saMsvedimane paNa sparza thayela hoya che, te tejaskAya anaMtarapihita. e pramANe murmura- aMgArA vageremAM nAkhela caNA, mamarA vagere paNa anaMtarapihita jANavuM. aMgArA bharela zarAvaDA tathA DhAMkela tAvaDI vagere te paraMparapihita. 4. aMgArAnA dhUmADA ke dhUpa vagere sIdho aDato hoya, te anaMtaravAyupihita jANavuM. kemake jyAM agni hoya tyAM vAyu hoya che. evA prakAranA vacanathI vAyuanaMtarapihita jANavuM. vAyu bharela mazaka vagerethI DhAMkela hoya, te paraMpara pihita. 5. phaLa vagerenA sIdhA saMparkapUrvaka DhAkela te vanaspatianaMtarapihita. phaLa bharela chabaDI vagere vaDe DhAMkela paraMparapihita. 6. mAMDA-lADu vagere upara cAlatI kIDInI hAra vagere trasaanaMtarapihita. kIDI vagerethI gherAyela zarAvaDA vagerethI DhAMkela te trasaparaMparapihita. AmAM pRthvIkAya vagere anaMtarapihita to sAdhune saMghaTTA vagere doSanA kAraNe na khape. paraMparapihita to yatanApUrvaka laI zakAya. acitta deya vastu acitta vastuthI DhAMkela hoya tenI caturthaMgI A pramANe thAya che. 1. bhAre cIjane bhAre cIja vaDe DhAMkavI. 2. bhAre cIjane halakI cIja vaDe DhAMkavI. 147 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vaniyazmUtra Apatat - mArA rU pariziSTa -4 3. halakI cIjane bhAre cIja vaDe DhAMkavI. 4. halakI cIjane halakI cIja vaDe DhAMkavI. AmAM pahelo ane trIjo bhAMgo agrAhya che. kemake bhAre cIjane upADavAthI koIka vakhate paDavAthI paga vagere bhAMgavAno saMbhava che. bIjo ane cotho bhAgo doSono abhAva hovAthI grAhya che. " deya vastu jemAM rAkhela hoya, te tAvaDI vagere hoya to paNa vATakI vagere vaDe dAna ApI zakAya che. 5. saMvRtaH koI dAtA bAI vATakI vagere vaDe je bhojana vagere ApavA IcchatI hoya, te ApavA yogya bhojana vageremAM koIka sacitta, acitta ke mizra adeya padArtha hoya, to te na ApavA yogya sacitta cIjane bIjI jagyAe mUkI te deya cIja Ape, te saMta kahevAya che. te adeya cIja kayAreka sacitta pRthvI vageremAM nAMkhe ke kayAreka acittamAM ke kayAreka mizramAM nAMkhe. mizra sacittamAM ja aMtargata hovAthI sacitta acitta pada vaDe cAra bhAMgA thAya che. 1. sacittanuM sacittamAM saMharaNa. 2. sacittamAM acittanuM saMharaNa. 3. acittamAM sacittanuM saMharaNa. 4. acittamAM acittamuM saMharaNa. - AmAM pahelA traNa bhAMgAmAM sacittano saMghaTTA vagere doSo saMbhavatA hovAthI na khape. cothA bhAMgAmAM tevA doSano saMbhava na hovAthI khape che. ahIM paNa anaMtara paraMparA prarUpaNA vicAraNA AgaLa pramANe karavI. jema sacittapRthvIkAyamAM je saMdare to anaMtara sacitta pRthvIkAya saMchUta kahevAya ane jo sacitta pRthvIkAya para rahela tAvaDI vageremAM jo saMhare to paraMpara sacitta pRthvIkAya saMta kahevAya, e pramANe aplAya vageremAM vicAravuM. anaMtara saMskRta na levuM paraMpara saMskRta jo sacitta pRthvIkAya vagereno saMghaTTo na hoya to levuM. 6. dAyakaH dAyaka doSathI yukta piMDa. dAyaka eTale dAtA te aneka prakAranA hoya che. te A pramANe - 1. vira, 2. aprabhu, 3. napuMsaka, 4. dhrujatA zarIravALo, 5. tAvavALo, da. aMdha, 7. bALaka, 8. matta, 9. unmatta (gAMDo), 10. kapAyela hAthavALo, 11. kapAyela pagavALo, 12. gaLatu koDhavALo, 13. baMdhAyela, 14. pAdukA paherela, 15. khAMDatI, 16. pIsatI ke vATatI, 17. pIjatI, 18. bhaMjatI, 19. kAMtatI. 20. daLatI, 21. jamatI, 22. garbhavatI, 23. nAnA bALakavALI, 24. chakAyano saMghaTTo karatI, 25. kapAsamAMthI rU jUda karatI, 26, rUno hAtha vaDe chUTuM karatI, 27. valoNuM karatI, 28. cha javanikAyanI hiMsA karato, 29. upadrava vALo. evA prakAranA svarUpavALo dAtAra gocarI Ape to na khape. 1. sthavira - sIttera varSano ke matAMtare 60 varSanI uparano hoya te vRddha kahevAya. tene moTe bhAge moDhAmAMthI lALa paDatI hoya che, tethI deya cIjane lALathI kharaDI (bagADI) nAkhe che. AthI lokomAM jugupsA thAya. tenA hAtha kaMpatA hoya to hAtha kaMpato hovAthI deya cIjane jamIna para pADe, tethI cha javanikAyanI 148 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa -4 zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 virAdhanA thAya tathA pote athavA vRddha dAna Apato Apato jamIna para paDe, tethI tene paNa pIDA thAya ane jamIna para rahela che jIvanikAyanI virAdhanA thAya. 2. aprabhu - moTe bhAge vRddha puruSa gharano svAmi hoto nathI, tethI te vRddha dAna Ape to je gharanA mAlika rUpe hoya tene ema thAya ke "A vRddhane dAna ApavAno zo adhikAra che? e pramANe dveSa thAya. vRddha paNa jo gharano mAlika hoya , dhrujato hoya paNa bIjo eno hAtha vagere pakaDIne dAna Ape athavA te vRddha majabUta svastha zarIravALo hoya, to tenA hAthe paNa khape. 3. napuMsaka - napuMsaka pAsethI vAraMvAra bhikSA grahaNa karavAthI atiparicaya thavAnA kAraNe te napuMsakane ke sAdhune vedodaya thAya, tenA kAraNe napuMsakanuM sAdhune bheTavA vagere karavAthI baMnene karmabaMdha thAya. tathA lokamAM paNa A sAdhuo halakA napuMsako pAsethI bhikSA le che." ema lokaniMdA thAya. AmAM A apavAda che ke vardhitaka, ciNDita, manTopahata, RSizad, devazarta vageremAM koIka apratisevI, (durAcAra na sevanAra) hoya tenI pAse bhikSA levAya. 4. dhrujatA zarIravALo - dhrujatA zarIravALo paNa bhikSA ApavAnA vakhate vastu lAvatA lAvatA jamIna para vere tathA sAdhunA pAtrAnI bahAra bhikSA nAMkhe, athavA deya cIjanuM vAsaNa jamIna para pADavAnA kAraNe phoDI nAMkhe. te pUjatA zarIravALo paNa jo majabUta rIte bhikSA ApavAnuM vAsaNa pakaDe athavA putra vagere majabUta rIte hAtha pakaDI bhikSA apAve to khape. 5. tAvavALo - tAvavALA pAse bhikSA levAthI tAvanuM saMkramaNa sAdhumAM paNa thAya, lokomAM "aho A loko kevA AhAra laMpaTa che ke AvA tAvavALA pAsethI paNa bhikSA le che" ema apabhrAjanA thAya. have jo cepa na lAge evo jo tAva hoya, to jayaNApUrvaka laI zakAya. 6, aMdha - aMdha pAse bhikSA grahaNa karavAthI apabhrAjanA thAya ke, are A loko kevA khAudharA che ke je ApI na zake evA aMdha pAsethI paNa bhikSA le che. tathA aMdha joto na hovAthI jamIna para rahela SaDUjIvanikAyane virAdhe. aMdha patthara vagere sAthe Thokara lAgavAthI jamIna para paDI paNa jAya, tethI bhikSA ApavA mATe upADela thALI vagere hAthamAMthI paDavAnA kAraNe bhAMgI jAya ane sAdhunA pAtrAnI bahAra nAMkhavAnA kAraNe gocarI DhoLAI jAya. te aMdha paNa chokarA vagereno hAtha pakaDI jayaNApUrvaka Ape to khape. 7. bALaka - bALaka eTale janmathI ATha varSanI aMdarano hoya che te. jo tenI mAtA vagere hAjara na hoya ane ApavAnA pramANane na jANato hovAthI vadhAre bhikSA ApI de, to "are! A sAdhu sArA AcAravALA nathI paNa lUMTArA che? e pramANe hIlanA thAya ane mAtA vagerene sAdhu upara dveSa thaI jAya. 8, matta - matta eTale dArU vagere pIdhela hoya che. te bhikSA Ape to nazo karela hovAthI kadAca sAdhune bheTI paDe. pAtrA bhAMgI nAkhe athavA gocarI ApatA ApatA pIdhela dArUnI ulaTI kare ke ulaTI karatA sAdhune ke sAdhunA pAtrAne kharaDI nAMkhe. tethI lokamAM jugupsA thAya ke A sAdhuone dhikkAra ho ke, jeo nazAkhora pAsethI bhikSA le che.' tathA koI nazAkhora nazAmAM cakacura hovAthI, he maMDiyA ! ahIM kema Avyo che ? e pramANe bolato ghAta paNa kare. 9, unmatta - unmatta eTale abhimAnI athavA graha-bhUta-vagerethI gherAyela hoya. AmAM paNa uparokta 149 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikAstra bhASAMtara sArA hIrAda - 1 ja ulaTI sivAyanA AliMgana vagere doSo jANavA. matta paNa jo bhadrika ane nazA vagarano hoya ane tyAM koI gRhastha na hoya, to tenA hAthe paNa khape. unmatta paNa jo pavitra ane bhadrika hoya, to khape. 10. kapAyela hAthavALo - chinnakara eTale hAtha kapAyela hovAthI pezAba-saMDAsa vageremAM pANI zaucanA abhAvathI apavitra ja hoya che. tenA hAthe levAthI loko niMdA kare. hAtha na hovAthI je vAsaNa vaDe bhikSA Ape, te vAsaNa ke deya vastu jamIna para paDe. tethI cha javanikAyanI hiMsA thAya. 11. kapAyela pagavALo - chinnacaraNamAM paNa A doSo ja jANavA. paga na hovAthI bhikSA ApavA mATe cAlatA-cAlatA paDI jAya tathA jamIna para rahela kIDI vagere ghaNA jIvono nAza thAya. kapAyela hAthavALo paNa jo gRhasthano abhAva hoya, tyAre Ape to jayaNApUrvaka laI zakAya. kapAyela pagavALo paNa gRhastha na hoya, tyAre beThA beThA Ape to laI zakAya. 12. gaLat-koDhavALo - gaLatA koDhavALA pAsethI levAthI teno zvAsozvAsa, cAmaDIno sparza, ardhapakva lohI, parasevo, mela, lALa vagere vaDe cepa lAgavAthI sAdhune koDha rogano saMkrama thAya. jo te koDha phakata maMDala pratirUpa eTale sapheda DAgharUpa ja hoya. evA zarIravALA pAse gRhasthano abhAva hoya, tyAre Ape to khape. paraMta bIjA gaLatkoDhavALA pAsethI nahi paNa gRhastha jotA hoya tyAre to na khape. 13. baMdhAvela - hAthamAM lAkaDAnuM baMdhana te hastAkaDa tathA pagane lokhaMDanuM je baMdhana te beDI (nigaDa). hAtha-paganI beDIthI baMdhAyela dAtA, jo bhikSA Ape to tene duHkha thAya. jhADo pezAbamAM zuddhi na karI zakavAthI bhikSA grahaNa kare, to lokamAM niMdA thAya ke "A loko apavitra che. kemake apavitranI pAsethI paNa bhikSA le che." - ' pagathI baMdhAyela Aju-bAjumAM pIDA vagara jaI zakato hoya, to tenI pAsethI khape. have jo Aju-bAju na jaI zakato hoya, te ja besIne Ape ane tyAM koI guhastha na hoya, to khape. hAthamAM beDIvALo to bhikSA ApavA asamartha hovAthI tyAM niSedha ja che. emAM koI vikalpa ja nathI. . * 14. pAdukA - pAdukA eTale lAkaDAnI cAkhaDI, te paherela dAtA bhikSA ApavA mATe cAlatA kyAreka barAbara na paherAyA hoya, to paDI jAya mATe na khape. pAdukA paherela jo sthira hoya to kAraNe khape. 15. khAMDatI - khAMDatI (chaDatI) hoya. ukharAmAM bhAta vagerene cheDatI (khAMDatI) hoya to na levAya. kAraNa ke ukhArAmAM nAMkhela bhAta vagerenA bIjano saMghaTTo karatI hovAthI tathA bhikSAdAna pahelA ane pachI pANI vaDe hAtha dhovAthI pura:karma ane pazcAtukarma vagere doSo thAya che. * jo ahIM khAMDanArI bAIe khAMDavA mATe mazala upADyuM hoya, ane muzaLanI kAMcI upara bIja lAgela na hoya ane te vakhate jo sAdhu AvI jAya. tyAre te bAI muzalane na paDe evI rIte gharanA khUNA vageremAM mUkI bhikSA Ape to khape. 16, pisatI - vATavAnA patthara 52 tala-AmaLA vagerene vATatI hoya, tyAre bhikSA ApavA mATe ubhI 1. maMDala eTale goLAkAra cagadA (dAdara) prasUti eTale nakhathI khaNavA chatAM paNa pIDA na thAya tevA dAga. 2.. lokhaMDanI goLAkAra baMgaDI jevuM che. para je lagADela hoya te. 1pa0 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa -4 - sthAtivanUtra mavic2 - mAga 3 thAya te vakhate tala vagerenA sacitta nakhIyA hAtha vagere para lAgyA hoya che. tene bhikSA ApavA mATe jhATakatA athavA bhikSA ApatI vakhate tenA saMparkathI tenI virAdhanA thAya che ane bhikSA ApyA pachI kharaDAyela baMne hAtha pANIthI dhotA apakAyanI virAdhanA thAya che. vATavAnuM pUruM thaI gayuM hoya athavA acitta vastu vATatI hoya ane Ape to khape. 17. bhuMjatI - cUlA para kaDhAI vageremAM caNA vagere bhuMjatI vakhate bhikSA ApatA vAra lAge to te vakhate caNA vagere baLI jAya to zveSa thAya che. AmAM je sacitta ghauM vagere kaDhAImAM nAMkhela hoya te phUTI gayA pachI utArI lIdhA hoya ane bIjA dANA nAkhavA mATe hAthamAM haju lIdhA na hoya, te vakhate sAdhu gocarI mATe AvI gayA hoya ane uThIne Ape to khape. 18-21 kAMtatI-pIMjatI-kapAsIyA kADhatI ane rU chUTuM karatI - kAMtatI, pIMjatI, kapAsIyA kADhatI ane rU chUTuM karatI dAtrI Ape to na khape. reTIyA vaDe rUnI pUNIne sUtara rUpe karatI hoya te kAMtatI kahevAya. loDhI para eTale lokhaMDanI pATalI para kapAsamAMthI ThaNakavaDe eTale lokhaMDanA saLIyA vaDe kapAsIone chUTA karI rU banAve te loDhatI kahevAya. be hAtha vaDe rUne vAraMvAra chUTuM kare te. piMjavA vaDe rUne chUTuM kare te pIMjatI. deya vastuthI kharaDAyela hAtha dhovArUpa purakarma, pazcAtukarma vagere doSonA saMbhava che ane kapAsIyA vagere sacitta saMghaTTAno saMbhava che. AmAM kAMtatI vakhate jo sutarane ati saphedAI lAvavA mATe zaMkha cUrNa vaDe hAtha kharaDyA na hoya athavA hAtha kharaDelA hoya tene pANIthI na dhue, to khape. rU chUTuM karatA ke rU pIMjatA jo pazcAtukarma na thatuM hoya to khape. 22. daLatI - ghaMTImAM ghauM vagere daLatI hoya te vakhate Ape, to ghaMTImAM nAMkhela bIjano saMghaTTo thAya ane hAtha dhae to pANInI virAdhanA thAya. sacitta bhAga vagere daLAI gayA hoya ane ghaMTI choDI dIdhI hoya, te vakhate sAdhu AvI jAya athavA acitta maga vagerenI dALa daLatI hoya, to tenA hAthe khape. 23. valoNuM karatI - dahiMne mathatI Ape to dahiM vagere saMsakta eTale jIvavAnuM hoya tene maMthana karatI hoya te vakhate sacitta pANI AdithI saMsakta dahiM jIvono vadha thAya che. ahIM jo asaMsakta dahiM vagere maMthana karatA hoya, to te khape. * 24. khAtI - dAtAra bAI khAtA-khAtI bhikSAdAna mATe ubhI thAya eTale hAtha dhue ane hAtha dhovAthI pANInA jIvonI virAdhanA thAya che. have hAtha na dhue to lokomAM jugupsA thAya. kahyuM che ke "chakAyanI dayAvALA sAdhu paNa jo AhAra nihAra ane gocarI vahoravAmAM durgachanIya kare to bodhi durlabha kare che.' 25. garbhavatI - garbhavatI bAI pAse bhikSA na levI. kemake tene bhikSA mATe ubhA thatA ke bhikSA ApIne besatA garbhane pIDA thAya. sthavira kalpIne, ATha mahinA sudhInA garbhavALInA hAthe khape, prasava thayAnA mahinAmAM na khape. uTha-besa karyA vagara je pramANe hoya te pramANe rahIne bhikSA Ape to prasava thavAnA mahinAmAM paNa khape. 151 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI drAvisUtra mavic2 - mArA rU pariziSTa -4 ( 26. nAnA bALakavALI - nAnA bALakavALI bAI, bALakane jamIna para ke khATalA para mUkIne jo bhikSA Ape, to te bALakane bilADI-kUtarA vagere mAMsano TUkaDo ke sasalAnuM bacyuM che - ema jANI mArI nAkhe tathA AhArathI kharaDAyela hAtha sUkAvAthI karkaza thAya, tethI bhikSA ApIne dAtrI bAI hAthavaDe bALakane le, to bALakane pIDA thAya. jeno bALaka AhAra karato hoya ane jamIna para mukatA raDato na hoya, to tenA hAthe sthavira kalpIne bhikSA khape. kemake AhAra grahaNa karato bALaka prAya: karI zarIre moTo hoya che. tethI bilADI vagere dvArA maravAno prasaMga na thAya. jinakalpI bhagavaMto, nirapavAda sUtravALA hovAthI garbhAdhAna vagere jANIne pahelethI garbhavatI ane bALakavALI bAInA hAthanI bhikSA bilakula choDI de. 27. chakAyano saMghaTTo karatI - pRthvI, apa, tejaskAya, vAyukAya, vanaspati ane trasakAya. A che javanikAyane hAtha paga vagere zarIranA avayavathI saMgho thato hoya. sacitta mIThuM pANI, agni, pavanathI bharela mazaka, bIjorA vagere phaLAdi hAthamAM rahela hoya, siddhArthaka (aDada vagerenA dANA) dUrvA, ghAsa, pallava, mAlatI, zatapatrikA, kamalInI vagere phUlo mAthA para rahela hoya, mAlatI vagere phUlanI mALA chAtI para paherela hoya, jAsuda vagere phUlonA AbhUSaNarUpe kAnamAM paherela hoya, paridhAnanI aMdara kamaramAM sArA DIMTIyAvALA tAMbUla nAgaravelanA pAna rAkhela hoya. sacitta pANInA kaNIyA vagere paga para lAgela hoya ne jo Ape to na khape. saMghaTTA vagere doSano saMbhava hovAthI. 28. chakAyanI hiMsA karatI - pRthvIkAya vagere chajIvanikAyano nAza karatA Ape, to na khape. koza (haLa) vagere vaDe jamIna khodavA vaDe pRthvIkAyano nAza, snAna, kapaDA dhovA, jhADane pANI siMcavA vaDe apUkAyano nAza. uMbADIyA vagere aDavA ke ghasavA vaDe agnikAyano nAza. cUlAmAM agni phUMkavA vaDe, lAITa cAlu karatI hoya, paMkho cAlu karatI hoya, phrIjamAM padArtha mUkatI hoya, prAyamasa, gesa cAlu karatI hoya, vAyu bharela mazaka vagerene Ama-tema pheMkavA vaDe vAyukAyano nAza. cibhaDA vagerene chedavAthI vanaspatikAyano nAza, khATalA, mAMcA vageremAM mAMkaDane mAravAthI trasakAyano nAza karatI dAtA bAI Ape. to na khape. - 29. sapratyapAya - jemAM upadravano saMbhava hoya te apAya. te apAyo ticcha, upara ane nIcenA ema traNa prakAre che. gAya vagere prANIo vaDe ticcha apAya thAya. bAraNAnI bArazAkhanAM lAkaDA vagere vAgavAthI, urdhvaapAya. sApa, kAMTA vagerethI adhoapAya che. A rIte traNe apAyomAMthI koIpaNa apAyane buddhi vaDe kalpI (vicArI) tyAMthI bhikSA na le. ahIM cha javanikAyane saMghaTTo karatA ke vinAza karatA Ape temAM tathA sapratyapAyamAM apavAda nathI, tethI te rIte Ape, to bilakula na ja khape. bAkInA dAyakAmAM apavAda batAvyA ja che. bIjA paNa dAyaka doSo jAte zAstrAMtarathI vicArI tyAga karavA. 7. unmizra sacitta sAthe mizrita te unmizra. koIka gRhastha A vastu sAdhune ApavA mATe thoDI che - ema vicArIne, zaramathI judI judI be vastu meLavavAmAM samaya lAgaze - ema utsukatAthI vicArIne, be vastu meLavavAthI mIThI thaze ema vicArIne bhaktithI, Amano sacitta bhakSaNano niyama bhAMgo - ema vicArIne zatrutAthI athavA anupayogathI sAdhuone kalpanIya rUpa pUraNa vagere athavA sAdhuone akalpanIya anucita , karamadA-dADamanA dANA vagere vaDe mizrita karIne je Ape, te utmizra. 152 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - ' zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 ahIM kalpya akalparUpa baMne vastu meLavIne je Ape, te unmizra. saMharaNato vAsaNamAM rahela adeya vastune bIjI chAbaDI vageremAM saMharIne ApavuM te saMskRta - ema unmizra ane saMskRtano bheda che. 8. apariNata : aprAsuka eTale acitta na thayela te. temAM sAmAnyathI dravya ane bhAva - ema be prakAra che. A baMnenA paNa dAtA viSayaka ane grahaNa karanAra viSayaka - ema be prakAra che. dravyarUpe apariNata eTale pRthvIkAya vagere sajIva svarUpe hoya te, pariNata eTale je acitta thayela hoya. te; te pRthvIkAya vagere dAtAnA kabajAmAM hoya, to dAtRviSayaka ane grAhakanA kabajAmAM hoya to grAhakaviSayaka. bhAvaviSayaka - be athavA ghaNI vyakti je deya padArthanA mAlika hoya, temAMthI koIka ekane dAna ApuM evo bhAva thAya ane bIjAone na thAya - e bhAvathI dAtRviSayaka pariNata. ahIM sAdhAraNa anisRSTadoSamAM dAtA parokSamAM hoya che. dAtRbhAvaapariNatamAM dAtA hAjara hoya che - ema baMne vacce taphAvata che. saMghATakarUpe be sAdhuo gRhasthane tyAM gocarI mATe gayA hoya, temAM eka sAdhune levA yogya azanAdine zuddha che - ema manamAM lAgyuM hoya eTale pariNamyuM hoya ane bIjA sAdhune na pariNamyuM hoya, te grAhakaviSayaka bhAvApariNata che. A sAdhune na khape, zaMkita hovAthI ane jhaghaDA vagere doSano saMbhava hovAthI. 9. lipta : dahiM, dUdha, osAmaNa vagere hAtha ane pAtrane lepa karanAra evA padArthane utsargathI sAdhue na levA. kAraNa ke dUdha, dahiM vagere rasonA vaparAzathI laMpaTatA vadhavAno saMbhava che. dahiM vagerethI lepAyela hAtha dhovA vagere rUpa pazcAtkarma vagere aneka doSono saMbhava che. sAdhune alepakRta vAla, caNA,bhAta vagere ja khape. tathAvidha zaktino abhAva hoya, ke niraMtara svAdhyAya adhyayana vagere kaMIka bIjA puSTa kAraNa AzrayIne lepakRta paNa khape. lepakRta grahaNa karatA dAtAno hAtha saMsRSTa athavA asaMsRSTa hoya che ane je vAsaNa vaDe bhikSA ApavAnI hoya, te vAsaNa mAtraka vATakI vagere paNa saMsRSTa athavA asaMsRSTa hoya che. deya padArtha paNa sAvazeSa eTale pAchaLa kaMIka bace te sAvazeSa ane pAchaLa kaMI neM bace te niravazeSa - ema be prakAre che. A traNa pado 1. saMsRSTa hAtha, 2. saMsRSTamAtraka, 3. sAvazeSa dravyanA virodhI pado sAthe paraspara yoga karavAthI (meLavavAthI) ATha bhAMgA thAya che. te A pramANe 1. saMsRSTa hAtha, saMsRSTamAtraka, sAvazeSadravya. 2. saMsRSTa hAtha, saMsRSTamAtraka, niravazeSadravya. 3. saMsRSTa hAtha, asaMsRSTamAtraka, sAvazeSadravya, 4. saMsRSTa hAtha, asaMsRSTamAtraka, niravazeSadravya. 5. asaMsRSTa hAtha, saMsRSTamAtraka, sAvazeSadravya. 6. asaMsRSTa hAtha, saMsRSTamAtraka, niravazeSadravya. 153 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 4 7. asaMsRSTa hAtha, asaMsRSTamAtraka, sAvazeSadravya. 8. asaMtuSTa hAtha, asaMsadamAtraka, niravazeSadravya. A ATha bhAMgAomAM viSama eka, traNa, pAMca ane sAtamA bhAMgAmAM laI zakAya paNa be, cAra, che ane ATha e samabhAMgAmAM na laI zakAya. kemake ahIM hAtha ane vAsaNa baMne svayogathI saMskRSTa hoya ke asaMtRSTa hoya, to pazcAt karma thAya che. kAraNa ke pAchaLa dravya bacatuM nathI mATe. jema vAsaNamAM dravya bace che, te vAsaNane bhale sAdhu mATe kharaDyuM hoya, chatAM dAtA bAI dhotI nathI kemake pharIvAra temAMthI bacela vastu pIrasI zakAya che. je vAsaNamAM sAdhune vahorAvyA pachI thoDuM paNa dravya na bace, to nakkI te thALI mAtraka vagere vAsaNa ke hAthane dhoI nAMkhe che. mATe bIjA vagere bhAMgAmAM niravazeSadravya hovAthI pazcAtkarmano saMbhava hovAthI na khape. pahelA vagere bhAMgAomAM pazcAtkarmano saMbhava na hovAthI khape che. 10. chardita chardita eTale tyAgavuM, choDavuM, DhoLavuM te sacitta, acitta ane mizra - ema traNa prakAre che. te chardita paNa kayAreka sacittamAM, kyAreka mizramAM ne kayAreka acittamAM thAya che, emAM mizranuM AdhAra Adheya baMnerUpe sacittamAM ja aMtarbhAva hovAthI choDavA. pheMkavA viSayakamAM sacitta-acittadravyano AdhAra rUpe ane AyarUpa saMyogathI cAra bhAMgA thAya che. te A pramANe - 1. sacittamAM sacittano tyAga. 2. sacittamAM acittano tyAga. 3. acittamAM sacittano tyAga. 4. acittamAM acittano tyAga. AmAM pahelA traNa bhAMgAomAM sacittanA saMghaTTA vagere doSano saMbhava hovAthI na khape. ane chellAmAM DhoLAtuM hovAthI na khape. kAraNa ke DhoLavAmAM mahAna doSa che. garama padArthane DhoLato bhikSA Ape to dAjhe ane jamIna para rahelA pRthvIkAya vagerene bALe. ThaMDu dravya DhoLAya to jamIna para rahelA pRthvIkAya vagerene virAdhe. A daza eSaNAnA doSo che. A pramANe saMkSepathI gocarInA betAlIsa (42) doSa kahyA. vistArathI piMDaniyuktimAMthI jANavA. (pa68). have piMDevizuddhino sArAMza kahe che. (sarva saMgraha) piMDavizuddhino sAra piMDesaNA ya savvA sakhittoyarai navasu koDIsu / na haNai na kiNai na payai kArAvaNaaNumaIhi nava // 569 // piMDeSaNA eTale piMDavizuddhi. te saMpUrNapaNe saMkSepamAM nava prakAranI koTImAM eTale vibhAgamAM AvI jAya che. te A pramANe 1.pote jAte nahaze, 2.nakharIde, 3.rapakave(rAMdhe), 4. nahAve, pa.nakharIdAve, 6.na raMdhAve, 7. haNanArAne, 8. kharIdanArane ane 9. rAMdhanArane anumodana na Ape. A nava prakAre piMDa 1. tyAga eTale mUkavuM. 154 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 4 - vizvamUtra mApAMtara - mAga vizuddhino saMgraha thAya che. (569). AgaLa soLa prakAranA udgamanA doSo kahyA, te sAmAnyathI - be prakAre che. 1. vizodhikoTi ane 2. avizodhikoTi. 1. doSathI duSTa thayeluM bhojana bIjA nirdoSa bhojana sAthe hoya ane temAMthI doSita jeTalo AhAra hoya, teTalo AhAra kADhI nAkhyA pachI bIjo AhAra khape, te doSo vizodhikoTinA kahevAya. 2. je doSomAM doSita AhAra kADhyA pachI paNa nirdoSa AhAra na khape evA doSo avizodhikoTinA 1. avizodhikoTinA doSa H ___ kammudesiyacarime tiya pUiyamIsacarimapAhuDiyA / ajhoyara avisohI visohikoDI bhave sesA // 570 // AdhAkarma, audezikanA chellA traNa bheda, pUtikarma, mizrajAta, chellI bAdara prAkRtikA ane adhyavapUraka - A doSo avizodhikoTinA che. bAkInA badhA vizodhikoTinA che. karma eTale bhedo sahita AdhAkarma, dezikamAM - vibhAgaudezikanA chellA traNa bhedo, bhojana-pANIrUpa pUtidoSa, pAkhaMDIgRhimizra ane sAdhugRhimizrarUpa mizrajAta, chellI eTale bAdara prAbhRtikA, adhyavapUrakanA chellA be svagRhi pAkhaMDI mizra ane svagRhI sAdhumizra be bhedo levA. A udgamanA doSo avizodhikoTinA che. - A avizodhikoTinA doSavALA sukA, sakayuM vagere ke chAzanA chAMTAno lepa vagere uDavAthI athavA alapakArI vAla, caNA vagerethI aDelA chAMTAthI sparzAvelA zuddha AhArane paNa kADhI nAkhyA bAda traNa kalpa eTale traNa vakhata pAtra dhoyA vagara jo zuddha Ahara pAcho lIdho hoya, te pUti jANavuM. 2.vizodhikoTinA doSo : audezikanA nava bhedo ane vibhAgIdezika, upakaraNa pUtikarma, mizrano pahelo bheda, sthApanA, sUkSmaprAbhRtikA, prAduSkaraNa, kita, prAmitya, parivartita, abhyAhata, ubhinna mAlApahata, Acchedya, anisRSTa, adhyavapUrakano pahelo bheda - A bhedo vizodhikoTinA che. jemAMthI azuddha bhojana kADhI lIdhA pachI bAkIno AhAra vizuddha rahe, te vizodhikoTi athavA pAtrAne traNavAra dhoyA vagara paNa jemAM choDyA pachI khape te vizodhikoTi. kahyuM che ke - dezikamAM nava, upakaraNa pUti, yAvadarthika mizrajAta, adhyavapUrakano pahelo bheda, parAvartita, abhyAhata, ubhinna, mAlApaddhata, Achedya, anisRSTa, pAduSkaraNa, krIta, prAhitya, sUkSmaprAkRtikA, be prakArano sthApanA piMDa-A badhA doSo vizodhikoTinA jANavA. gocarI mATe pharatA pahelA zuddha AhAra lIdho pachI anupayoga vagere kAraNathI temAM vizodhikoTivALA doSavALo AhAra lIdho. tenI pAchaLathI khyAla Ave ke A AhAra vizodhikoTino che. jo te AhAra vagara cAlI zake ema hoya to badhoya Ahara vidhipUrvaka paraThave. jo nirvAha thAya tema na heya to jeTalo vizodhikoTi doSavALo AhAra hoya teTalA AhArane sArI rIte jANI parave. jo jANatA sarakhA raMga, gaMdha vagere pravAhIthI mizrita hoya to te badhAye AhArano tyAga karavo. badhA AhArano tyAga karyA pachI jo AhAranA sUkSma avayavo te pAtramAM rahelA hoya to paNa te AhAra vizodhikoTivALo hovAthI te pAtramAM kalpa karyA vagara bIjo zuddha AhAra - 155 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI raMyakatrivasUtra mayta - mArA rU pariziSTa -4 laI zakAya che. grAseSaNAnA pAMca doSaH saMjoyaNApamANe IgAle dhUma kAraNe ceva / uvagaraNabhattapANe sabAhira'maMtarA paDhamA // 734 // pra.sA. 1 saMyojanA, 2 pramANa, 3 aMgAra, 4 dhUmra, 5 kAraNa e pAMca doSomAM prathama saMyojanA upakaraNaviSayaka, ane bhaktapAnaviSayaka che. te baMnenA paNa bAhya ane atyaMtara ema be bhedo che. - saMyojanA, pramANa, aMgAra, dhamra ane kAraNa - e pAMca grAseSaNAnA (bhojana maMDalInA) doSo che. grAsa eTale bhojana, tenA viSayaka eSaNA eTale zuddha azuddhanI vicAraNA, te grAseSaNA. tenA pAMca doSo che. temAM pAMca doSonI apekSAe prathama saMyojanAnuM svarUpa kahe che. 1. saMyojanA saMyojanA eTale bheguM karavuM, ekaThuM karavuM. eka dravyane bIjA dravya sAthe uMcA prakAranuM banAvavA mATe meLavavuM te saMyojanA. te upakaraNa viSayaka ane bhaktapAna viSayaka -ema be prakAre che. ane te bannenA bAhya ane atyaMtara - ema be-be bheda che. upakaraNa viSayaka bAhya saMyojanA A pramANe che. koIka sAdhue koInA gharethI sAro colapaTTo vagere meLavIne vibhUSA mATe te colapaTTA sAthe zobhe tevI cAdara-kapaDo mAMgI vastinI bahAra ja pahere te bAhya upakaraNasaMyojanA. vastimAM svaccha colapaTTo paherI tenA upara zobhA mATe tene anurUpa svaccha komaLa cAdara-kapaDAM pahere te atyaMtaraupakaraNasaMyojanA. bhakatapAnasaMyojanA : bhikSA mATe pharatA khIra vagere anaphaLa dravyonI sAthe rasanI lAlasAthI khAMDa vagerethI svAdiSTa banAvavA mATe upAzrayanI bahAra meLave te bAhya-bhaktapAnasaMyojanA. atyaMtara bhaktapAnasaMyojanA vastimAM AvI bhojana vAparatI vakhate khIramAM khAMDa vigere meLave che. te traNa prakAre che. (1) pAtraviSayaka, (2) kavalaviSayaka, (3) mukhaviSayaka - . (1) bhojananA samaye je dUdha vagerene khAMDa vagere dravya sAthe rasanI lAlasAthI eka ja pAtramAM meLavIne rAkhe. jema dUdhamAM khAMDa nAMkhe te pAtrasaMyojanA. . (2) khAvA mATe hAthamAM suMvALI vagerenA koLiyAne khAMDa vagere sAthe meLave. eTale suMvALIne khAMDa vagere lagADe te kavala saMyojanA. (3) jyAre mAMDA puDalA vagerene moDhAmAM nAkhI pachI upara goLa vagere khAya te mukhasaMyojanA. AmAM apavAda kahe che. sAdhuonA ghaNA saMghATakone ghaNuM dhI vagere maLyuM hoya te vAparyA pachI pAchaLathI thoDuM vadhe, te vadhelA ghIne khapAvavA mATe khAMDa vagerenI sAthe saMyojana karavAmAM doSa na lAge. kAraNa ke vadheluM ghI vagere khAMDa vagere dravya sivAya bIjA mAMDA vagere dravyanI sAthe sAdhuo dharAyela (vRkSa) hovAnA kAraNe khAI na zake. ghI vagere paraThavavuM paNa yogya nathI. kemake dhI vagere cIkAzavALA padArtha hovAthI paraThavyA pachI kIDI vagere jIvono nAza thavAno saMbhava che. (plAna) bimAra sAdhune sAjA karavA mATe saMyojanA kare athavA bhojananI arUcIvALAo, uttama AhAra vAparanArA ane sukhI kuTuMbamAMthI Avela rAjaputra vagere sAdhuonA mATe saMyojanA vagaranA AhArathI haju TevAyelA na hoya, tevA nUtana dIkSita, zekSaka vagerenA mATe 15s Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 4 rasamRddhithI paNa saMyojanA kalpe che. (734) kukkuDiaMDayamettA kavalA battIsa bhoyaNapamANe / rAgeNA''sAyaMto saMgAra karai sacaritaM // 735 // kukaDInA iMDA pramANa batrIsa koLIyA jeTaluM bhojananuM pramANa che. rAgapUrvaka khAvAthI potAnA cAritrane aMgAra samAna kare che. zrI dazabaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 2. pramANa H kukaDInA iMDAnA pramANe batrIsa koLiyA bhojananuM pramANa che. kukaDInuM pramANa be prakAre che. dravyakukaDI : ane bhAvakukaDI. temAM sAdhunuM zarIra ja kukaDI che ane tenuM mukha iDu che. mATe bhojana karatI vakhate AMkha, gAla, hoTha, bhramara, jarA paNa vikRta na thAya - e rIte koLiyo moDhAmAM pese tevo koLiyo, te koLiyAnuM pramANa che. athavA kukaDI eTale maraghI tenA iDA pramANa koLiyAnuM pramANa. jeTalA pramANa AhAra khAvAthI nyUnatA eTale bhUkha paNa na rahe ane vadhAre eTale peTa sajjaDa na thaI jAya, te rIte peTa rahe ane saMtoSa rahe, jJAna-darzana-cAritranI viziSTa kRti prApta thAya ane enI vRddhi thAya, teTalA pramANano AhAra, te bhAvakukaDI kahevAya che. teno ja batrIsamo bhAga te iMDu. te iMDA pramANano koLiyo. te batrIsa koLiyA puruSano, aThThAvIsa koLiyA strIno ane covIsa koLiyA napuMsakano AA2pramANa che. taMdula vaicArikamAM kahyuM che ke, 'batrIsa koLiyA puruSano, aThThAvIsa koLiyA strIno ane napuMsakano covIsa koLiyA pramANa AhAra che. adhika AhAra karavAthI na pace to roga, ulTI ane mRtyu thAya che.' piMDaniryuktimAM kahyuM che ke, ati ghaNuM, ati pramANa bhojana khAdhA pachI na pacavAthI roga, ulTI ane mRtyu thAya che. 3. aMgAra H rAgapUrvaka annanI athavA tenA dAtAnI prazaMsA karavA vaDe nirdoSa prAsuka bhojana vA52vAthI potAnA cAritrane sAdhu aMgArAvALu kare che. kemake caraNarUpI iMdhaNa mATe te aMgArarUpa che. aMgAra be prakAre che. dravyAMgAra ane bhAvAMgAra. dravyathI - agnithI baLela khera vagere vanaspatinAM TukaDA te dravyaaMgAra. bhAvathI - rAgarUpI agni vaDe baLeluM caraNarUpI iMdhaNa te bhAvaaMgAra. jema baLela iMdhaNa dhUmADo nIkaLI gayA pachI aMgAro kahevAya. e pramANe ahIM paNa caraNarUpI iMdhaNane rAgarUpa agni vaDe baLelo aMgaro kahevAya. tethI bhojanamAM rahela viziSTa gaMdha, svAda, rasa vagerene Adhina thavAthI, temAM mUrchita thayela sAdhu aho zuM mIThuM che! aho zuM suMdara bharela che! aho snigdha che! sarasa pakAvela che! sarasa rasavALuM che! vagere prazaMsAthI je aMgArAvALuM kare te aMgAra kahevAya. (735) 4. dhUmra H bhujato amaNunna- doseNa sadhUmagaM kuNai caraNaM / veyaNaAyakappamuhakAraNA chacca patteyaM // 736 // dveSathI kharAba AhAra karatI vakhate sadhuma eTale dhumADA sahita cAritrane kare che, vedanA, AtaMka vagere cha kAraNo dareka bhojanamAM jANavA. dveSapUrvaka annano athavA tenA dAtArano niMdAkaravApUrvaka amanojJa eTale besvAda AhAra vApare, to cAritrane dhumADAvALuM kare che. kemake niMdAtmaka malina bhAvarUpI dhumADA vaDe mizrita hovAthI. 157 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavakAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 pariziSTa - 4 dhumADo dravya ane bhAva - ema be prakAre che. temAM ardha baLela lAkaDAno dhumADo dravyadhUma che. ane dveSarUpI "agnithI cAritrarUpI iMdhaNane (baLataNa) bALato niMdAtmaka je lUSita bhAva, te bhAvapUmra che. jema aMgArApaNAne pAmyA pahelAnuM je baLatuM iMdhaNa te sadhuma kahevAya - ema dveSarUpI agni vaDe baLatuM caraNarUpI iMdhaNa paNa sadhuma kahevAya. mATe bhojana saMbaMdhI kharAba rasa, gaMdha ane svAdathI tadviSayaka vyAkuLa cittavALAne - ema thAya ke are! kevuM kharAba, kevuM kohavAya gayeluM, kAcuM che, masAlA vagere saMskAra vagaranuM che, mIThA vagaranuM che vagere niMdAnAM vazathI dhumADA sahita je cAritra te sadhUmacAritra kahevAya che. vedanA vagere cha kAraNothI bhojana karanAra ane AtaMka eTale roga vagere che kAraNothI bhojana na karanAra, paSTa kAraNa hovAthI tIrthakaranI AjJAno ArAdhaka che. nahIM to rAga vagere bhAvonA kAraNe AjJAnuM ullaMghana kare che. (736). bhojananA cha kAraNo : ___ veyaNa 1 veyAvacce 2 iriyaTThAe ya 3 saMjamaTThAe 4 / taha pANavatiyAe 5 STuM puNa dhammaciMtAe 6 // 73 // (1) vedanA (2) vaiyAvacca, (3) IyasamitinuM pAlana, (4) saMyama, (5) prANavRtti, (6) dharmaciMtA, e ja kAraNe bhojana karavuM. (1) badhI vedanAomAM bhUkha mukhya hovAthI bhUkhane sahana karI na zakAya. kahyuM che ke "kSudhA samAna vedanA nathI mATe sudhArUpI vedanAne samAvavA bhojana kare. | (2) bhUkhanA kAraNe guru vagerenI vaiyAvacca bhakti karI na zake mATe tene vaiyAvacca karavA mATe bhojana karavuM paDe. . (3) nirjarAne icchanArA iryAsamitine icche che, tethI iryAsamitinA pAlana mATe bhojana kare. kemake bhUkhathI pIDAyela AMkhe aMdhArA AvatA hovAthI AMkha vaDe joI na zake to isamitinuM pAlana zI rIte thAya? (4) bhUkhathI pIDAyela paDilehaNa, pramArjanA vagere saMyamanuM pAlana karavA samartha na thAya. AthI saMyamanI - vRddhi mATe bhojana kare. 5) zvAsozvAsa vagere daza prANonA pAlana mATe eTale dhAraNa karavA mATe athavA jIvavA mATe (AyuSya ).bhojana kare. kemake avidhithI potAnA AtmAnA prANone paNa nukazAna karanArane hiMsA lAge che. AthI kahyuM che ke, "mamatva rahita, bhAvita jina vacanavALA AtmAne potAno jIva ke bIjAno jIva - evo koI vizeSa bheda hoto nathI. mATe paranI ane potAnI ema baMnenI pIDAno tyAga kare.' (6) dharmaciMtA eTale dharmadhyAna dhyAvavA mATe athavA zratadharmaciMtA eTale graMtha parAvartana, vAcana ciMtana vagere rU5 zrataciMtA mATe bhojana kare. A baMne prakAranA dharmadhyAna, ke zrutaciMtArUpa dhyAna bhUkhathI vyathita manavALo na karI zake. kemake bhUkhyAne AdhyAnano saMbhava hoya che. (737) have bhojana na karavAnA AtaMka vagere che kAraNo kahe che. AyaMke 1 uvasagge 2 titikkhayA baMbhaceraguttIsu 3 / pANidayA 4 tavaheU 5 sarIrayocheyaNaTThAe // 738 // (1) AtaMka eTale roga, (2) upasarganI titikSA, (3) brahmacaryanI guminuM pAlana, (4) jIvadayA, (5) tapa, (6) zarIranA tyAga AdinA kAraNe bhojanano tyAga kare. TakAvavA Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa zrI dazavaikAlikasUtra bhASAMtara - bhAga 3 (1) AtaMka eTale tAva vagere roga thayo hoya, tyAre bhojana na kare. kemake prAyaH upavAsa karavAthI tAva vagere rogono nAza thAya che. kahyuM che ke - pavana, zrama, krodha, zoka, kAma, ghAthI utpanna thayela sivAyanA bAkInA jvara AdinuM baLa lAMghaNathI nAza pAme che. - (2) deva, manuSya, tiryaMco vaDe karAyela upasargonI titikSA eTale sArI rIte sahana karavA mATe bhojanano tyAga kare. upasargo anukULa ane pratikULa ema be prakAre che. temAM mAtA, pitA, strI vagaranA svajanoe karela upasarga anukUlaupasarga che. teo sneha vagerenA kAraNe dIkSA choDAvavA mATe cAreka Ave, tyAre A upasarga che ema mAnI bhojana na kare. kemake teo sAdhune upavAsa karatA joI, sAdhuno nizcaya jANIne maraNa vagerenA bhayathI sAdhune choDI de. - gusse thayela rAjA vagere dvArA karAyela upasarga pratikULaupasarga che. temAM paNa bhojana tyAga kare. sAdhune upavAsa karatA joI, rAjA vagere paNa dayA AvavAthI prAyaH choDI de. (3) brahmacaryaguptinA pAlana mATe eTale maithunaviramaNavratanI rakSA mATe upavAsa kare. kemake upavAsa karavAthI kAmavAsanA ghaNI dUra thAya che. kahyuM che ke, 'AhAra vagaranA AtmAnI viSayavAsanA dUra thAya che.' (4) prANidayA eTale jIvadayAnA rakSaNa mATe. varasAda paDato hoya, dhummasa hoya, sacitta rajanI vRSTi thatI hoya, jhINI jhINI deDakIo, masI, kuMthavAM vagere jIvAtovALI jamIna 52 jIvadayA mATe pharavAnuM choDIne bhojana na kare. (5) ta5 ka2vA mATe eTale eka, be, traNa upavAsathI laI cha mahinA sudhInA upavAsa kare, tyAre bhojanano tyAga kare. (6) zarIranA vyavaccheda eTale anazana kare tyAre. ziSyo banAvavA mATe samasta potAnI pharaja pUrI thayA pachI pAchalI vayamAM saMlekhanA karavApUrvaka jAvajIvanA anazananuM paccakkhANa karavA yogya AtmAne karIne bhojanano tyAga kare. ziSya banAvavA vagere pharajo pUrI karyA vagara yuvA ke prauDha avasthAmAM zarIra tyAga mATe anazana paccakkhANa karavAthI jinAjJA bhaMgano prasaMga Ave che. saMlekhanA vagara anazana,kare, to ArttadhyAna vagereno saMbhava che. kahyuM che ke 'zarIranI saMlekhanA karyA vagara ekadama anazana svIkArI levAthI acAnaka dhAtuono kSaya thAya che, tethI chellA samaye jIvane ArtadhyAna thaI jAya che.' AvA kAraNonI vicAraNA AgaLanI jema ja samajavI. (738) pANI ane bhojananI sAta eSaNA : saMsaddha 1 masaMsaTTA 2 uddhaDa 3 taha appaleviyA 4 ceva / uggahiyA 5 paggahiyA 6 ujjhiyadhammA 7 ya sattamiyA // 739 // (1) saMsRSTA, (2) asaMsRSTA, (3) uddhRtA, (4) alpalepikA, (5) avagRhitA, (6) pragRhitA ane (7) ujhitadhamAM - e sAta grahaNaiSaNA che. siddhAMtanI bhASAmAM piMDane bhakta kahevAya che. tene grahaNa karavAnA prakAra te piMDaiSaNA. te sAta prakAre che. (1) asaMsRSTA, (2) saMsRSTA, (3) uddhRtA, (4) alpalepikA, (5) avagRhitA, (6) pragRhitA, (7) UtidharmA. A sAte eka bIjAthI uttarottara ati vizuddha hovAthI - A pramANe krama batAvyo che. gAthAmAM je pahelA saMsRSTA levAmAM AvI che te gAthAnA chaMdabhaMganA bhayathI lIdhela che. sAdhuo be prakAranA che. gacchavAsI 159 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ii TrAvelsavamUtra mApata6 - bhAga 3 pariziSTa -4 ane gacchabAhya. temAM gacchavAsI sAdhuone sAte prakAranI piMDeSaNAnI (anujJA) chUTa che. jyAre gacchabAhya sAdhuo pahelI be agrahaNa che ane pAchaLanI pAMcamAMthI beno abhigraha kare. (739) A sAte bhikSAnI vyAkhyA graMthakAra pote ja kare che. tami ya saMsaTThA hatthamatapahiM imA paDhama bhikkhA 1 / tavivarIyA bIyA bhikkhA giNhatayassa bhave 2 // 740 // prathama saMsRSTAbhikSA - hAtha ane mAtraka (vAsaNa) vaDe grahaNa karatA thAya che. bIjI bhikSA pahelI bhikSAthI viparItapaNe grahaNa karatA thAya che. 1. saMsRSNabhikSA hAtha ane mAtra eTale vAsaNa vaDe thAya che. eTale ke chAza, osAmaNa vagere kharaDAyela hAtha vaDe ane kharaDAyela mAtra eTale vATakI vagere vaDe bhikSA grahaNa karanAra sAdhune saMsRSNa nAme pahelI bhikSA thAya che. A bhikSA bIjI hovA chatAM paNa mULa gAthAnI apekSAe prathama che. saMskRSTa ane asaMsRSTa, sAvazeSa ane niravazeSa dravyo vaDe ATha bhAMgA thAya che. temAM saMsRSTa-hAtha, saMsRSTa-mAtraka, sAvazeSa-dravya-e AThamo bhAMgo gacchabAhya sAdhuone paNa khape che. bAkInA bhAMgAo gacchavAsI sAdhuone sUtra-hAni vagere kAraNAzrayIne khape che. 2. asaMsRSTabhikSA asaMsRSTa hAthathI asaMskRSTa mAtraka (bhAjana) vaDe bhikSA grahaNa karanAra sAdhuone asaMsRSTA bhikSA thAya che. ahIM paNa asaMsRSTa hAtha, asaMskRSTa mAtraka, sAvazeSadravya ane niravazeSadravya hoya, temAM niravazeSadravyamAM pazcAtukarmano doSa lAge che. chatAM paNa gacchamAM bAla-vRddha vagere hovAthI teno niSedha nathI. AthI sUtramAM tenI ciMtA karela nathI. (740). niyajoeNaM bhoyaNajAyaM uddhariyamuddhaDA bhikkhA 3 / sA appaleviyA jA nillevA vallacaNagAI 4 // 741 // pote karela bhojanane mULa vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM kADhavuM te uddhatA nAme trIjI bhikSA che. vAla, caNA vagere lepa vagaranI bhikSA te alpalepa nAme bhikSA che. 3. uddhatA bhikSA : potAnA prayatnathI ja banAvela bhojanane mULa thALI vagere vAsaNamAMthI bIjI thALI vagere vAsaNamAM kADhavuM te uddhatA. tene sAdhu grahaNa kare to uddhatA nAme trIjI bhikSA thAya. 4. nirasabhikSA vAla, caNA, pauMA, pUDalA vagere lepa vagaranI nirasabhikSA. alpa zabda abhAva vAcaka arthamAM che, mATe alpapA eTale lepavagaranI athavA alpalepA eTale pazcAtakarma vagerethI utpanna thayela karmasaMbaMdha jemAM thoDo che, te alpalepA. AcArAMgasUtramAM kahyuM che ke, pAtrAmAM grahaNa karyA pachI jemAM alpa pazcAtkarma vagere alpaparyAyajAta eTale thoDA resA vagere choDavAnA hoya, te alpalepA. ahIM pauMA vagere grahaNa kare chate pazcAtukarma Adi alpa thAya che. tathA paryAya jAta paNa alpa hoya che. (741) bhoyaNakAle nihiyA sarAvapamuhesu hoi uggahiyA 5 / pagahiyA jaM dAuM bhuttuM va kareNa asaNAI 6 // 742 // bhojana samaye zarAvaDA vagere kAMsAnA vAsaNamAM mUkI rAkhela hoya te avagRhitAbhikSA. je ApavA mATe ke khAvA mATe hAthamAM lIdhela bhojana (azana) vagere te pragRhitA. pa. avagRhitA bhikSAH bhojana samaye zarAvaDA tathA kAMsA vagerenA vAsaNamAM khAvAnI icchAthI je bhAta vagere kADhela hoya, tene grahaNa karanAra sAdhunI bhikSA avagRhitA nAme pAMcamI bhikSA thAya che. 160 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - chu zrI pharAvAnisUtra bhASAMtartha - bhAga rU - AmAM ApanAre pahelA pANIthI hAtha ke vAsaNa dhoyA hoya ane te hAtha ke vAsaNamAMnuM pANI sUkAI gayuM hoya to bhikSA levI khape. jo thoDI paNa bhinAza hoya to na khape. 6. pragRhitA bhikSA : bhojana vakhate khAnArAone pIrasavA mATe pIrasanArAe tapelA vageremAMthI camacA vagere dvArA bhojana kADhyuM hoya paNa khAnArAne ApyuM na hoya ane sAdhune Ape athavA khAnArAo khAvA mATe potAnA hAthamAM je azana vagereno koLIyo lIdho hoya, te sAdhune Ape to pragRhitA nAmanI chaThThI bhikSA thAya che. (742) bhoyaNajAyaM jaM chaTTaNArihaM nehayaMtidupayAI / addhaccattaM vA sA ujjhiyathammA bhave bhikkhA // 743 // je bhojana nAMkhI devA yogya hoya ane dvipada eTale koI paNa mANasa Adi icchatA na hoya, te athavA aDadhuM pheMkI dIdhuM hoya te bhikSA utidharmA thAya che. 7. ujjIitadharmAbhikSA : je bhojana kharAba hovA vagerenA kAraNe, nAMkhI devA yogya hoya ane bIjA dvipada eTale brAhmaNa, zramaNa, atithi, bhikhArI vagere levA na mAMgatA hoya, athavA bhojana aDadhuM pheMkI dIdhuM hoya, te bhojana levAthI sAdhune utidharmA nAmanI sAtamI bhikSA thAya che. A sAta piMDaiSaNAmAM saMsRSTa vagere aSTabhaMgI kahevI. paraMtu cothI bhikSAmAM judApaNuM che. kemake te alepa hovAthI saMsRSTa Adino abhAva che. (743) pANaiSaNA : pANesaNAvi evaM navari cautthIe hoi nANataM / sovIrAyAmAI jamalevADatti samayuttI // 744 // pANaiSaNAmAM paNa e pramANe ja jANavuM. paraMtu cothI pANaiSaNAmAM bhinnatA che. siddhAMtamAM kahyuM che ke, sauviraka - ke anAja dhoyela kAMjInuM pANI, osAmaNa, unuM pANI ke AcAmlAdi vagere alepakRta che. have pANaiSaNAsamaka kahe che. pANaiSaNA paNa e pramANe saMsRSTa vagere sAta prakAre jANavI. paraMtu phakta cothI alpalepA hovAthI emAM bhinnatA che. jethI siddhAMtamAM kahela sauvi2ka eTale kAMjI, osAmaNa Adi zabdathI garama pANI, cokhAnuM dhovaNa vagere alepa kRta kahela che. bAkInA zeraDIno rasa, drAkSanuM pANI, AmalInuM pANI vagere lepakRta che, te pIvAthI sAdhune karmano lepa thAya che. (744) nizcayanayanI dRSTie cittazuddhi e ja paramAtmAnI AjJA che. paNa vyavahAranayanI dRSTie ratnatrayInI ArAdhanA e jinAjJA che. kemake ratnatrayInI ArAdhanA vinA cittazuddhi saMbhavita nathI. e ArAdhanAonuM saMyojana evA prakAranuM che ke tenAthI virAdhanAone so gAunuM cheTuM paDI jAya che. azubha nimitto najaramAM AvatA nathI. eTale jeNe cittazuddhi karavAnI vahAlA prabhunI AjJA pALavI hoya teNe ratnatrayInI ArAdhanA svIkAravI joIe. hA.... ahIM paNa hajI eka tattva umeravAnuM che. tenA vinAnI ratnatrayInI ArAdhanA cittazuddhinI AzAnI pAlaka banI zakatI nathI. e tattva che rAgAdi doSo pratye tIvra dhikkAra bhAva. ArAdhanAothI virAdhanAo haTe parantu virAdhakabhAva to ArAdhakabhAvathI ja haTe. rAgAdi doSo pratyeno dhikkArabhAva e pAyAno ArAdhakabhAva che. rAgAdi doSo pratyeno dhikkArabhAva AhAra zuddhithI ja meLavI zakAya. e gurU maMtra pratyeka sAdhu-sAdhvIe AtmasAta karI levo joIe. zrI dazavaikAlika sUtranuM mULa phaLa AcArazuddhi ane AcArazuddhi AhArazuddhimAM che. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je muni zAstrIya dRSTie kuzIla che, AcAra-hIna che, te muni ogho, colapaTTo, pAtarA vagere cihnane dhAraNa karIne AjIvikA calAve che. zAstrIya dRSTie potAne asaMyamI hovA chatAM paNa saMyamInA rUpamAM vikhyAta kare che ke muni chuM. Avo AtmA lAMbA samaya sudhI paribhramaNa karI vinAza prApta kare che, AtenI anAthatA che. che. jevI rIte koI mahAmUrkha mAnava jherane mAraka samajyA chatAM jIvita rahevAnI icchAthI kAlakUTa viSanuM pAna kare che, koI potAnA bacAva mATe zastrane UMdhuM pakaDe che, vetAlanI sAdhanA karI vetAla para niyaMtraNa nathI rAkhatA evA AtmAo vinAzane prApta thAya che. tevI ja rIte zramaNadharmano veza laIne viSayavikAronI AsaktipUrvaka anAcAronuM Asevana karavAvALAM AtmA 'azubhakarmabaMdhana karI vinAza prApta kare che,vinAzane prApta thAya che. je muni jyotiSa zAstra AdinuM adhyayana karyA pachI lakSaNa, svapna, phaLa, nimitta Adino upayoga bhaktagaNanI vRddhi mATe, tenAthI bhautika sAmagrI, yaza, kIrti dhana AdinI prApti mATe kare che, kautuka kAryane darzAve che, jAduI vidyA/khelono prayoga kare che. janasamudAyamAM camatkArI pada prApta karavA mATe badhAM prakAranI vidyAono prayoga karavAvALAM ane AjIvikA mATe upara, darzAvelAM kAma karanArAM karma phaLane bhogavavAno samaya Avaze tyAre te samaye te bhaktomAMthI eka paNa teonI rakSA karavA nahIM Ave AtemanI anAthatA che. tIvratama ajJAnatAne prApta muni sadAcAranAM pAlanarahita thaIne viparIta dRSTi vALA banIne ayogya AcaraNa karanArAM muni munidharmanI virAdhanAnA kAraNe haMmezAM satata naraka tiryaMca Adi gatiomAM du:khone sahana karatAM paribhramaNa karatAM rahe che. A temanI anAthatA che. je muniveSathI saMyukta muni audde zika Adi krItapiMDa , avizuddhi koTI, vizuddhikoTI vagere koIpaNa prakArano ane SaNIya AhAra lezamAtra paNa nathI choDatAM arthAt zrAvakanA ghera gaveSaNa karyA vagarano AhAra levAvALA agninI bhAMti badhu khAnArAM bhikSu pApaAcaraNanI tIvratA thaI javAthI dUrgatiomAM jAya che A temanI anAthatA che. kharAba pravRttiomAM DUbelAM durAtmA muni potAnA AtmAnuM je anartha kare che te anartha koInuM gaLuM kApanArAM zatru paNa nathI karI zakatAM. nirdaya saMyama pAlana/sAdhvAcArathI hIna muni mRtyunI paLomAM ghaNo pazcAttApa karIne du:kha pAmaze A temanI anAthatA che. je muni potAnAM hita mATe chellI ArAdhanA mATe sAvadhAna jAgrata nathI, te muni vyavahArathI zramaNadharmanAM pAlanamAM ruci rAkhatA haze topaNa nakAmuM che. evA muninA mATe A loka ane paralokanuM koI kArya siddha na thavAthI ubhaya bhraSTa thaIne satata ciMtita rahevAnI paristhiti upasthita thaI jAya che. A temanI anAthatA che. Multy Graphics (022) 23873222723884222