Book Title: Aagam 42 DASHVAIKAALIK Moolam evam Vrutti
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004144/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' [42] dazavaikAlika (mUla)sUtram namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH / "dazavaikAlika" mUlaM evaM vRtti: [mUlaM + niyukti: + (bhASyagAthA) + haribhadrasUri-racitA vRttiH] [Adaya saMpAdakaH - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. 11 (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D.) 23/04/2015, guruvAra, 2071 vaizAkha suda 5 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[] "dazakAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] adhyayanaM [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita Ja Education intemational "dazavaikAlika" mUlasUtra-3 (mUlaM+niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) mUlaM [-] niryukti: [-], uddezaka [-] bhASyaM[-] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH dazavaikAlika sUtrasya mUla "TAiTala peja" ANANANANANANANANANIANIA zreSTha devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAre granthAGkaH 47. zrImacchayyambhavasUrIzvarasUtritaM dharmatI yAkinIputra zrImaddharibhadrasUrivara ziSyabodhinIsaMjJakaM vivaraNayutaM zrIdazavaikAlikasUtram / prasiddhikArakaH zAha - nagIna bhAI ghelA bhAI javherI, asyaikaH kAryavAhakaH / idaM pustakaM mumbayAM - zAha nagInabhAI ghelAbhAI javherI, 426 javherI bAjAra ityanena nirNayasAgaramudraNAlaye kolabhAvIcyA 23 tame Alaye rAmacandra thesa zeDage dvArA mudrayitvA prakAzitam / vIrasaMvat 2444. vikramasaMvat 1904. (paNyaM sArdhaM rUpyakadvayam ) 1918. For Ply ~1~ pratayaH 1000. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ malADakA:21+515 dazavaikAlika mala-satrasya viSayAnakrama dIpa-anakramA:540 malAka: pRSThAMka: pRSThAMka 043 | pRSThAMka: 384 506 164 417 513 / 202 mUlAMkaH / adhyayana 226 6- mahAcArakathA 294 7- vAkyazuddhiH 351 8- AcArapraNidhI 415 |9- vinayasamAdhi: | 9/1- uddezaka - 1 --- | 9/2- uddezaka - 2 451 mUlAMka: adhyayana 001 | 1-dUmapuSpikA 006 | 2- zrAmaNyapUrvakaM 017 |3- kSullakAcArakathA 032 4- SaDjIvanikAyA 076 4- pinDaiSaNA 5/1- uddezaka- 1 5/2 uddezaka-2 519 adhyayana 9/3- uddezaka - 3 9/4- uddezaka -4 10- sabhikSaH cUlikA 1- rativAkyaM 2- viviktacaryA upasaMhAra-niyuktiH 242 481 --- 541 324 487 495 558 328 366 570 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 2~ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [dazavaikAlika- mUlaM evaM vRtti:] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "dazavaikAlika sUtra" ke nAmase sana 191 8 (vikrama saMvata 1974) meM devacandra lAlabhAi pustakoddhAra saMsthA dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka-mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | isI prata ko phira apane nAmase 'jinazAsana ArAdhanA TrasTa kI tarapha se AcArya zrI hemacandrasUrijIne chapavAI, jisame unhoMne khudane to kucha nahIM kiyA, magara isI prata ko oNphaseTa karavA ke, Upara apanA nAma evaM apanI prakAzana saMsthA kA nAma chApa diyA. yaha spaSTa rUpase eka prakArase adattAdAna hI hai, aisI aneka prato ke agale do peja palaTakara yA nae DAlakara unhoMne apane nAmase chapavAi hai, isa taraha vo apane Apako bar3A Agama saMrakSaka sAbita karanekI anucita ceSTA kara cuke hai| isI dazavaikAlika-sUtra kI prata ko oNphaseTa kI madada se dusarone bhI bhI prakAzita karavAI hai, kisIne pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjazrI kA nAma bar3I ijjata ke sAtha apanI jagaha pe hI rakhA hai, aura khudakA nAma puna: saMpAdaka rUpa se peza kiyA hai to kisIne apanA nAma Age kara diyA hai aura pUjya sAgarAnaMdasUrIzvarajIkA nAma gauNa kara diyA hai yA ur3A diyA hai| * hamArA ye prayAsa kyoM? : Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira adhyayana--mUlasUtra-niryakti-bhASya Adi ke naMbara likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA adhyayana, sUtra, niryakti, bhASya Adi cala rahe hai usakA saralatAse jJAna ho zake | bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake | hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age bar3hate hue hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtroM ke naMbara alaga-alaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa - die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ ||-|| aisI do lAina khIMcI yA 'gAthA' zabda likhA hai| hara pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa dI hai| abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isiko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| ......muni dIparatnasAgara. ~ 3~ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-]/gAthA ||-II, niyukti: [-], bhASyaM -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: zreSThidevacandralAlabhAi-jainapustakoddhAre pranthAGkaH ||ahm // zrImadbhadrabAhuviracitaniyuktiyutaM / zrImacchayyambhavasUrivaryavihitaM / zrIharibhadrasUrikRtabRhavRttiyutaM / zrIdazavaikAlikam / SEKS-505483%% jayati vijitAnyatejAH surAsurAdhIzasevitaH zrImAn / vimalanAsavirahitasbilokacintAmaNirvIraH // 1 // ihArthato'rhatmaNItasya sUtrato gaNadharopanibaddhapUrvagatoddhRtasya zArIramAnasAdikaTukaduHkhasaMtAnavinAzahetodezakAlikAbhidhAnasya zAstrasyAtisUkSmamahArthagocarasya vyAkhyA prastUyate-tatra prastutArthapracikaTayiSayaiveSTadevatAnamaskAradvAreNAzeSavivinAyakApohasamarthI paramamaGgalAlayAmimA pratijJAgAdhAmAha niyuktikAra: vRttikAra-kRt maMgalam evaM sUtra-prastAvanA ~ 4~ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: maGgalam dazakA . siddhigaimuvAyANaM kAmavisuddhANa savvasiddhANaM / namiUNaM dasakAliyaNijuti kittaissAmi // 1 // hAri-vRttiH vyAkhyA-siddhigatimupagatebhyo natvA dazakAlikaniyukti kIrtayiSyAmIti kriyA / tatra siddhynti-ni||1|| SThitArthA bhavantyasyAmiti siddhiH-lokAgrakSetralakSaNA, tathA coktam-iha baoNdi caitsA Na, tastha gaMtUNa dasijjhaI" / gamyata iti gatiH, karmasAdhanaH siddhireva gamyamAnatvAdgatiH siddhigatistAmupa-sAmIpyena gatAH prAptAstebhyaH, sakalalokAntakSetraprAptebhya ityarthaH, prAkRtazailyA catuthyarthe SaSThI, yathoktam-"chaTThIvibhattIeN bhapaNai cautthI' / tatra ekendriyAH pRthivyAdayaH sakarmakA api tadupagamanamAtramadhikRtya yathoktakharUpA bhavatyata Aha-'karmavizuddhebhyaH' kriyate iti karma-jJAnAvaraNIyAdilakSaNaM tena vizuddhA-viyuktAH karmavizuddhAHkarmakalaGkarahitA ityarthaH, tebhyaH karmavizuddhebhyaH / Aha-evaM tarhi vaktavyaM, na siddhigatimupagatebhyaH, avya-pada bhicArAt, tathAhi-karmavizuddhAH siddhigatimupagatA eva bhavanti, na, aniyatakSetravibhAgopagatasiddhapatipAdanaparadurnayanirAsArthatvAvasya, tathA cAhureke-"rAgAdivAsanAmuktaM, cittameva nirAmayam / sadA'niyatadezasthaM, siddha ityabhidhIyate // 1 // " ityalaM prasaGgena / te ca tIrthAdisiddhabhedAdanekaprakArA bhavanti, tathA coktam-"titthasiddhA atitthasiddhA titthagarasiddhA atitvagarasiddhA sayaMbuddhasiddhA patteyabuddhasiddhA bu 1ha bogdi khaktvA tantra gatvA sidhyati. 2 pATI vibhaktyA bhavyate caturthI. tIrthasiddhA atIsiyAH tIrthaMkarasiddhA atIrthakarasiddhAH khyNyuddhsiddhaaH| pratyekayuddhasiddhAH tumabodhitasiyAH trIlidagasiddhAH puruSalikAsiddhA mapuMsakaliGga siddhAH khaliGgasiddhA anyalima sikhA rahiliza siddhA ekasiddhA aneksiddhaaH| ~5~ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-1, mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: yohiyasiddhA itthIliMgasiddhA purisaliMgasiddhA napuMsagaliMgasiddhA saliMgasiddhA annaliMgasiddhA gihiliMgasiddhA egasiddhA aNegasiddhA" ityata Aha-'sarvasiddhezyaH sarve ca te siddhAzceti samAsastebhyaH, a-12 thavA-siddhigatimupagatebhyaH' ityanena sarvathA sarvagatAtmasiddhapakSapratipAdanaparadurnayasya vyavacchedamAha, tathA| coktamadhikRtanayamatAnusAribhiH- "guNasattvAntarajJAnAnivRttaprakRtikriyAH / muktAH sarvatra tiSThanti, vyo-mA 6 mvttaapvrjitaaH||1||" vyavacchedazcateSAM sAmIpyena sarvAtmanA siddhigatigamanAbhAvAt, 'karmavizuddhezyA' dAityanena tu sakarmakANimAdivicitraizvaryavatsiddhapratipAdanaparasyeti, uktaM ca prakrAntanayadarzanAbhiniviSTe: "aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvaryaM kRtinaH sadA / modante sarvabhAvajJAstIrNAH paramadustaram // 1 // " ityAdi, vyavacchedazcaiteSAM karmasaMyogena aniSThitArthatvAdvastutaH siddhatvAnupapatteriti, 'sarvasiddhebhyaH' ityanena tu bhagadhaiva sarvathA advaitapakSasiddhapratipAdanaparasyeti, tathA coktaM prastutanayAbhiprAyamatAvalambibhiH-"eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat // 1 // " vyavacchedazcAsya sarvathA advaite bahu vacanagarbhasarvazabdAbhAvAt [siddhigtigmnaabhaavaat| 'natvA praNamyeti, anena tu samAnakartRkayoH pUrvahai kAle ktvApratyayavidhAnAnnityAnityaikAntavAdAsAdhutvamAha, tatra kvApratyayArthAnupapatteH, tatra nityaikAntavAde vAtAvadAtmana ekAntanityatvAdapacyutAnutpannasthiraikasvabhAvatvAdbhinnakAlakriyAdvayakartRtvAnupapatteH, kSaNikaikA 1 guNAH satvarajastamorUpAH sattvamAtmA tayorantara vizeSa iti vi. pa. T ~6~ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-1, uddezaka [-], mUlaM [-1, niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: trayam // 2 // dazakAntavAde cAtmana utpattivyatirekeNa vyApArAbhAvAdbhinnakAlakriyAdvayakartRtvAnupapattirevetyalaM vistareNa, gamahAri-vRttiH nikAmAtramevaitaditi / bhavati ca caturthyapyevaM namanakriyAyoge, adhikRtagAthAsUtrAnyathAnupapatte, Aptazca / niyuktikAraH, 'pitre savitre ca sadA namAmI'tyevamAdivicitraprayogadarzanAca, karmaNi vA SaSThI / srvsiddhebhyo| mattvA kimityAha-'dazakAlikaniyukti kIrtayiSyAmi tatra kAlena nirvRttaM kAlika, pramANakAleneti bhAvaH, haidazAdhyayanabhedAtmakatvAddazaprakAraM kAlikaM prakArazabdalopAddazakAlikaM, vizabdArtha tUttaratra vyAkhyAsyAmaH, tatra niyuktiriti-niryuktAnAmeva sUtrArthAnAM yukti:-paripATyA yojanaM niyuktayuktiriti vAcye yuktazabdalopAniyuktistAM-viprakIrNAyojanAM vyAkhyAsyAmi kIrtayiSyAmIti gAthArthaH // zAstrANi cAdimadhyAvasAnamaGgalabhAti bhavantItyata Aha AimajyavasANe kAuM maMgalaparigrahaM vihiNA / vyAkhyA-zAstrasyAdau-prArambhe madhye-madhyavibhAge avasAne-paryante, kiM-kRtvA maGgalaparigraham , katham / -'vidhinA' pravacanoktena prakAreNa, Aha-kimartha maGgalatrayaparikalpanam ? iti, ucyate, ihAdimaGgalaparigrahaH sakalavimApohenAbhilaSitazAstrArthapAragamanA), tatsthirIkaraNArthaM ca madhyamaGgalaparigrahaH, tasyaiva ziSyamaziSyasantAnAvyavacchedAyAvasAnamagalaparigraha iti / atra cAkSepaparihArAvAvazyakavizeSavicaraNAdavaseyau iti / sAmAnyatastu sakalamapIda zAstraM maGgalaM, nirjarArthatvAttapovat, na cAsiddho hetuH, yato vacanavijJAna // 2 // JaEconom Adi-madhya-avasAna maMgalavayaM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 55555 rUpaM zAstra, jJAnasya ca nirjarArthatA pratipAditaiva, yata uktam-"jaM rahao kamma khavei bahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihi gutto khavei UsAsametteNaM // 1 // " ityAdi / iha cAdimaGgalaM drumapuSpikAdhyayanAdi, dharmaprazaMsApratipAdakatvAtaMtkharUpatvAditi, madhyamaGgalaM tu dharmArthakAmAdhyayanAdi, prapaJcAcArakathAdyabhidhAyakatvAt, caramamaGgalaM tu bhikSvadhyayanAdi, bhikSuguNAyavalambanatvAdityevamadhyapanavibhAgato mahAlatrayavibhAgo nidarzitA, adhunA sUtravibhAgena nidazyate-tatra cAdimaGgalam 'dhammo maMgala' ityAdisUtraM, dharmopalakSitakhAt, tasya ca maGgalatvAditi, madhyamamaGgalaM punaH 'NANadasaNe'tyAdi sUtra, jJAnopalakSitatvAt , tasya ca maGgalasvAditi, avasAnamaGgalaM tu 'NikkhammamANA iya' ityAdi, bhikSuguNasthirIkaraNArtha viviktacaryAbhidhAyakatvAt, bhikSuguNAnAM ca maGgalasvAditi / Aha-maGgalamiti kaH zabdArthaH, ucyate, 'agiragilagivagima-1 gIti' daNDakadhAtuH, asya "idito num dhAto" (pA07-1-58) riti numi vihite auNAdikAlacUpratya-18 yAntasya anubandhalope kRte prathamaikavacanAntasya maGgalamitirUpaM bhavati / maGgayate hitamaneneti maGgalaM, maGgayatedhigamyate sAdhyata itiyAvat, athavA maGga iti dharmAbhidhAnaM, 'lA AdAne asya dhAtormale upapade "Ato' nupasarge kA" (pA03-2-3) iti kamatyayAntasyAnubandhalope kRte "AtolopaiTica" (pA06-4-64) kRiti ityanena sUtreNAkAralope ca kRte prathamaikavacanAntasyaiva maGgalamiti bhavati, malAtIti maGgalaM, dharmopAdAna 1 yamaravikaH karma kSapayati bahukAbhivarSakoTIbhiH / tarajJAnI vibhiptaH kSapayatyucyAsamAtreNa ||||maalkhruuptvaat vi. pa0 3 karaNabhikSu pra. ~8~ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [2], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ka dazavaikA. heturityarthaH, athavA mAM gAlayati bhavAditi maGgalaM, saMsArAdapanayatItyarthaH / tacca nAmAdi caturvidhaM, tadyathA- maGgalahAri-vRttiH nAmamaGgalaM sthApanAmahalaM dravyamaGgalaM bhAvamaGgalaM ceti, eteSAM ca svarUpamAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyamiti nikSepaH zru ni amumeva gAthArthamupasaMharannAha niyuktikAra: te'nuyonAmAimaMgalaMpiya caubvihaM panaveUNaM // 2 // gAH 4 vyAkhyA-nAmAdimaGgalaM caturvidhamapi prajJApya' prarUpyeti gAthArthaH // tatra samAnakartRkayoH pUrvakAle ktvAnatyayavidhAnAt prajJApya kimata Aha . suyanANe aNuogeNAhigayaM so caunviho hoi / caraNakaraNANuoge dhamme gaNie (kAle) ya davie ya // 3 // 181 vyAkhyA-zrutaM ca tadU jJAnaM ca zrutajJAnaM tasmin zrutajJAne anuyogenAdhikRtam, anuyogenAdhikAra ityarthaH, iyamatra bhAvanA-bhAvamaGgalAdhikAre zrutajJAnenAdhikAraH, tathA coktam-"etthaM puNa ahigAro suyaNANeNaM jao sueNaM tu / sesANamappaNo'viya aNuogu paIvadiluto // 1 // " tasya coddezAdayaH pravarttante iti, uktaM ca-"suaNANassa uddeso samuddeso aNunnA aNuogo pavattaI" tatrAdAvevoddiSTasya samuddiSTasya samanujJA-15 tasya ca sataH anuyogo bhavatItyato niyuktikAreNAbhyadhAyi 'zrutajJAne'nuyogenAdhikRta'miti / 'sa'anuyoga-14 1 atra punaradhikArA zuzAnena yataH zrutenaiva / zeSANAmAramano'pi ca anuyogaH pradIpadRSTAntaH (ntAt // 1 // 2 zrutajJAnasA udezaH samarezaH anuhAra anuyogaH prayataite. ACCOMSACSCASS // 3 // JanEducation anuyogasya caturvidhatvaM varNayate ~9~ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [3], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama dra zcaturvidho bhavati, katham ?-caraNakaraNAnuyoga' caryata iti caraNa-vratAdi, yathoktam-"vayaM saMmaNadhammasaMma| vepAvacaM ca bNbhguttiio| NANAditiyaM tava kohaniggahAI caraNameyaM // 1 // " kriyate iti karaNaM-piNDavi zuddhayAdi, uktaM ca-"piMDabisohI samiI bhAvaNe paDimI ya iMdiyaMniroho / paDilehaMNa guttIo abhiggehA 6 ceva karaNaM tu // 1 // " caraNakaraNayoranuyogazcaraNakaraNAnuyogaH, anurUpo yogo'nuyogaH-sUtrasyArthena sArddha-18 manurUpaH sambandho, vyAkhyAnamityarthaH, ekArAntaH zabdaH prAkRtazailyA prathamA[dvitIyAnto'pi draSTavyaH, yathA "kayare Agacchaha dittarUve" ityAdi, 'dharma' iti dharmakathAnuyogaH, 'kAle' ceti kAlAnuyogazca gaNitAnuyogazcetyarthaH, 'dravye ceti dravyAnuyogazca / tatra kAlikazrutaM caraNakaraNAnuyogA, RSibhASitAnyuttarAdhyayanAdIni dharmakathAnuyogaH, sUryaprajJapyAdIni gaNitAnuyogaH, dRSTivAdastu dravyAnuyoga iti, uktaM ca-"kAliyasuaMca isibhAsiyAi taiyA ya suurpnnttii| savvoya dihivAo cautthao hoi annuogo||1||" iti gaathaarthH|| iha cArthato'nuyogo dvidhA-apRthaktvAnuyogaH pRthaktvAnuyogazca, tatrApRthaktvAnuyogo yakasminneva sUtre sarva eva caraNAdayaH prarUpyante, anantagamaparyAyatvAtsUtrastha, pRthaktvAnuyogazca yatra kacitsUtre caraNakaraNameva ka pratAni zramaNadharmaH saMyamo vaivAtya ca mahAguptayaH / jJAnAditrayaM tapaH kodhaniprahAdi caraNametat // 1 // 2piNDavizuddhiH samitayA bhAvanAH pratimASa KAndriyanirodhaH / pratilekhanA guptayaH abhigrahAcaiva karaNaM ||1||3ktr Agacchati dIptarUpA, *mamayI) ca sUryaprajJaptiH / sarvazca dRSTivAdazcaturthoM bhavatkhanuyogaH // 1 // ~ 10~ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [3], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] dIpa anukrama dazavaikA citpunardharmakathaivetyAdi, anayozca vaktavyatA jAvaMta ajjavairA apurataM kAliyANuogassa / teNAreNa pu- anuyogahAri-vRttiHhusaM kAliyasuya dihivAe ya // 1 // " ityAdebhendhAdAvazyakavizeSavivaraNAcAvaseyeti // iha punaH pRthaktvA-vidhiddhA nuyogenAdhikAraH, tathA cAha niyuktikaarH||4|| rANi 11 apuhunapuTuttAI nidisi ettha hoi ahigaaro| caraNakaraNANuogeNa tassa dArA ime hu~ti // 4 // vyAkhyA-'apRthakkhapRthaktve lezato nirdiSTakharUpe nirdizya 'a' prakrame bhavatyadhikAraH, kena?-caraNakaraNAnuyogena' 'tasya' caraNakaraNAnuyogasya 'dvArANi' pravezamukhAni 'amUni vakSyamANalakSaNAni bhavantIti gaathaarthH|| nikhevegahaniruttavihI pavittI ya keNa vA kaissa ? / taddArabheyalakSaNa tayarihaparisA ya suttaraMtho // 5 // vyAkhyA-asyAH prapazcArthaH AvazyakavizeSavivaraNAdavaseyaH, sthAnAzUnyArtha tu saGgepArthaH pratipAdyata iti, 'Nikkhevasi anuyogasya nikSepaH kAryaH, tadyathA-nAmAnuyoga ityAdi, 'egaDhatti' tasyaiva ekArthikAni vaktavyAni, tadyathA-anuyogo niyoga ityAdi, 'nirutta'si tasyaiva niruktaM vaktavyam, anuyojanamanuyogaH anurUpo vA yoga ityAdi, 'vihiM tti tasyaiva vidhirvaktavyo, vaktu: zrotuzca, tatra vaktu: 'sutsattho khalu paDhamo ....yAvadAryavA bhapRthaktvaM kAlikAnuyogasya / tato'vAM (tata ArAt ) pRthaktvaM kAlikAte dRSTivAde ca // 1 // 1 sUtrAthaH khana prathamo dvitIyo kA niyuktimizrito mANitaH / tRtIyakSa niravayoSa eSa vidhirbhavati manuyoge // 1 // OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM // 4 // ~ 11~ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka OMOMOMOMOMOMOMOMOM dIpa anukrama bIo NijjuttimIsio bhaNio / taio ya niravaseso esa vihI hoi aNuoge // 1 // " zrotuzcAyam"bhUyaM huMkAraM vA bADhakkAra paDipuccha bImaMsA / tatto pasaMgapArAyaNaM ca pariniha sttme||1||" 'pavittI yatti anuyogasya pravRttizca vaktavyA, sA caturbhaGgAnusAreNa vijJeyA, uktaM ca-"NicaM gurU pamAI sIsA ya gurUNa sIsagA taha ya / apamAi gurU sIsA pamAiNo dovi apamAI // 1 // paMDhame nasthi pavittI bIe taie ya ANasthi thovaM vA / asthi cautthi pavittI etthaM goNI dittuNto||2|| appaNDayA u goNI va ya doddhA sa mujao doDhuM / khIrassa kao pasavo? jaivi ya bahukhIradA sAu ||3||bitieNvi patthi khIraM thovaM taha vijae va taievi / atthi cautthe khIraM esuvamA AyariyasIse // 4 // goNisariccho u gurU dohA iva sAhuNo smkkhaayaa| khIraM asthapavittI natthi tahiM paDhamabitiema // 5 // ahavA aNicchamArNa avi kiMlAci u jogiNo pavataMti / taie sAratamI hoja pavittI guNise vaa||6|| apamAI jattha gurU sIsAviya 1mUkaM huzAra yA bAdakAra pratipUchA vimarzaH / tataH prasapArAyaNaM pariniSThA ca saptamake // 1 // 2 bakalyA pra. 3 nibaM guyaH pramAdI ziSyA guruH na ziSyAkhathA / aprAmAdI guruH ziSyAH pramAdino duye'pyapramAdinaH // 1 // 4 prathame mAsti pravRttiktiIve tRtIye ca nAsti sokA yA / masti caturthe pravRttiratra *maadRssttaantH||1||5aprstutaa gauvaca yogyA samudyato dogdhum / kSIrasya kutaH prasavo yadyapi bahu kSIradA sAtu // 1 // dvitIyApa mAvi para khAka tathA vidyate bhaveda vA tRtIye'pi / asti ctukssiirnessopmaanaarthshissyyoH|||| gosazastu gurugveva sAdhavaH samAkhyAtAH / kSIramarthapravRttinAMsi tatra prthmdvitiiyyo||1|| athavA anicchantamapi kimitta yoginaH pravartayanti / tRtIye sArayati bhavet pravRttirgaNikhe vaa||||aprmaadii yatra guruH ziSyA api ca vinayamahaNasaMyuktAH / bAuM tatra pravRttiH kSIrasyeva caramabhate // 1 // 555555 ~ 12 ~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata vidhidvA sUtrAka [-] dIpa anukrama dazavaikAdaviNayagahaNasaMjuttA / dhaNiyaM tattha pavittI khIrassava carimabhaMgami // 7 // " 'keNa si kenAnuyogaH karttavya iti | anuyogahAri-vRtti vaktavyaM, tatra ya itthaMbhUta AcAryastena kartavyaH, tadyathA-"desakulajAirUvI saMghayaNadhiijuo aNAsaMsI avikatthaNo amAI thiraparivADI gahiyayako // 1 // jiyapariso jiyanido majjhattho desakAlabhAvannU / A rANi 11 sannaladdhapaibho NANAvihadesabhAsannU // 2 // paMcavihe AyAre jutto suttatthatadubhayavihiNNU / AharaNaheukAraNaNayaniuNo gAhaNAkusalo // 3 // sasamayaparasamayaviU gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasayakalio jaggo pacayaNasAraM parikaheuM // 4 // " AsAmarthaH kalpAdavaseyaH, prAthamikadazakAlikavyAkhyAne tu lezata ucyate-AryadezotpannaH sukhAvabodhavAkyo bhavatIti dezagrahaNaM, paitRkaM kulaM viziSTakulodbhavo yathotkSiptabhAravahane na zrAmyati, mAtRkI jAtiH tatsampanno vinayAnvito bhavati, rUpavAnAdeyavacano bhavati, AkRtau ca guNA vasanti, saMhananadhRtiyukto vyAkhyAnatapo'nuSThAnAdiSu na khedaM yAti, anAzaMsI na zrotRbhyo vastrAdyAkAsati, avikatthano bahubhASI na bhavati, amAyI na zAvyena ziSyAna vAyati, sthiraparipATI sthirapari citagrandhasya sUtraM na galati, gRhItavAkyo'pratighAtavacano bhavati, jitapariSat parapravAdikSobhyo na bhavati, drajitanidro'pramattasvAdU vyAkhyAnaratirbhavati prakAmanikAmazAyinazca ziSyA~zcodayati, madhyasthaH saMvAdako bhavati, dezakAlabhAvajJo dezAdiguNAnavabuddhyApratibaddho viharati dezanAM ca karoti, Asannalabdhapratibho SEXX JamidcahaniRI ~ 13~ Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama mAjAtyuttarAdinA nigRhItaH pratyuttaradAnasamarthoM bhavati, nAnAvidhadezabhASAvidhijJo nAnAdezajavineyapratyAya nasamarthoM bhavati, jJAnAdipaJcavidhAcArayuktaH zraddheyavacano bhavati, sUtrArthobhayajJaH samyagutsargApavAdaprarUpako dAbhavati, udAharaNahetukAraNanayanipuNastadgamyAna bhAvAn samyaka prarUpayati nAgamamAtrameva, grAhaNAkuzalaH ziSyAnanekadhA grAhayati, svasamayaparasamayavit sukhaM paramatAkSepamukhena skhasamayaM prarUpayati, gambhIro mahatyapyakArye na ruSyati, dIptimAna paramavAdikSobhamutpAdayati, zivo mArirogAdyupadvavidhAtakRd bhavati, saumyaH prazAntadRSTitayA sakalajanaprItyutpAdako bhavati, itthaMbhUta eva guNazatakalito yogyaH pravacanam-Agamastasya sArastaM kathayitumiti, yato'sAvanekabhavyasattvaprabodhaheturbhavati, uktaM ca-"guNasuTiassa vayaNaM ghayamahusittobva pAvao bhAi / guNahINassa na sohai NehavihINo jaha paIvo // 1 // " tathA cAnyenApyuktam kSIraM bhAjanasaMsthaM na tathA vatsasya puSTimAvahati / AvalgamAnaziraso yathA hi maatRstnaaspivtH||1|| tadvatsubhASitamayaM kSIraM duHzIlabhAjanagataM tu / na tathA puSTiM janayati yathA hi guNavanmukhAtpItam // 2 // zIte'pi yanalabdho na sevyate'gniryathA zmazAnasthaH / zIlavipannasya vacaH pathyamapi na gRhyate tadvat // 3 // cAritreNa vihInaH zrutavAnapi nopajIvyate sddhiH| zItalajalaparipUrNaH kulajaizcANDAlakUpa iva ||4||"k nyAyasUtre pazcamAbhyAyApAlike savistara AtikharUpam. 2degpi kArve. 3degtasamanvitaHpra.4 guNasusthitasya canaM ghRtamadhusiktaH pAvaka isa bhAti / guNahInasya na zobhate nehavihIno yathA pradIpaH // 1 // ~ 14~ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-1, mUlaM [-], niyukti: [1], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama basavaikA0ssa'tti kasyAnuyoga? iti vaktavyaM, tatra sakala zrutajJAnasyApyanuyogo bhavati, amuM puna: prArambhamAzritya daza- INhAri-vRttiH kaaliksyeti| atrAha-nanu "dasakAliyanihutti kIttaissAmitti" asmAdeva vacanataH prakRtadvArArthasyAvagata-ICI nuyogAtvAt tadupanyAso'narthaka iti, na, adhikRtanikSepAdidvArakalApasyAzeSazrutaskandhaviSayatvAt, tahalenaiva ca rambhaH niyuktikAreNApi tathopanyastatvAt, asmAdeva sthAnAdanyatrApyAdau zAstrAbhidhAnapUrvaka upanyAsaH kriyata iti bhAvanA / vyAkhyAtaM lezato niyuktigAdhAdalaM, pazcAI tvadhyayanAdhikAre yathA'yasaraM vyAkhyAsyAmaH, yata-| kastatraivopakramAdyanuyogadvArAnupUrvyAditaGgedasUtrAdilakSaNatadarhaparSadAdayazca vaktuM zakyante, nAnyatra, nirviSayachatvAdityalaM prasaGgena // sAmprataM prakRtayojanAmevopadarzayannAha niyuktikAra: eyAI parUve kappe vaNiyaguNeNa guruNA u / aNuogo dasaveyAliyarasa vihiNA kaheyabvo // 6 // vyAkhyA-'etAni' nikSepAdidvArANi 'prarUpya' vyAkhyAya kalpe varNitaguNena guruNA, SaTtriMzadguNasamanviTrAtenetyarthaH / anuyogo dazakAlikasya vidhinA' pravacanoktena 'kathayitavya' AkhyAtavya iti gaathaarthH||smprtyjaanaanH ziSyaH pRcchati-yadi dazakAlikasyAnuyogastatastaddazakAlikaM bhadanta ! kimaGgamazAni? zrutaskandhaH zrutaskandhAH? adhyayanamadhyayanAni? uddezaka uddezakA? ityaSTau praznAH, eteSAM madhye trayo vikalpAH khalu| prayujyante, tadyathA-dazakAlikaM zrutaskandhaH adhyayanAni uddezakAzceti, yatazcaivamato duzAdInAM nikSepaH karsavyA, tadyathA-dazAnAM kAlasya zrutaskandhasyAdhyayanasya uddezakasya ceti, tathA cAha niyuktikAra: T ~ 15~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [7], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama vasakAliyaMti nAma saMkhAe kAlo ya niddeso / dasakAliyasuakhadhaM ajjhayaNudesa nikkhiviu // 7 // 4 vyAkhyA-'dazakAlikaM' prAgnirUpitazabdArtham iti evaMbhUtaM yat 'nAma' abhidhAnaM, idaM kim ?-saMkhyAnaM saMkhyA tayA, tathA 'kAlatazca' kAlena cAyaM-nirdezaH' nirdezanaM nirdezaH, vizeSAbhidhAnamityarthaH, asya ca nivandhanaM vizeSeNa vakSyAmaH 'maNagaM paDucca' ityAdinA granthena, yatazcaivamataH 'dasakAliyati kAlena nivRttaM kAlika dazazabdasya kAla zabdasya ca nikSepA, nirvRttArthastu nikSepaH, tathA zrutaskandhaM tathA'dhyayanaM "uddezaM tadekadezabhUtaM, kim ?-nikSeptumanuyogo'sya kartavya iti gAthArthaH / tatra 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAdadhikRtazAstrAbhidhAnopayogitvAca dazazabdasyaivAdI nikSepaH pradazyate-tatra dazaikAdyAyattA vartante, ekAyabhAve dazAnAma-| pyabhAvAda, ata ekasyaiva tAvannikSepapratipipAdayiSayA''ha NAma ThapaNA davie mAjyapayasaMgahekAe ceva / pajavabhAve ya tahA sattee ekagA hoti / / 8 // vyAkhyA-ihaika eca ekakA, tatra 'nAmaikaka' eka iti nAma 'sthApanakaka' eka iti sthApanA, 'dravyaikakaM / tridhA-sacittAdi, tatra sacittamekaM puruSadravyaM, acittamekaM rUpakadravyaM, mizraM tadeva kaTakAdibhUSitaM puruSadravyamiti, 'mAtRkApadaikakam ekaM mAtRkApadaM, tadyathA-'uppanne iveM khAdi, iha pravacane dRSTivAde samastanayavAdabIjabhUtAni mAtRkApadAni bhavanti, tadyathA-"uppanne i vA vigame i vA dhuvei cA" amUni ca (vA) mAtRkApadAni "a A iI" ityevamAdIni, sakalazabdavyavahAravyApakatvAnmAtakApadAni, iha cAbhi daza. Jianta.cahani janabraryang. ~16~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [8], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] dIpa anukrama dazavaikA dheyavalliGgavacanAni bhavantIti kRtvetthamupanyAsaH, 'saGgrahaikaka' zAliriti, ayamatra bhAvArtha:-saGgrahaH-samu-11 dumapujhari-vRttiH dAyaH tamapyAzrityaikavacanagarbhazabdapravRtteH, tathA caiko'pi zAliH zAlirityucyate bahavo'pi zAlayaH zA-1 |SpikA liriti, loke tathAdarzanAt, ayaM cAdiSTAnAdiSTabhedena dvidhA-tatrAnAdiSTo yathA zAli:, AdiSTo yathA ekakanikalamazAliriti, evamAdiSTAnAdiSTabhedAvuttaradvAreSvapi yathArUpamAyojyo, 'paryAyaikaka' ekaH paryAyaH, pa yo vizeSo dharma ityanAntaraM, sa cAnAdiSTo varNAdiH AdiSTaH kRSNAdiriti / anye tu samastazrutaskandhavastvapekSayetdhaM vyAcakSate-anAdiSTaH zrutaskandhaH AdiSTo dazakAlikAsya iti, anyastvanAdiSTo dazakAlikAsyaH AdiSTastu tadadhyayanavizeSo dumapuSpikAdiriti vyAcaSTe, na caitadaticAru, dazakAlikAbhidhAnata evAdezasiddheH / 'bhAvaikaika' eko bhAvaH, sa cAnAdiSTo bhAva iti, AdiSTastvaudayikAdiriti / 1 padeSvapi pra02 cUrNI-aNNAiI dasagAliyaM Aiha dumapuphirbha sAmaNNazviyaM evamAdi. 3 udazyabhAvedana dubiI-aNAiI udaio bhAvo AiI pasatvamaesAthaM ca, tattha pasatyekagaM titthagaranAmagottassa kammassa udo ekmAdI, apasatyeka kohodao evamAdi / iyANi uvasAmayasaivasaoyasamiyA, te tiSNivi bhApekagA NicchayaNayassa pasatthagA ceya, etesi apasatyo paTiyakso Natthi, kamhA?, jamhA micchaddiDauNa kei kammaMsA: sINA kei uvasaMtA, khaovasameSa ya kAhANabuddhI pADavAviSNo guNA saMvApi tesi biparIyagA hittaNeNaM ummattavayaNamica appamANaM ceca, tamhA uksAminakhaiakhaoksamiyA bhAvA sammadditiko ceva lAmati / // 7 // pariNAmiabhAvakagaM duvihaM aNNAiha pariNAmio bhAvo, Aiha duviI-sAdipariNAmiekkagaM ca appAipariNAmiekkagaM ca, tattha sAipariNAmiekkarma jahA kasAyapariNao evamAdI, apAipariNAmiekkagaM jahA jIvo jInabhAveNa nizcameva prinnaao| etya kavareNa ekkega ahigAro!, mahiyAyariovaeseNa-saMgahekkageNa dattilAyarimovaeseNa bhAvekkageNaM ahigAro, doSNivi ete AesA avizvA / iti pUrNiH, JanElicitation ~ 17~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [8], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama sapta ete anantaroktA ekakA bhavanti, iha ca kila yasmAddaza paryAyA-adhyayanavizeSAH saGgIkakena saMgR-17 hItAstasmAttenAdhikAraH, anye tu vyAcakSate-yataH kila zrutajJAnaM kSAyopazamike bhAve vartate tasmAdbhAvaikakenAdhikAra iti gAthArthaH / idAnIM yAdIn vihAya dazazabdasyaiva nikSepaM pratipAdayannAha NAma ThapaNA davie khitte kAle taheva bhAve a / eso khalu nikkheco dasagassa u chaviho hoi // 9 // drA vyAkhyA-Aha-kimiti yAdIna vihAya dazazabdaH upanyastaH, ucyate, etatpratipAdanAdeva yAdInAM / lagamyamAnatvAt, tatra nAmasthApane sugame, dravyadazakaM daza dravyANi sacittAcittamizrANi manuSyarUpakakaTa kAdivibhUSitAnIti, kSetradazakaM daza kSetrapradezA, kAladazakaM daza kAlA, varsanAdirUpatvAtkAlasya dazAvisthAvizeSA ityarthaH vakSyati ca-bAlA kiDA maMde' tyAdinA, bhAvadazakaM daza bhAvAH, teca sAnnipAtika bhAve kharUpato bhAvanIyAH, atha caita (vaita) eva vivakSayA dazAdhyayanavizeSA iti, 'eSa evaMbhUtaH khalu 'nikSepoM' nyAso dazazabdasya bahuvacanAntatvAddazAnAM Sar3idho bhavati, tantra khaluzabdo'vadhAraNArthaH, eSa eva prakrAntopayogIti, tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?-nAyaM dazazabdamAtrasya, kintu tadvAcyasyAyaMsthA-1 pIti gAthArthaH // sAmprataM prastutopayogitvAkAlasya kAladazakadvAre vizeSArthapratipipAdayiSayedamAha ___ bAlA kiDA maMdA balA ya pannA va hAyaNi pavaMcA / panbhAra mammuhI sAyaNI ya dasamA u kAladasA // 10 // vyAkhyA-bAlA krIDA ca mandA ca valA (ca) prajJA ca hAyinI ISatprapaJcA prArabhArA mRnmukhI zAyinI daza Adi zabdasya nikSepA: pradarzyate ~ 18~ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka H dIpa anukrama [-] dazavaikaro hAri-vRtiH // 8 // Jar Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra 3 (mUlaM niryuktiH + bhASya | + vRttiH) uddezaka (-). mUlaM [-1, niryuktiH [10], AyaM [-1 adhyayanaM [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH tathA / etA hi daza dazAH - jantvavasthAvizeSalakSaNA bhavanti / AsAM ca kharUpamidamuktaM pUrvamunibhiH- "jAMyamittassa jaMtussa, jA sA paDhamiyA dasA / Na tattha suhadukkhAI, yahuM jANaMti bAlayA // 1 // viiyaM ca dasaM patto, NANAkiDDAhiM kiDDai / na tattha kAmabhogehiM tibbA uppajAI maI // 2 // taiyaM ca dasaM patto, paMca kAmaguNe naro / samattho bhuMjiu bhoe, jai se asthi ghare dhuvA // 3 // catthI ubalA nAma, jaM naro dsmssio| samatyo balaM darisiuM, jai hoi niruvaddavo // 4 // paMcamiM tu dasaM patto, ANupubvIra jo nro| icchiyatthaM viciMteha, kuTuMbaM vA'bhikhaI // 5 // chaTThI u hAyaNI nAma, jaM naro dasamassio virajjai ya kAmesu, iMdiesu ya hAyaI // 6 // satamiM ca dasaM patto, ANupuvIha jo nro| nihuhara cikaNaM khelaM, khAsai ya abhikkhaNaM ||7|| saMkuciyavalIcammo, saMpatto aTThamiM dasaM / NArINamaNabhippeo, jarAe pariNAmio ||8|| paNavamI mammuhI nAma, jaM naro dasamassio / jarAghare viNassaMto, jIvo vasai akAmao // 9 // hINabhi 1 jAtamAtrasya jantoya sA prathamA dazA na tatra sukhaduHkhAni bahUni jAnanti bAlakAH // 1 // dvitIyAM ca daza prApto nAnAkrIDAbhiH krIDate na tatra kAmabhogeSu sImotpayate matiH // 2 // sUtIyAM ca dazAM prAptaH paJca kAmaguNAvara samartho bhoktuM bhogAn yadi tasya (santi) rahe bhuvAH // 3 // caturthI tu balA nAma yAM naro dazAmAjitaH samarthoM va darzayituM yadi bhavati niSayaH // 4 // evamoM tu dazAM prApta AnupUya yo naH IpsitArthaM vicintayati kuTumbaM vA' bhikAiti // 5 // pItu hAyinI nAma yAM naro dshaamaashritH| virajyate ca kAmebhya indriyArtheSu ca hIyate // 6 // saptamIM ca dazAM prApta bhAnupUya yo naraH / niSThIvati vikarNa kSeSmANaM kAsati cAbhIkSNam // 7 // samucitavirmA samprApto'STamI dazAm nArINAmanabhipretaH jarayA pariNAmitaH // 8 // navamI sammukhI nAma yAM naro dshaamaashritH| jarAgRhe vinazyan jIvo vasatyakAmaH // 9 // hInami For ane & Personal Use City ~ 19~ 1 dumapu SpikAdhya0 dazAdazakam // 8 // brary dig Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [-], uddezaka [-] mUlaM [-], niryukti: [10], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH saro dINo, bivarIo vicittao / dubbalo dukkhio subaha, saMpatto dasamiM dasaM // 10 // " ityalaM vistareNeti gAthArthaH // idAnIM kAlanikSepapratipAdanAyAha ve a ahA uvakame desakAlakAle ya / taha ya pamANe vaNNe bhAve parAyaM tu bhAvaNaM // 11 // vyAkhyA- 'dravya' iti varttanAdilakSaNo dravyakAlo vAcyaH, 'adve'ti candrasUryAdikriyAviziSTo'rddhatRtIyadvIpasamudrAntaddhA kAlaH samayAdilakSaNo vAcyaH, tathA 'yathAyuSkakAlo' devAcAyuSkalakSaNo vAcyaH, tathA 'upakramakAla:' abhipretArthasAmIpyAnayanalakSaNaH sAmAcAryAyuSkabhedabhinno vAcyaH, tathA dezakAlo vAcyaH, dezaH prastAvo'vasaro vibhAgaH paryAya ityanarthAntaram, tatazcAbhISTavastvavAtyavasaraH kAla ityarthaH, tathA kAlakAlo vAcyaH, tatraikaH kAlazabdaH prAgnirUpitazabdArtha eva, dvitIyastu sAmayikaH, kAlo maraNamu cyate, maraNakriyAyAH kalanaM kAla ityarthaH caH samucaye, tathA 'pramANakAla:' addhAkAlavizeSo divasAdilakSaNo vAcyaH, tathA varNakAlo vAcyaH, varNazvAsau kAlazceti, 'bhAvetti audadhikAdibhAvakAlaH sAdisaparyavasA nAdibhedabhino vAdhya iti / prakRtaM tu 'bhAveneti bhAvakAlena, iha punardivasapramANakAlenAdhikAraH, tatrApi tRtIyapauruSyA, tatrApi yahatikrAntayeti / Aha-yaduktaM- 'pagayaM tu bhAveNaMti' tatkathaM na virudhyate iti 1, ucyate, kSAyopazamikabhAvakAle zayyambhavena nirvyUDhaM pramANakAle coktalakSaNa ityavirodhaH, athavA pramANa1 akharo dono viparIto vicittakaH / duvaiko duHkhitaH khapiti saMprApto dazamI dazAm // 10 // For ane & Personal Use City ~20~ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [11], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] dIpa anukrama dazavaikA kAlo'pi bhAvakAla eva, tasyAddhAkAlakharUpatvAt, tasya ca bhAvatvAditi gAthAsamudAyArthaH // avayavA- 1 dumapuhAri-vRttiH |stu sAmAyikavizeSavivaraNAdavaseyaH / tathA cAha niyuktikAra: XpikAdhya sAmAiyaaNukamao vaNNe vigayaporisIe U / nijUDhaM kira sejaMbhaveNa yasakAliyaM teNaM // 12 // abhidhAnavyAkhyA-sAmAyikam-AvazyakaprathamAdhyayanaM tasyAnukramaH-paripATIvizeSaH sAmAyike vA'nukramaH sAmAyikAnukramaH tataH sAmAyikAnukramata:-sAmAyikAnukrameNa varNayitum , anantaropanyastagAthAdvArANIti prakramAd gamyate, vigatapauruSyAmeva, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt , 'niyU' pUrvagatAdudRtya viracitaM, kilazabdaH parokSAptAgamavAdasaMsUcakaH zayyambhavena caturdazapUrvavidA 'dazakAlika prAgnirUpitAkSarA 'tema' kA-II raNenocyata iti gAthArthaH // zrutaskandhayostu nikSepazcaturvidho draSTavyo yathA'nuyogadvAreSu, sthAnAzUnyArtha ki-13 kazciducyate-iha noAgamataH jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dravyazrutaM pustakapatranyastaM, athavA sUtramaNDajAdi, bhAvazrutaM tvAgamato jJAtA upayuktaH, noAgamatastvidameva dazakAlikaM, nozabdasya dezavacanatvAt, evaM noAgamato jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dravyaskandhaH sacetanAdiH, tatra sacitto dvipadAdiH, acitto hai dvipadezikAdiH, mizrA senAdi(de)rdezAdiriti, tathA bhAvaskandhastvAgamatastadarthopayogapariNAma eva, noAgamatastu dazakAlikazrutaskandha eveti, nozandasya dezavacanatvAditi, idAnImadhyayanoddezakanyAsaprastAvaH, // 9 // 7 kssiy'aabaan T antacaroni ~ 21~ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [12], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama SEARC dAtaM cAmuyogadvArapakramAyAtaM pratyadhyayanaM yathAsambhavamoghaniSpanne nikSepe lAghavAdhaM vakSyAma iti // tatazca ya duktaM-"dasakAliya suakkhadhaM ajjhayaNuddesa Nikkhiviu~" anuyogo'sya kartavya iti, tadaMzataH sampA|ditamiti / sAmprataM prastutazAstrasamutthavaktavyatAbhidhitsayAha jeNa va jaM va paDumacA jatto jAvaMti jaha ya te ThaviyA / so taM ca to tANi ya tadA ya kamaso kaheyavvaM // 13 // | vyAkhyA-'yena vA' AcAryeNa 'yadvA' vastu pratItya' aGgIkRtya 'yato vA' AtmapravAdAdipUrvato 'yAvanti vA' adhyayanAni 'yathA ca yena prakAreNa 'tAni' adhyayanAni 'sthApitAni' nyastAni, sa ca-AcAryaH taccavastu tataH-tasmAtpUrvot tAni ca-adhyayanAni tathA ca-tenaiva prakAreNa 'kramazaH' kameNAnupUryA 'kathayitavyaM / pratipAdayitavyamiti gAthAsamAsArthaH // avayavArtha tu pratidvAraM niyuktikAra eva yathA'vasaraM vakSyati / taprAdhikRtazAstrakartuH stavadvAreNAdyadvArAvayavArthapratipAdanAyAha sejjaMbhavaM gaNadharaM jiNapaDimAIsaNeNa paDibuddhaM / maNagapiaraM dasakAliyassa nijUhagaM vaMde // 14 // dAraM / / vyAkhyA-sejaMbhava miti nAma 'gaNadhara miti anuttarajJAnadarzanAdidharmagaNaM dhArayatIti gaNadharasta, 'jinapratimAdarzanena pratibuddhaM tatra rAgadveSakaSAyendriyaparISahopasargAdijetRtvAjinastasya pratimA-sadbhAvasthApanArUpA tasyA darzanamiti samAsaH, tena-hetubhUtena, kim ?-'pratibuddhaM mithyAtvAjJAnanidrApagamena samya RECENACOCOCCU T | dazavaikAlika-zAstrasya samutpatti kathA kathayate ~ 22 ~ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-1, uddezaka [-1, mUlaM [-], niyukti: [14], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] dIpa anukrama dazakAtva vikAzaM prAptaM 'manakapitara miti bhanakAkhyApatyajanaka 'dazakAlikasya' prAgnirUpitAkSarArthasya 'niyUhakaM dumapuhAri-vRttiH pUrvagatoddhRtArthaviracanAkAraM 'vande staumi iti gAthAkSarArthaH / / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacedam-etya pikAdhya vaDamANasAmissa caramatitthagarassa sIso titvasAmI suhammo nAma gaNadharo AsI, tassavi jaMbUNAmo, yenetiy||10|| tassavi ya pabhavotti, tassa'nnayA kayAi puSvarattAvarattammi ciMtA samuppannA-ko me gaNaharo hojatti?, a- tidvAre ppaNo gaNe ya saMghe ya samvao uvaogo kao, Na dIsai koi abbocchittikaro, tAhe gAratyesu uvautto, zayyambha4 uvaoge kae rAyagihe senaMbhavaM mAhaNaM jannaM jayamANaM pAsai, tAhe rAagiha NagaraM AgaMtUNaM saMghADayaM vA-4 vakathA vArei-jannavADagaM gaMtuM bhikkhaTThA dhammalAheha, tattha tunbhe adicchAvijihiha, tAhe tumbhe bhaNijaha-"aho kaSTaM tattvaM na jJAyate" iti, teo gayA sAdu adicchAviyA a, tehiM bhaNiaM-'aho kaSTaM tatvaM na jJAyateM, teNa ya sejaMbhaveNa dAramUleThieNa taM vayaNaM suaM, tAhe so viciMtei-ee uvasaMtA tavassiNo asacaM Na 1atra vaImAnasvAminazcaramatIrthakarasya ziSyaH tIrthakhAmI sudharmA nAma gaNadhara AsIt , tasyApi jambUnAmA, tasyApi ca prabhava iti, tasyAnyadA kadA|citpUrvarAtrApararAne cintA samutpanA ko gaNadharo bhaviSyatIti / , Atmano gaNeca sake va sarvataH upayogaH kRtaH, na dRzyate ko'pi amyurichattikara, tadA | khastheSUpayukA, upayoge te rAjagRhe zamyambhava brAhmaNaM yAM yajamAnaM pazyati, tadA rAjagRha nagaramAgatva sahATakaM (sAdhuyugmam ) vyApArayati yadhapATakaM gatvA mikSArtha dharmalAbhayA, satra buvAM apilsiyethe (niSettyece) tadA yuvA bhaNetam-tato gatI sAdhU aditsitau (niSiddhau) ca, tAbhyAM bhanitam-vena ca zamyambhavena dvAramUle sthitena tavacanaM zrutaM, tadA sa linintayati-enau upazAntI upasinI asalaM na na dAnayocarIbhaviSyayaH, bi. pa. ve niggayA pra. ~ 23~ Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [14], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka vayaMtittikAuM ajjhAvagasagAsaM gaMtuM bhaNai-kiM tattaM ?, so bhaNai-vedAH, tAhe so asi kahiUNa bhaNaisIsaM te chiMdAmi jai me tuma tattaM na kahesi, tao ajjhAvao bhaNai-puNNo mama samao, bhaNiyameyaM beyatye-paraM sIsacchee kahiyavvaMti, saMpayaM kahayAmi jaM etya tattaM, etassa jUvassa hevA sabbarayaNAmayI paDimA / arahao sA dhuvvatti arahao dhammo tattaM, tAhe so tassa pAesu paDio, so ya jannavADaovakkhevo tassa ceva dipaNo, tAhe so gaMtUNaM te sAhU gavesamANo gao AyariyasagAsaM, AyariyaM vaMdittA sAhuNo (ya)| bhaNai-mama dhammaM kaheha, tAhe AyariyA uvauttA-jahA imo sotti, tAhe AyariehiM sAhudhammo kahio, saMbuddho pabvaio so, cauddasapubvI jAo / jayA ya so pavvaio tayA ya tassa gumviNI mahilA hotthA, tammi ya pavvaie logo Niyallao taMtamassati-jahA taruNAe bhattA pavvaio aputtAe, avi asthi tava badetAmitikaravA adhyApakarAkAzaM garamA bhaNati-ki tatvam sa bhagati-vedAH, tadA sonikA bhaNati-kIrSa tava chinadhi yadi mayaM tatvaM na kathayati, tato'dhyApako bhaNati-pUNoM meM samayaH, bhaNitametad vedArtha-paraM zIrSacchede kathayitanmamiti, sAmprataM kathayAmi, padana tatpam, etasya yUpasyAdhasvAt sarvarasamayI pratimA arhataH sA dhuveti mAIto dharmastazcam , tadA sa tasya pAdayoH patitaH, saca yazapATakopaskaraH tasmAyeva dattaH / tadA sa gatvA dI sAdhU gavepayan gata AcAryasakAzam , bhAcArya banditvA sAdhUMSa bhaNati-mayaM dharma kathayata, tadA AcAryA upayukA-yathA'yaM sa iti / tadA''cAryaH sAdhudharmaH kathitaH, saMbuddhaH prabajitaH, caturdazapUrvI jAtaH / yadA basa pravajitaH tadA ca tasya garmiNI mahilA'bhavat, tasmiMzca prabajite loko ninaka AmandAti-yathA taruNAyA bhartA manajitto'putrAyAH, api ca asti taba Zhong Liu Shi XShi Liu *AKBen Ba Shi Liu Zhong 5Ge *** dIpa anukrama ~ 24~ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [14], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] dIpa anukrama dazavaikA0kiMci pohetti pucchara, sA bhaNai-uvalakkhemi maNagaM, tao samaeNa dArago jaao| tAhe NivattavArasAhassa hAri-vRttiAniyallagehiM jamhA pucchijjatIe mAyAe se bhaNi 'maNagaM'ti tamhA maNao se NAmaM karyati / jayA so a-pikAdhya IPIvariso jAo tAhe so-mAtaraM pucchai-ko mama piA?, sA bhaNaha-tava piA pabvaio, tAhe so dAro zrIzayya15 NAsiUNaM piusagAsaM pttttio| AyariyA ya taM kAlaM caMpAe viharaMti, sovi a dArao caMpayamevAgao, mbhavakathA AyarieNa ya saNNAbhUmi gaeNa so dArao diho, dAraeNa vaMdio Ayario, Ayariyassa ya taM vAragaM pichatassa ho jAo, tassavi dAragassa taheva, tao AyariehiM pucchiya-bho dAragA! kuto te Agamakati ?, so dArago bhaNai-rAyagihAo, AyarieNa bhaNiyaM-rAyagihe tumaM kassa putto nattuo vA?, so bhaNai-sejaMbhavo nAma baMbhaNo tassAhaM putto, so ya kira pavvaio, tehiM bhaNiyaM-tumaM keNa koNa Aga kiSit udare pati pugchati, sA bhaNati-upalakSayAmi manAka tataH samayena dArako aataa| tadA nivRttadvAdazAhasya nigaH yasmAt pRcchadhamAnayA mAtrA tasa bhaNitaM manAgiti tasAt manakastasa nAma timiti / yadA so'STayA~ jAtakhadA samAtaraM pRcchati-ko me pitAsA bhaNati-taSa pitA prAjitaH, tadA sadArakAnA pitRsakA prasthitaH, AcAryAdha tasmin kAle campAyAM vitaranti, so'pi ca campAnevAgavaH, AcAryeNa ca saMkSA (bihAra) bhUmi matena sadArako | : dAra keNa vandita AcArya, bhAvArya sa ca taM dAraka prekSamANasameTo jAtA. tathApi dArakA tathaiva, tata AcArya pRSTha:-mo dArakA kutaste Agamanamiti,sadArako bhagati-rAjagrahAta. AcAryeNa bhanitama-rAjarAhe vaM kasya pronasako vAsa bhaNati---Ayyambhavo nAmabANA tassAI punaH saca kila // 11 // prajitaH, taibhaNitaH-tvaM kena kAryeNa Agato'si ?, - ~ 25~ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [14], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] CASS+SAGESANSARKAASC dIpa anukrama o'si ?, so bhaNai-ahaMpi pavvaissaM, pacchA so dArao bhaNai-taM tumhe jANaha?, AyariyA bhaNaMti-jA mo, teNa bhaNiya !-so kahiMti ?, te bhaNaMti-so mama mitto egasarIrabhUto, pabvayAhi tuma mama sagAse, teNa bhaNiyaM-evaM karomi / tao AyariyA AgaMtu paDissae AloaMti-sacitto par3appanno, so pabvaio, pacchA AyariyA uvauttA-kevatikAlaM esa jIvaitti ?, NAyaM jAvaM chammAsA, tAhe AyariyANaM buddhI samuppannA-imassa thovagaM AuM, kiM kAyavvaMti ?, taM cauddasapubvI kamhivi kAraNe samuppanne NijjUhati, dasapuvvI puNa apacchimo avassameSa Nijjahara, mamaMpi imaM kAraNaM samuppannaM, to ahamayi NijahAmi, tAhe A-I Dhatto NijUhiuM, te u NijjUhijatA viyAle NijUDhA thovAvasese divase, teNa taM dasaveyAliyaM bhaNi jati" / anena ca kathAnakena na kevalaM 'yena ve'tyasyaiva dvArasya bhAvArtho'bhihitaH, kintu yadA pratItyaitasyA-13 dApIti, tathA cAha niyuktikAra: 1sa bhagati-ahamapi prajiSyAmi, pazcAt sa dArako bhaNati-taM pUrva jAnItha, AcAryA bhaNanti-bhAnImaH, tena bhaNitam-sa kutreti !, te bhaNantisamama mitramekazarIrabhUtaH, pravaja tvaM mama sakAze, tena bhagita-evaM karomi / AcAryo Agasa pratidharya Alocayanti-sacittaH pratyutpannaH (labdhaH), sa prajajitaH, pazcAdAcAryA upayukAH kiyantaM kALameSa jIviSyati !, zAtaM yAvatyaNmAsAn, tadA''cAryANAM budiH samutpannA-asya stokamAyuH, ki karttavyamiti, tat caturdazapUrvI kasmicidapi kAraNe samutpanne uddharAti, dazapUrvI putarapazcimaH avazyameva udarati, mamApauraM kAraNaM samutpatraM tasmAdahamapi uddharAmi, tadA bhArata uddhA, tAni niyamANAni vikAle uddhRtAni stokAvazedhe vicase, tena taddazavakAlika bhaNyata iti, 2 I uddharaNa ityAgamiko dhAturiti nyAyapahA. JEconomiTAT ~ 26~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [15], bhASyaM [-] (42) prata sUtrAMka dazavaikA0 maNagaM paDupa sejabhaveNa nijUhiyA dasa'jhayaNA / veyAliyAi ThabiyA tamhA dasakAliyaM NAmaM // 15 // dvAraM // 1dumapuhAri-vRttiH vyAkhyA-'manakaM pratItya' manakAkhyamapatyamAzritya 'zayyambhavena' AcAryeNa niyaMDhAni' pUrvagatAdaddhatya | viracitAni 'dazAdhyayanAni' dumapuSpikAdIni vayAliyAi Thavipatti vigataH kAlo vikAlA vikalanaM vA| mAyata uddhAra // 12 // vikAla iti, vikAlo'sakalaH khaNDazcetyanAntaram, tasmin vikAle-aparANhe 'sthApitAni' nyastAni dumapuSpikAdInyadhyayanAni yataH tasmAddazakAlikaM nAma, vyutpattiH pUrvavat, dazavakAlikaM vA, vikAlena nirvRttam, saMkAzAdipAThAcAturarthikaSThaka (pA04-2-80) taddhiteSvacAmAde (pA07-2-117) rityAdi devaikAlika, dazAdhyayananirmANaM ca tadvaikAlikaM ca dazabaikAlikamiti gAthArthaH // evaM yena vA yadvA pratItyeti kAvyAkhyAtam , idAnIM yato niyUDhAnItyetad vyAcikhyAsurAha AyappavAyapuvvA nijUDhA hoi dhammapannatI / kammappavAyapuvvA piMDassa u esaNA tivihA // 16 // sacappavAyapuvA nijUDhA hoi vakkasuddhI u / avasesA nijUDhA navamassa u taiyavasthUo / / // 17 // vImo'vi a Aeso gaNipiDagAo duvaalsNgaao| evaM kira NicUDhaM maNagassa aNugamahaTTAe // 18 // BI vyAkhyA-dahAtmapravAdapUrva-yatrAtmanaH saMsArimuktAyanekabhedabhinnasya pravadanamiti, tasmAniyaMDhA bhvti| dharmaprajJaptiH, SaDjIvanikA ityarthaH, tathA karmapravAdapUrvAt, kim ?-piNDasya tu eSaNA trividhA, nibyUTeti ba 1 kumudAderAhatigaNasyAt yuJchanikhAdinA Thak, saMkAzAdIti tu lekhakanamamUlaH pAThastatra jyabhAvAt. 2 vikALe paThyate iti nai kAlikamiti cUrNiH, KAKA Liu Ben Yi Ben Zhong Liu Zhong Zhong Zhong dIpa anukrama T Liam ElecatemiNGLI ~ 27~ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [18], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH prata sUtrAka dIpa anukrama tate, karmapravAdapUrva nAma-yatra jJAnAvaraNIyAdikarmaNo nidAnAdipravadanamiti tasmAt , kim ?-piNDasyaiSaNA trividhA-gaveSaNAgrahaNaiSaNAgrAsaiSaNAbhedabhinnA niyUMDhA, sA punastatrAmunA sambandhena patati-AdhAkarmoM-12 pabhoktA jJAnAvaraNIyAdikarmaprakRtIbadhnAti, uktaM ca-"AhAkammaM NaM muMjamANe samaNe aTThakampapagaDIo baMdhai" ityAdi, zuddhapiNDopabhoktA vA zubhA banAtItyalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH, satyapravAdapUrvAnniyUMDhA bhavati vAkyazuddhistu, tatra satyapravAdaM nAma-yatra janapadasatyAdeH pravadanamiti, vAkyazuddhirnAma saptamamadhya-8 vayanam, 'avazeSANi prathamadvitIyAdIni niyUMDhAni navamasyaiva pratyAkhyAnapUrvasya tRtIyavastuna iti / dvitI yo'pi cAdezaH 'AdezoM' vidhyantaraM 'gaNipiTakAd AcAryasarvasvAd dvAdazAGgAd AcArAdilakSaNAt 'idaM 18| dazakAlikaM, kileti pUrvavat, niyUMDhamiti ca, kimartham ?-'manakasya' uktakharUpasya anugrahArthamiti gAthAnayArthaH // evaM yata iti vyAkhyAtam , adhunA yAvantItyetatpratipAdyate dumapuphiyAjhyA khalu dasa ajjJAyaNA sabhikkhuyaM jAva / ahigArevi ya etto voccha patteyameyoke / / 19 // dAraM // vyAkhyA-tatra dumapuSpiketi prathamAdhyayananAma, tadAdIni dazAdhyayanAni 'sabhikkhurya jAva'tti sabhikSvadhyayanaM yAvat, khaluzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi-tadanye dvecUDe, yAvantIti vyAkhyAtaM / yathA cetyetat AdhAkarma bhunAnaH zramaNaH aSTakarmaprakRtInAti. JanElicatarlieHC ~ 28~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [19], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata adhyayanAdhodhikArA: sUtrAka -1 dIpa anukrama vazakA punaradhikArAbhidhAnadvAreNaiva ca vyAcikhyAsuH sambandhakatvenedaM gAthAdalamAha-adhikArAnapi cAto vakSye hAri-vRttiH pratyekamekaikasmin adhyayane, tatrA adhyayanaparisamApteryo'nuvartate sodhikAra iti gaathaarthH|| paDhame dhammapasaMsA so ya iheba jiNasAsaNammitti / biipa dhiie sakA kAuM je esa dhammoti // 20 // tahae AyArakahA u khur3iyA aaysNjmovaao| taha jIvasaMjamo'vi ya hoi cautthaMmi ajjhavaNe // 21 // miksavisohI tavasaMjamassa guNakAriyA u paMcamae / chaTre AyArakahA mahaI joggA mahayaNassa // 22 // vayaNavibhattI puNa sattamammi paNihANamahame bhaNiyaM / Navame viNao dasame samANiyaM esa mikcutti // 23 // vyAkhyA-prathamAdhyayane korthAdhikAra ityata Aha-'dharmaprazaMsA' durgatI prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH dAtasya prazaMsA-stavaH sakalapuruSArthAnAmeva dharmaH pradhAnamityevaMrUpA, tathA'nyairapyuktam-"dhanado dhanArthinAM| moktA, kAminAM sarvakAmadaH / dharma evApavargasya, pAramparyeNa sAdhakaH // 1 // " ityAdi / sa cAtraiva-jinazA-| 18sane dharmo nAnyatra, ihaiva niravadyavRttisadbhAvAda, etacottaratra nyakSeNa vakSyAmaH / dharmAbhyupagame ca satyapi mA bhUvabhinavapravajitasyAdhRteH sammoha ityattastannirAkaraNAdhikAravadeva dvitIyAdhyayanam, Aha ca-dvitI-| ye'dhyayane'yamarthAdhikAra:-dhRtyA hetubhUtayA zakyate kartuma, 'je' iti pUraNArthoM nipAtaH 'eSa jaino dharma iti, | uktaM ca-"jassa dhiI tassa tavo jassa tavo tassa soggaI sulahA / je adhitimaMta purisA tavoci khala 1 yasa bhUtistasya tapo yasya tapastasya sugatiH sulabhA / ve'dhRtimantaH puraSAsApo'pi saGa durlabha teSAm // 1 // T // 13 // daza adhyayanasya arthAdhikAra: varNayate ~ 29~ Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-1, uddezaka [-1, mUlaM [-], niyukti: [23], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH prata sUtrAka dIpa anukrama hai dullaho tesiM // 1 // " sA punadhRtirAcAre kAryAna tvanAcAre ityatastadAdhikAravadeva tRtIyAdhyayanam , Aha | ca-tRtIye'dhyayane ko'rthAdhikAra ityata Aha-AcAragocarA kathA AcArakathA, sA cehaivANuvistarabhedAt, ya(a)ta Aha-'kSullikA' ladhvI, sA ca 'AtmasaMyamopAyaH saMyamanaM saMyamaH AtmanaH saMyama AtmasaMyamastadupAyA, uktaM ca-"tasyAtmA saMyamo yo hi, sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva ca jinoditH| " iti, sa cAcAraH SaDjIvanikAyagocaraH prAya ityatazcaturthamadhyayanam , athavA''tmasaMyamaH-tavanyajIvaparijJAnaparipAlanameva tattvata ityatastadAdhikAravadeva caturthamadhyayanam , Aha ca-tathA jIvasaMyamo'pi ca' bhavati caturthe'dhyayaneAdhikAra iti, apizabdAdAtmasaMyamo'pi tadbhAvabhAvyeva vartate, uktaM ca-"chasu jI-18 nikAemuM, je buhe saMjae sayA / se ceva hoi viSNee, paramatyeNa saMjae // 1 // " ityAdi / evameva ca dharmaH, sa ca dehe vasthe sati samyak pAlyate, sa cAhAramantareNa prAyaH khastho na bhavati, sa ca sAvadhetarabheda ityanavadyo grAtha ityatastadarthAdhikAravadeva paJcamamadhyayanamiti, Aha ca-'bhikSAvizodhistapaHsaMyamasya guNakArikaiva 3 pazcame'dhyayane'rthAdhikAra' iti, tatra bhikSaNaM bhikSA tasyAH vizodhiH-sAvadyaparihAreNetarasvarUpakathanamityarthaH, tapApradhAnaH saMyamastapaHsaMyamastasya guNakArikaiveyaM vartata iti, uktaM ca-se saMjae samakkhAe, niravajjAhAra meM 1 padala jIvanikAyeSu yo dudhaH saMyataH sadA / sa caiva bhavati vijJeyaH paramAyena saMyataH // 5 // 2 sa saMyataH samAkSyAto niravadyAhAra yo vidvAn / EKAR T ~ 30~ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] dazavekA0 hAri-vRttiH // 14 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [-], uddezaka [-] bhASyaM [-] mUlaM [-], niryukti: [23], muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH je viU / dhammakAyaTThie sammaM, suhajogANa sAhae // 1 // " ityAdi / gocarapraviSTena ca satA svAcAraM pRSTena tadvidApi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavyaH, api tu Alaye, guravo vA kathayantIti vaktavyamatastadarthAdhikAravadeva SaSThamadhyayanamiti, Aha ca SaSThe'dhyayane'rthAdhikAraH AcArakathA sA'pi mahatI, na kSullikA, 'yogyA' ucitA 'mahAjanasya' viziSTapariSad ityarthaH, vakSyati ca - "goaraggapaviTTe u na nisi ejja katthaI / kahaM ca na pabaMdhikA ciTThittANa va saMjae // 1 // ityAdi / AlayagatenApi tena guruNA (vA) vacanadoSaguNAbhijJena niravadyavacasA kathayitavya ityatastadarthAdhikAravadeva saptamamadhyayanamiti, Aha ca"vayaNavibhaktI"tyAdi, vacanasya vibhaktirvacanavibhaktiH, vibhajanaM vibhaktiH evaMbhUtamanavadyamitthaMbhUtaM ca sAvadyamityarthaH punaH zabdaH zeSAdhyayanArthAdhikArebhyaH asyAdhikRtArthAdhikArasya vizeSaNArthaM iti saptame'dhyayane'rthAdhikAra iti uktaM ca- "sAvajjaNavajANaM vayaNANaM jo Na yANai visesaM / vottuM pi tassa na khamaM kimaMga puNa desaNaM kArDa 1 // 1 // " ityAdi / tacca niravadyaM vacaH AcAre praNihitasya bhavati ityatastadarthAdhikAravadevASTamamadhyayanamiti, Aha ca- praNidhAnamaSTame'dhyayane'rthAdhikAratvena 'bhaNitam' uktam, praNidhAnaM nAma-viziSTazvetodharma iti uktaM ca- "paNihANarahiyasseha, niravajraMpi bhAsiyaM / sAvajjatullaM vinneyaM, a " dharmakAyasthitaH samyak zubhayogAnAM sAdhakaH // 1 // 2 gocarAprazraviSTastu na nidhIdet kutracit / kathAM ca na prababhIyAt sthitvA vA saMyataH // 1 // 3 sAvadhAnAnAM vacanAnAM yo na jAnAti vizeSam / baktumapi tasya nAI kimaGga punardezana karttum // 1 // 4 praNidhAnarahitasyaiha niravayamapi bhASitam / sAvadyatulyaM vizeyamadhyAtmastheneha saMdRtam // 1 // Ja Education ematen For ne&Personal Use City ~ 31~ adhyaya | nArthAdhi kArAH / / 14 / / www.brary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [23], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka 355 dIpa anukrama jjhattheNeha saMvuDaM // 1 // " ityAdi / AcArapraNihitazca yathocitavinayasampanna eva bhavatItyatastadarthAdhikAracadeva navamamadhyayanamiti, Aha ca-navame'dhyayane vinayo'rthAdhikAra' iti, uktaM ca-"AyArapaNihANaMmi, se sammaM vahaI buhe| NANAdINaM viNIe je, mokkhaTThA Nibigicchae // 1 // " ityAdi / eteSu eva navakhadhyayanArtheSu yo vyavasthitaH sa samyaga bhikSurityanena sambandhena sabhizvadhyayanamiti, Aha ca-dazame'dhyamAyane samApti nItamidaM sAdhukriyAbhidhAyaka zAstram etakriyAsamanvita eva bhikSurbhavatyata Aha-eSa bhi kSuriti gAthAcatuSTayArthaH / sa evaMguNayukto'pi bhikSuH kadAcit karmaparatantratvAtkarmaNazca balavA(cattvAotsI-13 dAdet tatastasya sthirIkaraNaM karttavyamatastadarthAdhikAravadeva cUDAyamityAha do ajAyaNA yUliya visIyayaMte thirIkaraNamegaM / viie vivittacariyA asIyaNaguNAiregaphalA // 24 // vyAkhyA-dve adhyayane, kim ?-cUDA cUDeva cUDA, tatra pramAdazAdviSIdati sati sAdhau saMyame sthirIkaraNam 'eka' prathama sthirIkaraNaphalamityarthaH, tathA ca tatrAvadhAvanaprekSiNaH sAdhoH duSpajIvitvanarakapAtAdayo doSA varSAnta iti / tathA ca dvitIye'dhyayane viviktacaryA varNyate, kiMbhUtA?-'asIdanaguNAtirekaphalA' tatra viviktacaryA ekAntacaryA-dravyakSetrakAlabhAveSvasambaddhatA, upalakSaNaM caiSAnipatacaryAdInAmiti, asIdana|guNAtirekaH phalaM yasyAH sA tathAvidheti gaathaarthH|| 1mAcArapraNidhAne sa samyak vartate budhaH / jJAnAdiSu vinIto yo mokSArtha nirSicikitsaH // 1 // 5252625*5*5*35*845 ~ 32 ~ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-1, mUlaM [-], niyukti: [25], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] basabaikA isakAliassa eso piMDattho vaNio samAseNaM / etto ekeka puNa ajjhayaNaM kittaissAmi // 25 // oSAdihAri-vRtti vyAkhyA-'dazakAlikasya' prAgnirUpitazabdArthasya eSaH' anantaroditaH 'piNDArtha' sAmAnyArtho 'vrnnitH| nikSepAH // 15 // pratipAditaH 'samAsena' saMkSepeNa, ataH UrvaM punarekaikamadhyayanaM 'kIrtayiSyAmi' pratipAdayiSyAmIti, puna: zabdasya vyavahita upanyAsa iti gAdhArthaH / / tatra prathamAdhyayanaM dumapuSpikA, asya ca catvAryanuyogadvArANi || bhavanti, tadyathA-upakramo nikSepo'nugamo nayA, eSAM catuNoMmapyanuyogadvArANAmadhyayanAdAvupanyAsaH tatthaM | cakramopanyAse prayojanamAvazyakavizeSavivaraNAdvaseyaM kharUpaM ca prAyaza iti / prakRtAdhyayanasya ca zAstrI-13 TUyopakrame AnupUrvyAdibhedeSu svabuddhyA'vatAraH kAryaH, arthAdhikArazca vaktavyAH, tathA cAha niyuktikAra: ___paDhamajjhayaNaM dumapuSphiyaMti cattAri tassa dArAI / vaNNe'vakamAI dhammapasaMsAi ahigAro // 26 // | vyAkhyA-prathamAdhyayanaM drumapuSpiketi, asya nAmaniSpannanikSepAvasara eva zabdArtha vakSyAmA, catvAri tasya | 'dvArANi' anuyogadvArANi, kim ?-varNayitvopakramAdInIti, kim ?-dharmaprazaMsayA'dhikAro vAcya iti gAthArthaH // tathA nikSepaH, sa ca trividhaH, tadyathA-oghaniSpanno nAmaniSpanna: sUtrAlApakaniSpannati, tatrIgha:sAmAnyaM zrutAbhidhAnam, tathA cAha niyuktikAraH oho ja sAmannaM suAbhihANa cAunvihaM taM ca / ajhayaNaM azINaM Aya jAvaNA ya patte / / 27 / / ACCESS dIpa anukrama CECAM ~33~ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jan Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) bhASyaM [-] adhyayanaM [-], muni dIparatnasAgareNa saMkalita uddezaka [-] mUlaM [-], niryukti: [27], AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH vyAkhyA - ogho yatsAmAnyaM 'zrutAbhidhAnaM' zrutanAma caturvidhaM taca katham ? - adhyayanamakSINamAyaH kSapaNA ca idaM ca 'pratyekaM' pRthaka pRthaka / kim ? nAmAi caubbheyaM vaNNeMkaNaM suANusAreNaM / dumapuSphia AojA caupi kameNa bhAvesuM // 28 // vyAkhyA-nAmAdicaturbhedaM varNayitvA tadyathA-nAmAdhyayanaM sthApanAdhyayanaM dravyAdhyayanaM bhAvAdhyayanaM ceti, evamakSINAdInAmapi nyAsaH karttavyaH, 'zrutAnusAreNa' anuyogadvArAkhyasUtrAnusAreNa, kim ? - 'drumapuSpikA AyojyA' prakRtAdhyayanaM sambandhanIyam, caturSvapyadhyayanAdiSu krameNa bhAveSviti gAthArthaH // sAmprataM bhAvAdhyayanAdizabdArtha pratipAdayannAha ajjhapparasANayaNaM kammANaM avacao uvaciANaM / aNuvacao a navANaM tamhA ajjhayaNamicchati / / 29 / / ahigammati va atthA imeNa ahiMgaM ca nayaNamicchaMti / ahigaM ca sAhu gacchai tamhA ajjhayaNamicchati // 30 // jaha dIvA dIvasa paippaI so a dippaI dIco / dIvasamA AyariyA dippaMti paraM ca dIvaMti // 31 // nANassa daMsaNassa'vi caraNassa va jeNa Agamo hoI / so hoi bhAvaAo Ao lAho tti niddiTTho // 32 // aTTavihaM kammarayaM porANaM jaM khavei jogehiM / evaM bhAvajjhayaNaM neavvaM ANupubbIe // 33 // vyAkhyA - AsAM gamanikA -iha prAkRtazailyA chAndasattvAca ajjhapparasANayaNaM pakArasa (ssa) kAraAkAraNakAralope ajjhayaNaM ti bhaNNai, taca saMskRte'dhyayanam, bhAvArthastvayaM-aghi Atmani vartata iti niruktAdadhyA Fore&Personal Use City ~ 34~ brary dig Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [33], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka -1 dIpa anukrama dazakAtma cetaH tasyAnayanam AnIyate'nenetyAnayanam, iha karmamalarahitaH khalvAtmaiva cetaHzabdena gRhyate, yathA'va- adhyayanAhAri-vRttiH4 sthitasya zuddhasya cetasa AnayanamityarthaH, tathA caitadabhyAsAdbhavatyeva, kim ?-'karmaNAM' jJAnAvaraNIyAdInAm kssiinnaay||16|| IT'apacayoM hAsaH, kiMviziSTAnAm ?-'upacitAnAM mithyAtvAdibhirupadigdhAnAM baddhAnAmitibhAvaH, tathA kSapaNAcI 'anupacayaca avRddhilakSaNaH 'navAnAM pratyagrANAMkarmaNAm , yatazcaivaM tasmAt prAkRtazailyA'dhyAtmAnayanamevAdhyasAyanamicchantyAcAryA iti gAthArthaH // 'adhigamyante' paricchidyante vA arthI anenetyadhigamanameva prAkRtazailyA tathAvidhArthapradarzakatvAcAsya vacaso'dhyayanamiti, tathA adhikaM ca nayanamicchantyasyApya(pi tathAvidhArthapradarzakatvAdeva vacaso'yamarthaH, 'aya vaya' ityAdidaNDakadhAtupAThAnItirnayanam , bhAve lyuTpratyayaH, pariccheda ityarthaH, adhikaM nayanamadhikanayanaM cArthato'dhyayanamicchanti, cazabdasya ca vyavahita upanyAsaH, adhikaM ca sAdhurgacchati, kimuktaM bhavati?-anena karaNabhUtena sAdhurbodhasaMyamamokSAn pratyadhikaM gacchati, yasmAdevaM tamAdadhyayakA namicchanti, iha ca sarvatra adhikaM nayanamadhyayanamityevaM yojanA kAryeti gAthArthaH // idAnImakSINam-taca bhAvAkSINamidameva, ziSyapradAne'pyakSayatvAt, tathA cAha-yathA dIpAhIpazataM pradIpyate, sa ca dIpyate dIpaH, evaM 'dIpasamA dIpatulyA AcAryA dIpyante khato vimalamatyAzupayogayuktatvAt 'paraM ca' vineyaM 'dIpayanti prakAzayantyujjvalaM vA kurvantIti gAthArthaH / idAnImAyaH sa ca bhAvata idameva, yata Aha-zAnasya' matyAde| darzanasya' caupazamikAdeH 'caraNasya ca' sAmAyikAdeH yena hetubhUtena 'Agamo bhavati' prAtirbhavati.sa 4 4NCAT ~35~ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [-], bhASyaM [-] uddezaka [-] mUlaM [-], niryukti: [33], muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH vati bhAvAyaH, Ayo lAbha iti nirdiSTaH, adhyayanena ca hetubhUtena jJAnAdyAgamo bhavatIti gAthArthaH // adhunA kSapaNA, sA'pi bhAvata idameveti, Aha ca- 'aSTavidham' aSTaprakAraM karmarajaH, tatra jIvaguNDanaparatvAtkarmaiya rajaH karmaraja: 'purANa' prAgupAttaM 'yat' yasmAtkSapayati 'yogaiH' antaHkaraNAdibhiradhyayanaM kurvan tasmAdidameva kAraNe kAryopacArAt kSapaNeti / tathA cAha-idaM bhAvAdhyayanaM 'netavyaM' yojanIyam 'AnupUrvyA' paripAThyA | adhyayanAkSINAdiSviti gAthArthaH / ukta oghaniSpanno nikSepaH, sAmprataM nAmaniSpanna ucyate tantraughaniSpane'dhyayanaM nAmaniSpale drumapuSpiketi Aha-druma iti kaH zabdArthaH ?, ucyate, "du dru gatI" ityasya durasmin deze vidyata iti tadasyAstyasminniti ( pA0 5-2-94) matupi prApte "dudubhyAM ma" (pA0 5-2- 108 ) iti | mapratyayAntasya druma iti bhavati / sAmprataM drumapuSpanikSepaprarUpaNAyAha NAmadumo ThavaNadumo davvadumo ceva hoi bhAvadumo / emeva ya puSpharasa vi cauvviho hoi nikkhevo // 34 // vyAkhyA- 'nAmadrumo' yasya druma iti nAma drumAbhidhAnaM vA, sthApanAdrumo druma iti sthApanA, 'dravyadrumaJcaiva bhavati bhAvadrumaH' tatra dravyadrumo dvidhA-Agamato noAgamataca, Agamato jJAtA'nupayuktaH, noAgamatastu jJazarIra bhavyazarIro bhayavyatiriktastrividhaH, tadyathA-ekabhaviko baddhAyuSko'bhimukhanAmagotrazca tatraikabhaviko nAma ya ekena bhavenAnantaraM drumeSUtpatsyate, baddhAyuSkastu yena durmanAmagotre karmaNI baddhe iti, abhimukhanAma1 AyurviziSTe iti jJeyam tathA ca na baDhAyuSkatA'saMgatiH. atra prathama adhyayanasya paricaya-niryuktiH ArabdhAH 'druma' zabdasya nAmAdi nikSepA:: Forse & Personal Use City ~36~ brary dig Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 17 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [-], bhASyaM [-] uddezaka [-] mUlaM [-], niryukti: [34], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH gotrastu yena te nAmagotre karmaNI udIraNAvalikAyAM prakSipte iti, ayaM ca trividho'pi bhAvibhAvadrumakAraNatvAdravyadruma iti, bhAvadrumo'pi dvividhaH - Agamato noAgamataca, tatrAgamato jJAtopayuktaH, noAgamatastu druma eva drumanAmagotre karmaNI vedayanniti / 'evameva ca' yathA drumasya tathA kim ? - 'puSpasyApi vastutastadvikArabhUtasya caturvidho bhavati nikSepa iti gAdhArthaH // sAmprataM nAnAdezajavineyagaNAsammohArthamAgame drumaparyAyazabdAn pratipAdayannAha dumA ya pAyaSA rukkhA, agamA viDimA truu| kuchA mahIruhA bacchA, rovagA raMjagAvi a // 35 // vyAkhyA- dumAzca pAdapA vRkSA agamA viTapinaH taravaH kuhA mahIruhA bacchA ropakA ruJjakAdayazca / tatra drumAnvarthasaMjJA pUrvavat, padbhyAM pivantIti pAdapA ityevamanyeSAmapi yathAsambhavamanvarthasaMjJA vaktavyA, rUDhidezIzabdA vA eta iti gAthArthaH // idAnIM puSpaikArthikapratipAdanAyAha pupphANi a kusumANi a phulANi taheva hoMti pasavANi / sumaNANi a suddamANi a puSkANaM hoti egaTThA // 36 // vyAkhyA - puSpANi kusumAni caiva phullAni prasavAni ca sumanAMsi caiva 'sUkSmANi sUkSmakAyikAni ceti // sAmpratamekavAkyatayA drumapuSpikAdhyayanazabdArtha ucyate- drumasya puSpaM drumapuSpam, avayavalakSaNaH SaSThIsamAsaH, drumapuSpazabdasya "prAgivAtkaH" ( pA0 5 - 3-7 ) iti varttamAne ajJAte (73) kutsite (74) (ke) saMjJAyAM kani (75) ti kani pratyaye nakAralope ca kRte drumapuSpaka iti, prAtipadikasya strItvavivakSAyAm 'druma' evaM 'puppha' zabdayoH paryAya- zabdAnAm kathanaM For hate & Personal Use City ~37~ drumanikSe pAH dumapuSpaikArthAH // 17 // by di Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [-], uddezaka [-] bhASyaM [-] mUlaM [-], niryukti: [37], muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH Education remat "ajAdyataSTApU" (4-1-4 ) iti TAppatyaye'nubandhalope ca kRte "pratyayasthAt kAtpUrvasyAta idApyasupaH ( pA0 7-3-44 ) itItve kRte "akaH savarNe dIrghaH" ( pA0 6-1-101) iti dIrghatve paragamane ca drumapuSpiketi bhavati, dumapuSpodAharaNayuktA drumapuSpiketi drumapuSpikA cAso adhyayanaM ceti samAnAdhikaraNastatpuruSaH, | drumapuSpikAdhyayanamiti / asya caikArthikAni pratipAdayannAha - dumaphiA ya AhArasaNA goare tayA uNcho| mesa jalUgA sappe vaNa'kkhaisugolaputtu // 37 // vyAkhyA- tatra drumapuSpodAharaNayuktA drumapuSpiketi vakSyati ca - "jahA dumassa pupphesu" ityAdi, tathA AhArasyaiSaNA AhAraiSaNA, eSaNAgrahaNAd gaveSaNAdigrahaH, tatazca tadarthasUcakatvAdAhAraiSaNeti, tathA gocaraH sAma| cikatvAda goriva caraNaM gocaro'nyathA gocAraH, tadarthasUcakatvAccAdhikRtAdhyayanavizeSo gocara iti, evaM sarvatra bhAvanA kAryeti, bhASArthastu yathA gauzvaratyevamavizeSeNa sAdhunA'pyaTitavyaM, na vibhavamaGgIkRtyottamAdhamamadhyameSu kuleSviti, vaiNigvatsakadRSTAntena veti, tathA 'tvagiti' tvagivAsAraM bhoktavyamityarthasUcakatvAt tvagucyata iti, uktaM ca paramamunibhiH -- "jaihA masAri ghuNA paNNattA, taMjar3A-tayakkhAe challikkhAe kaTThakkhAe sArakkhAe, evameva cattAri bhikkhugA pakSaptA, taMjahA-tayakhAe challikkhAe kaTukkhAe sArakkhAe, 1 yathA sAlaGkAravanigvadhUhastAdbhakSyamAttvA'ti vatsastadrUpAladvArA banirIkSamANastayA sAdhurapi 2 yayA catvAro puNAH praptAH, tayathA-laklAdakaH mAdakaH kAlAH sArakhAdakaH / evameva catvAro bhikSukAH prahaptAH, tadyathA tvakvAdakaH khAdakaH ( antastvak chI ) kASThakhAdakaH sArantAdakaH / 'drumapupphiA' zabdasya ekArthaka nAmAni Forse & Personal Use City ~38~ www.brary dig Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-1, uddezaka [-1, mUlaM [-], niyukti: [37], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] dIpa anukrama dazakAtayakkhAe NAmaM ege no sArakkhAe sArakkhAe NAma ege no tayakkhAe ege tayakkhAe vi sAra-etadadhyayahArittibhakkhAe vi ege no tayakkhAe No sArakkhAe / tayakkhAyasamANassa NaM bhikkhussa sArakkhAyasamANe tave naikArthA bhavai, evaM jahA ThANe taheva daTTavvaM" bhAvArthastu bhAvatastvakalpAsArabhoktuH karmabhedamaGgIkRtya vajrasAraM tapobhidhAnAni // 18 // bhavati, tathA 'ucham' iti ajJAtapiNDoJchasUcakatvAditi, tathA 'meSa' iti yathA meSo'lpe'pyambhasi anu dvAlayannevAmbhaH pibati, evaM sAdhunA'pi bhikSApraviSTena bIjAkramaNAdiSvanAkulena bhikSA grAhyetyevaMvidhArthasUcakatvAdadhikRtAbhidhAnapravRttiriti, tathA 'jalaukA' iti aneSaNApravRttadAyakasya mRdubhAvanivAraNArdhasUcakavAditi, tathA 'sarpa iti yathA'sAvekadRSTirbhavatyevaM gocaragatena saMyamaikadRSTinA bhavitavyamityarthasUcakatvAditi, athavA-yathA drAgaspRzan sapoM vilaM pravizatyevaM sAdhunA'pyanAsvAdayatA bhoktavyamiti, tathA 'vraNa ityaraktadviSTena vraNalepadAnavaDoktavyam , tathA 'akSa' ityakSopAGgadAnavaceti, uktaM ca "vaNalepAkSopAGgavadalAsaGgayogabharamAtrayAnArtham / pannaga ivAbhyavaharedAhAraM putrapalabaca // 1 // " ityAdi, tathA isuti tatra 'iSuH / zaro bhaNyate, tatra sUcanAtsUtramiti kRtvA "jaha rahio'Nuvautto isuNA lakkhaM Na viMdhai taheva / sAhU go vakkhAdako nAmaikaH bho sAraNAyakaH sAravAdako nAmaiko no vakkhAdakaH ekastvakavAdako'pi sAravAdako'pi ekono svakhAdako no sArakhAdakaH / tvavAdakasamAnasya bhikSoH sArakhAekasamAnaM tapo bhavati, evaM yathA sthAnAne tathaiva draSTavyam . 2 yathA rapiko'nupayukta iSuNA lakSyaM na viSyati tathaiva / sAdhu!caraprAptaH saMyamalakSye hAtavyaH // 1 // 145-454OM45 ~ 39~ Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [37], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH prata * sUtrAka * dIpa anukrama arapatto saMjamalakkhammi naayvyo||1||" gola' iti "jaha jaugolo agaNissa NAidUreNa Avi aasnne| sAsakaha kAUNa tahA saMjamagolo nihatthANaM // 1 // dUre aNesaNA'dasaNAi iyarammi teNasaMkAi / tamhA miya-18 bhUmIe ciDijA goparaggagao ||1||'putr'iti putramAMsopamayA bhoktavyam, susamAdRSTAnto'tra vktvyH|| 'udaka miti pUtyudakopamAnataH khalvannapAnamupabhoktavyamiti, atrodAharaNam-jahA egeNaM vANiyaeNaM dAriddadukkhAbhibhUeNaM kahavi hiMDateNaM rayaNadIvaM pAvittA telukkasuMdarA aNaggheyA rayaNA samAsAdiA, so ate corAkuladIhaddhANabhaeNa Na sakkai NitthAriUNamuvaogabhUmimANe, tao so buddhikosalleNa tANi egammi paese ThaveUNa aNNe jarapAhANe ghettuM paTTiogahillagaveseNaM "rayaNavANio gacchaiti"bhAvitaNa tiNi vAre, jAhe koI pA uddaDa tAhe ghettUNa palAo, aDavIe tibbatisAe gahio jAva kuhiyapANirtha chillaraM viNaTuM 1 yathA jatugolo'menAnidUre na cApyAsane / zakyace kattu tathA saMyamagolo gRhasthAnAm (saMyamalakSe haatvyH)||1||2 dUre'neSaNA'darzanAdi itarasin | stenazahAdiH / tasmAnimatabhUnI gocarApragataH tikSet // 1 // 3 bakena vaNijA dArizaduHkhAbhibhUtena kathamapi hiNDamAnena rajadrIya prApya trailokyamundarANi anoNi rabAni samAsAditAni, sa ca nAni caurAkuladIrghAvamayena na zanoti nisvArya upabhogabhUmimAnetum, tataH sa buddhikauzalyena tAni ekasmin pradeko sthApayitvA anyAn jaratyASANAn gRhItvA prasthito prahagRhItaveSeNa rajavaNim gacchatIti bhAvaan timro bArAH, yadA ko'pi notiSThati tadA yahIvA palAyitaH, aTavyAM tInatRSA gRhIto yAvatkRthitapAnIyaM palvalaM vinaSTaM pazyati, tatrApi bahavo hariNAdayo mRtAH, tena tatsarvamudakaM basArUpaM jAtaM, tadA tatena bhanucyatA'nAkhAdayatA paurA, nistAritAni cAnena ratnAni, evaM rajasthAnakAni jJAnadarzanacAritrANi caurasthAnIyA viSayAH kRSitodakasthAnIvAni prAmukaiSaNIyAni | antaprAntAni AhArAdIni aahaarytaa| tadA tadvalena yathA vaNik iha bhave sukhI jAtaH, evaM sAdhurapi sukhI bhaviSyati iti / aTavIsthAnIyaM saMsAra nisarati iti| 1987822** daza.4 ~ 40~ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [-], uddezaka [-], mUlaM [-], niyukti: [37], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAka [-] dIpa anukrama dazakApAsai, tatthavi bahave hariNAdayo maA, teNa taM savvaM udagaM vasA jAyaM, tAhe taM teNa aNussAsiyAe81 dumapuhAri-vRttiHaNAsAyaMteNa pIaM, nitthAriyANi ya'NeNa rynnaanni| evaM rayaNasthANagANiNANadaMsaNacarittANi coratthANiAta pikA0 visayA kuhiodagatthANiANi phAsugesaNijANi aMtapaMtANi AhArAiyANi AhArateNa | tAhe tabbaleNa arthaadhi||19||HIMMATAPER jahA vANiyago iha bhave suhI jAo, evaM sAha vi suhI bhvissitti| aDavitthANIaM saMsAraM NitthareittiAkArAH haievametAnyathaikArghikAni, arthAdhikArA evAnye iti gaathaarthH| ukto nAmaniSpannaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpanna syAvasaraH, sa ca prAsalakSaNo'pi na nikSipyate, kasmAt kAraNAt ?, yasmAdasti iha tRtIyamanuyogadvAramanugamAkhyaM, tatra nikSipta iha nikSipto bhavati, iha nikSipto vA tatra nikSipto bhavati, tasmAllAghavAthai tatraiva nikSe-18 psyAmaH / atra cAkSepaparihArAvAvazyakavizeSavivaraNAdavaseyau, sAmpratamanugamaH, sa ca dvidhA-sUtrAnugamo niyuktyanugamazca, tatra niyuktyanugamastrividhA, tadyathA-nikSepaniyuktyanugamaH upodghAtaniryuktyanugamaH sUtra-12 spirzikaniyuktyanugamazceti, tatra nikSepaniyuktyanugamo gataH, ya eSo'dhyayanAdinikSepa iti, upodghAtaniyu-18 hai| ktyanugamastu dvAragAthAdvayAdavaseyA, tacedam-uddese niddese ya niggame khittakAlapurise ya / kAraNa pacaya lakkhaNa nae samoyAraNA'Numae // 1 // kiM kaivihaM kassa kahiM kesu kahaM keciraM havA kAla / kaisaMtaramavirahiyaM // 19 // eSo'dho nAmAdinikSepaH pra0 2 uddezaH nirdezazca nirgagaH kSetra kAlaH puruSazca / kAraNaM pratyayaH lakSaNaM navAH samavatAraNA'numatam // 1 // ki katividha kasaka keSu kathaM kiyaciraM bhavati kAlam / kati sAntaramavirahitaM. ~ 41~ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [-], uddezaka [-] bhASyaM [-] mUlaM [-], niryukti: [37], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH bhavArisa phAsaNa niruttI // 2 // asya ca dvAragAthAdvayasya samudAyArtho'vayavArthazvAvazyakavizeSavivaraNAdevAvaseya iti / prakRtayojanA punastIrthakaropodghAtamabhidhAyAryasudharmasya ca tatpravacanasya paJcAjjambUnAnastataH prabhavasya tato'pyAryazayyambhavasya punaryathA tenedaM nirvyUDhamiti tathA kathanena kAryA iti / Ah ca "jeNa va jaM ca pahuMce" tyAdinA yatpUrvamuktaM tadatraiva kramaprAptAbhidhAnatvAt tatrAyuktamiti, na, apAntarAlopodghAtapratipAdakatvena tatrApyupayogitvAditi, Aha-evamapi mahAsambandhapUrvakatvAdapAntarAlopodghAtasyAntraivAbhidhAnaM nyAyyamiti, na, prastutazAstrAntaraGgatvena tatrApyupayogitvAditi kRtaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtra phalatvAtprayAsasya / gata upodghAtaniryuktyanugamaH, sAmprataM sUtrasparzikaniryuktyanugamAvasaraH, sa ca sUtre sati bhavati, AhayadyevamihopanyAso'narthakaH, na, niryuktisAmAnyAditi, sUtraM ca sUtrAnugame, sa cAvasaraprApta eva, iha cAsva| litAdiprakAraM zuddhaM sUtramucAraNIyam, tadyathA-askhalitamamilitamavyatyAgreDitamityAdi yathA'nuyogadvAreSu, tatastasminucarite sati keSAJcidbhagavatAM sAdhUnAM kecanArthAdhikArA adhigatA bhavanti kecana tvanadhigatAH, tatrAnadhigatAdhigamAyAlpamativineyAnugrahAya ca pratipadaM vyAkhyeyam / vyAkhyAlakSaNaM cedam-saMhitA ca parda caiva padArthaH padavigrahaH / cAlanApratyavasthAnaM, vyAkhyA tatrasya Sar3idhA // 1 // ityalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH / kiM ca prakRtam ?, sUtrAnugame sUtramuccAraNIyamiti, tacedaM sUtram 1 va AkarSaH spardhAnA niruktiH // 2 // 2Su dharmaH sudharmaH kAryaH sudharmo yasyeti AryadharmAsyeti vigRhya kArya, dharmasya kevalasyottarapadatvAbhAvAt paramadharma iticat na samAsAntaprasaGgaH na caivaM samAsAntA nityatva kalpanA gauravama pi. Forte & Personal Use City ~42~ +9 brary dig Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [37], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dhammo maMgalamukTri, ahiMsA saMjamo tvo| devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA mnno||1|| dumapuhAri-vRttiH vyAkhyA-tatrAskhalitapadocAraNaM saMhitA, sA pAThasidaiva / adhunA padAni-dharmaH maGgalam utkRSTam a-14 hiMsA saMyamaH tapaH devAH api taM namasyanti yasya dharme sadA mnH| tatra "dhRz dhAraNe" ityasya dhAtormapratya-12 arthaadhi||20|| hAyAntasyedaM rUpaM dharma iti / maGgAlarUpaM pUrvavat / tathA "kRS vilekhane" ityasya dhAtorutpUrvasya niSThAntasyedaM rUpa-10 kArAH muskRSTamiti / tathA "tRhi hisi hiMsAyAm" ityasya "idito num dhAtoH" (pA07-1-58) iti numi kRte khyadhikAre TAvantasya napUrvasyedaM rUpaM ydutaahiNseti| tathA "yamu uparameM" ityasya dhAtoH saMpUrvasthApana-6 tyayAntasya saMyama iti rUpaM bhavati / tathA "tapa santApe' ityasya dhAtorasunpratyayAntasya tapa iti / tathA[Tra "dibu krIDAvijigISAvyavahAradyutistutikhamakAntigatiH" ityasya dhAtoracpratyayAntasya jasi devA iti bhavati / apizabdo nipAtaH / tadityetasya sarvanAmnaH puMstvavivakSAyAM dvitIyaikavacanaM tamiti bhavati / tathA namasityasya prAtipadikasya "namovarivazcitrakA kyac" (pA03-1-19) iti kyajantasya laT kriyAntA-1 dezastatazca namassantIti bhavati / tathA yaditisarvanAmnaH SaSThyantasya yasyeti bhavati / dharmaH pUrvavat / sadeti sarvasmin kAle "savaikAnyakiMyattadaH.kAle dA" (pA05-3-15) iti dApratyayaH "sarvasya so'nyatarasyAM | di" (pA05-3-16) iti sa AdezaH sadA / tathA "mana jJAne" ityasya dhAtorasunpratyayAntasya mana iti bhavati / iti padAni / sAmprataM padArtha ucyate-tatra durgatI prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH, tathA coktam / dIpa anukrama [1] // 20 atha adhyayanaM -1- "drumapuSpikA" Arabhyate 'dharma', 'maMgala', 'ahiMsA', Adi zabdAnAm vizad vyAkhyA: ~ 43~ Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [37], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: -- prata -- sUtrAMka/ gAthAMka - -"durgatipramRtAn jIvAn , yasmAddhArayate tataH / dhatte caitAn zubhe sthAne, tasmAd dharma iti smRtH||1|| maGgayate hitamaneneti maGgalamityAdi pUrvavat, 'utkRSTaM' pradhAnam, na hiMsA ahiMsA prANAtipAtaviratirityarthaH, 'saMyamaH' AzrayadvAroparamaH, tApayatyanekabhavopAttamaSTaprakAraM karmeti tapaH-anazanAdi, dIvyantIti devAH krIDantItyAdi bhAvArthaH, apiH sambhAvane devA api manuSyAstu sutarAM, 'tamityevaMviziSTaM jIvaM, namasyantIti prakaTArtham , yasya jIvasya kim ?-'dharme prAgabhihitakharUpe 'sadA' sarvakAlaM 'mana' ityantaHkaraNam / ayaM padArtha iti / padavigrahastu parasparApekSasamAsabhAkpadapUrvakatveneha nivandhanAbhAvAna pradarzita iti / cAlanApratyavasthAne tu pramANacintAyAM yathAvasaramupariSTAdU vakSyAmaH / pravRttiH punastayoramunopAyeneti pradarzanAyAha-18 kathai pucchai sIso kahiMca puTThA kahaMti AyariyA / sIsANaM tu hiyaTThA vipulatarAgaM tu pucchAe // 38 // vyAkhyA-kacitkiJcidanavagacchan pRcchati ziSyaH kathametaditi iyameva cAlanA, gurukathanaM pratyavasthAnam,4 itthamanayoH pravRttiH / tathA kacidapRSTA eva santaH pUrvapakSamAzaGkaya kizcitkathayantyAcAryAH, tatpratyavasthAna|miti gamyate, kimartha kathayantyata Aha-ziSyANAmeva hitArtham , tuzabda evakArArthaH, tathA 'vipulataraM tu' prabhUtataraM tu kathayanti 'pucchAeMtti ziSyaprazne sati, paTuprajJo'yamityavagamAditi gAthArthaH // evaM tAvatsamAsena, vyAkhyAlakSaNayojanA / kRteyaM prastute sUtre, kAryavamapareSvapi // 1 // grandhavistaradoSAnna, vakSyAma upayogi tu / vakSyAmaH pratisUtraM tu, yat sUtrasparzikA'dhunA // 2 // procyate'nugamaniyuktivibhAgazca vizeSataH / dIpa anukrama RSS SCHOOL 24+C+ ~ 44 ~ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 21 // Jam Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [38], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH sAmAyikavRhadbhASyAjjJeyastatroditaM yataH // 3 // "hoI kayattho vottuM sapayaccheaM suaM suANugamo / suttA| lAvaganAso nAmAdiNNAsaviNiogaM // 1 // suntapphAsiani juttiNiogo sesao payatthAha / pAyaM sociya negamaNayAimayago aro hoi // 2 // evaM suntANugamo suttAlAvagakao a nikkhevo / suttapphAsia - Nijjutti gayA a samagaM tu vaccanti // 3 // " ityalaM prasaGgena, gamanikAmAtrametat / tatra dharmapadamadhikRtya sUtra| sparzikaniryuktipratipAdanAyAha *NAmaMThavaNAdhammo davvadhammo a bhAvadhammo a / eesiM mANasaM bucchAmi ahANupubbI // 39 // vyAkhyA- 'NAmaMThavaNAdhammo ti atra dharmazabdaH pratyekamabhisambadhyate, nAmadharmaH sthApanAdharmo dravyadharmo bhAvadharmazca / eteSAM 'nAnAtvaM' bhedaM 'vakSye' abhidhAsye 'yathAnupUrvyA' yathAnuparipAvyeti gAthArthaH // sAmprataM nAmasthApane kSuNNatvAdAgamato noAgamatazca jJAtranupayuktajJazarIretarabhedAMzcAnAdRtya jJazarIra bhavyazarIravyatiriktadravyadharmAdyabhidhitsayA''ha duvvaM ca asthikAyappayAradhammo a bhAvadhammo a / davvassa pajavA je te dhammA tassa davvarasa // 40 // vyAkhyA - iha trividho'dhikRto dharmaH, tadyathA-dravyadharmaH astikAyadharmaH pracAradharmazceti / tatra dravyaM cetyanena 1] bhavati kRtArthaM uktvA sapadacchedaM sUtraM sUtrAnugamaH / sUtrAlApakanyAso nAmAdinyAsa viniyogam // 1 // 2 sUtrasparzika niyuktiniyogaH zeSakaH padArthadIn / prAyaH sa eva naigamanayAdimatagocaro bhavati // 2 // 3 evaM sUtraM sUtrAnugamaH sUtrAlApakakRtaca nikSeSaH / sUtrasparzika niyuktiH nayAba yugapatu prajanti // 3 // Forane & Personal Use City ~ 45~ drumapuSpikA0 cAlanA pratyava sthAne // 21 // nebrary dig Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] bhASyaM [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [40], AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dharmadharmiNoH kathaJcidabhedAd dravyadharmamAha, tathAstikAya ityanena tu sUcanAt sUtramitikRtvA upalakSaNatvAdavayava eva samudAyazabdopacArAdastikAyadharma iti, pracAradharmazcetyanena granthena drvydhrmdeshmaah| bhAvadharmazcetyanena tu bhAvadharmasya svarUpamAha // sAmprataM prathamoddiSTadravyadharmakharUpAbhidhitsayA''ha-dravyasya paryAyA-ye utpAdavigamAdayaste dharmAstasya dravyasya tatazca dravyasya dharmA dravyadharmA ityanyAsaMsa kaikadravyadharmAbhAvapradarzanArthI bahuvacananirdeza iti gAthArthaH // idAnImastikAyAdidharmasvarUpapratipipAdayiSayA''ha dhammathikAyadhammo payAradhammo ya visayadhammo ya / loiyakuppAvayaNia loguttara loga'Negaviho // 41 // vyAkhyA - dharmagrahaNAd dharmAstikAyaparigrahaH, tataJca dharmAstikAya eva gatyupaSTambhako'saMkhyeyapradezAtmakaH astikAyadharma iti / anye tu vyAcakSate - dharmAstikAyAdikhabhAvo'stikAyadharma iti etaccAyuktam, tatra dha mastikAyAdInAM dravyatvena tasya dravyadharmAvyatirekAditi / tathA pracAradharmazca viSayadharma evaM tuzabdasyaivakArArthatvAt, tatra pracaraNaM pracAraH, prakarSagamanamityarthaH, sa evAtmasvabhAvatvAddharmaH pracAraMdharmaH, sa ca kim ? - viSIdantyeteSu prANina iti viSayA-rUpAdayastaddharma eva, tathA ca vastuto viSayadharma evAyaM yadrAgAdimAna sattvasteSu pravarttata iti, cakSurAdIndriyavazato rUpAdiSu pravRttiH pracAradharma iti hRdayam, pradhAnasaMsAranivandhanatvena cAsya prAdhAnyakhyApanArthe dravyadharmAt pRthagupanyAsaH / idAnIM bhAvadharmaH, sa ca laukikAdibhedabhinna 1 desi paMcavidhammo NAma sambhAvo lakkhaNaMti egaDA iti cUrNiH 2 jo jassa iMdiassa bisao iti cUrSiH Ja Education ematena Forane & Personal Use City ~46~ www.brary dig Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [41], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ |SpikA dharmanikSepaH gAthAMka iti, Ah ca-laukikaH kuprAcanikaH lokottarastu, atra 'logo'Negaviho'tti laukiko'nekavidha iti gAhAri-vRttiH dhArthaH / tadevAnekavidhatvamupadarzayannAha gambhapasudesaraje puravaragAmagaNagodvirAINaM / sAvajjo u kutitthiyadhammo na jiNehi u pasattho // 42 // vyAkhyA-tantra gamyadharmo-yathA dakSiNApathe mAtuladuhitA gamyA uttarApathe punaragampaiva, evaM bhakSyAbhakSyapemAyApeyavibhASA kartavyeti, pazUdharmo-mAtrAdigamanalakSaNaH, dezadharmo dezAcAraH, sa ca pratiniyata eca nepa-| thyAdiliGgabheda iti, rAjyadharma:-pratirAjyaM bhinnaH, sa ca karAdiH, puravaradharma:-pratipuravaraM minnaH kacitkicidviziSTo'pi paurabhASApradAnAdilakSaNaH sadvitIyA yoSidgadehAntaraM gacchatItyAdilakSaNo vA, grAmadharma: pratigrAma bhinnaH, gaNadharmo-mallAdigaNavyavasthA, yathA samapAdapAtena viSamagraha ityAdi, goSThIdharmo-golAThIvyavasthA, iha ca samavayasAM samudAyo goSTI, tavyavasthA punarvasantAdAvidaM karttavyamityAdilakSaNA, rA jadharmoM-duSTetaranigrahaparipAlanAdiriti / bhAvadharmatA cAsya gamyAdInAM vivakSayA bhAvarUpatvAt dravyaparyAyatvAdvA, tasyaiva ca dravyAnapekSasya vivakSitatvAt, laukikairvA bhAvadharmatveneSTatvAt, dezarAjyAdibhedazcaikadeza evAnekarAjyasambhava ityevaM svadhiyA bhAvyam ityukto laukikA, kumAvanika ucyate-asAvapi sAbadyaprAyo laukikakalpa eva, yata Aha-"sAvajo u" ityAdi, avayaM-pApaM sahAvadyena sAvA, tuzabdastve 1 piyaMti samavAeNaM iti cUrNiH. 2 attarNe'vi bhavarAde Na khAmijai cU dIpa anukrama BREAKERBER [1] ~ 47~ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [42], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka vakArArthaH, sa cAvadhAraNe, sAvadya eva, kaH?-'kutIrthikadharmaH carakaparivrAjakAdidharma ityarthaH, kuta etadityAha 4- 'jinaH' arhadi tuzabdAdanyaizca prekSApUrvakAribhiH 'prazaMsitaH stutaH, sArambhaparigrahavAt, aba bahu / vaktavyam , tattu nocyate, gamanikAmAtraphalatvAt prastutavyApArasyeti gAthArthaH // uktaH kuprAvanikaH, sAkamprataM lokottaraM pratipAdayannAha duviho loguttario suadhammo khalu carittadhammo a| suadhammo sajjhAo carittadhammo samaNadhammo // 43 // vyAkhyA-dvividho-dviprakAro'lokottaroM lokapradhAno, dharma iti vartate, tathA cAha-zrutadharmaH khalu cAritradharmazca, tatra zrutaM-dvAdazAGgaM tasya dharmaH zrutadharmaH, khaluzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?-sa hi vAcanAdibhedAcitra iti, Aha ca-zrutadharmaH svAdhyAyaH-vAcanAdirUpaH, tattvacintAyAM dharmahetuvAddharma iti / tathA cAri dharmazca, tatra "cara gatibhakSaNayoH" ityasya "atilUdhasUkhanasahacara inan" (pA03-2-184) itItranpratyamAyAntasya caritramiti bhavati, carantyaninditamaneneti caritraMkSayopazamarUpaM tasya bhAvazcAritram, azeSakarmakSa-| yAya ceSTetyarthaH, tatazcAritrameva dharmaH cAritradharma iti / caH samuccaye / ayaM ca zramaNadharma evetyAha-cAritradharmaH zramaNadharma iti, tatra zrAmyatIti zramaNaH "kRtyalyuTo bahulam" (pA0 3-3-113) iti vacanAt karttari lyuTa, zrAmyatIti-tapasyatIti, etaduktaM bhavati-pravajyAdivasAdArabhya sakalasAvadyayogaviratI gurUpadezAda 1prayAsasyeti pra. dIpa anukrama SHRESSESSINESS JaElication.indan ~ 48~ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 23 // "dazavaikAlika" - mUlasUtra 3 ( mUlaM niryuktiH + bhASya |+vRttiH) (mUlaM+niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [43], bhASyaM [-] adhyayanaM [1], muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH nazanAdi yathAzaktyA'' prANoparamAttapazcaratIti uktaM ca- " yaH samaH sarvabhUteSu zraseSu sthAvareSu ca / tapazcarati zuddhAtmA, zramaNo'sau prakIrttitaH // 1 // " iti, tasya dharmaH khabhAvaH zramaNadharmaH, sa ca kSAntyAdi 1 khamA mahavaM ajavaM soyaM savaM sejamo tayo cAo akiMNiyatamaM vaMbhaceramiti / tattha samA Akuhassa vA tAliyarasa vA ahiyA tassa kambhakkhao bhavai, aNahiyA tassa kammabaMdho bhavai, tarahA koissa nimho kAyado, udayapattassa vA viphalIkaraNaM, esa samatti yA titikkhatti vA koniggati yA egaa| mahavaM nAma jAikulAdIhINassa aparibhavagasIlattaNaM jahA'haM uttamajAtIo esa nIyajAtIoti mado na kAyanyo, evaM ca karemANassa kammanijarA bhavada, aka tarasa ya kammovacayo bhavai, mANassa uddinassa niroho udayapattassa viphalIkaraNamiti / ajjanaM nAma ujjugattarNati mA akuDilasati vA evaM ca kuvyamANassa kammanicarA bhagada, akuvyamANassa va kammovacayo bhagai mAyAe udaMtIe NIroho kAyathyo udiSNAe viphalIkaraNaMti soe nAma aladdhayA dhammo vagaraNesuni evaM ca kuvyamANassa kammanijarA bhavati, akuSyamANassa kammovacao tarahA / lobharA utassa giror3o kAyavyo udayapattassa vA viphalIkaraNamiti / sarvvaM nAma saM. citeya asAvanaM tato bhAsiya sayaM ca evaM ca karemANassa kammanindarA bhavara, akaremANassaya kammovacayo bhanada saMjamo tabo ya ete etyaM na bhannaMti, kiM kAraNaM?, jaM ee uvari ahiMsA saMjamo to etthavi suttAlAge saMjamo tavI vA caiva teNa khApayat iha na bhaNiyA / iyANi lAgo, cAgo NAma vaiyAvamAkaraNeNa AyariyovajjhAyAdINa mahaMtI kammanijjarA bhayai, tanhA sthapattasahAdI hiM sAhUNa saMvibhAgakaraNaM kAyavvaMti / akiMciNiyA nAma sadehe nissaMgatA nimbhamattati vuttaM bhavai evaM ca karemANassa kammanijarA bhavai, akaremANassa va kammovaca bhavai, tanhA akiMcaNIyaM sAhUNA savyapavatteNaM ahiDebalaM dadAi baMbhaceraM taM ahArasapagAraM taM jahA - orAlayakAmabhoge mANasA Na sevaha Na sevAve sevataM NAzujANa, evaM navavidhaM garma evaM divyApi kAmabhogA maNasAvi na seva na sevAce sevataM nAzujANa, evaM jAyAeva na sevei na sevAveda sevataM nAthujANai evaM kAeNAmi na seveda na sevAve sevaMtaM nAnujANa evaM evaM jahArasavidhaM baMgacera samma AyaraMtastra kammanijarA bhavai, aNAyaraMtassa kammabaMdho bhavati nAUNa AseviyavvaM / dasaviDo samaNadhammo bhaNio, idANiM evaM idasalahe samayathamme mUlaguNA uttaraguNA samayayArijati - saMjamasayama kiMcaNiyaMbakaceragahaNa mUlaguNA gahiyA bhavati, taMjA-- saMjamaggahaNaM padamA ahiMsA gahiyA, For ane & Personal Use City ~ 49~ 1 drumapu SpikA0 dharmanikSepaH // 23 // brary dig Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) niryukti: [43], bhASyaM [-] adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH lakSaNo vakSyamANa iti gAdhArthaH / ukto dharmaH, sAmprataM maGgalasyAvasaraH, tatha prAgnirUpitazabdArthameva, tatpunarnAmAdibhedasazcaturdhA, tatra nAmasthApane kSuNNatvAtsAkSAdanAddatya dravyabhAvamaGgalAbhidhitsayA''ha dave bhAve'vi a maMgalAI duvvammi puNNakaLasAI / dhammo u bhAvamaMgalametto siddhitti kAUNaM // 44 // vyAkhyA- 'dravyaM' iti dravyamadhikRtya bhAva iti bhAvaM ca maGgale apizabdAnnAmasthApane ca / tatra 'davvammi puSNakalasAIM dravyamadhikRtya pUrNakalazAdi, AdizabdAt svastikAdiparigrahaH, dharmastu tuzabdo'vadhAraNe dharma eva bhAvamaGgalaM / kuta etadityata Aha- 'ataH asmAddhamrmAtkSAntyAdilakSaNAt 'siddhiritikRtvA mokSa itikRtvA, bhavagAlanAditi gAthArthaH // ayameva cotkRSTaM pradhAnaM maGgalam ekAntikatvAdAtyantikatvAcca, na pUrNakalazAdi, tasya naikAntikatvAdanAtyantikatvAcca // sAmprataM 'yathoddezaM nirdeza' itikRtvA hiMsAvipakSato'hiMsA, tAM pratipAdayannAha hiMsAe paDivakkho hoi ahiMsA caubvihA sA u / davve bhAve a tahA ahiMsajIvAibAonti // 45 // sathaggaNaM musAvAdaviratI gahiyA, baMbhaceragahaNeNaM mehuNa viratI gaMhiyA, akicaNiyagaNeNaM apariggaho gahio adattAdANaviratI ya gahiyA, jeNa sadeheviNa saMgatA kAyanvA tamhA tAva aparimyahiyA mahiyA, jo sahahe nisyaMgo kahaM so adilaM gehati ?, samdA akiMcanavagaNeNa adattAdAnaviratI gahiyA ceva, ahavA egaggaNe sajAtIyA gaddaNaM kathaM bhavatiti dandA ahiMsAgaNa adinnAdANaviratI grahiyA, saMttimavabvavatayogahaNa uttaraguNANaM grahaNaM karma bhavadratti, dhammoti-dAraM garma. 1 tatra saMyamAdinA kSAntipramukhena mUlottaraguNAkhyAnaM, Ja Education lemational For ane & Personal Use Oily ~50~ www.jbyrg Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] bhASyaM [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [45], AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA0 hAri-vRttiH // 24 // Ja Education vyAkhyA - tatra pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA, asyAH hiMsAyAH kim ? - pratikUlaH pakSaH pratipakSa:-apramattatayA zubhayogapUrvakaM prANAvyaparopaNamityarthaH kim ? -bhavatyahiMseti tatra 'caturvidhA' catuSprakArA ahiMsA, 'dabbe bhAve ati dravyato bhAvatazcetyeko bhaGgaH, tathA dravyato no bhAvataH tathA na dravyato bhAvataH, tathA na dravyato na bhAvata iti tathAzabdasamucito bhaGgatrayopanyAsaH, anuktasamucayArthakatvAdasyeti, uktaM ca " tathA samucayanirdezAvadhAraNasAdRzyaprakAravacaneSvityAdi, tatrAyaM bhaGgakabhAvArtha:- dravyato bhAvatazceti, "jahA kei purise miavahapariNAmapariNae miyaM pAsittA AyannAihiyakodaMDajIve saraM NisirijA, se a mie teNa sareNa vidve mae siA, esA dabbao hiMsA bhAvaovi" / yA punardravyato na bhAvataH sA khalvIryAdisamitasya sAdhoH kAraNe gacchata iti uktaM ca-- "uccAMliammi pAe iriyAsamiassa sNkmttttaae| bAvajeja kuliMgI marija taM jogamAsajjA // 1 // naM ya tassa taNimitto baMdho sumo vi desio samae / jamhA so apamanto sA ya pamAotti nidiTThA // 2 // " ityAdi / yA punarbhAvato na dravyataH, seyam - jahA~ kevi pugayA kavi puruSo mRgavadhapariNAmapariNataH mRgaM dRSTrA AphaNAMkRTakodaNDajIvaH zaraM nisRjet sa ca mRgastena zareNa viddho mRtaH syAt eSA dravyato hiMsA bhAvato'pi 2 ubAliye pAde dhairyAsamitena saMkramaNArtham / vyApayeta kulI priyeta taM yogamAnAya // 1 // 3 dvIndriyAdiH vi0 pa0 4 na ca tasya tannimita bandhaH sUkSmo'pi dezitaH samaye yasmAtso'pramattaH sA ca pramAda iti nirdiza // 2 // 5 yathA kavizuSaH mandamandaprakAzadeze saMsthitAbhISavitakArya ra DvA eSo'hiriti tapapariNAmapariNataH niSkRSTAsipatro dutaM hutaM chindAt eSA bhAvato hiMsA na inyataH For ane & Personal Use City ~51~ 1 dumapuSpikA0 dharmanikSepaH // 24 // baryong Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [45], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka CAMSRL rise maMdamaMdapagAsappadese saMThiyaM IsivaliakArya rakheM pAsittA esa ahitti tavvahapariNAmapariNae NikahiyAsipatte duaMaM chidijjA esA bhAvao hiMsA na dvo|| caramabhaGgastu zUnya iti, evaMbhUtAyAH hiM sAyAH prtipksso'hiNseti| ekArthikAbhidhitsayA''ha-'ahiMsajIvAivAotti' na hiMsA ahiMsA, na jIvA|tipAtaH ajIvAtipAtaH, tathA ca tadvataH khakarmAtipAto bhavatyeva, ajIvazca karmeti bhAvanIyamiti / upalakSakoNatyAceha prANAtipAtaviratyAdigraha iti gAthArthaH // sAmprataM saMyamabyAciNyAsayA''ha puDhavidagabhagaNimAruyavaNassaIbiticaupaNidijIve / pehopehapamajaNaparidRvaNamaNovaI kAe // 46 // vyAkhyA-puDhavAiyANa jAva ya paMciMdiya saMjamo bhave tesiM / saMghahaNAdi Na kare tiviheNaM karaNajoeNaM // 1 // ajIyohiM jehiM gahiehiM asaMjamo ihaM bhaNio / jaha potthadUsapaNae taNapaNae cammapaNae a|| 2 // gaMDI kacchavi muTThI saMpuDaphalae tahA chivADI a / eyaM potyayapaNayaM paNNattaM vIarAehiM // 3 // bAhallapuhutehiM gaMDI potyo u tullago dIho / kacchavi aMte taNuo majjhe pihulo muNeabbo // 4 // cauraMguladIho vA vahAgiti muTThipotthago ahavA / cauraMguladIho cia caurasso hoi vissnneo|| 5 // saMpuDao dugamAI upakaraNasaMjamo cU-kAlaM puNa paTuva caraNakaraNahA abhyocchitinimittaM ca gehamANasa potyae gaMjamo bhavai, cU0 1 pRthvyAdInAM bAvaca paJcendriyANAM saMyamo bhavetteSAm / saMghaTanAdi na karoti trivina karaNayogena // 1 // 2 ajIveSu yeSu gRhIteSu asaMyamo bhaNita iha / yathA pustakadUSyapaJcake tRNapakSake carmapazcake ca ||2||3gnnddii kacchapI muTi saMpuTaphalaka tathA sUpATikA ca / etatpukhakapazva prAptaM vItarAgaiH // 3 // 4 cAhatyapRthutyAbhyAM gaNTIpulaka tulyaM dIrSam / kacchapI ante tanukaM madhye pRthu jJAtavyam // 4 // 5 caturanuladI vA vRttAkRti muSTiSusAkamathavA / caturahuladIrSameva caturasaM bhavati vijJeyam // 5 // 6 saMpuTakaM dvikAdiphalakaM dIpa anukrama SAWARENERARASHTS [1] daza. 5 atra "saMyama" zabdasya bheda-prabhedAnAM vistRta varNanaM kriyate ~52~ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [46], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dazabaikA phalagA vocchaM chivATimesAhe / taNupattosiarUvo hoi chivADI vuhA beti // 6 // dIho yA hasso yA jo pi-II 1 dumapuhAri-vRttiHlo hoi appavAhallo / taM muNia samayasArA chicADipotthaM bharNatIha // 7 // duvihaM ca dUsapaNa samA- |SpikA0 // 25 // sao taMpi hoi nAyadhvaM / appaDilehiyadUsaM duppaDilehaM ca viNNeyaM // 8 // apaDilehiadUse tUlI uva- saMyamaH dhANagaM ca NAyabvaM / gaMDavadhANAliMgiNi masUrae ceva pottamae // 9 // palheMvi koyathi pAvAra Navatae taya doddhigaaliio| duSpaDilehia dUse evaM bIaM bhave paNagaM // 10 // palhevi hatthuttharaNaM koyavao rUapUrio |paDao / daDhagAli dhoi potI sesa pasiddhA bhave bhedA // 11 ||nnpnngN puNa bhaNiyaM jiNehi kammaTThagaMThidahaNehiM / sAlI vIhI koiva rAlaga rapaNetaNAI ca // 12 // aya ela gAci mahisI miyANamajiNaM ca paMcama hoi| teliyA khallaga kosaga kittIya bitie y||1|| taha viaDahiraNNAI tAI na geNhai asaMjama sAhU / / vakSye rupATikAmataH / tanupatrocchUitarUpaM bhavati sapATikA budhA budate ||6||diirgh vA hasaM vA yatpraSu bhavatyalpavAhalyaM / tAtmuNitasamayasArAH sUpATikApustakaM bhaNanti iha // 7 // 2 dvividhaM ca dUlyapathakaM samAsatastadapi bhavati jJAtavyam / apratilekhitadUSya duSpratilekhyaSya va vijJeyam // 8 // 3 apratichekhitaSye tAlikA upadhAnakaM ca hAtavyaM / gaNDopadhAnamAliGginI masUrakazcaiva pautamayaH // 9 // (1) kharaDiyo. (2) bhUravigA. (3) saloma paTaH, (4) jI. (5) sarazabakhaM vi. pa. 4 prahAdi kapi prAcArakaH navattvak tathA ca dRDhagAlikA / duSpratilekhitaSye etad dvitIyaM bhavetpacakam // 10 // 5 prakAdi hastAstaraNa R // 25 // kupo rutapUritaH paTakaH / DhagAlI cItApotaM zeSAH praziddhA bhavanti bhedAH // 11 // tRNapabakaM punarbhaNitaM jinaiH karmASTakamanyidahanaiH / zAlinIhiH kodo | rAlako'raNyatRNAni ca // 12 // 7 ajaiDagomahiSImRgANAmajinaM ca (varma) paJcakaM bhavati / talikA saDakaM va4 kozakaH kRtizca dvitIye ca // 11 // (6) upAna para piSaptakasthAnaM carma vi.pa. tathA vikaTahiraNyAdIni tAni ma guDAti bhsNymtvaatsaadhuH| dIpa anukrama ~534 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [] "dazavaikAlika"- mUlasUtra 3 (mUlaM niryuktiH + bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-1. mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [46], AyaM (-) muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ...... ThANAi jattha cee peha pamajjittu tattha kare || 14 || aisA peha uvehA puNovi duvihA u hoi nAyavvA / bAbArAvAvAre vAvAre jaha u gAmassa || 15 | aiso uvikkhago hU avvAvAre jahA viNassaMtaM / kiM evaM nu uvikkhasi ? duvihAevistha ahiyAro // 16 // vIvAruvvikkha tarhi saMbhoiya sIyamANa coei / coeI iyaraM pihU pAvaNIammi kajjammi // 17 // avvAvArauvekkhA Navi copar3a gihiM tu sIaMtaM / kammesu bahuvihesuM saMjama eso uvekkhAe // 18 // peMDisAgarie apamajjiesa pAesa saMjamo hoi / te caiva pamajjate a| sAgarieN saMjamo hoi // 19 // pauNAIsaMsantaM bhattaM pANamahavA vi avisuddhaM / uvagaraNabhattamAI jaM vA airikta hojAhi // 20 // taM parippavihIe avahahuMsaMjamo bhave eso / akusalamaNavaharoho kusalANa udIraNaM caiva // 21 // juyalaM maNavaisaMjama eso kAe puNa-jaM avassakajjammi / gamaNAgamaNaM bhavai taM javautto sthAnAdi yatra cetayati prekSya pramA tatra kuryAt // 14 // 1 eSA prekSA upekSA punariha dvividhA bhavati jJAtavyA vyApArAvyApArayoH vyApAre yathaiva Amasya / / 15 / 2 eSa upekSakavaivAvyApAre yathA vinazyantam / kimetaM nUpekSase? dvividhayApyatrAdhikAraH // 16 // 3 vyApAropekSA tatra sAmbhogikAn sIdatazcodayati / codayatIttaramapi prAdadhanike kArye // 17 // (1) pArzvasthAdikam vi0 pa0 4 avyApAropekSA naiva codayati gRhiNaM sIdantam karmasu bahuvidheSu eSa saMyama upekSAyAm // 18 // 5 pratisAgArike apramArjitayoH pAdayoH saMyamo bhavati tAveva pramRjyamAnayorasAgArike saMyamo bhavati // 19 // (2) appasAgArie cU0 6 prANAdisaMsa bhakaM pAnamathavA'pi avizuddham upakaraNamakAdi yadvAtiriktaM bhavet // 20 // 7 tatpariSThApanavidhinA apAyamo bhavedeSaH / akuzalamanovacorodhaH kuzalAnAmudIraNaM caiva // 21 // 8 yugalaM manovacaH saMyama eSa kAye punaravazyakArye / gamanAgamane bhavataste upayuktaH For ane & Personal Use City ~54~ brary dig Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [46], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazavaikA sUtrAMka/ // gAthAMka ||1|| dIpa kuNai sammaM // 22 // tavvaja kummassa va susamAhiyapANipAyakAyassa / havaha ya kAiyasaMjama ciTuMtassevAmasAhussa // 23 // uktaH saMyamaH / Aha-ahiMsaiva tatvataH saMyama itikRtvA tadbhedenAsyAbhidhAnamayuktam, na, pikA saMyamasyAhiMsAyA eva upagrahakAritvAt, saMyamina eva bhAvataH khalvahiMsakatvAditi kRtaM prasaGgena / sAmprataM tapo'dhika tapaH pratipAdyate-taca dvidhA-vAdyamAbhyantaraM ca / tatra tAvahAdyamatipAdanAyAha aNasaNamUNoariA vittI saMkhevaNaM rsnycaao| kAyakileso saMlINayA ya bajho tabo hoi / / 47 // | vyAkhyA-na azanamanazanam-AhAratyAga ityarthaH, tatpunardvidhA-itvaraM yAvatkadhikaM ca, tatrevara-parimita-1 kAlaM, tatpunazcaramatIrthakRttIrthe caturdhAdiSaNmAsAntam , yAvatkadhikaM tvAjanmabhAvi, tatpunazceSTAbhedopAdhi-13 |vizeSatanidhA, tadyathA-pAdapopagamanamiGgitamaraNaM bhaktaparijJA ceti, tatrAnazaninaH parityaktacaturvidhAhArasyAdhikRtaceSTAvyatirekeNa ceSTAntaramadhikRtyaikAntaniSpratikarmazarIrasya pAdapasyecopagamanaM sAmIpyena varttanaM pAdapopagamanamiti, taca dvidhA-vyAghAtavanniAghAtavaca, tatra vyAghAtavannAma yatsihAyupadravavyAghAte sati kriyata iti, uktaM ca-"sIhAdisu abhibhUo pAdavagamaNaM karei thircitto| Aummi pahuppate viANi navari gIastho // 1 // " ityAdi, nirvyAghAtavatpunaryatsUtrArthatadubhayaniSThitaH ziSyAnniSpAdyotsargataH dvAkaroti samyak ||1||1sdvrg kUrmasyeva susamAhitapANipAdakAyasa / bhavati ca kAyikA saMyamastiSThata eSa sAdhoH // 2 // (1) ahiMsAyA upakArakA // 26 // lA(2) sAMtmanA, siMhAdibhirabhUtaH pAdapopagamanaM karoti sthiracittaH / vAyudhi prabhavati vijJAya kevala bIvArthaH // 1 // anukrama [1] tapasa: dvAdaza-bhedAnAM varNanaM kriyate ~55M Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka daza samAH kRtaparikarmA sankAla eva karoti, uktaM ca "cattAri vicittAI vigaInijjUhiyAiM cattAri / saMvacchare a doSiNa u egaMtariaM ca AyAmaM // 1||nnaaivigittttho a tavo chammAse parimiaMca AyAma / anne vi a chammAse hoi vigiTuM tavokammaM // 2 // vAsaM koDIsahiyaM AyAmaM kAu ANupuvvIe / giri4kaMdaraM tu gaMtuM pAyavagamaNaM aha karei // 3 // " ityAdi / tathA iGgite pradeze maraNaminitamaraNam, idaM ca saMha-12 nanApekSamanantaroditamazakuvatazcaturvidhAhAravinivRttirUpaM svata evodvartanAdikriyAyuktasthAvagantavyamiti, uktaM ca-"iMgiadesaMmi saba cauvihAhAracAyaNipphaNNaM / uvvattaNAdijuttaM NANeNa u iMgiNImaraNaM // 1 // "K ityAdi / bhaktaparijJA punastrividhacaturvidhAhAravinivRttirUpA, sA niyamAtsapratikarmazarIrasyApi dhRtisaMha-14 nanavato yathAsamAdhi bhAvato'vagantavyeti, uktaM ca-"bhattapariNANasaNaM tivihAhArAicAyaniephapaNaM / sapaDikammaM niyamA jahAsamAhiM viNihi // 1 // " ityAdi uktamanazanam, adhunA UnodaratA-Unodarasya bhAva UnodaratA, sA punardvividhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyata upakaraNabhaktapAnaviSayA, tatropakaraNe 1 catvAri vicitrANi vikRtiniyUDAni catvAri / saMvatsarI va dvau tu ekAntaritaM cAcAmlam // 1 // (1) rahitAni vi.pra.2 nAti vikRSTaM ca tapaH ghamAsAn parimitaM cAcAmlam / anyAnapi ca SaNmAsAn bhavati vikRSTa upaHkarma // 1 // 3 varSe koTIsahitamAcAmAmlaM kRtvA''nupUrvA / girikandarAMtu gatvA pAdapopagamanamatha karoti // 3 // 4 izitadeze khayaM caturSiyAhArasAyaniSpanaM / ursanAdiyukaM nAnyenaiva izinImaraNam // 1 // 5 bhaktaparijJA'nazana trivighAhArAdiyAmaniNanam / sapratikarma niyamAt yathAsamAdhi vinirdim // 1 // CIRST dIpa anukrama [1] ~56~ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama dazavaikA0jinakalpikAdInAmanyeSAM vA tazyAsaparANAmavagantavyA, na punaranyeSAm, upadhyabhAve samagrasaMyamAbhAvAddu mapuhAri-vRtti atiriktAgrahaNato bonodarateti, uktaM ca-"ja vahai uvayAre uvagaraNaM taM si hoi ubagaraNaM / airegaM a- pikA0 dahigaraNaM ajayaM ajao pariharaMto // 1 // " ityAdi / bhaktapAnodaratA punarAtmIyAhArAdimAnaparityAgavato Tait tapo'pi // 27 // veditavyA, uktaM ca-"battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliApa aTThA-1 vIsaM have kavalA // 1 // kaivalANa ya parimANaM kukuDiaMDayapamANametaM tu / jo vA avigiavayaNo vayaNammi laheja vIsattho ||shaa" ityAdi, evaM vyavasthite satyUnodaratA alpAhArAdibhedataH paJcavidhA bhavati, uktaM caappAhAra avaDDA dubhAga pattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahekkatIsA ya // 1 // ayamatra bhAvArtha:-alpAhAronodaratA nAmaikakavalAdArabhya yAbadaSTI kavalA iti, atra caikakavalamAnA jaghanyA, a-18 TakavalamAnA punarutkRSTA, zeSabhedA madhyamA ca, evaM navabhya Arabhya yAvad dvAdaza kavalAstAvadapA?nodaratA jaghanyAdibhedA bhAvanIyA iti, evaM trayodazabhya Arabhya yAvatSoDaza tAvad dvibhAgonodaratA, evaM saptadazabhya Arabhya yAvacaturvizatistAvatmAsA, itthaM paJcaviMzaterArabhya yAvadekatriMzattAvatkiJcidUnodaratA, jaghanyAdibhedAH sudhiyA'vaseyA, evamanenAnusAreNa pAne'pi vAcyAH, evaM yoSito'pi draSTavyA iti, bhAvo yadvartata upakAre upakaraNaM tadasya bhavatyupakaraNa / atirekamadhikaraNamayatamayataH parizujan // 1 // 2 dvAtriMzatkila kavalA AhAraH kukSipurako bhagitaH / 4 puruSasa mahilAyAH aSTAviMzatiH suH kavatAH // 1 // 3 kavalAnAM ca parimArNa kukukhyaNDakapramANamAtrameva / yo vA'vikatavadano vadane kSipet vizvalaH // 2 // PASSESAECE [1] // 27 // ~57~ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||||| dIpa anukrama [3] Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [47], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..... AgamasUtra - [42] mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH nodaratA punaH krodhAdiparityAga iti, uktaM ca "kohAINamaNudiNaM cAo jiNavayaNabhAvaNAo a / bhAveNoNodariA paNNattA vIarAgehiM // 1 // " ityAdi / uktonodaratA, idAnIM vRttisaGkSepa ucyate-sa ca gocarAbhigraharUpaH, te cAnekaprakArAH, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca tatra dravyato nirlepAdi prAhyamiti, uktaM ca "leveDamalevaDaM vA amugaM davvaM ca ajja cicchAmi / amugeNa va dravveNaM aha dabbAbhiugaho nAma // 1 // aha u goarabhUmI elugavikkhaMbhamittagrahaNaM ca / saggAmaparaggAme evaiya gharA ya khisammi // 2 // a gaMtupaJcAgaI a gomuttiA pyNgvihii| peDA ya addhapeDA abhitaravAhisaMyukkA // 3 // kAle abhiggaho puNa AdI majjhe taheva avasANe / appatte sahakAle AdI vii majjha tahaaMte // 4 // dirtagapaDhicchayANaM bhaveja sumaM pi mA hu aciyantaM / iti appattaatIte pavattaNaM mA ya to majhe // 5 // ukkhittamAicaragA bhAvajuA khalu abhiggahA hoMti / gAyanto a ruaMto jaM dei nisannamAdI vA // 6 // pada apakRdvA'mukaM dravyaM cAya mahISyAmi amukeNa khamAne paramAme etAvanti gRhANi va kSetre // 1 // 1 kodhAdInAmanudinaM tyAgaH jinavacanabhAvanAtaJca / bhAvenonodaratA praptaH vItarAgaiH // 1 // 2 vA dravyeNAso dravyAbhipraho nAma // 1 // 3 aSTa tu govarabhUmayaH eka (dehalI) viSkambhamAtrapradarza ca 4 RjvI gatvApratyAgati gomUtrikA ptnggviithii| peTA cApeDhA abhyantarabAhyazambUke // 3 // 5 kAle'bhiprahaH punarAdI madhye tathaivAvasAne / aprApte smRtikAle AdiH dvitIye madhyaH tRtIye'ntaH // 4 // 6 dAyakapratIcchakavorbhUt sUkSmA'pi naivAprItiH ityaprAptAzItayoH pravartanaM va mA ca (bhUda) tato madhye // 5 // 7 utkSiptacarakatvAcA bhAvayutAH khala abhiprA bhavanti / gAyan rudaiva yaddadAti niSaNNAdiva // 1 // For Pane&Personal Use Oily ~ 58~ brary dig Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ // 28 // gAthAMka dazakA0 osakkaNa ahisakaNaparaMmuhAlaMkio naro vAvi / bhAvaNNayareNa juo aha bhAvAbhiggaho NAma // 7 // " ukto dumapuhArivRttivRttisaMkSepaH, sAmprataM rasaparityAga ucyate-tatra rasAH kSIrAdayastatparityAgastapa iti, uktaM ca-"vigaiIpikA0 vigaIbhIo vigaigayaM jo u muMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA Nei // 1 // vigaI tapo'dhiH pariNaidhammo moho jamudijjae udipaNe a| suhRvi cittajayaparo kahaM akaje Na vahihiti? // 2 // dAvAnalamajjhagao ko tavasamaTTayAi jalamAI / santevi Na sevijA? mohANaladIviesuvamA // 3 // " ityAdi, ukto rasaparityAgaH, sAmprataM kAyakleza ucyate sa ca vIrAsanAdibhedAcitra iti, uktaM ca-"vIrosaNa ukkuDugAsahaNAi loAio ya viSNeo / kAyakileso saMsAravAsanibbeaheutti // 1 // vIrAsaNAisu guNA kAyani roho dayA a jIvesu / paraloamaI atahA bahumANo ceva anasiM ||2||nnissNgyaa ya pacchApurakammavicajaNaM ca loaguNA / dukkhasahattaM naragAdibhAvaNAe ya nivveo||3||" tathA'nyairapyuktam-"pazcAtkarma ___1avaSyaSkaNamabhivaSkaNaparAmukhAlaGkato naro vA'pi / bhAvanAnyatareNa yutaH asA bhAvAbhigraho nAma // 7 // 2 vikRti vikRtibhItaH vikRtigataM yastu l| mujhe sAdhuH / vikRtiSikatikhabhAvA vikRtipiMgati balAnayati // 1 // 3 vikRtiH pariNatidharmA moho yabudIryate udIrNa ca / sApi cittajayaparaH kathamakAyeM na dupazamArthAya jalAdIni / sankhapi na seveta! mohAnaladIpita eSopamA // 3 // 5 bIrAsanamutkaTukAsanaM va &AlobAdikazca vijJeyaH / kAyalezaH saMsAravAsani-daheturiti // 1 // vIrAsanAviSu guNAH kAyanirodho dayA ca jIveSu / paralokamavidha tathA bahumAnazcaivAnyeSAm // 2 // nissaMgatAca pakSAtUpUrvakarmavivarjana locaguNAH / duHsasahatvaM narakAvibhAvanayA pa nidaH // 3 // dIpa anukrama ~59~ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama purakarme (maI ) ryApathaparigrahaH / doSA hyete parityaktAH, zirolocaM prakurvatA // 1 // " ityAdi / gataH kAyaklezA, sAmprataM saMlInatocyate iyaM cendriyasaMlInatAdibhedAcaturvidheti, uktaM ca-"iMdiakasAyajoe paDaca saMlINayA muNeyabdhA / tahaya vivittAcariA paNNattA bIarAgehiM // 1 // " tatra zrotrAdibhirindriyaH zabdAdiSu sundaretareSu rAgadveSAkaraNamindriyasaMlInateti, uktaM ca-"saddesu a bhaddayapAvaesu soavisayamuvagaesu / tuTTeNa va ruTeNa va samaNeNa sayA Na hoavvaM // 1 // " evaM zeSendriyeSvapi vaktavyam , yathA-- vesu abhaddagapAvaesu" ityAdi / uktendriyasallInatA, adhunA kaSAyasaMlInatA-sA ca tadudayanirodhodIrNavi-2 kalIkaraNalakSaNeti, uktaM ca-"udayasseba niroho udayaM pattANa vA'phalIkaraNaM / jaM ittha kasAyANaM kasAya saMlInatA esA // 1 // " ityAdi, uktA kaSAyasaMlInatA, sAmprataM yogasaMlInatA-sA punarmanoyogAdInAmakuzabAlAnAM nirodhaH kuzalAnAmudIraNamityevaMbhUteti, uktaM ca-"apasatthANa niroho jogANamudIraNaM ca kuslaannN| 4 kajammi ya vihigamaNaM joe saMlINayA bhnniaa||1||" ityAdi / uktA yogasaMlInatA, adhunA viviktacaryA, 1 indriyakaSAyayogAna pratIma salInatA muNitavyA / tathA ca thiyikA caryA prAptA vItarAgIH // 5 // 2 zabdeSu ca bhadrakathApakeSu zrotraviSayamupagateSu / hena cA kaDena vA zramaNena sadA na bhavitavyam // 1 // 3 rUpeSu ca bhanakapApakeSu, 4 udayasyaiva nirodha udayatrAptAnAM vA'kalIkaraNam / yatra kaSAyANAM 151 kavAyasaMlInataiSA // 1 // 5 aprazastAnAM nirodho yogAnAmudIraka va kuzalAnAm / kArye ca vidhigamanaM yoge saMplInatA bhagitA // 1 // SCASESS ~ 60 ~ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [47], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka // 29 // dIpa anukrama vazavaikA0sA punariyam-"ArAmujjANAdisu thIpasupaMDagavivajiesujaM ThANaM / phalagAdINa ya gahaNaM taha bhaNiyaM 1 dumapuhAri-vRttiH esaNijANaM // 1 // " gatA viviktacaryA, uktA saMlInatA / 'bajajho tavo hohI' iti etadanazanAdi vAyaM tapo / pikA bhavati, laukikairapyAsevyamAnaM jJAyata itikRtvA bAdyamityucyate viparItagrAheNa vA kutIrthikairapi kriyata tapo'dhi0 18 itikRtvA iti gaathaarthH|| uktaM bAhyaM tapaH, idAnImAbhyantaramucyate / taca prAyazcittAdibhedamiti, Aha ca paukichattaM viNao veAvazcaM taheva sajjhAo / sANaM ussaggo'vi a ambhitaro tavo hoi // 48 // ArAmodyAnAdiSu zrIpazupaNDakavivarjiteSu sthAnam / phalakAdInAM ca maharNa tathA bhaNitameSaNIyAnAm // 1 // (1) tava mAlocaNA nAma avassakarapijesu 5 bhikkhAyariyAiesa jaipi bhavarAho natthi tahAci aNAloie aviNao bhakdatti kAUNa acassa bAloetavyaM, to ai kici aNesaNAibhavarAI sarebA, so vA Ayario kici sArelA, tamhA AkhoeyavaM, AloyagaMti vA pagAsakaraNati vA akSaNati vA visohitti vA emar3A / idANi padikamaNaM, taM ca micchAmidukaDasahutaM bhAbhavaDa taMjahA-kora sAha miklAyariyAe gacchanto kadApamatto iriyaM na sohei, na ya saMni samae kici pANavirAhaNaM karI. tAhe so micchAdakaDeca sajjanA evaM sesasamitImuni guttImu, jatya asamitittarNa kara Naya mahanto avarAho bhane picchAdukaDeNeca muddhI bhavatitti / tadubhayaM nAma jattha AlovarNa paDikamarNa egiviyAgaM jIvANaM saMghaparitAvaNAviSu kaemu Autassa bhavanti / vivego nAma parihAvaNaM, teca AhArovAhisevAsaNANasaMbhattAma umpamAdIsa ya kAraNesu asuddhANaM bhavada / idANi kAutsagge, soya kAusammotti vA viutsagotti vA egahA, soya kAustambho imehiM kibaha taMjadA-gAvAnaIsaMtAre gamaNAgamaNamubhiNadasaNAvarasagAdisu kAraNesu bahuvido bhavada / idANi tabo, so paMcarAIviyANi AdikAUNa bahuviyappo bhavaitti / tathA chedo nAma assa kassani sAhuNo tahArUvaM avarAI pAUNa parivAo chijA, taMjahA- ahorattaM vA pakvaM vA mAsa vA saMvaccharaM vA, evamAdicchedo bhavati / mUle nAma kho ceca se pariyAo mUlato chinai / magabahuppo nAma IC // 29 // sambacchedapatto kiMci kArya kareUNa tavaM tatto puNoni vikkhA kjaa| pAradhI nAma vettAto desato vA nicchumada / udaaNabadamUlapAraMciyANi desaM kAlaM saMjanavirAirSa purisaM paDuba vijvatitti pacchittaM gataM. [1] ~61~ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [48], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa vyAkhyA-tantra pApaM chinattIti pApacchit, athavA yathAvasthitaM prAyazcittaM zuddhamasminniti prAyazcittamiti, 18| uktaM ca-"pAvaM chiMdaha jamhA pAyacchittaMti bhaNNae tmhaa| pAeNa vAvi cittaM cisohaI teNa pacchittaM // 1 // " da tatpunarAlocanAdi dazadheti, uktaM ca-"AloyaNapaDikkamaNe mIsavivege tahA viussagge / tavacheamUla aNavaThThayA ya pAraMthie va // 1 // " bhAvArtho'syA AvazyakavizeSavivaraNAdavaseya iti / uktaM prAyazcittaM, sAmprataM vinaya ucyate-tatra vinIyate'nenASTaprakAraM karmeti vinaya iti, uktaM ca-"vinayaphalaM zuzrUSA guruhizuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM viratirviratiphalaM cAvanirodhaH // 1 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarA phalaM dRSTam / tasmAtkriyAnivRttiH kriyAnivRtrayogitvam // 2 // yoganirodhAdbhavasantatikSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAtkalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinyH|| 3 // " sa ca jJAnAdibhedAt saptadhA, uktaM ca-"NANe daMsaNacaraNe maNavAikAovayArio vinno| NANe paMcapagAroM mahaNANAINa saddahaNaM // 1 // bhattI taha bahumANo taddidvatthANa sammabhAvaNayA / vihigahaNabhAsovi a eso viNao jiNAbhihio // 2 // pApaM chitti yasmAt prAyazcittamiti bhaNyate tasmAt / prAyeNa vApi cittaM vizodhayati tena prAyazcittam // 1 // 2 AlocanA pratikramaNaM mitraM | vivekastathA vyutsargaH / paracheko mUlamanavasthApyaM ca pArAdhikaM caiva // 1 // ata eva nAtra cUNAMviSa sthAnadarzanam. 4 jJAne darzane caraNe manovAkAyeSu aupacAriko vinayaH / jJAne pacaprakAra: matijJAnAdInAM zraddhAnam // 1 // 5 bhaktisAvA bahumAnaH tadRSTArthAnAM sampagbhAvanatA / vidhimahaNamabhyAso'pi ca eSa vinayo jinaabhihitH||1|| anukrama [1] kA ~62~ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [] Cataro hAri-vRttiH // 30 // Ja Education bhASyaM [-1 "dazavaikAlika"- mUlasUtra 3 (mUlaM niryuktiH + bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [48), muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao a daMsaNe duviho / daMsaNaguNAhie kajjai susmRsaNAviNao // 3 // saMkArambhuTThANe sammANAsaNa abhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM kiikammaM aMjaligaho a // 4 // eMtasmaiNugacchaNayA Thiassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvvayaNaM eso mussUsaNAviNao // 5 // ittha ya sakkAro-thuNaNavaMdaNAdi abhuTThANaM-jao dIsaha tao caiva kAyavvaM, saMmANo vasthapattAdIhiM pUjaNaM, AsaNAbhiggaho puNa-acchaMtassevApareNAsaNANayaNapubvagaM ubavisaha etthati bhaNaNaMti, AsaNaaNuppadANaM tu ThANAo ThANaM saMcAraNaM, kiikammAdao pagaDatthA / aNAsAyaNAviNao puNa paNNarasaviho, taMjahA - "tisthagara ghamma Ayaria vAyage thera kulagaNe saMdhe / saMbhoiya kiriyAe~ mahaNANAINa ya taheva // 1 // " ettha bhAvaNA-titthagarANamaNAsAyaNAe titthagarapannattassa dhammassa aNAsAyaNAe / evaM sarvatra draSTavyam / "kA~ 1 zuzrUSA anAzAtanA ca vinayaH darzane dvividhaH / darzanaguNAdhikeSu kriyate zuzrUSAvinayaH // 3 // 2 satkAro'bhyutthAnaM sanmAnamAsanAbhiprahasvadhA va AsamAnupradAnaM kRtikarmAhi // 4 // 3 Agacchato'nugamane sthitastha tathA paryupAsanA maNitA gacchato'nuvajanameSa zuzrUSAvinayaH // 5 // 4 atra ca sarakAraH--sAvanayandanAdi abhyutthAnaM---yatra dRzyate tatraiva kartavyaM sammAnaM vamrapAnAdibhiH pUjanam AsanAbhigrahaH punaH tiSThata evAdareNAsanAnayanapUrvakamupavizatAtretibhaNanam AsanAnupradAnaM tu sthAnAt sthAnaM saJcAraNaM, kRtikarmAdayaH prasiddhAH anAzAtanAvinayaH punaH pAdazavidhastadyathA tIrthaMkaradharmAcArya vAcake sthavirakulagaNe / sAmbhogike kriyAyAM ca matijJAnAdInAM ca tathaiva // 1 // 5 kiriA NAma atyavAo maNNati taMgahA--asthi AyA asthi jIvA evamAdI, jo evaM Na saddaddadda vivarIyaM vA paNNane tena kirinA AsAditA bhavati 6 atra bhAvanA tIrthakarANAmanAzAtanayA tIrthaMkarapraprastha dharmasthAnAkAnamA 7 kartavyA punarbharbihumAnastathaiva varNavAdava arhadAdInAM kevalajJAnAvasAnAnAm // 1 // For ane & Personal Use Oly ~63~ 1 drumapu SpikA0 tapo'dhi0 // 30 // Kabayang Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [] daza. 6 AyaM (-) "dazavaikAlika"- mUlasUtra 3 (mUlaM niryuktiH + bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [48), AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ...... dhanvA puNa bhasI bahumANo tahaya vaNNavAo a| arihaMtamAiyANaM kevalaNANIvasANANaM // 1 // " unako darzanavinayaH, sAmprataM cAritravinayaH- "sAmAiyAicaraNassa sahahANaM taheva kAraNaM / saMphAsaNaM parUvaNamaha purajo bhavvasattANaM // 1 // meNavaikAiyaviNao AyariyAINa savvakAlaMpi / akusalamaNoniroho kuMsalANa udIraNaM taha // 2 // idAnImaupacArikavinayaH, sa ca saptadhA, ambhAsa'cchaNachaMdANuvattaNaM kayapaDikkiI tahaya / kAriyaNimittakaraNaM dukkhattagabesaNA tahaya // 1 // ta desakAlajANaNa savvatthesu tahayaNumaI bhaNiyA / ubaArio u viNao eso bhaNio samAseNaM // 2 // taittha anbhAsa'cchaNaM ApasatthiNA Nicameva Ayariyassa anbhAse adUrasAmatthe accheanvaM, chaMdo'Nuvattiyacyo, kayapaDikkiI nAma pasaNNA AyariyA sutatthatadubhayANi dAhiMti Na NAma nijjarati AhArAdiNA jayavvaM, kAriyaNimitakaraNaM sammamatthapadamahejjAvieNa viNaNa viseseNa vahiavyaM, tapaTThAdvANaM ca kAyavvaM, sesa bhedA pasiddhA / ukto vinayaH, idAnIM 1 sAmAyikAdicaraNAnAM zraddhAnaM tathaiva kAmena saMsparzanaM prarUpaNamadha purato bhavyatvAnAM // 1 // / 2 manokAyikavinayaH AcAryAdInAM sarvakAlamapi / akuzalamanonirodhaH kuzalAnAmudIraNaM tathaiva // 2 // (1) AyariAga advANaparissaMtANaM sIsA u Arambha jAna pAyatakA tAva parameNa AdareNa vissAmaNaM cU 3 abhyAsasthAnaM chando'nuvarttanaM kRtapratikRtikhacaiva kAritanimittakaraNaM duHkhArtagaveSaNaM tathA ca // 17 4 tathA dezakAlajJAnaM sarvArtheSu tathA cAnumatirbha jilA aupacArikastu vinaya eSa bhaNitaH samAsena // 2 // 5 tatra abhyAsasthAnaM AdezArthinA nityamevAcAryasya abhyAse adUrAsatre svAtavyam, chando'nuvirtitavyaH, kRtapratikRtirnAma - prasannA AcAryAH sUtramarthaM tadubhayaM vA dAsyanti na nAma nirjareti AdArAdinA yavitavyaM, kAritanimittakaraNaM samyayarthapadamadhyApi tamasmAkaM vinayena vizeSeNa vartitavyaM, tadanuSThAnaM ca kartavyaM, zeSAH bhedAH prasiddhAH / For ne&Personal Use City ~64 ~ baryong Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [48], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: - - prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama dazavaikA | vaiyAvRttyam-tatra vyApRtabhAvo vaiyAvRttyamiti, uktaM ca-"veAvacaM vAvaDabhAvo iha dhammasAhaNaNimittaM |daa dumapuhAri-vRttiH aNNAdiyANa vihiNA saMpAyaNamesa bhAvattho // 1 // Ayaria ucajjhAe thera tavassI gilANasehANaM / sA-1 pikA0 hammiyakulagaNasaMghasaMgayaM tamiha kAyavvaM // 2 // tattha Ayario paMcaviho, taMjahA-paccAvaNAyario disA- tapo'dhi0 // 31 // dAyario sattassa uddesaNAyario susassa samuddessaNAyario vAyaNAyariozi, javajjhAo pasiddho ceca, thero nAma jo gacchassa saMThiti karei, jAisuapariyAyAisu vA thero, tavassI nAma jo uggatavacaraNarao, gilANo nAma rogAbhibhUo, sikkhago NAma jo ahuNA pabvaio, sAhammio NAma ego pavayaNao Na liMgao, ego liMgao Na pavayaNao, ego liMgao vi pavayaNao vi, ego Na liMgao Na pavayaNao, kulagaNasaMghA pasiddhA ceva / idAnIM sajjhAo, so a paMcaviho-vAyaNA pucchaNA pariahaNA aNuppehA dhammakahA, *jinasya dharmo jinadharmaH, vinayadhammaH / sa ca-"mUlAva saMdhappabhavyo dumarasa " ityAvi, yataH "viNo sAsaNe mUlaM viNako nimnANasAhago / viNayAu | viSNamujhassa ko dhammo ko to // 1 // viNayAu nANaM nAgAu saNa saNAu caraNaM tu / caraNahito mukto mukkhe muktaM aNAbAI / / 2 iti pra. vinayAtparaM" mApatya vyApUtabhAvaH iha dharmasAdhananimittam, abhAvikAnAM vidhinA sampAdana meSa bhAvArthaH // 1 // AcAveM upAdhyAye sthapire tapakhini glAne shaiksske| | sAdharmika kula gaNe saha sAtaM tadiha kattenyam // 2 // tatrAcAryaH paJcavidhaH / tadyathA-prajAjanAcAryaH vizAcAryaH sUtrasyoddezanAcAryaH sUtrasA samadezanAcAryaHyA.' canAcArya iti, upAdhyAyaH prasiddha eva, sthapiro nAma yo gacchasya saMsthitiM karoti, jAti (janma) zrutaparyAyairvA sthaviraH, tapasI nAma ya upatapakSaraNarataH | | glAno nAma rogAmibhUtaH, zaikSako nAma yo'dhunA prabajitaH, sAdharmiko nAma ekaH pravacanato na liGgataH, eko lizto ma pravacanataH, eko limato'pi pravacana-18 to'pi, eko na zito na pravacanataH, hulagaNasahAH prasiddhArthava / idAnI khAdhyAyaH, saca paJcavidhaH-vAcanA pracchanA parivartanApekSA dharmakathA / 8 sAdharmika JanElcanonline ~65M Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [48], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka vAyaNA nAma sissassa amAvaNaM, pucchaNA muttassa atthassa vA havai, pariahaNA nAma pariahaNaMti vA a-IPL sambhassaNaMti vA guNaNaMti egaTThA, aNuppehA nAma jo maNasA pariahei No vAyAe, dhammakahA NAma jo a-13 hiMsAilakkhaNaM sabvaNNupaNIaM dhamma aNuorga vA kahei, esA dhammakahA / gataH svAdhyAyaH, idAnIM dhyAnamucyate-tatpunarAAdibhedAcaturvidham , tadyathA-ArtadhyAnaM raudradhyAnaM dharmadhyAnaM zukladhyAna ti, tatra "rA-IP jyopabhogazayanAsanavAhaneSu, strIgandhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAdu, dhyAna [3] hai tadAtamiti tatpravadanti tajjJAH // 1 // saMchedanairdahanabhaJjanamAraNazca, bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / yo yAti rAgamupayAti ca nAnukampAM, dhyAnantu raudramiti tatpravadanti tjjnyaaH||2|| sUtrArthasAdhanamahAvratadhAra4ANeSu, bandhanamokSagamanAgamahetucintA / paJcendriyavyuparamazca dayA ca bhUte, dhyAnaM tu dharmamiti tatpravadanti hai tajjJAH // 3 // yasyendriyANi viSayeSu parAzukhAni, saGkalpakalpanavikalpavikAradoSaiH / yogaiH sadA tribhirho| nibhRtAntarAtmA, dhyAnottamaM pravarazuklamidaM vadanti // 4 // Ale tiryagitistathA gatiradho dhyAne tu raudre sadA, dharme devagatiH zubhaM bata phalaM zukle tu janmakSayaH / tasmAd vyAdhirugantake hitakare saMsAranirvAhake, dhyAne zuklabare rajApramathane kuryAt prayatnaM budhH||5||" iti / uktaM samAsato dhyAna, vistaratastu dhyAnazatavAcanA nAma ziSyasyAdhyApanam / pracchanA sUtrasya arthasya vA bhavati / parivartanA nAma parivartanamiti bA abhyasanAmiti vA guNanamiti vA ekArthAH / anuprekssaa| nAma yo manasA parivattepati na vAcA / dharmakathA nAma yo'hiMsAdilakSaNaM sarvapraNItaM dhammai manuyoga vA kathayati, eSA dharmakathA. TRACCRACCOCCAS dIpa anukrama ~66~ Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [48], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazavaikA sUtrAMka/ gAthAMka 32 // dIpa anukrama kAdavaseyamiti / sAmprataM vyutsargaH, sa ca dvidhA-dravyato bhAvatazna, dravyatazcaturdhA-gaNazarIropadhyAhArabhedAta, bhAvatazcitraH, krodhAdiparityAgarUpatvAttasyeti, uktaM ca-"deve bhAve atahA duhA visaggo cau-ThApikA viho dabve / gaNadehovahibhatte bhAve kohAdicAo tti // 1 // kAle gaNadehANaM atirittAsuddhabhattapA- poDAdhika NANaM / kohAiyANa sayayaM kAyabdho hoi cAo tti // 2 // " khakto vyutsargaH, 'ambhitarao tavo hoI' tti, & idaM prAyazcittAdi vyutsargAntamanuSThAnaM laukikairanamilakSyatvAttatrAntarIyaizca bhAvato'nAsevyamAnatvAnmokSa prAsyantaraGgatvAcAbhyantaraM tapo bhavatIti gAthArthaH / / zeSapadAnAM prakaTArthatvAt sUtrapadasparzikA niyuktikRtA noktA, svadhiyA tu vibhAge (na) sthApanIyeti // atrAha-'dharmo maGgalamutkRSTa mityAdI dharmagrahaNe sati ahiMsAsaMyamatapograhaNamayuktaM, tasyAhiMsAsaMyamataporUpatvAvyabhicArAditi, ucyate, na, ahiMsAdInAM dharmakAraNatvAdharmasya ca kAryatvAtkAryakAraNayozca kazcidbhedAt, kathaMcibhedazca tasya dravyaparyAyobhayarUpasvAt, uktaMca 3-"tthi puDhavIvisiho ghaDotti ja teNa jujjai aNaNNo / jaM puNa ghaDatti pubvaM nAsI puDhavIi to anno // 1 // " ityAdi, gamyAdidharmavyavacchedena tatkharUpajJApanArthaM vA'hiMsAdigrahaNamaduSTamityalaM vistareNa // Aha dravye bhAve ca tathA dvidhA vyutsargaH caturvidho ivye / gaNadehopadhibhakkeSu bhAne kodhAviyAga iti // 1 // kAle gaNadehayoH atirikAcadamakajApAnAnAm / koSAdikAnAM satataM kartavyo bhavati svAga iti // 2 // 2 nAsti pRthvI vizviye ghaTa iti yattena yujyate ananyaH / bApunarvaTa iti pUrva gAsI- // 12 // pRthivyAvato'nyaH // 1 // [1] S ~67~ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [?] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [48], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH -ahiMsAsaMyamataporUpoM dharmo maGgalamutkRSTamityetadvacaH kimAzAsiddhamAhosviyuktisiddhamapi ?, azrocyate, ubhayasiddhaM, kuto ?, jinavacanatvAt, tasya ca vineyasattvApekSayA''jJAdisiddhatvAt, Aha ca niryutikAraHjiNavaNaM siddhaM caiva bhaNNae katthaI udAharaNaM / Asajja va soyAraM heU'vi karhici bhaNNelA // 49 // vyAkhyA - jinA: prAgnirUpitavarUpAH teSAM vacanaM tadAjJayA siddhameva-satyameva pratiSThitameva avicAryamevetyarthaH kutaH ?, jinAnAM rAgAdirahitatvAt, rAgAdimatazca satyavacanAsambhavAt uktaM ca-- "rAgAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam / yasya tu naite doSAstasyAnRtakAraNaM kiM syAt ? // 1 // " ityAdi, tathApi tadhAvidhazrotrapekSayA tatrApi bhaNyate kacidudAharaNam, tathA Azritya tu zrotAraM heturapi kacidbhaNyate, na tu niyogataH, tuzabdaH zrotRvizeSaNArthaH, kiMviziSTaM zrotAram ? - paTudhiyaM madhyamadhiyaM ca na tu mandadhiyam iti, tathAhi paTudhiyo hetumAtropanyAsAdeva prabhUtArthAya gatirbhavati, madhyamadhIstu tenaiva bodhyate, na vitara ityarthaH / tatra sAdhyasAdhanAnvayavyatireka pradarzanamudAharaNamucyate, dRSTAnta ityarthaH, sAdhyadharmAnvayavyatirekalakSaNazca hetuH, iha ca hetumullaGghaya prathamamudAharaNAbhidhAnaM nyAyAnugatatvAtsahalenaiva hetoH sAdhyArthasAdhakatvopapatteH kaciddhetumanabhidhAya dRSTAnta evocyata iti nyAyapradarzanArthaM vA, yathA gatipariNAmapariNatAnAM jIvapudgalAnAM gatyupaSTambhako dhamrmAstikAyaH, cakSuSmato jJAnasya dIpavat, uktaM ca- "jIvAnAM pudgalAnAM ca, gatyupaSTambhakAraNam / dharmAstikAyo jJAnasya, dIpacakSuSmato yathA // 1 // " tathA kaciddhetureva kevalo'bhighI Forte & Personal Use City ~68~ nbrary dig Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [49], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata hAri-vRttiH sUtrAMka/ gAthAMka kA dazakAyate na dRSTAntA, yathA madIyo'yamazvo, viziSTacihnopalabdhyanyathAnupapatterityalaM prasaGgeneti gAdhArthaH / tathA- dumapukathai paMcAvayavaM dasahA vA savyahA na paDisiddhaM / na ya puNa savvaM bhaNNai haMdI saviAramakkhAyaM // 50 // pikA vyAkhyA-zrotAramevAGgIkRtya kacitpazcAvayavaM 'dazadhA veti kaciddazAvayavaM, 'sarvathA' guruzrotrapekSayA ntaaprtijnyaad||33|| pratiSiddhamudAharaNAyabhidhAnamiti vAkyazeSaH, yadyapi ca na pratiSiddhaM tathApyavizeSeNaiva, na ca punaH sarva yo'vayavAH bhaNyate udAharaNAdi, kimityata Aha-haMdI saviAramakkhAyaM handItyupapradarzane, kimupapradarzayati?, yasmAdihAnyatra ca zAstrAntare 'savicAraM sapratipakSamAkhyAtaM sAkalyata udAharaNAyabhidhAnamiti gamyate, pacAvayavAzca pratijJAdayaH, yathoktam-"pratijJAhetUdAharaNopanayanigamanAnyavayavAH' (nyAyada01-1-32) daza punaH pratijJAvibhaktyAdayaH, vakSyati ca-"te u paiNNavihattI" ityAdi / prayogAzcaiteSAM lAghavArthamiheva 8 khasthAne darzayiSyAma iti gAthArthaH // sAmprataM yaduktam-'jiNavayarNa siddha ceva bhaNNaI katthaI udAharaNaM" ityAdi, tatrodAharaNahetvoH kharUpAbhidhitsayA''ha tasthAharaNaM duvihaM camvihaM hoi ekkamekaM tu / / heU caubiho khalu teNa u sAhijae atyo // 51 // vyAkhyA-tatrazabdo vAkyopanyAsArthoM nirdhAraNArthoM vA, udAharaNaM pUrvavat, tacca mUlabhedato 'dvividhaM dvi-15 prakAraM, caritakalpitabhedAt, uttarabhedatastu caturvidhaM bhavati, tayordvayorekaikamudAharaNamAharaNa?taddezaztaddoSo3panyAsa4bhedAt , tacca vakSyAmaH, tathA hinoti-gamayati jijJAsitadharmaviziSTAnAniti hetuH, sa 'caturvidhA' dIpa anukrama [1] // 33 // ~69~ Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -] / gAthA ||1|| niyukti: [11], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 4% 8560 prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| catuSpakAraH, khaluzabdo vyaktibhedAdanekavidhazceti vizeSaNArthaH, tuzabdasya punaHzabdArthatvAt tena puna\-| tunA sAdhyArthAvinAbhAvabalena 'sAdhyate niSpAdyate jJApyate vA 'artha' pratijJArtha iti gAdhArthaH // sAmprataM nAnAdezajavineyagaNahitAyodAharaNaikArdhikapratipipAdayiSayA''ha nAyamuvAharaNaMtima dihatovama nidarisaNaM tahava / egaTuM taM duvihaM caubvihaM ceva nAyavvaM // 52 // vyAkhyA-jJAyate'smin sati dAntiko'rtha iti jJAtam, adhikaraNe niSTApratyayaH, tathodAhiyate prAbalyena gRhyate'nena dAntiko'rtha iti udAharaNam , dRSTamarthamantaM nayatIti dRSTAntaH, atIndriyapramANAdRSTaM saMvedananiSThAM nayatItyarthaH, upamIyate'nena dAntiko'rtha ityupamAnam , tathA ca 'nidarzana' nizcayena daiyate'nena dArzantika evArtha iti nidarzanam , 'egaTuMti idamekArtham ekArthikajAtam, idaM ca tatprAgupanyastaM dvividhamudAharaNaM caturvidhaM caivAGgIkRtya jJAtavyaM pratyekamapi, sAmAnyavizeSayoH kathaJcidekatvAda, ata eva sAmAnyasthApi prAdhAnyakhyApanArthamekavacanAbhidhAnam ekArthamiti, aba bahu vaktavyaM tattu nocyate andhavistarabhayAdU, gamanikAmAtramevaitaditi gAthArthaH // sAmprataM yaduktaM tatrodAharaNaM dvividha mityAdi, tad dvaividhyAdinadazanAyAha carica kapi vA duvihaM tatto cauThivahekakaM / AharaNe tase tahose cekhuvannAse // 53 // vyAkhyA-caritaM ca kalpitaM ce(ve)ti dvividhamudAharaNam , tatra caritamabhidhIyate yavRttaM, tena kasyacid dATI REASEASESSOCCAS dIpa anukrama [1] CRC4 ~ 70~ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [13], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 1 damapupikA uda sUtrAMka/ udAharaNa gAthAMka bhedI dIpa anukrama dazabaikAntikApratipattirjanyate, tadyathA-dukhAya nidAnaM, yathA brahmadattakha / tathA kalpitaM khabuddhikalpanAzilpani- hAri-vRttiHzarmitamucyate, tena ca kasyaciddAntikArthapattipattirjanyate, yathA-pipalapatrairanityatAyAmiti, uktaM ca 18-"jahe tunbhe taha amhe tunbhevi a hohihA jahA amhe / appAhei paDataM paMDuapattaM kisalayANaM // 1 // // 34 // Navi asthi Navi a hohI ullAvo kisalapaMDupattANaM / uvamA khalu esa kayA bhaviajaNaviyohaNavAe // 2" ityAdi / Aha-idamudAharaNaM dRSTAnta ucyate, tasya ca sAdhyAnugamAdi lakSaNamiti, uktaMca-"sAdhyenAnugamo hetoH, sAdhyAbhAve ca nAstitA / khyApyate yatra dRSTAntaH, sa sAdhamryetaro dvidhA // 1 // " asya punastalakSaNAbhAvAt kathamudAharaNatvamiti?, anocyate, tadapi kazcitsAdhyAnugamAdinA dArzantikArthapratipattijanakatvAtphalata udAharaNam, ihApi ca sA'styevetikRtvA kiM nodAharaNateti ? / sAdhyAnugamAdi lakSaNamapi sAmAnyavizeSobhayarUpAnantadharmAtmake vastuni sati kathaJcidevAdina eca yujyate, nAnyasya, ekAntabhedAbhedayostadabhAvAditi, tathAhi-sarvathA pratijJAdRSTAntArthabhevAdino'nugamataH khalu ghaTAdau kRtakatvAderanityatvAdiprativandhadarzanamapi prakRtAnupayogyeva, bhinnavastudharmatvAt, sAmAnyasya ca parikalpitatvAdasattvAd, isthamapi ca tahalena sAdhyArthapratibandhakalpanAyAM satyAmatiprasaGgAdityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate grantha 1 yathA yUrya tathA vayaM yUyamapi bhaviSyatha yathA vayam / upAlabhate patat pAdarapatra kizalavAn // 1 // naivAsti naiva bhaviSyati bAlApaH kizansayapANDarapaprayoH / upamA khalveSA kRtA bhalikajanavibodhanAryAya // 2 // [1] 44546 // 34 // ~71~ Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [13], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: -56 prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dIpa vistarabhayAditi, evaM sarvathA abhedavAdino'pyekatvAdeva tadabhAvo bhAvanIya iti, anekAntavAdinastvana-2 mantadharmAtmake vastuni tattaddharmasAmarthyAttattadvastunaH pratibandhabalenaiva tasya tasya vastuno gamakaM bhavati, anyathA tatastasiMstatpratipattyasambhava iti kRtaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH-caritaM ca kalpitaM ce(va)tyanena vidhinA dvividham , punazcaturvidha-catuSpakAramekaikam , kathamata Aha-'udAharaNaM taddezaH taddoSazcaiva upanyAsa' iti / tatrodAha-12 dhAraNazabdArtha ukta eva, tasya dezastadezA, evaM taddoSaH, upanyasanamupanyAsaH, sa ca tadvastvAdilakSaNo vakSyamANa: iti gAthArthaH / sAmpratamudAharaNamabhidhAtukAma Aha cahA khalu AharaNa hoi avAo uvAya ThavaNA ya / tahya paDupanaviNAsameva par3hama caravigappaM / / 54 // vyAkhyA-caturdhA khalu udAharaNaM bhavati, athavA caturdhA khalu udAharaNe vicAryamANe bhedA bhavanti, tadyathAapAyaH upAyaH sthApanA ca tathA ca pratyutpannavinAzameveti, kharUpameSAM prapaJcana bhedato niyuktikAra eva vakSyati, tathA cAha-prathamam apAyodAharaNaM 'caturvikalpa caturbhedam / tatrApAyazcatuHprakAraH, tadyathA-dravyApAyaH kSetrApAyaH kAlApAyo bhAvApAyazca iti gaathaarthH| tatra dravyAdapAyo dravyApAyA, apAya:-aniTaprAptiH dravyameva vA apAyo dravyApAyA, apAyahetutvAdityarthaH, evaM kSetrAviSvapi bhAvanIyam / sAmprataM dravyApAyapratipAdanAyAha davyAvAe donni u bANiagA bhAyaro dhaNanimittaM / vahapariNaekamekaM dahami maccheNa nivveo // 55 // anukrama [1] ~ 72 ~ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [15], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dazavakA0 vyAkhyA-dravyApAye udAharaNaM dvau tu, tuzabdAvanyAni ca, vaNijau bhrAtarau 'dhananimittaM dhanArtha vadhapari- 1 dumapuhAri-vRttiHNato 'ekaikam' anyo'nyaM hade matsyena nirveda iti gAthAkSarAyaH // bhAvArthastu kathAnakAvavasevA, tacedam-IApikA0 pAegaMmi saMnivese do bhAyaro daridapAyA, tehiM sorahU~ gaMtUNa sAhassio Naulao rUvagANaM viDhavio, te dravyApAasayaM gAma saMpatthiyA, iMtA taM NaulayaM vAraeNa vahaMti, jayA egassa hatthe tadA iyaro ciMtei-mAremiNa yAdyA Avaramee rUvagA mamaM hotuM evaM bIo ciMteha "jahA'haM evaM mAremi" te paroppara vaha pariNayA ajjhavassaMti / taojAhe saggAmasamIvaM pattA tatva naItaDe jituarassa puNarAvitti jAyA-'dhiratthu mama, jeNa mae danbassa hai haraNabhedAH kae bhAuviNAso ciMtioM paruNNo, iareNa pucchio, kahio, bhaNaI-mamaMpi eyArisaM cittaM hotaM, tAhe eassa doseNaM amhehiM eaM ciMtiaMtikAuM tehiM so ulao dahe chUDho, te a gharaM gayA, so aNaulao tattha paDato macchaeNa gilio, so a maccho meeNa mArio, vIhIe oyaario| tesiM ca bhAugANAM bha-16 giNI mAyAe bIhiM paTTaviA jahA macche ANeha jaM bhAugANaM te sijhaMti, tAe a samAvattIe so ceva 1 ekasmin sannine dvIprAsarI parimAyau, tAbhyo saurASTraM gatvA sAikhiko nakulako rUpakANAmarjitaH, tIca sake pAma saMprasthitI, AyAntau taM nakulakaM bArakema vahataH, yadA ekasya haste tadA itarazcintayati- mArayAmi kevalamete rUpyakA mama bhavantu, evaM dvitIyazcintayati---yathA'hametaM mArayAmi, tau parasparaM bacapariNatAvacyavaskhataH, tato yadA sapAmasagI prAptI tatra nadItaTe jyeSThetarasya punarAti tA 'dhigastumA yena mamA vyasya kRte bhAtRpinAzacintitaH, prahaditaH, itareNa pRSTaH, kavitA, bhaNati-samApyetAdarza cittamabhUta tatasya doSeNAvAbhyAmetacintita mitikRtvA tAbhyAM sa nakulako hare kSiptA, tIca gRhaM gtii| 2 sa ca nakulakattatra patan matsyena gilitaH, saca matsyaH zvapacena mAritaH, vIbhyAmayatAritaH / tayodhAtrobhaginI ca mAtrA bIrthI prasthApitA yathA matsyAnA // 35 // naya yadbhAtRbhyAM ve siyanti, tayA va samApattyA sa eva. (1) bhavitavyatayA vi.pra.. KACKR dIpa anukrama [1] atha cUrNi/vRttikAraH vividha udAharaNAni darzayante ~73~ Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -] / gAthA ||1|| niyukti: [15], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka macchao ANIo, ceDIe phAliMtIe Naulao diho, ceDIe ciMtiaM-esa ulao mama ceva bhavissahatti ucchaMge kao, Thavijato ya gherIe dihro NAo a, tIe bhaNiyaM-kimeaM tume ucchaMge karya?, sAvi loha gayANa sAhai, tAo dovi paropparaM pahayAto, sA therI tAe ceDIe tArise mammappaese AhayA jeNa takkhaNameva jIviyAo vaSaroviyA, tehiM tu dAraehiM so kalahavaiaro NAo, saNaulao diTTo, dherI gADhappa-III hArA pANavimukA nissahUM dharaNitale paDiyA viTThA, ciMti ca hiM-imo so avAyabahulo a(nn)tthotti| dI evaM davaM avAyaheutti // laukikA apyAhu:-"arthAnAmajene duHkhamarjitAnAM ca rakSaNe / Aye duHkhaM vyaye / duHkhaM, dhim dravyaM duHkhavardhanam // 1 // apAyabahulaM pApaM, ye parityajya sNshritaaH| tapovanaM mahAsatyAste dhanyAste || tapasvinaH // 2 // " ityAdi / etAvatyakRtopayogi / teo tesiM tamavAyaM picchiUNa Niveo jAo, tao|8 taM dAriyaM kassai dAUNa niviNakAmabhoA pabvaiyatti gAthArthaH // idAnI kSetrAdyapAyapratipAdanAyAha 1 matssa AnItaH, yA vidArayanyA nakulako rASTaH, cevyA cintitam - eSa nakulako mamaiva bhaviSyati iti utsajhe kRtaH, sthApyamAnava sthavirayA dRSTo | jJAtaca, tayA bhaNitam--kigetattvayotsaGge kRvam ?, sApi lobhaM gatAna sAdhayati, te dve api parasparaM prahate, sA sthavira tayA cevyA tAraze marmapradeze AhatA, yena tarakSaNameva jIvitAd vyaparopitA, tAbhyAM tu dArakAbhyAM sa kalahatyatikaro hAtaH, sa nakulako dRSTaH, sthadirA gAvaprahArA prANavimuktA nisarI dharaNItale patitA dRSTA, cintitaM cAbhyAm-ayaM so'pAyabATulortha iti / evaM bavyamapAyahetariti. 2 tatastayostamapAya vA nivedo jAtaH, tatastA dArikA kasmaiciddatvA nirviSNakAmabhogau pranajitAviti. dIpa anukrama [1] ~ 74~ Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [16], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: dazavaikA hAri-vRttiH 1humapu prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| // 36 // khetami avalamaNaM dasAravagassa hoi avareNaM / dIvAyaNo a kAle bhAve maMDukkiAkhavao // 56 // vyAkhyA-tatra kSetra iti dvAraparAmarzaH, tatazca kSetrAdapAyA kSetrameva vA tatkAraNatvAditi / tatrodAharaNa-ppikA mapakramaNam-apasarpaNaM 'dazAravargasya' dazArasamudAyasya bhavati 'apareNa' aparata ityarthaH, bhAvArthaH kathAna- dravyApAkAdavaseyaH, taca vkssyaamH| dvaipAyanazca kAle dvaipAyanaRSiH, kAla ityatrApi kAlAdapAya: kAlApAyaH kAla yAdyA Aeva vA tatkAraNatvAditi, anApi bhAvArthaH kathAnakagamya eva, tacca vakSyAmaH / 'bhAve maMDakikAkSapaka' itya- haraNabhedAH trApi bhAvAdapAyo bhAvApAyaH sa eva vA tatkAraNatvAditi, atrApi ca bhAvArthaH kathAnakAdavaseyA, taba | vakSyAma iti gAthAkSarArthaH // bhAvArtha ucyate-khiMttApAodAharaNaM dasArA harivaMsarAyANo ettha mahaI kahA| jahA harivaMse / uvaogiyaM ceva bhaNNae, kaMsaMmi viNivAie sAvAyaM khettameyaMtikAUNa jarAsaMdharAyabhaeNa dasAravaggo mahurAo avakamiUNa vAravaI gaotti / prakRtayojanAM punarniyuktikAra eva kariSyati, kimakANDa eva naH prayAsena ? / kAlAvAe udAharaNaM puNa-kaNhapucchieNa bhagavayA'riTThaNemiNA bAgariyaM-dhArasahiM saMvaccharehiM dIvAyaNAo bAravaINayarIviNAso, ujjotatarAe NagarIe paraMparaeNa suNikaNa dIvAyaNapari kSetrApAyodAharaNam-dazAhA~ harivaMzarAjAnaH, atra mahatI kathA, yathA harivaMze, aupayogikameva bhaNyate, kaise vinipAtite sApArya kSetrametaditikRtvA jarA- // 36 // | sandharAjabhayena dazAIcoM madhurAto'pakamya dvAravatI mata iti. 2 kAlApAye udAharaNaM punaH kRSNapRSTena bhagavatA'riSTaneminA vyAkRtam-dvAdazabhiH saMvatsaraipAyanAd dvAravatInagarI vinAzA, udyotavarAyo nagaryo paramparakeNa zrutvA pAyanaparivrAjako dIpa anukrama ~ 75~ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [16], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka bvAyao mA Nagari viNAsehAmitti kAlAvadhimaNNao gamemitti uttarAvaha gao, samma kAlamANamayApaNiUNa ya cArasame ceva saMvacchare Agao, kumArehiM khalIkao, kayaNiANo devo uvavaNo, tao ya Naga-2 rIe avAo jAotti, NapaNahA jiNabhAsiyaMti / bhAvAvAe udAharaNaM khamao-ego khamao cellaeNa samaM mAbhikkhAyariyaM gao, teNa tattha maMDukkaliyA mAriA, cillaeNa bhaNi-maMDukaliA tae mAriA, khavago bhaNai-re duTTa seha! ciramaiA ceva esA, te gaA, pacchA rattiM Avassae AloItANa khamageNa sA maMDukaliyA nAloiyA tAhe cillaeNa bhaNioM-khamagA! taM maMDukaliyaM Aloehi, khamao ruho tassa cellayassa khelamallayaM ghetUNa uDAio, aMsiyAlae khaMbhe AvaDio begeNa iMto, mao ya joisiesu uvavanno, tao caittA diTThIvisANaM kule diTTIvimo sappo jAo, tattha ya egeNa parihiMDateNa nagare rAyaputto sappeNa khaio, ahituMDaeNa vijAo sabve sappA AvAhiA, maMDale pavesiA bhaNiyA-apaNe savve gacchaMtu, jeNa 1mA nagarI vininazamiti (vinAzayiSyAmIti) kAlAvadhimanyatra gamanAmIti uttarApathaM gataH / samyakAlamAnamajJAtvA ca dvAdaze caiva saMvatsare AgataH, kumArairupasargitaH, kRtanidAno deva utpannaH, tattazca nagaryA apAyo jAta iti, nAnyathA jinabhASitamiti. bhAvApAye udAharaNaM kSapakA-ekA kSapakaH ziSyeNa samara mikSAcaryA gataH, khena tatra maNDakikA mAritA, ziSyeNa bhaNiyam --maNDUtikA tvayA mAritA, kSapako bhaNavi-re duSTakSaciramRtyaiSA, tI gatI, pacAvAtrAbAvazyake AlocayatAM kSapakeNa sA maNDUkikA nAlocitA tadA ziSyeNa bhaNitam . kSapaka! to mara kikAmAlocaya, kSapako sTalamai ziSyAya, zleSmanAra gRhItvoddhAvitaH, aMkhyAlaye stambhe ApatitaH vegenA''yAna, mRtatra jyotiSakatvanaH, tatazyuvAdhiviSANAM kule raSTiviSaH so jAtaH, vA cakena parihiNDamAnena 4 nagare rAjapuSaH sarpaNa daSTaH, AhiNDikena vidyayA sa sarpA AhUtAH, maNDale pravezitA bhaNitAra-anye sarva gacchanna, yena. dIpa anukrama [1] daza. 7 ~ 76~ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] 'dazavaikA0 hAri-vRttiH // 37 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [56], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH puNa rAyaputto khar3ao so acchau, sabbe gayA, ego Thio, so bhaNio-ahavA visaM Avigraha ahavA ettha aggimi NivaDAhi, so a agaMdhaNo, sappANaM kila do jAIo-gaMdhaNA agaMdhaNA ya, te agaMdhaNA mANiNo, tAhe so ariMgami paviTTho, Na ya teNa taM vataM paJcAiyaM, rAyaputtovi mao, pacchA raNNA ruTTeNa ghosAviyaM rajje-jo mama sappasIsaM ANei tassAhaM dINAraM demi, pacchA logo dINAralobheNa sappe mAreDaM ADhato, taM ca kulaM jattha so khamao uppanno taM jAisaraM ratiM hiMDara divasao na hiMDai, mA jIve dahehAmittikAeM, aNNayA AhituMDigehiM sappe maggaMtehiM ratiMcareNa parimaleNa tassa khamagasappassa bilaM diti dAre se Thio, osahio AbAhera, ciMtei diTTho me kovassa vivAo, to jar3a ahaM abhimuho NigacchAmi to dahihAmi, tAhe puccheNa ADhatto nimphiDijaM, jantiyaM niSpheDei tAvaiyameva AhiMDao chiMdeha, jAva sIsaM chipaNaM, mao ya, so sappo devayApariggahio, devayAe raNNo sumiNae darisaNaM diNNaM-jahA mA 1 punA rAjaputro daSTaH sa tiSThatu sarve gatAH ekaH sthitaH sa bhaNitaH athavA vinApita, athavA grAmIniSata, sAgandhanaH sarpANAM kila jAtIgannA agandhA ca te agandhanA mAninaH, tadA so'mI praviSTaH na ca tena tadvAn prathApItaM rAjaputro'pi sutaH, paJcAdrAjJA sTena poSitaM rAjye yo mama sarpazamAnayet tasmAya dInAraM dadAmi pazcAloko dInAralobhana sapana mArayitumAhataH, taba kulaM yatra sa kSapaka utpAtira rAtrI hiNDate divase na hiNDate, mA jIvAn dhAkSamitikRtvA anyadAhituNDaH sarpAn mArgayadbhiH rAtricareNa parimalena tasya kSapakasarpasya bilaM dRSTamiti dvAre tasya sthitaH auSadhita Ahvayati, cintayati rathe mayA kopA vipAkaH tato yathamabhimukho nigacchAmi tadA pakSyAmi tataH pucchenAdRto niHsphiTituM yAvabhisphiti tAvadevAhituNDika niti vacchI chinaM, taba sa sapa devatA parigRhItaH devatayA rAjJaH sa dadarzanaM dattaM yathA mA. For ane & Personal Use Oily ~77 ~ 1 drumapu SpikA0 dravyAdyA apAyAH // 37 // brary of Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] "dazavaikAlika" - mUlasUtra 3 (mUlaM+niryuktiH + bhASya |+vRttiH) (mUlaM+niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [ 56 ], bhASyaM [-1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ------- sappe mAreha puto te nAgakulAo uccahiUNa bhavissara, tassa dArayassa nAgadatsanAmaM karejAhi so a khamagasappo maritA teNa pANaparicAeNa tasseva raNNo putto jAo, jAe dArae NAmaM kathaM nAgadatto, khuDDalao caiva so paJcaio, so a kira teNa tiriyANubhAveNa atIva chuhAluo, dosINavelAe ceva ADave | bhuMjiDaM jAva sUratthamaNavelaM, ubasaMto dhammasaddhio ya, tammi a gacche cattAri khamagA, taMjahA- cAummAsio timAsio domAsio egamAsiotti, ratiM ca devayA baMdiDaM AgayA, cAummAsio paDhamaDio, tassa purao temAsio, tassa purao domAsio, tassa purao egamAsio, tANa ya purao khutttto| sacce khamage atikamittA tAe devayAe khuDDuo baMdio, pacchA te khamagA ruTThA, niragacchaMtI a gahiyA cAummAsiakhamaeNa potte, bhaNiA ya aNeNa kaDavUyaNi! amhe tavasNio Na baMdasi, eyaM kUrabhASaNaM baMdasitti, sA devayA bhaNai ahaM bhAvatvamayaM vaMdAmi, Na AsakArapare mANio a vaMdAmi, pacchA te cellayaM teNa amarisaM 1 sarpAn bhAraya putraste nAgakulAdudayai bhaviSyati, tasya dArakasya nAgadatanAma kuryAH sa ca kSapakasapa gutvA tena prANaparityAgena tasyaiva rAjJaH putro jAta, jAte dArake nAma kRtaM nAgadattaH, haka eva sa pramajitaH sa ca kila tena tiryaganubhAvenAtIya kSudhAH, prabhAtavelAyAmevAdriyate bhoktuM yAvatsUryAsvamayana velA, upazAntI dharmadhaddhikakha / tasmin gacche catvAraH kSapakAstathA cAturmAsikamAviko dvaimAsika ekamAsika iti, rAtrau ca devatA vanditumAgatA. raviNa rAtrisakena vi0 pa0 cAturmAsikaH prathamaH sthitaH tasya purataH traimAsikaH tasya purato dvaimAsikaH tasya purata ekamAzikaH teSAM ca purataH zulakaH / sarvAn kSapakAnatikramya tathA devatA ko vanditaH pacAte kSapakA ruSTAH, nirgacchantI ca gRhItA cAturmAsikena pote, bhaNitA cAnenakaTapUtane! asmA~sApakhino na vandale enaM karabhAjanaM vandasa iti sA devatA bhaNati ahaM bhAvakSapakaM vande, na pUjAsatkAraparAn mAnina bande paJcAse kAya tenAma. For ane & Personal Use Oly ~78~ brydig Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [16], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ 5555 gAthAMka A - - dazakA01vihaMti, devayA ciMtei-mA ee cellayaM kharaMTehiMti, to sapiNahiA ceva acchAmi, tAhaM paDiyohehAmi. 1dumapuhAri-vRttiH bitiadivase acellao saMdisAveUNa gao dosINassa, paDiAgao AloittA cAummAsiyakhamaga pikA rANimaMtei, teNa paDiggahe se NicchUr3ha, cellao bhaNai-micchAmidukkaDaM jaM tumbhe mae khelamallao Na paNAmio. // 38 // 1 dravyAdya taM teNa upparAja va pheDittA khelamallae chuTaM, evaM jAva timAsieNaM jAva egamAsieNaM NicDhe, taM teNa| pAyA: tahA ceva pheDiaM, aDayAlisA laMbaNe giNhAmittikAuM khamaeNa cellao vAhaM gahio, taM teNa tassa cellagassa adINamaNasassa visuddhapariNAmassa lessAhiM visujjhamANIhiM tadAvaraNijANaM kammANaM khaeNa| | kevalanANaM samuppapaNaM, tAhe sA devayA bhaNai-kiha tumbhe vaMdiavvA? jeNevaM kohAbhibhUA acchaha, tAhe te | KkhamagA saMvegamAvapaNA micchAmidukkaDaMti, aho bAlo uvasaMtacitto amhehiM pAvakammehiM AsAio, 1 vahanti, devatA cintayati-maite kSutakaM nirbhatayiSyanti, tataH sanihitaiva tiSThAmi, tadA'haM pratibodhayiSyAmi, dvitIya divase cakaH saMdizya gataH paryuSitAya, prayAgata Alocya cAturmAsikakSapaka nimantravati, tena patabahe tasya zreSma nitam , dhulako bhaNati-mithyA me duSkataM yakSubhyaM mayA zreSmamAko na dattaH, tattenoparita eva spheTayitvA mamatake kSiptam, evaM yAvat trimAsikena yAvadekamAsikena nikSita, satena tathaiva pheditam , Azritya(balAtkAra kRtvA) lambanAn hAmItikaravA kSapakena ko bAhI gRhItA, tadA tega takha zuzakasyAdInamanaso vizugyamAnapariNAmasya lezyAmizrivyamAnAbhistadAvaraNIyAnAM karmaNAM kSayeNa phevalajJAnaM samutparya, tadA sA devatA bhaNati-kaye yUyaM banditavyAH / yenaivaM kodhAnibhUtAstiSTatha, tadA te kSapakAH saMyamApanA mithyA me tumkRt-X||38|| miti, maho pAsa upazAntacitto'sAbhiH pApakarmabhirAzAtitaH,evaM teSAmapi zubhAdhyaSasAnena kevalajJAnaM samutpatram . dIpa anukrama ~ 79~ Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [16], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka evaM tesipi suhajhavasANeNaM kevalanANaM samuppaNNaM, evaM pasaMgao kahiyaM kahANaya, uvaNao puNa kohAdigAo apasasthabhAvAo duggaie avAo ti // paralokacintAyAM prakRtopayogitAM darzayannAha sikkhagabhasikkhagANaM saMvegavirahayAi doNhapi / davvAIyA evaM daMsijate avAyA u / / 57 / / vyAkhyA-zikSakAzikSakayoH' abhinavapravRjitacirapravajitayoH abhinavapravajitagRhasthayo saMvegasthai-14 yA dvayorapi dravyAcA 'evam' uktena prakAreNa vakSyamANena vA dayante apAyA iti, tatra saMvego-mokSasukhAbhilASaH sthairya punaH abhyupagatAparityAgaH, tatazca kathaM nu nAma duHkha nivandhanadravyAyavagamAttayoH saMvelagasthairye syAta? dravyAdiSu cApratibandha iti gAdhArthaH // tathA cAha daviraM kAraNagahi vigiMcibhambamasivAikhettaM ca / vArasahiM essakAlo kohAivivega bhAvammi / / 58 // Baa vyAkhyA-ihotsargato mumukSuNA dravyamevAdhikaM vastrapAtrAdyanyadvA kanakAdi na pAdya, zikSakAhisaMdiSTAdikAraNagRhItamapi tatparisamAptau parityAjyam , ata evAha-dravyaM kAraNagRhItaM, kim ! 'vikiMcitavyaM parityAjyam , anekaihikAmuSmikApAyahetutvAt, durantAgrahAdyapAyahetutA ca madhyasthaiH khadhiyA bhAvanIyeti / evamazivAdikSetraM ca, parityAjyamiti vartate, azivAdipradhAnaM kSetramazivAvikSetram, AdizabdAdUnodaratArAjadviSTAdiparigrahaH, parityAjyaM cedamanekaihikAmuSmikApAyasambhavAditi / tathA dvAdazabhirvaSaireSyatkAlA, 1 evaM (tat) prasaGgataH kathitaM kathAnakam , upanayaH punaH krodhAdikAta, aprazasvabhAvAt durgateSAya dati. dIpa anukrama [1] ~80~ Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [58], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama dazavaikA parityAjya iti parsate, tata evApAyasambhavAditi bhAvanA, etaduktaM bhavati-azivAviduSTa eSyatkAla dumapuhAri-vRttikAdvAdazabhirvaranAgatamevojjhitathya iti, uktaM ca-"saMvaiccharavArasaraNa hohiti asivaMti te tao Niti / / pikA sutsatthaM kubvaMtA atisayamAdIhiM nAUNaM // 1 // " ityAdi / tathA 'krodhAdiviveko bhAva' iti krodhAdayo'- dravyAdyA prazastabhAvAsteSAM viveka:-narakapAtanAdyapAyahetutvAtparityAgaH, bhAva iti-bhAvApAye, kArya ityayaM gaathaarthH|| | apAyA: evaM tAvadvastutazcaraNakaraNAnuyogamadhikRtyApAyaH pradarzitaH, sAmprataM drayyAnuyogamadhikRtya pradaryate babAdiehiM nico egaMteNeva jesi appA u / hoi abhAvo tesiM suddayuesaMsAramokkhANaM / / 59 // I vyAkhyA-'dravyAdibhiH' dravyakSetrakAlabhAvaiH nArakatvaviziSTakSetravayo'vasthitakhAprasannatvAdibhiH 'nityaH / vi avicalitakhabhAvaH 'ekAntenaiva' sarvathaiva 'yeSAM vAdinAm 'AtmA' jIvaH tuzabdAdanyaca vastu bhavati saMjAyate 'abhAvaH' asaMbhavaH 'teSAM vAdinAM keSAm ?-'sukhadu:khasaMsAramokSANAm tatrAhAdAnubhavarUpaM kSaNaM sukham , tApAnubhavarUpaM duHkham , tiryagnaranArakAmarabhavasaMsaraNarUpaH saMsAraH, aSTaprakArakarmavandhaviyogo mokSaH, tatra kathaM punasteSAM vAdinAM sukhAyabhAvaH?, Atmano'pracyutAnutpannasthiraikakhabhAvatvAd, anyathAhai tvApariNateH sadaiva nArakatyAdibhAvAdU, aparityaktAprasannave pUrvarUpasya ca prasannatvenAbhavanAdU, evaM zeSa-15 pvapi bhAvanIyamiti gAthArthaH / tatazcaivam 1 saMvatsaradAdA kena bhaviSyati azivamiti te taso niryAnti / sUtrArtha kurvanto'tizayAdibhijJotyA // 1 // - [1] // 39 // ra JamEachan ~81~ Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [60], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ RECEBCASSASCHOOT gAthAMka suhadukkhasaMpaogo na vijaI nicavAyapakkhaMni / egaMtuccheaMmi a suhaduksavigappaNamajuttaM // 6 // vyAkhyA-mukhadaHkhasaMprayogaH, samyaka saMgato vA prayogaH saMprayogaH akalpita ityarthaH 'na vidyate naasti| na ghaTata ityarthaH, ka?-'nityavAdapakSe nityavAdAbhyupagame saMprayogo na vidyate, kalpitastu bhavatyeva, yathA''hunityavAdina:-"prakRtyupadhAnataH puruSasya sukhaduHkhe sta:, sphaTike raktatAdivada buddhipratibimbAdvA'nye" iti, ka-13 lpitatvaM cAsya Atmanastatvata eva tathApariNatimantareNa sukhAdyabhAvAd upadhAnasannidhAvapyandhopale raktatAdivat, tadabhyupagame cAbhyupagamakSatiH, buddhipratibimbapakSe'pyavicalitasyAtmanaH sadaivaikakhabhAvatvAt sadaivaikarUpaprativimyApatteH, svabhAvabhedAbhyupagame cAnityatvaprasaGga iti / mA bhUdanityaikAntagraha ityata Aha'ekAntena' sarvathA ut-prAbalyena chedo-vinAzaH ekAntocchedaH-niranvayo nAza ityarthaH, asima kim ?-sukhaduHkhayorvikalpanaM sukhaduHkhavikalpanam, 'ayuktam aghaTamAnakam , ayamana bhAvArtha:-ekAntocchede'pi sukhAyanubhavitustatkSaNa evaM sarvathocchedAdahetukatvAttaduttarakSaNasyotpattirapi na yujyate, kutaH punastadvikalpanamiti gAthArthaH // ukto'pAyaH, sAmpratamupAya ucyate-tatropa-sAmIpyena (Aya.) vivakSitavastuno'vikalalAbhahetukhAdvastuno lAbha evopAya:-abhilaSitavastvavAptaye vyApAravizeSa ityarthaH, asAvapi caturvidha eva, tathA cAha emeva cauvigappo hoi uvAo'vi tattha dabbaMmi / dhAtubbAo palamo naMgala kulipahi khettaM tu // 61 // R-54 dIpa anukrama [1] ~82~ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [61], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama dazavaikA vyAkhyA-'evameva' yathA apAya:, kim ?-caturvikalpa caturbhedaH bhavatyupAyo'pi, tadyathA-dravyopAyaH hAri-vRtti kSetropAyaH kAlopAyaH bhAvopAyaca, tatra 'dravya' iti dvAraparAmarzaH dravyopAye vicArye 'dhAturvAda' suvarNapAta-13 pikA dinotkarSalakSaNo dravyopAyaH 'prathama' iti laukikA, lokottare tvadhyAdau parTalAdiprayogataH prAsukodakakaraNam , // 40 // dravyAcA kSetropAyastu lAgalAdinA kSetropakramaNe bhavati, ata evAha-lAGgalakulikAbhyAM kSetram' upakramyata iti / upAyAH gamyate, tatazca lAGgalakulike tadupAyo laukikA, lokottarastu vidhinA prAtarazanAdyarthamaTanAdinA kSetrabhAva-8 nam, anye tu yonimAbhRtaprayogataH kAJcanapAtanotkarSalakSaNameva saGghAtaprayojanAdI dravyopAyaM vyAcakSate, vidyAdibhizca dustarAdhvataraNalakSaNaM kSetropAyamiti / atra ca prathamagrahaNapadArtho'tiricyamAna ivAbhAti, pAThAntaraM vA 'dhAubvAo bhaNiotti atra ca kathaJcidavirodha eveti gaathaarthH|| kAlo anAliyAihi hoi bhAvami paMDio abhao / corassa kae narsTi vaDakumAri parikahei / / 62 / / vyAkhyA-kAlazca nAlikAdibhiH jJAyata iti zeSaH, nAlikA-ghaTikA AdizabdAcchavAdiparigrahaH, tatazca nAlikAdayaH kAlopAyo laukikA, lokottarastu sUtraparAvartanAdibhistathA bhavati, "bhAve' ceti dvAraparAmarzavAdbhAvopAye vicArya nidarzanaM, ka ityAha-'paNDitoM vidvAn 'abhayaH' abhayakumArastathA cAha-caura-13 nimittaM nartakyAM (nAbye) vaha (vRddha) kumArI, kim ?, trikAlagocarasUtrapradarzanArthamAha-parikathayati, ta- // 40 // 1 takakharaNTitacIgrAdi vi. pra. 4G+CCTIMROSC JanEditor ~83~ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [62], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama tazca pathA tenopAyatazcaurabhAvo vijJAtaH evaM zikSakAdInAM tena tena vidhinopAyata eva bhAvo jJAtavya iti gAthArthaH // navaraM bhAvovAe udAharaNa-rAyagiha NAma Nayara, tattha seNio rAyA, so bhajAe bhaNio jhaa| mama egakhaMbhaM pAsAyaM karehi, teNa vahaiNo ANattA, gayA kaTThacchidagA, tehiM aDavIe salakSaNo saralo mahaimahAlao dumo viTTho, dhUvo diNNo, jeNesa pariggahio rukkho so darisAveu appANaM, to NaM Na chiMdAmotti, ahaNa dei darisAvaM to chiMdAmotti, tAhe teNa rukkhavAsiNA vANamaMtareNa abhayassa darisAvo dipaNo, ahaM rapaNo egakhaMbhaM pAsAyaM karemi, sabvouyaM ca ArAmaM karemi savvavaNajAiuveyaM, mA chiMdahatti, evaM teNa kao paasaao| annayA egAe mAyaMgIe akAle aMbayANa dohalo, sA bhattAraM bhaNai-mama ayayANi ANehi, tadA akAlo aMbayANaM, teNa oNAmiNIe vijAe DAlaM oNAmiyaM, aMbayANi gahiANi, puNo a upaNamaNIe upaNAmiyaM, pabhAe raNNA diTTa, payaM Na dIsaha, ko esa maNuso atigao,? bhASopAye udAharaNa rAjagaha nAma nagara, tatra giko rAjA, sa bhAryayA bhagitaH-yA mamaikastambha prAsAdaM kAraya, tena varSakina bhAvaptAH, gatAH kASThacche. dakAH (kASThAni chetuM), tairaTabyo salakSaNaH saralo mahA'timahAlayo humo rayaH,dhUpI dattaH, yenaiSa parigRhIto vRkSaH sa darzayatyAramAnaM, udA enaM na chinyaH iti, adha na dAsyatha darzanaM tadA chetsyAma iti, tadA tena vRkSavAsinA vyantareNAbhayAya darzanaM dattam ahaM rAjJa ekasvambha prAsAdaM karomi sarva kaM cArAmaM karomi sarvacanajAtyupetaM, mA chindhi (chetsIH) iti, evaM tena kRtaH prAsAdaH / anyadaikasyA mAtanayA makAle dohada AtrANAm , sA bhattAra bhaNati-mAmAmAnAnaya, tadA'kAla AmrAgI, tenAvanAminyA niyayA zAkhA'vanAmitA mAmA gRhItAH punadhonAminyonAmitA, prabhAte rAzA daSTa, padAni na dRzyante, ka eSa bhanyo'tigataH / , [1] ~84~ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [62], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama dazabaikA | jassa esA erisI sattitti so mama aMteuraMpi dharisehittikAuM abhayaM sadAveUNa bhaNai-sattarattassa A1dumapuhAri-vRttiH abhaMtare jaMi coraM NANesi to Nasthi te jiivi| tAhe abhao gavesiDe ADhatto, NavaraM egami paese|| | pikA gojo ramiukAmo, milio logo, tattha gaMtuM abhao bhaNati-jAva gojo maMDei appANaM tAva mamegaM a- 'padravyAdyA // 41 // kkhANagaM suNeha jahA kahiMpi Nayare ego dariddasiTThI parivasati, tassa dhUyA vuDakumArI aIva rUviNI ya, upAyAH svaraNimittaM kAmadevaM adheDa, sA ya egami ArAme corie pupphANi ucetI ArAmiNa viTThA, kayatthiumA utsA, tIe so bhaNio-mA maI kumAri viNAsehi, tavAvi bhayaNIbhANijjIo asthi, teNa bhaNiA-ekAe vavatthAe muyAmi, jai NavaraM jammi divase pariNejasi taddivasaM ceva bhattAreNa aNugghADiyA samANI mama sayAsaM ehisi to muyAmi, tIe bhaNio-evaM havautti, teNa visajiA annayA pariNIA, 1 yasdazI zakirivi sa mamAntaHpuramapi varSayati itikaravA'bhava pAdayitvA bhaNati. satarAvasyAbhyantare yadi thora nAnayasi tadA te nAti jIvitam / | tadA'bhayo gaveSayitumAitaH, bhayaramekasmin pradeze nataze rastukAmaH, milito lokaH, tatra gatvA'bhayo bhaNati yAvatako maNDayati AtmAnaM tAvanmamaikamAkhyAna | zRNuta yathA kaslimapi nagare eko daridazreSThI pariSarAti, vama putrI vRddhakumArI atIka rUpiNI ca, baranimittaM kAmadevamarcagati, sA paikasminArAne cauryA puSpANyucinyatI ArAmi keNa rAdhA, kayArthitumArabdhA, tayA sa bhahIta:--mA mA kumArI binAzaya, tathApi bhaginIbhAgineNyaH santi, tena bhaNitA-ekayA vyavasthayA | // 41 // muccAmi yAda para yasina divasa pariNayasi tamiva divase bho'nucAritA satI mama sakAzamAyAsya si tadA muccAmi, tathA maNitaH-evaM bhavatpiti, tena / " | visthA anyadA pariNItA. [1] JamEacabouTO ~85~ Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -] / gAthA ||1|| niyukti: [62], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 494 prata sUtrAMka/ gAthAMka jAhe apavarake pavesiA tAhe bhattArassa sambhAvaM kahei, visajiyA baccA, paTThiyA ArAma, aMtarA a corehi gahiyA, tesiMpi sambhAvo kahio, mukA, gacchaMtIe aMtarA rakkhaso viTTho, jo chapahaM mAsANaM AhArei, teNa gahiyA, kahie mukkA, gayA ArAmiyasagAsaM, teNa diTThA, so saMbhaMto bhaNai-kahamAgayAsi,tAe bhaNiaM-4 mayA kao so pudiva samao, so bhaNai-kahaM bhattAreNa mukkA?, tAhe tassa taM savvaM kahiaM, aho sacapainnA esA mahilatti, ettiehiM mukkA kihAhaM duhAmitti teNa vimukA, paDiyaMtI a gayA sabvesiM tesiM majjheNaM, AgatA tehiM sabvehiM mukkA, bhattArasagAsaM aNahasamaggA gayA / tAhe abhao taM jaNaM pucchai-akkhaha ettha keNa dura karya?, tAhe issAluyA bhaNati-bhattAreNaM, chuhAluyA bhaNaMti-rakkhaseNaM, pAravAriyA bhaNaMti-mAlA dIpa anukrama [1] 1 yadA'pavarakaM praviSTA tadA bhatuMH sadbhAvaM kathayati, vinaSTA bajati, prasthitA''rAmamantarA va dhoragrahItA, tebhyo'pi sadbhAvaH kathitaH, mukA, gacchanyAntarA rAkSaso rASTaH, yA pahnimasirAhArayati, tena gRhItA, kathite muktA, gatA''rAmikasa kAzaM, tena dRzaza, sa sambhrAnto bhaNati-kathamAgatA'si ?, tayA bhaNitam -mayA kRtaH sa pUrva samagaH (sotaH), sa bhaNani-kathaM bhA muktA ! sadA tasmai tatsarva kavitam , aho satyapratiSA mahileti, iyanimuktA kathamahaM dUSayAmi ! iti tenApi mukA, prativAntI ca gatA sarveSAM teSAM madhyena, AgayA sasaumuMkA, bhartuH sakAzamanaSakhamArgA gtaa| tadA'bhayavAn janAn pRcchatiAkhyAtAtra kena duSkara kRtaM / tadA deyolakA bhaNanti-bhA, vAlukA bhaNanti-rAkSasena, pAradArikA bhaNanti-mAlAkAreNa, harikezena bhaNitamcauraiH, pacAsa gRhItaH yatheSa cIra iti / ~86~ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 42 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [62], adhyayanaM [1], muni dIparatnasAgareNa saMkalita bhASyaM [-] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH gAreNaM, harieseNa bhaNiaM-corehiM pRcchA so gario, jahA esa coroti / etAvatprakRtopayogi / jahA abhaeNa tassa corassa uvAeNa bhAvo NAo evamihavi sehANamuvahAyaMtayANaM uvAeNa gIattheNa vipariNAmAdiNA bhAvo jANiabvotti, kiM ee pavvAvaNijyA navatti, pazvAviesuvi tesu muMDAvaNAisu emeva vibhAsA, yaduktam- "panvAvio siyatti a muMDAveDaM na kappai" ityAdi / kahANayasaMhAro puNa-coro seNiyassa uvaNIo, pucchieNa sambhAvo kahio, tAhe raSNA bhaNiyaM jaDU navaraM eyAo vijJAo dehi to na mAremi, demitti abbhuvagae AsaNe hio paDhaI, na ThAI, rAyA bhAI-kiM na ThAI ?, tAhe taM mAyaMgo bhaijahA aviNaeNaM paDhasi, ahaM bhUmIe tumaM AsaNe, NIyatare ubaviTTho, ThiyAto siddhAo ya vijjAoti kRtaM prasaGgena / evaM tAvallaukikamarthAkSiptaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtyoktA dravyopAyAdayaH, sAmprataM dravyAnuyogamadhikRtya pradairyanta iti / tatrApyupAyadarzanato nityAnityaikAntavAdayoH sukhAdivyavahArAbhAvaprasaGgena tathA pratyakSagocarAtikrAntezva vastuta AtmAbhAva eveti mA bhUcchiSyakANAM mativibhramota upAyata evAtmAstitvamabhidhAtukAma Aha 1] yathA'bhayena tasya carakhopAvena bhAvo jJAtaH evamihApi zaikSakANAmupasthApyamAnAnAmupAyena gItArthena vipariNAmAdinA bhAyo jJAtavya iti kimete prajJAjanIyA naveti prannAjitedhvapi teSu muNDanAdiSu evameva vikalpaH (vibhASA ) "prAjitaH syAditi va muNDayituM na kalpate" kathAnakasaMhAraH punaH caurA zikAyopanItaH, pRSThena sadbhAvaH kathitaH, tadA rAjJA bhaNitaM yadi navaramete viye dadAsi tadA na mAravAmi, badAmItyabhyupagate Asane sthito bhaNati, na tiSThataH, rAjA bhaNati kiM na tiSThataH tadA taM mAtaze bhaNati yathA avinayena paThasi ahaM bhUmI svamAsane, nIcatare upaviSTaH sthite siddhe ca viye ivi. For ane & Personal Use Oily ~87~ 1 drumapu SpikA0 dravyAcA upAyAH // 42 // brary dig Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] daza. 8 "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH niryukti: [63], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita evaM tu iddaM AyA pazcakkhaM aNuvalabbhamANo'vi / suhadukkhamAiehiM gijhara he UhiM asthitti // 63 // vyAkhyA - evameva yathA dhAtuvAdAdibhirbravyAdi 'ha' asmi~lloke 'AtmA' jIvaH 'pratyakSa'miti tRtIyArthe dvitIyA pratyakSeNa 'anupalabhyamAno'pi' adRzyamAno'pi 'sukhaduHkhAdibhiH' AdizabdAt saMsAraparigraho gRhyate 'hetubhiH' yuktibhiH 'asti' vidyata iti evaM gRhyate, tathAhi sukhaduHkhAnAM dharmatvAddharmasya cAvazyamanurUpeNa dharmiNA bhavitavyaM na ca bhUtasamudAyamAtra eva deho'syAnurUpo dharmI, tasyAcetanatvAt sukhAdInAM ca cetanatvAditi, atra bahu vaktavyamiti gAthArthaH // jaha vassAo halthi gAmA nagaraM tu pAusA sarayaM / odaiyAu uvasamaM saMkaMtI devadattassa // 64 // vyAkhyA -yathA 'veti prakArAntaradarzane 'azvAt' ghoTakAt 'hastinaM' gajaM grAmAt nagaraM tu prAvRSaH zaradaM | prAvRTkAlAccharatkAlamityarthaH, audadhikAd bhAvAda 'upazama' mityopazamikaM 'saMkrAnti:' saMkramaNaM saGkrAntiH kasya ? - devadattasya pratyakSeNeti zeSaH // evaM sa jIvassavi davvAIsaMkramaM pahucA u / asthittaM sAhijjai paJcastreNa parokkhapi / / 65 / / vyAkhyA- 'evaM' yathA devadattasya tathA, kim ? - 'sato' vidyamAnasya jIvasyApi dravyAdiSu saMkramaH, AdizabdAt kSetrakAlabhAvaparigrahaH, taM 'pratItya' Azritya 'astitvaM' vidyamAnatvaM 'sAdhyate' avasthApyate / Ahasato'stitvasAdhanamayuktam, na, acyutpannavipratipannaviSayatvAt sAdhanasya, 'pratyakSeNa' azvAdisaMkramaNa, sa For ane & Personal Use City ~88~ nbrary dig Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 43 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [65], adhyayanaM [1], muni dIparatnasAgareNa saMkalita bhASyaM [-] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH sarvathA sAkSAtparicchittimaGgIkRtya 'parokSamapi' apratyakSamapi, avagrahAdikhasaMvedanato lezatastu pratyakSamevaitat etaduktaM bhavati yathA azvAdisaGkAntirna devadattAkhyaM dharmiNamatiricya varttate, evamiyamapyaudArikAdvaikriye tiryaglokAdUrdhvaloke parimitavarSAyuSka paryAyAdaparimitavarSAyuSkaparyAye cAribhAvAdaviratabhAve ca saGkA|ntirna jIvAkhyaM dharmiNamantareNopapadyata iti vRddhA vyAcakSate / anye tu dvitIyagAthApazcArddha pAThAntarato'nyathA vyAcakSate tatrAyamabhisambandhaH, - 'evaM tu ihaM AyeM tyAdigAthayopAyata evAtmAstitvamabhidhAyAdhunopAyata evaM sukhaduHkhAdibhAvasaGgatinimittaM nityAnityaikAnta pakSavyavacchedenAtmAnaM pariNAminamabhidhitsurAha--'jahavassAo' gAthAvyAkhyA pUrvavat // evaM sa jIvarasavi dabAIsaMkarma paDuccA u pariNAmI sAhija pathaktreNaM parokakheci // 66 // pUrvArddha pUrvavat, pazcArddhabhAvanA punariyam-na hyekAntanityAnityapakSapoISTA'pi dravyAdisaGkrAntirdevadattasya yujyate ityatastadbhAcAnyathAnupapattyaiva pariNAmasiddheriti, uktaM ca- "nArthAntaragamo yasmAt sarvathaiva na cAgamaH / pariNAmaH pramAsiddha, iSTazca khalu paNDitaiH // 1 // ghaTamauli suvarNArthI, nAzotpAdasthitiSvayam / zokapramodamAdhyasthyaM jano yAti sahetukam // 2 // payovrato na dadhyatti, na payo'tti dadhivrataH / agorasavato nobhe, tasmAdvastu trayAtmakam // 3 // " iti gAthAdvayArthaH / uktamupAyadvAramadhunA sthApanAdvAramanidhitsurAhaThavaNAkammaM eka viDaMto taratha poMDarIaM tu / ahavA'vi sannaDhakaNahiMgusivakayaM udAharaNaM // 67 // For ane & Personal Use City ~89~ 1 dumapu SpikA0 upAyA haraNam // 43 // brary dig Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [67], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka vyAkhyA-sthApyate iti sthApanA tayA tasyAstasyAM vA karma-samyagabhISTArthaprarUpaNalakSaNA kriyA sthApanAkarma, 'eka miti tajjAsyapekSayA 'dRSTAnto nidarzanaM 'tatra' sthApanAkarmaNi 'pauNDarIkaM tu' tuzabdAttadhAbhUtamanyacca, tathA ca pauNDarIkAdhyayane pauNDarIka prarUpya prakriyayaivAnyamatanirAsena khamataM sthApitamiti, athavetyAdi pazcArddhaM sugamam , laukikaM cedamiti gAthAkSarArthaH // bhAvArthastu kathAnakAdabaseyaH, taccedam-jahA haigammi Nagare ego mAlAyAro saNNAio karaMDe pupphe ghesUNa vIhIe ei, so aIva acAo, tAhe teNa sighaM cosiriUrNa sA pupphapiDigA tasseya uvari palhatthiyA, tAhe loo pucchai-kimayaMti ?, jeNiya puphANi chaDDesitti, tAhe so bhaNai-ahaM Alovio, ettha hiMgusibo nAma, etaM taM vANamaMtaraM hiMgusivaM nAma uppannaM, loeNa pariggahiyaM, pUyA se jAyA, khAigayaM ajjavi taM pADaliputse hiMgusivaM nAma vaannmNtrN| dI evaM jada kiMci uDDAhaM pAvayaNIyaM kayaM hojA keNavi pamAeNa tAhe tahA pacchAeyabvaM jahA pacupaNaM pavayaNu 1vakasmin nagare eko mAlAkAraH jJAyitA karaNThe puSpANi grahItvA vIbhyAmeti, so'tIya vyathitaH, tadA tena zIya byusajya sA puSpapiTikA tasyaivopari | paryastA, tadA lokaH pRcchati-kimetaditi / , yenAtra puSpANi sajasi iti, tadA sa bhagati-ahamalo pikaH, atra hiziyo nAma, etat tat vyantarika hitazivaM nAmotpatra, lokena parigRhItaM, pUjA tasA jAtA, svAtigatamadyApi tatpATaliputra hizivaM nAma vyantarikam / evaM yadi kicid apabhAjanAkA prAyacanikaM kRtaM bhavet kenApi pramAvena tadA tathA prakachAdavitavyaM yathA pratyuta pravacanodbhAvanA bhavati 'saMjAtAyAmapadhAjanAyo yathA giri siddhaH kuzalavuddhibhiH / lokasya dharmazraddhA pravacanavaNena muSTha kRtA // 1 // 1(6) sNjnyaapiidditH| bAdhitaH vi. pa. (2) prakSisA. vi. pa. (1) loThio devatayA khayamavalokitaH vi. pa.(4) paNa pratyuta pi. pa. dIpa anukrama ~ 90 ~ Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 44 // Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [67], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH bhAvaNA havai / "saMjAe uDDAhe jaha girisiDehiM kusalabuddhIhiM / loyassa dhammasaddhA pavayaNavaNNeNa suTTa kathA // 1 // evaM tAvaJcaraNakaraNAnuyogaM lokaM cAdhikRtya sthApanAkarma pratipAditam adhunA dravyAnuyogamadhikRtyopadarzayannAha - samvabhicAraM hetuM sahasA vottuM tameva annehiM / uvavUhai sappasaraM sAmatthaM cappaNo nAuM // 68 // vyAkhyA saha vyabhicAreNa varttata iti savyabhicArastaM 'hetuM' sAdhyadharmAnvayAdilakSaNaM 'sahasA' tatkSaNameva 'vottuM' abhidhAya 'tameva' hetum 'anyaiH' hetubhireva 'upabRMhate' samarthayati 'saprasaram' anekadhA sphArayan 'sAmarthya' prajJAbalam, cazabdo bhinnakramaH 'Atmanazca' svasya ca 'jJAtvA' vijJAya cazabdAtparasya ceti gAthArthaH // bhAvArthastvayam - dravyAstikAca nekanayasakulapravacanajJena sAdhunA tatsthApanAya nayAntaramatApekSayA savyabhicAraM hetumabhidhAya pratipakSanayamatAnusArataH tathA samarthanIyaH yathA samyaganekAntavAdapratipattirbhavatIti / Aha-udAharaNabhedasthApanAdhikAracintAyAM savyabhicArahetvAbhidhAnaM kimarthamiti ?, ucyate, tadAzrayeNa bhUyasAmudAharaNAnAM pravRtteH, tadanvitaM codAharaNamapi prAya iti jJApanArtham, alaM prasaGgena / abhihitaM sthApanAkarmadvAram adhunA pratyutpannavinAzadvAramabhidhAtukAma Aha hoti paDuppannaviNAsaNaMmi gaMdhabviyA udAharaNaM / sIso'vi katthavi jar3a ajjhovajjijja to guruNA / / 69 / / vyAkhyA bhavanti pratyutpannavinAzane vicAyeM gAndharvikA udAharaNaM laukikamiti / tatra pratyutpannasya For ane & Personal Use City ~ 91~ 1 drumapuSpikA0 sthApanodaTo hizivo0 // 44 // beary dig Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [69], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ 4S4 gAthAMka vastuno vinAzanaM pratyutpannavinAzanaM tasminniti samAsaH / gAndharvikA udAharaNamiti yaduktaM tadidam-jahA | egammi Nagare ego vANiyao, tassa bahuyAo bhayaNIo bhAiNijjA bhAujjAyAo ya, tassa gharasamIve marAuliyA gaMdhabbiyA saMgIyaM kareMti divasassa tinni bAre, tAo vaNiyamahilAo teNa saMgIyasaddeNa tesu gaMdhabdhiema ajjhovavannAo kiMci kammAdANaM na kareMti, pacchA teNa vANiyaeNa ciMtiyaM-jahA viNavA eyAKotti, ko uvAo hojjA ? jahA na viNassaMtittikA mittassa kahiyaM, teNa bhaNNai-appaNo gharasamIve vANa maMtaraM karAvehi, teNa kayaM, tAhe pADahiyANaM rUvae dAuM vAyAvei, jAhe gaMdhabviyA saMgIyayaM ADhaveti tAhe zate pADahiyA paDahe diti vaMsAdiNo ya phusaMti gAyaMti ya, tAhe tesiM gaMdhabbiyANaM viggho jAo, paDahasaddeNa yaNa subbaDa gIyasaho, tao te rAule ucaTThiyA, vANio sahAvio, kiM vigghaM karesitti? bhaNai-mama ghare devo, ahaM tassa tinni velA paDahe davAvemi, tAhe te bhaNiyA-jahA annattha gAyaha, kiM devassa dive dive 1 yathaikasin nagare eko vaNika tasya bahukA bhaginyaH bhAgineyyaH prAtUjAvAca, tasya gRhasamIpe rAjakulIyA gAndharvikAH sanItaM kurvanti divase zrIn vArAn , tA paNimAhilAstena sajhautazamvena teSu gAndhavikeSu adhyupapannAH kicitkarmAdAnaM na kurvanti, pavAttena vaNijA cintitam-yathA vinayA etA iti, ka uDApAvo bhavet / yathA na vinazyantItikRtvA mitrAya kathitaM, tena bhavyate-Atmano gRhasamIpe yantarika kAraga, tena kRtam, sadA pATahikebhyo rUpyakAn dattvA kAH satimAdriyanta tadA te pATAhakAra paTahAn dadAta vazAdAca spRzAnta gAyanti ca, tadA teSAM gAndhavikANAM vino jAtA, kApaTaizabdena ca na bhUyate gItazabdaH, tataste rAjakule upasthitAH, vaNik zabdAvitaH, kiM visaM karoSIti !, bhaNati-mama rahe devaH, aI tasva tikho velAH paTaI dApayAmi, tadA te bhaNitAH-yathA'nyatra gAyata, ki devasya divase divase dIpa anukrama ~ 92 ~ Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [69], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ dazavaikA hAri-vRttiH // 45 // gAthAMka dIpa anukrama aMtarAiyaM kajai ? / evaM AyarieNavi sIsesu agArIsu ajjhovavajamANesu tAriso uvAo kAyavyo / jahA tesiM dosassa tassa NivAraNA havai, mA te ciMtAdiehiM NarayapaDaNAdie avAe pAvahiti, uktaM pikA ca-"ciMteI dagumicchaha dIhaM NIsasaha taha jairo doho / bhattAroyaMga muchA ummatto Ne yANaI maraNaM // 1 // pratyutpannapaDhame soyaI vege baDheM taM gacchaI biiyavege / NIsasai taiyavege Aruhai jaro cautthaMmi // 2 // ijjhaivinAze paMcamavege chaThe bhattaM na royae vege| sattamiyaMmi ya mucchA aTThamae hoi ummtto||3||nnvme Na yANai kiMci gAndharvidasame pANehiM muccai maNUso / eesimavAyANaM sIse rakkhaMti AyariyA // 4 // paraloiyA avAyA bhaggapa-1 kodA. iNNA paDati naraemANa lahaMti puNo bohiM hiMDaMti ya bhavasamudaMmi ||5||"amumevaarth cetasyAropyAha-zipyo'pi vineyo'pi 'kacit vilayAdau 'yadI tyabhyupagamadarzane 'abhyupapadyata' abhiSvaGgaM kuryAdityarthaH tato 'guruNA' AcAryeNa, kim ?-gAthA antarAyaH kiyate / evamAcArveNApi ziSyevagAriNISu adhyupapadyamAneSu tAsa upAyaH kartavyo yathA teSAM doSasya tasya nivAraNaM bhavati, mA te cintAdikainarakapatanAdikAn apAyAna prApsyandIti-cintayati draSTumicchati dIrtha niHzvasiti tathA uparo dAhaH / bhakArocako mUrchA unmatto na jAnAti maraNam // 1 // prathame zocati vaige draSTuM to gacchati dvitIyavaige / niHzvasiti tRtIyage Arohati jvaravatuH // 3 // dahAte pacage bege SaSThe bhaka na rocate vege / saptame ca mULa aSTame bhavatyunmattaH // 3 // nagame na jAnAti kizcidazame prANairmucyate manuSyaH / etebhyo'pAyebhyaH ziSyaM rakSAmanyAcAryAH // 4 // pAralaukikA apAyA bhanapratijJAH 4 patanti narakeSu / na labhante punadhi hiDante ca bhavasamude // 5 // jyAdau vi. pa. JanEdcasthani ~93~ Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [?] Ja Education in bhASyaM [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryuktiH [70], AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita vAreya uvAeNa jaivA vAUlio vadejjAhi / sabve'vi natthi bhAvA kiM puNa jIvo sa bottalvo // 70 // vyAkhyA--'vArayitavyo' niSeddhavyaH, kiM yathAkathaJcit ? netyAha- 'upAyena' pravacanapratipAditena, yathA'sau samyagvarttata iti bhAvArthaH / evaM tAvalaukikaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtya vyAkhyAtaM pratyutpannavinAzadvAram adhunA dravyAnuyogamadhikRtyAha-yadivA 'vAtUliko' nAstiko vadet, kiM ? - 'sarve'pi ghaTapaTAdayaH 'Nasthiti prAkRtazailyA na santi 'bhAvAH' padArthAH kiM punarjIvaH ? sutarAM nAstItyabhiprAyaH, 'sa vaktavyaH' so'bhidhAtavyaH kimityAha jaM bhaNasi natthi bhAvA vayaNamiNaM atthi natthi ? jai asthi eva painnAhANI asabha Nu nisehara ko Nu ! / / 71 / / vyAkhyA- 'yadbhaNasi' yadravISi 'na santi bhAvA' na vidyante padArthA iti, 'vacanamidaM' bhAvapratiSedhakamasti nAstIti vikalpau ?, kiM cAto ?, yadyasti evaM pratijJAhAniH pratiSedhavacanasyApi bhAvatvAt tasya ca sattvAditi bhAvArthaH, dvitIyaM vikalpamadhikRtyAha - 'asao pu'kti athAsanniSedhate ko nu ?, niSedhavacanasyaivAsattvAdityayamabhiprAya iti gAdhAtryArthaH / yaduktam- 'kiM punarjIvaH' ityatrApi pratyutpannavinAzamadhikRtyAhaNo ya vivakhApuvvo so'jIvumbhavoti na tha sAvi / jamajIkssa u siddho paDisehadhaNIo to jIvo // 72 // vyAkhyA- cazabdasyaivakArArthatvenAvadhAraNArthatvAt 'na ca' naiva 'vivakSApUrvI' vivakSAkAraNaH icchAheturi For te&Personal Use Oily ~94~ 3%% % a bh ibrary dig Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [72], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 446 prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama tyarthaH, 'zabdoM dhvaniH 'ajIvodbhavaH' ajIvaprabhava ityarthaH, vivakSApUrvakazca jIvaniSedhakA zabda iti, mA bhU-1 dumapuhAri-vRttiH dvivakSAyA eba jIvadharmavAsiddhirityata Aha-'na ca' naiva 'sApi' vivakSA 'yadu' yasmAt kAraNAda 'ajI- pikA lavasya tu ajIvasyaiva, ghaTAdiSvadarzanAt, kintu manastvapariNatA(sya)nvitatattadrabyasAcivyato jIvasyaiva. hezodA // 46 // yatazcaivamataH 'siddhA' pratiSThitaH 'pratiSedhadhvana' nAsti jIva iti pratiSedhazabdAdevetyarthaH, 'tataH tasmAt 'jIvaharaNabhedAH Atmeti, atra bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi gAthArthaH // vyAkhyAtaM pratyutpannavinAzadvAra, tadanvAkhyAnAcodAharaNamiti mUladvAram , adhunA taddezadvArAvayavArthamabhidhitsurAha AharaNaM tadese cauhA aNusahi taha ubAlaMbho / pucchA nissAvayaNaM hoi subhaddA'NusahIe // 73 // vyAkhyA-udAharaNamiti pUrvavad, upalakSaNaM cedamatra, tathA cAha-tasya dezastaddeza udAharaNadeza ityarthaH, ayaM sA'catujhe catuSpakAraH, tadeva catuSpakAratvamupadarzayati-anuzAsanamanuzAsti:-sadguNotkIrsanenopavRhaNami-4 tyarthaH, tathopAlambhanamupAlambha:-bhAyaiva vicitraM bhaNanamityarthaH, pRcchA-praznaH kiM kathaM kenetyAdi, nizrAvacanam-ekaM kazcana nizrAbhUtaM kRtvA yA vicitroktirasau nizrAvacanamiti / tatra bhavati subhadrA nAma zrAvikodAharaNam, ka?-anuzAstAviti gAthAkSarArthaH // tattha aNusaTThIe subhaddA udAharaNaM-caMpAe NayarIe X // 46 // 1 tatrAnuzAstI subhadodAharaNam-campAyAM nagaryo [1] Jamaicasonline ICI ~ 95~ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] Ja Education in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [73], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH jiMNadattassa susAvagassa subhaddA nAma dhUyA, sA aIba svabaI sAya taMzcaNiyauvAsaeNa diTThA, so tAe ajjhovavaNNo, taM maggaI, sAvago bhAi-nAhaM micchAdiTThissa dhUyaM demi, pacchA so sAhUNA samIvaM gao dhammo ya aNeNa pucchio, kahio sAhUhiM, tAhe kavaDasAvayadhammaM pagahio, tattha ya se sanbhAveNaM caiva uvagao dhammo, tAhe teNa sAhUNaM sambhAvo kahio, jahA mae kavaDeNaM dAriyAe kae, NaM NAyaM jahA kabaDeNaM kajjahitti, aNNamiyANi deha me aNubvayAI, loge sa payAso sAvao jAo, tao kAle gae barayA mAlayA paTTaveha, tAhe teNa jiNadanteNa sAvaottikAUNa subhaddA diNNA, pANiggaddaNaM vattaM, annayA so bhaNai-dAriyaM gharaM Nemi, tAhe taM sAvao bhaNai-taM savvaM uvAsayakulaM, esA taM NANuvattihiti, pacchA chobhayaM vA labhejatti, NivyaMdhe visajjiyA, NeUNa jugayaM gharaM kayaM, sAsUNaNaMdAo pauTThAo bhikkhUNa bhaktiM Na kareinti, 1 jinadattasya subhAvakasya subhadrA nAma putrI, sA'tIva rUpiNI, sA tazcanika (bauddha) upAsakena dRSTA sa tasyAmadhyupapannaH tAM mArgayati dhAvako bhagatinAI midhyAdRSTave putrI dadAmi sa pazcAt sAdhUnAM samIpe gataH dharmadhAnena pRSThaH kathitaH sAdhubhiH kapaTabhAvakena tadA dharmaH pragRhItaH, tatra ca tasya sadbhAvenaivopagato dharmaH, tadA tena sAdhubhyaH sadbhAvaH kathitaH, yathA mayA kapaTena dArikAyAH kRte etajjJAtaM yathA kapaTena kiyate iti anyat idAnIM dehi mahyamatAni loke sa prakAzaH dhAvako jAtaH, tataH kAle gate varakAH mAlAH prasthApayanti tadA tena jinadattena dhAvaka itikRtvA subhadrA dattA, pANigrahaNaM vRttam, anyadA sa bhaNati dArikAM gRhaM nayAmi tadA se Avako bhaNati tad sarvamupAsakakulam eSA rAmAnuvartsyati, pAt apamAnaM vA khameteti, nirbandhe virAya gItavA pRthag rAI kRtaM bhUnanandaraH pradviSTAH bhikSUNAM bhakti karotIti / (1) tavyaSNisa0 pra0 (2) nedam pra. Forte & Personal Use City ~96~ brary dig Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [73], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ taddeze'nu gAthAMka dIpa anukrama dazavaikA0 annayA tAhiM mubhadAe bhattArassa akkhAyaM-esA ya seavaDehiM samaM saMsattA, sAvao Na sahaheba 41 dumapu.. hAri-vRttiHannayA khamagassa bhikkhAgayassa achimi kaNuo paviTTho, subhadAe jinbhAe so kiNuo pheDio, pikA // 47 // subhaddAe cINapitRRNa tilao kao, so akhamagassa nilADe laggo, uvAsiyAhiM sAvayassa darisio, sAvaeNa pattIrya, Na tahA aNupattai, subhaddA ciMtei-kiM accherayaM? je ahaM gihatthI chobha labhAmi, ja zAstau supavayaNassa uDAho evaM me dukkhaitti, sA rattiM kAussaggeNa ThiyA, devo Agao, saMdisAhi kiM karemi ?, bhadrodA0 sA bhaNai-e me ayasaM pamajAhitti, devo bhaNai-evaM havau, ahameyassa Nagarassa cattAri dArAI Thave-2 hAmi, ghosaNayaM ca ghosehAmitti, jahA-jA pahabbayA hoi sA eyANi dArANi ugghADehiti, tattha tumaM|8/ ceva egA ugghADesi tANi ya kavADANi, sayaNassa pacayanimittaM cAlaNIe udagaM chodaNa darisijjAsi, anyadA tAmiH subhadAyA bhari prati AkhyAtam eSA ca zvetapaTaiH saMsaktA, zrAvako na adhAti, anyadA kSapakasya bhikSAgarAsa adhika rajaH pramiSTa, | subhadayA jidayA tabrajaH spheThita, subhadrayA sindUreNa tilakaH kRtaH, sa cakSapakasya lalATe namaH, upAsikAbhiH pAvakasya darzitaH, zrAvakeNa pratyAyitaM, na | tathA'nuvarsayati, subhadrA cintayati-kimAzcaryam / yadahaM sahasthA'pamA bhe, matpravacanasthApanAjanA etanmAM duHkhayati iti, sA rAtrI kAyotsaryeNa sthitA, deva AgataH, saMdiza kiM karomi ?, sA bhaNati-etanme'yazaH pramANayeti, devo bhagati evaM bhavatu, ahametasa nagarasya catvAri dvArANi sthagayicyAmi, poSaNAM ca ghoSayiSyAmi iti, yathA-yA pativratA bhavati sA etAni dvArANi udghAdayiSyatIti, tatra lagekodghATayiSyasi tAni kapATAni, khajanasya pratyayAnimittaM // 47 // thAlaNyAmudakaM kSiyA darzayeH, [1] ~97~ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [73], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka OMOMOM5555 tao cAlaNI phusiyamavi Na gilihiti, evaM AsAseUNa Niggao devo, gayaradArANi aNeNa ThaviyANi, |NAyarajaNo ya addaNNo, io ya AgAse vAyA hoi 'NAgarajaNA mA Nirattharya kilissaha,jA sIlavaI cAladANIe chuDhe udagaMNa gilati sA teNa udgeNa dAraM acchoDei, tao dAraM ugghADijissati', tattha bahuyAo seDisatyavAhAdINaM dhUyasuNhAo Na sakati palayaMpi lahiuM, tAhe subhaddA sayaNaM Apucchai, avisajjaMtANa ya| cAlaNIe udayaM choTUNa tesiM pADiheraM darisei, tao visajjiyA, uvAsiAo evaM ciMtiumADhasAo-jahA esA samaNapaDilehiyA ugghADehiti, tAe cAlaNIe udayaM chahaM, Na gilaitti picchittA visannAo, tao mahAjaNeNa sakArijjatI taM dArasamIrya gayA, arahaMtANaM namokAUNa udaeNa acchoDiyA kavADA, mahayA saddeNaM koMkAravaM karemANA tinni vi gopuradArA ugghADiyA, uttaradAraM cAlaNipANieNaM acchoDeUNa bhaNai-15 dIpa anukrama [1] satapAlanyA bindurapi na patiSyati, evamAzvAsya nirgato devaH. nagaradArAgyanena sthagitAni, nAgarajanazvAJcatimApanA, itathAkAze vaagbhuut-naagrjnaaH| dimA nirarthaka ziSuH, yA zIlavatI (yayA) cAlanyAmudakaM kSiptaM (sada) na milati sA tenodakena dvAramAcchoTayati, tato dvAramudghATiyate iti, tatra vayaH beThisArthavAhAdInAM putrIsnuSAH na zakuvanti pracAramapi la , tadA bhubhadrA khajanamAyacchate, avisajatAca cAkhanyAnudaka kSiptvA teSAM prAtIhAya darzayati, yo bisyA, upAsikA evaM cintitamAhatA yathaiSA zramaNapratilekhitodghATayiSyati, tayA cAlanyAmudakaM zikSa, na gilati iti zreSaNa viSaNNAH, tato mahAjanena | satkiyamANA taM dvArasamIpaM gatA, ahaMto namaskRtyodakena AcchoTitAni kapATAni, mahatA zabdena kodAravaM kurvanti trINyapi gopuradvArANi udghATitAni, uttaradvAraM cAlanIpAnIyenAcchovya bhagati. (1) palikAmAtramapi vi. pa. JaElicationidi ~ 98~ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [73], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||1|| dazavaikA0jA mayA sarisI sIlavaI hohiti sA evaM dAraM ugghADehiti, taM ajjaci dakiyaM ceva acchai, pacchA NAyahAri-vRttiH rajaNeNa sAhukAro kao-aho mahAsaitti, aho jayai dhammotti / evaM loiyaM, caraNakaraNANuorga puNa paDucapikA0 yAvaJcAdisu aNusAsiyavyA, ujjuttA aNujjuttA ya saMThaveyabbA jahA sIlavaMtANaM iha loe erisaM phala tddeshe'nu||48|| miti / amumevArthamupadarzayannAha 4 zAstau susAhukkArapurogaM jaha sA aNusAsiyA purajaNeNaM / veyAvazcAIsu vi eva jayaMte NuvoheyA / / 74 // bhadrodA0 vyAkhyA-sAdhukArapuraHsaraM yathA subhadrA 'anuzAsitA' sadguNotkIrtanenopabRMhitA, kena ?-purajanena' nAgarikalokena, vaiyAvRttyAdiSvapi-AdizabdAt svAdhyAyAdiparigrahaH, 'evaM yathA sA subhadrA yatamAnAn' udyamavataH, kim ?-upadvhayet, sadguNotkIrtanena tatpariNAmavRddhiM kuryAt , yathA-"bharaheNavi punvabhave yAvacaM kayaM suvihiyANaM / so tassa phalavivAgeNa AsI bharahAhiyo rAyA // 1 // bhuMjitu bharahavAsaM sAmaNNamaNuttaraM annucrittaa| aTThavihakammamukko bharahanariMdo gao siddhiM" // iti gAthArthaH / / udAharaNadezatA punarasyodAhatai yA mamasarazI zIlavatI bhaviSyati saitat dvAramupATayiSyati, tadadyApi sthagitamevAsti, pacAnAgarajanena sAdhukAraH kRtaH, aho mahAsatIti, aho jayati // 48 // #dharma iti / etalInika, caraNakaraNAnuyoga punaH pratItya vaiyAvRttyAdiSu anuzAsitavyAH, uyuktA anukkAba saMsthApavitavyAH yathA zIlavatAmiha loke IrazaM | phalaniti. 2 bharatenApi pUrvaMbhave vaiyAvRttyaM kRtaM muvihitAnAm / sa tasya phala viSAkena AsIda bharatAdhipo rAjA // 9 // 3 bhuktvA bharatavarSa zrAmaNyamanuttaramanucarya / aSTavidhakamaimuko bharatanarendro gataH siddhim // 1 // 5A5%25-455 dIpa anukrama ~99~ Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [74], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ MAHAR AS gAthAMka dIpa anukrama kadezasyaivopayogitvAttenaiva copasaMhArAta, tathA ca apramAdavadbhiH sAdhUnAM kaNukApanayanAdi karttavyamiti vihAyAnuzAstyopasaMhAramAha, vaiyAvRttyAdiSvapi dezenaivopasaMhAraH, guNAntararahitasya bharatAdenizcayena tada karaNAditi bhAvanIyamiti, evaM tAvallaukikaM caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtyoktaM taddezadvAre anuzAstidvAram , hai adhunA dravyAnuyogamadhikRtya darzayati| jesipi asthi AyA vattavvA te'vi amhavi sa asthi / kiMtu akattA na bhavai beyayai jeNa suhRdukkhaM // 75 // I vyAkhyA-yeSAmapi drabyAstikAdinayamatAvalambinAM tatrAntarIyANAM kim ?-'asti' vidyate 'AtmA'X jIvaH vaktavyAH 'te'pi tatrAntarIyAH, sAdhvetat asmAkamapyasti sA, sadabhAve sarvakriyAvaiphalyAt, kintu "akarttA na bhavati' sukRtaduSkRtAnAM karmaNAmakartA na bhavati-aniSpAdako na bhavati, kintu ? karttava, atraivopapattimAha-vedayate anubhavati 'yena'kAraNena, kim?-'sukhaduHkhaM' sukRtaduSkRtakarmaphalamiti bhaavH|| na cAkarturAtmanastadanubhAvo yujyate, atiprasaGgAt, muktAnAmapi sAMsArikasukhaduHkhavedanA''patteH, akatatvAvizeSAt, prakRtyAdiviyogasyApyanAdheyAtizayamekAntenAkAramAtmAnaM pratyakizcitkaratvAdU, alaM vistareNeti gAthArthaH / udAharaNadezatA tvatrApyudAhRtasyaikadezenaivopasaMhArAt tatraiva cAsaMpratipattI samarthanAya nidarzanAbhidhAnAditi / gatamanuzAstitadezadvAram, adhunopAlambhadvAravivakSayA''ha 1 vaiyAvRttyAkaraNAt vi. pra. OMOMOMOMOMOMOM -55-5 ~ 100~ Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka |||| dIpa anukrama [3] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 49 // Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra 3 (mUlaM niryuktiH + bhASya | + vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [ 76 ], bhASyaM [-1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ubalambhammi migAva nAhiyavAIbi eva vaktavvo / natvitti kuvinnANaM AyA'bhAve saha ajuttaM // 76 // vyAkhyA - upAlambhe pratipAdye mRgAvatidevyudAharaNam / aiyaM ca jahA Avassae dabbaparaMparAe bhaNiyaM taheba daTThavvaM, jAva pavvaiyA ajjacaMdaNAe sissiNI diNNA / annayA bhagavaM viharamANo kosaMbIe samosario, caMdrAdicA savimANehiM baMdi AgayA, cauporasIyaM samosaraNaM kArDa atthamaNakAle paDigayA, tao migAvaI saMbhaMtA, ayi ! viyAlIkati bhaNiUNaM sAhuNIsahiyA jAva ajjacaMdNAsagAsaM gayA, tAva ya aMdhayArayaM jAyaM, ajjacaMdaNApamuhAhiM sAhuNINaM tAva paDiyaMnaM, tAhe sA migAvaI ajA ajacaMdaNAe uvAlabhai, jahA evaM NAma tumaM uttamakulappasUyA hoiUNa evaM karesi ?, aho na laTThayaM, tAhe paNamiNa pAe paDiyA, parameNa viNaeNa khAmei, khamaha me egamavarAhaM NAhaM puNo evaM karehAmiti / ajacaMdaNA ya kila taMmi samae saMthArobagayA pattA, iyarIe vi paramasaMvegagayAe kevalanANaM samuppannaM, paramaM ca aMdhayAraM vahaha, 1 etaca yathA'vazyake dravyaparamparAyAM bhaNitaM tathaiva draSTavyaM yAvatnajitA AryavandanAye ziSyA dattA / anyadA bhagavAn viharan kozAmyAM samavasRtaH, candrAdilI vimAnAbhyAM vanditumAgatI, catuSpauruSIkaM samavasaraNaM kRtvA'stamayanakAle pratigatI, tato mRgAvatI sambhrAntA ayi vidyAlIkRtamiti bhaNityA sAdhvIsahitA yAvadArya candanAsakAzaM gatA tAvacAndhakAraM jAtam AryacandanApramukhAbhiH sAdhvIbhistAvatpratikAntaM tadA sA mRgAvalyA AryacandanayopAlabhyate | yathaivaM nAma tyamuttamakulaprasUtA bhUtvA evaM karoSi ?, aho na uSTaM tadA praNamya pAdayoH patitA parameNa vinayena kSamayati, kSamakha mamaikamaparAdhaM nAI punarevaM kariSyAmi iti AryavandanA va kila tasmin samaye saMkhAropagatA pramuptA, itarasyA api parasaMvegagatAyAH kevalajJAnaM samutpannaM paramaM cAndhakAraM vartate For ane & Personal Use City ~ 101 ~ 1 drumapuSpikA0 taddeze u pAlambho0 // 49 // brary dig Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [76], bhASyaM [-] (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka sappo ya teNaMtareNa Agacchai, pavvattiNIe ya hastho laMbamANo tIe upADio, paDivuddhA ya anacaMdaNA, pucchiyA-kimeyaM ?, sA bhaNai-dIhajAio, kahaM tuma jANasi? kiM koi atisao? AmaMti, paTiyAi appaDivAitti pucchiyA sA bhaNai-appaDivAitti, tao khAmiyA / logaloguttarasAharaNameyaM / evaM pamAyato sIso uvAlaMbheyanvotti / udAharaNadezatA pUrvavadyojanIyeti / evaM tAvacaraNakaraNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtamupAlambhadvAram, adhunA dravyAnuyogamadhikRtya vyAkhyAyate-nAstikavAyapi cArvAko'pi jIvanAstitvapratipAdaka ityarthaH evaM 'vaktavyaH' abhidhAtavyA-'nAsti' na vidyate, kaH ? prakaraNAjIva iti, evaMbhUtaM 'kuvijJAna' jIvasattApratiSedhAvabhAsItyarthaH, AtmA'bhAve sati na yuktam, AtmadharmavAda jJAnasyeti bhAvanA, bhUta dharmatA punarasya dhayananurUpatvAdeva na yuktA, tatsamudAyakAryatA'pi pratyekaM bhAvAbhAvavikalpadvAreNa tiraskapArsavyeti gAthArthaH // amuvevArtha samarthayannAha asthiti jA viyakA ahavA natyitti jaM kuvinnANaM / aJcatAbhAve poggalassa evaM ci na juttaM / / 77 / / vyAkhyA-asti jIva iti evaMbhUtA yA vitarkA'thavA 'nAsti' na vidyata iti evaMbhUtaM yatkuvijJAnaM 1sarpaba tenAntareNa (mArgeNa madhyena vA) Agacchati, pravarttinyAzca hasto lambamAnasAyotpAritA, pratibuddhAcAryacandanA, pRTA phimetat , sA bhaNatidIrghajAtIyaH, kathaM vaM jAnAti ! kiniytissaayH| bhomiti, pratikAtyapratipAtI ceti pUTA sA bhaNati-apratipAtIti, yataH kSAmitA / lokalokopUsarasAdhAraNametat , evaM pramAdyan ziSya upAlambhanIya iti. 2 yamupasaharamAha.pra. dIpa anukrama [1] ~ 102~ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavekA0 hAri-vRttiH // 50 // Jam Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1|| AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH niryukti: [77], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita lokottarApakAri atyantAbhAve 'pudgalasya' jIvasya 'idameva na yuktam', idamevAnyAyyaM / bhAvanA pUrvavaditi gAthArthaH // udAharaNadezatA nAstikasya paralokAdipratiSedhavAdino jIvasAdhanAd bhAvanIyeti / gatamupAlambhadvAram adhunA zeSadvAradvayaM vyAcikhyAsurAha pucchare koNio khalu nissAvayaNaMbhi goyamassAmI / nAhiyavAI pucche jIvatthitaM aNicchataM // 78 // vyAkhyA-'pRcchAyA~' prazna ityarthaH, 'koNikaH' zreNikaputraH khaludAharaNam / jahA teNa sAmI pucchio-ca| kavaTTiNo aparicattakAmabhogA kAlamAse kAlaM kiccA kahiM uvavajaMti ?, sAmiNA bhaNiyaM ahe sattamIe cakkavaTTINo uvavajjaMti, tAhe bhaNai ahaM kattha uvavajjissAmi ?, sAmiNA bhaNiyaM tumaM chaTTIpuDhabIe, so bha i-ahaM sattamIe kiM na ubavajjissAmi ?, sAmiNA bhaNiyaM-sattamIe cakkavaTTiNo ubavajjaMti, tAhe so bhAi- ahaM kiM na homi cakkavahI ? mamavi caurAsI dantisayasahassANi, sAmiNA bhaNiyaM tava rayaNANi nihIo ya Natthi, tAhe so kittimAI rayaNAI karitA ovatimArado, timisaguhAe pavisiuM pavato, 1 yathA tena svAmI pRSThaH- cakravarttino'parityaktakAmabhogAH kAlamAse kAlaM kRtvA kopayante, svAminA bhaNitam avaH saptamyAM cakravarttina utpadyante, tadA bhaNati - ahaM kotpatsye ?, khAminA bhaNitaM pRthivyAM sa bhaNati - ahaM saptamyAM ki notpatsye ? khAminA bhaNitaM saptamyAM cakravarttina utpadyante, tadA sa bhagati - ahaM kiM cakravartI na bhavAmi mamApi caturazItirdanti zatasahasrANi khAminA bhaNitaM tava ratnAni nidhayazca na santi tadA sa kRtrimANi ratnAni vADavapati ( jetuM ) ArabdhaH tamisrAguddAyAM prahuM pravRttaH For ane & Personal Use City ~103~ 1 drumapuSpikA0 taddeze pRcchAni zrodA0 // 50 // y Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [78], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama bhaNio ya kirimAlaeNaM-bolINA cakavahiNo vArasavi, viNassihisi tumaM, vArijaMto vi Na ThAI, pacchA kiyamAlaeNa Ahao, mao ya chahi~ puDhaviM gao, evaM loiyaM / evaM loguttarevi bahussuA AyariyA aTThANi heU ya pucchiyacA, pucchittA ya sakaNijjANi samAyariyabvANi, asakkaNijjANi parihariyabvANi, bhaNiyaM ca-"pucchaha pucchAveha ya paMDiyae sAhave crnnjutte| mA mayalevavilittA pArattahiyaM Na yANihiha 8 // 1 // " udAharaNadezatA punarasyAbhihitaikadeza eva praSTugrahAt tenaiva copasaMhArAditi / evaM tAvacaraNakaramaNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtaM pRcchAdvAram, adhunaitatprativaddhAM dravyAnuyogavaktavyatAmapAsya gAthopanyA sAnulomato nizrAvacanamabhidhAtukAma Aha-nizrAvacane nirUpye gautamakhAmyudAharaNamiti / ettha gAgalimAdI jahA pabvaiyA tAvasA ya evaM jahA baharasAmiuppattIe Avassae tahA tAva neyaM jAva goyamasA missa kila adhiI jAyA / tattha bhagavayA bhaNNai-cirasaMsaTTho'si me goyamA! ciraparicito'si me gojayamA! cirabhAvio'si me goyamA! taM mA aghiI karehi, aMte donivi tullA bhavissAmo, anne ya bhaSirAva kirimAlakena-vyatikrAntA dvAdazApi bhakamasinA, binapasi , vAryamANo'pi na titati, pacAskRtamAlakenAhataH, bhUtaba vaha pRthvI gtH| kA ejaukikameyaM lokottare'pi bahukSutA AcAryAH praSTavyA arthAn detUMca, pRSTvA ca zakabhIyAnyAcaritavyAni azakanIyAni parihartavyAni, bhaNitaM ca "pUrachazca pRcchaeca paNDitAn sAdhUna caraNayukAn |maa madalepaviliptAH pAratrikahitaM na jJAsiSTha // 1 // 2 atra gAjalyApayo yathA prajitAsvApasAca, evaM mayA patrakhAmyutpattAvAvazyake kAtamA tApazeyaM yAvad gItamakhAminaH kilaabhuutirjaataa| tatra bhagavatA bhagvade-cirasaMmo'si mama gautama ciraparicito'si maga gautama! cirabhAvito'si me gItama! tanmAtiM kASI, ante dvAvapi dalyo bhaviSyAvaH, anye va 4256 [1] JaElication ~ 104~ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 51 // Jar Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [78], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH tannissAe aNusAsiyA dumapattae ajjhayaNitti / evaM je asahaNA viNeyA te anne maddavasaMpanne NissaM kAUNa tahA'NusAsiyacyA uvAeNa jahA sammaM paDivati / udAharaNadezatA tvasya dezena- pradarzitazata eva tathAnuzAsanAd / evaM tAvacaraNa karaNAnuyogamadhikRtya vyAkhyAtaM pRcchAnizrAvacanadvAradvayam adhunA dravyAnuyogamadhikRtya vyAkhyAyate tatredaM gAthAdalam -'NAhiyavAhamityAdi, 'nAstikavAdinaM' cArvAkaM pRcchejIvAstitvamanicchantaM santamiti gAthArthaH / kiM pRcchet : keti natthi AyA jeNa parokakhoti tava kuvinnANaM / hoi parokkhaM tamhA natthitti nisehae ko Nu ? // 79 // vyAkhyA- 'keneti' kena hetunA ? 'nAstyAtmA' na vidyate jIva iti pRcchet sa ced brUyAt 'yena parokSa' iti yena pratyakSeNa nopalabhyata ityarthaH, sa ca vaktavyaH-bhadra ! tava 'kuvijJAnaM' jIvAstitvaniSedhakadhvaninimitsatvena tanniSedhakaM bhavati parokSam, anyapramAtRNAmiti gamyate, 'tasmAd bhavadupanyastayuktyA nAstIti kRtvA niSedhate ko nu ?, vivakSA'bhAve viziSTazabdAnutpatteriti gAthArthaH // udAharaNadezatA cAsya pUrvavaditi gataM pRcchAdvAram // annA esao nAhiyavAI jesi nasthi jIvo u| dANAiphalaM tesiM na vijai uha tadosaM // 80 // vyAkhyA- 'anyApadezataH' anyApadezena 'nAstikavAdI' lokAyato vaktavya iti zeSaH, aho dhikkaSTaM 'yeSAM' 1 tanizrayA'nuzAsitA mapatrake'dhyayama iti / evaM ye'sahanA vineyAste'nyAn mAsAn nizrIkRlA tathA'nuzAsitavyA upAyena yathA samyak pratipadAnte. Forte & Personal Use City ~ 105~ 1 drumapu SpikA0 tadeze nizrodA0 // 51 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] Jam Education bhASyaM [-] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [80], AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita vAdinAM 'nAsti jIva evaM' na vidyate Atmaiva 'dAnAdiphalaM teSAM na vidyate' dAnahomayAgatapaH samAdhyAdiphalaM khargApavargAdi teSAM vAdinAM na vidyate nAstItyarthaH / kadAcitta evaM zrutvaivaM brUyuH mA bhavatu, kA no hAni: ?, 'na abhyupagamA eva bAdhAyai bhavantIti, tatazca sattvavaicitryAnyathAnupapattitaste sampratipattimAnetavyAH, ityalaM vistareNa, gamanikAmAtrametad, udAharaNa dezatA caraNakaraNAnuyogAnusAreNa bhAvanIyeti / gataM nizrAdvAraM, tadanvAkhyAnAca taddezadvAram adhunA taddoSadvArAvayavArthapracikaTaviSayopanyAsArtha gAthAvayavamAha 'cauha tadosaM' caturdhA taddoSa iti udAharaNadoSaH, anukhArastvalAkSaNikaH, athavodAharaNenaiva sAmAnAdhikaraNyaM, tatazca taddoSamiti tasyodAharaNasyaiva doSA yasmiMstattadoSamiti gAthArthaH // upanyastaM cAturvidhyaM prati pAdayannAha paDhamaM ahammataM paDilomaM attaNo uvannAsaM / duruvaNiyaM tu caDatyaM ahammattaMmi naladAmo // 81 // vyAkhyA- 'prathamam' Ayam 'adharmayuktaM ' pApasambaddhamityarthaH, tathA 'pratilomaM' pratikUlam, 'Atmana upanyAsa' iti Atmana evopanyAsaH - tathAnivedanaM yasminniti, 'durupanItaM ceti duSTamupanItaM nigamitamasminiti caturthamidaM varttate, amISAmeva yathopanyAsamudAharaNairbhAvArthamupadarzayati-adharmayukte naladAmaH kuvindaH, | laukikamudAharaNamiti gAthAkSarArthaH // paryantAvayavArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-cANakeNa NaMde utthAie 1 NAnusAreNa pra0 2 cANakyena nande utthApite For ane & Personal Use City ~ 106~ ibrary dig Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 52 // Ja Education i "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [81], bhASyaM [-] adhyayanaM [1], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH caMdagutte rAyANae Thavie evaM savvaM vaNNittA jahA sikkhAe, tattha NaMdasaMtiehiM maNussehiM saha coraggAho milio, NagaraM musai, cANakko'vi annaM coraggAhaM ThaviukAmo tidaMDaM gaheUNa parivAyagaveseNa NagharaM paviTTho, gao NaladAmakoliyasagAsaM, ubaviTTho varNaNasAlAe acchara, tassa dArao makkoDaehiM khaio, teNa kolieNa bilaM khaNittA dahA, tAhe cANakeNa bhaNNai kiM ee Dahasi ?, kolio bhAi jai ee samUlajAlA Na ucchAijjati, to puNo'ci khAissaMti, tAhe cANakkeNa ciMtiyaM-esa mae laddho coraggAho, esa NaMdateNayA samUlayA uddharissihiitti coraggAho kao, teNa tikhaMDiyA visaMbhiyA amhe saMmiliyA musAmotti, tehiM anevi akkhAyA je tattha mulagA, bahuyA suhatarAgaM musAmotti, tehiM annevi akkhAyA, tAhe te teNa | coraggAheNa miliUNa savve'vi mAriyA / evaM ahammattaM Na bhANiyavvaM, Na ya kAyavvaMti / idaM tAvalaukikam, anena lokottaramapi caraNakaraNAnuyogaM cAdhikRtya sUcitamavagantavyam, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa 1 candragupte rAjani sthApite evaM sarva varNayitvA yathA zikSAyAm, tatra nandasara kaimanuSyaiH saha cauragrAho miThitaH, nagaraM muSNAti cANakyo'pi anyaM | cauramA sthApavitukAmaH tridaNDaM gRhItvA paritrAjakareSeNa nagaraM praviSTaH gato naladAmakolikasakAzamupaviSTho vayanazAlAyAM tiSThati, tasya dArako matkoTakaiH khAditaH tena kolikena bilaM khanitvA dagdhAH, tadA cANakyena bhamyate kimetAn dahati 1, koliko bhaNati yadyeve samUlajAlA nocchAyante tadA punarapi khAdiSyanti tadA cANakyaina cintitam -- eSa mayA dhIraprAhaH, eSa nandastenakAn samUlAn udariSyatIti caurAhaH kRtaH tena trikhaNDikAH (svedAH) vizrabhitAH vayaM sammilitA mugNAma iti, tairanye'pyAkhyAtA ye tatra moSakAH, bahavaH sukhataraM muSNIma iti, tairanye'pyAkhyAtAH, tadA tena te caurA militvA sarve'pi mAritAH / evamadharmayutaM na bhavitavyaM na ca kartavyamiti For ane & Personal Use City ~ 107~ 1 dumapuSpikA0 tadoSe - dharmayukaM // 52 // brary dig Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [81], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka miti nyAyAt / tatra caraNakaraNAnuyogena'NevaM ahammajuttaM kAyavvaM kiMci bhANiyabvaM vA / thovaguNaM bahudosaM visesao ThANapatteNaM // 1 // jamhA so annesipi AlaMyaNaM hoI / dravyAnuyoge tu-vAdammi tahArUce vijAya baleNa pavayaNaDhAe / kujA sAvanaM pihu jaha morINaulimAdIsu // 1 // so parivAyago vilakkhIkaotti / udAharaNadoSatA cAsyAdharmayuktatvAdeva bhAvanIyeti / gatamadharmayuktadvAram , adhunA pratilomadArAvayavArthavyAcikhyAsayA''ha paDilome jaha abhao pajoyaM harai avahio saMto / goviMdavAyago'viya jaha parapakkhaM niyattei // 82 // vyAkhyA-pratilomeM udAharaNadoSe yathA 'abhayA' abhayakumAraH pradyotaM rAjAnaM hatavAn apahRtaH sanniti, etad jJApakam , iha ca trikAlagocarasUtrapradarzanArthoM vartamAnanirdeza ityakSarArthaH / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, mAtaca yathA''vazyake zikSAyAM tathaiva draSTavyamiti / evaM tAvallaukika pratiloma, lokottaraM tu dravyAnuyogamadhi-15 kRtya sUcayanAha-goviMde'tyAdi gAthAdalam , anena caraNakaraNAnuyogamapyadhikRla sUcitamavagantavyam , AcantagrahaNe tanmadhyapatitasya tadgrahaNenaiva grahaNAt, tatra caraNakaraNe 'No kiMci ya paDilomaM kAyabvaM naivamadharmayuktaM kartavyaM kibhitU mANitavya gA / lokaguNaM bahudoSa vizeSataH sthAna prAptena // 1 // yasmAt soanyeSAmayAlambanaM bhavati / vAde tathArUpe vi. kAcAyA balena pravacanArthAya / kumAra sAyayamapi yathA mayUrInakulyAdibhiH ||1||privaar vilakSIkatA iti. 1 no kimidapi pratiloma kartavya dIpa anukrama ~ 108~ Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [82], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa anukrama dazavaikA bhavabhaeNa maNNesi / aviNIyasikkhagANa u jayaNAi jahocioM kujjA // 1 // dravyAnuyoge tu gopendravAhAri-vRttiHcako'pi ca yathA parapakSaM nivarttayatItyarthaH / so ya kira taccaNNio Asi, viNA (NNA) saNaNimittaM pavva-| | pikA // 5 // Aio, pacchA bhAvo jAo, mahAvAdI jAta ityarthaH / sUcakamidam , atra ca-devaTTiyassa pajjavaNayaTThiya- taddoSe prahameyaM tu hoi paDilomaM / muhadukkhAiabhAvaM iyareNiyarassa coijjA // 1 // aNNe u duTThavAdimmi, kiMcitilomo0 *bUyA u kila paDikUlaM / dorAsipaipaNAe tipiNa jahA puccha paDiseho // 2 // udAharaNadoSatA tvasya pratha mapakSe sAdhyArthAsihe., dvitIyapakSe tu zAstraviruddhabhASaNAdeva bhAvanIyeti gAthArthaH // gataM pratilomadvAram , idAnImAtmopanyAsadvAraM vivRNvannAha attauvannAsaMmi ya talAgabheyaMmi piMgalo thavaI / vyAkhyA-Atmana evopanyAso-nivedanaM yasiMstadAtmopanyAsaM tatra ca taDAgabhede piGgalasthapatiH udAharaNamityakSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakagamyA, taccedam-iha egassa rapaNo talAgaM sabbarajassa sArabhUaM, taM ca 1 bhavabhayenA (jananama) myeSAm / avinItazikSakANAM tu yatanayA yathocitaM kuryAt // 1||2sb kika bIba mAsIva, vinApAna( vijJAna )nimittaM najitaH, 'paJcAdbhAvo jAtaH. 3 cyArthikasya paryAyanArthika (kvanam ) etattu bhavati pratikUlam / sukhaduHkhAdyabhAvamitarasvetareNa (raH) codayet // 1 // M anye tu duSyAdini kividvAntu kila pratikUlam / dvirAzipratijJAyAM, yo yathA pRcchA pratiSedhaH // 2 // 5 ekasya rAjavaTAkaH savairAjyasya sArabhUtaH, sapa [1] JanElicational ~ 109~ Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [83], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka 485%295%ERS talAgaM parise parise bhariyaM bhijai, tAhe rAyA bhaNai-ko so uvAo hojA? jeNa taM na bhijejA, tastha ego kavilao maNUso bhaNai-jai navaraM mahArAya ! ittha piMgalo kaviliyAo se dADhiyAo siraM se| hai kaviliyaM so jIvaMto ceva jaMmi ThANe bhijai taMmi ThANe Nikkhamai, to NavaraMNa bhijjai, pacchA kumArAmaceNa bhaNiya-mahArAya! eso va eriso jArisayaM bhaNai, eriso Natthi ano, pacchA so tasyeva mArettA nikkhitto| evaM erisaM na bhANiyabvaM jaM appavahAe bhavada / idaM laukikam , anena ca lokottaramapi sUciTAtam, ekagrahaNe tajAtIyagrahaNAt, tatra caraNakaraNAnuyoge naivaM yAt yaduta-'loiyadhammAovihu je panbhaTThA NarAhamA te u| kaha davvasoyarahiyA dhammassArAhayA hoMti ? // 1 // ityAdi / dravyAnuyoge punareke|ndriyA jIvAH, vyaktocchrAsanizvAsAdijIvaliGgasadbhAvAt, ghaTavat, iha ye jIvA na bhavanti na teSu vyarAtoDAsanizvAsAdijIvaliGgasadbhAvo, yathA ghaTe, na ca tathaiteSvasadbhAva iti, tasmAjjIvA evaita iti, a vAtmano'pi tadrUpA''patyAtmopanyAsatvaM bhAvanIyamiti / udAharaNadoSatA cAsyAtmopaghAtajanakatvena prakaTAhAyaveti na bhAvyate / gatamAtmopanyAsadvAram , adhunA durupanItadvAraM vyAcikhyAsurAha 1 saTAko varSe varSe mRto bhidyate, tadA rAjA gaNati-kAsa upAyo bhavet yenAsau na bhiyate, takaH kapilako manuSyo bhaNati-yadi para mahArAja! atra piGgalaH kapilAstasya imathukezAH zirastasya kapilaM sa jIvameva yasmin sthAne bhidyate tasmin sthAne nikSipyate tataH paraM na bhiyate, pazcAt kumArAmAtyena bhnnit-mhaaraaj| eSa evaM iMDazo yAdarza bhaNati tAro nAstyanyaH, pacAsa tatraiva mArayitvA nikSiptaH / evanIzaM na bhaNitavyaM yadAtmavadhAya bhavati.. 13 laukikadhamAdapi ye pravadhA narAdhamAste tu / karya dravyazaucarahitA dharmasvArAdhakA bhavanti // 1 // eketriyatvAparayA. dIpa anukrama 2-5 [1] JanElicatani ~110~ Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [83], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 1 dumapu. ppikA sUtrAMka/ sa gAthAMka AtmopanyAsadurupanIte dIpa anukrama dazavaikA0 aNimisagihaNa bhikkhuga duruvaNIe udAharaNaM // 83 // hAri-vRttiH / vyAkhyA-anAnimiSA-matsyAstadgrahaNe bhikSurudAharaNam , idaM ca laukikam, anena coktanyAyAlloko tta ramapyAkSiptaM veditavyamiti gaathaadlaakssraayH|| bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacedam-kila koi tacaNio jAlavAvaDakaro macchagavahAe calio, dhutteNa bhaNNai-Ayariya! aghaNA te kaMthA, so bhaNai jAlametamityAdi zlokAdavaseyam-"kandhA''cAryAdhanA te nanu zapharavadhe jAlamanAsi matsyAna , te me mdyopdNshaan| pithasi nanu ? yuto vezyayA yAsi vezyAm ? / kRtvA'rINAM galehI ka nu tava ripaco? yeSu sandhi chinadhi, caurastvaM? yUtahetoH kitava iti kathaM? yena dAsIsuto'smi // 1 // idaM laukikaM, caraNakaraNAnuyoge tu-deya sAsaNassavaNNo jAyai jeNaM na tArisa bUyA / vAdevi uvahasijjai nigamaNao jeNa taM ceva // 1 // udAharaNadoSatA punarasya spaSTaiveti / gataM durupanItadvAraM, mUladvArANAM codAharaNadoSadvAramiti, sAmpratamupanyAsadvAraM vyAkhyAyate, tatrAha pattAri upanAse tavvatthuga annavatthuge ceva / paDiNibhae heummi ya hoti iNamo udAharaNA / / 84 // vyAkhyA-catvAraH 'upanyAse vicArya adhikRte vA, bhedA bhavanti iti zeSaH, te cAmI-sUcanAt sUtra 1 kila kazcit bauddhaH AlavyAtakaro matsyavadhAya palitaH, dhUrtena bhaNyate--AcAryA apanA te kanyA, sa bhaNati-jAlametat. 2 iti zAsanasyAva? haijAyate yena na tA brUyAt / yAde'pyupaharakhate nigamanadho gena tathaiva // 1 // [1] ~111~ Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [?] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [84], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH mitikRtvA tathAdhikArAnuvRttezca tadvastUpanyAsastathA tadanyavastU panyAsaH tathA pratinibhopanyAsaH tathA hetUpanyAsazca / tatraiteSu bhedeSu bhavanti 'amUni' vakSyamANAnyudAharaNAnIti gAdhArthaH // bhAvArthastu pratibhedaM khayameva vakSyati niyuktikAraH / tatrAyabhevyAcikhyAsayA''ha tabbatyaMmi puriso savaM bhamiNa sAhai apuvaM / asyA vyAkhyA- 'tadvastuke' tadvastUpanyAsa ityarthaH, puri zayanAtpuruSaH 'sarva bhrAntvA sarvamAhiNDya kim ? - kathayati apUrvam, varttamAnanirdezaH pUrvavaditi gAthAdalArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH tacedam- egammi devakule kappaDiyA miliyA bhAMti keNa me bhramantehiM kiMci accheriyaM dihaM ?, tattha ego kappaDigo bhaimae diiMti, jai puNa ettha samaNovAsao natthi to sAhemi, tao sesehiM bhaNiyaM Natthittha samaNovAsao, | pacchA so bhAi-mae hiMDateNaM pugvavetAlIe samudassa taDe rukkho mahaimahaMto diTTho, tassegA sAhA samudde paiDiyA, egA ya thale, tattha ANi pattANi jale paDaMti tANi jalacarANi sattANi havaMti, jANi thale tANi thalacarANi havaMti, te kappaDiyA, apAMti - aho accherayaM deveNa bhaTTAraeNa NimmiyaMti, tatthego sAvago 1 ekasmin devakule kAryaTikA militA bhaNanti--kenacit bhavatAM bhramatA kicidAzraye dRSTaM tatraikaH kAryadiko bhaNati mayA dRSTamiti yadi punaratra zramaNopAsako nAsti tadA kathayAmi tataH zeNitaM nAstyatra zramaNopAsakaH, paJcAtsa bhagati mayA hiNTamAnena pUrvavaivAhikA samudrasya taTe vRkSo'tiguruko dRSTaH, tasyaikA zAkhA samude pratiSThitA ekAca sthaLe, taMtra yAni patrANi jale patanti tAni jalabarAH sattvA bhavanti, yAni sthale tAni svacarA bhavanti, ke kAThikA pati ajhe Ava devena mahArakena nirmitamiti, tatraikaH zrayakaH (1) pUrvakUlaM pi. pa. Ja Education lemational For ane & Personal Use City ~ 112~ www.brary.di Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||||| dIpa anukrama [1] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 55 // Jam Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [84], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH kaMppaDio, so bhaNai-jANi addhamajjhe pati tANi kiM havaMti ?, tAhe so khuMddho bhaNai-mayA puvvaM caiva bha- 11 drumapuniyaM-jaha sAvao natthi to kahemi / eteNaM taM caiva paDaNavatthumahikicodAhariyaM / evaM tAvallaukikam, idaM coktanyAyAllokottarasyApi sUcakaM, tatra caraNakaraNAnuyoge yaH kazcidvineyaH kaJcanAsagrAhaM gRhItvA na sampagvarttate sa khalu tadvastUpanyAsenaiva prajJApanIyaH, yathA kazcidAha - "na mAMsabhakSaNe doSo, na madhe na ca maithune / pravRttireSA bhUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 1 // idaM ca kilaiyameva yujyate, pravRttimantareNa nivRtteH phalAbhAvAt, nirviSayatvenAsambhavAcca, tasmAtphalanibandhananivRttinimittatvena pravRttirapyaduSTaiveti, atrocyate, iha nivRttermahAphalatvaM kiM duSTapravRttiparihArAtmakatvenAhokhidaduSTapravRttiparihArAtmakatveneti 1, yathAyaH pakSaH kathaM pravRttereduSTatvam, athAparastato nivRtterapyaduSTatvAt tannivRtterapi pravRttirUpAyA mahAphalatvaprasaGgaH, tathA ca sati pUrvAparavirodha iti bhAvanA | dravyAnuyoge tu ya evamAha-ekAntanityo jIvaH amUrttatvAdAkAzavaditi, sa khalu tadevAmUrttatvamAzritya tasyotkSepaNAdAvanitye karmaNyapi tAvadvaktavyaH, karmAmUrttamanityaM 1 kArpeTikaH sa bhaNati -- yAni ardhamadhye patanti tAni ke bhayanti ?, tadA sa kSubdho bhagati mayA pUrvameva bhaNitaM yadi Apako nAsti tataH kathayAmi etena tadeva patanavastvadhikRtyodAhRtam (1) khattho vilakSaH vi.pra. 2 duSTatvAGgIkArAttasyAH, duSTaparihArAtmakatvAt nivRtteH 3 vivakSitAyAH 4 // 55 // nirnivRttiH pravRttiH For late & Personal Use Oily SpikA0 tadvastuni patrANA sattvabhAvaH ~113~ ibrary dig Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -] / gAthA ||1|| niyukti: [84], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 22 5 sUtrAMka/ gAthAMka 5-4-4 7-%- cetyayaM vRddhadarzanenodAharaNadoSa eva, yathA'nyeSAM sAdharmyasamA jAtiriti / gataM tadvastUpanyAsadvAram, adhunA tadanyavastUpanyAsadvAramabhidhAtukAma Aha tayaannavatthugaMmivi annatte hoi egattaM / / 84 // I vyAkhyA-tadanyavastuke'pi udAharaNe, kim ?-anyasve bhavatyekatvamityakSarArtha bhAvArthasvayam-kazcidAha iha yasya vAdino'nyo jIvaH anyacca zarIramiti, tasyAnyazabdasyAviziSTatvAttayorapi tadvAcyAviziSTatvenaikavaprasaGga iti, tasya jIvazarIrApekSayA tadanyavastUpanyAsena parihAra kartavyaH, katham?, nanvevaM sati sarva bhAvAnAM paramANuyaNukaghaTapaTAdInAmekatvaprasaGgaH, anyaH paramANuranyo dvipradezika ityAdinA prakAreNAnyazabdasyAviziSTatvAt , teSAM ca tadbAcyatvenAviziSTatvAditi, tasmAdanyo jIvo'nyaccharIramityetadeva zobhanamiti / eta-13 dravyAnuyoge, anena cetarasyApyAkSepaH, tatra caraNakaraNAnuyoge 'na mAMsabhakSaNa' ityAdAveva kugrAhe tadanyavajastUpanyAsena parihAraH, katham ?, 'na hiMsyAt sarvANi bhUtAnI'tyetadevaM virudhyate iti / laukikaM tu tasminnevo-IM dAharaNe tadanyavastUpanyAsena parihAra:-jahA jANi puNa pADiUNa pADiUNa koi khAi vINei vA tANi kiM| havaMti ti ? / gataM tadanyavastUpanyAsadvAram, sAmprataM pratinibhamabhidhitsurAha 1 bhatena. 2 naiyAyikAnAM. 3 vAdinaH. 4 jIvazarIrayoH. 5 anyazabdavAcyAbhedena. / vathA yAni punaH pAtayitvA pAtayitvA kazcitvAdati (ava) vinute vA tAni ke bhavanti ?. dIpa anukrama KAKKARBAR 15156-5945-45-4- ~114~ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [85], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dazavaikA0 tujya piyA maha piThaNo dhArei aNUNayaM paDinimaMmi / hAri-vRttiHlA gAthAdalam / asya vyAkhyA-tava pitA mama piturdhArayatyanUnaM zatasahasramityAdi gamyate / 'pratinibhapikA iti dvAropalakSaNam, ayamakSarArthaH, bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacedam-aigammi nagare ego parivvAyago soca-11 pratinime // 56 // NNaeNa khoraeNa tahiM hiMDai, so bhaNai-jo mama asuyaM suNAvei tassa eyaM demi khorayaM, tattha ego sAvao,M zatasahasra teNa bhaNi"tujjha piyA mama piuNo dhArei aNUNayaM sayasahassaM / jai suyapuSvaM vijau aha na suyaM hetI yavakhorayaM dehi // 1 // idaM laukikam , anena ca lokottaramapi sUcitamavagantavyam, tatra caraNakaraNAnuyoge krayarNa yeSAM sarvathA hiMsAyAmadharmaH teSAM vidhyanazanaviSayodrekacittabhaGgAdAtmahiMsAyAmapi adharma eveti tadakaraNam / dravyAnuyoge punaradaSTaM madacanamiti manyamAno yaH kazcidAha-asti jIva' iti, anna vada kiJcit, saba-1* bhaktavyo yadyasti jIvaH evaM tarhi ghaTAdInAmapyastitvAjjIvatvaprasaGga iti / gataM pratinibham , adhunA hetumAha kiM nu javA kirjate ? jeNa muhAe na lambhaMti // 85 // vyAkhyA-kiM nu yavAH krIyante?, yena mudhA na labhyanta itykssraarthH| bhAvArthastvayam-kovi godho jathe kiNAha, 1 ekasmin nagare ekaH parimAjakaH sauvarNena khorakeNa (tApasabhAjanena) tatra hiNDate, sa bhapati-yo makhyamazrutaM zrAvayati tasmai etaddadAmi khoraka, ta kaH zrAvakaH, tena bhaNitam-"taba pitA mama pituH dhArayati anUnaM zatasahasram / yadi zrutapUrva dadAtu atha na zrutaM khorake dehi // 1 // 2 ko'pi vyavahArI // 56 // liyabAnU kINAti. dIpa anukrama ~115~ Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [85], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka so anneNa pucchinnai-kiM jave kiNAsi ?, so bhaNai-jeNa muhiyAe Na labbhAmi / laukikamidaM hetUpanyAsodAharaNam , anena ca lokottaramapyAkSiptamavagantavyam, tat caraNakaraNAnuyoge tAvat yadyAha vineyaH-kiPAmitIyaM bhikSATanAdyA'tikaSTA kriyA kriyate?, sa vaktavyo-yena narakAdiSu na kaSTatarA vedanA vedyata iti / / dravyAnuyoge tu yayAha kazcit-kimityAtmA na cakSurAdibhirupalabhyate?, sa vaktavyo-yenAtIndriya iti / gata hetudvAram , tadabhidhAnAcopanyAsadvAram , tadabhidhAnAcodAharaNadvAramiti / / 85 // sAmprataM heturucyate-tathA cAha ahavAvi imo heU vinneo tatthimo cauviappo / jAvaga thAvaga vaMsaga lUsaga heU cauttho u / / 86 / / KI vyAkhyA-adhavA tiSThatu eSa upanyAsaH, udAharaNacaramabhedalakSaNo hetuH, 'api:' sambhAvane, kiM sambhA-1 vayati ?, 'imo ayaM anyadvAra evopanyastatvAttadupanyAsanAntarIyakatvena guNabhUtatvAdaheturapi, kiMtu heU vi-13 paNeo tatthimotti vyavahitopanyAsAt tatrAyaM-vakSyamANo heturvijJeyaH 'caturvikalpa' iti caturbhedaH, vikapAlpAnupadarzayati-yApakaH sthApakaH vyasakA lUSakaH hetuH caturthastu / anye vevaM paThanti-heutti dAramahuNA, calabdhiho sokha hoi nAyavvotti, atrApyuktamudAharaNam, heturityetad dvAramadhunA-tuzabdasya punaHzabdA 1 so'nyena pRzyate kiM yavAn kIpAti ?, sa bhagati-yena mudhikayA na lage. (1) pUrvokke. (2) pUrvota. (1) avantarabhASitvAn, (4) prastuta udAharaNa caramabhedarUpaH dIpa anukrama 555 ~116~ Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [86], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata pikA sUtrAMka/ yApakahe gAthAMka dIpa dazavaikArthatvAt sa punahetuzcaturvidho bhavati jJAtavya ityevaM gamanikA kriyate, pazcAI tu pUrvavadeveti gaathaakssraarthH|| dumapuhAri-vRttiHbhAvArthaM tu yathAvasaraM svayameva vakSyati / / 86 // tatrAyabhedavyAcikhyAsayA''ha umbhAmigA va mahilA jAvagaheDemi uMTaliMDAI / // 5 // I gaathaadlm| vyAkhyA-asatI mahilA, kim ?-yApayatIti yApakaH yApakazvAsau hetuzca yApakahetuH tasmin u- tAvuSTralidAharaNamiti zeSaH, uSTraliNDAnIti kathAnakasaMsUcakametaditi akssraarthH|| bhAvArthaH kathAnakAdabaseyaH, taccedaM NDikA kathAnakam-ego vANiyao bhajaM giNheUNa paccaMtaM gao, pAeNa vINadavvA dhaNiyaparaddhA kayAvarAhA yA pacaMtaM sevaMtI purisA durahIyavijjA yazAsA ya mahilA umbhAmiyA, egami purise laggA, taM vANiyayaM sAgAripaMti se 4 ciMtiUNa bhaNai-vaca vANijjeNa, teNa bhaNiyA-kiM ghetUNa vacAmi?, sA bhaNai-uddaliMDiyAo ghettuNaM vaca se ujjaNi, pacchA so sagaDaM bharettA ujeNiM gato, tAe bhaNio ya-jahA ekekayaM dINAreNa dijahatti, sA ciMtei P-varaM khu ciraM khippaMto acchau, teNa tAo cIhIe uDDiyAo, koi Na pucchaha, mUladeveNa diho, pucchio ya, 1eko vaNira mAyA~ gRhItvA pratyanta yataH,-prAyeNa kSINadravyA (dhanikAparAsAH) dhanikaprArabdhAH kRtAparAdhAca / prasanta sevante puruSA duradhIta vidyaashaa1|| |sA ca mahilA udbhAmikA, ekasmin puruSe lagA, taM vaNija sApArikamiti cintayitvA bhaNati-braja vANijyena, tena bhaNitA-ki gRhItvA bajAmi !, sA bhapAti liNDikA gRhItvA prajojayinI, pazcAta sa vAkaTaM bhUyonayinIM gataH, tathA bhAgitaca yavaikekikA dInAreNa dadyA iti, sA cintayati--parameva cira (kSipyan) pratIkSamANastitu tena tA vIbhyAmavatAritA, ko'pi na pRcchati, mUladevena raNaH, pRSTava, anukrama [1] // 57 // ~117~ Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [87], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dasiMha teNa, mUladeveNa ciMtiyaM-jahA esa barAo mahilAchomio, tAhe mUladeveNa bhaNNati-ahameyAu& tava vikSiNAmi jai mamavi mullassa addhaM dehi, teNa bhaNiyaM-demitti, abbhuvagae pacchA mUladeveNaM so haMsoTa jAeUNa AgAse uppaio, Nagarassa majjhe ThAiUNa bhaNai-jassa galae ceDarUcassa uliMDiyA na baddhA taM, mAremi, ahaM devo, pacchA savveNa loeNa bhIeNa dINArikAo uddaliMDiyAo gahiyAo, vikiyAo ya, tAhe teNa mUladevassa addhaM dinaM / mUladeveNa ya so bhaNai-maMdabhagga! tava mahilA dhutte laggA, tAe taba eyaM karya, Na pattiyati, mUladeveNa bhaNNai-ehi baccAmojA te darisemi jadi Na paziyasi, tAhe gayA a-10 nAe lesAe, viyAle ovAso maggio, tAe diNNo, tastha egami paese ThiyA, so dhutto Agao, iyarI[8] vi dhutteNasaha piyeumAdattA, imaM ca gAyai-irimaMdirapaNNahArao, maha kaMtu gato vaNijArao / varisANa sayaM ca jIvau mA jIvaMtu gharaM kayAi eu||1|| mUladevo bhaNai-kayalIvaNapattavediyA, pai bhaNAmi vi tena, mUladevena cintitaM yathaiSa varAko mahilAkSobhitaH, tadA mUladevena bhanyate-gahametAstava vidyApayAmi, yadi mamApi mUlyamAI dAsyasi,18 tena bhaNitaM-dadAmIti, abhyupagate pazcAnmUladevena sa haMso yAcayitvA AkAze utpatitaM, nagarasya madhye sthitvA bhaNati-yasya galake (zrIvAyAM) ceTarUpasya gaSTraliNDikA na baddhA taM mArayAmi, mahadevA, pacAt sarveNa lokena bhItena dainArikA uSTravidhikA grahItAH, vikItAba, tadA tena mUladevAbAI darsa, mUladevena na bhaSyate saH manyabhAgya / taba mahilA dhUH lAmA, tayA tavaitakataM, na pratyeti, mUladevena bhaNyate-ehi prajAvo yAvattava darzayAmi yadi ma pratyeSi, tadA gatI anyayA levayayA, vikAle'vakAzo mArgitaH, tayA dattaH, tatraikasmin pradeze sthitI, sa dhUrta mAgataH, itarApi dhUrtena saha pAtumArabdhA, etaca gAyati-sakSmIma-5 ndirapaNyadhArakaH, mama kAnto gato cagijyArataH / varSANAM zataM jIvatu mA jIvan gRI kadAcid gamat // 1 // mUlavevo bhaNati-kadalIvanapatraveSTite / pratibhaNAkita dIpa anukrama ~118~ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [?] dazabaikA 0 hAri-vRttiH // 58 // Jan Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [87], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH devaM jaM maddalaeNa gajjatI, muNaDa taM muhuttameva // 1 // pacchA mUladeveNa bhaNati-kiM dhutte ?, tao pabhAe nigaMtUNaM puNaravi Agao, tIya purao Thio, sA sahasA saMbhaMtA abhuTTiyA, tao khANapibaNe vahate teNa vANieNaM savvaM tIe gIyapajjantayaM saMbhAriyaM / eso loio heU, louttarevi caraNakaraNANuyoge evaM sIso'vi | kei payatye asato kAleNa vijAdIhiM devataM AyaMpaisA sahAveyabvo / tahA davvANuogevi paDivAI nAUNa tahA visesaNabahulo heU kAyavvo jahA kAlajAvaNA havada, tao so NAvagacchai pagayaM, kuttiyAvaNacacarI vA kajjai, jahA sirigutteNa chalue kayA / ukto yApakahetuH, sAmprataM sthApakahetumadhikRtyAhalogassa mAjANaNa bAvagaheU udAharaNaM // 87 // asya vyAkhyA- 'lokasya' caturdazarajjvAtmakasya madhyajJAnam, kim ?, sthApakahetAbudAharaNamityakSarArthaH // bhAvArtha: kathAnakAdavaseyaH, taccedam-eMgo parivvAyago hiMDai, so ya parUvei-khele dANAI saphalaMtikaTTu 1 deva (daivataM yat / mArdalaphena garjati guNatu tanmuhUrtameva // 1 // paJcAn mUladevena maSyate kiM dhUrte, tataH prabhAte nirmala punarapi AgataH, tasyAH purataH sthitaH, sA sahasA sambhrAntA abhyutthitA, tataH khAdanapAne vartamAne tena vaNijA sarve tasthA mItaparyantaM saMsmAritam / eSa laukiko hetuH, lokottare'pi caraNakaraNAnuyoge evaM ziSyo'pi kAMcit padArthAt azraddadhAnaH kAlena vidyAdibhirdevatAmA kampya zraddhAvAn karttavyaH / tathA dravyAnuyoge'pi prativAdinaM jJAkhA tathA vizeSaNa bahulo hetuH kartavyo yathA kAlavApanA bhavati, yattaH sa nAvagacchati prakRtaM kutrikApacacarI vA kivate, yathA zrIgusena SaDulake kRtA. 2 ekaH parivAjako hiNDate, sa ca prarUpayati- dAnAdi saphalamittikRtyA, For ane & Personal Use City ~ 119~ 1 drumapu SpikA0 sthApakatau lokamadhyaM // 58 // ibrary dig Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [87], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka samakhette kAyabba, ahaM loassa majha jANAmi Na puNa anno, to logo tamADAti, pucchio ya saMto causuvi disAsu khIlae NihaNiUNa rajjUe pamANaM kAUNa mAihANio bhaNai-eyaM loyamamaMti, tao loo hai| vimhayaM gacchada-aho bhaTTAraeNa jANiyaMti, ego ya sAvao, teNa nAyaM, kahaM dhutto loyaM payAreitti ?, to a hapi vaMcAmitti kaliUNa bhaNiyaM-Na esa loyamajho, bhullo tumaMti, tao sAvaeNa puNo maveUNa aNNo deso kahio, jahesa loyamajhotti, logo tuTTho, aNNe bhaNati-aNegaTTANesu annaM annaM majjhaM parUvatayaM vaTThaNa virodho coiotti / evaM so teNa parivAyago NippiTTapasiNavAgaraNo ko| eso loio thAvagaheU, louttare'vi caraNakaraNANuyoge kussutIsu asaMbhAvaNijjAsaggAharao sIso evaM ceva paNNaveyabbo / davA-12 XNujoge vi sAhuNA tArisaM bhANiyavvaM tArisoya pakkho geNhiyanvo jassa paro uttaraM ceca dAuM na tIraha, dApubbAvaraviruddho doso ya Na havai / / 87 // ukta sthApakA, sAmprataM vyaMsakamAha 1 samakSetre kartavyam , maI lokasya madhyaM jAnAmi na punaranyaH, tato lokastamAdriyate, pRSTazca san catasRSvapi dikSu kIlakAn nihatya rajyA pramANaM kRtvA mAtRsthAnikaH (mAyikaH) bhaNpati-etalokamanyAmiti, tato loko vismayaM gacchati-aho bhahArakeNa jJAtamiti, ekaSa zrAvakaH, tena jJAta-kathaM dhUtau loka pratArayati iti, tato'hamapi vazcaye iti kalayitvA bhapitaM-paitalokamadhya, prAntastvamiti, tataH dhAvakeNa punaH mitvA'nyo dezaH kathitaH-yathaitalokamadhyamiti, lokastuSTaH / anye bhaNanti-anekasthAneSu anyadanyanyAcyaM prarUpayantaM dRSTvA virodhazcodita iti / evaM sa tena parivrAjako niSpRSTapraznavyAkaraNaH kRtaH / eSa laukika: sthApakahetA, khokottare'pi caraNakaraNAnuyoge kuzrutibhirasambhAvanIyAsaharataH ziSya evameva prahApayitavyAbAyoga'pi sAdhunA tAram vaktavya tAmA pakSo grahItavyo yasa paraH uttarameva vAtuM na zaknoti, pUrvAparavirudo doSaca na bhavati. kaka dIpa anukrama [1] ~ 120~ Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [?] dazavaikA 0 hAri-vRttiH / / 59 / / "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [88], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH sA sagaDatittirI vaMsagaMmi heummi hoi nAyavvA / vyAkhyA-sA zakaTatittirI vyaMsakahetI bhavati jJAtavyetyakSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH taccedamjahAM ego gAmellago sagaDaM kaTThANa bhareUNa nagaraM gacchai, teNa gacchaMteNa aMtarA egA tittirI maiyA diTThA, so taM giNheUNa sagaDassa ubariM pakkhiviUNa nagaraM paTTo, so egeNa nagaraghutteNa pucchio-kahaM sagaDatitirI labbhai ?, teNa gAmelaeNa bhaNNai-tappaNAduyAliyAe labbhati, tao teNa sakkhiNa AhaNittA sagaDaM tittirIya saha gahiyaM, ettilago caiva kila esa vaMsago tti, guravo bhaNati tao so gAmellago dINamaNaso acchaha, tattha ya ego mUladevasariso maNusso Agacchara, teNa so diTTho, teNa pucchio-kiM ziyAyasi are devANuppiyA 1, teNa bhaNiyaM ahamegeNa goheNa imeNa pagAreNa chalio, teNa bhaNiyaM mA bIhiha, tappaNAduyAliyaM tumaM sobayAraM magga, mAihANaM sikkhAvio, evaM bhavanti bhaNiUNa tassa sagAsaM gao, 1 thaiko prameyakaH zakaTaM kAThairbhUtvA nagaraM gacchati, tena gacchatA antarakA vittirikA mRtA dRSTA, satAM gRhItvA zakaTasyopari prakSipya nagaraM praviSTaH sa ekena nagaradhUrtena pRSTaH kathaM zakaTatittirI labhyate, tena prAmeyakeNa bhASyate, madhyamAnasAnukena ( prAkRtatvAvyatyayaH) labhyate, tatastena sAkSiNa upahatya zakaTaM tittiya saha gRhItam etAvAneva kilaiSa vyaMsaka iti / guravo bhaNanti tataH sa prAmeyako dInamanAH tiSThati tatra baiko mUladenasadRzo manuSya Agamata, tena sa dRSTaH tena pRSTaH kiM dhyAyati are devAnupriya ? tena bhaNitam ahamekena vyavahAriNA'nena prakAreNa calitaH tena bhaNitaM mA bhaiSIH madhyamAnasakturka khaM sopacAraM mArgaya, mAtRsthAnaM zikSitaH, evaM bhavatviti bhaNitvA tasya sakAzaM gato, For hate & Personal Use Oily ~ 121 ~ 1 drumapuSpikA0 vyaMsakahetau zakaTatittirI // 59 // by dig Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -] / gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka CANCY bhaNiyaM caNeNa-mama jai sagaDaM hiyaM to me iyANiM tappaNAduyAliyaM sovayAra davAvehi, evaM hotti, gharaM jIo, mahilA saMdiTThA, alaMkiyavibhUsiyA parameNa viNaeNa eassa tappaNAduyAliyaM dehi, sA vayaNasamaM ucaTThiyA, tao so sAgaDio bhaNati-mama aMgulI chinnA, imA cIreNAveDhiyA, Na sakkemi uDDayAleU, tumaM| aduyAli dehi, aduAliyA teNa hatyeNa gahiyA, gAmaM teNa saMpaDhio, logassa ya kahera-jahA mae satittirIgeNa sagaDeNa gahiyA tappaNAnuyAliyA, tAhe teNa dhutteNa sagaDaM visajjiyaM, taM ca pasAeUNa bhajjA NiyattiyA / esa puNa lUsao ceva kahANayavaseNa bhnnio| esa loio, loguttare'vi caraNakaraNANuyoge kussutibhAviyassa tassa tahA baMsago paujjati jahA saMmaM paDivajaha / davvANuoge puNa kuppAcayaNio |coijA-jahA jai jiNapaNIe magge asthi jIvo atthi ghaDo, asthittaM jIve'pi ghaDevi, dosu aviseseNa| bhaNitaM cAnena mama yadi zaphaTa hataM tadA mAmidAnI madhyamAnasantukaM sopacAra dApaya, evaM bhavasthiti, gRhaM nItA, mahilA saMdiSTA, asaMtavibhUSitA parameNa vinayenetI madhyamAnasaktukaM dehi, sA vacanasamamupasthitA, tataH sa zAkaTiko bhaNati-mamAhulI chinA, iyaM cIvareNAveSTitA, na zaknomi mathitUM, tyaM mathAyitvA dehi, mathikA tena estena gRhItA, prArma tathA samaM (yAmamANa) prasthitaH, lokAya ca kathayati-yathA mayA satittirikeNa zakaTena gRhItA saktumakSikA, tadA tena dhUrtena zakaTa vitaMca prasAdya bhAryA nirtitA, eSa dhunaSakA evaM kathAnakavazena bhANitaH / eSa laukikA, lokottare'pi caraNakaraNAnuyoge kuzrutibhAvitasya tasya tathA vyasakA prayujyate yathA samyak pratipadyate / dravyAnuyoge punaH kuprAvacanikA codayet yathA yadi jinapraNIte mArge'sti jIvaH asti ghaTaH, astitvaM jIve'pi ghaTe'pi, dUyorapyavizeSeNa, dIpa anukrama [1] ~122~ Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dazavakAvaitti, teNa atthittasaddatullattaNeNa jIvaghaDANaM egattaM bhavati, aha asthibhAvAo vatiritto jIvo, dumapuhAri-vRttiH teNa jIvassa abhAvo bhvitti| esa kila evhametto ceva vaMsago, lUsageNa puNa estha imaM uttaraM bhANitavvaM- pikA jaha jIvaghaDA atthite vati, tamhA tesimegataM saMbhAvehi, evaM te savvabhAvANaM egattaM bhavati, kaha?, a-11 vyaMsakahelAsthi ghaDo asthi paDo asthi paramANU asthi dupaesie khaMdhe, evaM sabvabhAvasu asthibhAvo vaittikAtau zakaTa kiM sabvabhAvA egIbhavaMtu, ettha sIso bhaNati-kaI puNa evaM jANiyabvaM? sabvabhASesu asthibhAvo yaha tittirI na ya te egIbhavaMti, Ayario Aha-aNegatAo eyaM sijjhai, estha dihato-khairo vaNassaI vnnssii| puNa khadiro palAso vA, evaM jIvo'vi NiyamA asthi, asthibhAvo puNa jIvo va hojja anno vA dhammA*dhammAgAsAdINaM ti / ukto vyaMsakaH, sAmprataM lUSakamadhikRtyAha tausagavaMsaga lUsagaheummi ya moyao ya puNo // 88 // vartata iti, tenAstitvazabdatulyatvena jIvaghaTayorekatvaM bhavati, athAlibhAvAvyatiriko jIvastena jIvasvAbhAvo bhavatIti / eSa kila etAvanmAtrathaiva | vyaMsakaH, SaNa punarautaduttaraM bhanitavyaM yadi (yato) jIrapaTau astitve vattete tasmAttayorekavaM sambhAvayasi, evaM tava sarvabhAvAnAmekatvaM bhavati, kthm|| anti ghaTaH asti paTaH asti paramANuH asti dinadezikaH skandhaH, evaM sarvabhAvemastibhAvo vartata itikRyA ki sarvabhAvA ekIbhavantu ? atra ziSyo bhagati It // 6 // kathaM punaretat jJAtavyaM sarvabhAveSvasiravaM vartata, navave ekIbhavanti, AcArya Aha-anekAntAdeta sidhAti, atra dRSyantaH adiro vanaspatiH vanaspatiH punaH4 khadira palAzo vA, evaM jIyo'pi niyamAdasti, astibhAvaH punarjIyo vA bhavedanyattamo vA dharmAdharmAkAzAdInAmiti. dIpa anukrama [1] ~123~ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka vyAkhyA-trapuSavyasakaprayoge punarleSake hetau ca modako nidarzanamiti gAthAkSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyA, tacedam-jahA ego maNusso tausANaM bharieNa sagaDeNa nayaraM pavisaha, so pavisaMto dhutteNa bhaNNaijo eyaM tausANa sagaDaM khAijjA tassa tumaM kiM desi ?, tAhe sagaDatteNa so dhutto bhaNio-tassAhaM taM moyagaM demi jo nagarahAreNa Na NipphaDai, dhutteNa bhaNNati-to'haM eyaM tausasagaDa khayAmi, tumaM puNa taM moyagaM dejAsi jo nagarahAreNa Na nIsarati, pacchA sAgaDieNa abhuvagae dhutteNa sakkhiNo kayA, sagaDa ahi-4 dvittA tesiM tausANaM ekekAyaM khaMDaM avaNittA pacchA taM sAgaDiyaM modakaM maggati, tAhe sAgaDio bhaNatiime tausA Na khAiyA tume, dhutteNa bhaSaNati-jai na khAiyA tausA agyaveha tumaM, tao agghaviesu kaiyA | AgayA, pAsaMti khaMDiyA tausA, tAhe kaiyA bhaNaMti-ko ee khaie tause kiNai ?, tao karaNe vavahAro jAo khaiyatti, jio saagddio| esa vaMsago ceva lUsaganimittamuvapaNatyo, tAhe dhutteNa modarga maggi yako manuSya apuSA bhatena dhAkaTena nagara pravizati, sa pravizan etena bhampate-ya etat vapuSAM zakara sAveta tase vaMki dadAdhi sadA zAkaTikena sa dhUrto bhaNita:--tasmAyahaM taM modakaM dadAmi yo nagaradvAreNa na nissarati, dhUrtena maNyate tadAhametabapuSAM zakaTaM vAdAmi, svaM punA modakaM dadyAH yo nagaradvAreNa na nissarati, pacAt zAkaTikenAbhyupagate dhUrtena sAkSiNaH kUtAH, zakaTamadhiSThAya teSAM vapuSAmekaika khaNDamapanIya pazcAttaM zAkaTika modakaM mArgapati. tadA zAkaTiko bhaNati-imAni aghi ma khAditAni tvayA, bhUtena bhaNpate.-yadA na khAvitAni tadA praSitvaM ardhaya, tato'citeSu kayikA bhAgatAH apazyan khaNDitAni praSi, tadA kayikA bhaNanti- etAni khAditAniSi kINAti, tataH karaNe vyavahAro jAtaH sAditAnIti, jitaH zAkaTikaH, eSa vyaM. kAsakaya chapakanimittamupanyataH / tadA dhUrtana modako mAyaite. dIpa anukrama [1] daza.2 Jamachar ~124~ Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [88], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dazavaikA jati, acAio sAgaDio, jUtikarA olaggiyA, te tuTTA pucchaMti, tesiM jahAvasaM saba kaheti, evaM kahite dumapu. hAri-vRttiH tehiM uttaraM sikkhAvio-jahA tuma khuDyaM modagaM NagaradAre ThavittA bhaNa esa sa modago Na NIsaraha Naga- pikA0 radAraNa, giNhAhi, jio dhutto / esa loio, loguttarevi caraNakaraNANuyoge kussutibhAvitassa tahA lUsa- lUSakahetau digo pauMjai-jahA samma pddivjaa| davANujoge puNa pujjA bhaNati-puvaM darisio ceva / aNNe puNa bhaNati-trapuSaudA. puvaM sayameva savvabhicAraM he uccAreUNa paravisaMbhaNAnimittaM sahasA vA bhaNito holA, pacchA tameva he aNNeNaM nirutsavayaNeNaM ThAyeha / ukto lUSakastadabhidhAnAca heturapi / sAmprataM yaduktaM 'kacitpaJcAvayava miti, tadadhikRtameva sUtraM 'dhammo maMgala'mityAdilakSaNamadhikRtya nidaryate-ahiMsAsaMyamataporUpo dharmaH maGgalamutkRSTamiti pratijJA, iha ca dharma iti dharminirdezaH, ahiMsAsaMyamataporUpa iti dharmivizeSaNam , uskRSTaM maGga-1 | lamiti sAdhyo dharmaH, dharmidharmasamudAyA pratijJA, iyaM zlokAnoktA iti, devAdipUjitatvAditi hetuH, A-13/ dizabdAt siddhavidyAdharanaraparigrahaH, ayaM ca zlokatRtIyapAdena khalUkto'vaseyaH, ahaMdAdivaditi dRSTAntaH, dIpa anukrama [1] // 61 vyathitaH vAyaTikI, cUtakarA apalagitAH, te tuSTAH pRcchanti, tebhyo yathArasaM sarva kathayati, evaM kathite taikatara zikSitaM yathA saMcAlaka modaka nagaradvAre sthApayitvA bhaNa-eSa sa modako na nissarati nagaradvAreNa, gRhANa, jito dhUrtaH / eSa laukikA, lokottare'pi caraNakaraNAnuyoge dhutibhASitAya tathA |LUSakaH prayoktamo yathA samyak pratipadyate / dravyAnuyoge punaH pUjyA bhaNanti-pUrva darzita eva / anye punarbhaNanti-pUrva khayameva savyabhicAra hetumuccArya paravizambhahetave sahasA vA bhaNito bhavet pazcAt tameva hetumanyena nirutavacanena sthApayati. ~125~ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [?] Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1 // niryukti: [88], bhASyaM [-] adhyayanaM [1], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH atrApi cAdizabdAd gaNadharAdiparigrahaH, ayaM ca zlokacaramapAdenokto veditavya iti / na ca bhAvamano'dhikRtyAdRSTAnte'sti kaJcidvirodha iti, iha yo yo devAdipUjitaH sa sa utkRSTaM maGgalaM yathA'rhadAdayastathA va devAvipUjito dharma ityupanayaH, tasmAddevAdipUjitatvAdutkRSTaM maGgalamiti nigamanam / idaM vAkyaSadvayaM sUtroktAvayavatryAvinAbhUtamitikRtvA tena sUcitamavagantavyamityalaM vistareNa // 88 // sAmpratamettAnevAvayavAn sUtrasparzikaniyuktyA pratipAdayannAha - dhammo guNA ahiMsAiyA u te paramamaMgala pannA / devAvi logapujA paNamaMti sudhammami heU // 89 // vyAkhyA- 'dharma:' prAgnirUpita zabdArthaH, sa ca ka hatyAha-guNA ahiMsAdayaH, AdizabdAt saMyamatapaHparigrahaH, turevakArArthaH, ahiMsAdaya eva, te paramamaGgalamiti pratijJA, tathA devA api, apizabdAt siddhavidyAdhara narapatiparigrahaH, 'lokapUjyA' lokapUjanIyAH 'praNamaMti' namaskurvanti, kam ? - 'sudharmANaM' zobhanadharmavyavasthitamiti, ayaM hetvarthasUcakatvAddheturiti gAthArthaH // 89 // dihaMto arahaMtA aNagArA bahavo jiNasIsA / vattaNuvate najjai jaM naravaiNo'vi paNamaMti // 90 // vyAkhyA- 'dRSTAntaH' prAgnirUpitazabdArthaH sa cAzokAyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM pUjArhantItyarhantaH, tathA anagArA bahava eva jinaziSyA iti, na gacchantIlagA-vRkSAstaiH kRtamagAraM gRhaM vayeSAM vidyata iti 1 dravyamanaH satvAt pUrvAvasthAmASa vA. For ane & Personal Use City ~126~ brary dig Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niyukti: [20], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata |pikA sUtrAMka/ gAthAMka dharma dIpa anukrama dazavaikA04 arzaAderAkRtigaNavAdacpratyayaH agArA-gRhasthAH na agArA-anagArAH, cazabdaH samuccayArthaH, turevakArArthaH, dumapuhAri-vRttiH tatazca bahava eva nAlpAH, rAgAdijetRtvAjinAstacchiSyAH-tadvineyA gautamAdayaH, Aha-ahaMdAdInAM paro kSatvAt dRSTAntatvamevAyuktam , kathaM caitadvinizcIyate? yathA te devAdipUjitA iti, ucyate, yattAvaduktaM 'parokSa- pazcAvayavaM // 62 // tvAditi, taduSTam , sUtrasya trikAlagocaratvAt kadAcitpratyakSatvAt, devAdipUjitA iti ca etadvinizcayA-1| yAha-vRttam-atikrAntam anuvattemAnena-sAmpratakAlabhAvinA jJAyate, kathamityata Aha-'yad' yasmAda / narapatayo'pi-rAjAno'pi praNamanti, idAnImapi bhAvasAdhU, jJAnAdiguNayuktamiti gamyate / anena guNAnAM pUjyatvamAveditaM bhavatIti gAthArthaH / / 90 // upasaMhAro devA jaha taha rAyAvi paNamai sudhamma / tamhA dhammo maMgalamukihamida a nigamaNaM / / 91 // vyAkhyA-'upasaMhAraH' upanayA, sa cAyam-devA yathA tIrthakarAdIn tathA rAjA'pyanyo'pi janaH praNamatIdAnImapi sudharmANamiti / yasmAdevaM tasmAddevAdipUjitatvAdU dharmoM maGgalamutkRSTamiti ca nigamanam / 'pratijJAhetvoH punarvacanaM nigamana miti gAthArthaH // 91 // uktaM paJcAvayavam, etadabhidhAnAcArthAdhikAro'pi dharmaprazaMsA / sAmprataM dazAvayavaM tathA sa cehaiva jinazAsana ityadhikAraM copadarzayati-iha ca dazAvayavAH-prati-| // 62 / / jJAdaya evaM pratijJAdizuddhisahitA bhavanti / avayavatvaM ca tacchuddhInAmadhikRtavAkyArthopakArakatvena pratijJA-IN [1] JanEducated ~127~ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||1|| niyukti: [91], bhASyaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dInAmiva bhAvanIyamiti, atra bahu vaktavyaM, tattu nocyate, gamanikAmAtratvAt prArambhasyeti // sAmpratamadhikRtadazAvayavapratipAdanAyAha vizvapainnA jiNasAsaNaMmi sAheti sAhabo dhammaM / heU jamhA sambhAviesu'hiMsAisu jayaMti / / 92 // | vyAkhyA-dvitIyA pazcAvayabopanyastaprathamapratijJApekSayA, pratijJA pUrvavat, dvitIyA cAsau pratijJA ca dvitIyapratijJA, sA ceyam-jinazAsane jinapravacane, kim ?-'sAdhayanti' niSpAdayanti 'sAdhavaH' prabajitAH 'dharma | mAgnirUpitazabdArtham / iha ca sAdhaca iti dhamminirdezaH, zeSastu sAdhyadharma iti, ayaM pratijJAnirdezaH / hetu-1 nirdezamAha-heturyamAt 'sAbhAvikeSu' pAramArthikeSu nirupacariteSvavityarthaH ahiMsAdiSu, AdizabdAnmUpAvAdAdiviratiparigrahaH, anye tu vyAcakSate-'sambhAviehiM ti sadbhAvena nirupacaritasakaladuHkhakSayAyavetyarthaH 'yatante' prayatnaM kurvanti iti gAthArthaH // 92 // sAmprataM pratijJAzuddhimabhidhAtukAma Aha jaha jiNasAsaNanirayA dhamma pAleMti sAhayo suddhaM / na kutitthiesu evaM dIsai paricAlaNovAo // 93 // vyAkhyA-'yathA' yena prakAreNa jinazAsananiratA-nizcayena ratA 'dharma' prAgnirUpitazabdA) 'pAlayanti' rakSanti 'sAdhavaH' pravrajitAH SaDjIvanikAyaparijJAnena kRtakAritAdiparivarjanena ca 'zuddham akalaka, naivaM tatrAntarIyAH, yasmAnna kutIrthikeSu, 'evaM yathA sAdhuSu dRzyate paripAlanopAyaH, SaDjIvanikAyaparijJAnAdya dIpa anukrama * ~128~ Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [1] bhASyaM [1] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [93], AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazabaikA 0 bhAvAt / upAyagrahaNaM ca sAbhiprAyakam, zAstroktaH khalUpAyo'tra cintyate, na puruSAnuSThAnaM, kApuruSA hi hAri-vRttiH 4 vitathakAriNo'pi bhavantyeveti gAthArthaH // 93 // atrAha - // 63 // Ja Education suvi ya dhammaso dhammaM nicayaM va te pasaMsaMti / nanu bhaNio sAvajjo kutitthidhammo jiNavarehiM // 94 // vyAkhyA- 'teSvapi ca' tanAntarIyadharmeSu, kim ? - dharmazabdo loke rUDhaH, tathA dharma 'nijaM ca' AtmIyameva yathAtathaM te 'prazaMsanti' stuvanti tatazca kathametaditi, atrocyate, 'nanvi'tyakSamAyAM 'bhaNita' uktaH pUrva 'sAvadyaH' sapApaH 'kutIrthikadharmaH' carakAdidharmaH / kaH ? - 'jinavaraiH' tIrthakaraiH "Na jiNehiM u pasatthoM" iti vacanAt, SaDjIvanikAyaparijJAnAdyabhAvAdeveti, atrApi bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi gAthArthaH / / 94 / / tathA jo tesu dhammasado so uvayAreNa nicchapaNa ihaM / jaha sIhasaddu sIhe pAhaNNuvayArao'NNattha / / 95 / / vyAkhyA-ya: 'teSu' tatrAntarIyadharmeSu dharmazabdaH sa 'upacAreNa' aparamArthena, nizcayena 'atra' jinazAsane, katham ? - yathA siMhazabdaH siMhe vyavasthitaH prAdhAnyena, 'upacArataH' upacAreNa 'anyatra' mANavakAdau, yathA siMho mANacakaH, upacAranimittaM ca zauryakrauryAdayaH dharme vahiMsAdyabhidhAnAdaya iti gAthArthaH // 95 // esa pannAsuddhI heU ahiMsAiesa pNcsuvi| sabbhAveNa jayaMtI heDavisuddhI imA tattha // 1 // (bhASyam) | vyAkhyA- 'eSA' uktasvarUpA pratijJAyAH zuddhiH pratijJAzuddhi:, heturahiMsAdiSu paJcaskhapi sadbhAvena yatanta For late & Personal Use City ~ 129~ 1 drumapu. SpikA0 pratijJA zuddhiH // 63 // yog Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||||| dIpa anukrama [3] bhASyaM [2] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [95], AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita iti, ayaM ca prAg vyAkhyAta eva, zuddhimabhidhAtukAmena ca bhAvyakRtA punarupanyasta iti, ata evAha-haitorvizuddhirhetuvizuddhiH, viSayavibhASAvyavasthApanaM vizuddhiH, 'imA' iyaM 'tatra' prayoga iti gAthArthaH // jaM bhattapANaDabagaraNavasahisayaNAsaNAsu jayaMti / phAsUyaJakaya akAriyaaNaNumayANuTTibhoI ya // 2 // ( bhASyam) | vyAkhyA--'yad' yasmAt, bhaktaM ca pAnaM copakaraNaM ca vasatizca zayanAsanAdayazceti samAsasteSu, kim ? - 'yatante' prayatnaM kurvanti, kathametadevamityatrAha yasmAt prAsukaM cAkRtaM cAkAritaM cAnanumataM cAnuddiSTaM ca tadbhoktuM zIlaM yeSAM te tathAvidhAH, tatrAsavaH prANAH pragatA asavaH prANA yasmAditi prAsukaM nirjIvam, tacca svakRtamapi bhavatyata Aha-akRtam, tadapi kAritamapi bhavatyata Aha-akAritam, tadapyanumatamapi bhavatyata Aha- ananumatam, tadapyuddiSTamapi bhavati yAvadarthikAdi na ca tadiSyata ityata Aha-anuddiSTamiti / etatpa| rijJAnopAyazcopanyastasakalapradAnAdilakSaNasUtrAdavagantavya iti gAthArthaH // tadanye punaH kimityata AhaaphAsuyakayakAriyaaNumayauddiDabhoiNo haMdi / tasthAvarahiMsAe jaNA akusalA u lippati // 3 // (bhASyam ) // vyAkhyA- aprAsukakRtakAritAnumoditoddiSTabhojinazvarakAdayaH, handItyupapradarzane, kimupapradarzayati ? -trasantIti trasAH - dvIndriyAdayaH tiSThantIti sthAvarAH - pRthivyAdayaH teSAM hiMsA-prANavyaparopaNalakSaNA tayA 'janAH' prANinaH 'akuzalA': anipuNAH sthUlamatayazvarakAdayo 'lipyante' sambadhyanta ityarthaH iha ca hiMsAkri For ane & Personal Use Oily ~130~ brary dig Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2||| dIpa anukrama [2] bhASyaM [4] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| niryuktiH [95...], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH dazavaikA hAri-vRttiH 4 // 64 // 44 5 Ju Educatio yAjanitena karmaNA lipyanta iti bhAvanIyam, kAraNe kAryopacArAt, tatazca te zuddhadharmasAdhakA na bhavanti, sAdhava eva bhavantIti gAthArthaH // esA uvisuddha dito tassa caiva ya visuddhI / sutte bhaNiyA u phuDA suttaphAse u iyamannA || 4 || (bhASyam ) || vyAkhyA- 'eSA' anantaroktA 'hetuvizuddhiH' prAgnirUpitazabdArthA, adhunA 'dRSTAntaH' prAgnirUpitazabdArthaH, tathA 'tasyaiva ca' dRSTAntasya vizuddhiH, kim ? sUtre 'bhaNitA, uktaiva 'sphuTA' spaSTA // tacedaM sUtramjahA dumassa puSphesu, bhamaro Aviyai rasaM / Na ya puSkaM kilAmei, so a pINei appayaM // 2 // asya vyAkhyA atrAha-atha kasmAddazAvayavanirUpaNAyAM pratijJAdIn vihAya sUtrakRtA dRSTAnta evokta iti ?, ucyate, dRSTAntAdeva hetupratijJe abhyUhye iti nyAyapradarzanArtham kRtaM prasaGgena prakRtaM prastumaH / tatra 'yathA' yena prakAreNa 'drumasya' prAgnirUpitazabdArthasya 'puSpeSu' prAnirUpitazabdArtheSveva asamastapadAbhidhAnamanumeye (upameye) gRhidrumANAmAhArAdipuSpANyadhikRtya viziSTasaMbandhapratipAdanArthamiti, tathA ca anyAyopArjita vittadAne'pi grahaNaM pratiSiddhameva, 'bhramara' caturindriyavizeSaH, kim ? - 'Apivati' maryAdayA pi batyApivati, kam ? -rasyata iti rasastaM-niryAsaM makarandamityarthaH, eSa dRSTAntaH, ayaM ca taddezodAharaNamadhikRtya veditavya iti etacca sUtrasparzikaniryuktau darzayiSyati, uktaM ca 'sUtrasparze stviyamanyeti / adhunA dRSTA 1 udAharaNabhedacatuSke prathamabhedagataM, sthApitaM va prAk etat 2 bhAgyayatacaturthanAthAyAm Forte & Personal Use City ~ 131~ 1 drumapuSpikA0 hetuvizuddhiH // 64 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||R|| dIpa anukrama [2] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) niryukti: [96], bhASyaM [4]...] adhyayanaM [1]. uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||2|| AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita ntavizuddhimAha-'na ca' naiva 'puSpaM' prAgnirUpitakharUpaM 'klAmayati' pIDayati, 'saca' bhramaraH 'prINAti' sarpayatyAtmAnamiti sUtrasamudAyArthaH // avayavArthaM tu niryuktikAro mahatA prapazcena vyAkhyAsyati / tathA cAhajaha bhramaroti ya etthaM dito hoi aahrnndese| caMdamuhi dArigeyaM somacavahAraNa Na sesaM // 96 // vyAkhyA- yathA bhramara iti ca 'a' pramANe dRSTAnto bhavatyudAharaNadezamadhikRtya, yathA candramukhI dArikeyamityatra saumyatvAvadhAraNaM gRhyate, na zeSaM-kalaGkAGkitatvAnavasthitatvAdIti gAthArthaH // 96 // evaM bhamarAharaNe aNiyayavittittaNaM na sesANaM / grahaNaM disaMtavisuddhi sutta bhaNiyA imA cannA / / 97 / / vyAkhyA evaM bhramarodAharaNe aniyatavRttittvaM gRhyata iti zeSaH, na 'zeSANAm' aviratyAdInAM bhramaradharmANAM grahaNaM, dRSTAnta iti / eSA dRSTAnta vizuddhiH sutre bhaNitA, iyaM cAnyA sUtrasparzaniryuktAviti gaathaarthH||97|| ettha ya bhaNija koI samaNANaM kIrae subihiyANaM / pAgovajIviNo ti va liptAraMbhadoseNaM // 98 // vyAkhyA - ana caivaM vyavasthite sati brUyAtkazcidyathA-zramaNAnAM kriyate suvihitAnAmiti, etaduktaM bhavati-yadidaM pAkanirvartanaM gRhibhiH kriyate, idaM puNyopAdAnasaMkalpena bhramaNAnAM kriyate 'suvihitAnA' miti tapasvinAM gRhNanti ca te tato bhikSAmityataH pAkopajIvina itikRtvA lipyante ArambhadoSeNa AhArakarakriyAphalenetyarthaH tathA ca laukikA apyAhuH - 'krayeNa krAyako hanti, upabhogena khAdakaH / ghAtako vadhacitena, ityeSa trividho vadhaH // 1 // iti gAthArthaH // 98 // sAmpratametatpariharaNAya gururAha-- For ane & Personal Use City ~132~ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||2|| niyukti: [99], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazavaikA0 hAri-bRttiH sUtrAMka/ EN gAthAMka ||2|| dIpa anukrama vAsadda na taNassa kae na taNaM bada kae bhayakulANaM / na ya rukkhA sayasAlA phulanti kae mahuparANaM // 99 / / / dumapuvyAkhyA-varSati na tRNasya kRte, na tRNArthamityarthaH, tathA na tRNaM vardhate kRte mRgakulAnAm-arthAya sathApikA naca vRkSAH zatazAkhAH puSpyanti 'kRte' arthAya madhukarANAm , evaM gRhiNo'pi na sAdhya pArka nirvatayantI- dRSTAntayabhiprAya iti gAthArthaH // 99 // atra punarapyAha | vizuddhiH aggimmi havI hUbai Aico teNa pINio sNto| varisai payAhiyAe teNosahio parohati // 10 // hA vyAkhyA-iha yaduktaM varSati na tRNArtha mityAdi, tadasAdhu, yasmAdanau haviIyate, AdityaH 'sena' haviSA ghRtena prINitaH san varSati, kimartham?-'prajAhitArtha lokahitAya, 'tena' parSitena, kim ?, auSadhyaH 'prarohanti udgacchanti, tathA coktam-"agnAvAjyAhutiH samyagAdityamupatiSThate / AdityAjjAyate vRSTivRSTera tataH prajAH // 1 // " iti gAthArthaH // 10 // adhunaitatparihArAyedamAha kiM dunbhikkhaM jAyai ? jai evaM aha bhave durilu tu / kiM jAyai savvasthA dubbhikkhaM aha bhave iMdo? // 101 // bAsai to ki vigdhaM nigdhAyAIhiM jAvae tassa / aha vAsai uusamae na vAsaI to taNadvAe // 10 // vyAkhyA-kiM durbhikSaM jAyate yadyevam ?, ko'bhiprAyaH-saddhaviH sadA hayata eva, tatazca kAraNAvicchedena | kAryavicchedo yukta iti, atha bhaved 'duriSTaM tu durnakSatraM duryajanaM vA, atrApyuttaram-kiM jAyate sarvatra du 30 // 65 // 1 varSAtRNAni tasya pratiyethe ityetaca bhASyakatA pAka apavitameveti vacanAt pratIyate yaduvaitA ekonaviMzatirbhASyagAthA.. ~ 133~ Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-, mUlaM [-1 / gAthA ||2|| niyukti: [102], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| bhikSa !, nakSatrasya duriSTasya vA niyatadezaviSayatvAt, sadaiva sayajvanAM bhAvAt, uktaM ca "sadaiva devaaH| sadgAyo, brAhmaNAma kriyaapraaH| yatayaH sAdhavazcaiva, vidyante sthitihetavaH // 1 // " ityAdi, atha bhavedindra iti, kim ?, varSati, tataH kiM vinaH' antarAyo nirghAtAdibhirjAyate?, AdizabdAdigdAhAdiparigrahA, 'tasya' indrastha, paramaizvaryayuktatvena vinAnupapatteriti bhAvanA, atha varSati Rtusamaye garbhasavAta iti vAkpazeSaH, na varSati tatastRRNArtha, tasyetthambhUtasyAbhisandherabhAvAditi gAthAbayArthaH // 101-102 // kiMca kiM ca dumA puSpa'ti bhamarANaM kAraNA ahAsamayaM / mA bhamaramahuvarigaNA kilAmaelA aNAhArA / / 103 // vyAkhyA-kiM ca drumAH puSpyanti bhramarANAM 'kAraNAt kAraNena 'yathAsamayaM yathAkAlaM mA bhramaramadhukarIgaNAH 'klAman' (lAmiSuH) glAniM pratipadyaran , 'anAhArA avidyamAnAhArAH santaH, kAkA naivaitadityamiti gAthArthaH // 103 / / sAmprataM parAbhiprAyamAha kassA buddhI esA vittI uvakappiyA payAvaiNA / sattANaM teNa dumA purphati maTuyariMgaNaTThA // 104 // vyAkhyA-atha 'kasyacidbuddhiH kasyacidabhiprAyaH syAdyaduta-eSA vRttirupakalpitA, kena ?-prajApatinA, ke-/ SAm ?-'satyAnAM prANinAM tena kAraNena drumAH puSpyanti madhukarIgaNArthameveti gaathaarthH||104||atrottrmaah taM na bhavai jeNa dumA nAmAgoyassa puJcavihivassa / udaeNaM puSphaphalaM nivatayaMtI imaM ca'naM // 105 // vyAkhyA-paduktaM pareNa tana bhavati, kuta ityAha-yena TramA nAmagotrasya karmaNaH 'pUrvavihitasya' SANSARAMS dIpa anukrama Jamachar ~ 134~ Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||2|| niyukti: [105], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH prata dazavaikA0 hAri-vRttiH pikA sUtrAMka/ // 66 // gAthAMka ||2|| ntaropAttasya 'udayena' vipAkAnubhavalakSaNena puSpaphalaM 'nivartayanti' kurvanti, anyathA sadaiva tadbhAvaprasaGga|| dumapuiti bhAvanIyam / idaM cAnyatkAraNaM, vakSyamANamiti gAthArthaH // 105 // asthi bahU vaNasaMDA bhamarA jattha na uti na vasaMti / tattha'vi puSpa'ti dumA pagaI esA dumagaNANaM / / 106 // dRSTAntavyAkhyA-santi bahUni banakhaNDAni teSu teSu sthAneSu, bhramarA yatra nopayAnti anyataH, na vasanti teSveva, zuddhiH tathApi puSpyanti drumAH, ataH 'prakRtireSA' svabhAva eSa drumagaNAnAmiti gaathaarthH||106 // atrAha jai pagaI kIsa puNo savvaM kAlaM na deMti puSphaphalaM / jaM kAle puSphaphalaM dayaMti gururAha ata eva / / 107 // pagaI esa dumANaM jaM uusamayammi Agae saMte / purphati pAyavagaNA phalaM ca kAleNa paMdhati / / 108 // vyAkhyA-yadi prakRtiH kimiti punaH sarvakAlaM 'na dadati' na prayacchanti, kim ?-puSpaphalam ?, evamAza-18 thAha-padnyasmAtkAle niyata eva puSpaphalaM dadati, gururAha-ata eva-asmAdeva hetoH // prakRtireSA dumANAM yadU 'Rtusamaye vasantAdAvAgate sati puSSyanti 'pAdapagaNA' vRkSasaGghAtAH tathA phalaM ca kAlena vanti, tadarthAnabhyupagame tu nityaprasaGga iti gAthAdvayArthaH // 107-108 // sAmprataM prakRte'pyuktAryayojanA kurvanAha kiM nu gihI raMdhatI samaNANaM kAraNA ahAsamayaM / mA samaNA bhagavaMto kilAmaejA aNAhArA / / 109 // dIpa anukrama 8 // 66 // ~135~ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||R|| dIpa anukrama [2] daza. 12 "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) bhASyaM [4...] adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||2|| niryukti: [109], AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita vyAkhyA - kiM nu gRhiNo 'rAdhyanti' pAkaM nirvartayanti zramaNAnAM kAraNena yathAkAlaM?, 'mA zramaNA bhagavantaH klAmannanAhArA' iti pUrvavaditi gAthArthaH // 109 // na caitaditthamityabhiprAyaH / / atrAha- samaNa'NukaMpanimittaM puNNanimittaM ca ginivAsI u koi bhaNijjA pArga kareMti so bhaNNai na janhA // 110 // kaMtAre dubbhikale AyaMke vA mahadda smuppnne| ratiM samaNasubihiyA savvAhAraM na muMjaMti // 111 // Ai kIsa puNa gihatthA ratti AyaratareNa raMdhati / samaNehiM suvihiehiM cauvvihAhAravirahiM ? // 112 // vyAkhyA - zramaNebhyo'nukampA zramaNAnukampA tannimittam na hote hiraNyagrahaNAdinA asmAkamanukampAM | kurvantIti matvA bhikSAdAnArthaM pArka nirvartayantyataH zramaNAnukampAnimittaM, tathA sAmAnyena puNyanimittaM ca gRhanivAsina eva kazcid brUyAtpAkaM kurvanti, sa bhaNyate naitadevam, kutaH 1 - yasmAt 'kAntAre' araNyAdau 'durbhikSe' annAkAle 'AtaGke vA' jvarAdI mahati samutpanne sati rAtrI zramaNAH 'suvihitAH' zobhanAnuchAnAH, kim ? - 'sarvAhAram' odanAdi na bhuJjate // atha kimiti punargRhasthAH tatrApi rAtrau 'AdaratareNa' atyAdareNa rAdhyanti, zramaNaiH suvihitaizcaturvidhAhAravirataiH sadbhiriti gAthAzrayArthaH // 110-111112 // kiMca asthi bahugAmanagarA samaNA jattha na uveMti na vasaMti / tatthavi raMthaMti giddI pagaI esA gihatthANaM // 113 // 1 prAkRtavAkpratirUpakamiti, tatra ca saptamyarthe tRtIyA hetutvApekSayA vA. For te&Personal Use City ~ 136~ jbrary diy Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||2|| niyukti: [113], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 1dumapu. pikA sUtrAMka/ dazAvayacaM gAthAMka ||2|| dIpa anukrama dazavaikA vyAkhyA-santi bahUni grAmanagarANi teSu teSu dezeSu 'zramaNA' sAdhavo yatra nopayAnti anyato, na va-| hAri-vRttiH santi tatraica, atha ca tatrApi rAdhyanti gRhiNaH, ataH prakRtireSA gRhasthAnAmiti gAthArthaH // 113 // amu 181 mevArtha spssttynaah||67|| pagaI esa gihINaM jaM gihiNo gAmanagaranigamesuM / raMdhati appaNo pariyaNassa kAleNa aTThAe / / 114 // vyAkhyA-prakRtireSA gRhiNAM vartate yahiNo grAmanagaranigameSu, nigamaH-sthAnavizeSA, rAdhyanti AmAtmanaH parijanasya 'arthAya' nimittaM kAleneti yoga iti gAthArthaH / / 114 // saratha samaNA tavassI parakaDaparanihiyaM vigayadhUmaM / AhAra esati jogANaM sAhaNaDhAe / 115 / / vyAkhyA-tatra amaNAH 'tapakhina' iti udyatavihAriNo netare, parakRtaparaniSThitamiti, ko'rthaH-parArtha kRtam-ArabdhaM parArtha ca niSThitam-antaM gataM, vigatadhUmam-dhUmarahitam, 'ekagrahaNe tajAtIyagrahaNa'miti nyAyAdvigatAkAraM pa rAgadveSamantareNetyarthaH, uktaM ca-rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhUmaga viyANAhi" 'AhAram / odanAdilakSaNam eSante' gaveSante, kimartham ? atrAha-'yogAnAM manoyogAdInAM saMyamayogAnAM vA sAdhanArtha, na tu varNAdyarthamiti gAthArthaH // 115 // navakoDIparisuddhaM uggamalaSpAyaNesaNAsuddhaM / chaTThANarakSaNaDhA ahiMsaaNupAlaNahAe // 1 // 1 rAgeNa sAsAraM dvaSeNa saghUmakaM vijAnIhi. 151525185% // 37 // JanEducatatise ~ 137~ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-, mUlaM [-1 / gAthA ||2|| niyukti: [116], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| vyAkhyA-iyaM ca kila bhinnakartRkI, asyA vyAkhyA-navakoTi parizuddham , tatraitA nava koTyaH, yaduta-Na hapaNai1Na haNAvei 2 harNataM nANujANai 3, evaM na kiNai 3, evaM na payaI 3, etAbhiH parizuddhaM, tathA udgamo-18 tpAdanaiSaNAzuddhamiti, etaddvastutaH sakalopAdhivizuddhakoTikhyApanameva, evambhUtamapi kimarthaM bhuJjate?-paTasthAnarakSaNArtham, tAni cAmUni-veryaNaceyAvace iripaTThAe ya sNjmhaae| taha pANavattiyAe cha8 puNa dhammaciMtAe // 1 // amUnyapi ca bhavAntare prazastabhAvanAbhyAsAdarhisAnupAlanArtham, tathA cAha-"nAhAratyAgato'bhAvitamaterdehatyAgo bhavAntare'pyahiMsAyai bhavatI"tigAthArthaH // 1 // vidvatasuddhi esA upasaMhAro ya suttanihiho / saMti vijaMtitti ya saMti siddhiM ca sAheti // 116 // vyAkhyA-dRSTAntazuddhireSA, pratipAditA, 'upasaMhArastu' upanayastu 'sUtranirdiSTaH' sUtroktaH, tacedaM sUtramemee samaNA muttA, je loe saMti saahunno| vihaMgamA va pupphesu, dANabhattesaNA(Ne)rayA // 3 // asya vyAkhyA-evam' anena prakAreNa 'ete ye'dhikRtAH pratyakSeNa vA paribhramanto dRzyante, zrAmyantIti zramaNAH, tapasyantItyarthaH, ete ca tatrAntarIyA api bhavanti, yathoktam-"niggaMthasakvatAvasageruyaAjIva paMcahA samaNA" ata Aha-'muktA' bAhyAbhyantareNa granthena, ye 'loke' ardhatRtIyadvIpasamudraparimANe 'santi' na hanti na dhIrAyati mantaM nAnujAnAti, evaM na krINAti 3, enaM na pacati 3. 2 vedanAdai vaiyAvRttyAyeAthai ca saMyamAthai ca / tathA prANavRttyai Sacha punaH dharmacintAyai ||1||3niyshaakytaapsgairikaajiiyaaH paMthapA zramaNAH. dIpa anukrama CASSESABAIRS ~ 138~ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-, mUlaM [-1 / gAthA ||3|| niyukti: [116], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata gApikA dazavaikA0 hAri-vRttiH // 68 // sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| vidyante, anena samayakSetre sadaiva vidyanta ityetadAha, sAdhayantIti sAdhavaH, kiM sAdhayanti?-jJAnAdIti ga-41dumapumyate / atrAha-ye muktAste sAdhava evetyata idamayuktam , atrocyate, iha vyavahAreNa nihavA api muktA bhavantyeva na ca te sAdhava iti tadvayavacchedArthatvAnna dossH| Aha-naca te 'sadaivasantI'vanenaiva vyavacchinnAthadazAvayave iti, ucyate, vartamAnatIrthApekSayaivedaM sUtramiti na doSaH, athavA-anyathA vyAkhyAyate-ye loke santi sAdhava | dRSTAntaityatra ya ityudezA, loka ityanena samayakSetra eva nAnyatra, kim ?-zAnti:-siddhirucyate tAM sAdhayantIti | INI zuddhiH zAntisAdhavA, tathA coktaM niyuktikAraNa-"saMti vijaMtitti ya saMtiM siddhiM va sAheti" idaM vyAkhyAtameva / 'vihaMgamA iva' bhramarA iva puSpeSu, kim ?-dAnabhaktaiSaNAsu ratAH dAnagrahaNAdattaM gRhNanti nAdattam, bhaktagrahaNena tadapi bhaktaM prAsukaM na punarAdhAkarmAdi, eSaNAgrahaNena gaveSaNAditrayaparigraha, teSu sthAneSu 'ratAH' saktA iti sUtrasamAsArthaH / avayavArtha sUtrasparzikaniyuktyA pratipAdayati-tatrApi ca vihaGgamaM vyAcaSTe-sa dvividhaH-dravyavihaGgamo bhAvavihaGgamazca / tatra tAvadravyavihaGgamaM pratipAdayannAha dhAra taM tu davaM taM davavihaGgamaM viyANAhi / bhAve vihaMgamo puNa guNasannAsiddhimao duviho / 117 // vyAkhyA-'dhArayati' Atmani lInaM dhatte tattu 'dravya'mityanena pUrvopAtaM karma nirdizati, yena hetUbhUtena vihaGgameSUtpatsyata iti, tuzabda evakArArthaH, asthAnaprayuktazca, evaM tu draSTavyaH-dhArayatyeva, anena ca dhAra-1 // 68 // yatyeva yadA tadA dravyavihaGgamo bhavati nopabhuta ityetadAveditaM bhavati, dravyamiti cAtra karmapudgaladravya dIpa anukrama ~139~ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||3|| niyukti: [117], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| gRhyate, ma punarAkAzAdi, tasyAmUrttatvena dhAraNAyogAt, saMsArijIvasya ca kathaJcinmUtave'pi prakRtAdanupayogitvAt, tathAhi-yadasau bhavAntaraM netumalaM yacca vihaGgamahetutAM pratipadyate tadatra prakRtaM, na caivamanyaH saMsArijIva iti, 'taM dravyavihaGgama'mityatra yattadornityAbhisaMbandhAdanyataropAdAnenAnyataraparigrahAdayaM vAkyArtha upajAyate-dhArayatyeva tadravyaM yastaM dravyavihaGgamamiti, dravyaM ca tadvihaGgamazca sa iti dravyavihaGgamaH, dravya jIvadravyameva, vihaGgamaparyAyeNA''vartanAd, vihaGgamastu kAraNe kAryopacArAditi, taM vijAnIhi' anekaiH prakArairAgamato jJAtA'nupayukta ityevamAdibhirjAnIhi bhAve vihaGgama' ityatrAyaM bhAvazabdo bahaH, kacidravyavAcakastadyathA 'nAsao bhuvi bhAvassa, sadohavaha kevaloM bhAvasya-dravyasya vastuna iti gamyate, kacicchuklAdisvapi vartate-"jaM jaM je je bhAve pariNamaI" ityAdi yAna 2 zuklAdIna bhAvAniti gamyate, kacidaudayikAdiSvapi vartate yathA-odaie ovasamie' ityAyuktvA chaviho bhAvalogo' audayikAdaya eva bhAvA? lokyamAnatvAdu bhAvaloka iti, tadevamanekArthavRttiH sannaudayikAdiSveva vartamAna iha gRhIta iti, bhavanaM bhAvaH bhavantyasminniti vA bhAvaH tasmina bhAve-karmavipAkalakSaNe, kim ?-'vihaGgamoM vakSyamANazabdArthaH, punaHzabdo vizeSaNe, na pUrvasmAdatyantamayamanya eva jIvaH, kiMtu sa eva jIvasta eva pudgalAstathAbhUtA iti vizeSayati, guNazca saMjJA ca guNasaMjJe guNa:-anvarthaH saMjJA pAribhASikI tAbhyAM siddhiH guNasaMjJAsiddhiH, siddhizabdaH samba 1 nAsato bhuvi bhAgamA zabdo bhavati kevalaH, 2 yadyadyAcyA bhAvAn pariNamati. bIdayika zrIpazamikA ra paDipo bhAvalokaH, dIpa anukrama ~140~ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||3|| dIpa anukrama [3] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA0 hAri-vRttiH // 69 // mUlaM [-] / gAthA ||3|| niryukti: [117], bhASyaM [ 4... ] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ndhavAcakaH, tathA ca loke'pi "siddhirbhavatu" ityukte iSTArthasambandha eva pratIyata iti, tayA guNasaMjJAsiddhyA hetubhUtayA, kim ? - 'dvividho' dviprakAraH, guNasiddhyA-anvarthasambandhena tathA saMjJAsiddhyA ca yadRcchAbhidhAnayogena c| Aha-padyevaM dvividha iti na vaktavyam, guNasaMjJAsiddhyetyanenaiva dvaividhyasya gatatvAt na, anenaiva prakAreNeha vaividhyaM, AgamanoAgamAdibhedena neti jJApanArthamiti gAthArthaH // 117 // tatra yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamAzritya guNasiddhyA yo bhAvavihaGgamastamabhidhitsurAha-- vimAgAsaM bhaNNa guNasiddhI tappaiDio logo / teNa u vihaGgamo so bhAvattho vA gaI duvidhA / / 118 // vyAkhyA- vijahAti - vimuJcati jIvapudgalAniti vihaM, te hi sthitikSayAtsvayameva tebhya AkAzapradezebhya yavante, tA~zyavamAnAnvimuJcatIti, zarIramapi ca malagaNDolakAdi vimuJcatyeva (iti) mA bhUt saMdeha ityata Aha-AkAzaM bhaNyate, na zarIrAdi, saMjJAzabdatvAt, AkAzante dIpyante svadharmopetA AtmAdayo yatra tadAkAzam kim ? -saMtiSThata ityAdikriyAvyapohArthamAha- 'bhaNyate' AkhyAyate, guNasiddhirityetatpadaM gAthA bhaGgabhayAdasthAne prayuktam, saMbandhavAsya 'tena tu vihaMgamaH sa' ityantra tena tvityanena saha veditavya iti, tatazcAyaM vAkyArthaH tena tuzabdasyaivakArArthatvenAvadhAraNArthatvAdyena vimAkAzaM bhaNyate tenaiva kAraNena guNasiddhyA-anvarthasambandhena vihaGgamaH ko'bhidhIyata ? ityAha-'tatpratiSThito lokaH tadityanenAkAzaparAmarzaH, 1 bhedeneti pra0 2 vihaGgamA0 pra0 For ane & Personal Use Oily ~ 141 ~ 1 drumapu pikA0 vihaGgamanikSepAH / / 69 / / ibrary dig Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||3|| niyukti: [118], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| ABO tasminnAkAze pratiSTitaH tatpratiSThitaH, pratiSThati sma pratiSThitaH-prakarSeNa sthitavAnityarthaH, anena sthitaH sthAsyati ceti gamyate, ko'sAvitthamityata Aha-lokaH' lokyata iti lokaH, kevalajJAnabhAvatA dRzyata ityarthaH, iha dharmAdipazcAstikAyAtmakatve'pi lokasyAkAzAstikAyasthAdhArakhena nirdiSTatvAcatvAra evAstikAyA gRhyante, yato niyuktikAreNAbhyaghAyi-tatpatiSThito loka', 'vihaGgamaH se' ityatra vihe-nabhasi gato gacchati gamiSyati ceti vihaGgamaH, gamirayamanekArthatvAddhAtUnAmavasthAne vartate, tatazca vihe sthitavAMstiSThati sthAsyati ceti bhAvArthaH, sa.iti-caturastikAyAtmaka, "bhAvArtha' iti bhAvazcAsAvarthazca bhAvArthaH, ayaM bhAvavihaGgama ityarthaH / ukta ekena prakAreNa bhAvavihaGgamA, punarapi guNasiddhimanpena prakAreNAbhidhAtukAma Aha-vA gatirmividheti, vAzabdasya vyavahita upanyAsaH, evaM tu draSTavyaH-gatirvA dvividheti, tatra gamanaM gacchati vA'nayeti gatiH, dve vidhe yasyAH seyaM dvividhA, dvaividhyaM vakSyamANalakSaNamiti gAthAthaiH // 118 // tathA cedameva dvaividhyamupadarzayannAha bhAvagaI kammagaI bhAvagaI pappa asthikAyA u / savve vihaMgamA khalu kammagaIe ime bheyA / / 119 // vyAkhyA-bhavanti bhaviSyanti bhUtavantazceti bhAvAH, athavA bhavantyeteSu svagatA utpAdavigamanauvyAkhyAH pariNAmavizeSA iti bhAvA-astikAyAsteSAMgatiH-tathApariNAmavRttirbhAvagatiH, tathA karmagatirityatra kriyata iti karma-jJAnAvaraNAdi pAribhASikam , kriyA vA, karma ca tadgatizcAsau karmagatiH, gamanaM gacchatyanayA veti dIpa anukrama ~142~ Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dIpa anukrama [3] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + | bhASya|+vRttiH) bhASyaM [4...] adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||3|| niryukti: [119], AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita // 70 // gatiH, tatra 'bhAvagatiM prApya astikAyAstu' iti atra bhAvagatiH pUrvavattAM prApya - abhyupagamyAzritya kim ? 'astikApAstu' dharmAdayaH, tuzabda evakArArthaH, sa cAvadhAraNe, tasya ca vyavahitaH prayogaH, bhAvagatimeva prApya na punaH karmagatiM, 'sarve vihaGgamAH khalu' sarve catvAraH nAkAzamAdhAratvAt, 'vihaGgamA iti' vihaM gaccha * nyavatiSThante vasatAM vibhratIti vihaGgamAH, khaluzabdo'vadhAraNe, vihaGgamA evaM, na kadAcinna vihaGgamA iti / 'karmagate:' prAnirUpitazabdArthAyAH, kim ? - 'imau bhedI' vakSyamANalakSaNAviti gAthArthaH // 119 // tAvevopadarzayannAha dazabaikA 0 hAri-vRttiH vihagagaI calaNagaI kammagaI u samAsao dubihA / tadudayaveyayajIvA vihaMgamA pappa birAI // 120 // vyAkhyA - iha gamyate'nayA nAmakarmAntargatayA prakRtyA prANibhiriti gatiH, vihAyasi - AkAze gatirvihAyogatiH, karmaprakRtirityarthaH tathA calanagatiriti, calirayaM parispandane varttate, calanaM spandanamitye ko'rthaH, calanaM ca tadgatizca sA calanagatiH-gamanakriyeti bhAvaH / karmagatistu samAsato dvividhetyatra tuzabda evakArArthaH, sa cAvadhAraNe, karmagatireva dvividhA na bhAvagatiH, tasyA ekarUpatvena vyAkhyAtatvAt tatra tadudayavedakajIvA' iti, atra tadityanenAnantaranirdiSTAM vihAyogatiM nirdizati, tasyA-vihAyogateH udayastaddRdayo vipAka ityarthaH, tathA vedayanti-nirjarayanti upabhuJjantIti vedakAH tadudayasya vedakAzca te jIvAzceti samAsaH, Aha-tadudayavedakA jIvA eva bhavantIti vizeSaNAnarthakyam, na, jIvAnAM vedakatvAvedakatvayogena saphala For ne&Personal Use City ~ 143~ 1 dumapuSpikA0 vihaGgamanikSepAH // 70 // brydy Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||3|| niyukti: [120], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| dIpa anukrama khAt, avedakAca siddhA iti / 'vihaGgamAH prApya vihAyogati miti, atra vihe vihAyogaterudayAdudgacchatIti vihaGgamAH,'prApya' Azritya, kiM prApya ?-'vihAyogatim vihAyogatiruktA tAM, viparyastAnyakSarANyevaM tu dRSTavyAni-vihAyogatiM prApya tadudayavedakajIvA vihaGgamA iti gAthArthaH // 120 // adhunA dvitIyakarmaga-2 tibhedamadhikRtyAha calanakammagaI khalu padhuca saMsAriNo bhave jIvA / poggalavAI vA vihaMgamA esa guNasiddhI // 121 // IXI vyANyA-calanaM-spandana, tena karmagatirvizeSyate, katham ?-calanAkhyA yA karmagatiH sA calanakarmagatiH, etaduktaM bhavati-karmazabdena kriyA'bhidhIyate, saiva gatizabdena saiva calanazabdena ca / tatra gatervizeSaNa kriyA kriyAvizeSaNaM calanam / kutaH-mayabhicArAda, iha gatistAvannarakAdikA bhavati ataH kriyayA vize dhyate, kriyA'pyanekarUpA bhojanAdikA tatazcalanena vizeSyate, atazcalanAkhyA karmagatizcalanakarmagatistAm , * anukhAro'lAkSaNikA, khaluzabda evakArArthaH, sa cAvadhAraNe, calanakarmagatimeva, na vihAyogati, 'pratItya' Azritya, kim ?-saMsaraNaM saMsAraH, saMsaraNaM jJAnAvaraNAdikarmayuktAnAM gamanaM, sa eSAmastIti saMsAriNaH, anena siddhAnAM vyudAsaH, 'bhaveM' iti, ayaM zabdo bhaveyurityasyArthe prayuktA, 'jIvA' upayogAdilakSaNAH / tatavArya vAkyArtha:-calanakarmagatimeva pratItya saMsAriNo bhaveyurjIvA vihaGgamA iti, vihaM gacchanti-calanti sarvairAtmapradezIriti vihaGgamAH / tathA 'padaladravyANi ve'tyAdi, pUraNagalanadharmANaH pudgalAH, pudgalAca te dra-15 [3] ~144~ Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||3|| dIpa anukrama [3] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 71 // Ja Education adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||3|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) niryuktiH [121], bhASyaM [4...] AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH vyANi ca tAni pudgaladravyANi dravyagrahaNaM vipratipattinirAsArtham, tathA caite pudgalAH kecidadravyAH santosbhyupagamyante, 'sarve bhAvA nirAtmAnaH' ityAdivacanAd, ataH pudgalAnAM paramArthasadrUpatAkhyApanArthe dravyaprahaNam, vAzabdo vikalpavAcI, pudgaladravyANi vA saMsAriNo vA jIvA vihaGgamA iti / tatra jIvAnadhikRtyAnvartho nidarzitaH, pudgalAstu vihaM gacchantIti vihaGgamAH, taba gamanameSAM khataH parata saMbhavati, atra svataH | parigRhyate, vihaGgamA iti ca prAkRtazailyA jIvApekSayA voktam, anyathA dravyapakSe vihaGgamAnIti vaktavyam, eSa bhAvavihaGgamaH, katham ? - 'guNasiddhyA' anvarthasambandhena, prAkRtazailyA vA'nyathopanyAsa iti gAdhArthaH // 121 // evaM guNasiGkhyA bhAvavihaGgama uktaH, sAmprataM saMjJAsiddhyA abhighAtukAma Aha sannAsiddhiM pappA vihaMgamA hoti pakkhiNo sabbe / ihaI puNa ahigAro vihAsagamaNehi bhamarehiM // 122 // vyAkhyA--saMjJAnaM saMjJA nAma rUDhiriti paryAyAH tathA siddhiH saMjJAsiddhiH, saMjJAsambandha itiyAvat, tAM saMjJAsiddhiM 'prApya' Azritya kim ? -vihe gacchantIti vihaGgamA bhavanti, ke? - pakSA yeSAM santi te pakSiNaH, 'sarve' samastA haMsAdayaH, pudgalAdInAM vihaGgamatve satyapyamISAmeva loke pratItatvAt itthamanekaprakAraM vihaGgamamabhidhAya prakRtopayogamupadarzayati- 'iha' sUtre, punaH zabdo'vadhAraNe, ihaiva nAnyatra 'adhikAra' prastAvaH prayojanam, kairityAha-- vihAyogamanaiH' AkAzagamanaiH 'bhramaraiH SaTpadairiti gAthArthaH // 122 // 1 prayANAM napuMsakatvAdatra puMssvanirdezaH prakRtyA tRtIyAM prathameti For ane & Personal Use City ~ 145~ 1 drumapuSpikA0 vihaGgama nikSepAH // 71 // brary dig Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka // 4 // dIpa anukrama [8] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [1] uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||4|| niryuktiH [123], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH dANeti dattagiNa bhatte bhaja seva phAsugeNhaNayA / esaNatigaMmi nirayA uvasaMhArassa suddhi imA // 123 // vyAkhyA- 'dAneti' sUtre dAnagrahaNaM dattagrahaNapratipAdanArtham, dattameva gRhanti, nAdasam, 'bhakta' iti bha ktagrahaNaM 'bhaja sevAyAm' ityasya niSThAntasya bhavati, arthazrAsya prAsukagrahaNaM, prAsukam-AdhAkarmAdirahitaM gRhanti, netaraditi, esaNa tti eSaNAgrahaNam, 'eSaNAtritaye' gaveSaNAdilakSaNe 'niratAH' saktAH, upasaM hArasya-upanayasya zuddhiH 'iyaM vakSyamANalakSaNeti gAthArthaH // 123 // avi bhamaramahuyarigaNA avidinnaM AviyaMti kusumarasaM / samaNA puNa bhagavanto nAdinaM bhotumicchati // 124 // vyAkhyA -api bhramaramadhukarIgaNA, madhukarIgrahaNamihApi strIsaMgrahArthaM, jAtisaMgrahArthamiti cAnye, avidattaM santaM kim ? - Apibanti 'kusumarasaM' kusumAsavam, zramaNAH punarbhagavanto nAdattaM bhoktumicchantIti vizeSa iti gAthArthaH // 124 // sAmprataM sUtreNaivopasaMhAravizuddhirucyate kacidAha - 'dANabhattesaNe yA ityuktam, yata evamata eva loko bhaktyAkRSTamAnasastebhyaH prayacchatyAdhAkarmAdi, asya grahaNe sattvoparodhaH, agrahaNe khavRttyalAbha iti, atrocyate vayaM ca vittiM labhAmo, na ya koi uvahammai / ahAgaDesu rIyaMte, puSphesu bhamarA jahA ||4|| asya vyAkhyA-vayaM ca vRttiM 'lapsyAmaH' prApsyAmaH tathA yathA na kazcidupahanyate, vartamAnaiSyatkAlopanyA Forte & Personal Use City ~146~ Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [9] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||5|| niryukti: [124], bhASyaM [ 4... ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..... AgamasUtra - [42] mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH dazavaikaro hAri-vRttiH // 72 // Ja Education sastraikAlikanyAyapradarzanArthaH tathA caite sAdhavaH sarvakAlameva 'yathAkRteSu' AtmArthamabhinirvartiteSvAhArAdiSu 'rIyante' gacchanti, varttante ityarthaH, 'puSpeSu bhramarA yathA' iti etaca pUrva bhAvitameveti sUtrArthaH // 4 // yatacaivamato mahugArasamA buddhA, je bhavaMti aNissiyA / nANApiMDarayA daMtA, teNa vuJcaMti sAhuNo // 5 // timi / paDhamaM dumapuphiyajjhayaNaM samattaM // 1 // asya vyAkhyA- 'madhukarasamA bhramaratulyAH budhyante sma buddhA-adhigatatatvA ityarthaH ka evaMbhUtA ityata Aha-ye bhavanti bhramanti vA 'anizritAH' kulAdiSvapratibaddhA ityarthaH, atrAha assaMjaehiM bhramarehiM jai samA saMjayA khalu bhavaMti / evaM (yaM) ubamaM kiccA nUNaM assaMjayA samaNA / / 125 / / vyAkhyA- 'asaMyataiH' kutazcidapyanivRtteH 'bhramaraiH' SaTpadaiH yadi 'samAH' tulyAH 'saMyatAH' sAdhavaH, khasviti samA eva bhavanti, tataJcAsaMjJino'pi te, ata evainAmitthaMprakArAmupamAM kRtvA idamApayate nUnamasaMyatAH zramaNA iti gAthArthaH // 125 // evamukte satyAhAcArya:- etaccAyuktaM, sUtroktavizeSaNatiraskRtatvAt, tathA ca buddhagrahaNAdasaMjJino vyavacchedaH, anizritagrahaNAcAsaMyatatvasyeti / niryuktikArastvAhavamA khalu esa yA putrabuttA desalakkhaNovaNayA / aNiyayavittinimittaM ahiMsaaNupAlanahAra // 126 // For ane & Personal Use Oily ~ 147~ 1 dumapuSpikA0 upasaMhArazuddhiH // 72 // beary dig Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [4] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) niryukti: [126], bhASyaM [4 ...] adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||5|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH dA. 13 Education i vyAkhyA- upamA khalu 'eSA' madhukarasametyAdirUpA kRtA 'pUrvoktAt' pUrvoktena 'dezalakSaNopanayAda' dezalakSaNopanayena, yathA candramukhI kanyeti, tRtIyArthI ceha paJcamI, iyaM cAniyatavRttinimittaM kRtA, ahiMsAnupAlanArtham, idaM ca bhAvaya (viSya ) tyeveti gAthArthaH // 126 // jaha dumagaNA u taha nagarajaNavayA payaNapAyaNasahAvA / jaha bhamarA taha muNiNo navari adattaM na muMjaMti // 127 // vyAkhyA- yathA 'drumagaNAH' vRkSasaGghAtAH khabhAvata eva puSpaphalanakhabhAvAH tathaiva 'nagarajanapadA' nagarAdilokAH svayameva pacanapAcanasvabhAvA vartante, yathA bhramarA iti, bhAvArtha vakSyati, tathA munayo navaram - etAvAvizeSa:- adattaM khAmibhirna bhuJjanta iti gAthArthaH // 127 // anumevArtha spaSTayati kusume sahAbaphulle AhAraMti bhamarA jaha tahA u bhantaM sahAvasiddhaM samaNasuvihiyA gaveti // 128 // vyAkhyA- 'kusume' puSpe 'khabhAvaphulle' prakRtivikasite 'AhArayanti' kumumarasaM pibanti 'bhramarA' madhukarA 'yathA' yena prakAreNa kusumapIDAmanutpAdayantaH 'tathA' tenaiva prakAreNa 'bhaktam' odanAdi 'khabhAvasiddham' AtmArthaM kRtam udgamAdidoSarahitam ityarthaH, zramaNAzca te suvihitAca zramaNasuvihitAH -zobhanAnuSThAnavanta ityarthaH 'gaveSayanti' anveSayantIti gAthArthaH // 128 // sAmprataM pUrvoko yo doSaH madhukarasamA ityatra tatparijihIrSayaiva yAvatopasaMhAraH kriyate tadupadarzayannAha uvasaMhAro bhamarA jaha taha samaNAvi avahajIvitti / daMtatti puNa paraMmI nAyavvaM vakasesamiNaM // 129 // . Forte & Personal Use City ~148~ brary dig Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [4] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita mUlaM [-] / gAthA ||5|| niryuktiH [129], bhASyaM [4...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH Ja Education In dazavaikA0 vyAkhyA- 'upasaMhAra' upanayaH, bhramarA yathA avadhajIvinaH tathA 'zramaNA api sAdhavo'pyetAvataivAMhAri-vRttiHzeneti gAthAdalArthaH / itazca bhramarasAdhUnAM nAnAtvamavaseyaM, yata Aha sUtrakAraH - 'nAnApiNDarayA dantA' | iti nAnA anekaprakAro'bhigrahavizeSAtpratigRmalpAlpagrahaNAca piNDa - AhArapiNDaH, nAnA cAsau piDaca // 73 // nAnApiNDaH, antaprAntAdirvA, tasmin ratA-anudegavantaH, 'dAntA' indriyadamanena, anayozca svarUpamadhastUpasi pratipAditameva, atra copanyastagAthAcaramadalasyAvasaraH 'dAntA' iti punaH pade sautre, kim ? - jJAtavyo vAkyazeSo'yamiti gAthArthaH // 129 // kiMviziSTo vAkyazeSaH ?, dAntA IryAdisamitAzca / tathA cAhajaha ittha ceva iriyAiesu savvaMmi dikkhiyapayAre / tasthAvarabhUyahiyaM jayaMti sambhAviyaM sAhU // 130 // vyAkhyA - prathA 'atraiva' adhikRtAdhyayane bhramaropamayaiSaNAsamitau yatante, tathA IryAdiSvapi tathA sarvasmin 'dIkSitapracAre' sAdhvAcaritavya ityarthaH kim ? - basasthAvarabhUtahitaM yatante 'sAdbhAvikaM' pAramArthikaM | sAdhava iti gAthArthaH // 130 // anye punaridaM gAthAdalaM nigamane vyAkhyAnayanti na ca tadaticAru, yata AhauvasaMhAravisuddhI esa samattA u nigamaNaM teNaM / vucaMti sAhuNotti (ya) jeNaM te mahuyarasamANA // 131 // vyAkhyA - upasaMhAravizuddhireSA samAptA tu, adhunA nigamanAvasaraH, taca sautramupadarzayati- 'nigamana'miti' dvAraparAmarzaH, tenocyante sAdhava iti, yena prakAreNa te madhukarasamAnA-uktanyAyena bhramaratulyA iti gAthArthaH // 131 // nigamanArthameva spaSTayati For ane & Personal Use City ~ 149~ 1 drumapuppikA0 dazAva yavAH // 73 // by di Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [132], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa tamhA dayAiguNamuTThiehi bhamarova apahavittIhiM / sAhUhiM sAhiu ti uciTuM maMgalaM dhammo // 132 // vyAkhyA-tasmAdayAdiguNasusthitaH, AdizabdAt satyAdiparigrahaH, bhramara ivAvadhavRttibhiH, kai?-sAdhubhiH 'sAdhito niSpAdita, 'utkRSTaM maGgalam' pradhAnaM mahAla 'dharmaH' prAgnirUpitazabdArtha iti gAthArthaH // 132 // idAnIM nigamanavizuddhimabhidhAtukAma Aha nigamaNasuddhI titvaMtarAvi dhammasthamujayA vihare / bhaNNai kAyANa te jayaNaM na muNati na phareMti // 13 // vyAkhyA-nigamanazuddhiH pratipAdyate, atrAha-tIrthAntarIyA api' carakaparivrAjakAdayaH, kim ?-'dharmArtha dharmAya 'udyatA' udyuktA viharanti, ataste'pi sAdhavaH evetyabhiprAyaH / bhaNyate'tra prativacanam, 'kAyAnAM| pRthivyAdInAM 'te' carakAdayaH, kim-yatanA-prayatnakaraNalakSaNAM 'na manyante(muNanti) na jAnanti na manvate| vA tathAvidhAgamAzravaNAt, na kurvanti, parijJAnAbhAvAt, bhAvitamevedamadhastAditi gAthArthaH ||13shaa kiMca na ya umpAmAisukhaM bhujaMtI mahuyarA vaDaNuvarohI / neva ya tiguttiguttA jaha sAhU niccakAlaMpi // 134 // vyAkhyA-na cogamAdizuddhaM bhuJjate, AdizabdAdutpAdanAdiparigrahA, 'madhukarA hava' bhramarA iva sattvAnAmanuparodhinaH santo, naiva ca triguptiguptAH, yathA sAdhavo nityakAlamapi, etaduktaM bhavati-yathA sAdhavo 1 yathA sAdhayo'vaparodhinaH santo bhramarA isa udgamAdizuddha bhujate na tathA te carakAdayaH na ca triptiguptA yathA sAdhavaH, anukrama (5 JElchannel ~150~ Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [134], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dazakA018|nityakAlaM triguptiguptA evaM te na kadAcidapi, tatparijJAnazUnyatvAt , tasmAnnaite sAdhaca iti gAthArthaH // 134 // damA hAri-vRttiHsAdhava eva tu sAdhavaH, katham , yataH | pikA. kArya vAyaM ca maNaM ca iMdiyAI ca paMca damayaMti / dhAreti yaMbhaceraM saMjamayaMti kasAe ya // 135 // dshaav||74|| || vyAkhyA-kArya vAcaM manazzendriyANi ca paJca damayanti, tatra kApena susamAhitapANipAdAstiSThanti yavA: gacchanti vA, vAcA niSprayojanaM na yuvate prayojane'pyAlocya sattvAnuparodhena, manasA akuzalamanonirodhaM| kuzalamanaudIraNaM ca kurvanti, indriyANi pazca damayanti iSTAniSTaviSayeSu rAgadveSAkaraNena, paJceti sAthaparikalpitakAdazendriyavyacchedArtham , tathA ca vAkpANipAdapAyUpasthamanAsIndriyANi teSAmitti, dhArayanti[1 brahmacarya, sakalagusiparipAlanAt, tathA saMyamayanti kaSAyA~zca, anudayenodayaviphalIkaraNena ceti gaathaarthH||135|| jaM ca tave ujuttA teNesi sAchulakSaNaM puNaM / to sAhuNo tti bhaNNati sAhavo nigamaNaM gheyaM // 136 // vyAkhyA-yaca 'tapasi' prAgvarNitasvarUpe, kim ?-'udyuktA' udyatAH tena kAraNenaiSAM sAdhulakSaNaM 'pUrNam' avikalam , katham ?-anena prakAreNa sAdhayantyapavargamiti sAdhavaH, yatazcaivaM tataH sAdhava eva bhaNyante sAdhayo, na carakAdaya iti, nigamanaM caitaditi gAthArthaH // 136 // itthamuktaM dazAvayavam , prayogaM khevaM vRddhA darzayantiahiMsAdilakSaNadharmasAdhakAH sAdhava eva, sthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihAritvAt, tadanyaivaMvidhapuruSavat, vipakSo dIpa anukrama ~151~ Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [136], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| digambarabhikSubhautAdivat, iha ye sthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihAriNaste ubhayaprasiddhaivaMvidhapuruSavadahiMsAdilakSaNadharmasAdhakA dRSTAH, tathA ca sAdhavaH sthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihAriNa ityupanayaH, tasmAtsthAvarajaGgamabhUtoparodhaparihArivAte'hiMsAdilakSaNadharmasAdhakAH sAdhava eveti nigamanam, pakSAdizuddhayastu nidarzitA eveti na pratanyante // 136 // evamarthAdhikAradvayavazAt pazcAvayavadazAvayavAbhyAM vAkyAbhyAM vyAkhyAtamadhyayanamidam, idAnIM bhUyo'pi bhayantarabhAjA dazAvayavenaiva vAkyena sarvamadhyayanaM vyAcaSTe niyuktikAra: te va painna vibhattI he virbhattI vivekakhapaMDiseho / "viTThato A~saMkA tappeDiseho nirgamaNaM ca / / 137 // 4 vyAkhyA-'te' iti avayavAH, tuH punaHzabdArthaH, te punaramI pratijJAdayA-tantra pratijJAnaM pratijJA-vakSyamANakharUpetyeko'vayavaH, tathA vibhajanaM vibhaktiH-tasyA eva viSayavibhAgakathanamiti dvitIyaH, tathA hinotigamayati jijJAsitadharmaviziSTAnAniti hetustRtIyaH, tathA vibhajanaM vibhaktiriti pUrvavaccaturthaH, tathA visadRzaH pakSo vipakSaH sAdhyAdiviparyaya iti pazcamaH, tathA pratiSedhanaM pratiSedhaH vipakSasyeti gamyate ityayaM SaSThaH, tathA dRSTamarthamantaM nayatIti dRSTAnta iti saptamaH, tathA AzaGkanamAzaGkA prakramAd dRSTAntasyaivetyaSTamaH, tathA tatpratiSedhaH adhikRtAzaGkApratiSedha iti navamaH, tathA nizcitaM gamanaM nigamanaM nizcito'vasAya iti dazamaH, cazabda uktasamucayArtha iti gAthAsamAsArthaH // 137 // vyAsAthai tu pratyavayavaM vakSyati andhakAra eva, tathA cAha dIpa anukrama ~ 152~ Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [4] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||5|| niryukti: [138], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 75 // Education dhamma maMgalamuti pannA attavayaNanideso / so ya iddeva jiNamae nannattha pannapavibhattI // 138 // vyAkhyA- 'dharmo maGgalamutkRSTa' miti pUrvavat iyaM pratijJA, Aha-keyaM pratijJeti ?, ucyate, 'Asavacananirdeza' iti tatrAsaH - apratArakaH, apratArakazcAzeSarAgAdikSayAdbhavati, uktaM ca- " Agamo hyAptavacanamAsaM doSa| kSayAdviduH / vItarAgo'nRtaM vAkyaM, na brUyAddhetvasaMbhavAt // 1 // " tasya vacanam AptavacanaM tasya nirdeza AsavacananirdezaH, Aha-ayamAgamaM iti, ucyate, vipratipannasaMpratipattinibandhanatvenaiSa evaM pratijJeti meM doSaH, pAThAntaraM vA sAdhyavacananirdeza iti, sAdhyata iti sAdhyam ucyata iti vacanam arthaH yasmAtsa evocyate, sAdhyaM ca tadvacanaM ca sAdhyavacanaM sAdhyArtha ityarthaH, tasya nirdezaH pratijJeti, uktaH prathamo'vayavaH, adhunA dvitIya ucyate-saca-adhikRto dharmaH kim ? - 'ihaiva jinamate' asminneva maunIndre pravacane 'nAnyatra' kapilAdimateSu tathAhi pratyakSata evopalabhyante vastrAdyapUtaprabhUtodakAdyupabhogeSu parivAdprabhRtayaH prApyupamarde kurvANAH, tatazca kutasteSu dharmaH ?, ityAyantra bahu vaktavyaM tattu nocyate, granthavistarabhayAd bhAvitatvAceti / pratijJApravibhaktiriyaM pratijJAviSayavibhAgakathanamiti gAthArthaH // 138 // ukto dvitIyo'vayavaH, adhunA tRtIya ucyate tatra surapUoti heU dhammaTThANe ThiyA u jaM parame / heDavibhatti niruvahi jiyANa avaddeNa ya jivaMti // 139 // 1 samma 2 athamAgamo vacanarUpatvAt na pratijJA 30pra0 4 artha, For ane & Personal Use Oily ~ 153~ 1 dumapu SpikA0 dazAvayavAH // 75 // brary dig Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [139], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata ****** sUtrAMka/ * gAthAMka ||5|| vyAkhyA-surA-devAstaiH pUjitaH surapUjitA, suragrahaNamindrAgupalakSaNam, itizabda upapradarzane, ko'yam ?-16 hetu' pUrvavat, hetvarthasUcakaM cedaM vAkyam , hetustu surendrAdipUjitatvAditi draSTavyA, asyaiva siddhatAM darzayati-dharmaH' pUrvavat tiSThatyasminniti sthAnam, dharmazcAsau sthAnaM ca dharmasthAnam, sthAnam-AlayaH, tasmin sthitAH, turayamevakArArthaH, sa cAvadhAraNe, ayaM copariSTAt kriyayA saha yokSyate, 'yada' yasmAta, kiMbhUte dha-18 masthAne?-parameM pradhAne, kim ?-surendrAdibhiH pUjyanta eveti vAkyazeSaH, iti tRtIyo'vayavaH, adhunA caturthe| ucyate-hetuvibhaktiriyam-hetuviSayavibhAgakadhanam , atha ka ete dharmasthAne sthitA ityatrAha-nirupadhaya' upadhiH chana mAyesyanarthAntaram , ayaM ca krodhAdyupalakSaNam, tatazca nirgatA upadhyAdayaH sarva evaM kaSAyA ye-18 bhyaste nirupadhayo-niSkaSAyAH, 'jIvAnAM' pRthvIkAyAdInAm 'avadhena' apIDayA, cazabdAttapazcaraNAdinA ca hetubhUtena 'jIvanti' prANAn dhArayanti ye ta eva dharmasthAne sthitAH, nAnya iti gAthArthaH // 139 // uktasUcaturtho'vayavaH, adhunA pazcamamabhidhitsurAha jiNavayaNapaDhevi hu samurAIe adhammaruiNo'vi / maMgalabuddhIi jaNo paNamai AIduyadhivakalo // 140 // SI vyAkhyA-iha vipakSaH paJcama ityuktam, sa cAyam-pratijJAvibhaktyoriti, jinA:-tIrthakarAH teSAM vacanamAgamalakSaNaM tabhin pradviSTA-anItA iti samAsastAna, apizabdAdapradviSTAnapi, hu ityayaM nipAto'vadhA 1 vipakSaH pratijJAvibhaktyoH sAkaH, dIpa anukrama ** * * ~154~ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [140], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [1] dazabaikAraNArthaH asthAnaprayuktazca, sthAnaM tu darzayiSyAmaH, zvazurAdIn zvazuro-lokaprasiddhaH, AdizabdAripatrAdi- dumapuhAri-vRttiH parigrahaH, na vidyate dharme ruciryeSAM te'dharmarucayastAn, apizabdAddharmarucInapi, kim ?-'maGgalavuddhyA' maGgala- |pikA. pradhAnayA dhiyA, maGgala buddhyaiva nAmaGgalabuddhyetyevamavadhAraNasthAnam, kim-'janoM lokaH, prakarSeNa namati praNa dazAvamati, 'AdyadvayavipakSa' iti atrAyadvayaM pratijJA tacchuddhizca tasya vipakSaH sAdhyAdiviparyaya iti Ayadvaya- yavAH vipakSaH, tatrAdharmarucInapi maGgalabuddhyA janaH praNamatItyanena pratijJAvipakSamAha, teSAmadharmAvyatirekAt, jinapravacanapradviSTAnapItyanena tu tacchuddhe, tatrApi hetuprayogapravRttyA dharmasiddheriti gAthArthaH // 14 // biiyaduyassa vivakkho surehi pUjaMti jaNNajAIvi / buddhAIvi suraNayA buJcante NAyapaDivakkho // 14 // vyAkhyA-dvayoH pUraNaM dvitIyaM dvitIyaM ca tadvayaM ca dvitIyadvayaM-hetustacchuddhizca, idaM ca prAguktadvayApekSayA dvitIyamucyate, tasyAyaM vipakSa:-iha suraiH pUjyante yajJayAjino'pIti, iyamatra bhAvanA-yajJayAjino hi mahalarUpA na bhavantyatha ca suraiH pUjyante tatazca surapUjitatvamakAraNamiti, eSa hetuvipakSA, tathA ajitendriyAH sopadhaAyazca yataste vartante ato'nenaiva granthena 'dharmasthAne sthitAH parama' ityAdikAyA hetuvibhakterapi vipakSa ukto veditavya iti / udAharaNavipakSamadhikRtyAha-buddhAdayo'pyAdizabdAtkapilAdiparigrahaH, te kim ?-'suranatA' devapUjitA 'ukayante' bhaNyante tacchAsanapratipannairiti jJAtapratipakSa iti gAthArthaH // 14 // Aha-manu dRssttaantmu-107|| pariSThAdvakSyati, evaM tatazca tatvarUpa ukte tatraiva vipakSastatpratiSedhazca vaktuM yuktaH tatkimarthamiha vipakSaH tatpa Jamaicahani ~155~ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-, mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [141], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: - prata - sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| SEXBA dIpa anukrama tiSedhavAbhidhIyate?, ucyate, vipakSasAmyAdadhikRta eva vipakSadvAre lAghavArthamabhidhIyate, anyathedamapi pRtha radvAraM syAt, tathaiva tatpratiSedho'pi dvArAntaraM prAmoti, tathA ca sati granthagauravaM jAyate, tasmAllAghavArthamantraidabocyata ityadoSaH / Aha-"diTTato AsaMkA tappaDiseho" ti vacanAt uttaratra dRSTAntamabhidhAya punarA zA tatpratiSedhaM ca vakSyatyeva, tadAzaGkA ca tadvipakSa eva, tat kimarthamiha punarvipakSapratiSedhAvabhidhIyete?, ucyate, anantaraparamparAbhedena dRSTAntavidhyakhyApanArtham, yaH khalvanantaramukto'pi parokSatvAdAgamagamya-1 khArASTontikArthasAdhanAyAlaM na bhavati tatprasiddhaye cAdhyakSasiddho yo'nya ucyate sa paramparAdRSTAntaH, tthaa| ca tIthekarAMstathA sAdhazca dvAvapi bhinnAvevottaratra dRSTAntAvabhidhAsyete, tatra tIdhekRllakSaNaM dRSTAntamaGgIkRtyehaga vipakSapatiSedhAvatI, sAdhastvadhikatya tatraivAzakAtatpatiSedhau darzayiSyete ityadoSaH / sthAnmata-prAguktena vi-13 lAdhinA lAghavArthamanukte eva dRSTAnte ucyatA kAmam , ihaiva dRSTAntavipakSastatpratiSedhazna, sa eva dRSTAntaH kimipratyuttaratropadizyate? yena hetuvibhakteranantaramihaiva na bhaNyate, tathAhi-atra dRSTAnte bhaNyamAne pratijJAdInA miva dvirUpasyApi dRSTAntasyAhatsAdhulakSaNasya etAveva vipakSatatpratiSedhAvupapote, tatazca sAdhulakSaNasya dRSTAntasyAzaGkAtatpratiSedhAbusaratra na pRthag vaktavyau bhavataH, tathA ca sati grandhalAghavaM jAyate, tathA pratijJAhetUdAharaNarUpAH savizuddhikAnayo'pyavayavAH krameNoktA bhavantIti, atrocyate, ihAbhidhIyamAne dRSTAnta 1 dRzAnta bhAzA tatprativedhaH. ~156~ Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [141], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ yavA: gAthAMka ||5|| dazavaikArasyeva pratijJAdInAmapi pratyekamAzaGkAtatpratiSedhau vaktabyau stara, tathA ca satyavayavabahutvaM, dRSTAntasya vA prati- 1dumapuhAri-vRttiH jJAdInAmiva vipakSatatpratiSedhAbhyAM pRthagAzaGkAtatpratiSedhau na vaktabyau syAtAm, evaM sati dazAvayavA na | SpikA0 prAmuvanti, dazAvayavaM cedaM vAkyaM bhajayantareNa pratipipAdayiSitam , asyApi nyAyasya pradarzanArtham , ata eva dshaav||77|| yaduktaM 'sAdhulakSaNadRSTAntasyAzaGkAtatpratiSedhAvuttaratra na pRthaga vaktavyau syAtA mityAdi tadapAkRtaM veditavyam, ityalaM prasaGgena / evaM pratijJAdInAM pratyekaM vipakSo'bhihitaH, adhunA'yameva pratijJAdivipakSaH pazcamo'vayavo vartata ityetaddarzayannidamAha evaM tu avayavANaM cataha parivakla paMcamo'vayavo / etto chaTTho'vayavo vivakkhapatiseha taM vocchaM / / 142 // vyAkhyA-'evam' ityayam, eva(va)kAra upapradarzane, turavadhAraNe, ayameva 'avayavAnAM pramANAGgalakSaNAnAM citau~' pratijJAdInAM 'pratipakSoM vipakSA, paJcamo'vayava iti, Aha-dRSTAntasyAppatra vipakSa ukta eca, tatki-IN martha caturNAmityuktam ?, ucyate, hetoH sapakSavipakSAbhyAmanuvRttivyAvRttirUpatvena dRSTAntadharmatvAt , tadvipakSa eva cAsyAntarbhAvAdadoSa iti / uktaH paJcamo'vayavaH, SaSTha ucyate, tathA cAha-ita' uttaratra 'SaSTho'vayavo' vipakSapratiSedhastaM 'vakSye' abhidhAsya iti gAthArthaH // 142 // itthaM sAmAnyenAbhidhAyedAnImAthadvayavipakSaNatiSedhamabhidhAtukAma Aha sAyaM saMmatta pumaM hArsa rai AunAmagoyasuhaM / dhammaphalaM Aiduge vivakkhapaDiseha mo eso / / 143 // dIpa anukrama // 77 // ~ 157~ Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [143], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| vyAkhyA-'sAya'ti sAtavedanIyaM karma 'saMmata ti samyaktvaM samyagbhAvaH samyaktvaM-samyaktvamohanIyaM kamaiva. pumati puMvedamohanIyaM 'hAsaMti hasyate'neneti hAsaH tadbhAvo hAsya-hAsyamohanIyam, ramyate'nayeti ratiHkrIDAhetuHratimohanIya kamaiva, 'AunAmagoyasuhaM ti atra zubhazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate ante vacanAt ,tatazca Aya: zubha nAma zubhaM gotraM zubham, tatrAyuH zubhaM tIrthakarAdisambandhi nAmagotre api karmaNI zubhe teSAmeva bhavataH, tathAhi-yazonAmAdi zubhaMtIrthakarAdInAmeva bhavati, tathorgoSaM tadapi zubhaM teSAmeveti, dharmaphala miti dharmasya phalam dharmaphalaM, dharmeNa thA phalaM dharmaphalam , etad ahiMsAderjinoktasyaiva dharmasya phalam, ahiMsAdinA jinoktenaiva vA dharmeNa phalamavApyate, sarvameva caitatsukhahetutvAddhitam , ataH sa eva dharmo maGgalaM na zvazurAdayaH, tathAhi-mAyate hitamaneneti maGgalam , taca yathoktadharmeNaiva manyate nAnyena, tasmAdasAveva maGgalaM na jinavacanadayAhyAH zvazurAdaya iti sthitam / Aha-'maGgalabuddhyaiva janaH praNamatI'tyuktaM tatkatham ? iti, ucyate, maGgala buddhyApi gopAlAGganAdirmohatimiropaplutabuddhilocano janaH praNamannapi na maGgalavanizcayAyAlam, tathAhina taimirikadvicandropadarzanaM sacetasAM cakSuSmatAM dvicandrAkArAyAH pratIteH pratyayatAM pratipadyate, atadrUpa eva tadrUpAdhyAropadvAreNa tatpravRtteriti / 'Aidurgati AdyadvayaM prAguktaM tasmin AdyadyaviSaye, vipakSapratiSedhaH, 'moM' iti nipAto vAkyAlaGkArArthaH 'eSa' iti yathA varNita iti gAthArthaH // 143 // itthamAdyadvayavipakSapratiSedhaH pratipAditaH, samprati hetutacchuddhyorvipakSapratiSedhapratipipAdayiSayedamAha RECAREL dIpa anukrama Jamaicahan ~ 158~ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [144], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 1dumapu pikA sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [1] dazavaikA0 ajiIviya sopahiyA vahagA jai te'pi nAma pujaMti / aggIvi hoja sIo heuvibhattINa paDiseho // 144 // hAri-vRttiH vyAkhyAna jitAni zrotrAdInIndriyANi yaiste tathocyante, upadhizchana mAyetyenAntaram , upadhinA-1 saha vartanta iti sopadhayo-mAyAvinaH paraya'sakA itiyAvat athavA upadhAtItyupadhiH-vastrAdyanekarUpaH / dazAva parigrahaH, tena saha vartante yete tathAvidhA mahAparigrahA ityarthaH, vardhantIti vadhakA:-prANyupamardakartAraH yavA KI 'jai tevi nAma pujati si yadIti parAbhyupagamasaMsUcaka, ta iti yAjJikAH, apiH saMbhAvane, nAma iti / nipAto vAkyAlaGkArArthaH, ye'jitendriyAdidoSaduSTA yajJayAjino vartante, yadi te nAma pUjyante tayagnirapi bhavecchItaH, na ca kadAcidaSyasI zIto bhavati, tathA viyadindIvaranajo'pi vAndhyeyorasthalazobhAmAda-15 dhIran, na caitadU bhavati, yathaivamAdiratyantAbhAvastathedamapIti manyate, athApi kAladaurguNyena kathaJcidavivekinA janena pUjyante tathApi teSAM na maGgalasvasaMprasiddhiH, aprekSAvatAmatadrUpe'pi vastUni tadrUpAdhyAropeNa pravRttaH, tathAhi-akalaGkadhiyAmeva pravRttirvastunastadvattAM gamayati, atathAbhUte vastuni taduddhyA teSAmapravRttaH, |suvizuddhabuddhayazca daityAmarendrAdayA, te cAhiMsAdilakSaNaM dharmameva pUjayanti na yajJayAjinA, tasmAdaityAmarendrAdipUjitatvAddharma evotkRSTaM magalaM na yAjJikA iti sthitam, 'heuvibhattINatti eSa hetutadvibhaktyoH paryAyAH pra. 2 Sadha hiMsAyAmityanyapaThitadhAtugaNApekSayA'yaM prayogaH, agaNapaThitaM vadhi ha~sArthamAzritya syAtparai tantrAtmanepadasambhavaH, yadi // 78 // | teSAmarthAntare'pi aniyamasvAdIn pratIlapekSya svAtparasmaipavitA sadA tatrApi na doSaH, 555 ~159~ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [144], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| 54882%855 'paDisehoti vipakSapratiSedhaH, vipakSazabda ihAnukto'pi prakaraNAjjJAtavya iti gAthArthaH // 144 // evaM hetutacchuddhayorvipakSapratiSedho darzitaH, sAmprataM dRSTAntavipakSapratiSedhaM darzayannAha dhudAI uvayAre pUyAThANaM jiNA u sambhAvaM / diDhate pahiseho chaTTho eso avayavo u // 145 // kA vyAkhyA-buddhAdaya AdizabdAtkapilAdiparigrahaH, upacAra iti 'supA supo bhavantIti nyAyAdupacAreNa | kizcidatIndriyaM kathayantItikRtvA na vastusthityA pUjAyAH sthAnaM pUjAsthAnam , jinAstu 'sadbhAvaM' paramAthe-1 madhikRtyeti vAkpazeSaH sarvajJatvAdyasAdhAraNaguNayuktatvAditi bhAvanA, 'dRSTAntapratiSedha' iti vipakSazabdalo- pAda dRSTAntavipakSapratiSedhaH, kim ?-SaSTha eSo'vayavaH, turvizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ?-sarvo'pyayamanantaroditaH pratijJAdivipakSapratiSedhaH paJcaprakAro'pyeka eveti gAthArthaH // 145 // SaSThamavayavamabhidhAyedAnIM saptamaM dRSTAntanAmAnamabhidhAtukAma Aha arihaMta magAgAmI dihato sAhuNo'vi samacittA / pAgaraNasu gihIsu pasate avahamANA // 146 // vyAkhyA-pUjAmahantItyarhantA, na ruhantIti vA aruhantaH, kim ?-dRSTAnta iti sambandhaH, tathA 'mArgagATrAmina' iti prakramAttadupadiSTena mArgeNa gantuM zIlaM yeSAM ta evaM gRhyante, ke ca ta ityata-Aha-sAdhavaH' sA dhayanti samyagdarzanAdiyogairapavargamiti sAdhavaH, te'pi dRSTAnta iti yogaH, kiMbhUtAH?-samacittA' rAgadveparahitacittA ityarthaH, kimiti te'pi dRSTAnta iti ?, ahiMsAdiguNayukta vAt, Aha ca-'pAkarateSu' AtmA-13 55555 dIpa anukrama [1] ~160~ Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [146], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama dazavaikAthemeva pAkasakteSu 'gRhiSu' agAriSu 'eSante' gaveSayanti piNDapAtamityadhyAhAraH, kiM kurvANA ityata Ahu 4.1drumapu'avahamANA u'na ghnanto'nantaH, turavadhAraNArthaH, tatazcAnta eca, ArambhAkaraNena pIDAmakurvANA ityarthaHpikA. evaM dvividho'pi dRSTAnta uktaH, dRSTAntavAkyaM cedaM, sa tu saMskRtya kartavyo'rhadAdivaditi gApAtheM // 146 // 1 prtijnyaat||72|| diuktaH saptamo'vayavaH, sAmpratamaSTamamabhidhitsurAha icchuyAdyA tattha bhave AsaMkA uddissa jaivi kIrae pAgo / teNa ra visamaM nAyaM vAsataNA tassa paDisehe // 147 / / dazAva| vyAkhyA-tatra' tasmin dRSTAnte 'bhavedAzaGkA' bhavatyAkSepaH, yathA 'uddizya aGgIkRtya 'yatInapi' saMyatA- yavAH napi, apizabdAdapatyAdInyapi, kriyate' nirbalate pAkaH, kaiH?-gRhibhiriti gamyate, tataH kimityata Ahatena kAraNena, ra iti nipAtaH kilazabdArthaH, 'viSamam' atulyaM jJAtam' udAharaNaM, vastutaH pAkopajIvitvena sAdhUnAmanavadyavRttyabhAvAditi, bhAvitamevaitat pUrvam , ityaSTamo'vayavaH, idAnIM navamamadhikRtyAha-varSAtR- |NAni tasya pratiSedhe iti, etacca bhASyakRtA prAka prapazcitameveti na pratanyata iti gAthArthaH // 147 // ukto navamo'vayavaH, sAmprataM caramamabhidhitsurAha tamhA u suranarANaM pujjattA maMgalaM sayA dhammo / dasamo esa avayavo painaheU puNovayaNaM / / 148 / / vyAkhyA-yasmAdevaM tasmAt 'suranarANAM devamanuSyANAM pUjyata iti pUjyastadbhAvastasmAt pUjyatvAt 'maGgalaM prAgnirUpitazabdArtha 'sadA sarvakAlaM 'dharmaH' prAguktA, 'dazama eSo'vayava' iti saGkhyAkathanam , kiMviziSTo SALAMSANSAR ~ 161~ Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [148], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata % sUtrAMka/ % % gAthAMka ||5|| % yamityata Aha-pratijJAhetvoH punarvacana' punarhetupratijJAvacanamiti gAthArthaH // 148 // uktaM dvitIyaM dazA-- vayarva, sAdhanAGgatA cAvayavAnAM vineyApekSayA viziSTapratipattijanakatvena bhAvanIyeti / ukto'nugamaH, sAmprataM nayA ucyante-te ca naigamasaMgrahavyavahAraRjusUtrazabdasamabhirUdaivaMbhUtabhedabhinnAH khalvoghataH sapsa bhavanti, svarUpaM caiteSAmadha AvazyakasAmAyikAdhyayane nyakSeNa pradarzitamevAto neha pratanyate, iha punaH sthAnAzUnyArthamete jJAnakriyAnayadvayAntarbhAvadvAreNa samAsataHprocyante-jJAnanayaH kriyAnayazca, tatra jJAnanayadazenamidam-jJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktattvAt , tathA cAha ___NAyaMni givhiyanve agiNiyavyaMmi ceva atyaMmi / jaiyavvameva ii jo ubaeso so nao nAma // 149 // khyAkhyA 'NAryami'tti jJAte sampaparicchinne 'giNhiyabvetti grahItavya upAdeye 'agipihayavaMmitti agrahItavye'nupAdeye heya ityarthaH, cazabdaH khalUbhayograhItavyAgrahItavyayotitvAnukarSaNArtha: upekSaNIyasamucayArthoM vA, evakArastvavadhAraNArthaH, tasya caivaM vyavahitaH prayogo draSTavyA-jJAta eva grahItabye tathA'grahItabye tathopekSaNIye cArthe tu jJAta eva nAjJAte, 'atthaMmiti arthe aihikAmuSmike, tatraihiko grahItavyaH sakucandanAGganAdiH agrahItavyo viSazastrakaNTakAdiH upekSaNIyaH tRNAdiH, AmuSmiko grahItavyaH samyagdarzanAdiH agrahItavyo mithyAtvAdiH upekSaNIyo vivakSayA'bhyudayAdiriti, tasminnarthe 'yatitavyameve'ti anukhAralo4/ pAdyatitavyam, evam-anena prakrameNaihikAmuSmikaphalapAsyarthinA sattvena pravRttyAdilakSaNaH prayatnaH kAyeM i % dIpa anukrama % % 56- ~ 162~ Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-, mUlaM [-1 / gAthA ||5|| niyukti: [149], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| kA tyarthaH / itthaM caitadaGgIkartavyam, samyagajJAte pravartamAnasya phalavisaMvAdadarzanAt, tathA cAnyairapyuktam- dUmapuhAri-vRttiH "vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mithyAjJAnAtmavRttasya, phalaprApterasaMbhavAt // 1 // " tathA''mu- pikA |SmikaphalaprAtyarthinApi jJAta eva yatitavyam , tathA cAgamo'pyevameva vyavasthitaH, yata uktam-"paDhamaM nANaM jnyaanki|| 8||iito dayA, evaM ciTTha savvasaMjae / annANI kiM kAhI?, kiMvA NAhiti cheyapAvagaM ? // 1 // " itazcaitadevAGgIka- yAnayo vyaM yasmAttIrthakaragaNadharairagItArthAnAM kevalAnAM vihArakriyA'pi niSiddhA, tathA cAgamaH-"gIyastho ya vihAro vIo gIyatvamIsio ceva / itto taiyavihAro NANunnAo jiNavareMhi // 1 // " yasmAdandhanAndhaH samApAkRSyamANaH samyakpandhAnaM na pratipadyata ityabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM jJAnamadhikRtyoktaM, kSAyikama-18| (pya)GgIkRtya viziSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyam , yasmAdahato'pi bhavAmbhodhitaTasthasya dIkSAM pratipannasyotkRTatapazcaraNavato'pi na tAvadapavargaprAptiH saMjAyate yAvajIvAjIvAyakhilavastuparicchedarUpaM kevalajJAnaM notpa-12 namiti, tasmAjjJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitam 'iti jo uvaeso so Nao NAma'|ti 'iti evamuktena nyAyena ya upadezo-jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma-jJAnanaya ityatheM:, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane jJAnarUpamevedamicchati, jJAnAtmakatvAdasya, vacanakriye tu tatkAyeMtvAttadAya 1 prathamaM jJAnaM tato dayA evaM ziprati savaisaMyataH / ahAnI ki kariSyati ! kiyA jJAsthati chekapApakam // 1 // 1 gItAva vihAro dvitIyo gItArthamivitavaiva / itastRtIyo vihAro nAnujJAto jinvraiH||1|| dIpa anukrama ~ 163~ Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [149R], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ ha gAthAMka ||5|| 453SASEASE hAttatvAnecchati, guNabhUte cecchati iti gAthArthaH // 149 // ukto jJAnanayaH, adhunA kriyAnayAvasaraH, tadarzanaM pAcavam-kriyaiva pradhAna, aihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktatvAt , tathA cAyamapyuktalakSaNAmeva svapakSasiddhaye gAthAmAha NAyami gihiyagve agihiyavbaMmi ceva atyami / jaiyatvameva ii jo ubaeso so no nAmaM // 149 // hai| asyAH kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavye agrahItavye caiva arthe aihikAmuSmikaphalaprAptyahArthinA yatitavyameva, na yasmAtpravRttyAdilakSaNaprayatnavyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthAvAptidvezyate, tathA cAnyairapyuktam-"kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAptyarthinA'pi kriyaiva kartavyA, tathA ca maunIndrapravacanamapyevameva vyavasthitam , yata uktam-"ceiyakulagaNasaMghe AyariyANaM ca pavayaNasue ya / sabvemuvi teNa kayaM tavasaMjamamujamaMteNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyam, yasmAttIrthakaragaNadharaiH kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamecotaM, tathA cAgama:-"suSahuMpi suyamahIyaM kiM kAhI caraNavippamukassa ? / aMdhassa jaha palitA dIvasayasahassakoDIvi // 1 // " izikriyAvikalatvAttasyetyabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM cAritramaGgIkRtyoktam , 1caityakulagaNasake AcAryeSu ca pravacane bhute tha / sarvadhvapi tega kRtaM tapaHsaMyamayolyachatA 2 mubahakamapi zrutamavItaM kiM kariSyati caraNavipramukassa! / andhakha yathA pradIptA dIpapAtasahasakogyapi // 1 // dIpa anukrama 35453 atra mUla saMpAdane mudraNadoSAt niyukti-krama 149 dvivArAn mudritaM, tat kAraNAt mayA '149R' iti likhitaM ~164~ Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [149R], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| cAritraM kriyetyanarthAntaram , kSAyikamapyaGgIkRtya prakRSTaphalasAdhakalvaM tasyaiva vijJeyam, yasmAdarhato'pi bhagavataH 1dumapu. hAri-vRttiH samutpannakevalajJAnasyApi na tAvanmuktyavAptiH saMjAyate, yasmA(yAva)dakhilakarmendhanAnalabhUtA ikhapazcAkSaro-18| pikA0 cAraNamAtrakAlAvasthAyinI sarvasaMvararUpA cAritrakriyA nAvAsati, tasmAtkriyaiva pradhAnamaihikAmuSmikaphala- sthitapakSaH prAptikAraNamiti sthitam / iti jo uvaeso so Nao NAmati 'iti' evamuktena nyAyena ya upadezaH kim?4/kriyAprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma-kriyAnaya ityarthaH / ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane kriyArUdipamevedamicchati, tadAtmakatvAdasya, jJAnavacane tu tadarthamupAdIyamAnatvAdapradhAnatvAnnecchati guNabhUte cecchatIti gAthArthaH // 149 // uktaH kriyAnayaH, itthaM jJAnanayakriyAnayakharUpaM zrutvA'viditatadabhiprAyo vineyaH saMzayA pannaH sannAha-kimantra tattvaM ?, pakSadvaye'pi yuktisaMbhavAda, AcAryaH punarAha-athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamahai| bhidhAyAdhunA sthitapakSamupadarzayan punarAha savyesipi nayANaM bahuvihavattatvayaM nisAmettA / taM savvanayavisuddhaM jaM caraNaguNahio sAhU / / 150 / / vyAkhyA-'sarveSAmiti mUlanayAnAmapizabdAtta dAnAM ca dravyAstikAdInAM 'bahuvidhavaktavyatA' sAmAnyameva vizeSA eva ubhayameva vA'napekSamityAdirUpAm , athavA nAmAdInAM nayAnAM kaH kaM sAdhumicchatIyA-1 dirUpA 'nizamya' zrutvA tat 'sarvanayavizuddha sarvanayasaMmataM vacanaM 'yacaraNaguNasthitaH sAdhuH' yasmAtsarvanayA eva (sarve'pi nayA)bhAvaviSayaM nikSepamicchantIti gAthArthaH // 15 // dIpa anukrama ~165~ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa anukrama [4] Jur Educato "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [1], uddezaka [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita mUlaM [-] / gAthA ||5|| niryukti: [151], bhASyaM [4 ...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH dumapuSkiyanijbuttI samAsao vaNNiyA vibhaasaae| jiNacaudasaputhvI vitthareNa kayaMti se ahaM // 151 // dumapuSphiyaniyuttI samatA / sugamA / ityAcAryazrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikaTIkAyAM drumapuSpikAdhyayanaM samAptam / vyAkhyAyAdhyayanamidaM prAptaM yatkuzalamiha mayA kiJcit / saddharmalAbhamakhilaM labhatAM bhavyo janastena // 1 // iti sUripurandara zrImaddhari bhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlika vRhadvRttau prathamamadhyayanaM drumapuSpikAkhyaM samAptam // For ane & Personal Use Oily adhyayanaM 9 parisamAptaM ~166~ brary dig Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5...|| niyukti: [152], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: dazakA prata sUtrAMka gAthAMka ||5..|| vyAkhyAtaM dumapuSpikAdhyayanam , adhunA zrAmaNyapUrvakAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMvandhaH, ihAnantarA 2zramaNyahAri-vRttiHsAdhyayane dharmaprazaMsoktA, sA ceheva jinazAsana iti, iha tu tadabhyupagame sati mA bhUdabhinavapravajitasyAdhRteH parvakA saMmoha isyato pratimatA bhavitavyamityetadupate, uktaM ca-"jassa dhiI tassa tayo jassa tabo tassa muggahAzramaNAvaM. // 8 // sulabhA / je adhihamaMta purisA tayo'vi khalu dullaho tesi // 1 // " anenAbhisaMbandhenAyAtasyAsyAdhyayanasya yoniyA catvAryanuyogadvArANi pUrvavat, navaraM nAmavadadhyayanaviSayatvAdupakramAdidvArakalApasya vyAptimAdhAnyato nAmaniSpannaM nikSepamabhidhitsurAha niyuktikAra: sAmaNNapuSyagarasa u nikakhebo hoi nAmaniphano / sAmaNNassa cauko terasago puvvayassa bhave // 152 // vyAkhyA-zrAmyatIti zramaNaH, [zrAmyati tapasyati tadbhAvaH zrAmaNyaM, tasya pUrva-kAraNaM zrAmaNyapUrva tadeva zrAmaNyapUrvakamiti saMjJAyAM kana, zrAmaNyakAraNaM ca dhRtiH, tanmUlatvAttasya, tatpratipAdakaM cedamadhyayanamiti | bhaavaarthH| ataH zrAmaNyapUrvakasya tu nikSepo bhavati nAmaniSpannaH, ko'sau ?-anyasyAzrutattvAt zrAmaNyapUrvakamityayameva, tuzandA sAmAnyavizeSavannAmavizeSaNArthaH, zrAmaNyapUrvakamiti sAmAnyam, zrAmaNyaM pUrva ceti vizeSaH, tathA cAha-zrAmaNyasya catuSkakastrayodazaka: pUrvakasya bhavennikSepa iti gAthArthaH // 152 // nikSepameva vivRNoti 1 yasa pratistasya tapo yA tapastasya sugatiH sulabhA / yatimantaH puruSAsApo'pi khala dursameM teSAm ||1||2ruvnaameti 3 nAmanipAnikSepasya. dIpa OMOMOMOMOMOMOMOM-5+kara anukrama + [5..] S adhyayanaM -2- zrAmaNyapUrvakaM Arabhyate ~167~ Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5...|| niyukti: [153], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata BOMOMOMOM sUtrAMka/ gAthAMka ||5..|| samaNassa u nikakhevo caukko hoi ANupubIe / dave sarIrabhavio bhAveNa u saMjao samaNI // 153 // vyAkhyA-zramaNasya tu tuzabdo'nyeSAM ca maGgalAdInAmiha tu zramaNenAdhikAra iti vizeSaNArthaH, nikSepa|zcaturvidho bhavati, 'AnupUA' nAmAdikrameNa, nAmasthApane pUrvavat, dravyazramaNo dvidhA-Agamato noAgamatazca, Agamato jJAtA'nupayuktA, noAgamatastu jJazarIrabhavyazarIratadyatirikto'bhilApabhedena dumavadavaseyaH, taM cAnenopalakSayati-'davye sarIrabhaviutti / bhAvabhramaNo'pi dvividha ek-Agamato jJAtopayuktaH noAgamatastu cAritrapariNAmavAn yatiH, tathA cAha-bhAvatastu saMyataH zramaNa iti gaathaarthH|| 153 // a-16 syaiva svarUpamAha4 jaha mama na piyaM dukkhaM jANiya emeva sabvajIvANaM / na haNai na haNAvei ya samamaNaI teNa so samaNo // 154 // vyAkhyA-yathA mama na priyaM duHkhaM, pratikUla vAt, jJAtvaivameva sarvajIvAnAM duHkhapratikUlatvam na hanti khayaM na ghAtayatyanyaiH, cazabdAda antaM ca nAnumanyate'nyam , ityanena prakAreNa samam aNati-tulyaM gacchati yatastenAsau zramaNa iti gAthArthaH // 154 // nadhi ya si koi veso pio va savvesu ceva jIvesu / eeNa hoha samaNo eso anno'vi pajjAo / / 155 / / vyAkhyA-nAsti ca 'si' tasya kazcid dveSyaH priyo vA sarveSveva jIveSu, tulyamanastvAt, etena bhavati samamanAH, samaM mano'syeti samamanA, eSo'nyo'pi paryAya iti gAdhArthaH // 155 // OMOMOMOMSEE dIpa anukrama [5..] 'zramaNa' zabdasya nikSepA: evaM vyAkhyA: ~168~ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka ||..|| dIpa anukrama [..] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [2], uddezaka [-] niryukti: [156], bhASyaM [ 4... ] mUlaM [-] / gAthA ||5...|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 83 // Ja Education to samaNo jaga sumaNo bhAveNa va jai na hoi pAvamaNo / sabaNe va jaNe va sabho samo va mANAvamANesu // 156 // vyAkhyA - tataH zramaNo yadi sumanAH, dravyamanaH pratItya, bhAvena ca yadi na bhavati pApamanAH, etatphalameva darzayati-khajane ca jane ca samaH, samazca mAnApamAnayoriti gAthArthaH // 153 // uragagirijalaNasAgaranayachatarugaNasamo ya jo hoii| bhamaramigadharaNijalaruharavipavaNasamo jao samaNo // 157 // vyAkhyA-uragasamaH parakRtavilanivAsitvAdAhArAnAkhAda nAtsaMyamaikadRSTitvAba, girisamaH parISahapavanAkampyatvAt jvalanasamaH tapastejaH pradhAnatvAt tRNAdiSviva sUtrArtheSvatRseH eSaNIyAzanAdau cAvizeSapra vRtteriti, sAgarasamo gambhIratvAjjJAnAdiratnAkaratvAt svamaryAdAnatikramAcca, nabhastalasamaH sarvatra nirA|lambanatvAt tarugaNasamaH apavargaphalArthisatvazakunAlayatvAt vAsIcandanakalpatvAtha, bhramarasamaH aniyatavRttitvAt, mRgasamaH saMsArabhayodvigratvAt, dharaNisamaH sarvavedasahiSNutvAt, jalaruhasamaH kAmabhogodbhavatve'pi paGkajalAbhyAmiva tadUrdhvavRtteH, ravisamaH dharmAstikAyAdilokamadhikRtya vizeSeNa prakAzakatvAt, pavanasamaH apratibaddhavihAritvAt, itthamuragAdisamazca yato bhavati tataH bhramaNa iti gAthArthaH // 157 // visatiNisavAyacaMjulakaNiyArUppalasameNa samaNeNaM / bhamaraMdurunaDakukuDaaddAgasameNa hoyacvaM // 1 // (pra.) vyAkhyA - zramaNena viSasamena bhavitavyaM bhAvataH sarvarasAnupAtitvamadhikRtya, tathA tinizasamena mAnapari1 viSe sarva rasAnAmantarbhAvAt na teSAmanubhavastasmin prakSepagAthA For ane & Personal Use Oily ~169~ 2 zramaNya pUrvakAbhya0 zramaNapUrvayornikSepAH // 83 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5...|| niyukti: [157], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5..|| tyAgato nayeNa, vAtasameneti pUrvavata, vaJjulo-vetasastatsamena krodhAdiviSAbhibhUtajIvAnAM tadapanayanena, evaM hi zrUyate-kila vetasamavApya nirviSA bhavanti sarpA iti, karNikArasameneti tatpuSpavatprakaTena azucigandhA-15 pekSayA ca nirgandheneti, utpalasadRzena prakRtidhavalatayA sugandhitvena ca, bhramarasameneti pUrvavat, undurusamena upayuktadezakAlacAritayA, naTasamena teSu teSu prayojaneSu tattadveSakaraNena, kukuMdasamena saMvibhAgazIlatayA, sa 4. hi kila prAptamAhAraM pAdena vikSipyAnyaiH saha bhuGga iti, Adarzasamena nirmalatayA taruNAyanuttiprativi-18 dambabhAvena ca, uktaMca-"taruNami hoi taruNo thero therohiM Daharae ddhro| adAoviva evaM aNupattai jassa kA sIlaM // 1 // " evaMbhUtena zramaNena bhavitavyamiti gAthArthaH // iyaM kila gAthA bhinnakartRkI, ataH pavanAdiSu 4.na punaruktadoSa iti // 1 // sAmprataM 'tattvabhedaparyAyaiAkhye ti nyAyAcchmaNasyaiva paryAyazabdAnabhidhitsurAha pavaie aNagAre pAsaMDe caraga tAvase mikkhU / parivAie va samaNe niggaMdhe saMjae mutte / / 158 // vyAkhyA-prakarSeNa brajito-gataH pravajitaH, ArambhaparigrahAditi gamyate, agAraM-gRhaM tadasyAstItyagAro| gRhI na agAro'nagAraH, dravyabhAvagRharahita ityarthaH, pAkhaNDaM-vrataM tadasyAstIti pAkhaNDI, uktaM ca-"pAkhaNDa vratamityAhustadyasyAstyamalaM bhuvi|s pAkhaNDI vadantyanye, karmapAzAdvinirgataH (tam) // 2 // caratIti carakaH 1 taruNe bhavati taruNaH sthaviraH sthavireSu vAle bAlaH / Adarza iva rUpamanuvartate yaspa garachIlam // 1 // dIpa / anukrama [5..] 'zramaNa' zabdasya paryAya-zabdAnAm vyAkhyA: ~170~ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||5...|| niyukti: [158], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5..|| dazabaikA tapa iti gamyate, tapo'syAstIti tApasaH, bhikSaNazIlo bhikSuH bhinatti vA'STaprakAraM karmeti bhikSuH, pari-1 zramaNyahAri-vRttiH samantAtpApavarjanena vrajati-gacchatIti parivrAjakaH, caH samucaye, amaNaH pUrvavat, nirgato grandhAnnigraMndhaHpUrvakAdhya. bAhyAbhyantaragrandharahita ityarthaH, sam-ekIbhAvenAhiMsAdiSu yataH-prayatnavAn saMyataH, mukto baahyaabhyntrennaashrmnnp||84|| granthenaiveti gAthArthaH // 158 // ryAyA0 tine tAI dabie muNI va khate ya danta virae ya / lahe tIraddhe'viya havaMti samaNassa nAmAI / / 159 // vyAkhyA-tIrNavAMstIrNaH, saMsAramiti gamyate, trAyata iti trAtA, dharmakathAdinA saMsAraduHkhebhya iti bhAvaH, rAgAdibhAvarahitatvAdravyam , dravati-gacchati tA~stAna jJAnAdiprakArAniti dravyam , muniH pUrvavat, caH samucaye, kSAmyatIti kSAnta:-krodhavijayI, evamindriyAdidamanAhAntaH, virata:-prANAtipAtAdinivRttaH, snehaparityAgAdbhakSA, tIreNArtho'syeti tIrArthI, saMsArasyeti gamyate, tIrastho vA samyaktvAdiprApteH saMsAraparimANAta, etAni bhavanti zramaNasya 'nAmAni abhidhAnAnIti gAthArthaH // 159 // nirUpitaH zramaNazabdaH, adhunA pUrvazabdazcintyate-asya ca trayodazaSidho nikSepaH, tathA cAha NAma ThavaNA davie khette kAle disi tAvakhette ya / pannavagapuvvavatthU pATuDaaipAhuDhe bhAve / / 160 // 4. vyAkhyA-nAmasthApane kSuNNe, dravyapUrvam akarAbIjaM vanaH kSIraM phANitAsa ityAdi, kSetrapUrva yvkssetraacchaa-14||4|| likSetraM, tatpUrvakatvAttasya, apekSayA cAnyathA'pyadoSaH, kAlapUrva pUrvaH kAlaH zaradaH prAvRha rajanyA divasa dIpa anukrama [5.] JamEachan ~ 171~ Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [6] daza. 15 Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [2], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [160], bhASyaM [4... ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ityAdi AvalikAyA vA samaya ityAdi, dikpUrvaM pUrvA diga, iyaM ca rucakApekSayA, tApakSetrapUrvam - AdityodayamadhikRtya yatra yA pUrvA dika, uktaM ca- "jassa jao Adiyo udeha sA tassa hoi puccavisA" ityAdi, prajJApakapUrva-prajJApanaM (kaM) pratItya pUrvA dika yadabhimukha evAsau saiva pUrvA, pUrvapUrva caturdazAnAM pUrvANAmAdyaM taca utpAda pUrvam, evaM vastuprAbhRtAtiprAbhRteSvapi yojanIyam, apratyakSa kharUpANi caitAni, bhAvapUrvam-Ayo bhAvaH sa caudadhika iti gAthArthaH // 160 // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannanikSepasyAvasaraH, ityAdicarcaH pUrvavantAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyam, tacedam kahaM nu kujA sAmapaNaM, jo kAme na nivaare| pae pae visIdaMto, saMkappassa vasaM gao ? // 1 // asya vyAkhyA - iha ca saMhitAdikrameNa pratisUtraM vyAkhyAne granthagauravamiti tatparijJAnanibandhanaM bhAvArthamAtramucyate-tatrApi katyahaM kadAhaM kathamahamityAdyadRzyaipAThAntaraparityAgena dRiyaM vyAkhyAyate - 'kathaM nu kuryAcchrAmaNyaM yaH kAmAnna nivArayati ?' 'kathaM' kena prakAreNa, nu kSepe, yathA kathaM tu sa rAjA yo na rakSati, kathaM nu sa vaiyAkaraNo yo'pazabdAn prayuGkte, evaM kathaM nu sa kuryAt 'zrAmaNyaM' bhramaNabhAvaM yaH kAmAn 'na nivArayati' na pratiSedhate ?, kimiti na karoti ?, tatra "nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzanam" iti vacanAt 5 yasya yata Aditya udeti sA tasya bhavati pUrvadig 2 pUrvavRtta darzane'pyAzeSu dayamAneSvadRzyamAnatA For & Personal Use City ~ 172~ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [160], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka dIpa dazakAkAraNamAha-'pade pade viSIdan saMkalpasya vazaM gataH' kAmAnivAraNenendriyAdyaparAdhapadApekSayA pade pade vi-IARzrAmaNyahAri-vRttiviSIdanAtsaMkalpasya vazaMgatatvAt / [aprAstAdhyavasAya: saMkalpaH] iti suutrsmaasaarthH|| 1 // avayavArtha tupUrvakAdhya. sUtrasparzaniyuktyA pratipAdayati-tatrApi zeSapadArthAn parityajya kAmapadArthasya heyatayopayogikhAlkha- kAmanirUpamAha kSepAH nAmaMThavaNAkAmA dabakAmA ya bhAvakAmA ya / eso khalu kAmANaM nikalevo caubiho hoi / / 161 / / vyAkhyA-nAmasthApanAkAmA ityatra kAmazabdaH pratyekamabhisaMvadhyate, dravyakAmAzca bhAvakAmAzca, cazabdo khagatAnekabhedasamuccayAoM, eSa khalu kAmAnAM nikSepazcaturvidho bhavatIti gAthArthaH // 11 // tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyakAmAn pratipAdayannAha saharasarUvagaMdhAphAsA udayaMkarA ya je davyA / duvihA ya bhAvakAmA icchAkAmA mavaNakAmA // 162 / / vyAkhyA-zabdarasarUpagandhasparzAH mohodayAbhibhUtaiH sattvaiH kAmyanta iti kAmAH, mohodayakArINi ca yAni dravyANi saMghATakavikaTamAsAdIni tAnyapi madanakAmAkhyabhAvakAmahetutvAdravyakAmA iti, bhAvakAmAnAha-'dvividhAca dviprakArAzca bhAvakAmA:, icchAkAmA madanakAmAzca, tatraiSaNamicchA saiva cittAbhilASarUpatvAtkAmA itIcchAkAmA, madayatIti tathA madana:-citromohodayaH sa eva kAmapravRttihetutvAtkAmA madanakAmA iti gAthArthaH / / 162 // icchAkAmAn pratipAdayati anukrama 'kAma' zabdasya nikSepA: varNayate ~173~ Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [163], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka icchA pasatyamapasatthigA va mayaNami vevauvaogo / teNahigAro tassa u ayaMti dhIrA niruttamiNaM / / 163 // vyAkhyA-icchA prazastA aprazastA ca, anusvAro'lAkSaNikaH sukhamukhocAraNArthaH, tatra prazastA dharmecchA mokSecchA, aprazastA yuddhecchA rAjyecchA, uktA icchAkAmAH, madanakAmAnAha-'madane' iti upalakSaNArthatvAnmadanakAme nirUpye ko'sAvityata Aha-vedopayogaH' vedyata iti vedaH-strIvedAdistadupayogaH-tadvipAkAnubhavanam , taddhApAra ityanye, yathA strIvedodayena puruSaM prArthayata ityAdi, 'tenAdhikAra' iti madanakAmena, |zeSA uccAritasadRzA iti prarUpitA, 'tasya tu' madanakAmasya vadanti 'dhIrAH' tIrthakaragaNadharA niruktam , 'idaM vakSyamANalakSaNamiti gAthArthaH // 163 // visabamuhesu pasattaM abuhajaNaM kAmarAgapaDibaddhaM / ukkAmayaMti jIvaM dhammAo teNa te kAmA // 164 // vyAkhyA-viSIdanti-avabadhyante eteSu prANina iti viSayAH-zabdAdayaH tebhyaH sukhAni teSu prasaktAAsaktastaM, jIvamiti yogaH, sa eva vizeSyate-abudhaH-avipazcijanA-parijano yasya saH abudhajanastam, akalyANamitraparijanamityarthaH, anena bAcaM viSayasukhaprasaktihetumAha, kAmarAgaprativaddha'miti kAmA-15 madanakAmAstebhyo rAgA-viSayAbhiSvaGgAstaiH pratibaddho-vyAsastam, anena tvAntaraM viSayasukhaprasaktihetumAha, tatazcAbudhajanatvAtkAmarAgapratibaddhatvAca viSayasukheSu prasaktamiti bhAvaH, kim ?-niruktavaicitryAdAhatatpratyanIkatvAdutkrAmayanti-apanayanti jIvamanantaravizeSitam, kuto, dharmAt, yattadornityAbhisaMbandhAt dIpa anukrama [6] JaEcon ~ 174~ Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka/ gAthAMka |||| dIpa anukrama [6] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) niryukti: [164], bhASyaM [ 4... ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH adhyayanaM [2], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1|| dazayaikA 0 hAri-vRttiH // 86 // yena kAraNena tena (te) sAmAnyenaiva kAmarAgaH kAmA iti gAyArthaH // anye paThanti utkrAmayanti yasmAditi, atra cAbudhajana evaM vizeSyaH, zeSaM pUrvavat // 164 // annaMpiya se nAma kAmA rogati paMDiyA viMti / kAme paramANo roge parathei khalu jaMtU / / 165 / / vyAkhyA - anyadapi ca 'eSAM' kAmAnAM nAma, kiMbhUtamityAha-kAmA rogA 'iti' evaM paNDitA bruvate, kimityetadevamata Aha- kAmAna prArthayamAna:-abhilaSana rogAn prArthayate khalu jantuH, tadrUpatvAdeva, kAraNe kAyopacArAditi gAthArthaH // 165 // itthaM pUrvArdhe sUtrasparzikaniryuktimabhidhAyAdhunottarArdhe padAvayavamadhi kRtyAha NAmapayaM ThavaNaparyaM davvaparya ceva hoi bhAvapayaM / evetkaMpiya etto NegavihaM hoi nAyavyaM / / 166 / / vyAkhyA nAmapadaM sthApanApadaM dravyapadaM caiva bhavati bhASapadam ekaikamapi ca 'ata' etebhyo'nekavidhaM bhavati jJAtavyamiti gAthAsamAsArthaH // 166 // avayavArtha tu nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyapadamabhi|dhitsurAha AuTTimaDakinaM uNNejaM pIlimaM ca raMgaM ca gaMdhimavedimapUrima vAimasaMghAimacchejaM // 167 // vyAkhyA AkohimaM jahA rUvao heTThA vi ubariM pi muhaM kAUna AuDijjati, utkIrNa zilAdiSu nA 1 AkuTTikaM yathA rUpyako'pasthAdapi upayaMti mukhaM kRtvA'kute. For ne&Personal Use City ~ 175 ~ 2 zrAmaNyapUrvakAdhya0 kAmasya padasya ca nikSepAH // 86 // brary dig Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [167], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka makAdi, tahA baulAdipupphasaMThANANi cikkhillamayapaDibigANi kAuM pacaMti, tao tesu bagghArittA ma-18 yaNaM chumbhati, tao mayaNamayA puSphA havanti, etadupaneyam, pIDAvacca-saMveSTitavastra bhAvalIrUpaM, rattAvayavacchavivicittarUvaM rajhaM, caH samuccaye, 'athitaM mAlAdi, 'veSTimaM' puSpamayamukuTarUpaM, cikikhallamayaM kuNDikArUpaM aNegacchidaM pupphathAmaM pUrima, vAtavyaM kuvindaivastravinirmitamazvAdi, saMghAtyaM-kaJcakAdi, chedy-ptrcchedyaadi| padatA cAsya padyate'nenetyarthayogAt, dravyatA ca tadrUpatvAditi gAthAH // 167 / / uktaM dravyapadam, adhunA bhAvapadamAha bhAvaparyapi ya duviI avarAhapayaM ca no va avarAI / noabarAha duvihaM mAuganomAugaM ceva / / 168 // vyAkhyA-bhAvapadamapi ca dvividham , dvaividhyameva darzayati-aparAdhahetubhUtaM padamaparAdhapadam-indriyAdi| vastu, cazabda: khagatAnekabhedasamucayArthaH, 'NoavarAhati cazabdasya vyavahitopanyAsAnnoaparAdhapadaM ca, caH pUrvavat, noaparAdhamiti-noaparAdhapadaM dvividham-mAua nomAuaM cevatti mAtRkApadaM nomAtRkApadaM ca, tatra mAtRkApadaM-mAtRkAkSarANi, mAtRkAbhUtaM vA padaM mAtRkApadaM, yathA dRSTivAde "uppanne i vA" ityAdi, nomAtRkApadaM tvanantaragAthayA vakSyatIti gAthArthaH // 168 // 1 tathA akulAvipuSpasaMsthAnAni kardamamayapratibimbAni kRtvA pacyante tatasteSu unI kRtya madanaM kSipyate, tato madanamayAni puSpANi bhavanti, 2 rakAjayapachavivicitrarUpam, 3 kardanamayaM kRSiTakArUpam anekacchidaM puSpasthAnam. dIpa anukrama 345-45%-4504 ~ 176~ Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [169], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 9%2584 prata zrAmaNyapUrvakAdhya sUtrAMka/ padani gAthAMka II kSepAH dIpa dazavaikA0 nomAugapi duvihaM gadviyaM ca painnayaM ca boddhavvaM / gahiyaM cauppayAraM painnaga hoi[4]gavihaM // 169 // hAri-vRttiH vyAkhyA-'nomAuyapi ti nomAtRkApadamapi dvividham , kathamityAha-'grathitaM ca prakIrNakaM ca yoddhavyam' hai grathitaM racitaM vaddhamityanarthAntaram, ato'nyatprakIrNaka-prakIrNakakathopayogijJAnapadamityarthaH, grathitaM catuSpakAraM gadyAdibhedAt, prakIrNakaM bhavatyanekavidham, uktalakSaNavAdeveti gAthArthaH // 169 // prathitamabhidhAtukAma Aha garja parja geyaM cuNaM ca caulvihaM tu gahiyapayaM / tisamuhANaM savvaM ii beMti salakSaNA karaNI / / 170 // mahuraM heuni julai gahiyamapAyaM virAmasaMjuttaM / aparimiyaM ca'vasANe kavvaM gaja ti nAyathyaM // 171 // paja tu hoi tivihaM samamaddhasamaM ca nAma visamaM ca / pAehi akkharehi va eva vihiNNU kaI beti / / 172 / / taMtisamaM tAlasamaM vaNNasamaM gahasamaM layasamaM ca / kavvaM tu hoi geyaM paMcavihaM gIyasanAe // 173 // atthabahulaM mahatthaM heunivAovasaggagaMbhIraM / bahupAyamavocchinnaM gamaNayasuddhaM ca cuNNapayaM / / 174 / noavarAhaparya garva vyAkhyA-gayaM payaM geyaM caurNa ca caturvidhameva athitapadam, ebhireva prakArairgrathanAt, etaca tribhyo dharmAparthakAmebhyaH samutthAna-tadviSayatvenotpattirasyeti trisamutthAnaM 'sarva' niravazeSam, Aha-evaM mokSasamutthA nasya gadyAderabhAvaprasaGgaH, na, tasya dharmasamutthAna evAntarbhAvAt, dharmakAryavAdeca mokSasyeti, laukikapadalakSaNamevaitadityanye, atastrisamutthAnaM sarvam , 'iI' evaM bruvate 'salakSaNA' lakSaNajJAH kavaya iti gAthArthaH // 17 // anukrama A [6] D87 // SCARSA Jantacananaa ~ 177~ Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [174], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka gadyalakSaNamAha-madhuraM sUtrArthobhayaiH zravyam 'hetuniyuktaM sopapattikam 'grathitaM' baddhamAnupUA 'apAdaM viziSTacchandoracanAyogAtpAdavarjitam virAmaH-avasAnaM tatsaMyuktamarthato na tu pAThataH ityeke, jahA-jiNavarapAdAraviMdasaMdANiuruNimmallasahassa evamAdi asamANi na ciTTaitti, yativizeSasaMyuktaM anye, apa-2 rimitaM cAvasAne bRhadbhavatItyeke, anye tvaparimitameva bhavati bRhadityarthaH, avasAne mRdu paThyata iti zeSaH, kAvyaM gadyam , 'iti' evaMprakAraM jJAtavyamiti gAthArthaH // 171 // adhunA pacamAha-padyaM tu, tuzabdo vizeSaNArthaH, bhavati 'trividhaM triprakAra, samamardhasamaM ca nAma viSamaMca, kaiH samamityAdi, abrAha-pAdairakSaraizca, pAdaiH catuHpAdAdibhirakSaraiH gurulaghubhiA, anye tu vyAcakSate-samaM yatra caturvapi pAdeSu samAnyakSarANi, ardha-15 samaM yatra prathamatRtIyayotiIyacaturthayozca samAnyakSarANi, viSamaM tu sarvapAdeSveva viSamAkSaramityevaM vidhijJA chandaHprakArajJAH kavayo bruvata iti gAthArthaH // 172 // adhunA geyamAha-tazrIsamaM tAlasamaM varNasamaM grahasamaM / layasamaM ca kAvyaM tu bhavati, tuzabdo'vadhAraNArtha eva, gIyata iti geyaM, 'paJcavidham' uktairvidhibhiH 'gItasaMjJAyAM' geyAkhyAyAm, tatra tatrIsama vINAditantrIzabdena tulyaM militaMca, evaM tAlAdiSvapi.yojanIyama. navaraM tAlA-hastagamAH, varNA-niSAdapaJcamAdayaH, grahA-utkSepAH, prArambharasavizeSA ityanye, layA:-tazrIkhana 1 yathA jinavarapAdAravindasadAnitonimalasahasa evamAbasamApya na tiSThati. dIpa anukrama [6] ~178~ Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / gAthAMka |||| dIpa anukrama [6] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [2], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryukti: [174], AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikaro hAri-vRttiH || 88 // Education | vizeSAH / tatthaM kila koNaeNa taMtI chippar3a tao hehi aNumajjijjai, tat aNNAriso saro uTThei, so layo ti gAthArthaH // 173 // sAmprataM caurNa padamAha- artho bahulo yasmiMstadarthabahulam, 'kacitpravRttiH kacipravRttiH, kacidvibhASA kacidanyadeva / vidhervidhAnaM bahudhA samIkSya, caturvidhaM bAhulakaM vadanti // 1 // tatavaibhiH prakArairvahartham, mahAna pradhAno heyopAdeyapratipAdakatvenArthI yasmiMstanmahArtham, 'hetunipAtopasargabhIram' tatrAnyathA'nupapattilakSaNo hetu:, yathA-madIpo'yamazvo viziSTacihopalakSitatvAt, cavAkhalvAdayo nipAtAH paryutasamavAdaya upasargAH, ebhiragAdham, 'bahupAdam' aparimitapAdam 'avyavacchinnaM' lokavanirAmarahitam, gamanayaiH zuddham, gamAH tadakSarocAraNapravaNA bhinnArthAH, yathA 'iha khalu jIvaNiyA0 kayarA khalu sA chajjIvaNiyA0' ityAdi, nayAH - naigamAdayaH pratItAH, turavadhAraNe, gamanayazuddhameva caurNa padaM brahmacaryAdhyayana padavaditi gAdhArthaH // 174 // uktaM grathitaM prakIrNakaM lokAdavaseyam, uktaM no aparAdhapadam adhunA aparAdhapadamAha - iMdiyavisayakasAyA parIsadA beyaNA ya uvasaggA / ee avarAhapayA jattha vitIyaMti dummehA // 175 // vyAkhyA- indriyANi-sparzanAdIni viSayA:- sparzAdayaH kaSAyAH krodhAdayaH indriyANi cetyAdidvandvaH, 'parISahAH' kSutpipAsAdayaH 'vedanA' asAtAnubhavalakSaNA upasargA-divyAdayaH, etAni 'aparAdhapadAni' 1 tatra kila koNakena tatrI spRzyate, tato nakhairanubhyate, tatrAnyAdRzaH khara uttiSThate, rAjya iti 2 iha khalu SaDjIvanikA katarA khasA paDjIvanikA. aparAdhapadasya varNanaM kriyate Fore&Personal Use City ~ 179~ 2 zrAmaNya pUrvakAdhya0 padanikSepAH // 88 // brary dig Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [175], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata HSS sUtrAMka/ gAthAMka mokSamArga pratyaparAdhasthAnAni, 'yatra' yeSvindriyAdiSu satsu 'viSIdanti' A(ava)vadhyante, kiMsarva eva?, netyAha -durmedhasaH kSullakavat, kRtinastu ebhireva kAraNabhUtaiH saMsArakAntAramuttarantIti gAthArthaH // 17 // kSullakastu pade pade viSIdan saMkalpasya vazaM gataH, ko'sau khullao tti?, kahANayaM-kuMkuNao jahA ego khaMto saputto pabvaio, so ya cellao tassa aIva iTTo, sIyamANo ya bhaNai-khaMtA! Na sakemi aNuvAhaNo hiMDilaM, aNukaMpAe khaMteNa diNNAo ucAhaNAo, tAhe bhaNai-uvaritalAsIeNaM phuTaMti, khallitA se kayAo, puNo bhaNaisIsaM meM aIva Dajjhai, tAhe sIsavAriyA se aNuNNAyA, tAhe bhaNai-Na somi bhikkhaM hiMDilaM,to se paDisae Thiyassa ANei, evaM Na tarAmi khaMta! bhUmie suviuM, tAhe saMthAro se aNuNNAo, puNo bhaNai-Na tarAmi khaMtA loyaM kAuM, to khureNa pakiljiyaM, tAhe bhaNai-aNhANayaM na sakemi, tao se phAsuyapANaeNa kappo| dijai, AyariyapAuggaM vatthajuyalayaM dhippar3a, evaM jaM jaM bhaNai taM taM so khaMtoNehapaDibaDo tassaNujANai, evaM kAle gacchamANe paNio-na tarAmi aviraiyAe viNA acchiu~ khaMtatti, tAhe khaMto bhaNai-saDho, ajo 1 kSullaka iti ?, kathAnakam-kokaNakaH vathA eko zraddhaH saputraH prabajitaH, sa ca kSulakaH tasyAtIceSTaH, sIdaMzca bhaNati-vRddha ! na zakromi bhanuSAnarako hiNDitumanukampayA vRddhena datto upAnahau, tadA bhaNati-uparitalI zItena skATayataH, khalyau tasya kRte, punarbhaNati-zoSa me atIva dahyate, tadA zIrghadvArikA tasmAyanujJAtA, tadA bhaNati-na zaknomi bhikSA hiNDituM, tatastasya pratizraye sthitasya Anayati, evaM na zakromi vRddha! bhUmau satuma, tadA saMstArakaH tasya anujJAtaH, punarbhaNatina zakromi pada! locaM kartuM, tataH kSureNa prakRtaM, tadA bhavati-amAnatAM na zaknomi, tatastasya prAkAnakena kalyaM dadAti, AcAryaprAyogya vastra yugalakaM gRhyate, evaM yad samayati tattat sa vRddhaH sneha pratibaddhaH tasyAnujAnAti, evaM kAle gacchati prabhanatina zakromi aviratikayA vinA sthAtuM vRddha ! iti, tadA yuddho bhaNati dIpa anukrama -NERASE ~180~ Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [175], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRttiH prata zrAmaNyapUrvakAdhya. saMkalpakakSulako. sUtrAMka/ gAthAMka dazavaikA gosi kAUNa paDisayAo NippheDio, kamma kArDa Na yANei, ayANato khaNasaMkhaDIe dhANiM kAuM ajiNNeNa hAri-vRttiHmao, visayavisaTTo mariuM mahiso AyAo,vAhijjai ya, so ya khaMto sAmaNNapariyAgaM pAleUNa Aukakhae kAlagao devesu uvavaNNo, ohiM pauMjai, ohiNA AbhoeUNa taM cellayaM teNa pubvaNeheNaM tesiM gohANaM hatthao kiNaha, veubdhiyabhaMDIe jopaDa, vAhei ya garuga, taM ataraMto voDhuM tottaeNa viMdhe bhaNai-Na tarAmi khaMtA |bhikkhaM hiNDi, evaM bhUmIe sayaNaM lopaM kAuM evaM tANi vayaNAni savANi uccArei jAba avirayayAe viNA na tarAmi khaMtatti, tAhe evaM bharNatassa tassa mahisassa imaM cittaM jAyaM-kahiM erisaM vakaM suaMti, tAhe IhAvuhamaggaNagavesaNaM karei, evaM ciMtayaMtassa tassa jAIsaraNaM samuppannaM, deveNa ohI pauttA, saMbuddho, pacchA bhattaM pacakkhAittA devalogaM go| evaM pae pae visIdanto saMkappassa vasaM gacchaha, jamhA esa doso tamhA aTThArasasIlaMgasahassANaM sAraNANimittaM ee avarAhapae vajjeja / tathA cAha 1.zaThaH, ayogya itikRtvA pratizrayAt niSkAsitaH, karma kartuna jAnAti, ajAnan kSaNasaMkhaNDayAM prANi kRtvA'jIrNena mRtaH, viSayaviSAtoM mRtvA mahiyo jAtaH, bAhyate tha, saca paddhaH zrAmaNyaparyAya pAlayityA AyukSaye kAlagato deve ghUtpannaH avadhi prayupaki, avadhinA AbhogayitvA da zujakaM tena pUrvasnehena teSAM godhAndo hakhAt koNAti, vaikivagamayA yojayati, vAhayati va gurukataM avAkuvantaM boI totrakeNa vedhayitvA bhaNati na zakromi vRddha! bhikSA hiNDitum , evaM bhUmI zayanaM, locaM *kartuma , evaM tAni bacanAni sarvANi uccArayati, yAcadaviratikayA binA na mAnomi vRddhati, tadA evaM bhaNatasvastha mahipasya idaM cittaM jaatN-kRss| etAdarza vAkyaM / [ tamiti, tadA dezApohamArgaNagaveSaNAH karoti, evaM cintayatakAsya jAtismaraNaM samuttarNa, devenAvadhiH prayuktaH saMbudaH pavAda bharpha pratyAsyAva, devalokaM gataH *evaM pade pade viSIdan saMkalpasya varza gacchati, masAt eSa doSaH tasmAdaSTAdazIlAsahasANA saraNanimittaM etAni aparAdhapadAni bajayata, dIpa anukrama // 9 // ~ 181~ Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [176], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka aTThArasa u saharasA sIlaMgANaM jiNehiM pannattA / tesi~ paDi(ri)rakSaNavA avarAhapae u bozA // 176 // vyAkhyA-aSTAdaza sahasrANi, turavadhAraNe, aSTAdazaiva, zIlaM-bhAvasamAdhilakSaNaM tasyAGgAni-bhedAH kAra-12 daNAni vA zIlAGgAni teSAM jinaiH prAgnirUpitazabdAthai: 'prajJaptAni' prarUpitAni, 'teSAM zIlAGgAnAM 'parira-8 kSaNArtha'parirakSaNanimittam 'aparAdhapadAni' prAgnirUpitasvarUpANi 'varjayet' jahyAditi gAthArthaH // 176 // sAmmataM zIlAGgasahasrapratipAdanopAyabhUtamidaM gAthAsUtramAha joe karaNe sannA iMdiya bhomAi samaNadhamme ya / sIlaMgasahassANaM aTThArasagassa niSphattI // 174 / / sAmaNNapubvayanijuttI samattA // 2 // ra vyAkhyA-tastha tAva jogo tiviho, kAyeNa vAyAe maNeNaM ti, karaNaM tivihaM-kayaM kAriyaM aNumoiyaM, sannA caumvihA. taMjahA-AhArasapaNA bhayasaNNA mehuNasaNNA pariggahasaNNA, iMdie paMca, taMjahA-soiMdie carkikhadieghANidie jibhidie phAsidie, puDhavikAiyAiyA paJca, beiMdiyA jAva paMceMdiyA ajIbanikAyapaMcamA,samaNadhammo dasaviho, taMjahA-khaMtI muttI ajave mahave lAghave sace tave saMjame ya AkiMcaNayA baMbhaceravAse / / CAR dIpa anukrama CASAALAACROS tatra tAvadyoganividhaH-kAyena vAcA manaseti, karaNaM trividha-kRtaM kAritamanumoditaM, saMjJA caturviSA, tayathA-AhArasaMkSA bhavasaMjhA maithunasaMjJA parimaha-18 saMjJA, indriyANi pakSa, tayathA-zrotrendriyaM cahurindriyaM prANendiyaM jilendriyaM sparzanendriya, pRthvIkAvikAdayaH paJca, dIndriyA yAvat pazcendriyAH ajIvanikAyapazcamAH, dhamaNadharmI dazavidhaH, tadyathA-zAntirmuktirAjavaM mAdene lAparva sahA tapaH saMyamadha akimAnatA mAcaryavAsaH, "aSTAdaza sahasrANi zilAMga"sya varNanaM ~ 182~ Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-, mUlaM [-1 / gAthA ||1|| niyukti: [177], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ // 9 // gAthAMka dIpa dazakA0esA ThANaparUvaNA, iyANiM aTThArasahaM sIlaMgasahassANaM samukittaNA-kAeNaM na karemi AhArasannApa- zrAmaNyahAri-vRtti Divirae sohaMdiyaparisaMvuDe puDhavikAyasamAraMbhapaDivirae khaMtisaMpajutte, esa paDhamo gamao 1, iyANi [viio bhaNNai-kAeNaNa karemi AhArasapaNApaDivirae soiMdiyaparisaMvuDhe puDhavikAyasamAraMbhapaDivirue mutti-18 sa. |saMpajutte, esa bIiogamao, iyANiM taiyaoevaM eeNa kameNa jAva dasamo gamao baMbhacerasaMpautso, esa dasa- zIlAGgAni Tramao gamao / ee dasa gamA puDhacikAyasaMjarma amucamANeNa laddhA, evaM AukAeNavi dasa ceca, evaM jAva a-13 jIvakAeNavi dasa ceva, evameyaM aNUNaM sayaM gamayANaM soiMdiyasaMvuDaM amucamANeNa laLU, evaM cakiMkhadieNavi sarya, dhArNidieNavi sayaM, jinbhidieNavi sayaM, phAsidieNavi sayaM, evameyANi paMca gamasayANi AhArasaNNApaDivirayamamuMcamANeNaM laddhavANi, evaM bhayasapaNAevipaMca sayANi, mehuNasapaNAevi paMcasayANi, pariggaha eSA sthAnaprarUpaNA, idAnI aSTAyAnA dhaulAMsahasrANAM samutkIrtanA-kAyena na karomi bhAcArasaMzApativirataH dhotrenniyacaMyataH pRthvIkAyasamArambhaprati| virataH zAntisaMprayuktaH, eSa prathamo gamaH, idAnI dvitIyo bhavyate-kAyena na karomi bhAdArasaMzApratipirataH omendriyasaMvataH pRthvIkAyasamArambhaprativirataH muktisaMprayuktaH eSa dvitIyo gamaH,idAnIM tRtIyaH, evametena krameNa yAvadazamo gamaH brahmacaryasaMprayuktaH eSa dayAmo gamaH, ete daza gamAH pRthvIkAyasaMyamamamupatA lanbhAra, evamakAyenA'pi dIva, evaM yAvadajIvakAyenApi dazaiSa, evametat anUna zataM gamakAnA zrotrendriyasaMghRtamamukhatA samdham , evaM vadhurindriyeNApi zataM, prANendriyeNApi zataM, jiDendiyeNApi zataM, sparzanendriyegApi zata, evametAni pAza gabhazatAni yAhArasaMjhApativiratamamucatA sanmAni, evaM bhayasaMjJayA'pi paJca zatAni maithunase saMjJayA'pi pazca zatAni parigrahasaMjJavApi anukrama IL // e JaElication sUtrakArakRt tyAgI-atyAginAm vyAkhyA ~ 183~ Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||2|| niyukti: [177], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ * gAthAMka ||2|| dIpa anukrama saNNAevi paMca sayANi, evameyANi cIsaM gamasayANi Na karemi amuztramANeNa laddhANi, evaM Na kAravemitti vIsaM sayANi, karataMpi annaM na samaNujANAmitti vIsaM sayANi, evameyANi cha sahassANi kArya amucamANeNa laddhANi, evaM vAyAevi cha sahassANi, evaM maNeNavi cha sahassANi / evametena prakAreNa zIlAGgasahasrANAmaSTAdazakasya niSpattirbhavatIti gAthArthaH // 177 // na kevalamayamadhikRtasUtroktaH uktavacchrAmaNyAkarajaNAdazramaNaH kinvAjIvikAdibhayapravajitaH saMkliSTacitto dravyakriyAM kurvannapyazramaNa eva-asyAgyeva, katham?, yata Aha sUtrakAraH vasthagaMdhamalaMkAraM, itthIo sayaNANi ya / acchaMdA je na bhuMjaMti, na se cAitti vuccai // 2 // asya vyAkhyA-'vanagandhAlaGkArAniti, aba vastrANi-cInAMzukAdIni gandhA:-koSThapuTAdayaH alaGkArAH -kaTakAdayaH, anusvAro'lAkSaNikaH, striyo'nekaprakArAH, 'zayanAni' paryaDUkAdIni, cazabda AsanAdyanuktasamuccayArthaH, etAni vastrAdIni kim ?, 'acchandAH akhavazA ye kecana 'na bhuJjate' nAsevante, kiM bahuvacanodeze'pyekavacananirdezaH?, vicitratvAtsUtragaterviparyayazca bhavatyevetikRtvA, Aha-'nAsI tyAgItyucyate subandhuvannAsI zramaNa iti sUtrArthaH // 2 // kaH punaH subandhuriti?, atra kathAnakam-jayA do caMdagutteNa paca zasAni, evametAni viMzatirgamazatAni na paromIti amubhatA labdhAni, evaM na kArayAmIti vivAtiH zatAni, kurvantamapyanyaM na samanujJAnAmIti vizatiH zatAni, evametAni pada sahasAgi kAyamamukhatA labdhAni, evaM vAcA'pi Sad sahasrANi, evaM manasA'pi para sabalAni yadA nandacandraguptena 7] daza. 16 ~ 184~ Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||2|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: hAri-vRttiH prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| dazavaikA0Nicchuho, tayA tassa dAreNa nigacchaMtassa duhiyA caMdagutte dihi baMdhei, eyaM akkhANayaM jahA Avassae jAvara zrAmaNya |viMdusAro rAyA jAo, gaMdasaMtio ya subaMdhU NAma amaco, so cANakassa padosamAvaNNo chiddANi maggai. pUrvakAdhya. kA aNNayA rAyANaM viNNavei-jaivi tumhe ahaM vittaMNa deha tahAvi amhehiM tumha hiyaM vattavyaM, bhaNiyaM ca-tumhA suvndhuu||11|| mAyA cANakkeNa mAriyA, raNNA dhAI pucchiyA, AmaMti, kAraNaM Na pucchiyaM, keNavi kAraNeNa rapaNo ya sagAsaMdAharaNaM cANako Agao, jAya dihi na deI tAva cANako ciMtei-ruTTho esa rAyA, ahaM gayAuottikAuM davvaM putta-1 haipauttANaM dAUNaM saMgovittA ya gaMdhA saMjoiA, pattayaM ca lihiUNa so'vi jogo samugge chUDho, samuggI| ya causu maMjUsAsu chUDho, tAsu chubhittA puNo gandhovarae chuDho, taM bahahiM kIliyAhiM sughaDiyaM karettA dabbajAyaM NAtivaggaM ca dhamme NioittA aDavIe gokulaTThANe iMgiNimaraNaM anbhuvagao, raNNA ya pucchiyaM GADCHOPARACAAKANGANA dIpa anukrama [7] nikSisaH (niSkAzitaH), tadA tassa dvAreNa nirgacchato putrI candragupte dRSTiM badhnAti, etadAkhyAnarka yathA''vazyake yAvadvindusAro rAjA jAtaH, nandasatkazca | subandhunAmA'mAlayaH, sa cANakye pradeSamApanA, chidANi mArgayati, anyadA rAjAnaM vijJapayati-yapi yUyamasabhyaM visaM na datya tathApyasmAbhiryuSmAkaM hitaM vaktavyaM, bhaNitaM ca-yuSmAkaM mAtA cANakyena mAritA, rAhA dhAtrI pRSTA, omiti, kAraNaM na pUSTa, kenApi kAraNena rAzabha sakArya cANakya AgataH, yAvadhi na dadAti tAdacANakyaH cintayati-kRSTa eSa rAjA, ahaM gatAyuritikAvA dravyaM putrapautrebhyo dayA saMgopya ca gandhAH saMyogitAH, paparka ca likhityaa| so'pi yogaH samudre kSiptaH, samudrava marAyaSu mASAsu kSiptaH, tAsu kSiAvA punargandhApavarake kSiptaH, taMbahubhiH kIlikAbhiH sughaTitaM kRtvA yajJAtaM hAtivagai| cabhameM niyojyATavyAM gokulasthAne izinImaraNamabhyupagatavAn , rAjJA va pRSTa 91 JanEesatara ~185~ Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||2|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||2|| cANako kiM karei?, dhAI ya se savaM jahAvattaM parikahei, gahiyaparamattheNa ya bhaNiyaM-aho mayA asamikkhiyaM kayaM, sabbateurajohabalasamaggo khAmeuM niggao, diTTho aNeNa karIsamajjhaTio, khAmiyaM sabahumANaM, bha|Nio aNeNa-garaM bacAmo, bhaNai-mae sabbaparicAo kaotti / tao subaMdhuNA rAyA viSNavio-ahaM se pUrva karemi aNujANaha, aNuNNAe dhUvaM DahiUNa taMmi va egappaese karIsassovari te aMgAre parihavei, so draya karIso palitto, dahro cANako, tAhe subaMdhuNA rAyA viSaNavio-cANakassa saMtiyaM gharaM mamaM aNujANaha, aNuNNAe gao, pavuvikkhamANeNa ya gharaM viTTho apavarao ghaTTio, subaMdhU ciMtei-kimavi itthatti kavADe bhaMjittA ugghADio, maMjUsaM pAsai, sAvi ugghADiyA, jAva samuggaM pAsai, maghamaghaMtaM gaMdhaM sapattayaM pecchaha, taM pattayaM vAera, tassa ya pattagassa eso astho-jo eyaM cupaNayaM agghAi so jai hAi vA samAlabhai vA alaMkArei sIudagaM pivai mahaIe sejAe subai jANeNa gacchai gaMdhavvaM vA suNei evamAI apaNe vA iDe cANakyaH kiM karoti !, bhAtrI ca tasmai sarvaM yathAvasaM parikathayati, grahItaparamArthena ca bhagita-aho mayA asagIkSitaM kRtaM, santaHpurayodhavalasamapraH kSamayituM nirgataH, sTo'nena karISamadhyasthitaH, kSamitaM sabahumAne, mANitamanena-nagaraM brajAmaH, bhaNati-mayA sarvaparityAgaH kRta iti / tataH subandhunA rAjA vijJaptaH -ahaM tasya pUjA karomi anujAgIta, anujJAte dhUpaM dAvA tamivaikapradeze karISasyopari tAmahArAn paristhApayati, saca karISaH pradIptaH, dagdhacANakyaH, tadA subandhunArAjA vijJataHcANakyakha sakaM gRhaM mahayamanamAnIta.anujJAte gattA, pratyakSamANena ca gRha rovarako pahitA, subandhudhintayati-kimapyoti kapATI, bhaktvodghATitaH, majUSAM pazyati, sA'pyupAditA, yAvarasamuha pazyati,maghamaghAyamAnaM gandhaM sapatrakaM pazyati, taM patraM vAcayati, tasaca patraSo'rthaH- etacUrNa | jiprati sa yadi nAti vA samAlabhate dAuladhArayati zItodakaM pibati mahalo zavyAyAM khapiti yAnena gacchati gAndharva vA zRNoti eSamAdInanyAnapi ithan dIpa anukrama ~186~ Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||3|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ dAharaNaM gAthAMka ||3|| dazakA018 visae sevei jahA sAhuNo acchaMti taha so jai Na acchei to marai, tAhe subaMdhuNA viNNAsaNatdhaM apaNo ra zrAmaNyahAri-vRttiHpuriso agghAvittA sadAiNo visae muMjAvio mao ya, tao subaMdhU jIviyaTThI akAmo sAhU jahA pUrvakAdhya. acchaMtovi Na sAhU / evamadhikRtasAdhurapi na sAdhuH, ato na tyAgItyucyate, abhidheyArthAbhAvAt // subandhU. // 12 // yathA cocyate tathA'bhidhAtukAma Aha- . | je ya kaMte pie bhoe, laddhe vipiTTikuvvai / sAhINe cayaI bhoe, se hu cAitti vuccaI // 3 // __asya vyAkhyA-cazabdasyAvadhAra(NArtha)tvAtya eva 'kAntAn kamanIyAn zobhanAnityarthaH 'priyAn' iSTAn iha kAntamapi kizcit kasyacit kutazcinnimitAntarAdapriyaM bhavati, yathoktam-"uhiM ThANehiM saMte guNe NAsejA, taMjahA-roseNaM paDiniveseNaM akayaNNuyAe micchattAbhinivesaNaM" ato vizeSaNaM priyAniti, 'bhogAn zabdAdIn viSayAn labdhAn' prAptAn upanatAnitiyAvat, 'vipiTTikuvaItti vividham-anaikaiH prakAraiHzubhabhAvanAdibhiH pRSThataH karoti, parityajatItyarthaH, sa ca na bandhanabaddhaH proSito vA kintu? 'khAdhInaH' aparAyattaH khAdhInAneva tyajati bhogAn , punastyAgagrahaNaM pratisamayaM tyAgapariNAmavRddhisaMsUcanArtham, bhogagrahaNaM tu viSayAn sevate athA sAdhavastiSThanti tathA sa pi na tiSThati tadA niyave / tadA subandhunA vinyAsanA) (jijJAsAthai) puruSo'nya AnApya zabdAdIna // 12 // viSabAna bhojitaH mRtaba / tataH subandhubhASitArthI akAmaH sAdhurvathA tiSThaznapi na sAdhuH / 2 caturbhiH sthAnaH rAto guNAnAzayet, tadyathA-roSeNa pratinivezena / dIpa anukrama 8] aphUtatayA mithyAtvAbhinivezena. ~ 187~ Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||3|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| saMpUrNabhogagrahaNArtha-tyaktopanatabhogasUcanArtha vA, tatazca ya IdRzaH huzabdasyAvadhAraNArthatvAt sa eva tyAgItyucyate, bharatAdivaditi / atrAha-jai bharahajabunAmAiNo je saMte bhoe paricayaMti te paricAiNo, evaM te bhaNaMtassa ayaM doso havaha-je kevi atthasArahINA damagAiNo pabvaiUNa bhAvao ahiMsAiguNajutte sAmapaNe anbhujuyA te kiM aparicAiNo havaMti?, Ayariya Aha-te'vi tiNNi rayaNakoDIo paricaiUNa pabvaiyA-aggI udayaM mahilA tiNNi rayaNANi logasArANi paricaiUNa pabbaiyA, diluto-ego puriso sudhamma-IN sAmiNo sayAse kaTThahArao pavvaio, so bhikkhaM hiMDato loeNa bhaNNai-eso kaTTahArao pavvaio, so sehatteNa AyariyaM bhaNai-mamaM aNNattha Neha, ahaM na sakemi ahiyAsettae, AyariehiM abhao Apucchio -baccAmotti, abhao bhaNai-mAsakappapAuggaM khittaM kiM eyaM na bhavai ? jeNa atthake apaNattha baccaha?, AyarimAehi bhaNiyaM-jahA sehanimittaM, abhao bhaNai-acchaha bIsatthA, ahameyaM loga uvAeNa nivAremi, Thio dIpa anukrama KOROSCORRESh OS ___ yadi bharatajamyUnAmAdayaH ye rAto bhogAn parityajanti te parityAginaH evaM taba bhaNato'yaM doSo bhayati-ye ke'pi arthasArahInA imakAdayaH prajajya bhAvakA to'hisAdiyukta zrAmaNye abhyudyatAH te kimaparityAgino bhavanti ? AcArya Aha-te'pi tino rakhakoTIH parityajya prabajitA:---agnirudakaM mahilA vIni ratnAni lokasArANi parityajya prajitAH, dRSTAntaH-ekaH puruSaH sudharmakhAminaH sakAze kASTahArakA yAjitaH, sa bhikSA hiNDamAno lokena bhaSyate-eSa kAchadArakaH pranajitaH, sa zaikSaravanAthA bhaNati-mAmanyatra nayata, ahaM na zaknompadhyAsitum , AcArabhava AvRSTo ajAma iti, abhayo bhaNati-mAsaspaprAyogya kSetraM kimatanna bha. bati yenAkANDe'nyatra bajatha-AcArya bhaNitaM yathA zaikSa nimittam, abhayo bhaNati-tiSTaya vizvastAH, ahamenaM lokamupAyena nivArayAbhi, sthitaH ~ 188~ Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||3|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||3|| % dshvaikaaaayrio| biie divase tiNNi rayaNakoDIo ThaviyAo, ugghosAviyaM nagare-jahA abhao dANaM dei, zrAmaNyahAri-vRttiHlogo Agao, bhaNiyaM ca'NeNa-tassAhaM eyAo tiSiNa koDio demi jo eyAI tiSiNa pariharai-aggIpUrvakAdhya pANiyaM mahiliyaM ca, logo bhaNai-eehiM viNA kiM suvannakoDihiM ?, abhao bhaNai-tA kiM bhaNaha-damao- ayaadi||13|| tti pavvaio, jo'vi Niratyao pavvaio teNavi eyAo tiNi suvannakoDIo paricattAo, saccaM sAmityAge tyAThio logo pttiio| tamhA asthaparihINo'vi saMjame Thio tiNi logasArANi aggI udayaM mahilAogI kASTha|ya paricayaMto cAitti labbhai / kRtaM prasaGgeneti sUtrArthaH // 3 // |hArodA. samAi pehAi parivyayaMto, siyA maNo nissaraI bahiddhA / na sA mahaM novi ahaMpi tIse, icceva tAo viNaija rAgaM // 4 // tasyaivaM tyAginaH 'samayA' AtmaparatalpayA prekSyate'nayeti prekSA-dRSTistayA prekSayA-dRSTyA pari-samantAda 1 AcAryaH / dvitIye divase tikho ramakobdhaH sthApitAH, udghoSitaM nagare-yathA abhayo dAnaM dadAti, loka AgataH, bhaNitaM pAnena-tasmAyahametAtito'pi koTIdadAmi ya etAni trINi pariharati-amiM pAnIya mahilAMca, loko bhaNati-ravinA ki suvarNakoTIbhiH 1, bhabhayo bhaNati tadA ki bhaNatha 93 // damaka iti prabajitaH, yo'pi nirarthakaH prabajitaH tenA bevAstinaH suparNakovyaH parityakAH, sarva khaanin| sthito lokaH pravItaH / tasmAdarthaparihIno'pi saMyame sthitanINi lokasArANi-abhimudakaM mahilAca parivajan khAgIti labhyate. 26-4540 dIpa anukrama 9-561 ~ 189~ Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||4|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ROSIS prata sUtrAMka/ gAthAMka ||4|| bajato-gacchataH parivrajataH, gurUpadezAdinA saMyamayogeSu vartamAnasyetyarthaH, 'syAt kadAcidacintyatvAt karma-18 gateH mano niHsarati 'bahirdhA' vahiH bhuktabhoginaH pUrvakrIDitAnusmaraNAdinA abhuktabhoginastu kutUhalAdinA mana:-antaHkaraNaM niHsarati-nirgacchati bhirdhaa-sNymgehaahhirityrthH| ettha udAharaNam-jahA ego rAyaputto bAhiriyAe ubaTThANasAlAe amiramaMto acchai, dAsI ya teNa aMteNa jalabhariyaghaDeNa bolei, pratao teNa tIe dAsIe so ghaDo goliyAe bhinno, taM ca adhiI kariti dahaNa puNarAyasI jAyA, ciMtiyaM ca | -je ceva rakkhagA te ceva lolagA kattha kuviuM skaa?| udagAu samujjalio aggI kiha vijjhayabbo // 1 // puNo cikkhalagolaeNa takkhaNA eva lahuhatthayAe taM ghaDachiDuM dakkiyaM / evaM jai saMjayassa saMjamaM kareMtassa ba-15 hiyA maNo Niggacchada tattha pasatyeNa pariNAmeNa taM asuhasaMkappachi9 carittajalarakkhaNahAe DhakkeyavvaM / kenAlambaneneti ?, yasyAM rAga utpannastAM prati cintanIyam-na sA mama nApyahaM tasyAH, pRthakkarmaphalabhujo hi prA-10 Nina iti, evaM tatastasyAH sakAzAdvyapanayeta rAgaM, tattvadarzino hi sannivartanta (sa nivarttate) eva, atattva dIpa anukrama ___ 1 anobAharaNam-yathaiko rAjaputraH bAhirikAyAmAsthAnasabhAyAmabhiramamANastiti, dAsI ca tena mArmeNa amRtapaTena brajati, tatastena tassA dAsyAH sa ghaTo golikayA bhinnaH, tAM cAbhUti kurvatI raSTvA punarAvRtti tA, cintitaM ca, ya eva rakSakAsta eva loThakAH kutra kUjituM zakyam / udakAn samupalito'bhiH kathaM vidhyApayitavyaH / // 1 // punaH kardamagolakena tatkSaNAdeva vahastatayA tad ghaTacchidaM sthagitam / evaM sadi saMyatasya saMyama kuvaito bahirmano nirgacchati tatra prazastena pariNAmena tadazubhasaMkalpacchidaM bhAritrajalarakSaNArthAya sthagayitavyam, ~190~ Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||4|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||4|| dIpa anukrama dazakA darzananimittatvAttasyeti / tattha na sA mahaM No'vi ahaMvi tIsetti, estha udAharaNa-ego vANiyadArao.INR zrAmaNyahAri-vRttiH so jAyaM ujjhittA pabbaio, so ya ohANuppehI bhUo, imaM ca ghosei-na sA mahaM Novi ahaMpi tIse, sopUrvakAdhya. |ciMtei-sAvi mamaM ahaMpi tIse, sA mamANurattA kahamahaM taM chaDDehAmittikArDa gahiyAyArabhaMDagaNevastho cevara nsetytr||94 // sNpttttio| gao ataM gAmaM jattha sA soda (ya) NivANataI saMpatto, tattha ya sA puthvajAyA pANiyassa A-16 vaNigdAra kodA0 gayA, sA ya sAviyA jAyA pabbaiukAmA ya, tAe so jAo, iyaro taM na yANai, teNa sA pucchiyA-ama-12 gassa dhayA kiM mayA jIvaha pA?, so ciMtei-jai sAsaharA to upavyayAmi, iyarahA Na, tAe NAyaM-jahA esa| pavyajaM payahiukAmo, to dothi saMsAre bhamissAmi (mo) tti, bhaNiyaM ca'NAe-sA aNNassa diNNA, to| so ciMtiumAraddho-sacce bhagavaMtehiM sAhUhiM ahaM pADhio-jahA Na sA mahaM Novi. ahaMpi tIse, paramasaMvega tatra na sA gama no bhapi ahamapi tasyA iti / atrodAharaNam -eko vappigdArakaH, sa jAyAmujillA prAzitaH, sa cAvadhAvanAyuprekSI bhUtaH, idaM ghoSayati-masAmamano api adamapi tasyAH sa cintayati-sApi mama ahamapi tasyAH, sA maNyanurakA kathamaI tA khajAmItilA hItAcArabhAdhanepathya eva saMsthitAgataSa prAmaM yatra sA, dhoto (sa ) nipAnatarda prAptA tatra sA pUrvajAyA pAnIvAvAgatA, sA cazrAvikA AtA prajitakAmA ca. tayAsa zAta itaratA na jAnAti, tena sA puza-amukasya duhitA kiMmUtA jIvati vA sa cintayati-yadivAsagharA tadotsavamAmi, itaradhAna,sayA hAta-- yatheSa e xn | pravajyAM prahAtukAmaH, tato dvApi saMsAre bhramiSyAva iti, bhaNitaM cAnayA-sA'nyale dattA, tataH sa cintayitumArakSaHkhaM bhagavaniH sAdhubhiraba pAThitaH yathA li kAnasA mama no api ahamapi tasyAH, paramasaMvega ~191~ Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||5|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||5|| dIpa mAvaNNo, bhaNiyaM caNeNa-paDiNiyattAmi, tIe veraggapaDiotti NAUNa aNusAsio 'aNicaM jIviyaM kAsamabhogA ittariyA evaM tassa kevalipannattaM dhamma paDikahei, asiho jANAvio ya paDigao Ayariyasa-1x gAsaM pavajAe ciriibhuuo| evaM appA sAhAretabbo jahA teNaMti sUtrArthaH // 4 // evaM tAvadAntaro manonigra-8 havidhiruktA, na cAyaM vAhyavidhimantareNa kartuM zakyate atastadvidhAnArthamAha AyAvayAhi caya sogamallaM, kAme kamAhI kamiyaM khu dukkhaM / chiMdAhi dosaM viNaeja rAgaM, evaM suhI hohisi saMparAe // 5 // asya vyAkhyA-saMyamagehAnmanaso'nirgamanArtham 'AtAparya' AtApanAM kuru, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNasamiti nyAyAdyathAnurUpamUnodaratAderapi vidhiH, anenAtmasamutthadoSaparihAramAha, tathA 'tyaja saukumArya pari tyaja sukumAratvam, anena tUbhayasamutthadoSaparihAram , tathAhi-saukumAryAtkAmecchA pravartate yoSitAM ca | mArthanIyo bhavati, evamubhayAsevanena 'kAmAna' prAgnirUpitasvarUpAn 'krAma ullaGya, yatastaiH kAntaH krAntameva duHkhaM, bhavati iti zeSaH, kAmanivandhanavAhuHkhasya,khuzabdo'vadhAraNe, adhunA''ntarakAmakramaNavidhimAhachinddhi dveSaM vyapanaya rAgaM samyagjJAnabalena vipAkAlocanAdinA, ka?, kAmeSviti gamyate, zabdAdayo hi mApanaH, bhaNitaM cAnena-pratinivate, tathA vairAgyapatita iti jJAtvA'nuzAsitaH, 'anilaM jIvitaM kAmabhogA izvarAH' evaM sasmai kevaliprajJaptaM dharma kAparikathayati, anuziyezApitaca pratigata AcAryasakAzaM pratrayAyo sthirImataH, ebamAmA dhArayitavyA yA vanAta. anukrama [10] ~192~ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||6|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka gAthAMka ||6|| dIpa anukrama [11] dazakA0viSayA eva kAmA itikRtvA / evaM kRte phalamAha-evam anena prakAreNa pravartamAnaH, kim ?-sukhamasyA-42 zrAmaNyahAri-vRttiHstIti sukhI bhaviSyasi, ka?-saMparAye' saMsAre, yAvadapavarga na prApsyasi tAvatsukhI bhaviSyasi, 'saMparAye pUrvakAdhya0 parISahopasargasaMgrAma ityanye / kRtaM prasaGgeneti sUtrArthaH // 5 // kiM ca saMyamagehAnmanasa evAnirgamanArthamidaM nsetytr|| 95 // cintayet , yaduta vaNigdArapakkhaMde jaliyaM joiM, dhUmakeuM durAsayaM / necchanti vaMtayaM bhottuM, kule jAyA agaMdhaNe // 6 // | kodA0 asya vyAkhyA-'praskandanti' adhyavasyanti 'jvalitaM' jyAlAmAlAkulaM na murmurAdirUpaM, kam ?-'jyotiSam agniM 'dhUmaketuM dhUmacihUM dhUmadhvajaM nolkAdirUpaM 'durAsada' duHkhenAsAdyate'bhibhUyata iti durAsadastaM, hai durabhibhavamityarthaH, pazabdalopAt na cecchanti-na ca vAJchanti 'vAntaM bhoktuM' parityaktamAdAtuM, viSamiti gamyate, ke ?-nAgA iti gamyate, kiMviziSTA ityAha-kule 'jAtAH samutpannA agandhane / nAgAnAM hi bhedadvayaM-gandhanAzcAgandhanAca, tattha gaMdhaNA NAma je Dasie maMtehiM AkaDiyA taM visaM vaNamuhAo AviyaMti, agaMdhaNAo avi maraNamajhavassaMti Na ya vaMtamAviyaMti / udAharaNaM dumapuSpikAyAmuktameva / upasaMhArastve bhAvanIyaH-yadi tAvattiryazo'pyabhimAnamAtrAdapi jIvitaM parityajanti na ca bAntaM bhuJjate tatkathamahaM jinavacanAbhijJo vipAkadAruNAn viSayAn vAntAna bhokSye ? iti sUtrArthaH // asminnevArthe dvitIyamudAharaNam- x // 95 // patana gadhanA nAma ye dazA magrAkRTAstadviSa vaNamusAdApikanti, agandhanA api maraNamadhyavasyanti na ca vAntamApiyanti iti. JanElication ~193~ Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||7|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||7|| yadA kila arihaNemI pabbaio tayA rahaNemI tassa jeTTo bhAuo rAimaI uvayarai, jai NAma esA mama | 81icchijjA, sAvi bhagavaI niviSNakAmabhogA, NAyaM ca tIe-jahA eso mama ajjhovavaNNo, apaNayA ya tIe18 mAdhayasaMjuttA pejjA pIyA, rahanemI Agao, mayaNaphalaM muhe kAUNa ya tIe baMtaM, bhaNiyaM ca-eyaM peja piyAhi, teNa bhaNiyaM-kahaM vantaM pijjai ?, tIe bhaNio-jai na pijjA vaMtaM tao ahaMpi ariSTanemisAmiNA vaMtA kahaM piviumicchasi? / tathA hyadhikRtArthasaMvAdyavAha dhiratthu te jasokAmI, jo taM jIviyakAraNA / vaMtaM icchasi AveDaM, seyaM te maraNaM bhave // 7 // vyAkhyA-tatra rAjImatiH kilaivamuktavatI-dhigastu dhikzabdaH kutsAyAm 'astu' bhavatu 'te' tava, pauruSaTAmiti gamyate, he yazaskAminiti sAsUrya kSatriyAmantraNam, athavA akAraNaleSAdayazaskAmina !, dhigastu tava yastvaM 'jIvitakAraNAt' asaMyamajIvitahetoH vAntamicchasyApAtuM-parityaktAM bhagavatA abhilaSasi bho-10 tum , ata utkrAntamayodasya 'zreyaste maraNaM bhavet zobhanataraM tava maraNaM, na punaridamakAryAsevanamiti sU dIpa anukrama [12] yadA kilArinemiH pramajitaH tadA sthane mistasya jyeSDo mAsA rAjImatImupacarati, yadi mAmaiyA mAmicchena, sApi bhagavatI nirviNakAmabhogA, hAtaM ca tayA-barthapa mavi adhyuppmH| anyadA ca tayA mathapatasaMbakkA peyA pItA, racanemirAgataH, madanaphala pratasaMbakA peyA pItA, rakhanemirAgataH, madanaphale mukhe kRtvA va tayA vAnta, bhaNitaM ca--enA peyAM piba, tena / kA bhaNitam-kathaM vAnta pIyate?, tayA bhaNita:---yadi na pIyate dhAntaM tadA'hamapi bhariSTanemikhAminA vAntA kathaM pAtumicchasi 1. ~194~ Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||7|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka gAthAMka ||7|| dazavakAvArthaH // tao dhammo se kahio, saMyuddho pancaio ya, rAImaIvitaM boheUNaM pamvaiyA / pacchA annayA kayAirazrAmaNyahAri-vRttiH so rahanemI bAravaIe bhikkhaM hiMDiUNaM sAmisagAsamAgacchanto vAsavaddala eNa abhAhao ekaM guhaM aNu- IpUrvakAdhya bAppaviTTho / rAImaIvi sAmiNo baMdaNAe gayA, baMdittA paDissayamAgacchai, aMtare ya varisiumAdatto, titA // 9 // rathane miya (bhinnA) tameva guhamaNuppaviTThA-jattha so rahanemI, vatthANi ya pavisAriyANi, tAhe tIe aMgapaJcaMga di, bodhaH so rahaNemI tIe ajjhoyavanno, diTTho aNAe iMgiyAgArakusalAe ya NAo asohaNo bhAvo eyassa / tato|'sAvidamavocata ahaM ca bhogarAyassa, taM ca'si aMdhagavaNhiNo / mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara // 8 // jai taM kAhisi bhAvaM, jA jA dicchasi nArIo / vAyAviDuvva haDo, aTiappA bhavissasi // 9 // tIse so vayaNaM soccA, saMjayAi subhAsiyaM / aMkuseNa jahA nAgo, dhamme saMpaDivAio // 10 // evaM karaMti saMbuddhA, paMDiyA pavi1 tato dharmasI kathitaH, saMbuddhaH prabajitaca, rAjImayapi taM bodhayitvA prajitA / pazcAdanyadA kadAcita sa racanenihArikAyAM mikSAM hiNDavityA khAnisakAzamAyachan, varSAyAdalenAbhyAta ekAM guphA anupraviSTaH, rAjImalapi svAmino vandanAya gatA, panditvA pratidhyamAgacchati, antarA pa varSitumArabdhaH, mitrA (kimA) sAmeka guphAmanupraviSTA, yatra sa rathane miH, batrANi ca prabisAritAni / tadA tathA aprAni dRSTAni, sa rathanemistasyAmapyupapano, iSTo'nayA, izitAkAra // 96 // kuzalayA ca jJAto'zobhano bhAva etasya. ACCOCRACY dIpa anukrama MORE [12] ~195~ Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 4-6-4-% prata sUtrAMka/ gAthAMka ||11|| 85%256 - ** 5555545 yakkhaNA / viNiyati bhogesu, jahA se purisuttamo // 11 // timi // sAmannapuviyajjhayaNaM samattaM // 2 // ahaM ca bhogarAjJaH-ugrasenasya, duhiteti gamyate, tvaM ca bhavasi andhakavRSNe:-samudravijayasya, suta iti lagamyate, ato mA ekaikapradhAnakule AvAM gandhanau bhUva, uktaM ca-jaha na sappatullA homutti bhaNiyaM hoI ataH saMyamaM nibhRtazcara-sarvaduHkhanivAraNaM kriyAkalApamavyAkSiptaH kurviti sUtrArthaH // 8 // kiJca-yadi tvaM kariSyasi bhAvam-abhiprAyaM prArthanAmityarthaH, ka?-yA yA drakSyasi nArI:-khiyA, tAsu tAsu etAH zobhanA etAzcAzobhanA ataH seve kAmamityevaMbhUtaM bhAvaM yadikariSyasi tato vAtAviddha iva haDA-vAtaprerita ibAvaddhamUlo| vanaspativizeSaH asthitAtmA bhaviSyasi, sakaladuHkhakSayanivandhaneSu saMyamaguNeSva[prativaddhamUlatvAt saMsArasAgare pramAdapavanaprerita itazcetazca paryaTiSyasIti sUtrArthaH // 9 // tasyAH rAjImatyA 'asI' rathanemiH 'vacanam anantaroditaM zrutvA' AkarNya, kiMviziSTAyAstasyAH?-'saMyatAyAH' prabajitAyA ityarthaH, kiMviziSTaM vacanam?subhASitaM saMveganivandhanam , akuzena yathA 'nAgo' hastI evaM dharma saMpratipAdita dharme sthApita ityarthaH, kena ?akuzatulyena vcnen| 'aGkuzena jahA nAgoM'tti, estha udAharaNaM-ghasaMtapuraM nayaraM, tattha egA inbhaNhuyA nadIe, __ yathA na (gandhana) sarpatulyo bhayAva iti bhagitaM bhavati. 2 rathA nAga iti, atrodAharaNaM, basantapura nagara, rAkebhyapadhUnayA~ svAti, anyaJca taruNastAM dRSTvA bhagati-sunAtaM te pRcchati eSA nadI dIpa -- anukrama [16] za.17 atra 'nUpurapaNDitA yA; dRSTAMta: prastuyate ~ 196~ Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||11|| dIpa anukrama dazavaikA hAi, anno ya tarUNo taM dadguNa bhaNai-muNhAyaM te pucchai esA nai pavarasohiyataraGgA |ee ya nadIrukkhA ahaMzrAmaNyahAri-vRttiH 8|ca pAesu te paDio ||1||taahe sA paDibhaNai-suhayA hou naIte ciraM ca jIvaMtu je naIrukkhA / suNhA- pUrvakAdhya. yapucchayANaM ghattIhAmo piyaM kAuM // 1 // so ya tIse gharaM vA dAraM vA Na yANai, tIse ya bitijiyANi dInUpurapatAceDarUvANi rukkhe paloyaMtANi acchaMti, teNa tANaM puSphaphalANi subahUNi dipaNANi pucchiyANi ya-kA esA,NDitA tANi bhaNanti-amugassa suNhA, soya tIe virahaM na lahati, tao parivAiyaM olaggiumADhatto, bhikakhA di- khyAnaM ha4nA, sA tuhA bhaNai-kiM karemi olaggAe phalaM?, teNa bhaNiyA-amugassa suhaM mama kae bhaNAhitIe gantaNa stidRSTAnte bhaNiyA-amugote evaMguNajAtIopucchaI,tAe ruhAe paullagANi dhovantIe masilittaeNa hatyeNa piTThIe AhanayA, paMcaMguliyaM uhiyaM, avadAreNa nicchuhA, gayA tassa sAhai-NAma pi sAtava Na suNei,teNa NAyaM-kAlapaMcamIe avadAreNa aigaMtavvaM, aigao ya, asogavaNiyAe miliyANi muttANi ya, jAva passavaNAgaeNa sasureNa pravarazobhitattaramA / ete ca nadIkSA ahaM ca pAdayoste ptitH||1|| tadA sA pratibhaNati-zubhatA bhavatu nadyAH ciraM ca jIvantu te nadIkSAH / sunAtarachakAnAM yatibhyAmahe priyaM kartum // 1 // sa ca tasyA gRha vA dvAraM vA na jAnAti, tasyAtha dvaitIyikAbheTarUpA pakSAna pralokayantastiSThanti, tena tebhyaH puSpaphalAni subahani dasAni pRSThAva-SA te bhaNanti-amukasa bhuSA,satayA viraIna lamate, tataH parimAnikAmavalagitumArabdhaH, bhikSA dattA, sA tuSTA | bhaNati-kiM karomi sevAyAH phalaM, tena bhaNitA--amuka pA mama kRte bhaNeH, tayA galA bhaNitA-evaMguNajAtIyomukarate pRcchati, tathA sTayA bhAja G // 17 // | nAni prakSAlayanyA maSIlisena hastena pRNmAmAhatA, pacAlaka utthitaH apadvAreNa niSkAzitA, gatA tI kathayati-mAmApi sA tavanavRNoti, tena jJAtaM| kRSNapazcamyAmapadvAreNAtigantavya, atigatava, azokavanikAyAM militI suptI ba, yAvara prazravaNAyAgatena vAreNa [16] JanElicatanita ~197~ Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka gAthAMka dIpa anukrama [16] "dazavaikAlika" - mUlasUtra 3 ( mUlaM niryuktiH + bhASya |+vRttiH) mUlaM [-] / gAthA ||19|| uddezaka (-1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita adhyayanaM [2], [...]] niryuktiH [ 177..... AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH dihANi, teNa NAyaM Na esa mama putto, pAradArio koha, pacchA pAyAo teNa NeuraM gahiyaM, ceiyaM ca tIe, so bhaNio-NAsa lahuM, AvaikAle sAhejjaM karejAsi, iyarI gaMtRRNa bhattAraM bhaNai - ettha dhammo asoyavaNiyaM baccAmo, gaMtRRNa suttANi, khaNamettaM suvikaNaM bhattAraM uDaveha bhaNai ya eyaM tujha kulANurUvaM ? jaM NaM mama pAyAo sasuro NeuraM kahai, so bhaNai suvasu pabhAe lambhihiti, pabhAe thereNaM sihaM, so ya ruDo bhaivivarIo theronti, thero bhAi-mayA diTTho anno puriso, vivAe jAe sA bhaNai ahaM appANaM sohayAmi ?, evaM karehi, tao vhAyA kayavalikammA gayA jakkhagharaM, tassa jakkhassa aMtareNaM gacchaMto jo kAragArI so laggara, akAragArI nIsarai, tao so viDapiyatamo pisAyarUvaM kAUNa niraMtaraM ghaNaM kaMThe giNhai, tao sAgaMtUNa taM jakvaM bhaNai jo mama mAyApiudinnao bhattAro taM ca pisAyaM mottRNa jai annaM purisaM jANAmi 1, tenA ne mama putraH pAradArikaH kaJcit pazcAtpado nUpuraM tena gRhItaM jJAtaM ca tathA sa bhaktiH zya laghu, ApatkAle sAhAyyaM kuryAH, itarA gatvA bharttAraM bhagati - atra dharmaH azokavanikAM bajAvaH, gavA suptau kSaNamAtraM suptyA matIramutthApayati bhaNati ca etattava kuLAnurUpaM yanmama padaH zraro nUpuraM karNeti sa bhaNati khapihi prAtapyate prabhAte sthadireNa ziSTaM, sa ca ruSTo bhaNati viparItaH sthavira iti, sthaviro bhaNati mayA dRSTo'nyaH puruSaH, vivAde jAte sA bhaNati ahamAtmAnaM zodhayAmi ?, evaM kuru tataH srAtA tabalikarmA yatA yakSagRhaM tasya yakSasya padorantareNa gacchan bo'parAdhI sa lagati, anaparAdho nissarati, tataH sa viTaH priyatamaH pizAcarUpaM kRtvA nirantaraM panaM kaNThe gRhAdi tataH sA gatyA taM yakSa bhagatiyo mama mAtApitRdatto bharttA taM ca pizAcaM muktadA yadyayaM puruSaM jAnAmi For ane & Personal Use City ~ 198~ brary dig Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||11|| dazavaikA04Ato me tuma jANijjasitti, jakkho vilakkho ciMtei-esa ya (pAsa) kerisAI dhuttI matei ?, ahagaMpi vaMcio zrAmaNyahAri-vRttiHlAtIe, Natthi saittaNaM khu dhuttIe, jAba jakkho ciMtei tAva sA NipphiDiyA, tao so thero savvalogeNa vila- pUrvakAdhya kkhIkao hIlio ya / tao therassa tIe adhiIe NiddA NahA, ranno ya kanne garya, ranA sahAviUNa aMteura nuupurp|| 98 // cAlao kao, abhisekaM ca hasthirayaNaM vAsagharassa heTThA baddhaM acchai, io ya egA devI hathimiThe A-18 | NDitAsattA, NavaraM hatthI coMvAlayAo hattheNa avatArei, pabhAe paDiNINei, evaM vacai kAlo / annayA ya egAe | khyAnaM harayaNIe cirassa AgayA hasthimiMTheNa ruTeNa hatthisaMkalAe AyA, sA bhaNai-eyAriso tAriso ya NastidRSTAnte subbai, mA majma rUsaha, taM dhero picchA, ciMtiyaM ca NeNa-evaMpi rakkhijamANIo eyAo evaM vavaharaMti. kiM puNa tAo sadA sacchaMdAo tti? mutto, pabhAe sabbalogo eDio, soNa uDeha, rano kahiyaM, ranA bhaNiyaM-suvau, cirassa ya uDio pucchio ya, kahiyaM savvaM, bhaNai-jahA egA devINa yANAmi kayarAvi, tao tadA mAM vaM jAnIyA iti, yakSo vilakSAntiyati-eSA dhUto kIzi maNaprayati !, ahamapi yazcito'nayA, nAti satItvaM pUsAyAH, yAvadyakSacintayati sAvat, khA nirgatA, tataH sa sthaviraH sarvalokena vilakSIkato hIlitapa / tataH svavirasa tayAAsA nidrA naza, rAkSaca kareM gataM, rAjJA pAdayitvA anta:purapAlakaH kRtaH, abhiSekIya hastira vAsagRhasyAdhastAdU parva tiSThati / itavaikA rAjI hastimiSThe AsakkA, paraM hastI mAlAta hastenAvatArayati, prabhAte pratimuzati, (evaM brajati kAlaH / anyadA caikasya rajanyA vireNAgatA halimiNTena ruSTena hasitalyA''hatA, sA bhagati-zatAvazca na khapiti mA mayaM roSoH, tat svaviraH prakSata, cintitaM cAnena-evamapi rakSyamANA etA evaM vyavaharanti kiM punaskhA: sadA khacchandA iti guptA, amAvesA loka utthitaH sanotiSThate, rAje 9 8 // kacitaM, rAjJA maNitaM-khapitA vireNosthitaH pRSThaH, kathitaM sarva, bhaNati-yathaikA devI na jAne katarApi, tato dIpa anukrama [16] ~199~ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||11|| rohaNA bhaMDahatthI kArAvio, bhaNiyAo-eyassa acaNiyaM kAUNaM olaMDeha, tao savvAhiM olaMDio, egA Necchai, bhaNai ya-ahaM bIhemi, tao rannA uppaleNa AhayA, mucchiyA paDiyA, rannA jANiyaM-esA kArisi, bhaNiyaM caNeNa-mattagayaM AruhaMtIeN bhaMDamayassa gayassa bIhIhi / tattha na mucchiya saMkalAhayA, etya mucchiya uppalAhayA // 1 // tao sarIraM joiyaM jAva saMkalApahAro dittttho| tao paru?Na raNA devI miTho| hatthI ya tipiNavi chinnakaDae caDAviyANi, bhaNiyo ya miTho-etthaM vAhehi hathi, dohi ya pAsehiM te(ve)luggAhA uhiyA, jAva ego pAo AgAse Thavio, jaNo bhaNai-ki esa tirio jANai?, eyANi mAri-15 yabvANi, tahavi rAyA rosaM na mupada, jAva tipiNa pAyA AgAse kayA, egeNa Thio, logeNa kao akkando -kimeyaM hatthirayaNaM viNAsijaI, rapaNA miTho bhaNio-tarasi Niyatte?, bhaNai-jai duyagANaMpi abhayaM desi, dipaNa, tao teNa aMkuseNa niyattio hasthitti / dASTontikayojanA kRtaveti sUtrArthaH // 10 // evaM rAmA bhiNDa(mRtmaya hastI kAritaH, bhaNitAH etasyArcanaM kRtvoyata, tataH sarvAbhilalitaH, ekA nepachati, bhaNati ca-ahaM vibhami, tato rAjopale / nAhatA mUrSiyatA patitA, rAkSA jJAta-eSA'parAdhinIti, bhaNitaMcAnena-masaMgajamArohantI niNDa(mana)mabAgajAdibheSi! / tatrana mUrSichatA bhyAlAhatAna mUchitopalAdatA / / 1 // tataH zarIraMdara,zyAlApahAro haTA yAvat, tataH prazna rAjJA devI meSTho hasI ca trayo'pi chinnakaTake caTApitAni. bhaNitabAra bheSThaH-atra pAtaya hastina, yozca pArthayorveNugAhAH sthApitAH, yAvadekaH pAda AkAze sthApitaH, ano bhagati-eSa tiyara kiM jAnIte, etI mArayitavyA, tathApi rAjA ropaM na muJcati, yAvatrayaH pAdA AkAyo kRtAH ekena sthitaH, lokenAkandaH kRtaH vimetat hastira minArayate / , rAzA miSTho bhaNita---vAkopira nivarsayi 1, bhaNati-yadi dvAbhyAmapyamayaM dadAsi, dataM, tatastenAizena nivarsito hastIti. dIpa anukrama [16] ~200~ Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [2], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11|| niyukti: [177...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka/ gAthAMka ||11|| dazavaikA kurvanti 'saMbuddhA' buddhimanto buddhAH samyaga-darzanasAhacaryeNa darzanaikIbhAvena vA buddhAH saMbuddhA-viditaviSaya- zrAmaNyahAri-vRttiH khabhAvAH, samyagdRSTaya ityardheH, ta eva vizeSyante-paNDitAH pravicakSaNAH, tatra paNDitAH-samyagjJAnavantaH pra-pUrvakAdhya. // 19 // da vicakSaNA:-caraNapariNAmavantaH, anye tu byAcakSate-saMbuddhAH sAmAnyena buddhimantaH paNDitA vAntabhogAse- rathanemyu vanadoSajJAH pravicakSaNA avadyabhIrava iti, kiM kurvanti?-'vinivartante bhogebhyA vividham-anekaiH prakAra-1 dAharaNadranAdibhavAbhyAsavalena kadarthyamAnA api mohodayena [vinivartante bhogebhyo-viSayebhyaH, yathA ka ityatrAha-ya- maniyata thA'sau 'puruSottamaH' rathanemiH / Aha-kathaM tasya puruSottamatvaM, yo hi pravrajito'pi viSayAbhilASIti ?, u- tvAt cyate, abhilASe'pyapravRtte, kApuruSastvabhilASAnurUpaM ceSTata eveti / aparastvAha-dazavakAlikaM niyatazrutahamava, yata uktam-"NAyajjhayaNAharaNA isibhAsiyamo painnayasuyA ya / ee hoti aNiyayA NiyayaM puNa|4| sesamussannaM // 1 // " tatkathamabhinavotpannamidamudAharaNaM yujyate iti?, ucyate, evambhUtArthasyaiva niyatazrute'pi bhAvAda, utsannagrahaNAcAdoSaH, prAyo niyataM na tu sarvathA niyatamevetyarthaH / bravImIti na khamanISikayA kintu tIrthakaragaNadharopadezena / ukto'nugamo, nayAH pUrvavaditi // ityAcAryazrIharibhadrasariviracitAyAM dazakAlikaTIkAyAM dvitIyaM zrAmaNyapUrvakAdhyayanaM sampUrNam // 2 // iti zrIdazavakAlike dvitIyAdhyayanaM savRttikaM samAptam / / 1 darzanapariNAma pra. 2 zAtAdhyayanAharaNAni apibhASitAni prakIrNakazrutaM ca / etAni bhavanti bhaniyatAni niyataM punaH zeSamuttamaM (prAyaH) // 1 // dIpa anukrama - [16] - - -- adhyayanaM 2- parisamAptaM ~ 201~ Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niyukti: [178], bhASyaM [4...] (42) prata sUtrAMka ||11..|| atha tRtIyAdhyayanaM kSullikAcArakathAkhyaM // vyAkhyAtaM zrAmaNyapUrvakAdhyayanamidAnI kSullikAcArakathAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH, ihAnanta-16 rAdhyayane dharmAbhyupagame sati mA bhUdabhinavapravajitasyAdhRteH saMmoha ityato dhRtimatA bhavitavyamityuktaM, iha tu sA dhRtirAcAre kAryA natvanAcAre, ayamevAtmasaMyamopAya ityetaducyate, uktaza-"tasyAtmA saMpato yo hi, sadAcAre rataH sadA / sa eva dhRtimAn dharmastasyaiva ca jinoditaH // 1 // " ityanenAbhisambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasya catvAryanuyogadvArANi pUrvavat, nAmaniSpanne nikSepe kSullikAcArakatheti nAma, tatra kSullaka-12 nikSepaH kArya, AcArasya kathAyAzca, mahadapekSayA ca kSullakamityatazcitranyAyapradarzanArthamapekSaNIyameva mahadabhidhitsuha nAmaMThavaNAdavie khete kAle pahANa paibhAve / eesi mahaMtANaM paDivakhe khuDayA hoMti // 178 // paikhuTTaeNa pagayaM AyArassa u caukanikkhevo / nAmaMThavaNAdadhie bhAvAyAre ya boDabbe // 179 // nAmaNadhAvaNavAsaNasikkhAvaNasukaraNAvirohINi / duvyANi jANi loe davvAyAraM viyANAhi / / 180 // nAmamahanmahaditi nAma, sthApanAmahanmahaditi sthApanA, dravyamahAnacittamahAskandhaH,kSetramahallokAlokAkA dIpa anukrama [16..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti : adhyayanaM -3- "kSullikAcArakathA" Arabhyate ~ 202~ Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11...|| niyukti: [980], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] dazavakAzam , kAlamahAnatItAdibhedaH sampUrNaH kAlaH, pradhAnamahatrividham-sacittAcittamizrabhedAt, sacitaM trividham- kSalikAhAri-vRttiH dvipadacatuSpadApadabhedAt, tatra dvipadAnAM tIrthakaraH pradhAnaH catuSpadAnAM hastI apadAnAM panasaH acittAnAMsAcArakathA vaiDUryaratnaM mizrANAM tIrthakara eva vaiDUryAdivibhUSitaH pradhAna ityata eva caiteSAM mahatvamiti, pratItyamahadU- mhaalk||10|| ApekSikam , tadyathA-AmalakaM pratItya mahat bilvaM bilvaM pratItya kapitthamityAdi, bhAvamahavividha-prAdhAnyataH nikSepAH kAlata Azrayatazceti, prAdhAnyataH kSAyiko mahAn muktihetukhena tasyaiva pradhAnatvAt, kAlataH pAriNAmikA, jIvatvAjIvatvapariNAmasyAnAdyaparyavasitatvAnna kadAcijjIvA ajIvatayA pariNamante ajIvAzca jIvatayeti, AzrayatastvaudapikA, prabhUta[saMsAri] sattvAzrayatvAt sarvasaMsAriNAmevAsI vidyata iti, 'eteSAm'anantaroditAnAM mahatAM pratipakSe kSullakAni bhavanti, 'abhidheyavalliGgavacanAni bhavantIti nyAyAt yathArtha kSullakaliGgavacanamiti, tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyakSullakaH paramANuH, dravyaM cAsI kSullakabeti, kSetrakSullaka AkAzapradezaH, kAlakSullaka: samayaH, pradhAnakSullaka trividham-sacittAcittamizrabhedAt, sacittaM trividham-dvipadacatu padApadabhedAt, dvipadeSu kSullakAH pradhAnAcAnuttaramurAH, zarIreSu kSullakamAhArakam , catuSpadeSu pradhAnaH kSuzallakaca siMhaH, apadeSu jAtikusumAni, acitteSu vajaM pradhAnaM kSullakaM ca, mizreSvanuttarasurA eva zayanIyagatA iti, pratItyakSullakaM tu kapitthaM pratItya bilvaM kSullakaM bilvaM pratItyAmalakamityAdi, bhAvakSullakastu kSAyiko // 10 // bhAvaH stokajIvAzrayatvAditi gAthArthaH / itthaM kSullakanikSepamabhidhAyAdhunA prakRtayojanApuraHsaramAcArani RRCARE kSullaka evaM AcAra zabdayo: vyAkhyAnam ~203~ Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [180], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka RE ||11..|| dIpa anukrama [16..] kSepamAha-pratItya yat kSullakamupadiSTaM tenAtrAdhikAraH, yato mahatI khalvAcArakathA dharmArthakAmAdhyayanaM tadapekSayA kSullikeyamiti // AcArasya tu catuSko nikSepaH, sa cAyam-nAmAcAraH sthApanAcAro dravyAcAro bhAvAcArazca yoddhavya iti gAthAkSarArthaH ||bhaavaarth tu vakSyati, tatra nAmasthApane kSuNNe, ato dravyAcAramAha-nAmanadhA vanavAsanazikSApanasukaraNAvirodhIni dravyANi yAni loke tAni dravyAcAraM vijAnIhi / ayamatra bhAvArthaH BI-AcaraNaM AcAra: drabyasyAcAro dravyAcAra, dravyasya yadAcaraNaM tena tena prakAreNa pariNamanamityarthaH, tatra nAmanamavanatikaraNamucyate, tatpati dvividhaM dravyaM bhavati-AcAravadanAcAravaca, tatpariNAmayuktamayuktaM cetyarthaH, tatra tinizalatAdi AcAravat, eraNDAyanAcAravat, etaduktaM bhavati-tinizalatAcAcarati taMga bhAvaM-tena rUpeNa pariNamati na tveraNDAdi, evaM sarvatra bhAvanA kAryA, navaramudAharaNAni pradayante-dhAvanaM prati haridrAraktaM vasnamAcAravat sukhena prakSAlanAt, kRmirAgaraktamanAcAravat tadasmano'pi rAgAnapagamAt, vAsanaM prati kavelukAyAcAravat sukhena pATalAkusumAdibhirvAsyamAnakhAt, vaiDUryoyanAcAravat azakyatvAt, zikSaNaM pratyAcAravacchukasArikAdi sukhena mAnuSabhASAsampAdanAt, anAcAravacchakuntAdi tadanupapatteH, sukaraNaM pratyAcAravat suvarNAdi sukhena tasya tasya kaTakAdeH karaNAt, anAcAravat ghaNTAlohAdi tanAnyasya tathAvidhasya kartumazakyatvAditi, avirodhaM pratyAcAravanti guDadhyAdIni rasotkarSAdupabhogaguNAca, anAcAravanti tailakSIrAdIni viparyayAditi, evambhUtAni dravyANi yAni loke tAnyeva tasyAcArasya tadra ~ 204~ Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16.. ] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryuktiH [180 ], bhASyaM [ 4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 101 // vyAvyatirekAdravyAcArasya ca vivakSitatvAttathA''caraNapariNAmasya bhAvatve'pi guNAbhAvAdravyAcAraM vijAnIhiavabudhyakheti gAthArthaH / ukto dravyAcAraH, sAmprataM bhAvAcAramAha daMsaNanANacarite tabaAyAre ya viiriyaayaare| eso bhAvAyAro paMcadiho hoi nAyavvo / 181 // nissaMkiya nirRtriya nivvitigacchA amUDhadiDI a / uvayUha thirIkaraNe vacchapabhAvaNe aTTha // 182 // aisesaiDiyAyariyavAidhammakahI maganemittI / vicArAyAgaNasaMmayA yatitthaM pabhAviti // 183 / / kAle viNae bahumANe uvahANe taha ya aniNhavaNe vaMjaNaatthatadubhae avi nANamAyAro // 184 // paNihANajogajuso paMcahiM samiIhiM tihi va guttIhiM / esa carittAyAro aTThaviho hoi nAyavI / / 185 // bArasavihammivi tave sambhitarabAhire kusala diDe / agilAi aNAjIvI nAyathyo so tavAyAro || 186 | aNigRhiyavalabiriyo parakamai jo jahuttamAutto / jujai a jahAthAmaM nAyabvo vIriyAyAro // 187 // vyAkhyA - darzanajJAnacAritrAdiSvAcArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, darzanAcAro jJAnAcArazcAritrAcArastapaAcAro vIryAcArazceti, tatra darzanaM samyagdarzanamucyate, na cakSurAdidarzanaM taca kSAyopazamikAdirUpatvAdbhAva eva, tatazca tadAcaraNaM darzanAcAra ityevaM zeSeSvapi yojanIyaM, bhAvArthe tu vakSyati eSa bhAvAcAraH paJcavidho bha vati jJAtavyaH, iti gAthAkSarArthaH / adhunA bhAvArtha ucyate tatra 'yathoddezaM nirdeza' ityAdI darzanAcArabhAvArthaH, darzanAcArazrASTadhA, tathA cAha gAthA - 'nissaMkI' tyAdi, niHzaGkita ityatra zaGkA zaGkitaM nirgataM zaGkitaM yato'sau niHzaGkitaH dezasarvazaGkArahita ityarthaH, tatra dezazaGkA samAne jIvatve kathameko bhavyo'parastva'bhavya iti za darzana Adi paMca- AcArANAM niryuktiH tathA teSAM bhedAnAM vyAkhyAH | For sane & Personal Use City ~ 205~ 3 kSullikA cArakathA0 AcAranikSepAH 5 AcArAH // 101 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16.. ] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryuktiH [187 ], bhASyaM [ 4...] AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita kute, sarvazaGkA tu prAkRtanibaddhatvAtsakalamevedaM parikalpitaM bhaviSyatIti, na punarAlocayati yathA-bhAvA hetugrAhyA ahetugrAhyAzca tatra hetugrAhyA jIvAstitvAdayaH, ahetugrAhyA bhavyatvAdayaH, asmadAdyapekSayA prakRSTajJAnagocaratvAt taddhetUnAmiti, prAkRtanibandho'pi vAlAdisAdhAraNa iti uktaJca - "bAlastrImUDhamUrkhANAM, nRNAM cAritrakAGkSiNAm | anugrahArthaM tatvajJaH, siddhAntaH prAkRtaH smRtaH // 1 // " dRSTeSTAviruddhazceti, udAharaNaM cAtra peyApeyako yathA''vazyake, tataJca niHzaGkito jIva evArhacchAsanapratipanno darzanAcaraNAt tatprAdhAnyavivakSayA darzanAcAra ucyate, anena darzanadarzaninora bhedamAha, tadekAntabhede tvadarzanina iva tatphalAbhAvAt mokSAbhAva iti, evaM zeSapadeSvapi bhAvanA kAryeti 1 / tathA niSkAGkSito-dezasarvakAGkSArahitaH, tatra dezakAGkSA evaM darzanaM kAGgati digambaradarzanAdi, sarvakAGkSA tu sarvANyeveti, nAlocayati SaDjIvanikAyapIDAmasatprarUpaNAM ca, udAharaNaM cAtra rAjAmAtyau yathA''vazyaka iti 2 / vicikitsA-mativibhramaH nirgatA vicikitsA-mativibhramo yato'sau nirvicikitsaH, sAdhveva jinadarzanaM kintu pravRttasyApi sato mamAsmAtphalaM bhaviSyati na bhaviSyatIti ?, kriyAyAH kRSIvalAdiSUbhayopalabdheriti vikalparahitaH, na hyavikalpa upAya upeyavastupariprApako na bhavatIti saJjAtanizcayo nirvicikitsa ucyate etAvatA'Mzena niHzaGkitAdbhinnaH, udAharaNaM cAtra vidyAsAghako yathA''vazyaka iti yadvA nirvijugupsaH - sAdhujugupsArahitaH, udAharaNaM cAtra zrAvakaduhitA yathA''vazyaka eva 3 / tathA'mUDhadRSTizca bAlatapakhitapovidyA'tizayadarzanena mUDhA - kharUpAnna ca For ne&Personal Use City ~206~ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16..] bhASyaM [ 4...] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryuktiH [187 ], AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA0 hAri-vRttiH // 102 // Ja Education litA dRSTiH- samyagdarzanarUpA yasyAsAvamUDhadRSTiH, atrodAharaNaM sulasI sAviyA, jahA loiyarisI aMbaDo rAyagihaM gacchaMto bahuyANaM bhaviyANaM thirIkaraNaNimittaM sAmiNA bhaNio-sulasaM pucchinAsi, aMbaDo ciMteha -punnamatiyA sulasA jaM arahA pucchei, tao ambaDeNa parikkhaNANimittaM sA bhattaM maggiyA, tAe Na dinaM, tao teNa bahuNi svANi viubviyANi, tahavi Na dinnaM, Na ya saMmUDhA, taha kutitthiyariddhIo dahUNa amUDhadiTTiNA bhaviyabvaM 4 / etAvAn guNipradhAno darzanAcAranirdezaH, adhunA guNapradhAnaH 'upabRMhaNasthirIkaraNe' iti, upabRhaNaM ca sthirIkaraNaM ca upabRMhaNasthirIkaraNe, tatropabRMhaNaM nAma samAnadhArmikANAM sadguNaprazaMsanena tadvRddhikaraNam, sthirIkaraNaM tu dharmAdviSIdatAM satAM tatraiva sthApanaM / uvavUhaNAe udAharaNaM jahA rAyagihe nayare seNio rAyA, io ya sakko devarAyA sammattaM pasaMsai / io ya ego devo asadahaMto nagarabAhi seNiyassa Niggayassa cellarUvaM kAUNaM aNimise gehaha, tAhe taM nivArei, puNaravi aNNattha saMjaI gubviNI purao ThiyA, tAhe apavarage ThaviUNa jahA Na koi jANai tahA sRigihaM kAraveda, jaM kiMci suikammaM taM sayameva 1 lA dhAvikA yathA laukika paramyo rAjagRhaM gacchan bahUnAM bhavyAnAM sthirIkaraNanimittaM khAminA bhaNitaH mulAM pRcche, ambaravintayatipuNyavatI musA yAman pRcchati, tato'mbaDena parIkSaNanimittaM sA maktaM mArcitA, tathA na dataM tatastena bahUni rUpANi vikurvitAni tathApi na dattaM na ca saMmUDhA, tathA kutIrthikadvA'mUDaraTinA bhavitavyaM 2 upabRMhaNAyAmudAharaNaM yathA rAjagRhe nagare zreNiko rAjA, itaca zakro devarAjaH samyatvaM prazaMsati, itaka devo'zraddadhAno nagarAdvahiH zreNike nirmAte rUpaM kRtvA'nimeSAn gRhNAti tadA taM nivArayati punarapyabhyatra saMyatI garbhiNI purataH sthitA, tadA'pavara ke sthApayitvA yathA na ko'pi jAnAti tathA sUtikAgRhaM kArayati yatkicidapi sUtikAkarma tat khayameva For ane & Personal Use City ~207~ 3 bhulikAcArakathA0 darzanAcA rAH 8 // 102 // bryg Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka kala * ||11..|| dIpa anukrama [16..] karei, tao so devo saMjaIrUvaM paricAhaUNa divvaM devarUvaM dariseha, bhaNaha ya-bho seNiya! muladdhaM te jamma-17 jIviyassa phalaM jeNa te pavayaNassuvari erisI bhattI bhavaitti ubavUheUNa go| evaM uvahiyavvA sAha-15 |mmiyA // sthirIkaraNe udAharaNaM jahA ujeNIpa ajAsATo kAlaM kareMte saMjae appAhei-mama darisAvaM dijaha, jahA uttarajjhayaNesu etaM akkhANayaM savvaM taheca, tamhA jahA so ajAsADho thiro kao evaM je bhaviyA te thirIkareyacA / tathA 'vAtsalyaprabhAvanA' iti vAtsalyaM ca prabhAvanA ca vAtsalyaprabhAvane, tatra vAtsalyaMsamAnadhArmikamItyupakArakaraNaM prabhAvanA-dharmakathAdibhistIrthakhyApaneti, tatra vAtsalye udAharaNaM ajavairA, jahA tehiM dumbhikkhe saMgho nisthArio evaM savyaM jahA Avassae tahA neyaM, pabhAvaNAe udAharaNaM te va | ajavairA jahA tehiM aggisihAo suhumakAiAI ANeUNa sAsaNassa umbhAvaNA kayA eyamakkhANayaM jahA Avassae tahA kaheyavvaM, evaM sAhuNAvi sabvapayatteNa sAsaNaM umbhAveyabvaM / aSTAvityaSTaprakAro darza 1 karoti, rAtaH sa devaH saMyatIrUpaM parityajya divyaM devarUpaM darzayati, bhaNati ca-bhoH zreNika! mulam tvayA jammajIvitayoH phalaM yena te prvcnmopri| | IrazI bhaktirastIti upabuMdha gataH, evamupayAH sAmikAH // sthirIkaraNe udAharaNaM yathonAyinyAmAryASADhaH kAlaM kuryataH saMpatAna saMdizati-mama darzanaM 12 | dadyAta, yathottarAdhyayaneSu etadAkhyAna sarva taya, tasmAt sa yathA AyaupADaH sthirIkRta evaM ce bhavyAste sthirIkartavyAH, 2 AryavajA yathA taidurbhikSe sako & nistArita etata, sarva vayA''vazyake tathA zeyaM, prabhAvanAyo ta evodAharaNamAryavatrA yathA tairamizivAt (puSpANi) sUkSmakAyikANyAnIya zAsanasyoDAvanA kRtA etavAmadhAnakaM yathA''nazyake tathA kathayitavyaM, evaM sAdhunA'pi sarvaprayanena zAsanamudrAyayitavyam. - - iza.18 ~ 208~ Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| cArA CONCERNA 465 dazabaikA0 nAcAraH, prakArAzcoktA eva niHzaGkitAdayaH, guNapradhAnazcAyaM nirdezo guNaguNinoH kathaMcinedakhyApanArthaH, kSulikAhAri-vRttiH ekAntAbhede tannivRttI guNino'pi nivRtteH zUnyatApattiriti gAthArthaH |svpropkaarinnii pravacanaprabhAvanA tIrtha-cArakathA karanAmakarmanivandhanaM ceti bhedena pravacanaprabhAvakAnAha-atizayI-avadhyAdijJAnayuktaH RddhigrahaNAdAmapauSadhyAdiRddhimAptaH Rddhi(mata)manajito vA AcAryavAdidharmakathikSapakanaimittikAH prakaTArthAH vidyAgrahaNAdU vidyAsiddhaH AryakhapuTavat siddhamanaH 'rAyagaNasaMmayA' rAjagaNasaMmatAzceti rAjasaMmatA-macyAdayaH gaNasaMmatA-mahattarAdayaH cazabdAdAnazrAddhakAdiparigrahA, ete tIrtha-pravacanaM prabhAvayanti-vataH prakAzasvabhAvameva sahakAritayA prakAzayantIti gaathaarthH| ukto darzanAcAraH, sAmprataM jJAnAcAramAha-'kAla' iti, yo yasyAGgapraviSThAdeH zrutasya kAla uktaH tasya tasminneva kAle svAdhyAyaH kartavyo nAnyadA, tIrthakaravacanAt, dRSTaM ca kRSyAderapi kAlagrahaNe phalaM viparyaye ca viparyaya iti, atrodAharaNam-eko sAhU pAdosiyaM kAlaM ghettUNa aikkatAevi padamaporisIe aNuvaogeNa paDhai kAliyaM suyaM, sammaTTiI devayA ciMtei-mA aNNA paMtadevayA chalijaittikAuM taka kuMDe ghetUNaM taka takati tassa purao abhikkhaNaM abhikkhaNaM AgayAgayAiM karei, teNa ya cirassa sajjhAyassa 1 ekaH sAdhuH prAdoSikaM kAlaM gRhItvA atikAntAyAmapi prathamapoyAmanupayogena paThati kAlikazrutaM, samyagdRSTidevatA cintayati mA'nyA prAntA devatA // 10 // PIditivaramA ta kunde gRhItvA taka takamiti talpa purakho'bhISaNamabhISaNaM gatAgatAni karoti, dena ca cirAya khAdhyAyastha dIpa anukrama [16..] ~ 209~ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16.. ] bhASyaM [ 4...] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryuktiH [187 ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH vAghAyaM kareiti, bhaNiA ya-ayANie ! ko imo tassa vikaNakAlo ?, velaM tA paloeha, tIevi bhaNiyaM - aho ko imo kAliyasuassa ya sajjhAyakAlotti, tao sAhuNA NAyaM jahA Na esA pAgaitthitti uvautto, NAo aharato, diSNaM micchAdukkaDaM, devayAe bhaNiyaM mA evaM karejjAsi, mA paMtA chalejA, tao kAle sajjhAiyavvaM Na Da akAleti / tathA zrutagrahaNaM kurvatA gurorvinayaH kAryaH, vinayaH - abhyutthAnapAdadhAvanAdiH, avinayagRhItaM hi tadaphalaM bhavati, ittha udAharaNaM seNio rAyA bhanAe bhaNNai-mamegakhaMbhaM pAsAyaM karehi, evaM dumapusphiyajjhayaNe vakkhANiyaM, tamhA viNaeNa ahijjhiyavvaM No aviNaeNa / tathA zrutagrahaNodyatena gurobahumAnaH kAryaH, bahumAno nAmA''ntaro bhAvapratibandhaH, etasmin satyakSepeNAdhikaphalaM zrutaM bhavati, virNayabahumANesu cabhaMgA- egassa viNao Na bahumANo avarassa bahumANo Na viNao aNNassa viNao'vi bahumANo'vi annassa Na viNaoNa bahumANo / ettha doNhavi visesovadaMsaNatthaM imaM udAharaNaM - emi 1 vyAghAtaM karotIti, bhaNitA Ahe ko'yaM tasya vikrayakAlaH 1, veLAM tAvat pralokaya tayA'pi bhaNitaM aho ayaM kaH kAlikatasya ca svAdhyAya-iti, tataH sAdhunA jJAtaM yathA naiSA prAkRtA zrItyupayuktaH, jJAto'rdharAtraH, dattaM midhyAduSkRtaM devatayA bhaNitaM maivaM kuryAH mA prAntA chaDI, tataH kAle svAdhyeyaM natvakAla iti 2 atrodAharaNaM zreNiko rAjA bhArIyA gaNyate-mamai kastambhaM prAsAdaM kuru evaM gadhA dumapuSpikAdhyayane vyAkhyAtaM tasmAdvinayenAdhyeyaM nAvinayena 3 vinayabahumAnayozcaturbhaGgI ekasya vinayo na bahumAno'parasva bahumAno na vinnayo'nyasya vinayo'pi bahumAno'pi anyasya na vinayo na bahumAnaH / atra dvayorapi vizeSopadarzanArthamidamudAharaNaM ekasyAM For ane & Personal Use City ~ 210~ brary dig Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11..|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: dazabaikA hAri-vRtti prata sUtrAMka // 104 // ||11..|| dIpa anukrama [16..] girikaMdare siyo,taM carSabhaNo puliMdoya acaMti, baMbhaNo uvalevaNasammajaNAvarise ya payao sahabhUo acittA kSullikAdhuNai viNayajutto, Na puNa bahumANeNa, puliMdo puNa taMmi sive bhAvapaDibaddho gallodaeNa pahAveha, pahaviUNacArakathA ubaviTTho, siyo ya teNa samaM AlAvarsalAvakahAhiM acchai, apaNayA ya tesiM baMbhaNeNaM ullAvasaho suo, teNa 8jJAnApaDiyariUNa uvalaDo-turma eriso ceva kaDapUyaNasivo jo eriseNa ucchiTTaeNa samaM maMtesi, tao sivo cArAH bhaNai-eso me bamANei, tumaM puNo Na tahA, aNNayA ya acchINi ukkhaNiUNa acchaha sivo, baMbhaNo aIN AgaMtuM raDijamuvasato, puliMdo ya Agao sivassa achi Na pecchA, tao appaNayaM acchi kaMDaphaleNa okkhaNittA sivassa lAei, tao sibeNa baMbhaNo pattiyAvio, evaM NANamaMtesu viNao bahumANo ya do'pi kAyabvANi / tathA zrutagrahaNamabhIpsatopadhAnaM kArya, upadhAtItyupadhAnaM-tapaH, taddhi yAtrAdhyayane AgADhAdiyogalakSaNamuktaM tattatra kArya, tatpUvekazrutagrahaNasyaiva saphalatvAt, anodAharaNam-ege ApariyA, te vAyaNAe girikandarAyAM zivA, saMcamAANaH pulindadhArca yatA, mAhmaNa upalepanasaMmArjanayarSaNeSu pravacaH zucIbhUto'vizvA bhauti vinayayuko na punahumAnena, pulindaH punastasin zive bhAvapratibaddho godakena apayati, spayitvopaviSTaH, zipatha tena samamAlApasaMlApakathAbhitiSThati, anyathA ca tayo jhanolApazabdaH *zrutaH, tena pratithayA~pAlampA-yamIdaza evaM kaTapUtanAziyo ya IdazenoriNTena samaM mannayase, tataH ziyo gaNati-eSa mA bahumAnayati, vaM punarna tathA, anyadA cAkSi utsAya tiSThati zivaH, sAhmaNavAgatya rudityopazAntaH, pulindazcAgataH zivasmAkSi nekSate, tata AtmIyamati kAyaphalemotsAya zivAya dadAti, tataH 104 // zivena prAdANaH pratyAyitaH, evaM jJAnavatyu cinayo bahumAnazca dvAvapi karttavyau. 1 eke bhAcAryAH te vAcanAyo ~211~ Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| saMtA paritaMtA sajjhAe'vi asajjhAiyaM ghoseumAraddhA, NANatarAyaM paMdhiUNa kAlaM kAUNa devalokaM gayA, tao devalogAo AukkhaeNa cuyA AhIrakule pacAyAyA bhoge bhuMjaMti, annayA ya se dhUyA jAyA, sA ya aIva rUvassiNI, tANi ya pacaMtayANi gocAraNaNimittaM annatya vacaMti, tIe dAriyAe piuNo sagaDa savvasagaDANaM purao gacchada, sA ya dAriyA tassa sagaDassa dhuratuMDe ThiyA vacai, taruNaittehiM ciMtiyaMsamAI kAuMsagaDAI dAriyaM pecchAmo, tehiM sagaDAo uppaheNa kheDiyA, visame AvaDiyA samANA bhaggA, tao loeNa tIe dAriyAe NAma kayaM asagaDatti, tAe dAriyAe asagaDAe piyA asagaDapiyatti, tao tassa taM ceva veraggaM jAyaM, taM dAriyaM egassa dAUNa pabvaio jAva cAuraMgijaM tAva paDhio, asaMkhae udi taM NANAvaraNijaM se kamma udinnaM, par3hatassa'vi kiMci Na ThAi, AyariyA bhaNaMti, chaTeNaM te aNunnavaitti, dIpa anukrama [16..] AntaparidhAntAH sAdhyAyiphe'dhyakhAdhyAyika ghoSavitumArabdhAH, zAnAntarAyaM baDhA kAlaM kRtvA devalokaM gatAH, tato devalokAdAyuHkSayeNa cyutA AbhIraphUle pratyAyAtA bhogAn bhuanti, abhyadA pa tasya duhitA jAtA, sA cAtIvarUpiNI, tau ca pratyantagrAmAn gocAraNanimittamanyatra prajataH, | tasyA dArikAyAH pituH pAkalaM sarvazakaDhAnA purato gacchati, sA ca dArikA tava zakaTasya dhuri sthitA gati, tabintitaM, samAni zakaThAni kRtyA dArikA prekSAmahe, te zakaTAnyuttathe kheTitAni, viSame ApatitAni santi bhanmAni, tato lokena tasyA dArikAyA nAma stamazakaTeti, tasyA dArikAyA azakaTAyAH sApitA azakaviteti, satastasya tadaiva vairAgyaM jAtaM, tA dArikAmekasau datvA pranajitaH bAvacaturamIya tAvat paThitaH, asaMskRte rise taka bhAnAvaraNIya vasA karmodINa, paTato'pi na kiJcittiSThati, AcAryA bhaNanti-taSa SaSThenAnumAyate iti, SHARE ~ 212~ Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka kSullikAcArakathA jJAnAcArAH ||11..|| dIpa anukrama [16..] dazavaikAtio so bhaNai-eyassa keriso joo?, AyariyA bhaNaMti-jAva Na ThAi tAva AyaMbilaM kAyabvaM, hAri-vRttiHtao so bhaNaha-to evaM ceva paDhAmi, teNa tahA par3hateNa vArasa rUvANi pArasasaMbaccharehiM ahiyANi, tAva se AyaMbilaM kayaM, tao NANAvaraNizaM kammaM khINaM, evaM jahA'sagaDapiyAe AgADhajogo aNupAlio tahA samma aNupAliyavvaM, uvahANetti gayaM / tathA 'aniNhavaNi'tti gRhItazrutenAnihavaH kAryaH, ya- dyasya sakAze'dhItaM tatra sa eva kathanIyo nAnyaH, cittakAluSyApatteriti, atra dRSTAnta:-aigassa pahAviyassa khurabhaMDa vijAsAmatyeNa AgAse acchA, taM ca ego parivAyago vahahiM uvasaMpajaNAhiM uvasaMpajjiUNa, teNa sA vijA laddhA, tAhe annattha gaMtuM tidaMDeNa AgAsagaeNa mahAjaNeNa pUhajaitti, rannA ya pucchio-bhayavaM! 4 kimesa vijAisayo uya tavAisao tti?, so bhaNai-vijAisao, kassa sagAsAo gahio?, so bhaNai |-himavaMte phalAhArassa risiNo sagAse ahijio, evaM tu vutte samANe saMkilesaduTTayAe taM tidaMDaM khaDasi tataH sa bhaNati-etasya kIDazo yogaH1, AcAryA bhaNanti-yAvamAyAti tAvadAcAmAmlaM karttavyaM, tataH sa bhaNati-tadaivameva paThAmi, tena tathA pntaa| dvAdaza kAvyAni dvAdazabhiH saMvatsarairadhItAni, tAvattenAcAmlAni kRtAni, tato jJAnAvaraNa karma kSINaM, evaM yathA'zakaTa pitraa''gaadyogo'nupaalitsaadhaa| samyaganupAlavitavyaH upacAnamiti gtN| 2 ekasya nApitasya suraprAvibhAjana vizvAsAmonAkAze viSvati, taM kA parivAra bahubhirUpasaMpadbhirUpasaMpaya (sthitaH), tatastA vidyA sandhavAn, tato'nyatra garavA tridaNTenAkAzagatena mahAmanena pUjyate.rAzA ca pRSTha-bhagavan / kimeSa vidyAtizaya ut| tapo'tizaya iti!, sa bhaNati--vidyAtizayA, phasya sakAzAd gRhItaH, sa bhaNati-himavati phalAhArAhapeH sakAze adhItaH, evaM tUkamAne saMklezaduSTatayA tAbhidaNTaM saTaditi Gn ~213~ Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11..|| niyukti: [187], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| CAN dIpa anukrama [16..] paDiyaM, evaM jo appAgamaM ApariyaM niNhaveUNa annaM kahei tassa cittasaMkilesadoseNaM sA vijA paraloe Na havaitti, aniNhavaNitti gayaM / tathA vyaJjanArthatadubhayAnyAzritya bhedo na kArya iti vAkyazeSaH, etaduktaM hai| bhavati-zrutapravRttena tatphalamabhIpsatA vyaJjanabhedo'rthabheda ubhayabhedazca na kArya iti, tatra vyaJjanabhedo yathA -'dhammo maMgalamuphihamiti vaktavye 'puNNaM kallANamukosa'miti, arthabhedastu yathA 'AvantI keyAvantI lo-131 gaMsi viparAmusantI' syatrAcArasUtre yAvantaH kecana loke-asmin pAkhaNDiloke viparAmRzantItyevaMvidhArthAbhidhAne avantijanapade keyA-rajjurvAntA-patitA lokaH parAmRzati kUpa ityAha, ubhayabhedastu dvayorapi yAthAmyopamardena yathA-'dharmoM maGgalamutkRSTaH ahiMsA parvatamastaka' ityAdi, doSazcAtra vyaJjanabhede'rthabhedasta de kriyA-12 yA bhedastaGgede mokSAbhAvastadabhAve ca nirarthikA dIkSeti, udAharaNaM cAtrAMdhIyatAM kumAra iti sarvatra yoja-18 nIyaM, kSuNNatvAdanuyogadvAreSu coktattvAnneha darzitamiti / aSTavidhaH-aSTaprakAra kAlAdibhedadvAreNa jJAnAcAro -jJAnAsevanAprakAra iti gAthArthaH // ukto jJAnAcAraH, sAmprataM cAritrAcAramAha-praNidhAnaM-cetaHsvAsthyaM tatpradhAnA yogA-vyApArAstairyuktaH-samanvitaH praNidhAnayogayuktaH, ayaM caughato'viratasamyagdRSTirapi bhavatyata Aha-paJcabhiH samitibhistimRbhizca guptibhiryaH praNidhAnayogayuktaH, etadyogayukta etadyogavAneca, athavA 6 1 patitaM, evaM yo'syAgamAmAcArya nisvAnyaM kathayati tasya vittasaMkittAdoSeNa sA vidyA paraloke na bhavati / anilava iti gataM / JElcom ~214~ Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11...|| niyukti: [987], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] dazavaikA0paJcasu samitisutisRSu guptiSvasmin viSaye-etA Azritya praNidhAnayogayukto ya eSa cAritrAcAraH, AcArA- kSullikAhAri-vRttiH cAravatoH kathaMcidavyatirekAdaSTavidho bhavati jJAtavyA, samitiguptiyogabhedAt, samitiguptirUpaM ca zubhaM pravI- 1cArakathAH cArApravIcArarUpaM yathA pratikramaNe iti gAthArthaH / / uktazcAritrAcAraH, sAmprataM tpaacaarmaah-dvaadshvidhe'picaarict||106|| tapasi-prathamAdhyayanoktakharUpe sAbhyantaravAdye'nazanAdiprAyazcittAdilakSaNe kuzaladRSTe-tIrthaMkaropalabdhe a- paAcArI glAnyA na rAjaveSTikalpena yathAzaktyA vA anAjIviko-ni:spRhaH phalAntaramadhikRtya yo jJAtavyo'sau tapa-4 AcAraH, AcAratadvatorabhedAditi gAthArthaH / uktastapaAcAraH, adhunA vIryAcAramAha-anihitabalavIrya:anidbhutavAdyAbhyantarasAmarthyaH san parAkramate-ceSTate yo yathoktaM SaTtriMzallakSaNamAcAramAzrityeti vAkyazeSaH, SaTtriMzadvidhattvaM cAcArasya jJAnadarzanacAritrAcArANAmaSTavidhatvAtsapaAcArasya ca dvAdazavidhattvAceti, upayukta ityananyacittaH, parAkramate grahaNakAle, tata Urdhva yunakti ca yojayati ca-pravartayati ca yathoktaM SaTtriMzallakSaNamAcAramiti sAmAgamyate, yathAsthAma-pathAsAmarthya yo jJAtavyo'sau vIryAcAraH AcArAcAra|vatoH kazcidavyatirekAditi gAthArthaH / abhihito vIryAcAra, tadabhidhAnAcAcAra iti, sAmprataM kathAmAha atthakahA kAmakahA dhammakahA ceva mIsiyA va kahA / etto ekekAvi ya NegavihA hoi nAyavyA // 188 // vijAsipamuvAo aNiveo saMcao ya dakkhattaM / sAma daMDo bheo uvappayANaM ca asthakahA / / 189 / / sasthAhasuno dakkhattaNeNa seTThIsuo ya rUveNaM / buddhI' amaccasuo jIvai punehiM rAyasuo // 19 // 555 RECTOR atha 'kathA' zabdasya vyAkhyA (bhedAdi sahita) ~215~ Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16.. ] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], niryuktiH [191], bhASyaM [ 4...] mUlaM [-] / gAthA ||11...|| AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dakkhattaNayaM purisassa paMcagaM saGgamAhu suMdaraM / buddhI puNa sAhassA sarasAhassAI punAI // 199 // vyAkhyA- 'arthakathe 'ti vidyAdirarthastatpradhAnA kathAsrthakathA, evaM kAmakathA dharmakathA caiva mizrA ca kathA, ata AsAM kathAnAM caikaikApi ca kathA anekavidhA bhavati jJAtavyetyupanyastagAthArthaH / adhunA'rthakathAmAha-vidyAzilpaM upAyo'nirvedaH saJcayazca dakSatvaM sAma daNDo bheda upapradAnaM cArthakathA, arthapradhAnatvAdityakSarArthaH, bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-vilaM pacatthakahA jo vijAe atthaM uvajjiNati, jA egeNa vijJA sAhiyA sA tassa paMcayaM paippabhAyaM deha, jahA vA sacaissa vijAharacakavahissa vijJApabhAveNa bhogA uvagayA, sabaissa uppattI jahA ya sahakule'vasthito jahA ya mahesaro nAma kayaM evaM niravasesaM jahAvassae jogasaMga hesu tahA bhANiyatvaM vijatti gayaM / iyANi sippatti, sippeNattho uvajjiNai tti, ettha udAharaNaM kokAso jahAvassae, sippetti gayaM, iyANiM uvAetti, ettha dihaMto cANakko, jahA cANakkeNa nANAvihehiM uvAyehiM attho uvajio, kahaM? do majjha ghAurasAo0, eyaMpi akkhANayaM jahAvassae tahA bhANiyavvaM / uvAe ti 1 vidyAM pratItyArthakathA yo vidyayA'rdhamupArjayati yAvadekena vidyA sAdhitA sA tasmai paccarka pratiprabhAtaM dadAti yathA vA satyakino vidyAdharacakravarttino vidyAprabhAveNa bhogA upanatAH, satyakina utpattiryathA ca zrAddhakule'vasthito yathA ca mahezvaro nAma kRtaM etabhiravazeSaM yathA''pazyake yogasaMgraheSu tathA gaNitavyaM / vidhe vigataM idAnIM zilpamiti, zilpenArtha upAyate iti atrodAharaNaM kokAzI yathA'vazyake zilpamiti yataM idAnImupAva iti, atra dRSTAntacANakyaH, yathA cANakyena bahuvidhaipAyairarthaM upArjitaH kathaM dve mama dhAturake, etadapyAkhyAnakaM yathAvazyake tathA bhaNitavyaM upAya prati arthakathA Adi catvAraH kathAnAM dRSTAntA: Forte & Personal Use City ~ 216~ brary dig Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16.. ] dazabaikA 0 hAri-vRttiH // 107 // bhASyaM [ 4...] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryuktiH [191], AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita yAM dakSatvA 'gayaM, iyANiM aNibbee saMcae ya ekameva udAharaNaM mammaNavANio, sovi jahAvassae tahA bhANiyacco // sAmprataM dakSatvaM tatsaprasaGgamAha - dakSatvaM puruSasya sArthavAhasutasya paJcagamiti pazJcarUpakaphalaM, zatikaM - zataphalamAhuH saundarya zreSThIputrasya, buddhiH punaH sahasravatI - sahasraphalA mantriputrasya, zatasahasrANi puNyAni - zatasahasraphalAni rAjaputrasyeti gAthAkSarArthaH / bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam-jahA baMbhadatto kumAro kumAdiSu sArtha| rAmacaputto seTThiputto satthavAhaputto, ee cauro'vi paropparaM ullA ber3a jahA ko bhe keNa jIvai ?, tattha rAya putteNa bhaNiyaM ahaM punnehiM jIvAmi, kumArAmacaputeNa bhaNiyaM ahaM buddhIe, seTThiputteNa bhaNiyaM ahaM rUvassitaNeNa, satthavAhaputto bhAi- ahaM dakkhasaNeNa, te bhAMti annattha gaMtuM vinnANemo, te gayA annaM NayaraM jattha Na NanaMti, ujANe AvAsiyA, dakkhassa Adeso dinno, sigdhaM bhattaparivvayaM ANehi, so bIhiM gaMtuM egassa theravANiyayassa AvaNe Thio, tassa bahugA kahayA eMti, taddivasaM kovi Usavo, so Na pahuMSpati putrAdi kathA 1 gataM idAnImanirvede saMcaye ca ekamevodAharaNaM mammaNaramiga, so'pi yathAvazyake tathA bhavitavyaH 2 yathA brahmadattaH kumAraH kumArAmAtyaputraH zreSThiputraH sArthavAhaputraH ete catvAro'pi paraspara mukharanti yathA'smAkaM kaH kena jIvati, tatra rAjaputreNoktaM ahaM puNyajIvAmi, kumArAmAtyaputreNa bhaNitaM buddhyA, zreSThiputreNa bhaNitaM ahaM rUpiyA, sArvavAhaputrI bhaNati - ahaM dakSatvena se bhaNanti -- anyatra gatyA parIkSAmahe de gatA anyannagaraM yatra na jJAyante, udyAne AvAsitAH, dakSAyAdezo dattaH zIghraM bhaktaparivyayamAnaya sa bIca gatvA ekala sthaviraNiya ApaNe sthitaH, tasya bahavaH kavikA AyAnti taddivase ko'pyutsavaH, sa na prabhavati For ne&Personal Use City 3 kSullikAcArakathA0 4 arthakathA ~ 217~ // 107 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] puMDae baMdheDaM, tao satyavAhaputto dakkhattaNeNa jassa jaM ubaujai lavaNatellaghayaguDasuMThimiriyaecamAi tassa . taM dei, aivisiTTho lAho laddho, tuTTho bhaNai-tumhettha AgaMtuyA udAhu vatthavvayA?, so bhaNai-AgaMtuyA, to amha gihe asaNapariggahaM karejaha, so bhaNai-anne mama sahAyA ujANe acchati tehiM viNA nAhaM ejAmi, teNa bhaNiyaM-sabvevi eMtu, AgayA, teNa tesiM bhattasamAlahaNataMbolAi uvauttaM taM pazcaNhaM rUvayANaM / biiyadivase rUvassI vaNiyaputto kutto-ajja tume dAyabvo bhattaparivyao, evaM bhavautti, so uTTheUNa gaNi-IN yApADagaM gao appayaM maMDeu, tattha ya devadattA nAma gaNiyA purisavesiNI bahuhiM rAyaputtaseTTiputtAdIhiM5 maggiyA Necchai, tassa ya taM rUvasamudayaM daTThaNa khunbhiyA paDidAsiyAe gaMtUNa tIe mAUe kahiyaM jahA dAriyA suMdarajuvANe diSTiM dei, tao sA bhaNai-bhaNa evaM mama gihamaNuvaroheNa ejaha iheva bhatsavelaM karejaha se 1 puTikA baDUM, tataH sArthavAhaputro dakSatvena yadyasyopayujyate lavaNatalagRtagurazuNThImarIcyAvi tasa tadadAti, ativiziSTo lAbho labdhaH, turI bhaNati-- | yUyamatra AgantukA utAho vAlavyAH ?, sa bhaNati-AgantukAH, tadA'smAkaM gRhe'zanaparigrahaM kurvAta, sa bhaNati-anye mama sAhAyyakA udyAne vidhanti taircinA nAha mujhe, tena bhaNitaM-sarve'pyAyAntu, AgatAH, tena teSAM bhaktasamAlabhagatAmbUlAyupayukta yattadrUpakANAM pazcAnAM / dvitIyadivase rUpI vaNika putra uktaH-aba rakyA bhaktaparivyayo dAtavyaH, evaM bhavarivati, sa utthAva gaNikApATakaM gava AtmAnaM manDayitvA, tatra ca devadattAnAmnI caNikA puruSadveSiNI bahubhiH rAjaputraveSThi-IN putrAdibhirmAgitA necchati, takha ca vat rUpasamudayaM dRSTvA kSubdhA pratidAsyA gatvA tasyA mAtuH kathitaM yathA dArikA gundarayUni dRSTiM dadAti, tataH sA bhaNatibhaNaitAnna mama gRhamanuSarodhenAyAsta ihaiva bhaktavelAM kuryAda. ~ 218~ Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka / / 11.. / / dIpa anukrama [re..] dazakA0 hAri-vRttiH // 108 // "dazavaikAlika" - mUlasUtra 3 ( mUlaM niryuktiH + bhASya |+vRttiH) (mUlaM+niryuktiH+|bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryukti: [191], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH tahebAgayA sahao davyavao kao / taiyadivase buddhimanto amadaputto saMdiTTho aja tume bhattaparivvao dAyavvo, evaM havaDa ti, so gao karaNasAlaM, tattha ya taIo divaso vabahArassa chijjatassa paricchejaM na gacchaha, do sabattIo, tAsiM bhattA uvarao, ekkAe putto asthi iyarI aputtA ya, sA taM dArayaM NeheNa ubacarai, bhaNai ya-mama putto, puttamAyA bhaNai ya-mama putto, tAsiM Na parijii, teNa bhaNiyaM-ahaM chiMdAmi vavahAraM, dArao duhA kajjaDa davvaMpi duhA eva, puttamAyA bhagaha Na me dadhveNa kajaM dArago'vi tIe bhava jIvantaM pAsihAmi putaM, iyarI tusiNiyA acchai, tAhe putamAyAe diSNo, taheva sahassaM ubaogo / cautthe divase rAyaputto bhaNio-aja rAyaputta! tumhehiM puNNAhiehiM jogavahaNaM vahiyavvaM, evaM bhavaDa tti, tao rAyapurato tesiM aMtiyAo NiragaMtuM ujjANe diyo, taMbhi ya Nayare apuso rAyA mao, Aso ahivA sio, jIe rukakhachAyAe rAyaputto NivaNNo sA Na oyattati, tao AseNa tassovari ThAiUNa hiMsitaM, 1 tathaivAgatAH patiko dravyavyayaH kRtaH tRtIyadivase buddhimAn amAtyaputraH saMdiSTaH- aya svayA bhaktaparivyaya dAtavyaH evaM bhavatviti sa gataH karaNazAlA, tatra ca tRtIyo divaso vyavahAra cindataH paricchedaM na gacchati dve sapatnyI, tayorbhatoMparataH, ekasyAH putro'sti itarAputrA ca sA se dArakaM snehenopacarati bhagati ca mama putraH putramAtA bhaNati ca mama putraH tayorna paricchiyate, tena bhaNitaM nidhi vyavahAraM dArakaM dvidhA karotu dravyamapi dvidhaiva putramAtA bhagati na me dravyeNa kArya dArako'pi tasyA bhavatu jIvantaM drakSyAmi putraM itarA tUSNIkA tiSThati tadA putramAtre dattaH tathaiva sahasrasyopayogaH / caturthe divase rAjaputro bhaNitaH atha rAjaputra bhavatA puNyAdhikena yogavahanaM boDhavyaM, evaM bhavatviti tato rAjaputrasteSAM pArzvat nirmakhoyAne sthitaH tasmitha nagare'putro rAjA mRtaH, abho'dhivAsitaH yasyAM vRkSacchAyAyAM rAjaputro niSaNNo na sA parAvartate, tato'thena tasyopari sthitvA heSitaM For ane & Personal Use City ~219~ 3 kSullikAcArakathA0 arthakathA yAM dakSatvA diSu sArtha kathA // 108 // brary dig Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11...|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] rAyA ya abhisitto, aNegANi sayasahassANi jAyANi, evaM atthuppattI bhavai / dakkhattaNaM ti dAraM gaye, iyANi sAmabheyadaNDavappayANehiM cauhiM jahA attho viDhappati, esthimaM udAharaNaM-siyAleNa bhamaMteNa hatthI mao diho, so ciMtei-laddho mae uvAeNa tAva NicchaeNa khAiyabvo, jAva siMho Agao, teNa cintiyaM-saciTTeNa ThAiyavvaM eyassa, siMheNa bhaNiyaM-kiM are! bhAiNeja acchijjai?, siyAleNa bhaNiyaM|AmaMti mAma!, siMho bhaNai-kimeyaM mayaM ti?, siyAlo bhaNai-hatthI, keNa mArio ?-vaggheNa, siMho ciM-IX tei-kahamahaM UNajAtieNa mAriyaM bhakkhAmi?, gao siMho, NavaraM varagho Agao, tassa kahiyaM-sIheNa | mArio, so pANiyaM pAuM Niggao, vagyo NaTTho, esa bheo, jAva kAo Agao, teNa cintiyaM-jai eyassa Na demi tao kAu kAuttivAsiyasaddeNaM aNNe kAgA ehiMti, tesiM kAgaraDaNasaddeNaM siyAlAdi aNNe rAjA cAbhiSikaH, anekAni zatasahasrANi jAtAni, evamadhotpatirmayati / dakSasvamiti dvAraM gataM, idAnIM sAmabhedadaNDopapradAnazcatubhiryathA'rtha upAjyaMte, atredamudAharaNaM-gAlena brAmyatA hastI mRto rASTaH, sa cintayati-labdho mayopAyena tAvaniyayena khAditavyaH, yAparisaha AgataH, tena cintita etasya saMpeSTena sthAtavyaM, siMhena bhANitaM-phimare bhAgineya ! svIyate !, bhRgAlena bhaNitaM- omiti mAzula!, siMho bhaNati-kimetat mRtamiti, zRgAlo bhaNati-hastI, kena mA ritaH !, byAneNa, siMhazcintayati-kathamahamUnajAtI yena mAritaM makSayAmi !, gataH siMhaH, navaraM vyAghra AgataH, tasai kathita-siMhena mAritaH, sa pAnIyaM pAtuM nirgataH, nyAno madhaH, eSa bhedaH, yAvat kAka AgataH, tena cintitaM-yayetasmai ma dadAmi tataH kAka kAketi vAsitazabdenAnye kAkA eSpanti, keSAM | kAkaraTanamAndena bhagAlAdayo'nye paza.19 JamElicational ~220~ Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11..|| niyukti: [191], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazakA hAri-vRttiH sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] bahave ehiMti, kittiyA vArehAmi, tA eyassa uvappayANaM demi, teNa tao tassa khaMDa chittA dipaNaM, so kSulikAtaM ghecUNa gao, jAca siyAlo Agao, teNa NAyameyassa haTheNa vAraNaM karemitti bhiuDiM kAUNa gocArakathA. diNNo, NaDo siyAlo, uktaMca-"uttama praNipAtena, zUraM bhedena yojayet / nIcamalpapradAnena, sadRzaM ca | arthkthaapraakrmH||1||" ityuktaH kathAgAdhAyA bhAvArthaH, uktA'rthakathA, sAmprataM kAmakathAmAha yAM zRgA. rUvaM vao ya beso dakSata sikkhiyaM ca visapamuM / diI suyamaNubhUyaM ca saMthavo ceva kAmakahA / / 192 / / ladRSTAntaH rUpaM sundaraM vayazcodagraM veSaH ujjvalA dAkSiNyaM-mAdevaM, zikSitaM ca viSayeSu-zikSA ca kalAsu, dRSTamadbhutada- kAmakathA rzanamAzritya zrutaM cAnubhUtaM ca saMstavana-paricayazceti kAmakathA / rUpe ca vasudevAdaya udAharaNaM, vayasi sarva eva prAyaH kamanIyo bhavati lAvaNyAt, uktaM ca-"yauvanamudagrakAle vidadhAti virUpakepi lAvaNyam / darzayati pAkasamaye nimbaphalasyApi mAdhuryam // 1 // " iti, veSa ujjavalaH kAmAjhaM, 'yaM kazcana ujavalaveSaM puruSa dRSTvA strI kAmayate' iti vacanAt, evaM dAkSiNyamapi "pazcAla: strISu mAdevam" iti vacanAt, zikSA ca kalAsu kAmA vaidagdhyAt, uktaM ca-"kalAnAM grahaNAdeva, saubhAgyamupajAyate / dezakAlau khapekSyAsA, prayogaH saMbhavenna vA // 1 // " anye tvatrAcalamUladevI devadattAM pratItyekSuyAcanAyAM prabhUtAsaMskRtastokasaMskRtapra 1 yahava eSyanti, kriyato vArayiSyAmi 1, tasmAdetasI upanadAnaM dadAmi, tena tatastasmai sa priyA data, sataha mahIlA gataH, yAvacchRgAla AgataH, 109 // tena hAta-etasya haThena cAraNAM karomi, mRkuTi kRtvA vego dattaH, gadhaH bhagAlaH, ~221~ Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [192], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 6456564 sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] nAdAnadvAreNodAharaNamabhidadhati, dRSTamadhikRtya kAmakathA yathA nAradena rukmiNIrUpaM dRSTvA vAsudece kRtA, zrutaM tvadhikRtya yathA padmanAbhena rAjJA nAradAdraupadIrUpamAkarNya pUrvasaMstutadevebhyaH kathitA, anubhUtaM cAdhikRtya kAmakathA yathA-taraGgavatyA nijAnubhavakathane, saMstavazca-kAmakathAparicayaH 'kAraNAnItikAmasUtrapAThAt, anye tvabhidadhati-'saidasaNAu pemma pemAu raI raIya vissaMbho / vissaMbhAo paNao paJcavihaM vahue || pemma // 1 // " iti gAthArthaH / uktA kAmakathA, dharmakathAmAha dhammakahA boddhavvA caubvihA dhIrapurisapannattA / akhevaNi vikkhevaNi saMvege ceva nivvee // 193 / / AyAre vavahAre pannatI va diTTIvAe ya / esA caubvihA khalu kahA u akkhevaNI hoi / / 194 // vijA paraNaM ca tavo purisakAro ya samiiguttIo / uvaissai khalu jahiyaM kahAi akkhevaNIi rso|| 195 // kahiUNa sasamayaM to kahei parasamayamaha vivacAsA / micchAsammAvAe emeva havaMti do bheyA // 196 // jA sasamayavajA khalu hoi kahA logaveyasaMjutA / parasamayANaM ca kahA esA vikkhevaNI nAma // 197 // jA sasamaeNa pubbi akkhAyA taM chubheja parasamae / parasAsaNavakkhevA parassa samayaM parikahei // 198 // AyaparasarIragayA ihaloe ceva tahaya paraloe / esA caubihA khalu kahA u saMveyaNI hoI // 199 // bIriyaviuvvaNiDDI nANacaraNadasaNANa taha iTTI / uvaissai khalu jahiyaM kahAi saMveyaNIi raso // 20 // pAvANaM kammANa asubhavivAgo kahijae jattha / iha ya parattha ya loe kahA uNiveyaNI nAma // 201 // thopi pamAyakayaM kammaM sAhijaI jahiM niyamA / paurAsuhapariNAmaM kahAi niveyaNIi raso / 202 / / siddhI ya JanEducationindia ~222~ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [203], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 44 prata sUtrAMka kSullikAcArakathA AkSepaNyAcA dharmakathAH ||11..|| dIpa anukrama [16..] dazavakA0 devalogo mukulupatI ya hoi saMvego / narago tirikkhajoNI kumANusattaM ca niveo| 203 // yeNaiyarasa [paDhamayA hAri-vRttiH kahA u akkhevaNI kaheyavyA / to sasamayagahiyastho kahija vikkhevaNI pacchA // 204 // akkhevaNIakkhittA je // 11 // jIvA te labhanti saMmattaM / vikkhevaNIeN bhaja gADhatarAgaM ca micchataM // 205 / / dharmaviSayA kathA dharmakathA asau boddhavyA caturvidhA dhIrapuruSaprajJaptA-tIrthakaragaNadharaprarUpitetyarthaH, cAturvi&AdhyamevAha-AkSepaNI vikSepaNI saMvegazcaiva nirveda iti, 'sUcanAtsUtra'mitinyAyAt saMvejanI nirvedanI caive tyupnyaasgaathaakssraarthH|| bhAvArtha tvAha-AcAro-locAralAnAdiH vyavahAra:-kathaJcidApannadoSavyapohAya prAyazcittalakSaNaH prajJaptizcaiva-saMzayApannasya madhuravacanaiH prajJApanA dRSTivAdazca-zrotrapekSayA sUkSmajIvAdibhAvakadhanaM, anye tvabhidhati-AcArAdayo granthA eva parigRhyante, AcArAdyabhidhAnAditi, eSA-anantaroditA caturvidhA khaluzabdo vizeSaNArthaH zrotrapekSayA''cArAdibhedAnAzrityAnekaprakAreti kathA tvAkSepaNI bhavati, turevakArArthaH, kathaiva prajJApakenocyamAnA nAnyena, AkSipyante mohAttattvaM pratyanayA bhavyaprANina ityAkSepaNI bhavatIti gAthArthaH / idAnImasyA rasamAha-vidyA-jJAnaM atyantApakAribhAvatamobhaidakaM caraNaM-cAritraM samagraviratirUpaM tapaH-anazanAdi puruSakArazca-karmazatrUna prati khavIryotkarSalakSaNaH samitiguptayA-pUrvoktA 4 eva, etadupadizyate khalu-zrotRbhAvApekSayA sAmIpyena kathyate, evaM yatra kacidasAvupadezaH kathAyA AkSe paNyA raso-niSyandA sAra iti gAthArthaH / gatA''kSepaNI, vikSepaNImAha-kathayitvA khasamayaM-khasiddhAntaM tataH JanEducation ~223~ Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] kathayati parasamayaM-parasiddhAntamityeko 'bhedaH, athavA viparyAsAda-vyatyayena kathayati-parasamayaM kathayittvA khasamayamiti dvitIyaH, midhyAsamyagvAdayorevameva bhavato dvau bhedAviti, mithyAvAdaM kathayitvA samyagvAda kathayati samyagvAdaM ca kathayitvA mithyAvAdamiti, evaM vikSipyate'nayA sanmArgAt kumArge kumArgAdvA sanmArge zroteti vikSepaNIti gaathaakssraarthH| bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-vikkhevaNI sA cauvivahA panattA, taMjahA-sasamayaM kahettA parasamayaM kahei 1 parasamayaM kahettA sasamayaM kahei 2 micchAvAdaM kahettA sammAvAdaM kahei 3 sammAvAdaM kahettA micchAvAyaM kahei 4 tastha pubdhi sasamayaM kahettA parasamayaM kahei-sasamayaguNe dIvei parasamayadose ucadaMsei, esA paDhamA vikkhevaNI gyaa| iyANi biiyA bhannai-puci parasamayaM kahetA tasseva dose uvadaMsei, puNoM sasamayaM kahei, guNe ya se uvadaMseha, esA viiyA vikkhevaNI gyaa| iyANiM taiyA-parasamayaM kahetA tesu ceva parasamaema je bhAvA jiNappaNIehiM bhAvehiM saha viruddhA asaMtA ceva viyappiyA te pubbi kahittA dosA tesiM bhAviUNa puNo je jiNappaNIyabhAvasarisA ghuNakkharamiva 1 vikSepaNI sA caturvidhA prazatA, tadyathA-khasamaya kathayitvA pararAmayaM kathayati, parasamayaM kathayitvA khasamayaM kathayati, mithyAvAvaM kathayitvA smyvaad| | kathayati, samyagvAdaM kathayitvA mithyAvAda kathayati, tatra pUrva khasamayaM kathayitvA parasamayaM kathayati-khasamayaguNAn dIpayati parasamayadoSAn upadarzayati, eSA prathamA vikSepadI gatA / idAnI dvitIyA bhavyate-pUrva parasamayaM kathayitvA tasyaiva doSAn upadarzayati punaH khasamayaM kathayati guNAMca tasyopadarzayati, eSA dvitIyA vikSepaNI matA / idAnIM tRtIyA-parasamayaM kavayityA seveva parasamayeSu ye bhAvA jinapraNIta vaiviruddhA asanta evaM vikalpitAsAna, pUrva kathAviravA doSAsteSAmuktvA punaya jinapraNItabhAvasahazA dhuNAkSaramica. ~ 224~ Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16..] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3] uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA || 19...|| niryukti: [ 205 ], bhASyaM [ 4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 111 // Jar Education kavi sobhaNA bhaNiyA te kahayaha, ahavA micchAvAdo NatthittaM bhannai sammAbAdo atthitaM bhaNNati, tattha puvviM NAhiyavAINaM diDIo kahittA pacchA asthisapakkhavAINaM diTThIo kaheha, esA tajhyA vikkhevaNI gayA / iyANiM caDatthI viklevaNI, sA vi evaM ceva, NavaraM puvviM sobhaNe kahei pacchA iyaretti, evaM vikkhivati soyAraM ti gAdhAbhAvArthaH / sAmpratamadhikRtakathAmeva prakArAntareNAha yA khasamayavaja khazabdasya vizeSaNArthasvAdatyantaM prasiddhanItyA khasiddhAntazUnyA, anyathA vidhipratiSedhadvAreNa vizvavyApakatvAt svasamayasya tadvarjA kathaiva nAsti, bhavati kathA 'lokavedasaMyuktA', lokagrahaNAdrAmAyaNAdiparigrahaH vedAstu RgvedAdaya eva, etaduktA kathetyarthaH, parasamayAnAM ca sAyazAkyAdisiddhAntAnAM ca kathA yA sA sAmAnyato doSadarzanadvAreNa vA eSA vikSepaNI nAma, vikSipyate'nayA sanmArgAt kumArge kumArgAdvA sanmArge zroteti vikSepaNI, tathAhi sAmAnyata eva rAmAyaNAdikathAyAmidamapi tattvamiti bhavati sanmArgAbhimukhasya RjumateH kumArgapravRttiH, doSadarzanadvAreNApyekendriyaprAyasyAho matsariNa eta iti midhyAlocaneneti gAthArthaH / asyA akadhane prApte vidhimAha-yA khasamayena khasiddhAntena karaNabhUtena pUrvamAkhyAtA AdI kathitA tAM kSipet parasa 1 kathamapi zobhanA bhaNitAstAn kathayati, athavA midhyAvAdo nAstikyaM bhapyate samyambAda AstikyaM bhavyate, tatra pUrvaM nAstikavAdinAM dRSTIH kathayitvA pakSAdAstikapakSavAdinAM dRSTIH kathayati eSA tRtIyA nikSepaNI gatA, idAnIM caturthI vikSepaNI-sA'pyevameva, navaraM pUrva zobhanAn kathayati pazcAditarAn ityevaM vikSipati otAmiti For & Personal Use City ~225~ kSulikA cArakathA0 AkSepa NyAcA dharmakathAH 111 // beary dig Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] maye kacidoSadarzanadvAreNa yathA'smAkamahiMsAdilakSaNo dharmaH sAGkhyAdInAmapyevaM, 'hiMsA nAma bhaveddharmoM na bhUto na bhaviSyati' ityAdivacanaprAmANyAt, kiMvasAvapariNAminyAtmani na yujyate, ekAntanityAnityayo|hiMsAyA amAvAditi, athavA parazAsanabyAkSepAt-'supA supo bhavanti' iti saptamyarthe paJcamI, parazAsanena kathyamAnena vyAkSepe-sanmArgAbhimukhatAyAM satyAM parasya samayaM kathayati, doSadarzanadvAreNa kebalamapIti gAthArthaH / uktA vikSepaNI, adhunA saMvejanImAha-AtmaparazarIraviSayA ihaloke caiva tathA paraloke-ihaloka-| viSayA paralokaviSayA ca eSA caturvidhA khalu anantaroktena prakAreNa kathA tu saMvejanI bhavati, saMvejyatesaMvegaM grAhyate'nayA zroteti saMjanI, eSo'dhikRtagAthAkSarArthaH / bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-1 saMveyaNI kahA caumvihA, taMjahA-AyasarIrasaMveyaNI parasarIrasaMveyaNI ihaloyasaMveyaNI paraloyasaMveyaNI, tattha AyasarIrasaMveyaNI jahA jameyaM amhacayaM sarIrayaM evaM sukkasoNiyamaMsavasAmedamajaviNhArucammakesaromaNadaMtaaMtAdisaMghAyaNiphaNNattaNeNa muttapurIsabhAyaNattaNeNa ya asuitti kahemANo soyArassa saMvegaM uppAei, esA AyasarIrasaMveyaNI, evaM parasarIrasaMveyaNIvi parasarIraM erisaM ceva asuI, ahavA parassa sarIraM saMvejanI kathA caturvidhA, tapathA-AtmazarIrasaMvejanI parazarIrasaMvejanI ihalokasaMvejanI paralokasaMvaijanI, tatrAmazarIrasaMvaijanI yathA yadetadasmadIyaM | zarIrakamevaM zukazoNitamAMsavasAmedomajAsthimAyucarmakezaromanakhadantAnAdisaMghAtaniSpannatvena mUtrapurISabhAjanasvena cAvacIti kathayan zrotuH saMvegamutpAdayati, eSA|''tmazarIrasaMvebanI, evaM parazArIrasaMvejanyapi parazarIramIdazamevAzuci, athavA parasya zarIra F%25 ~ 226~ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka kSulikAcArakathA. AkSepaNyAdyA dharmakathA: ||11..|| dazavakAvaNemANo soyArassa saMvegamuppAei, parasarIrasaMveyaNI gayA, iyANi ihaloyasaMveyaNI-jahA sabvameyaM mANusa- hAri-vRttiH ttaNaM asAramadhuvaM kadalIghaMbhasamArNa erisaM kahaM kahemANo dhammakahI soyArassa saMbegamuppAei, esA iha- // 112 // loyasaMveyaNI gayA, iyANi paraloyasaMveyaNI jahA devAvi issAvisAyamayakohalohAiehiM dukkhehiM abhibhUyA |kimaMga puNa tiriyanArayA, eyArisaM kahaM kahemANo dhammakahI soyArassa saMvegamuppAei, esA paraloyasaMveyaNI gayatti gAthAbhAvArthaH / sAmprataM zubhakarmodayAzubhakarmakSayaphalakathanataH saMvejanIrasamAha-vIryavekriyarddhi' tapAsAmodbhavA AkAzagamanajaGghAcAraNAdivIryavaikriyanirmANalakSaNA 'jJAnacaraNadarzanAnAM tatharDi' tatra jJAnaddhiH 'pabhU NaM bhaMte ! codasapubbI ghaDAo ghaDasahassaM paDAo paDasahassaM viumbittae ?, haMtA pahU viuvittae' tahA-"jaM annANI kamma khavei yahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM NANI tihiM gutto khavei UsAsamitteNaM // 1 // " ityAdi, tathA caraNaddhiH nAstyasAdhyaM nAma caraNasya, tadvanto hi devairapi pUjyanta i 1 varNavan zrotuH saMvegamutpAdayati, parazarIrasaMvejanI gatA, idAnI mihalokasaMvejanI-yathA sarvametat mAnuSamasAramanuvaM kadalIstambhasamAnamIdazI kathA kathayan dharmakathI zrotuH saMvegamutpAdayati, eSA ihalokasaMvejanI batA, idAnI paralokasaMbejanI, yathA devA api yA viSAdamadakoSalomAdibhiHsairabhibhUtA *kimA punaH viyanArakA, iMdazI kathA kathayan dharmakathI zrotuH saMvegamutpAdayati, eSA paralokasabaijanI gateti. 2 prabhurbhadanta ! caturdazapUrvI pAt ghaTasa paTAt paTasahavaM vikarSituM 1, hanta prabhurvikarSitu. 3 yadajJAnI karma kSapayati baTukAbhiyapakoTIbhiH / tad jJAnI tisabhitaH kSapayatyucyAsamAtreNa // 1 // dIpa anukrama [16..] 45 // 112 // ~ 227~ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 1-25 KASAR sUtrAMka % ||11..|| tyAdi, darzanardiH prazamAdirUpA, tathA-"sammariTThI jIvo vimANavalaM Na baMdhae AuM / jaivi Na sammattajado ahaba Na baddhAuo puci // 1 // " ityAdi, upadizyate-kathyate khalu yatra prakrame kathAyAH saMvejanyA raso niSyanda eSa iti gAthArthaH / uktA saMvejanI, nirvedanImAha-pApAnAM karmaNAM cauryAdikRtAnAmazubhavi pAka:-dAruNapariNAmaH kathyate yatra-yasyAM kathAyAmiha ca paraba ca loke-ihaloke kRtAni karmANi ihaloka mAevodIryante iti, anena caturbhagikAmAha, kathA tu nivedanI nAma, nirvedyate bhavAdanayA zroteti nirvedanI rAeSa gAthAkSarArthaH / bhAvArthastu vRddhavivaraNAdavaseyaH, tacedam-iyANi nivveyaNI, sA thauvihA, taMjahA ihaloe ducipaNA kammA ihaloe ceva duhavivAgasaMjuttA bhavantitti, jahA corANaM pAradAriyANaM evamAi|| esA paDhamA nibveyaNI, iyANi piiyA, ihaloe duciNNA kammA paraloe duhavivAgasaMjuttA bhavanti, kahaM ?.IX jahA neraiyANaM annammi bhave kayaM karma nirayabhave phalaM dei, esA biiyA nibveyaNI gayA, iyANI taiyA, paraloe ducipaNA kammA ihaloe duhavivAgasaMjuttA bhavaMti, kahaM ?, jahA bAlappabhitimeva aMtakulesu uppannA 1 samyagdamijAvo vimAnavajaina yanAvyAyuH / yadi naiva yakasamyaktvo'thavA na pUrva badAyuSkaH // 1 // 26dAnI nivedanI, sA caturvidhA, tayathA--- khoke dudhIrNAni kamAgi ihaloka zuva duHkhavipAkasayuktAni bhavantIti, yathA caurANI pAradArikANA evamAyeSA prathamA niranI, idAnI dvitIyA -ihaloka dumbINAni karmANi paraloke duHkhavipAkasaMyulAni bhavanti, kathaM ?, yathA nairavikairanyasmin bhaye kRtaM karma nirayabhave phalaM dadAti, eSA dvitIyA nivedanI gatA, pAnI tRtIyA, paraloke dudhIrNAgi kamANi ihaloke duHkhavipAkasaMyuktAni bhavanti, kaya !, yathA yAsyApramatyevAntakuleSarapannAH dIpa anukrama [16..] % CAM JamEducat ional ~ 228~ Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [205], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] dazavaikA khayakoDhAdIhiM rogehiM dArideNa ya abhibhUyA dIsanti, esA taiyA NivveyaNI, iyANi cautthI NibveyaNI, 43kSullikAhAri-vRttiAparaloe ducipaNA kammA paraloe ceva duhavivAgasaMjuttA bhavati, kaha?, jahA puliMba ducipaNehiM kammehiM jIvAcArakathA0 saMDAsatuMDehiM pakkhIhiM uvavajati, taoteNarayapAuggANi kammANi asaMpuNNANi tANi tAe jAtIe pUriti, aakssep||113|| dipUriUNa narayabhave vedenti, esA cautthA nibveyaNI gayA, evaM ihalogo paralogo vA paNNavayaM paDaca bhavai, NyAdyA tattha pannavayassa maNussabhavo ihalogo avasesAo tiNivi gaIo paralogotti gAthAbhAvArthaH // idAnI-dharmakathAH samasyA eva rasamAha-stokamapi pramAdakRtam-alpamapi pramAdajanitaM karma-vedanIyAdi 'sAhijaItti kathyate | yatra niyamAt-niyamena, kiMviziSTamityAha-prabhUtAzubhapariNAma bahutIvraphalamityatheM, yathA yazodharAdI-18 nAmiti kathAyA nidinyA rasaH-eSa niSyanda iti gAthArthaH saMkSepataH / saMveganirvedanibandhanamAha-sidvizca devalokaH sukulotpattizca bhavati saMvegA, etatparUpaNaM, saMvegahetutvAditi bhAvaH, evaM narakastiryagyoniH | |kumAnuSatvaM ca nirveda iti gAthArthaH / AsAM kathAnAM yA yasya kathanIyetyetadAha-vinayena carati vainayika: 1kSayakuSTAdimau rogairiNa cAbhibhUtA zyante, eSA tRtIyA nivedanI, idAnI caturthI nidanI-paraloke dudhIrNAni karmANi paraloka epa duHsavi. pAkayukAni bhavanti, kathe !, yathA pUrva dudhIrNaiH karmabhijAyAH saMbaMzatuNDeSu pakSiSu utpadyante, tataste narakamAyogyANi karmANi asaMpUrNAni tAni tarUyA jAtI pUra| santi, pUrayitvA narakamAye vedayanti, eSA caturthI nivedanI gatA, evaM ihaloka paraloko pA prazAparka pratIsa bhavati, tatra prajJApakasya manuSyabhava ihalokaH avaze- // 113 // pAsilo'pi gatayaH paraloka iti. --- ~229~ Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||88..|| dIpa anukrama [16..] Jur Educatio bhASyaM [ 4...] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||11...|| niryukti: [ 205 ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH | ziSyastasmai prathamatayA - Adikathanena kathA tu AkSepaNI uktalakSaNA kathayitavyA, tataH khasamayagRhItArthe sati tasmin kathayed vikSepaNa - uktalakSaNAmeva pazcAditi gAthArthaH / kimityetadevamityAha - AkSepaNyA kathayA AkSiptAH- AvarjitA AkSepaNyAkSiptA ye jIvAste labhante samyaktvam, tathA AvarjanaM zubhabhAvasya mithyAtvamohanIyakSayopazamopAyatvAt, vikSepaNyAM bhAjyaM samyaktvaM kadAcillabhante kadAcinneti tacchravaNAttathAvidhapariNAmabhAvAt, gADhataraM vA midhyAtvaM, jaDamateH parasamayadoSAnavabodhAnnindAkariNa ete na draSTavyA ityabhinivezeneti gAthArthaH / uktA dharmakathA, sAmprataM mizrAmAha dhamma atha kAma saha jastha suttakabvesuM / loge bee samaye sA u kahA mIsiyA NAma ||206|| itthikahA bhattakahA rAyakahA corajaNavayakahA va naDana jalamuTTiyakahA u esA bhave vikahA // 207 // evA caiva kahAo pannagaparUvagaM samAsajja | akahA kahA ya bikahA havijja purisaMtaraM pappa / / 208 / / micchattaM veyanto jaM annANI kahaM parikahei / liMgastho va gihI vA sA akahA desiyA samae // 209 // tavasaMjamaguNadhArI jaM caraNatthA kahiti sambhAvaM / savyajagajjIvahiyaM sAu kahA desiyA samae // 290 // jo saMjao pamato rAgosavasagao parikahei sA u vikahA pavayaNe paNNattA dhIrapurisehiM // 211 // siMgArarasutaiyA mohakuviyaphuMphuMgA sahAsiMti / jaM suNamANassa kahUM samaNeNa Na sA kaheyavyA // 212 // samaNeNa kayacyA tavaniyamakA virAgasaMjuttA / jaM soUNa maNuraso baccai saMveganidhyeyaM // 213 // asya For ane & Personal Use Oily ~ 230~ www.brary dig Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [214], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] dazavaikA0 mahaMtIvi kahA aparikilesabahulA kahevanyA / haMdi mahayA caGagarataNeNa atthaM kahA haNai / / 214 / khetaM kAlaM purisaM 43 kSullikAhAri-vRttiH / sAmatvaM cappaNo viyANettA / samaNeNa u aNavajA pagayaMmi kahA kaheyanyA / / 215 / / taiyajjhayaNani juttI samatA / / cArakathA vyAkhyA-dharma:-pravRtyAdirUpaH arthI-vidyAdiH kAma:-icchAdiH upadizyate-kathyate yatra 'sUtrakAvyeSu' sU-2 // 114 // treSu kAvyeSu ca-tallakSaNavatsu, ketyata Aha-loke-rAmAyaNAdiSu vede-yajJakriyAdiSu samaye-taraGgavatyAdiSu kathAska sA punaH kathA 'mizrA' mizrAnAma, saMkIrNapuruSArthAbhidhAnAt iti gAthArthaH / uktA mizrakathA, tadabhidhAnAcatu-dhAvikathAsarvidhA katheti / sAmprataM kathAvipakSabhUtAM tyAjyAM vikathAmAha, ajJAtakharUpAyAstyAgAsaMbhavAditi-strIkathA- kharUpaM ca evaMbhUtA draviDA ityAdilakSaNA bhaktakathA sundara zAlyodana ityAdirUpA rAjakathA amukaH zobhana ityAdilakSaNA caurajanapadakathA ca gRhIto'dya cauraH sa itthaM kadarthitaH tathA ramyo madhyadeza ityAdirUpA naTanartakajallamuSTikakathA ca eSA bhavedvikathA prekSaNIyakAnAM naTo ramaNIyaH yadvA nartakaH yadvA jallaH, jallo nAma dharanAkhelakA muSTiko mallA, ityAdilakSaNA vikathA, kathAlakSaNavirahAditi gAthArthaH / uktA vikathA, idAnIM|| prajJApakApekSayA''sAM prAdhAnyamAha-etA evoktalakSaNA: kathAH prajJApayatIti prajJApakaH prajJApakazvAsI prarUpakazceti vigrahastamavabodhakamarUpakaM na tu gharabhramaNakalpaM yato na kiJcidavagamyata ityarthaH samAzritya-prApya | kimityAha-'akathA' vakSyamANalakSaNA kathA coktakharUpA vikathA coktakharUpaica bhavati, puruSAntaraM-zrIlakSaNaM prApya-AsAdya, sAdhvasAdhvAzayavaicitryAt samyakazrutAdivat, anye tu prajJAparka-mUlaka raM prarU *BOSS JanEducation ~231~ Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11...|| niyukti: [214], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||11..|| dIpa anukrama [16..] parka-tatkRtasyAkhyAtAramiti vyAcakSate, na caitadatizobhanaM, 'papaNavayaparUvage samAsajja'tti pAThaprasaGgAditi gAdhArthaH / idAnImakathAlakSaNamAha-mithyAtvamiti-mithyAtvamohanIyaM karma vedayan vipAkena yAM kAzcidajJAnI kathAM kathayati, ajJAnistvaM cAsya midhyAdRSTitvAdeva, yavaM nArtho'jJAnigrahaNena mithyAtvavedakasyAjJAnittvAvyabhicArAditi ceda, na, pradezAnubhavavedakena samyagdRSTinA vyabhicArAditi, kiMviziSTo'sAvityAha-liGgastho vA' dravyamabrajito'GgAramardakAdiH 'gRhI vA' yaH kazciditara eva 'sA' evaM prarUpakaprayuktalAyuktyA zrotaryapi prajJApakatulyapariNAmanivandhanA akathA dezitA samaye, tataH prativiziSTakathAphalAbhAvA-13 | diti gAthArthaH // ava prakrame kathAmAha-tapAsaMyamaguNAn dhArayanti tacchIlAzceti tapAsaMyamaguNadhAriNaH 4AyAM kAzcama caraNaratA:-caraNapratibaddhA na svanyatra nidAnAdinA kathayanti sadbhAva-paramArtha, kiMviziSTamipratyAha-sarvajagajjIvahitaM, natu vyavahArataH katipayasattvahitamityarthaH, tuzabdasyAvadhAraNA,tvAt, saiva kathA| kA nizcayato dezitA samaye, nirjarAkhyakhaphalasAdhanAkartRNAM oNAmapi ceta kuzalapariNAmanivandhanA ka-1 sAthaiva, no cedrAjyeti gaathaarthH|| ihaiva vikathAmAha-yaH saMyataH pramasa:-kaSAyAdinA pramAdena rAgadveSavazaM gataH san | lAna tu madhyasthaH parikathayati kizcit sA tu vikathA pravacane-sA punarvikathA siddhAnte majJaptA dhIrapuruSaH-tIka rAdibhiH, tathAvidhapariNAmanivandhanatvAt kartRzronoriti, zrotRpariNAmabhede tu taM prati kathAntarameva, evaM sadaza. 20vatra bhAvanA kAryeti gAthArthaH / sAmprataM zramaNena yathAvidhAna kAryA tathAvidhAmAha-zRGgArarasena-manmathadI ~232~ Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka |||| dIpa anukrama [17] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 115 // bhASyaM [ 4... ] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||1|| niryuktiH [214], muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH pakena uttejitA adhikaM dIpitA, ketyAha-moha eva cAritramohanIyakarmodayasamutthAtmapariNAmarUpaH kupitaphuphukA-ghaTitakukulA 'hasahasiMti'tti jAjvalyamAnA jAyata iti vAkyazeSaH, yAM zRNvataH kathAM mohodayo jAyata ityarthaH, zramaNena - sAdhunA na sA kathayitavyA, akuzala bhAvanibandhanatvAditi gAthArthaH / yatprakArA kathanIyA tatprakArAmAha-zramaNena kathayitavyA, kiMviziSTetyAha- 'taponiyamakathA' anazanAdipaJcAzravaviramaNAdirUpA, sA'pi virAgasaMyuktA na nidAnAdinA rAgAdisaMgatA, ata evAha-yAM kathAM zrutvA manuSyaHzrotA vrajati-gacchati 'saMveyaNivveda'ti saMvegaM nirvedaM ceti gAthArthaH / kathAkathanavidhimAha - mahArthApi kathA apariklezabahulA kathayitavyA, nAtivistarakathanena pariklezaH kArya ityarthaH kimityevamityata Aha--'haMdI'tyupadarzane mahatA caDakaratvena - atiprapaJcakathanenetyarthaH kimityAha - artha kathA hanti-bhAvArthaM nAzayatIti gAthArthaH / vidhizeSamAha-kSetraM- bhautAvibhAvitaM kAlaM zrIyamANAdilakSaNaM puruSaM pAriNAmikAdirUpaM sAmarthya cAtmano jJAtvA prakRte vastunIti yogaH zramaNena tvanavadyA- pApAnubandharahitA kathA kathayitavyA, nAnyeti gAdhArthaH / uktA kathA, tadabhidhAnAdvato nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyam, tacedam saMjame suTTiappANaM, vippamukkANa tAiNaM / tesimeyamaNAiNNaM, niggaMthANa mahesiNaM Ja Education matunal Forte & Personal Use City ~ 233~ kSullikAcArakathA0 kathAdisvarUpaM // 115 // by dig Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||1-10|| niyukti: [214...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-10|| dIpa anukrama [17-26] // 1 // udesithaM kIyagaDaM, niyAgamabhihaDANi ya / rAibhatte siNANe ya, gaMdhamalle ya vIpaNe // 2 // saMnihI gihimatte ya, rAyapiMDe kimicchae / saMvAhaNA daMtapahoyaNA ya saMpucchaNA dehapaloyaNA ya // 3 // aTThAvae ya nAlIe, chattassa ya dhAraNahAe / tegicchaM pAhaNA pAe, samAraMbhaM ca joinno||4|| sijjAyarapiMDaM ca, AsaMdIpaliyaMkae / gihataranisijjA ya, gAyassuvvadRNANi ya // 5 // gihiNo veAvaDiyaM, jA ya AjIvavattiyA / tattAnivvuDabhoittaM, AurassaraNANi y|| 6 // mUlae siMgabere ya, ucchakhaMDe anivvuDe / kaMde mUle ya saJcitte, phale bIe ya Amae // 7 // sovaccale siMdhave loNe, romAloNe ya Amae / sAmudde paMsukhAre ya, kAlAloNe ya Amae // 8 // dhuvaNe tti vamaNe ya, vatthIkamma vireyaNe / aMjaNe daMtavaNe ya, gAyAbbhaMgavibhUsaNe // 9 // savvameyamaNAinnaM, niggaMthANa mahesiNaM / saMjamaMmi a juttANaM, lahabhUyavihAriNaM // 10 // anAcarita' vastUnAM svarup-kathanaM ~234~ Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka | // 1-10|| dIpa anukrama [17-26] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 116 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [-] mUlaM [-] / gAthA ||1- 10 || niryukti: [ 214...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH asya vyAkhyA - iha saMhitAdikramaH kSuNNaH, bhAvArthastvayam - 'saMyame' drumapuSpikAvyAvarNitakharUpe zobhanena prakAreNa AgamanItyA sthita AtmA yeSAM te susthitAtmAnasteSAM ta evaM vizeSyante vividham- anekaiH prakArai: prakarSeNa-bhAvasAraM muktAH parityaktAH bAhyAbhyantareNa grandheneti vipramuktAsteSAM ta evaM vizeSyante - trAyante AtmAnaM paramubhayaM ceti trAtAraH, AtmAnaM pratyekabuddhAH paraM tIrthakarAH, khatastIrNatvAd, ubhayaM sthavirA iti teSAmidaM vakSyamANalakSaNaM anAcaritam akalpyaM, keSAmityAha-nirgranthAnAM' sAdhUnAmityabhidhAnametat mahAntazca te RSayazca maharSayo yataya ityarthaH athavA mahAntaM eSituM zIlaM yeSAM te maheSiNasteSAM, iha ca pUrvapUrvabhAva evaM uttarottarabhAvo niyamito hetuhetumadbhAvena veditavyaH, yata eva saMyame susthitAtmAno'ta eva vipramuktAH, saMyamasusthitAtmanibandhanatvAdvipramukteH, evaM zeSeSvapi bhAvanIyaM, anye tu pazcAnupUrvyA hetuhetumadbhAvamitthaM varNayanti yata eva maharSayo'ta eva nirgranthAH, evaM zeSeSvapi draSTavyamiti sUtrArthaH // sA|mprataM yadanAcaritaM tadAha- 'uddesiyaM'ti uddezanaM sAdhvAyAzritya dAnArambhasyetyuddezaH tatra bhavamaudezikaM 1, krayaNaM krItaM, bhAve niSThApratyayaH, sAdhvAdinimittamiti gamyate, tena kRtaM nivartitaM krItakRtaM 2, 'niyAga'mityAmantritasya piNDasya grahaNaM nityaM na tvanAmantritasya 3, 'abhihaDANi yatti khagrAmAdeH sAdhunimittamabhimukhamAnIsamabhyAhRtaM bahuvacanaM svagrAmaparagrAmanizIthAdibhedakhyApanArtha4, tathA 'rAtribhaktaM' rAtribhojanaM divasagRhItadivasa muktAdicaturbhaGgalakSaNaM 5, 'svAnaM ca' dezasarvabhedabhinnaM, dezasnAnamadhiSThAnazaucAtirekeNA // 116 // For ne&Personal Use City ~ 235~ 3 kSullikA cArakathA0 anAcIrNasvarUpaM Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka | // 1-10|| dIpa anukrama [17-26] Jan Education in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA ||1-10 || niryukti: [ 214...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH kSipakSmaprakSAlanamapi, sarvanAnaM tu pratItaM 6 tathA 'gandhamAlyavyajanaM ca' gandhagrahaNAtkoSThapuTAdiparigrahaH mAlyagrahaNAsa prathitaveSTitAdermAlyasya vIjanaM tAlavRntAdinA dharma eva, 78-9 idamanAcaritaM, doSAzzrIdezi| kAdiSvArambhapravartanAdayaH svadhiyA'vagantavyA iti sUtrArthaH // idaM cAnAcaritamityAha- 'saMnihi'tti sUtram, asya vyAkhyA-saMnidhIyate'nayA''tmA durgatAviti saMnidhiH- ghRtaguDAdInAM saMcayakriyA 10, 'gRhimAtra ' gRhasthabhAjanaM ca 11, tathA 'rAjapiNDo' nRpAhAraH kaH kimicchatItyevaM yo dIyate sa kimicchakaH, rAjapiNDounyo vA sAmAnyena 12, tathA 'saMbAdhanam' asthimAMsatvagromasukhatayA caturvidhaM mardanaM 13, 'dantapradhAvanaM' cAGgulyAdinA kSAlanaM 14, tathA 'saMpraznaH' sAvayo gRhasthaviSayaH, rADhArtha kIdRzo vA'hamityAdirUpaH 15, 'dehapralokanaM ca' AdarzAdAvanAcaritam 16, doSAzca saMnidhiprabhRtiSu parigrahaprANAtipAtAdayaH svadhiyaiva vAcyA iti sUtrArthaH // kiMca- 'aTThAvae ya' sUtram, asya vyAkhyA - aSTApadaM ceti, 'aSTApadaM' dyUtam, arthapadaM vA gRhasthamadhikRtya nItyAdiviSayamanAcaritaM 17, tathA 'nAlikA ceti dyUtavizeSalakSaNA, yatra mA bhUskalayA'nyathA pAzakapAtanamiti nalikayA pAtyanta iti, iyaM cAnAcaritA 18, aSTApadena sAmAnyato dyUtagrahaNe satyapyabhinivezanibandhanatvena nAlikAyAH prAdhAnyakhyApanArtha bhedena upAdAnam, ardhapadamevoktArthaM tadityanye abhidadhati, asmin pakSe sakaladyUtopalakSaNArthaM nAlikAgrahaNam, aSTApadadyUtavizeSapakSe cobhAyoriti / tathA 'chatrasya ca' lokaprasiddhasya dhAraNamAtmAnaM paraM vA pratyanarthAyeti, AgADhaglAnAdyAla For ne&Personal Use City ~236~ ibrary dig Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-1, mUlaM [-] / gAthA ||1-10|| niyukti: [214...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-10|| dIpa anukrama [17-26] dasavaikA0mbanaM muktvA'nAcaritaM, prAkRtazailyA cAtrAnuskhAralopo'kAranakAralopau ca draSTavyau, tathAzrutiprAmANyA- kSullikAhAri-patti diti 19, tathA 'tegicchati, cikitsAyA bhAvazcakitsya-vyAdhipratikriyArUpamanAcaritaM 20, tathopAnahI cArakathA. // 117 // pAdayoranAcarite, pAdayoriti sAbhiprAyaka, na vApatkalpaparihArArthamupagrahadhAraNena 21, tathA 'samArambhazca / anAcIsamArambhaNaM ca 'jyotiSaH' agnestadanAcaritamiti 22, doSA aSTApadAdInAM kSuNNA eveti suutraarthH||4|| rANasva. kiMca-'sajjAyara'sUtram, asya vyAkhyA-zayyAtarapiNDavAnAcaritaH, zayyA-vasatistayA tarati saMsAramiti |zayyAtara:-sAdhuvasatidAtA, tatpiNDaH 23, tathA Asandakaparyo anAcaritI, etau ca lokamasiddhAveva |24-25, tathA gRhAntaraniSadyA anAcaritA, gRhameva gRhAntaraM gRhayorcA apAntarAlaM tatropavezanam, cazabdAtpATakAdiparigrahaH 26, tathA gAtrasya-kAyasyodvartanAni cAnAcaritAni, udvartanAni-paGkApanayanalakSaNAni, cazabdAvanyasaMskAraparigrahaH 27, iti sUtrArthaH // 5 // tathA-'gihiNoM tti sUtram, asya vyAkhyA-'gR[hiNo' gRhasthasya 'vaiyAvRttya' vyAvRttabhAvo-vaiyAvRtya, gRhasthaM pratyannAdisaMpAdanamityarthaH, etadanAcaritamiti 18|28, tathA ca 'AjIvavRttitA' jAtikulagaNakarmazilpAnAmAjIvanam AjIvastena vRttistadbhAva AjIvanavRttitA-jAtyAdyAjIvanenAtmapAlanetyarthaH, iyaM cAnAcaritA 29, tathA 'tasAnirvRtabhojitvam taptaM ca tada nivRtaM ca-atridaNDovRttaM ceti vigrahA, udakamiti vizeSaNAnyathAnupapattyA gamyate, tagojitvaM-mizrasaci- // 117 // ttodakabhojitvam ityarthaH, idaM cAnAcaritam 30, tathA 'AturasmaraNAni ca' kSudhAdyAturANAM pUrvopabhuktasma %A4%ACCHAR T rmbanyang ~ 237~ Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-1 / gAthA ||1-10|| niyukti: [214...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-10|| dIpa anukrama [17-26] raNAni ca anAcaritAni, AturazaraNAni vA-doSAturAzrayadAnAni 31, iti suutraarthH||6|| kiMca-mUlae'tti sUtram , asya vyAkhyA-mUlako lokapratItaH, 'zRGgaveraM ca Ardrakam ca tathA 'ikSukhaNDaM ca lokapratItam , anirvRtagrahaNaM sarvatrAbhisaMbadhyate, anirghatam-apariNatamanAcaritamiti, ikSukharDa cApariNataM dviparvAntaM | yadvartate 32-33-34, tathA 'kando' bajrakandAdiH 35, 'mUlaM ca saddAmUlAdi, sacittamanAcaritam 36, tathA| | phalaM' apuSyAdi 37. 'bIjaM ca tilAdi 38, 'Amaka' sacittamanAcaritamiti suutraarthH||7|| kiMcA -'socaJcale'tti sUtram , asya vyAkhyA-sauvarcalaM 39, saindhavaM 40, 'lavaNaM ca' sAMbharilavaNaM 41, rumAlavaNaM 6ca 42, Amakamiti sacittamanAcaritam , sAmudra-samudralavaNameva 43, 'pAMzukSAraca' USaralavaNaM 44, 'kRSNa-18 lavaNaM ca saindhavalavaNaparvataikadezajam 45, AmakamanAcaritamiti sUtrArthaH // 8 // kiMca-'dhUvaNe'tti sUtram, asya vyAkhyA-dhUpanamityAtmavatrAderanAcaritam, prAkRtazelyA anAgatabyAdhinivRttaye dhamapAna-IN 4|mityanye vyAcakSate 46, vamanaM madanaphalAdinA 47, vastikarma puTakenAdhiSThAne snehadAnaM 48, virecanaM da-13 nyAdinA 49, tathA aJjanaM rasAJjanAdinA 50, dantakASThaM ca pratItaM 51, tathA gAtrAbhyaGgastailAdinA 52, vibhUSaNaM gAtrANAmeva 53, iti suutraarthH||9|| kriyAsUtramAha-sabameyaM ti sUtram, asya vyAkhyA-sarva6|metad-auddezikAdi yadanantaramuktamidamanAcaritaM, keSAmityAha-nirgrandhAnAM maharSINAM sAdhUnAmityarthaH, ta8 eva vizeSyante-saMyame, cazabdAttapasi, yuktAnAm-abhiyuktAnAM 'laghubhUtavihAriNAM laghubhUto-cAyuH, ta ~238~ Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM -1 / gAthA ||11-15|| niyukti: [214...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazavaikA. hAri-vRttiH kSullikAcArakathA. sAdhusvarUpaM sUtrAMka -15|| tazca vAyubhUto'pratibaddhatayA vihAro yeSAM te laghubhUtavihAriNasteSAM, nigamanakriyApadametaditi sUtrArthaH // 10 // kimityanAcaritaM ?, yatasta evaMbhUtA bhavantItyAha paMcAsavapariSaNAyA, tiguttA chasu saMjayA / paMcaniggahaNA dhIrA, niggaMthA ujjudaMsiNo // 11 // AyAvayaMti gimhesu, hemaMtesu avAuDA / vAsAsu paDisaMlINA, saM. jayA susamAhiyA // 12 // parIsahariUdaMtA, dhUamohA jiiNdiyaa| savvadukkhappahINaTrA, pakkamaMti mahesiNo // 13 // dukkarAI karittANaM, dussahAI sahettu ya / keistha devaloesu, kei sijjhaMti nIrayA // 14 // khavittA puvvakammAI, saMjameNa taveNa ya / siddhimaggamaNuppattA, tAiNo pariNivvuDa // 15 // tti bemi| gAthA pN031||ii khuDDi yAyArakahajjhayaNaM taiyaM // 3 // 'paJcAzravA' hiMsAdayaH 'parijJAtA dvividhayA parijJayA-jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca pari-samantAjjJAtA yaiste pazcAzravaparijJAtAH, AhitAnyAderAkRtigaNatvAnna niSThAyAH pUrvanipAta iti samAso yukta eva, parijJAtapazAzravA iti vA, yata eva cairvabhUtA ata eva 'triguptA' manovAkkAyaguptibhiH guptA / 'SaTsu saMyatA dIpa anukrama [27-31] laa||118|| atha sAdhutva-svarupasya kathanaM kriyate ~239~ Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [3], uddezaka [-], mUlaM [-] / gAthA ||11-15|| niyukti: [214...], bhASyaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka janma -15|| SaTsu jIvanikAyeSu pRthivyAdiSu sAmastyena yatAH, 'paJcanigrahaNA' iti nigRhNantIti nigrahaNAH kartarima lyuT pazcAnAM nigrahaNAH pazcanigrahaNAH, pazcAnAmitIndriyANAM, 'dhIrA' buddhimantaH sthirAvA, 'nirgranthAH' sAdhavA, 'Rjudarzina' iti RjurmokSaM prati RjutvAtsaMyamastaM pazyantyupAdeyatayeti RjudarzinaH-saMyamapratibaddhAH iti sUtrArthaH ||11||tec RjudarzinaH kAlamadhikRtya yathAzaktayetatkurvanti-'AyAvayaMti'tti sUtram , asya vyAkhyA-'AtApayanti-UrdhvasthAnAdinA AtApanAM kurvanti 'grISmeSu' uSNakAleSu, tathA hemanteSu' zItakAleSu 'amAvRtA' iti prAvaraNarahitAstiSThanti, tathA 'varSAsu' varSAkAleSu 'saMlInA' ityekAzrayasthA bhavanti 'saMyatA' sAdhavaH 'susamAhitA' jJAnAdiSu yatnaparAH, grISmAdiSu bahuvacanaM prativarSakaraNajJApanArthamiti sUtrArthaH / / 12 // 'parIsaha si sUtram , asya vyAkhyA-mArgAcyavananirjarAtha pariSoDhavyAH parISahA:-kSutpipAsAdayAta eva ripavastattulyadharmasvAtparISaharipavaste dAntA-upazamaM nItA yaiste parISaharipudAntAH, samAsaH pUrvavat, na prAkRte pUrvAparapadaniyamavyavasthA 'nANavimalajohAga miti yathA, tathA 'dhutamohA' vikSiptamohA ityarthaH, moha-ajJAnaM, tathA 'jitendriyAH zabdAdiSu rAgadveSarahitA ityarthaH, ta evaMbhUtAH 'sa-13 baduHkhaprakSayAthai zArIramAnasAzeSaduHkhaprakSayanimittaM 'prakrAmanti' pravartante, kiMbhUtAH ?-'maharSayaH' sAdhava iti suutraarthH|| 13 // idAnImeteSAM phalamAha-dukkarAIti sUtram, asya vyAkhyA-evaM duSkarANi kRtvauddezikAdityAgAdIni tathA duHsahAni sahittvA''tApanAdIni kecana tantra 'devalokeSu' saudharmAdiSu, gacchantIti la dIpa anukrama [27-31] ~240~ Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||11 -15|| dIpa anukrama [27-31] dazakA hAri-vRttiH // 119 // Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [3], uddezaka [ - ], mUlaM [-] / gAthA ||11- 15 || niryuktiH [ 214...], bhASyaM [4...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita vAkyazeSaH / tathA kecana siddhyanti tenaiva bhavena siddhiM prApnuvanti / vartamAnanirdezaH sUtrasya trikAlavighayatvajJApanArthaH / 'nIrajaskA' ityaSTavidhakarmavipramuktAH, na tvekendriyA iva karmayuktA eveti sUtrArthaH // 14 // ye'pi caivaMvidhAnuSThAnato devalokeSu gacchanti te'pi tatayutA AryadezeSu sukule janmAvApya zIghraM siDyantyetadAha - 'khavitta 'ti sUtram, asya vyAkhyA- te devalokacyutAH kSapayitvA pUrvakarmANi sAvazeSANi, kenetyAha- 'saMyamena' uktalakSaNena tapasA ca evaM pravAheNa siddhimArga' samyagdarzanAdilakSaNamanuprAptAH santakhAtAra AtmAdInAM 'parinirvAnti' sarvathA siddhiM prApnuvanti, anye tu paThanti - 'parinivvuDa tti, tatrApi prAkRta zailyA chAndasatvAcAyameva pATho jyAyAn iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH / ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadraSTavyAH / iti vyAkhyAtaM kSullakAcArakathAdhyayanam // 3 // iti zrIdazavekAlike haribhadrasUrikRtaTIkAyAM tRtIyamadhyayanam // 3 // For ane & Personal Use Cily adhyayanaM 3- parisamAptaM ~ 241~ 3 dhulikA cArakathA0 sAdhukharUpaM // 119 // brary dig Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [215], bhASyaM [5] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa // atha caturthAdhyayanam // suaM me AusaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM iha khalu chajjIvaNiyAnAmajjhayaNaM sabhaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suakkhAyA supannattA seaM me ahijiuM ajjha yaNaM dhmmpnnttii|| (sU01) vyAkhyAtaM kSullikAcArakathAdhyayanamidAnI SaDjIvanikAyAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane 'sAdhunA dhRtirAcAre kAryA na tvanAcAre, ayameva cAtmasaMyamopAya' ityuktam, iha punaH sa AcAraH SaDjIvanikAyagocaraHprAya ityetaducyate, uktaM ca-"chasu jIvanikAesu, je buhe saMjae syaa| se ceva hoi viNNee, paramattheNa saMjae // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, Aha ca bhASyakAra: jIvAhAro bhaNNai AyAro teNimaM tu AyAvaM / chajjIvaNiyajjhayaNaM tassa'higArA ime hoti / / bhASyam / / 215 / / vyAkhyA-jIvAdhAro bhaNyata AcAraH, tatparijJAnapAlanadvAreNeti bhAvaH, yenaitadevaM tenedam 'AyAtam' 1 SaTsa jIvanikAyeSu yo budhaH royataH sadA / sa ela bhavati vizevaH paramArthena saMpataH // 1 // anukrama [32] adhyayanaM -4- "SaDjIvanikAya" Arabhyate ~ 242~ Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [215], bhASyaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa dazavaikA avasaraprApta, kiM tadityAha-paDUjIvanikAdhyayanam , atrAntare anuyogadvAropanyAsAvasaraH, tathA cAhahAri-vRttiH tasya' SaDjIvanikAdhyayanasyArthAdhikArAH 'ete bhavanti' vakSyamANalakSaNA iti gaathaarthH|| tAnAha nikAyA0 jIvAjIvAhigamo parittadhammo taheva jayaNA ya / ubaeso dhammaphalaM chajIvaNiyAi ahigArA // 216 // // 12 // ekapaTyovyAkhyA-jIvAjIvAbhigamoM' jIvAjIvakharUpamabhigamyate'sminnityabhigama itikRskhA, kharUpe ca satyabhi-nipAH gamyata iti bhAvaH, tathA 'cAritradharma:' prANAtipAtAdinivRttirUpaH, tathaiva 'yatanA ca' pRthivyAdiSvArambhaparihArayatnarUpA, tathA 'upadezaH' yathA''tmA na badhyata ityAdiviSayaH, tathA dharmaphalam' anuttarajJAnAdi, ete SaDjIvanikAyA adhikArA iti gAthA / atrAntare gata upakramaH, nikSepamadhikRtyAha chajIvaNiyAe khalu nikkhevo hoi nAmaniphano / eesi tiNhapi u patteyaparUvaNaM voccha / 217 // mA vyAkhyA-'SaDjIvanikAyAyA' prakrAntAyAH khalviti pUraNArthoM nipAtaH, nikSepo bhavati nAmaniSpannaH SaDjIvanikAyiketyayameva, yatazcaivamata eteSAM 'trayANAmapi SaDjIvanikAyapadAnAM 'pratyeka miti ekamekaM| prati prarUpaNAM sUtrAnusAreNa 'vakSye abhidhAsya iti gAthArthaH // tatraikasyAbhAve SaNNAmabhAva ityekararUpaNAmAhaNAma ThavaNA davie mAlagapavasaMgahekara ceva / paJavabhAve ya tahA sattee ekagA hoti / / 218 // // 120 // nAma ThavaNA dabie khete kAle taheba bhAce a / eso u chakagassA nikkhevo chaThivaho hoi // 219 // anukrama [32] SaD jIvanikAyaM svarupam prakAzyate ~ 243~ Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] daza. 21 Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [-] mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 219], bhASyaM [5...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH vyAkhyA - iyaM drumapuSpikAyAM vyAkhyAteti neha vyAkhyAyate, saMgrahakakena cAtrAdhikAraH // sAmprataM dvayAdIn vihAya SaTprarUpaNAmAha-tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyaSaTuM SaD dravyANi sacitAcittamizrANi puruSakArSApaNAlaGkRtapuruSalakSaNAni, kSetrapa-paDAkAzapradezAH yadvA bharatAdIni kAlaSa- SaT samayAH SaD RtavaH, tathaiva 'bhAve ce'ti bhAvaSaddhaM SaD bhAvA audayikAdayaH, atra ca sacittadravyaSaTenAdhikAra iti gAthArthaH // Aha-atra dvayAyanabhidhAnaM kimartham ?, ucyate, ekaSaDabhidhAnataH AyantagrahaNena tadvateriti / vyAkhyAtaM SaTpadam adhunA jIvapadamAha - atara u nikleva parUvaNA lakkhaNaM ca atthitaM / annAmuttattaM nicakArago devAvittaM // 220 // guNiuDagaite yA nimmayasAphalatA ya parimANe jIvassa tivihakAlammi parikkhA hoi kAyavyA / / 221 / / do dAragAhAo / / etadvAragAthAdvayam asya vyAkhyA- jIvasya tu 'nikSepo' nAmAdi:, 'prarUpaNA' dvividhAzca bhavanti jIvA ityA dirUpA lakSaNaM ca AdAnAdi 'astitvaM' sattvaM zuddhapadavAcyatvAdinA 'anyatvaM' dehAt 'amUrtatvaM' svataH 'nityatvaM' vikArAnupalambhena 'kartRtvaM' svakarmaphalabhogAt 'dehavyApitvaM' tatraiva taliGgopalabdhyA 'guNitvaM' yogAdinA 'Urdhvagatitvam' agurulaghubhAvena 'nirmA ( maiM ) yatA' vikArarahitatvena, saphalatA-ca karmaNa: 'parimANaM' lokAkAzamAtra ityAdi ( granthAnaM 3000) evaM jIvasya 'trividhakAla' iti trikAlaviSayA parIkSA bha vati kartavyA iti dvAragAdhAdvayasamAsArthaH // vyAsArthastu bhASyAdavaseyaH tathA ca nikSepamAha Forane & Personal Use City ~ 244~ by dig Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [222], bhASyaM [6] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa dazavaikA0 nAmaMThavaNAjIvo davvajIvo ya bhAvajIvo ya / oha bhavaggahaNami ya tabbhavajIve va bhAvammi // 222 // 4 SaDjIvahAri-vRttiH | vyAkhyA-nAmasthApanAjIva' iti jIvazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmajIvaH sthApanAjIva iti, tathA nikAdhya. dravyajIvazca 'bhAvajIvazca vakSyamANalakSaNaH, tatra 'ogha' iti oghajIvaH, 'bhavagrahaNe ceti bhavajIvaH, 'tadbha- jIvasiddhiH vajIvazca tadbhava evotpanna:, 'bhAveM bhAvajIva iti gAthAsamAsArthaH // byAsArtha tvAhakA nAmaMThavaNa gayAo pavve guNapajavehi rahiutti / tiviho ya hoi bhAve ohe bhava tabbhave peva // 6 // bhASyam // vyAkhyA-nAmasthApane gate, kSuNNatvAditi bhAvaH, 'dravya' iti dravyajIvo 'guNaparyApAbhyAM caitanyamanuSyatvA18dilakSaNAbhyAM rahitaH, buddhiparikalpito, na tvasAvitthaMvidhaH saMbhavatIti, vividhazca bhavati bhAva iti, bhAvadAjIvavaividhyamAha-oghajIvo bhavajIvastadbhavajIvazceti, prAggAdhoktamapyetaditthaMvidhabhASyakArazailIprAmANyato duSTameveti / anye tu paThanti-bhAve u tihA bhaNio, taM puNa saMkhevao bocchaM' 'bhAva' iti bhAvajIvaH, KI'nidheti triprakAro bhaNito' niyuktikAreNa oghajIvAdiH, tamapi ca bhAvArthamadhikRtya saMkSepato vakSya iti || gaathaarthH| tatraughajIvamAhasaMte Auyakamme dharaI tasseca jIvaI udae / tasseva nijarAe mao ti siddho nayamaeNaM / / 7 // bhASyam // // 121 // vyAkhyA-'sati' vidyamAna AyuSkarmaNi sAmAnyarUpe bhiyate sAmAnyenaiva tiSThati bhavodadhau, kathamitthama-15 vasthAnamAtrAjIvatvamasyetyAzaGkayAtraivAnvarthayojanAmAha-tasyaiva' oghAyuSkakarmaNo 'jIvatyudayeM udaye sati anukrama [32] 'jIva' zabdasya nAmAdi nikSepA: kathayate ~245~ Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryuktiH [222...], bhASyaM [7] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH jIvatyAsaMsAraM prANAn dhArayati, ato jIvanAjjIva iti, tasyaivaughAyuSkakarmaNo 'nirjarayA' kSayeNa, mRta iti, sarvathA jIvanAbhAvAt, sa ca siddho mRto, nAnyaH, vigrahagatAvapi tathAjIvanasadbhAvAt, 'nayamatene' ti sarvanayamatenaiva mRta iti gAMdhArthaH / ukta oghajIvitaviziSTa oghajIvaH, sAmprataM bhavajIvaM tadbhavajIvaM cAha-- jeNa ya dharai bhavagao jIvo jeNa ya bhavAu sNknii| jANAhi taM bhavAuM caubvihaM tavbhave duvihaM // 8 // bhASyam || niklevotti gayaM // vyAkhyA- 'yena caM' nArakAyAyuSkeNa 'priyate' tiSThati 'bhavagato' nArakAdibhavasthito jIvaH, tathA 'yena ca' manuSyAyAyuSkeNa 'bhavAt' nArakAdilakSaNAt 'saMkrAmati' yAti, manuSyAdibhavAntaramiti sAmarthyAdgamyate, 'jAnIhi' viddhi, taditthaMbhUtaM 'bhavAyu' bhavajIvitaM caturvidhaM nArakatiryamanuSyAmarabhedena, tathA 'tadbhave' tadbhavaviSayam, Ayuriti vartate taca dvividhaM tiryakatadbhavAyurmanuSyatadbhavAyuzca yasmAttAveva sRtI santau bhUyastasminneva bhava utpadyete, nAnye, tadbhavajIvitaM ca tasmAnmRtasya tasminnevotpannasya yattaducyata iti / atrApi ca bhAvajIvAdhikArAttadbhavajIvitaviziSTazca jIva eva grAhyaH jIvitaM tu tadvizeSaNatvAduktamiti gAthArthaH // ukto nikSepaH, idAnIM prarUpaNAmAha- duvidhA yahuMti jIvA suhumA taha bAyarA ya logammi | suDumA ya savvaloe do cetra ya bAyaravihANe // 9 // bhASyam // 1 atra 'jIvatyaneneti jIva oSena sAmAnyena jIva omajIvitaviziSTha jIvaH, madhyamapadottarapadalopAda ithaM bhavati' ityadhikaM keSucidAdarzeSu. For ane & Personal Use City ~246~ brary dig Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti : [222...], bhASyaM [9] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazabaikA0 sUtrAMka // 122 // dIpa anukrama vyAkhyA-dvividhAzca dviprakArAzca, cazabdAnnavavidhAzca pRthivyAdidvIndriyAdibhedena bhavanti jIvAH, dvaivi-1 par3ajIvadhyamAha-sUkSmAstathA bAdarAzna, tatra sUkSmanAmakarmodayAtsUkSmA bAdaranAmakarmodayAca bAdarA iti, 'lokanikAdhya iti lokagrahaNamaloke jIvabhavanavyavacchedArtha, tatra sUkSmAzca sarvaloka iti, cazabdasyAvadhAraNArthatvAtsUkSmA || jIvasiddhiH eva sarvalokeSu, na bAdarA, kacitteSAmasaMbhavAt,'dve eva ca paryAptakAparyAptakalakSaNe 'bAdaravidhAne bAdaravidhI, pazabdAtsUkSmavidhAne ca, teSAmapi paryAptakAparyAptakarUpatvAditi gAthArthaH / etadeva spaSTayannAha suhumA ya sabaloe pariyAvannA bhavaMti nAyabvA |do ceva bAyarANaM pajattiyare a nAyavvA // 10||bhaassym / / parUvaNAdAra gayaM ti|| vyAkhyA-sUkSmA eva pRthivyAdayaH 'sarvaloke caturdazarajvAtmake 'paryAyApannA bhavanti jJAtavyAH' 'paryA&AyApannA' iti tameva sUkSmapayoyamApannAH bhAvasUkSmA na tu bhUtabhAvino dravyasUkSmA iti bhAvaH / tathA dvau bhedI nAbAdarANAM pRthivyAdInAM, cazabdAt sUkSmANAM ca, 'paryAptaketarI jJAtavyo' paryAptakAparyAptakAviti gAthArthaH / / | uktA prarUpaNA, adhunA lakSaNamucyate, tathA cAha bhASyakAra: lakkhaNamiyANi dAraM ciMdha heU a kAraNaM liMgaM / lakkhaNamii jIyassa u AyANAI imaM taM ca // 11 // bhASyam // vyAkhyA-lakSaNamidAnI dvAramavasaramAptam, asya ca pratipattyatayA pradhAnatvAtsAmAnyatastAvattatsvarUpa|| mevAha-cihna hetuzca kAraNaM liGga lakSaNamiti / tatra ciham-upalakSaNaM, yathA patAkA devakulasya, hetu:-ni-II saa||122 mittalakSaNaM yathA kumbhakAranaipuNyaM ghaTasaundaryasya, kAraNam-upAdAnalakSaNaM, yathA mRnmamRNatvaM ghaTavalIya [32] ~ 247~ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 223 ], bhASyaM [11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH stvasya, liMga-kAryalakSaNaM yathA dhUmo'gneH paryAyazabdA vA eta iti / lakSaNamityetallakSaNaM lakSyate'nena parokSaM vastvitikRtvA, jIvasya punarAdAnAdi lakSaNamanekaprakAramidaM tacca vakSyamANamiti gAthArthaH // AyANe paribhoge joguvaooge kasAyalesA ya / ANApANU iMdiya baMdhodayanijarA caiva / / 223 / / cittaM ceyaNa sannA vinANaM dhAraNA ya buddhI a / IhAmaIviyakA jIvarasa da lakkhaNA ee // 224 // dAraM || vyAkhyA - etatpratidvAragAthAdvayam asya vyAkhyA-AdAnaM paribhogastathA yogopayogI kaSAyalezyAzca tathA''nApAnI indriyANi bandhodayanirjarAzcaiva tathA cisaM cetanA saMjJA vijJAnaM dhAraNA ca buddhizva tathA IhAmativitarkA jIvasya tu lakSaNAnyetAni tuzabdasyAvadhAraNArthatvAjjIvasyaiva nAjIvasya iti pratidvAragAthAdvayasamAsArthaH // vyAsArthastu bhASyAdavaseyaH, taccedam lakkhaiti na paJcakkhiyaro va jeNa jo astho / taM tassa lakkhaNaM khalu dhUmuNhAi vva aggissa // 12 // bhASyam // vyAkhyA - lakSyata iti jJAyate ko'sAvityAha- 'pratyakSa:' akSagocarApannaH 'itaro vA' parokSaH 'yena' uSNatvAdinA 'yo'rthaH ' abhyAdistattasya lakSaNaM khalviti, tadeva spaSTayati-dhUmauSNyAdivadaneriti, sa yauSNyena pratyakSo lakSyate, parokSo dhUmeneti gAthArthaH // tatrAdAnAdInAM dRSTAntAnAha ayagAra krUra parasU aggi subaNNe a khIranaravAsI AhAro dihuMtA AyANAINa jahasaMkhaM // 13 // bhASyam / / vyAkhyA - ayaskAraH karastathA parazuragniH suvarNa kSIranaravAsyaH tathA AhAro dRSTAntA 'AdAnAdInAM' For ane & Personal Use Oily ~248~ Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 123 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [-] mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryuktiH [224...], bhASyaM [13] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH prakrAntAnAM yathAsaMkhyaM, pratijJAdyullaGghanena caitadabhidhAnaM parokSArthapratipattiM prati prAyaH pradhAnAGgatAkhyApanArtha|miti gAthArthaH // sAmprataM prayogAnAha dehiMdiyAirito AyA khalu gajhagAhagapaogA / saMDAsA avapiMDo ayayArAin vinneo // 14 // bhASyam // vyAkhyA - dehendriyAtirikta AtmA, khaluzabdo vizeSaNArthaH, kathaMcit, na sarvathA'tirikta eva tadasaMbedanAdiprasaGgAditi, anena pratijJArthamAha, pratijJA punaH- arthendriyANi AdeyAdAnAni vidyamAnAdAtRkANi, kuta ityAha-grAhyagrAhakaprayogAt, grAhyA rUpAdayaH grAhakANi-indriyANi teSAM prayogaH-khaphalasAdhanavyApArastasmAt na zamISAM karmakaraNabhAvaH kartAramantareNa khakAryasAdhanaprayogaH saMbhavati, anenApi hetvarthamAha, hetu| zrAdeyAdAnarUpatvAditi / dRSTAntamAha-saMdezAd AdAnAt ayaspiNDAvU AdeyAt 'ayaskArAdivat' lohakAravadvijJeyaH atirikto vidyamAna AdAtetyanenApi dRSTAntArthamAha, dRSTAntastu saMdeza kAyaspiNDavat, yastu tadnatiriktaH na tato grAhyagrAhakaprayogaH, yathA dehAdibhya eveti vyatirekArthaH, vyatirekastu yAni vidyamAnAdAtRkANi na bhavanti tAnyAdAnAdeyarUpANyapi na bhavanti, yathA mRtakadravyendriyAdInIti gAthArthaH // uktamAdAnadvAram adhunA paribhogadvAramAha deho sabhotio khalu bhojanttA oyaNAithAlaM va annappauttigA khalu jogA parasubba karaNattA // 15 // bhASyam // vyAkhyA- dehaH sabhoktRkaH khalviti pratijJA, bhogyatvAditi hetu:, odanAdisthAlayat- sthAlasthitaudanava For ane & Personal Use City ~ 249~ | 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasiddhiH | / / 123 / / brary dig Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [15] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka SROSREALACE [1] dIpa diti dRSTAntaH, bhogyatvaM ca dehasya jIvena tathA nivasatopabhujyamAnasvAditi / uktaM paribhogadvAram, adhunA yogadvAramAha-anyaprayoktRkAH khalu yogAH, yogAH-sAdhanAni manaHprabhRtIni karaNAnIti pratijJArthaH, karaNavAditi hetuH, parazucaditi dRSTAntaH / bhavati ca vizeSe pakSIkRte sAmAnya hetuH-yathA anityo varNAtmakaH zabdaH, zabdatvAt, meghazabdavaditi gAthArthaH // uktaM yogadvAraM, sAmpratamupayogadvAramAha vogA nAbhAvo aggibva salakkhaNAparicAgA / sakasAyA NAbhAvo pajayagamaNA sughaNNaM va // 16 / / bhASyam / / / vyAkhyA-'upayogAt' sAkArAnAkArabhedabhinnAnnAbhAvo, jIva iti gamyate, kuta ityAha-khalakSaNApari-12 tyAgAd' upayogalakSaNAsAdhAraNAtmIyalakSaNAparityAgAt, agnivad, yathA'gnirauSNyAdikhalakSaNAparityA-15 gAnAbhAvaH tathA jIvo'pIti prayogArthaH, prayogastu-sannAtmA, svalakSaNAparityAgAd, agnivaditi / uktamu|payogadvAram, adhunA kaSAyadvAramAha-sakaSAyasvAdU-acetanavilakSaNakrodhAdipariNAmopetattvAdityarthaH, nAbhAvo jIvA, kuta ityAha-paryAyagamanAt-krodhamAnAdiparyAyaprApte, suvarNavat, kaTakAdiparyAyagamanopetasuvarNavaditi prayogAtheM, prayogastu-sannAtmA, paryAyagamanAt, suvarNavaditi gAthArthaH // uktaM kaSAyadvAram, idAnIM lezyAdvAramAha lesAo NAbhAvo pariNamaNasabhAbao ya khIraM va / ussAsA NAbhAvo samasabhAvA khau vva nro|| 17 // bhASyam / / vyAkhyA-leNyAto' lezyAsadbhAvena nAbhAvo jIvaH, kiMtu bhAva iti, kuta ityAha-pariNamanakhabhAvatvAt anukrama [32] ~250~ Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [17] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata nikAdhya sUtrAMka // 124 // dIpa anukrama [32] dazavaikA0|-kRSNAdidravyasAcivyena jambUkhAdakAdidRSTAntasiddhatathAvidhapariNAmadharmasvAt, kSIravaditi prayogArthaH, kA paDjIvahAri-vRttiH prayogastu-sannAtmA, pariNAmitvAt , kSIravaditi / gataM leNyAdvAram, prANApAnadvAramAha-pucchrAsAditi, a-| cetanadharmavilakSaNaprANApAnasadbhAvAnAbhAvo jIvaH, kiMtu bhAva eveti, zramasadbhAvena parispandopetapuruSavaditi jIvasiddhi prayogArthaH, prayogastu punaraba vyatirekI draSTavyaH, sAtmakaM jIvaccharIraM, prANAdimatvAdU, yattu sAtmakaM na bhavati tatprANAdimadapi na bhavati, yathA''kAzamiti gAthArthaH // uktaM prANApAnadvAram, adhunA indriyadvAramucyate___ akkhANeyANi parasthagANi vAsAiveha karaNattA / gahaveyaganijarao kammassa'no jahAhAro / / 18 / / bhASyam / / vyAkhyA-'akSANi' indriyANi 'etAnIti lokaprasiddhAni dehAzrayANi 'parArthAni' AtmaprayojanAni, vAsyAdivadiha karaNatvAt ihaloke vAsyAdivaditi prayogArthaH / Aha-AdAnAnyevendriyANi tat kimarthaM bhedopanyAsaH?, ucyate, nivRtyupakaraNadvAreNa dvaividhyakhyApanArtha, tatazca tatropakaraNasya grahaNamiha ta niyaMtte-12 riti, prayogastu-parArthAzcakSurAdayaH, saMghAtatvAt, zayanAsanAdivat , na cAyaM vizeSaviruddhaH, karmasaMvaddhasyAtmanaH saMghAtarUpatvAbhyupagamAt / gatamindriyadvAram , adhunA bandhAdidvArANyAha-grahaNavedakanirjarakaH karmaNo|nyo, yathA''hAra iti,tatra grahaNaM-karmaNo bandhaH vedanam-udayaH nirjarA-kSayaH, yadhA''hAre iti-AhAraviSayANi 124 // grahaNAdIni na kaLadivyatirekeNa tathA karmaNo'pIti prayogArthaH, prayogastu-vidyamAnabhoktRkamidaM karma, graha 496 %-15 ~ 251~ Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [18] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa gaNavedananirjaraNasadbhAvAda, AhAravaditi gAthArthaH // uktAni bandhAdidvArANi, vyAkhyAtA ca prathamA pratidvA4 ragAthA, sAmprataM dvitIyAmadhikRtya cittAdikharUpavyAcikhyAsayA''ha cittaM tikAlavisayaM ceyaNa pakSakkha sannamaNusaraNaM / viNNANa'NegabheyaM kAlamasaMkheyara dharaNA // 19 // bhAdhyama / / vyAkhyA-citaM trikAlaviSayam-oghato'tItAnAgatavartamAnagrAhi, cetanaM cetanA-sA pratyakSavartamAnArthagrAhiNI, saMjJAnaM saMjJA-sA anusmaraNamidaM taditi jJAnaM, vividhaM jJAnaM vijJAnam anekabhedam-anekaprakAram , anekarmiNi vastuni tathA tathA'dhyavasAya ityarthaH, 'kAlamasaMkhyeyetaram' asaMkhyeyaM saMkhyeyaM vA, dhAraNAavicyutismRtivAsanArUpA, tatra vAsanArUpA asaMkhyeyavarSAyuSAmasaMkhyeyaM saMkhyeyavarSAyuSAM ca saMkhyeyamiti | gAthArthaH // asthassa Uha buddhI IhA ceTTatthaavagamo u maI / saMbhAvaNasthatakA guNapaJcakkhA ghaDovva'sthi // 20 // bhASyam / / vyAkhyA-arthasyohA buddhiH saMzinaH paranirapekSo'rdhapariccheda iti bhAvaH, IhA-ceSTA kimayaM sthaannuH| kiMvA puruSa ? iti sadarthaparyAlocanarUpA, 'arthAvagamastu' arthaparicchedastu zirakaNDUyanAdidharmopapatteH puruSa evAyamityevaMrUpA matiH, 'saMbhAvaNatthatakatti prAkRtazailyA arthasaMbhAvanA-evameva cAyamarthe upapadyata ityAdirUpA trkaa| itthaM dvArANi vyAkhyAya sarva ete cittAdayo guNA vartanta iti jIvAkhyaguNipratipAdakena prayogArthenopasaMharanAha-guNapratyakSatvAddhetIrghaTavadasti jIva iti gamyate, epa gAthArthaH / etadeva spaSTayati anukrama [32] SSCGESSAGAROSAROK SEARSAWAR**** ~252~ Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [21] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa dazavaikA jamhA cittAIyA jIvassa guNA havaMti paJcakkhA / guNapazcarakhataNao ghaDubba jIvo ao asthi // 21 // bhASyam / / 4 SaDjIvahAri-vRttiA vyAkhyA-yasmAt 'cittAdayaH anantaroktAH jIvasya guNAH, nAjIvasya, zarIrAdiguNavidharmatvAt, ete nikAdhya ca bhavanti pratyakSAH, vasaMvedyatvAt, yatazcaivaM guNapratyakSavAddhetoghaMTavajIvaH ato'stIti prayogArthaH, prayogastu jIvasiddhiH // 125 // 3-sannAtmA, guNapratyakSakhAt, ghaTavat, nAyaM ghaTavadAtmano'cetanatvApAdanena viruddhA, 'viruddho'sati bAdhane itivacanAt, etacaitanyaM pratyakSeNaiva bAdhanamiti gAthArthaH // vyAkhyAtaM mUladvAragAthAdvaye pratidvAragAthAdvayana lakSaNadvAram , idAnImastitvadvArAvasara, tathA cAha bhASyakAra: adhitti dAramahuNA jIvassai asthi vijae niyamA / loAvayamavadhAyasthamucae tathimo deU // 22 // bhASyam / / TA vyAkhyA-astIti dvAramadhunA-sAmpratamavasaramApta, tatraitaducyate-jIvaH sana, pRthivyaadivikaardehmaatrruupH| sanniti siddhasAdhyatA na tu tato'nyo'stItyAzaGkApanodAyAha-astyanyazcaitanyarUpaH, tadapi mAtRcaitanyopA-12 dAnaM bhaviSyati paralokayApI tu na vidyate iti mohApohAyAha-vidyate 'niyamAt niyamena, tathA cAhahA'lokAyatamataghAtArtha nAstikAbhiprAyanirAkaraNAmucyata etat, tasya cAnantarodita evAbhiprAya iti sa phalAni vizeSaNAni, 'tatra' lokAyatamatavighAte kartavye 'ayaM vakSyamANalakSaNo 'hetuH' anyathAnupapattirUpo 4 yuktimArga iti gaathaarthH|| // 125 // jo ciMtei sarIre nasthi ahaM sa eva hoi jIvo ti / na hu jIyami asaMte saMsayauppAyao anno // 23 // bhASyam / / anukrama [32] ~253~ Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [23] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka CASESCAR [1] vyAkhyA-yazcintayati 'zarIreM' ana lokapratIte nAstyahaM 'sa evaM' cintayitA bhavati jIva iti / kathametadevamityAha-na yasmAjIve'sati mRtadehAdI saMzayotpAdakaH 'anya' prANAdiH, caitanyarUpatvAtsaMzayasyeti gAthArthaH // etadeva bhAvayatiA jIvassa esa dhammo jA IhA asthi nasthi vA jIvo / khANumaNussANugayA jaha IhA devadattassa // 24 // bhASyam // vyAkhyA-jIvasyaiSa khabhAva:-eSa dharmaH yA 'IhA' sadarthaparyAlocanAtmikA, kiMviziSTetyAha-asti nAsti | cA jIva iti, lokaprasiddhaM nidarzanamAha-'sthANumanuSyAnugatA' kimayaM sthANuH kiM vA puruSa ityevaMrUpA yehA| devadattasya jIvato dharma iti gAthArthaH // prakArAntareNaitadevAha siddhaM jIvassa asthittaM, saddAdevANumIyae / nAsao bhuvi bhAvassa, saho havai kevalo // 25 / / bhASyam / / vyAkhyA-siddhaM pratiSThitaM 'jIvasya upayogalakSaNasyAstitvaM, kuta ityAha-'zabdAdeva' jIva ityasmAdanumIyate, kathametadevamityAha-'nAsata' iti na asatA-avidyamAnasya 'bhuvi' pRthivyAM 'bhAvasya' padArthasya zabdo bhavati vAcaka iti, kharaviSANAdizabdaiyabhicAramAzaGkayAha-'kevala' zuddhaH anyapadAsaMsRSTaH, kharAvipadasaMsRSTAya viSANAdizabdA iti gAthArthaH // etadvivaraNAyaivAha bhASyakAra: asthiti nivyigappo jIvo niyamAu sahao siddhI / kamhA ? suddhapayattA ghaDakharasiMgANumANAo / / 26 // bhASyam / vyAkhyA-astIti nirvikalpo jIcA, 'nirvikalpa' iti niHsaMdigdhaH, 'niyamAt' niyamenaiva, pratipatrapekSayA| CRACC+ dIpa anukrama [32] Ch S ACSCLAS ~254~ Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] dazakAo hAri-vRttiH / / 126 / / Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [-] mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryuktiH [224...], bhASyaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH 'zabdataH siddhiH' vAcakAdvAcyapratIteH, etadeva praznadvAreNAha - 'kasmAt ' kuta etadevamiti ?, Aha-'zuddhapadatvAt' kevala padatvAjjIvazabdasya, ghaTakharazRGgAnumAnAdU, anumAnazabdo dRSTAntavacanaH ghaTakharazRGgadRSTAntAditi prayogArthaH, prayogastu- mukhyenArthenArthavAn jIvazabdaH, zuddhapadatvAd, ghaTazabdavat, yastu mukhyenArthenArthavAn na bhavati sa zuddhapadamapi na bhavati, yathA kharazRGgazabda iti gAdhArthaH // parAbhiprAyamAzaGkaya pariharannAha coyaga suddhapayattA siddhI jai evaM suNNasiddhi amhaM pi / taM na bhavai saMteNaM jaM sunaM sunagehUM va // 27 // bhASyam || vyAkhyA-uktavacchuddhapadatvAtsiddhiryadi jIvasya evaM tarhi zUnyasiddhirasmAkamapi, zUnyanaSTazabdasyApi zuddhapadatvAdityabhiprAyaH, atrottaramAha tanna bhavati yaduktaM pareNa, kuta ityAha-'satA' vidyamAnena padArthena 'yad' yasmAcchUnyaM zUnyamucyate, kiMvadityAha - zUnyagRhamiva, tathAhi - devadattena rahitaM zUnyagRhamucyate, nivRtto ghaTo naSTa iti, natvanayorjIvazabdasya jIvavadaca (vi) ziSTaM vAcyamastIti gAthArthaH // prakArAntareNAstitvapakSameva samarthayannAha micchA bhaas acer, je keI pAraloiyA / katA caivopabhottA ya, jai jIvo na vijai // 28 // bhASyam / / vyAkhyA- 'mithyA bhaveyuH' annRtAH syuH sarve'rdhA ye kecana pAralaukikA - dAnAdayaH, yadi kimityAha-kartA caiva karmaNaH upabhoktA ca tatphalasya, yadi jIvo na vidyate paralokapAyIti gAthArthaH // etadevAvyutpannazi dhyAnugrahArtha spaSTataramAha Forane & Personal Use City ~ 255~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasiddhiH // 126 // ibrary dig Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [28] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa pANidayAtavaniyamA baMbhaM dikkhA ya iMdiyaniroho / sabbaM nirasthayameyaM jai jIvo ma vijaI // 29 // bhASyam / / vyAkhyA-prANidayAtaponiyamAH karuNopavAsahiMsAviratyAdirUpAH, tathA 'brahma brahmacarya 'dIkSA ca' yAga-| lakSaNA 'indriyanirodha' pravrajyApratipattirUpaH, sarva 'nirarthaka' niSphalametat, yadi jIvo na vidyate paralomAkayAyIti gAdhArthaH // kiMca-ziSTAcarito mArgaH.ziSTaranagantavya' iti. tanmArgakhyApanAyAha loiyA veiyA ceva, tahA sAmAiyA viU / nizo jIvo piho dehA, ii savve vatthiyA / / 30 / / bhASyam / * vyAkhyA-loke bhavA loke vA viditA iti laukikA-itihAsAdikartAraH, evaM vaidikAzcaiva-traividyavRddhAH, tathA sAmayikA:-bripiTakAdisamayavRttayo 'vidvAMsaH' paNDitAH, nityo jIvo, nAnityaH, evaM pRthag 'dehAtra zarIrAdityevaM sarve vyavasthitAH, nAnyatheti gAthArthaH // etadeva vyAcaSTe loge acche nabhejo vee sapurIsadaddhagasiyAlo / samaejahamAsi gao tiviho divAisaMsAro // 31 / / bhASyam / / vyAkhyA-loke'cchedyo'bhedya AtmA paThyate, yathoktaM giitaasu-"acchedyo'ymbhedyo'ymvikaaryo'ymucyte| nityaH saMtatagaH sthANuracalo'yaM sanAtanaH // 1 // " ityAdi / tathA vede sapurISo dagdhaH zRgAlaH paThyata iti, yathoktam-zRgAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate, adhApurISo dahyate AkSodhukA asya prajAH prAdulAbhevanti" ityAdi / tathA samaye "ahamAsIgajaH" iti paThyate, tathA ca buddhavacanam-"ahamAsaM bhikSavo 1 AyahimAsaMgaja iti / ahati pra. 2 kSudhA rahitA iti vi* pa0. anukrama [32] HA-%DERARM daza022 atha jIvasvarupam prakAzyate ~256~ Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [30] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [32] dazavaikA hastI, SaDdantaH zasaMnibhaH / zukaH paJjaravAsI ca, zakunto jiivjiivkH||1||" ityAdi / tathA vividhorapaDUjIvahAri-vRttiH divyAdisaMsAraH kaizcidiSyate, devamAnuSatiryagabhedena, AdizabdAcaturvidhaH kaizcinnArakAdhikyeneti gaathaarthH||nikaadhyk atraiva prakArAntareNa tadastitvamAha jIvasvarUpaM // 127 // asthi sarIravihAyA painiyayAgArayAibhAvAo / kuMbhassa jaha kulAlo so mutto kammajogAo // 32 // bhASyam // vyAkhyA-asti zarIrasya-audArikAdervidhAtA, vidhAteti kartA, kuta ityAha-'pratiniyatAkArAdisAvAt AdimatpratiniyatAkAratkhAdityarthaH, dRSTAntamAha-kumbhasya yathA kulAlo vidhAtA / kulAlavadevamasAdAvapi mUrtaH prAmotIti viruddhamAzaGkaya pariharannAha-'sa' AtmA yaH zarIravidhAtA asI mUtaH 'karmayogA-18 diti mUrtakarmasaMbandhAditi gAthArthaH / atraiva ziSyavyutpattaye'nyathA tadhaNavidhimAha phariseNa jahA vAU, gijyAI kAyasaMsio / nANAIhiM tahA jIvo, gijhAI kAyasaMsio / / 33 / / bhASyam / / vyAkhyA-'sparzana' zItAdinA yathA vAyudyate 'kAyasaMstoM dehasaMgataH adRSTo'pi, tathA 'jJAnAdibhiH' jJAnadarzanecchAdibhirjIvo gRhyate 'kAyasaMstoM dehasaMgata iti gAthArthaH // asakRdanumAnAdastitvamuktaM jIvasya, anumAnaM ca pratyakSapUrvakaM, na cainaM kecana pazyantIti, tatazvAzobhanametadityAzaGkayAhaaNidiyaguNaM jIvaM, dunneyaM maMsacakkhuNA / siddhA pAsaMti savvannU, nANasiddhA ya sAhuNo // 34 // bhASyam // 127 // vyAkhyA-'anindriyaguNam' avidyamAnarUpAdIndriyagrAhyaguNaM 'jIvam' amUrtatvAdidharmakaM 'durjeyaM durlakSa ~ 257~ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [224...], bhASyaM [34] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa |'mAMsacakSuSA' chadmasthena, pazyanti siddhAH sarvajJAH, aJjanasiddhAdivyabacchedArtha sarvajJagrahaNaM, tatazca RSabhAdaya ityarthaH, jJAnasiddhAzca sAdhayo-bhavasthakevalina iti gAdhArthaH // sAmpatamAgamAdastitvamAha attavavaNaM tu satyaM dihA ya tao aiMdiyANapi / siddhI gahaNAINaM taheva jIvassa vinneyA / / 35 / / bhASyam // .. vyAkhyA-AsavacanaM tu zAstram , Apto-rAgAdirahitaH, tuzabdo'vadhAraNe, Aptavacanameva, anenApauruSeyavyavacchedamAha, tasyAsaMbhavAditi / 'dRSTA ca tata' iti upalabdhA ca tataH-AsavacanazAstrAt 'atIndriyANAmapi indriyagocarAptikrAntAnAmapi, 'siddhiH grahaNAdInA'miti upalabdhizcandroparAgAdInAmityarthaH, tathaiva jIvasya vijJeyeti, atIndriyasyApyAptavacanaprAmANyAditi gAthArthaH // mUladvAragAthAyAM vyAkhyAtamastitvadvAram, adhunA'nyatvAdidvAratrayavyAcikhyAsurAha aNNattamaguttattaM nizarta ceva bhaNNae samayaM / kAraNaavibhAgAIheUhiM imAhi gAhAhiM / / 36 // bhASyam / / vyAkhyA-anyatvaM dehAdU amUrtatvaM svarUpeNa nityatvaM caiva-pariNAminityatvaM bhaNyate 'samakam' ekaikena hetunA tritayamapi yugapaditi-ekakAlamityarthaH, 'kAraNAvibhAgAdibhiH' vakSyamANalakSaNahetubhiH 'hamAbhiH' timabhirniyuktigAdhAbhireveti gaathaarthH|| kAraNavibhAgakAraNaviNAsabaMdhassa paJcathAbhAvA / viruddhassa ya atthassApAumbhAvAviNAsA ya / / 225 / / vyAkhyA-'kAraNavibhAgakAraNavinAzavandhasya pratyayAbhAvAditi abrAbhAvazabdaH pratyekamabhisaMvadhyate, kA anukrama [32] ~258~ Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + | bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 225], bhASyaM [ 36 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH dazavaikA0 raNavibhAgAbhAvAt na khalu jIvasya paTAderiva tantvAdikAraNavibhAgo'sti, kAraNAbhAvAdeva / evaM kAraNahAri-vRttiH tu vinAzAbhAve'pi yojyaM, tathA bandhasya-jJAnAvaraNAdipudgalayogalakSaNasya pratyayAbhAvAt hetutvAnupapatteH, Sandhasyeti badhyamAnavyatiriktabandhajJApanArthamasamAsaH, vyatirekI cAyamanvayavyatirekAvarthasAdhakAviti drsh|| 128 // OM nArthamiti tathA viruddhasya cArthasya paTAdinAze bhasmAdekhi 'aprAdurbhAvAdavinAzAca' aprAdurbhAve'nutpattau + satyAmavinAzAca hetoH jIvasya nityatvaM, nityatvAdamUrtatvam, amUrtatvAcca dehAdanyatvamiti pratipattyAnuguNyato vyatyayena sAdhyanirdezaH / vakSyati ca niyuktikAra:- 'jIvassa siddhamevaM, nicattamamuttamannantaM' iti gAthAsamAsArthaH / vyAsArthastu bhASyAdavaseyaH, tatrAvyutpannavineyAsaMmohanimittaM yathopanyAsaM tAvadvArANi vyAkhyAya pazcAnniryuktikArAbhiprAyeNa mIlayiSyatItyata Aha annati dAramahuNA anno dehA gihAu puriso vva / tajjIvatastarIriyamayaghAyatthaM imaM bhaNiyaM // 37 // bhASyam // vyAkhyA-anyo dehAditi dvAramadhunA, tadetadvyAkhyAyate-anyo dehAt, jIva iti gamyate, gRhAdigatapuruSavaditi dRSTAntaH, tadbhAve'pi tatrAniyamato bhAvAditi heturabhyUhyaH, na cAsiddho'yaM, mRtadehe'darzanAt, prayogaphalamAha-tajjIvataccharIravAdimatavighAtArtham 'idaM' prayogarUpaM bhaNitamiti gAthArthaH // prayogAntaramAha dehiMdiyAirito AyA khalu tadubaladdhaatthANaM / tabbigame'vi saraNao gehagavakkhehiM puriso vva // 38 // bhASyam // 1 niryukamUladvArApekSA saMgRhItArthavAcakA gAthA niyuktiH, tasyAzca yadvivaraNaM taddhApyaM karttA tvanayoreka evobhayorapIti vi0 pa For ane & Personal Use Oily ~ 259~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM // 128 // ibrary dig Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] 388 dIpa vyAkhyA-khaluzabdaH vizeSaNArthatvAtkathaJcidehendriyAtirikta Atmeti pratijJArthaH, 'tadupalabdhArthAnA miti saMbhavataH parAmarzatvAt indriyopalabdhArthAnAM tadvigame'pi' indriyavigame'pi smaraNAditi hetvarthaH, smaranti cAndhavadhirAdayaH pUrvAnubhUtaM rUpAdIti, gehagavAkSaiH puruSavaditi dRSTAntaH / prayogastu-kathazcidehendriyAtirikta AtmA, tadvigame'pi tadupalabdhArthAnusmaraNAta, paJcavAtAyanopalabdhArthAnusmartRdevadattavaditi gAthArthaH // indri-18 yopalabdhimattvAzaGkApohAyAha na : iMdivAI upaladdhirmati vigaesu visayasaMbharaNA / jaha gehagavakhehiM jo aNusariyA sa ubalazA / / 39 // bhASyam / / vyAkhyA-na punarindriyANyevopalabdhimanti-draSTaNi, kuta ityAha-vigateSvindriyeSu viSayasaMsmaraNAt-tahItarUpAdyanusmRterandhavadhirAdInAmiti, nidarzanamAha-yathA gehagavAkSaH karaNabhUtaiH dRSTAnAnanusmaran yo'nusmartA sa upalabdhA, na tu gavAkSAH, evamatrApIti gAthArthaH // uktamekena prakAreNAnyatvadvAram, adhunA a-121 mUtedvArAvasara ityAha bhASyakAra: saMpayamamuttadAraM aiMdiyattA acheyabheyattA / rUvAivirahao vA aNAipariNAmabhAvAo // 40 // bhASyam / vyAkhyA sAmpratamamUrtadvAraM, tadvyAkhyAyate, amUrtI jIvaH, 'atIndriyatvAt' dravyendriyAgrANatvAt , acchedyAbheyatvAt-khaDgazUlAdinA, rUpAdivirahatazca-arUpatvAdityarthaH / tathA 'anAdipariNAmabhAvAditi khabhA- vato'nAdyamUrtapariNAmatvAditi gAthArthaH / / anukrama [32] 45454 % % %* 5 ~260~ Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazavaikA. hAri-vRttiH sUtrAMka SaDjIvanikAdhya jIvasvarUpaM // 129 // dIpa anukrama [32] uttamatthANuvalaMbhA taheva samvannuvayaNI ceva / loyAipasiddhIo jIvo'muco ti nAyanvo // 41 // bhASyam // . vyAkhyA-chadmasthAnupalambhAdU' avadhijJAniprabhRtibhirapi sAkSAdagRhyamANatvAt, tathaiva 'sarvajJavacanAcaiva |satyavatavItarAgavacanAdityarthaH, "lokAdiprasiddhe' lokAdAvamUrtatvena prasiddhatvAt, AdizabdAvedasamayapa|rigrahaH, amUrtI jIva iti jJAtavyA, sarvatraiveyaM pratijJeti gAdhAthaiH / uktamamUteMdvAram, adhunA nityatvadvAraprastAvaH, tathA cAha bhASyakAra: Nighotti dAramahuNA Niko aviNAsi sAsao jIvo / bhAvatte sai jammAbhAvAu naI va vinneo // 42 // bhASyam // vyAkhyA-'nitya' iti nityadvAramadhunA'vasaraprAptaM, tayAcikhyAsayA''ha-nityo jIva iti, etAvatyucyamAne parairapi saMtAnasya nityatvAbhyupagamAtsiddhasAdhyateti tannirAkaraNAyAha-avinAzI-kSaNApekSayApina niranvayanAzadharmA, evamapi parimitakAlAvasthAyI kaizcidiSyate-'kampavAI puDhavI bhikkhU veti vacanAttadapohAyAha-zAzvata' iti sarvakAlAvasthAyI, kuta ityAha-bhAvatve sati vastutve satItyarthaH, 'janmAbhAvAt' anutpatteH 'nabhovaMda' AkAzavadvijJeyaH, bhAvatve satIti vizeSaNaM kharaviSANAdivyavacchedArthamiti gAdhArthaH // hetvantarANyAha 1 kalpasthAyinI pRthvI nikSayo pA. 2 na 5 vAyaM manurnabho'jhiro yatI' (ti0 1-1-24)lyanena nabhakhavityeva syAditi, lokaprasiddhacchAndasazabdasAdhanamUlasvAttaraprayAsasya, ata eva 'namo'ziromanuSAM netyupasaMkhyAna miti vaidikyAmAkhyAtavAn dIkSitaH, kaibaTo bhASyapradIpe'pi 'upasaMsthAnAnyetAni chandoviSayANIsAhu riti | jamAda, nabho'syAzrayatveneti mabhakhacchanda vyutpAdayAmAmuna vyAkhyAkArA ataH vaayushbdpyoybyaakhyaane| SAEXA4 // 129 // ~261~ Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa saMsArAo AlovaNAu taha paNabhinnabhAvAne / khaNabhaMgavighAvatthaM bhaNi teloNAvaMsIhiM / / 43 / / bhASyam / / vyAkhyA-saMsArAditi saMsaraNa saMsArastasmAt, sa eva nArakaH sa eva tiryagAdiriti nityA, 'Aloca-18 nAditi AlocanaM-karomyahaM kRtavAnahaM kariSye'hamityAdirUpaM trikAlaviSayamiti nityaH, tathA 'pratyabhijJAbhAvAt sa eSa iti pratyabhijJApratyaya AvidvavaGgAnAdisiddhaH tadabhedagrAhIti nisya iti, uktAbhidhAnaphalamAha-kSaNabhaGgavighAtAthai niranvayakSaNikavastuvAdavighAtArtha bhaNitaM trailokyadarzibhiH' tIrthakaraiH etadanantaroditaM, na punareSa eva paramArtha iti gAthArthaH // etadeva darzayati loge bee samae niko jIvo bibhAsao amhaM / iharA saMsArAI savvaMpi na jujjae tassa / / 44 / bhASyam // vyAkhyA-loke-'nainaM chindanti zastrANI'tyAdivacanaprAmANyAt, vede 'sa eSa akSayoja' ityAdizrutiprAmANyAt samaye 'na prakRtirna vikRtiH puruSa' iti vacanaprAmANyAt, kimityAha-nityo jIva-apacyutAnutpannasthiraikakhabhAvaH, ekAntanitya eva, na caitanyAyyam, ekakhabhAvatayA saMsaraNAdivyavahArocchedaprasaGgAditi vakSyati, ata Aha-'vibhASayA'smAkaM' vikalpena-bhajanayA syAnnitya ityAdirUpayA nyArthAdezA-1 nityaH paryAyArthAdezAdanitya ityarthaH, 'itarathA' yadyevaM nAbhyupagamyate tataH 'saMsArAdi' saMsArAlocanAdi sa-2 vimeva na yujyate 'tasya' AtmanaH, khabhAvAntarAnApattyA ekakhabhAvatayA vArtamAnikabhAvAtirekeNa bhAvAnta-18 rAnApatteH, evamamUrtasvAnyatvayorapi vibhASA veditavyA, anyathA vyavahArAbhAvaprasaGgAta, ekAntAmUrtasyai OM5575555 anukrama CASSES [32] ~ 262~ Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [44] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata pajIvanikAdhya jIvasvarUpaM sUtrAMka dIpa anukrama dazakAkAntadehabhinnasya cAtipAtAdyasaMbhavAdityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate, akSaragamanikAmAnatvAtmArabhbhasyeti hAri-vRttiH4gAdhArthaH // evamanyatvAdidvAratrayaM vyAkhyAyAdhikRtaniyuktigAthA vyAcilyAsurAha ___kAraNaavibhAgAmao kAraNaaviNAsao ya jIvassa / nizcattaM vineyaM AgAsapaDANumANAo // 45 // bhASyam // vyAkhyA-'kAraNAvibhAgAt' paTAdestanvAderiva kAraNavibhAgAbhAvAdityarthaH, 'kAraNAvinAzatazca' kAramINAvinAzazca kAraNAnAmevAbhAvAt, kimityAha-jIvasya Atmano nityatvaM vijJeyam, kuta ityAha-A kAzapaTAnumAnAt' atrAnumAnazabdo dRSTAntavacanaH, AkAzapaTadRSTAntAt / tatazcaivaM prayoga:-nitya AtmA, svakAraNavibhAgAbhAbAda, AkAzavat, tathA kAraNavinAzAbhAvAda, AkAzavadeva, yastvanityastasya kAraNavibhAgabhAvaH kAraNavinAzabhAvo vA yathA paTasyeti vyatirekA, paTAddhi tantavo vibhajyante vinazyanti | ceti nityatvasiddhiH / nityatvAdamUrtaH, amUrtatvAddehAdanya iti gAthArthaH // niyuktigAthAyAM kAraNavibhAgAbhAvAtkAraNavinAzAbhAvAceti dvAradvayaM vyAkhyAya sAmprataM bandhasya pratyayAbhAvAditi vyAcikhyAsurAha4A heppabhavo baMdho jammANatarahayassa no jutto / tajjogavirahao khalu corAighaDANumANAo // 46 // bhASyam // vyAkhyA-hetuprabhavoM' hetujanmA 'bandhoM jJAnAvaraNAdipudgalayogalakSaNaH, 'janmAnantarahatasya utpattyananta-| ravinaSTasya 'na yuktoM' na ghaTamAnaH 'tayogavirahata' iti tai:-bandhahetubhirmidhyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogalakSaNairyo yogaH-saMvandhastadvirahataH-tadabhAvAdeva, khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt, 'caurAdighaTAnumAnA'dityanu [32] // 130 ~263~ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [225...], bhASyaM [46] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa mAnazabdo dRSTAntavacanA, caurAvighaTAdidRSTAntAt, na hi utpattyanantaravinAzI cauracauryakriyAbhAvena badhyate, sthAyI hi ghaTo jalAdinA saMyujyate iti vyatirekArthaH, prayogazcAtra-na kSaNika AtmA, bandhapratyayatvAcIradAvat, nityatvAmUrtatvadehAnyatvayojanA pUrvavaditi gAthArthaH // niyuktigAthAyAM bandhasya pratyayAbhAvAditi vyAkhyAtam , adhunA 'viruddhasya cArthasyAprAdurbhAvAvinAzAceti vyAkhyAyate aviNAsI khalu jIvo vigAraNuvalaMbhao jahAgAsaM / ubalanbhaMti vigArA kuMbhAiviNAsivvANaM / / 47 / / bhASyam / / lA vyAkhyA-avinAzI khalu jIvo, nitya ityarthaH, kuta ityAha 'vikArAnupalambhAt ghaTAdivinAze kapAlAdivadvizeSAdarzanAd, yathA''kAzam-AkAzavadityarthaH, etadeva spaSTayati-upalabhyante vikArA' dRzyante kapAlAdayaH kumbhAdivinAzidravyANAM, na caivamatretyabhiprAyaH, nityakhAmUrtatvadehAnyatvayojanA pUrvavat, iti gAthArthaH / prakRtasaMbahAmeva niyuktigAthAmAha nirAmayAmayabhAvA bAlakayANusaraNAduvatthANA / suttAIhiM agahaNA jAIsaraNA thaNabhilAsA / / 226 // vyAkhyA-nirAmayAmayabhAvAt nirAmayasya-nIrogasyA''mayabhAvAda-rogotpatteH, upalakSaNaM caitat sAmayapAnirAmayabhAvasya, tathA caivaM vaktAra upalabhyante-pUrva nirAmayo'hamAsaM sampati sAmayo jAtaH sAmayo thA| nirAmaya iti, na caitanniranvayalakSaNavinAzinyAtmanyupapadyate, utpatyanantarAbhAvAditi prayogArthaH, prayogastu-avasthita AtmA, anekAvasthAnubhavanAt, bAlakumArAdyavasthAnubhavitRdevadattavat, nityatvAdamUrtaH || OMOMOMOMOMOMOMOMOMOM5 OMOMOMOM% 555 anukrama [32] ~264~ Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [226], bhAjyaM [47] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [32] dazakA0 amUrtatvAdehAvanya iti yojanA sarvatra kAryA / tathA 'bAlakRtAnusmaraNAt kRtazabdo'trAnubhUtavacanaH, tatazca paDjIvahAri-vRtsivAlAnubhUtAnusmaraNAt, tathA ca bAlenAnubhUtaM vRddho'pyanusmaran dRzyate, na ca anyenAnubhUtamanyaH smarati nikAdhya0 atiprasavAt, na cedamanusmaraNaM bhrAntaM, bAdhA'siddheH, na ca hetuphalabhAvanivandhanametat, niranvayakSaNavinA- jIvasvarUpaM // 131 // zapakSe tasyaivAsiddheH, hetoranantarakSaNe'bhAvApatteH, asatazca sadbhAvavirodhAditi prayogArthaH, prayogastu-aba-18 sthita AtmA, pUrvAnubhUtArthAnusmaraNAt, tadanyaivaMvidhapuruSavat / upasthAnAditi karmaphalopasthAnamatra gRhyate. yayenopAtaM karma sa eva tatphalamupabhule, anyazca kriyAkAlo'nyazca phalakAla:, ekAdhikaraNaM caitadyam , a-12 nyathA khakRtavedanAsiddheH, anyakRtAnyopabhogasya nirupapattikatvAt, kRtanAzAkRtAbhyAgamaprasaGgAt, saMtAnapakSe'pi kartRbhoktRsaMtAnino nAvAvizeSAta, zaktibhedAt, tasyaiva tathAbhAvAbhyupagame nityatvApatteriti prayogArthaH, prayogazca-avasthita AtmA, khakRtakarmaphalavedanAt, kRSIvalAdivat / zrotrAdibhiragrahaNAt-17 zrotrAdibhirindriyairaparicchitteH, na ca zrotrAdibhiraparicchidyamAnasya asatvam, avagrahAdInAM khasaMvedanaTAsiddhatvAt, bauddhairapyatIndriyajJAnAbhyupagamAt, jJAnasya ca guNatvAt, guNasya ca guNinamantareNAbhAvAt, prAktanajJAnasyaiva guNitvAnupapatteH, tasyApi guNatvAditi prayogArthaH, prayogazca-nitya AtmA, guNikhe satyatIndriyatvAt, AkAzavat / tathA jAtismaraNAditi, jAteratikrAntAyAH smaraNAt, na cedamanusmaraNamananubhUtasyAnyAnubhUtasya ca bhavati, atiprasaGgAt, dRzyate ca kacididaM, na cAsau pratArakA, tatkathitArthasaMvA 156-05-45-56056456056456 all // 131 // ~265~ Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [226], bhASyaM [47] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa danAt, anubhavAvizeSe sarveSAmeva kamAnna bhavatIti ceda, ucyate, karmapratibandhAd dRDhAnubhavAbhAvAd, iha loke'pi sarveSAM sarvatrAnusmaraNAdarzanAt, na khalu iha loke sarvatrAnusmaraNadarzanaM, tadihApi, kaci-18/ dajAtI sarveSAmastviti cenna, naSTacetasAM sarvatrAnusmaraNazUnyena vyabhicArAditi prayogArthaH, prayogazca bAla kRtAnusmaraNavadraSTavya iti / tathA stanAbhilASAditi, tadharjAtabAlakasyApi stanAbhilASadarzanAt, na cAnyakAlAnanubhUtastanapAnasyAyamupapadyate, prayogazca-tadahAtabAlakasyA''yastanAbhilASo'bhilASAntarapUrvaka, abhilASatvAd , tadanyastanAbhilASavat , tadvadaprathamatvasAdhanA viruddho heturiti cenna, prathamasvAnubhavena vAdhanAt, 'asati ca bAdhane viruddha' iti nyAyAd, anyathA hetUcchedaprasaGgAdityatra bahu vaktavyaM tattu nocyate, | akSaragamanikAmAtrasya prastutatvAditi / nityAdikriyAyojanA pUrvavaditi niyuktigAthArthaH // etAmeva niyu-18 |ktigAthA lezato vyAcikhyAsurAha bhASyakAra: rogassAmayasannA bAlakayaM jaM juvA'NusaMbharai / jaM kayamannaMmi bhave tassevannatthuvatthANA / / 48 // bhASyam / / vyAkhyA-rogasyAmaya iti saMjJA, bAlakRtaM kimapi vastu 'yadU' yasmAguvAunusmarati, tathA yatkRtamanyasmin dAbhave-kuzalAkuzalaM karma tasyaiva-karmaNo'nyatra-bhavAntare upasthAnAta, sarvatra bhAvArthapojanA kRtaiveti gaathaarthH|| Niyo maNiviyattA khaNio navi hoi jAisaMbharaNA | thaNaabhilAsA ya tahA amabho nau mimmajana ghaDo / / 49 // bhAcyam / / anukrama [32] JamEAL ~266~ Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 132 // Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + | bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niryukti: [ 227], bhASyaM [49] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH vyAkhyA - nitya iti, sarvatra kriyAbhisaMbadhyate, atIndriyatvAt zrotrAdibhiragrahaNAdityarthaH, 'vijJeyo' jJAtavyaH / tathA ca jAtismaraNAta, pAThAntaraM vA 'kSaNiko na bhavati jAtismaraNAditi, etadapyaduSTameva, vi| dhipratiSedhAbhyAM sAdhyArthAbhidhAnAt, stanAbhilASAcca, tathA amayo'yamAtmA, natu mRnmaya iva ghaTaH, tatazcAkAraNa ityarthaH / etadapi nityatvAdiprasAdhakamiti niyuktigAthAyAmanupanyastamapyuktaM sUkSmadhiyA bhASyakAreNeti gAdhArthaH // tRtIyAM niyuktigAthAmAha sabvannuvadidvattA sakammaphalabhoyaNA amuttattA / jIvassa siddhamevaM nicattamamuttamannantaM // 227 // vyAkhyA- 'sarvajJopadiSTatvAditi nityo jIva iti sarvajJoktatvAt, avitathaM ca sarvajJavacanaM, tasya rAgAdirahitatvAditi / tathA 'svakarmaphalabhojanAditi khopAttakarmaphalabhogAdityarthaH, upasthAnAdetanna bhiyata iti cenna, abhiprAyAparijJAnAt, tatra hi yena kRtaM tasminneva kartari karmopatiSThata ityuktaM tacaikasminnapi janmani saMbhavati, idaM tvanyajanmAntarApekSayA'pi gRhyata iti na doSaH / tathA 'amUrtatvAditi mUrtirahitatvAd, etadapi zrotrAdibhiragrahaNAdityasmAnna bhidyata iti cenna, tatra hi zrotrAdibhirna gRhyate ityetaduktam, iha tu tatsvarUpameva niyamyate iti, sUrtAnAmapi zrotrAdibhiragrahaNAditi / dvAratrayamapyupasaMharannAha-jIvasya siddhamevaM nityatvamamUrtatvamanyatvamiti gAthArthaH // mUladvAragAthAdvaye vyAkhyAtamanyatvAdidvAratrayam idAnIM 4 // 112 // kartRdrArAvasaraH, tathA cAha Fore&Personal Use City pajIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM ~267~ anbrary dig Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [227...], bhASyaM [50] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] kattatti dAramahuNA sakammaphalabhoiNo jabho jIvA / vANiyakisIvalA isa kavilamayanisehaNaM eyaM // 50 // bhASyam // vyAkhyA-karteti dvAramadhunA-tadetadvyAkhyAyate, khakarmaphalabhogino yato jIvAstataH kartAra iti, vaNikaSI-|| calAdaya iva, ma hAmI akRtamupabhuJjate iti prayogArthaH, prayogastu-kartA''tmA, khakarmaphalabhokRtvAt , karekAdivat / aidamparyamAha-kapilamataniSedhanametat sAMkhyamatanirAkaraNametat, tatrAkartRvAdapasiDeriti gaathaarthH|| mUladvAragAthAdvaye vyAkhyAtaM kartRdvAram, idAnI dehavyApitvadvArAvasara ityAha bhASyakAra: vAvitti dAramahuNA dehabbAvI mao'ggiuNhaM va / jIvo nau savvagao dehe liMgovalaMbhAo / / 51 / / bhASyam / / NI vyAkhyA-vyApIti dvAramadhunA-tadetadayAkhyAyate, 'dehavyApI zarIramAnaM vyAptuM zIlamasyeti tathA 'mata' iSTaH pravacanajJaiH jIvo, natu sarvaga iti yogaH, tuzabdasyAvadhAraNArthavAnna cANvAdimAtrA, kuta ityAha-'dehe| liGgopalambhAt' zarIra evaM sukhAditallikopalabdhaH, agyauSpayavat, uSNatvaM hAgniliI nAnyatrAgneH na ca nA-1 prAviti [gAthA pryogaarthH| prayogastu-zarIraniyatadeza AtmA, parimitadeze liTopalabdheH, anyoSNyavat iti | gAthA: / / vyAkhyAtA prathamA mUladvAragAthA, sAmprataM dvitIyA vyAkhyAyate-tatra prathamaM guNItyAdyadvAraM, tavyA|cikhyAsayA''ha bhASyakAra: ahuNA guNitti dAraM hoda guNehiM guNitti vinneo| te bhogajogauvaogamAi ruvAi va paDassa / / 52 // bhASyam / / vyAkhyA-adhunA guNIti dvAraM-tadetadvayAkhyAyate, bhavati guNairhi guNI, na tavyatirekeNa 'iti evaM vi. *MXXXSEX dIpa anukrama [32] daza023 ~268~ Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [227...], bhASyaM [2] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama ka jJeyaH, amena guNaguNinormedAbhedamAha, te bhogayogopayogAdayo guNA iti, AdizabdAdamaHkhAdiparigrahaH. 4 SaDjIvahAri-vRttiH nidarzanamAha-rUpAdaya iva ghaTasya guNA iti gAthArthaH / / vyAkhyAtaM mUladvAragAthAyAM guNidvAram, adhunorva-nikAdhya. gatidvArASasara ityAha bhASyakAra: jIvasvarUpaM // 13 // uDuMgaitti ahuNA agurulahuttA sabhAvaur3agaI / diTuMtalAuerNa eraMDaphalAiehiM ca / / 53 // bhASyam / / vyAkhyA-UrddhagatirityadhunA dvAraM-tadetadvyAkhyAyate, agurulaghutvAtkAraNAtsvabhAvataH karmavipramuktaH sarvagatiH, jIva iti gamyate, yadyevaM tarhi kathamadho gacchati?, atrAha-dRSTAntaH 'alAvunA' tumbakena, yathA tatva bhAvata UrdhvagamanarUpamapi mRllepAjale'dho gacchati tadapagamAdUrvamA jalAntAd, evamAtmA'pi karmalepAro Tra gacchati tadapagamAdUrvamA lokAntAditi / eraNDaphalAdibhizca dRSTAnta iti, anena dRSTAntabAhulyaM darzayati, pAyathA cairaNDaphalamapi bandhanaparibhraSTamUrddha gacchati, AdizabdAdagnyAdiparigraha iti gAthArthaH // vyAkhyAtaM dvi4AtIyamUladvAragAthAyAmUrdhvagatidvAraM, sAmprataM nirmayadvAravyAcikhyAsayA''ha amao ya hoi jIvo kAraNavirahA jaheca AgAsaM / samarva ca hoaniccaM mimmavaghaDataMtumAIyaM // 54 / bhASyam / vyAkhyA-amayazca bhavati jIvaH, na kimmayo'pItyarthaH, kuta ityAha-kAraNavirahAt' akAraNatvAt , ya- // 13 thaivAkAzam-AkAzavadityarthaH, samayaM ca vastu bhavatyanityam, etadeva darzayati-mRnmayaghaTatantvAdi, yathA IPEARNA [32] JamaicationFoll ~ 269~ Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [227...], bhASyaM [14] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa munmayo ghaTastantumayaH paTa ityAdi, na punarAtmA, nitya iti darzitam / Aha-asmin dvAre sati 'amayo natu| mRnmaya iva ghaTa' iti prAkimarthamuktamiti, ucyate, ata eva dvArAdanugrahArthamuktamiti lakSyate, bhavati cAsakacvaNAdakRcchreNa parijJAnamityanugrahaH, atigambhIratvAdbhASyakArAbhiprAyasya na (vA) vayamabhiprAya vidma iti / / anye tvabhidadhati-anyakartRkaivAsI gAtheti gaathaarthH|| vyAkhyAtaM dvitIyamUladvAragAthAyAM nirmayadvAram, adhunA sAphalyadvArAvasaraH, tathA cAha bhASyakAra: sAphaladAramahuNA niccAniccapariNAmijIvammi / hoi tayaM kammANaM iharegasabhAvao'juttaM // 55 // bhASyam / / vyAkhyA-sAphalyadvAramadhunA-tadetadvyAkhyAyate, nityAnitya eva pariNAmini jIva iti yoga, bhavati tat sAphalyaM kAlAntaraphalamadAnalakSaNam , keSAmityAha-karmaNAM-kuzalAkuzalAnAM, kAlabhedena kartRbhoktapariNA-II2 mabhede satyAtmanastadubhayopapatteH karmaNAM kAlAntaraphalapradAnamiti, 'itarathA' punaryayevaM nAbhyupagamyate tata ekasvabhAvatvataH kAraNAdayuktaM 'tat' karmaNAM sAphalyamiti, etaduktaM bhavati-yadi nitya AtmA kartRvabhAva eva kuto'sya bhogaH?, bhoktRkhabhAvatve cAkartRvaM, kSaNikasya tu kAladvayAbhAvAdevaitadubhayamanupapannam , ubhaye hai ca sati kAlAntaraphalapradAnena karma saphalamiti gAthArthaH / / dvitIyamUladvAragAthAyAM vyAkhyAtaM sAphalyadvAram, adhunA parimANadvAramAha bhASyagAthA 49 anyabhAgaH anukrama [32] JamEacharHAR ~270~ Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [227...], bhASyaM [56] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [32] dazavakA0 jIvassa u parimANaM vistharapao jAva logamettaM tu / ogAhaNA ya suhumA tassa paesA asaMkhejA / / 56 // bhASyam // 44 SaDjIvahAri-vRttiH hA vyAkhyA-jIvasya tu parimANaM vitatasya 'vistarato vistareNa yAvallokamAtrameva, etaca kevalisamudghAtaca- nikAdhyaka turthesamaye bhavati, tatrAvagAhanA ca 'sUkSmA' vitataikaikapradezarUpA bhavati, 'tasya' jIvasya pradezAzcAsaMkhyeyAH jIvasvarUpaM // 134 // saveM eva lokAkAzapradezatulyA iti gAdhArthaH / / anekeSAM jIvAnAM gaNanAparimANamAha pattheNa va kulaeNa va jaha koi miNeja savvadhannAI / evaM mavijamANA havaMti logA arNatA u / / 57 // bhASyam / / vyAkhyA-'prasthena vA catu:kuDavamAnena 'kuDacena vA catuHsetikAmAnena yathA kazcittamAtA minuyAt 'sa-15 vidhAnyAni' bIyAdIni evaM mIyamAnA asadbhAvasthApanayA bhavanti lokA anantAstu, jIvabhUtA iti bhaavH|| Aha-yadyevaM kathamekasminneva te loke mAtA iti?, ucyate, sUkSmAvagAhanayA, yatraikastatrAnantA vyavasthitAH, iha tu pratyekAvagAhanayA cintyante iti na doSaH, dRSTaM ca cAdaradravyANAmapi pradIpaprabhAparamANvAdInAM tathApariNAmato bhUyasAmekatraivAvasthAnamiti gAthArthaH // vyAkhyAtaM dvitIyamUladvAragAthAyAM parimANadvAra, tadvayA-1 khyAnAca dvitIyA mUladvAragAthA jIvapadaM ceti / sAmprataM nikAyapadaM vyApiNyAmurAha-- __NAmaM ThavaNasarIre gaI NikAya sthikAya davie ya / mAjagapajavasaMgahamAre saha bhAvakAe ya / / 228 // vyAkhyA-nAmasthApane kSuNNe, zarIrakAya:-zarIrameva, tatprAyogyANusaMghAtAtmakatvAt, gatikAyo-yo bhavA-II ntaragatI, sa ca taijasakArmaNalakSaNaH, nikAyakAya:-SaDjIvanikAyA, astikAyo-dharmAstikAyAdiH, dravya *SHAR JanEcuadTM ~ 271~ Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [228], bhASyaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] kAyazca-vyAdighaTAdidvavyasamudAyaH, mAtRkAkAyaH tryAdIni mAtRkAkSarANi, paryAyakAyo dveSA-jIvAjIMvabhedena, jIvaparyAyakAyo-jJAnAdisamudAyaH, ajIvaparyAyakAyo-rUpAdisamudAyaH, saMgrahakAyA-saMgrahakaza-IN bdavAcyavikaTukAdivat, bhArakAya:-kApotI, vRddhAstu vyAcakSate-'ego kAo duhA jAo, ego ciTThaha 4 ego maario| jIvaMto maeNa mArio, tallava mANava! keNa heuNA? // 1 // udAharaNam-ego kAharo talAe do ghaDA pANiyassa bhareUNa kAvoDIe vahai, so ego AukAyakAyo dosu ghaDesu duhA kao, tao so kAharo gacchaMto pakkhalio, ego ghaDo bhaggo, tammi jo AukkAo so mao, iyarammi jIvai, tassa abhAve so'vi bhaggo, tAhe so teNa pubvamaeNa mArio tti bhaNNai / ahavA-ego ghaDo AukkAyabhario, dAtAha tamAukArya duhA kAUNa addho tAvio, so mao, atAvio jIvai, tAhe so'vi tatva pakkhitto, taNa maeNa jIvaMto mArio tti / esa bhArakAo gao / bhAvakAyazcaudayikAdisamudAya:, iha ca nikAyaH kAya ityanarthAntaramitikRtvA kAyanikSepa ityaduSTa eveti gaathaarthH|| dIpa anukrama [32] 1 ekA kAyo vidhA jAta ekattipatieko mataH / jIvana matena mAritaH tApamAna! kena hetunA ||1||udaahrnn ekA kApotIkakhaTAkA dvI pA. nAyastha ghaTI matvA kApokhA bahati. sa eko'pkAyo yodhaDayobidhA krattaH, tataH sa kApotIko gacchan prasvAlitaH, eko ghaDhI bhabhaH, tamin yo'kAyaH sa vRtaH, tasmin jIvati, tasAbhAve so'pi bhanaH tadA sa tena pUrvamatena mArita iti bhaNyate / abako ghaTo'SkAyantaH, tatastamakArya vidhAkRtvAkhApitaH, sa | sattaH, bhatApito bIcati, tataH so'pi tatraiva prakSiptaH, tena mRtena jIvan mArita iti / eSa bhArakAyo gataH, ~272~ Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229], bhASyaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dasavakA hArikRti sUtrAMka // 15 // dIpa anukrama [32] itthaM puNa adhigAro vikAvakAraNa hoi suttani / ucAriatthasadisANa kitsaka sesagANapi / / 229 // SaDjIva| vyAkhyA-atra punaH sUtra iti yogaH, [sUtra ityadhikRtAdhyayane] kimityAha-adhikArI nikAyakAyena bhavati, nikAdhya jIvasvarUpaM adhikAra:-prayojanaM, zeSANAmupanyAsayaya'mAzayAha-uccaritArthasAzAmAM-uccarito nikAyaH tadarthetu-12 lyAnAM kIrtana-saMzabdanaM zeSANAmapi-nAmAdikAyAnAM vyutpattihetutvAtmadezAntaropayogitvAceti gA-1 paarthH|| vyAkhyAtaM nikAyapadam , ukto nAmamipano nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattApadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, tavedam suyaM me AusaMteNa bhagavayA evamakkhAyaM-iha khala chajjIvaNiyA nAmajjhayaNaM, samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveDyA suakkhAyA supannattA seyaM me ahijiuM ajjhayaNaM dhmmppnntii| kayarA khallu sA chajjIvaNiyAnAmajjhayaNaM samajeNaM bhayavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suakkhAyA supannattA seye me ahijiuM ajjhayaNaM dhmmpnntii|imaa khalu sA chajIvaNiyA nAmajjhayaNaM samajeNaM bhagavayA mahAvIreNaM kAsaveNaM paveiyA suakkhAyA // 135 // supannattA seyaM me ahijiuM ajjhayaNaM dhammapannattI // taMjahA-puDhavikAiyA AukAiyA sUtrakAreNa sUtritaM pRthvi Adi SaD jIvanikAya svarupam ~273~ Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229...], bhASyaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa teukAiyA vAukAiyA vaNassaikAiyA sskaaiyaa| puDavI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annatya satthapariNaeNaM, AU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDho sattA annattha satthapariNaeNaM, teU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosatA annastha satthapariNaeNaM vAU cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annastha satthapariNaeNaM, vaNassaI cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annattha satthapariNaeNaM, taMjahAaggabIyA mUlabIyA porabIyA khaMdhabIyA bIyaruhA saMmucchimA taNalayA, vaNassaikAiyA sabIyA cittamaMtamakkhAyA aNegajIvA puDhosattA annatya satyapariNaeNaM // se je puNa ime aNege bahave tasA pANA, taMjahA-aMDayA poyayA jarAuyA rasayA saMseimA samucchimA ubbhiyA uvavAiyA / jesiM kesiMci pANANaM abhikaMtaM paDikataM saMkuciyaM pasAriyaM ruyaM bhaMtaM tasiyaM palAiyaM AgaigaivinnAyA je ya kIDapayaMgA jA ya kuMthupipIliyA savve beiMdiyA savve teiMdiyA savve cauriMdiyA savve paM. anukrama [32] ~274~ Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [32] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 136 // Jam Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15..|| niryukti: [229...], bhASyaM [57...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ciMdiyA savve tirikkhajoNiyA savve neraiyA savve maNuA savve devA savve pANA paramAhammiA / eso khalu chaTTo jIvanikAo tasakAu ti paccai // (sUtraM 1 ) zrUyate taditi zrutam prativiziSTArthapratipAdanaphalaM vAgyogamAtraM bhagavatA nissRSTamAtmIyazravaNakoTarapraviSTaM kSAyopazamikabhAvapariNAmAvirbhAvakAraNaM zrutamityucyate zrutamavadhRtamavagRhItamiti paryAyAH, 'maye' tyAtmaparAmarzaH, AyurasyAstItyAyuSmAn tasyAmantraNaM he AyuSman!, kA kamevamAha ? - sudharmasvAmI jambUkhAminamiti, 'teneti bhuvanabhartuH parAmarzaH, bhagaH samatraizvaryAdilakSaNa iti uktaM ca- "aizvaryasya samagrasya, rUpasya yazasaH zriyaH / dharmasyAtha prayatnasya, SaNNAM bhaga itIGganA // 1 // " so'syAstIti bhagavAMstena bhagavatA varSamAnakhAminetyarthaH, 'eva'miti prakAravacanaH zabdaH, 'AkhyAta' miti kevalajJAnenopalabhyAveditaM, kimata Aha-iha | khalu SaDjIvanikAyanAmAdhyayanam, astIti vAkyazeSa:, 'iheti loke pravacane vA, khaluzabdAdanyatIrthaka tpravacaneSu ca, 'SaDjIvanikAyeti pUrvavat, 'nAmetyabhidhAnam, 'adhyayana' miti pUrvavadeva / iha ca 'zrutaM bhaye - tyanenAtmaparAmarzanaikAntakSaNabhaGgApohamAha, tatretthaMbhUtArthAnupapatteriti, uktaM ca "egatakhaNiyapakkhe gahaNaM cia savvahA Na atthANaM / aNusaraNasAsaNAhaM kuo u telogasiddhAI 1 // 1 // " tathA 'AyuSmanniti ca 1 ekAntakSaNikapakSe grahaNameva sarvathA nArthAnAm / anusmaraNazAsanAni kutastu trailokya ( te loka0 ) siddhAni // 1 // 20 pra For ane & Personal Use Oily ~275~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasvarUpa // 136 // by dig Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229...], bhASyaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] *5*35* pradhAnaguNaniSpannenAmantraNavacasA guNavate ziSyAyAgamarahasyaM deyaM nAguNavata ityAha, tadanukampApravRtteriti, uktaM ca-"Ame ghaDe nihataM jahA jalaM taM ghaDa viNAsaha / ia siddhRtarahassaM appAhAraM viNAsei // 1 // " Ayukha pradhAno guNaH, sati tasminnavyavacchittibhAvAt , tathA tena bhagavatA evamAkhyAta'mityanena khamanIpikAnirAsAcchAkhapAratakyapradarzanena na ghasarvajJena anAtmavatA anyatastathAbhUtAtsamyaganizcitya paraloka-1 dezanA kAryetyetadAha, viparyayasaMbhavAda, uktaM ca-"kiM' itto pAvayaraM? saMmaM aNahigayadhammasambhAvo / aNNaM kudesaNAe kaTTayarAgami pADei // 1 // " athavA'nyathA vyAkhyAyate sUtraikadeza:-AusaMteNaM'ti bhagavata eva vizeSaNam , AyuSmatA bhagavatA-cirajIvinetyarthaH, maGgalavacanaM caitad, athavA jIvatA sAkSAdeva, anena ca gaNadharaparamparAgamasya jIvanavimuktAnAdizuddhavaktacApohamAha, dehAyabhAvena tathAvidhaprayatnAbhAvAt, uktaM ca-"vayarNa na kAyajogAbhAve Na ya so aNAdisuddhassa / gahaNaMmi ya No he satthaM attAgamo kaha Nu // 1 // " athavA 'AvasaMteNaM ti gurumUlamAvasatA, anena ca ziSyeNa gurucaraNasevinA sadA bhAnyamityetadAha, jJAnAdivRddhisadbhAvAda, uktaM ca-"NANassa hoi bhAgI thirayarao daMsaNe carite ya / dhannA dIpa anukrama [32] 545354 mAme ghaTe nihitaM yathA jalaM te ghaTa vinAzayati / iti (evaM) siddhAntarahasyamalpAdhAra binAzayati // 1 // 2 kimetamAyApakara samyaganaSimatadhamaH *sadbhAvaH / anya dezamayA kahakarAgasi pAtayati ||1||3vcnN na kAyayogAbhAvena so'nAdizuddhasya padaNe cano detA zAkhamAtmAgamaH (AptAgamaH) kthaa||1|| 4 kAyasyeti. 5jJAnasa bhAgI bhavati sthirataraH darzane cAritre ca / dhanyA yAvatkathaM gumakuchavAsana muvanti // 1 // ~ 276~ Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 137 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA ||15..|| niryukti: [229...], bhASyaM [57...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH 1 SaDjIva nikAdhya0 AvakahAe gurukulavAsaM na muMcati // 1 // " athavA 'AmusaMteNaM' AmRzatA bhagavatpAdAravindayugalamuttamATrena, anena ca vinayapratipa sergarIyastvamAha, vinayasya mokSamUlatvAt uktaM ca- "mUlaM saMsArassA hoMti kasAyA aNatapattassa / viNao ThANapautto dukkhavimukkhassa mokkhassa // 1 // " kRtaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH jIvasvarUpaM -tatra iha khalu SaDjIvanikAyikAnAmAdhyayanamastItyuktam, atrAha eSA SaDjIvanikAyikA kena praveditA prarUpitA veti ?, annocyate, tenaiva bhagavatA, yata Aha- 'samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa kAsaveNaM paveiyA suakkhAyA supannatte'ti, sA ca tena 'zramaNena' mahAtapakhinA 'bhagavatA' samagraizvaryAdiyuktena 'mahAvIreNa ' 'zUra vIra vikrAntAviti kaSAyAdizatrujayAnmahAvikrAnto mahAvIraH, utaM ca - "vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yukta, tasmAdvIra iti smRtaH // 1 // " mahAMzcAsau vIraca mahAvIraH tena mahAvIreNa, 'kAzyapene ti kAzyapasagotreNa, 'praveditA' nAnyataH kutazcidAkarNya jJAtA kiM tarhi ?, svayameva kevalAlokena prakarSeNa veditA praveditA-vijJAtetyarthaH tathA 'khAkhyAteti sadevamanuSyAsurAyAM parSadi suSThu AkhyAtA vAkhyAtA, tathA 'suprajJaseti suSThu prajJaptA yathaivAkhyAtA tathaiva suSThu sUkSmaparihArAsevanena prakarSeNa samyagAsevitetyarthaH, anekArthatvAddhAtUnAM jJapirAsevanArthaH, tAM caivaMbhUtAM SaDjIvanikAyikAM 'zreyo medhyetuM' zreyaH pathyaM hitaM mametyAtmaMnirdezaH, chAndasatvAtsAmAnyena mametyAtmanirdeza ityanye, tatazca zreya 1 mUla saMsArasya bhavanti kaSAyA anantapatrasya vinayaH sthAnaprayukto duHkhavimuktasya mokSasya // 1 // 2 AtmArthaH For ane & Personal Use Oly ~277~ // 137 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229...], bhASyaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa Atmano'dhyetum, 'adhyetu miti paThituM zrotuM bhAvayituM, kuta ityAha-'adhyayanaM dharmaprazasiH nimi sakAraNahetuSu sarvAsAM prAyo darzana miti vacanAt hetI prathamA, adhyayanavAdU-adhyAtmAnayanAcetaso tAvizuddhyApAdanAdityarthaH, etadeva kuta isyAha-'dharmaprajJapte' prajJapanaM prajJaptiH dharmasya prajJaptiH dharmaprazasiH tato dharmaprajJapteH kAraNAJcetaso vizuddhyApAdanaM cetaso vizuddhyApAdanAca zreya Atmano'dhyetumiti / anye tu vyAcakSate-adhyayanaM dharmaprajJaptiriti pUrvopanyastAdhyayanasyaivopAdeyatayA'nuvAdamAtrametaditi // ziSyaH pRchati-katarA khalvi'tyAdi, sUtramuktArthameva, anenaitadarzayati-vihAyAbhimAna saMvignena zidhyeNa sarvakAryeSveva guruH praSTavya iti, AcArya Aha-imA khasvi'tyAdi sUtramuktArthameva, anenApyetadarzayati-guNavate ziSyAya guruNA'pyupadezo dAtavya eveti / 'taMjahA-puDhavikAiyA' ityAdi, anna tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, pRthivI-kAThinyAdilakSaNA pratItA saiva kAya:-zarIraM yeSAM te pRthivIkAyAH pRthivIkAyA evaM pRthivIkAyikAH, svArthikaSThaka, Apo-dravAH pratItA eva tA eva kAya:-zarIraM yeSAM te'pkAyAH apkAyA eSa apkaayikaaH| teja-uSNalakSaNaM pratItaM tadeva kAya:-zarIraM yeSAM te tejAkAyAH tejAkAyA eva tejaakaayikaaH| vAyu:-calanadharmA pratIta eva sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te vAyukAyAH vAyukAyA eva vAyukAyikAH / vanaspati:-latAdirUpaH pratItaH, sa eva kAya:-zarIraM yeSAM te vanaspatikAyAH, vanaspatikAyA evaM 1 vibhaktInA. anukrama [32] JaEkannal ~ 278~ Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [229...], bhASyaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata par3ajIvanikAdhya sUtrAMka [1] dIpa anukrama dshvkaashvnsptikaayikaaH| evaM trasanazIlAstrasAH-pratItA eva, prasAH kAyAH-zarIrANi yeSAM te trasakAyA, basa- hAri-vRttiH / kAyA eva trasakAyikAH / iha ca sarvabhUtAdhAratvAt pRthivyAH prathamaM pRthivIkAyikAnAmabhidhAnaM, tadanantaraM tatpatiSThitatvAdapkAyikAnAmapi, tadanantaraM tatpratipakSatvAttejaskAyikAnAM, tadanantaraM tejasa upssttmbhktvaa||138|| dvAyukAyikAnAM, tadanantaraM vAyoH zAkhApracalanAdigamyatvAnaspatikAyikAnAM, tadanantaraM vanaspaterasopagrAhakatvAprasakAyikAnAmiti / vipratipattinirAsAthai punarAha-'puDhavI cittamaMtamakkhAyA' 'pRthivI' uktalakSaNA 'cittavatI ti cittaM-jIvalakSaNaM tadasyA astIti cittavatI-sajIvetyarthaH, pAThAntaraM vA 'puDhabI cittamattamakkhAyA' ana mAtrazabdaH stokavAcI, yathA sarSapatribhAgamAtramiti, tatazca citsamAtrA-stokacitte-| tyarthaH, tathA ca prabalamohodayAtsarvajaghanyaM caitanyamekendriyANAM, tadabhyadhika dvIndriyAdInAmiti, 'AkhyAtA' sarvajJena kathitA, iyaM ca 'anekajIvA' aneke jIvA yasyAM sA'nekajIvA, na punarekajIvA, yathA vaidikAnAM 'pRthivI devatetyevamAdivacanaprAmANyAditi / anekajIvA'pi kaizcidekabhUtAtmApekSayeSyata eva, yathAhureke"eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat // 1 // " ata Aha -'pRthakasattvA' pRthagbhUtAH sattvA-AtmAno yasyAM sA pRthaksattvA, aGgulAsaMkhyeyabhAgamAtrAvagAhanayA pAjaramArthikyA'nekajIvasamAzriteti bhAvaH / Aha-yadyevaM jIvapiNDarUpA pRthivI tatastasyAmucArAdikaraNe |niyamatastadatipAtAdahiMsakatvAnupapattirityasaMbhavI sAdhudharma ityatrAha-'anyatra zatrapariNatAyAH' zakhapa [32] // 138 // JamEache ~ 279~ Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] vRza0 24 "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [ 4 ], uddezaka [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita mUlaM [1] / gAthA || 15... || niryuktiH [ 230 ], bhASyaM [ 57...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH riNatAM pRthivIM vihAya parityajyAnyA cittavatyAkhyAtetyarthaH / atha kimidaM pRthivyAH zastramiti zastraprastAvAtsAmAnyata evedaM dravyabhAvabhedabhinnaM zastramabhidhitsurAha davvaM satyaggavisaMnevila khAraloNamAIyaM / bhAvo u duppautto vAyA kAo abiraI a / / 230 // vyAkhyA- 'draSya' miti dvAraparAmarzaH, tatra dravyazastraM khaDgAdi, agniviSasnehAmlAni prasiddhAni, 'kSAralavaNAdIni' atra tu kSAraH - karIrAdiprabhavaH, lavaNaM-pratItam, AdizabdAtkarISAdiparigrahaH / uktaM dravyazastram, adhunA bhAvazastramAha-bhAvastu duSprayuktau vAkkAyau aviratizca bhAvazastramiti, tatra bhAvo duSprayukta ityanena drohAbhimAnerSyAdilakSaNo manoduSprayogo gRhyate, vAgduSprayogastu hiMsraparuSAdivacanalakSaNaH, kAyaduSprayo gastu dhAvanavalganAdiH, aviratistvaviziSTA prANAtipAtAdipApasthAnakapravRttiH, etAni khaparavyApAdakasvAtkarmabandhanimittatvAdbhAvazastramiti gAthArthaH // iha na bhAvazastreNAdhikAraH, apitu dravyazastreNa, tacca triprakAraM bhavatItyAha kiMcI sakAyathaM kiMcI parakAya tadubhayaM kiMci / eyaM tu davyasatthaM bhASe assaMjamo satyaM / 231 / / vyAkhyA- kiMcitsvakAyazastraM, yathA kRSNA mRdU nIlAdimRdaH zastram, evaM gandharasasparzabhede'pi zastrayojanA kAryA, tathA 'kiJcitparakAye'ti parakAyazastraM yathA pRthvI asejaHprabhRtInAm asejaHprabhRtayo vA - thivyAH, 'tadubhayaM kiJciditi kiJcittadubhayazastraM bhavati, yathA kRSNA mRd udakasya sparzarasagandhAdibhiH For ane & Personal Use Oily ~ 280~ brary dig Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [32] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 139 // Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [1] / gAthA || 15...|| niryuktiH [ 231], bhASyaM [ 57...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH pANDumRdazca yadA kRSNamRdA kaluSitamudakaM bhavati tadA'sau kRSNamRd udakasya pANDumRdazca zastraM bhavati, evaM (tat) tu dravyazastraM, tuzabdo'nekaprakAravizeSaNArthaH, etadanekaprakAraM dravyazastram, 'bhAva' iti dvAraparAmarzaH, asaMyamaH zastraM caraNasyeti gAthArthaH / evaM ca pariNatAyAM pRthvyAmucArAdikaraNe'pi nAsti tadatipAta ityahiMsakatvopapatteH saMbhavI sAdhudharma iti / eSa tAvadAgamaH, anumAnamapyatra vidyate - sAtmakA vidrumalavaNopalAdayaH pRthivIvikArAH, samAnajAtIyAGkarotpasyupalambhAt, devadattamAMsAGkuravat, evamAgamopapattibhyAM vyavasthitaM pRthivIkAyikAnAM jIvatvam uktaM ca- " Agamayopapattizca, saMpUrNa dRSTilakSaNam / atIndriyANAmarthAnAM sadbhAvapratipattaye || 1 || Agamo hyAptavacanamAptaM doSakSayAdviduH / vItarAgo'nRtaM vAkyaM, na brUyAddhe| tvasaMbhavAt || 2 ||" ityalaM prasaGgena / evamApazcittavatya AkhyAtAH, tejazcittavadAkhyAtaM, vAyuvittavAnAkhyAtaH, vanaspatizcittavAnAkhyAtaH, ityAdyapi drssttvym| vizeSastvabhidhIyate - sAtmakaM jalaM, bhUmisvAtasvAbhA vikasaMbhavAt, drdurvt| sAtmako'gniH, AhAreNa vRddhidarzanAt, bAlakavat / sAtmakaH pavanaH, aparapreritatiryagniganiyamita diggamanAd, govt| sacetanAstaravaH sarvasvagapaharaNe maraNAd, gardabhavat / vanaspatijIvavize| pratipAdanAyAha-'saMjahA aggabIyA' ityAdi, tadyathetyupanyAsArthaH, agravIjA iti-anaM bIjaM yeSAM te agrabIjA:- koraNTakAdayaH, evaM mUlaM bIjaM yeSAM te mUlabIjA-utpalakandAdayaH, parva bIjaM yeSAM te parvabIjA -ikSvAdayaH, skandho bIjaM yeSAM te skandhavIjAH zalakyAdayaH, tathA bIjAdrohantIti bIjaruhAH zAlyAdayaH, For ane & Personal Use City ~ 281~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM // 139 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [231], bhASyaM [57...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa saMmUrchantIti saMmUchimAH-prasiddhabIjAbhAvena pRthivIvarSAdisamudbhavAstathAvidhAstRNAdayaH, na caite na saMbha vanti, dagdhabhUmAvapi saMbhavAt , tathA tRNalatAvanaspatikAyikA iti, atra tRNalatAgrahaNaM khagatAnekabhedasaMdAdarzanArtha, vanaspatikAyikagrahaNaM sUkSmayAdarAdyazeSavanaspatibhedasaMgrahArtham, etena pRthivyAdInAmapi khagatAH bhedAH pRthivIzarkarAdayA tathA'vazyAyamihikAdayA tathA aGgArajvAlAdayaH, tathA jhaNjhAmaNDalikAdayo [bhedA:]] sUcitA iti / 'sathIjAzcittavanta AkhyAtA' iti, ete dhanantaroditA vanaspativizeSAH sabIjA:-khaskhanivandhanAzcittavantaH-Atmavanta AkhyAtA:-kathitAH / ete ca anekajIvA ityAdi dhruvagaNDikA pUrvavat / sabIjAzcittavanta AkhyAtA ityuktam, atra ca bhavatyAzaGkA-kiM bIjajIva evaM mUlAdijIvo bhavatyutAnyastaminukAnte utpadyate iti?, asya vyapohAyAha-" zrIe joNinbhUe jIvo tukamA so va anno vA / jo'vi ya mUle jIvo so'vi ya patte paDhamayAe // 232 // vyAkhyA-dhIje yonibhUte iti, bIjaM hi dvividhaM bhavati-yonibhUtamayonibhUtaM ca, avidhvastayoni vidhvastayoni ca, prarohasamarthaM tadasamartha cetyarthaH / tatra yonibhUtaM sacetanamacetanaM ca, ayonibhUtaM tu niyamAdacetadAnamiti / tatra vIje yonibhUte ityanenAyonibhUtasya vyavacchedamAha, tatrotpatyasaMbhavAda, abIjavAdityarthaH / / yonibhUte tu-yonyavasthe bIje, yonipariNAmamatyajatItyuktaM bhavati, kimityAha-jIco vyutkrAmati-utpadyate, sa eva-pUrvako bIjajIvA, bIjanAmagotre karmaNI vedAyitvA mUlAdinAmagotre copaniyakhya, anyo vA pRthivI anukrama [32] ~282~ Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232], bhASyaM [57...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata 4 SaDjIvanikAdhya. jIvasvarUpa sUtrAMka dIpa dazavaikA0 kAyikAdijIva evameva, 'yo'pi ca mUle jIva' iti ya eva mUlatayA pariNamate jIvaH so'pi ca patre pratha- hAri-vRttiHmatayeti sa eva prathamapatratayA'pi pariNamata ityekajIvakartRke mUlaprathamapatre iti / Aha-yadyevaM 'savvo'vi kisalao khalu uggamamANo aNaMtao bhaNioM' ityAdi kathaM na virudhyate iti?, ucyate, iha biijjii||14|| vo'nyo vA bIjamUlakhenotpadya taducchUnAvasthAM karoti, tatastadanantarabhAvinI kisalayAvasthAM niyamenAnantajIvAH kurvanti, punazca teSu sthitikSayAtpariNateSvasAveva mUlajIvo'nantajIvatanuM pariNamya(mayya) khazarIratayA tAvadrdhate yAvatprathamapatramiti na virodhaH / anye tu vyAcakSate-prathamapatrakamiha yA'sau bIjasya samucchUnAvasthA, niyamapradarzanaparametat, zeSaM kisalayAdi sakalaM nAvazyaM mUlajIvapariNAmAvirbhAvitamiti mantavyaM, tatazca 'sabvo'vi kisalao khalu uggamamANo arNatao hoI' ityAdyapyaviruDaM, mUlapatranirvartanArambhakAle |kisalayatvAbhAvAditi gAthArthaH // etadevAha bhASyakAra: vidvatthAvidvatthA joNI jIvANa hoi nAyabvA / tattha aviddhatyAe bukamaI so ya anno vA / / 58 // bhASyam // vyAkhyA-vidhvastA'vidhvastA-aprarohaprarohasamarthA yonirjIvAnAM bhavati jJAtavyA, tatrAvidhvastAyAM yonau vyutkrAmati sa cAnyo vA, jIva iti gamyata iti gaathaarthH|| jo puNa mUle jIvo so nivvattei jA paDhamapattaM / kaMdAi jAva bIrya sesaM anne pakuvaMti / / 59 // bhASyam / / 1 sarvo'pi kizalayA khalu udgacchan anantako bhaNitaH, anukrama [32] kaa||14|| CCESCORE ~ 283~ Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [59] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] %5C%5OMOMOMOM dIpa vyAkhyA-yA punarmUle jIvo bIjagato'nyo vA sa nivartayati yAvat prathamapatraM tAvadeka eveti, atrApi bhAvArthaH pUrvavadeva / kandAdi yAvaDIjaM zeSamanye prakurvanti, vanaspatijIcA eva, vyAkhyAdvayapakSe'pyetavisArodhi, ekatA samucchUnAvasthAyA evaM prathamapatratayA vivakSitatvAttadanu kandAdibhAvataH anyatra kandAdevena-12 spatibhedatvAttasya ca prathamapatrottarakAlameva bhAvAditi gAthArthaH // atidezamAha sesaM suttAkAsaM kAe kAe ahakAma bUyA / ajjhayaNatthA paMca ya pagaraNapayavaMjaNavisuddhA / / 60 // bhASyam / / | vyAkhyA-zeSaM sUtrasparza uktalakSaNaM 'kAye kAyeM pRthivyAdI 'yathAkrama yathAparipATi brUyAt anuyogadhara eca, na kevalaM sUtrasparzameva, kiMtu adhyayanArthAn paJca ca-prAgupanyastAn jIvAjIvAbhigamAdIn prakaraNapada-3 vyaJjanavizuddhAna brUyAta, sUtra eva jIvAbhigamaH kAye kAye ityanenaiva labdha iti paJcagrahaNam, anyathA SaDihAAdhikArA iti / prakriyante'rthA asminniti prakaraNam-anekArthAdhikAravaskAyaprakaraNAdi, padaM subantAdi, kAdIni vyaJjanAni, ebhirvizuddhAna byAditi gAthArthaH / idAnIM trasAdhikAra etadAha-se je puNa imeM iti, sezabdo'thazabdArthaH, asAvapyupanyAsArthaH, 'aba prakriyApraznAnantaryamaGgAlopanyAsaprativacanasamuccayeviti vacanAt, atha ye punaramI-bAlAdInAmapi prasiddhA aneke-dvIndriyAdibhedena bahavaH ekaikasyAM jaatii| |trasAH prANina:-trasyantIti trasAH prANA-ucchrAsAdaya eSAM vidyanta iti prANinaH, tadyathA-aNDajA ityAdi.13 eSa khalu SaSTho jIvanikAyaH trasakAya iti procyata iti yogaH, tatrANDAjAtA aNDajA:-pakSigRhakoki anukrama [32] ~ 284~ Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata hAri-vRttiH sUtrAMka (3) dIpa dazavaikAlAdayaH, potA eva jAyanta iti potajAH, "anyeSvapi dRzyate"(pA03-2-101) Dapratyayo janeriti vaca- 4 SaDjIva nAt / te ca hastivalgulIcarmajalaukAprabhUtayaH, jarAyuveSTitA jAyanta iti jarAyujA-gomahiSyajAvikamanu-hAnikAdhya.. dAvyAdayaH, atrApi pUrvavaDapratyayaH, rasAjAtA rasajA:-takrAranAladadhitImanAdiSu pAyukRmyAkRtayo'tisUkSmA jIvasvarUpa // 14 // bhavanti, saMkhedAjAtA iti saMkhedajA-matkuNayUkAzatapadikAdayaH, saMmUrcchanAjAtAH saMmUcrchanajAH-zalabhapi pIlikAmakSikAzAlUkAdayaH, udbhedAjanma yeSAM te udbhedAH, athavA udbhedanamudrit udbhijjanma yeSAM te udbhijAH di-pataGgakhaJjarITapAriplavAdayaH, upapAtAjAtA upapAtajAH athavA upapAte bhavA aupapAtikA-devA nArakAzca / eteSAmeva lakSaNamAha-yeSAM keSAzcitsAmAnyenaiva prANinAM-jIvAnAmabhikrAntaM bhavatIti vAkyazeSaH, abhikramaNamabhikrAntaM, bhAve niSThApratyayaH, prajJApakaM pratyabhimukhaM kramaNamityarthaH, evaM pratikramaNaM pratikrAntaM-prajJApakAtmatIpaM kramaNamiti bhAvaH, saMkucanaM saMkucitaM-gAtrasaMkocakaraNaM, prasAraNaM prasArita-pAtravitatakaraNaM,|vaNaM rutaM-zabdakaraNaM, bhramaNaM bhrAntam-itazcetazca gamanaM, asanaM trastaM-duHkhAdudvejanaM, palAyanaM palAyitaM-phutazcinAzanaM, tathA''gate:-kutazcitkacit, gatezca-kutazcitkacideva, 'viNNAyA' vijJAtAraH / Aha-abhikrAntamatikAntAbhyAM nAgatigatyoH kazcidbheda iti kimartha bhedenAbhidhAnam?, ucyate, vijJAnavizeSakhyApanArtham, etaduktaM bhavati-ya eva vijAnanti yathA vayamabhikramAmaH pratikramAmo vA ta evaM prasAH, na tu vRtiM pratyabhikamaNavanto'pi vayAdaya iti / Aha-evamapi dvIndriyAdInAmatrasatvaprasaGgaH, abhikramaNapratikramaNabhAve'pyevaM anukrama [32] // 141 // Jantacaroni ~285~ Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa vijJAnAbhAvAt, naitadevaM, hetusaMjJAyA avagataH, buddhipUrvakamiva chAyAta uSNamuSNAdvA chAyAM prati teSAmabhikramaNAdibhAvAt, na caivaM ballyAdInAmabhikramaNAdi, oghasaMjJayA pravRtteriti kRtaM prasaGgena / adhikRtanasabhedAnAha-'je ya' ityAdi, ye ca kITapataGgA ityatra kITA:-kRmayaH, 'ekagrahaNe tajAtIyagrahaNa miti dviindriyaaH| zaGkhAdayo'pi gRhyante, pataGgAH-zalabhA, atrApi pUrvavaccaturindriyA bhramarAdayo'pi gRyanta iti, tathA yAzca kunthupipIlikA ityanena brIndriyAH sarva eva gRhyante, ata evAha-sarve dvIndriyA:-kRmyAdayaH sarve jIndriyAHkundhvAdayaH, sarve caturindriyA-pataGgAdayaH / Aha-ye ca kITapataGgA ityAdAvuddezavyatyayaH kimartham ?, ucyate, 'vicitrA sUtragatiratannaH krama iti jJApanArtham , sarve pazcendriyAH sAmAnyato, vizeSataH punaH sarve tiryagyonayo-gavAdayaH, sarve nArakA-ratnaprabhAnArakAdibhedabhinnAH, sarve manujA:-karmabhUmijAdayaH, sarve devA-bhavanavAsyAdayaH, sarvazabdazcAtra parizeSabhedAnAM trasatvakhyApanArthaH, sarva evaite basAH na vekendriyA iva prasAH sthAvarAzceti, uktaM ca-"pRthivyambuvanaspatayaH sthAvarAH" "tejovAyU dvIndriyAdayazca trasAH" (tattvA0 a0 2 sU013-14) iti / 'sarve prANinaH paramadharmANa' iti sarva ete prANino-dIndriyAdayaH pRthivyAdayazca paramadharmANa iti-atra paramaM-mukhaM taddharmANaH sukhadharmANa:-sukhAbhilASiNa ityarthaH, yatazcaivamityato duHkhotpAdaparijihIrSayA eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnAM naiva svayaM daNDaM samArabheteti yogH| SaSThaM jIvanikAyaM nigamayannAha-eSa khalu-anantaroditaH kITAdiH 'SaSTho jIvanikAyo' pRthivyAdipazcakApekSayA SaSThatvamasya, trasakAya anukrama [32] ~286~ Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dazavaikA0 iti 'procyate' prakarSaNocyate sarvairevatIrthakaragaNadharairiti pryogaarthH|| prayogazca-vidyamAnakartRkamidaM zarIram , A- 4 SaDjIvahAri-vRttiH / dimatpratiniyatAkAratvAt , ghaTavat / Aha-idaM trasakAyanigamanamanabhidhAya asthAne 'sarve prANinaH paramadha- nikAdhya. mANa' ityanantarasUtrasaMbandhisUtrAbhidhAnaM kimartham ?, ucyate, nigamanasUtravyavadhAnavadarthAntareNa vyavadhAnakhyApa- jIvasvarUpa // 142 // nArtham, tathAhi-trasakAyanigamanasUtrAvasAno jIvAbhigamaH, atrAntare ajIvAbhigamAdhikAraH, tadarthamabhidhAya cAritradharmoM vaktavyaH, tathA ca vRddhavyAkhyA-eso khalu chaTTo jIvanikAo tasakAutti pacaha, esa te jIvAbhigamo bhaNio, iyANi ajIvAbhigamo bhaNNai-ajIcA duvihA, taMjahA-puggalA ya nopoggalA ya, para poggalA chavihA, taMjahA-suhamasuhumA suhumA suhumabAyarA bAyarasuhumA bAyarA bAyarabAyarA / suhumasuhamA paramANupoggalA, suhamA dupaesiyAo ADhatto jAva suhumapariNao aNaMtapaesio khaMdho, suhumavAyarA gaMdhapoggalA, bAyarasuhumA vAukkAyasarIrA, bAdarA AukAyasarIrA ussAdINaM, bAyarabAyarA teuvaNassaipuDhavitasasarIrANi / ahavA caubvihA poggalA, taMjahA-khaMdhA khaMdhadesA khaMdhapaesA paramANupoggalA, dIpa anukrama [32] eSa khala SaSTho jIvanikAyaH prasakAya iti procyate, eSa tubhyaM jIvAbhigamo bhaNitaH, idAnImajIvAbhigamo bhavyate-bhajIvA dvividhAH, tadyathA-pulAca nopudgalAca, pudgalAH paviyAH, sayathA--sUkSmasUkSmAH sUkSmAH sUkSmavAdarA bAdarasUkSmA bAdarA bAdasyAdarAH / sUkSmasUkSmAH paramANupuGgalAH, sUkSmA dvipradezikAdA thI yAnarasUkSmapariNato'nantapradezikaH skandhaH, sUkSmabAdarA gandhapuralAH, bAdarasUkSmA vAyukAyazarIrAgi, bAdarA bakAyazarIrANi avazyAyAdInAM, baadrbaavraa-IR||14|| |stejovanaspaticItrasazarIrANi / athavA caturvidhAH puralAH, tabayA-skandhAH svandhavezAH skanyapradezAta paramANapadakAH / ~ 287~ Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [1] dIpa esa poggalasthikAo gahaNalakSaNo, NopoggalatyikAo tiviho, taMjahA-dhammasthikAo adhammatthikAo AgAsasthikAo, tattha dhammadhikAo gailakSaNo, adhammasthikAo ThiilakSaNo, AgAsasthikAo avagAhalakSaNo, tathA caitatsaMvAdyArSam-"duvihA huMti ajIvA poggalanopoggalA ya cha sivihA paramANumAdi poggala Nopoggala dhammamAdIyA // 1 // suhumasuhumA ya muDamA taha ceva ya muhumAyarA nneyaa| vAyarasuhamA boyara taha vAyaravAyarA ceva // 2 // paramANu duppaesAdigA u taha gaMdhapoggalA honti / bIU AusarIrA teUmAdINa carimA u // 3 // dhammAdhammA''gAsA loe NopoggalA tihA hoti / jIvAINa gaihiiavagAhaNimittagA NeyA // 4 // " iccesi chaNhaM jIvanikAyANaM neva sayaM daMDaM samAraMbhijA nevannehiM daMDaM samAraMbhAvijA daMDaM samAraMbhaMte'vi anne na samaNujANAmi jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM 1 eSa punalAsikAyo grahaNalakSaNaH, nopugaNastikAyavividhaH, tadyathA-dharmAstikAyaH adhati kAyaH bhAkASAAstikAyaH, tatra dharmAstikAyo gatilakSaNaH adhamarmAstikAyaH sthitilakSaNaH AkAzAstikAyo'vagAhalakSaNaH |-vividhaa bhavanyajIvAH pugalA nopulAva padmividhAH / paramAvAdayaH pugalA | nopalA dhamokhikAyAdayaH ||1||sukssmsuushmaabsmaakhn sUkSmavAdarA shessaaH| bAdarasamA bAdarAstathA bAdaravAdarAva // 2 // paramAta pravezikAstu tathA gandhapuralA bhavanti / vAyuracharIrANi tejabhAdInAM paramAratu // 3 // dharmAdharmAkAzAstikAmA loke nopulAniyA bhavanti / jIvAdInAM gatithisamAhAnimittA shiyaaH||4|| anukrama [32] SaD jIva-nikAyAnAm hiMsAyA: viramaNasya pratijJA ~288~ Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [2] dIpa anukrama [33] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 143 // Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [2] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH maNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi tassa bhaMte! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / ( sUtra0 2 ) ukto jIvAbhigamaH, sAmprataM cAritradharmaH, tatroktasaMbandhamevedaM sUtram -- 'icesiM' ityAdi, sarve prANinaH paramadharmANa ityanena hetunA 'eteSAM SaNNAM jIvanikAyAnA' miti, supAM supo bhavantIti saptamyarthe pachI, eteSu SaTsu jIvanikAyeSu-anantaroditakharUpeSu naiva 'svayam' AtmanA 'daNDaM' saMghaTTana paritApanAdilakSaNaM 'samArabheta' pravartayet tathA naiva 'anyaiH' preSyAdibhiH 'daNDam' uktalakSaNaM 'samAraMbhapet' kArayedityarthaH, daNDaM samArabhamANAnapyanyAn prANino 'na samanujAnIyAta' nAnumodayediti vidhAyakaM bhagavadvacanam / yatazcaivamato 'yAvajjIva'mityAdi yAvad vyutsRjAmi, evamidaM samyaka pratipadyetetyaidamparya, padArthastu - jIvanaM jIvA yAvajjIvA yAvajjIvam-AprANoparamAdityarthaH kimityAha - 'trividhaM trividheneti tisro vidhA vidhAnAni kRtAdirUpA asyeti trividhaH, daNDa iti gamyate, taM trividhena karaNena, etadupanyasyati manasA vAcA kAyena, eteSAM svarUpaM prasiddhameva, asya ca karaNasya karma uktalakSaNo daNDaH, taM vastuto nirAkAryatayA sUtreNaivopanyasyannAha 'na karomi svayaM, na kArayAmyanyaiH kurvantamadhyamyaM na samanujAnAmIti, 'tasya bhavanta ! pratikrAmAmI'ti 1] liDokavAda, tathA ca nAyapuruSavacanenApyuko kSatiH, For ane & Personal Use Oily ~289~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM // 143 // anetary dig Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [2] dIpa anukrama [33] Jur Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + | bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [2] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH tasyetyadhikRto daNDaH saMbadhyate, saMbandhalakSaNA avayavalakSaNA vA SaSThI, yo'sau trikAlaviSayo daNDastasya saMbandhinamatItamavayavaM pratikrAmAmi, na vartamAnamanAgataM vA, atItasyaiva pratikramaNAt, pratyutpannasya saMvaraNA|danAgatasya pratyAkhyAnAditi, bhadanteti gurorAmantraNam, bhadanta bhavAnta bhayAnta iti sAdhAraNA zrutiH, etaca gurusAkSikyeva vratapratipattiH sAdhvIti jJApanArtha, pratikrAmAmIti bhUtAddaNDAnnivarte'hamityuktaM bha vati, tasmAca nivRttiryasadanumaterviramaNamiti, tathA 'nindAmi garhAmI 'ti, atrAtmasAkSikI nindA parasAkSikI gaha- jugupsocyate, 'AtmAnam' atItadaNDakAriNamailAdhyaM 'vyutsRjAmI'ti vividhArthI vizeSArtho vA vizabdaH ucchando bhRzArthaH sRjAmIti-tyajAmi tatazca vividhaM vizeSeNa vA bhRzaM tyajAmi vyutsRjAmIti / Aha-yadyevamatItadaNDa pratikramaNamAtramasyaidamparye na pratyutpannasaMvaraNamanAgatapratyAkhyAnaM ceti, naitadevaM na karomItyAdinA tadubhayasiddheriti // paDhame bhaMte! mahatvae pANAivAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte! pANAivAyaM paJcakakhAmi, se suhumaM vA bAyaraM vA tasaM vA thAvaraM vA, neva sayaM pANe aivAijjA neva'nnehiM pANe aivAyAvijjA pANe aDvAyaMte'vi anne na samaNujANAmi, jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujA For ane & Personal Use Oily prANAtipAta viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vistRta vyAkhyA ~ 290~ brary dig Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata paDUjIva sUtrAMka nikAdhya jIvasvarUpaM dIpa anukrama [34] dshvaikaa0|| NAmi, tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / paDhame bhaMte ! hAri-vRttiH mahanvae uvaDhiomi savvAo pANAivAyAo veramaNaM // 1 // (sUtra03) // 144 // ayaM cAtmapratipatya) daNDanikSepaH sAmAnyavizeSarUpa iti, sAmAnyenoktalakSaNa eva, sa tu vizeSataH paJcamahAvratarUpatayA'pyanIkartavya iti mahAvratAnyAha-'paDhame bhaMte' ityAdi, sUtrakramaprAmANyAt prANAtipAtaviramaNaM pradharma tasmina, bhadanteti gurorAmannaNaM, 'mahAvrata iti mahaca tadUtaM ca mahAvataM, mahattvaM cAsya || zrAvakasaMbandhyaNuvratApekSayeti / atrAntare saptacatvAriMzadadhikapratyAkhyAnabhaGgakazatAdhikAraH, tatreyaM gAthAKI'sIyAlaM bhaMgasaya pacakkhANaMmi jassa uvaladdhaM / so paccakhANakusalo sesA sabve akusalA u // 1 // enAM cAsaMmohArthamupariSTAvyAkhyAsyAmaH / tasmin mahAvate 'prANAtipAtAdviramaNamiti prANA-indriyAdayaH teSAmitipAta: prANAtipAta:-jIvasya mahAduHkhotpAdanaM, na tu jIvAtipAta eva, tasmAt-prANAtipAtAdviramaNaM, viramaNaM nAma sampagajJAnazraddhAnapUrvakaM sarvathA nivartana, bhagavatoktamiti vAkyazeSaH, yatazcaivamata upAdeyametaditi vinizcitya 'sarva bhadanta ! prANAtipAtaM pratyAkhyAmIti sarvamiti-niravazeSa, na tu paristharameva, bhadanteti gurvA mantraNa, prANAtipAtamiti pUrvavat, pratyAkhyAmIti pratizabdaH pratiSedhe AGAbhimukhye khyA prakathane, pratIpamabhimukhaM khyApanaM prANAtipAtasya karomi pratyAsyAmIti, athavA-pratyAcakSe-saMvRtAtmA sAmpratamanAga-1 // 144 // JamEachand ~ 291~ Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [34] tapratiSedhasya AdareNAbhidhAnaM karomItyarthaH, anena vratArthaparijJAnAdiguNayukta upasthAnAI ityetadAha, uktaM bAca-"paDhie ya kahiya ahigaya pariharaughaThAvaNAi jogotti / chakaM tIhiM visuddhaM parihara NavaeNa bhedeNa| M // 1 // paDapAsAuramAdI diDhatA hoti vayasamAruhaNe / jaha maliNAisu dosA suddhAisu NevamihaiMpi // 2 // " ityAdi, etesiM lesuddeseNa sIsahiyaTThayAe attho bhaNNai-paDhiyAe sasthapariNAe dasakAlie chajjIvaNikAe vA, kahiyAe atthao, abhigayAe saMmaM parikkhiUNa-pariharai chajjIvaNiyAe maNavayaNakAehiM kayakArAviyAgumaibhedeNa, tao ThAvijai, Na annahA / ime ya ittha par3AdI diTuMtA-mailo paDo Na raMginadara sohio raMgijai, asohie mUlapAe pAsAo Na kinnai sohie kijai, vamaNAIhiM asohie Aure osahaM na dinnai sohie dijai, asaMThavie rayaNe paMDibaMdho na kijA saMThavie kijaha, evaM paDhiyakahiyA 1 paThite va karite adhigate pariharati upasthApanAza yogya iti / paTU nibhirvizuddhaM parihara navakena bhedena // 1 // paTaprAsAdAturAdayo dRSTAntA bhavanti tisamArohaNe / yathA malinAdiSu doSAH zaSa naivamihApi // 2 // etayolezaddezena ziSyahitArthAyArthI bhaNpate-paThitAyo zatraparijJAyA~ dazavaikAlikasya path jIvanikAyAM vA, kathitAyAmardhataH, amigatAyo samyak parIkSya-pariharati SaDjIvani kAyAn manovacanakAyaiH kRtakAritAnumati dena tata upasthApyate, nA| nyathA / ine cAtra paTAdayo dRSTAntAH-malinaH paTo na rajyate zodhito rajyate, azoSite mUlapAde prAsAdo na kriyate zobhite kriyate, vamanAdibhirazodhite Ature auSadhaM na dIyate zodhite dIyate, asaMsthApite rane pratibandho na kriyate saMsthApita kriyate, evaM paThitakavitAdibhirazodhite ziSya na tAropaNaM kiyate zodhite | kiyate, azodhite ca (upasthApanAyAH) karaNe garodoSAH, zodhitebhAlane ziSyasya doSa iti taM prasana. 2 aladAreSu nyAsaH daza025 NARAYARI-KA-%% la ~292~ Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: sUtrAMka SEARS dIpa anukrama dazavaikA0hi asohie sIse Na vayArovaNaM kilaha sohie kijjai, asohie ya karaNe guruNo dosA, sohiyApAlaNe SaDjIvahAri-vRttiAsissassa doso tti kayaM pasaMgeNa / yaduktam-'sarva bhadanta ! prANAtipAtaM pratyAkhyAmIti tadetadvizeSeNa a-|| nikAdhya bhidhitsurAha-se suhumaM vetyAdi, sezando mAgadhadezIprasiddhaH adhazabdArthaH, sa copanyAse, tadyathA-'sUkSma jIvasvarUpa vA bAdaraM vA asaM vA sthAvaraM vA' atra sUkSmo'lpaH parigRhyate na tu sUkSmanAmakarmodayAtsUkSma, tasya kAyena ma vyApAdanAsaMbhavAt, tadetadvizeSato'bhidhissurAha-'bAdaro'pi sthUraH, sa caikaiko dvidhA-trasaH sthAvaraca, sUkSmanasaH kunthvAdiH sthAvaro vanaspatyAdiH, bAdarastraso gavAdiH sthAvaraH pRthivyAdiH, etAn , 'Neva sayaM pANe aivAejati prAkRtazailyA chAndasatvAt, 'tiGa tiGo bhavantIti nyAyAt naiva svayaM prANinaH atipAtayAmi, naivAnyaiH prANino'tipAtayAmi, prANino'tipAtayato'pyanyAnna samanujAnAmi, yAvajIvamityAdi pUrvavat / iha ca 'sUkSma yA bAdaraM vetyAdinopalakSita 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa'miti caturvidhaHprANAtipAto draSTavyaH, tadyathA-vyataH kSetrataH kAlato bhAvatazceti, tatra dravyataH SaTsu jIvanikAyeSu suukssmaadibhedbhinnessu,| kSetrato loke tiryaglokAdibhedabhinne, kAlato'tItAdau rAtryAdI vA, bhAvato rAgeNa vA dveSeNa vA, mAMsAdirAgazatrudveSAbhyAM tadupapatteriti / caturbhaGgikA cAtra-davao NAmege pANAhavAe Na bhAvao ityAdirUpA yathA drumapuSpikAyAM tathA draSTavyeti / vratapratipatiM nigamayannAha-prathame bhadanta ! mahAvrate 'upasthito'smi'upa-sA 1vyato nAmakaH prANAzipAto na bhAvataH. [34] AXY JEconomic ~ 293~ Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka dIpa anukrama [34] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [3] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH | mIpyena tatpariNAmApattyA sthitaH ita Arabhya mama sarvasmAtprANAtipAtAdviramaNamiti / 'bhadanta' itya nena cAdimadhyAvasAneSu gurumanApRcchaya na kiMcitkartavyaM kRtaM ca tasmai nivedanIyamevaM tadArAdhitaM bhavatItyevamAha // uktaM prathamaM mahAvratam // ahAvare ducce bhaMte! mahatvae musAvAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte! musAvAyaM paJcakkhAmi, se kohA vA lohA vA bhayA vA hAsA vA, neva sayaM musaM vaijjA neva'nnehiM musaM vAyAvijA musaM vayaMte'vi anne na samaNujANAmi jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kApaNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / ducce bhaMte! mahatvae uvaomi savvAo musAvAyAo veramaNaM 2 // ( sU0 4 ) idAnIM dvitIyamAha - 'ahAvare' ityAdi, 'adhAparasmin dvitIye bhadanta ! mahAtrate mRSAvAdAdviramaNaM, sarve bhadanta / mRSAvAdaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tathathA-- 'krodhAdvA lobhAdve' tyanenAdyantagrahaNAnmAnamAyApa rigrahaH, 'bhayAdvA hAsyAdvA' ityanena tu premadveSakalahAbhyAkhyAnAdiparigrahaH, 'Neva sayaM mukhaM vaejja'tti naiva mRSAvAda - viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA Forane & Personal Use City ~ 294~ brary dig Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [4] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [4] dazavaikA khayaM mRSA vadAmi naivAnyairmRSA vAdayAmi mRSA vadato'pyanyAn na samanujAnAmi ityetat 'yAvajjIva'mi- paddhajIvahAri-vRttiH tyAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat / vizeSastvayam-mRSAvAdazcaturvidhA, tayadhA-sadbhAvapratiSedhaH asadbhAvo-nikAdhya // 14 // dAvana arthAntaraM gahIca, tatra sadbhAvapratiSedho yathA-nAstyAtmA nAsti puNyaM pApaM ghetyAdi, asadbhAvo- jIvasvarUpa dbhAvanaM yathA-astyAtmA sarvagataH zyAmAkatandulamAtro betyAdi, arthAntaraM gAmazvamabhidadhata ityAdi, gaho| kANaM kANamabhidadhata ityAdiH, punarayaM krodhAdibhAvopalakSitazcaturvidhaH, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, dravyataH sarvadravyeSvanyathAprarUpaNAt kSetrato lokAlokayoH kAlato rAvyAdI bhAvataH krodhAdibhiH [iti / dravyAdicaturbhazrI punariyam-davao NAmege musAvAe No bhAvao bhAvao NAmege No davvao ege || davvao'vi bhAvao'vi ege No davyao No bhAvao / tattha koi kahiMci hiMsujao bhaNai-io tae pasumiNA(gA)iNo diTTatti?, so dayAe dihAvi bhaNai-Na viTThatti, esa dabbao musAvAo no bhAvao, avaro musaM bhaNIhAmittipariNao sahasA sarca bhaNai esa bhAvao no dadhvao, avaro musaM bhaNIhA|mittipariNao musaM ceva bhaNaha, esa bvao'vi bhAvao'Si, caramabhaMgo puNa suNNo 2 // 1vyato nAmaiko mRSAvAda no bhAvataH bhAvato nAmaiko no dravyataH eko dravyato'pi bhAvato'pi eko no dravyato no bhAvataH, tatra ko'pi kutracit hiMsokAyato bhaNati-itasvacA pArAgAdayo yA iti !, sa dayayA dRdhA api bhaNati na raza iti, eSa ivyato mRSAbAdo na bhAvataH, aparI bhUSA bhaNiyAmIti prinntH| BIL146 // &sahasA sahA bhaNati eSa bhAvato no dravyataH, aparo sUSA bhaNiSyAmIvi paripato muSaiva bhApati eSa vyato'pi bhAvato'pi, caramabhAH punaH zUnyaH, / dIpa anukrama [35]] Jamaicahani ~295~ Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [5] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama ahAvare tacce bhaMte! mahavvae adinnAdANAo veramaNaM, savvaM bhaMte! adinnAdANaM paJcakkhAmi, se gAme vA nagare vA raNe vA appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM adinnaM gihijA neva'nnehiM adinnaM gihAvijjA adinnaM giNhate vi anne na samaNujANAmi jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi / tassa bhaMte! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / tacce bhaMte ! mahavvae uvaDhiomi savvAo adinnAdANAo veramaNaM 3 // (sU05) uktaM dvitIya mahAvratam, adhunA tRtIyamAha-'ahAvare' ityAdi, athAparamiMstRtIye bhadanta ! mahAvate adattAdAnAdviramaNaM, sarva bhadanta! adasAdAnaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-'grAme vA nagare vA araNye vA' iti, anema kSetraparigrahaH, tatra grasati buDhyAdIna guNAniti grAmaH tasmin, nAmin karo vidyata iti| nakaram, araNya-kAnanAdi / tathA 'alpaM vA vaha vA aNu vA sthUlaM vA cittabadA acittavaddA iti, anena tu dravyaparigrahaH, tatrAlpa-mUlyata eraNDakASThAdi bahu-bajrAdi aNu-pramANato vajrAdi sthUlam-eraNDakASThAdi, MORMACRORSCORN [36] adattAdAna-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~296~ Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [1] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama [36] dazavaikA. etaca cittavadA acitsavadveti-cetanAcetanamityarthaH / 'Neva sayamadipaNaM geNhijatti naiva khayamadattaM gRhAmi SaDjIvahAri-vRttiH 18 navAnyairadattaM grAhayAmi adattaM gRhRto'pyanyAna na samanujAnAmItyetadyAvajIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya nikAdhya // 147 // pUrvavata, vizeSastvayam-adattAdAnaM caturvidha-dravyataH kSetrataH kAlato bhAdhatazca, dravyato'lpAdau kSetratojIcasvarUpa grAmAdau kAlato rAthyAdI bhAvato rAgadveSAbhyAm / dravyAdicaturbhaGgI punariyam-davyao NAmege adiNNAdANe| prANo bhAvao bhAvao NAmege No davyao ege davvaovi bhAvao'vi ege No davao No bhaavo| sAtattha arasaduTThassa sAhuNo kahiMci aNaNupaNaveUNa taNAi geNhao davao adiNNAdANaM No bhAvao. harAmIti anbhujayassa tadasaMpattIe bhAvao no dabbao, evaM ceva saMpattIe baccaopi bhAvaoSi, carimabhaMgo puNa sunno|| ahAvare cautthe bhaMte ! mahavvae mehuNAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! mehaNaM paJcakkhAmi, se divvaM vA mANusaM vA tirikkhajoNiyaM vA, neva sayaM mehaNaM sevijA neva'nnehi mehaNaM 1davyato nAmaikamadattAdAnaM no bhAvataH bhAvato nAmaikaM no dravyataH ekaM davyato'pi bhAvato'pi ekaM no dravyato no bhAvataH, tabAraktadviSTasya sAdhoH phutracit ananujJApya tRNAdi gahato dravyato'vattAdAnaM na bhAvataH harAmIsabhyudyatasya tadasaMpattau bhAvato no ivyataH evameva saMpattI dravyato'pi bhAvato'pi, paramabhaH IM // 147 // punHshuunyH| JanEdi.cahani maithuna-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~297~ Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [37] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [6] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH sevAvijjA mehuNaM sevate'vi anne na samaNujANAmi jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / cautthe bhaMte! mahatvapa omi savvAo mehuNAo veramaNaM 4 // ( sU0 6 ) uktaM tRtIyaM mahAvratam, idAnIM caturthamAha- 'ahAvare' ityAdi, athAparasmiMzcaturthe bhadanta ! mahAvrate maithu nAdviramaNaM, sarva bhadanta ! maithunaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-devaM vA mAnuSaM vA tairyagyonaM vA, anena dravyaparigrahaH, devInAmidaM daivam, apsaro'marasaMbandhItibhAvaH, etaca rUpeSu vA rUpasahagateSu vA dravyeSu bhavati, tatra rUpANi-nirjIvAni pratimArUpANyucyante, rUpasahagatAni tu sajIvAni, bhUSaNavikalAni vA rUpANi bhUSaNasahitAni tu rUpasahagatAni evaM mAnuSaM tairyagyonaM ca veditavyamiti, 'Neva sayaM mehuNaM sevijjA' naiva svayaM maithunaM seve, naivAnyaimaithunaM sevayAmi, maithunaM sevamAnAnapyanyAnna samanujAnAmi ityetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat / vizeSastvayam - maithunaM caturvidhaM dravyataH kSetrataH kAlato bhAvataJca dravyato divyAdau kSetratastriSu lokeSu kAlato rAjyAdau bhAvato rAgadveSAbhyAm / doserNamimIe vayaM bhaMjemiti doludveSeNAsya taM bhakSAmi iti dveSodbhavaM, rAgeNa bhavati. Forane & Personal Use City ~298~ wbrary dig Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [37] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 148 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [6] / gAthA ||15..|| niryukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH vbhavaM, rAgeNa hoi / dravyAdicaturbhaGgI viyam davvao NAmege mehuNe No bhAvao 1 bhAvao NAmege No davvao 2 ege davvao'vi bhAvao'vi 3 ege No duvvao No bhAvao 4, tattha arattaduTThAe itthiyAe balA paribhuMjamANIe davvao mehuNaM No bhAvao, mehuNasaNNApariNayassa tadasaMpattIe bhAvao No davcao, | evaM caiva saMpattIe dabbao'vi bhAvao'vi, caramabhaMgo puNa suno // ahAvare paMcame bhaMte! mahatvae pariggahAo veramaNaM, savvaM bhaMte! pariggahaM paJcakkhAmi, se appaM vA bahuM vA aNuM vA dhUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA neva sayaM pariggahaM parigihijA navannehiM pariggahaM parigiNhAvijA pariggahaM parigiNhaMte'vi anne na samaNujANijA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravema karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi gari 1 dravyato nAmaikaM maithunaM na bhAvataH 1 bhAvato nAmekaM na dravyataH 2 ekaM dravyato'pi bhAvato'pi 3 ekaM na dravyato na bhAvataH 4 / tatra bharadviSTAyAH striyA bakhAt paribhujyamAnAyA dravyato maithunaM na bhAvataH maithunasaMjJA pariNatasya tadasaMpattI bhAvato na dravyataH, evameva saMpattau dravyato'pi bhAvato'pi caramabhaGgaH punaH zUnyaH. parigraha - viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA For te&Personal Use Oily ~299~ 4 SaDjIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM // 148 // brary dig Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [7] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [7]] dIpa anukrama hAmi appANaM vosirAmi / paMcame bhaMte! mahabbae uvaTriomi savvAo pariggahAo veramaNaM 5 // (sU07) uktaM caturthaM mahAvrata, sAmprataM pazcamamAha-'ahAvare' ityAdi, athAparasmin paJcame bhadanta ! mahAbate parigrahAdviramaNa, sarva bhadanta ! parigrahaM pratyAkhyAmIti pUrvavat / tadyathA-alpaM vetyAdyavayavavyAkhyApi pUrvavadeva, naiva khayaM parigrahaM parigRhAmi naivAnyaiH parigrahaM parigrAhayAmi parigrahaM parigRhNato'pyanyAna samanujAnAmItyetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArthamadhikRtya pUrvavat, vizeSastvayam-parigrahazcaturvidhaH, tadyathA-dravyataH kSetrataH / kAlato bhAvatazca, dravyataH sarvadravyeSu kSetrato loke kAlato rAzyAdau bhAvato rAgadveSAbhyAm , anyadveSa parigrahopapatteH / dravyAdicaturbhaGgI punariyam-davao nAmege pariggahe No bhAvao1 bhAvao NAmege No davao 2 ege dabbaovi bhAvo'vi 3 ege No dabvao No bhAvao8A tattha arattaduhassa dhammovagaraNaM| dacao pariggaho No bhAvao, mucchiyassa tadasaMpattIe bhAvao Na dabbao, evaM ceva saMpattIe dabbao'vi bhAvao'vi, caramabhaMgo uNa sunno / ..1vyato nAmaikA parigraho bho bhAvataH 1 bhAvaTho nAmaiko mo dravyataH 2 eko davyato'pi bhAvato'pi / eko movyato no bhAvataH / tatrAradviSTalyA sAdharmopakaraNa dravyataH parigraho no bhAvataH, mUrSiyatasya tadasaMpattI bhAvato no dravyataH, eSaneva saMpattau dravyato'pi bhAvato'pi, dharamamAH punaH kAnyaH. [38] ~300~ Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: SaDjIva nikAdhya prata sUtrAMka [8-9] jIvasvarUpa dIpa anukrama [39-40] dazavaikA ahAvare chaTTe bhaMte ! vae rAIbhoyaNAo veramaNaM, savvaM bhaMte! rAIbhoyaNaM paccakkhAmi, hAri-vRttiH se asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA, neva sayaM rAI bhuMjejjA neva'nnehiM rAI // 149 // bhuMjAvijA rAI bhuMjaMte'vi anne na samaNujANejA jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kApaNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! pamikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / chaTTe bhaMte! vae uvaTriomi savvAo rAIbhoyaNAo veramaNaM 6 // (sU08) icceyAI paMca mahavvayAI rAibhoyaNaveramaNachaTAI attahiyaTTayAe uvasaMpajittA NaM viharAmi // (sU09) uktaM paJcamaM mahAvratam, adhunA SaSThaM vratamAha-'ahAvareM' ityAdi, athAparasmin SaSThe bhadanta ! vrate rAtribhojanAdviramaNaM, sarva bhadanta ! rAtribhojanaM pratyAkhyAmIti pUrvavat, tadyathA-azanaM vA pAnaM vA khAdya vA vAcaM vA, azyata ityazanam-odanAdi, pIyata iti pAnaM-mRdIkApAnAdi khAdyata iti khAdya-varjUrAdi| ra khAdyata iti khAya-tAmbUlAdi, 'Neva sayaM rAI bhuMjejA' naiva vayaM rAtrI mujhe naivAnyai rAtrI bhojayAmi rAtrI bhuJAnAnapyanyAya samanujAnAmi ityetadyAvajjIvamityAdi ca bhAvArdhamadhikRtya pUrvavat / vizeSastvayam-rAtri-] 2016-0-505495%4--594-96 // 149 // | rAtribhojana-viramaNasya pratyAkhyAnaM evaM asya sUtrasya vyAkhyA ~ 301~ Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] dIpa anukrama [39-40] bhojanaM caturvidha, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, dravyatastvazanAdau kSetrato'rdhatRtIyeSu dvIpasa-| mudreSu kAlato rANyAdI bhAvato rAgadveSAbhyAmiti / svarUpato'pyasya cAturvidhyaM, tadyathA-rAtrI gRhNAti rAtrI mujhe rAtrI gRhNAti divA bhuGkte 2 divA gRhNAti rAtrau bhuGkte 3 divA gRhNAti divA bhuGge 4 saMnidhiparibhoge, dravyAdicatarbhalI punariyam-davyao NAmege rAI muMjai No bhAvaobhAvao NAmege No dabvaora ege| davao'vi bhAvao'vi 3 ege No davao No bhAvao 4, tattha aNuggae sUrie uggaotti atthamie8 sAvA aNathamiotti arattaduhassa kAraNaotti rayaNIe vA bhujamANassa davvao rAIbhoaNaM No bhAvao. rayaNIe bhuMjAmi mucchiyassa tadasaMpattIe bhAvao No davyao, evaM ceva saMpattIe dabbao'vi bhAva4 o'vi, cautthabhaMgo uNa sunno / etaca rAtribhojanaM prathamacaramatIrthakaratIthayoH phajujaDavakrajaDapuruSApekSayA mUlaguNatvakhyApanArthaM mahAvratopari paThitaM, madhyamatIrthakaratIrtheSu punaH RjuprajJapuruSApekSayottaraguNavarga iti / samastavatAbhyupagamakhyApanAyAha-'iyAI ityAdi, 'ityetAni' anantaroditAni paJca mahAvratAni rAtribhojanaviramaNaSaSThAni, kimityAha-'AtmahitAya' Atmahito-mokSastadartham, anenAnyArthaM tattvato vratA 1vyato nAmaiko rAtrI bhukte no bhAvataH 1 bhAvato nAmaiko no davyataH 2 eko davyato'pi bhAvato'pi 3 eko no dravyato no bhAvataH 4 / tatrAnugate | sUrye udta iti astamite pAunasAmita iti araktadviSTasya kAraNato vA rAtrI bhubhAnasya dravyato rAtribhojanaM no bhAvataH, rAtrI bhuo ivi mUchitasya tadasaMpattau | | bhAvato no dravyataH, evameva saMpanI dravyato'pi bhAvato'pi, caturka bhanaH punaH zUnyaH. ~302~ Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] dIpa anukrama [39-40] dazabaikA bhAvamAha, tadebhilASAnumatyA hiMsAdAvanumatyAdibhAvAt, 'upasaMpadya sAmIpyenAGgIkRtya vratAni 'viharAmiSaDjIvahAri-vRttiH susAdhuvihAreNa, tadabhAve cAGgIkRtAnAmapi vratAnAmabhAvAt , doSAzca hiMsAdikardaNAmalpAyurjihAccheda- nikAdhya. // 15 // dAriyapaNDakaduHkhitatvAdayo vAcyA iti / sAmprataM prAgupanyastagAthA vyAkhyAyate-'saptacatvAriMzadadhika-jIvasvarUpa bhaGgazataM vakSyamANalakSaNaM 'pratyAkhyAne pratyAkhyAnaviSayaM, yasyopalabdhaM bhavati 'sa' itthaMbhUtaH pratyAkhyAne kuzalo-nipuNaH, zeSAH sarve 'akuzalAH tadanabhijJA iti gAthAsamAsArthaH / avayavArthastu bhaGgakayojanApradhAnA, sa caivaM draSTavyaH-'tinni tiyA tinni duyA tinikekA ya hoti joesu / tiduekaM tiduekaM tidueka ceva karaNAI // 1 // trayastrikAH (333) trayo dvikAH (222) trayazcaikakA (111) bhavanti yogeSu / kAyavAGmanovyApAralakSaNeSu, trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM caiva karaNAni-manovAkAyalakSaNAni iti padaghaTanA / bhAvArthastu sthApanayA nirdizyate, (dazya) sA ceyam-11 kA'tra bhAvanA ?, na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi maNeNaM vAyAe kAraNaM eko bheo / iyANi viio-Na karei Na sAkAravei karataMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe iko bhaMgo tahA maNeNaM kAraNaM bihao bhaMgo tahA cAyAe kAraNa ya taio bhaMgo, biio mUlabheo gao / iyANiM taio-Na karei Na kAravei karataMpi annaM na Mil // 15 // 1 narendratvAdhabhilApahetunA. 2 doSaprAtyavagamAna. 3 prathamanate trividhaM trividheneyasya vyAsthAne. TrasaOMAKAL ~303~ Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] dIpa anukrama [39-40] samaNujANai maNeNaM eko vAyAe viDayo kAraNaM taio. gao tahao muulbheo|iyaanni cauttho-Na kareDa Na kAravei maNeNaM vAyAe kAeNaM ikko na karei karataM NANujANai biio Na kAravei karataM NANujANai taio, gao cauttho mUlabheo / iyANi paMcamo-Na karei Na kAravei maNeNaM vAyAe ekoNa kareha karataM NANujANai viio Na kAravei karataM NANujANai taio, ee tinni bhaMgA maNeNaM vAyAe laddhA, annevi tinni maNeNaM pakAeNa ya labhaMti, tahAvare'vi vAyAe kAeNa ya labhaMti tinni, evameva savve ee naya, paMcamo'pyukto mUla-13 bhedaH / idAnIM SaSThaH-Na karei Na kAravei maNeNaM iko, tahA Na karei karataM NANujANai maNeNaM biio, Na kAra-1 vei karaMtaM NANujANai manasaiva tRtIyA, evaM cAyAe kAeNavi tinni tinni bhaMgA lanbhaMti, ee'vi sabve Nava, uktaH SaSTho mUlabhedaH / saptamo'bhidhIyate-Na karei maNeNaM vAyAe kAraNaM eko, evaM Na kAraveda maNAdIhiM biio, karaMtaM NANujANai taio, saptamo'pyukto mUlabhedaH / idAnImaSTamaH-Na karei maNeNaM vAyAe eko, maNeNaM kAraNa ya biio, tahA vAyAe kAraNa ya taio, evaM Na kAravei etthaMpi tinni bhaMgA, evameva karataM | NANujANai etyapi tinni bhaMgA, ee sabbe Nava, ukto'STamaH / idAnIM navamaH-Na karei maNeNaM eko, Na kAravaha viio, karaMtaM NANujANai taio, evaM vAyAe biiyaM kAyaNavi hoi taiyaM, evamete sabve'vi miliyA Nava, navamo'pyuktaH / AgataguNanamidAnI kriyate-laddhaphalamANameyaM bhaMgA u havaMti auNapannAsa / 1 labdhaM pAsamAnametat majjAstu bhavanti ekonapazcAzat / paza026 ~ 304~ Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [8-9] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka [8-9] SaDjIvanikAdhya. jIvasvarUpaM %25 OM dIpa anukrama [39-40] dazakAtIyANAgayasaMpatiguNiyaM kAleNa hoi im||1||siiyaalN bhaMgasayaM, kaha ? kAlatieNa hoti guNaNA u / tItassa hAri-vRttiH paDikamaNaM pazuppannassa saMvaraNaM // 2 // pacakkhANaM ca tahA hoi ya esassa esa guNaNA u / kAlatieNaM bhaNiyaM |jiNagaNadharavAyaehiM ca // 3 // iti gAthArthaH // uktazcAritradharmaH, sAmprataM yatanAyA avasara, sathA cAha- // 151 // se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se puDhaviM vA bhittiM vA silaM vA lelaM vA sasarakkhaM vA kArya sasarakkhaM vA vatthaM hattheNa vA pAeNa vA kaTeNa yA kiliMceNa vA aMguliyAe vA silAgAe vA silAgahattheNa vA na AlihijjA na vilihijjA na ghahijA na bhiMdijA annaM na AlihAvijA na vilihAvijA na ghaTTAvijjA na bhiMdAvijjA annaM AlihaMtaM vA vilihaMtaM vA ghahataM vA bhiMdaMtaM vA na sama NujANejA jAvajIcAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kApaNaM na karemi na kAra1 atItAnAgatasaMpratikAlena guNitaM bhavatIyam // 1 // saptacatvAriMzaM bhAzataM, kaSaM ! kAlatrayeNa bhavati guNanAtu / atItasa pratikramaNaM pratyutpannastra | (saMvaraNam // 2 // pratyAkhyAnaM ca tathA bhavati ca eSyAta eSA (etasmAt ) guNanA tu / kAlatrikeNa bhaNitA jinagaNadharakhAparkaH // 3 // MOREXCLEO M // 15 // JanEcitatil atha "yatanA" dharma prakAzyate ~305~ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [41] Ja Education in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [10] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita mi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi 1 // ( sU0 10 ) 'se' iti nirdeze sa yo'sau mahAvratayukto, bhikSurvA bhikSukI vA ArambhaparityAgAddharmakAyapAlanAya bhikSaNazIlo bhikSu, evaM bhikSukyapi, puruSottamo dharma iti bhikSurvizeSyate, tadvizeSaNAni ca bhikSukyA api draSTavyAnIti, Aha-'saMyatavirata pratihatapratyAkhyAtapApakarmA tatra sAmastyena yataH saMyataH - saptadazaprakArasaMyamopetaH, vividham- anekadhA dvAdazavidhe tapasi rato virataH, pratihRtapratyAkhyAtapApakarmeti pratihataMsthitihAsato granthibhedena pratyAkhyAtaM hetvabhAvataH punarvRddhyabhAvena pApaM karma- jJAnAvaraNIyAdi yena sa tathAvidhaH, 'divA vA rAtrau vA eko vA pariSadvato vA suso vA jAgradvA' rAtrau supto divA jAgrat, kAraNika eka:, zeSakAlaM pariSaGgataH, idaM ca vakSyamANaM na kuryAt / 'se puDhaviM yA' ityAdi, tadyathA- pRthivIM yA bhittiM vA zilAM vA loSTaM vA, tatra pRthivI- loSTAdirahitA bhittiH-nadItaTI zilA-vizAlaH pASANaH loSTa:-prasiddha:, tathA saha rajasA-AraNyapAMzulakSaNena vartata iti sarajaskastaM sarajaskaM vA 'kAyam' kAyamiti dehaM tathA sarajaskaM vA vastraM- colapaddakAdi 'ekagrahaNe sajjAtIyagrahaNamiti pAtrAdiparigrahaH, etat kimityAhahastena vA pAdena vA kASThena vA kaliJjena vA zudrakASTharUpeNa aGgulyA vA zalAkayA vA-ayaHzalAkAdiru Forane & Personal Use City ~306~ brary dig Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [41] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 152 // Ja Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [10] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH |payA zalAkAhastena vA zalAkAsaMghAtarUpeNa 'NAlihijjanti nAlikhet na vilikhet na ghaTTayet na bhindyAt, tatra ISatsakRdvA''lekhanaM, nitarAmanekazo vA vilekhanaM, ghaTanaM cAlanaM, bhedo vidAraNam, etat svayaM na kuryAt, tathA anyamanyena vA mAlekhayet na vilekhayet na ghaTTayet na bhedayet tathA'nyaM svata eva AlikhantaM vA vilikhantaM vA ghaTTayantaM vA bhindantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat // sebhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaJcakakhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sute vA jAgaramANe vA se udagaM vA osaM vA himaM vA mahiyaM vA karagaM vA harataNugaM vA suddhodagaM vA udau vA kArya udaullaM vA vatthaM sasiNiddhaM vA kArya sasiNiddhaM vA vatthaM na AmusijjA na saMphusijA na AvIlijA na pavIlijA na akkhoDijjA na pakkhoDijjA na AyAvijjA na payAvijjA annaM na AmusAvijjA na saMphusAvijjA na AvIlAvijjA na pavIlAvijjA na akkhoDAvijA na pakkhoDAvijjA na AyAvijA na payAvijjA annaM AmusaMtaM vA saMphusaMtaM vA AvItaM vA pavitaM vA akkhoDataM vA pakkhoDataM vA AyAvaMtaM vA payAvaMtaM vA na sama For one & Personal Use City ~307~ 4] paDjIva nikAdhya0 jIvasvarUpaM // 152 // brary dig Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [11] dIpa anukrama [42] Jar Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [11] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH jANejA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appArNa vosirAmi // ( sU0 11 ) tathA 'se bhikkhU vA ityAdi yAvajjAgaramANe vatti pUrvavadeva / 'se udagaM vetyAdi, tadyathA-udakaM vA avazyAyaM vA himaM vA mahikAM vA karakaM vA haratanuM vA zuddhodakaM vA, tatrodakaM-zirApAnIyam avazyAyaHhaH himaM-styAnodakam mahikA - ghUmikA karaka:- kaThinodakarUpaH haratanuH- bhuvamudbhiya tRNAgrAdiSu bhavati, zuddhodakam-antarikSodakaM, tathA udakA vA kArya udakArDa vA vastraM, udakArdratA ceha galahindutuSArAdyanantaroditodaka bhedasaMmizratA tathA sasnigdhaM vA kArya saligdhaM vA vastram, atra snehanaM nigdhamiti bhAve niSThApratyayaH, saha nigdhena vartata iti sasnigdhaH, sasnigdhatA beha vindurahitAnantaroditodaka bhedasaMmizratA, etat kimityAha-'NAmuseja' ti nAmuSenna saMspRzet nApIDayenna prapIDayet nAsphoTayet na prasphoTayet nAtApayet na pratApayet, tatra sakRdISadvA sparzanamAmarSaNam ato'nyatsaMsparzanam, evaM sakRdISadvA pIDanamApIDanamato'nyatprapIDanam, evaM sakRdISadvA sphoTanamAsphoTanamato'nyatprasphoTanam, evaM sakRdIpadvA tApanamAtApanaM vipa rItaM pratApanam etatsvayaM na kuryAttathA'nyamanyena vA nAmarSayena saMsparzayet nApIDayet na prapIDayet nAspho For re&Personal Use Oily ~308~ brary dig Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [11] dIpa anukrama [42] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [11] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ....AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 153 // Ja Education Tayet na prasphoTayet nAtApayet na pratApayet, tathA'nyaM khata eva AmRSantaM vA saMspRzantaM vA ApIDayantaM vA prapIDayantaM vA AsphoTayantaM vA prasphoTayantaM vA AtApayantaM vA pratApayantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat // sebhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayaviraya paDihayapazca kkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutne vA jAgaramANe vA se agaNiM vA iMgAlaM vA mummuraM vA aciM vA jAlaM vA alAyaM vA suddhAgaNiM vA ukkaM vA na uMjejyA na ghadvejA na ujjAlejjA na nivvAvejA annaM na uMjAvejA na ghaTTAvejA na ujjAlAvejA na nivvAvejA annaM ujaMtaM vA ghaTTataM vA ujjAtaM vA nivvAvataM vA na samaNujANejA jAvajIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karaMtaMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // (sU012 ) 'se bhikkhU vA ityAdi jAva jAgaramANe vatti pUrvavadeva, 'se agaNi ve'svAdi, tathathA - ani vA aGgAraM For ane & Personal Use Oily ~309~ 4 SaDjIva nikAdhya0 jIvasvarUpaM // 153 // byg Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama [43] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [12] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita vA murmuraM vA'civa jvAlAM vA alAtaM vA zuddhAgniM vA ulkAM vA, iha ayaspiNDAnumato'gniH jvAlArahito'GgAraH, viralAgnikaNaM bhasma murmuraH, mUlAgnivicchinnA jvAlA arciH pratibaddhA jvAlA, alAtamulmukaM, nirindhanaH- zuddho'gniH ulkA - gaganAgniH, etat kimityAha - 'na ujejjA' notsiMcet 'na ghahejA' na ghaTTayet na ujjvAlayet na nirvApayet tatroJjanamutsecanaM, ghaTTanaM sajAtIyAdinA cAlanam, ujjvAlanaM vyajanAdibhirvRddhyApAdanaM, nirvApaNaM-vidhyApanam etatsvayaM na kuryAt, tathA'nyamanyena vA notsecayenna ghaTTayennojjvAlayenna nirvApayet, tathA'nyaM svata eva utsiJcayantaM vA ghaTTayantaM vA ujjvAlayantaM vA nirvApayantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat // se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaJcakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se sieNa vA vihuNeNa vA tAliaMTeNa vA pateNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAbhaMgeNa vA pihuNeNa vA pihuhattheNa vA veleNa vA celakapaNeNa vA hattheNa vA muheNa vA appaNo vA kArya bAhiraM vAvi puggalaM na phumejA na vIejjA annaM na phumAvejA na vIAvejjA annaM phumaMtaM vA vI 1 na TIkAkRtA vyAkhyAtaM paraM dIpikAnAM vyAkhyAnAt sthitiH, abhyavA'tikAye 'nidezA kAyAkopo bhaviSyadasya. For ane & Personal Use City ~ 310~ by dig Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [13/ gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka 4 SaDUjIvanikAdhya jIvasvarUpaM [13] dIpa anukrama [44] dazavaikA. aMtaM vA na samaNujANejA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na hAri-vRttiH karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte! paDikkamAmi niN||154|| dAmi garihAmi appANaM vosirAmi // (sU013) 'se bhikkhU vA ityAdi jAva jAgaramANe vatti pUrvavadeva, 'se sieNa vetyAdi, tadyathA-sitena vA vidhabanena vA tAlavRntena vA patreNa vA zAkhayA vA zAkhAbhaGgena vA pehuNena vA pehuNahastena vA celena vA celakarNena vA hastena vA mukhena vA, iha sitaM-cAmaraM vidhavana-vyajanaM tAlavRntaM-tadeva madhyagrahaNacchidraM dvipuTa patra-padminIpatrAdi zAkhA-vRkSaDAlaM zAkhAbhaGgaM-tadekadezaH pehuNa-mayUrAdipiccha pehuNahasta:-tatsamUhaH celaM-vastraM celakarNaH-tadekadezaH hastamukhe-pratIte, ebhiH kimityAha-Atmano vA kArya-khadehamityarthaH, bAhya vA pudgalam-uSNaudanAdi, etat kimityAha-'na phumelA' ityAdi, na phUtkuryAt na vyajet, tatra phUtkapAraNaM mukhena dhamanaM vyajanaM camarAdinA vAyukaraNam, etatvayaM na kuryAt, tathA'nyamanyena vA na phUtkArayenna | vyAjayet, tathA'nyaM svata eva phUtkurvantaM vyajantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavadeva // se bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se bIesu vA bIyapaiTesu vA // 154 // ~311~ Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [14] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: Wei prata satrAka [14) 45955-5 %*%***% rUDhesu vA rUDhapaiTTesu vA jAesu vA jAyapaiTesu vA hariesu vA hariyapaiTresu vA chinnesu vA chinnapaihesu vA sacittesu vA sacittakolapaDinissipasu vA na gacchejjA na ciTejA na nisIijA na tuadvejjA annaM na gacchAvejA na ciTTAvejA na nisIyAvejA na tuaTTAvijA annaM gacchaMtaM vA ciTuMtaM vA nisIyaMtaM vA tuyadRtaM vA na samaNujANejA jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi karataMpi annaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // (sU014) 'se bhikkhU vA ityAdi jAva jAgaramANe vatti pUrvavadeva, 'se bIesu vetyAdi, tadyathA-bIjeSu vA bIjapratiSThiteSu vA rUDheSu vA rUDhapratiSThiteSu vA jAteSu vA jAtapratiSThiteSu vA hariteSu vA haritapratiSThiteSu vA chineSu vA chinnapratiSThiteSu vA sacitteSu vA sacittakolapratinizriteSu vA, iha bIja-zAlyAdi tatpatiSThitamAhArazayanAdi gRhyate, evaM sarvatra veditavyaM, rUDhAni-sphuTitavIjAni jAtAni-stambIbhUtAni haritAnidUrvAdIni chinnAni-parazvAdibhiSakSAt pRthaka sthApitAnyANi apariNatAni tadaGgAni gRhyante sacittAni dIpa anukrama [45] % % % % % % ~312~ Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [14] dIpa anukrama [45] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [14] / gAthA ||15...|| niryuktiH [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 155 // Ja Education aNDakAdIni kolo- guNastatpratinizritAni taduparivartani dArSAdIni gRhyante, eteSu kimityAha--'ma - 44 paDjIvacchejA' na gacchet na tiSThet na niSIdet na tvagvarteta, tatra gamanam-anyato'nyatra sthAnam - ekameva nipIDanamupavezanaM tvagvartanaM khapanam etatsvayaM na kuryAt, tathA'nyameteSu na gamayet na svApayet na niSIdayet na svApayet, tathA'nyaM svata eva gacchantaM vA tiSThantaM vA niSIdantaM vA khapantaM vA na samanujAnIyAdityAdi pUrvavat // nikAdhya* jIvasvarUpaM sebhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaJcakkhAyapAvakamme diA vA rAo vA egao vA parisAgao vA sutte vA jAgaramANe vA se kIDaM vA payaMgaM vA kuMthuM vA pipIliyaM vA hatyaMsi vA pAyaMsi vA bAhuMsi vA UruMsi vA udaraMsi vA sIsaMsi vA vatsa vA paDigrgahaMsi vA kaMbelaMsi vA poyapuMchaNaMsi vA rayaharaNaMsi vA gocchagaMsi vA uMDagaMsi vA daMDagaMsi vA pIDhagaMsi vA phalagaMsi vA sejaMsi vA saMthAragaMsi vA annayaraMsi vA tahappagAre uvagaraNajAe tao saMjayAmeva paDilehia paDilehia pamajia pamajia egaMtamavaNejA no NaM saMghAyamAvajejjA // ( sU0 15 ) 1 naitAni vyAkhyAtAni TIkAyAM dIpikAyAM tu vyAkhyAtAni For ne&Personal Use City ~313~ // 155 // sembrary dig Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15] / gAthA ||15...|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata satrAMka [15] dIpa 'se bhikkhU cA ityAdi yAvajAgaramANe vatti pUrvavat, se kIDaM bA' ityAdi, tadyathA-kITaM vA pattA / vA kunyuM vA pipIlikAM vA, kimityAha-haste yA pAde vA bAho vA aruNi yA udare vA vasne vA rajoharaNe vA gucha vA undake yA daNDake vA pIThe vA phalake vA zayyAyAM vA saMstArake vA anyatarasmin vA tathAprakAre sAdhukriyopayogini upakaraNajAte kITAdirUpaM trasaM kathaJcidApatitaM santaM saMyata eva sana prayavena vA| pratyupekSya pratyupekSya-paunApunyena samyaka pramRjya pramRjya-paunApunyenaiva sampaka, kimityAha-ekAnte' tasyAdanupaghAtaphe sthAne 'apanayet' parityajet , 'nainaM asaM saMghAtamApAdayet nainaM trasaM saMghAta-parasparagAtrasaMsparzapIDA rUpamApAdayet-pApayet, anena paritApanAdipratiSedha ukto veditavyA, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAdU' anyakAraNAnumatipratiSedhazca, zeSamatra prakaTArthameva, navaramundakaM-sthaNDilaM, zayyA-saMstArikA vasatirvA / ityuktA |yatanA, gtshcturtho'rthaadhikaarH|| ajayaM caramANo a (u), pANabhUyAiM hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 1 // ajayaM ciTThamANo a, pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 2 // ajayaM AsamANo a, pANabhUyAi hiMsai / baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 3 // ajayaM sayamANo a, pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM anukrama [46] "ayatanA"yA: falasya varNanaM tathA yatanayA pravartane upadeza: ~314~ Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-9|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-9|| dazavaikA. hAri-vRttiH // 156 // dIpa anukrama [47-55] kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 4 // ajayaM bhuMjamANo a, pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI 4 SaDjIvapAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 5 // ajaya bhAsamANo a, pANabhUyAI hiMsai / |nikAdhya. jIvasvarUpaM baMdhaI pAvayaM kamma, taM se hoi kaDuaMphalaM // 6 // kahaM care kahaM ciTTe, kahamAse kaha sae / kahaM bhujaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na baMdhai ? // 7 // jayaM care jayaM ciTThe, jayamAse jayaM sae / jayaM bhuMjaMto bhAsaMto, pAvaM kammaM na bNdhi||8|| savvabhUyappabhU assa, sammaM bhUyAI paaso| pihiAsavassa daMtassa, pAvaM kammaM na baMdhai // 9 // sAmpratamupadezAkhyaH paJcama ucyate-'ajaya'mityAdi, 'ayataM caran' ayatam anupadezenAsUtrAjJayA iti, kriyAvizeSaNametat, caran-gacchan, turevakArArthaH, ayatameva caran, IryAsamitimullaGghya, na khanyathA, kimityAha-prANibhUtAni hinasti' prANino-dIndriyAdayaH bhUtAni-ekendriyAstAni hinasti-pramAdAnA-IK bhogAbhyAM vyApAdayatIti bhAvaH, tAni ca hiMsan 'badhnAti pApaM karma' akuzalapariNAmAdAdatte kliSTaM jJAnAvaraNIyAdi, 'tat se bhavati kaTukaphalaM' tat-pApaM karma se-tasyAyatacAriNo bhavati, kaTukaphalamityanuskhAroDalAkSaNika: azubhaphalaM bhavati, mohAdihetutayA vipAkadAruNamityarthaH // 1 // evamayataM tiSThan UrdhvasthAne || // 156 // ~315~ Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-9|| dIpa anukrama [47-55] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||1-9 || niryukti: [ 232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ......AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH daza0 27 nAsamAhito hastapAdAdi vikSipan zeSaM pUrvavat // 2 // evamayatamAsIno niSaNNatayA anupayukta AkuJcanAdibhAvena, zeSaM pUrvavat // 3 // evamayataM khapan-asamAhito divA prakAmazayyAdinA (vA), zeSaM pUrvavat ||4|| evamayataM bhuJjAno - niSprayojanaM praNItaM kAkazRgAlabhakSitAdinA (bA), zeSaM pUrvavat ||5|| evamayataM bhASamANogRhasthabhASayA niSThuramantara bhASAdinA (cA), zeSaM pUrvavat // 6 // atrAha-yadyevaM pApakarmabandhastataH 'kahaM care' ityAdi, 'kathaM kena prakAreNa caret kathaM tiSThet kathamAsIta, kathaM khapet, kathaM bhuJjAno bhASamANaH pApaM karma na banA tIti ? // 7 // AcArya Aha- 'jayaM care' ityAdi, yataM caret sUtropadezeneryAsamitaH, yataM tiSThet samAhito hastapAdAdyavikSepeNa, yatamAsIta upayukta AkuJcanAdyakaraNena, yataM khapet samAhito rAtrau prakAmazayyAdiparihAreNa, yataM bhuJjAnaH- saprayojanamapraNItaM pratarasiMha bhakSitAdinA evaM yataM bhASamANaH - sAdhubhASayA mRdu kAlaprAptaM ca 'pApaM karma' kliSTamakuzalAnubandhi jJAnAvaraNIyAdi 'na banAti' nAdatte, nirAzravatvAt vihitAnuSThAnaparatvAditi // 8 // kiMca- 'savvabhUya' ityAdi, sarvabhUteSvAtmabhUtaH sarvabhUtAtmabhUto, ya Atmavat sarvabhUtAni pazyatItyarthaH, tasyaivaM samyaga vItarAgoktena vidhinA bhUtAni pRthivyAdIni pazyataH sataH 'pihi tAzravasya' sthagitaprANAtipAtAdyAzravasya 'dAntasya' indriyanoindriyadamena 'pApaM karma na badhyate' tasya pApakarma [1] pratikramaNaM kRtvA khAdhyAyaH tataH zayanaM vi. pa. For ane & Personal Use City ~ 316~ by dig Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||10 -13 // dIpa anukrama [56-59] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||10- 13 || niryuktiH [232...] bhASyaM [60... ] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 157 // bandho na bhavatItyarthaH // 9 // evaM sati sarvabhUtadayAvataH pApakarmabandho na bhavatIti, tatazca sarvAtmanA dayAyAmeva yatitavyam, alaM jJAnAbhyAsenApi (neti) mA bhUdavyutpannavineyamativibhrama iti tadapohAyAha paDhamaM nANaM tara dayA, evaM ciTThai savvasaMjae / annANI kiM kAhI, kiMvA nAhI cheapAvagaM ? // 10 // soccA jANai kallANaM, soccA jANai pAvagaM / ubhayaMpi jANae soccA, jaM cheyaM taM samAyare // 11 // jo jIvevi na yANei, ajIvevi na yANei / jIvAjIve ayANaMto, kaha so nAhIi saMjamaM? // 12 // jo jIvevi viyANei, ajIvevi viyANei / jIvAjIve viyANaMto, so hu nAhIi saMjamaM // 13 // 'paDhamaM NANamityAdi, prathamam Adau jJAnaM jIvasvarUpasaMrakSaNopAyaphalaviSayaM 'tataH' tathAvidhajJAnasamanantaraM 'dayA' saMyamastadekAntopAdeyatayA bhAvatastatpravRtteH, 'evam' anena prakAreNa jJAnapUrvakakriyApratipattirUpeNa 'tiSThati' Aste 'sarvasaMyataH' sarvaH pravrajitaH, yaH punaH 'ajJAnI' sAdhyopAyaphala parijJAnavikalaH sa kiM kariSyati ?, sarvatrAndhatulyatvAtpravRttinivRttinimittAbhAvAt kiM vA kurvan jJAsyati 'cheka' nipuNaM hitaM kAlocitaM 'pApakaM vA' ato viparItamiti, tatazca tatkaraNaM bhAvato'karaNameva, samagranimittAbhAvAt, jJAnasya mahattA pratipAdyate Forane & Personal Use City ~317~ 1 SaDjIvanikAdhya0 jIvasvarUpaM // 157 // brary dig Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||10-13|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||10 -13|| andhapradIpsapalAyanapuNAkSarakaraNavat, ata evAnyatrApyuktam-"gIatyo a vihAro pIo gIatdhamIsio bhaNio" ityAdi, ato jJAnAbhyAsaH kaaryH||10|| tathA cAha-'socA' ityAdi, 'zrutvA' Akaye sasAdhanakharUpavipAka 'jAnAti' buddhyate 'kalyANaM kalyo-mokSastamaNati-prApayatIti kalyANa-dayAkhyaM saMyamasvarUpaM, tathA zrutvA jAnAti pApakam-asaMyamasvarUpam, 'ubhayamapi saMyamAsaMyamasvarUpaM zrAvakopayogi jAnAti zrutvA, nAzrutvA, yatazcaivamata itthaM vijJAya yat chekaM-nipuNaM hitaM kAlocitaM tatsamAcaretkuryAdityarthaH // 11 // uktamevArtha spaSTayannAha-'jo jIve'vi'ityAdi, yo 'jIvAnapi' pRthivIkAyikAdibhedabhinnAn na jA nAti 'ajIvAnapi' saMyamopaghAtino madyahiraNyAdInna jAnAti, jIvAjIvAnajAnankathamasI jJAsyati 'saM4 yamaM?' tabiSayaM, tadviSayAjJAnAditi bhAvaH // 12 // tatazca yo jIvAnapi jAnAtyajIvAnapi jAnAti jIvA-1 jIvAn vijAnan sa eva jJAsyati saMyamamiti / pratipAditaH pazcama updeshaarthaadhikaarH||13|| jayA jIvamajIve a, do'vi ee viyANai / tayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANai // 14 // jayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANai / tayA puNNaM ca pAvaM ca, baMdhaM mukkhaM ca jANai // 15 // jayA puNNaM ca pAvaM ca, baMdhaM mukkhaM ca jANai / tayA ni1 gItAzca bihAro dvitIyo gautArthamizrito bhaNitaH. dIpa anukrama [56-59] dharmafalsya adhikAra: varNayate ~318~ Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||14-25|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: dazavaikA019 SaDjIvanikAdhya. jIvasvarUpa hAri-vRttiH // 158 // prata sUtrAMka ||14-25|| die bhoe, je divve je a mANuse // 16 // jayA nividae bhoge, je dibve je a mANuse / tayA cayai saMjogaM, sabhitarabAhiraM // 17 // jayA cayai saMjogaM, sabhitarabAhiraM / tayA muMDe bhavittA NaM, pavvaie aNagAriaM // 18 // jayA muMDe bhavittA NaM, pabvaie aNagAriaM / tayA saMvaramukTuiM, dhamma phAse aNuttaraM // 19 // jayA saMvaramukTuiM, dhamma phAse aNuttaraM / tayA dhuNai kammarayaM, abohikalusaMkaDaM // 20 // jayA dhuNai kammarayaM, abohikalusaMkaDaM / tayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchai // 21 // jayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchai / tayA logamalogaM ca, jiNo jANai kevalI // 22 // jayA logamalogaM ca, jiNo jANai kevlii| tayA joge nilaMbhittA, selesiM paDivajai // 23 // jayA joge nilaMbhittA, selesi pddivji| tayA kammaM khavittA NaM, siddhiM gacchai nIrao // 24 // jayA kammaM khavittA NaM, siddhiM gacchai nIrao / tayA logamatthayattho, siddho havai sAsao // 25 // dIpa anukrama [60-71]] 4% AROM // 158 // ~ 319~ Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||14-25|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 1% prata sUtrAMka // 14 -25|| | sAmpataM paSThe'dhikAre dharmaphalamAha-'jayA' ityAdi, 'yadA' yasmin kAle jIvAnajIvAMzca dvAvapyetI vijAnAti-vividhaM jAnAti 'tadA' tasmin kAle 'gati' narakagatyAdirUpAM 'bahuvidhAM khaparagatabhedenAnekaprakArAM sarvajIvAnAM jAnAti, yathA'vasthitajIvAjIvaparijJAnamantareNa gatiparijJAnAbhAvAt // 14 // uttarottarAM laphalavRddhimAha-'jayA' ityAdi, yadA gatiM bahuvidhAM sarvajIvAnAM jAnAti tadA puNyaM ca pApaM ca-bahuvidhagatinivandhanaM [ca tathA 'vandha jIvakarmayogaduHkhalakSaNaM 'mokSaM ca tadviyogasukhalakSaNaM jAnAti // 15 // 'jayA ityAdi, yadA puNyaM ca pApaM ca bandhaM mokSaM ca jAnAti tadA nirvinte-mohAbhAvAt samyagvicArayatyasAradu:kharUpatayA "bhogAn' zabdAdIn yAna divyAn yAMzca mAnuSAna, zeSAstu vastuto bhogA eva na bhavanti // 16 // 'jayA' ityAdi, yadA nirvinte bhogAn yAn divyAn yAMzca mAnuSAn tadA tyajati 'saMyoga' saMbandha dravyato bhAvataH 'sAbhyantaravAhya krodhAdihiraNyAdisaMbandhamityarthaH // 17 // 'jayA' ityAdi, yadA tyajati saMyoga sAbhyantaravAyaM tadA muNDo bhUtvA drabyato bhAvatazca 'pravrajati' prakarSeNa vrajasyapavarga pratyanagAra, dravyato bhAva-18 tazcAvidyamAnAgAramiti bhAvaH // 18 // jayA' ityAdi, yadA muNDo bhUtvA pravrajatyanagAraM tadA 'saMvaramukkiTa ti | prAkRtazailyA utkRSTasaMvaraM dharma-sarvaprANAtipAtAdivinivRttirUpaM, cAritradharmamityarthaH, spRzatyanuttaraM-samyagAsevata ityarthaH // 19 // 'jayA' ityAdi, yadotkRSTasaMvaraM dharma spRzatyanuttaraM tadA dhunoti-anekArthatvAtpAta-Tri yati 'kaurajaH karmava AtmarakSanAdraja iva rajA, kiMviziSTamityAha-ayodhikaluSakRtam' ayodhikaluSaNa %%%4% 9551kara dIpa anukrama [60-71]] ~320~ Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 14 -25|| dIpa anukrama [60-71] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [4], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA || 14- 25 || niryuktiH [232...] bhASyaM [60... ] AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazabaikA 0 hAri-vRttiH // 159 // Ja Education mithyAdRSTinopAttamityarthaH // 20 // 'jayA' ityAdi, yadA dhunoti karmarajaH abodhikaluSakRtaM tadA 'sarvatragaM 4 SaDjIvajJAnam' azeSajJeyaviSayaM 'darzanaM ca' azeSadRzyaviSayam 'adhigacchati' AvaraNAbhAvAdAdhikyena prApnotI- 5 nikAdhya0 tyarthaH // 21 // 'jayA' ityAdi, yadA sarvatragaM jJAnaM darzanaM cAdhigacchati tadA 'loka' caturdazarajavAtmakam 'a- jIvasvarUpaM lokaM ca' anantaM jino jAnAti kevalI, lokAloko ca sarve nAnyataramevetyarthaH // 22 // 'jayA' ityAdi, yadA lokamalokaM ca jino jAnAti kevalI tadocitasamayena yogAnniruddhya manoyogAdIn zailezIM pratipadyate, bhavopagrAhika mazakSayAya // 23 // 'jayA' ityAdi, yadA yogAnniruddhya zailezIM pratipadyate tadA karma kSapayitvA bhavopagrAhyapi 'siddhiM gacchati' lokAntakSetrarUpAM 'nIrajA' sakalakarmarajovinirmuktaH // 24 // 'jayA' ityAdi, yadA karma kSapayitvA siddhiM gacchati nIrajA' tadA 'lokamastakasthaH' trailokyoparivarttI siddho bhavati 'zAzvataH' karmabIjAbhAvAdanutpattidharmeti bhAvaH / ukto dharmaphalAkhyaH SaSTho'dhikAraH // 25 // suhasAyagassa samaNassa, sAyAulagassa nigAmasAissa / uccholaNApahoassa, dulahA sugaI tArisagassa // 26 // tavoguNapahANassa ujjumai khaMtisaMjamarayassa / parIsahe jiNaMtassa sulahA sugaI tArisagassa // 27 // pecchAvi te payAyA, khiSpaM 1 naiyA gAthA vitratA pUjyaiH haribhadrAcAryai For ne&Personal Use City ~321~ *** // 159 // brary dig Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||26-28|| niyukti: [232...], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sutrAMka ||26-28|| gacchaMti amrbhvnnaaii| jesi pio tavo saMjamo akhaMtI a baMbhaceraM ca // 1 // (pra.) prakSepa-gAthA icceaM chajjIvaNiaM sammaTTiI sayA jae / dullahaM lahittu sAmapaNaM, kammuNA na virAhijAsi // 28 // tibemi // cautthaM chajjIvaNiANAmajjhayaNaM samattaM // 4 // sAmpratamidaM dharmaphalaM yasya durlabhaM tamabhidhitsurAha-suhe'ti, sukhAsvAdakasya-abhiSvaGgeNa prAptasukhabhoktuH 'zramaNasya' dravyapravajitasya 'sAtAkulasya bhAvisukhArthe vyAkSiptasya 'nikAmazAyinaH sUtrArthavelAma pyulladhya zayAnasya 'utsolanApradhAvina' utsolanayA-udakAyatanayA prakarSeNa dhAvati-pAdAdizuddhiM karoti TayaH sa tathA tasya, kimityAha-'durlabhA' duSpApA 'sugatiH siddhiparyavasAnA 'tAdRzasya' bhagavadAjJAlopakA riNa iti gAthArthaH // 26 // idAnImidaM dharmaphalaM yasya sulabhaM tamAha-tavoguNe'tyAdi, 'tpogunnprdhaansy| SaSThASTamAditapodhanavataH 'RjumateH' mArgapravRttabuddheH 'kSAntisaMyamaratasya' kSAntipradhAnasaMyamAsevina ityarthaH, 'parISahAn kSutpipAsAdIna 'jayataH' abhibhavataH sulabhA 'sugatiH' uktalakSaNA tAdRzasya' bhagavadAjJAkAriNa kA iti gAthArthaH // 27 // mahArthA SaDjIvanikAyiketi vidhinopasaMharanAha-'iceya'mityAdi, 'ityetAM SaDjIvanikAyikAm' adhikRtAdhyayanapratipAditArtharUpAM, na virAdhayeditiyogaH, 'samyagdRSTiH' jIvastattvazraddhAvAna 'sadA yataH' sarvakAlaM prayatnaparaH san, kimityAha-'durlabhaM labdhvA zrAmaNyaM duSpApaM prApya amaNabhAvaM-paD dIpa anukrama [72-75]] JamElication.IN ~322~ Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||26-28|| niyukti: [233], bhASyaM [60...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||26-28|| dazabaikA jIvanikAyasaMrakSaNakarUpaM 'karmaNA' manovAkAyakriyayA pramAdena 'na virAdhayetna khaNDayeta, apramattasya tApajIvahAri-vRttiH dravyavirAdhanA yadyapi kathaJcid bhavati tathA'pyasAvavirAdhanaivetyarthaH / etena 'jale jIvAH sthale jIvA, A-|| nikAdhya kAze jIvamAlini / jIvamAlAkule loke, kathaM bhikSurahiMsakaH? // 1 // ' ityetatpratyuktaM, tathA sUkSmANAM vi- jIvasvarUpa // 16 // mArAdhanAbhAvAca / bravImIti pUrvavat / adhikRtAdhyayanaparyAyazabdapratipAdanAyAha niyuktikAra: jIvAjIvAbhigamo AyAro ceva dhammapannattI / tatto carittadhammo caraNe dhamme a egaTThA / / 233 // KI vyAkhyA-'jIvAjIvAbhigamaH' samyagjIvAjIvAbhigamahetutvAt evam 'AcAraca' AcAropadezatvAta 'dharmapajJaptiH' yathAvasthitadharmaprajJApanAt tataH 'cAritradharmaH' tannimittatvAt 'caraNaM' caraNaviSayatvAt 'dharmacara zrutadharmastatsArabhUtatvAt, ekArthikA ete zabdA iti gAthArthaH / anye svidaM gAthAsUtramanantaroditasUtrasthAdho vyAkhyAnayanti, tatrApyaviruddhameva / ukto'nugamaH, sAmprataM nayAste ca pUrvavadeva / vyAkhyAtaM SaDjIvanikAdhyayanam // 28 // dIpa anukrama [72-75]] + iti zrIharibhadrasUrikRtau dazavakAlikaTIkAyAM caturthAdhyayanam // 4 // 4 + adhyayanaM -4- parisamAptaM ~323~ Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||28...|| niyukti: [234], bhASyaM [61] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata - sUtrAMka ||28..|| BASSES % %* dIpa anukrama [75..] atha paJcamAdhyayanam / Demaem. adhunA piNDaiSaNAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane 'sAdhorAcAraH SaDjIvanikAya4 gocaraH prAya' ityetaduktam , iha tu dharmakAye satyaso khasthe samyakpAlyate, sa cAhAramantareNa prAyaH khastho na bhavati, sa ca sAvayetarabheda ityanavadyo grAhya ityetaducyate, uktaM ca-"se saMjae samakkhAe, niravajAhAri je biU / dhammakAyaTTie sammaM, suhajogANa sAhae // 1 // " ityanenAbhisaMvandhenAyAtamidamadhyayanaM, bhadya-| ntareNaitadevAha bhASyakAra: mUlaguNA vakkhAyA uttaraguNaavasareNa AyAyaM / piMDaljhayaNamivANi nikkheve nAmaniSphanne // 61 // bhASyam // ___ vyAkhyA-'mUlaguNA'prANAtipAtanivRtyAdayaH 'vyAkhyAtA samyak pratipAditA anantarAdhyayane, tatazca XI'utsaraguNAvasareNa' utsaraguNaprastAvenAyAtamidamadhyayanam-idAnIM yatprastutam / iha cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tathA cAha-nikSepe nAmaniSpanne, kimityAha piMDo ma esaNA va dupayaM nAmaM tu tassa nAyavyaM / caucaunikkhevehiM paruvaNA tassa kAyavvA / / 234 // 1sa saMyataH samAkhyAto niravadyAhAra yo vidvAn / dharmakAyasthitaH samyak zubhayogAnA sAdhakaH // 1 // ** JamEscahonlineKI adhyayanaM -- "pinDaiSaNA" Arabhyate ~324~ Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 28.. // TIpa anukrama [75..] "dazavaikAlika" - mUlasUtra 3 (mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [5] uddezaka [-1. mUlaM [15...]/ gAthA ||28...|| nirmuktiH [235-244] AyaM [ 62] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 161 // Educationa 1 nAThavaNApiMDo duvve bhAve a hoi nAyavvo / guDaoyaNAi davve bhAve kohAiyA cauro / / 235 / / piDhi saMghAra jahA te uiyA saMghayA va saMsAre saMghAyayaMti jIvaM kammeNahappagAreNa // 236 // dabvesaNA u tivihA sacittAcittamIsavvANaM / dupayaca uppaya apayA naragayakarisAvaNadumANaM // 237 // bhAsaNA uduvidhA pattha apasatthagA ya nAyavvA / nANAINa pasatthA apasatthA kohamAINaM // 238 // bhAvassuvagArittA etyaM davvesaNAi ahigaaro| tIi puNa atthajuttI vattavvA piMDanitI // 239 // piNDesaNA ya savvA saMkhevezoyarai navasu koDIsu / na hAi na payai na kigai kArAvaNaaNumaIhi nava || 240 || sA navA duha kIrai uggamakoDI bisohikoDI a / chasu paDhamA oyaraha kIyatiyammI visohI u // 241 // koDIkaraNaM dubihaM uggamakoDI visohikoDI a / uggamakoDI chakaM visohikoDI aNegavihA // 62 // bhASyam // kammuddesiacarimatiga pUiyaM mIsacarimapAhuDiA / ajjhoyara avisohI visohikoDI bhave sesA // 242 // nava cevadvArasagA sattAvIsA taheva caupannA / nauI do ceva sayA sattariA huMti koDINaM // 243 // rogAI micchAI rAgAI samaNadhamma nANAI nava nava sattAvIsA nava nauIe ya guNagArA / / 244 // vyAkhyA-piNDaSaNA ca 'dvipadaM nAma tu' dvipadameva vizeSAbhidhAnaM 'tasya' uktasaMbandhasyAdhyayanasya jJA 1 pratibhAtIyaM prakSiptaprAyA, padaghaTanA tvevam rAgadveSI navabhirmithyAtvAjJAnAviratayo navamiH rAgadveSau saptaviMzatyA zramaNadharmadazakaM navabhiH jJAnadarzanacAritrANi navakhA ca ( evaM ) guNakArAH, 'piNDa' tathA 'eSaNA' zabdayoH nikSepA: Far P&Personally ~ 325~ 5 piNDaipaNAdhya0 / / 161 // bruary Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||28...|| niyukti: [235-244], bhASyaM [62] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||28..|| dIpa anukrama [75..] tavyaM, catuzcaturnikSepAbhyAM nAmAdilakSaNAbhyAM prarUpaNA 'tasya' padadvayasya kartavyeti gAthArthaH // adhikRtaprarU-1 paNAmAha-nAmasthApanApiNDo dravye bhAve ca bhavati jJAtavyA, piNDazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmasthApane kSuNNe, dravyapiNDaM vAha-guDaudanAdiH 'dravya' miti dravyapiNDA, bhAve krodhAdayazcatvAraH piNDA iti gaathaarthH|| atraivAnvarthamAha-'piDi saMghAte' dhAturiti zabdavitsamayaH, yasmAtte krodhAdaya uditAH santo cipAkapradezo4 dayAbhyAM saMhatA eva saMsAriNaM saMghAtayanti-jIvaM yojayantItyarthaH, kenetyAha-karmaNA'STaprakAreNa-jJAnAvaraNI yAdinA, ataH krodhAdayaH piNDa iti gAthArthaH // prarUpitaH piNDA, sAmpratameSaNA'vasaraH, tatra kSuNNatvAnnA-III masthApane anAdRtya dravyaiSaNAmAha-dravyaiSaNA tu trividhA bhavati, sacittAcittamizradravyANAmeSaNA dravyaiSaNA, sacittAnAM dvipadacatuSpadApadAnAM yathAsaMkhyaM naragajadumANAmiti, kArSApaNagrahaNAdacittadravyaiSaNA alaGkRta-18 dvipadAdigocaramizrAdravyaiSaNA ca draSTavyeti gAthArthaH // bhAvaiSaNAmAha-bhAvaiSaNA tu punardvividhA, prazastA aprazastA ca jJAtavyA, etadevAha-'jJAnAdInA miti jJAnAdInAmeSaNA prazastA krodhAdInAmaprazastaiSaNeti gAdhArthaH // prakRtayojanAmAha-'bhAvasya jJAnAderupakAritvAd 'atra' prakrame dravyaiSaNayAdhikAra', 'tasyAH punadravyaiSaNAyAH 'ardhayukti' heyetararUpA arthayojanA vaktavyA piNDaniyuktiriti gAthArthaH // sA ca| | piNDaniyukeH pRthaksthApitatvAt tatra bhadrabAhulAminA'rthayuktiAlyAneti nAnAdhyayanAdhikAre tayAkhyAnam / anyathA vA'sti haribhadrasUrikatA piDaniyuktivRttiriti tAmAvilApi svAdidaM vacaH. ~326~ Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [-1, mUlaM [15...] / gAthA ||28...|| niyukti: [235-244], bhASyaM [62] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: hAri-vRttiH prata sUtrAMka ||28..|| dazabaikA0pRthaksthApanato mayA vyAkhyAtaiveti neha vyAkhyAyate / adhunA prakRtAdhyayanAvatAraprapaJcamAha-piNDaiSaNA ca45 piNDai 'sarvA udgamAdibhedabhinnA saMkSepeNAvatarati navasu koTISu, tAzcemA:-na hanti na pacati na krINAti khayaM, tathA paNAdhya. na ghAtayati na pAcayati na krApayatyanyena, tathA nantaM vA pacantaM vA krINantaM vA na samanujAnAtyanyamiti nv|| // 162 // // etadevAha-kAraNAnumatibhyAM naveti gAthArthaH / / sA navadhA sthitA piNDaiSaNA dvividhA kriyate-pudamakoTI vizo|dhikoTI ca, tatra padasu hananadhAtanAnumodanapacanapAcanAnumodaneSu prathamA-udgamakoTI avizodhikoTyavatarati, krItatritaye krayaNakApaNAnumatirUpe vizodhistu-vizodhikoTI dvitIyeti gAdhArthaH / etadeva vyAcikhyAsurAha| bhASyakAra:-'koTIkaraNa miti koTyeva koTIkaraNaM, koTI(karaNa) dvividham-udgamakoTI vizodhikoTI | ca, unamakoTI SaTa-hananAdiniSpannamAdhAkarmAdi, vizodhikoTI-krItatritayaniSpanA anekathA oghaudezikAdibhedeneti gAthArthaH // SaTakoTyAha-karma-saMpUrNameva auddezikacaramatritayaM-kaudezikasya pAkhaNDazramaNani-18 granthaviSayaM, pUti-bhaktapAnapUtyeva mizragrahaNAtpAkhaNDazramaNanirgranthamizrajAtaM caramaprAbhRtikA bAdaretyarthaH, adhyavapUraka ityvishodhirityettpdN| vizodhikoTIbhavati zeSA-oghauddezikAdibhedabhinnA'nekavidheti gaadhaarthH|| ihaiva rAgAdiyojanayA koTIsaMkhyAmAha-nava caiva kovyaH tathA'STAdazakaM koTInAM tathA saptaviMzatiH kodInAM // 132 / / tathaiva catuSpazcAzatkoTInAM tathA navatiH koTInAM ve eva ca zate saptatyadhike koTInAmiti gAthAkSarArthaH / / 1 saMkhyA samAhAre dvigudhAnAdhyayam (si-3-1-99) iti dvigubhAvenaikagAnaH. ERA dIpa anukrama [75..] ra ~327~ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15..] / gAthA ||1-2|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-2|| dIpa anukrama [76-77] bhAvArthastu vRddhasaMpradAyAdavaseyaH, sa cAyam-Na koDIo dohiM rAgahosehiM guNiyAo advArasa havaMti, tAo ceva nava tihiM micchattANANaaviratIhiM guNitAo sattAvIsaM havaMti, sattAvIsA rAgadosehiM gunniyaa| cauppannA havaMti, tAo ceva Naca dasaviheNa samaNadhammeNa guNiAo visuddhAo NautI bhavaMti, sA utI tihiM nANadasaNacarittehiM guNiyA do sayA sattarA bhavaMtIti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAra-12 NIyaM, taccedam saMpatte bhikkhakAlaMmi, asaMbhaMto amucchio|imenn kamajogeNa, bhattapANaM gvese||1|| se gAme vA nagare vA, goaraggagao muNI / care maMdamaNuvviggo, avvakkhitteNa ceasA // 2 // asya vyAkhyA-'saMprAse' zobhanena prakAreNa svAdhyAyakaraNAdinA prApte 'bhikSAkAle' bhikSAsamaye, anenAsaMprApte bhaktapAnaiSaNApratiSedhamAha, alAbhAjJAkhaNDanAbhyAM dRSTAdRSTavirodhAditi, 'asaMbhrAntaH' anAkulo 1nava kobyo dvAbhyo rAgadveSAbhyAM guNitA aSTAdana bhavanti, sA evaM nava tribhimithyAtvAzAnAviratibhirmugitAH saptaviMzatiH bhavati, saptaviMzatiH rAgadveSAbhyAM guNitA canupazcAzat bhavati, tA evaM nava dazavidhena amaNadharmeNa gugitA bizuddhA navatirbhavati, sA eva navatiH tribhiH zAnadarzanacAritrairguNitA dvezate saptatizca bhavati. daza0281 JamElicataries paMcame adhyayane prathama uddezaka: Arabdha: ~328~ Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||1-2|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||12|| %E5%Ara dIpa anukrama [76-77] dazabaikA. yathAvadupayogAdi kRtvA, nAnyathetyarthaH, 'amUchitaH piNDe zabdAdiSu vA agRddho, vihitAnuSThAnamitikRtvA, 5piNDaihAri-vRttiH na tu piNDAdAvevAsakta iti, 'anena' vakSyamANalakSaNena 'kramayogena' paripATIvyApAreNa "bhaktapAnaM' yati- bhASaNAdhya yogyamodanAranAlAdi gaveSayeda' anveSayediti suutraarthH||1|| yatra yathA gaveSayetsadAha-'se' ityAdi sUtra, vyAkhyA-se' ityasaMbhrAnto'mUJchitaH grAme vA nagare vA, upalakSaNavAdasya karbaTAdau vA, 'gocarAgragata' iti goriva caraNaM gocaraH-uttamAdhamamadhyamakuleSvaraktadviSTasya bhikSATanam agra:-pradhAno'dhyAhRtAdhAkarmAdipari|tyAgena tadgata:-tadvartI muni:-bhAvasAdhuH careta-gacchet 'mandaM zanaiH zanairna dutamityarthaH, 'anudvigna' prazAntaH KI parISahAdibhyo'vibhyat 'avyAkSiptena cetasA' vatsavaNigjAyAdRSTAntAt zabdAdiSvagatena 'cetasA' anta:karaNena eSaNopayukteneti sUtrArthaH // 2 // purao jugamAyAe, pehamANo mahiM care / vajaMto bIahariyAI, pANe a dgmhi||3|| ovAyaM visamaM khANuM, vijjalaM parivajae / saMkameNa na gacchijjA, vijamANe parakkame // 4 // pavaDate va se tattha, pakkhalaMte va saMjae / hiMseja pANabhUyAI, tase aduva thAvare // 5 // tamhA teNa na gacchijjA, saMjae susamAhie / sai anneNa maggeNa, jayameva parakkame // 6 // iMgAlaM chAriyaM rAsiM, tusarAsiM ca gomayaM / sasara -%-% -4 193R - - - | atha prathama-vrate yatanA-adhikAra: ~329~ Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||3-8|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||3-8|| dIpa anukrama [78-83] kkhehiM pAehi, saMjao taM naikkame // 7 // na careja vAse vAsaMte, mahiyAe vA paDaM tie / mahAvAe va vAyaMte, tiricchasaMpAimesu vA // 8 // PI yathA carettathaivAha-purato' iti sUtraM, vyAkhyA-purataH' agrato 'yugamAtrayA' zarIrapramANayA zakaTorddhi saMsthitayA, dRSTyeti vAkyazeSaH, 'prekSamANaH' prakarSeNa pazyan 'mahIM bhuvaM 'caret' yAyAt, kecinnetti yojayanti, KAna zeSadigupayogeneti gamyate, na prekSamANa eva api tu 'varjayan' pariharana vIjaharitAnIti, anemAnekabhe dasya vanaspateH parihAramAha, tathA 'prANinoM dvIndriyAdIn tathA 'udakam akArya 'mRttikAM ca pRthivI kAyaM, cazabdAttejovAyuparigrahaH / dRSTimAnaM tvatra laghutarayopalabdhAvapi pravRttito rakSaNAyogAt mahatsarayA dAtu dezaviprakarSaNAnupalabdheriti suutraarthH||3|| uktaH saMyamavirAdhanAparihAraH, adhunA tvAtmasaMyamavirAdhanA parihAramAha-ovAya miti sUtraM, vyAkhyA-'avapAtaM gAdirUpaM 'viSama nimonnataM 'sthANum' arcakASThaM 'vijala' vigatajalaM kardama 'parivarjayet etatsarvaM pariharet , tathA 'saMkramaNa' jalagartAparihArAya pASANakAlATharacitena na gacchet , AtmasaMyamavirAdhanAsaMbhavAt, apavAdamAha-vidyamAne parAkrame-andhamArga ityarthaH, asati tu tasmin prayojanamAzritya yatanayA gacchediti suutraarthH||4|| avapAtAdau doSamAha-pavaIteti 4|| sUtra, vyAkhyA-prapatanyA'sI 'tana' avapAtAdI praskhalanyA 'saMyataH sAdhuH 'hiMsyAd vyApAdayet prANimU-IM ~330~ Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||3-8|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||3-8|| dIpa anukrama [78-83] dazakAtAni' prANino-dvIndriyAdayaH bhUtAni-ekendriyAH, etadevAha-trasAnadhavA sthAvarAn, prapAtenAtmAnaM cetye- 5 piNDaihAri-yattiHvamubhayavirAdhaneti sUtrArthaH // 5 // yatazcaivaM 'tamhA' sUtraM, vyAkhyA-tasmAttena-avapAtAdimArgeNa na gaccheta paNAdhya0 saMyataH susamAhito, bhagavadAjJAvartItyarthaH, 'satyanyeneti anyasmin samAdau 'mArgeNeti mArga, chaandstvaa|| 164||aatsptmyrthe tRtIyA, asati tvanyasminmArge tenaivAvapAtAdinA 'yatameva parAkramet' yatamiti kriyaavishessnnN.|| kAyatamAtmasaMyamavirAdhanAparihAreNa yAyAditi sUtrArthaH // 6 // atraiva vizeSataH pRthivIkAyayatanAmAha-- gAla'miti sUtram, AjAramiti aGkArANAmayamAGgArastamAGgAra rAzim, evaM kSArarAzi, tuSarAziM ca goma-12 sAyarAzi ca, rAzizabdaH pratyekamabhisaMbadhyate 'sarajaskAbhyAM paGgyAM' sacittapRthivIrajoguNDitAbhyAM pAdAbhyAM 'saMyataH sAdhuH tam anantaroditaM rAzi nAkAmet, mA bhUtpRthivIrajovirAdhaneti sUtrArthaH // 7 // atraivAkAyAdiyatanAmAha-'na careja'tti sUtraM, na caredvarSe varSati, bhikSArtha praviSTo varSaNe tu pracchanne tiSThet, tathA mahikAyAM vA patantyAM, sA ca prAyo garbhamAseSu patati, mahAbAte yA vAti sati, tadutkhAtarajovirAdhanAdopAt, tiryaksaMpatantIti tiryasaMpAtA-pataGgAdayaH teSu vA satsu kacidazanirUpeNa na carediti sUtrArthaH // 8 // na careja vesasAmaMte, baMbhaceravasANu(Na)e / baMbhayArissa daMtassa, hujjA tattha visu // 164 1 ItirUpo hi pataGgAderApAta iti pUrvaNAnvayaH, yatA hetau tRtIyeti sAdhusvarUpAkhyAnaM. %* JamElicationlid caturtha-vrate yatanA-adhikAraH ~331~ Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||9-11|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||9-11|| dIpa anukrama [84-86] ttiA // 9 // aNAyaNe caraMtassa, saMsaggIe abhikkhaNaM / huja vayANaM pIlA, sAmanaMmi a saMsao // 10 // tamhA eaMviANittA, dosaM duggaivaDaNaM / vajae vesasA maMtaM, muNI egaMtamassie // 11 // uktA prathamavatayatanA, sAmprataM caturdhavatapatanocyate-'na careja'tti sUtraM, 'na caredvezyAsAmante' na gacchedgaNikAgRhasamIpe, kiMviziSTa ityAha-brahmacaryavazAnayane(naye) brahmacarya-maithunaviratirUpaM vazamAnayati-AtmAyattaM karoti darzanAkSepAdineti brahmacaryavazAnayanaM tasmin , doSamAha-brahmacAriNaH' sAdhoH 'dAntasya' indriyanoindriyadamAbhyAM bhavet tatra' vezyAsAmante 'visrotasikA' tadrUpasaMdarzanasmaraNApadhyAnakacavaranirodhataH jJAnazraddhAjalojjhanena saMyamasa(za)syazoSaphalA cittavikriyeti sUtrArthaH // 9 // eSa sakRcaraNadoSo vezyAsAmantasaMgata uktaH, sAmpratamihAnyatra cAsakRcaraNadoSamAha-'aNAyaNe tti sUtram, anAyatane-asthAne vezyAsAmantAdI 'carato' gacchataH 'saMsargeNa' saMbandhena 'abhIkSNaM' punaH punaH, kimityAha-bhavet 'vratAnAM prANAtipAtaviratyAdInAM pIDA, tadAkSiptacetaso bhAvavirAdhanA, 'zrAmaNye ca zramaNabhAve ca draSyato rajoharaNAdidhAraNarUpe bhUyo bhAvavatapradhAnahetI saMzayA, kadAciduniSkrAmatyevetyarthaH, tathA ca vRddhavyAkhyA-vesA vezyAdigatabhAvasya madhunaM pIvyate, anupayogenaiSaNA'karaNe hiMsA, pratyutpAdane (vartamAne ) anyapRcchAyAnapalApe'salavacanam, ananuzAta vaizmAyA darzane|apattAdAna, mamatAkaraNe paripradaH, evaM sarvavatapITA, dravyadhAmaNye punaH saMzaya uniSphamaNena, ~ 332~ Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||9-11|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||9-11|| dIpa anukrama [84-86] dazavaikA digayabhAvassa mehuNaM pIDijjA, aNuvaogeNaM esaNAkaraNe hiMsA, paDupAyaNe annapucchaNaavalavaNA'sacava-85 piNDaihAri-vRttiAAyaNaM, aNaNuNNAyavesAidasaNe adattAdANaM, mamattakaraNe pariggaho, evaM sambavayapIDA, davvasAmanne puNa saM-II SaNAdhya sayo uNNikSamaNeNa tti sUtrArthaH // 10 // nigamayannAha-tamhA' iti sUtram , yasmAdevaM tasmAdetat vijJAya | 'doSam anantaroditaM durgativardhanaM varjayedvezyAsAmantaM muni' 'ekAntaM' mokSamAzrita iti sUtrArthaH // 11 // Aha-prathamavratavirAdhanAnantaraM caturthavratavirAdhanopanyAsaH kimartham ?, ucyate, prAdhAnyakhyApanArtham, anyavratavirAdhanAhetutvena prAdhAnyam , tacca lezato darzitameveti / atraiva vizeSamAha sANaM sUiaM gAviM, dittaM goNaM hayaM gayaM / saMDimbhaM kalaha juddhaM, dUrao parivajae // 12 // aNunnae nAvaNae, appahiDhe aNAule / iMdiANi jahAbhAgaM, damaittA muNI care // 13 // davadavassa na gacchejA, bhAsamANo a goare / hasaMto nAbhigacchijjA, kulaM uccAvayaM sayA // 14 // AloaMthiggalaM dAraM, saMdhi dagabhavaNANi a / caraMto na vinijjhAe, saMkaTANaM vivajae // 15 // raNo gihabaINaM ca, rahassArakkhiyANa 1 pamabaNA'karaNe pra. 2 darzane vi. pa. --14 // 165 // 5-5 bhikSAcaryA-gamane vidhi: ~333~ Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||12-18|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||12 -18|| y| saMkilesakaraM ThANaM, dUrao parivajae // 16 // paDikuTrakulaM na pavise, mAmagaM parivajae / aciattakulaM na pavise, ciattaM pavise kulaM // 17 // sANIpAvArapihi, appaNA nAvapaMgure / kavADaM no paNullijjA, uggahaMsi ajAiA // 18 // 'sANati sUtraM, 'zvAna' lokapratItam, 'sUtAM gAm' abhinavaprasUtAmityarthaH 'dRsaM' ca darpita, kimityAhagAvaM hayaM garja, gauH balIvardo hayA-azvo gjo-hstii| tathA 'saMDimbha' bAlakrIDAsthAnaM 'kalaha vAkpratibaddhaM 'yuddha' khaDgAdibhiH, etat 'daratoM' dareNa parivarjayet, AtmasaMyamavirAdhanAsaMbhavAt , zvasUtagoprabhRtibhya AtmavirAdhanA, DimbhasthAne candanAyAgamanapatamabhaNDanapraluThanAdinA saMyamavirAdhanA, sarvatra cAtmapAtrabhedAdino-| bhayavirAdhaneti suutraarthH||12|| atraiva vidhimAha-'aNuNNaetti sUtram, 'anunnatoM' dravyato bhAvatazca, dravyato nAkAzadarzI bhAvato na jAtyAyabhimAnavAn, 'nAvanato dravyabhAvAbhyAmeva, dravyAnavanato'nIcakAyaH bhAvAnavanataH alabdhyAdinA'dInaH 'apahRSTaH' ahasan 'anAkulaH' krodhAdirahitaH 'indriyANi sparzanAdIni | 'yathAbhArga' yathAviSayaM 'damayitvA' iSTAniSTeSu sparzAdiSu rAgadveSarahito 'muni' sAdhuH 'caredU' gacchet, viparyaye| prabhUtadoSaprasaGgAt, tathAhi-dravyonnato lokahAsyaH bhAvonnata IyAM na rakSati dravyAvanataH baka iti saMbhAvyate bhAvAvanataH kSudrasatva hati, mahaSTo yoSiddarzanAdrakta iti lakSyate, Akula evameva, adAntaH pravajyAnaha iti *%E0%AVARANASI dIpa anukrama [87-93] ~334~ Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||12 -18|| dIpa anukrama [87-93] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA || 12- 18 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA0 hAri-vRttiH // 166 // Ja Education sUtrArthaH // 13 // kiM ca-- 'davadavassa' ti sUtraM, 'dutaM drutaM tvaritamityarthaH na gacchet bhASamANo vA na gocare gacchet, tathA hasannAbhigacchet, kulamuccAvacaM sadA, uyaM dravyabhAvabhedAdvidhA dravyovaM dhavalagRhavAsi bhAvocaM jAtyAdiyuktam, evamavacamapi dravyataH kuTIrakavAsi bhAvato jAtyAdihInamiti / doSA ubhayavirAdhanAlokopaghAtAdaya iti sUtrArthaH // 14 // atraiva vidhimAha - 'AloaM thiggale' ti sUtram, 'avalokaM' niryUhakAdirUpaM 'thiggalaM' citaM dvArAdi, saMdhiH- citaM kSatram, 'udakabhavanAni' pAnIyagRhANi caran bhikSArtha na 'vinidhyAyet' vizeSeNa pazyet, zaGkAsthAnametadavalokAdi ato vivarjayet, tathA ca naSTAdau tatrAzaGkopajAyata iti sUtrArthaH // 15 // kiMca- 'rapaNoti sUtraM rAjJaH- cakravartyAdeH 'gRhapatInAM' zreSThaprabhRtInAM rahasAThANamiti yogaH, 'ArakSakANAM ca daNDanAyakAdInAM 'rahasthAnaM' gudyApavarakamantragRhAdi 'saMklezakaram' asadicchApravRttyA mantrabhede vA karSaNAdineti dUrataH parivarjayediti sUtrArthaH // 16 // kiMca- 'paDhikuTTa' tti sUtraM, pratikuSTakulaM dvividham-itvaraM yAvatkathikaM ca, itvaraM sUtakayuktaM, yAvatkathikam - abhojyam, etana pravizet zAsanalaghutvaprasaGgAt, 'mAmakaM' yantrA''ha gRhapatiH - mA mama kacigRhamAgacchet etat varjayet, bhaNDanAdiprasaGgAt, 'aciattakulam' aprItikulaM patra pravizadbhiH sAdhubhiraprItirutpadyate, na ca nivArayanti, kutazcinimittAntarAt, etadapi na pravizet, tatsaMklezanimittatvaprasaGgAt, 'ciasam' aciattaviparItaM pravizetkulaM, tadanugrahaprasaGgAditi sUtrArthaH // 17 // kiM ca 'sANitti sUtraM, 'zANIprAvArapihita' miti zANI Forte & Personal Use City ~ 335~ 5 piNDaiSaNAdhya0 // 166 // brary dig Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||19|| niyukti : [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: * prata * sUtrAMka * ||12 -18|| atasIvalkajA paTI, prAcAra:-pratItaH kambalyAgrupalakSaNametat, evamAdibhiH pihitaM-sthagitaM, gRhamiti vA kyazeSaH / 'AtmanA' svayaM 'nApavRNuyAt nodUghATayedityarthaH, alaukikatvena tadantargata jikriyAdikAriNAM pApadveSaprasaGgAt, tathA 'kapArTa' dvArasthaganaM 'na prerayet' nodghATayet, pUrvoktadoSaprasaGgAta, kimavizeSeNa ?, netyAha-'avagrahamayAcitvA' AgADhaprayojane'nanujJApyAvagraha-vidhinA dharmalAbhamakRtveti sUtrArthaH // 18 // goaraggapaviThTho a, vaJcamuttaM na dhaare|ogaasN phAsuaMnaccA, aNunnavia vosire||19|| vidhizeSamAha-goyaraggatti sUtraM, gocarAmapraviSTastu varSoM mUtraM vA na dhArayet , avakAzaM prAsukaM jJAtvAnujJApya vyutsRjediti / asya viSayo vRddhasaMpradAyAdavaseyaH, sa cAyam-pukhvameva sAhuNA sannAkAio-18 vayogaM kAphaNa goare pavisiavvaM, kahiMviNa kao kae vA puNo hojA tAhe vacamuttaM Na dhAreavvaM, jao muttanirohe cakkhuvadhAo bhavati, vacanirohe jIviovaghAo, asohaNA a AyavirAhaNA, jao bhaNi -'sabvattha saMjama'mityAdi, ao saMghADayassa sayabhAyaNANi samappiA paDissae pANayaM gahAya sannAbhUmIe vihiNA bosirijjA / vittharao jahA ohaNijasIe / iti suutraarthH||19|| pUrvameSa sAdhunA saMjJAkAvikopayoga kUlA gocare pravevyaM, kadAcitra kRtaH kRte vA punarbhavet tadA barbomUtraM na dhArayitavyaM, mato bhUtranirodhe cakSuSa upapAtI bhavati, pAnirIdhe jIvitopapAtaH, azobhanA cAtmavirAdhanA. bato bhaNitam-sarvatra saMyamamityAdi, ataH sadATakAma sakabhAjanAni samaya pratidhayAyA-1 sanIyaM gRhItvA saMhAbhUmI vidhinA vyutsajena, visarato yathA odhaniyucau. SATORIAL ***** * dIpa anukrama [87-93] *** *** * ~336~ Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||20-22|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||20-22|| dazavaikA0 NIaduvAraM tamasaM, kuchagaM parivajjae / acakkhuvisao jattha, pANA duppaDilehA (hagA) 5 piNDaihAri-vRttiH / SaNAdhya // 20 // jattha pupphAI bIAI, vippainnAI kutttthe| ahuNovalitaM ullaM, daTTaNaM parivajae // 16 // // 21 // elagaM dAragaM sANaM, bacchagaM bAvi kuTTae / ullaMghiA na pavise, viuhittANa va saMjae // 22 // tathA 'nIyaduvAranti sUtraM, 'nIcadvAraM nIcanirgamapravezaM 'tamasamiti tamovantaM 'koSThakam' apavarakaM pa-17 rivarjayet, na tatra bhikSAM gRhNIyAt, sAmAnyApekSayA sarva evaMvidho bhavatyata Aha-acakSurviSayo yantra' na cakSuApAro yatretyarthaH, atra doSamAha-prANino duSpratyupekSaNIyA bhavanti, IryAzuddhina bhavatIti sUtrArthaH // 20 // kiMca-'jatyatti sUtra, yatra 'puSpANi' jAtipuSpAdIni 'bIjAni' zAlibIjAdIni 'vipakINoMni' anekadhA vikSipsAni, parihartumazakyAnItyarthaH, koSTake koSThakadvAre vA, tathA 'adhunopalisa' sAmpatopaliptam 'Adrem' azuSkaM koSThakamanyadbA dRSTvA parivarjayeharata eva, na tu tatra dharmalAbhaM kuryAta, saMpamAtmavirAdha-| nApatteriti sUtrAyaH // 21 // kiMca-'elagati sUtram, 'eDaka' meSaM 'dAraka' bAla 'zvAnaM' maNDalaM 'carasakaM vApi kSudravRSabhalakSaNaM koSThake ullaGghaya padubhyAM na pravizat, 'vyUSa vA prerya vetyarthaH, 'saMyataH' sAdhuH aa-18||167 // tmasaMyamavirAdhanAdoSAllAghavAceti sUtrArthaH / / 22 / / dIpa anukrama [95-97] ~337~ Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||23-26|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||23-26|| KAXXXXXX dIpa anukrama asaMsattaM paloijA, nAidUrA baloae / upphullaM na vinijjhAe, niahija ayaMpiro // 23 // aibhUmi na gacchejjA, goaraggagao muNI / kulassa bhUmi jANittA, miaM bhUmi parakkame // 24 // tattheva paDilehijA, bhUmibhAgaM viakkhaNo / siNANassa ya vaccassa, saMlogaM parivajae // 25 // dagamaTTiaAyANe, bIANi hariANi a| parivajaMto ciTThijA, savidiasamAhie // 26 // ihaiva vizeSamAha-'asaMsatta' ti sUtram, 'asaMsaktaM pralokayet' na yoSidRSTedRSTiM malayedityarthaH, rAgotpattilokopaghAtadoSaprasaGgAt , tathA 'nAtidUraM pralokayet' dAyakasyAgamanamAtradeza pralokayeta, paratazvIrAdizaGkAdoSaH, tathA 'utphullaM' vikasitalocanaM 'na viNijjhAe' tina nirIkSeta gRhaparicchadamapi, adRSTa-18 kalyANa iti lAghavotpatteH, tathA nivarsata gRhAdalabdhe'pi sati ajalpan-vInavacanamanucArayanniti // 23 // tathA-'aibhUmi na gacchi jA' iti sUtram, atibhUmi na gacched-ananujJAtAM gRhasthaiH, yatrAnye bhikSAcarA pAna yAntItyarthaH, gocarAgragato muniH, anenAnyadA tadgamanAsaMbhavamAha, kiM tarhi, kulasya bhUmim-puttamAdi rUpAmavasthAM jJAtvA 'mitAM bhUmi tairanujJAtAM parAkrameta, yatraiSAmaprItirnopajAyata iti sUtrArthaH // 24 // vivizeSamAha-'tattheva'tti sUtraM, 'tatraiva' tasyAmeva mitAyAM bhUmau pratyupekSeta sUtroktena vidhinA 'bhUmibhAgam' [98 -101] bhikSA-grahaNe yat vidhi: tat pradarzyate ~338~ Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||23-26|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dazakA0 hAri-vRttiH paNAdhya. ||23-26|| // 168 // dIpa anukrama ucitaM bhUmidezaM 'vicakSaNoM vidvAn, ane na kevalAgItArthasya bhikSATanapratiSedhamAha, tatra ca tiSThan snAnasya5 piNDaitathA 'varcaso' viSThAyAH saMlokaM parivarjayet, etaduktaM bhavati-lAnabhUmikAyikAdibhUmisaMdarzanaM pariharet, pravacanalAghavaprasaGgAt , apAvRtastrIdarzanAca rAgAdibhAvAditi sUtrArthaH // 25 // kiMca-'dargatti sUtram, 'udakamRttikAdAnam' AdIyate'nenetyAdAno-mArgaH, udakamRttikAnayanamArgamityarthaH, 'bIjAni' zAlyAdIni | 'haritAni ca dUrvAdIni, cazabdAdanyAni ca sacetanAni parivarjayastichedanantarodite deze 'sarvendriyasamA[hita' zabdAdibhiranAkSiptacitta iti sUtrArthaH // 26 // tattha se ciTThamANassa, Ahare pANabhoaNaM / akappina geNhijjA, paDigAhija kappi // 27 // AharatI siA tattha, parisADija bhoaNaM / diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 28 // saMmaddamANI pANANi, bIANi hariANi a| asaMja makara naccA, tArisiM parivajjae // 29 // 'tatyatti sUtraM, 'tatra' kulocitabhUmau se tasya sAdhostiSThataH sataH 'Ahareda' nayetpAnabhojanaM, gRhIti gamyate, tatrAyaM vidhiH-akalpikam' aneSaNIyaM na gRhNIyAt, pratigRhNIyAt 'kalpikam eSaNIyam, etacArthApannamapi kalpikagrahaNaM dravyataH zobhanamazobhanamapyetadavizeSeNa grAhyamiti darzanArtha sAkSAduktamiti kA [98 -101] // 168 // JanEducationie ll ~339~ Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||27-29|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka XBABB ||27-29|| dIpa anukrama [102-104] sUtrArthaH // 27 ||'aahrNti' tti sUtram, 'AharantI' AnayantI bhikSAmagArIti gamyate 'syAt' kadAcit pratatra' deze 'parizArayedU'itazcetazca vikSipada bhojanaM vA pAnaM vA, tataH kimityAha-dadatI 'pratyAcakSIta pratiSedhayettAmagArI, khyeva prAyo bhikSAM dadAtIti strIgrahaNaM, kathaM pratyAcakSItetyata Aha-na mama kalpate tAdRzaM-parizATanAvat, samayoktadoSaprasaGgAt, doSAMzca bhAvaM jJAtvA kathayed madhuvindadAharaNAdineti sUtrArthaH // 28 // kiMca-saMmaddatti sUtraM, 'saMmardayantI' padbhyAM samAkrAmantI, kAnityAha-prANinoMdIndriyAdIn 'bI-12 jAni' zAlivIjAdIni 'haritAni dUrvAdIni 'asaMyamakarIM sAdhunimittamasaMyamakaraNazIlA jJAtvA tAdRzIM| parivarjayet, dadatIM pratyAcakSIta iti sUtrArthaH // 29 // sAhadda nikkhivittA NaM, sacittaM ghaTTiyANi yAtaheva samaNaTrAe, udagaM sNpnnulliyaa||30|| ogAhaittA calaittA, Ahare pANabhoaNaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 31 // purekammeNa hattheNa, daLavIe bhAyaNeNa vA / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 32 // evaM udaulle sasiNiddhe, sasarakkhe mahiAuse / hari1 madhu kSIre jale gaye iti haimokreritakakathApratipAditakSIreyIdRSTAnto'tra gampaH, ARASTRA 2022%A4%ES daza0 29 ~340~ Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||30-34|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka 5 piNDaipaNAdhya 1 uddezaH ||30-34|| dIpa anukrama [105-109] dazavaikA. Ale hiMgulae, maNosilA aMjaNe loNe // 33 // geruavanniaseDhiasoraTriapiTrahAri-vRttiH kukkusakae ya / ukiTThamasaMsaTTe, saMsaTTe ceva boddhavve // 34 // // 19 // tathA 'sAhahu~tti sUtraM, saMhalyAnyasmin bhAjane dadAti, 'taM phAsugamavi vajae, tattha phAsue phAsuyaM sAhai harai phAsue aphAsuaM sAharai aphAmue phAsuyaM sAharai aphAmue aphAsu sAharai, tattha jaM phAsuaM phAsue sAharai tatthavi theve ghevaM sAharai theve bahuaM sAharai bahue thevaM sAharai bahue bahuaM sAharai / evamAdi yathA piNDaniyuktau / tathA nikSipya bhAjanagatamadeyaM SaTsu jIvanikAyeSu dadAti, 'sacittam' alAtapuSpAdi 'ghadRyitvA' saMcAlya ca dadAti tathaiva 'zramaNArtha' pravrajitanimittamudakaM 'saMpraNudya' bhAjanasthaM prerya dadAtIti sUtrArthaH // 30 // 'ogAhaittA' sUtraM, tathA ca 'avagAhya udakamevAtmAbhimukhamAkRSya dadAti tathA cAlayitvA udakameva dadAti, udake niyamAdanantavanaspatiriti prAdhAnyakhyApanArtha sacittaM ghadRyivetyukte'pi bhedenopAdAnam, asti cArya nyAyo-yaduta sAmAnyagrahaNe'pi prAdhAnyakhyApanArtha bhedenopAdAnaM, yathA-bAmaNA AyAtA vaziSTho'pyAyAta iti, tatazcodakaM cAlayitvA 'Aharet AnIya dadyAdityarthaH, kiM tadityAha tat prAmukamapi varjayeta, tatra prAsuke prAsupha gaharati prAmukemAsukai saMdarati aprAsuke prAsukai rohati aprAmuke aprAsukai saharati, tatra yat prAmuke prA. sukaM saMdarati tatrApi toke soka saMharati stoke bahu saMharati yahI storka saharati yahI bahusaharati. 2444 // 169 // ~341~ Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||30 -34|| dIpa anukrama [105 -109] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [ 15...] / gAthA ||30-34|| niryuktiH [ 244 ...], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita Ja Education in 'pAnabhojanam' odanAranAlAdi taditthaMbhUtAM dadatIM 'pratyAcakSIta' nirAkuryAt na mama kalpate tAdRzamiti pUrvavadeveti sUtradvayArthaH ||31|| 'purekamme 'nti sUtraM puraHkarmaNA hastena- sAdhunimittaM prAkRtajalojjhanavyApAreNa, tathA 'dayA' DovasadRzayA 'bhAjanena vA' kAMsya bhAjanAdinA dadatIM 'pratyAcakSIta' pratiSedhayet, na mama ka lpate tAdRzamiti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 32 // evaM'ti sUtram, 'evam' udakAryeNa 'hastena' kareNa, udakAdra nAma galadudakavinduyuktaH, evaM sasnigdhena hastena sasnigdho nAma ISadudakayuktaH, evaM 'sarajaskena hastena sarajasko nAma-pRthivIrajoguNDitaH, evaM 'mRddhatena hastena' mRto nAma-kardamayuktaH, evamUSAdiSvapi yojanIyam, etAvanti eva etAni sUtrANi, navaramUSa:-pAMzukSAraH, haritAlahiGgulakamanaHzilAH- pArthivA varNakabhedAH, aJjanaM- rasAJjanAdi lavaNaM- sAmudrAdi // 33 // tathA 'gerua'tti sUtraM, gairikA - dhAtuH, varNikApItamRttikA, zvetikA-zuklamRttikA, saurASTrakA tuvarikA, piSTam-AmataNDulakSodaH, kukusAH pratItAH, 'kRteneti' ebhiH kRtena, hasteneti gamyate, tathotkRSTa iti utkRSTazabdena kAliGgAlAvutrapuSaphalAdInAM zastrakRtAni zlakSNakhaNDAni bhaNyante, ciJciNikAdipatrasamudAyo vA udUkhalakaNDita iti, tathA asaMsRSTovyaJjanAdinA aliptaH, saMsRSTazcaiva vyaJjanAdilipso boddhavyo hasta iti, vidhiM punaratroddhuM vakSyati svayameveti sUtrArthaH // 34 // asaMsaNa hattheNa, davvIe bhAyaNeNa vA / dijamANaM na icchijjA, pacchAkammaM jahiM For ane & Personal Use City ~342~ brary dig Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||35-36|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 4 prata sUtrAMka SaNAdhyaka ||35 %E0 uddezA -36|| dazavaikA. bhave // 35 // saMsaTTeNa ya hattheNa, daLavIe bhAyaNeNa vA / dijamANaM paDicchijA, jaM hAri-vRttiH tatthesaNiyaM bhave // 36 // // 170 // Aha ca-'asaMsaTTeNa ti sUtram , asaMsRSTena hastena-annAdibhiraliptena dA bhAjanena vA dIyamAnaM mAneccheta, kiM sAmAnyena ?, netyAha-pazcAtkarma bhavati yatra' dhyAdau, zuSkamaNDakAdivat tadanyadoSarahitaM | 5 gRhNIyAditi sUtrArthaH // 35 // 'saMsa?Na' ti sUtraM, saMsRSTena hastena-annAdiliptena, tathA dA bhAjanena vA dIyamAnaM 'pratIcched' gRhNIyAt, kiM sAmAnyena ? netyAha-yattatraiSaNIyaM bhavati, tadanyadoSarahitamityarthaH, iha || ca vRddhasaMpradAyA-saMsaDhe hatthe saMsaDhe matte sAvasese dabbe, saMsaTTe hatthe saMsaTTe matte hiravasese dabve, evaM aTTha | bhaMgA, estha paDhamabhaMgo sabbuttamo, annesu'vi jattha sAvasesaM davvaM tastha ghippar3a, Na iyaresu, pacchAkammadohai sAu si sUtrArthaH // 36 // kiMca duNhaM tu bhuMjamANANaM, ego tattha nimaMtae / dijamANaM na icchijjA, chaMdaM se paDi lehae // 37 // duhaM tu bhuMjamANANaM, do'vi tattha nimaMtae / dijamANaM paDicchijjA, 1 saMsRSTo hasaH saMpaSTa mAtraka ( mamatra ) sAvazeSa dravya, saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtra niravazeSa dravyam, evamaSTI bhAH, atra prathamo bhAgaH sarvottamaH, ba-| nyeSvapi yatra sAvazeSaM dravyaM tatra gRhIvAda, netareSu, padhArakarmadoSAna. dIpa anukrama [110 %A5% 8 / // 170 // Jamaicanonil ~343~ Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||37-44|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||37 -44|| dIpa anukrama [112-119] jaM tatthesaNiyaM bhave // 38 // yukSiNIe uvapaNatthaM, vivihaM pANabhoaNaM / bhuMjamANaM vivajjijjA, bhuttasesaM paDicchae // 39 // siA ya samaNaTAe, guThviNI kAlamAsiNI / udviA vA nisIijA, nisannA vA puNuTue // 40 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappi / diti paDiAikkhe, na me kappai tArisa // 41 // thaNagaM pijemANI, dAragaM vA kumaariaN| taM nikkhivittu roaMtaM, Ahare pANabhoaNaM // 42 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 43 // jaM bhave bhattapANaM tu, kappAkappaMmi sNki| ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 44 // 'duhati sUtra, 'dvayorbhujato' pAlanAM kurvatoH, ekasya vastunaH svAminorityarthaH, ekastatra 'nimantrayet' tahAna pratyAmanayeta, taddIyamAnaM necchedutsargataH, apitu 'chandam' abhiprAya 'seM tasya dvitIyasya pratyupekSeta netravakAdivikAraH, kimasyedamiSTaM dIyamAnaM naveti, iSTaM celahIyAnna cennaiveti, evaM zuJjaonayoH-abhyavahArAyodya 1 TisyAkANyatvAijiH pAlanArtho'tra. 2 atrANe 'bhunajomANe' ityAtmanepadabhAvAva, akalpita vastUna: vidhAnaM pradarzyate ~344~ Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||36 -44|| dIpa anukrama [112 -119] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||37-44 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA hAri-vRttiH // 171 // tayorapi yojanIyaM, yato bhujiH pAlane'bhyavahAre ca vartata iti sUtrArthaH // 37 // tato 'duNhaM'ti sUtraM dvayostu pUrvavat bhuJjatorbhuJjAnayorvA dvAvapi taMtrAtiprasAdena nimantrayeyAtAM tatrAyaM vidhiH dIyamAnaM 'pratIcched' gRhIyAt yattatraiSaNIyaM bhavet, tadanyadoSarahitamiti sUtrArthaH ||38|| vizeSamAha - 'gubviNIe' tti sUtraM, 'gurviNyA' garbhavatyA 'upanyastam' upakalpitaM, kiM tadityAha - 'vividham' anekaprakAraM 'pAnabhojanaM' drAkSApAnakhaNDakhAyakAdi, tatra bhujyamAnaM tayA vivarjya, mA bhUttasyA alpatvenAbhilASAnivRttyA garbhapatanAdidoSa iti, 'bhuktazeSaM bhuktoddharitaM pratIcchet, yatra tasyA nivRtto'bhilASa iti sUtrArthaH // 39 // kiMca- 'siA ya' tti sUtraM, | 'syAcca' kadAcica 'zramaNArthe' sAdhunimittaM 'gurviNI' pUrvoktA 'kAlamAsavatI garbhAdhAnAnnavamamAsavatI tyarthaH, | utthitA vA yathAkathaJcinniSIded niSaNNA dadAmIti sAdhunimittaM, niSaNNA vA khavyApAreNa punaruttiSThed dadAmIti sAdhunimittameveti sUtrArthaH // 40 // taM bhave' ti sUtraM tadbhavedbhaktapAnaM tu tathA niSIdnotthAnAbhyAM dIyamAnaM saMyatAnAmakalpikam, iha ca sthavirakalpikAnAmaniSIdanotthAnAbhyAM yathAvasthitayA dIyamAnaM kalpikaM, jinakalpikAnAM tvApannasattvayA prathamadivasAdArabhya sarvathA dIyamAnamakalpika meveti sampradAyaH, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamityetatpUrvavadeveti sUtrArthaH // 41 // kiM ca- 'thaNagaM'ti sUtraM, stanaM (nyaM) pAyayantI, kimityAha- dArakaM vA kumArikAM, vAzabdasya vyavahitaH saMbandhaH, ata eva napuMsakaM vA, 1 chandena nimantraNAjJAnAtItyAdi. For ane & Personal Use City ~345~ 5 piNDaiSaNAdhya0 1 uddezaH // 171 // brary dig Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||37-44|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||37 -44|| dIpa anukrama [112-119] dAtadArakAdi nikSipya rudadbhUmyAdI AharespAnabhojanam, atrAyaM vRddhasaMpradAyA-gacchavAsI jai thaNajIvI pi aMto Nikkhito to na giNDaMti, robau vA mA vA, aha annaMpi AhArei to jati Na rovara to giNhaMti, aha rovaI to na giNhaMti, aha apiaMto Nikkhitto thaNajIvI robai tao Na giNhaMti, ahaNa rovai to giNhaMti, gacchaNiggayA puNa jAva thaNajIvI tAva rovau vA mA vA pivaMtao (vA) apivaMtao vA Na giNhaMti, jAhe annapi AhAre ADhatto bhavati tAhe jai pivaMtao to rovau vA mA vA Na geNhaMti, 'aha apibatao to jaha rovai to pariharaMti, arovie geNhaMti, sIso Aha-ko tattha doso'sthi?, Ayario bhaNaitassa NikkhippamANassa kharehiM hatthehiM ghippamANassa athirattaNeNa paritAvaNAdosA majjArAdi vA avaha-| reja tti sUtrArthaH // 42 // taM bhaveM' tti sUtra, tadbhavedbhaktapAnaM tvanantaroditaM saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 43 // ki yahuneti, upadezasarvakhamAha-'jaM bhaveM gacchadAsI yadi stanyajIvI piyan nikSiptastadAna gRhAti, roditu vA mA vA, athAnyadapyAhArayati tadA yadi na roditi tadA gRhNAti, atha roditi tadAna rahAti, athApiyan nikSiptaH sAnyajIvI roditi tadAna gRhAti, aba na roviti tadA ekAti, yacchanirgatAH punayA~varasvanyajIjI tAvada roditi vA mA vA piban apiban vA na gRhanti, yadA anyadapyAha mAhato bhavati tadA yadi pican tadA roditi vA mA vA na zAnti, athApican tadA yadi ropiti tadA pariharanti arudati gRhanti / ziSya bAha-kastatra doSo'sti !, AcAryo bhaNati-tasya nikSipyamANasya kharAbhyAM hastAbhyAM gRhAmANasyAsthiratnena paritApanAdoSA mAjorAdi | | vA'pahareta, JanElicatatli ~346~ Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||45-46|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka C ||45 -46|| dazabaikA tti sUtraM, yadbhavedbhaktapAnaM tu 'kalpAkalpayoH' kalpanIyAkalpanIyadharmaviSaya ityarthaH, kim ?-zaGkitaM na vidmaH5 piNDai. hAri-vRttiH kimidamudgamAdidoSayuktaM kiMvA netyAzaGkAspadIbhUtaM, taditthaMbhUtamasati kalpanIyanizcaye dadatI pratyAcakSIta sASaNAdhya. na mama kalpate tAdRzamiti suutraarthH||44|| 1 uddezaH // 172 // dagavAreNa pihi, nIsAe pIDhaeNa vA loDheNa vAvi leveNa, sileseNavi keNai // 45 // taM ca ubhidiA dijA, samaNaTrAe va dAvae / ditiaM paDiAikkhe, na me kappar3a tArisaM // 46 // || kiM ca-'dagavAreNa tti sUtra, 'dakavAreNa' udakakumbhena 'pihita bhAjanasthaM santaM sthagita, tathA 'nIsA-12 e'tti peSaNyA, 'pIThakena vA' kASThapIThAdinA, 'lona vApi' zilAputrakeNa, tathA 'lepena' mUllepanAdinA 'zleSeNa vA' kenacijatusikthAdineti sUtrArthaH // 45 // taM ca' ti sUtraM, 'taca' sthagitaM liptaM vA sat udbhidya | dadyAcchramaNArtha dAyakA, nAtmAdyartha, taditthaMbhUtaM dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 46 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA, dANaTThA pagaDaM imaM // 47 // tArisaM bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| ditiaM paDiAikkhe, na 1 madhUcchidaM tu sikthakam, HERONSTABASAHAS dIpa anukrama [120-121] // 172 // JanElicatana ~347~ Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||47-54|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka // 47-54|| dIpa anukrama [122-129] *5555538454: 5555 me kappai tArisa // 48 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA, puNNaTThA pagaDaM imaM // 49 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 50 // asaNaM pANagaM vAvi, khAima sAimaM tahA / jaM jANija suNijjA vA, vaNimadrA pagaDaM imaM // 51 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppiaN| ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 52 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, samaNaTThA pagaDaM imaM // 53 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| diti paDiAikkhe, na me kappaDa taarisN||54|| kiMca-'asaNaMti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM khAdyam, 'azanam' odanAdi 'pAnaka'ca AranAlAdi, dA'khAdya laDakAdi, 'khAdya harItakyAdi, yajAnIyAdAmantraNAdinA, zRNuyAdA anyataH, yathA dAnArtha prakRta 1 dRzyamAneSvAdazaM tu 'odanAranAlalaDakaharItakyAdi' ityetAvanmAtrameya. 2 guDasaMskRtadantapayanAdi prAtya, bAyakAvadhidhAyokapattimodakAdibhojanasAprakAra iti pazcAkSako ke. + ~348~ Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||47-14|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka // 47-54|| dIpa anukrama [122-129] dazavaikA0mivaM, dAnArtha prakRtaM nAma-sAdhuvAdanimittaM yo dadAsyavyApArapAkhaNDibhyo dezAntarAderAgato vaNikprabhRti- 5 piNDaihAri-vRttiH riti suutraarthH||47||'taarisNti sUtraM, tAdRzaM bhaktapAnaM dAnArtha pravRttavyApAra saMyatAnAmakalpikaM, yatazcai- |SaNAdhya vamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti suutraarthH||48||'asnnN' ti sUtram, evaM puNyArtha, puNyArthI |1 uddezaH prakRtaM nAma-sAdhuvAdAnaGgIkaraNena yatpuNyArthaM kRtamiti / atrAha-puNyArthaprakRtaparityAge ziSTakuleSu vastuto |bhikSAyA agrahaNameva, ziSTAnAM puNyArthameva pAkapravRtteH, tathAhi-na pitRkarmAdivyapohenAtmArthameva kSudrasasvavatpravartante ziSTA iti, naitadevam, abhiprAyAparijJAnAt, svabhogyAtiriktasya deyasyaiva puNyArthakRtasya niSedhAt , svabhRtyabhogyasya punarucitapramANasyettvarayadRcchAdeyasya kuzalapraNidhAnakRtasyApyaniSedhAditi, etenA'-18 deyadAnAbhAvaH pratyuktaH, deyasyaiva yadRcchAdAnAnupapatteH, kadAcidapi vA dAne yahacchAdAnopapatteH, tathA vyavahAradarzanAt, anIdazasyaiva pratiSedhAt, tadArambhadoSeNa yogAt, yadRcchAdAne tu tadabhAve'pyArambhapravRtteH nAsI tadarthe hatyArambhadoSAyogAt, dRzyate ca kadAcitsUtakAdAviva sarvezya eva pradAnavikalA ziSTAbhima-15 tAnAmapi pAkapravRttiriti, vihitAnuSThAnatvAcca tathAvidhagrahaNAnna doSa ityalaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtraphala khAtprayAsasyeti / / 49 // taM bhaveM tti sUtraM, pratiSedhaH pUrvavat // 50 ||'asnnN ti sUtraM, evaM vanIpakArthe / vanIpakA:-kRpaNAH ||51||'tN bhaveM tti sUtraM, pratiSedhaH pUrvavat ||52||'asnnN ti sUtraM, evaM amnnaarth,5||173 // zramaNA-nindhAH zAkyAdayaH // 13 // 'taM bhave' tti sUtraM, pratiSedhaH pUrvavat // 54 // ~349~ Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||55|| dIpa anukrama [130] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [1], muni dIparatnasAgareNa saMkalita mUlaM [ 15...] / gAthA || 55 || niryuktiH [244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH uddesiaM kIagaDaM, pUikammaM ca AhaDaM / ajjhoara pAmicaM, mIsajAyaM vivajjae // 55 // kiMca-- 'uddesiaM'ti sUtraM, uddizya kRtamaudezikam - uddiSTakRtakarmAdibhedaM krItakRtaM - dravyabhAvakrayakrI tabhedaM pUtikarma saMbhAvyamAnAdyAkarmAvayavasaMmizralakSaNam, AhRtaM svagrAmAhRtAdi, tathA adhyavapurakaM-svArthamUlAdrahaNaprakSeparUpaM prAmityaM sAdhvarthamucchidya dAnalakSaNaM, mizrajAtaM ca-Adita eva gRhisaMyatamizrapaskR tarUpaM, varjayediti sUtrArthaH // 55 // gaurI saMbaMdhI doSANAM varNanaM uggamaM se a pucchijA, kassaTThA keNa vA karDa ? / succA nissaMkiaM suddhaM, paDigAhija saMjae // 56 // saMzayavyapohAyopAyamAha - 'uggamaM' ti sUtraM, 'udgamaM' tatprasUtirUpam 'se' tasya zaGkitasyAzanAdeH 'pracchet' tatsvAminaM karmakaraM vA, yathA- kasyArthametat kena vA kRtamiti zrutvA tadvaco na bhavadarthaM kiM tvanyArthamityevaMbhUtaM niHzaGkitaM 'zuddha' sadRjutvAdibhAvagatyA pratigRhNIyAtsaMyato, viparyayagrahaNe doSAditi sUtrArthaH // 53 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / puSphesu huja ummIsaM, bIesa harisu vA // 57 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me For & Personal Use City ~ 350~ brary dig Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||57-64|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: dazavaikA0 hAri-vRttiH prata sUtrAMka ||57-64|| 5 piNDaipaNAdhyaka 1uddeza: // 174 // 1535 kappai tArisaM // 58 // asaNaM pANagaM vAvi, khAimaM sAimaM tahA / udagaMmi huja nikkhittaM, uttiMgapaNagesu vA // 59 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi| diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 60 // asaNaM pANagaM vAvi, khAima sAimaM thaa| teummi huja nikkhittaM, taM ca saMghaTTiA dae // 61 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akppi|diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 62 // evaM ussakkiyA, osakiyA, ujjAliA, pajAliA, nivvAviyA, ussiciyA, nisiMciyA, uvavattiyA, oyAriyA dae // 63 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANaM akppiaN| diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 6 // SAEXEkA dIpa anukrama [132-139] tathA 'asaNaM' ti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi khAdyaM svAyaM tathA 'puSpaiH' jAtipATalAdibhiH bhavedunminaM, vIjaiharitairveti sUtrArthaH // 57 // tArisaMti sUtra, tAdRzaM bhaktapAnaM tu saMpatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH / / 58 // tathA 'asaNaM' ti sUtraM, azanaM pAna vApi * ~351~ Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||57-64|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: - 56*50 - prata - sUtrAMka - ||57-64|| %0-964- - dIpa anukrama [132-139] khAdyaM khAyaM tathA, udake bhavennikSiptamuttiMgapanakeSu vA kITikAnagarollISu vetyarthaH, udayanikkhittaM duvihaMaNaMtaraM paraMparaM ca, aNaMtaraM NavaNItapoggaliyamAdi, paropparaM jalaghaDovaribhAyaNatthaM dadhimAdi, evaM uttiMgapaNaesu bhAvanIyamiti sUtrArthaH / / 59 // taM bhavetti sUtraM, tadbhavedbhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato davatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH / / 60 // tathA 'asaNIti sUtraM, azanaM pAnakaM vApi| khAdya khAdya tathA, tejasi bhavennikSita, 'tejasi' ityagnau tejaskAya ityarthaH, taca saMghaTya, yAvadbhikSAM ddaami| tAvattApAtizayena mA bhUdurtiSyata ityAghaTya dadyAditi sUtrArthaH / / 61 // 'taM bhavetti sUtraM, tadbhavedbhaktapAnaM, tu saMyatAnAmakalpikamato davatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH / / 62 // evaM 'ussaki yatti yAvadbhikSAM dadAmi tAvanmA bhUdvidhyAsthatItyutsicya dadyAd, evaM 'osakkiyA' avasal atidAhabhahAyAdulmakAnyutsAryetyarthaH, evaM 'ujAliyA pajAliyA' 'uvAlya' ardhavidhyAtaM sakRdindhanaprakSepeNa, 'prajvAlya' punaH punaH / evaM 'nivvAviyA' nirvApya dAhabhayAdeveti bhAvaH, evaM ussiMciyA nissiciyA, 'utsicya' atibhRtAdujjhanabhayena tato vA dAnArthaM tImanAdIni, 'niSicya tadbhAjanArahitaM dravyamanyatra bhAjane tena dadyAt, udvartanabhayena cA''drahitamudakena niSicya, evaM 'ovattiyA oyAriyA', 'apavarya' tenaivAgninikSiptena 1 upakanikSipta vividham-anantaraM paramparaMpa, anantaraM navanItamAsAdi, parampara alapaToparibhAjanavaM dayAdi, evamuttiApanakayo, -- - ARE vaza030 Jamaicational ~ 352~ Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||65-69|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dazakA. hAri-vRttiH ||65-69|| dIpa anukrama [140-142] bhAjanenAnyena cA dadyAt, tathA 'avatArya' dAhabhayAddAnArtha vA dadyAt, atra tadanyaca sAdhunimittayoge na 45 piNDaikalpate // 63 // 'taM bhaveM si sUtraM pUrvavat / / 64 // paNAdhya0 huja kaTraM silaM vAvi, iTTAlaM vAvi egayA / ThaviaM saMkamaTAe, taM ca hoja calA 1 uddezaH calaM // 65 // Na teNa bhikkhU gacchijjA, diTTho tattha asaMjamo / gaMbhIraM jhusiraM ceva, savidiasamAhie // 66 // nisseNi phalagaM pIDhaM, ussavittA NamAruhe / maMcaM kIlaM ca pAsAyaM, samaNaTrA evaM dAvae // 67 // durUhamANI pavaDijA, hatthaM pAyaM va lUsae / puDhavijIve vihiMsijjA, je a tannissiyA jage // 68 // eArise mahAdose, jANiUNa mahesiNo / tamhA mAlohaDaM bhikkhaM, na paDigiNhaMti saMjayA // 69 // gocarAdhikAra eva gocarapraviSTasya hoja' tti sUtraM, bhavet kASThaM zilA vApi ihAlaM vA'pi 'ekadA' ekamin kAle prAyaDAdI sthApitaM saMkramArtha, taca bhavet 'calAcalam apratiSThitaM, na tu sthirameveti sUtrArthaH | ||65||nn teNa'tti sUtraM, na 'tena kASThAdinA bhikSurgacchet, kimiti?, atrAha-dRSTastatrAsaMyamaH, taccalane 175 // prANyupamardasaMbhavAt , tathA 'gambhIram' aprakAzaM 'zuSiraM caiva' antaHsArarahitam , 'sarvendriyasamAhitaH' zabdA JamElicationliHARA ~353~ Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||70-74|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||70 -74|| dIpa diSu rAgadveSAvagacchan , pariharediti sUtrArthaH // 66 // kiM ca-NisseNi' ti sUtraM, nizreNiM phalakaM pITham 'ussavittA' utsRtya Urddha kRtvA ityarthaH, ArohenmaJca, kIlakaM ca utsRtya kamArohedityAha-prAsAda, 'zramaNArtha sAdhunimittaM 'dAyakoM dAtA Arohet, etadapyagrAhyamiti sUtrArthaH / / 67 // atraiva doSamAha-durUhamANi tti sUtra, ArohantI prapatet, prapatantI ca hastaM pAdaM vA 'lUpayet' kharka khata eva khaNDayeta, tathA pRthvIjI-III vAn vihiM syAta, kathaMcittatrasthAna, tathA yAni ca tanizritAni 'jaganti' prANinastAMzca hiMsyAditi suutraarthH|| 18||'eaarise' si sUtraM, IzAn' anantaroditarUpAnmahAdoSAn jJAtvA 'maharSayaH saadhvH| yasmAdoSakAriNIyaM tasmAt 'mAlApahatAM mAlAdAnItAM bhikSAM na pratigRhanti saMyatAH, pAThAntaraM vA| | haMdi mAlohaDaM' ti, handItyupapradarzana iti sUtrArthaH // 69 // kaMdaM mUlaM palaMba vA, AmaM chinnaM va sanniraM / tuMbAgaM siMgaberaM ca, AmagaM parivajae // 70 // taheva sattucunnAI, kolacunnAiM AvaNe / sakuliM phANipUaM, annaM vAvi tahAvihaM // 71 // vikAyamANaM pasadaM, raeNaM priphaasi|diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 72 // bahuadviyaM puggalaM, aNimisaM vA bahukaMTayaM / acchiyaM anukrama [145 -149] ~354~ Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||70-74|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka 455 5piNDaipaNAdhya | 1 uddezaH ||70-74|| dIpa anukrama dazavaikA tiMduyaM billaM, ucchRkhaMDaM va siMbaliM // 73 // appe siA bhoaNajjAe, bahuujjhiyadhahAri-vRttiH mmiyaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 74 // // 176 // pratiSedhAdhikAra evAha-'kaMdaM mUlaM' ti sUtraM, 'kanda' sUraNAdilakSaNam 'mUlaM' vidArikArUpam 'pralamba bhAvA' tAlaphalAdi, AmaM chinnaM vA 'sanniram' sanniramiti patrazAkam, 'tumbA' tvagmijAntarvati AdrI vA tulasImityanye, 'zRGgAyera cAkam , Ama parivarjayediti sUtrArthaH // 70 ||'thev' tti sUtraM, tathaiva 'sakta na' saktUn 'kolacUrNAna' badarasaktUn 'ApaNe vIthyAM, tathA 'zAkulI' tilaparpaTikAM 'phANitaM' vaguTa I'pUrva' kaNikAdimayam , anpadA tathAvidhaM modakAdi / / 71 // kimityAha-vikAyamANa' ti sUtra, vikrIyamANamApaNe iti vartate, 'prasahya' anekadivasasthApanena prakaTam, ata eva 'rajasA pArthivena 'parispRSTaM vyApta, taditthamabhUtaM tatra dadatI pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtradvayArthaH // 72 // kiMca-'bahuadviyaM|ti sUtraM, yahasthi 'pudgala' mAMsam 'animiSaM vA' matsya vA bahukaNTakam , ayaM kila kAlAvapekSayA grahaNe pratiSedhaH, anye tvabhidadhati-vanaspatyadhikArAttathAvidhaphalAbhidhAne ete iti, tathA cAha-asthikaM' asthilakavRkSaphalam, 'teMdukaM teMdurukIphalam , vilvam ikSukhaNDamiti ca pratIte, 'zAlmaliM vA' ballAdiphaliM vA, vAzabdasya vyavahitaH saMvandha iti sUtrArthaH // 73 // atraiva doSamAha-'appe'tti sUtra, alpaM| -2--05 [145 -149] // 176 // -22 JanElcanonlinaa ~355~ Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||75-81|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||75-81|| dIpa sthAbhojanajAtamatra, api tu bahujjhanadharmakametat, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 74 // tahevuccAvayaM pANaM, aduvA vAradhoaNaM / saMseimaM cAulodagaM, ahaNAdho vivajae // 75 // jaM jANeja cirAdhoyaM, maIe daMsaNeNa vA / paDipucchiUNa succA vA, jaM ca nissaMkiaM bhave // 76 // ajIvaM pariNayaM naccA, paDigAhijja saMjae / aha saMkiyaM bhavijA, AsAittANa roae // 77 // thovamAsAyaNaTAe, hatthagaMmi dalAhi me / mA me acaMbilaM pUaM, nAlaM taNhaM viNittae // 78 // taM ca acaMbilaM prayaM, nAlaM taNhaM viNittae / diti paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 79 // taM ca hojja akAmeNa, vimaNeNaM pddicchi| taM appaNA na piye, novi annassa dAvae // 8 // egaMtamavakkamittA, acittaM pddilehiaa| jayaM pariTravijjA, pariTrappa paDikkame // 1 // ukto'zanavidhiH, sAmprataM pAnavidhimAha-taheba'tti sUtra, tathaiva yathAzanamuccAvacaM tathA pAnam 'uccaM' varNAgupetaM drAkSApAnAdi 'avacaM varNAdihInaM pUtyAranAlAdi athavA 'vArakadhAvanaM' guDhaghadadhAvanamityarthaH anukrama [150-156] azana saMbaMdhI vidhi: pradarzitA: atha pAna saMbaMdhI vidhi: kathayate ~356~ Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||75 -81|| dIpa anukrama [150 -156] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||75-89 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavekA0 hAri-vRttiH // 177 // Ja Education i 'saMsvedajaM' piSTodakAdi etadazanavadutsargApavAdAbhyAM gRhNIyAditi vAkyazeSaH, 'tandulodakam' advikarakaM 'adhunAdhItam' apariNataM vivarjayediti sUtrArthaH // 75 // atraiva vidhimAha - 'jaM jANija''tti sUtraM, yattandulokaM 'jAnIyAt' vidyAviraghAtam, kathaM jAnIyAdityata Aha-matyA darzanena vA, 'matyA' tagrahaNAdikarmajayA 'darzanena vA' varNAdipariNata sUtrAnusAreNa ca, vA cazabdArthaH, tadapyevaMbhUtaM kitI velA'sya ghautasyeti pRSTvA gRhasthaM, 'zrutvA vA' mahatI veleti zrutvA ca prativacanaM 'yatheti yadeva niHzaGkitaM bhavati niravayavaprazAntatayA tandulodakaM tatpratigRhNIyAditi, vizeSaH piNDaniryuktAyukta iti sUtrArthaH // 76 // uSNodakAdividhimAha - 'ajIvaMti sUtraM, uSNodakamajIvaM pariNataM 'jJAtvA' tridaNDaparivartanAdirUpaM matyA darzanena vetyAdi vartate, taditthaMbhUtaM pratigRhNIyAtsaMyataH, caturtharasamapUtyAdi dehopakArakaM matyAdinA jJAtvetyarthaH atha zaGkitaM bhavet tata AkhAdya 'rocayed' vinizrayaM kuryAditi sUtrArthaH // 77 // tacaivaM- 'thovaM'ti sUtraM, stokamAkhAdanArthaM prathamaM tAvat haste dehi me, yadi sAdhuprAyogyaM tato grahISye, mA me atyamlaM pUti nAla taDapanodAya / tataH kimanenAnupayogineti sUtrArthaH // 78 // 'taM ca'si sUtraM, sugamam // 79 // AkhAditaM ca satsAdhuprAyogyaM ceTTahyata eva 'cedagrAhyaM / 'taM ca'ti sUtraM, 'taca' atyamlAdi bhaved 'akAmena' uparodhazIlatayA 'vimanaskena' anyacisena 'pratIpsitaM' gRhItam tadAtmanA kAyApakArakamityanAbhogadharmazraddhayA na pibet nApyanyebhyo dApayet, ratnAdhikenApi svayaM dAnasya pratiSedhajJApanArtha dApanagrahaNam, iha ca 'samvattha saMjamaM saMja For re&Personal Use Oily ~357~ 5. piNDai SaNAdhya0 1 uddezaH // 177 // brary dig Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||82-86|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||82 -0-96--582-% -86|| 0- 0-3 dIpa anukrama [157-161] mAo appANameve'tyAdi bhAvanayeti sUtrArthaH // 8 // asyaiva vidhimAha-egataMti sUtraM, ekAntam 'avakramya' gatvA 'acittaM' dagdhadezAdi pratyupekSya cakSuSA pramRjya rajoharaNena sthaNDilamiti gamyate 'ytm| atvarita pratiSThApayedvidhinA nirvAkyapUrva vyutsRjet / pratiSThApya vasatimAgataH pratikrAmedIryApathikAm / dAetaca bahirAgataniyamakaraNasiddhaM pratikramaNamavahirapi pratiSThApya pratikramaNaniyamajJApanArthamiti suutraarthH||8|| siA a goyaraggagao, icchijjA pribhuttuaN(bhuNjiuN)| kuTugaM bhittimUlaM vA, paDilehitANa phAsuaM // 82 // aNunnavittu mehAvI, paDicchannaMmi saMvuDe / hatthagaM saMpamajjittA, tattha bhuMjijja saMjae // 83 // tattha se bhuMjamANassa, aTriaM kaMTao siaa| taNakaTusakara bAvi, annaM vAvi tahAvihaM // 84 // taM ukkhivittu na nikkhiveM, AsapaNa na chaDDae / hattheNa taM gaheUNa, egatamavakkame // 85 // egaMtamavakkamittA, acittaM pddilehiaa| jayaM paridRvijjA, pariTuppa paDikkame // 86 // evamannapAnagrahaNavidhimabhidhAya bhojanavidhimAha-'siA atti sUtraM, 'syAt' kadAcid 'gocarAgragatoM grAmAntaraM bhikSA praviSTa icchetparibhoktuM pAnAdi pipAsAdyabhibhUtaH sana, tatra sAdhuvasatyabhAve 'koSTaka' 20-56-0- pratikramaNa va pariSThApana saMbaMdhI upadeza: ~358~ Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||82-86|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka S ||82-86|| dIpa anukrama [157-161] dazakAnpa camaThAdi 'bhittimUlaM vA kujyaikadezAdi, pratyupekSya cakSuSA pramRjya ca rajoharaNena 'pAsa' bIjAdira- 5 piNDaihAri-vRttiHhitaM ceti sUtrAdheH // 82 // tatra 'aNunnavitti sUtraM, 'anujJApya' sAgArikaparihArato vibhramaNaNyAjena ta- paNAdhya. svAminamavagrahaM 'medhAvI' sAdhuH 'praticchanne tatra koSThakAdau 'saMvRta' upayuktaH san sAdhurIryApratikramaNaM kRtvA / |1 uddezaH // 178 // tadanu 'hastakaM mukhavatrikArUpam, AdAyeti vAkyazeSaH, saMpramRjya vidhinA tena kAyaM tatra bhuJjIta 'saMyato' rAgadveSAvapAkRtyeti sUtrArthaH // 83 // 'tatyatti sUtraM, 'tatra' koSThakAdau 'se' tasya sAdho khAnasya asthi ka& NTako vA syAt, kathaMcigRhiNAM pramAdadoSAt , kAraNagRhIte pudgala evetyanye, tRNakASThazarkarAdi cApi syAt, ucitabhojane'nyadApi tathAvidhaM badarakarkaTakAdIti sUtrArthaH / / 84 // 'taM ukkhivitu' iti sUtraM, 'tad'asthyAdi utkSipya hastena yatra kacinna nikSipet, tathA 'Asyena' mukhena nojjhet, mA bhUdvirAdhaneti, apitu hastena gRhItvA tadU' asthyAdi ekAntamavakrAmediti sUtrArthaH // 85 / / 'egaMtati samra, ekAntamacakramya acittaM pratyupekSya yataM pratiSThApayet, pratiSThApya pratikrAmediti, bhAvArthaH pUrvavadeveti sUtrArthaH / / 86 // siA ya bhikkhU icchijjA, sijamAgamma bhutu| sapiMDapAyamAgamma, uMDuraM pddilehiaa|| 87 // viNaeNaM pavisittA, sagAse guruNo muNI / iriyAvahiyamAyAya, // 178 // Agao a paDikame // 88 // AbhoittANa nIsesaM, aIAraM jahakkama / gamaNAga AREENA ~359~ Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||87-96|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: % prata % sUtrAMka % ||87 % -96|| %A5- 2 maNe ceva, bhattapANe va saMjae // 89 // ujuppanno aNuvviggo, avvakkhitteNa ceasA / Aloe gurusagAse, jaM jahA gahiaM bhave // 90 ||n sammamAloiaM hujA, puJci pacchA va jaM kaDaM / puNo paDikkame tassa, vosaTTo ciMtae imaM // 91 // aho jiNehiM asAvajjA, vittI sAhaNa desiaa| mukkhasAhaNahe ussa, sAhudehassa dhAraNA // 92 // NamukkAreNa pArittA, karitA jiNasaMthavaM / sajjhAyaM paTuvittA NaM, vIsameja khaNaM muNI // 93 // vIsamaMto imaM ciMte, hiyama, laabhmssio| jai me aNuggahaM kujjA, sAhU hujjAmi tArio // 94 // sAhavo to ciatteNaM, nimaMtija jahakkama / jai tattha kei icchijjA, tehiM saddhiM tu bhuMjae // 95 // aha koI na icchijjA, tao bhuMjijja ekko| Aloe bhAyaNe sAhU, jayaM apparisADiyaM // 96 // vasatimadhikRtya bhojanavidhimAha-'siA yatti sUtraM, 'syAt kadAcit tadanyakAraNAbhAve sati bhikSuricchet 'zayyAM vasatimAgamya paribhoktuM, tatrAyaM vidhiH-saha piNDapAtena-vizuddhasamudAnenAgamya, vasati dIpa anukrama [162-171] 5 ASSESAKAL ~360~ Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [5], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||87-96|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: S prata dazavaikA sUtrAMka ||87 // 179 // -96|| dIpa anukrama [162-171] ********* miti gamyate, tantra bahirevondukaM-sthAnaM pratyupekSya vidhinA tatrasthaH piNDapAtaM vizodhayediti suutraarthH||8|| 5 piNDai tata Urdhva 'viNaeNa'tti sUtraM, vizodhya piNDaM bahiH 'vinayena naiSedhikInamaHkSamAzramaNebhyo'JjalikaraNalakSa- paNAdhya ThANena pravizya, vasatimiti gamyate, sakAze guroH muniH, gurusamIpa ityarthaH, IryApathikAmAdAya' "icchAmi ||1 uddezaH |paDimiuM iriyAvahiyAe" ityAdi paThitvA sUtra, Agatazca gurusamIpaM pratikrAmet-kAyotsarga kuryAditi sUtrArthaH // 88 // 'AbhoittANa'tti sUtraM, tatra kAyotsarge 'AbhogayitvA' jJAkhA niHzeSamaticAraM 'yathAkrama paripATyA, ketyAha-gamanAgamanayozcaiva' gamane gacchata Agamana Agacchato yo'ticAraH tathA 'bhaktapAnayozca' bhakta pAne ca yo'ticAraH taM 'saMyataH sAdhuH kAyotsargastho hRdaye sthApayediti sUtrArthaH // 89 // vidhinotsArite caitasmin 'ujjuppanna'tti sUtraM, 'RjuprajJaH' akuTilamatiH sarvatra 'anudvinaH kSuvAdijayAtma-| zAntaH avyAkSiptena cetasA, anyatropayogamagacchatetyarthaH, AlocayedgurusakAze, gurornivedayediti bhAvaH, 'yadU' azanAdi 'yathA' yena prakAreNa hastadA (dhAva) nAdinA gRhItaM bhavediti sUtrArthaH // 10 // tadanu ca 'na saMmati sUtraM, na samyagAlocitaM bhavet sUkSmam ajJAnAt-anAbhogenAnanusmaraNAdvA, pUrva pazcAdvA yatkRtaM, puraskarma pazcAtkarma vetyarthaH, 'punaH' AlocanottarakAlaM pratikrAmet 'tasya' sUkSmAticArasya 'icchAmi paDikamiuM goaracariAe, ityAdi sUtraM paThitvA 'vyutsRSTaH' kAyotsargasthazcintayedida-vakSyamANalakSaNamiti suutraarthH||11|| 'aho jiNehiM' sUtraM, 'aho' vismaye 'jina' tIrthakaraiH 'asAvadyA' apApA 'vRttiH' vartanA sAdhUnAM darzitA| // 179 // *** ~361~ Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||87-96|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: * prata sUtrAMka E ||87 -96|| dezitA yA 'mokSasAdhanahetoH samyagadarzanajJAnacAritrasAdhanasya sAdhudehasya 'dhAraNAya' saMdhAraNArthamiti | suutraarthH||92 // tatazca-NamokAreNa'tti sUtraM, namaskAreNa pArapityA 'namo arihaMtANa'mityanena, kRtvA| jinasaMstavaM "logassujoagare" ityAdirUpaM, tato na yadi pUrva prasthApitastataH khAdhyAyaM prasthApya maNDalyupajIvakastameva kuryAt yAvadanya Agacchanti, ya: punastadanyaH kSapakAdiH so'pi prasthApya vizrAmyet 'kSaNaM' stokakAlaM muniriti sUtrArthaH // 93 // 'vIsamaMta'tti sUtraM, vizrAmyannidaM cintayet pariNatena cetasA,-hita kalyANaprApakamartha-vakSyamANaM, kiMviziSTaH san ?-bhAvalAbhena-nirjarAdinA'rtho'syeti lAbhArthikaH, yadi meM mama anugrahaM kuryuH sAdhavaH prAsukapiNDagrahaNena tataH syAmahaM tArito bhavasamudrAditi sUtrArthaH // 94 // evaM saMcintyocitavelAyAmAcAryamAmabrayed, yadi gRhNAti zobhanaM, no cedvaktavyo'sau bhagavan ! dehi kebhyo'pyato yaddAtavyaM, tato yadi dadAti sundaram , atha bhaNati tvameva prayaccha, atrAntare-'sAhavotti sUtraM, sAdhUMstato , gurvanujJAtaH san 'ciatteNaM'ti mana:praNidhAnena nimaayet 'yathAkrama' yathAranAdhikanayA, grahaNaucityApekSayA bAlAdikrameNetyanye, yadi tatra 'kecana' dharmavAndhavAH 'iccheyuH abhyupagaccheyustatastaiH sArdhaM bhuJjIta ucitasaM-1 vibhAgadAneneti sUtrArthaH // 94-95 / / 'aha koItti sUtraM, atha kazcinnecchet sAdhustato bhuJjIta 'ekako' rAgA-11 |dirahita iti, kathaM bhuJjItetyatrAha-'Aloke bhAjane makSikAdyapohAya prakAzapradhAne bhAjana ityarthaH 'saadhuH| 18|| pravajitaH 'yataM' prayatnena tannopayuktaH 'aparizATa' hastamukhAbhyAmanujajhan iti sUtrArthaH // 9 // % AE-%CE dIpa anukrama [162-171] % % A TA ~362~ Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||97 -100|| dIpa anukrama [172 -175] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavekA0 hAri-vRttiH / / 180 / / mUlaM [ 15...] / gAthA ||97-100 || niryuktiH [ 244...] bhASyaM [ 62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH tittagaM va kaDuaM va kasAyaM, aMbilaM va mahuraM lavaNaM vA / ealaddhamannattha pauttaM, mahughayaM va bhuMjija saMjae // 97 // arasaM virasaM vAvi, sUiaM vA asUiaM / ulaM vA jar3avA sukaM, madhukummAsabhoaNaM // 98 // uppavaNaM nAihIlijA, appaM vA bahu phaasu| muhAladdhaM muhAjIvI, bhuMjijjA dosavajjiaM // 99 // dulahA u muhAdAI, muhAjIvi duhaa| muhAdAI muhAjIvI, do'vi gacchati suggaI // 100 // ti bemi / piMDesaNAe paDhamo uddeso samatto // 1 // bhojyamadhikRtya vizeSamAha - tittagaM vatti sUtraM, tiktakaM vA elukavAluGkAdi, kaTukaM vA ArdrakatImanAdi, kaSAyaM ballAdi, amlaM takrAranAlAdi, madhuraM kSIramadhvAdi, lavaNaM vA prakRtikSAraM tathAvivaM zAkAdi lavaNotkaTaM vA'nyat, etatsiktAdi 'labdham' Agamoktena vidhinA prAptam 'anyArtham' akSopAGganyAyena paramArthato mokSArthaM prayuktaM tatsAdhakamitikRtvA madhughRtamiva ca bhuJjIta saMyataH, na varNAdyartham, athavA madhuSTatamiva 'No vAmAo haNuAo dAhiNaM haNuaM saMcAreja'ti sUtrArthaH // 97 // kiMca- 'arasaMti sUtraM, ara1 dravatvAt yathAzIghra jegalyate tathA. 2 na vAmAdanunI dakSiNaM nu saMvArayet bhojyaM adhikRtya vizeSa upadeza: Forte & Personal Use City ~363~ 5 piNDaipaNAdhya0 1 uddezaH // 180 // brary dig Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||97 -100|| dIpa anukrama [172 -175] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita daza0 31 Jair Education mUlaM [ 15...] / gAthA ||97 - 100 || niryuktiH [244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH sam-asaMprAptarasaM hiGgvAdibhirasaMskRtamityarthaH, 'virasaM vApi' vigatarasamatipurANaudanAdi 'sUcitaM' vyaJjanAdiyuktam 'asUcitaM vA' tadrahitaM vA, kathayitvA akathayitvA vA dattamityanye, 'AI' pracuravyaJjanam, yadicA zuSkaM stokavyaJjanaM vA, kiM tadityAha- 'mandhukulmASa bhojanaM' mandhu-badaracUrNAdi kulmASAH- sibhASAH, yavamASA ityanye iti sUtrArthaH // 98 // etadbhojanaM kimityAha- 'uppaNNaM'ti sUtraM, 'utpanna' vidhinA prAptaM 'nAtihIlayet' sarvathA na nindet, alpametanna dehapUrakamiti kimanena ?, bahu vA asAraprAyamiti, vAzabdasya vyavahitaH saMbandhaH, kiMviziSTaM tadityAha - 'prAsukaM' pragatAsu nirjIvamityarthaH anye tu vyAcakSate -alpaM vA, vAzabdAdvirasAdi vA bahuprAsu sarvathA zuddhaM nAtihI lapediti, api tvevaM bhAvayet-padeveha lokA mamAnupakAriNaH prayacchanti tadeva zobhanamiti / evaM 'mudhAladhaM' koNDalAdivyatirekeNa prAptaM 'mudhAjIvI' sarvathA anidAnajIvI, jAtyAyanAjIvaka ityanye, bhuJjIta 'doSavarjitaM' saMyojanAdirahitamiti sUtrArthaH // 99 // etaddurApamiti darzayati- 'dullaha'tti, durlabhA evaM mudhAdAtAraH, tathAvidhabhAgavatavat, mudhAjIvino'pi durlabhAH, tathAvidhacellakavat / amISAM phalamAha-mudhAdAtAro mudhAjIvinazca dvAvapyetI gacchataH 'sugatiM' siddhigatiM kadAcidanantarameva kadAciddevalokamAnupapratyAgamanaparamparayA / bravImIti pUrvavat / atra bhAgavatodAharaNam-jahAM ego parivvAyago so egaM bhAgavayaM ubaDio, ahaM tava gihe 1 yathaikaH paribrAjakaH sa eka bhAgavatamupasthitaH ahaM tava gRhe For ane & Personal Use Oily ~364~ brary dig Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||97-100|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||97-100|| dIpa dazavaikA barisAra karemi, mama udaMtaM vahAhi, teNa bhaNio-jai mama udaMtaM na vahasi, evaM havau tti|so se bhAgavao 5piNDehAri-vRttiH sejabhattapANAdiNA udaMtaM vahati / annayA ya tassa ghoDao corohiM hio, atippabhAyaMtikAUNa jAlIe paNAdhya. Vbaddho, so a paribbAyago talAe pahAyao gao, teNa so ghoDao diho, AgaMtuM bhaNai-mama pANIyataDe 18|1 uddezaH potI cissariyA, goho visajio, teNa ghoDao diTTho, AgaMtaM kahiyaM, teNa bhAgavaeNa NAyaM. jahA-pari-12 vvAyageNa kahiyaM / teNa parivvAyago bhaNNati-jAhi, NAhaM tava NibbirTa udaMtaM vahAmi, Nigvida appaphalaM bhavati / eriso mudhAdAI / / mudhAjIvimi udAharaNaM-eko rAyA dhamma parikkhaI, ko dhammo ?, jo aNivvirTa hAbhuMjai ti, totaM parikkhAmitti kAUNa maNussA saMdiTThA, rAyA modae deha, tastha bahave kappaDiyAdayo| AgayA, pucchizati-tumhe keNa bhuMjaha ?, anno bhaNai-ahaM muheNa bhuMjAmi, anno-ahaM pAehiM, anno-ahaM hatthehi, anno-ahaM logANuggaheNa, cellago bhaNai-ahaM muhiyAe / raNNA pucchiaM-kahaM ci, egeNa varSArAnaM karomi mamodantaM yaha, tena bhapitaH yadi mamodantaM na vaha si, evaM bhavarivati, sabhAgavatastasmai zayyAbhakapAnAdinodantaM vahati / anyadA ca takha poTakabAra hataH, atiprabhAtamitikRtvA jAlyA baddhaH, saca parivrAjakastaTAke nAtaM gataH, tena sa ghoTako sTaH, bhAgala bhaNati-mama potikA pAnIyataTe vismRtA, karmakaro bisaSTaH, tena ghoTako dRdhaH, bhAgaya kavitaM / Tena bhAgavatena jJAtaM, yathA-parimAjakena kathitaM / tena parivAjako bhaNyate-yAhi, nAI tava Rs niviTa (saseva) udantaM bahAmi, nizmilpaphalaM bhavati / IdRzo mudhaadaayii| mubhAjIvinyudAharaNam-eko rAjA dharma parIkSate, ko rAjA dharmaparIkSate.ko dharmaH, yo'nirviSTaM mujhe iti, tatakhata parIkSe iti kRtvA manuSyAH saMdizaH, rAjA modakAn dadAti, tatra mahataH kAThikAdaba AgatAH, pRcchayante-yUrya kena bhuvam !, anyo bhaNati--ahaM* mukhena bhuje, anyaH-ahaM pAdAbhyAm , anyaH-ahaM hastAbhyAm, anyaH-aI lokAnugraheNa, zuruko bhaNati-aI mudhikayA / rAjJA pRS-kathameva hai, ekena anukrama [172-175] H // 181 ~365~ Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||97-100|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||97-100|| kahiaM-ahaM kahago ao muheNa, aNNeNa bhaNiaM-ahaM lehavAhago ao pAehiM, aNNeNa bhaNiaM-ahaM lehago / ao hatthehi, bhikkhuNA bhaNi-ahaM pabbaio ao logANuggaheNa, cellaeNa bhaNi-ahaM saMjAyasaMsAravirAgo ao muhiyAe, tAhe so rAyA esa dhammottikAUNa AyariyasamIvaM gao, paDibuddho pabva-18 io ya / eso muhAjIvitti sUtrArthaH // 10 // iti zrIharibhadsariviracitAyAM dazavakAlikavRttau piNDaiSaNAdhyayanasya prthmodeshkH||1|| dIpa anukrama [172-175] paDiggahaM saMlihitA NaM, levamAyAe saMjae / dugaMdhaM vA sugaMdhaM vA, savvaM bhuMje na chaDDue // 1 // piNDaiSaNAyAH prathamodazake prakrAntopayogi yannoktaM tadAha-paDiggaha'ti sUtraM, 'pratigraha bhAjanaM 'saMlikhya' pradezinyA niravayavaM kRtvA, kathamityAha-lepamaryAdayA' alepaM saMlihA 'saMyataH' sAdhuH durgandhi vA 1 kathitam-ahaM kathakaH ato mukhena, anyena bhagitam-naI lekhvAhakaH ataH pAdAbhyAM, anyena bhaNitam-ahaM lekhako'to hastAbhyAm , anyena bhaNitam-naI bhikSurato lokAnugrahega, zukrakena bhanitam-ahaM saMjAtasaMsAravairAmyo'to mudhikayA / tadA sa rAjA eSa dharma itikaravAcAryasamIpaM gataH, pratibuddhaH pravajitaca, eSa mughAjIvIti. atra paJcama-adhyayane prathama-uddezakaH samApta: evaM vitiya uddezaka: Arambha: ~366~ Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||1|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata dazavaikA hAri-vRttiH 2 uddeza: satrAka // 182 // // 1 // C sugandhi vA bhojanajAtaM, gandhagrahaNaM rasAgupalakSaNaM, 'sabai niravazeSaM 'bhuJjIta' aznIyAt 'nojot5 piNDainotsRjet kizcidapi, mA bhUsaMyamavirAdhanA / asyaivArthasya garIyasvakhyApanAya sUtrArghayorvyatyayopanyAsa, paNAdhya. pratigrahazagdo mAGgalika ityudezAdI tadupanyAsArtha vA, anyathaivaM syAt-durgandhi vA sugandhi vA, sarvakA bhuJjIta nojhet / pratigrahaM saMlihya lepamaryAdayA saMyataH / vicitrA ca sUtragatiriti sUtrArthaH // 1 // sejA nisIhiyAe, samAvanno a goare / ayAvayaTTA bhuccA NaM, jai teNaM na saMthare // 2 // tao kAraNamuppaNNe, bhattapANaM gavesae / vihiNA puvvautteNaM, imeNaM uttareNa ya // 3 // vidhivizeSamAha-'sejja'tti sUtraM, 'zayyAyAM vasatI 'naSedhikyAM' khAdhyAyabhUmI, zayyaiva vA'samaJjasaniSedhAnaSedhikI tasyAM samApano cA gocare, kSapakAdiH channamaThAdau ayAvada bhuktvA na yAvadartham-|| aparisamAptamityarthaH, Namiti vAkyAlaGkAre / yadi tena bhuktena 'na saMstaretna yApayituM samarthaH, kSapako viSamavelApattanastho glAno veti sUtrArthaH ||2||'to'tti sUtra, tataH 'kAraNe' vedanAdAvutpanne puSTAlambanaH san bhaktapAnaM 'gaveSapet' anviSye(nveSaye)t, anyathA sakRdruktameva yatInAmiti 'vidhinA' pUrvoktana saMprApta |bhikSAkAla ityAdinA, anena ca vakSyamANalakSaNenottareNa ceti sUtrArthaH // 3 // // 182 // kAleNa nikkhame bhikkhU , kAleNa ya paDikkame / akAlaM ca vivajittA, kAle kAlaM sa dIpa anukrama [176] R- zayyA, naiSedhikyA Adi saMbaMdhI vizeSa vidhi: pradarzyate ~367~ Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||4-13|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||4-13|| dIpa anukrama [179-188] mAyare // 4 // akAle carasI bhikkhU , kAlaM na paDilehasi / appANaM ca kilAmesi, saM. nivesaM ca garihasi // 5 // sai kAle care bhikkhU , kujjA puriskaariaN| alAbhutti na soijA, tavRtti ahiAsae // 6 // tahevuccAvayA pANA, bhattaTTAe samAgayA / taM ujuaM na gacchijjA, jayameva parakame // 7 // goaraggapaviTTho a, na nisIija kasthaI / kahaM ca na pabaMdhijjA, ciTTittA Na va saMjae // 8 // aggalaM phalihaM dAraM, kavADaM vAvi saMjae / avalaMbiA na ciTThijjA, goaraggagao muNI // 9 // samaNaM mAhaNaM vAvi, kiviNaM vA vaNImagaM / uvasaMkamaMtaM bhattaTThA, pANaTAe va saMjae // 10 // tamaikamittu na pavise, navi ciTTe cakkhugoare / ergatamavakkamittA, tattha ciTrija saMjaya // 11 // vaNImagassa vA tassa, dAyagassubhayassa vaa| appattiaM siA hujA, lahuttaM pavayaNassa vA // 12 // paDisehie va dinne vA, tao tammi niyattie / uvasaMkamija bhattahA, pANaTThAe va saMjae // 13 // JanElicitatli ~368~ Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||4-13|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||4-13|| piNDepaNAdhya 2 uddezaH dIpa anukrama [179-188] dazakA. 'kAleNaM ti sUtraM, yo yasmin grAmAdAvucito bhikSAkAlastena karaNabhUtena 'niSkAmeda'bhikSurvasatebhikSAya, hAri-vRttiH kAkAlena cocitenaiva yAvatA svAdhyAyAdi niSpadyate tAvatA pratikrAmet' nivarteta / bharNiaMca-svetaM kAlo bhAyaNaM tinnivi pahuppaMti hiMDautti aTTa bhNgaa| akAlaM ca varjayitvA' yena svAdhyAyAdi na saMbhAvyate sa // 18 // khalvakAlastamapAsya kAle kAlaM samAcarediti sarvayogopasaMgrahArtha nigamanaM, bhikSAvelAyAM bhikSA samAcaret , khAdhyAyAdivelAyAM khAdhyAyAdInIti, uktaM ca-jogo jogo jiNasAsaNaMmI'tyAdi, iti sUtrArthaH // 4 // akAlacaraNe doSamAha-'akAle tti sUtraM, akAlacArI kazcit sAdhuralabdhabhaikSaH kenacit sAdhunA prAptA bhikSA navetyabhihitaH sannecaM brUyAt-kuto'tra sthaNDilasaMniveze bhikSA?, sa tenocyate-akAle carasi bhikSo ! pramAsAdAtvAdhyAyalobhAdA, kAlaM na pratyupekSase, kimayaM bhikSAkAlo naveti, akAlacaraNenAtmAnaM ca glapayasi dIdIrghATananyUnodarabhAvena, saMnivezaM ca garhasi bhagavadAjJAlopato dainyaM pratipadyeti suutraarthH||5|| yasmAdayaM doSaH saMbhAvyate tasmAdakAlATanaM na kuryAditi / 'sati'tti sUtraM, 'sati' vidyamAne 'kAle bhikSAsamaye caredbhikSuH, anye tu vyAcakSate-smRtikAla eva bhikSAkAlo'bhidhIyate, smaryante yatra bhikSAkAH sa smRtikAlastamina, 'caredbhikSuH' bhikSArtha yAyAt, kuryAt puruSakAraM, jAvale sati vIryAcAraM na liyet| tatra cAlAbhe'pi bhikSAyA |alAbha iti na zocayed, vIryAcArArAdhanasya niSpannatvAt , tadarthaM ca bhikSATanaM nAhArArthamevAto na zocet, 1 bhaNitaM ca-kSetra kAlo bhAjana zrIvyaSi prabhavanti hiNDamAnaspesaTI bhanAH 2 yogo yogo jinazAsane. // 183 ~369~ Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 4-13|| dIpa anukrama [179 -188] Jan Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [2], muni dIparatnasAgareNa saMkalita mUlaM [ 15...] / gAthA ||4- 13 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [ 62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH apitu tapa ityadhisaheta, anazananyUnodaratAlakSaNaM tapo bhaviSyatIti samyagvicintayediti sUtrArthaH // 6 // uktA kAlayatanA, adhunA kSetrayatanAmAha- 'taheba'tti, tathaiva 'uccAvacAH' zobhanAzobhanabhedena nAnAprakArAH prANino bhaktArtha samAgatA baliprAbhRtikAdiSvAgatA bhavanti, 'tadRjuka' teSAmabhimukhaM na gacchet, tatsaMtrAsanenAntarAyAdhikaraNAdidoSAt, kiMtu yatameva parAkrAmet, tadudvegamanutpAdayanniti sUtrArthaH // 7 // kiM ca 'goaraggatti sUtra, gocarAgrapraviSTastu bhikSArthI praviSTa ityarthaH 'na niSIdet' nopavizet 'kacid' gRhadevakulAdau, saMyamopaghAtAdiprasaGgAt, 'kathAM ca' dharmakathAdirUpAM 'na prababhIyAt' prabandhena na kuryAt, anenaikavyAkaraNaikajJAtAnujJAmAha, ata evAha-sthitvA kAlaparigraheNa saMyata iti, aneSaNAdveSAdidoSaprasaMgAditi sUtrArthaH // 8 // uktA kSetrayatanA, dravyayatanAmAha -- 'aggalaM'ti sUtraM, 'argala' gopurakapATAdisaMbandhinaM 'parighaM nagaradvArAdisaMbandhinaM 'dvAraM' zAkhAmayaM 'kapATaM' dvArayatraM vA'pi saMyataH avalambya na tiSThet, lAghavavirAdhanAdoSAt, 'gocarAgragato' bhikSApraviSTaH, muniH saMyata iti paryAyau tadupadezAdhikArAdaduSTAveveti sUtrArthaH // 9 // uktA dravyayatanA, bhAvayatanAmAha - 'samaNaM'ti sUtraM, 'zramaNaM' nirgranthAdirUpaM, 'brAhmaNaM' dhigvarNa vApi 'kRpaNaM vA' piNDolakaM 'vanIpaka' paJcAnAM vanIpakA) nAmapyanyatamam 'upasaMkrAmantaH sAmIpyena gacchantaM gataM vA bha kArya pAnArtha vA 'saMyataH sAdhuriti sUtrArthaH // 10 // 'ta'miti sUtraM 'ta' zramaNAdim 'atikramya' ullaya na pravizet, dIyamAne ca samudrAne tebhyo na tiSTheccakSugocare / kastatra vidhirityAha-ekAntamavakramya tatra ti Forane & Personal Use City ~ 370~ brary dig Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 4-13|| dIpa anukrama [179 -188] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [ 15...] / gAthA ||4- 13 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [ 62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavekA0 hAri-vRttiH // 184 // SThet saMyata iti sUtrArthaH // 11 // anyayaite doSA ityAha-'vaNImagassa'tti sUtraM, 'vanIpakasya vA tasyetyetacchramaNAgrupalakSaNaM, dAturvA ubhayorvA aprItiH kadAcit syAt aho alokajJataiteSAmiti, laghutvaM pravacanasya vA'ntarAyadoSazceti sUtrArthaH // 12 // tasmAnnaivaM kuryAt, kiMtu- 'paDisehia'tti sUtraM, pratiSiddhe vA datte vA 'tataH' sthAnAt 'tasmin' vanIpakAdau nivarttite sati upasaMkrAmedbhaktArthaM pAnArthaM vApi saMyata iti suutraarthH|| 13 // uppalaM paramaM vAvi, kumuaM vA magadaMtiaM / annaM vA puSphasaccittaM taM ca saMluMciA da // 14 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akappiaM / diMtiaM paDiAikkhe, na me kapar3a tArisaM // 15 // uppalaM paumaM vAvi, kumuaM vA magadaMtiaM / annaM vA pupphasaccittaM taM ca saMmaddiA dae // 16 // taM bhave bhattapANaM tu, saMjayANa akapiaM / ditiaM paDiAikkhe, na me kappai tArisaM // 17 // sAluaM vA virAliaM, kumuaM uppalanAliaM / muNAliaM sAsavanAliaM, ucchukhaMDa anivvuDaM // 18 // tarugaM vA pavAlaM, rukkhassa taNagassa vA / annassa vAvi hariassa, AmagaM parivajae // 19 // taruNiaM vA chivADiM, AmiaM bhajiaM saI / diMtiaM paDiAikkhe, For re&Personal Use Oily ~371~ 5 piNDaiSaNAdhya0 2 uddezaH // 184 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||14 -24|| dIpa anukrama [189 -199] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA || 14-24 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita na me kappar3a tArisaM // 20 // tahA kolamaNussinnaM, veluaM kAsavanAliaM / tilapappaDagaM nImaM, AmagaM parivajjae // 21 // taheva cAulaM piTTha, viarDa vA tatta'nivvuDaM / tilapiTTapUipinnAgaM, AmagaM parivajae // 22 // kaviTThe mAuliMgaM ca, mUlagaM mUlagattiaM / AmaM asatthapariNayaM, maNasAvi na patthae // 23 // taheva phalamaMdhUNi, bIamaMthUNi jANiA / bihelagaM piyAlaM ca, AmagaM parivajjae // 24 // parapIDApratiSedhAdhikArAdidamAha - 'uppala'ti sUtraM, 'utpalaM' nIlotpalAdi 'padmam' aravindaM vApi 'kumudaM vA' gardabhakaM vA 'magadantikA' mettikAM, mallikAmityanye, tathA'nyadvA puSpaM sacittaM - zAlmalIpupyAdi, taca 'saMjaya' apanIya chittvA dadyAditi sUtrArthaH // 14 // 'tArisaM'ti sUtraM tAdRzaM bhaktapAnaM tu saMyatAnAmakalpikaM, yatazcaivamato dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzamiti sUtrArthaH // 15 // evaM taca saMmRdya dadyAt, saMmardanaM nAma pUrvacchinnAnAmevApariNatAnAM mardanaM, zeSaM sUtradvaye'pi tulyam / Aha etatpUrvamapyuktameva - 'saMmadamANI pANANi vIANi hariANi a' ityatra, ucyate, ukaM sAmAnyena vizeSAbhidhA| nAdadoSaH / / 16-17 // tathA 'sAluaM'ti sUtraM, 'zAlUkaM vA' utpalakandaM 'virAlikAM' palAzakandarUpAM parvava For ane & Personal Use Oily ~372~ beary dig Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||14 -24|| dIpa anukrama [189 -199] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA || 14-24 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA0 hAri-vRttiH / / 185 / / Jam Education 5 piNDai paNAdhya0 llipratiparvavallipratiparvakandamityanye, kumudotpalanAlA pratItau tathA 'mRNAlikAM' padminIkandotthAM 'sarSapanAlikAM' siddhArthakamaJjarIM tathA ikSukhaNDam 'anirvRtaM' sacittam / etacAnirvRtagrahaNaM sarvatrAbhisaMbadhyata iti | sUtrArthaH // 18 // kiMca- 'taruNayaM'ti sUtraM, taruNaM vA 'pravAla' pallavaM 'vRkSasya' ciJciNikAdeH 'tRNasya vA' ma- 2 uddezaH dhuratRNAdeH anyasya vApi haritasya AryakAdeH 'Amam' apariNataM parivarjayediti sUtrArthaH // 19 // tathA'taruNiaM'ti sUtraM, 'taruNAM vAM' asaMjAtAM 'chivADi' miti muGgAdiphalam 'AmAm asiddhAM sacetanAM, tathA bharjitAM 'sakRd' ekavAraM dadatIM pratyAcakSIta na mama kalpate tAdRzaM bhojanamiti sUtrArthaH // 20 // 'tahA kolaM'ti sUtraM, tathA 'kolaM' badaram 'akhinnaM' bayuddhakayogenAnApAditavikArAntaraM, 'veNuka' vaMzakarillaM 'kAsavanAliaM zrIparNIphalam asvinnamiti sarvatra yojyaM, tathA 'tilaparpaTa' piSTatilamayam 'nIma' nImaphalamAmaM parivarjayediti sUtrArthaH // 21 // 'taheba'tti sUtraM, tathaiva tAndulaM piSTaM, lohamityarthaH, vikaTaM vA zuddhodakaM tathA taptanirvRtaM kathitaM sat zItIbhUtam, taptAnirvRtaM vA apravRttatridaNDaM, tilapiSTaM-tilalohaM, 'pUtipiNyAkaM' sarSapakhalamAmaM parivarjayediti sUtrArthaH // 22 // 'kavi'ti sUtraM, 'kapitthaM' kapitthaphalaM, 'mAtuliGgaM ca' bIjapUrakaM, 'mUlakaM' sapatrajAlakaM 'mUlavarttikAM' mUlakandacakkalim 'AmAm' apakAmazastrapariNatAM svakAyazastrA- 1 // 185 // dinA'vidhvastAm, anantakAyatvAdgurutvakhyApanArthamubhayaM manasApi na prArthayediti sUtrArthaH // 23 // 'taheba' ti For P&Personal Use City ~373~ by dig Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||25-28|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||25-28|| sUtraM, tathaiva 'phalamanthUn' badaracUrNAn 'bIjamanyUna' yavAdicUrNAn jJAtvA pravacanato vibhItaka' vibhiitkphl| ThA'priyAlaM vA' priyAlaphalaM ca 'Amam' apariNataM parivarjayediti sUtrArthaH // 24 // samuANaM care bhikkhU , kulamuccAvayaM syaa| nIyaM kulamaikkamma, UsaDhaM nAbhidhArae // 25 // adINo vittimesijjA, na visIija paMDie / amucchio bhoaNami, mAyapaNe esaNArae // 26 // bahuM paraghare atthi, vivihaM khAimasAimaM / na tattha paMDio kuppe, icchA dija paro na vA // 27 // sayaNAsaNavatthaM vA, bhattaM pANaM va saMjae / aditassa na kuppijjA, paJcakkhevi a dIsao // 28 // | vidhimAha-samuANa'ti sUtra, samudAnaM bhAvabhakSyamAzritya caredrikSuH, ketyAha-kulamucAvacaM sadA, agarhitatve sati vibhavApekSayA pradhAnamapradhAnaM ca, yathAparipATyeva caret 'sadA' sarvakAlaM, nIcaM kulamatikramya vibhavApekSayA prabhUtataralAbhArtham 'utsRtam' RddhimatkulaM 'nAbhidhArayet' na yAyAta, abhiSvaGgalokalAghavAdiprasaGgAditi sUtrArthaH // 25 // kiMca-adINa'tti sUtra, 'adInoM' dravyadainyamaGgIkRtyAmlAnavadanaH 'vRtti' varsanam 'eSayed' gaveSayet, 'na viSIdedU' alAbhe sati viSAdaM na kuryAt 'paNDitaH sAdhuH 'amUJchitaH' dIpa anukrama [200-203] 16 ~374~ Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||25 -28|| dIpa anukrama [200 -203] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||25-28 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 186 // Ja Education agRDo bhojane, lAne sati mAtrAjJa AhAramAtrAM prati 'eSaNArataH' udgamotpAdaneSaNApakSapAtIti sUtrArthaH // 26 // evaM ca bhAvayet -'bahuM'ti sUtraM, 'bahu' pramANataH prabhUtaM 'paragRhe' asaMyatAdigRhe'sti 'vividham anekaprakAraM khAyaM khAyam, etacAzanAdyupalakSaNaM, 'na tatra paNDitaH kupyet' sadapi na dadAtIti na roSaM ku ryAt, kiMtu- icchayA dadyAt paro na veti icchA parasya, na tantrAnyat kiJcidapi cintayed, sAmAyikabAdhanAditi sUtrArthaH // 27 // etadeva vizeSeNAha - 'sayaNa' ti sUtraM zayanAsanavastraM cetyekavadbhAvaH bhaktaM pAnaM vA saMyato'dadato na kupyet tatsvAminaH, pratyakSe'pi ca dRzyamAne zayanAsanAdAviti sUtrArthaH // 28 // ittha purisaM vAvi, DaharaM vA mahallagaM / vaMdamANaM na jAijjA, no a NaM pharusaM vae // 29 // je na vaMde na se kuppe, vaMdio na samukase / evamannesamANasta, sAmapaNamaciTThA // 30 // 'itthi ti sUtraM, striyaM vA puruSaM vApi, apizabdAttathAvidhaM napuMsakaM vA, 'DaharaM' taruNaM 'mahalakaM vA vRddhaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, vandamAnaM santaM bhadrako'yamiti na yAceta, vipariNAmadoSAt, annAdyabhAvena yAcitAdAne na cainaM paruSaM brUyAt vRthA te vandanamityAdi, pAThAntaraM vA vandamAno na yAceta lallivyAkaraNena / zeSaM pUrvavaditi sUtrArthaH // 29 // tathA- 'jeNa vaMdi'tti sUtraM yo na vandate kacidgRhasthAdiH na tasmai For ane & Personal Use City ~ 375~ 5 piNDaipaNAdhya0 2 uddezaH // 186 // brary dig Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||29-30|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||29 -30|| dIpa anukrama [204-205] kupyet tathA vanditaH kenacinnRpAdinA na samutkarSet / 'evam uktena prakAreNa 'anveSamANasya bhagavadA-11 jJAmanupAlayataH zrAmaNyamanutiSThatyakhaNDamiti sUtrArthaH // 30 // siA egaio lahUM, lobheNa viNigUhai / mAmeyaM dAiyaM saMtaM, daNaM sayamAyae // 31 // attaTThA guruo luto, bahuM pAvaM pakuvvai / duttosao a so hoi, nivvANaM ca na gacchai // 32 // siA egaio lar3e, vivihaM pANabhoaNaM / bhaddagaM bhaddagaM bhuccA, vivannaM virasamAhare // 33 // jANaMtu tA ime samaNA, AyayaTThI ayaM muNI / saMtuTTo sevae paMtaM, lUhavittI sutosao // 34 // pUaNaTThA jasokAmI, mANasammANa kAmae / bahuM pasavaI pAvaM, mAyAsallaM ca kuvvai // 35 // svapakSasteyapratiSedhamAha-' sitti sUtra, 'syAt' kadAcid 'eka' kazcidatyantajaghanyo labdhvotkRSTamAhAraM 'lobhena' abhiSvaGgeNa 'vinigahate' ahameva bhokSya ityantaprAntAdinA''cchAdayati-kimityata Aha-mA| mama 'idaM bhojanajAtaM darzitaM sadRSTvA''cAryAdiH "svayamAdadyAdU' Atmanaiva gRhNIyAditi sUtrArthaH // 31 // asya doSamAha-'attatti sUtraM, AtmArtha eva jaghanyo-guruH pApapradhAno yasya sa AtmArthagurulubdhaH daza032 ~376~ Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||31 -35|| dIpa anukrama [206 -210] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||31-35 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 187 // | san kSudrabhojane 'bahu' prabhUtaM pApaM karoti, mAyayA dAridraM karmetyarthaH ayaM paralokadoSaH, ihalokadoSamAha'dustoSazca bhavati' yena kenacidAhAreNAsya kSudrasattvasya tuSTiH kartuM na zakyate, ata eva 'nirvANaM ca na gacchati ihaloka eva dhRtiM na labhate, anantasaMsArikatvAdvA mokSaM na gacchatIti sUtrArthaH // 32 // evaM yaH pratyakSamapaharati sa uktaH, adhunA yaH parokSamapaharati sa ucyate- 'siatti sUtraM, syAdeko labdhveti pUrvavat, 'vividham' anekaprakAraM pAnabhojanaM bhikSAcaryAgata eva 'bhadrakaM bhadrakaM' ghRtapUrNAdi bhuktvA 'vivarNa' vigatavarNamAmlakhalAdi 'virasaM' vigatarasaM zItodanAdi 'Ahared' Anayediti sUtrArthaH // 33 // sa kimarthamevaM kuryAdityata Aha- 'jANaMtu 'tti sUtraM, jAnantu tAvanmAM 'zramaNAH' zeSasAdhavo yathA 'AyatArthI' mokSArthI ayaM 'muniH' sAdhuH 'saMtuSTo' lAbhAlAbhayoH samaH sevate 'prAntam' asAraM 'rUkSavRttiH' saMyamavRttiH' 'sutoSyaH' yena kenacitsoSaM nIyata iti sUtrArthaH // 34 // etadapi kimarthamevaM kuryAttatrAha - 'pUaNa tti sUtraM, 'pUjArtham' evaM kurvataH khapakSaparapakSAbhyAM sAmAnyena pUjA bhaviSyatIti 'yazaskAmI' aho ayamiti pravAdArthaM vA, tathA mAnasanmAnakAma evaM kuryAt, tatra vandanAbhyutthAnalAbhanimitto mAnaH- vastrapAtrAdilAbhanimittaH sanmAnaH sa caivaMbhUtaH 'bahu' atipracuraM pradhAnasaMklezayogAt 'prasUte' nirvarttayati pApaM tadgurutvAdeva samyaganAlocayan 'mAyAzalyaM ca' bhAvazalyaM ca karotIti sUtrArthaH // 35 // Forte & Personal Use City ~377~ 5 piNDaipaNAdhya0 2 uddezaH // 187 // brary dig Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||36-41|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||36 4+C+SANCESC -41|| suraM vA meragaM vAvi, annaM vA majagaM rasaM / sasakkhaM na pibe bhikkhU, jasaM sArakkhamappaNo // 36 // piyae egao teNo, na me koi viANai / tassa passaha dosAI, niarDiM ca suNeha me // 37 // vaDaI suMDiA tassa, mAyAmosaM ca bhikkhuNo / ayaso a anivvANaM, sayayaM ca asAhuA // 38 // niJcaviggo jahA teNo, attakammehiM dummaI / tAriso maraNaMtevi, na ArAhei saMvaraM // 39 // Ayarie nArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi Na garihaMti, jeNa jANaMti tArisaM // 40 // evaM tu aguNappehI, guNANaM ca vivajae / tAriso maraNaMte'vi, Na ArAhei saMvaraM // 41 // pratiSedhAntaramAha-'suraM vatti sUtraM-'surAM vA' piSTAdiniSpannAM, 'merakaM vApi' prasannAkhyA, surAprAyoKI gyadravyaniSpannamanyaM vA 'mAyaM rasaM sIdhvAdirUpaM 'sasAkSika' sadAparityAgasAkSikevalipratiSiddhaM na piyezikSuH, anenAtyantika eva tatpratiSedhaH, sadAsAkSibhAvAt / kimiti na pibedityAha-yazaH saMrakSanAtmanaH, yazAzabdena saMyamo'bhidhIyate, anye tu glAnApavAdaviSayametatsUtraM alpasAgArikavidhAnena vyAcakSata / sadA parityAge sAkSiNA kevalyAvayo ye taiH pratisidaM, arihatasakriyamityAgutebhavantyeSa te sAkSiNaH... dIpa anukrama [211-216] +ACANCY ~378~ Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||36-41|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: * prata sUtrAMka * ||36 -41|| dazavaikA. iti sUtrArthaH // 36 // atraiva doSamAha-'piyaetti sUtraM, piyati 'eko' dharmasahAyavipramukto'lpasAgArihAri-vRttiH kasthito vA 'stena cauro'sau bhagavadadattagrahaNAt anyApadezayAcanAdvA na mAM kazcijAnAtIti bhAvayana, paNAdhya tasyetthaMbhUtasya pazyata doSAnaihikAn pAralaukikAMzca nikRti ca' mAyArUpAM zRNuta mameti suutraarthH|| 37 // // 188 // 'caDDai'tti sUtraM, vardhate 'zauNDikA' tadatyantAbhiSvaGgarUpA tasya mAyA mRSAvAdaM cetyekavadbhAvaH pratyupalabdhApa-18 lApena vardhate tasya bhikSoH, idaM ca bhavaparamparAhetuH, anubandhadoSAt, tathA ayazazca svapakSaparapakSayoH, tathA anirvANaM tadalAbhe satataM cAsAdhutA loke vyavahArataH caraNapariNAmavAdhanena paramArthata iti sUtrArthaH // 38 // || lAkiMca-'nighubbiggo'tti sUtraM, sa itthaMbhUto 'nityodvignaH sadA'prazAnto yathA 'stenA' cauraH 'AtmakarmabhiH' khaduzcaritaiH durmatiH-duSTabuddhiH 'tAdRzaH' kliSTasattvo maraNAnte'pi' caramakAle'pi nArAdhayati 'saMvaraM cAritraM, sadaivAkuzalabuddhyA tabIjAbhAvAditi sUtrArthaH // 39 // tathA-'Ayarietti sUtraM, AcAryAnnArAdhayati, azuddhabhAvatvAt-zramaNAMzcApi tAdRzAnnArAdhayatyazubhabhAvatvAdeva, gRhasthA apyenaM duSTazIlaM 'garhante kutsa-18 nti, kimiti ?-yena jAnanti 'tAdRzaM duSTazIlamiti suutraarthH||40|| evaM tu'tti sUtra, 'evaM tu' uktena prakAreNa 'aguNaprekSI' aguNAn-pramAdAdIn prekSate tacchIlazca ya ityarthaH, tathA 'guNAnAM ca apramAdAdInAM khaga-1 tAnAmanAsevanena paragatAnAM ca pradveSeNa 'vivarjaka tyAgI 'tAdRzaH kliSTacitto maraNAnte'pi nArAdhayati 20 saMvara cAritramiti sUtrArthaH // 41 / / 155555 dIpa anukrama [211-216] * * -5 ~379~ Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||42 -45|| dIpa anukrama [217 -220] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [5], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||42-45 || niryuktiH [ 244...], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita Ja Education tavaM kubbai mehAvI, paNIaM vajjae rasaM / majjappamAyavirao, tavassI aiukkaso // 42 // tassa passaha kallANaM, aNegasAhupUiaM / viulaM atthasaMjuttaM, kittaissaM suha me // 43 // evaM tu saguNappehI, aguNANaM ca vivajjae / tAriso maraNaMte'vi, ArAhei saMvaraM // 44 // Ayarie ArAhei, samaNe Avi tArise / gihatthAvi Na pUyaMti, jeNa jANaMti tArisaM // 45 // yatazcaivamata etaddoSaparihAreNa 'sarva'ti sUtraM tapaH karoti 'medhAvI' maryAdAvartI 'praNItaM' snigdhaM varjayati 'rasaM' ghRtAdikaM, na kevalametatkaroti, apitu madyapramAdavirato, nAsti kliSTasattvAnAmakRtyamityevaM pratiSedhaH, 'tapakhI' sAdhuH 'atyutkarSaH' ahaM tapasvItyutkarSarahita iti sUtrArthaH // 42 // 'tassa'ti sUtraM, 'tasya' itthaMbhUtasya pazyata 'kalyANa' guNasaMpadrUpaM saMyamaM, kiMviziSTamityAha- aneka sAdhupUjitaM, pUjitamiti sevitamAcaritaM, 'vipula' vistIrNa vipulamokSAvahatvAt 'arthasaMyuktaM ' tucchatAdiparihAreNa nirupamasukharUpamokSasAdhanatvAt kIrtayiSye'haM zRNuta 'me' mameti sUtrArthaH // 43 // evaM tu' uktena prakAreNa 'sa' sAdhuH 'guNaprekSI' guNAnaapramAdAdIn prekSate tacchIlaca ya ityarthaH, tathA 'aguNAnAM ca' pramAdAdInAM svagatAnAmanAsevanena paragatAnAM For hate & Personal Use Oily ~380~ anbrary dig Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||42-45|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka dazavaikA hAri-vRttiH // 189 // ||42 -45|| dIpa cAnanumatyA 'vivarjaka tyAgI tAdRzaH' zuddhavRtto 'maraNAnte'pi' caramakAle'pyArAdhayati 'saMvara' cAritraM, piNDaisadaiva kuzalabuddhyA tadabIjapoSaNAditi sUtrArthaH // 14 // tathA 'Ayarie'tti sUtra, AcAryAnArAdhayati. || zuddhabhAvatvAta, zramaNAMzcApi tAdRza ArAdhayati, zuddhabhAvatvAdeva, gRhasthA api zuddhavRttamenaM pUjayanti,18|2 uddeza: kimiti ?, yena jAnanti 'tAdRzaM zuddhavRttamiti sUtrArthaH // 45 // tavateNe vayateNe, rUvateNe a je nare / AyArabhAvateNe a, kuThabaI devakivisaM // 46 // ladrUNavi devattaM, uvavanno devakivvise / tatthAvi se na yANAi, kiM me kiccA ima phalaM? // 47 // tattovi se caittANaM, labbhihI elamUayaM / naragaM tirikkhajoNi vA, bohI jattha sudullahA // 48 // eaM ca dosaM daTThaNaM, nAyaputteNa bhAsiaM / aNumA yapi mehAvI, mAyAmosaM vivajae // 19 // stenAdhikAra evedamAha-tava'tti sUtraM, tapasteno vAsteno rUpastenastu yo naraH kazcit AcArabhAvastenazca, pAlayannapi kriyAM tathAbhAvadoSAdevakilviSaM karoti-kilbiSikaM karma nirvatayatItyarthaH, tapasteno nAma kSapakarUpakalpaH kazcit kenacit pRSTastvamasau kSapaka iti, sa pUjAdyarthamAha-aham, athavA vakti-sAdhava eva anukrama [217 -220] SAKAL ~381~ Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||46-49|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka // 46-49|| dIpa kSapakAH, tUSNIM vA''ste, evaM vAkasteno dharmakathakAditulyarUpaH kazcitkenacit pRSTa iti, evaM rUpasteno rAjaputrAditulyarUpaH, evamAcArasteno viziSTAcAravattulparUpa iti, bhAvastenastu parotprekSitaM kathaJcit kizcit zruskhA svayamanutprekSitamapi mayaitatprapaJcena carcitamityAheti suutraarthH||46|| ayaM cetthaMbhUtaH 'laNa si sUtra, labdhvApi devatvaM tathAvidhakriyApAlanavazena upapanno 'devakilbirSe devakilbiSikA ye, tatrApyasau na jAnAtyavizuddhAhai badhinA, kiM mama kRtvA 'idaM phalaM kilbiSikadevatvamiti sUtrArthaH / / 47 // atraiva doSAntaramAha-tattovitti sUtraM, 'tato'pi devalokAdasau cyutvA lapsyate 'elamUkatAm' ajAbhASAnukAritvaM mAnuSatve, tathA narakaM tiryagayoni vA pAramparyeNa lapsyate, 'bodhiryatra sudurlabhaH sakalasaMpannibandhanA yatra jinadharmaprAptirApA / iha ca prAmotyelamUkatAmiti vAcye asakRddhAvaprAsikhyApanAya lapsyata iti bhaviSyatkAlanirdeza iti suutraarthH||48|| prakRtamupasaMharati-'eaMcatti sUtraM, enaM ca doSam-anantaroditaM satyapi zrAmaNye kilbiSikasvAdimAptirUpaM dRSTrA Agamato 'jJAtaputreNa bhagavatA varddhamAnena 'bhASitam' uktam 'aNumAtramapi stokamAtramapi kimuta prabhUtaM? 'medhAvI' maryAdAvartI 'mAyAmRSAvAdam anantaroditaM 'varjayet parityajediti sUtrArthaH // 49 // sikkhiUNa bhikkhesaNasohiM, saMjayANa buddhANa sagAse / tattha bhikkhu suppaNihiI anukrama [221-224] ~382~ Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||10|| niyukti: [244...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka davAvakA hAri-vRttiH // 19 // ||50|| die, tivvalajjaguNavaM viharijAsi // 50 // tibemi samattaM piMDesaNAnAmajjhayaNa 5 piNDe SaNAdhya. paMcamaM // 5 // 2 uddeza: adhyayanArthamupasaMharannAha-'sikkhiUNatti sUtraM, 'zikSitvA' adhItya 'bhiSaNAzuddhim piNDamArgaNAzuddhimudgamAdirUpAM, kezyaH sakAzAdityAha-saMyatebhyaH' sAdhubhyo 'buddhezyA' avagatatattvebhyaH gItArthebhyo na dravyasAdhubhyaH sakAzAt, tataH kimityAha-tatra bhiSaNAyAM 'bhikSuH sAdhuH 'supraNihitendriyaH zrotrA-12 dibhirgAdaM tadupayuktaH 'tIvalajja' utkRSTasaMyamaH san , anena prakAreNa guNavAn viharet-sAmAcArIpAlanaM kuryAd, iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH / ukto'nugamaH / sAmprataM nayAH,te ca pUrvavadeva / vyAkhyAtaM piNDaipaNAdhyayanam // 50 // atra adhyayana 5 uddezaka: 2 samApta: dIpa anukrama [225] iti zrIharibhadrasUribiracitAyAM dazavaikAlikazabdArthavRttI piNDaiSaNAdhyayanaM samAsam // 5 // 2595%25 // 19 // adhyayanaM -4- parisamAptaM ~383~ Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||50...|| niyukti: [245], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||50..|| OMOMOM dIpa anukrama [225..] atha mahAcArakathAkhyaM SaSThamadhyayanam / adhunA mahAcArakathANyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-hahAnantarAdhyayane sAdhorbhikSAvizodhiruktA. 4 iha tu gocarapraviSTena satA khAcAraM pRSTena tadvidA'pi na mahAjanasamakSaM tatraiva vistarataH kathayitavya iti, api tvAlaye guravo vA kathayantIti vaktavyamityetaducyate, uktaM ca-"goaraggapaviTTho u, na nisIejja katthA / kahaM ca na pabaMdhejA, cidvittA Na va sNje||1||" ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya | cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca mahAcArakatheti nAma, etaca tattvataH prAnirUpitamevetyatidizannAha jo puriva divo AyAro so ahINamairitto / sacceva ya hoi kahA AyArakahAe mahaIe // 245 // vyAkhyA-yaH 'pUrva kSullakAcArakathAyAM nirdiSTa' uktaH 'AcAroM jJAnAcArAdiH asAvahInAtirikto vaMktavyaH, saiva ca bhavati 'kathA' AkSepaNyAdilakSaNA vaktavyA, cazabdAttadeva kSullakapratipakSoktaM mahadvaktavyam , AcArakathAyAM mahasyAM prastutAyAmiti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepa ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAva|tsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM, tacedam 1 gocarAmapraviSTastu na niSIdeta kutracit / kathA ca na prabandhayet sthiravA ca saMyataH // 1 // adhyayana -6- "mahAcArakathA" Arabhyate ~384~ Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-5|| niyukti : [245...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: basavaikA hAri-vRttiH ** 6mahAcArakathAdhya prata sUtrAMka ||1-5|| * RECAKACARSA dIpa anukrama [226-230] nANadasaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / gaNimAgamasaMpannaM, ujANammi samosaDhaM // 1 // rAyANo rAyamaccA ya, mAhaNA aduva khattiA / pucchaMti nihuappANo, kahaM bhe AyAragoyaro? // 2 // tesiM so nihuo daMto, savvabhUasuhAvaho / sikkhAe susamAutto, Ayakkhai viakkhaNo // 3 // haMdi dhammatthakAmANaM, niggaMthANaM suNeha me| AyAragoaraM bhIma, sayalaM durahiTriaM // 4 // nannattha erisaM vuttaM, je loe paramadu varaM / viulaTThANabhAissa, na bhUaM na bhavissai // 5 // asya vyAkhyA 'jJAnadarzanasaMpannaM jJAnaM-zrutajJAnAdi darzana-kSAyopazamikAdi tAbhyAM saMpanna yuktaM 'saMyameM paJcAzravaviramaNAdau tapasica' anazanAdau 'ratam' AsaktaM, gaNo'syAstIti gaNItaM gaNinam-AcAryam 'AgamasaMpanna' viziSTazrutadharaM, bahvAgamakhena prAdhAnyasthApanArthametat, 'udyAne' kacitsAdhuprAyogye 'samavamRtaM' sthita dharmadezanArtha vA pravRttamiti suutraarthH||1|| tarikamityAha-rAyANoM'tti sUtraM, 'rAjAnoM narapatayaH 'rAjAmA-1 tyAca' matriNaH 'brAhmaNAH pratItAH 'adubatti tathA kSatriyAH' zreSThyAdayaH pRcchanti 'nibhRtAtmAnaH' asaMbhrAntA racitAJjalayaH kathaM meM bhavatAm 'AcAragocara' kriyAkalApaH sthita iti sUtrArthaH ||2||'tersiti sUtraM, JamEachana ... SaSThe adhyayane nAsti uddezakaH, atra sarvatra zirSaka-sthAne yat "2 uddeza:" likhitaM tat mudraNa-doSa: mAtra. ~385~ Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-5|| niyukti: [246], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| tebhyo' rAjAdizyaH 'asau' gaNI 'nibhRtaH' asaMbhrAnta ucitadharmakAyasthityA, dAnta indriyanoindriyAbhyAM, 4|'sarvabhUtasukhAvahA' sarvaprANihita ityarthaH, 'zikSayA' grahaNAsevanarUpayA 'susamAyukta saSTha-ekIbhAvena yakta 'AkhyAti kathayati 'vicakSaNa' paNDita iti sUtrArthaH // 3 // 'haMdi ti sUtraM, handItyupapradarzane, tamena 'dhaPArmArthakAmAnA miti dharma:-cAritradharmAdistasyArthaH-prayojanaM mokSastaM kAmayanti-icchantIti vizuddhavihitA8/nuSThAnakaraNeneti dharmArthakAmA-mumukSavasteSAM 'nirgranthAnAM bAdhAbhyantaragrandharahitAnAM zRNuta mama samIpAda AcAragocara' kriyAkalApaM 'bhIma' karmazaJcapekSayA raudraM 'sakalaM' saMpUrNa 'duradhiSThaM' kSudrasattvairdurAzrayamiti sUtrArthaH / dharmArthakAmAnAmityuktaM, tadetatsUtrasparzaniyuktyA nirUpayati-tatra dharmanikSepo yathA prathamAdhyayane, 3/ navaraM lokottaramAha-- dhammo bAbIsaviho agAradhammo'NagAradhammo a| paDhamo a bArasaviho dasahA puNa bIyao hoi // 246 // vyAkhyA-dharmoM 'dvAviMzatividhA' sAmAnyena dvAviMzatiprakAra, 'agAradharmoM gRhasthadharmaH 'anagAradharmazca sAdhudhameM, 'prathamaca' agAradharmoM dvAdazavidhA, dazadhA punaH 'dvitIyA' anagAradharmoM bhavatIti gaadhaasmaasaathaiH|| vyAsArthaM tvAha- paMca va aNuvbayAI guNaruvayAI ca hoti tinneva / sikkhAvayAI cauro gihidhammo bArasaviho a / / 247 // vyAkhyA-paJcANuvratAni-sthUlapANAtipAtanivRttyAdIni, guNavatAni ca bhavanti trINyeva-digvatAdIni CACANCREASE dIpa anukrama [226-230] JamElicahanimary dharmasya bheda-prabheda pradarzayate ~386~ Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [247], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| SISEX dIpa anukrama [226-230] dazavakA0 zikSApadAni catvAri-sAmAyikAdIni, gRhidharmoM dvAdazavidhastu eSa evANuvratAdiH / aNuvratAdisvarUpaM mahAcAhAri-vRttiHcAvazyake carcitatvAnoktamiti gAthArthaH // sAdhudharmamAha dArakathAdhya0 khaMtI a mahava'lava muttI tavasaMjame a boddhavve / saJcaM socaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo / / 248 // 2 uddeza // 192 // vyAkhyA-kSAntizca mArdavam ArjavaM muktiH tapAsaMyamau ca bodavyau satyaM zaucamAkizcanyaM brahmacaryaM ca yatidharma iti gaathaakssraarthH| bhAvArthaH punaryathA prathamAdhyayane // dhammo esuvaiTTho asthassa cauvviho u nikkhevo / ohNa chavviha'tyo causadviviho vibhAgeNaM // 249 // &aa vyAkhyA-dharma eSa 'upadiSToM vyAkhyAtA, adhunA tvarthAvasaraH, tatredamAha-arthasya catarvidhasta nikSepo-nAmAmAdibhedAta, tatra 'oghena' sAmAnyataH paDidho'rthe AgamanoAgamavyatirikto dravyAH , catuHSaSTividho| 'vibhAgena' vizeSeNeti gAthAsamudAyArthaH // avayavArtha vAha| dhannANi rayaNa thAvara dupayacauppaya taheva kuvi ca / oheNa chabbihattho eso dhIrehiM pannatto / / 250 // | vyAkhyA-'dhAnyAni' yavAdIni, ratna-suvarNa sthAvara-bhUmigRhAdi dvipada-gacyAdi catuSpadaM-gavAdi tathaiva kupyaM ca-tAmrakalazAdhanekavidham / oghena paDDidho'rtha 'eSaH' anantaroditaH 'dhIraiH' tIrthakaragaNadharaiH 'prajJasaH | prarUpita iti gAthArthaH // enameva vibhAgato'bhidhirasurAha 1 carittadhammo samaNadhammo ityatra pUrNikRddhirvikRtyoH saMlInatAsayamAdI vA vyAkhyAnAdevamAhuH, (MIL192 // ~387~ Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [250], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| dIpa anukrama [226-230] caubIsA cavIsA tigadgadasahA aNegaviha eva / samvesipi imesi vibhAgamayaM pakkyAmi // 251 // vyAkhyA-caturviMzatiH caturvizatIti caturviMzatividho dhAnyArthI ratnArthazca, 'tridvidazagheti trividhaH sthAva-21 rArthaH dvividho dvipadArthaH dazavidhazcatuSpadArtha, 'anekavidha eveyanekavidhaH kupyArthaH sarveSAmapyamISAM caturvizatyAdisaMkhyAbhihitAnAM dhAnyAdInAM 'vibhAgaM' vizeSam 'artha' anantaraM sNprvkssyaamiityrthH|| dhannAI cauvvIsaM jabagohumarasAli 3vIhi4saTThIA5 / kodava6 aNuyA7 kaMgU8 rAlaga9 tila 10 mugga11 mAsA12 va // 252 // ayasi 13harimantha14tiuDaga15niraphAva16siliMda17rAyamAsA18a / ikkhU 19masUra20tuvarI21kulatthara2taha 23dhannagakalAyA24 // vyAkhyA-dhAnyAni caturvizatiH, yavagodhUmazAlibrIhiSaSTikA: kodravANukAH kaGgarAlagatilamudgamASAzca | atasIharimanvatripuTakaniSpAvasilindarAjamASAzca ikSumasUratuvaryaH kulasthA dhAnyakakalAyAzceti, etAni | prAyo laukikasiddhAnyeva, navaraM SaSTikAH-zAlibhedAH kaGga:-udakaDaH tadbhedo rAlakaH harimandhA:-kRSNacaNakAH niSpAvA-vallAH rAjamASA:-cavalakAH zilindA-makuSThAH dhAnyaka-kustumbharI kalAyakA-vRttacaNakA iti gAthAdyAthaiH / ukto dhAnyavibhAgaH, adhunA ranavibhAgamAha ravaNANi caDabbIsa suvaNNatautaMbarayayalohAI / sIsagahiraNNapAsANavairamaNimottiapavAlaM / / 254 // saMkho tiNisAgurucaMdaNANi vasvAmilANi kahANi / taha cammadaMtavAlA gaMdhA vyosahAI ca / / 255 / / vyAkhyA-ratnAni caturvizatiH, suvarNatraputAmrarajatalohAni sIsakahiraNyapASANavajramaNimauktikaprathA za033 ~388~ Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [255], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| dIpa anukrama [226-230] dazavaikA lAni / zaGkhatinizAgarucandanAni vastrAmilAni kASThAni tathA carmadantavAlA gandhA dravyoSadhAni ca dharmArthahAri-vRttiH etAnyapi prAyo laukikasiddhAnyeva navaraM rajataM-rUpyam hiraNyaM-rUpakAdi pASANA-vijAtIyaratnAni maNayo- kAmA0 jAtyAni / tinizo-vRkSavizeSaH amilAni-karNAvastrANi kASThAni-zrIpAdiphalakAdIni carmANi siM-18|2 uddezaH // 193 // hAdInAM vantA gajAdInAM vAlAH camaryAdInAM dravyoSadhAni-pippalyAdInIti gAthAvayArthaH // ukto ranavi-12 bhAgaH, sthAvarAdivibhAgamAha bhUmI gharA ya tarugaNa tivihaM puNa thAvaraM muNeavaM / cakAravaddhamANusa duvihaM puNa hoi dupayaM tu // 256 / / vyAkhyA-bhUmigRhANi tarugaNAzca, cazabdasya vyavahita upanyAsaH, trividhaM punaroghataH sthAvaraM mantavyaM, punAzabdo vizeSaNArthaH, kiM cizinaSTi?, svagatAna bhedAna , tadyathA-bhUmi:-kSetraM, taca nighA-setu ketu setuketu ca, gRhANi prAsAdAH, te'pi trividhAH-khAtotchuitobhayarUpAH, tarugaNA nAlikeryAcArAmA iti, 'cakrAkArabaddhamAnuSa'miti cakrArabaddhaM-gajhyAdi mAnuSaM-dAsAdi, evaM dvipadaM punarbhavati dvividhamiti gAthArthaH // uktaM 4 sthAvarAdi, catuSpadamAha gAyI mahisI uhA ayaelagaAsaAsataragA a / ghoDaga gadaha hatthI cauppayaM hoi sahA / // 257 // vyAkhyA-gaurmahiSI uSTrI ajA eDakA azvA azvatarAzca ghoTakA gardabhA hastinazcatuSpadaM bhavati dazadhA ~389~ Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-5|| dIpa anukrama [226 -230] Jar Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [6], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||5...|| niryukti: [257 ], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita tu, ete gavAdayaH pratItA eva, navaramazvA-vAlhIkAdidezotpannA jAtyAH azvatarA-vegaMsarAH ajAtyA gho | TakA iti gAthArthaH / uktaM catuSpadaM, kupyamAha nANAvivaraNaM gavihaM kuppalakkhaNaM hoii| eso atyo bhaNio chanhi caDasaTTibheo // 258 // vyAkhyA- 'nAnAvidhopakaraNaM' tAmrakalazakaDillAdi jAtitaH anekavidhaM vyaktitaH kupyalakSaNaM bhavati 'eSaH' anantarodito'rtho 'bhaNita' uktaH SaDvidhaH, catuHSaSTibhedastu oghavibhAgAbhyAM prakRtopayogo dravyArtha iti gAthArthaH // ukto'rthaH sAmprataM kAmamAha kAmo caDavIsaviho saMpato khalu tahA asaMpatto / saMpatto caudasahA dusahA puNa hoasaMpatto // 259 // vyAkhyA - kAmazcaturviMzatividhaH oghataH, saMprAptaH khalu tathA asaMprApto vakSyamANasvarUpaH, saMprAptaH 'caturdazadhA - caturdazaprakAraH, dazadhA punarbhavatyasaMprApta iti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthaM tvAha, tatrApyalpataravaktavyatvAdasaMprAptamAha tattha asaMpatto attho 9 ciMtA 2 vaha saddha 3 saMsaraNameva 4 / vikavaya 5 lajjanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabbhAvo 9 / / 260 // vyAkhyA- tatrAsaMprApto'yaM kAmaH, 'arthe'ti arthanamarthaH adRSTe'pi vilayAdau zrutvA tadabhiprAyamAtramityarthaH, tatraivAho rUpAdiguNA ityabhinivezena cintanaM cintA, tathA zraddhA-tatsaMgamAbhilASaH, saMsmaraNameva-saMka|lpikatadrUpasyAlekhyAdidarzanaM, viyogataH punaH punarativiklavatA - tacchokAtirekeNAhArAdiSvapi nirapekSatA, For ne&Personal Use City ~390~ **** Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [260], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| 2uddazaH dIpa anukrama [226-230] dazavaikAlajjAnAzo-gurvAdisamakSamapi tadguNotkIrtanaM, pramAdaH-tadarthameva sarvArambheSvapi pravartanam , unmAdo-naSTacittahAri-vRttiH tayA AlajAlabhASaNaM, tadbhAvanA-stambhAdInAmapi tavujhyA''liGganAdiceSTeti gAthArthaH / / IPL maraNaM 10 ca hoi dasamo saMpattaM pitra samAsao bocchaM / dihIe saMpAo 1 dihIsevA va saMbhAso 2 // 261 / / // 194 // vyAkhyA-maraNaM ca-zokAdyatirekeNa krameNa bhavati dazamaH asaMprAptakAmabhedaH / saMprAptamapi ca kAmaM samAsato vakSya iti, tatra dRSTeH puna: saMpAtaH strINAM kucAyavalokanaM dRSTisevA ca-bhAvasAraM tadRSTedRSTimelanaM, saMbhASaNam-ucitakAle smarakathAbhirjalpa iti gAthArthaH / / hasia 3lalia 4uvagUhia 5daMta nihanikAya cuMbaNaM 8hoi / AliMgaNa 9mAyANaM 10kara 11 sevaNa 12saMga 13 kiDA 14 // 262 // vyAkhyA-isitaM-vakroktigarbha pratItaM lalitaM-pAzakAdikrIDA upagRhitaM-pariSvaktaM dantanipAto-dazanacchedyavidhiH nakhanipAto-nakharadanajAtiH cumbanaM caiveti-cumbanavikalpaH AliGganam-Ivasparzanam AdAnakucAdigrahaNaM 'karasevarNati prAkRtazailyA karaNAsevane, tatra karaNaM nAma-nAgarakAdiprArambhayantram AsevanaM -maithunakriyA anaGgakrIDA ca-asyAdAvakriyeti gAthArthaH / / uktaH kAmaH, sAmprataM dharmAdInAmeva sapatnatAsapanate abhidhitsurAha dhammo attho kAmo bhinne te piMDiyA paDisavattA / jiNavayaNaM uttinnA asabattA hoMti nAyavvA // 263 // vyAkhyA-dharmo'rthaH kAmaH traya ete piNDitA yugapatsaMpAtena 'pratisapanAH' parasparavirodhinaH loke kupravacana 1 // 194 // JanEducation.in ~391~ Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||5...|| niyukti: [263], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||1-5|| dIpa anukrama [226-230] S%2595%25-55A3%E5%95 neSu ca, yathoktam-"arthasya mUlaM nikRtiH kSamA ca, kAmasya vittaM ca vapurSayazca / dharmasya dAnaM ca dadyA daMImaca, mokSasya sarvoparamaH kriyAzca // 1 // ityAdi ete ca parasparavirodhino'pi santo jinvcnmvtiirnnaaH| tataH kuzalAzayayogato vyavahAreNa dharmAditattvakharUpato vA nizcayena 'asapatnAH' parasparAvirodhino bhavanti lA jJAtavyA iti gAthArthaH / tatra vyavahAreNAvirodhamAha jiNavayaNami pariNae avasthapihimANuThANao dhammo / sacchAsayappayogA attho vIsaMmao kAmo // 264 / / vyAkhyA-jinavacane yathAvatpariNate sati avasthocitavihitAnuSThAnAt-khayogyatAmapekSya darzanAdizrA-1 vakapratimAGgIkaraNe niraticArapAlanAdbhavati dharmaH, khacchAzayaprayogAdviziSTalokataH puNyabalAcArthaH, vizra-13 mbhata ucitakalanAGgIkaraNatApekSo vizrambheNa kAma iti gaadhaarthH|| adhunA nizcayenAvirodhamAha dhammassa phalaM mokkho sAsayamaulaM sirva aNAvAeM / tamabhiSpeyA sAhU tamhA dhammatvakAma ti // 265 // vyAkhyA-dharmasya niraticArasya phalaM 'mokSoM nirvANaM, kiMviziSTamityAha-zAzvata' nityam 'atulam ananyatulaM 'ziva' pavitram 'anAyAdhaM vAdhAvarjitametadevArthaH 'taM' dharmArtha mokSamabhipretA:-kAmayantaH sAdhavI yasmAttasmAddharmArthakAmA iti gaathaarthH|| etadeva dRDhayannAha- paralogu muttimaggo nasthi hu mokso ti biti avihin / so asthi avitaho jiNamayaMmi pavaro na annattha // 266 // vyAkhyA-'paraloko' janmAntaralakSaNo 'muktimArgA' jJAnadarzanacAritrANi nAstyeva 'mokSa' sarvakarmakSaya J Economics ~392~ Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 6-7 // dIpa anukrama [231 -232] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [6], uddezaka [ - ], mUlaM [15] / gAthA ||6-7 || niryukti: [ 266 ], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH // 195 // dazavaikA0 lakSaNa: 'iti' evaM bruvate 'avidhijJA' nyAyamArgapravedinaH, atrottaraM - 'sa' paralokAdiH astyeva 'avitathaH ' hAri-vRttiH OM satyo 'jinamate' vItarAgavacane, pravaraH pUrvAparAvirodhena, nAnyatraikAntanityAdau, hiMsAdivirodhAditi gAthArthaH // 4 // vyAkhyAtA kAcitsUtrasparzaniyuktiH, adhunA sUtrAntarAvasaraH asya cAyamabhisaMbandha: - ihA| nantarasUtre nirgranthAnAmAcAragocarakathanopanyAsaH kRtaH, sAmpratamasyaivArthato gurutAmAha- 'gaNNattha'tti sUtraM na 'anyatra' kapilAdimate 'IdRzam' uktamAcAragocaraM vastu yat 'loke' prANiloke 'paramaduzvaram' atyantaduSkaramityarthaH, IdRzaM ca 'vipulasthAnabhAjinaH' vipulasthAnaM - vipula mokSa hetutvAt saMyamasthAnaM tadbhajate- sevate tacchIlana yastasya na bhUtaM na bhaviSyati anyatra jinamatAditi sUtrArthaH // 5 // sakhuDDagaviattANaM, vAhiANaM ca je guNA / akhaMDaphuDiA kAyavvA, taM suNeha jahA tahA // 6 // dasa aTThaya ThANAI, jAI bAlo'varajjhai / tattha annayare ThANe, niggaM thattAu bhassai // 7 // etadeva saMbhAvayannAha - 'sakhuTTatti sUtraM, saha kSullakaiH- dravyabhAvavAlairye varttante te vyaktA- dravyabhAvadvAsteSAM sakSullakavyaktAnAM, sabAlavRddhAnAmityarthaH, vyAdhimatAM cazabdAdavyAdhimatAM ca sarujAnAM nIrujAnAM ceti bhAvaH, ye 'guNA' vakSyamANalakSaNAste'khaNDAsphuTitAH kartavyAH, akhaNDA dezavirAdhanApari Forse & Personal Use City ~393~ 6 dharmArtha kAmA0 2 uddezaH // 195 // Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||6-7|| niyukti: [266], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||6-7|| dIpa anukrama [231-232] tyAgena asphuTitAH sarvavirAdhanAparityAgena, tat zRNuta yathA kartavyAstatheti sUtrArthaH ||6||te cAguNaparihAreNAkhaNDAsphuTitA bhavantIti aguNAstAvaducyante-'dasa'tti sUtraM, dazASTau ca 'sthAnAni' asaMyamasthAnAni vakSyamANalakSaNAni 'yAni' Azritya 'bAla' ajJaH 'aparAdhyati' tatsevanayA'parAdhamAmoti, kathamaparAdhyatItyAha-tatrAnyatare sthAne vartamAnaH pramAdena 'nirgranthatvAt nirgranthabhAvAd 'bhrazyati nizcayanayenApaiti || bAla iti sUtrArthaH // amumevArtha sUtrasparzaniyuktyA spaSTayati advArasa ThANAI AyArakahAe~ jAI bhaNivAI / tesi annatarAga sevaMtu na hoi so samaNo // 267 / / vyAkhyA-aSTAdazasthAnAnyAcArakavAyAM prastutAyAM yAni bhaNitAni tIrthakaraiH teSAmanyatarasthAnaM sevamAno na bhavatyasau zramaNa Asevaka iti gAthArthaH // kAni punastAni sthAnAnItyAha niyuktikAra: kyachakaM kAyachakaM, akappo gihibhAyaNaM / paliyaMkanisejjA ya, siNANaM sohavajaNaM / / 268 // vyAkhyA-'vrataSaT prANAtipAtanivRtyAdIni rAtribhojanaviratiSaSThAni SaD bratAni kAyaSaT-pRthivyAdayaH SaDU jIvanikAyAH 'akalpa:' zikSakasthApanAkalpAdirvakSyamANaH 'gRhibhAjana gRhasthasaMbandhi kAMsyabhAjanAdi pratIta dA'parya' zayanavizeSaH pratItaH / 'niSadyA ca' gRhe ekAnekarUpA 'lAna' dezasarvabhedabhinnaM 'zobhAvarjana' vibhUSAparityAgaH, varjanamiti ca pratyekamabhisaMbadhyate, zobhAvarjana lAnavarjanamityAdIti gAthArthaH // 7 // ~ 394~ Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 8-10 // dIpa anukrama [233 -235] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 196 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [6], uddezaka [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita mUlaM [ 15...] / gAthA ||8-10 || niryuktiH [268 ], bhASyaM [62...] AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH tatthamaM paDhamaM ThANaM, mahAvIreNa desiaM / ahiMsA niuNA diTThA, savvabhUpasu saMjamo // 8 // jAvaMti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, na haNe govi ghAya // 9 // savye jIvAvi icchaMti, jIviDaM na marijiuM / tamhA pANavaha ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 10 // vyAkhyAtA sUtrasparzaniyuktiH, adhunA sUtrAntaraM vyAkhyAyate, asya cAyamabhisaMbandha: - guNA aSTAdazasu sthAneSu akhaNDAsphuTitAH kartavyAH, tatra vidhimAha 'tatthimaM' ti sUtraM / 'tatra' aSTAdazavidhe sthAnagaNe vrataSaTTe vA anAsevanAdvAreNa 'idaM' vakSyamANalakSaNaM prathamaM sthAnaM 'mahAvIreNa' bhagavatA apazcimatIrthakareNa 'dezita ' kathitaM yadutAhiMseti / iyaM ca sAmAnyataH prabhUtairdezitetyata Aha-'nipuNA' AdhAkarmA paribhogataH kRtakAritAdiparihAreNa sUkSmA, na AgamadvAreNa dezitA apitu 'dRSTA' sAkSAddharmasAdhakatvenopalabdhA, kimitIyameva nipuNetyata Aha-yato'syAmeva mahAvIradezitAyAM 'sarvabhUteSu' sarvabhUtaviSayaH saMyamo, nAnyatra, uddizyakatAdibhogavidhAnAditi sUtrArthaH // 8 // etadeva spaSTayannAha 'jAti' sUtraM yato hi bhAgavatyAjJA yAvantaH | kecana loke prANinanasA-dvIndriyAdayaH athavA sthAvarAH - pRthivyAdayaH tAn jAnan rAgAdyabhibhUto vyApAdanabuddhyA ajAnatvA pramAdapAratantryeNa na hanyAt svayaM nApi ghAtayedanyaiH 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAdU' Forse & Personal Use City ~ 395~ 6 dharmArthakAmA0 2 uddezaH // 196 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||8-10|| niyukti: [268...], bhAjyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||8-10|| 5A5%258454 dIpa anukrama [233-235]] samato'pyanyAnna samanujAnIyAd, ato nipuNA dRSTeti sUtrArthaH // 9 // ahiMsaiva kathaM sAdhvIkhetadevAha-'sa bvetti sUtraM, sabai jIvA api du:khitAdibhedabhinnA icchanti jIvituM na martu prANavallabhatvAt , yasmAdevaM tasmAtyANavadhaM 'ghoraM' raudraM duHkhahetutvAd 'nirgranthAH' sAdhavo varjayanti bhAvataH / Namiti vAkyAlaGkAra iti sUtrArthaH // 10 // appaNaTTA paraTrA vA, kohA vA jai vA bhyaa| hiMsagaM na musaM cUA, novi annaM vayAvae // 11 // musAvAo u logammi, savvasAhahiM garihio / avissAso a bhUANaM, tamhA mosaM vivajae // 12 // uktaH prathamasthAnavidhiH, adhunA dvitIyasthAnavidhimAha-'appaNa?'tti sUtraM, 'AtmArtham AtmanimisamaglAna eva glAno'haM mamAnena kAryamityAdi 'parArtha vA' paranimittaM vA evameva, tathA koSAdvA tvaM dAsa ityAdi, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNa'miti mAnAdvA abahuzruta ecAhaM bahuzruta ityAdi mAyAto bhikSATanapari&AjihIrSayA pAdapIDA mametyAdi lobhAcchobhanatarAnnalAbhe sati prAntasyaiSaNIyatve'pyaneSaNIyamidamityAdi, yadivA "bhayAt' kizcidvitathaM kRtvA prAyazcittabhayAnna kRtamityAdi, evaM hAsyAdiSvapi vAcyam, ata evAha'hiMsakaM' parapIDAkAri sarvameva na mRSA brUyAt svayaM nApyanya vAdayet, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt' avato ~396~ Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-12|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: R prata kAmA0 sUtrAMka ||11 AKSSSS -12|| dazavaikA // 4aa pyanyAnna samanujAnIyAditi suutraarthH||11|| kimityetadevamityAha-'musAbA'tti sUtraM, mRSAvAdo hi loke ||6 dharmArthahAri-vRttiH sarvasminneva sarvasAdhubhiH 'garhito ninditaH, sarvavratApakAritvAt pratijJAtApAlanAta, 'avizvAsazca' avizvasanIyazca bhUtAnAM mRSAvAdI bhavati, yasmAdevaM tasmAnmRSAvAdaM vivarjayediti sUtrArthaH // 12 // 2 uddezaH // 197 // cittamaMtamacittaM vA, appaM vA jaivA bahuM / daMtasohaNamittaMpi, uggahaMsi ajAiyA // 13 // taM appaNA na giNhati no'vi giNhAvae paraM / annaM vA giNhamANaMpi, nA NujANaMti saMjayA // 14 // ukto dvitIyasthAnavidhiH, sAmprataM tRtIyasthAnavidhimAha-cittamaMtatti sUtraM, 'citsava' dvipadAdi vA 'ahai cittabadvA' hiraNyAdi, alpaM vA mUlyataH pramANatazca, yadivA bahumUlyapramANAbhyAmeva, kiMbahunA?-dantazo dhanamAtramapi' tathAvidhaM tRNAdi avagrahe yasya tattamayAcitvA na gRhNanti sAdhavaH kadAcaneti suutraatheN|||13|||| etadevAha taMti sUtraM, 'tat' cittavadAdi AtmanAna gRhNanti viratatvAta, mApi grAhayanti paraM viratatvAdeva, tathA'nyaM vA gRhNantamapi khayameva 'nAnujAnanti' nAnumanyante saMyatA iti sUtrArthaH // 14 // ababhacariaM ghoraM, pamAyaM durahiTriaM / nAyaraMti muNI loe, bheAyayaNavajiNo dIpa anukrama [236-237] // 197 // ~397~ Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||15-16|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||15-16|| // 15 // mUlameyamahammassa, mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsarga, niggaMthA vaja yaMti NaM // 16 // uktastRtIyasthAnavidhiH, caturthasthAnavidhimAha-'abaMbha'tti sUtraM, 'abrahmacarya pratItaM 'ghoraM raudraM raudrAnuThAnahetutvAt, 'pramAdaM' pramAdavat sarvapramAdamUlatvAt 'durAzrayaM dussevaM viditajinavacanenAnantasaMsArahetudatvAt, yatazcaivamato 'nAcaranti' nAsevante munayo 'loke' manuSyaloke, kiMviziSTA ityAha-'bhedAyatanava rjinoM bhedaH-cAritrabhedastadAyatanaM-tatsthAnamidamevoktanyAyAttadvarjina:-cAritrAticArabhIrava iti sUtrArthaH // 15 // etadeva nigamayati-mUlaM ti sUtraM, 'mUlaM' bIjametad 'adharmasya pApasyeti pAralaukiko'pAya: 'mahai. hAdoSasamucchraya mahatAM doSANAM-cauryapravRttyAdInAM samucchrayaM-saMghAtavadityaihiko'pAyaH, yasmAdevaM tasmAt 'maithunasaMsarga maithunasaMvandhaM yoSidAlApAdyapi nirgranthA varjayanti, Namiti vAkyAlaGkAra iti suutraarthH||16|| biDamubbheimaM loNaM, tilaM sappiM ca phANioMna te saMnihimicchati, nAyaputtavaorayA // 17 // lohassesa aNupphAse, manne annayarAmavi / je siA sannihiM kAme, gihI pavvaipa na se // 18 // jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / taMpi saMja SANSACRICCARROCESCRCH dIpa anukrama [240-241] ~398~ Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-21|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 454 4-01 prata sUtrAMka ||17-21|| -51-5- dazabaikA0 malajaTA, dhAraMti pariharaMti a // 19 // na so pariggaho vutto, nAyaputteNa taainnaa| hAri-vRttiH mucchA pariggaho vutto, ia vuttaM mahesiNA // 20 // savvatthuvahiNA buddhA, saMrakkha 2 uddezaH // 198 // Napariggahe / avi appaNo'vi dehami, nAyaraiti mamAiyaM // 21 // pratipAditazcaturthasthAnavidhiH, idAnIM paJcamasthAnavidhimAha-'biDa'tti sUtraM, 'birDa' gomUtrAdipaka 'udbhedya sAmudAdi yadA 'birDa' prAsukam 'udbhedyam' aprAsukamapi, evaM dviprakAraM lavaNaM, tathA tailaM sarpica phANi-| tam, tatra tailaM pratItaM, sarpitaM, phANitaM dvaguDaH, etallavaNAyevaMprakAramanyaca na te sAdhayaH 'saMnidhiM kurvnti| paryuSitaM sthApayanti, 'jJAtaputravacoratA' bhagavadbardhamAnavacasi niHsaGgatApratipAdanapare saktA iti sUtrArthaH // 17 // saMnidhidoSamAha-lobhassa'tti sUtraM, 'lobhasya cAritravighnakAriNazcaturthakaSAyasya 'eso'NupphAsatti eSo'nusparzaH-eSo'nubhAvo yadetatsaMnidhikaraNamiti, yatazcaivamato 'manye' manyante, prAkRtazailyA ekavacanam, evamAhustIrthakaragaNadharAH 'anyatarAmapi' stokAmapi 'yaH syAt' yaH kadAcitsaMnidhi 'kaamyte| sevate 'gRhI' gRhastho'sau bhAvataH prabajito neti, durgatinimittAnuSThAnapravRttaH, saMnidhIyate narakAdiSvAtmAX'nayeti saMnidhiriti zabdArthAt pratrajitasya ca durgatigamanAbhAvAditi sUtrArthaH // 18 // Aha-yadyevaM vastrAdi AdhArayatAM sAdhUnAM kathamasaMnidhirityata Aha 'jaMpitti sUtraM, yadapyAgamoktaM 'vakhaM vA' colapaTTakAdi 'pAtraM dIpa anukrama [242-246] // 198 // 5*55-7-9-AS JanElicitatli valinabraryaing ~399~ Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-21|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||17-21|| vA' alAvukAdi 'kambalaM' varSAkalpAdi, 'pAdapuMchana rajoharaNaM, tadapi 'saMyamalajjArthamiti saMyamArtha pAnAdi, tavyatirekeNa puruSamAtreNa gRhasthabhAjane sati saMyamapAlanAbhAvAt , lajjArtha vastraM, tavyatirekeNAGganAdau viziSTazrutapariNatyAdirahitasya nirlajatopapatteH, athavA saMyama eva lajjA tadartha sarvametadvastrAdi dhArayanti, puSTAlambanavidhAnena 'pariharanti ca paribhuJjate ca' mULarahitA iti sUtrArthaH // 19 // yatazcaivamata:-'na so'tti sUtraM, nAsau nirabhiSvaGgasya vastradhAraNAdilakSaNaH parigraha ukto, bandhahetutvAbhAvAt, kena? 'jJAtaputreNa jJAta-udArakSatriyaH siddhArthaH tatputreNa vardhamAnena 'jAtrA' svaparaparitrANasamarthena, api tu 'mI' asatsvapi vastrAdiSvabhiSvaGgaH parigraha ukto, bandhahetusvAda, arthatastIrthakareNa, tato'vadhArya 'iti' evamukto 'maharSiNA gaNadhareNa, sUtre sejaMbhava Aheti suutraarthH|| 20 // Aha-vakhAdyabhAvabhAvinyapi mUrchA kathaM vastrAdibhAve sAdhUnAM na bhaviSyati?, ucyate, samyagbodhena tabIjabhUtAyodhopaghAtAdU, Aha ca-'sabbatyatti sUtraM, 'sasarvatra' ucite kSetre kAle ca 'upadhinA 'Agamoktena vastrAdinA sahApi 'buDA' yathAvadviditavastutatvAH sAdhavaH 'saMrakSaNaparigraha' iti saMrakSaNAya SaNNAM jIvanikAyAnAM vastrAdiparigrahe satyapi nAcaranti mamatvamiti yogaH, kiM cAnena?, te hi bhagavantaH 'appAtmano'pi deha' ityAtmano dharmakAye'pi viziSTapratibandhasaMgati na kurvanti 'mamatvam' AtmIyAbhidhAnaM, vastutatvAvabodhAt, tiSThatu tAvadanyat, tatazca dehavadaparigraha eva taditi sUdhArthaH // 21 // ***Li Er Ben Cheng Zhong Liu Liu Liu Liu ****41** dIpa anukrama [242-246] vaza034 ~ 400~ Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||22-25|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: % prata sUtrAMka dazavaikA0 hAri-vRttiH // 19 // %E5%85 ||22-25|| OM aho niccaM tavo kamma, savvabuddhehiM vapiNaaM / jAva lajjAsamA vittI, egabhattaM ca 6 dharmArthabhoaNaM // 22 // saMtime suhumA pANA, tasA aduva thAvarA / jAiM rAo apAsaMto, kAmA0 2 uddezaH kahamesaNi care? // 23 // udaullaM bIasaMsattaM, pANA nivaDiyA mahiM / diA tAI vivajijA, rAo tattha kahaM care? // 24 // eaMca dosaM dahaNaM, nAyaputteNa bhaasi| savvAhAraM na bhuMjaMti, niggaMthA rAibhoaNaM // 25 // uktaH paJcamasthAnavidhiH, adhunA SaSThamadhikRtyAha-'aho'tti sUtraM, 'aho nityaM tapaHkarme ti aho-vismaye nityaM nAmApAyAbhAvena tadanyaguNavRddhisaMbhavAdapratipAtyeva tapAkarma-tapo'nuSThAnaM 'sarvabuddhaiH sarvatIrthakaraiH 'carNitaM' dezitaM, kiMviziSTamityAha-yAvallajjAsamA vRtti' lajA-saMyamastena samA-sahazI tulyA saMyamAvi-1 rodhinItyarthaH vartanaM vRttiH-dehapAlanA 'ekabhaktaM ca bhojanam' eka bhaktaM dravyato bhAvatazca yasmin bhojane tattathA, dravyata ekam-ekasaMkhyAnugataM, bhAvata ekaM-karmavandhAbhAvAdadvitIya, tadivasa eva rAgAdirahitasya anyathA bhAvata ekatvAbhAvAditi sUtrAtheM // 22 // rAtribhojane prANAtipAtasaMbhavena karmavandhasadvitIyatAM darzayati-'saMtimetti sUtraM, santyete-pratyakSopalabhyamAnasvarUpAH sUkSmAH 'prANinoM jIvAH nasA-dIndriyAdayaH / // 199 // athavA sthAvarA:-pRthivyAdayaH yAn prANino rAtrAvapazyan cakSuSA katham 'eSaNIyaM sattvAnuparodhena cari dIpa anukrama [247-250] ~401~ Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||22-25|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: prata sUtrAMka ||22-25|| yati bhozyate ca?, asaMbhava eva rAtrAveSaNIyacaraNasyeti sUtrArthaH // 23 // evaM rAtrI bhojane doSamabhidhAyAdhunA grahaNagatamAha-'udaullaM ti sUtraM, udakA pUrvavadekagrahaNe tajAtIyagrahaNAtsasnigdhAdiparigrahaH, tathA 'bIjasaMsaktaM' bIjaiH saMsaktaM-mizram, odanAdIti gamyate, athavA vIjAni pRthagabhUtAnyeca, saMsaktaM | cAranAlAdyapareNeti, tathA 'prANina' saMpAtimaprabhRtayo nipatitA 'mAM' pRthivyAM saMbhavanti, nanu divApyetatsaMbhavatyeva, satyaM, kiMtu paralokabhIruzcakSuSA pazyan divA tAnyudakAAdIni vivarjayet, rAtrau tu tatra *kathaM carati saMyamAnuparodhena ?, asaMbhava evaM zuddhacaraNasyeti sUtrAtheMH // 24 // upasaMharanAha-eca'tti sUrya, etaM ca anantaroditaM prANihiMsArUpamanyaM cAtmavirAdhanAdilakSaNaM doSaM dRSTvA maticakSuSA 'jJAtaputreNa bhagavatA 'bhASitam' uktaM 'sarvAhAraM caturvidhamapyazanAdilakSaNamAzritya na bhuJjate 'nirgranthAH sAdhavo rAtribhojanamiti sUtrArthaH // 25 // puDhavikAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasa / tiviheNaM karaNajoeNaM, saMjayA susmaahiaa||26|| puDhavikAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 27 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / puDha1 yadyapvapUrNidIpikayogAMtIya tathApi pratigrahapratilekhanAdoSasaMpAtimasatyoparodhaprahArtha sthAceprAsaMbhava iti manye, sarvAdazeSu varzanAta. dIpa anukrama [247-250] Erotter pRthvikAya AdikAyAnAM hiMsA akaraNa-upadeza: ~ 402~ Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||26-31|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) hAri-vRttiH 6 dharmArthakAmA 2 uddeza: prata sUtrAMka ||26-31|| dazakA. vikAyasamAraMbha, jAvajIvAi vajae // 28 // AukAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNa, saMjayA susmaahiaa|| 29 // AukArya vihiMsaMto, hiMsaI u tayassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 30 // tamhA evaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / AukAyasamAraMbhaM jAvajIvAi vajjae // 31 // IPI uktaM vratapaTam, adhunA kAyaSaTamucyate, tatra pRthivIkAyamadhikRtyAha--'puDhavi'tti sUtraM, pRthvIkArya na hiM-12 santyAlekhanAdinA prakAreNa manasA vAcA kAyena, upalakSaNametadata evAha-'trividhena karaNayogena' manAprabhRrAtibhiH karaNAdirUpeNa, ke na hiMsantItyAha-saMyatAH sAdhavaH 'susamAhitA' uguktA iti sUtrArthaH // 26 // atraiva hiMsAdoSamAha-'puDhavitti sUtraM, pRthivIkArya hiMsannAlekhanAdinA prakAreNa 'hinastyeva turavadhArahINArthoM vyApAdayatyeva, 'tadAzritAn' pRthivIzritAn 'sAMzca vividhAna prANinoM' dvIndriyAdIn cazabdAtsthA-IR |varAMzcApkAyAdIn 'cAkSuSAMzcAcAkSuSAMzca' cakSurindriyagrAhyAna grAhyAzceti sUtrArthaH // 27 // yasmAdeyaM 'tamha'tti sUtraM, tasmAdevaM vijJAya doSaM tattadAzritajIvahiMsAlakSaNaM 'durgativardhanaM saMsAravardhanaM pRthivIkAyasamAraMbhamAlekhanAdi 'yAvajjIvaM' yAvajjIvameva varjayediti sUtrArthaH // 28 // uktaH saptamasthAnavidhiH, adhunA'STamasthAnavidhimadhikRtyocyate-'AukAryati sUtraM, sUtratrayamakAyAmilApena neyaM, tatazcAyamapyukta eva 29-30-31 // dIpa anukrama [251-256] ||200 Education muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 403~ Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||32-35|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||32-35|| jAyateaM na icchaMti, pAvagaM jalaittae / tikkhamannayaraMsat, savao'vi durAsayaM // 32 // pAINaM paDiNaM vAvi, uI aNudisAmavi / ahe dAhiNao vAvi, dahe uttaraovi a|| 33 // bhUANamesamAghAo, havvavAho na saMsao / taM paIvapayAvaTThA, saMjayA kiMci nArabhe // 34 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDvaNaM / teukA yasamAraMbha, jAvajIvAi vajae // 35 // sAmprataM navamasthAnavidhimAha-'jAyateti sUtra, jAtatejA-agniH taM jAtatejasaM necchanti manAprabhRtibhirapi 'pApaka' pApa eva pApakastaM, prabhUtasattvApakAritvenAzubhamityarthaH, kiM necchantItyAha-'jvAlayitum' utpAdayituM vRddhiM vA netuM, kiMviziSTamityAha-'tIkSNaM' chedakaraNAtmakam 'anyataratzastraM sarvazastram , ekadhArAdizastravyavacchedena sarvatodhArazastrakalpamiti bhAvaH, ata eva 'sarvato'pi durAzrayaM sarvatodhAratvenAnA-18 zrayaNIyamiti sUtrArthaH // 32 // etadeva spaSTayanAha-pAINaM'ti sUtraM, 'prAcyA pratIcyAM vApi' pUrvAyAM pazcimAyAM ceyarthaH, UrddhamanudikSvapi, 'supA supo bhavantIti saptamyarthe SaSThI, vidizvapItyarthaH, adho dakSiNata-1 zvApi 'dahati' dAdyaM bhasmIkarotyutsarato'pi ca, sarvAsu vikSu vidikSu ca dahatIti sUtrArthaH // 33 // yatazce 1 vAcA kAyena gheNyAcakahAnirodhAta. 2 'naya pUrvA bAdI' adidAdI khapi vA pUrvAdayo bhava sAdiriti zAkaTAyanasUparahasyAmApaprayogazakA. dIpa anukrama [257-260] JamElecatoan ime TERRORam muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 404~ Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRttiH ) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||36-39|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) X dazavaikA hAri-vRttiH // 201 // prata sUtrAMka ||36-39|| vamato 'bhUANa'tti sUtra, 'bhUtAnAM sthAvarAdInAmeSa 'AghAta' AghAtahetutvAdAghAtaH 'havyavAha agniH 'na dharmArthasaMzaya' ityevamevaitad AghAta eveti bhAvaH, yenaivaM tena taM' havyavAhaM 'pradIpapratApanArtham AlokazItApano- kAmA0 dArtha 'saMyatA' sAdhavaH 'kiJcit saMghahanAdinA'pi nArabhante, saMyatatvApagamanaprasaGgAditi sUtrArthaH // 34 // ||2 uddezaH yasmAdevaM 'tamha'tti sUtraM, vyAkhyA pUrvavat // 35 // aNilassa samAraMbha, buddhA mannati tArisaM / sAvajjabahulaM ceaM, neaM tAIhi seviaM // 36 // tAliaMTeNa patteNa, sAhAvihuaNeNa vA / na te vIiumicchaMti, veAveUNa vA paraM // 37 // jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / na te vAyamuIraMti, jayaM pariharaMti a // 38 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / vAukAyasamAraMbha, jAvajIvAi vajjae // 39 // ukto navamasthAnavidhiH, sAmprataM dazamasthAnavidhimadhikRtyAha-'aNilassa'tti, 'anilasya' vAyoH 'samArambha tAlavRntAdibhiH karaNaM 'buddhAH tIrthakarA 'manyante jAnanti 'tAdRzaM jAtatejAsamArambhasadRzaM / / 'sAvadyabahulaM' pApabhUyiSThaM caitamitikRtvA sarvakAlameva nainaM 'trAtRbhiH' susAdhubhiH 'sevitam' AcaritaM ma XXSACR -4 dIpa anukrama [261-264] 201 // -2 Limelicatomim muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 405~ Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||36-39|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||36-39|| nyante buddhA eveti sUtrArthaH // 36 // etadeva spaSTayati-tAliyaMTeNa tti sUtraM, tAlavRntena patreNa zAkhAvidhUnanena vetyamISAM svarUpaM yathA SaDjIvanikAyikAyAM, na te sAdhavo vIjitumicchantyAtmAnamAtmanA, nApi vIjayanti parairAtmAnaM tAlavRntAdibhireva, nApi vIjayantaM paramanumanyanta iti sUtrArthaH // 37 // upakaraNAhAttadvirAdhanetyetadapi pariharannAha-jaMpitti sUna, yadapi vastraM vA pAtraM vA kambalaM vA pAdapuJchanam , amISAM pUrvoktaM dharmopakaraNaM tenApi na te vAtamudIrayanti ayatapratyupekSaNAdikriyayA, kiMtu yataM pariharanti, paribhogaparihAreNa dhAraNAparihAreNa ceti sUtrArthaH // 38 // yata evaM susAdhuvarjito'nilasamArambhaH, 'tamha'tti sUtra, vyAkhyA pUrvavat // 39 // ukto dazamasthAnavidhiH, idAnImekAdazamAzritya ucyate iti vaNassaI na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjayA susamAhiA // 40 // vaNassaI vihiMsaMto, hiMsaI ataMyassie / tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 41 // tamhA eaM viANittA, dosaM duggaivaDaNaM / vaNassaisamAraMbha, jAvajIvAi vje||42|| tasakAyaM na hiMsaMti, maNasA vayasa kAyasA / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjayA susmaahiaa|| 43 // tasakAyaM vihiMsaMto, hiMsaI u dIpa anukrama [261-264] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~406~ Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya| vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||40-45|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) dazakA. hAri-vRttiH // 202 // 6 dharmArthakAmA0 2 uddeza: prata sUtrAMka ||40-45|| tyssie| tase a vivihe pANe, cakkhuse a acakkhuse // 44 // tamhA eaM viA NittA, dosaM duggaivaDaNaM / tasakAyasamAraMbha, jAvajIvAi vajae // 45 // 'vaNassaI' ityAdi sUtratrayaM vanaspaterabhilApena jJeyaM, tatazcaikAdazasthAnavidhirapyukta eva // 40 // 41 // 42 // sAmprataM dvAdazasthAnavidhirucyate-'tasakAya'ti sUtraM, 'brasakAyaM' dvIndriyAdirUpaM na hiMsantyArambhapravRttyA manasA vAcA kAyena-tadahitacintanAdinA 'trividhena karaNayoyena' manAprabhRtibhiH karaNAdinA prakAreNa 'saMyatAH' sAdhavaH 'susamAhitA' udyuktA iti suutraarthH||43|| tatraiva hiMsAdoSamAha-'tasakArya'ti sUtraM, tra-18 sakArya vihiMsana ArambhapravRttyAdinA prakAreNa hinastyeva turavadhAraNArthe vyApAdayatyeva tadAzritAn' nasAna vividhAMzca prANina:-tadanyadIndriyAdIna, cazabdAtsthAvarAMzca pRdhivyAdIn, 'cAkSuSAnacAkSuSAMzca' cakSurindriyagrAdhAnagrAdyAMzceti sUtrArthaH // 44 // yasmAdevaM 'tamhasi sUtraM, tasmAdetaM vijJAya doSaM tadAzritajIvahiMsAlakSaNaM durgativardhana saMsAravardhanaM trayakAyasamArambhaM tena tena vidhinA 'yAvajIvayA' yAvajjIvameva varjayediti sUtrArthaH // 46 // jAI cattAri bhujAI, isiNA''hAramAiNi / tAI tu vivajaMto, saMjamaM aNupAlaya // 46 // piMDaM sijaM ca vatthaM ca, cautthaM pAyameva ya / akappioM na icchijjA, paDi RECEDESCRRESC dIpa anukrama [265-270] 12.2 Edream muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 407~ Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||46-49|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) 28-4- 9 prata sUtrAMka ||46-49|| 5 %%**5554354-54-5 gAhija kppiaN||47|| je niAgaM mamAyaMti, kIamuddesiAhaDaM / vaha te samaNujANaMti, ia uttaM mhesinnaa|| 48 // tamhA asaNapANAiM, kIamuddesiAhaDaM / va jayaMti ThiappANo, niggaMthA dhammajIviNo // 49 // ukto dvAdazasthAnavidhiH, pratipAditaM kAyaSaTram, etatpratipAdanAduktA mUlaguNAH, adhunaitavRttibhUtottaralAguNAvasaraH, te cAkalpAdayaH SaDatsaraguNAH, yathoktam-'akappo gihibhAyaNa'mityAdi, tatrAkalpo dvividhH| -zikSakasthApanAkalpa: akalpasthApanAkalpazca, tatra zikSakasthApanAkalpaH anadhItapiNDaniyuktyAdinA''nItamAhArAdi na kalpata iti, uktaM ca-"aNahIA khalu jeNaM piMDesaNasejavatthapAesA / teNANiyANi jatiNo kappaMti Na piMDamAINi // 1 // uubalumi na aNalA vAsAvAse u do'vi No sehA / dikkhijjatI pAyaM ThavaNAkappo imo hoi // 2 // " akalpasthApanAkalpamAha-'jAIti sUtra, yAni catvAri 'abhojyAni' saMyamApakAritvenAkalpanIyAni 'RSINAM' sAdhUnAm 'AhArAdIni' AhArazayyAvastrapAtrANi tAni tu vilAdhinA vajeMyan 'saMyama' saptadazaprakAramanupAlayet, tadatyAge saMyamAbhAvAditi sUtrArthaH / / 46 // etadeva spaSTa anItAH baLa yena vidveSaNAzayAvarUpASaNAH / tenAnItAni yateH na kalpante piNDAdIni ||1||kbhe nAnalA povAsetu praye'pi na - kSakAH / dIkSyante prAyaH sthApanAkalpo'yaM bhavati // 2 // -% CAL dIpa anukrama [271-274] -- muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 408~ Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya| vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||46-49|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||46-49|| dazavakA yati-'piMDa'nti sUtraM, piNDaM zayyAM ca vastraM ca caturtha pAtrameva ca, etatsvarUpaM prakaTArtham , akalpikaM necchet, dharmArthahAri-vRttiH pratigRhNIyAt 'kalpika' yathocitamiti sUtrArthaH // 47 // akalpike doSamAha-'je'tti sUtra, ye kecana dra-1 kAmA0 vyasAdhvAdayo dravyaliGgadhAriNo 'niyAgaMti nityamAmanitaM piNDaM 'mamAyantIti parigRhNanti, tathA 'krIta-IM2 uddezaH // 203 // maudezikAhRtam' etAni yathA kSullakAcArakathAyAM 'vadhaM trasasthAvarAvighAtaM 'te' dravyasAdhvAdayaH 'anujAnanti' dAtRpravRttyanumodanena ityuktaM ca 'maharSiNA' vardhamAneneti sUtrArthaH // 48 // yasmAdevaM 'tamha'tti sUtraM, tasmAdazanapAnAdi caturvidhamapi yathoditaM krItamaudezikamAhRtaM varjayanti 'sthitAtmAnoM' mahAsatvA 'nigranthAH' sAdhavo 'dharmajIvinaH saMyamaikajIvina iti sUtrArthaH // 49 // kaMsesu kaMsapAesu, kuMDamoesu vA puNo / bhuMjato asaNapANAI, AyArA paribhassai // 50 // sIodagasamArambhe, mttdhoannchddddnne|jaaii chaMnaMti (chippaMti) bhUAI, diTTho tattha asaMjamo // 51 // pacchAkammaM purekamma, siA tattha na kappai / eamaTuM na muMjaMti, niggaMthA gihibhAyaNe // 52 // ukto'kalpastadabhidhAnAtrayodazasthAnavidhiH, idAnI caturdazasthAnavidhimAha-kaMsemutti sUtraM, 'kaseSu karoTakAdiSu 'kaMsapAtreSu' tilakAdiSu 'kuNDamodeSu hastipAdAkAreSu mRnmayAdiSu bhuJjAno'zanapAnAdi tada-14 CAREER dIpa anukrama [271-274] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: nirgranthAnAm saMyama-maryAdA upadeza: ~ 409~ Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||50-52|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] (42) FA prata sUtrAMka ||50-52|| nyadoSarahitamapi 'AcArAt' zramaNasaMbandhinaH 'paribhrazyati' apaitIti sUtrArthaH // 50 // kathamityAha-'sI odagaM'ti sUtraM, anantaroddiSTabhAjaneSu zramaNA bhokSyante bhuktaM vaibhiriti zItodakena dhAvanaM kurvanti, tadA 'zItodakasamArambhe' sacetanodakena bhAjanadhAvanArambhe tathA 'mAtrakadhAvanojjhane kuNDamodAdiSu kSAlanajalatyAge yAni 'kSipyante' hiMsyante 'bhUtAni' apakAyAdIni so'tra-gRhibhAjanabhojane 'dRSTa' upalabdhaH kevala jJAnabhAvatA asaMyamaH tasya bhoktariti sUtrArthaH // 51 // kiMca-pacchAkammati sUtraM, pazcAtkarma pura:karma sthAt-tatra kadAcidbhavedahibhAjanabhojane, pazcAtpurakarmabhAvastUktavadityeke, anye tu bhuJjantu tAvatsA vo vayaM pazcAdokSyAma iti pazcAtkarma vyatyayena tu purakarma vyAcakSate, etaca na kalpate dharmacAriNAM, yatazvamataH 'etadarthaM' pazcAtkarmAdiparihArArthaM na bhuJjate nigranthAH, ketyAha-'gRhibhAjane' anantarodita iti sUtrArthaH // 52 // AsaMdIpaliaMkasu, maMcamAsAlaesu vA / aNAyariamajANaM, Asaittu sainu vA // 53 // nAsaMdIpalikesu, na nisijjA na pIDhae / niggaMthA'paDilehAe, buddhavuttamahiTagA // 54 // gaMbhIravijayA ee, pANA duppaDilehagA / AsaMdI paliaMko a, eamaTuM vivajiA // 55 // dIpa anukrama [275-277] CREX muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 410~ Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||53-55|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: OM % prata sUtrAMka ||53-55|| % dazakA04 ukto gRhibhAjanadoSaH, tadabhidhAnAcaturdazasthAnavidhiH, sAmprataM paJcadazasthAnavidhimAha-AsaMdittidharmArthahAri-vRttiH sUtraM, AsandIparyako pratIto, tayorAsandIparyayoH pratItayoH, macAzAlakayozca, maJcaH-pratItaH AzAla- kAmA0 kastu-avaSTambhasamanvita AsanavizeSaH etayoH 'anAcaritam' anAsevitam 'AryANAM' sAdhUnAm 'Asi- 2 uddezya // 204 // tum upaveSTuM 'skhaptuM vA nidrAtivAhanaM vA kartu, zuSiradoSAditi sUtrArthaH // 53 // atraivApavAdamAha-'nAsaMditi sUtraM, na 'AsandIparyayoH pratItayoH na niSadyAyAma-ekAdikalparUpAyAM na pIThake-yetramayAdI SI'nirgranthAH' sAdhavaH 'apratyupekSya' cakSurAdinA, niSIdanAdi na kurvantIti vAkyazeSaH, naJ sarvatrAbhisaMbadhyate, MIna kurvantIti / kiviziSTA nirgranthAH?, ityAha-'buddhoktAdhiSThAtAra tIrthakaroktAnuSThAnaparA ityarthaH, iha cApratyupekSitAsandhAdau niSIdanAdiniSedhAt dharmakathAdI rAjakulAdiSu pratyupekSiteSu niSIdanAdividhimAha, vizeSaNAnyathAnupapatteriti sUtrArthaH // 54 // tatraiva doSamAha-'gaMbhIra'ti sUtra, gambhIram-aprakAzaM vijaya -AzrayaH aprakAzAzrayA 'ete' prANinAmAsandhAdayA, evaM ca prANino duSpratyupekSaNIyA eteSu bhavanti, pIDyante caitadupavezanAdinA, AsandaH paryakazca cazabdAnmazcAdayazca etadartha vivarjitAH sAdhubhiriti suutraarthH||56|| goaraggapaviTrassa, nisijjA jassa kppi| imerisamaNAyAraM, Avajjai abohiaM // 204 // // 56 // vivattI baMbhacerassa, pANANaM ca vahe vaho / vaNImagapaDigdhAo, paDikoho %A5% dIpa anukrama [278-280] Edream ~ 411~ Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||56 -59|| dIpa anukrama [ 281 -284] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [6], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA || 56-59 || niryukti: [ 268...], bhASyaM [62...] agAriNaM // 57 // aguttI baMbhacerassa, itthIo vAvi saMkaNaM / kusIlavaDaNaM ThANaM, dUrao parivajjae // 58 // ti0hamannayarAgassa, nisijA jassa kappaI / jarAe abhibhUassa, vAhiassa tavasiNo // 59 // uktaH paryaGkasthAnavidhiH, tadabhidhAnAtpaJcadazasthAnam, idAnIM poDazasthAnamadhikRtyAha - 'goaragga'ti sUtra, gocarAgrapraviSTasya bhikSApraviSTasyetyarthaH, niSadyA yasya kalpate, gRha evaM niSIdanaM samAcarati yaH sAdhuriti bhAvaH, sa khalu 'evam' IdRzaM vakSyamANalakSaNamanAcAram 'Apayate' prApnoti 'abodhikaM' mithyAtvaphalamiti sUtrArthaH // 56 // anAcAra mAha - 'vittitti sUtraM vipattirbrahmacaryasya- AjJAkhaNDanAdoSataH sAdhusamAcaraNasya prANinAM ca vadhe vadho bhavati, tathA saMbandhAdAdhAkarmAdikaraNena, vanIpakapratIghAtaH, tadAkSepaNAaditsAbhidhAnAdinA pratikroSazcAgAriNAM tatkhajanAnAM ca syAt tadAkSepadarzaneneti sUtrArthaH // 57 // tathA 'agutti'ti sUtraM, agutirbrahmacaryasya tadindriyAdyavalokanena, strItazvApi zaGkA bhavati tadutphullalocanadarzanAdinA anubhUtaguNAyAH, kuzIlavardhanaM sthAnam uktena prakAreNA saMyamavRddhikArakaM, dUrataH 'parivarjayet' parityajediti sUtrArthaH // 58 // sUtreNaivApavAdamAha - 'tinha'ti sUtraM, 'trayANAM vakSyamANalakSaNAnAm 'anyatarasya' ekasya niSayA gocarapraviSTasya yasya kalpate aucityena, tasya tadAsevane na doSa iti vAkyazeSaH, kasya + punaH kalpata ityAha--' jarayA'bhibhUtasya' atyantavRddhasya 'vyAdhimataH' atyantamazaktasya 'tapakhino' vikRSTakSa daza0 35 La Edocanon Far P&Personal Use Chily muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~412~ wyg Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||60-63|| niyukti : [268...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka //60 -63|| dazabaikApakasya / ete ca bhikSATanaM na kAryanta eva, AtmalabdhikAdyapekSayA tu sUtraviSayaH, na caiteSAM prAya uktadoSAH dhrmaarthhaari-vRttiH| saMbhavanti, pariharanti ca vanIpakapratighAtAdIti sUtrArthaH // 59 // kAmA0 vAhio vA arogI vA, siNANaM jo u patthae / vukato hoi AyAro, jaDho havai 2 uddezaH / / 205 // saMjamo // 60 // saMtime suhamA pANA, ghasAsu bhilugAsu a / je a bhikkhU siNAyaMto, viaDeNuppalAvae // 61 // tamhA te na siNAyaMti, sIeNa usiNeNa vA / jAvajjIvaM vayaM ghoraM, asiNANamahiTThagA // 62 // siNANaM aduvA kakaM, luddhaM pauma gANi a / gAyassuvbaTTaNaTAe, nAyaraMti kayAivi // 63 // ukto niSadhAsthAnavidhiH, tadabhidhAnAtSoDazasthAnaM, sAmprataM saptadazasthAnamAha-vAhio vatti sUtraM, vyAdhimAn vA' vyAdhigrastaH 'arogI vA rogaviSamukto vA 'slAnam' aGgaprakSAlanaM yastu 'praarthyte|| sevata ityarthaH, tenetthaMbhUtena vyutkrAnto bhavati 'AcAroM bAdyataporUpaH, aslAnaparISahAnatisahanAt, "jadaH' parityakto bhavati 'saMyamaH' prANirakSaNAdikA, apkAyAdivirAdhanAditi sUtrArthaH // 30 // mAsu-nA di karanAnena kathaM saMyamaparityAga ityAha-saMtima tti sUtraM, santi 'ete' pratyakSopalabhyamAnakharUpAH 'sUkSmA // 205 // zlakSNAH 'prANinoM' dvIndriyAdayaH 'ghasAsu' zuSirabhUmiSu 'bhilugAsu ca' tathAvidhabhUmirAjISu ca, yAMstuta dIpa anukrama [285-288] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 413~ Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [6], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||60-63|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka //60 -63|| bhikSuH slAnajalojjhanakriyayA 'vikRtena' prAsukodakenotplAvayati, tathA ca tadirAdhanAtaH saMyamaparityAga iti sUtrArthaH // 31 // nigamayannAha tamhatti sUtraM, yasmAdevamuktadoSaprasaMgastasmAt 'te' sAdhavo na slAnti zItena boSNenodakena, prAsukenAprAsukena vetyarthaH, kiMviziSTAsta ityAha-yAvajjIvam' Ajanma vrataM 'ghorN'| duranucaramalAnamAzritya 'adhiSThAtAra' asyaiva katAra iti sUtrArthaH // 62 // kiMca 'siNANaM'ti sUtra, 'slAna' pUrvo-18 diktam, athavA 'kalka' candanakalkAdi''lodhaM gandhadravyaM 'padmakAni ca' kumakesarANi, cazabdAdanyathaivaMvidhaM 13 gAtrasya 'udvartanArtham' udvarttananimittaM nAcaranti kadAcidapi, yAvajjIvameva bhAvasAdhava iti sUtrArthaH // 13 // nagiNassa vAvi muMDassa, dIharomanahasiNo / mehuNA uvasaMtassa, kiM vibhUsAi kAriaM? // 64 // vibhUsAvattiaM bhikkhU , kammaM baMdhai cikkaNaM / saMsArasAyare ghore, jeNaM paDai duruttare // 65 // vibhUsAvatti ceaM, buddhA mannaMti tArisaM / sAvajjabahulaM ceaM, neyaM tAIhiM seviaM // 66 // ukto'snAnavidhiH, tadabhidhAnAtsaptadazasthAnaM, sAmpratamaSTAdazaM zobhAvarjanAsthAnamucyate-zobhAyAM nAsti doSaH 'alaGkRtazcApi careddharma'mityAdivacanAd (iti) parAbhiprAyamAzaGkayAha-'nagiNassatti sUtraM, 'nagnasya 4 vApi' kucelavato'pyupacAranagnasya nirupacaritasya nagnasya vA jinakalpikasyeti sAmAnyameva sUtraM muNDaspa dIpa anukrama [285-288] Edrramm.in. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~414~ Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64-66|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||64-66|| dazavaikA0 dravyabhAvAbhyAM 'dIrgharomanakhavata' dIrgharomavataH kakSAdiSu dIrghanakhavato hastAdau jinakalpikasya, itarasya tu dharmArthahAri-pattiHpramANayuktA eva nakhA bhavanti yathA'jyasAdhUnAM zarIreSu tamasyapi na laganti / maithunAd 'upazAntasya' upa-1&| kAmA0 ratasya, kiM 'vibhUSayA' rADhyA kArya?, na kiJciditi sUtrArthaH // 64 // itthaM prayojanAbhAvamabhidhAyApAya- 2 uddezaH // 206 // mAha-'vibhUsati sUtraM, 'vibhUSApratyayaM' vibhUSAnimittaM 'bhikssu|' sAdhuH karma badhAti 'cikaNaM' dAruNaM, saMsA rasAgare 'ghore' raudre yena karmaNA patati 'duruttAreM akuzalAnubandhato'tyantadIrgha iti sUtrArthaH // 6 // evaM bAhyavibhUSApAyamabhidhAya saMkalpavibhUSApAyamAha-vibhUsa'tti sUtraM, 'vibhUSApratyayaM vibhUSAnimittaM ceta | evaM caivaM ca yadi mama vibhUSA saMpacata iti, tatpravRttyaGgaM cittamityarthaH, 'buddhA tIrthakarA'manyante' jAnanti | 'tAdRzaM raudrakarmabandhahetubhUtaM vibhUSAkriyAsadRzaM 'sAvadyabahulaM caitad' ArtadhyAnAnugataM cetA, naitaditthaMbhUtaM trAtRbhiH' AtmArAmaiH sAdhubhiH 'sevitam' AcaritaM, kuzalacittattvAtteSAmiti sUtrArthaH / / 66 // khavaMti appANamamohadaMsiNo, tave rayA saMjamaajave gunne| dhuNaMti pAvAI purekaDAI, navAI pAbAI na te karaMti // 67 // saovasaMtA amamA akiMcaNA, savijavijANu // 206 // gayA jsNsinno| uuppasanne vimaleva caMdimA, siddhiM vimANAI uti tAiNo // 68 // tibemi // chaTuM dhammatthakAmajjhayaNaM samattaM // 6 // dIpa anukrama [289-291] 2-3- 4AC Eramine muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 415~ Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||67-68|| niyukti: [268...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||67-68|| varaOM** ukta zobhAvarjanasthAnavidhiH, tadabhidhAnAdaSTAdazaM padaM, tadabhidhAnAcottaraguNAH, sAmpratamuktaphalapa-| darzanenopasaMharanAha-kharvati'tti sUtraM, kSapayantyAtmAnaM tena tena citrAyogenAnupazAntaM zamayojanena jIvaM,I8 kiMviziSTA ityAha-'amohadarzinaH' amohaM ye pazyanti, yathAvatpazyantItyarthaH, ta eva vizeSyante-tapasianazanAdilakSaNe ratAH-saktAH, kiMviziSTe tapasItyAha-saMyamArjavaguNe' saMyamArjabe guNI yasya tapasastasmin , saMyamaRjubhAvapradhAne, zuddha ityarthaH, ta evaMbhUtA 'dhunvanti' kampayantyapanayanti pApAni 'purAkRtAni janmAntaropAttAni 'navAni' pratyagrANi pApAni na 'te' sAdhakaH kurvanti, tathA'pramattatvAditi sUtrArthaH // 17 // kiMca-'sadovasaMta'tti sUtraM, 'sadopazAntAH sarvakAlameva krodharahitAH, sarvatrAmamA-mamatvazUnyAH 'aki nA' hiraNyAdimidhyAtvAdidravyabhAvakiJcanavinirmuktAH, vA-AtmIyA vidyA svavidyA-paralokopakAriNI kevala zrutarUpA tayA khavidyayA vidyayAnugatA-yuktAH, na punaH paravidyayA ihalokopakAriNyeti. ta eSa vizeSyante-'yazakhina: zuddhapAralaukikayazovantaH, ta evaMbhUtA Rtau prasanne' pariNate zaratkAlAdau vimala iva candramAH candramA iva vimalA, ityevaMkalpAste bhAvamalarahitAH 'siddhiM' nirvRti tathA sAvazeSakarmANo | vimAnAni' saudharmAvataMsakAdIni 'upayAnti' sAmIpyena gacchanti 'trAtAraH' svaparApekSayA sAdhavaH, iti bravImIti pUrvavat / ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca pUrvavat, // 18 // vyAkhyAtaM SaSThAdhyayanam iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikavRttau SaSThamadhyayanam // 6 // dIpa anukrama [292-293] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: atra SaSThaM adhyayanaM parisamAptaM ~ 416~ Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||..|| dIpa anukrama [293..] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||68...|| niryuktiH [269], bhASyaM [62...] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 207 // Jam Education atha vAkyazuddhayAkhyaM saptamamadhyayanam / sAmprataM vAkyazuddhyAyamadhyayanaM prArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH - ihAnantarAdhyayane gocarapraviSTena satA svAcAraM pRSTena tadvidA'pi na mahAjanasamakSaM tacaiva vistarataH kathayitavya (AcAra) iti, api tvAlaye gurabo vA kathayantIti vaktavyamityetaduktam, iha tvAlayagatenApi tena guruNA vA vacanadoSaguNAbhijJena niravadyavacasA kathayitavya ityetaducyate, uktaM ca- "sAvajaNavajjANaM vayaNANaM jo na yANai visesaM / votuMpi tassa Na khamaM kimaMga puNa desaNaM kArDa 1 // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra vAkyazuddhiriti dvipadaM nAma, tatra vAkyanikSepAbhidhAnAyAha nikkhevo a (u) ko vakke davvaM tu bhAsavvAI / bhAve bhAsAsaho tassa ya egaDiA iNamo // 269 // vyAkhyA - nikSepastu 'catuSko' nAmasthApanAdravyabhAvalakSaNo 'vAkye' vAkyaviSayaH, tatra nAmasthApane kSuNNe, 'dravyaM tu' branyavAkyaM punajJe zarIra bhavyazarIravyatiriktaM 'bhASAdravyANi' bhASakeNa gRhItAnyanuccAryamANAni, 'bhAva' iti bhAvavAkyaM 'bhASAzabda:' bhASAdravyANi zabdatvena pariNatAnyuccAryamANAnItyarthaH / tasya tu vAkyasya ekArthikAni 'amUni' vakSyamANalakSaNAnIti gAthArthaH // varka vayaNaM ca girA sarassAI bhArahI a go vANI / bhAsA pannavaNI desaNI a vayajoga joge a // 270 // 1] sAvadhAnayorvacanayoryo na jAnAti vishessm| vaktumapi na tasya kSamaM kimaGga punardezanAM kartum // 1 // For P&Personal Use Only muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42] mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH adhyayanaM -7- "vAkyazuddhi" Arabhyate | asya adhyayane uddezaka: nAsti, zirSakasthAne yat "2 uddeza" iti mudritaM tat mudraNadoSa eva asti ~ 417 ~ 7 vAkya zujya0 bhASAvarUpam 2 uddeza // 207 // niryagy Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [270], bhASyaM [62...] (42) prata sutrAMka ||68..|| vyAkhyA-vAkyaM vacanaM ca gI. sarasvatI bhAratI ca gaurvAka bhASA prajJApanI dezanI ca vAgyogo yogazca, bhaetAni nigadasiddhAnyeveti gAthArthaH // pUrvoddiSTAM dravyAdibhASAmAha dalve tivihA gahaNe a nisiraNe taha bhave parAghAe / bhAve davve a sue carittamArAhaNI ceva / / 271 / / vyAkhyA-'dravya iti dvAraparAmarzaH, dravyabhASA trividhA-grahaNe ca nisarga tathA bhavetparAghAte / tatra grahaNaM bhASAdrabyANAM kAyayogena yat sA grahaNadravyabhASA, nisargasteSAmeva bhASAdravyANAM vAgyogenotsa-8 gakriyA, parAghAtastu nisRSTabhASAdrabyastadanyeSAM tathApariNAmApAdanakriyAvatpreraNam, eSA triprakArA'pi kriyA dravyayogasya prAdhAnyena vivakSitatvAt dravyabhASeti / 'bhAva' iti dvAraparAmarzaH, bhAvabhASA trividhaiva, dravye ca zrute cAritra iti, dravyabhAvabhASA zrutabhAvabhASA cAritrabhAvabhASA ca, tatra dravyaM pratItyopayuktairyA bhASyate sA dravyabhAvabhASA, evaM zrutAdiSvapi vAcyam, iyaM triprakArApi vabhiprAyAttadravyabhAvaprAdhAnyApekSayA bhAvabhASA, iyaM caughata evArAdhanI caiveti, dravyAcArAdhanAt, cazabdAdvirAdhanA cobhayaM cAnubhayaM ca bhavati, dravyAdyArAdhanAdibhya iti / Aha-iha dravyabhAvavAkyakharUpamabhidhAtavyaM, tasya prastutakhAt, tatkimanayA bhASayeti, ucyate, vAkyaparyAyatvAdbhASAyA na doSaH, tattvatastasyaivAbhidhAnAditi gAthAsamudAyArthaH, avayavArtha tu vakSyati / tatra dravyabhAvabhASAmadhikRtyArAdhanyAdibhedayojanAmAha ArAhaNI u dave sacA mosA virAhaNI hoi / sacAmosA mIsA asacamosA ya paDisehA // 272 // SACCASEXCOMSANSAR dIpa anukrama [293..] 44-45-455 muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: dravyabhASAyA: artha evaM bhedA: ~418~ Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [273], bhASyaM [62...] (42) zuddha prata sUtrAMka ||68..|| dazavaikA0 vyAkhyA-ArAdhyate-paralokApIDayA yathAvadabhidhIyate vastvanayetyArAdhanI tu 'dravya' iti dravyaviSayA N7vAkyahAri-vRttiH bhAvabhASA satyA, tuzabdAt dravyato virAdhanyapi kAcitsatyA, parapIDAsaMrakSaNaphalabhAvArAdhanAditi, mRSA hA virAdhanI bhavati, tadravyAnyadhAbhidhAnena tadvirAdhanAditi bhAvaH, satyAmRSA mizrA, mizretyArAdhanI virA- bhASAsva dhanI ca, asatyAmRSA ca pratiSedha' iti nArAdhanI nApi virAdhanI, tadbAcyadvye tathobhayAbhAvAditi, AsAM / BAca svarUpamudAharaNaiH spaSThIbhaviSyatIti gAthArthaH // tatra satyAmAha 2 uddeza jaNavayasammayaThavaNA nAme rUve paDucca sacce a / vavahArabhAvajoge dasame ovammasace a|| 273 // vyAkhyA-satyaM tAvadvAkyaM dazaprakAraM bhavati, janapadasatyAdibhedAt, tatra janapadasatyaM nAma nAnAdeza-18 bhASArUpamapyavipratipattyA yadekArthapratyAyanavyavahArasamarthamiti, yathodakArthe koNakAdiSu payaH picamudakaM / nIramityAdyaduSTavivakSAhetutvAnnAnAjanapadeSviSTArthapratipattijanakatvAdvayavahArapravRtteH satyametaditi, evaM zeSa-18 samvapi bhAvanA kAryA / saMmatasatyaM nAma kumudakuvalayotpalatAmarasAnAM samAne paGkasaMbhave gopAdInAmapi saM-Ik matamaravindameva paGkajamiti / sthApanAsatyaM nAma akSaramudrAvinyAsAdiSu yathA mASako'yaM kArSApaNo'yaM zatahai midaM sahasramidamiti / nAmasatyaM nAma kulamavardhayannapi kulavarddhana ityucyate dhanamavarSayamapi dhanavarddhana ityucyate ayakSazca yakSa iti / rUpasatyaM nAma atadguNasya tathArUpadhAraNaM rUpasatyaM, yathA prapaJcayateH pravajitarUpadhAraNa C // 208 // zAmiti / pratItyasatyaM nAma yathA anAmikAyA dIrghatvaM hakhavaM ceti, tathAhi-asthAnantapariNAmasya dravyasya dIpa anukrama [293..] LimElication.in muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: | atha bhASA svarupam prakAzyate ~419~ Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||e6..|| dIpa anukrama [293..] Education in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||68...|| niryuktiH [273], bhASyaM [62...] tattatsahakArikAraNasaMnidhAnena tatsadrUpamabhivyajyata iti satyatA / vyavahArasatyaM nAma dahyate girirgalati bhAjanamanudarA kanyA alomA eDaketi girigatatRNAdidAhe vyavahAraH pravartate tathodake ca galati sati tathA saMbhogajabIjaprabhavodarAbhAve ca sati tathA lavanayogyalomAbhAve sati / bhAvasatyaM nAma zuklA balAkA, satyapi paJcavarNasaMbhave zuklavarNotkaTatvAcchukkreti / yogasatyaM nAma chantrayogAcchatrI daNDayogAddaNDItyevamAdi dazamamaupamyasatyaM ca tatraupamyasatyaM nAma samudravattadAga iti gAthArthaH // uktA satyA, adhunA mRSAmAha kohe mANe mAyA lobhe pejje saheba dose a| hAsabhae akvAiya uvaghATa nissiA dasamA / / 274 || vyAkhyA - krodha iti krodhanisRtA, yathA krodhAbhibhUtaH pitA putramAha-na tvaM mama putraH, yadvA krodhAbhibhUto vakti tadAzayavipattitaH sarvamevAsatyamiti, evaM mAnanissRtA mAnAdhmAtaH kacitkenacidalpadhano'pi pRSTa Aha- mahAdhano'hamiti mAyAnisRtA mAyAkAraprabhRtaya AhuH naSTo golaka iti, lobhanisRtA vaNi| kprabhRtInAmanyathAkrItamevetthamidaM krItamityAdi, premanisRtA atiraktAnAM dAso'haM tavetyAdi, dveSanisRtA | matsariNAM guNavatyapi nirguNo'yamityAdi, hAsyanissRtA kAndarpikAnAM kiMcitkasyacitsaMbandhi gRhItvA pRSThAnAM na dRSTamityAdi, bhayanissRtA taskarAdigRhItAnAM tathA tathA asamaJjasAbhidhAnam, AkhyAyikAnisRtA tatpratibaddho'satpralApaH, upaghAtanissRtA acaure caura ityabhyAkhyAnavacanamiti gAthArthaH // uktA mRSA, sAmprataM satyAmRSAmAha For P&Personality muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~420~ wwayang Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||&6..|| dIpa anukrama [293..] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [ 15...] / gAthA ||68...|| niryukti: [ 274], bhASyaM [ 62...] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 209 // Edocanon in upapannavigayamIsaga jIvamajIve a jIvaajjIve / vahaNaMtamIsaga khalu paritta addhA a addhaddhA / / 275 // vyAkhyA- 'utpannavigatamizra ke ti utpannaviSayA satyAmRSA yathaikaM nagaramadhikRtyAsminnadya daza dArakA utpannA ityabhidadhatastanyUnAdhikabhAve, vyavahArato'syAH satyAmuSAtvAt zvaste zataM dAsyAmi ityabhidhAya paJcAzatsvapi datteSu loke mRSAtvAdarzanAt, anutpanneSvevAdatteSveva (ca) mRSAtvasiddheH, sarvathA kriyAbhAvena sa|rvathA vyatyayAdityevaM vigatAdiSvapi bhAvanIyamiti, tathAca vigataviSayA satyAmRSA yathaikaM grAmamadhikRtyAsminnaya daza vRddhA vigatA ityabhidadhatastanyUnAdhikabhAve, evaM mizrakA satyAmRSA utpannavigatobhayasatyAmRSA, yathaikaM pattanamadhikRtyAhAsminnaca daza dvArakA jAtA daza ca vRddhA vigatA ityabhidadhatastazyUnAdhika bhAve, jIvamizrA jIvaviSayA satyAmRSA yathA jIvanmRtakRmirAzI jIvarAziriti, ajIvamizrA ca-ajIvaviSayA | satyAmRSA yathA tasminneva prabhUtamRtakRmirAzAvajIvarAziriti, jIvAjIvamizreti-jIvAjIvaviSayA satyAmRSA yathA tasminneva jIvanmRtakRmirAzau pramANaniyamenaitAvanto jIvantyetAvantazca mRtA ityabhidadhatastanyUnAdhikabhAve / 'tathAnantamizrA khalbiti anantaviSayA satyAmRSA yathA mUlakandAdau parItapatrAdimatyanantakAyo'yamityabhidadhataH, parItamizrA-parItaviSayA satyAmRSA yathA anantakAyale zavati parItamlAnamUlAdau | parIto'yamityabhidadhataH / addhAmizrA- kAlaviSayA satyAmRSA yathA kazcit kasmiMzcit prayojane sahAyAMstvarayan pariNataprAye vAsara eva rajanI vartata iti bravIti, addhaddhamizrA ca divasarajanyekadezaH addhaddhocyate, Far P&Personally muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 421~ 7 vAkya zuddhya0 bhASAsvarUpam 2 uddezaH // 209 // Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||e6..|| dIpa anukrama [293..] Ja Education in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||68...|| niryukti: [ 275], bhASyaM [62...] tadviSayA satyAmRSA yathA kasmiMzcit prayojane tvarayan praharamAtra eva madhyAhna ityAha / evaM mizrazabdaH pratyekamabhisaMbadhyata iti gAthArthaH / uktA satyAmRSA, sAmpratamasatyAmRSAmAha AmaMtaNi ANavaNI jAyaNi taha pucchaNI a panavaNI / paJcakkhANI bhAsA bhAsA icchAnulomA a // 276 // vyAkhyA - AmantraNI yathA he devadatta ityAdi, eSA kilApravartakatvAtsatyAdibhASAtrayalakSaNaviyogatastathAvidhadalotpatterasatyAmRSeti, evamAjJApanI yathedaM kuru, iyamapi tasya karaNAkaraNabhAvataH paramArthenaikatrApyaniyamAttathApratIteH aduSTavivakSAprasRtatvAdasatyAmRSeti, evaM svabuddhyA'nyatrApi bhAvanA kAryeti / yAcanI yathA bhikSAM prayaccheti, tathA pracchanI yathA kathametaditi, prajJApanI yathA hiMsApravRtto duHkhitAdirbhavati, pra| vyAkhyAnI bhASA yathA'ditseti bhASA, icchAnulomA ca yathA kenacitkazciduktaH sAdhusakAzaM gacchAma iti, sa Aha-zobhanamidamiti gAthArthaH // abhiggahi bhAsA bhAsA a abhiggami boddhavvA / saMsayakaraNI bhAsA vAyaDa adhvAyaDA ceva || 277 // vyAkhyA anabhigRhItA bhASA arthamanabhigRhya yocyate DitthAdivat, bhASA cAbhigrahe boddhavyA-arthamabhigRhya yocyate ghaTAdivat, tathA saMzayakaraNI ca bhASA-anekArthasAdhAraNA yocyate saindhavamityAdivat, vyAkRtA spaSTA prakaTArthA devadattasyaiSa bhrAtetyAdivat, avyAkRtA caiva- aspaSTA'prakaTArthA bAlakAdInAM dhapani| ketyAdivaditi gAthArthaH // uktA asatyAmRSA, sAmpratamoghata evAsyAH pravibhAgamAha For P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 422 ~ Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||e6..|| dIpa anukrama [293..] dazavaikA0 hAri-vRttiH // 210 // Ja Edocation "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||68...|| niryuktiH [278], bhASyaM [62...] sAvi asA dubihA patnattA khalu tahA apajatA / paDhamA do pajjattA uvarilA do apajjatA / / 278 // vyAkhyA sarvA'pi ca 'sA' satyAdibhedabhinnA bhASA dvividhA paryAptA khalu tathA'paryAptA, paryAsA yA ekapakSe nikSipyate satyA vA mRSA veti tadvyavahArasAdhanI, tadviparItA punaraparyAsA, ata evAha-prathame dve bhASe satyAmRSe paryAse, tathAsvaviSayavyavahAra sAdhanAt tathA uparitane dve satyAnRSA'satyAmRSAbhASe aparyApte, tathAstraviSayavyavahArAsAdhanAditi gAthArthaH / uktA dravyabhAvabhASA, sAmprataM zrutabhAvabhASAmAha adhamme purNa tivihA saccA mosA asathamosA a / sammadiDI u subhavatu so bhAsaI sakSaM / / 279 / / vyAkhyA- 'zrutadharma' iti zrutadharmaviSayA punastrividhA bhavati bhAvabhASA, tadyathA-satyA mRSA asatyAmRSA ceti, tatra 'sampadRSTistu' samyagdRSTireva 'zrutopayukta' ityAgame yathAvadupayukto yaH sa bhASate 'satyam' AgamAnusAreNa vaktIti gAdhArthaH // sammariTThI u sumi aNuvaDato aheDagaM caiva jaM bhAsai sA mosA micchAdiTThIvi a taheba || 280 // vyAkhyA-'sammaddiTThI' samyagadRSTireva sAmAnyena 'zrute' Agame anupayuktaH pramAdAyatkiMcidU 'ahetukaM caiva yuktivikalaM caiva yadbhASate tantubhyaH pada eva bhavatItyevamAdi sA sRSA, vijJAnAderapi tata eva bhA vAditi / midhyAdRSTirapi tathaivetyupayukto'nupayukto vA yadbhASate sA mRSaiva, ghuNAkSaranyAya ( yAt) saMvAde'pi sadasatoravizeSAdyadRcchopalabdherunmattavaditi gAthArthaH // Pr&Personal Use Only muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~ 423 ~ 7 vAkya zujya0 bhASAsvarUpam 2 uddezaH [ // 210 // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [281], bhASyaM [62...] (42) 2 prata sutrAMka ||68..|| havai 7 asAghamosA sumi uvarilae tinANaMmi / jaM uvauco bhAsai etto bocchaM parittaMbhi / / 281 / / vyAkhyA-bhavati tu asalyAmRSA 'zrute Agama eva parAvartanAdi kurvatastasyAmanaNyAdibhASArUpatvAttathA 'uparitane' avadhimanaHparyAyakevalalakSaNe 'trijJAna' iti jJAnatraye yadupayukto bhASate sA asatyAmRSA, Ama-1 braNyAdivat tathAvidhAdhyavasAyapravRtteH, ityuktA zrutabhAvabhASA / ata UrdU vakSye 'cAritra' iti cAritraviSayAM bhAvabhASAmiti gAthArthaH // paDhamavidA carite bhAsA do va hoti nAyabvA / sacarittassa u bhAsA sakSA mosA cha iarassa / / 282 // vyAkhyA-prathamadvitIye' satyAmRSe 'cAritra' iti cAritraviSaye bhASe dve eva bhavato jJAtavye, svarUpamAha | -'sacaritrasya' cAritrapariNAmavataH, tuzabdAttaddhinibandhanabhUtA ca bhASA dravyatastathA'nyathAbhAve'pi satyA, satAM hitatvAditi / mRSA tu 'itarasya' acAritrasya tadRddhinivandhanabhUtA ceti gAthArthaH // uktaM vAkyamadhunA zuddhimAha_NAmaMThavaNAsuddhI davvasuddhI a bhAvasuddhI / eesi patte parUvaNA hoi kAyavyA / / 283 // vyAkhyA-nAmazuddhiH sthApanAzuddhidravyazuddhizca bhAvazuddhizca, 'eteSAM nAmazujhyAdInAM pratyeka prarUpaNA bhavati kartavyeti gAthArthaH // tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanaGgIkRtya dravyazuddhimAha tivihA udalyasuddhI tahavvAdesao pahANe a / tahabagamAeso aNaNNamIsA havai suddhI // 284 // dIpa anukrama [293..] SEXI ROASAN daza036 muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: atha "zuddhi" zabdasya nAmAdi catvAraH nikSepA: darzayate ~424~ Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti : [284], bhASyaM [62...] (42) hAri-vRttiH // 211 // prata sutrAMka ||68..|| vyAkhyA-trividhA tu dravyazuddhirbhavati tadravyata' iti tadravyazuddhiH 'Adezata' iti aadeshdrvyshuddhiH| prAdhAnyatazceti prAdhAnyadravyazuddhizca / tatra tadravyazuddhiH 'ananye tyananyadravyazuddhiH, yaDravyamanyena dravyeNa zuddhaH sahAsaMyuktaM sacchuddhaM bhavati kSIraM dadhi vA asau tadravyazuddhiA, Adeze mizrA bhavati zuddhiranyAnanyaviSayA, bhASAsva. etaduktaM bhavati-Adezato dravyazuddhirdvividhA-anyakhenAnanyatvena ca, anyatve yathA zuddhayAsA devadattA,kA rUpam ananyatve zuddhadanta iti gaathaarthH|| prAdhAnyadravyazuddhimAha 2 uddeza: ___vaNNarasagaMdhaphAse samaNuNNA sA pahANao suddhI / tattha u sukila mahurA cha saMmayA ceva ukkosA // 285 // vyAkhyA-varNarasagandhasparzeSu yA manojJatA-sAmAnyena kamanIyatA athavA manojJatA-yathAbhiprAyamanukU-18 latA sA prAdhAnyataH zuddhirucyate, "tatraM caivaMbhUtacintAvyatikare zukmadhurau varNarasI tushbdaatsurbhimRd| gandhaspazauM ca saMmatI, yathAbhiprAyamapi prAyo manojJI, bahUnAmitthaMpravRttisiddhe, 'utkRSTau ca' kamanIyau ca / cazabdasya vyavahita upanyAsa iti gAthArthaH / / uktA dravyazuddhiA, adhunA bhAvazuddhimAha emeva bhAvasukhI tabbhAvAesao pahANe a / tambhAvagamAeso aNaNNamIsA havAi suddhI / / 286 // vyAkhyA-'evameveti yathA dravyazuddhistathA bhAvazuddhirapi, trividhetyarthaH, 'tadbhAva' iti tadbhAvazuddhiH 'Adezata' iti AdezabhAvazuddhiH 'prAdhAnyatazceti prAdhAnyabhAvazuddhizca, tatra tAvazuddhiH 'ananye'tyananyabhA-18/ vazuddhistadbhAvazuddhiH, yo bhAvo'nyena bhAvena sahAsaMyuktaH san zuddho bhavati bubhukSitAderanAthabhilASava DANCERTREAM dIpa anukrama [293..] 1 // 211 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~425~ Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti: [286], bhASyaM [62...] (42) prata sutrAMka ||68..|| dasau tadbhAvazuddhiH, Adeze mizrA bhavati zuddhistadanyAnanyaviSayetyarthaH, etaduktaM bhavati-AdezabhAvazuddhihUi vidhA-anyatve'nanyatve ca, anyatve yathA zuddhabhAvasya sAdhoguruH ananyatve zuddhabhAva iti gaathaarthH|| pradhAnabhAvazuddhimAha dasaNanANacaritte tavovisuddhI pahANamAeso / jamhA u visuddhamalo teNa vimuddho havai muddho / / 287 // vyAkhyA 'darzanajJAnacAritreSu' darzanajJAnacAritraviSayA tathA tapovizuddhiH 'prAdhAnyAdeza' iti yaddarzanA-3 dInAmAdizyamAnAnAM pradhAnaM sA pradhAnabhAvazuddhiH, yathA darzanAdiSu kSAyikANi jJAnadarzanacAritrANi, tpaaprdhaanbhaavshuddhiH-aantrtpo'nusstthaanaaraadhnmiti| kathaM punariyaM pradhAnabhAvazuddhiriti?, ucyate, ebhirdarza18nAdibhiH zaryamAdvizuddhamalo bhavati sAdhuH, karmamalarahita ityarthaH, tena ca malena 'vizuddhoM mukto bhavati / siddha ityataH pradhAnabhAvazuddhiryathoktAnyeva darzanAdInIti gAthArthaH // uktA zuddhiH, iha ca bhAvazukhyAdhikAraH, sA ca vAkyazuddherbhavatItyAha jaM varSa vayamANarasa saMjayo sujjhaI na puNa hiMsA / na ya attakalusabhAlo seNa iha bakasuddhitti / / 288 // vyAkhyA-'yad' yasmAdvAkyaM zuddhaM vadataH sataH saMyamaH zuddhyati, zuddhyatIti nirmala upajAyate, na puna-1 hiMsA bhavati kauzikAdevi, na cAtmanaH kaluSabhAvaH kAluSyaM-duSTAbhisaMdhirUpaM saMjAyate, tena kAraNena 'iha' pravacane vAkyazuddhirbhAvazuddhenimittamityato'tra prayatitavyamiti gaathaarthH| tatazcaitadeva kartavyamityAha dIpa anukrama [293..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~426~ Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||68...|| niyukti : [289], bhASyaM [62...] (42) prata sutrAMka ||68..|| dazavaikA0 vavaNavibhattIkusalasa saMjamaMmI samujuyamaissa / dumbhAsieNa hujjA hu virAhaNA tattha jaiavvaM // 289 // 7vAkyahAri-vRttiH vyAkhyA-vacanavibhaktikuzalasya' vAcyetaravacanaprakArAbhijJasya na kevalamitthaMbhUtasyApitu 'saMyame u(samu)-18| zuddhyA catamateH' ahiMsAyAM pravRttacittasyetyarthaH tasyApyevaMbhUtasya kathaMcidurbhASitena kRtena bhavet virAdhanA-paralo- bhaassaasv||212|| kapIDA ataH 'tatra' durbhASitavAkyaparijJAne 'yatitavyaM prayatnaH kAyeM iti gaathaathaiH| Aha-yayevamalamanenaiva|8| rUpam prayAsena, maunaM zreya iti, na, ajJasya tatrApi doSAda, Aha pa bayaNavibhattiakusalo vaogayaM bahuvihaM ayANato / jaivi na bhAsai kiMcI na ceva vayaguttathaM patto // 290 / / vyAkhyA-vacanavibhaktyakuzalo' vAcyetaraprakArAnabhijJaH 'vAggataM bahuvidham' utsargAdibhedabhinnamajAnAnaH yadyapi na bhASate kizcit maunenaivAste, na caiva vAgguptatAM prAptaH, tathApyasI avAragupta eveti gaathaarthH|| vyatirekamAha vayaNavibhattIkuMsalo baogayaM bahuvihaM viyANato / divasaMpi bhAsamANo tahAvi kyaguttayaM patto // 291 / / dA vyAkhyA-vacanavibhaktikuzaloM vAcyetaraprakArAbhijJaH 'vAggatam' bahuvidhamutsargAdibhedAbhinnaM vijAnan divasamapi bhASamANaH sihAntavidhinA tathApi vAraguptatAM prAptA, vAragupta evAsAviti gAthArtheH // sAmprataM R // 212 // 4 vacanavibhaktikuzalasyaughato kvanavidhimAha pulaM yuddhIi pehitA, pacchA vayamuyAhare / acakkhuo va netAra, buddhimanneta te girA // 292 // dIpa anukrama [293..] SHRASEX CR4 Limelicatom.imah muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: vacanavibhakti-akuzalAnAM upadeza: ~427~ Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-4|| niyukti : [292], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka vyAkhyA-'pUrva prathamameva vacanocAraNakAle 'buddhyA prekSya' vAcyaM dRSTvA pazcAdvAkyamudAharet, arthApattyA kasyacidapIDAkaramityarthaH, dRSTAntamAha-'acakSuSmAniva' andha iva 'netAram' AkarSakaM 'buddhimanvetu te gI' buddhyanusAreNa vAkpravartatAmiti shlokaarthH|| ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasthAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam cauNhaM khalu bhAsANaM, parisaMkhAya pannavaM / duNhaM tu viNayaM sikkhe, do na bhAsijja savvaso // 1 // jA a saccA avattavvA, saccAmosA a jA musA / jA a buddhehiM nAinnA, na taM bhAsija pannavaM // 2 // asaJcamosaM saccaM ca, aNavajamakakkasaM / samuppehamasaMdiddhaM, giraM bhAsijja pannavaM // 3 // eaM ca aTThamannaM vA, jaMtu nAmei sAsayaM / sa bhAsaM saccamosaMpi, taMpi dhIro vivajjae // 4 // catamaNAM khallu bhASANAM, khaluzabdo'vadhAraNe, catamRNAmeva, nAto'nyA bhASA vidyata iti, 'bhASANAM' satyAdInAM parisaMkhyAya' sarvaiH prakArAkhA, svarUpamiti vAkyazeSaH 'prajJAvAn' prAjJo buddhimAna sAdhuH, kimityAha-dAbhyAM satyAsatyAmRSAbhyAM turavadhAraNedvAbhyAmevAbhyAM 'vinayaM zuddhaprayogaM vinIyate'nena karmetikRkhA RSEASON ||1-4|| dIpa anukrama [294-217] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: sUtrakAreNa sUtritaM bhASA svarupam ~428~ Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1-4|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) vAkyazuSya bhASAsva // 213 // rUpam prata sUtrAMka ||1-4|| .dazavaikA zikSeta jAnIyAt, 'dve' asatyAsatyAmRSe na bhASeta 'sarvazaH sarvaiH prakArairiti suutraarthH||1|| vinayamevAha hAri-vRttiH51-jA a saca'tti sUtra, yA ca satyA padArthatattvamaGgIkRtya 'avaktavyA' anucAraNIyA sAvadyatvena, amutra |sthitA pallIti kauzikabhASAvat, satyAmRSA vA yathA daza dArakA jAtA ityAdilakSaNA, mRSA ca saMpUrNeya, cazabdasya vyavahitaH saMbandhaH, yA ca 'vuddhaiH tIrthakaragaNadharairanAcaritA asatyAmRSA AmazraNyAjJApanyAdila-* kSaNA avidhipUrvakaM kharAdinA prakAreNa, 'nainAM bhASeta' netthaMbhUtAM vAcaM samudAharet 'prajJAvAn buddhimAn sAdhuriti sUtrArthaH // 2 // yathAbhUtA'vAcyA bhASA tathAbhUtoktA, sAmprataM yathAbhUtA vAcyA tathAbhUtAmAha- asacamosaM ti sUtram, 'asatyAmRSAm' uktalakSaNAM 'satyAM ca uktalakSaNAmeva, iyaM ca sAvadyApi karka-14 zApi bhavatyata Aha-'asAvadhAm' apApAm 'akarkazAm' atizayoktyA khamatsarapUrvI 'saMprekSya' khaparo-15 pakAriNIti buddhyA''locya 'asaMdigdhAM' spaSTAmakSepeNa pratipattihetuM 'giraM vAcaM 'bhASeta' brUyAt 'prajJAvAn buddhimAna sAdhuriti sUtrArthaH // 3 // sAmprataM satyAsatyAmRSApratiSedhArthamAha-eaMca'tti sUtram, 'etaM / cArtham' anantarapatiSiddhaM sAvadyakarkazaviSayam 'anyaM vA evaMjAtIyaM, prAkRtazelyA 'yastu nAmayati zA-15 zvataM ya eva kazcidartho nAmayati-ananuguNaM karoti zAzvataM-mokSaM tamAzritya 'sa' sAdhuH pUrvoktabhASAbhA|SakatvenAdhikRto bhASAM 'satyAmRSAmapi' pUrvoktAm, apizabdAtsatyApi yA tathAbhUtA tAmapi 'dhIroM' buddhimAna 'vivarjayet' na brUyAditi bhaavH| Aha-satyAmRSAbhASAyA oghata eva pratiSedhAtsadhAvidhasatyAyAzca dIpa anukrama [294-217] // 213 // E mirtela muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~429~ Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka , mUlaM [15...] / gAthA ||5-7|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) SONG prata sUtrAMka ||5-7|| sAvadyatvena gatArtha sUtramiti, ucyate, mokSapIDAkara sUkSmamapyarthamaGgIkRtyAnyatarabhASAbhASaNamapi na kartavya-13/ mityatizayapradarzanaparametaduSTameveti sUtrArthaH // 4 // vitahapi tahAmutti, jaM giraM bhAsae naro / tamhA so puTro pAveNaM, kiM puNaM jo musaM vae? // 5 // tamhA gacchAmo vakkhAmo, amugaM vA Ne bhavissai / ahaM vA NaM karissAmi, eso vA NaM karissai // 6 // evamAi u jA bhAsA, esakAlaMmi sNkiaa| saMpayAiama? vA, taMpi dhIro vivajjae // 7 // . sAmprataM mRSAbhASAsaMrakSaNArthamAha-'vitahapisi sUtra, 'vitatham atadhyaM 'tadhAmUryapi' kathaMcittatkharUpamapi vastu, apizabdasya vyavahitaH saMbandhaH, etaduktaM bhavati-puruSanepathyasthitavanitAvapyaGgIkRtya yAM giraM bhASate naraH, iyaM strI Agacchati gAyati vetyAdirUpAM, 'tasmAd bhASaNAdevaMbhUtAtpUrvamevAsI vaktA bhASaNA-18 bhisaMdhikAle 'spRSTaH pApena' baddhaH karmaNA, kiM punaryo mRSA vakti bhUtopaghAtinIM vAcaM ?, sa sutarAM baddhyata iti sUtrArthaH // 5||'tmh'tti sUtraM, yasmAdvitathaM tathAmUrtyapi vastvaGgIkRtya bhASamANo bayate tasmAdgamiSyAma | eva zva ito'nyatra, vakSyAma eva zvastattadoSadhanimittamiti, amukaM vA naH kAryaM vasatyAdi bhaviSyatyeva, ahaM18 cedaM locAdi kariSyAmi niyamena, eSa vA sAdhurasmAkaM vizrAmaNAdi kariSyatyeveti sUtrArthaH // 6 // eva-1 C ASGA dIpa anukrama [298 CARRUST -300] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~430~ Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||8-10|| dIpa anukrama [ 301 -303] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15...] / gAthA ||8-10|| niryuktiH [ 292 ...] bhASyaM [ 62...] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 294 // La Edocanon in mAiti sUtram, evamAyA tu yA bhASA, AdizabdAt pustakaM te dAsyAmyevetyevamAdiparigrahaH, 'pRSyatkAle' bhaviSyatkAlaviSayA bahuvipratvAt muhUrtAdInAM 'zaGkitA' kimidamitthameva bhaviSyatyutAnyathetyanizcitagocarA, tathA sAmpratAtItArthayorapi yA zaGkitA, sAmpratArthe strIpuruSAvinizcaye eSa puruSa iti, atItArthe'pyevameva balIvardatatrUpAyanizvaye tadA'tra gaurasmAbhirdRSTa iti / yApyevaMbhUtA bhASA zaGkitA tAmapi dhIro vivarjayet, tattathAbhAvanizcayAbhAvena vyabhicArato mRSAtvopapatteH, vinato'gamanAdau gRhasthamadhye lAghavAdiprasaGgAt sarvameva sAvasaraM vaktavyamiti sUtrArthaH // 7 // kiMca ami a kAlaMmi, pacappaNNamaNAgae / jamaTTaM tu na jANijjA, evameaMti no vae // 8 // aIaMmi a kAlaMmi, pacuppaNNamaNAgae / jattha saMkA bhave taMtu, evameaMti no vae // 9 // aIyaMmi a kAlaMmi, pacappaNNamaNAgae / nissaMkiaM bhave jaM tu, evameaM tu niddise // 10 // 'aIyamiti sUtra, atIte ca kAle tathA 'pratyutpanne' vartamAne'nAgate ca yamarthe tu na jAnIyAt samyagevamayamiti, tamaGgIkRtya evametaditi na brUyAditi sUtrArthaH, athamajJAtabhASaNapratiSedhaH // 8 // tathA- 'aIyammitti sUtraM, atIte ca kAle pratyutpanne'nAgate yatrArthe zaGkA bhavediti tamapyarthamAzrityevametaditi na brUyA Far P&Persona muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~ 431~ 7 vAkya zuddhya0 bhASAsvarUpam 2. uddezaH // 214 // Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-20|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) 545453 prata sUtrAMka diti sUtrArthaH, ayamapi vizeSataH zakitabhASaNapratiSedhaH // 9 // tathA-'aIyamitti sUtraM, atIte ca kAle pratyutpanne'nAgate niHzaGkitaM bhavet, yadarthajAtaM tuzabdAdanavA, tadevametaditi nirdizet, anye paThanti'stokastoka'miti, tatra parimitayA vAcA nirdizediti sUtrArthaH // 10 // taheva pharusA bhAsA, gurubhUovaghAiNI / saccAvi sA na vattavvA, jao pAvassa Agamo // 11 // taheva kANaM kANatti, paMDagaM paMDagatti vA / vAhiaM vAvi rogitti, teNaM coratti no vae // 12 // eeNa'nneNa aTeNaM, paro jeNuvahammai / AyArabhAvadosannU , na taM bhAsija pannavaM // 13 // taheva hole golitti, sANe vA vasulitti a / damae duhae vAvi, nevaM bhAsijja pannavaM // 14 // ajjie pajie vAvi, ammo mAusiatti a / piussie bhAyaNijjatti, dhUe NantuNiatti a|| 15 // hale halitti annitti, bhadde sAmiNi gomiNi / hole gole vasulitti, itthioM nevamAlave // 16 // nAmadhijeNa NaM bUA, itthIgutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavija lavija vA -20|| ja, paro jeNasANe vA vasumimA mAusina, // 1 // latta, sANe vAvAdhArabhAvadosanna dIpa anukrama [304-313] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: bhASA, yat tu no vadet ~ 432~ Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-20|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka -20|| dazavaikA // 17 // ajae pajae vAvi, bappo cullapiutti a| mAulo bhAiNija ti, putte 7bAkyahAri-vRttiH NatuNiatti a|| 18 // he bho halitti annitti, bhadde sAmia gomia / hola zuddhya bhaassaasv||215|| gola vasuli ti, purisaM nevamAlave // 19 // nAmadhijjeNa NaM bUA, purisagutteNa vA puNo / jahArihamabhigijjha, Alavija lavija vA // 20 // 2 uddezaH 'tahevatti sUtraM, tathaiva 'paruSA bhASA' niSThurA bhAvaleharahitA 'gurubhUtopaghAtinI' mahAbhUtopaghAtavatI, yathA kazcitkasyacit kulaputratvena pratItastadA taM dAsamityabhidadhataH, sarvathA satyApi sA bAdyArthAtathAbhA-151 |vamaGgIkRsya na vaktavyA, 'yato' yasyA bhASAyAH sakAzAt 'pApasyAgamaH' akuzalabandho bhavatIti suutraarthH| // 11 // 'tahevatti sUtraM, tathaiveti pUrvavat , 'kANati bhinnAkSaM kANa iti, tathA 'paNDaka napuMsakaM paNDaka iti vA, vyAdhimantaM vApi rogIti, stenaM caura iti no vadet, aprItilajAnAzasthirarogabuddhivirAdhanAdidopaprasaGgAditi gAthArthaH // 12 // 'eeNa'tti sUtraM, etenAnyena vA'rthenoktena satA paro yenopahanyate, yena kena-16 citprakAreNa / AcArabhAvadoSajJo yatine taM bhASeta prajJAvAMstamarthamiti sUtrArthaH // 13 // 'tahevatti sUtraM, tathaiveti pUrvavat, holo gola iti zvA vA vasula iti vA dramako vA durbhagazcApi naivaM bhASeta prajJAvAn / iha 51 dAholAdizabdAstatsadezaprasiddhito naiSThuryAdivAcakAH atastatpratiSedha iti sUtrArthaH // 14 // evaM strIpuruSayoda SSSS dIpa anukrama [304-313] // 215 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 433~ Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||11-20|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka -20|| sAmAnyena bhASaNapratiSedhaM kRtvA'dhunA striyamadhikRtyAha-ajie'tti sUtraM, Arjike prArjike vApi amba mAtRSvasa iti ca pitRSvasaH bhAgineyIti duhitaH naStrIti ca / etAnyAmazraNavacanAni vartante, tatra mAtuH piturvA mAtA''ryikA, tasyA api yA'nyA mAtA sA prAryikA, zeSAbhidhAnAni prakaTArthAnyeveti sUtrArthaH H // 15 // kiM ca-hale hale'tti sUtraM, hale hale ityevamanne ityevaM tathA maha khAmini gomini / tathA hole gole vasule iti, etAnyapi nAnAdezApekSayA AmantraNavacanAni gauravakutsAdigarbhANi vartante, yatazcaivamataH striyaM naivaM halAdizabdairAlapediti, doSAzcaivamAlapanaM kurvataH saGgagahaetatpadveSapravacanalAghavAdaya iti sUtrArthaH // 16 // yadi naivamAlapet kathaM tAlapedityAha-nAmadhileNa ti sUtraM, 'nAmadheyene ti nAmnaiva enAM brUyA|triya kacitkAraNe yathA devadatte! ityevamAdi / nAmAsmaraNAdau gotreNa vA puna--yAt striyaM yathA kAzyapagotre! ityevamAdi, 'yathAI' yathAyathaM vayodezaizvaryAdyapekSayA 'abhigRhya guNadoSAnAlocya 'AlapellapedvAra ISatsakRdvA lapanamAlapanamato'nyathA lapanaM, tatra vayovRhA madhyadeze IzvarA dharmapriyA'nyatrocyate dharmazIle ityAdinA, anyathA ca yathA na lokopaghAta iti sUtrArthaH // 17 // uktaH striyamadhikRtyAlapanapratiSedho vi-15/ vizva, sAmprataM puruSamAzrityAha-'ajaetti sUtraM, AryakaH prAryakazcApi vappazcullapiteti ca, tathA mAtula bhAgineyeti putra napta iti ca, iha bhAvArthaH striyAmiva draSTavyaH, navaraM cullabappaH pitRvyo'bhidhIyata iti suutraarthH||18|| kiMca-he bho tti sUtraM, he bho hleti| annetti bhrtH| svAmin gomin hola gola vasula iti dIpa anukrama [304-313] RI muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 434~ Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||21 -25|| dIpa anukrama [ 304 -313] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||21- 25 || niryuktiH [ 292...], bhASyaM [62...] dazavaikA hAri-vRttiH // 216 // Edocanon puruSaM naivamAlapediti, atrApi bhAvArthaH pUrvavadeveti sUtrArthaH // 19 // yadi naivamAlapet, kathaM tarkhAlapedi| tyAha-- 'nAmadhijeNa 'tti sUtraM, vyAkhyA pUrvavadeva, navaraM puruSAbhilApena yojanA kAryeti // 20 // paMciMdiANa pANANaM, esa itthI ayaM pumaM / jAva NaM na vijANijA, tAva jAitti Alave // 21 // tava mANusaM pasuM, pakkhi vAvi sarIsavaM / thUle pameile vajjhe, pAyamitti a no vae // 22 // parivRDhatti NaM bUA, bUA uvaciatti a / saMjAe pINie vAvi, mahAkAyatti Alave // 23 // taheva gAo dujjhAo, dammA gorahagatti a / vAhimA rahajogintti, nevaM bhAsija pannavaM // 24 // juvaM gavitti NaM bUA, aj rasadayati a / rahasse mahalae vAvi, vae saMvahaNitti a // 25 // uktaH puruSamapyAzrityAlapanapratiSedho vidhiva, adhunA paJcendriyatiryaggataM vAgvidhimAha-- 'paMciMdiA'ti sUtraM, 'paJcendriyANAM gavAdInAM prANinAM 'kacid' viprakRSTadezAvasthitAnAmeSA strI gaurayaM pumAn valIvarda:, yAvadetadvizeSeNa na vijAnIyAt tAvanmArgapraznAdau prayojane utpanne sati 'jAti'miti jAtimAzrityAlapet, asmAdgorUpajAtAtkiyaddUreNetyevamAdi, anyathA liGgavyatyayasaMbhavAnmRSAvAdApattiH, gopAlA muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 435~ 7 vAkyazuddhya0 bhASAsyarUpam 2 uddezaH // 216 // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||21-25|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||21-25|| dInAmapi vipariNAma ityevamAdayo doSAH, AkSepaparihArau tu vRddhavivaraNAdavaseyau, taccedam-jai liMgavaccae doso tA kIsa puDhavAdi napuMsagattevi purisithiniddeso payahai, jahA pattharo mahiA karao ussA mummuro| dijAlA vAovAulI aMbao aMpiliA kimiojalyA makoDaokIDiA bhamarao macchiyA ivevamAdi', Ayario Aha-jaNavayasacceNa cavahArasacceNa ya evaM payaitti Na ettha doso, paMcidie puNa Na eyamagIkIraha, govAlAdINavi Na suviThThadhammatti vipariNAmasaMbhavAo, pucchiasAmAyArikahaNe vA guNasaMbhavAditi iti sUtrArthaH // 21 // kiMca-tahevatti sUtraM, 'tathaiva' yathoktaM prAk 'manuSyam' AryAdikaM 'pazum' ajAdikaM 'pakSirNa vApi' haMsAdikaM 'sarIsRpam ajagarAdikaM sthUla' atyantamAMsalo'yaM manuSyAdiH tathA 'pramedura' prakarSeNa medaHsaMpannaH tathA 'vadhyoM' vyApAdanIyaH pAkya iti ca no vadet, 'pAkya' pAkaprAyogyaH, kAlaprApta ityanye, 'no vadet na brUyAt tadaprItitavyApattyAzaGkAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 22 // kAraNe punarutpanna evaM vadedityAha-parivUDhatti sUtraM, parivRddha ityenaM-sthUlaM manuSyAdiM brUyAt, tathA yAdupacita iti ca, saMjAtaH prINitazcApi mahAkAya iti cAlapet parivRddhaM, palopacitaM pariharedityAdAviti suutraatheN| 1 yadi liGgavyatyaye doSaH tadA karSa pRSThyAdInAM napuMsakara ve'pi zrIsatvena nirdeza pravartate, yathA prasAro mRttikA karako'vazyAyo murmuro jyAlA vAto vAtUlI (vAyA) bAma amlikA kamiH jalIkAH matkoTakaH kITikA bhramaro makSikA ityevamAdi ?, AcArya Aha-janapadasatyena vyavahArasatyena pe pravartate iti gAtra doSaH, pavendriyeSu puna tadIkriyate, gopAlAdInAmapi na sudRSTadharmAya iti vipariNAmasaMbhavAda, pRSTasAmAcArIkapane vA guNasaMbhavAta. dIpa anukrama [304-313] SAMA daza037 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 436~ Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||21-25|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||21-25|| dazavakA0 IP // 23 // kiMca-tahevatti sUtraM, tathaiva gAvo 'dohyA' dohAhI dohasamaya AsAM vartata ityarthaH, 'damyA vAkyahAri-vRttiH 18 damanIyA gorathakA iti ca, gorathakAH kalhoDAH, tathA vAhyAH sAmAnyena ye kacittAnAzritya rathayogyAzcaita zuddhyA iti naivaM bhASeta prajJAvAna sAdhuH, adhikaraNalAghavAdidoSAditi sUtrArthaH // 24 // prayojane tu kacidevaM bhaassaasv||217|| bhASetetyAha-jurva ti sUtraM, yuvA gauriti-damyo gauryuveti yAt, dhenuM gAM rasadeti brUyAt, rasadA gau- rUpam riti, tathA ikhaM mahallakaM vApi gorathakaM hakhaM vAcaM mahallakaM vadet, saMvahanamiti rathayogya saMvahanaM vadet | K2 uddeza: kaciddigupalakSaNAdau prayojana iti sUtrArthaH // 25 // taheva gaMtumujANaM, pavvayANi vaNANi a| rukkhA mahalla pehAe, nevaM bhAsija pannavaM // 26 // alaM pAsAyakhaMbhANaM, toraNANa gihANa a / phaliha'ggalanAvANaM, alaM udagadoNiNaM // 27 // pIDhae caMgabere (rA) a, naMgale maiyaM siaa| jaMtalaThThI va nAbhI vA, gaMDiA va alaM siA // 28 // AsaNaM sayaNaM jANaM, hujjA vA kiMcuvassae / bhUovaghAiNi bhAsaM, nevaM bhAsijja pannavaM // 29 // taheva gaMtumujANaM, pavvayANi vaNANi a / rukkhA mahalla pehAe, evaM bhAsija pannavaM // 30 // jAimaMtA ime rukkhA, dIpa anukrama [314-318] KRkOGGCK-ki-NCRkRRX // 217 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 437~ Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||26-35|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||26-35|| dIhavahA mahAlayA / payAyasAlA viDimA, vae darisaNitti a||31|| tahA phalAI pakkAI, pAyakhajjAI no vae / veloiyAiM TAlAiM, vehimAi ti no vae // 32 // asaMthaDA ime aMbA, bahunivvaDimAphalA / vaija bahusaMbhUA, bhUarUvatti vA puNo // 33 // tahevosahio pakkAo, nIliAo chavIi a| lAimA bhajjimAutti, pihukhaja ti no vae // 34 // rUDhA bahusaMbhUA, thirA osaDhAvi a / gambhiAo pasUAo, saMsArAutti Alave // 35 // 'tahevatti sUtraM, 'tathaiveti pUrvavat, gatvA 'udyAna' janakrIDAsthAna tathA parvatAn pratItAn gatvA tathA vanAni ca, tatra vRkSAn 'mahato' mahApramANAna 'prekSya' dRSTvA naivaM bhASeta 'prajJAvAn sAdhuriti sUtrArthaH // 26 // kimityAha-'alaM'ti sUtraM, 'alaM' paryAptA ete vRkSAH prAsAdastambhayo, atraikastambhaH prAsAdA, stambhastu staMbha eva, tayoralam , tathA 'toraNAnAM nagaratoraNAdInAM gRhANAM ca kuTIrakAdInAm , alamiti yogaH, tathA 'paricArgalAnAvAM vA' tatra nagaradvAre paridhaH gopurakapATAdiSvargalA nauH pratIteti AsAmalamete vRkSAH, 1 'bhalaM nivAraNe / alaGkaraNasAmadhyaparyAptiSvavadhAraNe' ityukteH alamitipayaryAptyarthagrahaNamityukezcAtra sAmArthagrahaNAna caturthI. dIpa anukrama [319-328] Eramirs muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 438~ Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya| vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||26-35|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||26-35|| dazavaikA0tathA udakadroNInAM alam , udakadroNyo'rahaTTajaladhArikA iti sUtrArthaH // 27 // tathA 'pIDhaetti sUtraM, vAkyahAri-vRttiH pIThakAyAlamete vRkSAH, pIThakaM pratItaM tadartham , 'supAM supo bhavantIti caturthyarthe prathamA, evaM sarvatra yojanIyaM, zuddha tathA 'caMgaverA yeti caGgaverA-kASThapAtrI tathA 'naMgale'tti lAgalaM-halaM, tathA alaM mayikAya syAt, mayikam bhaassaasv||218|| 4-uptabIjAcchAdanaM, tathA yatrayaSTaye vA, yanayaSTiH pratItA, tathA nAbhaye vA, nAbhiH zakaTarathAGga, gaNDikAyai | rUpam vA'laM syurete vRkSA iti, naivaM bhASeta prajJAvAniti vartate, gaNDikA suvarNakArANAmadhikaraNI (ahigaraNI) 2uddeza sthApanI bhavatIti sUtrArthaH // 28 // tathA 'AsaNaM'ti sUtraM, 'Asanam AsandakAdi 'zayanaM' paryAdi 'yAnaM' yugyAdi bhavedbA kizcidupAzraye-vasatAvanyad-dvArapAtrAdyeteSu vRkSeSviti 'bhUtopaghAtinI' sattvapIDAkAriNI bhASAM naiva bhASeta prajJAvAna sAdhuriti sUtrArthaH / / doSAzcAtra tadanasvAmI vyantarAdiH kupyet, salakSaNo vA vRkSa ityabhigRhNIyAt, aniyamitabhASiNo lAghavaM cetyevamAdayo yojyaaH|| 29 // atraiva vidhimAha-taheva'si sUtraM, vastutaH pUrvavadeva, mavaramevaM bhASeta // 30 // 'jAimaMta'tti sUtraM, 'jAtimantaH uttama-12 jAtayo'zokAdayaH anekaprakArA 'eta' upalabhyamAnasvarUpA vRkSA 'dIrghavRttA mahAlapAH' dIrghA nAlikerIpra-IN bhRtayaH vRttA nandivRkSAdayaH mahAlayA vaTAdayaH 'prajAtazAkhA' utpannaDAlA 'viTapina' prazAkhAvanto vadepradarzanIyA iti ca / etadapi prayojana utpanne vizramaNatadAsannamArgakadhanAdau vadezAnyadeti sUtrArthaH // 31 // sapAsa // 218 // latahA phalANi'tti sUtraM, tathA 'phalAni AmraphalAdIni 'pakAni' pAkaprAptAni tathA 'pAkakhAdyAni dIpa anukrama [319-328] JaElcatarina muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 439~ Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||26-35|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||26-35|| baddhAsthInIti gartaprakSepakodravapalAlAdinA vipAcya bhakSaNayogyAnIti no vadet / tathA 'velocitAni' pAkAtizayato grahaNakAlocitAni, ataH paraM kAlaM na viSahantItyarthaH, 'TAlAni' abaddhAsthImi komalAnIti taduktaM bhavati, tathA 'dvaidhikAnIti pezIsaMpAdanena dvaidhIbhAvakaraNayogyAnIti no vadet / doSAH punaratrAta Urdhva nAza evAmISAM na zobhanAni vA prakArAntarabhogenetyavadhArya gRhipravRttAvadhikaraNAdaya iti sUtrArthaH | & // 32 // prayojane punarmArgadarzanAdAvevaM vadedityAha-'asaMghatti sUtraM, asamarthA 'eteM AmrAH, atibhareNa na zaknuvanti phalAni dhArayitumityarthaH, AmragrahaNaM pradhAnavRkSopalakSaNam, etena pakvArtha uktaH, tathA bahunirvartitaphalAH' bahUni nirvatitAni-baddhAsthIni phalAni yeSu te tathA, anena pAkakhAdyArtha uktaH, vaded 'bahusaMbhUtA' bahuni saMbhUtAni-pAkAtizayato grahaNakAlocitAni phalAni yeSu te tathA, anena velocitArtha uktaH, tathA bhUtarUpA iti vA punarvadet, bhUtAni rUpANi-avaddhAsthIni komalaphalarUpANi yeSu te tathA, 2 anena TAlAyartha upalakSita iti sUtrArthaH // 33 ||'thev'tti sUtraM, tathA 'oSadhayaH' zAlyAdilakSaNAH, pakkA iti, tathA nIlAichavaya iti vA vallacavalakAdiphalalakSaNAH tathA 'lavanavatyo' lavanayogyA: 'bhajainavatyA, iti bharjanayogyAH tathA 'pRthukabhakSyA' iti pRthukabhakSaNayogyAH, no vadediti sarvatrAbhisaMvadhyate, pRthukA ardhapakazAlyAdiSu kriyante, abhidhAnadoSAH pUrvavaditi sUtrArthaH // 34 // prayojane punarmArgadarzanAdAvevamAlapedityAha-'rUDha'tti sUtraM, 'rUDhA' prAdurbhUtAH 'bahusaMbhUtA' niSpannaprAyAH 'sthirA' niSpannAH 'utsRtA' itik OM5555 dIpa anukrama [319-328] CARKA muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~440~ Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||36-37|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA hAri-vRttiH // 219 // prata sUtrAMka ||36-37|| zukhya bhASAva rUpam 2 uddeza: upaghAtebhyo nirgatA iti vA, tathA 'garbhitA' anirgatazIrSakAH 'prasUtA' nirgatazIrSakAH 'saMsArAH saMjAta-IN tandulAdisArA ityevamAlapet, pakkAdyarthayojanA khadhiyA kAryeti sUtrArthaH // 35 // taheba saMkhaDiM naccA, kiccaM kajaMti no ve| teNagaM vAvi vajjhitti, sutisthiti a AvagA // 36 // saMkhaDi saMkhaDiM bUA, paNiaTTa tti teNagaM / bahusamANi titthANi, AvagANaM viAgare // 37 // vAgvidhipratiSedhAdhikAre'nuvartamAna idamaparamAha-tahevatti sUtraM, tathaiva 'saMkhaDiM jJAtvA' saMkhaNDyante / prANinAmAyUMSi yasyAM prakaraNakriyAyAM sA saMkhaDI tAM jJAtvA, 'karaNIya'ti pitrAdinimittaM kRtyaivaiSeti no |vadet, mithyAkhopavRMhaNadoSAt, tathA stenakaM vApi vadhya iti no vadeta, tadanumatatvena nizcayAdidoSaprasa-1 jhAt, sutIrthI iti ca, cazabdAhustIrthA iti vA 'ApagA' nadyaH kenacitpRSTaH sanno vadeta, adhikaraNavighAtAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH / / 36 // prayojane punarevaM vadedityAha-saMkhaDinti sUtraM, saMkhaDi saMkhaDiM brUyAta, sAdhukathanAdau saMkIrNA saMkhaDItyevamAdi, paNitArtha iti stenakaM vadeta, zaikSakAdikarmavipAkadarzanAdau, paNitenArtho'syeti paNitA, prANAtaprayojana ityarthaH, tathA bahusamAni tIrthAni 'ApagAnAM nadInAM vyAgRNIyAt sAdhvAdiviSaya iti sUtrArthaH // 37 // dIpa anukrama [329-330] AXECRECESSARY // 219 // Limelicatom.in muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~441~ Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||38 -40|| dIpa anukrama [331 -333] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||38-40 || niryuktiH [ 292...], bhASyaM [62...] La Edocation in tahA naIo puNNAo, kAyatijjati no ve| nAvAhiM tArimAutti, pANipijatti no vae // 38 // bahuvADA agAhA, bahusaliluppilodagA / bahuvitthaDodagA Avi, evaM bhAsija pannavaM // 39 // taheva sAvajjaM jogaM, parassaTTA a niTTiaM / kIramANaMti vA naccA, sAvajjaM na lave muNI // 40 // vidhipratiSedhAdhikAra evedamAha - 'tahA naI 'si sUtraM, tathA naya: 'pUrNA' bhRtA iti no vadet, pravRttazravaNanivarttanAdidoSAt, tathA 'kAyataraNIyAH zarIrataraNayogyA iti no vadet, sAdhuvacanato'vimamiti pravarttanAdiprasaGgAt, tathA naubhiH-droNIbhistaraNIyAH -taraNayogyA ityevaM no vadet, anyathA vinazaGkayA tatpravarttanAt, tathA 'prANipeyA:' taTasthaprANipeyA no vadediti tathaiva pravartanAdidoSAditi sUtrArthaH // 38 // prayojane tu sAdhumArgakathanAdAvevaM bhASetetyAha-- 'bahuvAha'tti sUtraM, bahubhRtAH prAyazo bhRtA ityarthaH, tathA 'agAdhA' iti bahnagAdhAH prAyogambhIrAH, tathA 'bahusalilotpIlodakAH' pratisrotovAhitAparasarita ityarthaH tathA 'vistIrNodakAca' khatIralAyanapravRttajalAca, evaM bhASeta prajJAvAn sAdhuH, na tu tadA''gatapRSTo na vedmyahamiti brUyAt, pratyakSamRSAvAditvena tatpradveSAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 39 // vAgvidhipratiSedhAdhikAra evedamAha - 'taheba'si sUtraM tathaiva 'sAvayaM' sapApaM 'yogaM' vyApAramadhikaraNaM sabhAdiviSayaM 'parasyArthAya' For P&Personal Use Cly muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~ 442~ oryg Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-42|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata zukhya bhASAsva rUpam 2 uddeza: sUtrAMka // 41-42|| ka dazakA0paranimittaM niSThita niSpanna tathA 'kriyamANaM vA' vartamAna vAzabdAGgaviSyatkAlabhAvinaM vA jJAtvA 'sAhAri-vRttiH vayaM nAlapet' sapApaM na brUyAt 'muni|' sAdhuripti sUtrArthaH // 40 // // 22 // sukaDitti supakkitti, succhinne suhaDe maDe / suniTrie sulaTritti, sAvaja vajae muNI // 41 // payattapakkatti va pakkamAlave, payattachinnatti va chinnamAlave / payattaladvitti va kammaheuaM, pahAragADhatti va gADhamAlave // 42 // tatra niSThitaM naivaM byAdityAha-'sukaDi'si sUtraM, 'sukRta'miti suSTha kRtaM sabhAdi 'supaka miti suSTu pArka sahasrapAkAdi 'succhinna miti suSTu chinnaM tanAdi 'suhata miti suSTu hRtaM kSudrasya vittaM 'sumRta' iti | muSTha bhRtaH pratyanIka iti, atrApi muzabdo'nuvartate, 'suniSThita miti muSTu niSThitaM vittAbhimAnino vittaM 'mulahitti suSTu sundarA kanyA ityevaM sAvadyamAlapanaM varjayedU muniA, anumatyAdidoSaprasaGgAt, niravayaM tu na varjayet, yathA-'sukRtamiti muSTha kRtaM vaiyAvRttyamanena 'supaka miti suSTu pakaM brahmacarya sAdhoH 'succhinimiti suSTu chinnaM snehabandhanamanena, 'suhRta'miti suSTu hRtaM zikSakopakaraNamupasarge 'sumRta' iti suSTu mRtaH paNDitamaraNena sAdhuriti, aghrApi suzabdo'nuvartate, 'suniSThita'miti suSTha niSThitaM karmApramattasaMyatasya | 'mulaTThatti suSTu sundarA sAdhukriyetyevamAdIti sUtrArthaH // 41 // uktAnuktApavAdavidhimAha-'payattatti dIpa anukrama [334-335] // 220 // Erami muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~443~ Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-42|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka // 41-42|| sUtra, 'prayatnapaka miti cA prayatnapakkametat 'parka' sahasrapAkAdi glAnaprayojana evamAlapet, tathA 'prayatnacchi 'miti vA prayatnacchinnametat 'chinnaM' vanAdi sAdhunivedanAdau evamAlapeta, tathA 'prayatnalaSTeti vA prayatnasu*ndarA kanyA dIkSitA satI samyaka pAlanIyeti 'karmahetuka'miti sarvameya vA kRtAdi karmanimittamAlapediti yogaH, tathA 'gADhamahAramiti vA kazcana gADhamAlapet-gADhaprahAraM brUyAt kacitprayojane, evaM hi tadaprItyAdayo doSAH parihatA bhavantIti sUtrArthaH // 42 // savvukkasaM paragdhaM vA, aulaM natthi parisaM / avikkiamavattavvaM, aciattaM ceva no ve||43 // savvameaM vaissAmi, savvameaMti no vae / aNuvIi savvaM savvattha, evaM bhAsija pannavaM // 44 // sukkI vA suvikkI, akijaM kijameva vA / imaM giNha imaM muMca, paNIaM no viAgare // 45 // appagghe vA mahagghe vA, kae vA vika evi vA / paNiaTe samuppanne, aNavaja viAgare // 46 // kaciTyavahAre prakAnte pRSTo'pRSTo vA naivaM byAdityAha-'sakasa'ti sUtra, etanmadhya idaM 'srvotkRssttN| khabhAvena sundaramityarthaH, 'parArdha vA uttamAgha vA mahA krItamiti bhAvaH atulaM nAstIdRzamanyatrApi kacit, 'avikiti asaMskRtaM sulabhamIdRzamanyatrApi, 'abaktavya'mityanantaguNametat aviarsa vA-a dIpa anukrama [334 -335] Limelicatom. i N muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 444~ Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||43 -46|| dIpa anukrama [336 -339] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||43-46 || niryuktiH [ 292...], bhASyaM [62...] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 221 // La Edocation prItikaraM caitaditi no vadet, adhikaraNAntarAyAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 43 // kiM ca-- 'savvameaMti sUtraM, 'sarvametadvakSyAmI'ti kenacit kasyacita saMdiSTe sarvametattvayA vaktavyamiti sarvametadvakSyAmIti OM no vadet, sarvasya tathAkharavyaJjanAyupetasya vaktumazakyatvAt, tathA sarvametaditi no vadet, kasyacitsaMdezaM prayacchan sarvametadityevaM vaktavya iti no vadet, sarvasya tathAkharavyaJjanAdyupetasya vaktumazakyatvAt, asaMbha vAbhidhAne mRSAvAdaH, yatazcaivamataH 'anucintya' Alocya sarva vAcyaM 'sarvatra' kAryeSu yathA asaMbhavAyabhi dhAnAdinA mRSAvAdo na bhavatyevaM bhASeta prajJAvAn sAdhuriti sUtrArthaH // 44 // kiMca- 'mukkIaM vatti sUtraM, 'sukrItaM veti kiJcit kenacit krItaM darzitaM satsukrItamiti na vyAgRNIyAt iti yoga:, tathA 'suvikrItamiti kiJcitkenacidvikrItaM dRSTvA pRSThaH san suvikrItamiti na vyAgRNIyAt, tathA kenacit krIte pRSTaH 'atreya' krayArhameva na bhavatIti na vyAgraNIyAt, tathaivameva 'kreyameva vA' krAImeveti, tathA 'idaM' guDAdi gRhANAgAmini kAle mahArghe bhaviSyati tathA 'idaM' muJca ghRtAdyAgAmini kAle samardhe bhaviSyatIti kRtvA 'paNitaM' paNyaM naiva vyAgRNIyAt, aprItyadhikaraNAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 45 // atraiva vidhimAha - 'appagdhe vatti sUtraM, alpArdhe vA mahArghe vA, kasminnityAha-kraye vA vikraye'pi vA 'paNitArthe' paNyavastuni samutpanne kenacit pRSTaH san 'anavadham' apApaM vyAgRNIyAt yathA nAdhikAro'tra tapakhinAM vyApArAbhAvA| diti sUtrArthaH // 46 // For P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 445~ 7 vAkya zujya0 bhASAsvarUpam 2 uddezaH // 221 // way Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka |47 -49|| dIpa anukrama [340 -342] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||47-49 || niryuktiH [ 292...], bhASyaM [62...] La Edocanon in tavAsaMjayaM dhIro, Asa ehi karehi vA / saya ciTTha vayAhitti, nevaM bhAsijja pannavaM // 47 // bahave ime asAhU, loe buccaMti sAhuNo / na lave asAhu sAhutti, sAhu sAhuti Alave // 48 // nANadaMsaNasaMpannaM, saMjame a tave rayaM / evaMguNasamAuttaM, saMjaya sAhumAlave // 49 // kiMca-- 'taheva'tti sUtraM, tathaiva 'asaMyataM' gRhasthaM 'dhIraH' saMyataH Askhedaiva, ehIto'tra, kuru veda-saMcayAdi, tathA zeSya nidrayA, tiSThordhvasthAnena, braja grAmamiti naivaM bhASeta prajJAvAn sAdhuriti sUtrArthaH // 47 // kiMca- 'bahave'tti sUtraM, bahavaH 'ete' upalabhyamAnakharUpA AjIvakAdayaH asAdhavaH nirvANasAdhakayogApekSayA 'loke tu' prANisaMghAte ucyante sAdhavaH sAmAnyena tatra nAlapedasAdhuM sAdhu, mRSAvAdaprasaGgAt, apitu sAdhuM sAdhumityAlapet, na tu tamapi nAlapet, upabRMhaNAticAradoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 48 // kiMviziSTaM sAdhu sAdhumityAlapedityata Aha- 'nA'si sUtraM, jJAnadarzana saMpannaM samRddhaM saMyame tapasi ca rataM yathAzakti evaM guNasamAyuktaM saMyataM sAdhumAlapet, na tu dravyaliGgadhAriNamapIti sUtrArthaH / / 49 / / devANaM maNuANaM ca, tiriANaM ca buggahe / amugANaM jao hou, mA vA hou ti muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~ 446~ Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||50-54|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH // 222 // prata sUtrAMka ||50-54|| no vae // 50 // vAo vudraM ca sIuNhaM, khemaM dhAyaM sivaMti vA / kayA Nu hujja e 7 vAkyaANi?, mA vA hou ti no vae // 51 // taheva mehaM va nahaM va mANava, na devadeva zuddha tti giraM vaijA / samucchie unnae vA paoe, vaijja vA vuTu balAhaya tti // 52 // bhASAsva rUpam aMtalikkhatti NaM bUA, gujjhANucariatti a / riddhimaMtaM naraM dissa, riddhimaMtaMti 2 uddezA Alave // 53 // taheva sAvajaNumoaNI girA, ohAriNI jA ya parovaghAiNI / se koha loha bhaya hAsa mANavo, na hAsamANo'vi giraM vaijA // 54 // kiMca-'devANIti sUtraM, 'devAnAM devAsurANAM 'manujAnAM narendrAdInAM 'tirazcA' mahiSAdInAM ca 'vigrhe| saMgrAme sati 'amukAnAM devAdInAM jayo bhavatu mA vA bhavatviti no vade, adhikaraNatatsvAmyAdidveSado prasaGkAditi suutraarthH||50|| kiM ca-'vAu'tti sUtraM, 'vAto' malayamArutAdiH, 'vRSTaM vA varSaNaM, zItoSNaM pratItaM 'kSemaM rAjaviDvarazUnyaM 'bhAtaM' subhikSaM 'ziva'miti copasargarahitaM kadA nu bhaveyuH 'etAni vAtAdIni, mA vA bhaveyuriti dharmAdyabhibhUto no vaded, adhikaraNAdidoSaprasaGgAd, vAtAdiSu satsu sttvpiiddaaptteH|||| 222 // tadvacanatastathAbhavane'pyAtadhyAnabhAvAditi sUtrArthaH ||51||'thev'tti sUtraM, tathaiva megha vA nabho vA mAnava 5-%25R-RRAIMER dIpa anukrama [343 -347] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~447~ Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||50 -54|| dIpa anukrama [ 343 -347] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [7], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||50-54|| niryuktiH [ 292 ... ], bhASyaM [ 62...] daza0 38 Education if vA''zritya no devadevanti giraM vadet, meghamunnataM dRSTvA unnato deva iti no vadet, evaM 'nabha' AkAzaM 'mAnavaM' rAjAnaM vA devamiti no vadet, mithyAvAdalAghavAdiprasaGgAt / kathaM tarhi vadedityAha-unnataM dRSTvA saMmUchita unnato vA payoda iti vadedvA vRSTo balAhaka iti sUtrArthaH // 52 // nabha AzrityAha-'aMtalikkha'tti sUtra, iha nabho'ntarikSamiti brUyAdguhyAnucaritamiti vA, surasevitamityarthaH evaM kila megho'pyetadubhayazadivAcya eva / tathA 'RddhimantaM' saMpadupetaM naraM dRSTvA, kimityAha- 'riddhimaMta' miti RddhimAnayamityevamAlapet, vyavahArato mRSAvAdAdiparihArArthamiti sUtrArthaH // 53 // kiMca- 'taheba'tti sUtraM tathaiva sAvadhAnumodinI 'gI' vAgU yathA suSThu hato grAma iti, tathA 'avadhAriNI' idamitthameveti saMzayakAriNI vA, yA ca | paropaghAtinI yathA-mAMsamadoSAya 'se' iti tAmevaMbhUtAM krodhAllobhAdrayAddhAsAdvA, mAnapremAdInAmupalakSaNametat, 'mAnavaH' pumAn sAdhune hasannapi giraM vadet, prabhUtakarmabandhahetutvAditi sUtrArthaH // 54 // sakasuddhiM samupehiA muNI, giraM ca duTuM parivajjae syaa| miaM aduDe (TuM) aNuvIi bhAsae, sayANa majjhe lahaI pasaMsaNaM // 55 // bhAsAi dose a guNe a jANiA, tase aduTTe parivajjae sayA / chasu saMjae sAmaNie sayA jae, vaijja buddhe hia 1 evama samAptAvityu kereyamatho'tretistena na devamiti viruddham For P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri -viracitA vRttiH upasaMhAra-rUpeNa bhASAzuddhiH viSayaka upadezaH ~448~ Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||55-17|| niyukti : [292...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA. hAri-vRttiH prata |7vAkyazuddha bhASAsva. rUpam // 223 // sUtrAMka ||55-57|| mANulomiaM // 56 // parikkhabhAsI susamAhiiMdie, caukkasAyAvagae aNissie / se nihuNe dhunnamalaM purekaDaM, ArAhae logamiNaM tahA paraM // 57 // ti bemi // savakkasuddhIajjhayaNaM samattaM // 7 // vAkyazuddhiphalamAha-savakka'tti sUtraM, sadvAkyazuddhiM khavAkyazuddhiM vA savAkya zuddhiM vA, satIM zo-|| bhanA, khAmAtmIyAM, sa iti vaktA, vAkyazuddhiM 'saMprekSya' samyag dRSTvA 'muni' sAdhuH giraM tu 'duSTAM yathoktalakSaNAM parivarjayet sadA, kiMtu 'mita' kharataH parimANatazca, 'aduSTaM dezakAlopapannAdi 'anuvicintya' paryAlocya bhASamANaH san 'satAM' sAdhUnAM madhye 'labhate prazaMsana prAmoti prazaMsAmiti sUtrArthaH // 55 // yatazcaivamataH-'bhAsAItti sUtraM, "bhASAyA' uktalakSaNAyA doSAMzca guNAMzca 'jJAtvA' yathAvadavetya tasyAzca duSTAyA bhASAyAH parivarjakaH sadA, evaMbhUtaH san SaDjIvanikAyeSu saMyataH, tathA 'zrAmaNye' zramaNabhAve caraNapariNAmagarbhe ceSTite 'sadA yataH' sarvakAlamuTuktaH san vaded buddho 'hitAnuloma hitaM-pariNAmasundaram anulomaM -manohArIti sUtrArthaH // 56 // upasaMharannAha-parikkha'tti sUtraM, 'parIkSyabhASI' AlocitavaktA tathA 'susamAhitendriya supraNihitendriya ityarthaH, 'apagatacatuSkaSAyaH krodhAdinirodhakarteti bhAvaH, 'anizritoM dIpa anukrama [348-350 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~449~ Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [7], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||55-57|| niyukti: [292...], bhASyaM [62...] (42) prata dravyabhAvanizrArahitaH, pratibandhavimukta iti hRdayam , sa itthaMbhUto nidhUyaM prasphoTya 'dhUnamala' pApamalaM I'purAkRtaM' janmAntarakRtaM, kimiti?-'ArAdhayati' praguNIkaroti lokam 'enaM manuSyalokaM vAksaMyatatvena, tathA 'para'miti paralokamArAdhayati nirvANalokaM, yathAsaMbhavamanantaraM pAramparyeNa veti grbhH| bravImIti pUrva|vat / nayAH pUrvavadeva // 57 // sUtrAMka ||55-57|| iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavakAlikaTIkAyAM (saptamasya) vAkyazuddhyadhyayanasya vyAkhyAnaM samApsam // 7 // dIpa anukrama [348-350 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: atra saptamaM adhyayanaM parisamAptaM ~450~ Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17...|| niyukti: [293], bhASyaM [62...] (42) dazakA. hAri-vRttiH // 224 // prata sUtrAMka ||57..|| athASTamamAcArapraNidhinAmAdhyayanaM prArabhyate // AcAra praNidhyavyAkhyAtaM vAkyazuddhyadhyayanam , idAnImAcArapraNidhyAyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH, ihAnantarA-16 dhyayanam dhyayane sAdhunA vacanaguNadoSAbhijJena niravadyavacasA vaktavyamityetaduktam, iha tu tanniravayaM vaca AcAre| 2 uddeza: praNihitasya bhavatIti tatra yatnavatA bhavitavyamityetaducyate, uktaM ca-"paNihANarahiasseha, niravalaMpi bhaasi| sAvajjatullaM vinne, ajjhattheNeha saMvuDam // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra cAcArapraNidhiriti dvipadaM nAma, tatrAcAranikSepamatidizana praNidhiM ca pratipAdayannAha jo purdiva uddiTo AyAro so ahINamairito / duviho a hoi paNihI davve bhAve a nAyavdo // 293 // vyAkhyA-yaH pUrva kSullikAcArakathAyAmuddiSTa AcAraH sohInAtirikta:-tadavastha evehApi draSTavya iti || vAkyazeSA, kSuNNatvAsAmasthApane anAhatya praNidhimadhikRtyAha-dvividhazca bhavati praNidhiH, kathamityAha'dravya' iti dravyaviSayo 'bhAva' iti bhAvaviSayazca jJAtavya iti gAthArthaH / tatra 1 praNidhAnarahitaspeTa nirapadyamapi bhASitam / sAyadyatulya vijJeyaM adhyAtmasneha saMdharAm // 1 // dIpa anukrama [350..] 4%4585 // 224 // Edrama muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: adhyayanaM -8- "AcArapraNidhi" Arabhyate ***asya adhyayane uddezaka: nAsti, zirSakasthAne yat "2 uddeza" iti mudritaM tat mudraNadoSa eva asti ~ 451~ Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||57...|| niyukti: [294], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||57..|| dalale nihANamAI mAyapauttANi ceva dabvANi / bhAviMdianoiMdiza duviho u pasastha apasastho // 294 // vyAkhyA-'dravya' iti dravyaviSayaH praNidhiH nidhAnAdi praNihitaM nidhAnaM nikSiptamityarthaH, AdizabdaH khabhedaprakhyApakA, mAyAprayuktAni ceha dravyANi dravyapraNidhiH, puruSasya strIveSeNa palAyanAdikaraNaM khiyo vA| puruSaveSeNetyAdi / tathA 'bhAva' iti bhaavprnnidhirdvividhH-indriyaannidhinoindriyprnnidhishc, tatrendriyamaNi|cirdvividhA-prazasto prazastazceti gAthArthaH // prazastamindriyANidhimAha saresu a rUbesu a gaMdhesu rasesu taha va phAsesu / navi rajA na vi durasai esA khalu iMdiappaNihI / / 295 // vyAkhyA-zabdeSu ca rUpeSu ca gandheSu raseSu tathA ca sparzeSu etethindriyArthaviSTAniSTeSu cakSurAdibhirindriyaiApi rajyate nApi dviSyate eSa khalu mAdhyasthyalakSaNa indriyANidhiH prazasta iti bhAvArthaH, anyathA khaprazastaH, tatra doSamAha soiMdibharassIhi u mukAhi sahamucchio jIvo / AiAi aNAuco sadaguNasamuhie dose / / 296 // vyAkhyA-'zrotrendriyarazmibhiH' zrotrendriyarajjubhiH 'muktAbhiH' ucchDsalAbhiH, kimityAha-zabdamUchitaH' zabdagRddho jIvaH 'AdateM' gRhNAtyanupayuktaH san , kAnityAha-zabdaguNasamutthitAn doSAn-zabda evendri4yaguNaH tatsamutthitAn doSAn-vandhavadhAdIn zrotrendriyarajubhirAdatta iti gaathaarthH||shessendriyaatideshmaah jaha eso sadesuM eseva kamo u sesaehiM pi / cauhipi iMdiehiM rUbe gaMdhe rase phAse / / 297 // dIpa anukrama [350..] Limelicatomia ) muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: "praNidhi" zabdasya dravyAdi bheda-prabhedA: varNanaM ~ 452~ Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||57...|| niyukti: [297], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA AcArapraNidhya dhyayanam |2 uddeza: prata sUtrAMka ||57..|| vyAkhyA-yathaiSa 'zabdeSu zabdaviSayaH zrotrendriyamadhikRtya doSa uktA, eSa eva kramaH 'zerairapi cakSurA- hAri-ttiH kAdibhizcaturbhirapIndriyairdoSAbhidhAne draSTavyaH, tadyathA-cakvindiarassIhi u, ityAdi, ata evAha-rUpe // 225 // 22para gandhe rase sparza' rUpAdiviSaya iti gAthArthaH // amumevArtha dRSTAntAbhidhAnenAha jarasa khalu duSpaNihiANi iMdiAI tavaM caraMtassa / so hIrai asahINehi sArahI vA turaMgehiM / / 298 // vyAkhyA-'yasya khalvi'ti yasyApi duSpaNihitAnIndriyANi vizrotogAmIni 'tapazcarata' iti tapo'pi kurvataH sa tathAbhUto 'hiyate' apanIyate indriyaireva nirvANahetozcaraNAt, dRSTAntamAha-'akhAdhIna' akhavazeH 'sArathiriva' racaneteva 'turaGgamaiH azvairiti gAthArthaH / ukta indriyANidhiH, noindriyapraNidhimAha kohaM mANaM mAyaM lohaM ca mahabbhayANi cattAri / jo raMbhai suddhappA eso noiMdiappaNihI / / 299 // vyAkhyA-krodhaM mAnaM mAyAM lobhaM cetyeteSAM kharUpamanantAnubandhyAdibhedabhinnaM pUrvavat, eta eva ca mahAbhayAni catvAri, samyagadarzanAdipratibandharUpatvAt / etAni yo ruNaddhi zuddhAtmA udayanirodhAdinA 'eSa niroddhA krodhAdinirodhapariNAmAnanyatvAnoindriyapraNidhiH, kuzalapariNAmatvAditi gAthArthaH // etadanirodhe doSamAha jassavi bha duSpaNihimA hoti kasAyA tavaM caraMtassa / so bAlatavassIviva gayaNahANaparissamaM kuNai // 300 // 1 Avazyake bisAreNa pUrva vyAkhyAnAta, dIpa anukrama [350..] RELEASE M||225 // Emirat muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 453~ Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17...|| niyukti: [300], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||57..|| vyAkhyA-yasyApi kasyacidvyavahAratapakhino duSpraNihitA-aniruddhA bhavanti 'kaSAyAH krodhAdayaH 'tapa-18 bhArataH tapaH kurvata ityarthaH sa bAlatapakhIva upavAsapAraNakaprabhUtatarArambhako jIvo (yathA) gajanAnaparizramaM / karoti, caturthaSaSThAdinimittAbhidhAnataH prabhUtakarmabandhopapatteriti gAthArthaH // amumevArtha spaSTataramAha sAmannamaNucaraMtassa kasAyA jassa ukkaDA hoti / mannAmi ucchuphulaM va niSphalaM tassa sAmannaM / / 301 // vyAkhyA-'zrAmaNyamanucarataH' zramaNabhAvamapi dravyataH pAlayata ityarthaH, kaSAyA yasyotkaTA bhavanti kodhAdayaH manye ikSupuSpamiva niSphalaM nirjarAphalamadhikRtya tasya zrAmaNyamiti gAthArthaH // upasaMharannAha eso duviho paNihI suddho jai dosu tassa tesiM ca / etto pasasthamapasatya lakSaNamahAsthaniSpharma // 302 // .. vyAkhyA-eSaH' anantarodito 'dvividhaH praNidhiH' indriyanoindriyalakSaNaH 'zuddha' iti nirdoSo bhavati, yadi 'yo' bAhyAbhyantaraceSTayoH 'tasya' indriyakaSAyavataH teSAM ca' indriyakarAyANAM samyagayogo bhavati, etaduktaM bhavati-yadi bAhyaceSTAyAmabhyantaraceSTAyAM ca tasya ca praNidhimata indriyANAM kaSAyANAM ca nigraho bhavati tataH zuddhaH praNidhiritarathA vazuddhaH, evamapi tatvanItyA'bhyantaraiva ceSTeha garIyasIsyAha, ata evamapi tatve prazastaM cAru, tathA'prazastamacAru lakSaNaM praNidheH 'adhyAtmaniSpannam adhyavasAnodgatamiti gAthArthaH // etadevAha mAyAgAravasahibho iMdianoiMdipahiM apasatyo / dhammasthA a pasattho iMdianoiMdiappaNihI / / 303 // dIpa anukrama [350..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~454~ Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||57...|| niyukti : [303], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||57..|| dazavaikA vyAkhyA-mAyAgAravasahito mAtRsthAnayukta RjhyAdigAravayuktazcendriyanoindriyayornigrahaM karoti, mA- AcArahAri-vRttimAtRsthAnata IryAdipratyupekSaNaM dravyakSAntyAdyAsevanaM tathA RjhyAdigAravAdveti 'aprazasta' ityayamaprazastaHpra- praNidhya nnidhiH| tathA dharmArtha prazasta iti, mAyAgAravarahito dharmArthamevendriyanoindriyanigrahaM karoti yaH sa tadabhe- dhyayanam // 226 // dopacArAt 'prazastaH' sundara indriyanoindriyANidhinirjarAphalatvAditi gAthArthaH // sAmpratamaprazastetarapaNi-12 dherdoSaguNAnAha___aDhavihaM kammarayaM baMdhai apasatthapaNihimAutto / taM ceva khavei puNo pasatyapaNihIsamAutto / / 304 // vyAkhyA-'aSTavidha jJAnAvaraNIyAdibhedAt karmarajo 'badhnAti' Adatte, ka ityAha-'aprazastapraNidhimAyuktaH' aprazastapraNidhau vyavasthita ityarthaH, tadevASTavidhaM karmarajaH kSapayati punaH, kadetyAha-prazastapraNidhisaTramAyukta iti gAthArthaH // saMyamAdyarthaM ca praNidhiH prayoktavya ityAha dasaNanANacarittANi saMjamo tassa sAhaTAe / paNihI pauMjiavyo aNAyaNAI pa bajAI / / 305 / / vyAkhyA-darzanajJAnacAritrANi saMyamA saMpUrNaH, 'tasya' saMpUrNasaMyamasya sAdhanArtha praNidhiH prazastaH prayoTraktavyA, tathA 'anAyatanAni ca' viruddhasthAnAni varjanIyAni iti gAthArthaH // evamakaraNe doSamAha duppaNihiajogI puNa laMchijjai saMjarma avANato / vIsatyanisaTuMgovva kaMTaille jaha paDato // 306 // vyAkhyA-'duSpaNihitayogI punA' supraNidhirahitastu prabajita ityarthaH laJcyate-khaNDyate saMyamamajAnAna: BASEAN RESS dIpa anukrama [350..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~455~ Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17...|| niyukti: [306], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||57..|| saMyata eveti / dRSTAntamAha-vizrabdho nisRSTAGgastathA ayanaparaH kaMTakavati zvanAdI yathA patan kazcillaJchayate 4 tadbadasau saMyata iti gAthArthaH / / vyatirekamAha suppaNihiajogI puNa na lippaI gunyamaNibhadosehiM / niddahai a kammAI sukataNAI jahA aggI / / 307 / / vyAkhyA-'supraNihitayogI punaH' supraNihitaH prabajitaH punaH na lipyate 'pUrvabhaNitadoSaiH karmabandhAdibhiH, saMvRtAzravadvAratvAt, nirdahati ca karmANi prAktanAni tapApraNidhibhAvena, dRSTAntamAha-zuSkatRNAni yathA agnirnirdahati tadvaditi gAthArthaH / / . tamhA ra apasarathaM paNihANaM ujhiUNa samaNeNaM / paNihANami pasatthe bhaNio AdhArapaNihitti // 308 // | vyAkhyA-yasmAdevamaprazastapraNidhiduHkhada itarazca sukhadastasmAd 'aprazastaM praNidhAnam' aprazastaM praNidhim 8 'ujjhitvA' parityajya 'zramaNena' sAdhunA 'praNidhAne praNidhau 'prazaste' kalyANe, yanaH kArya iti vAkyazeSaH / nigamayannAha-bhaNita AcArapraNidhiriti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpanasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM, taJcedam AyArappaNihiM laddhaM, jahA kAyavva bhikkhuNA / taM bhe udAharissAmi, ANupurdiva suNeha me // 1 // KYA dIpa anukrama [350..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~456~ Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||1|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) k AcArapraNidhyadhyayanam 2 uddeza: prata satrAka // 1 // dazavaikA asya vyAkhyA-'AcArapraNidhim' uktalakSaNaM 'labdhvA' prApya 'yathA' yena prakAreNa kartavyaM vihitAnuSThAnaM hAri-vRttiH bhikSuNA' sAdhunAtaM' prakAraM 'bhe' bhavadbhayaH 'udAhariSyAmi' kathayiSyAmi 'AnupUA' paripAcyA zRNuta hamameti gautamAdayaH svaziSyAnAhuriti sUtrArthaH // 1 // // 227 // puDhavidagaagaNimArua, taNarukkhassabIyagA / tasA a pANA jIvatti, ii vuttaM mahesiNA // 2 // tesiM acchaNajoeNa, niccaM hoavvayaM siA / maNasA kAyavakkeNaM, evaM havai saMjae // 3 // puDhaviM bhittiM silaM lelaM, neva bhiMde na saMlihe / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjae susamAhie // 4 // suddhapuDhavIM na nisIe, sasarakkhaMmi a AsaNe / pamajittu nisIijjA, jAittA jassa uggahaM // 5 // sIodagaM na sevijA, silAvuTuM himANi a / usiNodagaM tattaphAsuaM, paDigAhijja saMjae // 6 // udaullaM appaNo kArya, neva puMche na saMlihe / samuppeha tahAbhUaM, no NaM saMghaTTae muNI // 7 // iMgAlaM agaNiM aciM, alAyaM vA sjoiaN| na uMjijjA na ghahijjA, no NaM nivvAvae muNI // 8 // tAliaMTeNa patteNa, sAhAe vihuNeNa vA / na vIija'ppaNo kArya, dIpa anukrama [351] Cccc // 227 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: sUtrakAreNa ukta AcAra-praNidhe: varNanaM Arabhyate ~ 457~ Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||2-12|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||2-12|| SRASACREE bAhiraM vAvi puggalaM // 9 // taNarukkhaM na chiMdijA, phalaM mUlaM ca kassaI / AmagaM vivihaM bIaM, maNasAvi Na patthae // 10 // gahaNesu na ciTThijjA, bIesu hariesu vA / udagaMmi tahA nicca, uttiMgapaNagesu vA // 11 // tase pANe na hiMsijjA, vAyA aduva kammuNA / uvarao savvabhUesu, pAseja vivihaM jagaM // 12 // taM prakAramAha-'puDhavitti sUtraM, pRthibyudakAgnivAyavastRNavRkSasavIjA ete paJcaikendriyakAyAH pUrvavat, trasAzca prANino dvIndriyAdayo jIvA ityuktaM 'maharSiNA' vardhamAnena gautamena veti sUtrArthaH // 2 // yatazcaivamataH 'tesi'ti sUtraM, asya vyAkhyA-'teSAM pRthivyAdInAm 'akSaNayogena' ahiMsAvyApAreNa nityaM 'bhavitavyaM vartitavyaM syAt bhikSuNA manasA kAyena vAkyena ebhiH karaNairityarthaH, evaM vartamAno'hiMsakaH san bhavati saMpato, nAnyatheti sUtrArthaH // 3 // evaM sAmAnyena SaDjIvanikAyAhiMsayA saMyatatvamabhidhAyAdhunA tadgatavidhIvidhAnato vizeSeNAha-'puDhavitti sUtraM, pRthivIM zuddhAM 'bhitti' tI 'zilA pASANAtmikA 'leSTum / / ihAlakhaNDaM naiva bhindyAt no saMlikheta, tatra bhedanaM dvaidhIbhAvotpAdanaM 'saMlekhanam ISallekhanaM 'trividhena kakAraNayogena' na karoti manasetyAdinA 'saMyataH' sAdhuH 'susamAhitaH' zuddhabhAva iti suutraarthH|| 4 // tathA 'su-11 'tti sUtraM, 'zuddhapRthivyAm' azastropahatAyAmanantaritAyAM na niSIdet, tathA 'sarajaske vA' pRthvIrajo'vagu dIpa anukrama [352-362] 5645453 CRESC Limelicatom i muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 458~ Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||2-12|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) AcArapraNidhyadhyayanam ra uddezaH prata sUtrAMka ||2-12|| dazakA0NThite vA 'Asane pIThakAdau na niSIdeta, niSIdanagrahaNAtsthAnatvagvartanaparigrahaH, acetanAyAM tu pramRjya hAri-vattiH tAM rajoharaNena niSIdeta 'jJAtve sacetanA jJAtvA 'yAcayitvA'vagraha'miti yasya saMbandhinI pRthivI tamavana- hamanujJApyeti sUtrArthaH // 5 // uktaH pRthivIkAyavidhiH, adhunA apkAyavidhimAha-'sIodagaMti sUtraM, // 228 // zItodaka' pRthivyudbhavaM sacittodakaM na seveta, tathA zilAvRSTaM himAni ca na seveta, tatra zilAgrahaNena karakAH parigRhyante, vRSTaM varSeNaM, hima pratItaM prAya uttarApathe bhavati / yayevaM kathamayaM varttatetyAha-uSNodakaM| kathitodakaM tapsamAsuka' tasaM satprAmukaM tridaNDottaM, noSNodakamAtra, pratigRhNIyAhatyartha 'saMyataH sAdhu.. etaca sauvIrAdyupalakSaNamiti sUtrArthaH // 6 // tathA 'udaullaMIti sUtraM, nadImuttINoM bhikSApraviSTo vA vRSTihataH 'udakAm' udakabinducitamAtmanaH 'kArya' zarIraM nigdhaM vA naiva 'puJchayed' vastratRNAdibhiH 'na saMlikhet' pANinA, apitu 'saMprekSya nirIkSya 'tadhAbhUtam' udakArdAdirUpaM naiva kArya 'saMghayet' munirmanAgapi na spRzediti sUtrArthaH // 7 // ukto'kAyavidhiH, tejAkAyavidhimAha-iMgAlaM'ti sUtraM, 'aGgAra' jvAlAra-1 hitam 'agnim' ayApiNDAnugatam 'arci' chinnajvAlam 'alAtam' ulmukaM vA 'sajyoti' sAgnikamityarthaH, kimityAha-notsicet na ghayet, tatroJjanamutsecanaM pradIpAdaH, ghanaM mithacAlanaM, tathA nainam-agniM 'nirvATrApayed' abhAvamApAdayet 'muniH' sAdhuriti sUtrArthaH // 8 // pratipAditastejAkAyavidhiH, vAyukAyavidhimAha | -tAliaMTeNatti sUtraM, 'tAlavRntana' vyajanavizeSeNa 'patreNa' padminIpatrAdinA 'zAkhayA' vRkSaDAlarUpayA dIpa anukrama [352-362] // 228 // Limelicatmi muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 459~ Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||2-12|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||2-12|| vidhUpa(ba)nena vA' vyajanena bA, kimityAha-na vIjayed 'AtmanaH kArya svazarIramityarthaH 'bAhyaM vApi pugalam' uSNodakAdIti sUtrArthaH // 9 // pratipAdito vAyukAyavidhiH, vanaspatividhimAha-taNa'tti sUtraM, tRNavRkSamityekavadbhAvaH, tRNAni-darbhAdIni vRkSA:-kadambAdayaH, etAnna chindyAt, phalaM mUlaM vA kasyacidRkSAdena chindyAt, tathA 'Amam' azastropahataM 'vividham' anekaprakAraM bIjaM na manasA'pi prArthayet, kimuta anIyAditi sUtrArthaH // 10 // tathA 'gahaNesutti sUtraM, 'gahaneSu' vananikuzepu na tiSThet, saMghaTanAdidoSaprasaGgAt, tathA 'bIjeSu' prasAritazAlyAdiSu 'hariteSu vA' dUrvAdiSu na tiSThet, 'udake tathA nityam' anodakam-anatithanaspativizeSaH, yadhoktam-'udaeM avae paNae' ityAdi, udakamevAnye, tatra niyamato banaspatibhAvAt, uttimapanakayo na tiSThet , tatrosiGgaH-sarpacchatrAdiH panakaH-ullivanaspatiriti sUtrArthaH // 11 // ukto vanaspatikAyavidhiH, trasakAyavidhimAha-'tasatti sUtraM, 'trasapANinoM' dvIndriyAdIn na hiMsyAt, kathamityAha-vAcA athavA 'karmaNA' kAyena, manasastadantargatavAdagrahaNam , api ca-'uparataH sarvabhUteSu nikSiptadaNDaH san pazyedvividhaM 'jagat karmaparatantraM narakAdigatirUpaM, nirvadAyeti sUtrArthaH // 12 // aTTha suhumAi pehAe, jAI jANittu saMjae / dayAhigArI bhUesu, Asa ciTTa saehi 1 udakaM vanaspativizeSaH pra. 2 udakamavakaH panakA, dIpa anukrama [352-362] vA039 muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: AcAra-praNidhe: sthUlavidhi: uktaM, adhunA sUkSma vidhi: ucyate ~ 460~ Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||13-16|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) dazakA hAri-vRttiH / prata // 229 // sUtrAMka ||13-16|| vA // 13 // kayarAiM aTTa suhumAiM?, jAiM pucchijja saMjae / imAI tAI mehAvI, 8AcAraAikvija viakssnno||14|| siNehaM pupphasuhamaM ca, pANutiMgaM taheva ya / paNagaM praNidhya dhyayanam bIahariaM ca, aMDasuhumaM ca aTThamaM // 15 // evameANi jANijjA, savvabhAveNa saM. 2 uddeza: jae / appamatto jae niccaM, savidiasamAhie // 16 // uktaH sthUlavidhiH, atha sUkSmavidhimAha-'aTTatti sUtraM, aSTau 'sUkSmANi vakSyamANAni prekSyopayogata AsIta tiSThecchayIta veti yogaH, kiMviziSTAnItyAha-yAni jJAtvA saMyato jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca dayAdhikArI bhUteSu bhavati, anyathA dayAdhikAryeva neti, tAni prekSya tadrahita evAsanAdIni kuryAd, anyathA teSAMsAticArateti suutraarthH||13||aah-'kyraanni sUtraM, katarANyaSTau sUkSmANi yAni dayAdhikAritvAbhAvabhayAt pRcchetsaMyataH?, anena dayAdhikAriNa eva evaM vidheSu yatnamAha, sa hyavazyaM tadupakArakANyapakArakANi ca pRcchati, tatraiva bhAvapratibandhAditi / 'amUni tAni anantaraM vakSyamANAni medhAvI AcakSIta vicakSaNa iti, anenApyetadevAha-maryAdAvartinA tajjJena tatprarUpaNA kAryA, evaM hi zrotustatropAdeyabuddhirbhavati, anyathA se viparyaya iti sUtrArthaH // 14 // 'siNehati sUtraM, 'sneha miti lehasUkSmam-avazyAyahimamahikAkarakaharata 1 sArambhANAmazakyaM varjanaM yasya, nirArambhaiH sUkSmopayogena varNanIyaM yat, sarUpeNa vA sUkSmatAbhAra, dIpa anukrama [363-366] Limelication. in muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 461~ Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||13-16|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||13-16|| nurUpaM, puSpamUkSma ceti vaTodumbarANAM puSpANi, tAni tadvarNAni sUkSmANIti na lakSyante, 'pANI'ti prANisUkSmamanuddhariH kunthuH, sa hi calana vibhAvyate, na sthitaH, sUkSmatvAt / 'uttiMgaM tathaiva cetyuttiMgasUkSmakITikAnagaraM, tatra kITikA anye ca sUkSmasattvA bhavanti / tathA 'panakAmiti panakalUkSma prAyaH prAvRTkAle bhamikASThAdiSa paJcavarNastadravyalInaH panaka iti, tathA 'bIjasUkSma zAlyAdivIjasya mukhamUle kaNikA, yA hai| loke tuSamukhamityucyate, 'haritaM ceti haritasUkSma, taccAtyantAbhinavodbhinaM pRthivIsamAnavarNameveti, 'a-12 daNDasUkSmaM cASTama miti etaca makSikAkITikAgRhakolikAbrAhmaNIkRkalAsAdyamiti sUtrArthaH // 15 // evameANitti sUtraM, 'evam' uktena prakAreNa etAni sUkSmANi jJAtvA sUtrAdezena 'sarvabhAvena' zaktyanurUpeNa svarUpasaMrakSaNAdinA 'saMyataH sAdhuH kimityAha-'apramattoM nidrAdipramAdarahitaH yateta manovAkAyaH saMrakSaNaM prati 'nityaM sarvakAlaM 'sarvendriyasamAhitaH' zabdAdiSu rAgadveSAvagacchanniti sUtrArthaH / / 16 / / dhuvaM ca paDilehijjA, jogasA pAyakaMbalaM / sijamuccArabhUmi ca, saMthAraM aduvA''saNaM // 17 // uccAraM pAsavaNaM, khelaM siMghANajalliaM / phAsujhaM paDilehitA, pariThThAvija saMjae // 18 // pavisittu parAgAraM, pANaTA bhoaNassa vA / jayaM ciTTe miaM bhAse, na ya rUvesu maNaM kare // 19 // bahuM suNehi kannehiM, vahuM acchIhiM picchai / na ya CXCCESSTORY dIpa anukrama [363-366] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 462~ Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 17 -28|| dIpa anukrama [367 -378] dazacaikA 0 hAri-vRttiH // 230 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||17-28 || niryukti: [ 308 ], bhASyaM [ 62...] docanon Inn diTTu su savvaM, bhikkhU akkhAumarihai // 20 // suaM vA jai vA diTTaM, na lavi - jovadhAiaM / na ya keNai uvAeNaM, gihijogaM samAyare // 21 // nidvANaM rasanijjUDhaM, bhagaM pAvagati vA / puTTho vAvi apuTTo vA lAbhAlAbhaM na niddise // 22 // na ya bhoami giddho, care uMlaM ayaMpiro / aphAsuaM na bhuMjijjA, kIamuddesiAha // 23 // saMnihiM ca na kuvvijjA, aNumAyaMpi saMjae / muhAjIvI asaMbaddhe, havija jaganissie // 24 // havittI susaMtuTTe, apicche suhare siA / AsurataM na gacicchajjA, succA NaM jiNasAsaNaM // 25 // kanasukkhehiM sahehiM, pemmaM nAbhinivesae / dAruNaM kasaM phAsaM, kAraNa ahiAsae // 26 // khuhaM pivAsaM dussijaM, sIunhaM araI bhayaM / ahiAse avvahio, dehadukkhaM mahAphalaM // 27 // atthaMgayaMmi Aice, puratthA a aNuggae / AhAramaiyaM savvaM, maNasAvi Na patthae // 28 // tathA 'dhuvanti sUtraM, tathA 'dhruvaM ca' nityaM ca yo yasya kAla ukto'nAgataH paribhoge ca tasmin pratyupekSeta P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~463~ 8 AcArapraNidhya dhyayanam | 2 uddezaH // 230 // www.g Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-28|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||17-28|| siddhAntavidhinA 'yoge sati' sati sAmarthya anyUnAtiriktaM, kiM tadityAha-'pAtrakambalam' pAtragrahaNAdamalAbudArumayAdiparigrahA, kambalagrahaNAdUrNAsUtramayaparigrahaH, tathA 'zayyA vasatiM dvikAlaM trikAlaM ca uccArabhuvaM / / ca-anApAtavadAdi sthaNDilaM tathA 'saMstAraka' tRNamayAdirUpamathavA 'Asanam' apavAdagRhItaM pIThakAdi pratyupekSeteti sUtrArthaH // 17 // tathA 'uJcAti sUtraM, uccAraM prasravaNaM zleSma siMghANaM jallamiti pratI-1 PAtAni, etAni prAsukaM pratyupekSya sthaNDilamiti vAkyazeSaH, 'paristhApayet' vyutsRjet saMyata iti| sUtrArthaH // 18 // upAzrayasthAnavidhiruto, gocarapravezamadhikRtyAha-'pavisittu' sUna, pravizya 'parA-18 gAraM' paragRhaM pAnArtha bhojanasya glAnAderauSadhArtha vA yataM-gavAkSakAdInyanavalokayan tiSTheducitadeze, mitaM yatanayA bhASeta AgamanaprayojanAdIti, na ca rUpeSu' dAtRkAntAdiSu manaH kuryAta, evaMbhUtAnyetAnIti na mano nivezayet, rUpagrahaNaM rasAzupalakSaNamiti sUtrArthaH // 19 // gocarAdigata eva kenacittathAvidhaM pRSTa evaM brUyAdityAha-'bahunti sUtraM, athavA upadezAdhikAre sAmAnye nAha-'bahu'nti sUtraM, 'bahu' anekaprakAra zobhanAzobhanaM zRNoti karNAbhyAM, zabdajAtamiti gamyate, tathA 'vaha' anekaprakArameva zobhanAzobhanabhe denAkSibhyAM pazyati, rUpajAtamiti gamyate, evaM na ca dRSTaM zrutaM sarvaM khaparobhayAhitamapi 'zrutA te rudatI TrapatnItyevamAdi bhikSurAkhyAtumarhati, cAritropaghAtAt , arhati ca khaparobhayahitaM 'dRSTaste rAjAnamupazAmaya ziSya' iti sUtrArthaH // 20 // etadeva spaSTayannAha-suti sUtraM, zrutaM vA anyataH yadivA dRSTaM khayameva dIpa anukrama [367-378] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~464~ Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-28|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) AcAra prata sUtrAMka | dhyayanam |2 uddeza: ||17-28|| dazavaikAnAlapetna bhASeta, 'aupacAtikam' upaghAtena nivRttaM tatphalaM vA, yathA-caurastvamityAdi, ato nAlape- hAri-vRttiHdapIti gamyate, tathA na ca kenacidupAyena sUkSmayA'pi bhajhyA 'gRhiyoga' gRhisaMyandhaM tahAlagrahaNAdirUpaM // 23 // va gRhivyApAraM vA-prArambharUpaM 'samAcaret kuryAnaiveti sUtrArthaH // 21 // kiM ca-NiTThANa'ti sUtraM, 'niSThAna sarvaguNopetaM saMbhRtamannaM rasaM niyUTametadviparItaM kadazanam , etadAzrityAya bhadrakaM dvitIyaM pApakamiti vA, pRSTo| vApi pareNa kIdRg labdhamiti apRSTo cA khayameva lAbhAlAbhaM niSThAnAdena nirdizeda, adya sAdhu labdhamasAdhu vA zobhanamidamaparamazobhanaM veti sUtrArthaH // 22 // kiM ca-'na yati sUtraM, na ca bhojane gRhaH san vizipaSTavastulAbhAyezvarAdikuleSu mukhamaGgalikayA caret, apitu uJchaM bhAvato jJAtAjJAtamajalpana (granthAnam 5500) zIlo dharmalAbhamAtrAbhidhAyI caret , tatrApi 'aprAsuka' sacittaM sanmizrAdi kathaJcidgRhItamapi na bhuJjIta, tathA krItamIdezikAhataM prAsukamapi na bhuJjIta, etadvizodhyavizodhikoTyupalakSaNamiti sUtrArthaH // 23 // 'saMnihiMti sUtra, 'saMnidhi ca' prAnirUpitasvarUpAM na kuryAt 'aNumAtramapi' stokamapi 'saMyataH sAdhuH, tathA mudhAjIvIti pUrvavat, asaMbaddhaH padminIpatrodakavadgRhasthaiH, evaMbhUtaH san bhavet 'jaganizritaH' carAcaradasaMrakSaNapratibaddha iti sUtrArthaH // 24 // kiMca-lUhatti sUtraM, rUkSaiH-vallacaNakAdibhivRttirasyeti rukSavRttiH, susaMtuSTo yena vA tena vA saMtoSagAmI, alpeccho nyUnodaratayA''hAraparityAgI, subharaH syAt alpecchatvA- deva durbhikSAdAviti phalaM pratyekaM vA syAditi kriyAyogaH, rUkSavRttiH syAdityAdi / tathA 'AsuravaM kro 54- 5356 dIpa anukrama [367-378] 1---- 231 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~465~ Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||17-28|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||17-28|| dhabhAvaM na gacchet kacit khapakSAdau zrutvA 'jinazAsana' krodhavipAkapratipAdakaM vItarAgavacanaM / "jahA cauhiM ThANehiM jIcA AsurasAe kammaM pakareMti, taMjahA-kohasIlayAe pAhuDasIlayAe jahA ThANe jAva ja NaM mae esa purise aNNANI micchAdihI akosai haNai vA taM Na me esa kiMci avarajjhaitti, kiM tu mama eyANi veyaNijANi kammANi avarajjhaMtitti sammamahiyAsamANassa nijarA eva bhavissaiti sUtrArthaH // 25 // tathA 'kapaNa'tti sUtraM, karNasaukhyahetavaH karNasaukhyAH zabdA-veNuvINAdisaMbandhinasteSu 'prema' rAga 'na abhinivezayet' na kuryAdityarthaH, 'dAruNam' aniSTaM 'karkazaM' kaThinaM sparzamupanataM santaM kAyenAdhisahet na tatra dveSa kuryAditi, anenAvantayo rAgadveSanirAkaraNena sarvendriyaviSayeSu rAgadveSapratiSedho veditavya iti sUtrArthaH / // 26 // kiM ca-khuhaM pitti sUtraM, 'kSudhaM' bubhukSA 'pipAsA' tRpaM 'duzayyAM' viSamabhUmyAdirUpAM zItoSNaM pratItam 'arati' mohanIyodbhavAM 'bhayaM' vyAghAdisamutthamatisahedetatsarvameva 'avyathitA' adInamanAH san dehe duHkhaM mahAphalaM saMcintyeti vAkyazeSaH / tathA ca zarIre satyetahuHkhaM, zarIraM cAsAraM, samyagatisahyamAnaM ca mokSaphalamevedamiti suutraarthH|| 27 // kiMca-atya'ti sUtraM, 'astaM gata Aditye astaparvataM prApte ada-| 1 yathA pani sthAna vA mAsuravAya karma prakurvanti, sayathA-kocazIlatayA prAbhUtazIlatayA yathA sthAnAta yAvat yanmAmeSa puruSo'kSAnI bhidhyAradhi-18 rAkopati hanti mA tantra ge eSa kinidaparAbhyatIti, kintu mamaitAni vedanIyAni karmANi aparAdhyatIti samyagadhyAsInasya nirava bhaviSyatIti. dIpa anukrama [367-378] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~466~ Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA |29-40|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata AcArapraNidhyadhyayanam 2 uddezaH sUtrAMka 2-64 ||29 -40|| dazavaikA0rzanIbhUte vA 'purastAcAnugate' pratyUSasyanudita ityarthaH, AhArAtmakaM 'sarva' niravazeSamAhArajAtaM manasApi hAri-vRttiH4Ana prArthayet, kimaGga punarvAcA karmaNA veti sUtrArthaH // 28 // // 232 // atitiNe acavale, appabhAsI miAsaNe / havija uare daMte, thovaM laddhaM na khise||29|| na bAhiraM paribhave, attANaM na samukkase / sualAbhe na majijjA, jaccA tavassibuddhie // 30 // se jANamajANaM vA, kaTu AhammioM payaM / saMvare khippamappANaM, bIaM taM na samAyare // 31 // aNAyAraM parakkamma, neva gUhe na niNhave / suI sayA viyaDabhAve, asaMsate jiiMdie // 32 // amohaM vayaNaM kujA, Ayariassa mahappaNo / taM parigijjha vAyAe, kammuNA uvavAyae // 33 // adhuvaM jIviaM naccA, siddhimaggaM viaanniaa| viNiahija bhogesu, AuM parimiappaNo // 34 // balaM thAmaM ca pehAe, saddhAmAruggamappaNo / khitaM kAlaM ca vinAya, tahappANaM nijhuMjae // 35 // jarA jAva na pIDeI, vAhI jAva na vddii| jAviMdiA na hAyaMti, tAva dhamma samAyare 55555555 dIpa anukrama [379 // 232 // -390] 1naiSA vyAkhyAkRnmatA. Ecaton. M muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 467~ Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||29-40|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||29 -40|| // 36 // kohaM mANaM ca mAyaM ca, lobhaM ca pAvavaThThaNaM / vame cattAri dose u, icchaMto hiamappaNo // 37 // koho pIiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittANi nAsei, lobho sbvinnaasnno||38|| uvasameNa haNe kohaM, mANaM mahavayA jiNe / mAyaM cajavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // 39 // koho amANo a aNiggahIA, mAyA a lobho a pavaDhamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI pu Navbhavassa // 40 // divApyalabhamAna AhAre kimityAha-'atitiNe'tti sUtraM, atintiNo bhavet, atintiNo nAmAlAkAbhe'pi neSadyatkiJcanabhASI, tathA acapalo bhaveta, sarvatra sthira ityarthaH / tathA 'alpabhASI' kAraNe parimita vaktA, tathA 'mitAzano' mitabhoktA 'bha'dityevaMbhUto bhavet, tathA 'udare dAnto' yena vA tena vA vRttizIlaH, tathA 'stokaM labdhvA na khiMsayet deyaM dAtAraM vA na hIlayediti sUtrArthaH // 29 // madavajanAthemAha-'na bAhira ti sUtraM, na 'pAhyam Atmano'nyaM paribhavet, tathA AtmAnaM na samutkarSa-15 yet, sAmAnyenetthaMbhUto'hamiti, zrutalAbhAbhyAM na mAyeta, paNDito labdhimAnahamityevaM, tathA jAtyA-tApa dIpa anukrama [379 -390] Economin momyam muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 468~ Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||29-40|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||29 -40|| dazavakAvye na buddhyA vA, na mAdyateti vartate, jAtisaMpannastapasvI buddhimAnahamityevam , upalakSaNaM caitatkulabalarUpA- Toll AcAra hoNAm , kulasaMpanno'haM balasaMpanno'haM rUpasaMpanno'hamityevaM na mAyeteti sUtrArthaH // 30 // oghata AbhogAnA- prnnidhy||233|| bhogasevitArthamAha-'se'tti sUtraM, 'sa' sAdhuH 'jAnannajAnan vA' Abhogato'nAbhogatazcetyarthaH 'kRkhA'dhA- I dhyayanam rmika parda' kazcidrAgadveSAbhyAM mUlosaraguNavirAdhanAmiti bhAvaH 'saMvaret' 'kSipramAtmAnaM' bhAvato nivA 2 uddezaH locanAdinA prakAreNa, tathA dvitIyaM punastanna samAcaret , anubandhadoSAditi sUtrArthaH // 31 // etadevAhaaNAyAraMti sUtraM, 'anAcAraM sAvadhayogaM 'parAkramya Asevya gurusakAza Alocayan 'naiva gRhayet na nihuvIta' tatra gahanaM kiJcitkathanaM nilaya ekAntApalApaH, kiMviziSTaH sannityAha-zuciH' akaluSitamatiH sadA 'vikaTabhAvaH' prakaTabhAvaH 'asaMsaktaH' aprativaddhaH kvacit 'jitendriyoM jitendriyapramAdaH saniti sUtrArthaH // 32 // tathA 'amohaMti sUtraM, 'amogham' abandhyaM 'vacanam idaM kurvityAdirUpaM 'kuryA'diti &aa evamityabhyupagamena, keSAmityAha-AcAryANAM mahAtmanAM zrutAdibhirguNaiH, tatparigRhya vAcA evamityabhyu pagamena 'karmaNopapAdayet' kriyayA saMpAdayediti sUtrArthaH // 33 // tathA 'adhuvaMti sUtraM, 'adhuvam' anityaM maraNAzaGki jIvitaM sarvabhAvanibandhanaM jJAtvA / tathA 'siddhimArga' samyagadarzanajJAnacAritralakSaNaM vijJAya vinivarteta bhogebhyo bandhaikahetubhyaH, tathA dhruvamapyAyuH parimitaM saMvatsarazatAdimAnena vijJAyAtmano vini-| varteta bhogebhya iti sUtrArthaH // 34 // upadezAdhikAre prakrAntameva samarthayannAha-'jara'tti sUtraM, 'jarA' cayohA dIpa anukrama [379 -390] muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~469~ Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||29-40|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) -- prata --X sUtrAMka ||29 -40|| nilakSaNA yAvanna pIDayati 'vyAdhiH kriyAsAmarthyazatruryAvanna varddhate yAvad 'indriyANi' kriyAsAmopakArINi obAdIni na hIyante tAvadatrAntare prastAva itikRtvA dharma samAcarecAritradharmamiti sUtrArthaH // 35 // // 36 // tadupAyamAha-koha' gAhA, krodhaM mAnaM ca mAyAM ca lobhaM ca pApavardhanaM, sarva ete pApahetava iti pApavarddhanavyapadezaH, yatazcaivamato vamecaturo 'doSAn' etAneva krodhAdIna hitamicchannAtmanaH, etadvamane hi [4 sarvasaMpaditi mntraarthH|| 37 // avamane lihaloka evApAyamAha-koha'si sUtraM, krodhaH prItiM praNAzayati.13|| krodhAndhavacanatastaducchedadarzanAt, mAno vinayanAzanaH, avalepena mUrkhatayA tadakaraNopalabdheH, mAyA mivANi nAzayati, kauTilyavatastatyAgadarzanAt, lobhaH sarvavinAzana, tattvatastrayANAmapi tadbhAvabhAvivAditi sUtrArthaH // 38 // yata evamataH-'uvasameNa tti sUtraM, 'upazamena' zAntirUpeNa hanyAt krodham , udayanirodhodayamApsAphalIkaraNena, evaM mAnaM mArdavena-anucchitatayA jayet udayanirodhAdinaiva, mAyAM ca phAja-16 bhAvena azaThatayA jayet udayanirodhAdinaiva, evaM lobhaM 'saMtoSataH niHspRhatvena jayet, udayanirodhodayaprAptAphalIkaraNeneti sUtrArthaH // 39 // krodhAdInAmeva paralokApAyamAha-kohotti sUtraM, krodhazca mAnazcA-81 nigRhItI-ucchRGkhalau,mAyA ca lobhazca 'vivardhamAnI ca' vRddhi gacchantI, 'catvAra' ete krodhAdayaH 'kRtsnAta saMpUrNAH 'kRSNA vA kliSTAH kaSAyAH siJcanti azubhabhAvajalena mUlAni tathAvidhakarmarUpANi 'punarbhavasyA punarjanmataroriti sUtrArthaH // 40 // dIpa anukrama [379 -390] Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 470~ Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-50|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) S dazakA. hAri-vRttiH AREERA- prata 649 AcArapraNidhyadhyayanam 2 uddeza: sUtrAMka // 234 // ||41 -50|| B rAyANiesu viNayaM pauMje, dhuvasIlayaM sayayaM na hAvaijA / kummuvva allINapalINagutto, parakkamijjA tavasaMjamaMmi // 41 // niI ca na bahu mannijjA, sappahAsaM vivjje| miho kahAhiM na rame, sajjhAyami rao sayA // 42 // jogaM ca samaNadhammami, juMje analaso dhuvaM / jutto a samaNadhammami, aTuM lahai aNuttaraM // 43 // ihalogapArattahiaM, jeNaM gacchai suggaiM / bahussuaM pajjuvAsijjA, pucchijjatthaviNicchayaM // 44 // hatthaM pAyaM ca kAyaM ca, paNihAya jiiMdie / allINagutto nisie, sagAse guruNo muNI // 45 // na pakkhao na purao, neva kiccANa pittro| na ya Uru samAsijjA, ciTThijA guruNaMtie // 46 // apucchio na bhAsijjA, bhAsamANassa aMtarA / piTTimaMsaM na khAijjA, mAyAmosaM vivajjae // 47 // appattiaM jeNa siA, Asu kuppija vA paro / savvaso taM na bhAsijA, bhAsaM ahiagAmiNi // 48 // diTuM miaM asaMdiddhaM, paDipunnaM viaM jiaM / ayaMpiramaNuvviggaM, bhAsa nisira attavaM dIpa anukrama [391-400] // 234 // Limelicatmi muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 471~ Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 41 -50|| dIpa anukrama [391 -400] prA0 40 "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||41-50 || niryukti: [ 308 ], bhASyaM [ 62...] Education in // 49 // AyArapannattidharaM, diTTivAyamahijjagaM / vAyavikkhaliaM naJcA, na taM uvahase muNI // 50 // yataevamataH kaSAyanigrahArthamidaM kuryAdityAha - 'rAyaNie'tti, 'ratnAdhikeSu' ciradIkSitAdiSu 'vinayam' abhyutthAnAdirUpaM prayuJjIta, tathA 'dhruvazIlatAm' aSTAdazazIlAGgasahasrapAlana rUpAM 'satatam' anavarataM yathAzaktyA (kti) na hApayet, tathA 'kUrma iva' kacchapa ivAlInapralInaguptaH aGgopAGgAni samyaka saMyamyetyarthaH, 'parAkrameta' pravartteta 'tapaH saMyame' tapaHpradhAne saMyama iti sUtrArthaH // 41 // kiMca- 'nihaM canti sUtraM, 'nidrAM dhana bahu manyeta' na prakAmazAyI syAt / 'saprahAsaM ca' atIvahAsarUpaM vivarjayet, 'mithaHkathAsu' rAhasthikISu naM rameta, 'khAdhyAye' vAMcanAdI rataH sadA, evaMbhUto bhavediti sUtrArthaH // 42 // tathA-'jogaM canti sUtraM, 'yogaM ca' trividhaM manovAkkAyavyApAraM 'zramaNa meM kSAntyAdilakSaNe yuJjIta 'analasaH' utsAhavAn, 'bhuvaM' kAlAcaucityena nityaM saMpUrNa sarvatra pradhAnopasarjana bhAvena vA anuprekSAkAle manoyogamadhyayanakAle vAgyogaM pratyupekSaNAkAle kAyayogamiti / phalamAha-'yukta' evaM vyAvRtaH zramaNadharme dazavidhe'rthaM 'labhate' prApnotyanuttaraM bhAvArtha jJAnAdirUpamiti sUtrArthaH // 43 // etadevAha - 'iha loga 'si sUtraM, 'ihalokaparatrAhitam' iddAkuzalapravRttiduHkhanirodhena paranna kuzalAnubandhata ubhayalokahitamityarthaH, 'yena' arthena jJAnAdinA Far Pre & Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 472~ wyg Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [8], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||41-50|| niyukti: [308], bhASyaM [62...] (42) prata dazakA0 hAri-vRttiH // 235 // sUtrAMka -50|| karaNabhUtena gacchati sugati, pAramparyeNa siddhimityarthaH, upadezAdhikAra uktavyatikarasAdhanopAyamAha- 8AcAra'bahuzrutam' AgamavRddhaM 'paryupAsIta' seveta, sevamAnazca pRcched 'arthavinizcayam' apAyarakSaka kalyANAvaha praNidhya. vArthAvitathabhAvamiti suutraarthH||44|| paryupAsInazca 'hatdhati sUtraM, hastaM pAdaM ca kAyaM ca 'praNidhAyeti dhyayanam saMyamya jitendriyo nibhRto bhUtvA AlInagupto niSIdet, ISallIna upayukta ityarthaH, sakAze gurormuniritika |2 uddeza sUtrArthaH / / 45 // kiM ca-na pakkhao'tti sUtraM, na pakSata:-pArvataHna puratA-agrataH naiva 'kRlyAnAm' AcAyoMNAM 'pRSThato'mArgato niSIdediti vartate, ythaasNkhymvinyvndmaanaantraayaadrshnaadidossprsnggaat| na ca'UrUM samA-2 zritya' UrorupayUlaM kRtvA tiSThedgurvantike, avinayAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 46 // uktaH kAyapraNidhiH, | vAkapraNidhimAha-'apucchiotti sUtraM, apRSTo niSkAraNaM na bhASeta, bhASamANasya cAntareNa na bhASeta, nedamitthaM kiM tavamiti, tathA 'pRSThimAMsa' parokSadoSakIrtanarUpaM 'na khAdet na bhASeta, 'mAyAmUSAM mAyApradhAnAM mRSAvAcaM vivarjayediti suutraarthH||47|| kiMca-appattiti sUtraM, 'aprItiryena syAditi prAkRtazailyA yeneti-yayA bhASayA bhASitayA aprItirityaprItimAtraM bhavet tathA 'Azu' zIghra 'kupyevA paroMda roSakArya darzayet 'sarvazaH' sarvAvasthAsu 'tAm itthaMbhUtAM na bhASeta bhASAm 'ahitagAminIm' ubhayaloka-1 viruddhAmiti sUtrArthaH // 48 // bhASaNopAyamAha-diti sUtra, 'dRSTAM dRSTArthaviSayAM 'mitAM kharUpaprayojanAbhyAm 'asaMdigdho' nizivitA pratipUrNI kharAdibhiH 'vyaktAm' alallA 'jitA' paricitAm 'aja-I dIpa anukrama [391-400] JamElecaton.in muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 473~ Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 41 -50|| dIpa anukrama [391 -400] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15... ] / gAthA ||41-50 || niryuktiH [ 308 ], bhASyaM [ 62...] Ja Edocapan in lpanazIlA nocairlagnavilagnAm 'anudvigna' nodvegakAriNImevaMbhUtAM bhASAM 'nisRjed' brUyAd 'AtmavAn' sacetana iti sUtrArthaH // 49 // prastutopadezAdhikAra evedamAha - 'AdhAra'ti sUtraM, 'AcAraprajJaptidhara' mityAcAragharaH strIliGgAdIni jAnAti prajJaptidharastAnyeva savizeSANItyevaMbhUtam / tathA dRSTivAdamadhIyAnaM prakRtipratyayalopAgamavarNavikArakAlakArakAdivedinaM 'vAgaviskhalitaM jJAtvA' vividham-anekaiH prakArairliGgabhedAdibhiH skhalitaM vijJAya na 'tam' AcArAdidharamupahasenmuniH, aho nu khalvAcArAdivarasya vAci kauzalamityevam, iha ca dRSTibAdamadhIyAnamityuktamata idaM gamyate nAdhItadRSTivAda, tasya jJAnApramAdAtizayataH skhalanAsaMbhavAd, yadyevaMbhUtasyApi skhalitaM saMbhavati na cainamupahasedityupadezaH, tato'nyasya sutarAM saMbhavati, nAsau hasitavya iti sUtrArthaH // 50 // nakkhattaM sumiNaM jogaM, nimittaM maMtabhesajaM / gihiNo taM na Aikkhe, bhUAhigaraNaM payaM // 51 // annaTTaM pagaDaM layaNaM, bhaijja sayaNAsaNaM / uccArabhUmisaMpannaM itthIpasuvivaji // 52 // vivittA a bhave sijjA, nArINaM na lave kahaM / gihisaMthavaM na kujjA, kujA sAhUhiM saMthavaM // 53 // jahA kukkuDapoassa, nicaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa, itthIviggahao bhayaM // 54 // cittabhittiM na nijjhAe, nAriM vA suala For P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri -viracitA vRttiH ~474~ Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||51-60|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||51-60|| dazabaikA kiaM / bhakkharaMpiva dahaNaM, didriM paDisamAhare // 55 // hatthapAyapalicchinnaM, kaNNa- 8 AcArahAri-vRttiH / nAsavigappi / avi vAsasayaM nAriM, baMbhayArI vivajae // 56 // vibhUsA isthisaM praNidhya dhyayanam // 23 // saggo, paNIaM rasabhoaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 57 // aMga 2 raddeza: paJcaMgasaMThANaM, caaruddviapehiaN| itthINaM taM na nijjhAe, kAmarAgavivaDaNaM // 58 // visaesu maNunnesu, pemaM nAbhinivesae / aNiJcaM tesiM vinAya, pariNAmaM puggalANa u|| 59 // poggalANaM parINAma, tesiM naccA jahA thaa| viNIataNho vihare, sI IbhUeNa appaNA // 6 // kiMca-nakSataMti sUtra, gRhiNA pRSTaH sannakSatram-azvinyAdi 'kha' zubhAzubhaphalamamubhUtAdi 'yoga' vazIkaraNAdi nimittam' atItAdi 'malaM' vRzcikamantrAdi 'bheSajam atIsArAghauSadhaM 'gRhiNAm asaMyatAnAM tadU nAcakSIta, kiMviziSTamityAha-'bhUtAdhikaraNaM pada miti bhUtAni-ekendriyAdIni saMghahanAdinAdhikriyante'sminniti, tatazca tadprItiparihArArthamitthaM brUyAd-anadhikAro'tra tapakhinAmiti suutraarthH||51|| kiMca-'anna8'ti sUtra, 'anyArtha prakRtaM na sAdhunimittameva nirtitaM 'layana' sthAnaM vasatirUpaM 'bhjet| dIpa anukrama [401-410] 2 Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 475~ Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 51 -60|| dIpa anukrama [401 -410] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||51-60 || niryukti: [ 308 ], bhASyaM [ 62...] Ja Education in seveta, tathA 'zayanAsana' mityanyArtha prakRtaM saMstArakapIThakAdi sevetetyarthaH etadeva vizeSyate - 'uccArabhUmisaMpannam uccAraprasravaNAdibhUmiyuktaM, tadrahite'sakRtadarthaM nirgamanAdidoSAt, tathA 'strIpazuvivarjita'mityekagrahaNe tajjAtIyagrahaNAt strIpazupaNDakavivarjitaM khyAdyAlokanAdirahitamiti sUtrArthaH / / 52 / / taditthaMbhUtaM layanaM sevamAnasya dharmakathAvidhimAha - vivittA ya'tti sUtraM, 'viviktA ca' tadanyasAdhubhI rahitA ca, caza dAttathAvidhabhujaGgamAyaikapuruSayuktA ca bhavecchayyA vasatiryadi tato 'nArINAM strINAM na kathayetkathAM, zaGkAdidoSaprasaGgAt, aucityaM vijJAya puruSANAM tu kathayet, aviviktAyAM nArINAmapIti, tathA 'gRhisaMstarva' gRhiparicayaM na kuryAt tatsnehAdidoSasaMbhavAt / kuryAtsAdhubhiH saha 'saMstarva' paricayaM, kalyANamitra yogena kuzalapakSavRddhibhAvata iti sUtrArthaH // 53 // kathaJcidahisaMstava bhAve'pi strIsaMstavo na kartavya evetyatra kAraNamAha-'jaha'tti sUtraM yathA 'kukkuTapotasya' kukkuTacellakasya 'nityaM' sarvakAlaM 'kulalato' mArjArAt bhayam, evameva 'brahmacAriNaH' sAdhoH 'strIvigrahAt' strIzarIrAdbhayam / vigrahagrahaNaM mRtavigrahAdapi bhayakhyApanArthamiti sUtrArthaH // 54 // yatazcaivamataH - 'citta'tti sUtraM, 'cittabhitti' citragatAM striyaM 'na nirIkSeta' na pa zyet nArI vA sacetanAmeva khalaGkRtAm upalakSaNametadalaGkRtAM ca na nirIkSeta kathaJciddarzanayoge'pi 'bhAskaramiva' Adityamiva dRSTvA dRSTi 'pratisamAhared' drAgeva nivartayediti sUtrArthaH // 55 // kiM bahunA ?'hatya'tti sUtraM, 'hastapAdapraticchinnA miti praticchinnahastapAdAM 'karNanAsAvikRttA' miti vikRttakarNanA Far P&Personal Use Chily muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra -[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~476~ wyg Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||51-60|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||51 -60|| dazavaikA sAmapi varSazatikA nArIm, evaMvidhAmapi kimaGga punastaruNI?, tAM tu sutarAmeva, 'brahmacArI' cAritradhanoda AcArahAri-vRttiH mahAdhana iva taskarAn vivarjayediti sUtrArthaH // 56 // apica-'vibhUsa'tti sUtraM, 'vibhUSA' vastrAdirADhA 'strIsaM- praNidhya 4 sargaH' yena kenacitprakAreNa khIsaMbandhaH 'praNItarasabhojana' galaneharasAbhyavahAraH, etatsarvameya vibhUSAdi| dhyayanam // 237 // narasya 'AtmagaveSiNa' AtmahitAnveSaNaparasya 'viSaM tAlapuTaM yathA' tAlamAtravyApattikaraviSakalpamahita- 2 uddeza: miti sUtrArthaH // 57 // 'aMga'tti sUtraM, 'aGgapratyaGgasaMsthAna'miti aGgAni-ziraprabhRtIni pratyaGgAni-naya-| nAdIni eteSAM saMsthAna-vinyAsavizeSa, tathA cAru-zobhanaM 'lapitapekSitaM' lapitaMjalpittaM prekSita-nirI-18 AIkSitaM strINAM saMbandhi, tadaGgapratyaGgasaMsthAnAdi 'na nirIkSeta na pazyet, kimityata Aha-kAmarAgavivarddhanamiti, etaddhi nirIkSyamANaM mohadoSAt maithunAbhilASaM varddhayati, ata evAsya prAk strINAM nirIkSaNapratiSedhAgatArthatAyAmapi prAdhAnyakhyApanArthoM bhedenopanyAsa iti suutraarthH||58|| kiMca-'visaesutti sUtraM, 'viSayeSu' zabdAdiSu 'manojJeSu' indriyAnukUleSu 'prema' rAgaM 'nAbhinivezayet' na kuryAt, evamamanojJeSu dve Sam, Aha-uktamevedaM prAka 'kaNNasokkhehI tyAdau kimarthaM punarupanyAsa iti?, ucyate, kAraNavizeSAbhidhAdUnena vizeSopalambhArthamiti, Aha ca-'anityameva pariNAmAnityatayA 'teSAM pudgalAnAM, tuzabdAcchandAdi-| viSayasaMbandhinAmiti yogaH, 'vijJAya' avetya jinavacanAnusAreNa, kimityAha-'pariNAma' paryAyAntarApa-11 ttilakSaNaM, te hi manojJA api santo viSayAH kSaNAdamanojJatayA pariNamanti amanojJA api manojJatayA| dIpa anukrama [401-410] // 237 // Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 477~ Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [4], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||61-64|| niyukti : [308], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||61 -64|| iti tuccha rAgadveSayonimitsamiti sUtrArthaH // 59 // etadeva spaSTayannAha-poggalANa'ti sUtraM, 'pudgalAnAM | zabdAdiviSayAntargatAnAM pariNAmam' uktalakSaNaM teSAM jJAtvA' vijJAya yathA manojJetararUpatayA bhavanti tathA jJAtvA 'vinItatRSNa' apetAbhilASA zabdAdiSu viharet 'zItIbhUtena' krodhAdyanyupagamAtmazAntenAsmaneti sUtrArthaH / / 60 // jAi saddhAi nikkhaMto, pariAyaTTANamuttamaM / tameva aNupAlijA, guNe AyariasaMmae / 61 // tavaM cimaM saMjamajogayaM ca, sajjhAyajogaM ca sayA ahiTTae / sure va seNAi samattamAuhe, alamappaNo hoi alaM paresiM // 62 // sajjhAyasajjhANarayassa tAiNo, apAvabhAvassa tave rayassa / visujjhaI jaMsi malaM purekaDaM, samIriaM ruppamalaM va joiNA // 13 // se tArise dukkhasahe jiiMdie, sueNa jutte amame akiMcaNe / virAyaI kammaghaNami avagae, kasiNabbhapuDAvagame va caMdimi // 64 // tti bemi // AyArapaNihI NAma ajjhayaNaM samattaM 8 // kiMca-'jAiti sUtraM, yayA 'zraddhayA' pradhAnaguNakhIkaraNarUpayA niSkrAnto'viratijambAlAt 'paryAya dIpa anukrama [411-414] CAXXX muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 478~ Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 61 -64|| dIpa anukrama [411 -414] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||61-64 || niryukti: [ 308 ], bhASyaM [ 62...] dazavaikA0 hAri-vRttiH / / 238 / / Education | sthAnaM' pravrajyArUpam 'uttamaM pradhAnaM prApta ityarthaH, tAmeva zraddhAmapratipatitatathA pravarddhamAnAmanupAlayedyatnena, ka ityAha-'guNeSu' mUlaguNAdilakSaNeSu, 'AcAryasaMmateSu' tIrthakarAdivamateSu, anye tu zraddhAvizeSaNametaditi vyAcakSate, tAmeva zraddhAmanupAlayedguNeSu, kiMbhUtAm ? - AcAryasaMmatAM, na tu svAgrahakalaGkitAmiti sUtrArthaH // 61 // AcArapraNidhiphalamAha - 'tavaM citi sUtraM tapazcedam- anazanAdirUpaM sAdhulokapratItaM 'saMyamayogaM ca' pRthivyAdiviSayaM saMyamavyApAraM ca 'svAdhyAyayogaM ca' vAcanAdivyApAraM 'sadA' sarvakAlam 'adhiSThAtA' tapaHprabhRtInAM kartetyarthaH iha ca tapo'bhidhAnAttagrahaNe'pi khAdhyAyayogasya prAdhAnyakhyApanArtha bhedenAbhidhAnamiti / 'sa' evaMbhUtaH 'zUra iva' vikrAntabhaTa iva 'senayA' 'caturaGgarUpayA indriyakaSAyAdirUkRpayA niruddhaH san 'samAptAyudhaH' saMpUrNatapaHprabhRtikhagAdyAyudhaH 'alam' atyarthamAtmano bhavati saMrakSaNAya alaM ca pareSAM nirAkaraNAyeti sUtrArthaH // 62 // etadeva spaSTayannAha - 'sajjhAya'tti sUtraM, svAdhyAya eva saddhyAnaM svAddhyAya saddhyAnaM tatra ratasya-saktasya 'trAtuH' khaparobhayatrANazIlasya 'apApabhAvasya' labdhyAyapekSArahitatathA zuddhacittasya 'tapasi' anazanAdau yathAzakti ratasya 'vizuddhayate' apaiti yad 'asya' sAdhoH 'malaM' karmamalaM 'purAkRtaM' janmAntaropAttaM dRSTAntamAha-'samIritaM' preritaM rUpayamalamiva 'jyotiSA' agnineti sUtrArthaH // 63 // tataH - 'se tArise'tti sUtraM, 'sa tAdRzaH' anantaroditaguNayuktaH sAdhuH 'duHkhasahaH' parISahajetA 'jitendriyaH' parAjitazrotrendriyAdi: 'zrutena yukto' vidyAvAnityarthaH 'amamaH' sarvatra mamatvarahitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42] mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~479~ 8 AcArapraNidhyadhyayanam 2 uddezaH // 238 // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 61 -64|| dIpa anukrama [411 -414] Education in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + | bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [8], uddezaka [ - ], mUlaM [ 15... ] / gAthA ||61-64 || niryuktiH [ 308 ], bhASyaM [ 62...] 'akiJcano' dravyabhAvakiJcanarahitaH 'virAjate' zobhate, 'karmaghane' jJAnAvaraNIyAdikarmameghe apagate sati, nidarzanamAha - 'kutlAbhrapuTApagama iva candramA iti' yathA kRtsne kRSNe vA abhrapuDhe apagate sati candro virAjate zaradi tadvadasAvapetakarmaghanaH samAsAditakevalAloko virAjata iti sUtrArthaH // 64 // bravImIti pUrvavat, ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadeva / vyAkhyAtamAcArapraNidhyadhyayanam // 8 // iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikagRhadvRttAvaSTamAdhyayanam saMpUrNam // 8 // For P&Personal City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH atra aSTamaM adhyayanaM parisamAptaM ~ 480~ Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti: [309], bhASyaM [62...] (42) * prata sutrAMka ||64..|| dazavaikA atha navamaM vinayasamAdhinAmAdhyayanaM prArabhyate // 9vinayahAri-vRttiH samAdhyaadhunA vinayasamAdhyAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane niravayaM vaca AcAre pra dhyayanam // 239 // /Nihitasya bhavatIti tatra yatnavatA bhavitavyamityetaduktam, iha tvAcArapraNihito yathocitavinayasaMpanna eva / vinayabhavatItyetaducyate, uktaM ca-"AyArapaNihANaMmi, se samma baddaI buhe / NANAdINa viNIe je, mokkhaTThAdA bhedAH nibigicchae // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyA- 2 uddezaH vannAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca vinayasamAdhiriti dvipadaM nAma, tanikSepAyAha viNayassa samAhIe nikkhevo hoi dohavi cauko / davvaviNayaMmi tiNiso suvaNNamicevamAINi // 309 // PI vyAkhyA-'vinayasya' prasiddhatatvasya 'samAghezca prasiddhatatvasyaiva nikSepo-gyAso bhavati dvayorapi catuSko nAmAdibhedAt, tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyavinayamAha-dravyavinaye jJazarIrabhavyazarIrabyatirikta 'tinizoM' vRkSavizeSa udAharaNaM, sa rathAGgAdiSu yatra yatra yathA yathA vinIyate tatra tatra tathA tathA pariNa-1 mati, yogyatvAditi / tathA suvarNamityAdIni kaTakakuNDalAdiprakAreNa vinayanAdU dravyANi drvyvinyH| AdizabdAttattadyogyarUpyAdiparigraha iti gAdhArthaH // sAmprataM bhAvavinayamAha AcArapraNidhAne sa sampavartate cuH / jJAnAdiSu vinIto yo mokSArbha nivicikitsakaH // 1 // dIpa anukrama [414..] // 239 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: adhyayanaM -9- "vinayasamAdhi" Arabhyate ~481~ Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 64.. // dIpa anukrama [ 414..] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [-] mUlaM [ 15...] / gAthA ||64...|| niryuktiH [ 310-313], bhASyaM [62...] Education in logovayAraciNao atthanimittaM ca kAmaDaM ca / bhavaviNaya mukkhaviNao viNao khalu paMcahA hoi // 310 // ammuDANaM aMjali AsaNadANaM atihipUA ya / logovayAraviNao devayapUA va vihaveNaM / / 311 / / avabhAsavitichaMdAnuvantaNaM desakAladANaM ca / abhuTTA aMjaliAsaNadANaM ca atthakae / 312 / / emeva kAmaviNao bhae a neavvamANupubbIe mokzaMsi'vi paMcaviho parUvaNA tassimA hoi / / 313 / / vyAkhyA - lokopacAravinayo lokapratipattiphalaH 'arthanimittaM ca' arthaprAtyarthaM ca 'kAmahetuva' kAmanimitazca tathA 'bhayavinayo' bhayanimitto 'mokSavinayoM' mokSanimittaH, evamupAdhibhedAdvinayaH khalu 'paJcadhA' paJcaprakAro bhavatIti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthAbhidhitsayA tu lokopacAra vinayamAha - 'abhyutthAnaM' taducitasyAgatasyAbhimukhamutthAnam 'aJjaliH' vijJApanAdau, AsanadAnaM ca gRhAgatasya prAyeNa aticipUjA cAhArAdidAnena 'eca' itthaMbhUto lokopacAravinayaH, devatApUjA ca yathAbhakti balyAgrupacArarUpA 'vibhaveneti yathAvibhavaM vibhavociteti gAthArthaH / ukto lokopacAravinayaH, arthavinayamAha - 'abhyAsavRttiH narendrAdInAM samIpAvasthAnaM 'chando'nuvartanam' abhiprAyArAdhanaM 'dezakAladAnaM ca kaTakAdI viziSTanRpateH prastAvadAnaM, tathA'bhyutthAnamaJjalirAsanadAnaM ca narendrAdInAmeva kurvanti 'arthakRte' arthArthamiti gAthArthaH // ukto'rthavinayaH, kAmAdivinayamAha - 'evamevaM yathA'rthavinaya ukto'bhyAsavRttyAdiH tathA kAmavinayaH 'bhaye ceti bhayavinayazca 'jJAtavyo' vijJeyaH 'AnupUrvyA' paripAThyA, tathAhi -kAmino For P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri -viracitA vRttiH atha "bhAvavinaya" prakAzyate ~ 482~ way.g Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka -], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti: [310-313], bhASyaM [62...] (42) 94- - dazavaikA0 hAri-vRttiH // 24 // dhyayanam prata sutrAMka ||64..|| vinaya: bhedAH vezyAdInAM kAmArthamevAbhyAsavRttyAdi yathAkrama sarva kurvanti preSyAzca bhayena svAminAmiti, khaktI kAmabha-II vinayayavinayau, mokSavinayamAha-'mokSe'pi' mokSaviSayo vinayaH 'paJcavidhA' paJcaprakAraH 'prarUpaNA' nirUpaNA samAdhyatasyaiSA bhavati vakSyamANeti gAthArthaH // dasaNanANacarite tave a taha ovayArie cevaM / eso a mokkhaviNao paMcaviho hoi nAyathyo // 314 // davyANa savvabhAvA ubaihA je jahA jiNavarehiM / te vaha saddahai naro IsaNaviNao havai tamhA / / 315 // nANaM sikkhai nANaM guNei nANeNa kuNai kiccAI / nAgI navaM na baMdhai nANaviNIo havai tamhA / / 316 // 2 uddezaH aTThavihaM kammacarya jamhA rittaM karei jayamANo / navamannaM ca na baMdhai carittaviNao havai tamhA // 31 // avaNei taveNa tama uvaNei a saggamokkhamappANaM / tabaviNayanicchayamaI tavoviNIo havai tamhA / / 318 // aha ovayArio puNa duviho viNo samAsao hoi / paDirUvajogajuMjaNa taha ya aNAsAyaNAviNao // 319 / / paDirUvo khalu viNo kAibhajoe ya bAi mANasio / aTTha caubviha duviho parUvaNA tassimA hoi / / 320 // abbhuTThANaM aMjali AsaNavANaM abhigAha kiI a / sussUsaNamaNugacchaNa saMsAraNa kAya aDhaviho / / 321 // hiamiaapharusavAI aNuvIIbhAsi vAio viNao / akusalacittaniroho kusalamaNaudIraNA ceva / / 322 // vyAkhyA-darzanajJAnacAritreSu' darzanajJAnacAritraviSayaH 'tapasi ca' tapoviSayazca tathA 'aupacArikazcaiva // 240 // pratirUpayogavyApArazcaiva, eSa tu mokSavinayo-mokSanimittaH paJcavidho bhavati jJAtavya iti gaathaasmaasaarthH|| dIpa anukrama [414..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: mokSavinayasya paMca prakArA: savyAkhyA prakAzyate ~483~ Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRttiH ) adhyayanaM [1], uddezaka -], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti: [314-322], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||64..|| vyAsArthe darzanavinayamAha-'dravyANAM dharmAstikAyAdInAM 'sarvabhAvAH' sarvaparyAyA: 'upadiSTAH kathitA 'ye' aguruladhyAdayo 'yA' yena prakAraNa jinavaraiH' tIrthakaraiH 'tAn bhAvAn 'tathA' tena prakAreNa zraddhase | nara, pradhAnanya karma vinayati yasmAdarzanavinayo bhavati tasmAda, darzanAdvinayo darzanavinaya iti gAthArtha jJAnavinayamAha-'jJAnaM zikSati' apUrva jJAnamAdatte, 'jJAnaM guNayati' gRhItaM satpratyAvartapati, jJAnena karoti kRtyAni' saMyamakRtyAni, evaM jJAnI navaM karma na banAti prAktanaM ca vinayati yasmAt 'jJAnavinItoM jJAnenApanItakarmA bhavati tasmAditi gaathaarthH|| cAritravinayamAha-'aSTavidham' aSTaprakAraM 'karmacaya' karmasaMghAtaM prAgavaddhaM yasmAd 'riktaM karoti' tucchatApAdanenApanayati 'yatamAnaH' kriyAyAM yatnapara tathA navamanyaM ca karmacayaM na banAti yasmAt 'cAritravinaya' iti cAritrAdvinayazcAritravinayaH cAritreNa vinItakarmA bhavati tasmAditi gAthArthaH // tapovinayamAha-apanayati tapasA tamaH' ajJAnam upanayati ca kharga mokSam 'AtmAnaM jIvaM tapovinayanizcayamatiH, yasmAdevaMvidhastapovinIto bhavati tasmAditi gaathaarthH|| upacAravinayamAha-adhaupacArikaH punardvividho vinayaH samAsato bhavati, dvaividhymevaah-prtiruupyogyojnN| tathA'nAzAtanAvinaya iti gaathaasmaasaarthH|| vyAsArthamAha-pratirUpa' ucitaH khalu vinayastrividhaH, DAkApayoge ca vAci mAnasa' kAyiko vAciko mAnasazca, aSTacaturvidhadvividhA, kAyiko'STavidhaH vAcika-1X caturvidhaH mAnaso dvividhH| prarUpaNA tasya kAyikASTavidhAderiyaM bhavati vakSyamANalakSaNeti gaathaarthH|| dIpa anukrama [414..] 68BS davA041 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~484~ Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka -], mUlaM [15...] / gAthA ||64...|| niyukti: [314-322], bhASyaM [62...] (42) dazabaikA hAri-vRttiH -42 // 24 // prata sutrAMka ||64..|| 5 %-45- 4 kAyikamAha-abhyutthAnamarhasya, aJjali: praznAdau, AsanadAnaM pIThakAgupanayanam , abhigraho guruniyogakara 9vinayaNAbhisaMdhiH, kRtizceti kRtikarma vandanamityarthaH, 'zuzrUSaNaM vidhivadadUrAsannatayA sevanaM, 'anugmnm| samAdhyaAgacchataH pratyudgamanaM, 'saMsAdhanaM ca' gacchato'nubrajanaM cASTavidhaH kAyavinaya iti gAthArthaH // vAgAdivi- dhyayanam nayamAha-hitamitAparuSavA'giti hitavAka-hitaM vakti pariNAmasundaraM, mitavAga-mitaM stokairakSaraiH, apa-1K 1uhaMzaH ruSavAgaparuSam-aniSTharaM, tathA 'anuvicintyabhASI' khAlocitavakteti vAciko vinayaH / tathA akuzalamanonirodha: ArtadhyAnAdipratiSedhena, kuzalamanaudIraNaM caiva dharmadhyAnAdipravRttyeti mAnasa iti gAthArthaH // Aha-kimarthamayaM pratirUpavinayaH ?, kasya caiSa iti?, ucyate paDirUko khalu viNo parANuattimaio muavvo / appaDhirUvo viNao nAyavyo kevalINaM tu / / 323 // eso bhe parikahibho viNao paDirUvalakSaNo tiviho / bAvannavihibihANaM ti aNAsAyaNAviNayaM // 324 / / titthagarasiddhakulagaNasaMghakiyAthammanANanANINaM / AyaribhayeraojjhAgaNINaM terasa payANi // 325 // aNasAyaNA va bhattI bahumANo tahaya bannasaMjalaNA / titvagarAI terasa caugguNA hoti bAvannA // 326 // vyAkhyA-'pratirUpaH' ucitaH khalu vinayaH 'parAnuvRzyAtmakaH' tattadbastvapekSayA prAya AtmavyatiriktapradhAnAnuvRzyAtmako mantavyaH / ayaM ca bAhulyena chadmasthAnAM / tathA apratirUpo vinaya' aparAnuvRttyAtmakA, sa // 241 // ca jJAtavyaH kevalinAmeva, teSAM tenaiva prakAreNa karmavinayanAt, teSAmapIvaraH pratirUpo'jJAtakevalabhAvAnAM - -- dIpa anukrama [414..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~485~ Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 64.. // dIpa anukrama [414..] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [-], mUlaM [ 15...] / gAthA ||64...|| niryukti: [ 323-326], bhASyaM [62...] La Edocanon | bhavatyeveti gAthArthaH // upasaMharannAha - 'eSaH' anantarodito 'meM' bhavatAM parikathito vinayaH pratirUpalakSaNaH 'trividhaH' kAyikAdi: 'dvipaJcAzadvidhividhAnam' etAvatmabhedamityarthaH 'bruvate' abhidadhati tIrthakarA 'anAzAtanAvinayaM vakSyamANamiti gAthArthaH // etadevAha - tIrthakara siddhakulagaNasaGghakriyAdharmajJAnajJAninAM tathA AcAryasthaviropAdhyAyagaNinAM saMbandhIni trayodaza padAni atra tIrthakarasiddhau prasiddhI, kulaM nAgendrakulAdi, gaNaH koTikAdiH, saGghaH pratItaH kriyA'stivAdarUpA, dharmaH zrutadharmAdiH, jJAnaM matyAdi, jJAninastadvantaH, AcAryaH pratItaH, sthaviraH sIdatAM sthirIkaraNahetuH, upAdhyAyaH pratItaH, gaNAdhipatirgaNiriti gAthArthaH // etAni trayodaza padAni anAzAtanAdibhizcaturbhirguNitAni dvipaJcAzadbhavantItyAha- anAzAtanA ca tIrthakarAdInAM sarvathA ahIlanetyarthaH tathA bhaktisteSvevocitopacArarUpA, tathA bahumAnasteSvevAntarabhAvapratibandharUpaH, tathA ca varNasaMjvalanA-tIrthakarAdInAmeva sadbhUtaguNotkIrtanA / evamanena prakAreNa tIrthakarAdayastrayodaza caturguNA anAzAtanAdyupAdhibhedena bhavanti dvipaJcAzadbhedA iti gAthArthaH // ukto vinayaH, sAmprataM samAdhirucyate, tatrApi nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyAdisamAdhimAha-- dubvaM jeNa va dubveNa samAhI AhiaM ca jaM davvaM / bhAvasamAhi caDazviha daMsaNanANe tavacarite / / 327 // vyAkhyA- 'dravya miti dravyameva samAdhiH dravyasamAdhiH yathA mAtrakam avirodhi vA kSIraguDAdi tathA yena vA dravyeNopayuktena samAdhitriphalAdinA tad dravyasamAdhiriti / tathA AhitaM vA yadravyaM samatAM karoti Far P&Personality muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH samAdhe: dravyAdi bhedAH kathayate ~ 486~ Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||1|| niyukti: [327], bhASyaM [62...] (42) vinayasamAdhyadhyayanam |1 uddeza prata satrAka // 1 // dazavaikA tulAropitapalazatAdivatvasthAne tad dravyaM samAdhiriti / ukto dravyasamAdhiH, bhAvasamAdhimAha-bhAva- hAri-vRttiH samAdhiH prazastabhAvAvirodhalakSaNazcaturvidhaH, cAturvidhyamevAha-darzanajJAnatapazcAritreSu / etadviSayo darzanA-1 mAdInAM vyastAnAM samastAnAM vA sarvathA'virodha iti gAthArthaH // uktaH samAdhiH, tadabhidhAnAnnAmaniSpanno // 242 // nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavat tAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM, taccedama thaMbhA va kohA va mayappamAyA, gurussagAse viNayaM na sikkhe / so ceva u tassa abhUibhAvo, phalaM va kIassa vahAya hoi // 1 // 'thaMbhA 'ti, asya vyAkhyA-stambhAvA' mAnAdvA jAtyAdinimittAt 'krodhAdvA' akSAntilakSaNAt lA'mAyApramAdAditi mAyAto-nikRtirUpAyAH pramAdAda-nidrAdeH sakAzAt, kimityAha-'guroH sakAze' AcAryAdeH samIpe 'vinayam' AsevanAzikSAbhedabhinnaM 'na zikSate' nopAdatte, tatra stambhAtkathamahaM jAtyAdimAna jAtyAdihInasakAze zikSAmIti, evaM krodhAtvacidvitathakaraNacodito roSAdvA, mApAtaH zUlaM me kriyata ityAdivyAjena, pramAdAtmakrAntocitamanavabuddhyamAno nidrAdicyAsaGgena, stambhAdikramopanyAsazcetthamevAmISAM vinayavighnahetutAmAzritya prAdhAnyakhyApanArthaH / tadevaM stambhAdibhyo guroH sakAze vinayaM na zi dIpa anukrama [415] M // 242 Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 487~ Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||1|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata satrAka // 1 // kSate, anye tu paThanti-guroH sakAze 'vinaye na tiSThati' vinaye na vartate, vinayaM nAsevata ityarthaH / iha ca sa eva tu stambhAdivinayazikSAvighnahetu: tasya' jaDamateH 'abhUtibhAva' iti abhUterbhAvo'bhUtibhAvaH, asaMpadbhAva ityarthaH, kimityAha-vadhAya bhavati guNalakSaNabhAvaprANavinAzAya bhavati, dRSTAntamAha-phalamiva kIcakasya' kIcako-vaMzastasya yathA phalaM vadhAya bhavati, sati tasmiMstasya vinAzAt, tadvaditi suutraarthH||1|| je Avi maMditti guruM viittA, Dahare ime appasuatti naccA / hIlaMti micchaM paDivajamANA, karati AsAyaNa te gurUNaM // 2 // pagaIi maMdAvi bhavaMti ege, DaharAvi a je suabuddhovaveA / AyAramaMto guNasuTriappA, je hIliA sihiriva bhAsa kujA ||3||je Avi nAgaM DaharaMti naccA, AsAyae se ahiAya hoi| evAyarizrapi hu hIlayaMto, niacchaI jAipahaM khu mNdo||4|| AsIviso vAvi paraM suruTro, kiM jIvanAsAu paraM nu kujjA? / AyariapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho|| 5 // jo pAvagaM jaliamavakkamijjA, AsIvisaM vAvi hu kova dIpa anukrama [415] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 488~ Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||2-10|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) 9vinayasamAdhyadhyayanam 1uddeza: prata sUtrAMka ||2-10|| dasavaikA0 ijA / jo vA visaM khAyai jIviaTThI, esovamA''sAyaNayA gurUNaM // 6 // siA hAri-vRttiH hu se pAvaya no DahijjA, AsIviso vA kuvio na bhakkhe / siA visaM hAlahalaM // 24 // na mAre, na Avi mukkho guruhIlaNAe // 7 // jo pavvayaM sirasA bhittumicche, suttaM va sIhaM paDivohaijA / jo vA dae sattiagge pahAraM, esovamA''sAyaNayA gurUNaM ||8||siaa hu sIseNa giripi bhiMde, siA hu sIho kuvio na bhakkhe / siA na bhiMdija va sattiaggaM, na Avi mukkho guruhIlaNAe // 9 // AyariapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho| tamhA aNAbAhasuhAbhikaMkhI, guruppasA yAbhimuho ramijA // 10 // BI kiMca-je Avitti sUtraM, ye cApi kecana dravyasAdhavo'gambhIrAH, kimityAha-manda iti guruM vididitvA'kSayopazamavaicitryAttatrayuktyAlocanA'samarthaH satyajJAvikala iti svamAcArya jJAtvA / tathA kAraNA ntarasthApitamaprAptavayasaM 'Daharo'yam aprAptavayAH khalvayaM, tathA 'alpazruta' ityanadhItAgama iti vijJAya, 8 kimityAha-'hIlayanti' sUyayA'sUpayA vA khiMsayanti, sUyayA atiprajJastvaM vayovRddho bahuzruta iti, asU dIpa anukrama [416-424] // 243 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 489~ Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||2-10|| niyukti : [327...], bhASya [62...] (42) prata sUtrAMka ||2-10|| yayA tu mandaprajastvamityAyabhidadhati, 'mithyAtvaM pratipadyamAnA' iti guruna hIlanIya iti tatvamanyathAM'vagacchantaH kurvanti 'AzAtanA' laghutApAdanarUpA 'te' dravyasAdhavaH 'gurUNAm' AcAyoMNAM, tatsthApanAyA hai abahumAnena ekagurvAzAtanAyAM sarveSAmAzAtaneti bahuvacanam , athavA kurvanti 'AzAtA svasamyagdarza-10 nAdibhAvApahAsarUpAM te gurUNAM saMvandhinI, tannimittatvAditi sUtrArthaH // 2 // ato na kAryA hIlaneti, se Aha ca-pagaItti sUtraM, 'prakRtyA' khabhAvena karmavaicitryAt 'mamdA api sadbuddhirahitA api bhavanti / 'eke' kecana vayovRddhA api tathA 'DaharA api ca apariNatA api ca vayasA'nye'mandA bhavantIti vAkyazeSaH, kiMviziSTA ityAha-yeca 'zrutabujhyapapetA tathA satmajJAvantaH zrutena buddhibhAvena cA, bhAvinI vRtti-paTU mAzrityAlpazrutA iti, sarvathA 'AcAravantoM' jJAnAdyAcArasamanvitAH 'guNasusthitAtmAnoM guNeSu-saMgrahopagrahAdiSu suSTu-bhAvasAraM sthita AtmA yeSAM te tathAvidhA na hIlanIyAH, ye 'hIlitA' khisitAH 'zi-| khIva' agnirivendhanasaMghAtaM 'bhasmasAtkuyuH jJAnAdiguNasaMghAtamapanayeyuriti suutraarthH||3|| vizeSeNa DaharahIlanAdoSamAha-je Avitti sUtra, yazcApi kazcidajJo 'nAga' sapai 'Dahara iti' bAla iti 'jJAkhA' vi jJAya 'AzAtayati' kiliJcAdinA kadarthayati 'sa' karthyamAno nAgaH 'se' tasya kadarthakasya 'ahitAya bhadravati' bhakSaNena prANanAzAya bhavati, eSa dRSTAnto'yamoMpanayaH-evamAcAryamapi kAraNato'pariNatameva sthA pitaM hIlayana nirgacchati 'jAtipanthAna dvIndriyAdijAtimArga 'mandaH' ajJaH, saMsAre paribhramatIti sUtrArthaH dIpa anukrama [416-424] LARGACADKA SCR Eramirm muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 490~ Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||2-10|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) kA samAdhya prata 1 uddeza sUtrAMka ||2-10|| dshvaikaa.12||4|| atraiva dRSTAntadASTAntikayormahadantaramityetadAha-Asitti sUtraM, 'AzIvipazcApi' so'piparA vinayahAri-vRttiH suruSTa' sukruddhaH san kiM 'jIvitanAzAt mRtyoH paraM kuryAt, na kiMcidapItyarthaH, AcAryapAdAH punaH 'a-II prasannA' hIlanayA'nanugrahe pravRttAH, kiM kurvantItyAha-'abodhi' nimittahetutvena mithyAtvasaMharti, tadAzA- dhyayanam // 244 // tanayA mithyAtvavandhAta, yatazcaivamata AzAtanayA guronAsti mokSa iti, abodhisaMtAnAnubandhenAnantasasArikatvAditi sUtrArthaH // 5 // kiM ca-'jo pAvarga'ti sUtraM, yA 'pAyakam' agniM jvalitaM santam 'apanA-| meda' avaSTabhya tiSThati, 'AzIviSaM vApi hi bhujaGgamaM vApi hi 'kopayet' roSaM grAhayeta, yo vA viSa khAdati 'jIvitArthI jIvitukAmaH, 'eSopamA apAyamApti pratyetadupamAnam, AzAtanayA kRtayA gurUNAM saMba-13 ndhinyA tadvadapAyo bhavatIti sUtrArthaH // 6 // atra vizeSamAha-'siA hutti sUtraM, 'syAt kadAcinmatrAdipratibandhAdasau 'pAvakaH' agniH 'na dahet' na bhasmasAtkuryAt, 'AzIviSo vA' bhujaGgo vA kupito 'na bhakSayet' na khAdayet, tathA 'syAt' kadAcinmantrAdipratibandhAdeva viSaM 'hAlAhalam' atiraudraM 'na mArayet' na prANAMstyAjayet, evametatkadAcidbhavati na cApi mokSo 'guruhIlanayA' gurorAzAtanayA kRtayA bhavatIti sUtrArthaH // 7 // kiMca-'jo pabbayaMti sUtraM, yaH parvataM 'zirasA' uttamAGgena bhettumicchet, suptaM vA siMha giriguhAyAM pratibodhayet, yo vA dadAti 'zaktyagre praharaNavizeSAgre prahAraM hastena, eSopamA''zAtanayA | mi // 244 // gurUNAmiti pUrvavadeveti suutraarthH||8|| atra vizeSamAha-siA hutti sUtraM, 'syAt kadAcitkazcidvAsu dIpa anukrama [416-424] ACCON imedication muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~491~ Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||2-10|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||2-10|| devAdiH prabhAvAtizayAcchirasA 'girimapi' parvatamapi bhindyAt, syAnmantrAdisAmarthyAtsihaH kupito na || bhakSayet, syAdevatAnugrahAverna bhinyAdvA zaktyagraM prahAre datte'pi, evametatkadAcidbhavati, na cApi mokSo 'guruhIlanayA' gurorAzAtanayA bhavatIti sUtrArthaH // 9 // evaM pAvakAdyAzAtanAyA gurvAzAtanA mahatItyatizayapradarzanArthamAha-Ayaritti sUtraM, AcAryapAdAH punaraprasannA ityAdi pUrvArdha pUrvavat, yasmAdevaM tasmAd 'anAvAdhasukhAbhikAhI mokSasukhAbhilASI sAdhuH 'guruprasAdAbhimukhaH' AcAryAdiprasAda udyuktaH san rameta' varteta iti sUtrArthaH // 10 // jahAhiaggI jalaNaM namase, nANAhuImaMtapayAbhisittaM / evAyariaM uvaciTraijjA, aNaMtanANovagao'vi sNto|| 11 // jassaMtie dhammapayAI sikkhe, tassaMtie veNaiyaM pauMje / sakArae sirasA paMjalIo, kAyaggirA bho maNasA anicca // 12 // lajjA dayA saMjama baMbhaceraM, kallANabhAgissa visohiThANaM / je me gurU sayayamaNusAsayaMti, te'haM gurU sayayaM pUayAmi // 13 // jahA nisaMte tavaNaccimAlI, pabhAsaI kevala bhArahaM tu / evAyario suasIlabuddhie, virAyaI suramajhe va iMdo // 14 // dIpa anukrama [416-424] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~492~ Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||11 -17|| dIpa anukrama [ 425 -431] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||11-17 || niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 245 // jahA sasI komuijo jutto, nakkhattatArAgaNa parivuDappA / khe sohaI vimale anbhamukke, evaM gaNI sohai bhikkhumajjhe // 15 // mahAgarA AyariA mahesI, samAhijogesuasIlabuddhie / saMpAviukAme aNuttarAI, ArAhae tosai dhammakAmI // 16 // sucANa mehAvi subhAsiAI, sussUsae Ayariappamatto / ArAhaittANa guNe aNege, se pAvaI siddhimantaraM // 17 // ti bemi / viSayasamAhIe paDhamo uddeso samatto // 9- 1 // kena prakAreNetyAha-- 'jahAhi aggi'tti sUtraM yathA 'AhitAbhiH kRtAvasathAdirbrAhmaNo 'jvalanam' agniM namasyati, kiMviziSTamityAha - 'nAnAhRtimantra padAbhiSiktaM' tatrAhutayo ghRtaprakSepAdilakSaNA mantrapadAni - agnaye svAhetyevamAdIni tairabhiSiktaM- dIkSAsaMskRtamityarthaH, 'evam' agrimivAcAryam 'upatiSThet' vinayena seveta, kiMviziSTa ityAha- 'anantajJAnopagato'pIti anantaM khaparaparyAyApekSayA vastu jJAyate yena tadanantajJAnaM tadupagato'pi san, kimaGga punaranya iti sUtrArthaH // 11 // etadeva spaSTayati- 'jassa'tti sUtraM, 'yasyAntike' yasya samIpe 'dharmapadAni' dharmaphalAni siddhAntapadAni 'zikSeta' AdayAt 'tasthAntike' tatsamIpe kimityAha- 'vainayikaM prayuJjIta' vinaya eva vainayikaM tatkuryAditi bhAvaH, kathamityAha-satkArayedabhyutthA Educatioremation Personal Use Only muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 493~ 9 vinaya samAdhya dhyayanam 1 uddezaH // 245 // Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRttiH ) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||11-17|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||11 -17|| nAdinA pUrvoktena 'zirasA' uttamAGgena 'prAJjaliH' prodgatAJjaliH san 'kAyena' dehena 'girA' vAcA mastakena vande ityAdirUpayA "bho' iti ziSyAmantraNaM 'manasA ca bhAvaprativandharUpeNa 'nityaM sadaiva satkArayet, na tu sUtragrahaNakAla eca, kuzalAnuvandhavyavacchedaprasaGgAditi sUtrArthaH // 12 // evaM ca manasi kuryAdityAha'lajjA daya'tti sUtraM, 'lajjA' apavAdabhayarUpA 'dayA' anukampA 'saMyamaH' pRthivyAdijIvaviSayaH 'brahmacarya vizuddhatapo'nuSThAnam, etallajjAdi vipakSavyAvRttyA kuzalapakSapravartakatvena kalyANabhAgino jIvasya 'vizodadhisthAna karmamalApanayanasthAnaM vartate, anena ye mAM 'gurava' AcAryAH 'satatam' anavaratam 'anuzAsayanti kalyANayogyatAM nayanti tInahamevaMbhUtAn gurUna satataM pUjayAmi, na tebhyo'nyaH pUjAha iti sUtrArthaH // 13 // itazcaite pUjyA ityAha-'jaha'tti sUtraM, yathA 'nizAnte rAtryavasAne divasa ityarthaH, tapan 'arciAlI' sUryaH 'prabhAsayati' udyotayati kevalaM saMpUrNa 'bhArata' bharatakSetraM, tuzabdAdanyacca krameNa evam-arciAlIvAcAryaH 'zrutena' Agamana 'zIlena' paradrohaviratirUpeNa 'buddhyA ca' svAbhAvikyA yuktaH san prakAzayati jIvAdibhAvAniti / evaM ca vartamAnaH susAdhubhiH parivRto virAjate 'suramadhya iva' sAmAnikAdimadhyagata iva indra iti suutraarthH||14|| kiMca-'jaha 'tti sUtra, yathA 'zazI' candraH 'kaumudIyogayukta' kArtikapaurNamAsyAmudita ityarthaH, sa eva vizeSyate-'nakSatratArAgaNaparivRtAtmA' nakSatrAdibhiryukta iti bhAvaH, khe' AkAze zobhate, kiviziSTe khe?-'vimale'namukte' abhramuktamevAtyantaM vimalaM (tat) bhavatIti khyApanArthametata, evaM candra iva 'gaNI dIpa anukrama [425-431] Limelicatom.in muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 494~ Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [1], mUlaM [15...] / gAthA ||11-17|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka (tat) AcAryaH zobhate 'bhikSumadhye' sAdhumadhye, ato'yaM mahattvAtpUjya iti sUtrArthaH // 15 // kiMca-'mahAga-1 hAri- sitti sUtraM, mahAkarA jJAnAdibhAvaratnApekSayA AcAryA 'mahaiSiNoM' mokSaiSiNaH, kathaM mahaiSiNa ityAha-'samA samAdhyAdhiyogazrutazIlabuddhibhiH' samAdhiyoga:-dhyAnavizeSaiH zrutena-dvAdazAGgAbhyAsena zIlena-paradrohaviratirUpeNa[3dhyayanama // 246 // lavajayA ca autpattikyAdirUpayA, anye tu vyAcakSate-samAdhiyogazrutazIlavuddhInAM mahAkarA iti / tAnevAzA bhUtAnAcAryAn saMprApnukAmo'nuttarANi jJAnAdIni ArAdhayedvinayakaraNena, na sakRdeva, api tu 'tossyed'| asakRtkaraNena toSaM grAhayet dharmakAmo-nirjarAtha, na tu jJAnAdiphalApekSayA'pIti sUtrArthaH // 16 // 'socANa'tti sUtraM, zrutvA medhAvI subhASitAni gurvArAdhanaphalAbhidhAyIni, kimityAha-zuzrUSayedAcAryAn 'apramatto' nidrAdirahitastadAjJAM kurvItekhaH, ya evaM guruzuzrUSAparaHsa ArAdhya 'guNAna' anekAna jJAnAdIna prAmoti siddhimanuttarAM, muktimityarthaH, anantaraM sukulAdiparamparayA vA / bravImIti pUrvavadayaM sUtrArthaH // 17 // iti zrIdazavaikAlikaTIkAyAM zrIharibhadrasUriviracitAyAM navamAdhyayane prathama uddezakaH // 1 // -17|| dIpa anukrama [425-431] || // 246 // atha dvitIya uddeshH| mUlAu khaMdhappabhavo dumassa, khaMghAu pacchA samurviti sAhA / sAhappasAhA viruhaMti Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: atra navame adhyayane prathama uddezakaH parisamApta: tathA dvitiya uddezaka: Arabdha: ~ 495~ Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||1-2|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka 5-%25A ||1-2|| dIpa anukrama [432-433] pattA, tao si puppha ca phalaM raso a||1|| evaM dhammassa viNao, mUlaM paramo se mukkho| jeNa kittiM suaM siggha, nIsesa cAbhigacchai // 2 // vinayAdhikAravAneva dvitIya ucyate, tatredamAdimaM sUtraM-mUlAu' ityAdi, asya vyAkhyA-mUlAd' AdiprabandhAt 'skandhaprabhavaH' sthuDotpAdaH, kasyetyAha-'drumasya' vRkSasya / 'tataH skandhAt sakAzAt pazcAttadanu 'samupayAnti' AtmAnaM prAmuvantyutpadyanta ityarthaH, kAstA ityAha-zAkhA' ta jAkalpAH / tathA 'zAkhAbhya' uktalakSaNAbhyaH prazAkhAstadaMzabhUtA 'virohanti' jAyante, tathA tebhyo'pi 'patrANi parNAni viro|hanti / 'tataH tadanantaraM 'se' tasya drumasya puSpaM ca phalaM ca rasazca phalagata evaite krameNa bhavantIti suutraarthH| // 1 // evaM dRSTAntamabhidhAya dASTontikayojanAmAha-evaM ti sUtraM, 'evaM dumamUlabat dharmasya paramakalpavR-12 kSasya vinayo 'mUlam'AdiprabandharUpaM 'parama' ityagro rasaH 'se' tasya phalarasavanmokSA, skandhAdikalpAni tu| dAdevalokagamanasukulAgamanAdIni, ato vinayaH kartavyaH, kiMviziSTa ityAha-'yena' vinayena 'kIti' sarvatra PIzubhapravAdarUpAM tathA 'zrutam' aGgamaviSTAdi 'lamyaM prazaMsAspadabhUtaM 'niHzeSa saMpUrNam 'adhigacchati' prA-1 motIti // 2 // je a caMDe mie thaddhe, duvbAI niyaDI saDhe / vujjhai se aviNIappA, kadraM soagayaM SH daza042 muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[2] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~496~ Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 3-4|| dIpa anukrama [ 434 -435] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [ 15...] / gAthA ||3-4 || niryukti: [ 327...], bhASyaM [ 62...] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 247 // Law Education jahA // 3 // viNapi jo uvAeNaM, coio kuppaI naro / divvaM so sirimijjatiM, daMDeNa paDisehae // 4 // avinayavato doSamAha - 'je atti sUtraM yaH 'caNDo' roSaNo 'mRgaH' ajJaH hitamapyukto ruSyati tathA 'stabdho' jAtyAdimadonmattaH 'durvAga' apriyavaktA 'nikRtimAna' mAyopetaH 'zaThaH' saMyamayogeSvanAdRtaH, ebhyo doSebhyo vinayaM na karoti yaH utyate'sau pApaH saMsArasrotasA 'avinItAtmA' sakalakalyANaikanibandhanavinayavirahitaH / kimivetyAha-kASThaM 'srotogataM' nayAdivahanIpatitaM yathA tadvaditi sUtrArthaH // 3 // kiM ca'viSayaMpI'ti sUtraM, 'vinayam' uktalakSaNaM yaH 'upAyenApi ekAntamRdubhaNanAdilakSaNenApi apizabdasya vyavahitaH saMbandhaH 'codita' uktaH 'kupyati' ruSyati naraH / atra nidarzanamAha - 'divyAm' amAnuSIm 'aso' naraH zriyaM lakSmIm 'AgacchantIm' Atmano bhavantIM 'daNDena' kASThamayena 'pratiSedhayati' nivArayati / etaduktaM bhavati-vinayaH saMpado nimittaM, tatra skhalitaM yadi kazcicodayati sa guNastatrApi roSakaraNena vastutaH saMpado niSedhaH, udAharaNaM cAtra dazArAdayaH kurUpAgatazrIprArthanApraNayabhaGgakAriNastadrahitAstadbhaGgakArI ca tayuktaH kRSNa iti sUtrArthaH // 4 // taheva aviNIappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti duhamehaMtA, AbhiogamuvaTTiA muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 42 ], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 497~ 9 vinaya samAdhya dhyayanam 2 uddezaH // 247 // www.yg Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||5-6|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||5-6|| // 5 // taheva suviNIappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti suhamehatA, iDhi pattA mahAyasA // 6 // avinayadoSopadarzanArthamevAha-tahevatti sUtraM, 'tathaiveti tathavaite 'avinItAtmAnoM vinayarahitA a-12 nAtmajJAH, upavAthAnAM-rAjAdivallabhAnAmate karmakarA ityaupavAdyAH 'hayA' azvAH 'gajA' hastinaH, upalakSaNametanmahiSakAdInAmiti / ete kimityAha-dRzyante' upalabhyanta eva mandurAdau avinayadoSeNa ubhayalo. kavarsinA yavasAdivoDhAraH 'duHkhaM' saMklezalakSaNam 'edhayantaH anekArthatvAdanubhavantaH 'Abhiyogya' karmakahArabhAvam upasthitAH' prAptA iti sUtrArthaH // 5 // eteSveva vinayaguNamAha-taheba'tti sUtraM. 'tathaiveti tthaivaite| 'suvinItAtmAno' vinayavanta AtmajJA aupavAhyA rAjAdInAM hayA gajA iti pUrvavat / ete kimityAha dRzyante' upalabhyanta eva sukham-AhAdalakSaNam 'edhamAnA' anubhavantaH 'zuddhi prAptA' iti viziSTabhUSadANAlayabhojanAdibhAvataH prAptaIyo 'mahAyazaso' vikhyAtasadguNA iti sUtrArthaH // 6 // taheva aviNIappA, logaMmi naranArio / dIsaMti duhamehatA, chAyA vigaliteMdiA // 7 // daMDasatthAparijunnA, asambhavayaNehi a| kaluNAvivannacchaMdA, khuppi dIpa anukrama [436-437] Jamelicationa l za muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 498~ Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [1], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||7-9|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH // 248 // prata sUtrAMka ||7-9|| vAsAiparigayA // 8 // taheva suviNIappA, logaMsi naranArio / dIsaMti suhame 9vinaya samAdhyahaMtA, iDDi pattA mahAyasA // 9 // dhyayanam etadeva vinayAvinayaphalaM manuSyAnadhikRtyAha-taheva'tti sUtraM, 'tathaiva' tiryazca iva avinItAtmAna itihI puurvvt| 'loke' asminmanuSyaloke, naranArya iti prakaTArtha dRzyante duHkhamedhamAnA iti pUrvavat 'chArA(tA.)' kasa ghAtavraNAGkitazarIrAH 'vigalitendriyA' apanItanAsikAdIndriyAH pAradArikAdaya iti sUtrArthaH // 7 // tathA daMDatti sUtraM, daNDA-betradaNDAdayaH zastrANi-bagAdIni tAbhyAM parijIrNAH-samantato durbalabhAvamApA|ditAH tathA 'asabhyavacanaizca' kharakarkazAdibhiH parijIrNAH, ta evaMbhUtAH satAM karuNAhetutvAtkaruNA-dInA vyApanacchandasA-parAyattatayA apetakhAbhiprAyAH, kSudhA-bubhukSayA pipAsayA-tRSA parigatA-vyAptA annAdinirodhastokadAnAbhyAmiti / evamiha loke prAgavinayopAttakarmAnubhAvata evaMbhUtAH paraloke tu kuzalApravRttertuHkhitatarA vijJeyA iti sUtrArthaH // 8 // vinayaphalamAha-'tahevatti sUtraM, 'tathaiva vinItatiryazca iva savinItAtmAno loke'sminnaranArya iti pUrvavat / dRzyante sukhamedhamAnAH zuddhi prAptA mahAyazasa iti pUrvavadeva, navaraM khArAdhitanRpagurujanA ubhayalokasAphalyakAriNa eta iti sUtrArthaH // 9 // // 248 // taheva aviNIappA, devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti duhamehaMtA, Abhiogamuva dIpa anukrama [438-440] RACK Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 499~ Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||10-11|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka 11|| TriA // 10 // taheva suviNIappA, devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti suhamehaMtA, iddhi pattA mahAyasA // 11 // etadeva vinayAvinayaphalaM devAnadhikRtyAha-tahevatti sUtraM, 'tathaiva' yathA naranAryaH 'avinItAtmAno bhavAntare'kRtavinayAH 'devA' vaimAnikA jyotiSkA 'yakSAca' vyantarAzca 'guhyakA bhavanavAsinaH, ta ete dRzyante AgamabhAvacakSuSA duHkhamedhamAnAH parAjJAkaraNaparabRddhidarzanAdinA, AbhiyogyamupasthitA:-abhi-13 yogaH-AjJApradAnalakSaNo'syAstItyabhiyogI tadbhAva AbhiyogyaM karmakarabhAvamityarthaH upasthitAH-prAptA iti sUtrArthaH // 10 // vinayaphalamAha tahevatti sUtraM, 'tathaiveti pUrvavat, 'suvinItAtmAnoM janmAntarakRtavinayA niraticAradharmArAdhakA ityarthaH, devA yakSAzca guhyakA iti pUrvavadeva, dRzyante sukhamedhamAnA arhatkalyANAdiSu 'RddhiM prAptA' iti devAdhipAdiprApsarddhayo 'mahAyazasoM vikhyAtasadguNA iti sUtrArthaH // 11 // je AyariauvajjhAyANaM, sussUsAvayaNakarA / tesiM sikkhA pavaiMti, jalasittA iva pAyavA // 12 // appaNaTrA paraTrA vA, sippA uNiANi a / gihiNo uvabhogadrA, ihalogassa kAraNA // 13 // jeNaM baMdhaM vahaM ghoraM, pariAvaM ca dAruNaM / sikkhamANA dIpa anukrama [441-442] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~500~ Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||12-16|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||1216|| dazavaikA niacchaMti, juttA te laliiMdiA // 14 // te'vi taM guruM praaMti, tassa sippassa 9vinayahAri-vRttiH samAdhyakAraNA / sakAraMti namasaMti, tuTTA nidesavattiNo // 15 // kiM puNaM je suaggAhI, dhyayanam // 249 // aNaMtahiakAmae / AyariA jaM vae bhikkhU, tamhA taM nAivattae // 16 // 2 uddeza: evaM nArakApohena vyavahArato yeSu sukhaduHkhasaMbhavasteSu vinayAvinayaphalamuktam, adhunA vizeSato lokohottaravinayaphalamAha-'je Ayariti sUtra, ya AcAryopAdhyAyayoH-pratItayoH 'zuzrUSAvacanakarA' pUjApra dhAnavacanakaraNazIlAsteSAM puNyabhAjAM 'zikSA grahaNAsevanAlakSaNA bhAvArtharUpAH 'pravarddhante' pRddhimupayAnti, dRSTAntamAha-jalasiktA iva 'pAdapA' vRkSA iti sUtrArthaH // 12 // etacca manasyAdhAya vinayaH kArya ityAhaMI'AtmArtham' Atmanimittamanena me jIvikA bhaviSyatIti, evaM 'parArtha vA paranimittaM vA punamahametazAhayiSyAmItyevaM 'zilpAni' kumbhakArakriyAdIni 'naipuNyAni ca' AlekhyAdikalAlakSaNAni 'gRhiNaH' asaM-| yatA 'upabhogArtham' annapAnAdibhogAya, zikSanta iti vAkyazeSaH 'ihalokasya kAraNam' ihalokanimitta-15 miti sUtrArthaH // 13 // 'yena' zilpAdinA zikSyamANena 'vandhaM nigaDAdibhiH 'vadha kaSAdibhiH 'ghora' raudraMTa paritApaM ca 'dAruNam etajanitamaniSTaM nirbhartsanAdivacanajanitaM ca zikSamANA guroH sakAzAt 'niya- // 249 // cchanti' prApnuvanti 'yuktA' iti niyuktAH zilpAdigrahaNe te 'lalitendriyA' garbhazvarA rAjapucAdaya iti dIpa anukrama [443-447]] Jamedicalami muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~501~ Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||12 16|| dIpa anukrama [443 -447] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [2] mUlaM [15...] / gAthA || 12-16 || niryuktiH [ 327...], bhASyaM [ 62...] La Edocanon in sUtrArthaH // 14 // te'pItvaraM zilpAdi zikSamANAstaM guruM bandhAdikArakamapi pUjayanti sAmAnyato madhuravacanAbhinandanena tasya zilpasyetvarasya kAraNAt, tannimittatvAditi bhAvaH, tathA 'satkArayanti' vastrAdinA 'namasyanti' aJjalipragrahAdinA / tuSTA ityamuta idamavApyata iti hRSTA 'nirdezavarttina' AjJAkAriNa iti sUtrArthaH // 15 // yadi tAvadete'pi taM guruM pUjayanti ataH - 'kiM' sUtraM kiM punaryaH sAdhuH 'zrutagrAhI' paramapurupapraNItAgamagrahaNAbhilASI 'anantahitakAmukaH' mokSaM yaH kAmayata ityabhiprAyaH tena tu sutarAM guravaH pUjanayA iti, yatazcaivamAcAryA yadvadanti kimapi tathA tathAsnekaprakAraM 'bhikSuH' sAdhustasmAttadAcAryavacanaM nAtivartteta, yuktatvAtsarvameva saMpAdayediti sUtrArthaH // 16 // nIaM sijaM gaIM ThANaM, nIaM ca AsaNANi a / nIaM ca pAe vaMdijA, nIaM kujjA a aMjaliM // 17 // saMghaTTaittA kAeNaM, tahA uvahiNAmavi / khameha avarAhaM me, va ijja na putti a // 18 // duggao vA paoeNaM, coio vahaI rahaM / evaM dubuddhi kiccANaM, vRtto vRtto pakuvvaI // 19 // "AlavaMte lavaMte vA na nisijAi paDissuNe / muttUNa AsaNaM dhIro, sussAe paDissuNe // " kAlaM chaMdovayAraM ca, paDilehittA paNa he uhiM / teNa teNa uvAeNaM, taM taM saMpaDivAyae // 20 // prakSepagAthA-1 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[42], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri- viracitA vRtti: : ~ 502~ Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 17 -20|| dIpa anukrama [ 448 -452] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||17-20 || niryuktiH [ 327... ], bhASyaM [62...] Casto hAri-vRttiH // 250 // La Edocation in vinayopAyamAha - nIcAM 'zayyAM' saMstArakalakSaNAmAcArya zayyAyAH sakAzAtkuryAditi yogaH, evaM nIcAM gatiM AcAryagateH, tatpRSThato nAtidUreNa nAtidrutaM yAyAdityarthaH, evaM nIcaM sthAnamAcAryasthAnAt, patrAcArya Aste tasmAnnI catare sthAne sthAtavyamiti bhAvaH / tathA 'nIcAni' laghutarANi kadAcitkAraNajAte 'Asa nAni' pIThakAni tasminnupaviSTe tadanujJAtaH seveta, nAnyathA, tathA 'nIca' ca samyagavanatottamAGgaH san pAdAvAcArya satkau vandeta, nAvajJayA, tathA kacitpranAdI 'nIcaM' namrakArya 'kuryAt' saMpAdayecAJjaliM na tu sthANuvatstabdha eveti sUtrArthaH // 17 // evaM kAyavinayamabhidhAya vAgvinayamAha - 'saMghahiya' spRSTrA 'kAyena' dehena kathaMcittathAvidhapradezopaviSTamAcArya tathA 'upadhinApi kalpAdinA kathaMcitsaMghakSya midhyAduSkRtapuraHsaramabhivandya 'kSamakha' sahakha 'aparAdha' doSaM me mandabhAgyasyaivaM 'vaded' brUyAt 'na punariti ca' nAhamenaM bhUyaH | kariSyAmIti sUtrArthaH // 18 // etacca buddhimAn svayameva karoti, tadanyastu kathamityAha - 'dugauriva' galibalIvaIvat 'pratodena' ArAdaNDalakSaNena 'codito' viddhaH san 'vahati' nayati kApi 'rathaM' pratItam, 'evaM' dugauriva 'durbuddhiH' ahitAvahabuddhiH ziSyaH 'kRtyAnAm' AcAryAdInAM 'kRtyAni vA' tadabhirucitakAryANi 'ukta uktaH punaH punarabhihita ityarthaH, 'prakaroti' niSpAdayati prayuGkte ceti sUtrArthaH // 19 // evaM ca kRtAnyamUni na zobhanAnItyataH (Aha) - 'kAla' zaradAdilakSaNaM, 'chanda:' tadicchArUpam 'upacAram' ArAdhanAprakAraM, cazabdAdezAdiparigrahaH, etat 'pratyupekSya' jJAtvA 'hetubhiH' yathAnurUpaiH kAraNaiH kimityAha tena tenopAyena Far P&Personally muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~ 503~ 9 vinaya samAdhya dhyayanamra 2 uddezaH // 250 // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRttiH ) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||21-23|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) NCE prata % sUtrAMka E ||21-23|| gRhasthAvarjanAdinA tattat pittaharAdirUpamazanAdi saMpratipAdayet , yathA kAle zaradAdau pittaharAdibhojanaM pravAtanivAtAdirUpA zayyA icchAnulomaM vA yadyasya hitaM rocate ca ArAdhanAmakAro'nulomaM bhASaNaM granthAbhyAsavaiyAvRtyakaraNAdi deze anUpadezAzucitaM niSThIvanAdibhirhetubhiH zleSmAdyAdhikyaM vijJAya taducitaM saMpAdayediti sUtrArthaH // 20 // vivattI aviNIassa, saMpattI viNiassa ya / jasseyaM duhao nAya, sikkhaM se abhigacchai // 21 // je Avi caMDe maiiDigArave, pisuNe nare sAhasahINapesaNe / adidhamme viNae akovie, asaMvibhAgI na hu tassa mukkho // 22 // niddesavittI puNa je gurUNaM, suatthadhammA viNayaMmi koviA / tarittu te oghamiNaM duruttaraM, khavittu kammai gaimuttamaM gaya // 23 // tti bemi // viNayasamAhiajjhayaNe bIo uddeso samatto // 2 // kiMca-vipattiravinItasya jJAnAdiguNAnAM, saMprAptirvinItasya ca jJAnAdiguNAnAmeva, 'yasyaitat jJAnAdi-1 prApsyapAsiddhayam 'ubhayataH' ubhayAbhyAM vinayAvinayAbhyAM sakAzAt bhavatItyevaM 'jJAtam' upAdeyaM caitaditi dIpa anukrama [453-455] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 504~ Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [2], mUlaM [15...] / gAthA ||21-23|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata vinayasamAdhyadhyayanam 2 uddezaH sUtrAMka ||21-23|| dazavaikA bhavati 'zikSA grahaNAsevanArUpAm 'asauM' itthaMbhUtaH adhigacchati-prAmoti, bhAvata upAdeyaparijJAnAditi hAri-vRttiH sUtrArthaH // 21 // etadeva dRDhayannavinItaphalamAha-yazcApi 'caNDa' prajito'pi roSaNaH 'RddhigauravamatiH' - dvigaurave abhiniviSTaH pizunaH pRSThimAMsakhAdakaH 'naroM' naravyaJjano na bhAvanaraH 'sAhasikaH' akRtykrnn||25 // paraH 'hInapreSaNa' hInagurvAjJAparaH 'adRSTadharmA' samyaganupalabdhazrutAdidharmA 'vinaye'kovidoM' vinayaviSaye'pa-14 *NDitaH 'asaMvibhAgI' yatra kacana lAbhena saMvibhAgavAn / ya itthaMbhUto'dhamo naiva tasya mokSaH, samyagdRSTekhA-IN ritravata itthaMvidhasaMklezAbhAvAditisUtrArthaH // 22 // vinayaphalAbhidhAnenopasaMharannAha-nirdeza-AjJA tadvartinaH punarye 'gurUNAm' AcAryAdInAM 'zrutArthadharmA' iti prAkRtazailyA zrutadharmArthA gItArthA ityarthaH, vinaye kartavye kovidA-vipazcito ya itthaMbhUtAstI| te mahAsattvA 'oghamena' pratyakSopalabhyamAnaM saMsArasamudraM duruttAraM / tIvaiva tIvA, caramabhavaM kevalitvaM ca prApyeti bhAvaH, tataH kSapayitvA karma niravazeSaM bhavopanAhisaMjJitaM da gatimuttamAM siddhyAkhyAM 'gatA prAptAH / iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 23 // // iti vinayasamAdhau vyAkhyAto dvitIya uddeshH||2|| Act dIpa SANSAAMSABSOCCUSA anukrama [453-455] // 251 // 1ba pesarga bhAvariehi diNaM taM desakAlAdIhiM hI karei. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: atra navame adhyayane dvitIya uddezaka: parisamApta: ~ 505~ Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||1-7|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) atha tRtIya uddeshH| prata sUtrAMka ||1-7|| dIpa anukrama [456-462 AyariaM aggimivAhiaggI, sussUsamANo paDijAgarijA / AloiaM iMgiameva naccA, jo chaMdamArAhayaI sa pujo // 1 // AyAramaTThA viNayaM pauMje, sussUsamANo parigijjha vakaM / jahovaiTTha abhikaMkhamANo, guruM tu nAsAyayaI sa pujo // 2 // rAyaNiesu viNayaM pauMje, DaharA'vi a je pariAyajiTTA / nIattaNe vaTTai saccavAI, uvAyavaM vakkakare sa pujjo // 3 // annAyauMchaM caraI visuddhaM, javaNaTTayA samuANaM ca niccha / alaDhuaM no paridevaijA, laDDuna vikatthaI sa pujo // 4 // saMthArasijjAsaNabhattapANe, appicchayA ailAbhe'vi sNte| jo evamappANabhitosaijA, saMtosapAhannarae sa pujjo // 5 // sakA saheuM AsAi kaMTayA, aomayA ucchahayA nareNaM / aNAsae jo u sahija kaMTae, vaImae kannasare sa pujjo // 6 // muhuttadukkhA u ha muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: atha navame adhyayane tRtIya uddezaka: Arabdha: ~ 506~ Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-7|| dIpa anukrama [456 -462] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [ 15...] / gAthA ||1-7|| niryukti: [ 327...], bhASyaM [62...] dazabaikA0 hAri-vRttiH // 252 // La Edocation ti kaMTayA, aomayA te'vi tao suuddharA / vAyAduruttANi duruddharANi, verANubaMdhINi mahabhayANi // 7 // sAmprataM tRtIya Arabhyate, iha ca vinItaH pUjya ityupadarzayannAha - 'AcArya' sUtrArthapradaM tatsthAnIyaM vA'nyaM jyeSThAyai, kimityAha- 'agnimiva' tejaskAyamiva 'AhitAgniH' brAhmaNaH 'zuzrUSamANaH' samyaksevamAnaH 'pratijAgRyAt' tattatkRtya saMpAdanenopacaret / Aha-yathA''hitAgnirityAdinA prANidamuktameva, satyaM, kiMtu tadAcAryamevAGgIkRtya idaM tu ratnAdhikAdikamapyadhikRtyocyate, vakSyati ca- 'rAyaNIesa viNaya' mityAdi, pratijAgaraNopAyamAha - 'AlokitaM' nirIkSitam 'iGgitameva ca' anyadhAvRttilakSaNaM 'jJAtvA' vijJAyAcAryAya 'yaH' sAdhuH 'chandaH' abhiprAyamArAdhayati / yathA zIte patati prAvaraNAvalokane tadAnayane, iGgite vA niSThIvanAdilakSaNe zuNDyAyAnayanena 'sa pUjyaH' sa itthaMbhUtaH sAdhuH pUjArhaH, kalyANabhAgiti sUtrArthaH // 1 // prakrAntAdhikAra evAha-- 'AcArArthe' jJAnAyAcAranimittaM 'vinayam' uktalakSaNaM 'prayuddhe' karoti yaH 'zuzrU pan' zrotumicchan, kimayaM vakSyatItyevam / tadanu tenokte sati parigRhya vAkyam AcAryayaM tatazca 'yathopadiSTaM yathoktameva abhikAGgana, mAyArahitaH zraddhayA kartumicchan vinayaM prayuGkte, ato'nyathAkaraNena 'guruM vi'ti AcAryameva 'nAzAtayati' na hIlayati yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 2 // kiM ca- 'ratnAdhikeSu' jJAnA P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH vinItasya pUjyatA pradarzyate ~ 507~ 9. vinaya samAdhyadhyayanam uddezaH / / 252 / / yam Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||1-7|| dIpa anukrama [456 -462] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [9], uddezaka [3] mUlaM [ 15...] / gAthA ||17|| niryukti: [ 327...], bhASyaM [62...] daza0 43 Education dibhAvaratnAbhyucchriteSu 'vinaya' yathocitaM 'prayuGkte' karoti, tathA DaharA api ca ye vayaH zrutAbhyAM 'paryAyajyeSThAH' cirapravrajitAsteSu vinayaM prayuGke, evaM ca yo 'nIcatve' guNAdhikAn prati nIcabhAve varttate 'satyavAdI' | aviruddhavaktA tathA 'avapAtavAn' vandanazIlo nikaTavartI vA evaM ca yo 'vAkyakaro' gurunirdezakaraNazIlaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 3 // kiM ca- 'ajJAtonche' paricayAkaraNenAjJAtaH san bhAvoJchaM gRhasthoddharitAdi 'carati' aTitvA''nItaM mujhe, na tu jJAtastaihumatamiti, etadapi 'vizuddham udgamAdidoSarahitaM na tadviparItam, etadapi 'yApanArtha saMyamabharodvAhizarIrapAlanAya nAnyathA 'samudAnaM ca' ucitabhikSAlabdhaM ca 'nityaM' sarvakAlaM na tUJchamapyekatraiva bahulabdhaM kAdAcitkaM vA, evaMbhUtamapi vibhAgataH 'alabdhvA' anAsAtha 'na paridevayet' na khedaM yAyAt, yathA- mandabhAgyo'hamazobhano vA'yaM deza iti, evaM vibhAgatazca 'labdhvA' prApyocitaM 'na vikatthate' na zlAghAM karoti-sapuNyo'haM zobhano vA'yaM deza ityevaM sa pUjya iti sUtrArthaH // 4 // kiM ca saMstArakazayyAsanabhaktapAnAni pratItAnyeva, eteSu 'alpecchatA' amUrcchayA paribhogo'tiriktAgrahaNaM vA atilAbhe'pi sati saMstArakAdInAM gRhasyebhyaH sakAzAt ya evamAtmAnam 'abhitoSayati' yena vA tena vA yApayati 'saMtoSaprAdhAnyarataH' saMtoSa evaM pradhAnabhAve saktaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 5 // indriyasamAdhidvAreNa pUjyatAmAha-zakyAH soduma 'Azayeti idaM me bhaviSyatIti pratyAzayA, ka ityAha-kaNTakA 'ayomayA' lohAtmakA: 'utsahatA nareSa' arthodyamavatetyarthaH tathA ca kurvanti kecidayomayakaNTakAstaraNazaya Far P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~508~ Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||1-7|| niyukti : [327...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH prata // 253 // 1 sUtrAMka ||1-7|| namapyarthalipsayA, na tu vAkkaNTakAH zakyA ityevaM vyavasthite 'anAzayA' phalapratyAzayA nirIhaH san yastu vinayasaheta kaNTakAna 'vAnayAna' kharAdivAgAtmakAn 'karNasarAn' karNagAminaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 6 // samAdhya. etadeva spaSTayati-muhUrtaduHkhA' alpakAladuHkhA bhavanti kaMTakA ayomayAH, vedhakAla eva prAyo duHkhabhAvAt, dhyayanam te'pi 'tataH' kAyAt 'saddharA' sukhenaivoDriyante vraNaparikarma ca kriyate, vAgduruktAni punaH 'duruddharANi' du:-II uddezaH khenodriyante manolakSavedhanAda 'vairAnuvandhIni' tathAzravaNadveSAdineha paratra ca vairAnuvandhIni bhavanti, ata eca mahAbhayAni, kugatipAtAdimahAbhayahetutvAditi sUtrArthaH // 7 // samAvayaMtA vayaNAbhighAyA, kannaMgayAM dummaNi jaNaMti / dhammutti kiccA paramaggasUre, jiiMdie jo sahaI sa pujjo // 8 // avaNNavAyaM ca parammuhassa, paJcakkhao paDiNIaM ca bhAsa / ohAraNiM appiakAriNiM ca, bhAsaM na bhAsija sayA sa pujjo // 9 // alolue akuhae amAI, apisuNe Avi adINavittI / no bhAvae no'via bhAviappA, akouhalle a sayA sa pujjo // 10 // guNehi sAhU aguNehi'sAhU, giNhAhi sAhU guNa muMca'sAha / viANiA appagamappaeNaM, jo rAgadosehiM samo dIpa anukrama [456-462 CACANCE // 253 // Liam Elecasemind muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~509~ Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 8- 15|| dIpa anukrama [463 -470] La Edocation "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH adhyayanaM [9], uddezaka [3] mUlaM [15...] / gAthA ||8 - 15 || niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] sa pujo // 11 // tava DaharaM ca mahaDagaM vA, itthIM pumaM pavvaiaM gihiM vA / no ator no'vi a khiMsaijA, thaMbhaM ca kohaM ca cae sa pujjo // 12 // je mANiA sayayaM mANayaMti, jatteNa kannaM va nivesyNti| te mANae mANarihe tavassI, jiiMdie saccaraesa pujo // 13 // tesiM gurUNaM guNasAyarANaM, succANa mehAvi subhAsiAI / care muNI paMcarae tigutto, caukasAyAvagae sa pujjo // 14 // gurumiha sayayaM paDiaria muNI, jiNamayaniuNe abhigamakusale / dhuNia rathamalaM purekarDa, bhAsuramaulaM gaI vai ||15|| ti bemi // viSayasamAhIe taio uddeso samatto // 3 // kiM ca- 'samApatanta' ekIbhAvenAbhimukhaM patantaH ka ityAha- 'vacanAbhighAtAH kharAdivacanaprahArAH kagatAH santaH prAyo'nAdibhavAbhyAsAt 'daurmanasyaM' duSTamanobhAvaM janayanti, prANinAmevaMbhUtAn vacanAbhighAtAn dharma itikRtvA sAmAyikapariNAmApanno na tvazaktyAdinA 'paramAgrazUro' dAnasaMgrAmazUrApekSayA pradhAnaH zUro jitendriyaH san yaH sahate na tu tairvikAramupadarzayati sa pUjya iti sUtrArthaH // 8 // tathA-'avarNavAdaM ca' azlAghAvAdaM ca 'parAbukhasya' pRSThata ityarthaH 'pratyakSatazca' pratyakSasya ca 'pratyanIkAm' apakAriNIM cI muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~510~ royang Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya+vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [3], mUlaM [15...] / gAthA ||8-15|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH prata // 254 // sUtrAMka ||8-15|| rastvamityAdirUpAM bhASAM tathA 'avadhAriNIm azobhana evAyamityAdirUpAm 'apriyakAriNI ca' zrotu- vinaya. mRtanivedanAdirUpAM "bhASAM vAcaM 'na bhASeta sadA' yaH kadAcidapi naiva brUyAtsa pUjya iti sUtrArthaH // 9 // samAdhyatathA-'alolupa AhArAdiSvalubdhaH 'akuhaka' indrajAlAdikuhakarahitaH 'amAyI' kauTilyazUnyaH 'api-18 dhyayanam zunazcApi' no chedabhedako 'adInavRttiA' AhArAdyalAbhe'pi zuddhavRttiH (granthAnam 6000) no bhAva 3 uddezaH yed akuzalabhAvanayA paraM, yathA'mukapurato bhavatA'haM varNanIyaH 'nApi ca bhAvitAtmA' khayamanyapurataH svaguNavarNanAparaH akautukaba sadA naTanakAdiSu yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 10 // kiMca-'guNaiH' anantaroditairvinayAdibhiryuktaH sAdhurbhavati, tathA 'aguNaiH' uktaguNaviparIterasAdhuH, evaM sati gRhANa sAdhuguNAn | muJcAsAdhuguNAniti zobhana upadezaH, evamadhikRtya prAkRtazailyA 'vijJApayati' vividhaM jJApayasyAtmAnamAsmanA pA tathA 'rAgadveSayoH samaH' na rAgavAna dveSavAniti sa pUjya iti sUtrArthaH // 11 // kiMca-tathaiveti| pUrvavat, DaharaM vA mahalakaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, striyaM pumAMsamupalakSaNasvAnnapuMsakaM vA prabajitaM gRhiNaM vA, vAzabdAdanyatIrthikaM vA 'na hIlayati nApi ca khiMsayati' tatra sUyayA asUyayA vA sakRduSTAbhidhAna hIlanaM, tadevAsakRtivasanamiti / hIlanakhiMsanayozca nimittabhUtaM 'stambhaM ca' mAnaM ca 'krodhaM ca ross| ca tyajati yaH sa pUjyo, nidAnatyAgena tattvataH kAryatyAgAditi sUtrArthaH // 12 // kiM ca-ye mAnitA abhyutthAnAdisatkAraiH 'satatam' anavarataM ziSyAn 'mAnayanti' zrutopadezaM prati codanAdibhiA, tathA 'yatnena ka- // 254 / / dIpa anukrama [463-470 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~511~ Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 8- 15|| dIpa anukrama [463 -470] "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH adhyayanaM [9], uddezaka [3] mUlaM [15...] / gAthA ||8 - 15 || niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] Ja Edocation in nyAmiva nivezayanti yathA mAtApitaraH kanyAM guNairvayasA ca saMvarddhA yogyabharttari sthApayanti evamAcAryAH ziSyaM sUtrArthavedinaM dRSTrA mahatyAcAryapade'pi sthApayanti tAnevaMbhUtAn gurUnmAnayati yo'bhyutthAnAdinA 'mAnAhAna' mAnayogyAn tapasvI san jitendriyaH satyarata iti, prAdhAnyakhyApanArtha vizeSaNadvayaM sa pUjya iti sUtrArthaH // 13 // teSAM 'gurUNAm' anantaroditAnAM 'guNasAgarANAM' guNasamudrANAM saMbandhIni zrutvA medhAvI 'subhASitAni' paralokopakArakANi 'carati' Acarati 'muniH' sAdhuH 'paJcarataH' paJcamahAvratasaktaH 'trigupto' manoguhayAdimAn 'catuH kaSAyApagata' ityapagatakrodhAdikaSAyo yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 14 // prastutaphalAbhidhAnenopasaMharannAha-'gurum' AcAryAdirUpam 'iha' manuSyaloke 'satatam' anavarataM 'paricarya' vidhinA''rAdhya 'muniH' sAdhuH, kiMviziSTo munirityAha- 'jinamatanipuNaH' Agame pravINaH 'abhigamakuzalo' lokaprAghUrNakAdipratipattidakSaH, sa evaMbhUtaH vidhUya rajomalaM purAkRtaM kSapayitvA'STaprakAraM karmeti bhAvaH, kimityAha- bhAkharAM jJAnatejomayatvAt 'atulAm' ananyasadRzI 'gati' siddhirUpAM 'vrajatI'ti gacchati tadA janmAntareNa vA sukulaprajAtyAdinA prakAreNa / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 15 // // iti vinayasamAdhau vyAkhyAtastRtIya uddezaH // 3 // Far P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH atra navame adhyayane tRtIya uddezakaH parisamAptaH ~512~ way Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] [3] dIpa anukrama [471 -472] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 255 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [1] / gAthA [1] niryukti: [ 327...], bhASyaM [62...] atha caturtha uddezaH / suaM me AusaM! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM - iha khalu therehiM bhagavaMtehiM cattAri viyasamAhiTTANA pattA, kayare khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiThANA pannatA?, ime khalu te rehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiTTANA pannattA, taMjahAviNayasamAhI suasamAhI tavasamAhI AyArasamAhI / viNae sue a tave, AyAre niccapaMDiA / abhirAmayaMti appANaM, je bhavaMti jiiMdiA // 1 // atha caturtha Arabhyate, tatra sAmAnyoktavinayavizeSopadarzanArthamidamAha zrutaM mayA AyuSmaMstena bhagavatA evamAkhyAtamityetadyathA SaDjIvanikAyAM tathaiva draSTavyam, iha 'khalvi'ti iha kSetre pravacane vA khalu| zabdo vizeSaNArthaH na kevalamatra kiM tvanyatrApyanyatIrthakRtpravacaneSvapi 'sthaviraiH' gaNadharaiH 'bhagavadbhiH' paramaizvaryAdiyuktaizcatvAri 'vinayasamAdhisthAnAni' vinayasamAdhibhedarUpANi 'prajJaptAni' prarUpitAni, bhagavataH | sakAze zrukhA granthata uparacitAnItyarthaH, katarANi khalu tAnItyAdinA praznaH, amUni khalu tAnItyAdinA nirvacanaM, 'tadyathe' tyudAharaNopanyAsArthaH, vinayasamAdhiH 1 zrutasamAdhiH 2 tapaH samAdhiH 3 AcArasamAdhiH Ja Education intematona muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH atha navame adhyayane caturtha uddezaka: ArabdhaH ~ 513~ 9 vinaya samAdhya dhyayanam 4 uddezaH / / 255 / / Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [1] / gAthA [1] niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata pa, tatra samAdhAnaM samAdhiH-paramArthata Atmano hitaM sukhaM khAsthya, vinaye vinayAdA samAdhiH vinayasa-11 mAdhiH, evaM zeSeSvapi zabdArtho bhAvanIyaH // etadeva zlokena saMgRhNAti-vinaye yathoktalakSaNe 'zrute a jhAdau tapasi' vAhyAdau 'AcAre ca mUlaguNAdI, cazabdasya vyavahita upanyAsaH, 'nityaM sarvakAlaM 'paNDi-7 CltAH samyakparamArthavedinaH, kiM kurvantIyAha-abhiramayanti anekArthatvAdAbhimukhyena vinayAdiSu yuJjate 'AtmAnaM' jIvaM, kimiti?, asyopAdeyatvAt , ka evaM kurvantItyAha-ye bhavanti jitendriyA' jitacakSurAdibhAvazatravaH, ta eva paramArthataH paNDitA iti pradarzanArthametaditi sUtrArthaH // 1 // cauThivahA khalu viNayasamAhI bhavai, taMjahA-aNusAsijaMto sussUsai 1 samma saMpaDivajai 2 veyamArAhai 3 na ya bhavai attasaMpaggahie 1 cautthaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogo-pehei hiANusAsaNaM, sussUsaI taM ca puNo ahiTThae / na ya mA NamaeNa majaI, viNayasamAhi AyayaTie // 2 // vinayasamAdhimabhidhitsurAha-caturvidhaH khalu vinayasamAdhirbhavati, 'tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, 'aNu-12 sAsijjato' ityAdi, 'anuzAsyamAnaH' tatra tatra codyamAnaH 'zuzrUpati' tadanuzAsanamarthitayA zrotumicchati | 1, icchApravRttitaH tat 'samyaka saMpatipadyate' samyaga-aviparItamanuzAsanatattvaM yathAviSayamavabuddhyate 2, sa CASSSSSRCASSACROR dIpa anukrama [471 -472] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 514~ Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [2] ||R|| dIpa anukrama [473 -475] dazavekA0 hAri-vRttiH / / 256 / / Education "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + | bhASya |+vRttiH adhyayanaM [9], uddezaka [4] mUlaM [2] / gAthA ||2|| niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] caivaM viziSTapratipattereva vedamArAdhayati, vedyate'neneti vedaH - zrutajJAnaM tad yathoktAnuSThAnaparatayA saphalIkaroti 3, ata eva vizuddhapravRtteH na ca bhavatyAtmasaMpragRhItaH Atmaiva samyaka prakarSeNa gRhIto yenAhaM vinItaH susAdhurityevamAdinA sa tathA'nAtmotkarSapradhAnatvAdvinayAdeH na caivaMbhUto bhavatItyabhiprAyaH, 'caturthI padaM bhavatItyetadeva sUtrakramaprAmANyAduttarottaraguNApekSayA caturthamiti, bhavati ca 'atra zlokaH' atreti vinaya| samAdhau 'zlokaH' chandovizeSaH // sa cAyam- 'prArthayate hitAnuzAsanam' icchatIha loka paralokopakAriNamAcAryAdibhya upadezaM, 'zuzrUSatI 'tya nekArthatvAdyathAviSayamavabudhyate taccAvabuddhaM satpunaradhitiSThati yathAvat karoti, na ca kurvapi 'mAnamadena' mAnagarveNa 'mAyati' madaM yAti 'vinayasamAdhI' vinayasamAdhiviSaye 'AyatArthiko mokSArthIti sUtrArthaH // 2 // cavviA khalu suasamAhI bhavai, taMjahA suaM me bhavissaitti ajjhAianyaM bha as 1, egaggacitto bhavissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai 2, appANaM ThAvaissAmitti ajha avvayaM bhavai 3, Thio paraM ThAvaislAmitti ajjhAiavvayaM bhavai 4, cautthaM payaM bhavai / bhavai ittha silogo - nANamegaggacitto a, Thio a ThAvaI paraM / ANi a ahijittA, rao suasamAhie // 3 // Far P&Persona muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~515~ 9 vinaya samAdhya dhyayanam 4 uddezaH | / / 256 / / away Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [3] ||3|| dIpa anukrama [476 -478] Edocapan in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH adhyayanaM [9], uddezaka [4] mUlaM [3] / gAthA ||3|| niryuktiH [ 327...], bhASyaM [62...] ukto vinayasamAdhiH, zrutasamAdhimAha - caturvidhaH khalu zrutasamAdhirbhavati, 'tadyathe' tyudAhAraNopanyAsArthaH / zrutaM me AcArAdi dvAdazAGgaM bhaviSyatItyanayA buddhyA'dhyetavyaM bhavati, na gauravAcAlambanena 1, tathA'dhyayanaM kurvannekAgracitto bhaviSyAmi na vilutacitta ityadhyetavyaM bhavatyanena cAlambanena 2, tathA'dhyayanaM kurvanviditadharmatattva AtmAnaM sthApayiSyAmi zuddhadharma ityanena cAlambanenAdhyetavyaM bhavati 3. tathA'dhyayanaphalAt sthitaH svayaM dharme 'paraM' vineyaM sthApayiSyAmi tatraivetyadhyetavyaM bhavatyanenAlambanena 4 caturtha padaM bhavati / bhavati cAtra zloka iti pUrvavat / sa cAyam -- 'jJAna' mityadhyayanaparasya jJAnaM bhavati 'ekAgracittazca' tatparatayA ekAgrAlamvanazca bhavati 'sthita' iti vivekAddharmasthito bhavati sthApayati para miti svayaM dharme sthitatvAdanyamapi sthApayati, zrutAni ca nAnAprakArANyadhIte'dhItya ca 'rataH' sakto bhavati zrutasamAdhAviti sUtrArthaH // 3 // cavviA khalu tavasamAhI bhavai, taMjahA -no ihalogaTTayAe tavamahiTTijjA 1 no paraloTTayAe tavamahiTTijjA 2, no kintivaNNasada silogaTTayAe tavamahiTTijA 3, nannattha nijjaraTTayAe tatramahiTTijA 4, cautthaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogovivihaguNataaire nicaM, bhavai nirAsae nijjaraTTie / tavasA dhuNai purANapAvagaM, jutto sayA tavasamAhie // 4 // Far Pr&Personal Use Only muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~516~ wway Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [4] / gAthA ||4|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) pratA // 4|| dazavaikA uktaH zrutasamAdhiH, tapAsamAdhimAha-caturvidhaH khalu tapAsamAdhirbhavati, 'tayathe'tyudAharaNopanyAsArthaH, vinayahAri-vRttiH dina 'ihalokArtham' ihalokanimittaM labdhyAdivAJchayA 'tapa' anazanAdirUpam 'adhitiSThet' na kuryAhammi- smaadhy|| 257 // lavat 1, tathA na 'paralokArtha janmAntarabhoganimitaM tapo'dhitiSThehahmadattavat, evaM na 'kIrtivarNazabdalA-10 dhyayanam vidhArtha miti sarvadivyApI sAdhuvAdaH kIrtiH ekadigavyApI varNa: arddhadigvyApI zabdaH tatsthAna evaM 8/4 uddezaH hai zlAghA, naitadartha tapo'dhitiSThet , api tu 'nAnyatra nirjarArthamiti na karmanirjarAmekAM vihAya tapo'dhiti-da Thet, akAmaH san yathA karmanirjaraiva phalaM bhavati tathA'dhitiSThedisyarthaH caturthaM padaM bhavati / bhavati cAtra TU zloka iti pUrvavat // sa cAyam-vividhaguNataporato hi nityam-anazanAdyapekSayA'nekaguNaM yattapastadvata eva | sadA bhavati 'nirAzo' niSpratyAza ihalokAdiSu 'nirjarArthikaH karmanirjarArthI, sa evaMbhUtastapasA vizuddhena 'dhunoti' apanayati 'purANapApaM cirantanaM karma, navaM ca na banAyevaM yuktaH sadA tapAsamAdhAviti sUtrArthaH // 4 // cauvvihA khallu AyArasamAhI bhavai, taMjahA-no ihalogaTTayAe AyAramahidvijA 1, no paralogaTTayAe AyAramahiTrijA 2, no kittivaNNasahasilogaTTayAe AyAramahidvijA 3, nannattha ArahaMtehiM heUhiM AyAramahiTijA 4 cautthaM payaM bhavai / bhavai - a ittha silogo-jiNavayaNarae atiMtiNe, paDipunnAyayamAyayaTThie / AyArasamA dIpa anukrama [479-481] SSAGAR muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~517~ Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [4] / gAthA ||5-7|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||5-7|| hisaMvuDe, bhavai a daMte bhAvasaMdhae // 5 // abhigama cauro samAhio, suvisuddho susmaahiappo| viulahiaM suhAvahaM puNo, kumvai a so payakhemamappaNo // 6 // jAimaraNAo muccai, itthaMthaM ca caei savvaso / siddhe vA havai sAsae, deve vA apparae mahaDDie // 7 // tti bemi // cauttho uddeso smtto|| 4 // viNayasamAhI NAmajjhayaNaM samattaM // 9 // uktastapAsamAdhiH, AcArasamAdhimAha-caturvidhaH khalvAcArasamAdhirbhavati, 'tayadhe'tyudAharaNopanyAsArthaH, nehalokArthamityAdi cAcArAbhidhAnabhedena pUrvavadyAvannAnyatra 'ArhataiH' arhatsaMbandhibhirhetubhiranAzravasvAdibhiH 'AcAra' mUlaguNottaraguNamayamadhitiSThennirIhaH san yathA mokSa eva bhavatIti caturthaM padaM bhavati / bhavati cAtra zloka iti pUrvavat // sa cAyam-'jinavacanarata' Agame saktaH 'atintina' na sakRtkiJciduktaH sannasUpayA bhUyo bhUyo vaktA pratipUrNaH sUtrAdinA, 'AyatamAyatArdhika' ityatyantaM mokSArthI 'AcArasamAdhisaMvRta' iti AcAre yaH samAdhistena sthagitAzravadvAra san bhavati dAnta indriyanoindriyadamAbhyAM 'bhAvasaMdhakaH' bhAvo-mokSastatsaMdhaka Atmano mokSAsannakArIti suutraarthH||5|| sarvasamAdhiphalamAha-'a-1 bhigamya' vijJAyAsevya ca 'caturaH samAdhIn' anantaroditAn, suvizuddho manovAkAyaiH, susamAhitAtmA dIpa anukrama [482-484] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 518~ Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti: adhyayanaM [9], uddezaka [4], mUlaM [4] / gAthA ||5-7|| niyukti: [327...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||5-7|| dazakA- saptadazavidhe saMyame, evaMbhUto dharmarAjyamAsAdya 'vipulahitasukhAvahaM puna'riti vipulaM-vistIrNa hitaM tadAvedAra hAri-vRttiH AyatyAM ca pathyaM sukhamAvati-pApayati yattat tathAvidhaM karotyasau sAdhuH pada-sthAnaM kSemaM-zivam Atmana | samAdhyaityAtmana eva na tvanyasya ityanenaikAntakSaNabhaGgavyavacchedamAheti suutraarthH||6|| etadeva spaSTayati-'jAti-18 dhyayanam // 258 // dAmaraNAt' saMsArAnmucyate asau susAdhuH 'itthaMsthaM cetI daMprakAramApannamitvam itthaM sthitamisrthasthaM-nAra kAdivyapadezabIjaM varNasaMsthAnAdi taca tyajati 'sarvazaH sarvaiH prakArairapunargrahaNatayA evaM 'siddho vA' karma-1 kSayAtsiddho bhavati 'zAzvataH' apunarAgAmI sAvazeSakarmA devo vA 'alparataH kaNDUparigatakaNDUyanaka-18 hailparatarahitaH 'maharddhikaH' anuttaravaimAnikAdiH / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH, ukto'nugamaH, nayAH pUrvavat 8 P // 7 // iti caturthaH // 4 // aba navame adhyayane catartha uddezakaH parisamApta: / iti zrImadbharibhadrasUrivirAMcatAyAM dazavekAlikaTIkAyA vyAkhyAta vinayasamAdhyadhyayanaM nAma navamamadhyayanam // 9 // dIpa anukrama [482 CASAN -484] // 258 // atha dazamaM sabhikSvadhyayanam / adhunA sabhikSvAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH, ihAmantarAdhyayana AcArapraNihito yathocitavi Liam Elecatomimi muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: adhyayanaM -10- "sabhikSu" Arabhyate ~519~ Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||..|| dIpa anukrama [484..] rA0 44 Edocanon in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH adhyayanaM [10], uddezaka [ - ], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niryukti: [ 328 ], bhASyaM [62...] nayasaMpanno bhavati etaduktam, iha tveteSveva navasvadhyayanArtheSu yo vyavasthitaH sa samyagabhikSurityetaducyate, ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavantAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca sabhikSurityadhyayananAma, ataH sakAro nikSeptavyo bhikSu, tatra sakAranikSepamAhanAmaMThavaNasayAro bbe bhAve a hoi nAyantro / davve pasaMsamAI bhAve jIvo taduvautto // 328 // nAmasakAraH sakAra iti nAma, sthApanAsakAraH sakAra iti sthApanA, 'dravye bhAve ca bhavati jJAtavyaH' dravyasakAro bhAvasakArazca tatra dravya ityAgamano AgamajJazarIra bhavyazarIratadvyatiriktaH prazaMsAdiviSayo dravyasakAraH, bhAva iti bhAvasakAro jIvaH 'tadupayukta:' sakAropayuktaH tadupayogAnanyatvAditi gAthArthaH // | prakRtopayogI tyAgamanoAgamajJazarIra bhavyazarIrAtiriktaM prazaMsAdiviSayaM dravyasakAramAhanidesapasaMsAe atyIbhAve a hoi u sagAro / niddesapasaMsAe ahigAro itva ajjhavaNe 329 / / nirdeze prazaMsAyAmastibhAve cetyeteSvartheSu triSu bhavati tu sakAraH / tatra nirdeze yathA so'nantaramityAdi, prazaMsAyAM yathA satpuruSa ityAdi, astibhAve yathA sadbhUtamamukamityAdi / tatra 'nirdezaprasaMzAyA' miti nirdeze prazaMsAyAM ca yaH sakArastenAdhikAro'trAdhyayane prakrAnta iti gAthArthaH // etadeva darzayati je bhAvA dasavealiammi karaNijja vaNNi jiNehiM / tesiM samAvarNamiti (bhI) jo bhikkhU bhannai sa bhikkhu // 330 // ye 'bhAvA:' padArthAH pRthivyAdi saMrakSaNAdayo 'dazavaikAlike' prastute zAstre 'karaNIyA' anuSTheyA 'varNitAH' Far P&Personal Use Chily muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH 'sa' evaM 'bhikSu' zabdayoH nikSepAH ~ 520~ airy Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti : [330], bhASyaM [62...] (42) vadhya0 prata sUtrAMka ||7..|| dazabaikAkathitA jina:-tIrthakaragaNadharaiH, 'tiSAM' bhAvAnAM 'samApane yathAzattyA(kti) dravyato bhAvatazcAcaraNena paryanta-| 18 nayanena 'yo bhikSuH tadarthaM yo bhikSaNazIlo na tUdarAdibharaNArtha bhaNyate sa bhikSuriti, isizabdasya vyava- [hita upanyAsaH / sa bhikSurityatra nirdeze sakAra iti gAthArthaH // prshNsaayaamaah||259|| caragamarugAiANaM bhikkhujIvINa kAuNamapohaM / ajjhayaNaguNaniutto hoi pasaMsAi u samiksU / / 331 / / 'carakamarukAdInA miti carakAH-parivrAjakavizeSAH marukA-dhigvarNAH AdizabdAcchAkyAdiparigrahaH, a-ra hAmISAM bhikSopajIvinA bhikSaNazIlAnAmaguNavattvenApohaM kRtvA 'adhyayanaguNaniyuktaH prakrAntazAstraniSyandabhUtaprakrAntAdhyayanAbhihitaguNasamanvito bhavati / prazaMsAyAmavagamyamAnAyAM sadbhikSuH-saMzvAsau bhikSuzca tattadanyApohena sadbhikSuriti gAdhArthaH / / uktaH sakAraH, idAnI bhikSumabhidhAtukAma Aha bhikkhussa va nikSevo niruttaegahiANi liMgANi / aguNaDhio na mikkhU avayavA paMca dArAI / / 332 // hai bhikSoH 'nikSepoM' nAmAdilakSaNaH kAryaH, tathA niruktaM vaktavyaM bhikSoreva, tathA 'ekAdhikAni' paryAyaza-18 bdarUpANi vaktavyAni, tathA 'liGgAni' saMvegAdIni, tathA aguNasthito na bhikSurapi tu guNasthita evetyetadvAcyam / atra ca 'avayavAH paJca' pratijJAdayo vakSyamANA iti, dvArANyetAnIti gAthAsamAsArthaH // yathAkrama vyAsArthamAha NAmaThavaNAbhikkhU davabhikkhU a bhAvamikkhU a / davammi AgamAI anno'vi a pajano iNamo // 333 / / dIpa anukrama [484..] // 259 // Eran.in muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~521~ Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti : [333], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||7..|| 'nAmasthApanAbhikSuriti bhikSuzabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmabhikSuH sthApanAbhikSuH dravyabhikSuzca bhAvabhikSuzceti / tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyabhikSumAha-'dravya' iti dravyabhikSuH 'AgamAdiH AgamanoAgamajJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktaikabhavikAdibhedabhinnaH, anyo'pi ca 'paryAyo' bhedaH 'ayaM' vyabhikSorvakSyamANalakSaNa iti gaathaarthH|| bhejao memaNaM ceSa, bhiviabba taheva va / eesi tihapi a, patteaparUvarNa yocche // 334 // bhedakaH puruSaH bhedanaM caiva parazvAdi bhettavyaM tathaiva ca kASThAdIti bhaavH| eteSAM 'brayANAmapi bhedakAdInAM 'pratyeka pRthakpRthaka prarUpaNAM vakSya iti gAthArthaH // etadevAha jaha dArukAmagAro bheaNamittambasaMjuo mikkhU / annevi davamikkhU je jAyaNagA avirayA a / / 335 / / yathA 'dArukarmakaroM' vardhakyAdiH bhedanabhettavyasaMyuktaH san-kriyAviziSTavidAraNAdidArusamanvito dravya-18 bhikSuH, dravyaM bhinattItikRtvA, tathA'nye'pi dravyabhikSavaH-apAramArthikAH, ka ityAha-ye 'yAcanakA' bhikSaNazIlA 'aviratAzca' anivRttAzca pApasthAnebhya iti gAthArthaH // ete ca dvividhA:-gRhasthA liGginazceti, tadAha gihiNo'vi sayAraMbhaga ujuppannaM jaNaM vimaggaMtA / jIvaNia vINakiviNA te vijA davabhikkhutti // 336 / / 'gRhiNo'pi sakalatrA api 'sadAraMbhakA' nityamArambhakAH SaNNAM jIvanikAyAnAmRjuprajJaM janaM anAlo dIpa anukrama [484..] Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~522~ Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 7.. // dIpa anukrama [ 484..] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 260 // Ja docanon in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [ 4...] / gAthA ||7..|| niryukti: [ 336 ], bhASyaM [62...] cakaM vimRgayantaH - anekaprakAraM dvipadAdi bhUmidevA vayaM lokahitAyAvatIrNA ityabhidhAya yAcamAnAH, dravyabhikSaNazIlatvAdravyabhikSavaH, ete ca vivarNAH, tathA ye ca 'jIvanikAyai' jIvanikAnimittaM 'dInapaNAH kArpeTikAdayo bhikSAmadanti tAn 'vidyAd' vijAnIyAdravyabhikSUniti, dravyArtha bhikSaNazIlatvAditi gAthArthaH // uktA gRhasthadravyabhikSavaH, liGgino'dhikRtyAha micchaTTiI tasthAvarANa puDhavAiviMdiAINaM / nicaM bahakaraNarayA avabhavArI a saMcaiA // 337 // zAkyabhikSuprabhRtayo hi 'midhyAdRSTayaH' atasvAbhinivezinaH prazamAdiliGgazUnyAH, sasthAvarANAM prANinAM pRthivyAdInAM dvIndriyAdInAM ca atra pRthivyAdayaH sthAvarAH dvIndriyAdayastrasAH, nityaM vadhakaraNaratA:sadaitadatipAle saktAH, kathamityatrAha - abrahmacAriNaH saMcayinazca yataH, ato'pradhAnatvAdravyabhikSavaH, carAvdasya vyavahita upanyAsa iti gAthArthaH / ete cAbrahmacAriNaH saMcayAdeveti saMcayamAha dupayacaDhappayadhaNadhannakuviatiatiapariggahe nirayA / sacitamoi payamANagA a uddiTTabhoI a // 338 // dvipadaM dAsyAdi catuSpadaM gavAdi dhanaM hiraNyAdi dhAnyaM zAlyAdi kupyam-aliJjarAdi eteSu dvipadAdiSu krameNa manolakSaNAdinA karaNatrikeNa trikaparigrahe - kRtakAritAnumataparigrahe niratAH saktAH / na caitadanArtham -- "vihArAn kArayedrasyAnvAsayeca bahuzrutAn" itivacanAt sadbhUtaguNAnuSThAyino netthaMbhUtA ityAzaGkayAha-sacintabhojinaH, te'pi mAMsApakAyAdibhojinaH, tadapratiSedhAt, 'pacantazca' svayaMpacAstApasA For P&Personal City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~523~ 10 sabhi dhvadhya0 // 260 // www.oxyg Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [338], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||7..|| S dayA, uddiSTa bhojinazca sarva eva zAkyAdayaH, tatprasiddhyA tapakhino'pi, piNDavizuddhyaparijJAnAditi gA-12 thArthaH // trikatrikaparigrahe niratA ityetadvyAcikhyAsurAha karaNatie jobhatie sAbale Ayaheuparaubhae / aTThANaTupavatte te vijA vyabhikkhutti // 339 // karaNatrika iti 'supA supo bhavantIti 'karaNatrikeNa manovAkAyalakSaNena 'yogatritaya' iti kR-12 takAritAnumatirUpe 'sAvaye' sapApe AtmahetoH-AtmanimittaM dehAzupacayAya, evaM paranimita-mitrAyupa-10 bhogasAdhanAya evamubhayanimittam-ubhayasAdhanArtham , evamarthAyAtmAdyartham anarthAya vA-vinA prayojanena ArtadhyAnacintanakharAdibhASaNalakSavedhanAdibhiH prANAtipAtAdau pravRttAn-tatparAn tAnevabhUtAn 'vidyAhaida-vijAnIyAt drabyabhikSuniti, pravRttAzcaivaM zAkyAdayaH, tavyabhikSava iti gAdhArthaH // evaM khyAdisaMyogAdvizuddhatapo'nuSThAnAbhAvAcAbrahmacAriNa eta ityAha itthIpariggahAo ANAdANAibhAvasaMgAo / suddhatabAbhAvAo kutisthibhA'yaMbhacAritti / / 340 // hai 'strIparigrahAditi dAsyAdiparigrahAt 'AjJAdAnAdibhAvasaGgAca pariNAmAzuddharityarthaH na ca zAkyA hai bhikSavaH, 'zuDatapo'bhAvAditi zuddhasya tapaso'bhAvAt tApasAdayaH kutIrthikA abrahmacAriNa iti, brahmazabdena zuddhaM tapo'bhidhIyate, tadacAriNa iti gAthArthaH / / ukto dravyabhikSuH, bhAvabhikSumAha Agamato uvautto lagguNasaMveao a (u) bhAvaMni / tassa niruttaM bhegamemaNabhetsambaeNa tihA / / 341 // dIpa anukrama [484..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~524~ Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti : [341], bhASyaM [62...] (42) dazavakA 10 sabhizvadhya prata sUtrAMka ||7..|| bhAvabhikSurdvividhaH-Agamato noAgamatazca, tatrAgamata 'upayukta' iti bhikSupadArthajJastatra copayuktaH, hAri-vRttiA 'tadguNasaMvedakastu' bhikSuguNasaMvedakaH punarnoAgamato bhavati bhAvabhikSurityukto bhikSunikSepaH / sAmprataM // 26 // niruktamabhidhAtukAma Aha-tasya nirukta miti tasya' bhikSonizcitamuktamanvartharUpaM bhedakabhedanabhettavyaire-| sabhirbhadairvakSyamANaitridhA bhavatIti gAthArthaH // etadeva spaSTayati bhettA''gamovautto duviha tavo bheaNaM ca bhettavyaM / aTThavihaM kammakhuha teNa niruttaM sa bhikkhutti / / 342 // hai 'bhettA'bhedako'trAgamopayuktaH sAdhuH, tathA 'dvividhaM' bAhyAbhyantarabhedena tapo bhedanaM vartate, tathA 'bhettavyaM vidAraNIyaM cASTavidha karma ca-aSTaprakAraM jJAnAvaraNIyAdi kameM, taba kSudAdiduHkhahetukhAt kSucchabdavAcya, hAyatazcaivaM tena nirutaM-yaH zAkhanItyA tapasA karma bhinatti sa bhikSuriti gAthArthaH / / kiM ca bhidaMto ajaha khuha bhikkhU jayamANao jaI hoi / saMjamacarao gharao bhavaM khivaMto bhavaMto u / / 343 // 'bhindaMzca vidArayaMzca yathA 'kSudhaM karma bhikSurbhavati, bhAvato yatamAnastathA tathA guNeSu sa eva ytirbhvti| inAnyathA, evaM 'saMyamacarakaH' saptadazaprakArasaMyamAnuSTAyI carakaH, evaM 'bhavaM' saMsAraM 'kSapayan' parItaM kurvan sa eva bhavAnto bhavati nAnyatheti gAthArthaH / / prakArAntareNa niruktamevAha jaM bhikkhamattavittI teNa va bhikkhU khavei jaM va aNaM / navasaMjame tavassitti vAvi ano'vi paJjAo / / 344 / / 'yada' yasmAda 'bhikSAmAtravRttiH' bhikSAmAtreNa sarvopadhAzuddhena vRttirasyeti samAsaH, tena vA bhikSu dIpa anukrama [484..] GREH // 261 // Erami muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 525~ Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [344], bhASyaM [62...] (42) R prata sUtrAMka ||7..|| dibhikSaNazIlo bhikSuritikRtvA, anenaiva prasaGgena anyeSAmapi tatparyAyANAM niruktamAha-kSapayati 'yd| yasmAdvA 'RNaM karma tasmAtkSapaNaH, kSapayatIti kSapaNa itikRtvA, tathA saMyamatapasIti saMyamapradhAnaM tapaH saMyamatapaH tasmin vidyamAne tapasvIti vApi bhavati, tapo'syAstItikRtvA, anyo'pi paryAya iti-anyo'pi bhedo'rthato bhikSazabdaniruktasyeti gAthArthaH / uktaM niruktadvAram , adhunakArthikadvAramAha tine tAI davie vaI a khaMte a daMta virae a 1 muNitAvasapannavagujubhikkhU buddhe jai viU a / / 345 // tIrNayattIrNa: vizuddhasamyagdarzanAdilAbhAdbhavArNavamiti gamyate, tAyo'syAstIti tAyI, tAyaH sudRSTamAgauMktiH, suparijJAtadezanayA vineyapAlayitetyarthaH, dravyaM rAgadveSarahitA, vratI ca hiMsAdiviratazca, kSAntazca kSAmyati kSamA karotIti kSAntaH, bahulavacanAt kartari niSThA, evaM dAmyatIndriyAdidamaM karotIti dAntaH, viratazca viSayasukhanivRttazca, munirmanyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH, tapaHpradhAnastApasA, prajJA|pako'pavargamArgasya prarUpakA, RjuH-mAyArahitaH saMyamavAn vA, bhikSuH pUrvavat, buddho'vagatatattvA, yatiruttamA& zramI prayatnavAna vA, vidvAMzca-paNDitazceti gAthArthaH // tathA pavaie aNagAre pAsaMDI caraga baMbhaNe ceva / parivAyage a samaNe niggaMthe saMjae mutte // 346 / / pravrajitaH-pApAniSkrAntaH, anagAro-dravyabhAvAgArazUnyaH, pASaNDI-pAzADDInaH, carakaH pUrvavat, 'bAla AAAAAACK dIpa RCOACANCECAUS anukrama [484..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: 'bhikSu' zabdasya ekArthika zabdA: ~526~ Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [346], bhASyaM [62...] (42) 10 sabhizvadhya prata sUtrAMka ||7..|| dazavaikA0ANava' vizuddhabrahmacArI caiva, paribAjakazca-pApavarjakazca, zramaNaH pUrvavat, nirgrathaH saMyato mukta isyetadapi hAri-vRttiHpUrvavadeveti gAthArthaH // tathA sAhU lahe a tahA tIraddhI hoi ceva nAyabo / nAmANi evamAINi hoti tabasaMjamarayANaM // 347 / / // 26 // sAdhU rUkSazca tatheti nirvANasAdhakayogasAdhanAtsAdhuH khajanAdiSu snehavirahAdUkSaH 'tIrArthI caiva bhavati jJAtavya' iti tIrArthI bhavArNavasya, 'nAmAni ekArthikAni paryAyAbhidhAnAnyevamAdIni yathoktalakSaNAni 4 bhavanti / keSAmityAha-tapaHsaMyamaratAnAM bhAvasAdhUnAmiti gAthArthaH // pratipAditamekArthikadvAram , idAnIM| liGgadvAraM vyAcikhyAsurAha saMvego niveo visayavivego susIlasaMsaggo / ArAhaNA tavo nANadasaNacarittaviNo a|| 348 // 'saMvegoM mokSasukhAbhilASA, 'nirvedaH' saMsAraviSayaH, 'viSayaviveko' viSayaparityAgaH, 'suzIlasaMsargaH zIlavadbhiH saMsargaH, tathA 'ArAdhanA' caramakAle niryApaNarUpA, 'tapo' yathAzaktyanazanAdyAsevana, 'jJAna' yathAvasthitapadArthaviSayamityAdi 'darzana' naisargikAdi 'cAritra' sAmAyikAdi 'vinayazca jJAnAdivinaya iti gAthArthaH // tathA___ khaMtI amahava'jaba vimuttayA taha adINava titikkhA / AvassagaparisuddhI a hoti bhikkhussa liMgAI // 349 / / 'kSAntizca' AkrozAdizravaNe'pi krodhatyAgazca 'mArdavArjavavimuktateti jAtyAdibhAve'pi mAnatyAgA IDEOKAR dIpa anukrama [484..] // 262 // S muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: | bhikSo: liGgadvAram pratipAdyate ~ 527~ Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [349], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||7..|| nmArdavaM, parasminnikRtipare'pi mAyAparityAga ArjavaM, dharmopakaraNeSvapyamUrchA vimuktatA, tathA'zanAcalAbhe'pyadInatA, kSudAdiparISahopanipAte'pi titikSA, tathA 'Avazyakaparizuddhizca' avazyaMkaraNIyayoganiraticAratA ca, bhavanti 'bhikSoH' bhAvasAdhoH 'liGgAni' anantaroditAni saMvegAdInIti gAthArthaH // vyAkhyAtaM liGgadvAram , avayavadvAramAha ajjhayaNaguNI bhikkhU na sesa ii No painna-ko heU / aguNattA ii heU-ko viluto ? suvaNNamiva / / 350 // 'adhyayanaguNI' prakrAntAdhyayanoktaguNavAn 'bhikSuH' bhAvasAdhurbhavatIti, tatsvarUpametat, 'na shessH| tadguNarahita iti 'naH pratijJA' asmAkaM pakSaH, 'ko hetuH ko'tra pakSadharma ityAzaGkayAha-'aguNatvAditi hetuH avidyamAnaguNo'guNastadbhAvastattvaM tasmAdityayaM hetuH, adhyayanaguNazUnyasya bhikSukhapratiSedhaH sAdhya sAhati, 'ko dRSTAntaH? kiM punaraba nidarzanamityAzaGkayAha-suvarNamiva' yathA suvarNa svaguNarahitaM suvarNa na bhavati tadvaditi gAthArthaH / / suvarNaguNAnAha visadhAi rasAyaNa maMgalattha viNie payAhiNAyatte / gurue aDajjha'kurathe aha suvaNNe guNA bhaNiA // 351 // viSaghAti viSaghAtanasamartha 'rasAyana' vayastambhanakartR 'maGgalAI maGgalaprayojanaM 'vinIta' yatheSTakaTakAviprakArasaMpAdanena 'pradakSiNAvarta tapyamAnaM pAdakSiNyenAvarttate 'guru' sAropetam 'adA' nAgninA ddyte| 5 dIpa anukrama [484..] * * muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~528~ Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [351], bhASyaM [62...] (42) vadhya prata sUtrAMka ||7..|| dazavaikA0 'akuthanIya' na kadAcidapi kuthatItyete'STAvanantaroditAH 'suvarNe' suvarNaviSayA guNA bhaNitAstatsvarUpajJairiti | (10 sabhihAri-vRttigAthArthaH // uktAH suvarNaguNAH, sAmpratamupanayamAha caukAraNaparisuddha kasacheaNatAvatAlaNAe a / jaM taM visaghAirasAyaNAiguNasaMju hoi / / 352 / / // 263 // 'catuSkAraNaparizuddha' catuHparIkSAyuktamityarthaH, kathamityAha-kaSacchedatApatADanayA ceti kaSeNa chedena tApena tADanayA ca, yadevaMvidhaM tadviSaghAti rasAyanAdiguNasaMyuktaM bhavati, bhAvasuvarNa svakAryasAdhakamiti gAthArthaH / yacaivaMbhUtam saMkasiNaguNove hoi suvaNaM na sesayaM juttI / nahi nAmarUvameteNa evamaguNo havAi mikkhU / / 353 // 'tad' anantarAditaM 'kRtsnaguNopetaM' saMpUrNaguNasamanvitaM bhavati suvarNa yathoktaM, na 'zeSa' kaSAyazuddha, 'yukti riti varNAdiguNasAmye'pi yuktisuvarNamityarthaH, prakRte yojayati-pathaitatsuvarNa na bhavati, evaM na hi nAmarUpamAtreNa-rajoharaNAdisaMdhAraNAdinA "aguNaH' avidyamAnaprastutAdhyayanoktaguNo bhavati bhikSuH, bhikSAmaTannapi na bhavatIti gAthArthaH // etadeva spaSTayannAha juttIsuvaNarga puNa suvaNNavaNNaM tu jaivi kIrijjA / na hu hoi suvaNaM sesehi guNehi saMtehiM / / 354 // yuktisuvarNa kRtrimasuvarNamiha loke 'suvarNavarNa tu jAtyasuvarNavarNamapi yadyapikriyeta puruSanaipuNyena tathApi naiya // 263 // bhavati tat suvarNa paramArthena 'zeSaguNaiH kaSAdibhiH 'asadbhiH avidyamAnairiti gAthArthaH / evameva kimityAha MASSAGESCANCERTACAN dIpa anukrama [484..] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~529~ Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 7.. // dIpa anukrama [ 484..] Educationa "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [ 4...] / gAthA ||7..|| niryukti: [ 355 ], bhASyaM [62...] je ajhavaNe bhaNi bhikkhuguNA tehi hoi so bhikkhU / vaNNeNa janasuvaNNagaM va saMte guNanihiMmi // 355 / / serer bhaNitA bhikSuguNA asminneva prakrAnte jinavacane cittasamAdhyAdayaH taiH karaNabhUtaiH sadbhirbhatyasau bhikSurnAmasthApanAdravyabhikSuvyapohena bhAvabhikSu, parizuddhabhikSAvRttitvAt / kimivetyAha- 'varNena' pItalakSaNena 'jAtyasuvarNamiva' paramArthasuvarNamiva 'sati guNanidhI' vidyamAne'nyasmin kaSAdI guNasaMghAte, etaduktaM bhavati yathA'nyaguNayuktaM zobhanavarNa suvarNa bhavati tathA cittasamAdhyAdiguNayukto bhikSaNazIlo bhikSurbhavatIti gAthArthaH // vyatirekataH spaSTayati jo bhikkhU guNarahio bhikkhaM giNDai na hoi so miksU / voNa juttisuvaNa va asaI guNanihimmi // 356 // yo bhikSuH 'guNarahitaH' cittasamAdhyAdizUnyaH san bhikSAmaTati na bhavatyasau bhikSurbhikSATanamAtreNaiva, aparizuddhabhikSAvRttitvAt kimivetyAha-varNena yuktisuvarNamiva yathA tadvarNamAtreNa suvarNa na bhavatya sati 'guNanidhI' kapAdika iti gAthArthaH // kiMca udikayaM bhuMjai chakAyapamadao gharaM kuNai palakkhaM ca jalagae jo piyai kaha tu so mikyU ? || 357 // after kRtaM bhuka ityaudezikamityarthaH, SaTrakAyapramardaka:-yatra kacana pRthivyAdyupamaIkaH, gRhaM karoti saMbhavatyevaiSaNIyAlaye mUrcchayA vasatiM bhATakagRhaM vA, tathA 'pratyakSaM ca' upalabhyamAna evaM 'jalagatAna' muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~530~ Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||7...|| niyukti: [357], bhASyaM [62...] (42) 10sabhikSyadhyaka prata sUtrAMka ||7..|| dazavaikA0 apkAyAdIn yaH pibati, tattvato vinA''lambanena, kathaM nvasau bhikSuH, naiva bhAvabhikSuriti gAthArthaH // ukta hAri-vRttiH / upanayaH, sAmprataM nigamanamAha tamhA je ajhayaNe bhikkhuguNA tehiM hoi so mikkhU / tehi a sauttaraguNehi hoi so bhAvibhataro cha / 358 / / // 264 // yasmAdetadevaM yadanantaramuktaM tasmAda ye'dhyayane prastuta eva 'bhikSuguNA' mUlaguNarUpA uktAstaiH karaNabhUtaiH sadbhirbhavatyasI bhikSuH, taizca 'sottaraguNaiH piNDavizuddhayAguttaraguNasamanvitairbhavatyasau 'bhAvitata' cAritradharme tu prasannatara iti gAthArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, tavedam nikkhammamANAi a buddhavayaNe, niccaM cittasamAhio havijjA / itthINa vasaM na Avi gacche, vaMtaM no paDiAyai je sa bhikkhU // 1 // puDhaviM na khaNe na khaNAvae, sIodagaM na pie na piAvae / agaNisatthaM jahA sunisiaM, taM na jale na jalAvae je sa bhikkhU // 2 // anileNa na vIe na vIyAvae, hariyANi na chide na chiMdAvae / bIANi sayA vivajayaMto, saJcittaM nAhArae je sa bhikkhU // 3 // vahaNaM ta AACROSSEX dIpa anukrama [484..] // 264 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~531~ Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-, mUlaM [4...] / gAthA ||1-5|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) *% %%% prata sUtrAMka sathAvarANa hoi, puDhavItaNakaTTanissiANaM / tamhA uddesiaM na bhuMje, no'vi pae na payAvae je sa bhikkhU ||4||roia nAyaputtavayaNe, attasame mannija chappi kaae| paMca ya phAse mahavvayAI, paMcAsavasaMvare je sa bhikkhU // 5 // 'niSkramya dravyabhAvagRhAt pravajyAM gRhItvetyarthaH 'AjJayA tIrthakaragaNadharopadezena yogyatAyAM satyAM, niSkramya kimityAha-'buddhacacane' avagatatattvatIrthakaragaNadharavacane 'nityaM sarvakAlaM 'cittasamAhitaH cittenAtiprasanno bhavet, pravacana evAbhiyukta iti garbhaH, vyatirekataH samAdhAnopAyamAha-strINAM' sarvAsatkAryanibandhanabhUtAnAM vazaM tadAyattatArUpaM na cApi gacchet, tadvazago hi niyamato vAntaM pratyApiyati, 'ato' buddhavacanacittasamAdhAnataH sarvathA strIvazatyAgAdU, anenaivopAyenAnyopApAsaMbhavAt, bhAvAnta' parityaktaM sadviSayajamyAlaM 'na pratyApivati' na manAgapyAbhogato'nAbhogatazca tatsevate yaH sa bhikSuH -bhAvabhikSuriti suutraarthH||1|| tathA-'pRthivIM sacetanAdirUpAM na khanati svayaM na khAnayati paraiH, 'ekanahaNe tajjAtIyagrahaNa'miti khanantamapyanyaM na samanujAnAti, evaM sarvatra veditavyaM / 'zItodaka' sacittaM pAnIyaM na piyati khayaM na pAyayati parAniti, agniH SaDjIvaghAtakaH, kiMvadityAha-zastraM khaGgAdi yathA sunizitam' ujavAlitaM tadvat,taM na jvAlayati khayaM na jvAlayati paraiH, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuH / Aha dIpa anukrama [485-489] daza045 Edream muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~532~ Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||1-5|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||1-5|| E% dazavaikA SaDjIvanikAyAdiSu sarvAdhyayaneSvayamo'bhihitaH kimarthaM punarukta iti, ucyate, taduktArthAnuSThAnapara eva / 10 sabhihAri-vRttiH bhikSuriti jJApanArtha, tatazca na doSa iti sUtrArthaH // 2 // tathA 'anilena' anilahetunA celakarNAdinA na vIja-51 vadhya yatyAtmAdi svayaM na vIjayati praiH| 'haritAni zaSpAdIni na chinatti khayaM na chedayati paraiH, 'bIjAni' // 265 // haritaphalarUpANi brIdyAdIni 'sadA' sarvakAlaM vivarjayana saMghaTanAdikriyayA, sacittaM nAhArayati yaH kadA-1 cidapyapuSTAlambanaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 3 // auddezikAdiparihAreNa sasthAvaraparihAramAha-vadhanI hananaM 'basasthAvarANAM dvIndriyAdipRthivyAdInAM bhavati kRtoddezike, kiMviziSTAnAm ?-pRthivItRNakASThanizritAnAM tathAsamArambhAt, yasmAdevaM tasmAdauddezikaM kRtAdyanyacca sAvadyaM na bhute, na kevalametat, kiMtu nApi pacati khayaM na pAcayati anpaine pacantamanujAnAti yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 4 // kiMca-roca-. yitvA' vidhigrahaNabhAvanAbhyAM priyaM kRtvA, kiM tadityAha-jJAtaputravacanaM bhagavanmahAvIravardhamAnavacanam 'AtmasamAn' AtmatulyAn manyate 'SaDapi kAyAn pRthivyAdIn, 'paJca ceti cazabdo'pyarthaH pazcApi 'sTazati' sevate mahAvratAni 'paJcAzravasaMvRtazca' dravyato'pi paJcendriyasaMvRtazca yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 5 // cattAri vame sayA kasAe, dhuvajogI havija buddhavayaNe / ahaNe nijAyarUvarayae, // 265 // gihijogaM parivajae je sa bhikkhU // 6 // sammaTTiI sayA amUDhe, asthi hu nANe dIpa -% 7 anukrama [485-489] 246%9 KR muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~533~ Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||6-10|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) COM prata sUtrAMka ||6-10|| tave saMjame a / tavasA dhuNai purANapAvagaM, maNavayakAyasusaMvuDe je sa bhikkhU // 7 // taheva asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAimasAimaM labhittA / hohI aTTo sue pare vA, taM na nihe na nihAvae je sa bhikkhU // 8 // taheva asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAimasAimaM labhittA / chadia sAhammiANa bhuMje, bhuccA sajjhAyarae je sa bhikkhU // 9 // na ya buggahiaM kahaM kahijjA, na ya kuppe nihuiMdie pasaMte / saMjame dhuvaM jo geNa jutte, uvasaMte aviheDae je sa bhikkhU // 10 // kiM ca-catura krodhAdIna vamati tatpratipakSAbhyAsena 'sadA' sarvakAlaM kaSAyAna , dhruvayogI ca-ucitanityayogAMzca bhavati, buddhavacana iti tRtIyAthai saptamI, tIrthakaravacanena karaNabhUtena, dhruvayogI bhavati yathAgama| meveti bhAvaH, 'adhana catuSpadAdirahitaH 'nirjAtarUparajato' nirgatasuvarNarUcya iti bhAvaH, 'gRhiyoga mUrchayA gRhasthasaMbandhaM parivarjayati' sarvaiH prakAraiH parityajati yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 6 // tathA 'samyagadRSTiH' bhAvasamyagadarzanI sadA 'amUDhaH aviplataH sannevaM manyate-astyeva jJAnaM heyopAdeyaviSayamatIndriyedhvapi tapazca bAhyAbhyantarakarmamalApanayanajalakalpaM saMyamaca navakarmAnupAdAnarUpaH, itthaM ca dRDhabhAvastapasA dIpa anukrama [490-494] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~534~ Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||6-10|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA. hAri-vRttiH // 266 // prata sUtrAMka ||6-10|| dhunoti purANapApaM bhAvasArayA pravRttyA 'manovAkkAyasaMvRtaH' tisRbhirguptibhirguso yaH sa bhikSuriti mUtrArthaH10 sbhi||7||'tthaiveti pUrvarSividhAnena 'azanaM pAnaM ca prAguktakharUpaM tathA 'vividham anekaprakAraM 'khAdya khAdya vadhya ca' prAguktakharUpameva 'labdhvA' prApya, kimityAha-bhaviSyati 'arthaH' prayojanamanena zvaH parazvo veti tad' azanAdi 'na nidhatte na sthApayati khayaM tathA 'na nidhApapati' na sthApayatyanyaiH sthApayantamanyaM nAnujAnAti, yaH sarvathA saMnidhiparityAgavAn sa bhikSuriti sUtrArthaH // 8 // kiM ca-tathaivAzanaM pAnaM ca vividha khAdyaM khAyaM ca / landhveti pUrvavat, labdhvA kimityAha-chanditvA' nimalaya 'samAmadhArmikAn' sAdhUna bhule, svAtmatulyatayA tadvAtsalyasiddhaH, tathA bhuktvA khAdhyAyaratazca yaH cazabdAcchepAnuSThAnaparaba yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH ||9||bhikssulkssnnaadhikaar evAhana ca 'vaigrahikI kalahaprativaddhAM kAM kathayati, sadbAdakathAdiSvapi na ca kupyati parasya, apitu 'nibhRtendriyaH' anuddhatendriyaH 'prazAnto' rAgAdirahita evAste, tathA 'saMyameM pUrvokta va sarvakAla 'yogena' kAyavAcanaHkarmalakSaNena yukto yogayuktA pratibhedamaucityena pravRtteH, tathA 'upazAnta' anAkulaH kAyacApalAdirahita: 'aviheThaka: na kaciducite'mAdaravAn, krodhAdInAM vizleSaka ityanye, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 10 // jo sahai hu gAmakaMTae, akkosapahAratajjaNAo a| bhayabheravasadasappahAse, samasu // 266 // dIpa anukrama [490-494] Eramine muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~535~ Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||11-15|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) +SAKAL prata sUtrAMka -15|| hadukkhasahe a je sa bhikkhU // 11 // paDimaM paDivajiA masANe, no bhIyae bhayabheravAI dissa / vivihaguNataborae a niccaM, na sarIraM cAbhikaMkhae je sa bhikkhU // 12 // asaI vosaTTacattadehe, akuTe va hae lUsie vA / puDhavisame muNI havijjA, aniANe akouhalle je sa bhikkhU // 13 // abhibhUa kAraNa parIsahAI, samuddhare jAipahAu appayaM / viittu jAImaraNaM mahanbhayaM, tave rae sAmaNie je sa bhikkhU // 14 // hatthasaMjae pAyasaMjae, vAyasaMjae saMjaiMdie / ajjhapparae susamAhiappA, suttatthaM ca viANai je sa bhikkhU // 15 // kiMca-yaH khalu mahAtmA sahate 'samyaggrAmakaNTakAn' grAmA-indriyANi tahuHkhahetavaH kaNTakAstAna , svarUkApata evAha-AkrozAn prahArAn tarjanAzceti, tatrAkozo yakArAdibhiH prahArAH kazAdibhiH tarjanA asUchayAdibhiH, tathA 'bhairavabhayA' atyantaraudrabhayajanakAH zabdAH saprahAsA yasmin sthAna iti gamyate tattathA tasmin , vaitAlAdikRtArtanAdATTahAsa ityarthaH, anopasargeSu satsu samasukhaduHkhasahazca-yaH acalitasAmA dIpa anukrama [495-499] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 536~ Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||11-15|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka -15|| dazabaikA pikabhAvaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 11 // etadeva spaSTayati-pratimA' mAsAdirUpAM 'pratipaya vidhinA- 10 sAmana hAri-vRttiGgIkRtya 'zmazAne' pitRvane 'na bibheti' na bhayaM yAti 'bhairavabhayAni dRSTA' raudrabhayahetunupalabhya vaitAlAdi-15 // 267 // rUpazabdAdIni 'vividhaguNataporatazca nityaM mUlaguNAghanazanAdisaktazca sarvakAlaM, na zarIramabhikAite niHspRhatayA vArsamAnikaM bhAvi ca, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 12 // na sakRdasakRtsarvadetyarthaH, kimityAha-vyutsRSTatyaktadeha vyutsRSTo bhAvapratibandhAbhAvena tyakto vibhUSAkaraNena dehaH-zarIraM yena sa tathAvidhA, AkruSTo vA yakArAdinA hato vA daNDAdinA lUSito vA khagAdinA bhakSito vA zvazRgAlAdinA 'pRthivIsamaH' sarvasaho munirbhavati, na ca rAgAdinA pIyate, tathA 'anidAnoM' bhAviphalAzaMsAra|hitA, akutUhalaca naTAdiSu, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 13 // bhikSusvarUpAbhidhAnAdhikAra evAha| -'abhibhUya' parAjitya 'kAyena zarIreNApi, na bhikSusiddhAntanItyA manovAgbhyAmeva, kAnAnabhibhaveTU tatvatastadanabhibhavAta, 'parISahAna' kSudAdIna, 'samuddharati uttArayati 'jAtipathAt' saMsAramArgAdAtmAnaM, kathamityAha-viditvA' vijJAya jAtimaraNaM saMsAramUlaM 'mahAbhayaM' mahAbhayakAraNa, 'tapasi rataH' tapasi saktaH kiMbhUta ityAha- zrAmaNye' zramaNAnAM saMbandhini, zuddha iti bhAvaH, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrAyaH // 14 // vi // 267 // tathA hastasaMyataH pAvasaMyata iti-kAraNaM vinA kUrmavallIna Aste kAraNe ca samyaggacchati, tathA vAksaMyataH akuzalavAgnirodhakuzalabAgudIraNena, 'saMyatendriyo' nivRttaviSayaprasaraH, 'adhyAtmarataH' prazastabhyAnAsaktA, dIpa anukrama [495-499] Limelicatom.imMMI muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~537~ Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||16-21|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) CATEGAR prata sUtrAMka SC ||16-21|| da susamAhitAtmA dhyAnApAdakaguNeSu, tathA sUtrArthaM ca yathAvasthitaM vidhigrahaNazuddhaM vijAnAti yaH samyagyathAviSayaM sa bhikSuriti sUtrArthaH // 15 // ubahimi amucchie agiddhe, annAyauMchaM pulanippulAe / kayavikkayasaMnihio virae, savvasaMgAvagae a je sa bhikkhU // 16 // alola bhikkhU na rasesu gijjhe, uMchaM care jIvia nAbhikaMkhe / iDiM ca sakAraNapUaNaM ca, cae ThiappA aNihe je sa bhikkhU // 17 // na paraM vaijAsi ayaM kusIle, jeNaM ca kuppija na taM vaijjA / jANia patteaM puNNapAvaM, attANaM na samukkase je sa bhikkhU // 18 // na jAimatte na ya rUvamatte, na lAbhamatte na sueNa matte / mayANi savvANi vivajaittA, dhammajjhANarae je sa bhikkhU // 19 // paveae ajapayaM mahAmuNI, dhamme Thio ThAvayaI paraM pi / nikkhamma vajija kusIlaliMgaM, na Avi hAsaMkuhae je sa bhikkhU // 20 // taM dehavAsaM asuI asAsayaM, sayA cae niccahiadviappA / chiMdittu jAImaraNassa D dIpa anukrama [500-505] SC0% muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 538~ Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||16-21|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) sabhi prata sUtrAMka dazavakA0 baMdhaNaM, uvei bhikkhU apuNAgamaM gaI // 21 // ti bemi // sabhikkhuajjhayaNaM dasamaM hAri-vRttiH samattaM // 10 // // 268 // tathA-'upadhI' vastrAdilakSaNe 'amUchitaH' tadviSayamohatyAgena 'agRddhaH' pratibandhAbhAvena, ajJAtocha / carati bhAvaparizuddhaM, stokaM stokamityarthaH, 'pulAkaniSpulAka' iti saMyamAsAratApAdakadoSarahitA, 'kraya-18 vikrayasaMnidhibhyo virataH' dravyabhAvabhedabhinnakrayavikrayaparyuSitasthApanebhyo nivRttA, 'sarvasaGgApagataca yH| apagatadravyabhAvasaGgazca yaH, sa bhikSuriti sUtrArthaH // 16 // kiMca-alolo nAma nAprAptaprArthanaparo 'bhikssuH| sAdhuHna raseSu gaddhA, prApteSvapyapratibaddha iti bhAvaH, ucha carati bhAvojchameveti pUrvavat, navaraM tatropadhimAzriyoktamiha vAhAramityapaunarutya, tathA jIvitaM nAbhikADhate, asaMyamajIvitaM, tathA 'kari ca' A-| marpoSadhyAdirUpAM satkAra vastrAdibhiH pUjanaM ca stavAdinA tyajeti, naitadarthameva yatate, sthitAtmA jJAnABAdiSu, 'anibha' ityamAyo yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 17 // tathA na 'paraM' svapakSavineyavyatiriktaM vadati-13 ayaM kuzIlA, tadapItyAdidoSaprasaGgAt , khapakSavineyaM tu zikSAgrahaNabuDyA badatyapi, sarvathA yenAnyaH kazcit / kupyati na tad bravIti doSasadbhAve'pi, kimityata Aha-jJAtvA pratyekaM puNyapApaM, nAnyasaMbandhyanyasya bhavati agnidAhavedanAvat, evaM satsvapi guNeSu nAtmAnaM samutkarSati-na khaguNairgarvamAyAti yaH sa bhikSuriti sU-A EARNASABHARAT ||16-21|| dIpa anukrama [500-505] // 268 // Erammire muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~539~ Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM [10], uddezaka [-], mUlaM [4...] / gAthA ||16-21|| niyukti: [358...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||16-21|| bhatrArthaH // 18 // madpratiSedhArthamAha-na jAtimatto yathA'haM brAhmaNaH kSatriyo vA, na ca rUpamatto yathA'haM rU pavAnAdeyaH, na lAbhamatto yathA'haM lAbhavAn, na zrutamatto yathA'haM paNDitaH, anena kulamadAdiparigrahaH, | ata evAha-madAn sarvAn kulAdiviSayAnapi parivayaM parityajya 'dharmadhyAnaratoM' yo yathAgamaM tatra saktaH sa bhikSuriti sUtrAdhaH // 19 // kiMca-pravedayati' kathayati 'Aryapada zuddhadharmapadaM paropakArAya 'mahAmuni XozIlavAna jJAtA evaMbhUta eva vastuto nAnyaH, kimityetadevamityata Aha-dharme sthitaH sthApayati paramapi-1 zrotAraM, tatrAdeyabhAvapravRtteH, tathA niSkramya varjayati 'kuzIlaliGgam ArambhAdi kuzIlaceSThitaM, tathA 'naTa cApi hAsyakuhakoM' na hAsyakArikuhakayukto yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 20 // bhikSubhAvaphalamAha-taM dehavAsa mityevaM pratyakSopalabhyamAnaM cArakarUpaM zarIrAvAsam azuciM zukrazoNitodbhavavAdinA azAzvataM pratikSaNapariNatyA sadA tyajati mamatvAnuvandhatyAgena, ka ityAha-nityahite' mokSasAdhane samyagadarzanAdI sthitAtmA atyantasusthitaH, sa caivaMbhUtavichatvA 'jAtimaraNasya' saMsArasya 'bandhana' kAraNam 'upaiti' sAmI-IN mapyena gacchati 'bhikSuH' yatiH 'apunarAgamA punarjanmAdirahitAmityarthaH, gatimiti-siddhigati, bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 21 // ukto'nugamo, nayAH pUrvavat, iti vyAkhyAtaM sabhivadhyayanam // 10 // iti zrIharibhadrasUriviracitAryA zrIvazavakAlikabRhattau dazamamadhyayanam // 10 // SLCOMSACSCR C * dIpa anukrama [500-505] 6 + - muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: atra adhyayanaM -10 parisamAptaM ~540~ Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [-]. / gAthA |-II. niyukti: [359], bhASyaM [62...] (42) * % prata sutrAMka ||--|| dazakA atha cuulike| rativAhAri-vRttiH / kyacUlA // 269 // adhunaughatathUDe Arabhyete, anayozcAyamabhisaMvandhaH-ihAnantarAdhyayane bhikSuguNayukta eva bhikSuruktA, sa caivaMbhUto'pi kadAcit karmaparatanatvAt karmaNazca balavattvAt sIded, atastatsthirIkaraNaM karttavyamiti tadarthAIIdhikAracacUDAdvayamabhidhIyate, tatra cUDAzabdArthamevAbhidhAtukAma Aha dave khete kAle bhAvami acUliAya nikkhevo / taM puNa uttaratataM suagahimasthaM tu saMgahaNI / / 359 / / nAmasthApane kSupaNatvAdanAdRtyAha-'dravye kSetre kAle bhAve ca' dravyAdiviSayaH cUDAyA 'nikSepo nyAsa iti tatpunaDAdvayam 'uttarataMtra' dazavakAlikasya AcArapaJcacUDAvat, etacottaratanaM 'zrutagRhItArthameva' dadazavakAlikAkhyazrutena gRhIto'rtho'syeti vigrahaH, yadyevamapArthakamidaM, netyAha-saMgrahaNI' taduktAnuktArthasaM-1 kSepa iti gAthArthaH / dravyacUDAdivyAcikhyAsayA''ha dabbe sacittAI kukaDacUDAmaNImaUrAI / khetami loganikuDa maMdaracUDA a kUDAI // 360 / / 'dravya' iti dravyacUDA AgamanoAgamajJazarIretarAdi, vyatiriktA trividhA 'sacittAdyA sacittA a-18 // 269 // cittA mizrA ca, yathAsaMkhyaM dRSTAntamAha-kukkuTacUDA sacisA maNicUDA acittA mayUrazikhA mizrA / 'kSetra' 2OMOM45-45625%258- OCCASSCIENCotebookG dIpa anukrama [-] Eramine muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: cUlikA -1- "rativAkya" Arabhyate | ... 'cUDA'zabdasya nAmAdi SaD nikSepA: ~541~ Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [-]. / gAthA |-II. niyukti: [360], bhASyaM [62...] (42) prata sutrAMka ||--|| iti kSetracUDA lokaniSkuTA uparivartinA,mandaracUDA ca pANDukambalA kUTAdayazca tadanyaparvatAnA, kSetraprAdhAnyAt, AdizabdAdadholokasya sImantakaH tiryagalokasya mandara UrvalokasyeSatmAgbhAreti gaathaarthH|| Airitta ahigamAsA ahigA saMvaccharA a kAlaMmi / bhAve saovasamie imA u cUDhA muNebhavyA // 361 // 'atiriktA' ucitakAlAt samadhikA adhikamAsakA pratItAH, adhikAH saMvatsarAzca SaSTyabdAdyapekSayA| 'kAla' iti kAlacUDA, 'bhAva' iti bhAvacUDA kSAyopazamike bhAve iyameva dviprakArA cUDA 'mantavyA' vijJeyA kSAyopazamikatvAchutasyeti gAthArthaH // tatrApi prathamA rativAkyacUDA, asyAzcAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAyanAmaniSpanne nikSepe rativAkyeti dvipadaM nAma, tatra ratinikSepa ucyate-tatrApi nAmasthApane anAdRtya dravyabhAvaratyabhidhitsayA''ha davye duhA u kamme nokammaraI a sadadambAI / bhAvaraI tasseba u udae emeva aravi // 362 // dravyaratirAgamanoAgamajJazarIretarAtiriktA dvidhA-karmadravyaratirnokarmadravyaratizca, tatra karmadravyaratI rati| vedanIyaM karma, etaca baddhamanudayAvasthaM gRhyate nokarmadravyaratistu zabdAdidravyANi, AdizabdAt sparzarasAdAdiparigrahaH ratijanakAni-ratikAraNAni / bhAvaratiH 'tasyaiva tu rativedanIyasya karmaNa udaye bhavati, eca mevAratirapi dravyabhAvabhedabhinnA yathoktaratipratipakSato vijJeyeti gAthArthaH / uktA ratiH, idAnIM vAkyamatidizannAha dIpa anukrama [-] Limelicatom.in muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: dravya-bhAvau rati-aratyo: vivecanaM kriyate ~542~ Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka II--II dIpa anukrama [ dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 270 // La docapan ini "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) cUlikA [1] . mUlaM [-] / gAthA || II, niryukti: [362], bhASyaM [62...] vakaM tu puvyabhaNiaM dhamme raikAragANi vacANi / jeNamibhIe teNaM raivakesA havai cUDA // 363 / / vAkyaM tu pUrvabhaNitaM vAkyazuddhyadhyayane'nekaprakAramuktaM 'dharme' cAritrarUpe 'ratikArakANi' ratijanakAni tAni ca vAkyAni yena kAraNena 'asyAM' cUDAyAM tena nimittena rativAkyaiSA cUDA, ratikartRNi vAkyAni yasyAM sA rativAkyeti gAthArthaH / iha ca ratyabhidhAnaM samyaksahanena guNakAriNItvopadarzanArtham / Aha cajaha nAma Aurasiha sIvaNachejjesu kIramANesu / jaMtaNamapatthakucchA ''madosaviraI hiakarI u / / 364 // * yathA nAmeti prasiddhametat 'Aturasya' zarIrasamutthena Agantukena vA vraNena glAnasya 'iha' loke 'sIvanacchedeSu' sIvanacchedanakarmasu kriyamANeSu satsu kimityAha-yantraNaM galayantrAdinA 'apathyakutsA' apathyapratiSedhaH 'AmadoSaviratiH' ajIrNadoSanivRttiH hitakAriNyeva vipAkasundaratvAditi gAthArthaH // dATa|ntikayojanAmAha aTThavikammarogAurassa jIassa taha tigicchaae| dhamme raI adhamme araI guNakAriNI hoi / / 365 / / 'aSTavidhakarmarogAturasya' jJAnAvaraNIyAdirogeNa bhAvaglAnasya 'jIvasya' AtmanaH 'tathA' tenaiva prakAreNa 'cikitsAyAM saMyamarUpAyAM prakrAntAyAmaslAnalocAdinA pIDAbhAve'pi 'dharma' zrutAdirUpe 'ratiH' AsaktiH 'adharme' tadviparIte 'aratiH' anAsaktirguNakAriNI bhavati, nirvANasAdhakatveneti gAthArthaH // etadeva spaSTayati For P&Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri - viracitA vRttiH ~ 543~ 1 rativA kyacUlA // 270 // wyg Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [-]. / gAthA |-II. niyukti: [365], bhASyaM [62...] (42) prata sutrAMka sajjhAyasaMjamatave veAvace a jhANajoge a / jo ramai no ramai assaMjamammi so baccaI siddhiM // 366 // khAdhyAye-vAcanAdau saMyame-pRthivIkAyasaMyamAdau tapasi-anazanAdau vaiyAvRttye ca-AcAryAdiviSaye dhyAnayoge ca-dharmadhyAnAdau yo 'ramate svAdhyAyAdiSu sakta Aste, tathA 'na ramate' na sakta Aste 'asaMyameM prANAtipAtAdau sa 'brajati siddhiM' gacchati mokSam / iha ca saMyamatapograhaNe sati khAdhyAyAdigrahaNaM prA-1 dhAnyakhyApanArthamiti gAthArthaH / upasaMharannAha tamhA dhamme raikAragANi araikAragANi (ya) ahamme / ThANANi tANi jANe jAI bhaNiAI ajjhayaNe / / 367 // / tasmAd 'dharme cAritrarUpe 'ratikArakANi' ratijanakAni 'aratikArakANi ca' aratijanakAni ca 'adhameM asaMyame sthAnAni 'tAni vakSyamANAni jAnIyAt yAni "bhaNitAni' pratipAditAni iha adhyayane prakrAnta iti gAdhArthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdi pUrvavattAvayAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM, taccedam iha khallu bho! pavvaieNaM uppannadukkheNaM saMjame araisamAvannacitteNaM ohANuppehiNA aNohAieNaM ceva hayarassigayaMkusapoyapaDAgAbhUAI imAiM aTThArasa ThANAI samma saMpaDilehiabvAI bhavaMti-taMjahA-haMbho! dussamAe duppajIvI 1, lahusagA itta SAKSCACANCE ||--|| dIpa anukrama [-] REG dA046 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 544~ Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA hAri-vRttiH // 27 // 1ratiyA kpacUlA0 prata satrAka riA gihINaM kAmabhogA 2, bhujo a sAibahulA maNussA 3, ime a me dukkhe na cirakAlovaDhAI bhavissaI 4, omajaNapurakAre 5, vaMtassa ya paDiAyaNaM 6, aharagaivAsovasaMpayA 7, dullahe khalu bho! gihINaM dhamme gihavAsamajjhe vasaMtANaM 8, Ayake se vahAya hoi 9, saMkappe se vahAya hoi 10, sovakkese gihavAse niruvakkese pariAe 11, baMdhe gihavAse mukkhe pariAe 12, sAvaje gihavAse aNavaje pariAe 13, bahusAhAraNA gihINaM kAmabhogA 14, patteaM puNNapAvaM 15, aNiJce khalu bho! maNuANa jIvie kusaggajalabiMducaMcale 16, bahuM ca khalu bho! pAvaM karma pagaDaM 17, pAvANaM ca khalu bho! kaDANaM kammANaM puTiva duccinnANaM duppaDikaMtANaM veittA mukkho, natthi aveittA, tavasA vA jhosaittA 18 / aTThArasamaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogo'iha khalu bhoH prabajitena' iheti jinapravacane khaluzabdo'vadhAraNe sa ca bhinnakrama iti darzayiSyAmaH, bho 22% % dIpa anukrama [506] // 271 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~545~ Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) * % .5% 1 prata 1 satrAka ityAmazraNe, prabajitena-sAdhunA, kiMviziSTenesyAha-utpannaduHkhena' saMjAtazItAdizArIrakhIniSadyAdimAnasaduHkhena 'saMyameM' vyAvarNitakharUpe 'aratisamApannacittena' udvegagatAbhiprAyeNa saMyamanirviSNabhAvenetyarthaH, sa evaM vizeSyate-'avadhAnotprekSiNA' avadhAnam-apasaraNaM saMyamAdut-prAbalyena prekSituM zIlaM yasya sa tathAvidhastena, utpatrajitukAmeneti bhAvaH, 'anavadhAvitenaiva' anutmabajitenaiva 'amUni vakSyamANalakSaNAnyaSTAdaza sthAnAni 'samyam' bhAvasAraM 'muSTha prekSitavyAni' suSTAlocanIyAni bhavantIti yogaH, avadhAvitasya tu pratyupekSaNaM prAyo'narthakamiti / tAnyeva vizeSyante-hayarazmigajAGkazapotapatAkAbhUtAni' azvakhalinagajAkuzavohityasitapaTatulyAni, etaduktaM bhavati-yathA hayAdInAmunmArgapravRttikAmAnAM raimyAdayo niyamanahetavastathaitAnyapi saMyamAdunmArgapravRttikAmAnAM bhavyasattvAnAmiti, yatazcaivamataH samyaka saMpratyupelakSitavyAni bhavanti, khaluzabdo'vadhAraNe, yogAtsamyaka-samyageva saMpratyupekSitavyAnyevetyarthaH 'taya-13 tyAdi, tadyathetyupanyAsArthaH, 'haMbho duSSamAyAM duSpajIvina' iti haMbho-ziSyAmanaNe duSSamAyAm-adhamakAlAkhyAyAM kAladoSAdeva duHkhena-kRcchreNa prakarSaNodArabhogApekSayA jIvituM zIlA duSpajIvinA, prANina iti gamyate, narendrAdInAmapyanekaduHkhaprayogadarzanAt, udArabhogarahitena ca viDambanAprAyeNa kugatihetunA kiM grahAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti prathama sthAnam 1 tathA 'laghava isvarA gRhiNAM kAmabhogAH, duSSamAyAmiti vartate, santo'pi 'laghava' tucchAH prakRtyaiva tuSamuSTivadasArAH 'itvarA' alpakAlA: 'gRhiNAM' gRha dIpa anukrama [506] 4-94 Limilcalamir muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~546~ Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) rativAkyacUlA. prata satrAka dazavaikA sthAnAM 'kAmabhogA' madanakAmapradhAnAH zabdAdayo viSayA vipAkakaTavazca, na devAnAmiva viparItAH, ataH hAri-vRttiH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti dvitIya sthAnam 2 tathA 'bhUyazca khAtibahulA manuSyAH' duSSamAyA miti vartata eva, punazca 'svAtibahulA' mAyApracurA 'manudhyA' iti prANino, na kadAcidvimbhahetavo'mI, // 27 // tadrahitAnAM ca kIhaksukhaM?, tathA mAyAvandhahetutvena dAruNataro bandha iti kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti tRtIya sthAna 3 tathA 'idaM ca me duHkhaM na cirakAlopasthAyi bhaviSyati' 'idaM ca anubhUyamAnaM mama zrAmaNyamanupAlayato 'duHkhaM' zArIramAnasaM karmaphalaM parISahajanitaM na cirakAlamupasthAtuM zIlaM bhaviSyati, zrAmaNyapAlanena parISahanirAkRteH karmanirjaraNAtsaMyamarAjyaprApteH, itarathA mahAnarakAdau viparyayaH, ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti caturtha sthAnaM 4 / tathA 'omajaNapuraskAra miti nyUnajanapUjA, prabajito hi dharmaprabhAvAdrAjAmAtyAdibhirabhyutthAnAsanAJjalipragrahAdibhiH pUjyate, utpravRjitena tu nyUnajanasthApi svavyasanaguptaye'bhyutthAnAdi kAryam , adhArmikarAjaviSaye vA veSTiprayoktuH kharakarmaNo niyamata eva ihaivedamadharmaphalam ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti paJcamaM sthAnam 5 / evaM sarvatra kriyA yojanIyA, tathA 'vAntasya pratyApAnaM bhuktojjhitaparibhoga ityarthaH, ayaM ca zvazRgAlAdikSudrasatvAcaritaH satAM ninyo| vyAdhiduHkhajanakA, vAntAza bhogAH pravajyAGgIkaraNena, etatpratyApAnamapyevaM cintanIyamiti SaSThaM sthAnam 6 // tathA 'adharagativAsopasaMpat' adho(ghara)gatiH-narakatiryaggatistasyAM vasanamadhogativAsaH, etannimittabhUtaM karma dIpa anukrama [506] CANC4562 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~547~ Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka [1] dIpa anukrama [506 ] Education in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||- || niryuktiH [367...], bhASyaM [ 62...] gRhyate, tasyopasaMpat-sAmIpyenAGgIkaraNaM yadetadutpravrajanam, evaM cintanIyamiti saptamaM sthAnaM 7 | tathA 'durlabhaH khalu bho ! gRhiNAM dharma' iti pramAda bahulatvAdurlabha eva 'bho' ityAmantraNe gRhasthAnAM paramanirvRtijanako dharmaH, kiMviziSTAnAmityAha - 'gRhapAzamadhye vasatA' mityatra gRhazabdena pAzakalpAH putrakalatrAdayo gRhyante, tanmadhye vasatAm, anAdibhavAbhyAsAdakAraNaM snehabandhanam etacintanIyamityaSTamaM sthAnaM 8 / tathA 'Ataistasya badhAya bhavati' 'AtaGkaH' sayoghAtI viSUcikAdirogaH 'tasya' gRhiNo dharmabandhurahitasya 'vadhAya' vinAzAya bhavati, tathA vadhavAnekavadhahetuH, evaM cintanIyamiti navamaM sthAnaM 9 / tathA 'saMkalpastasya vadhAya bha vati' 'saMkalpa' iSTAniSTaviyogaprAsijo mAnasa AtaGkaH, 'tasya' gRhiNastathA ceSTAyogAnmithyAvikalpAbhyAsena grahAdiprAservadhAya bhavati, etaccintanIyamiti dazamaM sthAnaM 10 / tathA 'sopaklezo gRhivAsa' iti sahopaklezaiH sopaklezo grahivAso-gRhAzramaH, upaklezAH kRSipAzupAlyavANijyAdyanuSThAnAnugatAH paNDitajanagarhitAH zItoSNazramAdayo ghRtalavaNacintAdayazceti, evaM cintanIyamityekAdazaM sthAnaM 11 / tathA 'nirupaklezaH paryAya' iti, ebhirevopakleza rahitaH pravrajyAparyAyaH, anArambhI kucintAparivarjitaH zlAghanIyo viduSAmityevaM cintanIyamiti dvAdazaM sthAnaM 12 / tathA 'bandho gRhavAsaH' sadA taddhekhanuSThAnAt, kozakArakITavaditi, etacintanIyamiti trayodazaM sthAnaM 13 / tathA 'mokSaH paryAyaH' anavarataM karmanigaDavigamAnmuktavadityevaM cintanIyamiti caturdazaM sthAnam 14 / ata eva 'sAvadho gRhavAsa' iti sAvayaH - sapApaH prANAtipAtamRSAvAdAdi muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~ 548~ Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata sutrAka dazavaikA0pravRtteretacintanIyamiti paJcadazaM sthAnam 15 / evam 'anavadyaH paryAya' iti apApa ityarthaH, ahiMsAdipAla-darativAhAri-vRttiH nAtmakatvAda, etacintanIyamiti SoDazaM sthAnaM 16 / tathA 'bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA' iti bahasA-II kyacUlA // 27 // dhAraNA:-cIrarAjakulAdisAmAnyA 'gRhiNAM' gRhasthAnAM kAmabhogA: pUrvavaditi, etacintanIyamiti sapta-18 dazaM sthAnaM 17 / tathA 'pratyeka puNyapApa miti mAtApitRkalatrAdinimittamapyanuSThitaM puNyapApaM 'pratyekaM pratyeka' sAdhaka pRthaka yenAnuSThitaM tasya karturevaitaditi bhAvArthaH, evamaSTAdazaM sthAnam 18 / etadantargato vRddhAbhimA-1 yeNa zeSagranthaH samasto'traiva, anye tu vyAcakSate-sopaklezo gRhivAsa ityAdiSu SaTsu sthAneSu sapratipakSeSu sthAnatrayaM gRhyate, evaM ca bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA iti caturdazaM sthAnam 14, pratyekaM puNyapApamiti paJcadazaM sthAnam 15, zeSANyabhidhIyante, tathA 'anityaM khalu' anityameva niyamataH bho ityAmantraNe 'manuSyANAM' puMsAM 'jIvitam AyuH, etadeva vizeSyate-kuzAgrajalabinducaJcalaM sopakramasvAdanekopadravaviSayavAdatyantAsAraM, tadalaM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti SoDazaM sthAnaM 16, tathA 'bahuM ca khalu bhoH! pApaM karma prakRtam' bahu ca cazabdAt kliSTaM ca khaluzabdo'vadhAraNe baDheva pApaM karma-cAritramohanIyAdi 'prakRtaM nivartitaM, mayeti gamyate, zrAmaNyaprAptAvapyevaM kSudrabuddhipravRttaH, nahi prabhUtakliSTakarmarahitAnAmevamakuzalA buddhirbhavati, ato na kiJcit gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti saptadarza sthAnaM 17, tathA 'pApAnAM cetyAdi, 'pApAnAM ca' apuNyarUpANAM cazabdAtpuNyarUpANAM ca khalu bhoH kRtAnAM karmaNAM khaluzabdaH kAritAnumata 6 dIpa anukrama [506] Erami muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~549~ Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||-II, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata satrAka vizeSaNArthaH, bho iti ziSyAmantraNe, 'kRtAnAM manovAkAyayogairoghato nirvasitAnAM 'karmaNAM' jJAnAvaraNIyAyasAtavedanIyAdInAM 'pAka' pUrvamanyajanmasu 'duzcaritAnAM pramAdakaSAyajaduzcaritajanitAni duzcaritAni, kAraNe kAryopacArAta, ducaritahetUni vA duzcaritAni, kArya kAraNopacArAt, evaM 'duSparAkAntAnA' mithyA-IN darzanAviratijaduSparAkrAntajanitAni duSparAkrAntAni, hetau phalopacArAt, duSparAkrAntahetUni vA duSparA-13 krAntAni, phale hetUpacArAt , iha ca ducaritAni madyapAnAzlIlAnRtabhASaNAdIni, duSparAkrAntAni vadhavadhanAdIni, tadamISAmevabhUtAnAM karmaNAM 'vedAyitvA' anubhUya, phalamiti vAkyazeSaH, kim ?-'mokSo bhavati / pradhAnapuruSArthoM bhavati 'nAstyavedAyitvA' na bhavatyananubhUya, anena sakarmakamokSavyavacchedamAha, iSyate ca khalpa-13 kopetAnAM kaizcitsahakArinirodhatastatphalAdAnavAdibhistat, tadapi nAstyayedayitvA mokSA, tathArUpattvAt karmaNaH, svaphalAdAne karmatvAyogAt, 'tapasA vA kSapayitvA' anazanaprAyazcittAdinA vA viziSTakSAyopazamikazubhabhAvarUpeNa tapasA pralayaM nIkhA, iha ca vedanamudayaprAptasya vyAgherivAnArabdhopakramasya kramazaH, anyA-18 nibandhanapariklezena, tapAkSapaNaM tu samyagupakrameNAnudIrNodIraNadoSakSapaNavadanyanimittaprakrameNApariklezamiti, atastapo'nuSThAnameva zreya iti na kiMcidgRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti 'aSTAdazaM padaM bhavati' aSTAdazaM sthAnaM bhavati 18 / 'bhavati cAtra zlokA' atretyaSTAdazasthAnArthavyatikare, uktAnuktArthasaMgrahapara ityarthaH, zloka iti ca jAtiparo nirdezaH, tataH zlokajAtiranekabhedA bhavatIti prabhUtazlokopanyAse'pi na virodhaH / / dIpa anukrama [506] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~550~ Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1...], / gAthA ||1-8|| niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA. hAri-vRttiH rativAkyacUlA. 5453454643 prata sUtrAMka ||18|| // 274 // jayA ya cayaI dhamma, aNajjo bhogakAraNA / se tattha mucchie bAle, AyaI nAvabujjhai // 1 // jayA ohAvio hoi, iMdo vA paDio chamaM / savvadhammaparibbhaTTho, sa pacchA paritappai // 2 // jayA a vaMdimo hoi, pacchA hoi avaMdimo / devayA va cuA ThANA, sa pacchA paritappai // 3 // jayA apUimo hoi, pacchA hoi apuuimo| rAyA va rajapabbhaTTho, sa pacchA paritappai // 4 // jayA a mANimo hoi, pacchA hoi amANimo / siddhi vva kabbaDe chuDho, sa pacchA paritappai // 5 // jayA a therao hoi, samaikaMtajuvvaNo / macchu vva galaM gilittA, sa pacchA paritappar3a // 6 // jayA a kukuDuMbassa, kutattIhiM vihammai / hatthI va baMdhaNe baddho, sa pacchA paritappai // 7 // puttadAraparIkiNNo, mohsNtaannsNto| paMkosanno jahA nAgo, sa pacchA paritappar3a // 8 // yadA caivamapyaSTAdazasu gyAvartanakAraNeSu satkhapi 'jahAti' tyajati 'dharma' cAritralakSaNam 'anArya' itya-12 dIpa anukrama [507 -514] WI // 24 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~5514 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1...', / gAthA ||1-8|| niyukti: [367...],_bhASyaM [62...] (42) E- prata sUtrAMka ||18|| bhanArya ivAnAryo-mlecchaceSTitaH, kimarthamityAha-bhogakAraNAt zabdAdibhoganimittaM 'sa' dharmatyAgI tatra teSu bhogeSu 'mUcchito' gRddho bAlA' mandaH 'Ayatim AgAmikAlaM 'nAvavuddhyate' na samyagavagacchatIti muuvaarthH||1|| etadeva darzayati-yadA 'avadhAcitaH' apamRto bhavati saMyamasukhavibhUteH, utpavajita ityarthaH, indro veti devarAja iva 'patitaH kSamA mAM gataH, skhavibhavabhraMzena bhUmI patita iti bhAvaH, mA-bhUmiH / / 'sarvadharmaparibhraSTA' sarvadharmebhya:-kSAntyAdibhya Asevitebhyo'pi yAvatpratijJamananupAlanAt laukikebhyo'pi vA gauravAdibhyaH paribhraSTa:-sarvatazyutaH, sa patito bhUtvA 'pazcAt' manAga mohAvasAne 'paritapyate' kimidamakArya mayA'nuSThitamityanutApaM karotIti suutraarthH||2|| yadA ca vandyo bhavati zramaNaparyAyastho narendrAkAdInAM pazcAdbhavatyuniSkrAntaH sanavandhaH tadA devateva kAcidindravarjA sthAnacyutA satI sa pazcAsparitapyata | ityetatpUrvecadeveti sUtrArthaH // 3 // tathA yadA ca pUjyo bhavati-vanabhaktAdibhiH zrAmaNyasAmathyollokAnAM pazcAdbhavatyutpravajitaH sanmapUjyo lokAnAmeva tadA rAjeca rAjyapranaSTaH mahato bhogAdvipamuktaH sa pazcAsparitapyata iti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 4 // yadA ca mAnyo bhavatyabhyutthAnAjJAkaraNAdinA mAnanIyaH zIlaprabhAveNa pazcAdravatyamAnyastatparityAgena tadA zreSThIva 'ka' mahAkSudrasaMniveze kSipsaH sana, pazcAtparitapyata ityetatsamAnaM pUrveNeti sUtrArthaH // 5 // yadA ca sthaviro bhavati sa vaktasaMyamo cayApariNAmena, eta|dvizeSapratipAdanAyAha-samatikrAntayauvanA, ekAntasthavira iti bhAvaH, tadA vipAkakaTukavAdogAnAM matsya RENA dIpa anukrama [507 645 -514] Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~552~ Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya +vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1...], / gAthA ||1-8||. niyukti: [367...]. bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||18|| dazavaikAiva 'galaM' paDizaM 'gilitvA' abhigRhya tathAvidhakarmalohakaNTakaviddhaH san sa pazcAsparitapyata ityetadapi1rativAhAri-vRttiH samAnaM pUrveNeti sUtrArthaH // 6 // etadeva spaSTayati-yadA ca 'kukuTumbasya' kutsitakuTumbasya kutaptibhiH-ku tsitacintAbhirAtmanaH saMtApakAriNIbhirvihanyate-viSayabhogAn prati vighAtaM nIyate tadA sa muktasaMyamaH // 275 // san paritapyate pazcAt, ka iva ?-yathA hastI kukuTumbavandhanayaddhaH paritapyate // 7 // etadeva spaSTayati-puhaitradAraparikIrNo' viSayasevanAtputrakalabAdibhiH sarvato vikSiptaH 'mohasaMtAnasaMtato' darzanAdimohanIyakarma pravAheNa vyAptaH, ka iva-pAvasano nAgo yathA' kardamAvamagno vanagaja iva sa pazcAtparitapyate-hA hA* 4/kiM mayedamasamaJjasamanuSThitamiti sUtrArthaH // 8 // aja AhaM gaNI hu~to, bhAviappA bahussuo / jai'haM ramato pariAe, sAmaNNe jiNadesie // 9 // devalogasamANo a, pariAo mahesiNaM / rayANaM arayANaM ca, mahAnarayasAriso // 10 // amarovamaM jANia sukkhamuttama, rayANa pariAi tahA'rayANaM / niraovamaM jANia dukkhamuttama, ramija tamhA pariAi paMDie // 11 ||dhmmaau bhaTuM sirio aveyaM, jannaggivijjhAamiva'ppate / hIlaMti NaM duvihiaM dIpa anukrama [507 CA -514] // 275 Eramin muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~553~ Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [...], / gAthA ||9-14||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||9-14|| kusIlA, dADhahi ghoravisaM va nAgaM // 12 // iheva'dhammo ayaso akittI, dunAmadhijaM ca pihujaNaMmi / cuassa dhammAu ahammaseviNo, saMbhinnavittassa ya hiTrao gaI // 13 // bhuMjinu bhogAI pasajjhaceasA, tahAvihaM kaDu asaMjamaM bahuM / gaI ca gacche aNabhijjhiaM duhaM, bohI a se no sulahA puNo puNo // 14 // kazcit sacetanatara evaM ca paritapyata ityAha-'ava tAvadaham' adya-asmin divase ahamityAtmanirdeze gaNI syAm-AcAryoM bhaveyam "bhAvitAtmA' prazastayogabhAvanAbhiH 'bahuzruta ubhayalokahitavahAgamayuktA, yadi kiM sthAdityata Aha-yayaham 'aramiSyaM ratimakariSyaM 'paryAyeM pravrajyArUpe, so'nekabheda ityAhaIMI zrAmaNye zramaNAnAM saMbandhini, so'pi zAkyAdibhedabhinna ityAha-'jinadezite' nirgranthasaMbandhinIti sUtrArthaH // 9 // avadhAnotprekSiNaH sthirIkaraNArthamAha-devalokasamAnastu devalokasadRza evaM 'paryAya pratrajyArUpa: 'maharSINAM susAdhUnAM 'ratAnA saktAnAM, paryAya eveti gamyate, etaduktaM bhavati-pathA devaloke devAH prekSaNakAdivyApRtA adInamanasastiSThantyevaM susAdhavo'pi tato'dhikaM bhAvataH pratyupekSaNAdikriyAyAM vyApUtAH, upAdeyavizeSatvAt pratyupekSaNAderiti devalokasamAna eva paryAyo maharSINAM ratAnAmiti / 'aratAnAM ca bhAvataH sAmAcAryAmasaktAnAM ca, cazabdAdviSayAbhilASiNAM ca bhagavalliGgaviDambakAnAM kSudrasa dIpa anukrama [515-520 ESSAGAR Liam Ekatan.in muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~554~ Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||9-14||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH // 276 // prata sUtrAMka ||9-14|| vAnAM 'mahAnarakasadRzo' rauravAditulyastatkAraNatvAnmAnasaduHkhAtirekAt tathA viDambanAceti suutraarthH41rtivaa||10|| etadupasaMhAreNaiva nigamayannAha-amaropamam' uktanyAyAddevasadRzaM 'jJAtvA vijJAya 'saukhyamuttama kyacUlA0 prazamasaukhyaM, keSAmityAha-'ratAnAM paryAye saktAnAM samyakpratyupekSaNAdikriyAvyaGgaye zrAmaNye, tathA ara-12 tAnAM paryAya eva, kimityAha-'narakopamaM narakatulyaM jJAtvA duHkham 'uttama pradhAnamuktanyAyAt, yasmAdevaM ratAratavipAkastasmAd 'rameta saktiM kuryAt, ketyAha-'paryAyeM uktakharUpe 'paNDitaH zAstrArthajJa iti sUtrArthaH // 21 // paryAyacyutasyaihika doSamAha-'dharmAt' zramaNadharmAda 'bhraSTaM' kayutaM zriyo'petaM tapolakSmyA apagataM | 'yajJAgnim agniSTomAdyanalaM vidhyAtamiva yAgAvasAne'lpatejasam, alpazabdo'bhAve, tejaHzUnyaM bhasmakalpamityarthaH 'hIlayanti' kadarthayanti, patitastvamiti payapasAraNAdinA, enam unniSkrAntaM 'durvihitam' unniSkramaNAdeva duSTAnuSThAyinaM 'kuzIlA tatsaGgocitA lokAH, sa eva vizeSyate-'dAduhiti prAkRta |zailyA uddhRtadaMSTram-utkhAtadaMSTra 'ghoraviSamiva' raudraviSamiva 'nAga' sarpa, yajJAgnisopamAnaM, lokanItyA pradhAnabhAvAdapradhAnabhAvaNyApanArthamiti sUtrArthaH // 12 // evamasya bhraSTazIlasyaughata aihikaM doSamabhidhAyaihikAmuSmikamAha-ihaica' ihaloka eva 'adharma' ityayamadharmaH, phalena darzayati-yaduta 'ayaza' aparAkramakRtaM // 276 // nyUnatvaM tathA 'akIrsi:' adAnapuNyaphalapravAdarUpA tathA 'durnAmadheyaM ca purANaH patita iti kutsitanAmadheyaM ca bhavati, ketyAha-'pRthagjane' sAmAnyaloke'pyAstAM viziSTaloke, kaspetyAha-'kayutasya dharmAdU' u dIpa anukrama [515-520 SANA SCHACRESCROR imElicathani muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~555~ Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||9-14||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) prata sUtrAMka ||9-14|| mAtpravajitasyetyarthaH, tathA 'adharmasevinaH' kalatrAdinimittaM SaTkAyopamaIkAriNaH, tathA 'saMbhinnavRttasya ca akhaNDanIyakhaNDitacAritrasya ca kliSTakarmavandhAd 'adhastAdgatiH narakedhUpapAta iti sUtrArthaH // 13 // asyaiva vizeSapratyapAyamAha-'sa' utpavajito bhuktvA 'bhogAn' zabdAdIn 'prasahyacetasA dharmanirapekSatayA prakaTena cittena tathAvidham ajJocitamadharmaphalaM 'kRtvA' abhinirvartya 'asaMyama kRSyAdyArambharUpaM 'bahum' asaMtopAtprabhUtaM sa itthaMbhUto mRtaH san gatiM ca gacchati 'anabhidhyAtAm' abhidhyAtA-iSTA na tAmaniSTAmityarthaH, kAcitsukhA'pyevaMbhUtA bhavatyata Aha-'duHkhAM prakRtyaivAsundarAM duHkhajananI, 'bodhizcAsya' jinadharmaprAptidhAyoniSkrAntasya na sulabhA 'punaH punaH' prabhUteSvapi janmasu durlabhaiva, pravacanavirAdhakatvAditi sUtrArthaH // 14 // imassa tA neraiassa jaMtuNo, duhovaNIassa kilesavattiNo / paliovamaM jhijjhai sAgarovamaM, kimaMga puNa majjha imaM maNoduhaM ? // 15 // na me ciraM dukkhamiNaM bhavissai, asAsayA bhogapivAsa jNtunno| na ce sarIreNa imeNa'vissai, avissaI jIviapajjaveNa me // 16 // jassevamappA u havija nicchio, caija dehaM na hu dhammasAsaNaM / taM tArisa no pailaMti iMdiA, uviMtavAyA va sudaMsaNaM giriM // 17 // dIpa anukrama [515-520 daza047 Edream muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~556~ Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||15-18||, niyukti: [367...], bhASyaM [62...] (42) 1rativAkyacUlA prata sUtrAMka ||15-18|| dazavaikA icceva saMpassia buddhimaM naro, AyaM uvAyaM vivihaM viANiA / kAraNa vAyA adu hAri-vRttiH mANaseNaM, tiguttigutto jiNavayaNamahiTThijAsi // 18 // tti bemi // raivakkA paDhamA // 277 // cUlA samattA // 1 // yasmAdevaM tasmAdutpannaduHkho'pyetadanucintya notpabajedityAha-'asya tAva'dityAtmana eva nirdezaH, 'nArakasya jantoH' narakamanuprAptasyetyarthaH 'duHkhopanItasya sAmIpyena prAptaduHkhasya 'klezavRtteH' ekAntaklezaceSTitasya |sato naraka eca palyopamaM kSIyate sAgaropamaM ca yathAkarmapratyayaM, kimaGga punarmamedaM saMyamAratiniSpannaM manoduHkhaM hai tathAvidhaklezadoSarahitam, etatkSIyata eca, etacintanena notpavajitavyamiti sUtrArthaH // 15 // vizeSeNai tadevAha-na mama 'ciraM' prabhUtakAlaM 'duHkhamidaM saMyamAratilakSaNaM bhaviSyati, kimityata Aha-'azAzvatI' mAyo yauvanakAlAvasthAyinI 'bhogapipAsA' viSayatRSNA 'jantoH pANinaH, azAzvatItva eva kAraNAntaramAha-'na ceccharIreNAnenApayAsyati' na yadi zarIreNAnena karaNabhUtena vRddhasyApi sato'payAsyati, tathApi kimAkulatvam ?, yato'payAsyati 'jIvitaparyayeNa' jIvitasthApagamena-maraNenetyevaM nizcitaH syAditi sUtrA) // 16 // asyaiva phalamAha-'tasyeti sAdhoH 'evam uktena, 'AtmA tu' tuzabdasyaivakArArthatvAt Atmaiva hai bhavet 'nizcito' dRDhaH yaH sa tyajeddehaM kacidvipna upasthite, 'na tu dharmazAsanaM na punardhAjJAmiti, taM 'tAdRzaM' LOGANSCORGk dIpa anukrama [521-524] Eramirar muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~557~ Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 15 -18|| dIpa anukrama [521 -524] Education inte "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) cUlikA [1], mUlaM [1], / gAthA ||15-18]], niryukti: [367...], bhASyaM [62...] dharme nizcitaM 'na pracAlayanti' saMgamasthAnAnna kampayanti 'indriyANi' cakSurAdIni / nidarzanamAha - 'utpatadvAtA iva saMpatatpavanA iva 'sudarzanaM giriM' merum, etaduktaM bhavati-yathA meruM na vAtAzcAlayanti tathA tamapIndriyANIti sUtrArthaH // 17 // upasaMharannAha - 'ityevam' adhyayanoktaM duSprajIvitvAdi 'saMprekSya' Adita Arabhya yathAvaddRSTvA 'buddhimAnnaraH' samyaga buddhyupetaH 'AyamupAyaM vividhaM vijJAya' AyaH samyagjJAnAdeH upAyaH tatsAdhanaprakAraH kAlavinayAdirvividhaH - anekaprakArastaM jJAtvA, kimityAha-kAyena vAcA'tha manasA-tribhirapi karaNairyathApravRttaikhigupsiguptaH san 'jinavacanam' arhadupadezam 'adhitiSThet' yathAzaktyA taduktaikakriyApAlanaparo bhUyAt bhAvAyasiddhau tattvato muktisiddheH / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 18 // ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadeva / samAptaM rativAkyAdhyayanamiti // 1 // // iti zrIdazavaikAlike zrIharibhadrasUriviracitavRhadvRtyAM prathamA cUlikA // 1 // atha dvitIyA cUlikA / vyAkhyAtaM prathamacUDAdhyayanam, adhunA dvitIyamArabhyate, asya caughataH saMbandhaH pratipAdita eva, vizeSatastvanantarAdhyayane sIdataH sthirIkaraNamuktam, iha tu viviktacaryocyata ityayamabhisaMbandhaH, etadevAha bhASyakAraH Far P&Personal Use Only muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUriviracitA vRttiH cUlikA -2 "viviktacaryA" Arabhyate ~558~ Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka // 1-4|| dIpa anukrama [ 525 -528] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 278 // Ja Edocanon) "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya |+vRttiH) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||1-4||, niryuktiH [367...], bhASyaM [ 63 ] ahigAro yoga ho vibhaculiajjhayaNe / sesANaM dArANaM ahkarma phAsaNA hoi // 63 // (bhASyam) 'adhikAra' - otaH prapaJcaprastAvarUpaH 'pUrvoktoM' rativAkyacUDAyAM pratipAditaH 'caturvidho' nAmacUDA sthApanAcUDetyAdirUpo yathA dvitIyacUDAdhyayane AdAnapadena cUlikAkhyena, sAnuyogadvAropanyAsastathaiva vaktavya iti vAkyazeSaH 'zeSANAM dvArANAM sUtrAlApakagata nikSepAdInAM 'yathAkramaM yathAprastAva sparzanA- ISad vyAkhyAdirUpA bhavatIti gAthArthaH // atra ca vyatikare sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramucAraNIyaM taccedamcUliaM tu pavakkhAmi, suaM kevalibhAsiaM / jaM suNittu supuNNANaM, dhamme uppajjae maI // 1 // aNusoapaTTiabahujaNaMmi, paDisoadalakkheNaM / paDisoameva appA, dAyavvo houkAmeNaM // 2 // aNusoasuho loo, paDisoo Asavo suvihiANaM / aNusoo saMsAro, paDisoo tassa uttAro // 3 // tamhA AyAraparakkameNaM saMvarasamAhibahuleNaM / cariA guNA a niyamA a huMti sAhUNa daTTavvA // 4 // 'cUDAM tu pravakSyAmi' cUDAM prAgvyAvarNita zabdArthI tuzabdavizeSitAM bhAvacUDAM pravakSyAmIti - prakarSeNAvasaraprAptAbhidhAnalakSaNena kathayAmi, 'zrutaM kevalibhASita miti iyaM hi cUDA 'zrutaM' zrutajJAnaM varttate, kAraNe kAryopacArAt, etaca kevalibhASitam- anantarameva kevalinA prarUpitamiti saphalaM vizeSaNam / evaM ca vR Far P&Pasal City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~559~ 2 viviktacaryAcUlA // 278 // way Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1... / gAthA ||1-4||, niyukti: [367...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||1-4|| &AbAda:-kayAcidAryayA'sahiSNuH kuragaDakamAyaH saMyatazcAturmAsikAdAvupavAsaM kAritaH, sa tadArAdhanayA| mRta eva, RSighAtikA'hamityudvignA sA tIrthakaraM pRcchAmIti guNAvarjitadevatayA nItA zrIsImandharasvAmisamIpaM, pRSTo bhagavAn , aduSTacittA'ghAtiketyabhidhAya bhagavatemAM cUDAM grAhiteti / idameva vizeSyate-'ya chutve ti yacchrutvA''kArya 'supuNyAnAM kuzalAnubandhipuNyayuktAnAM prANinAM 'dharma' acintyacintAmaNikakalpe cAritradharme 'utpadyate matiH' saMjAyate bhAvataH zraddhA / anena cAritraM cAritravIjaM copajAyata ityetaduktaM bhavatIti sUtrArthaH // 1 // etaddhi pratijJAsUtram, iha cAdhyayane caryAguNA abhidheyAH, tatpravRttau mUlapAdabhUhai tamidamAha-'anusrotaHpasthite' nadIpUrapravAhapatitakASThava viSayakumArgadravyakriyAnukUlyena pravRtte 'bahujana tathAvidhAbhyAsAt prabhUtaloke tathAprasthAne nodadhigAmini, kimityAha-'pratisrotolabdhalakSyeNa' dravyatastasthAmeva nadyAM kathaJciddevatAniyogAtmatIpasrotaHprAptalakSyeNa, bhAvatastu viSayAdivaparItyAtkathaMcidavAptasaMyamalakSyeNa 'pratisrota evaM' durapAkaraNIyamapyapAkRtya viSayAdi saMyamalakSyAbhimukhameva 'AtmA' jIvo 'daatvyH'| pravarttayitavyo 'bhavitukAmena' saMsArasamudraparihAreNa muktatayA bhavitukAmena sAdhunA, na kSudrajanAcaritAnyu-17 dAharaNIkRtyAsanmArgapravarNa ceto'pi katteMvyam, apitvAgamaikamavaNenaiva bhavitavyamiti, uktaMca-"nimi-16 tamAsAdya padeva kizcana, svadharmamArga visRjanti bAlizAH / tapAzrutajJAnadhanAstu sAdhayo, na yAnti kRccha parame'pi vikriyAm // 1 // tathA-kapAlamAdAya vipannavAsasA, varaM dviSadvezmasamRddhirIkSitA / vihAya lajjA dIpa anukrama [525-528] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 560~ Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya|+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||1-4||, niyukti: [367...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||1-4|| dazabaikA na tu dharmavaizase, surendratA(sA)rthe'pi samAhitaM manaH // 2 // tathA-pApaM samAcarati vItaghRNo jaghanyaH, prApyApadaM 2 viviktahAri-vRttiH saghRNa eva vimdhybuddhiH| prANAlyaye'pi na tu sAdhujanaH khavRttaM, velA samudra iva layituM samarthaH // 3 // " cayocUlA ityalaM prasaneneti sUtrArthaH // 2 // adhikRtameva spaSTayannAha-anusrotaHsukho lokaH' udakanimnAbhisarpaNavat // 279 // pravRttyA'nukUlaviSayAdisukho lokA, karmagurutvAt, 'pratisrota eva' tasmAdviparItaH 'AzravaH' indriyajayA-10 |dirUpaH paramArthapezalA kAyavAGmanovyApAra: 'Azramo vA' vratagrahaNAdirUpaH 'suvihitAnAM sAdhUnAm , ubha-12 TAyaphalamAha-'anasrotaH saMsAra' zabdAdiviSayAnukUlyaM saMsAra eva, kAraNe kAryopacArAt, yathA viSa8 mRtyuH dadhi trapuSI pratyakSo jvaraH, 'pratisrotaH' uktalakSaNaH, tasyeti paJcamyarthe SaSThI 'supA supo bhavantIti vaca-16 nAt, 'tasmAt saMsArAd 'uttAraH' uttaraNamuttAraH, hetI phalopacArAt yathA''yurghataM tandulAnvarSati parjanya iti sUtrArthaH // 3 // yasmAdetadevamanantaroditaM tasmAt 'AcAraparAkrameNe'tyAcAre-jJAnAdau parAkramaH-pravRtibalaM yasya sa tathAvidha iti, gamakatvAhahuvrIhiH, tenaivaMbhUtena sAdhunA 'saMvarasamAdhiyAhuleneti saMvare-i|ndriyAdiviSaye samAdhiH-anAkulavaM bahulaM-prabhUtaM yasya sa iti, samAsaH pUrvavat, tenaivaMvidhana satA apra-19 dAtipAtAya vizuddhaye ca, kimityAha-cayoM bhikSubhAvasAdhanI vAdyA'niyatavAsAdirUpA guNAdha-mUlaguNo-18 taraguNarUpAH niyamAzca-uttaraguNAnAmeva piNDavizuddhayAdInAM khakAlAsevananiyogAH bhavanti sAdhUnAM draSTavyA' ityete caryAdayaH sAdhUnAM draSTavyA bhavanti, samyagjJAnAsevanaprarUpaNArUpeNeti sUtrArthaH // 4 // dIpa anukrama [525-528] Eri muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 561~ Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [...]. / gAthA ||5-9||, niyukti: [367...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| anieavAso samuANacAriA, annAyauMcha pairikkayA a / appovahI kalahavivajaNA a, vihAracariA isiNaM pasatthA // 5 // AinnaomANavivajaNA a, osanadidvAhaDabhattapANe / saMsaTrakappeNa carija bhikkhU, tajAyasaMsaTa jaI jaijA // 6 // amajamasAsi amaccharIA, abhikkhaNaM nivigaI gayA a / abhikkhaNaM kAussaggakArI, sajjhAyajoge payao havijA // 7||nn paDinnavijA sayaNAsaNAI, sirja nisijaM taha bhattapANaM / gAme kule vA nagare va dese, mamattabhAvaM na kahi~pi kujjA // 8 // gihiNo veAvaDiaM na kujA, abhivAyaNavaMdaNapUaNaM vA / asaMkiliTehiM samaM vasijjA, muNI carittassa jao na hANI // 9 // caryAmAha-aniyatavAso mAsakalpAdinA 'aniketavAso vA' agRhe-udyAnAdI vAsaH, tathA 'samudAna|caryA' anekatra yAcitabhikSAcaraNam 'ajJAtoJcha' vizuddhopakaraNagrahaNaviSaya, 'pairikkayA ya' vijanaikAntasevitA ca 'alpopadhitvam anulbaNayuktastokopadhisevitvaM 'kalahavivarjanA ca' tathA tadbAsinA bhaNDanaviva dIpa anukrama [529-533]] 5-48 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~562~ Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1..], / gAthA ||5-9||, niyukti: [368], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| dazavakA janA, vidharjanaM vivarjanA zravaNakathanAdinA privrjnmityrthH| vihAracaryA viharaNasthitirviharaNamaryAdA hayama ra viviktahAri-vRttiHevaMbhUtA 'RSINAM sAdhUnAM prazastA-vyAkSepAbhAvAt AjJApAlanena bhAvacaraNasAdhanAtpavitreti sUtrArthaHcocUlA MINI // 5 // iyaM sAdhUnAM vihAracaryeti sUtrasparzanamAha davye sarIrabhavio bhAveNa tha saMjao ihaM tassa / pagahiA pagahiA vihAra cariA muNebhavyA / 368 // sAdhUnAM vihAracaryA'dhikRteti sAdhurucyate, sa ca dravyato bhAvatazca, tatra 'dravya iti dvAraparAmarzaH, 'zarIrabhavya' iti madhyamabhedatvAdAgamanoAgamajJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktadravyasAdhUpalakSaName tat, "bhAvena ceti dvAraparAmarzaH, sa eva 'saMyata' iti saMyataguNasaMvedako bhAvasAdhuH / iha' adhyayane 'tasya' ibhAvasAdhoH 'avagRhItA' udyAnArAmAdinivAsAyaniyatA 'pragRhItA' tatrApi viziSTAbhigraharUpA utkaTukAsanAdivihAracayoM 'mantavyA' boddhavyeti gAthArthaH // sA ceyamiti sUtrasparzanAha aNie pairika aNNAyaM sAmuANioM uMchaM / appovahI akalaho vihAracariA isipasatthA / / 369 / / XI vyAkhyA sUtravadavaseyA / avayavAkramastu gAthAbhaGgabhayAd, arthatastu sUtropanyAsavadraSTavya iti // 'vihA-3 racaryA RSINAM prazaste'tyuktaM tadvizeSopadarzanAyAha-'AkIrNAvamAnavivarjanA caM' vihAracaryA RSINAM prazasteti, tatrAkIrNa-rAjakulasaMkhaDyAdi avamAnaM-khapakSaparapakSamAbhUkhya lokAcahumAnAdi, asya vivarjanA, 1 kathAdinA bi0 / pariva pra. dIpa anukrama [529-533]] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 563~ Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [...], / gAthA ||1-9||, niyukti: [369], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| AkIrNe hastapAdAdilUSaNadoSAt avamAne alAbhAdhAkarmAdidoSAditi / tathA 'utsannadRSTAhata' prAya upa-13 labdhamupanItam , utsannazabdaH prAyo vRttI vartate, yathA-"devA osannaM sAyaM veyaNaM veeMti" kimetadityAha-8 bhaktapAnam' odanAranAlAdi, idaM cotsannadRSTAhRtaM yatropayogaH zuddhyati, trigRhAntarAdArata ityarthaH, 'mimakkhaggAhI egatya kuNai bIo a dosumuvaoga'miti vacanAt, ityevaMbhUtamutsannaM dRSTAhataM bhaktapAnamRSINAM prazastamiti yogaH, tathA 'saMsRSTakalpena' hastamAtrakAdisaMsRSTavidhinA carejhikSurityupadezaH, anyathA puraHkamAdidoSAt, saMsRSTameva vizinaSTi-tanAtasaMsRSTa' ityAmagorasAdisamAnajAtIyasaMsRSTe hastamAtrakAdau yatiH 'yateta' yatnaM kuryAt, atajAtasaMsRSTe saMsarjanAdidoSAdityanemASTamaGgasUcanaM, tadyathA-saMsaTTe hatthe saMsaTTe matte sAyasese davve' ityAdi, atra prathamabhaGgaH zreyAna, zeSAstu cintyA iti sUtrArthaH // 6 // upadezAdhikAra evedamAha-amadyamAMsAzI bhavediti yogaH, amadyapo'mAMsAzI ca syAt, ete ca madyamAMse lokAgamapratIte eva, tatazca yatkecanAbhidadhati-AranAlAriSThAMdyapi saMdhAnAda odanAdyapi prANyaGgatvAttyAjyamiti, tadasat, amISAM madyamAMsavAyogAt, lokazAstrayoraprasiddhatvAt, saMdhAnaprANyaGgakhatulyatvacodanA tvasAdhvI, atiprasaGgadoSAt, dravasvastrItvatulyatayA mUtrapAnamAtRgamanAdiprasaGgAdityalaM prasaGgena, akSaragamani devA utsanaM sAtavedanAM vedasanti. 2 bhikSAgrAhI ekatra karoti dvitIyaSa dUyorupayogam, 3 saMsRSTo istaH saMsAna mAtra gAvazeSa ilAm. 4take ibhene ityuktelakam AdinA dadhyAdi. dIpa anukrama [529-533]] Liam Elicatem.indi muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~564~ Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1..], / gAthA ||5-9||, niyukti: [369], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| - dazakA013kAmAtraprakamAt / tathA 'amatsarI ca'na parasaMpadveSI ca syAt, tathA 'abhIkSNa' punaH punaH puSTakAraNAbhAve | 2 viviktahAri-vRttinirvikRtikazca' nirgatavikRtiparibhogazca bhavet, anena paribhogocitavikRtInAmapyakAraNe pratiSedhamAha. cayocUlA tathA 'abhIkSNaM' gamanAgamanAdiSu, vikRtiparibhoge'pi cAnye, kimityAha-kAyotsargakArI bhavet' ii-p||281|| thapratikramaNamakRtvA na kizcidanyat kuryAda, tadazuddhatApatteriti bhAvaH / tathA 'khAdhyAyayoge' vAcanAgupacA-13 ravyApAra AcAmAmlAdI 'prayataH' atizayayanaparo bhavet, tathaiva tasya phalavatvAdU viparyaya unmAdAdidoSiprasaGgAditi sUtrArthaH // 7 // kiMca-'na pratijJApayet' mAsAdikalpaparisamAptI gacchan bhUyo'pyAgatasya mamaivaitAni dAtavyAnIti na pratijJA kArayedgRhasthaM, kimAzrityetyAha-zayanAsane zayyAM niSadyAM tathA bha-1 tapAna miti tatra zayanaM-saMstArakAdi AsanaM-pIThakAdi zayyA-vasatiH niSadyA-svAdhyAyAdibhUmiH 'tathA tena prakAreNa tatkAlAvasthaucityena 'bhaktapAnaM' khaNDakhAdyakadrAkSApAnakAdi na pratijJApayet, mamatvadoSAt / / sarvatraitaniSedhamAha-'grAma' zAligrAmAdI 'kule vA' zrAvakakalAdI 'nagare' sAketAdI 'deze vA' madhyade-1 dazAdau 'mamatvabhAva' mamedamiti lehamohaM na 'kacit upakaraNAdiSvapi kuryAt , tanmUlatvAduHkhAdInAmiti | Pln8 // upadezAdhikAra evAha-'gRhiNoM' gRhasthasya 'vaiyAvRttyaM gRhibhAvopakArAya tatkarmasvAtmano vyAvRttadabhAvaM na kuryAt, khaparobhayAtreyAsamAyojanadoSAta, tathA abhivAdana-vAGgamaskArarUpaM vandanaM-kAyapraNA-18 dAmalakSaNaM pUjanaM vA-vanAdibhiH samabhyarcanaM vA gRhiNo na kuryAd, uktadoSaprasaGgAdeva, tathaitadoSaparihArAyacA dIpa anukrama [529-533]] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~5654 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [...], / gAthA ||1-9||. niyukti: [369], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka ||5-9|| A-CA P'asaMkliSTeH' gRhivaiyAvRttyakaraNasaMklezarahitaiH sAdhubhiH samaM vasenmuniH 'cAritrasya' mUlaguNAdilakSaNasya | 'yato' yebhyaH sAdhubhyaH sakAzAna hAniH, saMvAsatastadakRtyAnumodanAdineti, anAgataviSayaM cedaM sUtraM, praNayanakAle saMkliSTasAdhvabhAvAditi sUtrArthaH // 9 // Na yA labhejjA niuNaM sahAyaM, guNAhiaM vA guNao samaM vA / ikko'vi pAbAI vivajayaMto, viharija kAmesu asajjamANo // 10 // saMvaccharaM vA'vi paraM pamANaM, bIaM ca vAsaM na tahiM vasijjA / suttassa maggeNa carija bhikkhU , suttassa attho jaha ANavei // 11 // jo puvvarattAvararattakAle, saMpehae appagamappageNaM / kiM me kaDaM kiM ca me kiccasesa, kiM sakkaNijaM na samAyarAmi ? // 12 // kiM me paro pAsai kiMca appA, kiM vA'haM khaliaM na vivajjayAmi / icceva samma aNupAsamANo, aNAgayaM no paDibaMdha kujjA // 13 // jattheva pAse kai duppauttaM, kAeNa vAyA adu mANaseNaM / tattheva dhIro paDisAharijA, Ainnao khippamiva kkhalINaM // 14 // jasserisA joga dIpa anukrama [529-533]] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~566~ Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya +vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||10-16||, niyukti: [369...], bhASyaM [63...] (42) dazavaikA0 hAri-vRttiH prata // 282 // sUtrAMka -16|| jiiMdiassa, dhiImao sappurisassa niccaM / tamAhu loe paDibuddhajIvI, so jI ra viviktaaI saMjamajIvieNaM // 15 // appA khalu sayayaM rakkhiavvo, savidiehiM susamA caryAcUlA hiehiM / arakkhio jAipahaM ubei, surakkhio savvaduhANa muccai // 16 // tti bemi // vivittacariA cUlA samattA // 2 // ||ii dasaveAliaM suttaM samattaM // asaMkliSTaiH samaM vasedityuktamatra vizeSamAha-kAladoSAd 'na yadi labheta' na yadi kathaJcit prApnuyAt 'nipuNaM' saMyamAnuSThAnakuzala 'sahAyaM' paralokasAdhanadvitIya, kiMviziSTamityAha-guNAdhikaM vA jJAnAdi-IN guNotkaTaM vA, 'guNataH samaM vA tRtIyAthai pazcamI guNaistulyaM vA, vAzabdAddhInamapi jAtyakAzcanakalpaM vinItaM vA, tataH kimityAha-eko'pi saMhananAdiyuktaH 'pApAni' pApakAraNAnyasadanuSThAnAni 'vivarjayana' vividhamanekai prakAraiH sUtrorIH pariharan vihareducitavihAreNa 'kAmeSu' icchAkAmAdiSu 'asajyamAna' saGgamagacchanneko'pi viharet , natu pArzvasthAdipApamitrasaGgaM kuryAta, tasya duSTatvAt, tathA cAnyairapyuktam-"varaM vihA saha pannagarbhavecchaThAtmabhiryA ripubhiH sahoSitum / adharmayuktaizcapalairapaNDitainaM pApamitraiH saha vartituM kSamam dU // 1 // ihaiva hanyurbhujagA hi roSitAH, dhRtAsayazchidramavekSya cArayaH / asatpravRttena janena saMgataH, paratra / dIpa anukrama [534-540] ACCORRECRECCA // 28 muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~567~ Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya +vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||10-16||, niyukti: [369...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka -16|| caiveha ca hanyate janaH // 2 // tathA-paralokaviruddhAni, kurvANaM dUratastyajet / AtmAnaM yo'bhisaMdhatte, so'nyasmai syAtkathaM hitaH // 3 // tathA-brahmahatyA surApAnaM, steyaM gurvaGgAnAgamaH / mahAnti pAtakAnyAhurebhizca saha saMgamam // 4 // " ityalaM prasaGgeneti sUtrArthaH // 10 // vihArakAlamAnamAha-saMvatsaraM vApi' atra saMvatsara| zabdena varSAsu cAturmAsiko jyeSThAvagraha ucyate tamapi, apizabdAnmAsamapi, paraM pramANa-varSARtubaddhayo*tkRSTamekatra nivAsakAlamAnametat, 'dvitIyaM ca varSam' cazabdasya vyavahita upanyAsaH, dvitIya varSa varSAsu cazabdAnmAsaM ca Rtubaddhe na tatra kSetre vaset yatrako varSAkalpo mAsakalpazca kRtaH, apitu saGgadoSAd dvitIyaM tRtIyaM ca parihatya varSAdikAlaM tatastatra vasedityarthaH, sarvathA, kiMbahunA?, sarvatraiva 'sUtrasya mArgeNa 3 caredbhikSuH' AgamAdezena varttateti bhAvaH, tatrApi naughata eva yathAzrutagrAhI syAt api tu sUtrasya 'arthaH' pUrvoparAvirodhitatrayuktighaTitaH pAramArthikotsargApavAdagarbho yathA 'AjJApayati' niyuke tathA vasaMta, nA-II 4 nyathA, yathehApabAdato nityabAse'pi basatAveva pratimAsAdi sAdhUnAM saMstAragocarAdiparivartena, nAnyathA.51 zuddhApavAdAyogAdityevaM vandanakapratikramaNAdiSvapi tadartha pratyupekSaNenAnuSThAnena varteta, na tu tathAvidhalokaheryA taM parityajet tadAzAtanAprasaGgAditi sUtrArthaH // 11 // evaM viviktacaryAvato'sIdanaguNopAyamAha-yaH sAdhuH pUrvarAtrApararAtrakAle, rAtrI prathamacaramayoH praharayorityarthaH, saMprekSate sUtropayoganItyA 31 AtmAnaM karmabhUtamAtmanaiva karaNabhUtena, kathamityAha-kiM me kRtamiti chAndasatvAttRtIyArthe SaSTI, kiM dIpa anukrama [534-540] daza048 Edream muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 568~ Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka ||10 -16|| dIpa anukrama [534 -540] dazavaikA 0 hAri-vRttiH // 283 // "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||10-16 ||, niryukti: [369...], mayA kRtaM zaktyanurUpaM tapazcaraNAdiyogasya 'kiM ca mama kRtyazeSaM kartavyazeSamucitaM?, kiM zakyaM vayo'vasthAnurUpaM vaiyAvRttyAdi 'na samAcarAmi' na karomi, tadakaraNe hi tatkAlanAza iti sUtrArthaH // 12 // tathAkiM mama skhalitaM 'para' khapakSaparapakSalakSaNaH pazyati? kiM vA''tmA kacinmanAka saMvegApannaH 1, kiM vA'hamoghata eva skhalitaM na vivarjayAmi ityevaM samyaganupazyan anenaiva prakAreNa skhalitaM jJAtvA 'samyam' Agamoktena vidhinA bhUyaH pazyet 'anAgataM na pratibandhaM kuryAt AgAmikAlaviSayaM nAsaMyamapratibandhaM karotIti sUtrArthaH // 13 // kathamityAha - 'yatraiva pazyet' yatraiva pazyatyuktavatparAtmadarzanadvAreNa 'kacit saMyamasthAnAvasare dharmopadhipratyupekSaNAdI 'duSprayukta' durvyavasthitamAtmAnamiti gamyate, kenetyAha-kAyena vAcA atha mAnaseneti, mana eva mAnasaM karaNatrayeNetyarthaH 'tatraiva' tasminneva saMyamasthAnAvasare 'ghIro' buddhimAn 'pratisaMharet' pratisaMharati ya AtmAnaM, samyag vidhiM pratipadyata ityarthaH, nidarzanamAha-AkIrNo javAdibhiguNaiH, jAtyo'zva iti gamyate asAdhAraNavizeSaNAt tacedam- 'kSipramiva khalinaM' zIghraM kavikamiva, yathA jAtyo'zvo niyamitagamananimittaM zIghraM khalinaM pratipadyate, evaM yo duSprayogatyAgena khalinakalpaM samyagavi dhim etAvatAzena dRSTAnta iti sUtrArthaH // 14 // yaH pUrvarAtretyAdyadhikAropasaMhArAyAha-yasya sAdhoH 'IdRzAH' svahitAlocanapravRttirUpA 'yogA' manovAkkAyavyApArA 'jitendriyasya' vazIkRtasparzanAdIndriyakalApasya 'dhRtimataH saMyame sadhRtikasya 'satpuruSasya' pramAdajayAnmahApuruSasya 'nityaM' sarvakAlaM sAmAyikaprati Jocation intemation bhASyaM [ 63...] ~ 569~ | 2 viviktacaryAcUlA Pr&Personal Use Cly muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH // 283 // yug Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM niyukti:+|bhASya +vRtti:) cUlikA [2], mUlaM [1...], / gAthA ||10-16||, niyukti: [369...], bhASyaM [63...] (42) prata sUtrAMka *SAKARTANT -16|| patterArabhyAmaraNAntam 'tmaahulloke pratibuddhajIvinaM' tamevaMbhUtaM sAdhumAhuH-abhidadhati vidvAMsaH lokeprANisaMghAte pratibuddhajIvinaM-pramAdanidrArahitajIvanazIlaM, 'sa' evaMguNayuktaH san jIvati 'saMyamajIvitena kuzalAbhisaMdhibhAvAt sarvathA saMghamapradhAnena jIviteneti sUtrArthaH // 15 // zAstramupasaMharanupadezasarvasvamAha -AtmA khasthiti khaluzabdo vizeSaNArthaH, zaktau satyAM paro'pi 'satataM sarvakAlaM 'rakSitavyaH' pAla-8] nIyaH pAralaukikApAyebhyaH, kathamityupAyamAha-sandriyaH' sparzanAdibhiH 'susamAhitena nivRttaviSayavyApAraNelyarthaH, arakSaNarakSaNayoH phalamAha-arakSitaH san 'jAtipandhAna' janmamArga saMsAramupaiti-sAmIpyena gacchati / surakSitaH punaryadhAgamamapramAdena 'sarvaduHkhebhyaH zArIramAnasebhyo 'vimucyate' vividham-aneka prakAra-18 rapunargrahaNaparamasvAsthyApAdanalakSaNairmucyate / iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 16 // zrI haribhadrasUriviracitaTIkopasaMhAraH / yaM pratItya kRtaM tadvaktabyatAzeSamAha hiM mAsehiM ahI ajjhayaNamiNaM tu ajjamaNageNaM / chammAsA pariAo aha kAlagao samAhIe // 370 / / SaDbhirmAsaiH 'adhItaM paThitam 'adhyayanamidaM tu' adhIyata ityadhyayanam-ivameva dazavakAlikAkhyaM zAstra, venAdhItamityAha-AryamaNakena-bhAvArAdhanayogAt ArAdyAtaH sarvaheyadharmezya ityAyaH AryazcAsau maNaka-18 |zceti vigrahastena, 'SaNmAsAH paryAya' iti tasyAryamaNakasya SaNmAsA eva pravrajyAkAlA, alpajIvitatvAt, COCRACANCATI dIpa anukrama [534-540] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: | atha vRttikAraH upasaMhAraH kriyate ~570~ Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka II--II dIpa anukrama [ dazavaikAo hAri-vRttiH // 284 // Ja docanon in "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM / cUlikA [-] mUlaM [-] / gAthA || || niryukti: [ 370 ], bhASyaM [63...] ata evAha--atha 'kAlagataH samAdhineti 'artha' uktazAstrAdhyayanaparyAyAnantaraM kAlagata-Agamoktena vighinA mRtaH, samAdhinA-zubhalezyAdhyAnayogeneti gAthArthaH // 39 // atra caivaM vRddhavAda: yathA tenaitAvatA zrutenArAdhitam evamanye'pyetadadhyayanAnuSThAnata ArAdhakA bhavantviti / / AnaMdasupAyaM kAsI sijaMbhavA sardi dherA jasabhahassa ya pucchA kahaNA a vijAlA saMghe / / 379 / / 'AnandAzrupAtam' aho ArAdhitamaneneti harSAzramokSaNam 'akArSuH' kRtavantaH 'zayyambhavAH' prAgvyAva|rNitavarUpAH 'ta' tasmin kAlagate 'sthavirA:' zrutaparyAyavRddhAH pravacanaguravaH, pUjArthaM bahuvacanamiti, yazo| bhadrasya ca zayyambhavapradhAnaziSyasya gurvazrupAtadarzanena kimetadAzvaryamiti vismitasya sataH pRcchA-bhagavan! kimetadakRtapUrvamityevaMbhUtA, kathanA ca bhagavataH saMsAraleha IdRzaH, suto mamAyamityevaMrUpA, cazabdAdanutA| paJca yazobhadrAdInAm aho gurAviva guruputra ke vartitavyamiti na kRtamidamasmAbhiriti evaMbhUtapratibandhadoSaparihArArtha na mayA kathitaM nAtra bhavatAM doSa iti guruparisaMsthApanaM ca / 'vicAraNA saMgha' iti zayyambhavenAlpAyuSamenamavetya mayedaM zAstraM niryUDhaM kimatra yuktamiti nivedite vicAraNA saMdhe kAlahAsadoSAt | prabhUtasattvAnAmidamevopakArakamatastiSThatyetadityevaMbhUtA sthApanA ceti gAdhArthaH // 40 // ukto'nugamaH, sAsprataM nayAH, te ca naigamasaMgraha vyavahAra RjusUtra zabdasamabhirUdevambhUta bhedabhinnAH khalvoghataH sapta bhavanti / svarUpaM caiteSAmadha Avazyake sAmAyikAdhyayane nyakSeNa pradarzitameveti neha pratanyate / iha punaH sthAnAzUnyA Far Pro Personal Use City muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [42], mUla sUtra - [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH ~571~ 2 viviktacaryAcUlA // 284 // ayy Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM | cUlikA [-], mUlaM [-] / gAthA ||| niyukti: [371], bhASyaM [63...] (42) prata sutrAMka 84545 ||--|| mete jJAnakriyAnayAntarbhAvadvAreNa samAsataH procyante-jJAnanayaH kriyAnayazca, tatra jJAnanayadarzanamidam-jJA nameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNa, yuktiyuktattvAt, tathA cAha-NAyaMmi gihi abbe agihia-II || bvaMmi ceva asthammi / jaiabbameva iha jo uvaeso so nao nAma // 1 // 'NAyaMmiti jJAte samyakpa ricchinne 'giNihaabbatti grahItavya upAdeye 'agihianvetti agrahItavye'nupAdeye heya ityarthaH, cazabdaH khalUbhayorgrahItavyAgrahItavyayotitvAnukarSaNArtha upekSaNIyasamuccayArthoM thA, evakArasvavadhAraNArthaH, tasya TrAcaivaM vyavahitaH prayogo draSTavyaH-jJAta eva grahItavye tathA'grahItavye tadhopekSaNIye ca jJAta eva nAjJAte, 'a thammi'tti arthe aihikAmuSmike, tatraihiko grahItavyaH srakcandanAGganAdiH agrahItavyo viSazastrakapaTa- 6 kAdiH upekSaNIyastRNAdiH, AmuSmiko grahItavyaH saddarzanAdiragrahItavyo mithyAtvAdirupekSaNIyo vivakSayA abhyudayAdiriti tasminnarthe, 'yatitavyameveti anuvAralopAdyatitavyam 'evam anena prakAreNaihikAmuSmi-13 kaphalaprAtyarthinA sattvena pravRttyAdilakSaNaH prayatnaH kArya ityarthaH / itthaM caitadaGgIkartavyaM, samyagajJAte pravarttamA-8 nasya phalAvisaMvAdadarzanAt, tathA cAnyairapyuktam-"vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mi-2 XthyAjJAnAtpravRttasya, phalaprApterasaMbhavAt / / 1 // " tathA''muSmikaphalaprAptyarthanA'pi jJAna eva yatitavyaM, tathA hai cAgamo'pyevameva vyavasthitaH, yata uktam-"paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savvasaMjae / aNNANI kiM kAhI, kiMvA NAhIi cheapAvarga? // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyaM, yasmAttIrthakaragaNadharairagItArthAnAM keva _ dIpa anukrama 555555 __ muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~572~ Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+bhASya +vRtti:) adhyayanaM | cUlikA [-], mUlaM [-] / gAthA ||H|| niyukti: [371], bhASyaM [63...] (42) CASS prata sutrAMka ||--|| dazakAdAlAnAM vihArakriyA'pi niSiddhA, tathA cAgamaH-"gIattho a vihAro biio gIasthamIsio bha-18nayAdhihAri-vRttiH / nnio| etto tahaavihAro NANuNNAo jiNavarehiM // 1 // " na yasmAdandhenAndhaH samAkRSyamANaH samyaka- kAra: // 285 // kA pandhAna pratipadyata ityabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM jJAnamadhikRtyoktaM, kSAyikamapyaGgIkRtya viziSTapha-1 FAlasApakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhavAmbhodhitaTasthasya dIkSApratipannasyotkRSTatapazcaraNavato'pi na || tAvadapavargaprAptirjAyate yAvajjIvAjIvAdyakhilavastuparicchedarUpaM kevalajJAnaM notpannamiti, tasmAjjJAnameva pra dhAnamaihikAmuSmikaphalaprApsikAraNamiti sthitam , 'iti jo uvaeso so No NAma'ti 'iti' evamuktena nyA-|| dAyena ya 'upadezo' jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, jJAnanaya ityarthaH, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'smi-18 nadhyayane jJAnarUpamevedamicchati, jJAnAtmakatvAdasya, vacanakriye tu tatkAryatvAttadAyattatvAnnecchati guNabhUte haiM ThAcecchatIti gAthArthaH / / ukto jJAnanayA, adhunA kriyAnayAvasaraH, tadarzanaM cedam-kriyaiva pradhAnamaihikAmuSmi kaphalaprAsikAraNaM, yuktiyuktatvAt, tathA cAyamapyuktalakSaNAmeva khapakSasiddhaye gAthAmAha-'NAyaMmi gihi avve ityAdi, asyAH kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavye agrahItavye caiva arthe aihikAmuSImikaphalaprAtyarthinA yatitavyameveti, na yasmAtpravRttyAdilakSaNaprayatavyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthA-12 // 285 // vAsidRzyate, tathA cAnyairapyuktam-"kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAtyarthinA'pi kiyaiva kartavyA, tathA ca maunIndravacanamapye dIpa anukrama Limelicatom.indi muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~ 573~ Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "dazavaikAlika"- mUlasUtra-3 (mUlaM+niyukti:+|bhASya|+vRtti:) adhyayanaM | cUlikA [-], mUlaM [-] / gAthA ||H|| niyukti: [371], bhASyaM [63...] (42) SENCE prata sutrAMka ||--|| vameva vyavasthita, yata uktam-"ceiakulagaNasaMghe AyariANaM ca pavayaNasue a / sabbesuvi teNa kayaM| tavasaMjamamujamateNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyaM, yasmAttIrthakaragaNadharaiH kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamevoktaM, tathA cAgamaH-"subahuMpi suamahIaM kiM kAhI caraNaviSpamuphassa? / aMdhassa jaha palittA dIvasayasahassakoDIvi // 1 // " dRzikriyAyikalasvAttasyetyabhiprAyaH, evaM tAvatkSAyopazamikaM cAritramar3I6 kRtyoktaM, cAritraM kriyetyanarthAntaraM, kSAyikamapyaGgIkRtya prakRSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhagavataH samutpannakevala jJAnasyApi na tAvanmuttyavAptiH saMjAyate yAvadakhilakarmendhanAnalabhUtA hakhapazcAkSarogiraNamAtrakAlAvasthAyinI sarvasaMbararUpA cAritrakriyA nAvApteti, tasmArikrayaiva pradhAnamaihikAmuSmikapha-2 laprAptikAraNamiti sthitam 'iti jo uvaeso so Nao NAmati ityevamuktena nyAyena ya upadezaH kriyAprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, kriyAnaya ityarthaH, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane kriyArUpamevedamicchati, tadAtmakatvAdasya, jJAnavacane tu tadarthamupAdIyamAnatvAdapradhAnatvAnnecchati guNabhUte cecchatIti gAthArthaH / uktaH kriyAnayA, itthaM jJAnakriyAnayakharUpaM zrutvA'viditatadabhiprAyo vineyaH saMzayApannaH sannAha I-kimanna tattvam ?, pakSadye'pi yuktisaMbhavAt , AcAryaH punarAha-"savesipi nayANaM bahuvihavattavvayaM nisAkAmettA / taM savvanayavisuddhaM jaM caraNaguNahio sAhU // 1 // " athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamabhidhAyAdhunA sthitapakSamupadarzayannAha-'sabvesi gAhA' 'sarveSAmapi' mUlanayAnAm, apizabdAttadbhedAnAM ca 'nayAnAM dIpa anukrama [-] Era muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[42], mUla sUtra-[3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri-viracitA vRtti: ~574~ Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (42) prata sUtrAMka II--II dIpa anukrama [ dazavakA0 hAri-vRttiH // 286 // Edocation in 643649 "dazavaikAlika"- mUlasUtra - 3 ( mUlaM + niryuktiH + bhASya|+vRttiH) adhyayanaM / cUlikA [-] mUlaM [-] / gAthA || || niryukti: [371], bhASyaM [ 63...] dravyAstikAdInAM 'bahuvidhavaktavyatAM' sAmAnyameva vizeSA eva ubhayameva vA'napekSamityAdirUpAm athavA nAmAdInAM nayAnAM kaH kaM sAdhumicchatItyAdirUpAM 'nizamya' zrutvA tat 'sarvanayavizuddhaM' sarvanayasaMmataM vacanaM yaJcaraNaguNasthitaH sAdhuH yasmAtsarvanayA eva bhAvaviSayaM nikSepamicchantIti gAthArthaH // namo varddhamAnAya bhagavate, vyAkhyAtaM cUDAdhyayanaM tadvyAkhyAnAcca samAptA dazavaikAlikaTIkA / samAptaM dazavaikAlikaM cUlikAsahitaM niryuktiTIkAsahitaM ca // // ityAcArya zrIharibhadrasUriviracitA dazavaikAlikaTIkA samAsA // mahattarAyA yAkinyA, dharmaputreNa cintitA / AcAryaharibhadreNa, TIkeyaM ziSyabodhinI // 1 // dazakAlike TIkAM vidhAya yatpuNyamarjitaM tena / mAtsaryaduHkhavirahAguNAnurAgI bhavatu lokaH // 2 // ARRRRRR iti zrImaddharibhadrAcAryaviracitA sacUlikadazacaikAlika vyAkhyA samAptA // 352525-25 12655. iti zreSTha devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAre granthAGkaH 47. muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- [ 42 ], mUla sUtra [3] "dazavaikAlika" mUlaM evaM haribhadrasUri viracitA vRttiH munizrI dIparatnasAgareNa punaH saMpAdita: (AgamasUtra 42 ) "dazavaikAlika" parisamAptaM ~ 575~ nayAdhikAraH | // 286 // Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 42 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: sNpaaditshc| "dazavaikAlikaM mUlasUtraM" (mUlaM + niyukti: + bhASyaM + haribhadrasUri-racitA vRttiH] | (kiMcita vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "dazavaikAlika" mUlaM evaM vRtti: nAmeNa parisamAptaM Remember it's a Net Publications of 'jain_e_library's' ~576~