________________
आगम
(४२)
प्रत
सूत्रांक
[3]
दीप
अनुक्रम
[३२]
“दशवैकालिक”- मूलसूत्र - ३ ( मूलं + निर्युक्तिः + | भाष्य |+वृत्तिः)
अध्ययनं [४], उद्देशक [ - ], मूलं [१] / गाथा ||१५...|| निर्युक्ति: [ २२५], भाष्यं [ ३६ ] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र - [ ४२ ], मूल सूत्र -[३] “दशवैकालिक” मूलं एवं हरिभद्रसूरि विरचिता वृत्तिः
दशवैका०
रणविभागाभावात् न खलु जीवस्य पटादेरिव तन्त्वादिकारणविभागोऽस्ति, कारणाभावादेव । एवं कारणहारि-वृत्तिः तु विनाशाभावेऽपि योज्यं, तथा बन्धस्य-ज्ञानावरणादिपुद्गलयोगलक्षणस्य प्रत्ययाभावात् हेतुत्वानुपपत्तेः, षन्धस्येति बध्यमानव्यतिरिक्तबन्धज्ञापनार्थमसमासः, व्यतिरेकी चायमन्वयव्यतिरेकावर्थसाधकाविति दर्श॥ १२८ ॥ ॐ नार्थमिति तथा विरुद्धस्य चार्थस्य पटादिनाशे भस्मादेखि 'अप्रादुर्भावादविनाशाच' अप्रादुर्भावेऽनुत्पत्तौ + सत्यामविनाशाच हेतोः जीवस्य नित्यत्वं, नित्यत्वादमूर्तत्वम्, अमूर्तत्वाच्च देहादन्यत्वमिति प्रतिपत्त्यानुगुण्यतो व्यत्ययेन साध्यनिर्देशः । वक्ष्यति च नियुक्तिकार:- 'जीवस्स सिद्धमेवं, निचत्तममुत्तमन्नन्तं' इति गाथासमासार्थः । व्यासार्थस्तु भाष्यादवसेयः, तत्राव्युत्पन्नविनेयासंमोहनिमित्तं यथोपन्यासं तावद्वाराणि व्याख्याय पश्चान्निर्युक्तिकाराभिप्रायेण मीलयिष्यतीत्यत आह
अन्नति दारमहुणा अन्नो देहा गिहाउ पुरिसो व्व । तज्जीवतस्तरीरियमयघायत्थं इमं भणियं ॥ ३७ ॥ भाष्यम् ॥ व्याख्या-अन्यो देहादिति द्वारमधुना, तदेतद्व्याख्यायते-अन्यो देहात्, जीव इति गम्यते, गृहादिगतपुरुषवदिति दृष्टान्तः, तद्भावेऽपि तत्रानियमतो भावादिति हेतुरभ्यूह्यः, न चासिद्धोऽयं, मृतदेहेऽदर्शनात्, प्रयोगफलमाह-तज्जीवतच्छरीरवादिमतविघातार्थम् 'इदं' प्रयोगरूपं भणितमिति गाथार्थः ॥ प्रयोगान्तरमाह
देहिंदियाइरितो आया खलु तदुबलद्धअत्थाणं । तब्बिगमेऽवि सरणओ गेहगवक्खेहिं पुरिसो व्व ॥ ३८ ॥ भाष्यम् ॥
१ निर्युकमूलद्वारापेक्षा संगृहीतार्थवाचका गाथा नियुक्तिः, तस्याश्च यद्विवरणं तद्धाप्यं कर्त्ता त्वनयोरेक एवोभयोरपीति वि० प
For ane & Personal Use Oily
~ 259~
४ षड्जीवनिकाध्य० जीवस्वरूपं
॥ १२८ ॥
ibrary dig
