________________
आगम
(४२)
“दशवैकालिक”- मूलसूत्र-३ (मूलं+नियुक्ति:+|भाष्य+वृत्ति:) अध्ययनं [१], उद्देशक [-], मूलं [-1 / गाथा ||२|| नियुक्ति: [१०५], भाष्यं [४...] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित......आगमसूत्र-[४२], मूल सूत्र-[३] “दशवैकालिक” मूलं एवं हरिभद्रसूरि-विरचिता वृत्तिः
प्रत
दशवैका० हारि-वृत्तिः
पिका
सूत्रांक/
॥६६॥
गाथांक ||२||
न्तरोपात्तस्य 'उदयेन' विपाकानुभवलक्षणेन पुष्पफलं 'निवर्तयन्ति' कुर्वन्ति, अन्यथा सदैव तद्भावप्रसङ्ग|| दुमपुइति भावनीयम् । इदं चान्यत्कारणं, वक्ष्यमाणमिति गाथार्थः ॥ १०५॥ अस्थि बहू वणसंडा भमरा जत्थ न उति न वसंति । तत्थऽवि पुष्प॑ति दुमा पगई एसा दुमगणाणं ।। १०६॥
दृष्टान्तव्याख्या-सन्ति बहूनि बनखण्डानि तेषु तेषु स्थानेषु, भ्रमरा यत्र नोपयान्ति अन्यतः, न वसन्ति तेष्वेव,
शुद्धिः तथापि पुष्प्यन्ति द्रुमाः, अतः 'प्रकृतिरेषा' स्वभाव एष द्रुमगणानामिति गाथार्थः॥१०६ ॥ अत्राह
जइ पगई कीस पुणो सव्वं कालं न देंति पुष्फफलं । जं काले पुष्फफलं दयंति गुरुराह अत एव ।। १०७ ॥
पगई एस दुमाणं जं उउसमयम्मि आगए संते । पुर्फति पायवगणा फलं च कालेण पंधति ।। १०८॥ व्याख्या-यदि प्रकृतिः किमिति पुनः सर्वकालं 'न ददति' न प्रयच्छन्ति, किम् ?-पुष्पफलम् ?, एवमाश-18 थाह-पद्न्यस्मात्काले नियत एव पुष्पफलं ददति, गुरुराह-अत एव-अस्मादेव हेतोः ॥ प्रकृतिरेषा दुमाणां यदू 'ऋतुसमये वसन्तादावागते सति पुष्ष्यन्ति 'पादपगणा' वृक्षसङ्घाताः तथा फलं च कालेन वन्ति, तदर्थानभ्युपगमे तु नित्यप्रसङ्ग इति गाथाद्वयार्थः ॥ १०७-१०८ ॥ साम्प्रतं प्रकृतेऽप्युक्तार्ययोजना कुर्वनाह
किं नु गिही रंधती समणाणं कारणा अहासमयं । मा समणा भगवंतो किलामएजा अणाहारा ।। १०९॥
दीप अनुक्रम
8
॥६६॥
~135~
