________________
आगम
(४२)
प्रत
सूत्रांक
[3]
दीप
अनुक्रम
[३२]
दश. २१
Ja Education
“दशवैकालिक”- मूलसूत्र - ३ ( मूलं + निर्युक्तिः + भाष्य|+वृत्तिः)
अध्ययनं [४], उद्देशक [-] मूलं [१] / गाथा ||१५...|| निर्युक्ति: [ २१९], भाष्यं [५...] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र - [ ४२ ], मूल सूत्र -[३] “दशवैकालिक” मूलं एवं हरिभद्रसूरि विरचिता वृत्तिः
व्याख्या - इयं द्रुमपुष्पिकायां व्याख्यातेति नेह व्याख्यायते, संग्रहककेन चात्राधिकारः ॥ साम्प्रतं द्वयादीन् विहाय षट्प्ररूपणामाह-तत्र नामस्थापने क्षुण्णे, द्रव्यषटुं षड् द्रव्याणि सचिताचित्तमिश्राणि पुरुषकार्षापणालङ्कृतपुरुषलक्षणानि, क्षेत्रप-पडाकाशप्रदेशाः यद्वा भरतादीनि कालष- षट् समयाः षड् ऋतवः, तथैव 'भावे चे'ति भावषद्धं षड् भावा औदयिकादयः, अत्र च सचित्तद्रव्यषटेनाधिकार इति गाथार्थः ॥ आह-अत्र द्वयायनभिधानं किमर्थम् ?, उच्यते, एकषडभिधानतः आयन्तग्रहणेन तद्वतेरिति । व्याख्यातं षट्पदम् अधुना जीवपदमाह -
atara उ निक्लेव परूवणा लक्खणं च अत्थितं । अन्नामुत्तत्तं निचकारगो देवावित्तं ॥ २२० ॥
गुणिउडगइते या निम्मयसाफलता य परिमाणे जीवस्स तिविहकालम्मि परिक्खा होइ कायव्या ।। २२१ ।। दो दारगाहाओ ।। एतद्वारगाथाद्वयम् अस्य व्याख्या- जीवस्य तु 'निक्षेपो' नामादि:, 'प्ररूपणा' द्विविधाश्च भवन्ति जीवा इत्या दिरूपा लक्षणं च आदानादि 'अस्तित्वं' सत्त्वं शुद्धपदवाच्यत्वादिना 'अन्यत्वं' देहात् 'अमूर्तत्वं' स्वतः 'नित्यत्वं' विकारानुपलम्भेन 'कर्तृत्वं' स्वकर्मफलभोगात् 'देहव्यापित्वं' तत्रैव तलिङ्गोपलब्ध्या 'गुणित्वं' योगादिना 'ऊर्ध्वगतित्वम्' अगुरुलघुभावेन 'निर्मा ( मैं ) यता' विकाररहितत्वेन, सफलता-च कर्मण: 'परिमाणं' लोकाकाशमात्र इत्यादि ( ग्रन्थानं ३०००) एवं जीवस्य 'त्रिविधकाल' इति त्रिकालविषया परीक्षा भ वति कर्तव्या इति द्वारगाधाद्वयसमासार्थः ॥ व्यासार्थस्तु भाष्यादवसेयः तथा च निक्षेपमाह
Forane & Personal Use City
~ 244~
by dig
