________________
आगम
(४२)
“दशवैकालिक”- मूलसूत्र-३ (मूलं+नियुक्ति:+|भाष्य|+वृत्ति:) अध्ययनं [४], उद्देशक [-], मूलं [१] / गाथा ||१५...|| नियुक्ति: [२२७...], भाष्यं [५६] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित......आगमसूत्र-[४२], मूल सूत्र-[३] “दशवैकालिक” मूलं एवं हरिभद्रसूरि-विरचिता वृत्ति:
प्रत
सूत्रांक
दीप अनुक्रम [३२]
दशवका० जीवस्स उ परिमाणं विस्थरपओ जाव लोगमेत्तं तु । ओगाहणा य सुहुमा तस्स पएसा असंखेजा ।। ५६ ॥ भाष्यम् ॥ ४४ षड्जीवहारि-वृत्तिः हा व्याख्या-जीवस्य तु परिमाणं विततस्य 'विस्तरतो विस्तरेण यावल्लोकमात्रमेव, एतच केवलिसमुद्घातच- निकाध्यक
तुर्थेसमये भवति, तत्रावगाहना च 'सूक्ष्मा' विततैकैकप्रदेशरूपा भवति, 'तस्य' जीवस्य प्रदेशाश्चासंख्येयाः जीवस्वरूपं ॥१३४॥
सवें एव लोकाकाशप्रदेशतुल्या इति गाधार्थः ।। अनेकेषां जीवानां गणनापरिमाणमाह
पत्थेण व कुलएण व जह कोइ मिणेज सव्वधन्नाई । एवं मविजमाणा हवंति लोगा अर्णता उ ।। ५७ ॥ भाष्यम् ।।
व्याख्या-'प्रस्थेन वा चतु:कुडवमानेन 'कुडचेन वा चतुःसेतिकामानेन यथा कश्चित्तमाता मिनुयात् 'स-15 विधान्यानि' बीयादीनि एवं मीयमाना असद्भावस्थापनया भवन्ति लोका अनन्तास्तु, जीवभूता इति भावः।।
आह-यद्येवं कथमेकस्मिन्नेव ते लोके माता इति?, उच्यते, सूक्ष्मावगाहनया, यत्रैकस्तत्रानन्ता व्यवस्थिताः, इह तु प्रत्येकावगाहनया चिन्त्यन्ते इति न दोषः, दृष्टं च चादरद्रव्याणामपि प्रदीपप्रभापरमाण्वादीनां तथापरिणामतो भूयसामेकत्रैवावस्थानमिति गाथार्थः ॥ व्याख्यातं द्वितीयमूलद्वारगाथायां परिमाणद्वार, तद्वया-1 ख्यानाच द्वितीया मूलद्वारगाथा जीवपदं चेति । साम्प्रतं निकायपदं व्यापिण्यामुराह-- __णामं ठवणसरीरे गई णिकाय स्थिकाय दविए य । माजगपजवसंगहमारे सह भावकाए य ।। २२८ ॥
व्याख्या-नामस्थापने क्षुण्णे, शरीरकाय:-शरीरमेव, तत्प्रायोग्याणुसंघातात्मकत्वात्, गतिकायो-यो भवा-II न्तरगती, स च तैजसकार्मणलक्षणः, निकायकाय:-षड्जीवनिकाया, अस्तिकायो-धर्मास्तिकायादिः, द्रव्य
*SHAR
JanEcuadTM
~ 271~