________________
आगम
(४२)
“दशवैकालिक”- मूलसूत्र-३ (मूलं+नियुक्ति:+|भाष्य|+वृत्ति:) अध्ययनं [४], उद्देशक [-], मूलं [१] / गाथा ||१५...|| नियुक्ति: [२२५...], भाष्यं [४६] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.....आगमसूत्र-[४२], मूल सूत्र-[३] “दशवैकालिक” मूलं एवं हरिभद्रसूरि-विरचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
[१]
दीप
मानशब्दो दृष्टान्तवचना, चौराविघटादिदृष्टान्तात्, न हि उत्पत्त्यनन्तरविनाशी चौरचौर्यक्रियाभावेन बध्यते, स्थायी हि घटो जलादिना संयुज्यते इति व्यतिरेकार्थः, प्रयोगश्चात्र-न क्षणिक आत्मा, बन्धप्रत्ययत्वाचीरदावत्, नित्यत्वामूर्तत्वदेहान्यत्वयोजना पूर्ववदिति गाथार्थः ॥ नियुक्तिगाथायां बन्धस्य प्रत्ययाभावादिति व्याख्यातम् , अधुना 'विरुद्धस्य चार्थस्याप्रादुर्भावाविनाशाचेति व्याख्यायते
अविणासी खलु जीवो विगारणुवलंभओ जहागासं । उबलन्भंति विगारा कुंभाइविणासिव्वाणं ।। ४७ ।। भाष्यम् ।। ला व्याख्या-अविनाशी खलु जीवो, नित्य इत्यर्थः, कुत इत्याह 'विकारानुपलम्भात् घटादिविनाशे कपालादिवद्विशेषादर्शनाद्, यथाऽऽकाशम्-आकाशवदित्यर्थः, एतदेव स्पष्टयति-उपलभ्यन्ते विकारा' दृश्यन्ते कपालादयः कुम्भादिविनाशिद्रव्याणां, न चैवमत्रेत्यभिप्रायः, नित्यखामूर्तत्वदेहान्यत्वयोजना पूर्ववत्, इति गाथार्थः । प्रकृतसंबहामेव नियुक्तिगाथामाह
निरामयामयभावा बालकयाणुसरणादुवत्थाणा । सुत्ताईहिं अगहणा जाईसरणा थणभिलासा ।। २२६ ॥
व्याख्या-निरामयामयभावात् निरामयस्य-नीरोगस्याऽऽमयभावाद-रोगोत्पत्तेः, उपलक्षणं चैतत् सामयपानिरामयभावस्य, तथा चैवं वक्तार उपलभ्यन्ते-पूर्व निरामयोऽहमासं सम्पति सामयो जातः सामयो था|
निरामय इति, न चैतन्निरन्वयलक्षणविनाशिन्यात्मन्युपपद्यते, उत्पत्यनन्तराभावादिति प्रयोगार्थः, प्रयोगस्तु-अवस्थित आत्मा, अनेकावस्थानुभवनात्, बालकुमाराद्यवस्थानुभवितृदेवदत्तवत्, नित्यत्वादमूर्तः ||
ॐॐॐॐॐॐॐॐॐॐ5
ॐॐॐॐ%
555
अनुक्रम
[३२]
~264~
