________________
आगम
(४२)
प्रत
सूत्रांक ||ε6..||
दीप
अनुक्रम
[२९३..]
दशवैका० हारि-वृत्तिः
॥ २१० ॥
Ja Edocation
“दशवैकालिक”- मूलसूत्र - ३ ( मूलं + निर्युक्तिः + भाष्य|+वृत्तिः)
अध्ययनं [७], उद्देशक [ - ], मूलं [ १५...] / गाथा ||६८...|| निर्युक्तिः [२७८], भाष्यं [६२...]
सावि असा दुबिहा पत्नत्ता खलु तहा अपजता । पढमा दो पज्जत्ता उवरिला दो अपज्जता ।। २७८ ॥
व्याख्या सर्वाऽपि च 'सा' सत्यादिभेदभिन्ना भाषा द्विविधा पर्याप्ता खलु तथाऽपर्याप्ता, पर्यासा या एकपक्षे निक्षिप्यते सत्या वा मृषा वेति तद्व्यवहारसाधनी, तद्विपरीता पुनरपर्यासा, अत एवाह-प्रथमे द्वे भाषे सत्यामृषे पर्यासे, तथास्वविषयव्यवहार साधनात् तथा उपरितने द्वे सत्यानृषाऽसत्यामृषाभाषे अपर्याप्ते, तथास्त्रविषयव्यवहारासाधनादिति गाथार्थः । उक्ता द्रव्यभावभाषा, साम्प्रतं श्रुतभावभाषामाह
अधम्मे पुर्ण तिविहा सच्चा मोसा असथमोसा अ । सम्मदिडी उ सुभवतु सो भासई सक्षं ।। २७९ ।। व्याख्या- 'श्रुतधर्म' इति श्रुतधर्मविषया पुनस्त्रिविधा भवति भावभाषा, तद्यथा-सत्या मृषा असत्यामृषा चेति, तत्र 'सम्पदृष्टिस्तु' सम्यग्दृष्टिरेव 'श्रुतोपयुक्त' इत्यागमे यथावदुपयुक्तो यः स भाषते 'सत्यम्' आगमानुसारेण वक्तीति गाधार्थः ॥
सम्मरिट्ठी उ सुमि अणुवडतो अहेडगं चैव जं भासइ सा मोसा मिच्छादिट्ठीवि अ तहेब || २८० ॥ व्याख्या-'सम्मद्दिट्ठी' सम्यगदृष्टिरेव सामान्येन 'श्रुते' आगमे अनुपयुक्तः प्रमादायत्किंचिदू 'अहेतुकं चैव युक्तिविकलं चैव यद्भाषते तन्तुभ्यः पद एव भवतीत्येवमादि सा सृषा, विज्ञानादेरपि तत एव भा वादिति । मिध्यादृष्टिरपि तथैवेत्युपयुक्तोऽनुपयुक्तो वा यद्भाषते सा मृषैव, घुणाक्षरन्याय ( यात्) संवादेऽपि सदसतोरविशेषाद्यदृच्छोपलब्धेरुन्मत्तवदिति गाथार्थः ॥
Pr&Personal Use Only
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र [४२], मूल सूत्र - [३] “दशवैकालिक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि - विरचिता वृत्तिः
~ 423 ~
७ वाक्य
शुज्य० भाषास्वरूपम्
२ उद्देशः
[ ॥ २१० ॥