Book Title: Mahavir Charitra Bhashantar
Author(s): Gunchandra Gani
Publisher: Atmanand Jain Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005748/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ posahadhakanAM tailla ' nA le Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThazrI mANekacaMda jecaMdabhAI paMthamALA naM. 1 le. zrI guNacaMda gaNikRta 1/ \( thI-mahAvIracaritra. 2) che jemAM prabhunA satAvIza , deva manuSya ane tie karela upasargo. janma mahesava, kalyANakanuM vistArapUrvaka varNana, prabhunI apUrva dezanA sAthe Avela bedhaprada sika kathAo ApavAmAM Avela che.) zeThazrI mANekacaMda jecaMdabhAie ApelI Arthika sahAya vaDe prasiddhakatta zrI jaina AtmAnaMda sabhA-bhAvanagara. rAra saMvata 24 64 Atma saMvata vikrama saMvata 1994 | ka Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAmAnaMda jaina paMthamALA naMbara 9 SSSSSSSSSSSSSSSS gATanavana jhaMTa. vIraH sarvasurAsurendramahitI vIraM budhAH saMzritA. vIreNAbhihataH mvakarmanicayo vIrAya ninyaM namaH / vIrAtIrthamidaM pravRttamatulaM vIrasya dhAra tapA. vIre zrIdhRtikIrtikAntinicayaH zrIvIra ! bhadraM diza / / bhAvArtha-je sava surendra tathA asurendrothI pUjita che, jene viddhA- sara noe Azraya grahaNa karyo che, jemaNe pitAnA karmano samUha bilakula ra naSTa karyo che, te prabhune haMmezAM namaskAra thAo. jenAthakI A anupama tIrthano pracAra tha che, jemanI tapazcaryA ati dubakara che ane che jemanAmAM lakamI, dhIraja, kIrti ane-kAnti vidyamAna che evA he mahA (ka) vIra prajo ! tame amane kalyANa Ape. ***** ***** ** * **** ze devada dAma, Anada e bhAvanA, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAmbonidhi zrI 1008 zrI vijayAnanda sUri. (asinAma zrImAtmArAma mhaa2|04.) sadagatanAmAmAnidhi jainAcA zrI o 20sImAjipAnandArijAtmArAmajI mahArAja aNt tAjena lolisa tI MER pragaukatA CTESEoSlee Cape bhAvanagara Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prastAvanA vartamAnakALamAM vizvane uddhAra karavAnI zaktivALA tIrthakara bhagavAna jevA parama upakArI mahAna purUSo maLI zakatA nathI, jethI A samaya mATe zAstrakAra mahArAje jinabiMba ane jinAgamanI upAsanAthI manuSya potAnuM kalyANa sAdhI zake che. ema jaNAvela che; ane evA mahAna purUSoe temanA kALamAM bhAvi mATe Apela upadezasAhityarUpe teo amara thayA hevAthI te sAhityanI sevAthI ja zreya sAdhI zakAya che; eTalA mATe jinAmama-jaina sAhityanA pracAranI A kALa mATe ghaNI ja agatya che. prabhue upadezelA te Agame duniyAnA koIpaNa darzananA tatvajJAna karatAM vizeSe karIne ekAMta satyapaNe mukhyatA bhogave che; tethI e sAhityane judA juddha devI-rajAdAra prakaTa karAvIne jo mUkavAmAM Ave te samagra rIte tenI suMdaramAM suMdara asara thayA sivAya rahe nahi, jethI prabhunA te upadezane hAla kALamAM pracAra karIe to te tIrthakara bhagavAnanI ja bhakti karI lekhAya. Aje na sAhitya chuTuM chuTuM ghaNuM prakaTa thAya che, paraMtu manuSya jIvanane asara karI kalyANa sAdhI zake tela sAhityanA prakAzananI te uNapa ja che; evA sAhitya tarIke AdhyAtmika jIvana jIvI lokakalyANa karI gaelA. ahiMsA ane satyane paka duniyAnA ne apI gayelA mahApurUSonAM jIvanacaritranuM sthAna ghaNuM uMcu ane mukhya che. jIvanacaritranA avalokana-mananapUrvaka vAMcanathI vAstavika rIte jIvananI uMDI asara manuSya upara thAya che ane temAMthI manuSyone aneka bAdha maLatAM te AtmakalyANanA mArge meLavI zake che, ane aMtima mokSa prApta karI zake che. ema dhArI amoe vartamAna cevazInAM zrI neminAtha prabhu, zrI supArzvanAtha prabhu zrI vimalanAtha prabhu tathA zrI "caMdraprabhusvAmInA vistArapUrvaka.caritra gujarAtI bhASAmAM anukrame prakaTa karelA che, ane chellA tIrthakara zrI mahAvIra prabhunuM A suMdara, rasika ane navIna jANavA jevI aneka hakIkatothI bharapUra caritra pAchuM tevAM ane nIce jaNAvelA kAraNothI pragaTa karIe chIe. zrI mahAvIra caritra khAsa karIne AcArAMga satra, mUtrakRtAMga sUtra, bhagavatI sUtra, kapatra ane Avazyaka niryukti e AgamomAM tathA zrI triSaSikSAkA :arUSacaritra vagere. saMghamAM pUrvAcAryoe vidatApUrNa, rasika ane suMdara lakhelA ApaNuM jJAnabhaMDArabAM maujuda hevA chatAM, atyAranI karacIne anukULa thaI paDe, ane jena ke jenetara paNa janama tene svIkAra karI zake tevA caritranI khoTa hajI pUrI paDI nathI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja jena ane jenetara vidvAne tathA pUrva ane pazciAtya darzanazAstranA abhyAsIo tevA jIvanacaritranI to haju mAgaNI paNa karI rahyA che. jIvanacaritrane graMtha saMpUrNa ane aitihAsika temaja bIjI hakIkatathI pUrNa heya te ja te jIvana upara asara karI zake che; paraMtu tene mATeno sarva sAmagrI sAthe asAdhAraNa vidvAnothI taiyAra karavAno prayatna zarU na thAya tyAM sudhI tenI rAha joI besI na rahevAya, paraMtu nAnA ke moTA koIpaNa jAtanA zrI tIrthaMkara triA pUrvAcAryokata lokabhogya bhASAmAM prakAzita karavA tarapha ApaNe jarUra yAna ApavuM ja joIe. A vastu tarapha sabhAnuM lakSa ghaNuM vakhatathI gayela hovAthI bIjo savizeSa prayatna na thAya tyAM sudhI AvI rIte zrI pUrvAcArya kRta tIrthaMkara caritro prakaTa karavAnuM kArya zarU rAkhela che, je upara jaNAvela che. daramyAna prAtaHsmaraNIya zrI haMsavijayajI mahArAja tathA panyAsajI zrI saMparavijayajI mahArAjazrIne vAMdavA A sabhAnA sekreTarI pATaNa gayA hatA, te vakhate A zrI guNacaMdra gaNita zrI mahAvIra caritra ke je suMdara, sarala, ane bIjA labhya ane vagara prakAzita caritra karatAM vistArapUrvaka hevAthI tenuM gujarAtI bhASAtaMra karAvI sabhA taraphathI prakAzita karavA te pUjya gurUoe AjJA karI, - jethI A sabhAe te prayatna zarU karyo. je saMpUrNa thatAM A sabhAne ghaNuM ja AnaMda thAya che. je mATe te pUjya mahAtmAone upakAra bhUlI zakAya tema nathI. - A jIva saMyogavazAta kaI sthitie pahoMce che, kevA kevA sukhaduHkha anubhave che, unnati-jIvanavikAsanA mArgamAM AvyA chatAM kevI rIte adhaHpatananA uMDA khADAmAM paTakAI jAya che ane pachI keTale purUSArtha ane kevuM apUrva vIrya pheravI saMpUrNa unnatinA zikhare pahoMce che, enA dRSTAMta jagatamAM bahuja virala hoya che, e daSTAMta zrI mahAvIra prabhunuM mukhya addabhuta ane Abehuba che. nayasAranA bhAvathI tIrthakarapaNuM prApta karyuM tyAM sudhInA dareka mukhya bho-prasaMgo A caritramAMthI mananapUrvaka vAMcavAthI AtmAne AhAda utpanna thAya che. bhagavAna mahAvIrane jIva eka vakhata sAmAnya sthitiethI asAmAnya sthitie pahoMce che, je tyAM amuka prasaMge na banyA hatA te tyAM ja, te bhave ja AtmA saMpUrNa vikAse pahoMcata. paraMtu bhAvibhAva baLavAna ane .je banavAnuM hoya te mithyA thatuM nathI, temaja e karma siddhAMta ke vidhinuM vidhAna karI zakatuM nathI, tethI marIcinA bhavathI patananI zarUAta thAya che. e patana kevuM AkarUM, bhayaMkara ane bhiSaNa hatuM te A caritramAM prabhunA jIvananA ekaeka prasaMgo vAMcatAM romAMca khaDA thAya che, ane amuka prasaMgo evAM che ke te mATe hadaya dravyA vagara rahetuM nathI. A vIsInA koIpaNa tIrthakara devane zrI mahAvIra prabhunA AtmA jevA upasargo thayA nathI temaja bhUtakALamAM patana thayeluM nathI. - saMsAramAM aneka che janme che, ane maraNa pAme che. te te krama che, tene uhApoha paNa heta nathI, paraMtu vipattinA pahADa tUTI paDayA hoya, maraNAMta kare, upasargo eka pachI eka thatA hoya ane eka vakhata kRtinA zikhare gayA pachI adhapatananA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uMDA khADAmAM paDavuM paDyuM hoya chatAM hiMmatapUrvaka, gauravapaNe ne aDaga rIte koInI paNa dayAnI bhikSA mAgyA sivAya, devatA ke IndranI sahAyanI apekSA rAkhyA vagara, Ata dhyAna ane raudra dhyAna karyA sivAya, upasarga karanAra pApI manuSyo upara paNa anukaMpA ciMtavI, pite pUrve karelA karmanA phaLa samajI, tene bahAdurIthI bhegavI-teDI bALI bhasma karI, unnata ane divya jIvana jIvI, saMsAranA aneka prANIonuM kalyANa karI mokSamAM padhAryA che. evuM mahAna ane prabhAvazALI jIvana zrI mahAvIra prabhunuM che. AvI rIte potAnA AtmAne saMpUrNa vikAsa sAdhI unnatinA zikhare caDanAra che ja mahApurUSa ane jagatavaMdanIya bane che. bhagavAna mahAvIra svAmI e ja keTInA mahAna purUSa che. ane teozrInuM A caritra zraddhApUrvaka vAMcatA dareka AtmAne temanA pratye paramapUjaya paramAtma bhAva pragaTa thAya che. zrI mahAvIra devanA A caritramAM prathama nayasAranA bhavathI caritra zarU thAya che, ke je nayasArane samyakatva prApti thAya che, pachI zrI AdinAtha prabhunA vakha tamAM temanA putra bharata mahArAjanA putra marIci tarIke teo janme che. jyAM nikAcita-nIca gautranuM upArjana kare che, ahiMthI adha:patananI zarUAta thAya che. te patana tyAthI na aTakatAM samakita nAza ane zumAra vagara te saMsAra vRddhinI zarUAta thAya che rici kozika, puSyamitra, agajudyota ane anibhUti, bhAradvAja ane sthAvara A mukhya cha bhamAM, bhikSukuLamAM janma, dAridrayapUrNa jIvana ane mithyAtvadharmane udaya thAya che. ghaNA bhavomAM pharI ajJAna kaSTA, tapa vagere tyA kare che, vacce vacce devabhava paNa prApta thAya che. aMte ghaNuM bhava bhamyA pachI pUchapuNya udaye rAjagRhInA yuvarAja. 'vizAkhAbhUtinA putra, vizvabhUti tarIke marIcine jIva janma le che. ahIM rAjakuLa prApta thAya che. ane rAjapATa choDI saMyama le che tyAM cAritrabaLe khUba tyAga ane ghora tapazcaryA Adare che, ane vizuddha cAtrithI AtmAne zuddha karI pharI sabhyadarzanathI pitAnA AtmAne savAsita banAve che. paraMtu ehika sukhanI lAlasAe ahIM niyANuM bAMdhI cAritrane pANInA mUlya vece che. niyANavaDe tripRSTha vAsudeva thAya che, ane zavyApAlakanA kAnAM sIsuM reDAve che. ane navuM azubha karma upArjana kare che. jeno udaya zrI tIrthakara bhavamAM thatA te kAnamAM khIlA bheMkAtA asAthavedanA sAta rIte bhegavI chUTe che. te bhava pachI mahAvidehamAM cakravartipaNe janme che, tyAM saMsAratyAga karI karmone khapAve che ane temanA AtmAne sAdhaka dazAmAM te vaDe lAvI mUke che. ane devatA sivAya tIrthaMkaranA bhava sudhI cAritrane udaya thayA kare che. mahAzukra devalokamAM deva Ayu purU karI chatrA nagarImAM naMda nAme rAjaputrapaNe janme che ke jyAM saMjaya laI vizasthAnaka tapanuM ArAdhana karI, tIrthakara nAmakarma upArjana kare che. tyAMthI dasamA devalekamAM jaI covIzamA chellA tIrthakarapaNe ( chelle bhava kare che ) kSatriyakuMDa nagaramAM zrI sIdhArtha rAjAne tyAM temanI rANu zrI trIzalArANInI kukSImAM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putrapaNe janme che. te ja bhavamAM paNa pUrve marIthinA bhAvamAM nIca gAvaka upArjana karela te utha AvavAthI prathama devAnaMdA brAhmaNInAM gajamAM dara divasa rahe che, pachI haraNagAmeSi devadvArA garbhanuM haraNa thatAM trizalA mAtAnI kakSImAM Ave che. tyAM tIrthakara zrI vardhamAna svAmI janme che. pachI saMjama le che, kevaLajJAna pAme che. A bhavamAM aneka upasargo utpanna thAya che, te sahana karI chevaTe kevaLajJAna-kevaLadarzana prApta karI aneka chanuM kalyANa karI mikSa pAme che. A AkhuM caritra zraddhA ane mananapUrvaka vAMcanAra potAnA AtmAne ujavala ane pavitra banAvI zake che ane mahAvIra paNa banI zake che. ' mahAvIra bananAre AvA caritra vAMcI kevI gyatA meLavI joie, kevI kSamA, sahanazIlatA, udAratA anukaMpA, mahAnubhAvatA keLavavI joie enuM jIvatuM jAgatuM draSTAMta A mahAvIra prabhunuM caritra purUM pADe che. badhA tIrthaMkara pUjA, devAdhideva, jagatauddhAraka ane upakAraka kharA, zagune saMpUrNapaNe jItanArA kharA paraMtu zrI mahAvIra prabhunA jIvanamAMthI je Adarzo, mAtapitAnI bhakti, baMdhu prema, kSamA vagere apUrvaguNe ApaNane maLe che; evA anyatra bhAgye ja maLe che. zrI pArzvanAtha prabhunA mekSamAM gayA pachI keTalAka varSa pachI jyAre jagatamAM dharmane nAme hiMsA thatI hatI, jagatamAM mithyAtvarUpI aMdhakAra vyApi rahyo hato, manuSyamAtranI kamANabhAvanA mana e hatI, dharmane nAme kaleza ane mithyAtvane pracAra thaI rahyo hato, ane jyAre eka divya purUSanI jayatane jarUra hatI, te vakhate ja zrI mahAvIra prabhune janma thayo. pitAnA jIvanamAM jIvadayAne jhaMDo pharakAvya. mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karyo. vIratAthI, ajoDa parAkramathI karyasamuccayanA baMdhane mULamAMthI vidArI AtmalakapIne sAkSAtkAra karyo; dunIyAnA sakaLa jaMtuone kalyANane mArga upade-dekhADyo ane Adino amUlya siddhAMta jagatane Apyo ane kaleza, adharma ane vivAdonA viSa bharyA vAtAvaraNa mAMthI jagate chuTakArene dama kheMcyo. e mahAna - puraSanA caritranuM anukaraNa ane temanA upadezelA mArge cAlavAthI manuSyo mahAna purUSa bane che. AvAM caritro praDha karavAne tu paNa amAro te hovAthI A caritra prakaTa karIe chIe. jethI dareka prANI tenuM zraddhA pUrvaka vAMcana karI, te mArge cAlI aMtima zrI mahAvIra prabhu bane ema paramAtmAnI prArthanA karIe chIe zrI vIsmabhunA satAvIza bhavamAM banelA aneka banAvo jANavA jevAM che. ane A graMthamAM jeTalA vistArathI ApelA che teTalAM bIje maLatAM nathI. A graMthanA mULa sta zrI guNacaMdramaNi mahArAje A caritramAM jeTaluM varNana vistArathI karyuM che tevuM jANavA pramANe anya caritromAM teTalA puratuM nathI; temaja anya pUrvAcArya mahArAje racelA jIvanacaritra karatAM A kRti ghaNuM viratArapUrvaka ane badhAM karatAM vizeSa varNanayukta sarala ane suMdara che ema svargavAsI mahAtmA zrI hasavijayajI mahArAjanuM kathana hatuM. jema A suMdara zrI mahAvIra caritra prakaTa karavAnI munirAjazrI hasavijaya mahArAje AjJA karI, tema AvA uttama caritra sAthe kAI puNyazALA baMdhanuM nAma. graMthamALA tarIke joDAya to te sumeLa thayo gaNAya, tema sabhAnI icchA hatI, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtamUtti munirAjazrI hu savijayajI 'mahArAja, pabhyAsa zrI sapanavijayujI mahArAja. ADZWZWZWZNZNANODZ 8 ) Wales ure Lhe in t Vcllre PICK W Ana da presa-bhAvanagara. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daramyAna A sabhAnA pramukhazrI ane sekreTarIe zeTha mANekacaMdabhAIne te hakIkata jaNAvI jethI zaTha mANekacaMda bhAie sabhAnA kArya mATe aMtaHkaraNapUrvoka prazaMsA karI, ane jaNAvyuM ke "sArAmAM sAruM hiMdamAM prathama daraje A sabhA kArya kare che, te huM joI rahyo chuM. mane te mATe mAna ane sabhA upara prema che. tethI ja tIrthakara bhagavAnanA A caritramAM pragaTa thAya temAM huM prabhunI ane jJAnanI bhakti mAnuM chuM. ane sabhAnA sagya tarIke sahAya ApavAnuM mAruM kartavya mAnuM chuM" tema kahI sabhAne mA graMtha prakaTa karavA eka rakama dhArA pramANe ApI. A graMthanuM taiyAra thayela sAta prastAvanuM bhASAMtara prathama munirAja zrI haMsavijayajI mahArAje ane pAchaLanuM paMnyAsajI zrI saMpattavijayajI mahArAje tapAsyuM hatuM, ane A graMtha pUro chapAtAM pahelAM baMne pUjya mahAtmAono svargavAsa thayela hovAthI sabhAne te khedano viSaya che. chatAM temanI saMpUrNa kapAva A caritra prakaTa thayeluM hovAthI sabhA te mATe AnaMda pAme che. zrI mahAvIra svAmI pachI temanI pATe uttarottara vajasvAmI thavyA. temanI zAkhAmAM ane caMdanAmanA kuLamAM zrI vardhamAna nAmanA aniMdra thayA. temane be ziSyo zrI jinezvarasari ane buddhisAgarasUri thayA. temanA zrI jinacaMdrasUri ane bIjA abhayadevasUri nAmanA be ziSya thayA ke jemaNe navAMgavRtti racI hatI. temanA ziSya zrI prasannacaMdrasUri -. temanI AjJAthI zrI sumativAcakanA ladhu ziSya zrI guNacakagaNIe A caritra 12025 zloka pramANe prAkRta bhASAmAM racela jenuM A gujarAtI bhASAMtara che. A maMthanI prazastimAM nIce pramANe hakIkata paNa che. . - kapaDavaMjanA rahIza chI govaradhana ane tene soDhI nAmanI strI hatI. temane cAra putro hatA. temanA chellA putra nannA ne sAvitrI nAmanI bhAryAthI gopAditya ane kapadI nAmanA be putro thayA. goradhana zreNInA trIjA putra jajajaNAgane suMdarI nAmanI bhAryA che, tene ziSTa ane vIra nAmanA be putro hatA. jemaNe sarva AganA pustake lakhAvI ajJAna jananI jJAnarUpI tRSA chIpAvI hatI. temaNe tIrthakaronI parama bhaktine vahana karanAruM ane mugdha janene bodha karanArU A zrI mahAvIra caritra saMvata 1193 nI sAlamAM chatrAvalI nagarImAM muni aMgezvaranA gharamAM rahIne racAyeluM che, ke je tyArapachI mAdhava nAmanA lIyAe lakhyuM che. te sAlanA jeTha zada 7 ne somavAra lakhI saMpUrNa karyuM che. A graMthanI zuddhi mATe yathAzakti prayatna karavAmAM Avyo che. chatAM bhASAMtaramAM ke chApakAmamAM draSTidoSa, pradoSa vagerene laIne keIpaNa sthaLe khalanA jaNAya to kSamA mAgIe chIe, ane amane jaNAvavA namra sUcanA karIe chIe. * vIra saMvata 2465. gAMdhI vallabhadAsa tribhuvanadAsa. saMvata 1994 nA zrI mahAvIra janmadina ' (citra suda 12 ) bhAvanagara. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX lAIpha membara. ' A sabhAnAM thanArA lAiphamembara sAheba ne thate apUrva thaze lAbha. keIpaNe betAmbara mUrtipUjaka jaina A sabhAmAM sabhAsada tarIke dAkhala thaI zake che. eka sAthe, rUA. 500)ApanAra gRhastha A sabhAnA peTrana (mAnavaMtA murabI) thaI zake che. teozrIne sIlIkamAM hoya te dhArA pramANe AgalA tathA te pachI chapAtA koI paNa graMtha ane mAsika bheTa ApavAmAM Ave che. eka sAthe 3 100) ApanAra pahelA varganA lAIpha memara thai zake che. eka sAthe rUA. 50) ApanAra bIjA varganA lAIpha membara thaI zake che.' jaina lAibrerI, zALA ke saMsthA memara tarIke rajIsTara thavA mAge te rUA. 50) 'bharavAthI bIna varganAM lAIphamembaronA hakko bhegavI zakaze. A pahelA vargane lAIka membarane sabhA taraphathI pragaTa tathA pustakanI eka eka nakala tathA AtmAnaMda prakAza mAsika temanI jiMdagI sudhI bheTa ApavAmAM Avaze. . bIna vagaranA lAIpha membarane sabhA taraphathI prakAzita thatA be rUpIA nI kiMmata sudhInA dareka graMthanI eka eka nakala bheTa ApavAmAM Avaze. uparAMtanI kiMmata laI bheTa maLI zake ? che. che, temaja AtmAnaMda prakAza mAsika paNa temanI jiMdagI sudhI bheTa ApavAmAM Ave che. che Wo Jia Bu Yao Cai Qu Jia Ting Nong Min Lai Mai Jia Lian Xi Wo * strI upayogI vAMcanamALAnI yojanA. " amAruM sIrIjha graMthamALA Atu. eka hajAra ke tethI vizeSa rakama ApanAra jaina baMdhuo ke bahenanA nAme uttarottara che aneka graMtha prakaTa karI jJAnendriAra cAne jJAnabhakitanuM kArya, sabhA, ( sAthe te rakama ApanAra kI paNa aneka baMdhuo teno lAbha laI ) karI rahela che. sAthe aneka sAhityanA graMthone paNa te - (kaMIpaNa badalo lIdhA vagara) lAbha maLI rahela che te rIte koI paNa saMsthA karI zakela nathI ) je sAhityarasika sarva baMdhuo jANe che. . atyAra sudhI aneka jaina baMdhuo tevI rakama sabhAne suprata karI potAnA nAmathI graMthamALA prakaTa karAvI jJAnabhakita karI rahela che, tenuM zubha anukaraNa karI hAlamAM zrImatI kastura Dene paNa eka rakama te mATe ( strI upayogI sIrIjha pragaTa karavA ) A sabhAne suprata karela che temAMthI uttarottara stro upagI (satI caritro, strI upayogI viSayonA ) graMthe pragaTa karavAnuM A sabhAe zarU karela che. tevI rIte anya bahenoe 5NuM jJAnabhakita ane uddhAra karI lAbha levAne che. sIrIjhanA dhArAdhAraNa bIja peja upara che, A lAbha che. dareka jainabaMdhuo ane bahenoe levA jevo che. che , svargavAsI AptajanenA smaraNArthe ne bhakita sAthe jJAnanI svA. karavAnuM ne smaraNa sAcavavAnuM A amUlya sAdhana che-amaranAma karavAnuM paNa sAdhana che. koI paNa sthaLe pUratI khAtrI karyA sivAya lakhANa ke bIjAthI lalacAIne rakama ApatAM " pahelAM avazya vicAravAnuM che. zrI jena AtmAnada sabhA-bhAvanagara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhajhajha88888 Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai Lai , 338 zeTha mANekacaMda jecaMdabhAInI jIvanarekhA. 00000000000000000% e oooooooooo %i keipaNa manuSya potAnA jIvanamAM karela zubha kAryo, dhArmika pravRtti- ) che o ane sarala hRdayathI puNyazALI kahevAya che. Aje ApaNe jemanuM jIvanavRttAMta ApIe chIe, temanI atyAranA vyavahAramAM pra dayA, devaguru dharma paranI zraddhA, dAnavIrapaNuM, sarala hRdaya, kIrtinI abhilASA vagaranA sakhAvatA, evI zubha pravRttithI maLela lakSmIno kama krame sadvyaya karI manuSya janmanuM sArthaka karI rahela che avA sarala ane sAdu jIvana jIvanAra manuSyanI pravRtti anukaraNIya hoI jIvanarekhA lakhAya ta Avazyaka vastu che. koIpaNa manuSyanA jIvanacaritranuM nirUpaNa karavA mATe te manuSyanI dareka mAnasika vRttinuM paNa nirUpaNa karavuM paDe che. aAdatanA samuccayane sAmAnya rIte cAritra kahevAmAM Ave che. Adata. te ja saMskAra ane jIvananI pravRttionuM svarUpa dhAraNa karI le che. * * * * * * A pravRtti ane saMskAra te pUrvajanmanA karmo sAthe saMbaMdha dharAve che, che. tethI te avasare kAryarUpamAM praNita thAya che. pravRttinA be prakAra che eka te janmathI paDelI ane bIjI jIvanamAM upadeza, vAMcana vagerethI prApta thayelI. jIvanamAM saMskAra dvArA udayakALe prApta thayelI uSAjita pravRtti che. saMskArajanita pravRttio pUva pUNyathI udayamAM AvelI che manuSyone deva, guru, gharma upara zraddhA karAvI sakAryo-puNyakAryo-dayA. e dAna vagere taska AtmAne prere che. caritranAyaka zrI mANekacaMdabhAI AvI che rIte janmathI ucca saMskAra pAmela hovAthI temanA jIvananA zubha kAryo temane te rIte oLakhAve che. . - vikrama saMvata 1945 nA phAgaNa suda 15 nA roja caMdramA ane nakSatranA zubha yege bhAvanagara jaina samAjarUpI gaganamaMDaLamAM jainanA eka prakAzamAna tArA mAtuzrI vajubAinI kukSIe udaya thayo. mAtA che. vajIbhAi ane pitAzrI jecaMdabhAI juThAbhAinA lAlanapAlana ane pUrvache. pUNyathI te bALaka vRddhi pAmavA lAgyo. ane temanuM mANekacaMda nAma che ApavAmAM AvyuM. zikSaNa meLavavAnI yogya vaya thatAM darabArI skulamAM che dAkhala thatAM gujarAtI chaThThA dhoraNa sudhI ane iMglIza potAnA vyApAramAM Eche joIe te puratu zikSaNa lIdhuM; tyArabAda yogya vaye saM. 19dA nI che ka S Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bei Mi Mi Mi Mi Mi Mi *CCTTS sAlamAM prathama lagna umarALA jasANI kaMDhabanA harIcaMdra gIgAbhAinA suputrI dIvAnI haeNna vere thayuM, prArabdhaaMge dIvALI haeNnathI sa. 1967 nI sAlamAM vi. maNIlAlanA ane sa. 1976 nI sAlamAM jA putra anubhAinA janma thayA. sivAya suputrI jasakAra ane kaMcana e e putrI thayA bAda thADA vakhatamAM mAMdagI bhogavI sa, 1981 nA mAgazara mAsamAM dIvALI vhenane svargavAsa thayA. tevI sadaguNI patnI svagavAsa thavAthI mANekacaMdabhAine atyaMta du:kha thayuM, ane vibhAva aLavAna hoI te vAta visAre paDatAM te ja . mAlanA vaizAka mAsamAM bhAvanagara zeTha harajIvana trAkamajInI suputrI zrImatI zAMtAsna vere pharI lagna thayuM, jenAthI eka putranI prApti thai. mANekacaMdabhAinI abhyAsa cheADyA pachI sumAre paMdara varSanI umare vyApArakSetramA paDavAnI icchA thai. pUrva saMskAre buddhimaLa te te mATe taiyAra hatu, jethI rUnA vepAra zarU kayo, paraMtu prAdhdhamAM puNyAge lakSmInA yAga hAvAthI ane te vaDe kAna-puNyadhanA zubha kAryo asu aAnA hAthe bhAvimAM thavAnA hAvAthI te puNyabaLe sunA jevA vyApAranA vizALa kSetramAM javAnI ane tyAM jai vyApAravRddhi karavAnI icchA thai ane subai jai vyApAramAM jhaMpalAvyu. pUrvanA lAbhAMtara karmanA kSayApazamathA lakSmInA yAga taiyAra hatA, kSetra ane kALanI paripakavatA thatAM lakSmI vadhatI cAlI. bIjA manuSyAne jema lakSmI maLatAM je bhAga, upaleAga abhimAna, phUTavA AvI paDe che. tema zrI mANekacaM bhAine na banatAM jaina jevA uttama kuLamAM janma sAthe uMcca saMskAra padma vArasAmAM hatA, tethI devabhakti, ane gurupaDhA upara prema AvAthI te vaDe temanuM mAnasa divase divase deva guru dha' upara vizeSa zraddhALu thatuM gayuM. dayA, svAmIvAtsalya, devabhakita, jJAnAdvAra vagerenA kAryakaravAnI divasAdivasa abhilASA vadhatI gai. ( je hakIkata atyAra sudhI pAtAnAM jIvanamAM nIce jaNAvela aneka bAbatAmAM karela sakhAvatA ja A temanI jIvanarekhAne satya svarUpamAM mUke che. ) atyAre temAtha nI sumAre pacAsa varSanI umara thayela heAvA chatAM dara varSe teonA tarakuMthI thatI sakhAvatA, temAM thatI vRddhithI temane jo dAnavIra puruSa kahevAmAM Ave te yAgya ja che. kAi paNa manuSya temanI pAse dhArmika kArya mATe rakama levA Ave, kAi saMsthA Arthika sahAya mATe jaNAve tA te samajI lai temane pAtAnI icchA ane sAmAnI vyAjabI jarUrIyAta [(Mi Mi Jia Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- joi sahAya Ape che. pote karelI sakhAvato mATe nathI kaI zarata che che karatA, nathI mAlakIpaNuM mAgatA nathI karI tenI sAmuM jovApaNuM na rAkhatA, ane nathI kIrtinI abhilASA mATe vicAra karatAM ke kaherAvatAM, paraMtu sarala hadaye, nirabhimAnapaNe kIrtinI abhilASA vagara da jeone Arthika sahAya Ape che teone teozrInA mATe mAna utpanna thAya che. kahyuM che ke-"prAti: gujAr thatA teonI mukhamudrA teonI dharmazraddhA ane sarala dayanI sAkSI pUre che. zrI mANekacaMdabhAInI jema jema umaramAM vRddhi thatI jAya che tema te che tema lakSmInI vizeSa prApti, dAnapuNya, sakhAvata ane uttama kAryo te vizeSa karatA rahe che ane puNyane maLelI sukRtano lakSamIne sadavyaya che. vizeSa karI pitAnA AtmAnI ujavaLatA, yazaprApti, ane manuSya che. janmanuM sArthaka karI puNyAnubaMdhipuNya prApta karI rahyA che. paramAtmAnI che. prArthanA karIe chIe ke teo dIrdhAyu thaIne sukhazAMtipUrvaka jIvana jIvI che che ane puNya kAryo potAnAmAM jIvana vize vizeSa udAracitta kare ane e - vadhatI jatI lakSmIvaDe dharma ane puNyano saMcaya vadhAre kare. - atyAra sudhImAM karelI mukhya mukhya sakhAvatAnI yAdI nIce mujaba che. 1900) zrI jIvadayA jJAnapracAraka maMDaLa. muMbaI 1251) zrI siddhakSetra jena bAlAzrama, pAlItANA, che. 1000) zrI saMcara davAkhAnAmAM be hAla mATe, 500) kArtikI pUrNimA upara yAtrikane jamaNa mATe, 502) zrI bhAvanagara AyaMbila vardhamAna khAtAmAM. 1500) zrI yazavijaya jaina gurukuLa pAlItANA. ja 121) zrI zakhezvara navI dharmazALAmAM eraDA 1 nA. 1100) zrI jIvadayA khAtAmAM. 1307) zrI jaina bhojanazALA. muMbaI. 1000) A graMtha sIrIjha tarIke pragaTa karavA sAhitya uddhAra mATe. ja 11000) zrI kadaMbagiri tIthe eka navA jinAlayamAM mULanAyakanI pratiSThA mATe. che 1000) zrI bhAvanagara jaina bhejanazALAne. nAnI sakhAvata judI che. sajaja - ka *XXXXXXXXXX Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muneyaakaavaar III A poottaamtttti Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ahaM nama: viSayAnukrama. 13 tA 14 prathama prastAva 1 maMgaLAcaraNuM. 1 8 saudharma devaloke devapaNe upajavuM. 2 caritra prAraMbhanayasAranuM vRttAMta. (2 je bhava.), 12 zrI mahAvIra prabhuna(1 le bhava) 4 dvitIya prastAva. 4 prathama jinapati zrI RSabhasvAmI 13 asAratA ciMtavatA bharata vRtAMta-ittAka vaMza vigerenI mahArAjAne ArisA bhuvanamAM utpatti. kevaLajJAna, 5 prabhunuM varasIdAna ane dIkSA. 15 14 marIcinI gati ne kapila 6 maradevI mAtAnuM mokSagamana tathA rAjaputranuM ziSyapaNuM. caturvidha saMghanI sthApanA. 18 marIcine janma ane dIkSA 15 brahma devo ke devatA thavuM. (ce prahaNa (3 je bhava.) bhava ) 18 8 aSabhasvAmInA aThThANuM putranI 16 pAMcathI dasa bhava sudhInuM saMkSipta dIkSA, bAhubalI pratibaMdha. 25 vRttAMta. (5 thI 10 bhava.) 9 marIcinI parivrAjaka mArganI 17 agyAramo tathA bAramo bhava pravRtti. (11-12 bhava.) 29 10 pAMca avagraha ane tenuM svarUpa. 27 18 tera tathA caudame bhava. 11 marIcinuM bhaviSyakathana, bharata (13-14 bhava. ) 40 mahArAjAnuM vaMdana. 29 * 12 marIcine thaelo 40 19 parivrAjakanuM AtmavRttAMta. kuLamada, zaSabhasvAmInI mokSaprApti. 30 20 brahma devaloke deva. (15mo bhava.) 44 para majAnuM vadana, bharata Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 vizvabhUtineA janma (16mA bhava.):45 22 vizvabhUtinuM vasa Mta khelana. 4 ra3 kapaTathI vizvabhUtine mAMDalika rAjA pAse bAkalave. para 24 vizvabhUtinI pratrajyA. 59 25 ugra tapazcaryAM ane niyANu bAMdhavuM. 62 26 mahAzukra devalAke deva (sattA bhatra ) rAjAnuM 27 puipratizatru putrI sAthe lagna. 11 tRtIya prastAva. sva 28 tripRSThatA janma. ( aDhArame bhava.) 63 pa }} 29 prativAsudeva agrIvanI peAtAne bhAranAra kANu thaze ? tenI pRcchA, 68 30 prativAsudeva azvatrone haNI tripuSThanu vAsudeva banavuM. 107 38 nadana narapati tarIke janma. (25 mA bhava. ) 39 narasiMha rAjAnI vistRta kathA. 109 40 naMdana narezanuM dIkSAgrahaNa ane vIza sthAnaka tapanuM ArAdhana, 163 41 prANata devalAkamAM devapaNe upajavuM. (26 mA bhava. ) 42 devAnaMdAnI kUkhamAM AvavuM', (27 me bhava.) 164 165 43 devAnaMdAnI kUkhamAMthI bhagavatanuM apaharaNa. ( trizalA rANInI kukSImAM Avavu. ) (27 mA bhava) 166 44 garbhamAM rahyA rahyA paNa prabhunI mAtR bhakti. 31 digvijaya mATe prayANu. 32 vidyAdhara kanyA temaja atrIza hajAra kanyAnuM pANigrahaNuM. 1 33 zrI zreyAMsanAthanI dharmopadezanA. 93 88 caturthAM prastAva. 170 34 zayyApAlakanA kAnamAM sIsa reDavAnI AjJA. 35 ogaNIsathI khAvIza sudhInA bhavantu' sakSipta nRttAMta. (19 22 bhava.) 36 priyamitra cakravartI ane cha khaMDa sAdhanA. (23 me bhava. ) 37 dIkSAgrahaNu ane mahAzukra devaleAkamAM deva tarIke udbhavavu, ( 24 mA bhava. ) * 45 prabhunA janma maheAtsava, merune *pAvavA 46 saudharmI sabhAmAM prabhunI prazaMsA, mithyAtvI devanuM Agamana ane khelana. * 4 1 7 1t 11 14 47 tAruNya ane mAtAnA bhAgrahathI : pANigrahuNa, - 17 197 48 prabhunA mAtA pitAnA svaga vAsa. 195 49 prabhunuM vArSikadAna, 50 dIkSAbhilASA ane naMdivadhata karela dIkSA mahAsavanI taiyArI. 200 51 prabhune dIkSAbhiSeka-nimaNuM! sava. 52 prabhunu' dIkSA kalyANu, 203 ... 200 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sAbha viprane devadUSya vastunuM dAna. 211 puja gepa Ama nivAstu temaja iMdranI prabhu pratye prAnA. 55 bahula brAhmaNe prabhune karAveluM pAraNuM. 33 prathama prastAva, 56 prabhune tApasa-upAlaMbha. 57 asthimAma abhidhAnanuM kAraNa ane zULapANI yakSanA pUrva vRttAMta. 217 58 zULapAMNinI prabhune upasa, 225 72 kumAra saMnivezamAM zrI municadrAcAya . 73 carapuruSanI AzaMkAthI tathA gAzALAne pIDana. 213 270 }} makha citra. 67 mauzAla utpatti. 273 68 prabhu sAthe mIlana te ziSyapaNuM. 274 ka gozAlAnA niyativAdanA svIkAra. 201 70 upananA muhadAha. 277 71 kautukrane kAraNe gAzALAne paDelA mAra. prazna 1. prabhune nAvikAno upasaga, kara zakrAdi pratimAnuM vahana, ra13 15 14 prastAva. 272 279 21 28 74 drasthavirA pAMkha DIenu vaNuna. 282 75 prabhue sahana karela agni-parIsa 76 gozALAne vadhu viDa banA 77 kramanirjarA mATe prabhunuM anAya dezamAM gamana. 285 pa prabhune Avela daza vAsvapnA, 210 60 aMdaka pAkhaDInuM vRttAMta. cA 61 caMDakauzikanA pUrvabhavanuM' vRttAMta 254 dura caMDakauzikanA prabhune upasaga prabhue Apela pratikhAdha ma 63 gaMgA nadI utaratAM ussaga 262 2 64 ke banna-za`balane pUrvabhavaM 65 pUSa naimittikanI za'kAnivAra Athe Agamana. 328 330 78 IMdre nivArela upasaga 20 79 naMdioSNu sthaviranuM devAmana, 288 80 kUpikA sa'nirdezamAM prabhune kadanA. 81 vaizAlI tarA jatAM gauzALAnu chUTuM paDavuM ane hRdayanA 82 vaizAlImAM IMdre nivArela khIjo upasarga. 217 287 saptama prastAva. 288. 28: 200 83 bibhelaka makSanu vRttAMta. rA 84` kaTapUtanA vANavyaMtarInA upasara, 312 85 gauzAlaka ceSTA ane mAra. 31 314. 86 vargyura zreDhDhInuM vRttAMta, 87 majAkane kAraNe gazALAnetADana 318 88 anAya dezamAM prabhunuM punaH gamana, 319 89 vasyAyana tApasano vRttAMta. 90 gAzALAne tejoNezyAprApti 320 3. 93 idre karela prabhu-prazasA ane mithyAtvI sababa devanI pratijJA 332 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 94 saMgame karela prabhune tIvra upasargo. 373 13 rAjaputrI vasumatInuM pakaDAvuM pa.saMgamane svargamAMthI dara kara. 338 ane vecAvuM. 35 96 vikADhe karela prabhustuti. 379 104 vasumatInuM aparanAma caMdanA 75 ,, 97 4 pratimAne badale ke :prasarAvela prabhupUjA 105 caMdanabALAe pUrNa karela prabhu mahAma. ' ' 740 abhigraha. ' 59 98 jIrNazeTha ane abhinava 106 vAhilano upasarga. 361 I achIto vRttAMta. 341 107 svAtidatta dine upadeza. 1 99 camarendrano vattAMta 108 govALano upasarga. 100 ke nivArela vadhu prabhu-upasargo. 351 101 prabhue aMgIkAra karela ghera 109 chaghasthAvasthAnuM prabhunuM tapa| abhigraha. 52 vidhAna. 102 zatAnIke caMpAnagarInuM jItavuM. 754 110 prabhune kevaLajJAnaprApti. 5 aSTama prastAva. 111 samavasaraNa racanA.. . 366 124 caMdra-sUryanuM mULa vimAna sahita 112 prabhunI dharmopadezanA 69 Agamana. 113 IMdrabhUti Adine pratibodha. 70 125 daza avacherAnuM varNana. 408 114 caMdanabALAnI pravajyA ane 126 bAvastimAM gozALAnuM Agamana 49 gaNadhara sthApanA. 177 127 gozALe ANaMda zrAvakane kahela 115 brAhmaNa saMDamAM prabhunuM Agamana. 379 kathA. 11 devAnaMda ane aSabhadattanuM 128 ge zALAe sarvanubhUti, sunakSatra - dIkSA grahaNa." " tathA prabhu para mUkela tejalezyA. 415 117 prabhudezanA ane jamAlinI 129 gauzAlakanI ceSTA. 417 - pravrajyA. 130 acaMpalane vRttAMta. 418 18 jamAlInuM nirnavapaNuM. 131 gozAlAne pazcAttApa ane mRtyu. 419 119 gautamasvAmInA prazathI jamA* linuM niratara rahevuM. 35 13ra siMhamuninuM rudana ane prabhune rogazAMti. 421, 12. priyadarzinane pratidha ane * mAlinuM paMcatva. 173 gozALAnA AgAmI bhavenuM 121 varadatta citrakAranuM vRttAMta. 397 134 zreNikane dharmopadeza. 4ra9 122 suvarNakAranuM varNana. : * 15 mevakumAranI dIkSA, pUrvabhavanuM 12) magAvatInI pravrayAne kevaLajJAna 47 vRttAMta. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 kathA. 494 502 * . 36 naMdISeNanI dIkSA.' 432 15 trIjo zikSAbate jinadAsanI 137 karSaka dIkSA. 138 aNuvrata svarUpa. 437 151 cothA zikSAvate sAdhurakSitanI 108 prathama aNavate harivarsa rAjAnI kathA. . . . . . 496 kathA. 438 15ra zreNike aMgIkAra karela samakita. 501 14* bIjA aNuvrata satya chInI. 153 gaNadhara dezanA-duda rAMka devAkathA... . 448 | gamana 141 trIjA aNavate vasudattanI kathA. 1pa 154 narakagamanathI zreNikane pazcAttApa. 507 142 cothA aNuvrata surendradattanI kathA. 457 155 gAgalyAdi zAlAdi kevaLajJAna. 509 156 gautamasvAmInI kevaLajJAna saMbaMdhe 143 , , aMtargata zubhaMkara : pRcchA ane, aSTApada pratye * 461 " gamana. 144 pAMcamAM aNuvate vAsavadattanI 157 gautamasvAmIe bamaNa devane { thA. 471 saMbhaLAvela paMDarIka akhiyana, 510 145 pahelA guNavrata jina pAlitanI 158 tApasa pratibaMdha.. 511 kathA. * 475 159 pAMcamA ArAnuM svarUpa, 512 14 bIjA guNavate ravi tathA pAla- 16 prabhaparivAranuM varNana. 51 , kanI kathA. 478, 161 bhammarAzinA prabhAvane pAchA 147 trIjA guNavate koriTAnI kathA. 483 haThAvavA Idra prArthanA. * 514 148 pahelA zikSAtrate kAmadevanI kathA. 487 162 prabhunuM nivaNa. ' ' 55 149 bIjA zikSAbate sAgaradattanI 167 gautamasvAmI kevaLajJAna. pa17 kathA, * * - 490 164 prazasti. ', 518 kayA. . 509 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAruM nAma amara karavuM taiya nA ATaluM vAMcI nirNaya karI che. A jagatamAM janma ne maraNa pratyeka prANIne mATe sarpata che, jethI manuSya ina ane himara pAtAnA mATe AtmakalyANano mArga zodhI kADhe che; jethI tamAre A jIvanamAM tamArU nAma amara rAkhavuM DhAya, jJAnazakti vI Dhoca, jaina sAhityasevA karI jJAna upArjana karavu hoya to te Atmika dannati mATe nIcenI yojanA vAMcI-vicArI Aje ja gApa niSNu'ya rA ane ApanA nAmanI dhamAlanA prasiddha karAvI amUlya lAba meLave, rAjanA. 1 je gRhastha ochAmAM ochA rUA. 1000) eka hanTara A sabhAne Ape temanA nAmathI graMthamALA ( sIrIjha ) ( mA ) A sabhAe dareka vakhate nIcenI rAta prakaTa karavA, 2 sIrIjhanA prathama grUpa pAmavAne mATe vadhAremAM vadhAre rUA. 10000 sudhInA A sabhAe vyaya karavA. 3 mahera lAibrerI ke laDAya temaja sAdhu-sAdhvI mahArAja vagerene amuka sakhyAmAM zo sAIjhanA niSkrama mujaba je je beTha apAya te te * saurakhavAlAnI vaMtI saMbA mAta eka * maLavAmAM Avaze. 6 4 te sIrIjhanI chapAtI dareka bukanI pacIza kApI je gRhasthanA taraphathI A graMthamALA "pAya temane bheTa ApavAMmAM mAyaro, 5 te sIraujhanA prathama echAmAM ochA aDadhA gayA khapI gayA DhAya te samaye parulI te rakamanA pramANamAM te gRhasthanA nAmathI khIne graMtha ( sIrIjhanA ) sabhAe chapAvavA zarU vA. e ja krama sAcavI saurautranA bIna graMthA sabhAe niraMtara chapAvavA, - 6 graMthamALAnA prathamanA eka ja magamAM sIrIjhavALA gRhasthanu ta chanacaritra, phoTogrApha ane aNupatra temanI icchAnusAra ApavAmAM Avaze. nIce pramANenA mahAsAnI udAratAthI temanA nAmathI graMthamALAo prakaTa thaI cUkI che ane thaze. 1 roTha ANujI purUSAttamadAsa 2 vArA nahIMsaMgabhAI jhaveracaMda 4 zrImAna AcArya zrI buddhisAgarajI mahArAja 3 ImAna, sukhasAgarajI mahArAja 5 vakIla tarIca'da nathubhAI 7 roDha nAgaradAsa purUSAttamadAsa-ANapura 9 rAha maganalAla odhavajI 1 zeTha dIpacaMda gAMDAbhAI 13 zrImatI stabyuna 15 roDa mATe cadabAi ke zrI Atmavallabha graMthamALA 8 zeTha jhaverabhAI bhAicaMda roka amasyada manadAsa 12 roDa lai trIkamacha 14 salAta jagajIvanadAsa phulaca'da uparanA mahArAyAe peAtAnI lakSmIno saya karyo che. Apa paNa vicArIne te raste cAlavA pracanazIla thai sAhityanA kSetramAM ApanuM nAma amara karaze tema kIe chIe. lakhAH--zrI khAtmAnaMda sabhA-bhAvanagara, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmine namaH // zrImAn guNacaMdrasUri viracita zrI mahAvIra caritra jASAntara. prathama prastAva. ( maMgaLAcaraNa ) ane samakitanA lAbhanu varNana masta paramAnA vistArane spaSTapaNe pragaTa karanAra bhavyajanarUpa cakravAkane AnaMda pamADanAra tathA deSa pakSe doSA-rAtrinA dhvaMsa karanAra evuM jemanu jJAna vimaMDaLanI jema caLakatuM varte che, namaskAra karatA iMdronA lAcanarUpa kamaLa-vanA jemAM saMkrAMta-pratibiMbita thayelAM che, matsya ane magara jenA talane viSe cinharUpe lIna thai rahelA che tathA nakhanA kiraNarUSa jemAM jaLa bharela che evuM jemanA caraNarUpa vimala sarAvara zeAbhI rahyu che, saMgama devatAe pragaTa karela tathA kaTAkSapAtathI kSeAbha pamADavAmAM bhAre cAlAka evI ramaNIe, jemanA manane peAtAnI pratijJAthI leza paNa calAyamAna karavAmAM samatha na thaI zakI. temaja devatAM, manuSya ane tiya canA karelA upasaCrUpa zatruvA vijaya karavAthI apUrva yaza meLavanAra ane anya sAmAnya yeAdhAone parAbhUta karanAra evA zrI mahAvIra jinezvara gavata vastu che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. jemaNe gRhastha dharma tathA sAdhudharmarUpa prAsAda-bhavya mahelanA mULane sthApana karyuM tathA utakaTa kAma-senAnuM dahana karanAra evA zrI RSabhajinarUpa caMdrane he bhavyAtmAo ! tame vAraMvAra namaskAra kare. jenA caraNa-kamaLa pratye esaTha Idroe bhaktibhAvathI mastaka namAvela che tathA zeSanAganI jema. dharmarUpa vasuMdharAne dhAraNa karavAmAM dhIra evA anya ajitanAtha . vagere jinezvarI paNa jayavaMtA varte che. pite dharmopadezamAM batAvanAra evA sAta jIvAjIvAdikanI saMkhyAne jANe batAvatA hoya evI dharaNaMdranI sAta phaNAo jemanA zirapara zebhI rahI che evA zrI pArzvanAtha bhagavaMta jayavaMtA varte che. kavijanoe jenA caraNa-kamaLa sevyAM che, akhaMDa vAgdhArAthI mahAbhaga sAdhanAra tathA paDitajanone sukha pamADanAra evI sarasvatI devI saritAnI jema jayavaMtI varte che. sarasvatI nadI paNa gavarga-pazuvargane jaLapradAnathI AnaMda pamADe che. samasta svarga tathA mokSamArgane batAvanAra evA guNavaMta gautamAdi gurUnA padapaMkajane huM sadA stavuM chuM. have ahIM (A graMthane viSe) praNAmanA mAhAsyathI vine vinAza karanAra, jenA samasta pado prazaMsanIya che ane bhavyAtmAone sukhanA eka kAraNarUpa evA dharmopadezanuM huM kathana karIza. mahAsAgaranA agAdha jaLamAM paDI gayelA ratnanI jema atyaMta durlabha evA mAnavabhavane pAmIne sujJajanoe sadA purUSArtha-prApti mATe udyama karo ucita che. te samasta purUSArthomAM mugaTa samAna evo anupama dharma to atyaMta zebhAkArI che. te dharma, pratidina sucaritro sAMbhaLavAthI bhavyajanone prApta thAya che. te adabhuta dharmanA prakAzaka carama tIrthakara zrI mahAvIra hovAthI Asanna-upakArI che. mATe caritra paNa temanuM ja sAMbhaLavuM vadhAre yukta che, paraMtu te vIracaritra eTaluM badhuM gaMbhIra ane gahana che ke samasta AgamarUpa samudrane pAra pAmavAmAM asamartha evA prANIone bhAre nipuNa gurU paNa te samasta caritra kahevAne samartha thaI zake nahi. te A pramANe-traNe bhuvananA eka gurU, akhaMDa bhAvathI dharmadhurAne dhAraNa karanAra, mithyAtvarUpa aMdhakArane nAza karavAmAM sUrya samAna evA zrI mahAvIra, pUrve tiryaMca, devatA ane manuSyAdi bhave atyaMta, anaMta ane pArAvAra A bhavasAgara vAraMvAra bhamIne A avasarpiNImAM prathama gAmaciMtaka ( gAmamukhI ) nA bhavamAM samasta sukhanA kAraNarUpa uttama samyakatva pAmyA. tyAMthI uttama devatva pAmI, bhega bhegavI, cavIne bharata cakravartIne marIci nAme putra thayo. teNe jinapraNIta dIkSA lIdhI, paraMtu dusaha parisahathI manamAM kAyara banI, kapilanA kuvacanathI mithyAtvamAM bhramita thai, tridaMDI-vata pragaTa karavAmAM prayatna karyo. A kumArganI prarUpaNAthI teNe kaDAkeDIsAgaropama jeTalo pitAne saMsAra vadhArI mUke, te pachI cha bhava bhamIne parivrAjakapaNuM teNe lIdhuM, tyAMthI dIrdha saMsAra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prastAva. bhamatAM rAjagRhe nagaramAM rAjaputra vizvabhUti thayA, tyAM teNe dhera sayamanuM AcaraNa karyuM, paraMtu maraNu vakhate teNe niyANuM bAMdhyuM. tyAMthI devapaNAnA bhAga bhogavI pAtanapura nagaramAM te tripuSTha nAme vAsudeva thayA. tyAMthI sUkA nagarImAM priyamitra nAme cakravartI thayA, tyAM teNe cAritranuM paripAlana karyuM, tyAMthI chatrA nagarImAM naMdana nAme prajApati thayA, tyAM paNa teNe pratrajyA pAlana karI ane vIza sthAnaka tapa AdarI tIrthaMkara nAmakanuM upArjana karyuM, tyAMthI prANata nAme devalAkamAM devapaNe utpanna thayA. pachI tyAMthI cavI kSatriyakuMDa nagaramAM siddhArtha rAjAnA putra thayA, tyAM jagatanA tamAma jIvAnA ulhAra karavA temaNe savirati AdarI ane bAvIza parISaha sahana karI, kevaLa-kamaLA pAmI, akhaMDa meAkSasukha pAmyA. e pramANe parama pavitra mahAvIranuM adbhuta ciratra jema kahevAmAM Avela che, tema huM siddhAMtanA AdhAre AThe prastAvamAM kahIza. 3 athavA tA e jagatanA advitIya prabhunuM caritra kayAM ? ane amArA jevA ku--maMda kavi kayAM ? A te| mahAsAgara taravAnA abhilASa karavA jevuM sAhasa che. tathApi gurUjanAnA Agraha-vacanathI A caritra huM racuM chuM. ethI mugdha ( bheLA ) bhavyajanAne avazya sukhe etra thAya tema che, chatAM kAMi skhalanA jovAmAM Ave te| mahaMta AcAoMe tenI kSamA karavI. mahAkalyANarUpa latAone amRtajaLanI nIka samAna tathA nAnA prakAranI vastusaMkalanAthI vyApta evA A prastuta caritramAM kAI sthAne ne ke kaMIka prasaMgane anusaratu, kAMika vRMdu-vacanane anusaratuM ane kaMika anya zAstrane anusarIne apUrva kahevAmAM Avaze, tathApi A citramAM kuzaLa purUSAe kAI sthAne zaMkA na karavI. kAraNa ke AmAM upakathA pramukhanu vizeSa varNana khatAvela che. have ahIM A karatAM adhika prasaMga batAvavAnuM kAMI prayeAjana nathI, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra prAraMbha. cA na (nayasAranuM caritra ) Bii sa che masta pazcima mahAvidehanA alaMkAra samAna, idrinA maNimuga Tane tiraskAra karanAra evA vividha ratnathI vyApta, jina patinA vihArathI jyAM regAdika tathA paracakranA bhaya bhagna thayA : : che, jina maMdironA uMcA zikharothI himAlayane hasI kahADa nAra, zreSTha ratna ane suvarNa kalazonA samUhayukata prAsAdethI pRthvIpIThane zobhAvanAra, bhega-upabhegamAM Asakata thanArA lekene saMtoSa pamADanAra, tathA svarganA sabhAgyane garva utAranAra' e mahAvapra nAme vijaya vidyamAna che. e vijayamAM vizAla killAyukata khAtikA. (khAI) thI vIMTAyela, nAnA prakAranA vihAra mATe taiyAra karavAmAM Avela vAva, kuvAo, mahA saravare, saritAo tathA kaMDayukata upavanethI abhirAma, sArI rIte alaga paDatA trika, catuSka, caccara tathA catuSpatha e mArgonI racanAthI ane tyaMta suzobhita, seMkaDo prAsAdanI zreNithI alaMkRta, pavitra veza tathA meTI IcchAvALA sujJa janethI vyApta amarAvatInI jema jyAM vividha ratna caLakI rahyAM che, brahmAnI mukitanI jema sarvamukhI (catarapha mukha dvAyukata) viMdhyAcalanI mekhalAnI jema punnAga-vRkSavizeSa pakSe uttama purU temaja mekhalA pakSe nAga-sarpo tathA nagarI pakSe hAthIothI zebhAyamAna, evI yathArtha nAmane dhAraNa karanArI jayaMtI nAme nagarI che. je nagarI kula parvate rUpa staneyukata tathA gaMgAnadInA jaLarUpa hAra sahita evI dharaNI-pRthvI rUpa ramaNanA mukhamAM citralekhAnI jema zobhe che. vaLI je nagarI vAInA dhvanithI amarAvatIne jANe hasI kahADatI hoya evI bhAse che, kAraNa ke svarga mAM te sAta RSi-saptarSi che ane ahIM te aneka munio vidyamAna che; svargamAM te eka budha che ane ahIM te saMkhyAbaMdha budha-paMDita vidyamAna Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prastAva che. vaLI jyAM mAtra kamaLa-khaMDane mitra-sUrya virahanA saMkecanI pIDA hatI, paNa mANasane mitravirahanI pIDA na hatI, mAtra munioja karavAla-kamaMDaLa upADatA paNa lekane karavAla taravAra upADavAnI jarUra paDatI na hatI, mAtra bALa-hastImAM ja kalabha-zabda hato, paraMtu lokomAM kalaha-zabda jaNAtA na hate, mAtra cakravAka-mithunane ja priya virahanI vedanA sahana karavI paDatI, paNa manuSyane nahi, mAtra vaNakaronA sthAnamAM ja vasana-vastranI utpatti hatI, paraMtu lokamAM vyasana-duHkhane prAdurbhAva na hatuM. te nagarImAM zagumardana nAme rAjA prajAnuM pAlana karatuM hatuM, ke je samasta sukhanA kAraNarUpa hatuM ane lokenA manane bhAre AnaMda pamADato hate. vaLI je rAjA zatruonA garvane gaMjanAra, rAjavaMzanA alaMkAra rUpa, akhaMDa AjJA calAvanAra ane anItinA paMthe cAlatA lokone dabAvanAra hate. AdarapUrvaka praNAma karatA moTA sAmatanA mugaTa-maNiothI jenuM pAdapITha adhika caLakatuM hatuM, potAnA pracaMDa bhujadaMDathI vALela dhanuSya para caDAvela tINa bANethI seMkaDe zatruonA khaMDita thayelAM mastakathI samarAMgaNane bhAvanAra, garviSTha banelA subhaTathI paravArelA hajAra daMDanAyake-koTavAle jenI pAchaLa pAchaLa anusarI rahyA che, yAcaka lekenI IcchA uparAMta manerathane pUranAra rathanI jema suzliSTa-sArI rIte maLela laSTa-majabuta cakra (sainya) thI kuca karanAra, rarasika purUSanI jema ghaNA kavacane saMgraha karanAra, grahagaNanI jema kavi pramukha gurU vacanane anusarIne cAlanAra, gaja-hAthInI jema niraMtara dAna-madajaLane ApanAra, RSinI jema kAma kedhAdi cha varganA pracArane jItanAra, pUrvaja rAjAoe pravartAvela nyAyarUpa nagaranA prAkAra-killA samAna, zikSaNanA piMDanI jema ujavaLa kIrtirUpa sura saritAne utpanna karavAmAM himAlaya samAna tathA aneka guNa-ratnanA samUhane pedA karavAmAM mahAsAgara samAna evA je rAjAe potAnI prabaLa bhujArUpa parighAne viSe rAjyabhAra Arepita karatAM maMtrIo mAtra rAjanItinI khAtara rAkhavAmAM AvyA hatA, hAthI, ghoDA, ratha ane dhAonI sAmagrI mAtra rAjyanI zobhA rUpa hatI, taravAra, cakra, dhanuSya, bANa, bhAlA, pramukha zastra-saM. graha mAtra ADaMbara rUpa hatuM, sevako pAse mAtra praNaya-vaphAdArInI apekSA rAkhavAmAM AvatI, pitAne aMgarakSAnI apekSA na hovAthI aMgarakSake mAtra dekhAvanI khAtara hatA. have te rAjAne pRthvI pratiSThAna nAmanA gAmamAM nayasAra nAme eka gAmaciMtaka-gAmano mukhI hatuM, ke je viziSTa AcAra pALavAmAM tatpara dharmazAstra sAMbhaLavAthI heya-tajavA lAyaka, upAdeya-AdaravA lAyaka, vastasvarUpane jANanAra gAMbhIryAdi guNasamUhanA AvAsarUpa, svabhAve sarala, vinayazIla, priyaMvada Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. madhura bolanAra tathA paropakAra-parAyaNa hatuM. jo ke tene tathA prakAranI sAdhusevAne vega maLyuM na hatuM, chatAM te akAryanI pravRttimAM ALasu, parapIDAmAM vimukha, guNagaNa meLavavAmAM sayatna-catnavAna, ane parAyA chidra-deSa avalekavAmAM te locanahIna hatA. AvA prakAranA guNethI lAyaka banela evA te nayasArane adhika guNe sAdhavA mATe ekadA gurUjana ( vIle ) kahyuM he vatsa! dhananI AbAdI atyaMta vadhAryA chatAM te dIpazikhAnI jema, durvinayarUpa pavanathI pratighAta pAmatAM eka palavAramAM daSTanaSTa thaI jAya che. he putra ! anya guNAne saMgraha barapha samAna dhavala chatAM locana vinAnA vadana-mukhanI jema te vinA zubhate nathI. vinaya vinA bhale purUSa jagatamAM prakhyAta hoya, badhAne atyaMta priya hoya ane paropakArI hoya, chatAM moTA bhujaMganI jema te tajAya che, he vatsa ! e pramANe durvinayanA doSane buddhi-. pUrvaka avalekIne samasta kalyANanA kulabhavanarUpa evA vinayamAM tuM ramaNa kara. vaLI kahyuM che ke vinayathI guNe prApta thAya che. guNothI lokene anurAga vadhe che ane seMkaDo lokone anurAga thavAthI badhI samRddhi prApta thAya che. Rddhi prApta thatAM gajarAjanI jema purUSa-satata dAnavRSTithI potAnA saMbaMdhI temaja yAcaka janepara lIlAmAtrathI upakAra karI zake che. upakAra karavAthI purUSa AcaMdra kautti meLavI zake che. e jagajAhera kItti meLavatAM jagatamAM zuM bAkI rahyuM ? e kItti acaLa thatAM yugapalaTa thatAM paNa kadi nAza pAmatI nathI. paraMtu utpatti ane nAzanA bhAvathI je kalita ( sahita) che, te te mAtra alpa divasa ja TakI zake che. " e pramANe vadhala jananI zikhAmaNa pAmatA nayasAre pitAnI pravRtti eTalI badhI sudhArI dIdhI ke jethI te rAjAnuM eka asAdhAraNa vizvAsanuM sthAna thaI paDaze. eka divase zagumardana rAjAe prAsAda tathA ratha karAvavA mATe sArAM kASTa lAvavA te nayasArane belA ane tene jaNAvyuM ke-"he bhadra! tame ghaNAM gADAM tathA sevakasamUhane laIne majabUta kASTha ANavA mATe mahAiTavImAM jAo " e pramANe rAjAnI AjJA zirasAvaMgha samajIne viziSTa bhAtuM tathA badhI sAmagrI laI niraMtara prayANa karatAM te nayasAra mahAiTavImAM jaI pahoMcyuM, ke je aTavI gaganatalasparzI meTI vicitra vRkSaghaTAthI samasta dizAone kinAra, niraMtara jharatA girinijharaNAnA dhvanithI manehara, pitAnI IcchAnusAra vicaratA zIyALa, riMcha, siMha, hariNa tathA zArdUla vigere sthApanA "avAjathI bhayaMkara bhAsatI mahApurUSanA vakSasthaLanI jema zrIvatsa (vRkSa vizeSa) thI alaMkRta, mRgarAjanI kaMdharAnI jema kesarA (vRkSa vizeSa) nA samUhathI virAjita, vastIhIna nagarabhUminI jema mAtaMga (aMtyaje, pakSe hAthIo) nA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prastAva. 7 samUhathI vyApta, subhaTazreNinI jema bANAsana, pakSe asana-vRkSane dhAraNa karanAra evI te aTavImAM niyukata purUSe sarala, lAMbA, vizALa, suMdara ane goLa skaMdhayukata evA vRkSone kApavA lAgyA. e pramANe kApatAM madhyAnha samaya thavA Ave ane bhejanaveLA paNa thaI. A vakhate nayasAra bhajana karavA taiyAra thayo. te vakhate kiMkarAe vicitra rasapradhAna raI lAvIne tenI pAse hAjara karI. A vakhate nayasArane vicAra Avyo ke -" je atyAre sArthabhraSTa athavA mArgane na jANanAra sudhAbhibhUta bhikSuka ke zramaNasamudAya atithi tarIke ahIM AvI jAya te tene kaMIka bhikSA ApIne huM bhajana karUM " e pramANe saMkalpa karI nayasAra kaMika AgaLa jaIne tarata cotarapha dizAonuM avale kana karyuM. evAmAM sArthathI bhraSTa thayelA, bahuja thAkI gayelA, sudhApipAsAthI AkuLa vyAkuLa banelA madhyAnha kALe tapelA sUryanA tApathI gaLatA, pasInAthI tarabala tathA vRkSanA patanathI thatA kaDakaDATa avAja sAMbhaLatAM sArthanA AvAsanI AzaMkA lAvatA evA tapasvI munivaro te sthAne AvyA. eTale atyaMta harSAvezathI teNe joyA ane tarata ja temanI sanmukha gaye. tyAM praNAma karIne atyaMta karUNarasathI otapreta thatA manathI teNe pUchayuM-"he bhagavan! kema vijana pradezamAM Apa vihAra kare che ? " - sAdhuo belyA-" he bhadra! prathama te ame sAthe sAthe nIkaLyA, ane AhAra samaye jeTalAmAM AhArapANI nimitte gAmamAM gayA, tevAmAM sAtha cAlyo gaye. eTale ame paNa tarata sAthanI pAchaLa pAchaLa cAlyA ane A mahAaTImAM AvI pahoMcyA. " - nayasAra be --" aho ni:karUNuM ! aho adhamAcAra ! ahe narakanivAsanI abhilASA ! aho ! vizvAsaghAta ! ahA pApanI nIDaratA ! aho te sArthavAsIoe Ajanma potAnA kuLane kalaMka lagADayuM !! ahA ! sAdhuo pratye paNa temaNe keTalI badhI nirdayatA vAparI ? vaLI kahyuM che ke "sAta pagalAM sAme jaI raheja stuti karatAM paNa sajajane nehane vadhAratA rahe che ane dayA rahita manavALA durjane te Ajanma-janmathI prasaMgamAM AvatAM paNa pitAnA aMtaramAM snehane avakAza ApatA nathI. vaLI je ema karavuM heta te sAthanI sAthe cAlatI vakhate e mahAnubhAva sAdhuone te pApIoe prathamathI ja kema aTakAvyA nahi? jo AvI bhayaMkara aTavImAM emane siMhAdika upadrava kare, te avazya te pApAdharmane narakamAMja sthAna maLe. athavA te pitAnA dharmane dUSita karanAra evI te pApIonI kathA karavAthI paNa zuM ? he mahAnubhAvo ! have tame mArA AvAsamAM cAle ane atyAre mArApara eTale prasAda kareze." Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. e pramANe nayasAranI vinatithI, pratyakSa dharmanA nidhAna samAna, dhIra ane yuga-dhaMsarI pramANa bhUmimAM daSTine sthApana karanAra evA te munio tenA AvAsamAM gayA. tyAM puNyasaMge sAdhudarzanathI utpanna thayelA snehane lIdhe vRddhi pAmela tIvra zraddhAthI teNe vidhipUrvaka sAdhuone uttama AhArapANa paDilAvyA. eTale bhakata-pAna herI pAchA pharIne jaMtu rahita nirdoSa sthAne IriyAvahI paDikkamI, bhakata-pAna AlecI, caityavaMdana karI, te kAlane ucita sajhAya AcarI, kSaNavAra zubha dhyAnamAM vyatIta karI, rAga, dveSane pariharIne te munioe AhAra-pANIno upayoga karyo. evAmAM nayasAra paNa pitAnA AtmAne kRtArtha mAnate bhajana karIne munio pAse AvyA ane kahevA lAge ke -"he bhagavana ! tame mArI sAthe Ave, huM tamane nagarane mArga batAvuM." eTale sAdhuo tenI sAthe cAlyA. temanAmAM eka muni dharma kathAnI labdhithI saMpanna hatA. temaNe jANyuM ke A vakhate ene dharma pamADavAne sAre ga che. mATe avazya e saddharmamAM joDavA lAyaka che." ema dhArIne munie te nayasArane kahyuM ke: "he mahAyazI mArga bhraSTa thatAM paribhramaNathI pIDita thayelA, kSudhAtughaNAthI abhibhUta evA amene tathA prakAranA Adara-satkArapUrvaka azana-pAnanuM dAna karatAM tame amArA parama upakArI che, tethI tamane kAMIka dharmopadeza devAnI amArI IcchA che." nayasAra be -"he bhagavAna! tame AvI AzaMkA kema lAve che? huM ApanI AjJA zira sATe svIkAravAne paNa taiyAra chuM.' eTale sAdhue dharmadezanA ApavAno prAraMbha karyo te A pramANe dhanurvidyA zIkhyA vinA purUSe calAvela bANathI thayela rAdhAvedhanI jema kaI mahA puNyage kuzaLa buddhimAna purUSe manuSya-janma pAsIne svarga ane mekSarUpa phIne sAdhanAra evA dharmarUpa vRkSanA mULa samAna evA samyaktvane prayatnapUrvaka avazya jANI levuM. mithyAtvarUpa kAdavanA paDalathI sujJAnarUpa locana vilupta thatAM lokone e samakitanI vArtAmAtra paNa ziraLa samAna lAge che. keI karUNApradhAna buddhimAne yukatAyukatane karela upadeza paNa duHravapnanI jema tucchamati purUSa te sAMbhaLavAne paNa IcchatuM nathI. atyaMta mUDha gurUnI prarUpaNAnA vize keTalAka loko evA prakAranuM karma Acare che ke jethI teo kuvAne khedanAra purUSanI jema adhabhUmimAM utaratA jAya che. jema dhaturAnuM pAna karanAra purUSa patthara-kaTakAne suvarNa buddhithI svIkAre che, tema mithyAtvanA udayathI prANI agurUne paNa gurU ane kudevane paNa deva tarIke mAnI le che ane tethI prANIo asaMkhyAte kAla evA prakAranAM duHkhene anubhava kare che ke jenuM yathArtha varNana kevaLajJAnI ja karI zake ane jANI zake. mATe he devAnupriya ! Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prava-prathama bhava. samasta tenA sthAnarUpa ane durgatimAM bhamAvanAra evA mithyAtvane satvara tyAga kare. vaLI samyaphatva te tamAma doSa rahita, badhA sukhane ApanAra tathA prANIonA tIvra janma, jarA ane maraNanA duHkhane uchera karavAmAM samartha che, ke je kalyANarUpa latAone jaLanI nIka samAna evuM samakita, mahanIya rmanI prabaLatA dUra thavAthI athavA te gurU samAgamathI ke svayameva pragaTa thAya chee samakita utpanna thatAM aDhAra deSa rahita jinezvaramAM devabuddhi pragaTe che ke je atyaMta daDha ane niravadya (nirdoSa) heAya che. temaja dharmamAM tatpara siddhAMtanA paThana-pAThanamAM kuzaLa tathA dharmopadezamAM anurakta evA sAdhuomAM pitAnI meLe paNa gurUbuddhi utpanna thAya che ane jinavacana sAMbhaLavAthI samasta tava-ratnane jANanAra evA te prANInI mati, parAdhIna thayelA kedInI jema laikika dharmathI virAma pAme che. vaLI durgatinAM duHkharUpa magarathI bhISaNa tathA karmarUpa jaLasamUhathI vyApta tathA atithI ati radra evA bhavasamudrane te goSpada samAna tuccha gaNe che tathA samyaktvarUpa uttama bapsarathI rakSA pAmatAM te eka subhaTanI jema laukika subhaTethI utkaTa chatAM mithyAtvarUpa saMgrAmane kSaNavAramAM zobhapamA de che. e samakitane dharmarUpa prAsAdanA pAyA samAna, dharma25 nagaranA dvAratulya, dharmarUpa vRkSanA mULa samAna ane bAra prakAranA zrAvakadharmanA Adya kAraNarUpa batAvela che. mATe he bhavya ! e pramANe samakitanA svarUpane samajIne laikikamArgamAM anurakta na thatAM sahaNa ane jJAnanA sArarUpa - tathA anupama tasvarUpa evA e samakitane AdarapUrvaka svIkAra kara." e pramANe gurUmahArAjanAM vacana sAMbhaLI bhaktinA bhArathI namatA lalATapara pitAnA karakamaLa jone nayasAra bhaktipUrvaka kahevA lAgyuM-"he bhagavan! sAkSAt pazu samAna, atyaMta agya, buddhirahita ane niraMtara pApakarmamAM Asakta evA amArA jevAone paNa Apa A upadeza kema Ape che ?". - gurU belyA-"he bhadra ! tuM e pramANe na bola. kAraNa ke atyAre keTalAka pratyakSa lakSaNothI tArAmAM saMpUrNa gyatA jaNAI Ave che. nahi te AvA prakAranI bhayaMkara aTavImAM AvI paDelA. mArgathI bhraSTa thayelA ane atyaMta parizAMta evA ame tArA jevAmAM paNa zI rIte AvIe ? kadAca ame jovAmAM AvyA, chatAM lAMbAkALe jovAmAM Avela valabhajananI jema amane tAM ja tane romAMca pragaTa thavAthI anupama pramoda je thaye, te kayAMthI thAya? athavA te kSudhA-pipAsAthI parAbhUta thayelA evA amane, bhojana samaye ANela pitAnA bhojananuM dAna karavAnI mati kyAMthI thAya? puNyahIna janene A bhAva kadi utpanna na ja thAya ane amArA jevA atithi paNa temanA draSTipathamAM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI mahAvIra caritra. na ja Ave. kAraNa ke ra'kanA gharamAM ratnanidhAna, marUsthaLamAM kalpavRkSa ane sthaLa -kArI bhUmimAM jaLakamaLa zu' kadi saMbhave ? mATe AvA prakAranI sAmagrInA lakSaNAthI zraddhA karavA cAgya evI saddharmanI ceAgyatA hai bhadra ! tArAmAM kema na hAi zake ? kAraNa ke AvA prakAranI sAmagrI, bhAre puNyanA prabhAve mAkSalakSmIne icchanArA manuSyAne ja nizcayathI ghaTI zake. A kSetramAM utpatti, kalakarahita uttama kuLa, manuSyajanma, anupama rUpa, rAgarahita zarIra, saMpU AyuSya, samasta kaLAomAM kuzaLatA, ane sAdhuonA cAga-A badhI sAmagrI tane prApta thaI che. AmAMnI ekAda vastu te eka sAmAnya cIjanI jema peAtAnA karUpa pavanathI pratighAta pAmelA ane saMsAramAM bhamatA anata prANIo pAmyA che; paraMtu puNyanA praka`thI tamane e samarata sAmagrI prApta thai che, tethI have anupama meAkSasukharUpa phaLa ApavAmAM e samarthAM che. jema mayUranA pucchakalApa ane zeSanAganI NAnu ratna jema sArarUpa che; tema huM bhadra ! pUrve prApta na thayela evA eka jinakathita dharmonA tu svIkAra kara. e rIte gurUnA kahevAthI tIvra savega utpanna thatAM nayasAra vicAravA lAgyA--" ahA ! svakArya sAdhavAmAM paNu vimukha, guNunA nidhAna, kevaLa karUNurasanA sAgara ane rAjA ke rakamAM samAna STi rAkhanArA evA A gurU mahArAjanuM kSaNabhara dana thatAM paNa mane kevI lAgaNI pragaTa thai AvI ? AvA zramaNeA puNyahIna janApara potAnI STipaNuM pheravatA nathI. mATe have sathA mAre emanA vacanane anusarIne cAlavu ja ceAgya che. " ema ci'tavIne vasudhAtalapara mastaka namAvI gurUnA caraNe namaskAra karI, AMkhamAM Ana'dAzru lAvI te kahevA lAgyuM---- " huM niSkAraNu vatsala ! he bhagavan ! huM samasta prANIone tAravAmAM tatpara ! have bhavirakta thayelA evA mArAmAM tame samyaktvanuM AropaNa kare. " eTale jinakathita nItithIyeAgyatAnA guNane jANI, cittanA utsAha pramukha pradhAna zakunA jovAmAM AvatAM, gurUmahArAje * tAre arihaMtane deva, susAdhune gurU ane jinezvarabhASita dhama-e traNa tattvane AdarapUrNAMka mAnavAM, ' emaAjanma samyakUva tenAmAM AApita karyuM, ane kahyu nirvANa-mAkSa-lakSmInA kAraNarUpa evuM e samakita me' tane have zaMkADhi doSarahita enu' tAre sathA paripAlana karavu. che ke seMkaDA du:khAthI dra evA A bhavasamudramAM nAva samAna evA jinadhama tuM pAmyA. sattA enu pAlana karatAM enA prabhAvathI anaMta jIvAe duHkhAne jalAMjali ApI che. vaLI De bhadra ! svabhAve kSaNabhagura evA saMsAranA sukha nimitte kAIvAra paNa e dhamAM tuM pramAda karIza nahi." ke--" huM bhadra! ApyuM che, tA bhadra! tu dhanya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prastAva-prathama bhava. have bhavabhIta prANIone zaraNarUpa evA gurUmahArAjanA caraNe namaskAra karIne bhAre harSapUrvaka nayasAra A pramANe kahevA lAgya-"leke alpa upakAra karanAranI paNa ati bahumAnathI pUjA kare che, te AvA prakArane anupama upakAra karanAra evA tamAre huM atyAre zuM pratyupakAra karUM ? tathApi he bhagavana ! tame have A bhikSAcaravRttithI nivRtta thaI dhana, ratna, bhavana ane saMsArane svIkAra kare. athavA to eTaluM mAtra ApavAthI paNa zuM ? A mAre jIva paNa tamAre AdhIna che." e pramANe sAMbhaLatAM pitAnA zarIrane viSe paNa mamatArahita evA gurU mahArAje nayasArane pratibodha pamADatAM kahyuM ke -" mahAsattva ! tame sAruM karyuM ke jethI evuM vacana bolyA. kAraNa ke samyakatvadAyaka gurU pratye sarva guNe sAthe hajAre ke keTigame upakAra karatAM ghaNA bhasudhImAM paNa temane pratyupakAra na thaI zake. paraMtu he bhadra! A dharma-karmamAM niraMtara udyama karatAM paramArthathI to tame amane badhuM ApI cukyA che. " e rIte jinadharmane sarva paramArtha samajAvIne gurU punaH bolyA- he bhadra! have amane AgaLa javAnI anujJA Apa." ema sAMbhaLatAM gurUdazananA asahya virahanI vedanAthI vyAkuLa thate nayasAra lAMbA mArga sudhI gurUnI pAchaLa jaI, temane mArga batAvIne te pAchuM vaLe, ane gurUvacanane bhAvate, mahAbhayaMkara bhavabhayane ciMtavate tathA samakitathI alaMkRta thayela te pitAnA AvAsamAM AvyA. pachI je kAma karavAnuM hatuM te karI, sArA kASThanA gADAM bharI badhA nokaravarga sahita te nayasAra pitAnA gAma tarapha pAchA vaLe ane anukrame svasthAne AvI pahoMcatAM teNe kAi badhAM rAjAne mekalI ApyAM, tyArathI pratidina jinadharmane abhyAsa karatAM, munijanenI bhakti sAdhatAM, chavAchavAdika nava padArtho ciMtavatAM, jIvadayA pALatAM, sAdhami baMdhuonuM bahumAna karatAM ane atyaMta AdarapUrvaka jinazAsanane mahimA vadhAratAM te nayasAra kALa nirgamana karavA lAgyuM. ekadA jIvaleka maraNa-paryAyane AdhIna hovAthI ane sarva padArthonA kSaNabhaMgurapaNAthI, tathA prakAranuM upakramaNakAraNa pAmatAM te nayasAra barAbara samyagdarzananuM niraMtara pAlana karI, prAMte ArAdhanA AcarI, paMca namaskAranuM maraNa karatAM te paMcatva-mRtyu pAmyA. Iti prathama bhava. -- > --- Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra patrika have tyAMthI maraNa pAsatAM samyagdaSTi nayasArane jIva thAma devalokamAM devapaNe utpanna thayo, tyAM eka palyopamanA Aukhe ane aMtamuharta mAtramAM te paryAptabhAvane pAmyo. vaLI utpAtazAmAM utpanna thatAM ja sevaka devo "jaya jaya naMdA ! jaya jaya bhaTTA!' e pramANe gheSa karavA lAgyA ane bhAre harSathI temaNe pitAnuM ucita kartavya bajAvyuM. pachI unnata stanapara laTakatI matIenI mALAothI zobhAyamAna, caMdramA samAna mukhavALI, kuvalaya tulya locanavALI, nirmaLa gAlapara ALekhela vicitra racanAvALI patravattiyukta, karakisalayamAM laTakatA suvarNanA suMdara kaMkaNathI virAjamAna evI devAMganAo sAthe pitAnI icchA pramANe vividha sthAnamAM kriIDA karatAM ratisAgaramAM nimagna thaI te deva lIlApUrvaka kALa nirgamana karavA lAgyo. temaja jinezvarenA avana pramukha pAMca kalyANukemAM pitAnI samasta anya pravRttine tyAga karI nadIzvarAdika dvIpamAM, "amArA jevA avirati chane e bhavasAgaramAM nAva samAna che, traNa prakAranA dukhethI tapta thayelAone e amRta samAna che, manavAMchita pUravAmAM e ciMtAmaNi tulya che" e pramANe atyaMta bahumAnathI, asAdhAraNa harSathI otapreta banI te aThThaI mahatsava karavA lAge. vaLI * himavaMta, mahAhimavaMta pramukha kulaparvata para rahelA siddhAyatanenA, divya vimAnapara ArUDha thaIne te niraMtara darzana karavA lAgyA. tathA sAkSAt vicaratA arihaMtanA mukhakamaLathI saMsArathI udvega pamADanAra e dharmopadeza te atyaMta bhakitathI sAMbhaLavA lAgyo. temaja duSkara tapa ane cAritra AcaratAM durbaLa banI gayelA ane sarva saMgathI varjita tathA mana, vacana, kAyAthI gupta ( traNa gupti sahita) evA munijananI te upAsanA karavA lAge. e pramANe pravara siddhi-maMdiranA pAnanI zreNi samAna, guNa-paMktinA AvAsarUpa evA zrI mahAvIra svAmInA caritramAM atyaMta uttama samyakatvanA lAlarUpa, bhavyajanenA manane pramoda pamADanAra A prathama prastAva kahI batAvyuM. prathama prastAva ane bIjo bhava pUre thaye. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva. (marIcinuM caritra.) trIje bhava, A saD masta samudra ane dvIpathI pariveNita tathA madhyabhAge merUparvatathI hajI virAjita evA A jabudvIpa nAmanA dvIpane viSe Apita @ che dhanuSyanI derI samAna tathA gaMgA-siMdhu mahAnadIo jenA madhya bhAgamAM vahana karI rahI che evA dakSiNuddha bharatakSetrane viSe 'vinItA nAme nagarI che ke je nagarI cAre bAju prazasta vRkSonI zreNithI virAjita, najIkanA sImADAmAM ugela veta zelI, tAla tathA nIvAra (dhAnya vizeSa) thI zobhAyamAna, vividha maNi-ratnathI jyAM dharaNupITha bAMdhela che, amarAvatInI jema nAsatya (deva vizeSa) pakSe satyatAyukata abhinava purInI jema je navIna kuLathI alaMkRta, sItAnI jema kuza-lava, pakSe kuzaLa-baLathI gari, vilAsinI vanitAnI jema dIrgha lecana. pakSe meTA mahAlA-piLathI suzobhita, rAmacaMdranI senAnI jema bibhISaNa, pakSe bhISaNa duSathI adaSTa, pAtAla nagarInI jema zeSa-nAgakumAre pakSe uttama janethI parivRta, tathA deveMdranI AjJAthI prada pAmelA kubera bhaMDArIe racela, bAra yojana lAMbI ane nava jana vistIrNa, atyaMta uMcA kanaka killAthI veSTita, zreSTha makAnanI eka zreNiothI abhirAma tathA dhana, kaMcana, ratnathI bharapUra evI je nagarImAM akhaMDa rUpa, lAvaNya, yauvanaguNanA vilAsI nagarajane kAmadeva samAna zobhatA hatA, jyAM tarUNIo potAnA rUpaguNathI akRtrima alaMkAravALI devAMganAone hasI kADhatI hatI, vaLI jyAM mA-bANa zabdamAtra subhaTemAM ja saMbhaLAtA, paNa prajAmAM mArgaNa-cAcakanuM nAma na hatuM, desI-kApaDIA leke ja jyAM dekhyAbhilASa-vastro vecavAnI IcchA karatA, paNa anya loke doSane IcchatA na hatA, vaLI jyAM vRkSomAM ja Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI mahAvIra caritra. hAthIe aTakatA, paraMtu leAkeAne gadA-astrAdikanA parAbhava na hatA, tathA vaIravajA zabda jayAM ratnAmAM ja vaparAtA, paNa prajAmAM vairanuM nAma paNa na hatuM. e nagarImAM zrI.RSabha rAjA rAjya karatA hatA ke jenA, Asana calAyamAna thavAthI kanaka-kaLaza laIne Avela IMdroe rAjyAbhiSeka karyAM, eTale tatkAla ugra bhAga, rAjanya, kSatriya, tathA cAra prakAranI pradhAna senAnA jemaNe svIkAra karyAM, te vakhate surapatie Apela kaMcananA kakaNu tathA khAjubaMdha ane maNi--mugaTa pramukha divya alaMkArAthI zarIre zeAbhAyamAna evA RSabhasvAmI rAjya calAvatA hatA, je svAmI ASADha mAsanI kRSNa caturthIe sarvAM siddha vimAnanA tyAga karI, uttarASADhA nakSatranI sAthe caMdramAnA cAga thatAM gaja pramukha cAda mahAsvapnAthI sUcita, zrInAbhi kulakaranA ghare zrImarUdevI mAtAnA udaramAM AvIne garbhApaNe utpanna thayA. te vakhate pUrvapArjita puNyasamUhanA prabhAve iMdranuM siMhAsana calAyamAna thatAM te devedra bhakitapUrvaka tyAM AbyA ane prabhune gamAM temaja temanI jananI-mAtAne teNe bhAre harSoMpUrNAMka namaskAra karyo. pachI caitra mahinAnI kRSNa aSTamIe uttarASADhA nakSatramAM adharAtre traNe bhuvananA jIvane kSaNabhara AnaMda pamADatAM RSabhasvAmI pUrNa caMdramAnI jema janma pAmyA. eTale tatkAla Asana kaMpavAthI pAtapAtAnA adhikAra pramANe chapanna dizAkumArIee bhagavaMtanI janma--kriyA karI. temaja pAtapAtAnA devasamudAya sahita khatrIza devedroe kanakAcalapara jemanA janmamajjananA mahAtsava karyAM, vaLI jemanA sAthaLamAM vRSabhanuM lAMchana joi he pAmatA nAbhirAjAe jemanu RSabha evuM nAma pADyuM, IMdranA hAthamAM rahela zelaDInA sAMThAne peAtAnA hAthamAM dharatAM jemaNe pAtAnA vaMzanuM ikSvAku evuM yathA nAma sthApana karyuM. jemaNe prathama lekha pramukha mahAMtera kaLA batAvI ke je kRSividyA, luhAranI kaLA, citrakaLA, kuMbhAranI, vastra vaNavAnI ane zilpakaLA vigere aneka prakAranI samajavI. vaLI kSetra, vANijya tathA apakava dhAnya khAvAthI du:kha pAmatA leAkeAne agnimAM pAcana karavAnI kaLA darzAvI. tathA zake ane prazasta janAne zikSaNa ApavA jemaNe jagatamAM ziSTajananA rakSaNa mATe sAma, dAmAdi cAra prakAranI nIti batAvI. vaLI jemanA vivAha vakhate IMdre mahAtsavapUrNAMka pAMkhavAnI vidhisahita lagnAtsava karyAM. je RSabhasvAmIe vyAkaraNa, chaMdazAstra, kathA, kAvyakaLA, jyAtiSa pramukha aneka vidyA pAmIne prathama zuddha buddhithI jagatane batAvatAM leza paNa sakAca na karyAM. tapeAtAnA ka pramANe niyamita vana, gurUjana-vaDIyeAne namana ityAdi jemaNe jagatamAM jAti-kuLanI badhI vyavasthA karI. vadhAre tA zuM ? paraMtu ceAgyAyeAgya vastuvijJAnathI zUnya janAnA hRdayamAM adyApi jemanI sa`vyApaka kIrttinI jema je nIti pravattI rahI che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-trIje bhava. - e pramANe gaja, azva pramukha rAjyAMgayukata ane saMzaya paDatAM dareka vyavasthAmAM, kulAgAramAM, pare5kAranA visaMvAdamAM badhA lokanA praznanuM nirAkaraNa karatA evA bhagavaMtanA naMdA ane sumaMgalA rANI sAthe viSayasukha bhegavatAM divase vyatIta thavA lAgyA. ekadA sumaMgalA devIe bharata ane brAhmIne sAthe janma Ape tathA sunaMdAe bAhubala ane suMdarIne sAthe janma Ape. ema kALa vyatIta thatAM sumaMgalAe bIjAM ogaNapacAza putrayugalo -joDalAMne janma Ape, te bharata pramukha kumAre vRddhi pAmatAM samasta kaLAomAM kuzaLa thayA. ema sarva kaLAo ane kuLa-vyavasthA batAvI zubha lekavyavahAra pALatAM vyAzI lAkhapUrva gRhastha-paryAya anubhavI, paralokanA mArgane egya evA 'dharmavyavahArathI rahita ane saMsAra-paMkamAM nimagna thatA lekene joI, hRdayamAM atyaMta karUNArasanI buddhi vRddhi pAmatAM tatkAla siMhAsana calAyamAna thavAthI sArasvata pramukha kAMtika devatAoe AvI saMsAravAsI prabhune dharma--ratha calAvavAnI vinaMti karatAM tarataja bhegapipAsAthI nivRtta thaI bhagavaMte bharata pramukha pitAnA putrone bolAvyA, ane te so putrane rAjya vaheMcI ApyuM. pite pRthvInA bhArane tyAga karI, eka varasa sudhI suvarNa-dAna varasAvatAM dIna ane yAcakajanene atyaMta AnaMda pamA, citra mAsanI kRSNa aSTamInA divase uttarASADhA nakSatramAM pAchalA pahere kaccha ane mahAkacha pramukha ke jemaNe pitAnuM rAjya putrane ApI dIdhuM che evA cAra hajAra maMDalezvare sahita, deva, dAe upADela, vicitra citrethI zobhatI evI sudarzanA nAmanI zibikApAlakhIpara birAjamAna, parama vibhUtisahita, samasta udyAnanI lahamInA lIlAvana samAna udyAnamAM kaSTapUrvaka utkRSTa tapa karanAra, sarvA ge dhAraNa karelA alaMkArene tajI, pite cAra muSTithI leca karI, siddha bhagavaMtane namaskAra karI jemaNe sarvasAvadya yuganI virati svIkArI. A vakhate cAra nikAyanA deve sahita batrIze Idra sadbhAvayukata, mahA artha sahita ane prazasta vANIthI jemanI stuti karI rahyA che tathA pAMca IdvirUpa ane damana karanAra evA bhagavaMta saMsAra tajI zramaNa thayA. te vakhate iMdra aMdhapara sthApana karela viziSTa devadUSya vastrane vahana karatA, kaccha, mahAkacha pramukha muniothI parivarelA, sarvasAvagha caganA saMgane tajI traNa guNiyukata, apratibaddha evA RSabhasvAmI tyAMthI grAmAnugrAma vihAra karavA lAgyA. te vakhate dhana, kaMcanathI samRddha loko " bhikSA zuM ane tene grahaNa karanAra keNa ? " ema jANatA na hatA; tethI bhikSA mATe bramaNa karatA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ au mahAvIra ca.i bhagavaMtane teo potAnA svAmI samajIne praNAma karatA; kanaka, hAthI, azva, kanyA, mahA kIMmatI vastro tathA pitAne ISTa evI anya vastuo paNa ApatA namra thaIne praNAma karatA hatA. eTale bhikSA na pAmatA kaccha ane mahAkaccha pramukha munio pratidina anazanane lIdhe zarIre bhAre saMtApa pAmavA lAgyA. atyAre bhagavaMta te miAnavratadhArI hatA. jethI anya upAya hAtha na lAgavAthI jaMgalamAM teo vRkSathI paddha gayelAM pAkAM pAMdaDAM khAIne tyAM ja rahevA lAgyA. bhagavAna paNa kanakAcalanI jema niSkapa banI viziSTa saMghayaNayukta hovAthI manamAM jarA paNa kheda na pAmatAM pite ekalA pRthvI para pratidina vicaravA lAgyA. evAmAM rAjya-lakSamIne icchatA, kaccha, mahAkacchanA putra nAma, vinami tyAM AvIne ciMtAmaNinI jema atyaMta Adara sahita bhagavaMtanI sevA karavA. lAgyA. temanI sevA-bhaktithI raMjita thayelA nAgeMdra zreSTha vidyAo ane vidyAdharanuM rAjya ApyuM, jethI teo bhAre pramoda pAmIne Icchita sthAne cAlyA gayA. ahIM bhikSA na pAmavAthI zarIre kRza banelA bhagavAna paNa gAma, nagara ane Akara vigere sthAnamAM vicaratAM karadezamAM Avela gajapura nagaramAM gayA. te vakhate zrI bAhubalinA pitra zreyAMsakumAra ke jene prabhudarzanathI pUrvajanmanuM smaraNa thatAM tIvra zraddhA thavAthI tatkAla Avela purUSoe lAvela zelInA tAjA rasathI teNe eka varasanA prAMte tyAM bhagavaMtane pAraNuM karAvyuM. eTale te ja vakhate kanakadhArA parva ane devatAoe vAjI vagADyAM, jethI nagarajane ekaThA thayA ane kumAre potAne badhe vRttAMta temane kahI saMbhaLAvyuM. bhagavAna paNa pAraNuM karI bahalI, laMkA vigere dezamAM vicaratAM pite manadhArI chatAM potAnA mAhAothI tyAM vasatA janene bhadrakabhAva pamADatA, vividha tapa-caraNamAM parAyaNa, te kAlanA lekenA nirdoSapaNAthI ane tathA vidha vedanIyakarmanA abhAve upasarga rahita saMyama pALatA bhagavaMtane ekahajAra varasa vyatIta thayAM. ekadA prabhu vinItAnagarInI pAse purimatAla nagaramAM AvyA. tenI IzAna khuNe zaramukha nAmanA udyAnamAM codha vRkSa nIce rahetAM, aThThama tapa karatAM, divasanA pUrvabhAge phAgaNa mAsanI kRSNa agIyArasanA divase uttarASADhA nakSatramAM, traNe bhuvananA eka baMdhava evA svAmIne utkRSTadhyAnamAM lIna thatAM, divya, anaMta, lokAlokanA bhAvAbhAva, svabhAva, samasta vastuonA paramAthI prakAzavAmAM samartha evuM kevaLajJAna utpanna thayuM. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva trIjobhava. 17 te vakhate bhagavaMtane jJAna utpanna thavAnA mAhAtmyathI sihAsana kapAMcamAna thatAM prayu jela avadhijJAnathI kevalajJAnanA vyatikara jANavAmAM AvatAM devedroe pahapramukha gaMbhIra vAjIMtra vagADayAM, jethI devalAka kSeAbha pAmyA. atyaMta he`pUrNAMka nRtya karatI devAMganAonI bhujAmAM laTakatA ratna-ka kaNAnA dhvanithI bhuvananA khAlI bhAga bharAI jatAM khatrIza iMdro potapAtAnA devatAAnA parivAra sahita tyAM AvyA ane samavasaraNa racavA lAgyA. te kevu' adbhuta hatu ? atyaMta suga Mdhi ane zItala pavanathI mArIka rajakaNunA samUha paNa jyAM thAMta thai gayA che, kesara ane kapUranA gadhathI abhirAma evA sugaMdhi jaLathI jyAM raja upazAMta che, jAnu DhIMcaNa payaMta nAkhelAM puSpAthI jyAM ratnathI racela pRthvIpITha zAlI rahela che, maLatA dhUpamanA aMdhakArathI jyAM mayUra meghanI zaMkA karI rahyA che. maNi, suvaNu tathA agni-saMskArathI utkRSTa ujavaLa banela rUpAnA traNa. gaDhathI zAbhAyamAna, cAtaraka maNiratnanA banAvelA siMhAsanayukta, phINanA piMDa samAna atyaMta ujaLA traNa chatrathI jyAM sUryaMnA kiraNA aTakI rahela che, pavanathI cAlatA azAkavRkSanA padmavAthI jyAM naleAmaDaLa citrita banela che. AkAzamAM rahelA devatA jyAM duMdubhinA gaMbhIra nAda karI rahyA che, dizAomAM prasaratA bhAma`DaLathI jyAM aMdhakAra parAsta thayela che, tathA zaradaRtunA cadramAnA kiraNasamUha samAna dhavala cAmarA jyAM DhaLI rahyAM che, ane utkaTa doSane haranAra evu samavasaraNu zAlavA lAgyuM. tyAM devatAothI vaDhAyelA ane jagatanA eka gurU bhagavaMta RSabhasvAmI pUrvAbhimukha thai " namo titthassa ema kahIne pravara siMhAsanapara birAjamAna thayA. eTale atyaMta ha ita thayelA cAra prakAranA devatAe peAtapeAtAnA sthAne beThA. te vakhate jatA AvatA devAnA lAkhA vimAnApara laTakatI pAMca varSoMnI dhvajAAthI AkAza saMkINu thavA lAgyuM. ,, evAmAM jinezvaranA Agamanane jaNAvavA nimitte pUrve niyukta karelA purUSA, bhagavaMtanA kevaLajJAnanI utpatti nivedana karavA tathA AyudhazALAmAM pragaTa thayela, aneka cakSAthI adhiSThita, asAdhAraNu caLakatI prabhAthI aMdhakArane parAsta karanAra evA cakraratnanA vyatikarane nivedana karavA, ekadama vegathI te lAke bharatarAjA pAse samakALe AvI hAjara thayA. temanA vRttAMtathI bharata rAjAe vicAra karyAM ke-- cakraratna tA mAtra A lAka saMbaMdhI tuccha sukha saMpAdana karavAmAM sAdhanabhUta che ane bhagavaMtanuM jJAna teA ubhaya leAkanA anupama sukhane saMpAdana karavAmAM kAraNabhUta che.' ema peAtAnA manamAM nizcaya Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. karI, putravirahanA duHkhathI vyAkuLa thatA marUdevA mAtAne pravara hAthaNInA ska dhapara besArI, samasta kumAra ane caturaMga senA sahita bharata mahArAjA bhAre pramedapUrvaka prabhunA kevaLajJAnane mahimA karavA nIkaLyA. AgaLa cAlatAM marUdevA bhagavaMtanI chatrAdi vibhUti jotAM, tathA prakAranI bhavitavyatAnA cege zubha dhyAnamAM lIna thatAM aMtakRta kevalI thayA ane tarata ja siddhagatine pAmyA. te vakhate " A bharatakSetramAM marUdevA mAtA prathama siddha thayA." ema. dhArI deva, dAnavoe temane mahatsava karyo, ane temanuM zarIra kSIrasAgaramAM nAMkhyuM. ahIM bharata nareMdra parama pramodane dhAraNa karatAM, bhagavaMtane traNa pradakSiNA daI, aneka prakAre prabhunI stuti karI, te deva, manuSya ane asurenI sabhAmAM beThA. eTale RSabhasvAmIe paNa sajaLa meghanA dhvani samAna gaMbhIra, eka cajana pramANu kSetragAminI, ekI samaye dareka jananA saMzayane chedanAra evI vANIthI dharmadezanA ApavA mAM ke - "he bhavyAtmAo ! durlabha manuSyajanma pAmI ane utpatti tathA vinAzayukta bhavasvarUpa jANIne dharma sAdhyA vinA svajana, zarIrAdikanA mohamAM mUDha banI nirarthaka zA mATe pitAnA jIvitane gumAve che ? vRthA vyavasAcomAM vyAkuLa banI anaMtIvAra tIvra duHkhothI tame saMtapta thayA, te haradama kema yAda karatA nathI ? vaLI tame cAre gatimAM je du:kha sahana karyA, te te yAda kare-narakamAM paramAdhAmIoe zastrathI tamArA pratyeka aMganuM chedana karyuM. tiryacapaNAmAM tame vadha, baMdhana, dAha, aMgacheda, vAhana vigerenAM duHkha sahAM. devapaNAmAM IrSyA, viSAda, sevakatvanA saMtApathI tame saMtapta thayA ane manuSyapaNAmAM darbhAgya, dAridraya, vyAdhi vigerenAM saMkaTe cirakALa sahana karyA. e pramANe cAre gatinAM dukhe saMbhArI je tame mekSasukhane IcchatA he te nirdoSa pratrajyA-dIkSA AdarI dhamane sAdhavAne udyama kare." e pramANe bhagavaMtanI dharmadezanA sAMbhaLatAM bharata rAjA zrAvaka thaye. brAhmI sAdhvI thayAM. pUrvabhavamAM gaNadhara nAmazetra bAMdhanAra evA bharataputra gaSabhasene saMvega pAmIne dIkSA aMgIkAra karI ane suMdarI zrAvikA thaI. e rIte prathama samavasaraNamAM bhagavaMte catuvidha zrIsaMghanI sthApanA karI. evAmAM prabhune kevaLa-mahimA sAMbhaLI ane bhagavaMtane bhavanapati, vANuvyaMtara, vaimAnika ane jatiSI devethI parivarelA jemAM kaccha ane mahAkaccha sivAya je pUrve tApase thayA hatA, temaNe prabhu pAse punaH dIkSA aMgIkAra karI. A vakhate bhavavairAgya utpanna thatAM tRNanI jema rAjavaibhava tacha bhAratanA pAMca putra ane sAtase treie ekIsAthe teja samavasaraNamAM pravajyA aMgIkAra karI." Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva trIjobhava. - have nayasArane jIva sAdhama devalokamAM devapaNuM pALI pApamanA prAMte pUrvabhave sAdhusamAgamathI pAmela dharmanA prabhAve bharatarAjAnI bhAryA vAmAdevInA udaramAM zreSTha svapnathI sUcita garbhapaNe utpanna thaye. nava mAsa ane sADAsAta divasa garbhAvAsamAM vasI te bhAgyazALI, pavitra nakSatra ane zubha muhUrta daze dizAomAMnA aMdhakArane parAsta karanAra ane devatAnI jema prasaratA uttama tejane vistAranAra te putrapaNe janma pAmyuM. tene addabhuta ane uttama janmavRttAMta sAMbhaLatAM bharatarAjAe tenuM marIci evuM yathArtha nAma rAkhyuM. azekavRkSanI jema kara kisalayathI zobhAyamAna ane lekanA manane AnaMda pamADanAra e marIci dehavRddhinI sAthe kumArapaNAne pAmyA. evAmAM eka vakhate te marIcikumAra, cAra prakAranA devatAoe karelA azokavRkSa, puSpavRSTi pramukha bhagavaMta AdinAthanI prAtihAryanI vibhUti jotAM tathA bhUta, bhaviSya ane vartamAna vastu-samUhamAM naDatA saMdeharUpa agnine zAMta karavAmAM amRtanI dhArA samAna evI prabhunI dharmadezanA sAMbhaLI, jIvitane gajakarNa samAna caMcala samajI, kamalAkSIonA saMyogasukhane vikAsa pAmela meTI viSalatA tulya dhArI. snehI janenA neha-saMbaMdhane akALe paDatI vijaLI samAna kSaNabhaMgura jANa; saddharmanA pariNAma atyaMta vRddhi pAmatAM teNe mahAvibhUtipUrvaka pitAnA pitAmaha-dAdA pAse dIkSA lIdhI. . e rIte samyaphaprakAre zramaNudharma AdarI, pAMca prakAranA AcAramAM tatpara, pAMca samiti sameta, traNa guptigupta, pAMca mahAvrata pALavAmAM atyaMta sAvadhAna pitAnA dehamAM paNa mamatva rahita, ratnAvaNikanI jema leDa-lakhaMDa athavA lobhanA bhAvane tajanAra, sAgaranI jema magarane hitakArI, pakSe madarahita, dinakaranI jema deSA-rAtri, pakSe deSane parAsta karanAra, nAgarAjanI jema pRthvIpITha, pakSe kSamAne dhAraNa karanAra, maMdarAcalanI jema jaladhi, pakSe cAra kaSAyane mathita karanAra, subhaTa-sughaDanI jema viSamakaraNa, pakSe viSamakriyAne TALanAra, gAma ke nagaramAM apratibaddhapaNe vicaranAra ane sthavi pAse sAmAyikAdi agIyAra aMge sUtra ane artha sAthe daDhapaNe dhAranAra evA marIcimuni, svAmI sAthe vicaravA lAgyA. have ahIM cakraratna utpanna thatAM caturaMga sinyasahita bharata bhUpAla prathama pUrva dizAmAM mAgadhatIrtha, dakSiNa dizAmAM varadAma tIrtha, pazcima dizAmAM prabhAsa tIrtha ane uttara dizAmAM zuddha himavaMta sudhI bharatakSetranA cha khaMDa sAdhI sATha hajAra varSe batrIsa hajAra mugaTabaMdha rAjAonA parivAra sAthe pitAnI rAjadhAnImAM pAchA AvyA. tyAM bAra varasa sudhI tene mahArAja Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. abhiSeka karavAmAM Avyo, pachI bharata mahArAje visarjana karelA te rAjAo ke jeo bahu dUra dezamAMthI Avela hatA, teo potapotAne sthAne cAlyA gayA. have eka vakhate bharata mahArAjAe potAnA aThThANu laghu baMdhuone dUta mekalIne kahevarAvyuM ke "tame mArI sevA svIkAza ke rAjyane tyAga kare, athavA yuddha karavA sajaja thAo, nahi te bIje kaI upAya zodhI kahADo." e pramANe rAjAnuM vacana barAbara dhArIne dUta tyAMthI cAlato thayo ane temanI pAse jaIne bharatanarapatine Adeza nivedana karyuM. te sAMbhaLatAM kepathI jemanA locana rakata thayAM che ane lIlAyaSTithI dharaNIpIThane tADana karatA teo kahevA lAgyA ke -" are ! tAdhama ! e bharata keNa ? ane Avo Adeza karavAmAM . tene adhikAra che ? kAraNa ke tene ane amane pitAe rAjya vaheMcI ApyuM che, te tAta je AjJA pharamAvaze, te pramANe ame vartavA taiyAra chIe. ". ema kahI reSathI te dUtane gaLe pakaDIne temaNe pAchaLanA dvAramArge kahAla mUke. evAmAM grAmAnugrAma vihAra karatA bhagavaMta RSabhasvAmI aSTApada parvatapara samesaryo. eTale cAra nikAyanA devatAo tyAM hAjara thayA, temaja te aThThANu kumAre paNa satvara samavasaraNamAM AvyA ane bhAre harSa sAthe bhagavaMtane vaMdana karIne ucita sthAne beThA. pachI prasaMga AvatAM temaNe bhAratarAjAne Adeza saMbhaLAvIne pUchyuM ke he tAta! Apa AjJA kare ke ame zuM yuddha karIe ke rAjyone tyAga karIe ?" eTale bhagavaMte temanI yogyatA jANIne bhegathI nivRtta thavA nimitte ane azubha bhAvane dUra karavA temane aMgAradAhakane daSTAMta kahI saMbhaLAvyuM.- aMgAradAhaka dRSTAMta. eka purUSa jaLapAtra laI unALAmAM aMgAra nimitte vanamAM gaye, tyAM eka ThekANe khera pramukhanA sArAM kASTa bahu hatAM, te badhAM ekaThAM karI temAM agni saLagAvyuM ane pote tenI pAse besI rahyo. tyAM baLatA kASThanA agnithI te tapta thaye, vaLI kASTa kApavAthI thAkela hatuM ane madhyAhnakALanA sUryathI pIDita hevAthI tRSAtura thatAM te suI gaye, evAmAM tene svapna AvyuM, temAM pUrve lAvela pANuM badhuM, grISmaRtunA tApathI vyAkuLa thayela, mAravADanA vRddha vRSabhanI jema te pI gayA. tathApi tenI tRSNA zAMta na thaI, eTale ghare jaIne geLA vigerenuM badhuM jaLa teNe pIdhuM ane pachI gRhadyAnamAM rahela vAva, kuvA ane puSkariNImAM te paThe. tenuM paNa badhuM pANI pIne te gaMgA pramukha mahA nadIomAM paDaye, ane pralayakALanA pracaMDa mArtaDa-sUryanI jema te mahAnadIene paNa teNe zuSka banAvI dIdhI, pachI aMjalijaLanI jema te sAgaranuM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva trIjobhava. khANI paNu badhu pI gayeA; te paNa tenI tRSNA upazAMta na thatAM ulaTI adhikAdhika vadhavA lAgI, eTale samasta bhuvanamAM kayAMya paNa jaLa na pAmatAM atyaMta sa Mtapta thayela te prayatnapUrvaka jaLanI zeAdha karavA lAgyA. evAmAM eka ThekANe atyaMta uMDA ane durgA dhayukta alpa jaLavALA eka kuvA tenA jovAmAM AvyeA. lAMbA kALe kuvA jovAthI tenA pramAdanA pAra na rahyA. te kuvAmAM praveza karavAne asamartha evA teNe tRSNAjanya duHkha TALavAne eka lAMbI dAraDImAM ghAsanA pULA bAMdhIne temAM nAMkhyA. pachI bahAra kahADatAM te pULAmAMthI gaLatA biMdu, uMce sukha vistArIne pItAM te kALa nirgamana karavA lAgyA. ' he vatsa ! jema vAva, dIghikA, sAgaranA jaLathI tenI tRSNA zAMta na thai, teA ghAsanA pULAmAMthI gaLatA jamiMduethI tenI tarasa zuM chIpavAnI hatI ? e pramANe huM devAnupriyA ! tame pUrvAMbhavAmAM pAMca prakAranA pravara zabdAdi viSayA bheAgavI cukayA. vaLI gatabhavamAM sarvottama sarvAMCsiddha vimAnanAM sukhA tetrIza sAgaropama sudhI tame nirvighne bhAgavyA; chatAM hai mahAnubhAvA ! tamane kai rIte bhAgamAM tRpti na thai, tA A tuccha rAjya bhAgavavAthI zuM tRpti thavAnI ? mATe azucijanya, bahu alpa kALa rahe tevA, prAMte duHkha ApanArA, tuccha, zarUAtamAM madhura, niMdanIya, hujArA janma maraNunA kAraNurUpa, sAdhujanAe tajI dIdhelA, evA manuSya sabaMdhI bhAgAne viSe eka suhU`mAtra paNa Asakata na aneA. " e pramANe pratidhI, tarataja vaitAlika pravara adhyayana manAvI, bhagavaMte te badhAne ekIsAthe dIkSA ApI. pachI zramaNapaNAnA sucaritrathI zaiAlatA, azeSa dhAtikanA jemaNe ghAta karyo che ane samasta janAe jemanA caraNe vaMdana karela che evA te samunio kevaLajJAna pAmyA ane gAma nagarathI maMDita vasudhApara bhagavaMta sAthe vihAra ravA lAgyA. have bharata rAjAe prathamanI jema potAnA laghu badhu bAhubaline paNa kRta meAkalye. eTale teNe paNa tane nibhraMchIne bharatabhUpatinI sAthe STivAdAdika sa`grAma AdaryAM ane chevaTe sa Mvega thavAthI svacameva dIkSA lai lIdhI. saMyama lIdhA pachI bAhubaline vicAra Avye ke-- mArA nAnA bhAie agAuthI muni thayA che, temane huM vana kema karU ? ' ema dhArIne bAhubali suni tyAMja kAceAtsage rahyA. eTale temane pratibeAdha pamADavA prabhue brAhmI ane suMdarIne mAkalI. temaNe hAthInA udAharaNathI samajAvyuM, eTale bAhuali muni tyAMthI jina pratye cAlatAMja kevalajJAna pAmyA. bharata mahArAjA paNa samasta zatruone jItIne peAtAnI rAjadhAnImAM rAjya karavA lAgyA. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. ahIM daza prakAranI Avazyaka sAmAcArI pALatAM, siddhAMtamAM batAvela sacama-karaNamAM parAyaNa, saMsAranI asAratAne bhAvatAM, aDhAra prakAranA brahmacane AcaratAM te marIci munie ghaNAM varase vyatIta karyAM. evAmAM ekadA unALAmAM agninI javALA samAna vikarALa sUryanA kiraNeA tapatAM, luvAranI dhamAtI dhammaNu samAna bhAre garama pavana vAtAM, virahiNI mahilAnA hRdaya tulya mahItala tapatAM, snAna na karavAnA cege prasaratA bahu melathI byAsa zarIra hovAthI, AkhA zarIre vahetA pasInAnA samUhathI vyAkuLatA thatAM ane atyaMta kheda pAmatAM, DhaDha cAritrAvaraNIyaka`nA doSathI hRdaya milana thatAM, mitranA abhAve ane gurUkuLanA vAsamAM rahyA chatAM chaThThu, arjumanA duSkara tapathI zarIra kRza thayA chatAM, sadA agIyAra aMga ane sUtrArtha citavatAM chatAM, pracaMDa gISmanA tApathI sarvAMge saMtapta thatAM tRSNAthI parAbhava pAmela evA marIci muninuM mana saMyamathI tarataja palaTI gayuM-zithila thayuM. 1 atyaMta aliSTha mAha subhaTa jyAre AvA mahAtmAonu mana paNa calAyamAna karI mUke che, te aghaTitane sughaTita karavAmAM samartha evA karmAMne zu sAdhya na haiAya ? ane vaLI jyAM sudhI mAha-mahApizAcanA pAzamAM prANI paDacA nathI, tyAM sudhIja dhabuddhi jAgRta rahe che ane tyAM sudhIja prANI nidita vyavahArane parihAra karI zake che, vaLI ethI meAkSa mahA nidhAna naSTa thAya che ane pachI tarataja viSadharAnI jema mAvIza parISahA, prayatnazIla zramaNane parAsta banAvI de che. have saMcamathI zithila thayelA marIci munie vicAra karyAM ke-- atyAre samyak prakAre sAdhupaNuM' pALavAne huM sa`thA asamartha chuM. mATe zuM karU ? kayA upAya AdarU ? zuM dezAMtara cAlyA jAuM ke phAInI sAdhanA karU ? athavA teA evA vikalpA karavAthI zu' ? dIkSAnA tyAga 'karI have atyAre peAtAnA ghare cAlyA jAuM. athavA tA e mA paNa mArA mATe salAmata nathI. kAraNa ke--caturUSi mekhalAthI maMDita mahI mahilAnA adhipati, pracaMDa bhujadaMDathI durthAMta zatruvane dalita karanAra, praNAma karatA samasta bhUpAaAnA mugaTanA kiraNa-samUhathI jenA caraNa citra-vicitra thayela che, channu keDiTa gAmanA nAtha tathA jenI AjJA akhaMDa pravarte che evA bharata cakravartInA putra thai, peAtAnI meLe tajI dIdhela gRhArdikanA punaH svIkAra karatAM huM lajjA kema na pAmuM ? athavA te ghare jatAM mane pratijJAbhraSTa jANIne mArA mAtapitA lajjAthI natamukhA kema na thAya ? athavA hima, hAra, gAkSIra, kuMdapuSpa ane caMdramA samAna dhavala ikSvAku kuLane huM prathama kalabeMka lagADanAra kema na thAuM ? vaLI sAthe vRddhi pAmela evA mArA baMdhuo, aMgIkAra karela Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva trIjobhava. uttama dharmane tyAga karatAM, mArI niMdA nahi kare ? athavA kayA mahApApIonA draSTAMtarUpa huM nahi banuM ? mATe have ghare javuM te sarvathA ayukta ja che; paraMtu have te game te rIte pitAnA manane zuddha nigraha kare eja mane yukta che. chatAM te parvatanA zikhara parathI ALoTatA moTA pattharanI jema, pralayakALanA vAyuthI uchaLatA siMdhu-sAgaranA moTA kalela samAna, pracaMDa sUryamaMDaLamAMthI nIkaLatA prabhAsamUha tulya ane atyaMta sukAI gayelA jaMgalamAM baLatA mahA agni samAna kSaNavAra paNa sthira rAkhavAne huM samartha nathI. vaLI A yatidharma atyaMta apramatta ane mahA satvazALIne ja AdaravA -pALavA yogya che, ane huM te durdata gardabha samAna chuM. e te prabaLa jhaMdhavALA mahA hastInI jema mahAna janane dhAravA egya che ane huM ne kAyara chuM, jethI vAraMvAra bhrakuTInI bhayaMkaratA batAvatA utkaTa subhaTathI atyaMta bhISaNa saMgrAmamAM kema jaI zakuM? vaLI dusaha parisorUpa sinyathI parAjita thayela huM aDhAra hajAra zIlAMgathI abhirAma evA yakta zramadharmane AcaravAne sarvathA asamartha che. vaLI A saMyama te meruparvata samAna vaha che ane huM to bhama pariNAmavALe chuM, te evA kAyara mananA mAre ja... paryata ene bhAra zI rIte upADo ? bhava-vinAzathI pragaTaprabhAvI evA e pitAmaha-bhagavaMta jo ke karatalamAM rahela phaLanI jema mAruM vighaTita mana jANI rahyA che, tathApi saMsAranA udvegathI viraktapaNe AvI pravRttithI mahAghera munidharma pALavAne kema samartha thaI zakuM ? dharmagurUnI anuvRtti-AjJA kadAca thoDA divasa te pALI zakAya, paraMtu Ajanma saMyama zI rIte paLAya ? have mAruM mana osarI gayuM che, jethI kalaMka rahita-nirdoSa saMyama AcaravAne te huM asamartha ja chuM ane gRhasthapaNuM te azubha che, te have ka upAya AdarUM?" e pramANe "zuM karavuM? " evA vicAramAM mUDha banelA, karmonA aciMtya mahimAthI, apAra saMsAra-sAgara paribhramaNanI anukULatAthI, jIvane avazya bhavitavyatAnA ge tathAvidha bhAvanA utpanna thavAthI tathA Amatema ubhaya prakAranA mArgane anukULa upAya zodhatA evA marici munine pitAnI meLe AvA prakAranI buddhi utpanna thaI AvI ke-"mahAtmA-munie mana, vacana, kAyAnA traNa daMDathI rahita che ane azubha pravRttinA tyAgathI sadA nirdoSa zarIranI pravRttivALA che, ane huM evA prakAranA guNathI rahita chuM, jethI iMdrie mane jItI lIdhela che tathA urphekhala mana, vacana, kAyAnA daMDathI abhibhUta chuM, te mATe evA prakAranA mane saccaritraprakAzaka tridaMDarUpa cinha che, ane vaLI e tridaMDane vAraMvAra jotAM pitAnA duzcaritranA pracchAdana Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w zrI mahAvIra caritra. AcchAdanane lIdhe viziSTa-paripAlanane udhama mane kAyama rahe. 1. vaLI munio mastakanA kezane leca karavAthI ane sarva idrinA nigrahathI muMDana sahita hoya che ane idrinA nigraharahita evA mane vRthA kezane leca zA mATe joIe ? te khura-muMDana ane munivezathI vilakSaNa evI zirapara zikhA kAyama rahe. 2. vaLI munie trividha vividha sUma, bAdara pramukha bhedathI jIvadayAnA pAlaka thaI saMyama pALe che ane tevA prakAranI gyatA rahita evA mane sthUla hiMsAnI virati yukta che. 3. munio samasta prakAre tyAgI che ane huM te nathI, mATe mane potAnA mArganI nizAnI nimitte suvarNanI mudrikAmAtra (janeImAtra) jeTale parigraha che. 4. munio bhagavate batAvela samagra zIlarUpa jaLanA prakSAlanathI karma-melane gheI nAMkhanAra levAthI sadA sugaMdhathI abhirAma che ane huM nirmaLapaNathI durgaMdhayukata chuM tethI bahAra paNa tene TALavA nimitte gaMdha, caMdanAdikane parigraha mane samucita che. 5. tapasvI munio maharahita ane kAraNa vinA upAnahanA paribhegathI mukta che ane huM mahAme hathI paribhUta hovAthI zarIranI rakSA karavAmAM tatpara chuM, tethI chatra tathA upAnahanI mane jarUra che. 6. mahAnubhAva munio jIrNa, ta, kutsita, alpa ane malina vastro dhAre che ane huM gADha kaSAyathI kaluSita buddhivALo chuM, tethI mAre dhAtuthI rakta thayelAM vastro dhAraNa karavA. 7. tathA munio sAvadya vegathI bhIra hovAthI, manathI paNa bahu jatuthI vyAsa e jaLa-AraMbha IcchatA nathI, ane huM te saMsArane anusaranAra hovAthI parimita jaLa pAna, snAnAdikanI pravRtti karIza. 8." e pramANe pitAnI buddhithI kalpala ane yatithI vilakSaNa evA vezathI yatidharmanA mArgane tajIne teNe parivrAjaka-mArganI pravRtti zarU karI chatAM subodha zravaNuM karavAmAM niraMtara aMtaramAM pakSapAtane vahana karate te marIciparivrAjaka zrI AdinAtha prabhunI sAthe gAma, nagarAdikamAM vicAravA lAge. have pitAnA karatalamAM chatrane dhAraNa karatA, mastaka para lAMbI laTakatI zikhAyukta, pAse rAkhela tridaMDa sahita, zarIrazuzraSAthI parikalita, saMdhyAnA ravibiMba samAna geranA raMgathI rakta banAvela vastrathI virAjita, caMdana-cacita tathA page upaniha dhAraNa karatA evA te parivrAjakane samasta zramaNa saMghamAM vilakSaNa vezadhArI joIne kautuka pAmatA ghaNA loko tene dharma pUchavA lAgyA. eTale marIci paNa barAbara sUtrArtha bhaNela hovAthI tathA tapadeza ApavAmAM samartha hovAthI lokone vistArathI muni-dharma kahevA lAgyA ke munie Ajanma sUma bAdara sarva pratye saMghaThThana ke upadravane prayatnapUrvaka tyAga kara joIe. krodha, lobha, hAsya, bhaya ke vinAzakALe paNa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-trIjolava. 25 jIva-vadha nimitte asatya kadi na khelavuM. gAma ke nagaramAM alpa ke adhika, sacitta ke acitta sarvAM adyatta triviSe kadi grahaNu na karavu. pravara lAvaNyathI zarIra zAbhAyamAna deva, manuSya ke tiya``canI strIone sAkSAt bhujaMgI samAna samajI kSaNavAra paNa teemAM mana na ramADavuM. dharmAMne upayAgI vastrAdi upakaraNa sivAya khAkInA parigrahane adhikaraNarUpa-pApanA sAdhanarUpa samajI prayatnapUrva ke tenA parihAra karavA joie. eka saMthArA sivAya takIyA ke taLAIo ke je sparzI sukhane anukULa hAya, te kAivAra paNa mAgavAnI marajI na karavI. rasarahita, virasa anna pAnAdikathI pIDita chatAM madhura rasayukta bhAjanamAM leza paNa citta lagADavuM nahi. bakula, mAlatI, kamaLanI ramya sugaMdhamAM ke te karatAM viparIta dudhamAM ghrANe Mdriyane gAcara prApta thatAM paNu samAnabhAva rAkhavA. leAcana tathA manane AnaMda pamADanAra evA suMdara rUpa jotAM ke tethI viparIta kurUpa jotAM paNa teSa ke rASa kadi karavA nahi. veNu, vINA tathA kinnarAnA vivizva saMgIta, temaja khara ke mAranA virasa zabdo sAMbhaLatAM paNa samabhAva rAkhavA. tanA tADana, hIlaNA karavAmAM tatpara evA ajJa janapara cirakALanA sabaMdhInI jema jarA paNa rASa na karavA, jItathI prasiddhi pAmatAM ane samasta lAkane AzcaryuM pamANyA chatAM temaja guNeAthI gariSTha chatAM manamAM leza paNa mAna--abhimAna na karavu, vizvAsanA vinAza karanAra, sadgatinA dvArane baMdha karanAra tathA duHkha pamADavAmAM tatpara evI mAyAnA kubhAryAnI jema satvara tyAga karavA, leza paNa chidra pAmI chaLa karavAmAM tatpara evA pApI lAbharUpa pizAcane kadi avakAza na ApavA, zreSTha chAyA, zubha phaLa tathA mati rUpa pakSIyukata evA pravara zIlarUpa vRkSane bhAMgatA vanahastInI jema duSTa mananA nigraha karavA, sAvadyayeAgamAM te avazya satya ja khelavu; paraMtu jyAM jIvAne duHkha upajavAnA prasaMga AvatA hAya, tevA prasaMge satya bhASaNamAM paNa jIbhane skhalanA pamADavI, arthAt vacana pheravI nAkhavuM, tapta leADhAnA gALA samAna pramatta citta ane dehanA vividha vyApAra kAne kaleza na pamADe ? mATe dehanA nigraha karavA, sattara prakAre catidhama je apramattapaNe nitya AcaravA, tethIja e duSkara batAvela che. grISmakALamAM vyAkuLa thayA chatAM chatra ke upAnahanA upayAga na karavA ane zarIra--satkAranA sathA tyAga karavA, kAnuSThAna chatAM ziraleca pramukhanA tyAga na karavA, temaja dhAtuthI ragela vastranI paNa kadi prAnA na karavI. e pramANe yatidhama sabaMdhI sa mukhya-vidhinI tamane vyAkhyA karI batAvI. jo akhaMDamAkSasukhane tame vAMchatA hA, tA e dharmane barAbara AcarA. " 4 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra, e rIte sAMbhaLatAM manamAM harSa pAmIne loke kahevA lAgyA ke--" he bhagavan! je evA prakArano cAritradharma che, te tame chatra pramukha upakaraNa zA mATe rAkhe che ? ziracAdika barAbara kema AcaratA nathI?", tyAre marIci kahevA lAgyA ke -"he mahAnubhAve ! tame evI AzaMkA na kare ke "A muni kahe che juduM ane AcaraNa anyathA kare che. kAraNa ke mArI buddhi saMsArane vaza che, meharUpa mahAmale mane jItI lIdhuM che, uDDakhala kaSAya rU5 durjanethI huM khalita thayo chuM, dudata iMdriyarUpa coroe mArUM prazama-dhana luMTI lIdhuM che, durgatirUpa rAkSasI mane sAdara joI rahI che, mATe mArA guNa-deSanuM avalokana taja nIca jane lAvela mahA maNinI jema, becare Apela parama vidyAnI jema, mAtaMge batAvela ISTa nagara nA mArganI jema ane rogagrasta vaidya darzAvela parama auSadhanI jema tame sarvathA , munidharma svIkArI kRtArtha thAo." e pramANe sAMbhaLatAM bhavavairAgya pAmI, pitAnI nipuNabuddhithI paramArtha jANI, tRNanI jema putra, kalatra, mitra ane dhanane tajI, jina dharmamAM sthira mana karI, aneka ugrabhegavALA rAjanya kSatriya pramukha ane zramaNa-dIkSA svIkAravAne tatpara thayA. eTale ziSyabhAve upasthita thayelA temane jANu marIcie paNa bhuvananA eka svAmI, saMsArarUpa vRkSane bALavAmAM dAvAnaLa samAna : tathA ATha prakAranA pravara prAtihAryothI pragaTa ' prabhAvavALA evA bhagavata AdinAtha pAse mekalyA ema pratidina saddharma-dezanAthI lekane pratibaMdha pamADatA, pitAnA duzcaritrane niraMtara niMdatA, zramaNa mahAtmAone pakSapAta karatA, sukha zIlatAthI manamAM svArthane ciMtavatA ane pitAnI buddhithI kalpita parivrAjaka-vezane dhAraNa karatA marIci bhagavaMtanI sAthe gAma nagarAdikamAM vicaratA kALa nirgamana karavA lAgyA. have mahItala para vicaratA bhagavaMta eka vakhate aSTApada parvatapara samesaryA eTale pitAnA nAnA bhAIoe dIkSA lIdhela sAMbhaLI bharatacakrIne bhAre zika thayo. teNe vicAra karyo ke- bhega- rAjya ApatAM hajI paNa teo vakhatasara grahaNa karaze" ema dhArI te bhagavaMta RSabhasvAmIne vaMdana karI, bhAIone bhega sukha mATe vinaMti karavA lAge. eTale A leka saMbaMdhI sukhanI apekSA na karanArA evA temaNe jaNAvyuM ke -"he mahAyaza! duHkha samUha ApavAmAM kAraNabhUta ane aMtaranA gupta zalya tulya evA bhegone pitAnI meLe tyAga karyA chatAM pAchA tene svIkAra kema karIe? prema saMbaMdha yukta tarUNIonA zRMgArathI te bhogo bhale manahara bhAsatA hoya; chatAM ame te tenI vAta sAMbhaLavAne paNa IcchatA nathI." Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-trIbhava. ra7. . e pramANe bhogasukhane pratiSedha karatAM bhakta rAjAe vicAra karyo ke emaNe badhA saMsAra-saMgane tyAga karyo che, te emane AhAra-dAna ApIne paNa huM dharma AdaravAne lAbha lauM." ema dhArIne teNe pravara bhojanathI bharelAM pAMcase gADAM maMgAvI, te munione azana-dAnane mATe vinaMti karI, tyAre pharI paNa temaNe niSedha karatAM jaNAvyuM ke -"are mahAnubhAva ! sAdhuone AdhAkama ke sAme ANela azana, pAnAdi na ja kape" AthI teNe gRha nimitte karelA bhejananI nimaMtraNa karI eTale "e rAjapiMDa paNa na kape" ema kahIne sAdhuoe tene paNa niSedha karyo. tyAre manamAM atyaMta saMtApa pAmatAM bharatacakrIne kheda thaye ke-ahe! atyAre sarva prakAre e sAdhuee mane tajI dIdhuM che." e rIte bharatane zekAtura jANI pote jANatA chatAM tene saMtoSa pamADavA nimitte cheke bhagavaMtane avagrahanA bhede pUchayA. eTale prabhu kahevA lAgyA ke -"he deveMdra! avagraDanA pAMca prakAra che. te A pramANe driAvagraha. rAjAvagraha, gRhapati avagraha, sAgarika avagraha ane sAdharmika avagraha, temAM deveMdrAvagraha te jaMbudvIpanA dakSiNa kSetranA tame adhipati che. he iMdra! tArI AjJAthI sAdhuone tyAM vicaravuM kape. rAjAvagraha te jema atyAre cha khaMDa bhAratanA adhipati bharatacakI. tenI AjJAthI munie tenA dezamAM rahI zake. gRhapati te maMDalezvara, te paNa pitAnA maMDalane nAyaka hevAthI AjJA levA yogya samaja, tenI anumatithI munioe tyAM sthiti karavI. sAgArika te zayyAtara, ane zamyA te pitAne mATe gRha-zALA pramukha sthAna vizeSa, te sthAnanA dAnathI zayyAtara saMsArasAgarane pAra pAme che, e guNaniSpanna nAma che. zayyAnA dAnathI zayyAtara kema * tare che, te batAve che. te sthAnamAM rahelA sAdhuo, sajhAyadhyAnamAM lIna thatAM bhavyajanene dharmopadezathI je upakAra kare che athavA je apUrva zAstrane abhyAsa kare che, ke saMyamamAM pravRtta rahe che, athavA chaThTha, aThThamAdi je duSkara tapa tape che, vaLI anya sthAne paNa vastra, pAtra ke AhAradika nimitte munio sIdAtA nathI, tyAM sarvatra paramArtha thakI zayyA ja kAraNarUpa heI zake. e rIte zayyA-dAnathI dAtA, moTA duHkharUpa kala yukta agAdha saMsAra sAgarathI satvara tarI jAya che. zayyAnA abhAve barAbara jIvarakSA paNa thaI zakatI nathI, te samasta prakAre saddharmanuM pAlana paNa nividane kema thaI zake ? sAdharmika avagraha te siddhAMtamAM prasiddha nyAyathI eka kSetre rahevAne IcchatA sAdhuone mATe samajavuM." e rIte pAMca prakAre avagrahanI prarUpaNA sAMbhaLI paMcAMga namaskAra pUrvaka Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI mahAvIra caritra. iMdra kahevA lAge ke-"he bhagavan! AjathI dakSiNArdha bharatakSetramAM je A nigraMtha zramaNe vicare che, temane huM avagrahanI anujJA ApuM chuM." tyAre bhagavaMta belyA "he deveMdra! e yukata che." ema sAMbhaLatAM bharata paNa saMteSa pAmI kahevA lAgya-"he bhagavan! bharatakSetramAM vicaratA sAdhuone huM paNa kSetranI anujJA ApuM chuM." pachI IMdranA vacanathI bharata mahArAjAe tyAM sAdhuone mATe aNuvela bhejana, aNuvrata, guNavrata ane zikSAvrata rUpa guNadhAraNa karanArA evA zrAvakane apAvyuM eTale e rIte paNa bhale nirjarA thayA kare" ema samajI bharata rAjAe pratidina zrAvakane bhejanadAna zarU karyuM. ' raSabhasvAmIe paNa anya sthAne vihAra karyo. have te zrAvake paNa badhA pitAnA gRha-vyavahArane tyAga karI, bhArate banAvela jinastuti garbhita vedamAM pravartatAM ane chaThTha mahine temanI nizAnI nimitte kAkiNuM ratnathI uttarAsaMga rUpa traNa rekhA ALekhatAM niravadya-nirdoSa pravRttithI pitAne kALa nirgamana karavA lAgyA. evAmAM ekadA bhagavAna anya sthAne mAM bhavyajanene pratibaMdhI punaH aSTApada para samosaryA eTale devatAoe vizALa traNa prAkAra yukta, chatrAdithI ramaNIya, AjAnu-DhIMcaNa paryata pAtharelA ane guMjArava karatA bhramarayukata evA pAMca prakAranA punA puMja sahita, AkAzathI utaratA devatAonA hajAro vimAnethI abhirAma, maMda maMda pharakatI dhajAothI zobhAyamAna, pravara maNimaya ane vistRta moTA azokavRkSathI virAjita ane pAMca varNanA rathI banAvela siMhAsanayukata evuM samavasaraNa banAvyuM. tyAM traNa lokanA eka pitAmaha evA prathama jinezvara birAjamAna thayA, anukrame gaNadhara pramukha sAdhuo beThA ane aneka kaTi devethI parivarelA batrIza iMdro beThA. te vakhate bhagavaMtanuM Agamana jANavAmAM AvatAM bharata rAjA sarva vibhUti sahita tyAM AvyA ane parama bhakitathI bhagavaMtane vaMdanA karI te ucita sthAne beThe. pachI bhuvanamAM AzcaryakArI, jANe samasta tribhuvananI lahamIthI racela hAya, jANe sarva aspRdayanA sthAnarUpa hoya evI zobhAyukata prabhunuM samavasaraNa tathA parama aizvarya joI harSathI jenA locana vikasita thayAM che e bharata bhUpAla bhagavaMtane A pramANe pUchavA lAge-"he tAta! jema tame bhuvananA gurU thaI AvI pUjyatAnA prakarSane pAmyA che, tema A bharatakSetramAM bIjA paNa tamArI jevA tIrthakara thaze ke nahi?" bhagavaMta belyA-"he bharata ! thaze." bharata be -te kevA prakAranA thaze?" eTale bhagavate ajitanAthathI mahAvIra paryata trevIza tIrthakaro ke jemanA baLa, buddhi ane AcAra samAna hoya che ane jemanA caraNa-kamaLane tribhuvananA janee vaMdana karela che, vaLI temanuM anya Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-trIjolava. 29 kALanu' aMtara, va, dehapramANu, AyuSya, gAtra, jananI, janaka, janmanA nagara, kumArakAla, rAjya, sa dIkSAparyAya ane siddhigati paMta madhu bharatane kahI sa MbhaLAvyu. eTale bharate punaH prazna karyAM ke--hai prabhu ! mArA jevA cakravattI keTalA thaze ?' svAmI khelyA-- tArA jevA sagarAdika agIAra cakradhara thaze.' pachI bharatanA pUchyA vinA bhagavata punaH khelyA ke -- bharatakSetramAM nava vAsudeva ane khaLadevanA joDalAM thaze. ' tyAre bharata mahArAjAe vidyAdhara, amaranA samUhathI bharela tathA chaThTha, aThThama tapathI kRza banelA sAdhue ane zrAvakA yukta sabhA joine traNa leAkarUpa maMdiranA dIpaka samAna evA prabhune prazna karyAM ke--" he bhagavan ! A padAmAM zuM kei tIrtha"kara pannunI Rddhi pAmaze ? ke cAda pravara ratnAnA guNathI mahA kIMmatI cakravartInI lakSmI athavA A bharatamAM kAi vAsudevapaNu pAmaze ? ' tyAre RSabhasvAmIe kuliMgayukta ane ekAMtamAM beThela evA marIci batAvatAM kahyuM ke--A tArA putra cAvIzamA tIrthaMkara thaze. vaLI e gAma, nagarathI samRddha evA bharatA nA svAmI, tripRSTha nAme prathama vAsudeva thaze, temaja mahAvidehamAM sUkA nagarIne viSe parama samRddhi yukata priyamitra nAme cakravartI thaze. ' A pramANe sAMbhaLatAM atyaMta harSa pAmI, bhagavaMtanA caraNa-kamaLane vaMdana karI, tarataja aneka sArA senApati sahita bharata naredra peAtAnA putra marIcine vaMdana karavA cAlyA. tyAM jatAM jatAM vacamAM cAraNa-labdhi saMpanna, avadhijJAnadhArI, manaHpa`vajJAnI, utkRSTa tapa-karaNamAM tatpara, sUrya sAme AtApanA letA, vIrAsana pramukha duSkara kAyakaleza AcaratA tathA zrutanA bhAMgA paDhavAmAM parAyaNa evA mahAmunione vinayathI mastaka namAvI parama zaktithI sthAne sthAne vaMdana karatA ane animeSadaSTithI temane jotA bharata tyAM pahoMcA ke jyAM marIci beThA hatA. teNe eka bAju pAtAnA tridaMDa mUkayA hatA, zveta chatrathI sUryAMnA tApanu jeNe nivAraNa karyuM" hatuM, tathA peAtAnI matithI pela pravRttine anukULa upakaraNathI vilakSaNa svarUpane jotAM dhRtuhaLathI AvatA lAkAne dharma kahevAmAM je dattacitta hatA, tene dUrathI jotAM ja rAmAMcanA miSathI jANe asAdhAraNa bhaktibharane pragaTa karatA hoya, hRdayamAMnA apUrva snehane jANe batAvatA hoya, prathama dana thatAM namAvela mastakathI paDatA puSpasamUhathI jANe ardhya-pUjA karatA hAya, ni`La hAthamAM rahela mudrA-vIMTInA ratnanA dizAomAM prasaratA kiraNa-samUhathI jANe maMgala-dIpane jaNAvatA hAya tathA pradakSiNA ApavAthI jANe trividha bhaktinA utkaSaI khatAvatA hAya evA bharata rAjA pRthvItala sudhI mastaka namAvI-vaMdana karI, bhAre prameAdathI Atapreta banI, A pramANe kahevA lAgyuM--"he vatsa ! tuM samasta pravara lakSaNAnA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. zrI mahAvIra caritra. nidhAnarUpa che, sukRtI janemAM tAruM nAma prathama rekhArUpa che, te tribhuvanamAM IvAkuone vaMza sarvotkRSTa kema na gaNuya ke jyAM vijayapatAkAnI jema tArI vimala kIrti zebhI rahI che, tArI bhAvi Rddhi sAMbhaLatAM konuM mana raMjita na thAya? athavA te tArA caraNa-kamaLathI aMkita thayela bhUmi kene vaMdana karavA yogya na hoya? bhavyajane bhale duSkara tapavidhAna kare, temane je phaLa maLavAnuM che, te badhuM tame meLavI cukyA che. kAraNa ke bhagavaMte tArI zreSatA batAvatAM kahyuM ke-"bharatakSetranA kSatriyakuMDa nagaramAM siddhArtha rAjAnA suta thaI tame A avasarpiNI kALamAM carama-chellA tIrthakara thaze. temaja petanapura nagaramAM vAsudevamAM prathama tripRSTha nAme vAsudeva traNakhaMDa bhAratanA svAmI thaze. vaLI mahAvideha kSetramAM mUkA nagarIne viSe prathama cakravartI thaze, te vakhate batrIza hajAra mahArAjAo tamArA caraNane namana karaze. huM kAMI tArA. . A parivrAjakapaNAne namatuM nathI, paNa tuM carama tIrthapati thaIza, tethI huM tane vaMdana karuM chuM." e pramANe adhika adhika bhAvathI garbhita vANIthI bahu stavI, bharata rAjA jayakuMjarapara ArUDha thaIne vinItA nagarImAM cAlyA gaye. ahIM marIci paNa bhAratanA mukhathI potAnA vakhANa sAMbhaLI harSathI romAMcita banI, moTA phaLamAMnA janma sAthe utpanna thayela gaMbhIratA tajI, jinavacananA arthane ciMtavavAthI pragaTa thayela vivekane tyAga karI, deha sAthe utpanna thayela asAdhAraNa lajajAne paNa visArI mUkI, durvAra veMgathI vadhatA eka unmAdane ja Azraya laI, raNAMgaNamAM subhaTanI jema abhimAnathI tridaMDane pachADatAM, pAse rahelA munio samakSa lokenA madhyabhAgamAM AnaMdathI bhecanane vikasAvatAM te A pramANe pragaTa rIte kahevA lAgya-"huM prathama vAsudeva thaIza, vaLI mahAvidehamAM cakravartI paNa thaIza ane A bhAratamAM carama tIrthaMkara paNa thaIza, tethI tribhuvanamAM mArA jevA anya ke puNyavAnuM nathI. sukRtavRkSa, bIjA kene AvuM phaLa ApanAra thAya ? vaLI tIrthakomAM mArA pitAmaha prathama-Adya che, cakravartIomAM mArA tAta prathama che ane vAsudevAmAM huM prathama thavAne che, tethI aho! mAruM kuLa uttama che." e pramANe pitAnA kuLanI utkRSTatA gAvAnA abhimAnathI marIci parivrAjake daDha nIcagetra-karma bAMdhI lIdhuM. have bhagavaMta rASabhasvAmI gAma, nagara, pura, pATaNa, droNa pramukha sthAnemAM vicarI kaMIka nyUna eka lAkha pUrva kevali-paryAya pALI, AyukarmanI prAMta sthiti jANI aSTApada parvata para AvyA. tyAM mahA mahinAnI kRSNa terasanA divase abhijIta nakSatra sAthe caMdramAne vega thatAM divasanA pUrva bhAgamAM suSamaduSama nAmanA trIjA ArAnA navyAzI pakSa avazeSa rahetAM, che Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-trIjobhava. 31 upavAsa karI, daza hajAra munienI sAthe cAra prakAranA AhAranA tyAga karI, pAdApagamana anazana AcarI, pakAsane esI, vedanIya, Ayu, nAma ane geAtrakama khapAvI, anuttara, ane acala evA meAkSapadane pAmyA. eTale bASpa-azrunA pravAhathI A banelA leAcanavALA maMtrIze iMdrA, duHsahu duHkhathI vyAkuLa anelA bharata naredra sAthe tyAM AvyA ane bhagavaMtane praNAma karI, naMdanavanathI sarasa geAzISa caMdana, kRSNAgarU pramukha kIMmatI kAcho temaNe devAne meAkalIne maMgAvyA. pachI prabhune mATe temaNe pUrvadizAmAM gALAkAra ciMtA racAvI, IkSvAku kuLanA munio mATe dakSiNadizAmAM trikoNa citA ane zeSa munionA zarIrasaMskAra mATe pazcima dizAmAM viziSTha kASThothI vistRta catuSkANu citA racAvI. tyArabAda kSIrAdhinA jaLathI snAna karAvI, zuci, suga'dhI caMdanathI vilisa karelA bhagavaMtanA zarIrane iMdrAe citApara sthApana karyuM. pachI du:khAtta thayelA bhavanapati pramukha devatAoe zeSa sAdhuenA dehane nhavaNu-vilepana karI, taiyAra karela citAmAM AropaNa karyAM. te pachI IMdranA AdezathI agnikumAra devAe zekAtura mukhe yathAkrame te citAmAM javAlAyukta agni saLagAvI. e pramANe AdarapUrvaka temanA zarIrasaMskAra karI zebhA rahita zyAma mukhe iMdro potapeAtAnA sthAne cAlyA gayA ane mahAzAka pAmatA bharatanaredra paNa potAnA ghare AvyuM, tyAM dRDha vajrA paDavA karatAM paNa vadhAre zAkathI zarIra jarjarita thatAM, vyAkuLatAthI kaTha rUMdhAi jatAM ane AkraMda, pAkAra -pAka mUkIne mATe sAde rUdana karatAM mahAzAkamAM nimagna thaI bharate aSTApadanA zikharapara kevaLa ratnamaya eka moTA sthUla-stUpa racAvyeA, temaja bAhubali pramukha potAnA navvANuM bhAIenA bIjA navvANu thula karAvyA tathA * bhagavaMtanA nirvANupradezamAM traNa gAu uMcuM, eka ceAjana vistRta, siMhAsanayukata, sarva ratnamaya ane pAtapeAtAnA vaNa, pramANu sahita cAvIza jinapratimAthI adhiSThita, alaga alaga sthApela putaLIothI abhirAma evA tAraNamAM bAMdhela maneAhara ane ujjavaLa vadanamALA saMyukata, dvAranI baMne bAju sthApita ane sugadhI puMDarIka kamaLAthI AcchAdita evA kanakanA pUrNa kaLazeyukata, zreSTha pAMca prakAranA puSpa samUha sahita; kAlAgurU, kuMduka, kapUra pramukha sugaMdhI vastuothI siddha karela grUpanA dhUmathI jyAM dizAo aMdhakAramaya banI gaI che, aneka devAMganAo uttAla karatAnIpUrvaka jyAM rAsaDA ramI rahI che, bhakitanA AvezathI jyAM kinnareza gAna karI rahyA che. dUra pradezathI Avela vidyAdharA, cAraNamunionI vicitra stuti-steAtrAthI jyAM AkAza zabdamaya thaI rahela che tathA jyAM leAhanA yaMtramaya dvArapAla sthApavAmAM Avela che evuM jinabhavana bharata rAjAe tyAM karAvyuM, ke je saMsArasAgaramAM paDatA prANI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ura zrI mahAvIra caritra ene eka yAnapAtra-nAva samAna tathA pavanathI uDatI dhavala davAonA A DaMbarathI atyaMta ramaNIya lAge che. kailAsa parvata samAna IkvAku-kuLamAM utpanna thaela rAjAnI kIttirUpa zikhara jANe pragaTa rIte pRthvI para sthApana karela hoya tevuM zobhe che, pavanathI prerAyelA jaLadhara-meghanA paDalathI jenA zikharane samagra bhAga vyApI rahela che, ardha vikasita kumudakaLInI jema jyAM bhramarenA samUha bhamI rahyA che. vaLI mane te emaja lAge che ke-pavanathI uDatI e mahA davAone jotAM lokamAM, parvatanA zikhara parathI paDatI gaganasaritAnI kIrtAi pragaTa thaI. bharata rAjAe karAvela jinamaMdiranA darzanAnusAre bIjA leke paNa jinabiMbAdika karAvavAmAM pravRtta thayA. e paNa yukataja che. kAraNa kejinezvarane e upadeza che ke jinabiMba vA jinamaMdira e durga tinA dvArane baMdha karavAne eka parivA-bhegaLa samAna ane samasta prANuonI rakSA karavAmAM eka kAraNarUpa che. eTalA mATe te kALanA muni, gaNudhare ane kevalIoe niSedha na karyo, kAraNa ke cetyAbhAve pAchaLathI tIrthane ucheda thaI jAya. jineMdranuM anupama biMba jevAthI yathArtha vastune paramArtha jANavAmAM AvatAM saMsAranA bhayathI trAsa pAmela kaI prANI kadi kriyAne svIkAra kare, tema munio paNa Ama tema vihAra karatAM tyAM vaMdana nimitte Ave ane siddhAMta anusAra teo saddharmanI dezanA paNa Ape, je sAMbhaLatAM bhavya pratibodha pAme ane nirdoSa jinadharmane svIkAra kare, e pramANe sadAkALa tIrthanI vRddhi thayA kare. vadhAre zuM kahIe ? jinabhavanAdi karAvavAnA utkRSTa puNyathI svarga ane apavarga-mekSanI lakSamI, bhavyajananA karakamaLamAM AvIne nivAsa kare che. ema bhagavaMtanuM zreSTha bhavana tyAM karAvIne bharata nareMdra viSayasukha yukta cirakALa pitAnuM rAjya bhogavavA lAgyo. evAmAM ekadA nirmaLa sphaTika ratnamaya Adarza bhavanamAM pitAnuM rUpa jovAne te badhA alaMkArathI sajaja thaIne AvyuM. tyAM aneka prakAre rUpa jotAM hasta-kamaLamAMthI eka mudrikA-vIMTI nIce sarI pI, jethI aMguli bIbhatsa bhAsavA lAgI. te bhAhIna I pitAnuM svAbhAvika rUpa jevAne rAjAe sarvAganA AbharaNe utArI mUkyAM eTale jyAM badhA tArA asta pAmela che evA AkAzatala tulya, dhAnya laNe lIdhela kSetranI jema, kamaLa vinAnA sarovara samAna ane jenA zAkhAnA agrabhAga chedAyela che evA vRkSa saMdeza jANe kASThathI ghaDAyela hoya tema prabhA, rUpa ane lAvaNyahIna tathA carmathI maDhela nibiDa asthipiMjara samAna evA potAnA zarIrane jotAM sunipuNa buddhie saMvega pAmatAM tathA vairAgyanI vAsanA vadhatAM bharatarAjA zarIranI asAratAne Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-trIje bhava. 33 vicAra karavA lAgyuM ke -"AvA prakAranA niMdita dehanA nimitte ahe ! mUDha banela meM cirakALa atyaMta raudra mahApApa kema karyuM ? vaLI viSayarUpa AmiSa-mAMsamAM mAhita thayelA ane puNyahIna meM jinapraNIta dharma ke je mokSaphaLane ApanAra chatAM tene Adara kema na karyo? ciMtAmaNi kalpavRkSa ke kAmadhenu prApta thayA chatAM zuM kaI catura jana kadi tenAthI vimukha thAya ? te bAhubali pramukha mArA bhAIo dhanya ane bhAgyazALI che, ke jemaNe asAra dehathI suMdara mokSa sAdhI lIdhe. " e rIte zubha adhyavasAyarUpa agnijavALAmAM tarataja ghAsanA pULAnI jema meha-prasArane bALI nAMkhI bharata mahArAjA anaMtasukhanA heturUpa kevaLajJAna pAmyA eTale devee sAdhuveza ApatAM temaNe gRha tyAga karyo. te vakhate dIkSA lIdhela daza hajAra rAjAo sahita bharatakevalIe vasudhA para vihAra karyo. pachI eka lAkha pUrva keliparyAya pALI bharata muni eka samaye nirvANapadane pAmyA. - have ahIM marIci parivrAjaka, svAmI nirvANa pAmatAM sAdhuonI sAthe apratibaddhapaNe grAma nagarAdikamAM vicAravA lAge ane apUrva sthAne dharmadezanA ApavA lAgyuM. te sAMbhaLatAM je kaI pratibaMdha pAme ane dIkSA levA taiyAra thAya tene sAdhuo pAse mokalavA lAge. e pramANe vicaratAM tene ekadA zarIre mahAglAni-pIDA utpanna thaI AvI, jethI te pitAnA nimitte AhAra-pANI lAvavAne paNa azakata banI gaye, zarIra-saMskAra AcaravAne paNa te asamartha thaye, vacana mAtra bolavAne paNa tenAmAM tAkAta na rahI, tene tevA prakAranI sthitimAM Avela joyA chatAM " e asaMyata che " ema ' dhArI pAse rahelA sAdhuo, tene zarIranI vArtA mAtra paNa pUchatA na hatA, . bhakata-pAna tene ApatA nahi, vaidyane te batAvatA na hatA, tema auSadhanA upacAra paNa karatA na hatA, vadhAre te zuM, paraMtu tene bolAvatA paNa na hatA. A vakhate bhAre saMkaTamAM AvI paDavAthI marIci paNa ciMtavavA lAgyo ke "aho A sAdhuo te nirdaya che ! ahe ! mArA jevA pratye citta paNuM lagADatA nathI ! aho ! e potAnuM kArya sAdhavAmAM sAvadhAna che ! aho ! A badhA lekavyavahArathI vimukha che! ahA ! e pitAnuM udara bharavAmAM ja rasika che, jethI eo, upakArI chatAM, ciraparicita chatAM, eka gurUnA hAthe dIkSita chatAM, pAse rahela chatAM, samAna dharmamAM pratibaddha chatAM tathA niraMtara guNa grahaNa karavAmAM parAyaNa chatAM mane snigdhadaSTithI jevA mAtranI paNa tasdI letA nathI. athavA te mArA e vicAra ja yogya nathI. kAraNa ke e mahAnubhAve potAnA zarIra pratye paNa mamatA dharAvatA nathI. te asayata Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. evA mAre upacAra karavAmAM e kema pravarte ? mATe kevaLa je huM paNa A rega-mahAsAgarane pAra pAmuM, te avazya pravrajyA grahaNa karavAne tatpara thayelA koIne paNa pote ja dIkSA ApuM. kAraNake ekalA rahevAthI ApadAo sahana karavI muzkela che. evAmAM kaI rIte bhavitavyatAnA yoge ane vedanIyakarmanA kSapazamathI pArivrAjyarUpa pAkhaMDa-vaMzanA cirakALa hovApaNAthI temaja tathAvidha-anukULa auSadha-sAmagrI prApta thavAthI marIcine rega zAMta thatAM tenA zarIramAM baLa AvyuM ane te anya sthAne vicAravA lAgyA. ekadA dharmadezanA karatAM, kapila nAme eka rAjaputra tenI pAse AvyuM. eTale marIcie paNa pAMca mahAvratanA rakSaNavaDe pradhAna, prazamAdi guNayukata paMcedriyanA nigrahathI vizuddha ane samagra zreSTha phaLane ApanAra e sAdhudharma tene kahI saMbhaLAvyuM. tyAre kapila be ke - he bhagavan! tame bAhya vezathI vilakSaNa dekhAo che ane kathana tamArUM judA prakAranuM che, te emAM sAcuM zuM samajavuM ? " eTale marIcie kahyuM "he bhadra ! e te meM tane sAdhudharma saMbhaLAvyo, paraMtu yathekata sAdhudharma pALavAnI zakitanA abhAve prabaLa pApa-karmanA udayathI tathA durgati gamana karavAnA kAraNe potAnI buddhirUpa kaLAthI parikalpita A kuliMga-kuzane meM svIkAra karyo che. he vatsa ! e paragacchane veza che, mATe manamAM zaMkA lAvyA vinA tame zramaNadharma aMgIkAra karo. " kapila kahevA lAgya-"he bhagavan! tema chatAM tamArI pAse kaMI nirjarAnuM sthAna che ke nahi ? ' marIcie kahyuM- he bhadra ! nirjarAnuM sthAna te zramaNudharmamAM che ane ahIM paNa kiMcita che e pramANe asatya vastunA upadezathI teNe kaDAke sAgaropama pramANe potAne saMsAra vadhArI mUko. ahIM keI zaMkA kare che eTaluM mAtra viparIta kahevAthI ema saMbhave ? temAM Azcarya zuM che? kAraNa ke-jinAgamathI eka pada mAtra paNa viparIta bolatAM mithyAtva lAge. apacca bhejanathI vedanAjanaka roga avazya utpanna thAya ja. vaLI ahIM keI prazna kare ke-e karatAM mULa uttara guNa rahita chatAM liMgadhArI paNa yathAsthita sarvajJa matanI prarUpaNA karanAra saMbhaLAya che, te bhavabhaya pAmIne zaraNe Avela janane unmArga-dezanArUpa tIkSaNa khaDuganA ghAtathI satAvavuM, e zuM te karatAM vadhAre pApa che? jinavacana rUpa siddhAMtathI viparIta prarUpaNA karavAthI je pariNAme pApa-duHkha thAya che, tevuM pApa bhale meTuM hoya chatAM tenAthI jIvane teTaluM duHkha utpanna thatuM nathI. have vistAranuM prayojana nathI. prastuta vAta calAvIe. - have te kapila, sannipAtathI parAbhUta thayela jema parama auSadhane anAdara kare, mahAgrahathI gherAyela jema tathA prakAranI maMtrakriyAne na svIkAre, pUrve vya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-ceAthA bhava. pa "grAhita-vyAkuLa thayela jema samyagvacanane na mAne, tema mahA prakhaLa mithyAtvanA vazathI teNe leza paNa zramadharmInA svIkAra na karyAM, tyAre marIci citavavA lAgyA ke--" A kapila tidhanA Adara karatA nathI, te have mAre paNa chatrAdi upakaraNa upADavAmAM grAmAMtara javAmAM, zarIrane glAni thatAM tathA tevA bIjA koi khAsa prayAjana vakhate ekAda sahAyakanI jarUra che, mATe ene paritrAjakanI dIkSA ApuM. " ema dhArIne teNe kapilane peAtAnI dIkSA ApI ane kaMika mAhya kAnuSThAna paNa zIkhavyu, e pramANe ra MgelA vayugalane dhAraNa karI, hAthamAM triRRMDa lai, kamaMDala pramukha upakaraNayukata te kapila, marIcine pitA, deva, svAmI, parama upakArI, ratnanidhAnane atAvanAra tathA jIvitadAna ApanAra samAna samajI tenI upAsanA karatA te grAmAnugrAma tenI sAthe bhamavA lAgyA. e rIte kAla nimana karatAM marIci ceArAzI lAkha varasanuM saMpUrNa AyuSya pALI, peAtAnA duSkane AlecyA ane pratikramyA vinA kALa karI brahma devaleAkamAM daMza sAgaropamanA AyuSyava Le te deva thayA. ahIM kapila paNu zAstranA paramAne zikhyA vinA, mAtra bAhya upa karaNa dhAraNa karavAmAM rasika, marIcinA kahyA pramANe kAnuSThAnathI parama kaSTa pAmatA te ekAkI bhamavA lAgyA, teneA vilakSaNa veza joi prathama pramANe ghaNA leAkA tenI pAse dhama sAMbhaLavA AvatA, eTale te paNa zramaNa-zAstromAM ajJAnatAne lIdhe tathA yathA dha dezanAnI paddhatithI ajJAta hAvAthI vicAravA lAgyA ke-- yukatAyukata parijJAnathI rahita evA purUSane AMtara kAraNu samajyA vinA mAna che eja sarvAnu sAdhana che' ema dhArI gADha maiAnatrata AdarIne te divaseA vItAvavA lAgyuMA. ekadA Asuri rAjaputra pramukha ziSyava`ne parivrAjaka vrata ApI, temane yathAdiSTa bAhya anuSThAna darzAvI, cirakAla mAlatapa AcarI, maraNu pAmIne kapila brahma devaleAkamAM devatA thayA. tyAM pUrve na sAMbhaLela ane na joyela evI adbhuta devalakSmI jotAM atyaMta Azcaya pAmIne kapila ciMtavavA lAgyA ke-- huM dhArUM chuM ke meM zuM duSkara tapa Acarela haze ? ke caMdramA samAna niLa ane uttama zIla pALyuM haze ? ke duSkara tapa ane niyamamAM dattacitta sAdhu-pAtrAne pUrve svabhujAthI upArjana karela vitta ke azanArdikanuM dAna ApyuM haze ? athavA te sAhasa avalakhIne prajavalita javALAnI zreNiyukta evA agnine peAtAnA deha arpaNa karyAM haze ? " e pramANe vividha saMzayamAM citta calAvI, kSaNavAra pachI te kharAkhara jANavA nimitte teNe avadhijJAnathI upayega dIdho. eTale pArivrAjya pAmela peAtAnA dehane jIva rahita dIThA ane mugdha buddhine lIdhe graMthAthI bAhya evA peAtAnA te zi Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 zrI mahAvIra cagni. ne paNa teNe joyA tyAre pitAnA darzana-matanA pakSapAtathI deva-kartavya tajI, ziSyane tatva satya saMbhaLAvavA te AkAzamAM utaryo, ane pravara paMca varNanA maMDaLamAM adazya rUpe rahI Asuri pramukha ziSyane saMbodhIne te A pramANe be - avyakata thakI vyakata utpanna thAya che." ItyAdi tattvavacana sAMbhaLatAM AsurIe sATha taMtra-graMthe banAvyA ane tethI ziSya-prazikhya varganI paraMparA cAlu thaI, vaLI tema thavAthI sarvatra tridavane dharma vi stAra pAmyo. pachI kapila paNa manamAM bhAre praharSa pAmI, tyAMthI devalokamAM cAlyA gaye ane tyAM asAdhAraNa pAMca prakAranA bhega bhegavavA lAge. have te marIcine jIva AyuSya pUrNa thatAM brahma devaleka thakI cavIne jyAM dUra dezathI AvelA vaNikajane vividha vepAra karI rahyA che, jenI AsapAsanA pradezamAM rahelA sAdhujane dharmakriyA sAdhI rahyA che ane samasta gAmanA tilaka samAna evA keTalA gAmamAM kezika nAme brAhmaNa thaye, je cha karmamAM anurakata verArthanA vicAramAM vimala buddhivALe ane jagatamAM prasiddha yazavALe hate. vaLI te viSayamAM Asakata, dhana pedA karavAmAM vividha vyavasAya karanAra, prANivadha pramukha moTA pApasthAnamAM nirbhaya ane mithyAtvamAM mana lagADanAra hatuM. te eMzI lAkha pUrvanuM sarva AyuSya pALI prAMte tridaMDitrata dhAraNa karIne maraNa pAme. pachI pitAnA karmanA prabhAve deva, tiryaMca pramukha vividha sthAnamAM anekavAra utpanna thaI, pazunI jema paravazapaNe dukha sahana karatAM cirakALa saMsAramAM bhramaNa karIne sthaNuka gAmamAM puSamitra nAme brAhmaNaputra thayuM. tyAM paNa lAMbe kALa rahI, kAmagathI kaMTALe pAmatAM dharmabuddhie parivrAjaka dIkSA laI, vividha tapa AcarI pitAnA siddhAMtamAM batAvela dharmavidhi pALI, bahetara lAkha pUrvanuM sarva AyuSya bhegavI, maraNa pAmIne, te puSpamitra tyAMthI saudharma devalekamAM divya bhUSaNathI vibhUSita deva thaye, pachI kAlakrame tyAMthI AvIne caityasaMnivezamAM agnita nAme brAhmaNa thaze. tyAM cosaTha lAkha pUrvanuM AyuSya pALI prAMte parivrAjaka dIkSA laI, maraNa pAmIne te IzAna devalekamAM madhyama AyuSya vALo devatA thaye. tyAM cirakALa bhega bhegavI, Ayu pUrNa thatAM tyAMthI cAvIne maMdira nAmanA gAmamAM emila vipranI zivabhadrA bhAryAnA putrapaNe te utpanna thayo. tenuM agnibhUti nAma rAkhavAmAM AvyuM ane anukrame te tArUzyAvasthA pAmyuM. ekadA sUrasena nAme parivrAjaka bhamate bhamate te gAmamAM AvI caDyo. te sATha taMtrazAstromAM kuzaLa hato, dharmakathAnA vyAkhyAnamAM te vicakSaNa hatuM, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-dazamA bhava. 30 paranuM citta pArakhavAmAM te catura hatA, tene Avela sAMbhaLIne ghaNA loko tenI pAse AvyA. eTale teNe peAtAnA matanA tattvanI prarUpazuArUpa praSacanA prAraMbha karyAM. je sAMbhaLatAM leAkeA aMtaramAM AnaMda pAmatA peAtAnA sthAne gayA. ethI tenI prasiddhi thai. pachI bIje divase agnibhUti ane khIjA leAkA tenI pAse AvyA. teNe temanA ceAgya satkAra karyAM. tyAM teo ucita pradezamAM beThA ane teNe vistArathI peAtAnA darzananAM tattvo temane kahI saMbhaLAvyAM, je sAMbhaLatAM badhA loko hu pAmyA, evAmAM eka mANase te parivrAjane pUchyuM ke--" he bhagavan ! caMdramAnI jema leAkeAnA locanane AnaMda pamADanAra, mukatAmAlAnI jema harSita hiraNAkSIo sAthe savAsa karavAne ceAgya, naMdanavananI jema vividha vilAsa karavA lAyaka, sAgaranI jema lAvaNyarasathI pU, pAtAla rasAtalanI jema bhujaMga-sagane samucita tathA manmathanA sAbhAgyane bhAMganAra evA A adbhuta tArUNyamAM tame pratrajyAvratanu kAnuSThAna kema AdaryuM"? kAraNake mRNAlataMtuthI anAvela doraDI kAMi madonmatta hAthInA baMdhanane sahana karI zake nahi, sahakAra-AmranI majarI-mAMjara kAMi majabUta OMka ( pakSi vizeSa ) nA, caraNanA bhAra sahI zake nahi temaja tIkSNa dhArAthI vikarAla taravAranI aNInA ullekha kAMi kamaLa-daLathI sahana na thAya, tema tamArI A zarIralakSmI, niSThura janane ceAgya tapa-caraNa karavAne sathA aceAgya che. tethI emAM prabhucinI-pramadAnA viraha kAraNu haze, athavA dhanabhaganuM khAsa kAraNa haze, ke svajananA viyeAganuM athavA anya kAMI kAraNa hAvuM joIe. e bAbatamAM mane meATu' kutuhala thAya che, mATe jo atyaMta akathanIca jevuM na hAya, tA te kDI sabhaLAvA. " tyAre parivrAjaka mAlyA-- hai bhadra! tamArA jevAne akathanIya zuM hAya? mATe jo kUtuhaLa hAya tA sAMbhaLa. 66 huM pUrve kAzAMkhI nagarImAM akhaMDa dravyanA bhAjanarUpa hAI, ane dIna, duHsthita, videzI tathA bhayabhIta janeAne dAna tathA temanI rakSA karavAmAM tatpara hatA. ekadA rAtre hu sutA hatA, tevAmAM ekadama bhayaMkara kolAhala jAgyA. eTale huM bhaya pAmI zayyA thakI uThace ane jeTalAmAM jou' chu, tA tIkSNa khaDUgavALA daDhapaNe sajja thayelA, dhanuSya, cakra, bhAlA pramukha AyudhAne hAthamAM dhAraNa karatA, 8 mArA mArA ' ema kheAlatA, jANe pAte pRthvItalamAM dATela hoya tema dhana-saMcayane grahaNa karatA, temaja tyAM rahela azvazALAone svAdhIna karatA, sAme Avela parijana-nAkaravane vividha prakAre parAbhava pamADatA, kAMsAnA bhAjana temaja gharavakharIne upADatA, jANe camanA subhaTa hAya athavA jANe kalikAlanA mitrA hoya ke pApanA pitAmaha hAca tevA bhISaNa , Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zrI mahAvIra caritra, ane nirdaya bhAsatA evA bhIla purUSe mArA jevAmAM AvyA. temane jotAM maraNa-bhayathI vyAkuLa thatAM tarataja bahAra nIkaLIne meM ArakSaka purUSane bolAvyA, paraMtu jANe monmatta thayA hoya, mUchita banyA hoya, jANe cetana rahita thaI gayA hoya tema, aneka rIte bolAvatAM chatAM paNa temaNe haMkAramAtra paNa na Ave, jethI huM samajI gayo ke-avazya A cAra leke e emane avasthApinI-vidyA athavA auSadha-pravegathI acetana banAvyA haze; nahi to : AvI nidrAmAM teo gherAya nahi," game tema che, paraMtu have te huM mArA jIvitanI rakSA karUM." ema dhArI huM haLave haLave AgaLa cAlIne eka gahana vanamAM chupAI rahyo. pAchaLathI bhIla leke mArA gharanA patthara ane thAMbhalA zivAya zeSa kevamAtra paNa laIne cAlyA gayA. evAmAM prabhAta thatAM loko uThayA. nagaramAM vAto thavA lAgI. tyAre huM ane loke tyAM AvyA, ane meM - mAruM ghara joyuM, te tyAM eka divasanA bhajana jeTaluM paNa bAkI rahyuM na hatuM. ema badhuM dhana kSINa thavAthI anya koI sAdhana calAvavAne dravya pAmI zakAya tema paNa na hatuM. e pramANe jyAre nirvAhane eka mArga na rahyo, tyAre huM ciMtavavA lAge ke A nagaranA samasta lekamAM pradhAnapaNe -agresarapaNe rahIne have eka kArpeTika-bhikSukanI jema rahetAM huM lajajA kema na pAmuM? dIna ane duHsthita janane dAna ApyA pachI bhejana karate e huM atyAre pitAnA udara-bharaNamAtramAM tatpara rahetAM zI zobhA pAmI zakuM? athavA pUrve sevaka janene sAthe laI, azvArUDha thaIne pharanAra e huM atyAre ekAkI page zIrIte cAlI zakIza ? temaja sAthe sAthe dhUlikIDA karela bAMdhavAne vAMchitArtha pUryA vinA huM nirarthaka jIvitane kema dhAraNa karIza? atyAre samasta vibhava naSTa thavAthI, garviSTha banelA zatruonA sAkSAt dusaha vacane kema sAMbhaLI zakIza? mATe A sthAna tajIne dezAMtaramAM cAlyo jAuM.' ema ciMtavIne he uttara dizA tarapha cA ane keTaleka divase eka gAmamAM pahoMce. tyAM bhikSA laIne meM bhejana karyuM ane tema karatAM keTalAka divase tyAMja vitAvyA. evAmAM eka divase keI tridaM mArA jovAmAM Ave. tene atyAdarathI vaMdana karIne huM tenI samakSa beThe. pachI paraspara ame potapotAnI vitaka vAta kahI saMbhaLAvI, temAM meM saMkSepathI mAre vRttAMta kahyo, eTale tridaMghae kahyuM ke "he vatsa! zeka-saMtApane tajIne, dhIrajane dhAraNa kara. kAraNake e vyatikara sarva-sAdhAraNa che. kahyuM che ke -"niMditajana pAse lakSmI je sthiratA karatI nathI, temAM te kaMI kheda karavA jevuM ja nathI, paraMtu e kulaTA kAmi nInI jema purUSottama-uttama purUSane paNa tyAga karI de che. vaLI bALakanI jema niviveka ane pramoda pAmatI e lakSamI, pavitra kuLa, rUpa, baLa, vijJAna Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-agyArame bArame bhava. 1 2 ke parAkrama, emAnuM kazuM jetI nathI. athavA te mahAsAgaranA taraMga-saMgathI caMcalatA pAmela, kaustubha maNinI sAthe utpanna thatAM atyaMta niSpharatA vadhI jatAM, caMdramAnI sAthe rahevAthI tene kalaMkane anusaratAM malina zIla-svabhAva thaI javAthI, dIvyAzvanI saMgatithI vivekane vegaLA tajI devAthI, dusaha viSanI mitrI samAna prAMte duHkha apAvanAra, kaMbuzaMkhanA snehane lIdhe gADha vakra buddhi vadhI javAthI, temaja pArijAta-kalpavRkSa vizeSanA praNaya-prabhAvathI jaDamAM pakSapAta utpanna thavAthI tathA sadA lavaNa samudramAM vasatAM madhura bhAvane mUkI dIdhela hovAthI e mahAnubhAva-mahA prabhAvavALI lakSmI thakI saccaritra kema saMbhave ? kAraNa ke visaraza sAthe saMsarga karanAra, viziSTa guNanA sAdhanane naja karI zake. mATe he bhadra ! have zekane tajI purUSArthane dhAraNa kara tathA kartavya karmamAM niyukata thA. kAraNake satparU. svarUpa jANyA pachI kaMI paNa gepavatA nathI. vaLI he bhadra! zuM tuM ekalo ja e lakSamIthI tajAyela che ke jethI ATalo badho saMtApa dhare che? ane vartamAnakALe kartavyane Acarate nathI." tyAre huM be he bhagavan! mAre have zuM karavAnuM che?" teNe kahyuM- mahAyaza! tAre have avazya dharma sarvathA AdaravA yogya che. kAraNa ke e dharmathI jeo rahita che, temanI utkaTa Rddhi paNa vinAza pAme che ane jeo dharmasahita che, teo dhanahIna chatAM temane satvara samRddhi AvIne prApta thAya che " e pramANe sAMbhaLatAM bhava vairAgya utpanna thavAthI meM A duHkhavAraka tridaMDI dIkSAno svIkAra karyo. mATe he bhadra ! pUrve teM mane je vairAgyanuM kAraNa pUchyuM, te tane kahI saMbhaLAvyuM. te have tuM dharmane Adara kara." - e pramANe sAMbhaLatAM atyaMta romAMcita thaI, parivrAjakadIkSA levAnI buddhi utpanna thatAM marIcine jIva te agnibhUti, tridevane namana karI, lalATe aMjali jene A pramANe kahevA lAgyA- he bhagavan! tevA prakAranA vairAgyanA kAraNamAM tame je dIkSA aMgIkAra karI, te sAruM karyuM. e kathana sAMbhaLavAthI mArI paNa grahavAsanI vAsanA nAza pAmI che. mAyA-ehane vicacheda thaye ane vivekarana pragaTa thavA pAmyuM che, mATe mane ApanI dIkSA ApIne have anugraha kare. " ema tenA kahevAthI parivrAjake tarataja tene pratrajyA ApI, pachI te tapa AcarI, chapanna lAkha pUrvanuM sarvAyu pALI, prAMte maraNa pAmIne te sanakumAra devalokamAM devatA thayA, kALakrame tyAMthI AvI, pravara tabikA nagarImAM bhAradvAja nAme brAhmaNa thayo. tyAM paNa svakarmajanya sukha-duHkha bhegavI, vRddhapaNe pUrvakarmAnA ge punaH teNe pArivrAjya lIdhuM ane dhUlithI AcchAdita thaI ramatA bALakanI jema kudezanAnA pAparUpa dhUlinA paDalathI AcchAdita banI tIvra bALatapa karI, cummAlIza lAkha pUrvanuM sarvAya Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e zro mahAvIra caritra. pALI, pacatva pAmatAM mAhedra devalAkamAM te devatA thA. tyAM maNi-ratnAnA kiraNAthI udyotita thayelA vimAnamAM peAtAnA parijanAthI parivRta thaI te svaccha MdapaNe krIDA karavA lAgyA. pachI AyuSya pUrNa thatAM tyAMthI cavI, kudeva, manuSya, tiya iMca ane narakamAM vAraMvAra paribhramaNa karI, rAjagRha nagaramAM kapila nAme brAhmaNanI kAMtimatI gRhiNInA udaramAM putrapaNe utpanna thayA. ceAgya avasare tenuM thAvara evu' nAma rAkhavAmAM AvyuM ane sattva baLa ane zarIrathI vRddhi pAmatAM te tarUNAvasthAne pAmyA. tyAM niraMtara janma, jarA maraNu ane vyAdhinA duHkha-samUhathI pIDAtA lAkane joI dhama sAdhavAnI IcchA chatAM atyaMta mAhathI mUDha banI te, duSkara tapeAvidhAna karatA jainamunionI pAse temaja anya matanA parivrAjaka pAse paNu kAivAra jatA ja na hatA, ema rahetAM teNe eka tridaMDI zramaNane joyA ke jenI nAsikA cipaTI hatI, jenA . ASTapuTa ane dAMta bhagna hatA, tene jotAM, caMdramAnA darzanathI jema kumuda, sUryAMnA darzanathI jema kamaLa, aLatAyukata tarUNanA caraNa-tADanathI jema azekavRkSa vikAsa pAme, tema leAcana-kamaLane vikasAvatA te, atidubha vallabha jananA samAgamanI jema tarataja parama pramAda pAmyA. ane pratijanma parivrAjakravrata levAnI anuvRttithI pragaTa thatA snehane laIne tattvapUchavAne te parivrAjaka pAse AvyeA. tyAM AdarapUrvaka tenA caraNe namIne teNe dhavidhAna pUchyuM. eTale ' A ceAgya lAge che' ema dhArIne 'te trida'DIe paNa tene dha saMbhaLAvyeA, ane vaLI bIjuM e pramANe kahyu` ke--" he bhadra! pUrve A saMsAramAM huM jema du:khI thaIne rahyo ane viSaya pipAsAmAM paDaye, tema kuzaLa evA tAre na rahevuM. " ! tyAre thAvare pUchyuM' ke-- he bhagavan ! pUrve tame du:khAtta kema rahyA ane viSaya-pipAsA * tamane kema naDI ? te badala mane kutuhuLa che, mATe kahI saMbhaLAvA.' eTale ni'I elyA-- * 66 huM bhadra ! sAMbhaLa--pUrve viSayarUpa jaLathI paripUrNa, ajJAna rUpa mInamatsyAthI bhISa, iMdriyAnA viSayArUpa caMcaLa leAla yukta, nijatA rUpa jalavelA--veLanA vilAsa-vyAsa, du:sattvarUpa Avo~thI dustara, pApavikaparUpa kAdavapUrNa, asaMkhya prapaMcarUpa zakhasamUhathI vyAsa, abhimAnarUpa dhAra ga nAthukata, pracaMDa manmatharUpa vaDavAnaLanI zikhA sahita ane doSarUpa ghanagADha paDalathI Adra evA tArUNyarUpa mahAvane huM pAmyA. eTale tenA cege tApasanI jema svagRhanA nivAsA ane svajana bAMdhavAnA anAdarathI tyAga karI, vikasita nIla kamaLa samAna lAcanavALI, pravara pAdhara-stanathI AAbhatI, mahA bhAgane cAgya, uchaLatA kallAlarUpa bAhunA vilAsayukata, haMsa samAna caraNankamaLathI cAlatI, mada maMda kalarava karatI, pakSe sArasa pakSInA kalarava Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-caudabhava. yukata tathA sarasI-talAvaDanI jema suMdara evI vilAsinI vAmAomAM Asakata thatAM eka vakhate anaMgasenA vezyAnI sAthe vilAsa karatAM meM ghaNe kAla vItAvyo. tenI sAthe anurAgamAM phasAyela meM pravara alaMkAra ApatAM, niraMtara mahAkIMmatI vastro, saMbala, puSpa ane vilepanAdi ApatAM, pitA ane pitAmahe upArjana karela ghaNuM dhana khapAvI nAMkhyuM. eTale huM mahA daridrI je banI gaye, ema vezyAnA jANavAmAM AvyuM, jethI rasa kahA lIdhela aLatAnI jema, pIvAI gayela madirA pAtranI jema, jamatAM avazeSa rahela bhejananI jema, aneka apamAnanA kAraNethI teNe mane tajI dIdhe. eTale vezyAnA gharamAMthI nIkaLIne huM pitAnA ghare gaye. tyAM aneka chidro sahita, pUrvanI zobhA jenI naSTa thaI che ane masANanI jema bhayAnaka evuM ghara jotAM huM mahA viSAda dharate dezAMtara javA nIkaLyA ane pratidina cAlatAM eka zUnya gAmamAM gaye. tyAM jamIna para paDela eka rakSA-bhasmanI piTalI mArA jevAmAM AvI te laI, lAkhathI. majabuta jaDela rAkhanI gAMThe meM khelI joI. temAMnI eka gAMThamAM lakhela bhejapatra joyuM, tene ketukathI vAMcatAM, temAM lakhela gAmanuM nAma, dizAbhAga tathA anya lakSaNayukata keTI ratnapramANa nidhAnane vyatikara mArA jANavAmAM AvyA, jethI manamAM ati pramoda pAmatAM sarva prakAre te patra meM gepavI rAkhyuM. pachI temAM lakhela lakSaNa-sthAna pratye gamana karatAM alpa vakhatamAM huM te gAmamAM pahoMcyA. tyAM nidhAnanuM sthAna ane cinha avalokyAM, je badhAM patranA lekha pramANe maLatAM AvyAM, tethI mane parama pramoda thayo. pachI prazasta rAtre dizAomAM balidAna ApIne huM te nidhAna-sthAna khedavA lAge ane jeTalAmAM eka hastapramANa na khevuM, tevAmAM te utkaTa phaNAnA ATepathI bhISaNa, vidyutanI zikhA samAna bane caMcala jIbhane calAvatA, mukhamAM lIdhela pavanane pAcho vALI agninA taNakhA samAna kahADatA uddagArone lIdhe dArUNa, puMchanI chaTAthI dharaNI pRSThane tADana karatA ane dIpakanI zikhA samAna purAyamAna rakta locanane pheravatA evA mahA bhujage tyAM pragaTa thayA. temaNe karIne mArA zarIrane taDataDATathI te nAMkhyuM. eTale temanA mahAviSanA AvegathI huM mUchita thaIne jamIna para pI gaye. evAmAM rAtri vyatIta thaI, ane jANe mArApara anukaMpA karI hoya tema bhagavAna dinakara udaya pAmyA. tyAM gAmanA lekee mane tevI sthitimAM che, temaNe viSa-vikAra jANIne dayAbuddhithI mAre upacAra karyo. eTale tathAvidha auSadha ane maMtrakriyAnA prabhAvathI mAruM zarIra sAruM thayuM. pachI gAmanA lekee mane rAtrine vyatikara puchaze, jethI yathAsthita nidhAnane vRttAMta meM temane kahI saMbhaLAvyuM, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. tyArabAda keTalAka divase tyAMja rahIne pharI huM eka dizA tarapha cAlyo. AgaLa jatAM eka divase mane eka purUSa maLe. samAna svabhAvane lIdhe tenI sAthe mAre mitrAI thaI, pachI kaI vAra prasaMge teNe mane sadabhAvathI ekAMtamAM, guphAmAM jaIne yakSiNIne sAdhavAne kalpa batAvyo ane bahuja Adara purvaka teNe mane vInavyo ke- jo tame mArA sahAyaka thAo, te ApaNe vivara-guphAmAM praveza karIe,' eTale bhega-vilAsanI gADha Asakitane lIdhe meM tenuM vacana svIkAryuM. tyAMthI akhaMDa prayANa karatAM ame valacAmukha nAmanA vivara pAse gayA. tyAM tenA dvAranI tathA te dvAranuM rakSaNa karanArI jogaNIonI ame pUjA karI. pachI sArA muhUrta ane zubha nakSatramAM ame puSkaLa bhAtuM laI, hAthamAM dIpaka dhAraNa karIne te vivaramAM peThA, temAM uMcA nIcAM sthAnene oLaMgatAM haLave haLave ame dUra pradezamAM nIkaLI gayA, tyAM eka ThekANe eka yakSakanyA tarata amArA jevAmAM AvI ke je vIjaLInA paMja samAna dedIppamAna ane pravara kanakanA siMhAsana para birAjamAna hatI, vaLI gAla para laTakatA ujvaLa kuMDaLanA prabhAsamUhathI tenuM mukha vicitra zobhAyukata bhAsatuM hatuM, nAnA prakAranA maNibhUSaNethI tenI dehalatA-zarIra bhAre suzobhita lAgatI, AmaLA samAna mATe motIno navasare hAra tenA stanapara laTakato hato. vikasita ane manahara manmatha35 vRkSanI kemaLa zAkhA samAna, pAtAla-lakSmI, rati ke devAMganAnI jema manane moha pamADanAra, lalita karamAM lIlA-kamaLane dhAraNa karanAra ane mane hara gAvayukata evA te yakSakanyAnuM pUrve na joyela tathA jagatamAM eka AzcaryarUpa evuM svarUpa jotAM madananA madathI vidhura-vyAkuLa banelA evA ame tenI pAse gayA. evAmAM amane AvatA joIne te yakSakanyA, pAse baLatI pracaMDa javALAthI vikarALa evA kuMDamAM tarataja pesI gaI. eTale mahAmudagarathI ghAyala thayelAnI jema zyAma mukhe ame ciMtavavA lAgyA ke-"have zuM ApaNe pAchA cAlyA jaIe? ke tenA aMga-saMgathI saMlagna evA lAvaNya-pUrNa agnikuMDamAM pataMganI jema AtmA-dehane homI daIe ? A dArUNa agni te kevaLa eka kSaNavAramAM dehane dagdha karI mUkaze ane teNIne melApa te saMzayayukata che, mATe jIvatAM te pharIne paNa bhadra-sukhasaMpatti pAmI zakIzuM." e pramANe ame vicAra karatA hatA, tevAmAM te tarataja eka nikuMja-latAgRhamAMthI kuMjaranI jema zarIre bahuja bhArayukata, pitAnA aMgabhArathI dharaNItalane kaMpAvanAra, pRthvItalane tADana karatAM uchaLatA pratizabdanA samUhathI dizAone badhira banAvanAra, dizAbhAgamAM prasaratA " ane kajajaLa-kAjaLa samAna jaMgalI mahiSanA zuMgathI banAvela kaMkaNanI zyAma prajAjALathI bhayaMkara, hAthamAM meTA kapALane dhAraNa karate, jANe kALa Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva-caudabhava. - rAtrine utpanna karanAra haya, mukhavaDe duprekSya ane dhUmazreNine mUkanAra, a tyaMta puMphADA mAratA raudra ane kALA bhujaMgavatI jeNe pitAne keza-kalApa bAMdhela che e kSetrapAla tarata te sthAne AvI pahoMce, teNe atyaMta roSathI locana rakata karI, amane joIne kahyuM ke " are ! adhamapurUSe ! tame tamArA zIla sadAcArane nAza karI, zarIranA avAja mAtrathI zarIre trAsa pAmatA evA tamane, tamArA manane AzvAsana maLe e kyAMya AdhAra na maLyo? ke ahIM AvI caDayA ? mATe have e durvinayanuM phaLa bhega." ema kahetAMja pavanathI prerAyelA chinna patra-parNanI jema bhayathI kaMpatA evA amane tarataja bALa bakarAnI peThe page pakaDIne tyAMthI moTA vegapUrvaka uchALyA eTale ame valayAmukhanA dvAra AgaLa paDyA. pachI ame jANe moTI nidrAmAM paDyA hoie tema rAtri vItAvI, sUryodaya thatAM nayana-kamaLa ughaDayAM, eTale amo ciMtavavA lAgyA ke -"aha! A pradeza karyo che? ApaNane ahIM keNu lAvela che? A dharaNa para ApaNe kema sUI gayA? te vivara kyAM ? ane te yakSakanyA kayAM? aho ! A svapna ke mAyA? athavA bibhISikA che ke mati vizvama?" ema lAMbe vakhata saMzayamAM paDayA pachI paramArtha jANavAmAM AvatAM, te sthAnathI ame AgaLa cAlyA ane benAtaTa nagaramAM pahoMcyA. tyAM paNa eka zivasuMdara nAme vidyAsiddha purUSa amArA jevAmAM AvyuM. eTale aneka prakAre prayatna karI, vinayAdikathI tene ame sAthe, jethI teNe prasanna thaIne mane kAtyAyanI maMtra Apyo ane sAdhana-vidhi batAvyuM. pachI gurUe batA vyA pramANe meM caMDikAnA maMdiramAM homavidhi Adaryo. tevAmAM sAhasarahitapaNuthI tRNa kaMpatAM paNa bhaya pAmanAra, chatAM dhRSTatAthI maMtrasAdhana karatAM mArI samakSa, utkaTa ane unnata tathA vikarAla kALavetAlathI paravArela e eka bhayaMkara mahApizAca tarataja pragaTa thayA. eTale te vikarAlanA darzanathI ukhanna thayela maraNa -bhayathI vyAkuLa thatAM maMtranA pada vismRta thavAthI huM pitAnA sthAna tarapha deDa. evAmAM "keI dhRSTathI tuM duHzikSA pApe che" ema kahetAM zaMkArahita teNe hAtha laMbAvI mane kheMcIne caMDikA pAse lAvI mUkayo, teNe muSTiprahArathI mane evI rIte mAryo ke mArI nAsikA cipaTI thaI gaI ane nirbhAgyane lIdhe mArA bIjA agra-AgaLanA dAMta paNa bhAMgI paDayA. mATe he mahAzaya ! teM mane je mAre pUrva vRttAMta pUryo, te tane nivedana karatAM je khAtrI na thatI hoya, te mArUM mukha joI le." pachI thAvara kahevA lAgyuM ke- he bhagavan! bhegapipAsAne deSa sAkSAt dazyamAna chatAM kaye matimAnuM purUSa na mAne ? vaLI tame je A vrata lIdhuM, te ThIka karyuM. huM paNa e vrata dhAraNa karavA IcchuM chuM, mATe Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. dIkSA-pradAnathI mArApara Apa anagraha karo. eTale teNe thAvarane dIkSA ApI. ane te dharmakaraNamAM tatpara thayA. vaLI dusaha tapa tapavAmAM bahuja daDha hatuM, chatAM mithyAtvane lIdhe tenuM satya jJAna vilupta hatuM. ema trIsa lAkha pUrvanuM sarva AyuSya pALI, prAMte maraNa pAmIne te brahma devalekamAM dedIpyamAna devatA thayA. pitAnI buddhirUpa kaLAthI kapela tridaMbanA darzanathI anurAga pragaTa thatAM cha bhavasudhI tene pArivrAjya prApta thayuM. vaLI pitAnA kuLanI prazaMsA karavAthI bAMdhela nIca zetra-kamane lIdhe marIcine brAhmaNa pramukhanA nIca kuLamAM janma le paDaze. mATe jinavacanathI viparIta prarUpaNuM ane kuLanI prazaMsAnuM pariNAma joIne huM vicakSaNa bhavya jane! tame sadAkALa tene tyAga kare. e pramANe mahAkalyANarUpa latAyukata ane mithyAtvarUpa dhUlithI malinA banelA bhavyanA mananA melane dhoI nAMkhavAmAM jaLa samAna evA zrI vardhamAna-caritrane viSe bharatasuta marIcie prathama pragaTa karela tridaM-pAkhaMDanA varNanagati tathA bhavya janene Azcarya pamADanAra e bIjo prastAva samApta thaye. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJI). ) tRtIya prastAva. vizvabhUtinuM caritra (seLa bhava). cha A ja jambudvIpamAM Avela bharatakSetranA mugaTa samAna, pratidina ke, 1 thatA vividha mahotsathI zobhAyamAna ane samasta nagaramAM thiI vikhyAta evA rAjagRha nAmanA nagaramAM dAtAra janamAM agresara, guNavaMtene vallabha, prajAvargane mAnanIya, snehI-saMbaMdhI janene prANapriya, pitAnA bhujadaMDa para jeNe lIlAthI bhUmibhAra ApaNu karela che ane vizuddha buddhinA prakarSathI dharmatatvane vicAra karanAra e vizvanI nAme rAjA hato, tene madanalekhA nAme rANI hatI ane vizAkhanaMdI nAme kumAra hite, temaja gADha premAnubaMdha dharAvanAra ane zarIramAtrathI vibhinna e vizA khabhUti nAme yuvarAja hatuM. te vizAkhabhUtine rUpAdi guNa-ratnane dhAraNa karavAmAM rAhaNacalanI bhUmi samAna evI dhAriNe nAme priyA hatI. - have te marIcine jIva brAlekathakI cavI cAra gatirUpa saMsAra-kAMtArajaMgalamAM vAraMvAra bhramaNa karI, pAchaLanA bhAvamAM karela zubha karmanA prabhAvathI te dhAriNInA udaramAM putrapaNe AvIne uptanna thaye. anukrame zubha divase te janma pAmyuM. tenuM vizvabhUti evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM, vakhata jatAM te tarUNAvasthA pAmyo, eTale pitAe tene kaLAomAM kuzaLa banAvyo. pachI yauvana pAmatAM tene pitAe, devAMganA samAna vilAsazALI ane pravara rAjakuLa -rAjavaMzamAM utpanna thayela evI batrIza kanyAo paraNAvI. temanI sAthe aneka prakAre vilAsa bhegavatA te kAla nirgamana karavA lAgyuM. ' ekadA samagra zaileksane vikAra batAvanAra, vRkSene paNa lAvaNyayukta karanAra, ane munionA cittane paNa camatkAra pamADanAra evI vasaMtatratu AvI, ke jemAM prauDha pramadAnA sthala stanamaMDaLane lIdhe gamanavega aTakI paDela che, priyatamanA virahathI vidhura banela tarUNIjananA dIrdha zvAsathI taralita thaela Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. ane caMdana, nIpa, kumuda, kamaLa ane kuvalayanA gaMdhathI manahara e dakSiNapavana cAre dizAmAM vAI rahyo che, jethI anya gaMdha hastiInI zaMkA lAvI gaMdhasiMdhura-gajarAja garjanA karI rahela che, ane vaLI caMcaLa caraNe cAlatA manahara kanakanu purane jyAM dhavanI thaI rahela che, hastanA maNikaMkaNunA jhaNakArathI jyAM manahara kalarava prasarI rahyo che, nitaMbasudhI laTakatI kAMcaLInI ghugharIonA avAjathI jyAM laya cAlI rahela che evuM vArAMganAonuM suMdara gItayukta nRtya tarapha zobhI rahela che. evA prakAranI vasaMtaRtune mahatsava jevAne vizvabhUti kumAra, samasta vibhUtipUrvaka khuzAmatIyA nekara, subhaTa tathA ceTaka janesahita ane pitAnA aMtaHpuranI tarUNIonA samudAya sAthe puSpakaraMDaka nAmanA udyAnamAM gaye, ke jyAM vRkSa, amaMda makaraMdanuM pAna karavAne paravaza banI bhramaNa karatA bhamarAonA guMjAravathI jANe gAyana karatAM hoya, pracaMDa pavanathI uchaLatA moTA pavarUpa bhujAethI jANe nRtya karatAM hAya ane phINanA piMDa samAna zveta ane barAbara khIlelAM evA ketakInA dIdala-pathI jANe hasatAM hoya evA zebhI rahyAM hatAM. vaLI jemAM jAMbu vRkSa, jIra, khajurI, aMjana, uMcI nALIyerI, phaNasa, arjuna, khadira, zrIkhaMDa, kapUra, pUgI, pIlu, niba, AmalI, bakula, vaDa, pIpaLa, kadalI, navamAlikA, mAdhavI, sAla, zahakI, sAga, nIpa, hiMtAla, vAMsa, tApiccha, kaccha, ityAdi jaLathI surakSita thayelAM vRkSe sadAkALa zetAM hatAM. temaja je udyAna keI sthAne sahakAra-AmravRkSanI maMjarI-mAMjarathI maMDita hatuM, kayAMka khIlatI latAonA gaMdhathI vyApta hatuM, kayAMka azokanA navapallavathI alaMkRta ane kayAMka kulIna kAMtAonA aLatAyukta caraNanyAsathI suzobhita hatuM, kayAMka nava pATalA vRkSanA puSpasamUhathI otapreta hatuM, kayAMka guMjArava karatA bhamarAenI zreNithI saMkula hatuM. kayAMka nava mAlatInA puSponI zreNithI vyApta hatuM, tethI jANe pitAne vaibhava batAvatAM romAMcita hoya tevuM bhAsatuM hatuM. vaLI kAraMDa, haMsa, bagalA, cakravAka, bhAraMDa, zuka, kura2, cakara, cAtaka, jaLakAka, khaMjarITa, hArIta, paMca varNanA kabutara pramukha jANe snigdha bAMdhavA hoya tema vividha pakSIo jene sadA sevI rahyA hatAM. temaja jyAM manmathanA dusaha bANunA abhighAtathI aMge jarjarita thayela, kamaLa mRNAla ane utpala-kamaLapatranA zItala saMthArApara pI rahIne virahiNI ramaNIo keyalanA pragaTa ane rasika dhvani sAMbhaLatAM mUcha AvavAnA bhayathI pitAnA hAthe karNayugalane baMdha karI divase gALatI hatI. vaLI jyAM navakusumanA samUhathI jANe mugaTayukata hoya tevA caMpakavRkSa, madanarUpa agni pragaTAvI, pathikasamUhane jANe bALavA taiyAra thayA hoya tevA bhAsatA hatA, temaja pracaMDa pavanathI uDela makaraMdavaDe sUrya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-seLabhava. biMbane AcchAdita thayela joI madhyAhnakALe paNa cakravAka pakSIo saMdhyAnI zaMkA karatA hatA. vaLI jyAM puSpasameta vRkSo, lekenA dabANane sahana karI zakatA na hatA, paNa pavitra munio idri ane madanane damana karatA hatA, tathA bhujaMgI che jyAM sArI latAomAM pI rahevA ane vilAsinI vanitAo leza sukhanI lIlAmAM Asakata thayela bhAsatI hatI. evA prakAranA udyAnamAM pravara tarUNIjana sahita, animeSa dRSTithI vanalakSamI jotAM, ketuka pAmatA parijane jene mArga batAvI rahyA che e vizvabhUti kumAra udyAnanA madhya bhAgamAM bhamatuM hatuM, tevAmAM udyAnapAlake AvIne jaNAvyuM ke-" he kumAra ! AdarapUrvaka prasanna thaIne tame avalokana kare juo, A tarapha sahakArazreNImAM mAMjara AvavA lAgI che, A tarapha mallikAo puSpita thaI rahI che, A tarapha kemaLa azokavRkSamAM padya pragaTa thavA lAgyA che, A tarapha kurabaka vRkSamAM kaLIo AvavA lAgI che, A tarapha kaNera vRkSAmAM pupe AvatAM bhAse che, ane A tarapha punnAga pramukha vRkSamAM navAMkuro AvavA lAgyA che." e pramANe teNe vRkSo batAvatAM, kumAra vanakrIDAmAM divase vitAvavA lAgyuM. te kaI kaI vAra rAjanItinAM zAstrI sAMbhaLate, kaI vAra gUDhArtha padene vicAra karate, keIvAra viziSTha kavionAM racelAM, bharatavidyAmAM vicakSaNa, hAvabhAvamAM hastAdikanI ceSTAmAM catura evA nATakIyA purUSa pAse nATaka karAvatA, keIvAra gAyaka ane pAse bahu AlApatAnanA prakArathI mane Dara ane paMcama surathI gavAyela evA veNu-vINAnuM saMgIta sAMbhaLate hate. evAmAM ekAMta pradezamAM rahetAM, dUtInAM AvAM sapA(laMbha vacane tenA sAMbhaLavAmAM AvyAM. "he nAtha! te vakhate tene saMketa ApI, pratiyuvati-zakayane svIkAra karatAM teM yAjajIva laghutAne kalaMka Ape. he subhaga ! tArA viraha rUpa dusaha agnine zAMta karavA mATe tenA nimite navIna kamaLanAla lAvatAM talAvIemAM te badhA khalAsa thaI gayA, udyAnanA AmravRkSAmAM utpanna thayela nava-maMjarI mAMjara chedIne pratidivase tenI rakSA nimite lAvatAM mArI AMgaLIonA nakhe badhA ghasAI gayA. najIkamAM vividha kalarava karanAra evI madhura kaMThavALI keyalane pratikSaNe uDAvatAM mArI bhujA thAkI gaI. "A priyatama Ave che, A priyatama Ave che, A teja haze, mATe kSaNavAra dhIraja dhara" ema vAraMvAra bolatAM, have te mArI jIbha paNa thAkI gaI che. atyAre tArI priyatamAnI AvI dusaha avasthA varte che, mATe je tene jIvatI vAMchane hAya, te he kumAra ! satvara tenI pAse pahoMcI jA." Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. temaja kehavAra gotranI skUlanA thatAM ke pAyamAna thayela kAminIone manAvavA zAMta vacananA prapaMca racavAmAM, keIvAra zuka, sArikA-menAne belAvavAnA vinodamAM, keIvAra zakya kAminIeAe karela paraspara kalahane kalAhala sAMbhaLavAmAM, kaI vAra nAnA prakAranA dUra dezamAMthI Avela navA vRkSone dehada piSakadravya ApavAmAM tathA keIvAra samada vanamayuranuM nRtya jovAmAM ema te kumAra vividha krIDA karate hate. ekadA kAminIo sAthe ghUtakrIDA karatAM madhyAnha kALa thaye, tethI aMtaHpura sahita kumAra jaLakrIDA nimite cAlyo ane udyAna-sarovara para gayo. pachI tyAM sarasItaparanA vRkSa parathI kalaravapUrvaka dIdhela jhaMpAthI uchaLatA jaLasamUhane, moTA kalolanI preraNAmAM taNAtAM kumAra jhIlavA lAgyA. avAja, karatI maNimekhalAnA samuha yukata, bhayathI caMcala canevALI ane paraspara prerAyela tarUNIo balAtkArathI eka bIjAne dhakkA daIne jaLamAM nAkhavA lAgI. kepa ane jarA bhayathI haMsa para beThela evI prauDha ramaNIone, kanakanI pIca kArImAM pANI bharIne kumAra, tenA prahArathI satAvavA lAgyo. priyatamanA sparza thI vikAsa pAmatA nitaMba bhAgamAM mekhalAnA derA tUTI paDavAthI paDI jatI ghugharIone lIdhe bALAo tarata palAyana karI jatI. ghera ghanAghana-meghanA AgamananI jema pANInA pravAha-pUra uchaLatAM jANe mukha-lAvaNyathI nirjita thayAM hoya tema sarasInAM kamaLa badhAM buDavA lAgyAM. e pramANe vividha jaLakrIDA karI, yuvatIonA parivAra sahita kumAra sarasI thakI bahAra nIkaLe ane potAnA AvAsamAM gaye. evAmAM gaganacuDAmaNi sUrya asta thayuM. eTale mAninIonA manyukepa sAthe kamaLo mukulita thayAM, mithunanA dinavirahanI sAthe cakravAka-yugalo viprayukata thayAM, pAMsulAkuTila kAminIonI jema AnaMda pAmatA ghuvaDa pakSIe Ama tema bhamavA lAgyA, munijanenI jema pakSIo pitapotAnA sthAnemAM besI gayAM, temaja rAkSasasainyanI jema bhISaNa aMdhakAra prasarI rahyo, kAmadevanI jema sarvatra saMdhyAkALanA dIvA pragaTa thayA. e pramANe saMdhyAsamaya pravRtta thatAM pradeSa-saMdhyAkRtya karI kumAra, tevA prakAranA kutuhaLa ane narmamazkarIyukata AlApa ane vyaMga vacanayukata gItAdi vinedamAM alpa vakhata gALIne te sukha-zayyAmAM sute. anukrame rAtri vyatIta thatAM sUryodaya thayo, eTale kumAra zayyA thakI uThe ane pUrva vidhithI prabhAta kRtya karI, deguMdaka devanI jema vilAsinI kAMtAonI sAthe vilAsa karate rahyo. ema niraMtara vilAsa karatAM tenA divase prasAra thavA lAgyA. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-seLa bhava. eka divase vizvanaMdI mahArAjanI paTarANInI dAsIo puSpa, phaLAdi levA mATe puSpakaraMDaka udyAnamAM AvI. tyAM aMteura sahita tevA prakAranA vilAsa karate vizvabhUti kumAra temanA jevAmAM AvyuM. eTale aneka prakAre zRMgArarasane svAda letA tene joIne, atyaMta gADha amarSa-kepa utpanna thatAM ane IrSArUpa zalyathI mana bharAI jatAM teo tarata pAchI vaLI ane kumArane udyAnakrIDAne vyatikara temaNe paTarANIne kahI saMbhaLAvyuM. pachI kSaNavAra dIrgha nisAsA nAkhIne punaH teo kahevA lAgI ke-"he devI! tArA jIvitathI ke rAjya-vistArathI paNa zuM? ane vaibhavathI paNa zuM ? je tAre vizAkhanaMdI putra, puSpakaraMDaka udyAnamAM vilAsa na kare te tArUM e badhuM vRthA che !" e pramANe sAMbhaLatAM ramaNInA avicArapaNAne lIdhe, strI svabhAbhAvanA dUradarzIpaNAnA abhAve, TuMkI matinA kAraNe tathA potAnA kuLane kalaMka lAgavAnA abhIrUpaNathI paTarANIne mahAkepa utpanna thayo. jethI teNe bhejanane tyAga karyo ane zarIra satkAra paNa tajI dIdhe. potAnA sakhIvargane teNe potapotAnA sthAne visarjana karyo ane keTalIka dAsIone sAthe laIne teNe kepagrahamAM praveza karyo. evAmAM rAtre vizvanaMdI rAjA AvatAM rANIne na jevAthI kaMcukI pramukha, parijanene pUchayuM. eTale eka sevake nivedana karyuM ke - he deva ! plAna vadana-kamaLayukata rANI kaMIka kAraNane lIdhe amukakepagRhamAM gai che." e sAMbhaLatAM rAjA tarataja tyAM gayo ane urvazvAsa levAthI jANe gAtura hoya tema dIrgha nisAsA nAkhatI ane kepathI baLatI rANI tenA jevAmAM AvI. pachI ApavAmAM Avela Asana para besatAM rAjA nA hA ke he devI ! tArI AvI avasthA kema? ahIM kAraNa za che? paramArtha kahI de. meM kAMI tArA pratye leza paNa anyAya karyo hoya, te te smaraNamAM nathI. tema mane anukULa vartanAra ke parijana tArUM jarA paNa apamAna karI zake tema nathI. vaLI vividha ratnAlaMkAranI kAMI khAmI nathI te A nirarthaka ke pADaMbara ke?" tyAre mahArANI bolI--"he mahArAja ! e badhuM satya che. ahIM keI paNa prakAranI nyUnatA nathI. paraMtu kevaLa nirarthaka A sakalajanamAM sAdhAraNapaNAthI zuM ?" rAjA be -" tyAre anirarthaka ane sakalajanamAM asAdhAraNapaNuM zuM che?" rANIe kahyuM- mahArAjapuSpakaraMDaka udyAnane paribhega" rAjA be -"tAre tenuM zuM prayojana che?" rANIe jaNAvyuM- vizAkhanaMdI kumAranA vikAsa mATe mAre tenuM prayojana che." rAjAe kahyuMhe devI! tame kepa na kare, A azubha adhyavasAyane tajI de, strIjanene Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. zrI mahAvIra caritra. sulabha evI capalatAne parihAra kara, pitAnA kula-kamane vicAra, zuM ApaNA kuLamAM puSpakaraMDaka udyAnamAM ekanI sthiti chatAM pUrve anya keI kumArane praveza karate te je che te pUrva purUSenI vyavasthAne huM kema bhaMga karuM? mATe game te rIte bIjuM kAMI mAgI le." tyAre rANI kahevA lAgI ke he mahAzaya ! tame potAnA sthAne padhAre, udyAnanA lAbha vinA anya padArthanI prArthanA zuM mAtra che ? e karatAM mAre rAjya, rASTra, dhana, svajana, bAMdhava ke zarIra-paSaNathI paNa mAre kAMI prajana nathI. huM vatI chatAM tamArA prasAdathI je putrane tyAM kIDA karato na jeuM te mArUM jIvita niSphaLa che. he nAtha ! tamArI samakSa paNa A mAro mane ratha je pUrNa na thAya, te pachI anya bIjuM te dUra rahe, paraMtu mArA bhejana mAtramAM paNa saMdeha samaja. vaLI he deva ! huM dhAruM chuM ke-tame vajAthI ghaDAyelA che ke jethI eka putrane paNa paribhavathI duHkhA joyA chatAM sukhe besI rahyA che. aho ! tamane bilakula anutApa paNa thatuM nathI." ityAdi salila- jaLa samAna tenAM vividha vacanethI mahAnadInA taTanI jema ranehathI nibiDa chatAM rAjAnuM mana duHkhAtura thaI gayuM. pachI rAjAe kahyuM ke-"he suMdarI! tuM saMtApa na pAma ane kartavyane saMga bhAra. bIjuM te dUra rahe, paraMtu A mArUM jIvita paNa tAre AdhIna che." ema aneka rIte samajAvIne rAjA sabhAmaMDapa-rAjasabhAmAM gaye. tyAM maMtrIene bolAvIne teNe ekAMtamAM rANInA kepane badhe vyatikara ane pitAnA kuLanI vyavasthA temane kahI saMbhaLAvI. tyAre maMtrIo belyA ke-"he deva ! tame zAMta thAo. ame pite jaIne rASTrane samajAvIe." eTale rAjAe AjJA ApatAM teo rANI pAse gayA ane aneka prakAre temaNe rANIne samajAvI, chatAM te kaI rIte samajI nahi. tyAre vilakSaNa mukha karIne teo rAjA pAse pAchA AvyA ane kahevA lAgyA ke -"he deva ! kharekhara rANIne kepa bahuja gADha che, jethI te vakhatasara maraNanA zaraNane paNa svIkArI le. mATe game te rIte te manAvavA gya che." rAjA be -"are ! tame A zuM bole che? zuM tame amArA kuLanI maryAdA jANatA nathI ? ke udyAnamAM eka krIDA karate hoya tyAre anya praveza na karI zake. atyAre vasaMtaRta AvatAM ja vizvabhUti tyAM vilAsa karI rahyo che." tyAre maMtrIo bolyA "he deva ! te ame jAe chIe, chatAM strI jAtine mahAgraha-durAgraha duniMgraha-duHkhe nigraha karavA gya che." eTale rAjAe kheda sAthe jaNAvyuM ke-eka bAju kulakramAgata maryAdAne lepa thAya che ane bIjI bAju priyatamA maraNa pAme che. ahA ! atyAre te mahAsaMkaTa AvI paDayuM che. A ApattikALe vidhinA yoge daDha, nehadhArI svajana, saMbaMdhIonA mana avazya tuTI jaze. vaLI strIne AdhIna Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-soLa bhava. thayela rAjA gyAyegyane kAMI vicAra karatuM nathI, jethI A apayaza akhalita rIte dizAomAM pracAra pAmIne cirakALa bhamaze- jAmaze; mATe he maMtrie ! tame have kaI vizuddha upAya zodhI kahADe ke jethI rANI jIvatI rahe ane svakuLanI vyavasthA sacavAya." e pramANe sAMbhaLatAM "jevI devanI AjJA ema kahIne maMtrIo ekAMtamAM besI potAnI nipuNa buddhithI kAryatattvane barAbara nizcaya karI, temaNe rAjAne nivedana karyuM ke -" he deva ! atya samayezcita karavA gya e ja che ke "najIka rAjA ukhala thaIne dezane upadrava pamADe che" evA arthavALA lekha lekhahAraka purUSe lAve ane te tamane arpaNa kare. te lekha vAMcyA-vicAryA pachI tame prayANa karavAnI AjJA Ape. tema karavAthI sAmatavarga kSebha pAmaze ane e vyatikara jANavAmAM AvatAM kumAra vizvabhUti paNa puSpakaraMDaka udyAna mUkIne Avate raheze. e bane rIte anukULa thaI paDaze." ema sAMbhaLatAM rAjAe e vAta svIkArI eTale maMtrIo uThayA ane ekAMtamAM beThela rANIne e vyatikara temaNe saMbhaLAvyuM. jethI harSa pAmatA teNe bhojana karyuM ane kapAbara mUkI dIdhuM. pachI bIje divase lakhelA kapalekha hAthamAM laI, pitAnI jaMghAo dhUliyukta karI ane gADha parizramathI kalAta-thAkelA navA purUSa, maMtrIoe taiyAra karyA ane temane rAjA pAse laI gayA. eTale temaNe lekhe rAjA AgaLa mUkyA, je rAjAe pote vAMcI joyA ane tene artha samajI lIdhe. tyArabAda kapaTa kepanA ADaMbarapUrvaka teNe pitAnA purUSane jaNAvyuM ke "are sevakajano ! saMgrAmamAM sajaja thavAnI bherI vagADe, hAthIone sajaja karIne nagaranI dUra mokale, divya Ayudho dhAraNa kare, jayahastI mane suprata karo ke jethI huM prayANa karUM." ema rAjAe AjJA karatAM sevaka purUe badhuM te pramANe karyuM. evAmAM bherIne zabda sAMbhaLatAM sAmate badhA kSebhA pAmyA, madajharatA kuMjane sajaja karavAmAM AvyA, subhaTe badhA taiyAra thaI gayA, a cotarapha doDAdoDI karI rahyA, ane senApatio badhA ekaThA thayA. vadhAre zuM kahevuM ? badhuM bhUmaMDaLa AkuLavyAkuLa thavA lAgyuM eTale rAjAe prayANa karyuM. evAmAM rAjAne prayANa karate jANIne paramArtha samajyA vinA vizvabhUtikumAra puSpakaraMDaka udyAnamAMthI bahAra nIkaLe; ane rAjA pAse AvI, tenA page paDIne teNe hakIkata pUchI. tyAre rAjA kahevA lAge ke-"he vatsa ! pAsenA sImADA para purUSasiMha nAme maMDalAdhipamAMDalika rAjA che, te pUrve snehabhAva tathA AjJA pramANe rahevAnuM kabUla karIne, atyAre tIvra vikAra batAvI, sImADAnA grAmyajanene satAve che ane ApaNA maMDalanuM atikramaNa kare che, jethI he putra! e mAre eka mATe paribhava che Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI mahAvIra caritra. ane vaLI pitAnA tAta ke pitAmaha pramukha pUrvajoe upAjita karela pRthvIne parAdhIna thatI joIne atyAre nirarthaka kalaMkita jIvitane kema dhAraNa karIe ? Aje keTalAka svavaMzIya purUSe pracaMDa bhujadaMDathI zatruone parAjita karI paranI pRthvI chInavI le che, ane ame potAnI bhUminuM paNa rakSaNa karI zakatA nathI. bhanetsAha, zatruvargane AnaMda pamADanAra, cittanA avachaMbha tathA mitravarga rahita evA putrane strIo zA mATe janma ApatI haze? mATe he putra ! atyAre mAre have apayazarUpa paMkane dhavAmAM jaLa samAna, ane jarAthI vidhura aMgavALAne rasAyanarUpa evuM raNAMgaNanuM zaraNa levuM ucita che." e pramANe rAjAe kahetAM kepathI ochapuTane dabAvIne kumAra uDyo ane rAjAnA page paDane vinaMtI karavA lAgyuM ke- "he tAta! A kepane A vega tacha gho. te durAcArI zuM mAtra che ? pitAnI lIlAmAtrathI mattamAtaMgenA kuMbhasthaLene daLI nAkhanAra e kesarIsiMha kAMI zIyALa sAme gamana na ja kare. potAnA kuLaparvatanA uMcA zikharane daLavAmAM samartha evuM iMdranuM vajA kAMI eraMDApara paDe ? pUrNacaMdra tathA sUryane gaLI javAmAM abhilASI evA graha kAMI tArA samUhane gaLavAne icche ? mATe he tAta ! tame prasanna thaIne e sAhasathI virAma pAme ane mane Adeza Apo ke jethI ApanA prasAdathI, beTI rIte baLa batAvanAra evA tenA bhujadaMDanI kharaja-khujalIne dUra karUM. vaLI amArA jevA vidyamAna chatAM tAtane AvA sAhasamAM utaravuM pegya nathI. kharI rIte te tamAre pratApa ja kAryone sAdhe che. kAraNake pUrvAcalanA zikhara para sUryane udaya thatAM sarvatra prasarela aMdhakArane kiraNe paNa parAsta karI mUke che. gaMbhIra ane uMDA zeSayukta ratnAkara-samudranI veLaja pAtAla-kaLa zAnA mukha AgaLa mahA pravAharUpe gamanAgamana kare che. utkaTa daMDa-nAlapara vilAsa karatA zreSTha patra, keza ane kesarAyukta himAlayanA kamaLane pavanathI uchaLela tuSAra-himako haNI nAkhe che. " ' e pramANe kumAre gADha AgrahapUrvaka kahetAM, rAjAe tene AjJA ApI. eTale praNAmapUrvaka te svIkArIne kumAre prayANa karavAne hakama karyo ane caturaMga senA cAlatI thaI, ke jemAM gaMDasthaLaparathI jharatA, ugramajaLathI dizAone aMdhakArayukta banAvatA, caMcaLa karNatAlathI madagaMdhanI vakra rekhAone pADatA, atighora gheSanI garjanAthI kSIrasAgaranA maMthananI zaMkA pamADanAra tathA ujavaLa tArArUpa athavA tArA samAna AbharaNayukta gaganAMgaNa samAna bhAsatA, kadalInA vana jevI zobhA ApatA, geranA raMgathI jemanA vikaTa kuMbhasthaLa lipta che ane jaMgama kulaparvate samAna uMcA evA hAthIoe satvara prayANa karyuM. temaja pavana samAna vegazALI, kaThaNa khuranA agrabhAgathI jamInane Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAvaseLo bhava. 15ra khodatA ane phINa kahADavAnA miSe jANe kumAranA yazane vistAratA hoya evA a cAlavA lAgyA. tathA hAthamAM kuta, dhanuSya, tikSaNa bhAlA, barachI tathA taravArane dhAraNa karatA, bakhtara bAMdhIne sajaja thayelA, pracaMDa bhujadaMDanA balayukta, pitAnA zairyanA vegathI ripusainyane jIrNatRNa samAna gaNatA, pitAnA svAmInA prasAdathI parAdhIna hRdayavALA ane jIvitanI paNa darakAra na karanArA, pratikSaNe hakkArane pokAra mUkavAthI kheMcANane lIdhe jemanA kavaca tuTI paDyA che, potAnI dayitAne ghara bhaNI pAchI vALatA ane darpathI ubhaTa evA subhaTe paNa cAlyA. vaLI aneka prakAranA AyudhathI bharelA, ghaNughaNATanA avAjathI tathA pavanathI uDatA dhvaja-paTanA ADaMbarayukta evA ratha tarapha cAlavA lAgyA. e pramANe rAjAnA vacanathI vadhatA AnaMdasahita caturaMga sainya, munidAnathI utpanna thayelA puNyanI jema kumAranI pAse upasthita thayuM. pachI parvatanA zikhara para bAMdhela bhIlonI moTI pakSIone bhAMga, lekene satAvavAmAM tatpara evA lUMTArAonI nirbharsanA karate, nagara, gAma, parvata, ArAmathI ramaNIya evA mahImaMDaLanuM avalokana karate, mArgamAM sAmatoe Apela vividha alaMkAra, hAthI. azva pramukhane svIkArato evo vizvabhUtikumAra viMdhyAcalanI samIpe pahoMcyA. tyAM senAne eka ThekANe sthApana karI ane pite vicakSaNa pradhAnapurUSane laIne kautukathI vidhyagiri jevAne cA. jatAM jatAM mArgamAM yatheccha caratA ane revAnadInA kAMThe ugelI meTI drAkSa-latAonuM bhakSaNa karatA evA unnata-matta-kuMjare tenA jevAmAM AvyA. vaLI premapUrNa yuvatio sahita kinnaree uccArela ane hasta-tAlanA kalaravayukta paMcama uddagArane sAMbhaLate, nijharaNAnA jhaMkAra sAMbhaLatAM ghana-meghanA ghaSanI manamAM zaMkA lAvI, zikhyA vinA paMDita banelA evA mayUranA tAMDavanRtyane avako, ane AgaLa cAlatAM, pavananA guMjAravathI jANe gAyana karI rahela hoya, atyaMta uchaLatA taNakhArUpa uddagArethI jANe hasate hoya, pavanathI vistAra pAmela maTI javALAothI jANe nRtya karate hoya, ane gaganAMgaNa sudhI pahecela dhUmanA paDalathI jANe kezapAzane chUTe karyo hoya e dArUNa dAvAnaLa teNe je, tene oLaMgIne AgaLa jatAM pradhAnapurUSanI jema unnatAkAra ane suvaMza-pakSe sArA vAMsayukta, rAjAnI jema zreSTha ratna-bhaMDAra-pakSe sArI racanAyukta tathA leke jenA caraNane anusarI rahyA che, pakSe jenA kaTaka-TekarAnI chAyAmAM loke ArAma laI rahyA che, kApurUSa-kAyaranI jema duSTa satva, pakSe duSTa pazuothI adhiSThita tathA niSThura svarUpayukta, mahilAnA hRdayanI jema dulaghanIya tathA padhara-stana ke taLAthI bhita evA viMdhyAcala para kumAra ArUDha thayA. pachI lAMbe vakhata jaMgala, nijharaNA, guphAo, durAha zikhare, kadalIonAM lIlAgRha, dene upabhegathI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI mahAvIra caritra utkaTa gaMdhayukta zilAo tathA vividha prakAranA manahara pradezamAM vicaratAM parizrAMta thayela kumAra eka mAdhavI-latAgRhamAM beThe. evAmAM eka cAraNa bo ke " he kumAra ! tame paNa vidhyagiri samAna cho, kAraNa ke vidhyaparvata sAra-kAThinyayukta che ane tame sadA baLayukta che, parvata narmadAnadIcukta che ane tame narmabhASI sevako sahita che, parvata sAraMga-haraNeyukta che ane tame bANusahita che, parvata hastI ane kalabha-nAnA hAthIonA udayavALe che, ane tame kulanA kalaharahita tathA dayAyukta che, parvata kSamA -pRthvInA bhArane dhAraNa karanAra che ane tame kSamAyukta che, parvata devatAone priya che, ane tame paMDitene priya che, parvata madana-eka jAtanA vRkSAthI zobhe che ane tame madana manmatha jevA rUpavAna cho, ema tame paNa vidhyAcalathI utaratA nathI. he kumAra ! kaho, emAM zuM kahI batAvyuM? " e pramANe sAMbhaLatA kumAra ghaNe saMtuSTa thaze ane be ke ahe! eNe girirAjanuM bahu ja sAruM varNana karyuM, mATe ene eka lakSa-lAkha sonAmahere Ape." eTale "jevI devanI AjJA" ema kahIne bhaMDArIe te pramANe hukama bajAvyA. kSaNAMtara pachI kumAra potAnA AvAsamAM Avyo ane prayANa karatAM anukrame te pratyAsanna-pAsenA dezamAM pahoMcyo. tyAM avakana karatAM pitAnA dezanA lokone pramedapUrvaka vilAsa karatAM, gAya, bheMze, uTe, rAsabha-gadheDA pramukha pazuo tathA dhana, dhAnyathI samRddha temaja gAma, nagara vigere sukhI joyA. jethI manamAM vismaya pAmI teNe dezanA pradhAna purUSa ane zreSThIone lAvyA ane tala ApI bahumAna sAthe temane lekaprajAjanenA sukha-duHkhanI vAta pUchI. eTale temaNe nivedana karyuM-"he deva ! tamArA bhuja rUpa paMjara-pAMjarAmAM rahetAM amane kaye cAlAka purUSa manathI paNa asvastha-duHkhI karavAnI icchA kare ? kAraNa ke pitAnA , jIvitanI darakAra karanAra kaye sujJa, siMhanA kesarA teDavAne Iche ? athavA nAgarAjanI uNapara rahela maNine grahaNa karavA koNa pitAne hAtha laMbAve? chatAM kevaLa eTaluMmAtra dukha che ke-ahIM zuddha Adara ApatI ane netrarUpa dhanuSyathI choDelA kaTAkSarUpa bANathI, paNAMganAo hatAza banI mArgamAM avalokana karatI te cAre dizAmAM prayANa karatA pathikonA hRdayane pratidina harI le che-ghAyala kare che. vaLI viSaya-deSarUpa du:khanA saMcayane upadeza ApavAmAM parAyaNa ane pratidina dharmamArga batAvatA evA munijane vidyamAna chatAM bhavabhayanI zaMkA karatA ame gRhastho bhege paganI je vAMchA karIe chIe, tethI kartavyane pAmI zakatA nathI." e pramANe sAMbhaLatAM raheja kapalane vikasAvatAM, jarA hasIne temanA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-seALame| bhava. 5 vacana-vinyAsanI prazaMsA karatAM, tAMbUla apAvIne kumAre te zreSThIo tathA pradhAna purUSone visarjana karyAM. pachI tanA vacanathI purUSasi Mhane kahevarAvyuM ke-- kumAra ! tArA darzeninimitte bahu utsuka thaIne beThA che. ' ema sAMbhaLatAM puSisa huM kumArane kheAlAvavA mATe peAtAnA pradhAnapurUSo mekalyA, eTale tenA anurAdha-AgrahathI kumAra AvyeA. purUSisa Mhe tene paravibhUtipUrNAMka nagaramAM praveza karAvyeA ane AdarapUrvaka bhAjana karAvyuM. pachI teNe hAthI, gheADA ane rathA temaja khIjuM paNa ghaNuM dhana bheTa ApyuM, ane lalATapara aMjali joDIne vinaMtI karI ke he kumAra ! tame peAtAnA caraNa-kamaLeAthI mArU bhavana je pavitra karyuM, tethI mArA para meTI kRpA karI. mATe have thADA dIvase| ahIM ja gujAre. kAraNa ke pharI tamArU dana du`bha che. ' ema teNe kahetAM kumAra khelyA ke- huM narendra! tamAro premAnubaMdha apUrNAM che, tamArA priyAlApa asAdhAraNa vinayasahita che, Adara-satkAra tA eka AzcarUpa ja che, ane tamArI sajjanatA manathI paNa aciMtanIya che, te AvA tamArA guNugaNuthI eka kSaNamAM mArU mana tame atyaMta AkarSI lIdhu che. have jo huM thADA dIvasa pachu tArI sAthe rahu, te mArA mananI parAdhInatAne paheAMcI na zakuM. vaLI A paNa satya kahyuM che ke-- ' ja ata va phri nevjhAnti, sAdhava: salamAgamam / yadviyogAsilUnasya, manaso nAsti bhaiSajam // 1 // aH-sAdhuo eTalA mATe ja satsamAgamane icchatA nathI, kAraNa ke tenA viyAgarUpa asi-taravArathI ghAyala thayela aMtara-mananuM auSadha nathI. mATe mane javAnI anujJA Ape." ema kahetAM tenA duHsaviyeganA zAkathI azrune dhAraNu karatA, kumAranI pAchaLa, hAthI gheADA ane rathanI sAmagrIthI cAlatAM, purUSasiMha lAMkhA mAthI pALeA vaLyeA. kumAra paNa akhaMDa prayANuthI rAjagRha nagara tarapha cAlavA lAgyA. ahIM vizvanI rAjAe peAtAnA vizAkhanaMdI kumArane kahyuM ke-' huM vatsa ! IMdranI paNa zaMkA lAvyA vinA A udyAnamAM mRgAkSI-ramaNIonA madhyamAM rahIne vanalakSmInuM avaleAkana kara. ' ema sAMbhaLatAM samasta anyapravRttine mUkI, vadhatA AnaMda sAthe ramaNIosahita vizAkhanaMdIkumAra udyAnamAM rahIne vicitra kIDAothI vilAsa karavA lAgyA. evAmAM niraMtara prayANa karatAM te vizvabhUtikumAra rAjagRha nagaramAM AvI pahoMcyA. teNe sAmata, senApatipramukhane pAtapAtAnA sthAne mAkalI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. dIdhA ane gADha anurAgane lIdhe lAMbA vakhatathI jevAne utkaMThita thayela kumAra prathamanI rIte puSpakaraMDaka udyAnamAM praveza karavA lAgyA. tevAmAM dvAra para rahelA pratihAre kahyuM ke- " he kumAra! tamAre ahIM praveza karavo ucita nathI. kAraNa ke vizAkhanaMdI ahIM aMteura sahita AvIne vilAsa kare che.' tyAre vizvabhUtikumAra bole ke- he bhadra ! te kayAre AvIne peThe che ? " teNe kahyuM ke- tame gayA pachI tarataja te Avela che. ? ema sAMbhaLatAM bhAre kepathI locana rakta karI. lalATa taTapara brakaTI caDAvatAM, mukhamAM bhayaMkara bhAsa ane tatkAla utpanna thatA pasInAnA biMduthI vyApta e kumAra A pramANe ciMtavavA lAge ke-pAsenA kopAyamAna rAjAnA vairanA bAne rAjAe pUrve pitAnI buddhithI kharekhara ! mane A udyAnamAMthI kADhI mUko. kAraNa ke te deza te gAma, nagara ane goSa-pazusthAnathI svastha, dhana, dhAnyathI samRddha ane paracakra, cera ane bIjA upadravanA bhayarahita che, ema huM sAkSAta joI AvyuM. tethI pitAnA putrane A udyAnamAM vilAsa karavA nimitte, apayazanA parihAra mATe, A badhI kharekhara kapaTa-racanA ja karavAmAM AvI che. jethI rAjAe nizcaya A bahu ayukta ja karyuM che. kAraNa ke vizvAsa pAmelA janapratye mAyA karavI, te ghaTita nathI." ema kSaNavAra vItAvI bhAre kepane vega utpanna thatAM teNe vizAkhanaMdInA purUSonI tarjanA karatAM jaNAvyuM ke -" are ! durAcArIo ! meM tyAga na karyA chatAM tame udyAnamAM zA mATe peThA ? tamArI tAkAta zI che? athavA parAkrama jANyA vinA tame ahIM svacchaMdapaNe zA mATe rame che? mArA hAthe parAbhava pAmatAM tamAruM rakSaNa kaNa karaze ?" ema bolatAM dusaha abhimAnanI paravazatAthI pitAnuM baLa dekhADavA nimitte majabUta muSTiprahArathI, phaLonA bhAre lacI rahelA zAkhAvALA ane mATe eka kapittha vRkSane tADana karyuM. te abhighAtathI jANe kulaparvatathI tADita thayela hoya tema mahIpRSTha tharatharI rahyuM ane nibiDabaMdhane tuTatAM tenAM badhAM phaLo nIce padya gayAM. te vizAkhanaMdInA purUSane garva sahita batAvatAM kumAre kahyuM ke- are ! purUSAdhama ! jema A phaLo pADyAM, tema tamArAM zira pADI nAkhIza ane tamArA durvinayane parAsta karIza, temaja udyAnamAM ramavAnA tamArA kutuhaLane nAza karIza, paraMtu eka tAtanI lajajA naDe che, pitAnA kuLanA kalaMkathI bhaya lAge che tathA lokApavAdane TALavAne kAMI upAya nathI." ema kahI tIvra kepane vega zAMta thatAM, saMvegane raMga pAmatAM, vizvabhUti vicAravA lAgyuM ke viSayane paravaza thayelA loke zuM zuM parAbhava pAmatA nathI? athavA kayA duSkara vyayasAyamAM paNa pravartatA nathI ? tema daMbhelI-iMdranA vA samAna, ApadAonA AvartAthI vyApta evAM tIkSaNa duHkhe aNadhAryA kenA zire paDatAM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-seLa bhava. (57) nathI ? vibudhajane e nidita chatAM ane maryAdArahita chatAM e ka tuccha mANasa paNa viSayAsakta janane durvinaya na kare ? arthAt te halakaTa jana paNa temane anAdara karyA vinA na rahe. vaLI mRgAkSI-kAminIo, e viSayanA nizcaya nivigha kAraNarUpa che. pApI vidhAtAe e aMganAone zA mATe utpanna karI haze? manuSya je yuvatijanathI vimukha hoya, te durgatinAM duHkhe te svamamAM paNa kadi joI na zake. hastIonA pAza samAna, harine viSamabaMdhanarUpa vAgarA-jALa samAna, pakSIone paMjaratulya, pataMgene dIpakanI zikhAtulya tathA matsyone jALa samAna evuM A mahilArUpa moTuM yaMtra, svecchAe sukha bhegavatA loko mATe ahA ! vidhAtAe banAvela che ane vaLI jemanA manamAM hariNAkSIne vAsa nathI, temane navamAlatInA parimalathI puSTa, navakusumane surabhigaMdha paNa zuM karI zake tema che ? sakala lokone satAvanAra tathA manmathane atyaMta jagADanAra e malayAnila-malayAcalane pavana paNa yuvativiraktajanane kadi calAyamAna na ja karI zake. temaja zara RtunA caMdrakiraNothI ujavaLa evI kemudIcAMdanI paMcabANu-kAmanA baLane daLavAmAM dhIra evA purU ne leza paNa vikAra upajAvI zake nahi. vanarUpa timirathI viveka-locana AcchAdita thatAM ahA ! huM duSTamati ATale kAla pUrve, nirarthaka gRhAvAsamAM zuM karavA rahyo? athavA te gaI vastune mAre nirarthaka zeka zo kare ? hajI paNa kAMI bagaDyuM nathI, mATe huM dharma-karmamAM tatpara thAuM.". | e pramANe aMtaramAM mahAsaMvega pragaTa thatAM, sarvathA viSayavirAga vadhatAM ane saMsAranI asAratAne nizcaya thatAM te vizvabhUtikumAra saMbhUtisUrinI pAse gaye, ke je atiprazasta guNa-ratnanA sAgara, tejasamUhathI divAkaratulya, sAmya-guNathI saMpUrNa caMdramA samAna, vizuddha-sukhanI valli-velInA kaMdatulya, merU parvatanA zikhara samAna nizcala, saMghanA kAryo karavAne samartha, deve ane naredra jenI AjJA uThAvI rahyA che, duSTa kAmarUpa tama-paDelane nAza karanAra, taparUpa agnithI pApane dagdha karanAra vizuddha bhAvanAyukta, sadA triguptie gupta, prazasta lezyA sahita, pracaMDa tridaMDathI varjita, jineMdranA mArgamAM utkaMThita, krodha, mAna, mAyA ane mehane parAsta karanAra, bhavyajanene baMdha ApanAra, kutIrthIonA daryane daLanAra, apUrva kalpavRkSa samAna, zatrupakSa jemane naSTa thaye che evA munivarathI vaMdita, samasta lokone AnaMda pamADanAra, aneka saMzane chedanAra ane sarva deSathI mukta evA gurU mahArAjane jotAM, jANe samasta tIrthonA darzanathI pavitra thayela hoya tevA pitAnA AtmAne mAnate kumAra sarva AdarapUrvaka caraNa-kamaLane vaMdana karIne te pAsenA bhUmibhAga para beThe, Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58 ) zrI mahAvIra caritra. eTale gurUe paNa kRSNa vagADela zaMkhanA ivanisamAna gaMbhIra ghoSathI dharmadezanA A pramANe zarU karI saMsArarUpa vizALa raMgabhUmimAM e ke pradeza nathI, ke jyAM cho nartaka-ekaTaranI jema vividharUpa dhAraNa karIne nAcyA na hoya. cAra gatirUpa jaLa-paDalathI vyApta evA bhavANu vamAM kayAM paNa duHkhAkula thaine majajana-unmajajana karatAM kAcabAonI jema lAMbo vakhata nIkaLI jatAM paNa prANIo AryakSetranI utpattine pAmatA nathI, te paNa kadAca karmanA kSayapazamathI jyAM pAmyA chatAM vividha yoniomAM bhramaNa karatAM ane pApathI pratighAta pAmelA cha, dharma, artha ane kAma sAdhavAmAM ekAMtika kAraNarUpa evA manuSyatvane pAmI zakatA nathI, te pAmyA chatAM jarA, zvAsa, kAsa-khAMsI, kaMDuM-khasa pramukha dukhethI parAbhava pAmatAM teo dharma-karmane udyama paNa karI zaktA nathI; kadAca Arogya prApta thatAM paNa ridri dAridrayathI duHkhita thatAM pitAnuM kevaLa udara bharavAmAM vyAkuLa thaIne teo potAnA jIvitane vitAve che, tema chatAM kadAca ezvarya pAmatAM paNa bahu dravya vadhAravAne vividha vyApAra vadhArI, lebhane lIdhe teo avasare bhajana karavAne paNa asamartha bane che, kadAca sataiSavRtti prApta thatAM paNa mithyAtva-paMkanA prasaravAthI mati malina banatAM sarvajJa-matane sAMbhaLe che, paraMtu teo pratibodha pAmatA nathI. vaLI sarvajJa-: dharmane baMdha thatAM paNa karma pariNatinA vaze samasta guNenA AvAsarUpa evA gurU kadApi sAMpaDatA nathI, kadAca samasta vastu-vistArane pragaTa rIte jaNAvavAmAM dIpaka samAna evA gurU prApta thayA chatAM mekSanagarane mATe eka paramapadavI samAna evI viratinI mati jAgrata thatI nathI, kadAca viratinA pariNAma AvatAM paNa ghaNAM ja tIvra duHkhenA eka asAdhAraNa kAraNarUpa evuM pApa udaya AvatAM vanahastInI jema pramAda taja muzkela thaI paDe che. ema uttarottara mahAprabaMdhanA hetuvaDe sAdhanIya evA mokSasukhamAM te keI dhanya purUSanuM mana ja vikasita thAya che. bIjAone te evA prakAranI samagra sAmagrI prApta thayA chatAM prAMte virasa evAM sAMsArika sukhamAM mati muMjhAi rahe che. jeo kutarAnI jema viSayarUpa AmiSa-mAMsamAM vRddha-Asakata che, tevA janamAM e sAmagrI pAmI paNa keNa zake? ane tenuM nAma paNa keNa laI zake? ane vaLI vananA paDalathI jemanA lecana AcchAdita thayAM che evA purU, tarU enA kezamAM rahela kuTilatAne jANe che, paraMtu temanA mananI kuTilatAvakatAne jANatA nathI, temaja keTalAka jana, badhA vacanavaDe uddAma, nAsikA vaDe utkaTa, dIrghalecanayukata ane AsakitamAM utkaMThita evA tarUNI-gaNanA mukhane juve che, paraMtu bhAvi narakane joI zakatA nathI, vaLI keTalAka purUSa Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-seALamA bhava. ( 5 ) vistIzALI ane gALa evA temanA stanane joI rAjI thAya che, pazu dharmAM-buddhimAM daSTi karatA nathI, temanA kRza uttarane AnaMdapUrvaka nIhALe che, paraMtu peAtAnA AyuSyanI alpatAne jotA nathI. deva ane manuSyagati aTakAvavAmAM parighA-bhuMgaLa samAna temanA suMdara jayugalane ghaNA vakhANe che, tema jaMghA ane uyugala atiazuci chatAM kadalInA staMbha sAthe tene upameya banAve che. hai devAnupriya ! e pramANe yuvatijanAnA deha, apriya -duHkhanA heturUpa chatAM manane meha pamADanAra kAmadevathI jemanA hRdaya ekadama ghAyala thaI gayAM che evA purUSa tenI abhilASA kare che. tevA pramANanuM avalaMbana karIne bhAgAmAM kANu pravatte? kAraNa ke kuzaLa janane anusaranAra zuM kadi kupathagAmI thAya ? mATe huM bhadre ! tu navacAvana chatAM, apratima rUpazALI chatAM, lakSmInu sthAna chatAM ane atyaMta vilAsI chatAM avazya dharmone ceAgya che, tethI tane AvA prakAranA upadezarUpa ratnA ApavAmAM Ave che; kAraNa ke puNyarahita janA zuM citAmaNi ratnane yogya kadi DAi zake ? " e pramANe gurUe upadeza saMbhaLAvatAM dha pariNAma adhikAdhika vRddhi pAmavAthI bhakitanA vegathI kumAra kahevA lAgyA ke-- he bhagavan! tame je kahyuM, te badhuM meAkSasukhanA * kAraNarUpaja che, mATe have mane atyAre ja niravadya pravrajyA -dIkSA Ape.' ema khelatAM ratnAbharaNanA tyAga karI, gurUnA caraNu- zaraNu jeNe aMgIkAra karela che evA kumArane gurU mahArAje siddhAMtamAM batAvela vidhi pramANe jinadIkSA ApI ane pratidina kriyA-kalApa tene zIkhavyeA. vaLI zivasukhanA kAraNarUpa saMyama-dhananuM svarUpa samajAvyuM ane sAmAyika pramukha sUtranA tene abhyAsa karAvyeA. have ahIM kumAranI pravrajyA sAMbhaLavAthI jANe vajraghAta pAmela DAya tema bhAre zAka utpanna thavAthI ataHpura ane yuvarAja sAthe vizvanaDhI rAjA tyAM AvyA ane AcAryane vinayapUrNAMka vaMdana karIne teNe vizvabhUti sAdhune praNAma karyA pachI upAlaMbha ane praNayasahita jaNAvyu. ke--" he putra! pravarakuLamAM utpanna thayelA tamArA jevAne zuM A ceAgya che ? ke peAtAnA vRttAMta jaNAvyA vinA AvA prakAranuM duSkara sAdhuvrata svIkArI lIdhuM, mATe huM vatsa ! tArA cittane kheda-niveda pamADanAra kANu ? te kahe. athavA te amAreza ze| doSa joyA? tArA vacananuM kANuM apamAna karyuM ? ke Ama ekAeka adAkSiNya svIkArI lIdhuM ? athavA teA vadhAre khelavAthI zu? tArA vinA kAnI madadathI have ame svakAryAM sAdhI zakIzuM? athavA viSama ApadA AvI paDatAM amArA AdhAra kANu ? mATe atyAre game te rIte prayAnA parihAra karI, rAjyane svIkArI, svecchAe puSpara Daka udyAnamAM vilAsa kara. zatruonA mane Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 60 ) zrI mahAvIra caritra. ratha na pUra, kamaLa kamalinInA vane samAna ramaNIya vadhujanene anAtha na banAva, pUrva purUSoe surakSita karela potAnA dezanI upekSA na kara ane gADha gAMThanI jema hRdayane niSphara na banAva." e pramANe sAMbhaLatAM vizvabhUti muni prazamapUrvaka belyA ke-"he rAjan ! tame saMtApa tajIne tamArA ISTakAryane sAdhe. ahIM kaMI paNa vacanIya nathI. tame badhA pitA potAnA kAmamAM pravarte, kAraNa ke zeSa-anyane tyAga karavA vaDe lekamAM paNa A vAta pragaTa che ke-ravajanAdikanA snehamAM mehita thaIne prANIo je pApa kare che, durgatimAM jatAM temane te kaTu vipAkarUpa phaLa Ape che. eka jinadharma vinA aneka prakAre satkAratAM paNa saMkaTa vakhate svajane leza paNa AdhArabhUta thatA nathI." ema vizvabhUti munie jaNAvatAM pitAnA duzcaritrane jevAthI gADha saMtApa pAmela rAjA muninA page paLane svasthAne cAlyA gaye. pachI vizvabhUti samyapha prakAre sAdhudharma svIkAratAM, gurUcaraNanI zuzraSAmAM tatpara rahI, sukhI svajanenA saMstavanI apekSA na rAkhanAra, jIvita-maraNanI darakAra na karanAra ane paMceTiMyarUpa zatrune vijaya karanAra evA te lAMbo vakhata gurUkuLanI upAsanA karavA lAgyA. ekadA sArI rIte sUtrArthane dhAraNa karanAra tathA vizeSa prakAre manane saMskArita banAvanAra evA temane cagya samajIne gurUe AjJA ApI. e Tale pite ekalavihArIpaNuM svIkArI, chaThTha, aThThamAdi duSkara tapa karatAM, parIpaha-sainyane samyapha prakAre jItatAM-sahana karatAM, vItarAganI jema gAma, nagarAdikamAM apratibaMdha paNe vicaratAM, pratikSaNe vIrAsana, kurkaTAsanAdi kastAM, pratidina sUrya sanmukha AtApanA letAM, prANIone pitAnA jIvita karatAM paNa adhika samajIne temanI rakSA karatAM, beMtAlIza deSarahita , vizuddha ane virasa AhAra laI potAnA saMyama-zarIranuM pAlana karatAM ane grAmAnugrAma vihAra karatAM te vizvabhUti muni, amarAvatI samAna vilAsayukata evI mathurA nagarImAM gayA. tyAM strI, pazu ane paMDha-napuMsakarahita ane utkRSTa tapamAM tatpara evA munijaneyukata ekAMta pradezamAM vasatAM eka vakhate parama saMga lAvI pitAnA jIvitanA niyama nimitte te ciMtavavA lAgyA ke-- A tucchabuddhi jIva sukhane vAMche che ane duHkhane dUrathI tajI devA Icache che; paraMtu ema jANatuM nathI ke dharma saMbaMdhanI siddhi vinA te kadi prApta thatAM nathI. jIva bhegone vAMche che ane deza, strI, rAjA ane subhejana saMbaMdhI kathAomAM prIti lAve che, vaLI te mUDhamati pramAdane lIdhe zIta, uSNa, . DAMsa ane macchara pramukhanA pariSahene barAbara sahana karato nathI. tIkSaNa dhArathI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-seALamA bhava. ( 1 ) -vikarAla kAla samAna taravArane dhAraNa karanAra, atyaMta kopAyamAna, evA zatru ghAta karavAne tatpara thAya te sArA, pracaMDa zarIrane dharanAra tathA rakta leAcanayukata evA sarpa karaDavAne taiyAra thAya te paNa sAro, utkaTa pavanathI vRddhi pAmanAra lAMkhI javALAyukata evA agni a MgesaMlagna thAya te sArA; paraMtu samasta doSAnA sthAnarUpa e adhama pramAda eka kSaNavAra paNa sevavA yukata nathI. e zatru pramukha tIvra chatAM manuSyAne ekabhava pUratu maraNa Ape che ane A pramAda teA pratibhava duHsaha ane tIvra evAM saMkhyAbaMdha duHkhA nIpajAve che, mATe e vizeSatAthI vajanIya che. vaLI enuM vana AhAra tyAgathI samyaph prakAre thaI zake che, mATe mAre sarvathA ugratapanuM AcaraNuja yukata che. " e pramANe manamAM nizcaya karIne vizvabhUti munie mAsakhamaNunA prAraMbha karyAM. teo prathama karatAM vizeSa kriyAkrikamAM udyama karavA lAgyA. pratidina dhyAnanI dhArA calAvI, mananI nira MkuzatAne ekadama aTakAvI dIdhI. ema anukrame mAsakSamaNu paripUrNa thatAM pAtrAdi upakaraNa paDilehI, utAvaLa ane capaLatA vinA yuga-dhAMsarI pramANu AgaLa DhaSTi nAkhatAM, sUtrAnA niyama pramANe pArasInA prAMte te uMcA nIcA gRDAmAM bhikSAnimitte gAcarIe bhamatAM peAtAnA nimitte upajAvela athavA lAvela ityAdi doSone samyam rIte avalAkatAM, lAbhAlAbhamAM paNa Asakita ke kheda pAmyA vinA, prakRSTha tapanA AcaraNathI zarIre bahu kRza thai javAthI tRNanI jema pavanaDe paNa kapa pAmatA, mAMsa ane zoNita-rakata zaiASAi javAthI mAtranasAthI pragaTa rIte jemanu hADa-piMjara jaDela che, ane kalAvazeSa pratipradAnA caMdramA samAna dhavala evA te muni, teja rAjamArge utaryAM ke jyAM vizAkhana MdIkumArane rAjAnI mhenanI . putrI paraNAvavA nimitte rANIe pUrve rAkhela hatA. have te munine jotAM keTalIka nizAnIothI tene oLakhI laIne sevakapurUSa vizAkhanaMdI kumArane kahevA lAgyA- " he svAmin ! tame A munine ALakhA " te khelyA--huM barAkharaoLakhI zakatA nathI ' temaNe kahyuM-- huM kumAra! A te ja vizvabhUtikumAra che ke jeNe pUrve dIkSA lIdhI. ' eTale te munine kharAbara oLakhIne tene pUrvanA amathI bhAre kApa thaye. evAmAM te mArge jatAM irSyAsamitimAM citta vyAkSipta hAvAthI acAnaka navaprasUtA gAye temane uchALyA, ane mUkI detAM te pRthvIpara paDayA. eTale vizAkhanaMdI pramukhanA purUSoe tene tevI sthitimAM paDela joine atyaMta harSoM pAmatAM si MhanAda karyAM, traNavAra jamInapara paga pachADayA, tALIo pADI ane paraspara kAlAhala karatAM meATA avAjathI kahyuM ke-- are ! te kapirtya phaLa pADavAnuM maLa atyAre kayAM gayuM ke eka sAmAnya gAya Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (62) zrI mahAvIra caritra. mAre tane pADI nAkhe ? ? ? ema sAMbhaLatAM grIvA-Doka pheravI, cana vikAsita karIne vizvabhUti muni reSathI jovAmAM juve che, tevAmAM vizAkhanaMdI pramukha dIThA ane temane oLakhI paNa lIdhA. tyArathI temane upazamabhAva naSTa tha, viveka cAlyA gaye, mahAkepa uchALA mAravA lAgyo, vIryabaLa vikAsa pAmyuM, eTale devane te gAyane zRMga-zIgaDAmAM pakI, temaNe patAkAnI jema zirapara bhamAvane pachI pRthvI para nAkhI dIdhI, ane temane uddezIne kahyuM ke- " are ! durAcArIo ! hInaparAkramI ane sarva rIte nAlAyaka ! tame mArI mazkarI kare che, paraMtu tame jANatA nathI ke durbaLa paNa siMhanA parAkramane hajAre zIyALIyA paNa oLaMgI zakatA nathI, bALa garUDanA kemaLa caMcamahArane paNa sarpo sahana karI zakatA nathI, tema duSkara tapavidhAnathI je ke tame mane atyAre durbaLa samaje che, tathApi tamArA jevA lAkhe purUSe paNa mArI tulanAmAM na AvI zake. are ! paranA keLIyAthI piSita thayelA ane paranA deSathI dUSita thayelA ! vadhAre tamane kahevAthI zuM ? najare caDyA chatAM tame mane jarApaNa saMtApa amArI zako tema nathI " ema temane AkSepasahita tINa vacanethI nibaMchI, pitAnA sthAne jaIne te muni ciMtavavA lAgyA ke--" haju paNa e loke mArAparane pUrvane krodha leza paNa tajatA nathI. huM pravajyA-pratipanna chatAM e pApIo mArA niSkAraNa verI banyA che, athavA e ane temAM zuM dUSaNa che? kAraNa ke pUrve AcarelA zubhAzubhane e vipAka che, mATe have ema karuM ke jethI parabhave svapnamAM paNa AvA prakAranA apamAnanuM sthAna kayAMya paNa na thAuM. " e pramANe samaya tathA zAstrane paramArtha vicAryA vinA ane uttarottara AvI paDatA saMsAranA duHkhasamUhane ciMtavyA vinA te AhAranA pacakhANa tathA nidAnaniyANA-baMdha karavA taiyAra thayA ane te vakhate pAse rahelA munione teo A pramANe kahevA lAgyA-"je chaThTha, aThThamAdi duSkara tapa ke je sarva prakAre AdarapUrvaka svAdhyAya-dhyAna sAthe meM karela haya, beMtAlIza eSaNAdeSathI rahita e zuddha AhAra je meM grahaNa karela hoya, sUtrArthanA tattvaciMtanamAM ane gurUjanane vinaya karavAmAM je meM samaya vyatIta karela hoya ane paMcamahAvratane dhAraNa karatAM e badhAnuM je kAMI atula phaLa hoya, te AvatA janmamAM huM atula baLazALI thAuM" ema nidAna baMdha karIne teo zuddha zilAtalapara besI rahyA. evAmAM temanA nidAnabaMdhane sAMbhaLI, anya munio, pAse rahetA tapasvIo AvyA ane bahamAnapUrvaka kahevA lAgyA ke--"he mahAnubhAva! tame pote yukatAyukatane jANe che, tethI je ke tamane kaMIpaNa kahevA jevuM nathI, chatAM kaMIka nivedana karIe chIe ke-eka lehanI khIlI nimitte kaI devalane davaMsa na kare, athavA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-aDhAramo bhava. ( 63) te eka kene badale keI koTI pramANa ratna na Ape, vaLI aMgAra karavAne keI gazIrSa-caMdana, agarUpramukha zreSTha kASTane na bALe, tema AvA prakAranA niSkalaMka ane lAMbA kALa sudhI Acarela vividha tapane badale prAMte kipAkanA phaLanI jema dArUNa nidAna baMdha kara tamane kaIrIte yukata nathI; ane vaLI kahyuM che ke-radra pavananA guMjAravathI zuM maMdarAcala kaMpe khare? durjananAM vacanethI zuM sAdhuonuM mana kadi kSobha pAme? samudro zuM pitAnI lAMbA vakhatanI maryAdAnuM ullaMghana kare? sUrya ane caMdra zuM timiranA prasArathI niSedha pAme? mATe he nirmaLa guNa-ratnanA bhaMDAra ! tamArA jevA satpaSe je AvI pravRtti kare, te dharmalakSamI paNa kayAM jaIne vasaze? vinaya kayAM jaze? atyAre kSamAne dhAraNa karavA keNuM samartha che? ane bhAMgela nivAsavALo viveka paNa bicAre kyAM vAsa karaze?" ItyAdi vividha vacane saMbhaLAvyA chatAM vizvabhUti munie jyAre kAMI paNa javAba na Ape, tyAre te munio nirAnaMda thaIne pitapotAnA sthAne cAlyA gayA. ahIM vizvabhUti muni paNa nidAnabaMdhanA adhyavasAyathI nivRtta na thatAM ane maraNa samaye paNa tenI AlocanA na karatAM mRtyu pAmIne mahAzukra nAme devakamAM utkRSTa sthitivALo te devatA thayA. tyAMthI AvIne je pramANe te vAsudeva thaze ane tenA pitA jema prajApati thaze, te pramANe have caritra kahevAmAM Ave che- tripRSTa vAsudevanuM caritra. A ja jambudvIpanA bharatakSetramAM pitanapura nAmanA nagaramAM yathArtha nAmadhArI rijpratizatru nAme rAjA hatA. tene badhA aMtaHpuramAM pradhAnabhUta evI bhadrA nAme paTTarANI hatI, temane cAra mahAsvamathI sUcita acala nAme putra ke je atyaMta mahAbalI ane vikhyAta che. pachI ekadA te rANIne punaH garbha rahyo ane anukrame sarva lakSaNothI vibhUSita evI kanyA usanna thaI. gya samaye tenuM mRgAvatI evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. te anukrame yauvanAraDha thatAM A pramANe zelavA lAgI-tenA mastaka para kaNa, snigdha ane vaka evA kezane samUha, mukha-caMdramAnA vizvamathI Avela rAhunI zebhAne dhAraNa karatuM hatuM, tenA bhAlatalapara prasarela ativakra kezalatA te jANe kAma rAjAnI ALekhela vijayaprazasti hoya tevI zobhatI hatI, tenA sarala lecana ane caMdrasamAna manahara kapalavaDe tathA padyarAga samAna adharathI tenuM mukha, ratna-sthAna samAna zobhatuM hatuM. vaLI rekhA -valayathI lAMchita tathA vicitra maNinA AbhUSaNathIyukata e tene nirmaLa kaMTha zaMkhanA je bhAsate hate. kaMdarparAjAnA nivAsatulya tenA meTA stanapRSapara laTakate hAra pratihAranI zebhA ApatuM hatuM, kanaka-kamaLa samAna mane hara ane kadalI jevA pIvara Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 64) zrI mahAvIra caritra. tenA urU-sAthaLa yugala, te viSayanA mahAsaMkhyarUpa bhavananA jANe be staMbha hoya tevA lAgatA hatA, adhika aLatAnA rasathI vyAsa ane maNijaDita bhUmimAM saMkrAMta thayela evA tenA caraNa yugala jANe lakSamInI bheTa hAya tevI zobhA ApatA hatA. evA prakAranI tene vAgya samajI, zarIre sarvAlaMkAra paherAvIne, bhadrAe pitA-rAjAne page paDavA mekalI. eTale dAsIonA parivAra sAthe te rAjA pAse gaI ane tenA page pI. rAjAe atyaMta AdarapUrvaka saMbhrAMta locanathI tene joI ane snehAlApUrvaka pitAnA utsaga-kheLAmAM besArI, rUpa ane vanaguNathI manamAM bhAre AkSepa pAmatAM te ciMtavavA lAge ke "aho ! devAMganAonA rUpane parAbhava pamADanAra AnuM rUpa ! aho ! sarvAMgasuMdara enuM lAvaNya ! ahA ! zaraRtunA caMdramAnI cAMdanI samAna ene kAMtisamUha ! aho ! veNu ane vINA karatAM vadhAre AkarSaNa karanAra enI vANI! vaLI enI kaMIpaNa ceSTA sarvathA jagatane eka AzcaryarUpa je che. kharekhara ! vidhAtAe pUrve kSatriyakuLamAM AvuM kanyAratna utpanna nahi karyuM hoya, ke jethI manmathe ratine svIkAra karyo, mahAdeve parvatasutA-pArvatIne parigraha karyo, kRSNa maMdarAcalathI maMthana pAmatA kSIrasAgaramAMthI pragaTa thayelA jaLamAnuSI-lakSmIne pitAnI prANapriyA banAvI ane iMdra paNa pulomamuninI kanyA para. aho ! huM mane pitAne puNyavAna mAnuM chuM ke ratnAkaranI jema mArA aMtaHpuramAM AvuM kanyAratna utpanna thayuM." have manmatha ke jenuM kamalAkSI-kamaLa IznarUpa dhanuSya chatAM ane jenA paMca kusumarUpa bANe chatAM, bAhya dhanuSyanA lebhe te jANe hajAre tIkSaNa bANo vALe banyuM hoya tema sajaja thaI gaye. eTale te bALA jayAM jyAM pitAne suMdara locana nAkhatI, tyAM tyAM te manmatha paNa pitAnI tINa bANAvali choDavA lAgyuM. te vakhate sabhAjano paNa kAma-pAzathI saMtapta thaI gayA ane ripupratizatru rAjA te vizeSathI te kanyAmAM lubdha bane. e rIte madananA bANa-prahArathI vyAkuLa banela rAjA vicAravA lAgyo ke-"aho ! A kanyA atyAre varAgya thaI che. mATe zuM karavuM ? zuM AvI rUpavatI kanyA bIjAne ApI, pitAnA gharathakI kahAva mUkavI? e te kaIrIte yukata-ucita nathI. jo ke leke badhA kanyAone ApavAmAM prayukata che, te paNa e gADarI pravAha subuddhizALI lokone AlaMbana karavA lAyaka nathI. " ema nizcaya karI, lAMbAkALanA moTA kApavAdanI darakAra karyA vinA, cirakALanA nyAyamArgano vicAra karyA vinA, madananI vedanAne nigraha na karatAM, pite ja tene paraNavAne icchatA, rAjAe AkAra-vikAra mahAmuzkelIthI gepavI, kanyAne aMtaHpuramAM mokalI. pachI bIje dIvase zreNI, sArthavAhapramukha nagaranA mahAjanane bolAvI tathA sAmaMta, senApativargane sArA Asane besArIne rAjA bahu mAna pUrvaka Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva aDhArame bhava. " kahevA lAgyuM ke-"he pradhAna ja ! tame yuktAyukta kuLavyavasthA, saMzayayukata nyAyamArga tathA lekanA vyavahAranA prarUpaka tathA nizcaya karanArA che, temaja sarva bAbatamAM amAre paNa prathamathI ja pUchavA lAgyA che, mATe tame have kaho ke A viSaya dezamAM je ratna utpanna thAya, tene svAmI kezu?" eTale paramArthane na jANatAM temaNe jaNAvI dIdhuM ke-"he deva! emAM pUchavAnuM zuM che? te ratnanA tame ja svAmI." ema traNavAra eja vacana temanA mukhe kahevarAvIne rAjAe te kanyAne paNa belAvI lIdhI ane te prajAjanene kahyuM ke-"ahA ! A kanyA mArA aMtaHpuramAM ratnarUpe pragaTa thaI che, mATe tamArI salAha pramANe ene huM pote ja paraNavA IcchuM chuM, kAraNa ke tamAruM vacana amAre kaI rIte ulaMghanIya na thaI zake." ema rAjAe jaNAvatAM, lajajAne lIdhe grIvAne vAMkI vALatA, paraspara ekabIjAnA mukhane jotAM, pitAnA manasaMkala5mAM parAsta thayelA, vacanathI utpanna thatI citta-pIDAne na jANatA te pirajane pitapatAnA sthAne cAlyA gayA. pachI bIje divase bhadrA rANIe vAryA chatAM, kuLavRddhAoe aTakAvyA chatAM, narma-sacivee mazkarI karyA chatAM, maMtrIe upAlaMbha pUrvaka niSedha karyA chatAM, dharmagurUoe duHkhavipAkane bodha ApyA chatAM, viMyavAsI hAthInI jema potAnA mAnasika vegane na aTakAvatAM rAjAe gaMdharva vivAhathI te kanyA paraNI lIdhI ane tene paTTarANI karIne sthApI. pachI tenI sAthe te viSayasukha bhegavavA lAgyuM. : : ' have te bhadrA rANuM, lokene niMdanIya ane ubhaya lekathI virUddha tathA trimArga, cATA tathA cArA vigere sthaLomAM lekone hAMsI karavA lAyaka, rAjAnuM tevuM bIbhatsa AcaraNa jeI, manamAM bhAre saMtApa pAmI, pitAnA acala . putranI sAthe meTI samRddhi ane pradhAnajane sahita dakSiNa dezamAM gaI, tyAM prazasta bhUmibhAgamAM eka nagarI vasAvI, temAM dhavalahe, devAlayo ane prAkAra-kille tathA gopura; mukhyadvAra vigere karAvyAM. te nagarI moTA aizvaryathI karAvela hovAthI mAhezvarI evA guNaniSpanna nAmathI dezAMtaramAM prasiddhi pAmI. tyAM bhadrAdevIne mUkIne acalakumAra pitAnI pAse AvyA. e pramANe vakhata jatAM pitAnI putrIne kAmI banavAthI lekee te rAjAnuM prajApati (prajA-putrIne pati) evuM nAma rAkhyuM. ekadA te vizvabhUtine jIva, mahAzukra devalakathakI cavIne te mRgAvatI devInA udaramAM putrapaNe utpanna thayuM. te rAtre sukhe sutelI mRgAvatI sAta mahAsavamo joIne jAgrata thaI ane hRdayamAM praharSa pAmatI te rAjA pAse gaI. tyAM vanane vRttAMta teNe rAjAne kahI saMbhaLAvyo. eTale rAjA bolyA ke he Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara zrI mahAvIra caritra. devi ! tane avasya jIvanamAM yazathI vikhyAta, samasta sAmatAnA mugaTathI caraNa-kamaLa jenA uttejita thayAM che, pratApathI ripuone pratighAta pamADanAra ane kuLamAM dhvajAsamAna evA putra thaze. kAraNa ke huM bhadre ! AvA prakAranAM svanA mahApuNyathI ja jovAmAM Ave che. mATe atyaMta AnaMdathI e svapnAnA tu Adara kara. " ema kahIne rAjAe kuzaLa svapna--pAThakAne kheAlAvyA. eTale rAjAnA Adeza mAnya karI, snAnapUrvaka malika AcarI, vizuddha ane suMdara vastro paherI, zirapara akSata ane kusuma dhAraNa karI, lalATe caMdananA tilaka daI, nimitta-zAsranI aneka peAthI lai, samasta nIti-zAstramAM nipuNa ane kula-para MparAthI Avela vidyAnA anubhavI, evA svapna--pAThaka satvara rAjabhavanamAM AvyA. eTale rAjAe phUla, puSpanA pradAnapUrvaka bhAre Adara ApIne temane siMhAsanA para besAryA ane svapnAnA a` pUchyA. jethI temaNe nimitta-zAone vistArathI potAnA buddhibaLe vicArI, anyAnya nizcaya karIne prajApati rAjAne nivedana karyuM. ke--" huM rAjan ! A prakAranA viziSTha svapnAnA prabhAvathI avazya samasta bhuvanamAM vikhyAta, traNa khaMDa bharatanA svAmI, apratihata zAsanavALA ane apratima khaLazALI evA tamArA putra ahIM prathama vAsudeva thaze. " e pramANe sAMbhaLatAM aMtaramAM atyaMta AnaMda pAmatA rAjAe te svapna-pAThakone vividha dhana ApI : pAtapAtAnA sthAne visarjana karyAM. have rAjAe mRgAvatI rANIne svapna pAThakAe kahela atha phrIne sabhaLAvatAM atyaMta harSa pAmIne te sukhe ga dhAraNa karavA lAgI. ema anukrame samaya pUrNa thatAM zubha divase pATalAvRkSanA pallava samAna sukumAra jenA hAtha, tamAlapatranA jevu jenuM zarIra zyAma che, samasta purUSaSa karatAM pravaNu lakSaNaiAthI virAjita ane tripRSTha kara DaMkanA ADaMkharathI abhirAma, evA putrane teNe janma ApyA. eTale putrajanmanA vRttAMta jANIne prajApati bhAre ha pAmyA ane devamadirAmAM teNe maheAtsava karAvyA. vaLI jemAM anivAti apAtA kanakadAnathI yAcaka lAko AnaMdaHpAmI rahyA che, puSpa-puMjanI vRSTithI jyAM rAjamA ze|bhI rahela che, ma MgalanA kalakala karatI ekatra thaela ramaNIothI ramaNIya ane jyAM zAMtikanA prAraMbha karavAmAM Avela che evA mahAtsava samasta nagaramAM pravattI rahyo. bIje divase te bALakanA pRSThapara traNa karaDaka-asthibaMdhana jotAM nAmanA nizcaya karIne kuLavRddhAoe parama vibhUtipUrvaka tenuM tripRSTha evuM nAma pADayuM. pachI paMca dhAvamAtAethI rakSaNa karAtA, mahAratnanI jema eka hAthathI khIje hAthe saMcaratA ane aneka dAsa tathA cATukara-ramADanAra nAkarathI parivRtta te Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva aDhAramA bhava, 67 tripRSTha kumArapaNAne pAmyA. eTale tene ceAgya jANIne sArA muhUrto ane zubha divase vidhipUrvaka tene bhaNAvavA mATe rAjA kalAcA pAse lai gayA. eTale peAtAnI buddhinA prakathI samasta vizeSa kalA-kalApa te gurU pAse alpa kALamAM zIkhI rahyo. ema sarva zAstranA vistAra jANI letAM, gurUnA caraNe namaskAra karI, tenI anujJAthI sa MtuSTa thayela kumAra pAtAnA AvAse AvyA. tyArapachI peAtAnA bhAI acala sAthe eka kSaNuvAranA viyAga paNu sahana na karatA tripRSTha kumAra yathecchAe niHza MkapaNe pravara udyAnAdikamAM krIDA karavA lAgyA. peAte zarIre komaLa chatAM tenA bhujabaLane joi, bhaya pAmatAM plAna mukha karIne hajAro matlA-ceAdhAe paNa kAMpavA lAgyA. te peAtAnA caraNakamaLa lIlAthI paNa jyAM jyAM sthApana karatA, tyAM tyAM jANe vAthI haNAyela hAya tema pRthvI atyaMta tharatharatI hatI. teNe hasatAM hasatAM paNa kAi rIte suSTi--ghAtathI pADelA janA, nAkarAnI sAravArathI ja jIvatA rahI zakatA, vaLI jyAM te dRSTi nAkhatA, tyAM sAdara vinayathI tarataja namI paDelA nAkarI anya udyama tajIne utAvaLathI tenI pAchaLa doDI jatA, te kumAra anAdarapUrvIka jene alpa Adeza karatA, te jANe nidhAna prApta thayela hAya tema peAtAnA AtmAne kRtakRtya mAnatA, te je sthAne khelatA, tyAM zeSa vyApA| samApta karavAmAM AvatA ane tenAja parAkramanA vanamAM leAkeAnI punarUkita vadhI gaI hatI. e rIte pUrvapArjita sukRtathI vadhatA sukhayukata acala bhrAtA sAthe tripuSThanA dIvaseA prasAra thavA lAgyA. su have ahIM rAjagRha nagaramAM, bharatA mAMnA rAjAoe peAtAnA gaTathI jenA pAdapIThanA sparza karela che. pralayakALanA mAtta DamaDaLa samAna ugra . pratApathI dizAone AkrAMta karanAra, niHzaMka bhujaIDarUpa maMDapamAM virAjamAna rAjalakSmInA vilAsavaDe zAlAcamAna, raNAMgaNamAM haNelA mattamAta MgeAnA kuMbhasthaLamAMthI nIkaLelA mukatAphaLAvaDe te bhUmine virAjita karanAra, mahAgApuranI paridhA-bhuMgaLa samAna, bhujAmAM vIra-valayane dhAraNa karanAra tathA tIkSNa dhAra vALA utkaTa cakrathI zatruonI grIvAne chedI nAkhanAra evA agrIva nAme prativAsudeva rAjA, pAMca prakAre ramaNIya pravara viSaya-lakSmIne bhAgavatA hatA. ema keTaleAka kALa vyatIta thatAM te vizAkhanaMda kumAra cirakALa rAjya pALI maraNa pAmatAM naraka, ti`camAM bhamIne eka giriguphAmAM siMha thayo. te tarUNu thatAM Amatema bhamatA ane te rAjAnA zreSTha zAlikSetrAmAM rahetA kheDutAne satAvatA hatA. tenAthI parAbhava pAmelA kRSIvalA azvagrIva rAjA pAse AvyA ane siMhanA vyatikara saMbhaLAvatAM kahevA lAgyA ke-- he deva ! kRtAMta-yama samAna A sihuthI jo tame amArUM rakSaNa na karI zakeA, te tamArA kSetrA bIjA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. ' pAse kheDA, ame anya sthAne cAlyA jaIza. " rAjAe kahyuM- are ! tame ATalA badhA kAyara kema thaI jAo che ? huM have evI goThavaNa karIza ke e duSTa prANI tamane jarA paNa satAvI zakaze nahi. " pachI teNe siMhane aTakAvavA mATe seLa hajAra rAjAone anukrame Adeza karyo. eTale kheDute harSa pAmatA pitAne sthAne gayA. ekadA azvagrIva rAjA, devAMganA samAna aMtaHpura, kubera karatAM adhika dhanabhaMDAra, asAdhAraNa hAthI, aopramukha rAyAMga ane deveMdrasamAna AjJAezvaryA-ItyAdikamAM mUchita ane vRddha-lubdha thatAM te ciMtavavA lAge-"zuM samajavuM? AvA prakAranI samasta sAmagrIyukata, manavaDe paNa zane anabhibhavanIya, sadA apramatta citte aMgarakSakethI surakSita ane samaraNa karatAM ja apratihata gatithI karatalamAM prApta thanAra cakAyudhane dhAraNa karanAra, evA mAre paNa vinAza karavA keI samartha haze kha? je te kaI rIte jANavAmAM Ave te tene pratIkAra karuM ane sarva prakAre pitAnuM rakSaNa karUM." ema dhArIne teNe nimittIyAne belA ane ekAMte Asana para besArI, satkArapUrvaka Adara ApatAM tene pUchayuM-"he bhadra! naimittika ! barAbara vicAra karIne tuM kahe ke mane paNa mRtyu pamADanAra keI che ke nahi ?" eTale teNe paNa nimittanA baLathI jaNAvyuM-he deva ! amaMgala naSTa thayuM ! kema AvuM. aniSTa bele che?" rAjAe kahyuM--"he bhadra! kSobha na pAma, meM pUchela praznane barAbara javAba Apa." eTale naimittika --"he rAjana ! je ema hoya to tamane maraNa pamADanAra paNa che," rAjAe kahyuM--te kevI rIte jANI zakAya?" te be -"he deva! je zAlikSetranA siMhane mAraze ane je samasta maMDalezvarane mAnanIya evA tamArA caMDavega dUtanuM apamAna karaze, te avazya tamAre mRtyakArI jANo ane te sarva prakAre rakSaNIya samaja." e pramANe sAMbhaLI rAjAe naimittikane visarjana karyo ane pote rAjAsabhAmAM AvIne amAtyAdikane pUchayuM ke-ahe! atyAre rAjA, daMDAdhipa ke kumAromAM keNu atula baLazALI saMbhaLAya che?" teo bolyA "he deva! tamArA karatAM zuM anya koI atulabaLI che ke jethI tamane jaNAvIe ? sUryamaMDaLa vasudhApara vidyamAna chatAM zuM tArAo prakAzI zake? rAjAe kahyuM - pRthvI para aneka rane paDayAM che, mATe temAM asaMbhavita zuM che?" maMtrIo bolyAhe rAjan ! ame nizcayapUrvaka jANatA nathI, paraMtu zravaNu-paraMparAthI ema saMbhaLAya che ke "prajApati rAjAnA kumAre, lIlAthI anyanA zauryanA garvane gaMjanAra ane asAdhAraNa parAkramavALA che." ema sAMbhaLatAM rAjAe caMDavega dUtane kahyuM ke "he bhadra! tuM prajApati rAjA pAse jA ane kahe ke Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva aDhArame bhava. -- tenuM mAre amuka prayojana che." eTale "jevI devanI AjJA" ema kahetAM te AjJA laIne purUSanA moTA parivAra sAthe pitanapura cAlya. have ahIM prajApati rAjA pravara zaMgAra ane mahAkIMmatI vastro dhAraNa karI, kumAra vigerenA parivAra sahita aMtaHpuramAM beThe che. tyAM A pramANe prekSaka nATaka cAlI rahyuM hatuM-ke je vividha aMganA suMdara vizvama ane vicitra karaNanA pragathI ramaNIya, raNajhaNATa karatAM suMdara napuranA manahara dhvaniyukata, majabUta dehane vALatAM UchaLavAthI jyAM hAranI sara tUTI rahI che, bhrakuTInA vizvamathI utkaTa hAvabhAva jyAM prasarI rahela che, keyalasamAna kaMThavALA gAyakoe jyAM vizuddha vAjiMtrane anusarIne saMgIta prAraMbha karela che ane majabUta paTahamizrita suMdara dhvani karatAM mRdaMga jyAM vAgI rahyA che. e pramANe tarUNIjananuM nATaka pravartatAM ane apUrva parama raMga jAmatAM, rAjasabhA jANe nidrAdhIna banI hoya, jANe citramAM AlekhAI gaI hoya, jANe lepathI ghaDAyela hAya, jANe derIthI baMdhAyela hoya ane jANe madirAnA madathI stabdha banela hoya tema anya indriyanI pravRtti mUkI daI, tatkAla te animiSa lecanayukata banI gaI. A vakhate tripukumAra rAjalakanI sAthe satvara atyaMta saMtuSTa thaI gaye. evAmAM kSIrasAgaranuM maMthana karatAM prAMte utpanna thayela viSegAranI jema vibudha-dene kaMpAvanAra ane kRtAMta-camanI jema jenuM Agamana anivArita che e te caMDavega nAme data rAjasabhAmAM dAkhala thayo. tene jotAM rAjA tarata uTha ane "A svAmIne dUta che" ema dhArI teNe dUtane bhAre AdarasatkAra karatAM azvagrIva nareMdranA kuzaLa samAcAra pUchayA, vaLI tenI AjJA mAthe caDAvI. A vakhate nATakanI pravRtti baMdha thatAM lake badhA pitapotAnA sthAne cAlyA gayA. e raMgamAM bhaMga paDayo, jethI tripRSNakumAra bhAre ke pAyamAna thayuM ane teNe eka purUSane pUchayuM--"are! A keNuM che? enA AvavAthI tAta uThayA kema? kAramAM praveza karatAM pratihAre ene aTakAvyuM kema nahi?" te bolyo he kumAra ! e rAjAdhirAjane mukhya dUta che, mATe tene svAmItulya samajIne rAjAe sAme abhyatthAna karyuM ane tethI pratihAre paNa tene aTakAvyo nahi. enI anukULatAthI ja ahIM sukhe rahI zakAya che, kAraNake svAmInI marajI pramANe vartavuM e sevakane dharma che." e pramANe sAMbhaLatAM kumAra be --keNa ke svAmI ke sevaka che? te have jANavAmAM AvI jaze. e bAbatathI atyAre prayojana nathI. jemane purUSAkAra avyakta-asiddha che tevA janene atyutkarSa viphaLa che, mukha-maMDapa nirarthaka che, bhujabaLane garva anucita che ane vastrAdikane Apa ayukata Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. che, mATe atyAre ahIM e ja kartavya che ke e dUta jyAre pitAnA nagarabhaNuM pAchA phare tyAre tame mane khabara Apaje, ke jethI tenuM Atithya karuM." eTale jevI kumAranI AjJA" ema kahI te purUSe kumAranuM vacana mAnya karyuM. have te dUta rAjA sAthe guNa-deSanI vAta karI, potAnA svAmInuM pra. jana kahI, vividha prAbhUta-bheTa svIkArI, satkAra-sanmAna pAmI, te pitAnA nagara tarapha cAlyo. evAmAM tenA gamanane vRtAMta jANavAmAM AvatAM, acala . bhrAtA sAthe tripRSNakumAre dUtane adhavaca aTakAvyuM ane jaNAvyuM che adhama dUta! are dhRSTa ! duSTa ! pApis! te vakhate mArI samakSa nATakanA raMgano bhaMga karIne tuM have kayAM javAnuM che? te nibhaMgI! lAMbe vakhata moTA rAjAnI sevA karavAthI tuM prastAva-prasaMga ke aprastAvane jANatA nathI. tuM zuM zIkhe chuM? he nIca ! vacana-vinyAsa-racanApramukha guNanA vistArathI tuM, bahaspatine paNa hasI kahADe che, e tArI caturAI kaMI judA ja prakAranI che, mATe he pApI! tuM tArA duSTa AcaraNanuM asA phaLa anubhavI le, have ISTadevane yAda karI le, kAraNake kevaLa akRtadharma-dharma ryA vinA tuM maraNa na pAme." ema kahI tripuSTa jevAmAM majabUta muSTiprahAra ugAmI tene haNavA jAya che, tevAmAM acale tene aTakAvIne kahyuM-"he kumAra! gohatyAnI jema enA vadhathI virAma pAme, kAraNake dUta, rAMDa ane bhAMDa e aparAdhI chatAM avadhya che. eTale kumAre pitAnA sevakene AjJA karI-"he purUSe ! tame A pApInuM eka jIvita mUkIne bIjuM badhuM vastrAdika vinAvilaMbe chInavI le." e rIte kumAranA vacanathI purUe laSi-lAkaDI, muSTi vigerethI tene nigraha karI, dhanAdika badhuM chInavI lIdhuM. AthI bhAre bhayathI vyAkULa thatAM dUtanuM uparanuM vastra paNa jamIna para paDI gayuM ane tethI tenuM badhuM zarIra dhULathI malina thaI gayuM, eTale pitAnA jIvitanI rakSA mATe te caMDavega dUta tarata tapasvI, muni ke mahAdeva je banI gayo. vaLI pitAnA jIvitane IcchanAra e anya je teno parivAra hatA, te te kumArane jotAM ja zastro nAkhI daIne cAre dizAmAM palAyana karI gaye. e pramANe dUtanA hAlahavAla karIne kumAre pAchA vaLyA. e hakIkata prajApati rAjAnA jANavAmAM AvatAM te bhayathI udvigna thaIne ciMtavavA lAgyo ke-" ahe ! kumAree bahu ja khoTuM karyuM. e dUta pratikULa thatAM kharIrIte azvagrIva rAjA pratikULa thaye. ayogya rIte baLa vAparavAthI vinAzanuM mULa ropAya che. vaLI kumAronA aparAdhamAM game tevAM vacanathI paNa mAruM nirdoSapaNuM koI svIkAre tema nathI ane kadAca ke svIkAre, chatAM jagatamAM e vyavahAra te pragaTa ja che ke sevakane aparAdha thatAM svAmI daMDAya." tethI mArApara te saMkaTa ja AvI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-aDhAramo bhava. 7. -paDayuM. athavA te AvI ciMtA karavAthI zuM? kAraNa ke upAya ja upeya-kAryane sAdhaka che, " ema nizcaya karIne teNe dUtane pAche bolAvyo ane tene vizeSa prakAre satkAra karyo, temaja mahAkIMmatI bheTe ApIne prathama karatAM cAragaNuM dravya pradAna karyuM. pachI tene dhIraja ApatAM jaNAvyuM ke -" mahAyaza ! bAlyAvasthAmAM niviveka sulabha hovAthI, yauvanane lIdhe asabhya ceSTA adhika rahevAthI ane rAjakuLamAM janma pAmavAthI unmattatA sahaja hovAthI, jo ke kumAree tamane bahu satAvyA, chatAM kaIrIte manamAM kheda na lAva, temaja kepane paNa avakAza na Apa. tamAre mATe badhA karatAM mane bahumAna che. janaka pitAnI sabhAmAM besanArane bALakuceSTA kadApi kheda upajAvatI nathI. huM emane pitA chuM. vaLI tamAre e kumAramAM adhikAdhika prakRSTa guNane Apa karo, mATe prasAda lAvI apamAnanI vAta bhUlI jAo." tyAre dUta be -"he mahArAja ! tame AvA vyAkuLa zAmATe thAo che ? zuM potAnA bALakomAM keI avinayanI AzaMkA kare ? athavA te hRdaya premane paravaza chUtAM eka paNa aparAdhane sthAna na maLI zake." rAjAe jaNAvyuM " e barAbara che, tArI cittavRttine huM jANuM chuM, tArI ekaniSThA mArA lakSyamAM che. have kevaLa eTaluM ja karavAnuM che ke-kumArene vRttAMta azvazIva rAjAnA sAMbhaLavAmAM na Ave. " ema rAjAnuM vacana svIkArIne caMDavega dUta cAlatuM thayuM ane anukrame te azvagrIva rAjA pAse AvI pahoMce. evAmAM pUrve AvelA purUSanA mukhathI kumArane vyatikara sAMbhaLavAthI ke pAyamAna thayela, bhrakuTI caDAvavAthI bhayaMkara bhAsate ane raktacana karI beThela rAjA dUtanA jovAmAM AvyuM, eTale te samajI gaye ke- pUrve AvelA purUe rAjAne te vyatikara saMbhaLAvyuM che. " pachI praNAma karI dUta pitAnA sthAne beThe. eTale rAjAe pUchatAM, badhe vRttAMta jaNAvatAM teNe kahyuM-"prajApati rAjAnA kumArae apekSA vinA ajANapaNe mane mAryo ane tethI bALapaNAne lIdhe jo ke temaNe mAre aparAdha karyo, te paNa e banAvathI prajApati rAjAne bahu kheda thaye che. vaLI vinayathI namra banI mugaTanI jema tamArI AjJAne zirapara dhAraNa kare che ane sadA vizeSapaNe atyaMta pitAne bhUtyabhAva batAvI rahyo che. vaLI tenA ghare tamArA guNe mAgadhajane gAI rahyA che, tethI kaIvAra paNa yuvationA napurane dhvani sAMbhaLavAmAM AvatuM nathI. he rAjana ! vadhAre zuM kahuM? meM badhA rAjAone sAkSAt joyA che, chatAM pitAnA svAmInI bhaktimAM tenI tulanA keI karI zake tema nathI." - e pramANe sAMbhaLatAM azvagrIva rAjAne pelA naimittikanuM vacana yAda Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra zrI mahAvIra caritra AvyuM ane manamAM kaMpatAM ciMtavavA lAge -" aha! nimittIyAnuM eka vacana te barAbara siddha thayuM ane bIjuM vacana paNa je eja pramANe sAcuM thAya, te avazya akuzaLa ja che. " ema dhArI bIjA dUtane bolAvIne teNe kahyuM--"are ! tuM prajApati pAse jA ane mArI AjJA tene saMbhaLAva ke-niSpanna zAlikSetramAM jaIne siMhanuM nivAraNa kara." eTale "jevI devanI AjJA " ema kahetAM te dUta cAlate thayuM ane anukrame prajApati pAse jaI pahoMcyo. rAjAe . satkArapUrvaka tene AvavAnuM prayojana pUchayuM, tyAre teNe siMhane aTakAvavArUpa nareMdrane Adeza kahI saMbhaLAvyuM. rAjAe te zAsanane svIkAra karI, dUtane svasthAne mokalIne kumArane teNe Thapako Ape- he putro ! azvagrIva nareMdranA dUtane je parAbhava karyo, tethI akALe tamoe avazya mRtyune jagADyo che. eja kAraNe Aje yamasamAna siMhane aTakAvavArUpa A dArUNa AjJA akALe mArA para AvI paDI. " kumAre belyA- he tAta! ame mRtyune zI rIte jagADyo?" rAjAe kahyuM- sAMbhaLe azvagrIva nareMdranA zAlikSetranA kheDUtane kesarI parAbhava pamADe che, prativarSe vArApUrvaka badhA rAjAoe yathAkame tenAthI rakSaNa karavAnuM che, paraMtu tame tenA dUtanuM apamAna karyuM, tethI kapAyamAna thayelA azvagrIve atyAre vArAnA krama vinA mane te kAma karavAnI AjJA karI che, eTale e mRtyune jagADavA samAna ja che." ema kahIne teNe prayANa karavAnI taiyArI karI. evAmAM kumAroe vinaMtI karIne kahyuM- he tAta ! e kAma bajAvavA ame jaIe." rAjA - he vatsa ! tame hajI bALaka che, tethI tamane hajI kAryAkAryanI khabara nathI mATe e vicArathI tame aTakI jAo. huM pite ja jaIza. " tyAre kumAroe jaNAvyuM- tame game te rIte amane ja mokalo. amAre avazya javuM che ane amane kautuhaLa che ke te kesarI ke che." rAjAe kahyuM ke -" are putra ! caMdramA samAna niSkalaMka kuLamAM janma, kubera karatAM adhika dhanane saMcaya, akhaMDa AjJA-aizvarya, nirmaLa kalA-kalApamAM atula kuzaLatA, samasta zAstrArthamAM pravINatA, badhA AyudhomAM parama parizrama, asAdhAraNa vIrya, apratima rUpalakSamI, e badhAmAM ekAda bAbata paNa ubhAge pravartAvavAmAM samartha che, te A eka ja bAbatamAM ATale badho Agraha ? Upara batAvela badhI bAbate tamArI pAse mojuda che, mATe emAM pravartatAM tamane keNuM aTakAve tema che? vaLI zatruo te bhAre matsarI ane uMcazRMkhala khala jevA hoya che, ApadAo kayAre mAthe AvI paDaze, te kAMI jANI zakAtuM nathI ane tame atyaMta pramatta che, tethI bhaviSyamAM kevuM pariNAma Avaze te atyAre jANI zakAya nahi; mATe tame e gADha Agraha Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-aDhAramo bhava. 73 mUkI gho " temaNe kahyuM-"he tAta! bhale game tema thAo, paraMtu amAre te avazya javuM che.' ema aTakAvyA chatAM kumAre, pradhAnapurUSa tathA keTalAka hAthI, azva, ratha ane subhaTe temaja parijana sahita cAlatA thayA ane jyAM te kesarI vasate hatuM te zAlikSetramAM pahoMcyA. tyAM temaNe kRSIvalene pUchayuM- are ! pUrve anya rAjAoe siMha thakI tamArI zI rIte rakSA karI?" teo belyA-"he kumAra ! pracaMDa kavacanA ADaMbarathI zubhatA pravara kuMjare, pavana karatAM adhika vegavALA ane suMdara jAtya-azvo ane utkaTa dhanuSya, zalya, barachI, bANa, bhAlApramukha zastrone dhAraNa karatA subhaTa-samUhevaDe triguNa prAkArasamAna parikSepa-gherA racI, atyaMta sAvadhAna rahetAM ane maraNanA mahAbhayathI zarIre kaMpatA, evA rAjAoe kesarInI guphA samakSa animeSa daSTi rAkhIne amArI rakSA karI che. e pramANe rakSA pAmatAM paNa pratikSaNe siMha nAdanA uchaLatA pratizabda sAMbhaLavAthI, tIkSaNa aMkuza-prahAranI avagaNanA karatA ane gaMDasthaLapara madajaLa naSTa thatAM hAthIo Amatema bhAgavA mAMDatA, atyaMta khalanA pANI pI jatA, azvo AThe dizAmAM vikharAI jatA ane ISTadevane yAda karatA tathA pitAnA baLanA abhimAnane mUkatA evA padAtio cAre dizAmAM palAyana karI jatA hatA." kumAre kahyuM "ahe! te kesarIne mahAparAkrama ! ahA ! tenuM ananya vIrya ! ahA ! samasta subhaTanA darra-garvane parAsta karanAra tenuM mAhAtmya ! ahA ! jagatane Azcarya pamADanAra tenuM caritra! eka tiryaMcamAtrathI paNa teo Ama zaMkatA rahyAM. are ! A kaleza sahana karIne keTalo vakhata tene aTakAvavuM paDe che?" temaNe kahyuM-bahe kumAra ! badhuM dhAnya jyAMsudhI gharamAM Ave tyAMsudhI" kumAra balya-are : 'kRSIvale ! cemAsAnA asahya zIta pavanathI parAbhava pAmI, pitAnA sukhI svajana pramukha pradhAnajanathI rahita thaI, pRthvItala kAdavathI otaprota thatAM cAre dizAmAM meghamALA prasaratAM, niraMtara dizArUpa vadhUonA mukta-maNinAM hAra samAna, munione paNa madanane vikAra upajAvanAra, mayUrane nRtya karAvanAra ane virahiNI tarUNIonA hRdayamAM kAmAgni jagADanAra evI jaLadhArA paDatI hoya, temAM ATale badho vakhata keNa gALe? mATe siMha rahe che, te pradeza batA" ema sAMbhaLatAM "jevI kumAranI AjJA " e pramANe kahI te kRSikAroe dUra ubhA rahI siMhanI guphA batAvI. eTale pharI kumAre temane pUchayuM are! te siMhane parivAra keTalo che? " temaNe kahyuM- he kumAra ! te mAtra eka ja che." kumAra -"je ema che, te lajajA na pAmatA te rAjAo mAgadhajanathI gavAtA pitAnA bhujabaLanA garvane nirarthaka zAmATe * 10. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. vistAre che? are! temane vAraMvAra dhikkAra che! ke bahu subhaTe ane A tathA hAthIonA saMmardathI mahIpIThane dabAvanAra chatAM bhayathI kAyara thatA e rAjAo, sahAya vinAnAM eka kesarI sAme paNa jaI zakayA nahi. jagatamAM te ja dhanya che ane tenI ja jananI putravatI che ke jenA kaMThanA garavamAtrathI moTA paNa pitAnA jIvitane mUkI de che, vaLI jenuM baLa evI rIte pherAyamAna che ke je keIthI paNa nivArI na zakAya e ekAkI paNa paMcAnanasiMhanI prasiddhi kema na pAme?" e pramANe lAMbe vakhata te siMhanI prazaMsA karI, moTA kolAhalathI manamAM vikAsa pAmate ane pravara ratha para ArUDha thayela e kumAra pitAnA zeSa parivArane pAchA vALI pite guphA sanmukha cAle ane anukrame te guphA pAse pahoMce. evAmAM jovAnA kautukathI ghaNuM leke ekaThA thayA. te bane bAju rahIne meTo kelAhala karavA lAgyA, eTale e kelAhala sAMbhaLatAM nidrAne nAza thavAthI, bagAsAM AvatAM pitAnA mukhane jeNe paheluM karela che, hariNanA rUdhira pAnathI rakta udagAra kahADatI dADhAnA samUhathI saMdhyAnA arUNa-rakata zazine viDaMbanA pamADanAra, dhUli-dhUsara kesarAne kaMpAvanAra, utkaTa kaMdharA-grIvAthI bhISaNa, uMce vALela moTA lAMgUlane pRthvI para pachADatAM uchaLela avAjathI digaMtarAne badhira banAvanAra ane varSAkALanA prathama meghasamAna gaMbhIra garjanA karate e te kesarI uThayo ane maMda maMda lIlApUrvaka kumAra bhaNI jevA lAge. ahIM tripRSa paNa phaLa-bhArathI lacI raheMla dazyane jete, kedAra-kSetranI rakSikA-strIonA rAsAlApa sAMbhaLate ane vananI ramaNIyatA jete te jeTalAmAM AgaLa cAlI gaye, teTalAmAM sAraMgapati-siMha najare paDaze. tene jotAM kumAra ciMtavavA lAgya-"aho ! A mahAnubhAva page pRthvIpara cAle che ane huM te pravara ayukata, vicitra Ayudha sahita ane raNajhaNita avAja karatI ghugharIothI vyAsa evA ratha para ArUDha tha chuM, mATe uttama janene A visadaza yuddha ucita nathI." ema dhArI ke pAyamAna thayelA kRtAMta-camanI chaThThA samAna vikarAla ane alasInA puSpasamAna prakAzamAna evI taravArane jamaNA hAthamAM dhAraNa karI ane DAbA hAthamAM pUrNa caMdramaMDala samAna ane atyaMta skurAyamAna tArA sAmana DhAlane laI kumAra rathathakI utarIne bhUmipara ubhe rahyo eTale pharIne paNa te ciMtavavA lAge- A te bIcAro mukhamAM rahela gUDha dADha ane hAthavatI prerita kuMTha-bThA tathA kuTila nakhamAtra AyudhavALA ane meM te tIkSaNa taravAra ane DhAla hAthamAM dhAraNa karela che. tethI e paNa yukitayukata nathI." ema vicArIne teNe DhAla-taravAra tajI dIdhAM, eTale tripRSanuM AvuM viparIta svarUpa jotAM bhAre kepa karIne siMha ciMtavavA lAgya- Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-aDhAramo bhava. 75 manmatta mahAmAtaMga, a, ratha ane cedhAonI racanAthI mahA-AdarapUrvaka ahe! rAjAethI huM kevA prakAre rakSaNa pAmate ? pote prakRSTa baLanuM abhimAna dharAvanAra ane raNakarmamAM rasika chatAM kaI paNa yama samAna mArA daSTipathamAM AvI paDate nahi, ane atyAre A duSpamukha-bALaka, temAM paNa navanIta samAna zarIre komaLa, temAM paNa azva, hAthI ane pravara mahAdhAethI rahita, chatAM temAM paNa vaLI avajJA pUrva pravara ratha thakI nIce utarI, jamInapara ubhe rahIne lIlAthI jema tema bolate, temAM pitAnA bhujabaLanA garvathI Ayudhane ADaMbara tajI, mane mazaka-macchara samAna gaNa e e kumAra mArI guphAmAM pesavA taiyAra thayo che. jIvatA janenA jovAmAM ke sAMbhaLavAmAM zuM nathI AvatuM ? AvA leke paNa mane apamAna ApavAne atyAre tatpara thayA che. jo ke mArA kuTila nakharUpa bANe, mAtaMgonA gaMDasthaLa vidAravAne samucita che, tathApi ene gADha avinayarUpa vRkSanuM phaLa batAvuM." ema ciMtavI pitAnA garjaravathI jANe brahmAMDanA udarane pheDa heya, puccha-chaTAne pachADatAM jANe pRthvItalane daLa hoya, vistRta, phATela mukhamAM dekhAtI dADhanA kiraNa samUhathI jANe gagananA-aMtarAla-madhyabhAgane bharate hAya, rakata lAcananI prabhAthI jANe dizAcakane akhaMDa paDatI vIjaLIthI vyApta karate hoya, vegathI AvatAM laTakI rahelA meTA kesarAnA samUhathI jANe aMtaramAM na samAtA kepasamUhane bahAra kahADate heya, ullAsane lIdhe lAMbI phALa mAratAM vizeSa kRzodara thavAthI jANe vacamAM tUTIne agrAya agrabhAgathI gaLI javAne Icchata hoya ane kRtAMtanI jema eka helAmAtramAM jANe bhuvana-jananA kavala-keLIyA karI levA vAMchato hoya eve te siMha. mRNAla samAne kemaLa tripRSTha kumA nA kara-kamaLane gocara thayo, eTale kumAre tarata ja eka hAthe adhareSTha ane bIjA hAthe uparanA oSTa-heThane anAdarapUrvaka paka jIrNa vastranI jema, ke saDelA pAMDupatranI jema athavA bhejavRkSanI chAlanI jema taDataDATa sAthe dvidhA phIne tene mUkI dIdhuM. evAmAM kee utkRSTa siMhanAda ane jayajayArava karyo, ane vaLI kumAranuM parAkrama jotAM pragaTa thayelA harSathI lecanane vikasAvatA evA gaMdharva, yakSa, rAkSasa, vidyAdhara ane kinnaree paha, kAhala-vAdyavizeSa, mRdaMga, duMdubhipramukha vAdyo vagADayAM ane " ahe ! suyuddha ' ema bolatAM temaNe jayajaya vani karyo. vikAsa pAmela kuvalayanA dalasamAna dIrgha lecavAlI devAMganAoe bhramaravyApta paMcavarNanA punI vRSTi karI. vaLI devatAoe tarataja kumArane maNimugaTa, kanakakuMDaLa, kaTisUtra, bAhubaMdha, hAra pramukha pravara AbharaNe pradAna karyA. te vakhate vividha vilAsathI ullAsa pAmatA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www zrI mahAvIra caritra. gopajanee kumAranA utkaTa guNa gAtAM ane tarUNIonuM nRtya thatAM, raNAMgaNa paNa mahatsavayukta thaI rahyuM. - have te siMha tevI rIte dvidhA thayA chatAM pitAnI moTAInA abhimAnathI paravaza thayelA zarIre taraphaDatAM ciMtavavA lAge- aho ! huM e rIte nirAyudha ane ekAkIeka kumAramAtranA hAthe yuddha karyA vinA lIlAmAtramAM mAryo gaye. ahe ! mArI kAyaratA ! ahe asAmarthya ! ahe ! nirbaLa zarIra ! ahe! devanI pratikULatA ! aho ! ATale kALa sAragarAja e zabdane sarvathA meM nirarthaka dhAraNa karyo. are ! evA jIvitane vAraMvAra dhikAra che ! e pramANe taraphaDatA te siMhanA abhiprAyane jANIne kumAranA sArathie tene madhura vacanathI jaNAvyuM--" lIlAmAtrathI mattamAtAne daLI nAkhanAra he siMha! apratima zakitathI virodhIone trAsa pamADanAra he sAragarAja ! oLaMgI na zakAya tevI rIte kramapUrvaka goThavelA pitAnA baLasainyayukata evA hajAre rAjAone parAbhava ApanAra che vanarAja ! he sahurUSa ! nirarthaka Ama krodhane zAmATe dhAraNa kare che ? tuM ema na samajI zake ke A bALakamAtrathI huM mAryo gayo, kAraNa ke e bALaka potAnA kuLarUpa namastalamAM eka caMdramAsamAna, lokene AnaMda pamADanAra che. vaLI svapna pAThakee prathamathI ja ema kahyuM che ke A bALaka bharatArdha bhUmine svAmI : vAsudeva thaze" mATe he bhadra! tuM mRgasiMha che ane e purUSasiMha che, te siMhe siMhane mAryo temAM aprasiddhi ke apamAna zuM ? " e rIte sArathinAM vacana, madha ke amRtanI jema zravaNa-puTathI barAbara pIne aMtaramAM upazAMta thayela te siMha maraNa pAmIne narakamAM nArakapaNe utpanna thaye ane te sArathi anukrame tripRSTha tIrthakarapaNuM pAmatAM bhagavAna mahAvIranA gautama nAme prathama gaNadhara thaze. have tripRSNa kumAra paNa te siMhacama laIne pitAnA nagara bhaNI cAlyA ane jatAM jatAM teNe kRSikArane kahyuM- are tame A kesaricama laIne ghoTaka alpagrIva rAjAne Apaje ane kaheje- have svastha ane nirbhaya thaIne zAlibhajana karatA raheje. atyAre bAdhA badhI TaLI gaI che." kRSIvalee e vacana svIkAryuM. pachI tripRSTha pitAnA nagaramAM AvyuM. tyAM prajApatine praNAma karIne teNe badhe vRttAMta kahI saMbhaLAvyo, jethI samasta nagaramAM AnaMda AnaMda vartI rahyo. ahIM kheDute azvagrIva rAjA pAse gayA ane temaNe prajApatinA putre mArela siMhane vyatikara kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM rAjA manamAM kSobha pAmI vicAravA lAgyuM--" aho ! naimittike kahela baMne nizAnI atyAre sAbIta Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-aDhAra bhava. thaI, mATe prajApatinA putrathI mane avazya bhaya che, paraMtu have karavuM zuM ? atyAre te yamarAjAne daMDa mAthe AvI paDaze. atyaMta daDha guNarUpa rajajudarathI baMdhAyela chatAM rAjalakSamI cAlI javAnI che, dAna ane mAnathI vaza karelA sevake palaTAI jaze, athavA te vidhi viparIta thatAM zuM zuM thatuM nathI, paraMtu hajI paNa buddhipUrvakane purUSArtha mUkavAnuM nathI, kAraNa ke enAthI bhAvI anartho paNa vinAza pAme che, naSTa thayela saMpadAo paNa pAchI pragaTa thAya che, mATe upekSA karavI kaI rIte yukata nathI. alpa vyAdhinI paNa yAjajIva cikitsA karavI joie. agnikaNa a5 chatAM kailAsa parvatanA kASTha-samUhane na bALI zake evuM nathI, athavA te parAbhava pamADayA chatAM draSTiviSa bhujaMganuM bacuM vinAza na pamADe tema paNa nathI, mATe atyAre e ja ucita che ke prajApatinA putrane lAlaca batAvI, ahIM belAvI ane dAna, mAnAdikathI vizvAsa pamA, temane vinAza karuM." ema dhArI temane lAvavA mATe dUtane belAvIne rAjAe jaNAvyuM--"are! prajApatine ema kahe ke tame sevA sAdhavAne asamartha che, mATe kumArene jaladI ekalo ke jethI temane eka bIjI sAmaMta-padavI ApavAmAM Ave. je kumArane na mekale, te yuddha karavAne taiyAra, thA." eTale "jevI svAmInI AjJA" ema te vacana svIkArIne dUta nagara thakI nIkaLe ane anukrame potanapuramAM AvyuM. tyAM rAjA pAse gayo. rAjAe tene satkArapUrvaka Asana para besArI, AvavAnuM kAraNa pUchayuM. eTale dUte kahyuM"azvagrIva rAjA tamane evI AjJA kare che ke tame jarAthI jarjarita thaI gayA che ane bahu vRddha che, jethI AjJAne mATe anucita che, mATe tamArA pune ekale ke jethI svahaste temane satkAra karUM ane pravara mAtaMga, azva, nagara, Akara ane gAme ApI, temane meTA dezanA adhipati banAvuM." e pramANe sAMbhaLI prajApati rAjA ciMtavavA lAgyuM ke -"azvagrIva atula balavAna, durArAdhya ane vagara vicAryuM tINa daMDa karavAthI duviraha che. vaLI mArA kumArae para-bhaya kadi ja nathI, temAM paNa tripRSa vizeSa che." ema dhArIne prajApatie dUtane jaNAvyuM--"he bhadra! kumAre sevAvidhine samajatA nathI, vartananI vizeSatA jANatA nathI, ucita ke anucitanuM temane lakSya nathI ane vaLI rAjAne Adeza bajAvavAmAM teo samartha nathI, mATe huM pite ja sabaLa vAhanasahita svAmInI sevAmAM hAjara thaIza." eTale te dUta belyo "e svAmIne Adeza nathI. athavA munione paNa duSkara evA A sevA-dharmanuM tamAre zuM prayojana che? tame te niraMtara. ramaNIonA madhyamAM rahI IcchAnusAra viSaya-sukha bhega. kumAre paNa tyAM jatAM pitAnA svAmInA prasAdathI je rAjalakSamI pAme, te temAM tamAruM zuM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zrI mahAvIra caritra. azubha-akalyANa thavAnuM che? kAraNa ke azvagrIva svAmI siMhane vyatikara sAMbhaLavAthI parama saMtuSTa (pakSe parama asaMtuSTa) thayA che, tethI mahAmaMDala (maMDala-deza athavA taravAra) ne upabhega karAvavA Icche che, uMcA pIla (hAthI ke vRkSa) nA aMdhapara AropaNa karavA vAMche che, temaja pANigrahaNa (vivAha athavA hastabaMdhana) karAvavA dhAre che." e pramANe sAMbhaLatAM prajApati rAjAe vicAra karyo- aho A dUta iMdrivArUNI-iMdrANInA phaLanI jema bahArathI te ramaNIya lAge che, paraMtu aMtarathI te duHkhanA vipAkarUpa dviarthI vacana bele che, mATe e vacana sarvathA duHkhakArI che ane barAbara vicAravA lAyaka che, kAraNa ke utAvaLathI karela kAryo prAMte dArUNa nIvaDe che." ema dhArI teNe dUtane svasthAne mokalyo ane pote ekAMtamAM rahI, viSama arthano nirNaya karanArA tIkSaNa buddhizALI maMtrIone bolAvyA. temane sArA Asana para besArIne kahyuM-"ahA ! azvagrIva rAjA mane ema pharamAve che ke "kumArene satvara mArI pAse mokalI Apa" mATe A bAbatamAM zuM karavA cagya che te kahe," maMtrIo belyA-he deva ! azvagrIva utkaTa parAkramI ane maMtra-pracAramAM bahu gUDha che ane tame tenA ja sevaka, niraMtara AjJAvartI ane alpa baLavALA che, mATe tenI sAthe virodha ke ? pitAnI zakita uparAMta kepa kare, te vinAzanuM kAraNa che." rAjAe kahyuM-je ema hoya, te kumArane bhale makalI che.." 'maMtrIoe jaNAvyuM che. deva ! kumAre hajI pUrA baLavaMta thayA nathI ane sevAvidhithI ajJAta che, te temane zI rIte mokalavA ? ane vaLI kahyuM che-yadyapi ati viSamArtha sAdhavAmAM lakSmI paNa kadAca samartha hoya, te paNa bhujaMgavaDe bhIma evA bilamAM koI pitAne hAtha nAkhe? temaja gamyAgamyanA prakArane na jANanAra tathA kAlukhya-doSathI vyApta evA jaLanI jema rAjAnuM citta avazya nimna - adha sthAne ja AkarSAya che. vaLI kapAsanI kaNikA samAna e sevA parakAyane sAdhI zakatI nathI, temAM paNa rAjAonI sevA te ubhayArtha sva-para-kAryane vinAza karanArI nIvaDe che, kAraNa ke yathAkathita vidhAnathI vimukha thayelA ane zithila manavALA purUSane duHsAdhya vidyAnI jema sevA satvara vinAza pamADe che. e pramANe he deva ! kumAremAM svAmInI sevA sAdhavAnI koIpaNa rIte gyatA nathI, mATe dUtane snigdha vacanathI samajAvI rAkhe." ema maMtrIonA kahevAthI prajApatie tane belAvIne zAMta vacanathI kahyuM- "he bhadra! tuM jaIne azvagrIvane kahe ke-kumAre tamArI sevA sAdhavAne gya nathI, mATe prajApati pote ja AvavA dhAre che." dUta be -are prajApati! pittathI pAmara banelA purUSanI jema vAraMvAra Ama zuM bole che? tuM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva aDhAra bhava, 78 kumArane makala athavA te yuddha karavAne taiyAra thaI jA e svAmIne Adeza che." ema kahIne dUta bahAra nIkaLe, eTale durvacana sAMbhaLavAthI rUcha banela tripRSTha kumAre majabUta laSTi, muSTinA prahArathI haNa, gaLAmAM pakIne, pAchaLanA dvAramAge tene kahAva mUkayo. pachI te anukrame azvagrIva nareMdranA bhavanamAM AvyA ane te prajApatino badhe vyatikara rAjAne kahI saMbhaLAvye. je sAMbhaLatAM rAja bhAre kopAyamAna thayo ane sabhA A pramANe kSobha pAmI-kaI subhaTa kepa pragaTa thavAthI adhika dukaprekSya thayela ane satata utpanna thatA parasevAnA biMduthI ubhaTa banela evuM potAnuM mukha luMchavA lAgyuM, keI nava-kuvalayanI mALAsamAna ane nirmaLa prabhAyukata evI taravArapara, bhramarasamAna zyAma evI pitAnI daSTi nAkhavA lAge, kaI ke parUpa siMhanA ADaMbarathI bhaya pamADanAra evA para-zatrupakSane kSobha karanAra ane jANe sAkSAta pitAnI zakita hoya, evI zakita-zasavizeSane hAthamAM dhAraNa karavA lAgyA, rekhA ane utkaTa bhrakuTInA bhaMgathI bhISaNa evuM keInuM baddha bhAla-lalATa te pralayakALe pragaTa thayela rAhamaMDaLayukata AkAzanA jevuM zobhatuM hatuM, keIe vajasamAna majabUta suSTinA prahArathI tADana karela dharaNe te avinayadhArI aparAdhInI jema kaMpavA lAgI, ISTa raNa-rasathI pragaTa thatA romAMcavaDe hAtha pIna thaI javAthI lAMbA vakhatathI paherelA keIna kanaka-kaMkaNu-kaDA paNa tUTavA lAgyA, keI matsaranA bhArathI tarala-capala thayela ane vacana bolavAmAM sayatna evI jahAchajane dAMtathI dazela oSTha saMpuTavaDe mahAkaSTa dabAvI rAkhate. e pramANe te vakhate kepalarathI uchaLatA ane saMgrAmanA samAgamamAM utkaMThita thayelA subhaTenI vividha kriyAo cAlu thaI. evAmAM azvagrIva rAjA kahevA lAgya are ! upekSA pAmelA durAcArIonI AvI ja gati hoya che. emAM tene ze deSa nahi te pitAnI putrIne paraNavAnA aparAdha vakhate paNa je tene meM dabAvI dIdhuM hatuM, te zuM ATale prasAra te pAmI zakata ke ? mATe je patAnI putrI sAthe kAma-vilAsa Icche, te pitAnA svAmIne paNa duHkha Ape, temAM agya zuM che ? athavA te have e pramANe kahevAthI zuM ? hajI paNa e mahA-pApIne huM parAbhava pamAza, mATe are ! prayANanI vijayaDhakA-vAdya vizeSa vagADe, kuMjane sajaja karAve, ane taiyAra rAkhe, rane joDAve, ane badhA rAjAone bolAve. " ema rAjAnI AjJA thatAM tarataja sevakee badhuM taiyAra karI dIdhuM. evAmAM rAjA majajana-gRhamAM gaye. tyAM utkRSTa prakAre teNe majajana karyo, kAsakusumasamAna suMdara vastro dhAraNa karyA, kezomAM sugaMdhi yupo bAMdhyAM ane sarvAge caMdana-rasane lepa karyo, eTale purahite amaMgalanA upazama Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra.. nimitte zAMtikarmanuM vidhAna karyuM, ane rAjAnA zirapara teNe durvA tathA akSata nAkhyA. AgaLa maMgaLa-kaLaza mUkavAmAM Avya, dhRtapUrNa bhAjana batAvavAmAM AvyuM ane aSTamaMgaLa ALakhavAmAM AvyAM. evAmAM mahAvata, siMdurathI kuMbhasthaLane arUNa-rakta ane zarIre vibhUSita banAvI jayakuMjarane laI AvyuM ke, jenA gaMDasthaLathakI madajaLa jharatuM ane zatruone dabAvavAmAM je durdharasamartha hato. tenA para azvagrIva nareMdra ArUDha thayo, eTale atyaMta ujavaLa, phaNanA puMja jevuM zveta, pitAnA parimaMDaLa-vistArathI pUrNa caMdramaMDaLane chata nAra ane laTakatA mukatAphaLanA kalAparUpa avacUlayukata evuM "vetAtapatra-chatra dharavAmAM AvyuM. baMne bAju cAmara DhALanArI vArAMganAo ubhI rahI ane diggajenA dhvanisamAna gaMbhIra avAja karatA bhaMbhA, mukuMda-vAdyavizeSa, mRdaMga, DhakkA pramukha vAdyo vagADavAmAM AvyAM, eTale rAjA prasthAna-prayANa karavA taiyAra thaye. evAmAM karNarUpa cAmarane calAvatA, pracaMDa darpavaDe dudha, gaMDasthaLathI madane jharatA, tamAlapatra samAna zyAma, parAkramathI alaMghanIya, mahAparvata jevA unnata ane jemane bAMdhela ghaMTAo avAja karI rahI che evA mahAmAtaMge cAlyA. lAMbA pRcchathI zobhatA, badhI jAtanI zikSA pAmelA, potAnI sArI cAlathI svAmIne saMtuSTa karanArA, pavanasamAna vegazALI, sArA lakSaNeyukata, para-zatrue kadi na joyelA ane ravi-sUryanAM asamAna manahara evA ame paNa pravRtta thayA. vicitra citrethI suMdara, jaya-vijaya pamADavAmAM samartha, jenA-para ghugharIo avAja karI rahI che, ghaNAM zastrothI bharelA, upara laTakatI pravara ketu-davajAvALA ane du:sAdhya vairInuM paNa mardana karanArA evA ra AgaLa cAlyA. temaja taravAra, bANa, cakrane dharatA, vipakSa verInA celAone vidAranAra, pitAnA svAmInI bhaktimAM pravINa, atyaMta yukitaone jANanArA, vijayanA lAbhamAM ja lAlaca rAkhanArA, aciMtya sAhasavALA ane zarIre kavaca bAMdhI sajaja thayelA evA mahAdhAo cAlavA lAgyA. eTale azvagrIvanI AjJAmAtrathI pitAnA badhAM kAryone tajI daI lATa, cela, mahArASTra, kaccha, liMga, pramukha dezanA rAjAo kavacathI sajaja banI, aneka praharaNe-zastro laI, jayamAM prasiddhi pAmelA evA teo potAnA samagra sainyane laIne azvagrIva pAse hAjara thayA. e pramANe badhI taiyArI thatAM rAjAe prayANa devarAvyuM, eTale caturaMga senA AgaLa cAlI. temane prasthAna karatAM dusaha pavana vAvA lAgyo, chatra pI gayuM ane tene daMDa bhAMgI paDe, atyaMta agnikaNethI dArUNa AkAzathakI ulakApAta thaye, divase tArA dekhAvA mAMDayA, rUdhira-vRSTi thaI, vAdaLA vinAnA AkAzamAM vIjaLI camakI, kaMipaNa kAraNa vinA acAnaka jayakuMjara Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva aDhAramo bhava. - taDataDATa sAthe pI gaye, nimitta zivAya agnijavALA pragaTa thatAM jAtyaaonA pucha baLI gayA, potAnI meLe daMDa bhAMgI paDatAM jayapatAkA nIce pad, hAthIenuM madajaLa sukAI gayuM; satat raja varasavAthI dizAo badhI nisteja ane durAlekanIya thaI paddha, devapratimAo azrupravAha mUkavA lAgI, citre paNa paraspara hasavA lAgyA ane kutarAo uMce svare revA lAgyA. e rIte te vakhate ghaNA azi-apazukane utpanna thayAM, eTale bhaviSyamAM amaMgaLa javAnI zaMkAthI bhaya pAmatA kuzalamati pradhAne vinayathI namra thaIne azvagrIva rAjAne kahevA lAgyA-"he deva ! pratApamAtrathI himanI jema tamAre zatru vilIna thaI jaze, te akALe bhaya pamADanAra A samara-prayatna zAmATe Adaryo? tamArA ane kaThina khurathI uDela raja-paDalathI kara-kiraNane prasAra pranaSTa thatAM sUrasUrya ke zuravIra paNa chupAI jAya, te anya zuM mAtra ke je potAne pratApa batAve? mATe vijayayAtrAne mUkI pitAnA nagara tarapha jaldI pAchA cAle ane azivanA upazama nimitte homa, yAgAdika karAve. he deva ! AvA aziva zukanethI ame jarA paNa kuzala joI zakatA nathI, AvI rIte varIenA gADha mane rathane zAmATe pUre che?" ema sAMbhaLatAM rAjAe kahyuM "are! vinA kAraNe tamArAmAM A vAtalapaNuM kayAMthI AvyuM? mArA bhujadaMDanA parAkramane zuM tame jANatA nathI? athavA to lAMbA vakhata sudhI cAlela saMgrAmamAM zatruone satAvIne meLavela vijaya tamane yAda nathI? temaja saMkhyArahita ane pRthvInA uMcA nIcA bhAgane bharI nAkhanAra tathA mahAsAgaranA jaLanI jema cAre dizAmAM prasarela caturaMga baLa-sainyane tame jetA nathI? Ama asthAne mane zAmATe bIvarA che? athavA te mane svanagara bhaNu zAmATe pAcho vALo che? kAraNake prArabdhaprAraMbhela kAryane tyAga karanArA purUSo jagatamAM prasiddhi-prazaMsA pAmatA nathI. vaLI tevA prakAranA keTalAka saMdigdha amaMgaLamAtrathI vIrapurUSa kSebha pAmatA nathI, kAraNake grahagaNanI gati, svapnanuM darzana, devatAonuM mAhAsya, kutarA, khara pramukhanA zabda-e zukane e ja rIte lekamAM prasiddha che. temaja ukApAta, rUdhiravRSTi pramukha dunimitte badhAM ghaNAkSaranA nyAya jevAM che, te enAthI bhaya keNu pAme? mATe tame dhIra thAo. e badhAM apazukane prajApatinA mAthe huM nAkhavAne chuM." ema kahI nimittiyAnA vacanane visArI mUkI, avazya vinAza thavAne havAthI, devanI pratikULatA chatAM, vRddha purUSoe vAryA chatAM, apazukanethI skUlanA pAmyA chatAM, aMtaHpuranI ramaNIoe AgrahapUrvaka aTakAvyA chatAM ane nimitta pAThake e chatra-bhaMga saMbhaLAvyA chatAM, sakala Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. sainya sAthe te AgaLa cAle ane anukrame pitAnA dezanA sImADA para Avela rathAvata parvatanA pradezamAM jaI pahoMcyo. pachI tyAM senAnI chAvaNI naMkhAvI teNe dUtane bolAvIne kahyuM " are prajApatinI pAse jA ane tene kahe ke-azvagrIva rAjA yuddhane mATe sajaja thaIne AvI pahoMce che, mATe have satvara sAme Ava, athavA te kumArane mokalI tene satkAra kara. akALe kuLane kSaya na kara." eTale " jevI devanI AjJA" ema te vacana svIkArIne dUta cAlI nIkaLyo. ane te prajApatinI pAse pahoMcyo. tyAM azvagrIvane Adeza teNe kahI saMbhaLAvyuM. je sAMbhaLatAM tripRSNakumAra bhAre ke pAyamAna thaIne kahevA lAge--" he dUta! tuM avadhya ane nirbhaya che. mArA uparAdha-AgrahathI ghaTakagrIva-azvagrIvane jaine pragaTa rIte A pramANe kahe ke-tuM bahu parivAravALa chatAM nirbhaya thaIne rahIza nahi, kAraNa ke mRgane siMhanI jema alpakALamAM A tripRSTha tane mAraze. hajI paNa prajApati rAjA potAnA nAmaarthane skuTa rIte yAda karatAM, kadAca tuM niSpharatA tajI de ane sanehane dhAraNa kare, te te tArUM rakSaNa kare; paraMtu Avezayukata mativALAne sAcuM kahetA paNa te deSa jue che, mATe nirthaka A zikSA pradAnathI zuM?" tyAre dUta - tame hajI paNa duzikSita ja rahyA che. tame svAmInA baLane jANatA nathI, tethI Ama nizaMkapaNe bole che." eTale prajApatie kahyuM-"he bhadra! tuM tArA svAmI pAse jA ane kahe ke-prajApati A A." ema sAMbhaLI dUta tarata cAlI nIkaLyA. ahIM rAjAe paNa sainya sajaja karavAnI taiyArI karI. eTale garvathI haNahaNATa karatAM a* zaNagAravAmAM AvyA, gajaghaTAne kavaca caDAvavAmAM AvyA, yuddhadakSa ane utsAha pAmatA pharakAdhArI subhaTe taiyAra thayA, pracaMDa gAMDava arjunadhanuSyasamAna dhanuSyanA guNa-derInA jhaNakArathI zabdAyamAna evA dhanurdhara uchaLavA lAgyA, majabUta codhAo para ArUDha thayA tathA vividha Ayudhdhane dhAraNa karatAM subhaTe bahAra nIkaLyA. ema caturaMga baLa-sainya cAlavA taiyAra thayuM. tenAthI parivRta thayela prajApati rAjA paNa, pracaMDa kavacanA ApaADaMbarathI zobhAyamAna kuMjarapara besIne nagaranI bahAra nIkaLe. evAmAM uchaLatI ane moTA tAlapatrasamAna nIladarajAnA anusAra ekatra thayelA sAmatethI paravArela, atyaMta nIlavastrane dhAraNa karanAra, hAthamAM haLa-muzaLarUpa AyudhathI virAjita, tathA saMgrAma-saMgamAM utkaMThita evA acalakumArathI anusarAte, AmaLAsamAna sthaLa mukatAphaLAnA hAravaDe, AkAza gaMgAnA pravAhathI gaMganAMgaNanI jema vistRta vakSasthaLathI zobhAyamAna, tarUNa sUryanA kiraNa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-atArane bhava. 83 sAmAna vastrayugalavaDe vaDavAnalanA javAyAkalApathI samudranI jema zarIre sujita, karNamAM nAkhela kanakakuMDelanI kAMtinA prasAravaDe, tatkAla saMgama karavAne utsuka banela rAjalakSamInA sarAga kaTAkSanI jema mukhe dIpane tathA AgaLa prasthita ratna-laSTimAM jaDela kanakanI kapila bhAre kAMtinA miSathI jANe kopane bahAra kahADatuM hoya eve tripRSNakumAra satvara jaIne prajApati rAjAne maLe, ane kahevA lAgyuM " he tAta ! tame nivRtta thAo ane mane AjJA kare. e azvagrIva zuM mAtra che ? tamArA prasAdathI enA dhRSTa zAryane parAsta karI dauM vaLI enA bahu sahAyake che evI paNa tamAre zaMkA na karavI kAraNa ke te badhA bhejanamAtranA sahAyake che, paraMtu kharIrIte te te ekalo ja che." rAjAe kahyuM--"putra! utkaTa kezarikizorane lIlAmAtrathI mArI nAkhanAra ane lAkhe zatruonI avagaNanA karanAra evA tArA parAkramane zuM asAdhya che ? ame te ahIM dUra rahIne kevala kautuka joyA karIzuM, kumAra be, bhale ema karaje." have viziSTa zukane thatAM vadhatA harSe, niraMtara prayANa karatAM te rathAvartA parvatanI samIpe teo pahoMcyA, eTale baMne se e paraspara eka bIjAne najIka jevAthI kelAhala vadhatAM, pAkharelA a ane kavacadhArI hAthIo uThayA, tathA potapotAnA dhvajacinhane uMce karatAM baMne sainya sAmasAme AvyAM ane yuddha karavA lAgyAM, jemAM vAjIMtranA svarathI leke saMtuSTa thatA, kAyara jane bhayathI tharahara kaMpatA, utkaTa baMdIjanenA paDhavAthI subhaTe utsAhamAM AvI jatA ane dhULa uDavAthI rathenA dhvaja-paTe malina thayelA bhAsatA hatA. vaLI tIkaNa bANathI ghAyala karela azvane lIdhe pAkharela pitAnA azvanI zreNithI kutadhArIne jyAM pAcho vALavAmAM Ave che, asavAranI tIkSaNa taravAra cAlatAM subhaTenAM zira jyAM kapAI rahyAM che, kavacadhArI moTA hAthIoe jyAM azvaghaTAne nAkhela che, ane anya ekatra maLavAthI jyAM nibiDa saMghaTTasaMdhaTo thaI rahela che, temaja sarala zalya-zastranA prahArathI gaMDasthaLamAM vedanA pAmI hastIo jyAM palAyana karI rahyAM che, pracaMDa ane pIna a jyAM zUnya thaIne cAlatA, trizuLa, bhAlA, barachI, zalya pramukha zothI bherAIne subhaTe jyAM pI rahyA che, chatra ane chatradhara jyAM nIce paDI gayela che, hastIonA paraspara daMta-saMghanathI agnikaNo pragaTa thaI rahyA che, ghaNu dhaDa jayAM uMcA hAtha karIne nAcI rahyA che, caLakatA kuMtAgra-bhAlAnI aNIthI ghAyala thatAM rathikA-ratha calAvanArA jyAM ghumI rahyA che ane raNAMgaNanA madhyabhAgamAM yuddha karatA edhAonA ghAtathI te dusahya bhAsatuM hatuM. hAthIonA kuMbhasthaLo vidArAtAM jyAM rUdhirane pravAha uchaLate, bhUmipara nizreSTa thaIne paDelA meTA mAtaMgothI jyAM mArga rekAI jate, locana vikAsIne AvelA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 zrI mahAvIra caritra. rIMcha ane zIyALAe mukelA putkArathI je bhISaNa bhAsatuM ane raNarasika dhAo jyAM saMtoSa pAmatA hatAH vaLI daMDa-patana pramukha saMgrAmanI vividha pravRtti karI dhanurdhara dhanuSyadhArIo sAthe, pharakAdhArI subhaTe tevA ja dhAo sAme, kuMtadhArI potAnA samavargI joDe ane asidhArI khaDjhadhArI sAthe saMgrAmamAM joDAyA. adhe ane khelanA pamADatA, zalya mUkatA subhaTevaDe durgama, hAthIonA gaMDasthaLe jharatA madathI jyAM Adra banela che, ane sAme AvIne paraspara hastIoe jyAM eka bIjAnI suMDha jakaDela che, vaLI jyAM ghera reSa pragaTa thaI rahela che ane kSaNe kSaNe bhISaNa nirdoSa thate saMbhaLAya che, niSedha pAmyA chatAM subhaTo samarAMgaNamAM pitAnA prANa ApIne paNa citarapha prahAra karatA, nareMdra hAthamAM vividha Ayudha laIne paraspara yuddhamAM joDAyA, daMDanAyakakoTavAla prANarahita thatAM jyAM nIce paDe ane vahetA rUdhirathI jyAM mArga. . agamya thaI paDe, evAmAM " are ! zeSanAga samAna raktalecanayukta ane raNAMgaNamAM baddhakakSa-saMnaddha thayela azvagrIva mane hAthathI batA" ema bela pratizatru-prajApati rAjA zatrunI sAme pratiprahAra karate AvyuM, eTale maMga, kaliMganA rAjAoe ekIsAthe cheDelA mahA-AyudhathI prajApatine laDe aTakAvI dIdhe, jethI te sAdhunI jema mAnarahita banI gaye. azvagrIvanA a, gaje ane ravaDe durdhara ane bahuja vistRta senAe tatkAla prajApatinA parAkramane mathI tene udyamarahita banAvI dIdhe. ema tene parAjita samajI pragaTa thayela kepa ane bhrakuTIthI bhISaNa banela mukhavaDe sAkSAt yama samAna bhAsate e acalakumAra pitAnA haLa ane muzaLa divyAyudhane calAvate satvara zatrunI sAme AvIne ubhe rahyo. tyAre lAMbA kALathI prApta karela jayavAdanA garvathI abhimAnI banelA, daDha matsarane dhAraNa karatA ane zalya, bANa, pramukha zastrone mUkatA evA te rAjAo garvathI gAjatA, acala pAse AvyA, jethI acalane harSane Aveza AvatAM tenA kavacanA sAMdhA tuTI paDyA ane temane jotAM manamAM jarApaNa kSeAbha pAmyA vinA te bhAre zoca karate bolyo-"are ! tame satvara mArA cakSupathathI dUra thaI jAo. vinA kAraNe tame yamanA ghare javAne zA mATe taiyAra thayA che ? are! zveta zikhAvALA ane kapAyamAna kInAzasamAna ati dussaha evA mArA haLane tame zuM joI zakatA nathI? vaLI je zatrunA vakSasthaLane vidAravAmAM samartha ane jenI kAMtithI AkAza arUNita thAya che, ane vaLI tame jaya meLavavA samarAMgaNamAM je Ama udyata thayA che, te bhramarasamAna zyAma prabhAyukata ane pRthvI paranA maNionA zreSTha paramANuothI jenuM mukha banAvela che evA mArA muzalane. paNa zuM tame jotA nathI ?" Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 tRtIya prastAva aDhAramo bhava. e pramANe sAMbhaLatAM teo kahevA lAgyA-are ! tArI te zI zreSatA che? kAraNa ke tArA jevA hAlike-haLa calAvanArA joI kahADayA che, ane muzaLa te mahilA paNa lIlAthI dhAraNa kare che." ema belatAM zatruo sAme baLadeva-acala hAthamAM haLa laIne ekadama dharyo, ane keTalAka subhaTane te muSTi-prahArathI tADana karavA lAgya, svabhAvathI ubhaTa evA keTalAkane muzaLathI cUravA lAgyo, haLanA agrabhAgathI keTalAkanA urU-sAthaLa cIravA lAge ane keTalAkane pAda prahArathI jamInadosta karavA lAge. eka ghAtathI te mahA hAthIone pADo ane tRNa-puLAnI jema meTA rathane AkAzamAM uDAvI de, chatAM jeo badhA Ayudha tajI detA, temane te karUNA lAvIne cheva mUko. tenA tejanI prakharatAne lIdhe nirgatapratApa-bAlasUrya paNa tenA mukhapara rahI zakato nahi. ema majabUta zarIra ane anupama satvazALI parAkamI baLadeve, azvagrIvanI senAnA sAmarthyane tathA subhaTonA madane satvara nAza karI dIdhe, jethI teo tarapha nAza-bhAga karavA lAgyA. e pramANe pratidina baMne senAnuM yuddha cAlatAM te samarAMgaNa aneka prakAre bhISaNa bhAsavA lAgyuM. temaja vaLI eka bAju mAryA gayelA rAjAonI ramaNIonA karUNa rUdanathI bhayaMkara ane bIjI bAju baMdijanenI tarjanAthI pratisubhaTe pAchA AvatA, eka tarapha hAthIonA daMtAgrathI bhedAyelA zUrAonI taravArathI rathika mAryA jatA ane eka tarapha bhaya pAmelA kAyarajane pitAnA mukhamAM AMgaLI nAkhI rahyA hatA. ekatra vIra purUSe anya hAtha uMcA karIne ekabIjAne belAvatA ane anyatra ajANyA mahAvatathI bhAgI jatA hAthIone paricita mahAvata paribhramaNa karAvI rahyA hatA. eka sthaLe tALI daI maLatA ghera vetALo kilAhala karatA ane anya sthAne zIyAlaNe marelA mANasane khAtI hatI. vaLI eka tarapha dAMta samAna tIkSaNa cakrathI jamInaparanA ghaNu lake chedAtA ane bIjI bAju mAgadhajanethI gavAtA zreSTha caritre sAMbhaLatAM subhaTe saMtoSa pAmatA hatA. ema ubhaya sainyanA subhaToe vividha bhISaNa kriyAo karatAM, te samarAMgaNa devatAone paNa bhAre bhaya upajAvanArUM thaI paDayuM, ane vaLI raNasthAnamAM paDelA kAna, zira, hAtha, paga, jaMghA ane zarIranA TukaDA jotAM, jagatanA lekene ghaDavA taiyAra thayelA evA vidhAtAnA ghara jevuM te bhAsatuM hatuM. e rIte ghaNA divasa mahAsaMma-saMgrAma cAlatAM, tIkSaNa bANathI kuMbhasthaLamAM bhedAyelA aneka zreSTha hAthIo jamInadosta thatAM, vaLI suMdara ane uMcA rathe cUraNa thaI jatAM, hajAre rAjAo nAza pAmatAM ane "mAra, ThAra kara, kApI nAkha" evA bhayAnaka zabda saMbhaLAtAM. tyAM bahu lekene kSaya thate joIne tripRSTha dUtanA mukhathI azvagrIvane jaNAvyuM-A nirarthaka Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. nirdoSa parijanana kSayathI zuM? ApaNe baMne vacce paraspara vaira baMdhAyela che, mATe tuM tArA bhujabaLane aMgIkAra karI cittane barAbara sthira kara. kAyaratA tajIne paranA puruSAkAra-prayatnanI AzA mUkI de. potAnA hAthanI kuzaLatA batAva, zarIranI sukumAratA melI de, ane ekalA mArI sAthe kenI madada vinA saMgrAma karavAne taiyAra thA." eTale e saMdeze barAbara dhArI laIne dUta cA ane kumArano saMdeza teNe azvagrIvane nivedana karyuM. rAjAe te pramANe, kabula karyuM. pachI bIje divase vicitra hathIyArathI bharela, pravara azvayukata tathA sArathi mAtranA parikara sahita evA ratha para ArUDha thaIne azvagrIva ane tripRSTha baMne raNabhUmimAM utarI paDayA, eTalenAM baMne bAju potapotAnA svAmInAM parAkrama jevAne kautuka pAmatA bane se ubhA rahyAM. vaLI rUda, skaMda, caMDI, kamAMDI pramukha devatAonI seMkaDo mAnatA mAnI, dAna karavAmAM parAyaNa evI rAjamaNIe uMcA pradezamAM chupAIne besI rahI. te yuddha jevAne utsuka evA deva, kinnara, jhiMpurUSa ane vidyAre AkAzamAM ubhA rahyA. A vakhate jeTane jeNe lAMbI laTakatI mUkI dIdhI che, hAthamAM chatra dhAraNa karela che, saMgrAma jevAne gADha harSathI je otaprota che, pratikSaNe aTTahAsya karate ane deva, samUhane upaga karAvate e nAradamuni tyAM upasthita thaye. evAmAM agrIve tripRSThane kahyuM--"giriguphAnA nivAsathI kheda pAmela roga tathA jarAthI jarjarita thayela ane karUNAnA sthAnarUpa evA siMhane mAravAthI ahA ! tuM baLamada batAve che. zuM huM prathama ja lIlApUrvaka tene mAravAmAM samartha na hate? paraMtu mRgane mAratA siMha apayaza pAme tethI ja meM tene mAryo nahi. kadAca tane duSpavadana-bALaka samajIne kuzaLa purUSa zikhAmaNuM na ApatA hoya, tathApi he suMdara ! eTalA mAtrathI vRthA nyAyanI vimukha tuM zA mATe thAya che? satya che ke ke pAyamAna thayela kRtAMta-cama pitAnA hAthe capeTA-lapaDAka mAratuM nathI, paraMtu dubuddhi ApIne te bIjAnA hAthe marAve che. vaLI anya purUSa karatAM kaMIka adhika je tane bahubaLa prApta thayuM che, te pipIlikA-kIDIone vinAza kALe jema pAMkha pragaTe tema tArA nAza nimitte ja che. he bhadra! vRddha prajApati pArthivane mATe tuM putranA miSe dhUmaketunI jema kharekhara vinAzasUcaka pragaTyo che " tyAre tripRSTha kahevA lAgyo tArI vRddhAvasthAne A durvacananA kathanarUpa zuM prathama paga pragaTyo che? athavA te yamane samAgama najIka hovAthI niSThura svabhAva utpanna thatAM tuM Ama nirlajaja vacana bele che ane te vRddha ! pitAnuM mAhAtmya svamukhe varNave che. raNarUpa kaseTImAM Avela jenuM pravara zoryarUpa suvarNa zreSThatA pAmela che evA purUSane utkRSTa utkarSa vakhaNatA chatAM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatIya prastAva-aDhArame bhava. zibhe che, mATe eka kSaNavAra e tArA vacanane saMkelI le. have zatrupakSane satAvanAra ane mahAvegayukta bANAvali tArI ane mArI vacce bhale jamyA kare." eTale azvagrova punaH be -"he bhadra! tuM hajI bALaka che, tethI mArA hAtha prahAra karavA samartha nathI, mATe tuM ja prathama prahAra kara." tripRSTha kahyuM-"are ghATaka-azvagrIva! pUrve tuM mArA tAtane svAmI hatuM, tethI te anuvRtti paraMparAthI ja tArUM vacana mAre alaMghanIya che, mATe sAvadhAna thaI jA. kRtAMtanI daSTisamAna dusaha evI A bANa-zreNi AvI paddha samajaje" ema kahI kAna sudhI dhanuSya kheMcIne teNe pratyaMcA-derIne avAja karAvyuM, ane khalapaMktinI jema marmavedhaka tathA lehamaya ane ati kaThina evI bANa-zreNi mUkI. eTale azvagrIve dhanurvedanI kuzaLatAthI tIkSaNa khurapA vaDe ardhamAge ja tene khaMDita karI dIdhI. pachI kumAre sapakSa bhUtyanI jema nirapakSa gamana karanAra pharIne bANAvali mUkI, jyAre puNyarahita jananA manerathanI jema tene paNa azvagrIve khalita karI mUkI. vadhAre te zuM paNa kumAra, nareMdranI sAme je kAMI zastra nAkhate, te sarvane azvagrIva potAnI cAlAkIthI aTakAvI deto. vaLI pracaMDa kepathI azvagrIva paNa je kAMI zA kumAra bhaNI cheDate, tene rega pratye vaidhanI jema kumAra paNa pratighAta pamADate, eTale bharata ane bAhubalinI jema gADha kepathI prahAra karatA te baMne pralayakALanA rAhu ane zanizcaranA jevA bhAsatA hatA. e rIte prakRNa garvathI paraspara yuddha karatAM temanA pAda-bhArathI AkrAMta thayela-dabAyela evI sacarAcara dharaNI paNa tharatharavA lAgI. evAmAM niraMtara prakSepa karavAthI sukRta samUhanI jema azvagrIvane zastrasamUha badhe khalAsa thaI gayo, eTale kiMkartavyatAthI mUDha ane khedathI vyAkuLa banela temaja zatrugarvane abhagna prasAra jatAM, utpanna thatA kepane lIdhe saMkaTamAM AvI paDela azvagrIve, ApadamAM dhananI jema, daDha premavALA mitranI jema ane priya kalatranI jema cakranuM smaraNa karyuM, jethI agninA prasaratA bhAre kiraNenI zreNithI jANe hajAre pAva pragaTayA hoya, pAMtakALanA pracaMDa mADanA maMDaLasamAna dujhekSaNIya, yamanA arUNa lecana samAna raudra athavA ekatra thayela samasta vIjaLInA paDala samAna evuM thakraratna tarataja azvagrIvanA hAthamAM upasthita thayuM, eTale praharSathI taDataDATa daIne kavacanA baMdha tUTatAM teNe tripRSNanA vadha nimitte tarataja cakra calAvyuM. te kumAranA kapATasamAna vistRta vakSasthaLe vegathI jaIne, lAMbA kALe darzanane mATe utsuka thayela vallabha jananI jema tuMbanI sAthe saMlagna thayuM. ema daDha thakanA saMghadRthI tuMbamAM ghAyala thatAM vyAkuLa thayela kumAra mUchathI AMkha gamagIne dharaNI para DhaLI paDaye, jethI utpanna thatA bhAre pramAdathI azvatrIvanI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. senAe tarataja jaya jaya zabdathI mizrita kolAhala karI mUko, temaja vividha Ayudho ugAmatA zatrunA subhaTa jeTalAmAM mAgaLa dhasyA nahi, teTalAmAM te tarataja mUrchArahita thayela ane ' are! ghATakagrIva ! have hamaNAM ja tuM mu samajaje' ema kahetA tripRSTha kumAre caLakatu cakra tenI sAme cheDayuM, eTale tIkSNa dhArathI tAla-phaLanI jema azvagrIvanuM tarata mastaka chedIne te pAchuM tripRSThanA hAthamAM upasthita thayuM. 88 e pramANe azvathIva haNAtAM ha` pAmI, rAmAMcathI pravrudghita thayelA ane tatkALa jaya jayArava karatA surAsura deva-asure e, pArijAtanI maMjarIthI guMthela, bhAre suga Mdhane lIdhe lubdha thai ekaThA thatA bhramarAnA zabdo yukta, ni2tara nIkaLatA amada makaraMdanA biMdu samuhathI samasta dizAone suga dhamaya banAvanAra evA kamaLa, kuvalaya, mAlatIpramukha paMcava` puSpAnI vRSTi karI ane uMcA dhvanithI uddeASaNA karI ke--" are ! pArthivA have tame kopakaMDu-kharajanA tyAga karI, durvAha duniyane mUkI dyo, azvagIvanA pakSapAta to, asAdhya udyama mUke ane atyaMta AdarapUrvaka tripRSThane praNAma karo, kAraNa ke e A bharatakSetramAM badhA malavata purUSAmAM zreSTha, ane pUrvabhave upArjana karelA sukRtanAM samUhathI pragaTa thatA mahAkalyANanA nidhAnarUpa evA prathama vAsudeva utpanna thayA che." ema sAMbhaLatAM 'saMbhrAMta-bhayayukta leAcanavALA, AyudhAne jemaNe dUra mUkI dIdhAM che, ahamahamikA (huM pahele jAuM ) evI atyutkraThAthI skhalanA pAmatA maNimugaTanA agrabhAgathI caraNa--nakhAne uttejita karanAra ane lalATe ajila joDI AvanAra evA hajArA rAjAoe paMcAMgapraNipAtapUrNAMka tripuSThane praNAma karyAM ane vinaMtI karI--" he deva ! parAdhIna tAthI yuktAyuktane na jANatA ame tamArA je aparAdha karyAM, te aMdhe atyAre kSamA karI, ane prasAda karIne tamArA caraNa-kamaLanI sevAthI amane AbhArI manAvA. eka tamane mUkIne amArA khIjo nAtha-svAmI nathI. " ema sAMbhaLI tripRSTha khelyA ke are! rAjA ! tame Ama zu' melA che ? emAM tamArI zA doSa che ? parAdhIna janAnI evI ja gati hoya che, mATe pratibhaya-mArI taraphnA bhaya mUkI dyo. bhaya ke viplavanI prazAMti sAthe tame pAtapAtAnuM rAjya bhAgavA. mArI chatrachAyA taLe rahetAM tamane puraMdara-devedra paNa parAbhava pamADanAra nathI. " evAmAM tripRSThanI sevAmAM hAjara thayelA rAjAAne jotAM, azvagrIvanA nAzanA nizcaya karI rAjaramaNIe te sthAne AvI. tyAM chedAyela gaLAnI nasamAMthI nIkaLatA rUdhiranA pakathI aMge vilisa thayela te jANe zarIre raktacaMdanane lepa karyAM hoya tevA bhAsatA, upara mAMsalubdha pakSIe bhamavAthI sUrya kiraNane aTakAva Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-aDhAra bhava. -nAra jANe meTuM chatra dhAraNa karyuM hoya ane pAse paDelA jamInadosta thayelA pradhAnapurUSane lIdhe jANe rAjasabhAmAM beThA hoya e azvagrIva temanA jevAmAM AvyuM, eTale pUrvekadi na joyela ane atyaMta tINa duHkha pamADanAra rAjanI tevI avasthA joine aMtaHpara A pramANe AkaMda-vilApa karavA lAgyuM" hA ! hA ! kRtAMta ! nirdaya ! teM AvuM pApa kema AcaryuM ? he hatAza ! AvA nareMdrano paNa nAza karI nAkhe. are ! ATalA badhA kare: subhaTane mAratAM tene tRpti na thaI ke nipuNya ! A rAjAne paNa mArI nAkhe? he. niSkapa cakra ! teM pitAnA svAmIne vinAzathI apayaza kema herI lIdhe ? he yakSe ! tame paNa dayAhIna thaIne A cakranI upekSA kema karI? zreSTha vaMzamAM utpanna thayela he kAla! tArA paNa te guNathI zuM ? hA hA rakSAmaNiratna tame paNa vizvAsInA vinAzaka nIvaDayAM ! are ! adhama purohita ! teM ghaNuM kAla agnine tRpti pamAya che, mATe te nirlajaja ! kahe ke atyAre A zuM amaMgaLa-aziva thayuM? ke Ama badhuM alita thavA pAmyuM. he aMgarakSako ! tame paNa atyAre kema palAyana karI gayA ? hA ! hA! badhuM ekI sAthe vimukha thaI gayuM. hA prANanAtha ! lAkha zatru subhaTane haNanAra tame atyAre svage jatAM, kenI jayaDhakkA vAgaze ? hA rAjalakSamI! tuM vaidhavyathI dUSita thatAM have zA mATe jIve che? nahi te kunAthathI dubhAtI tuM duHkha anubhavIza." e pramANe vilApa karatI, atyaMta chAtIne phUTatI, mukatAhAne teDatI, vaidhavya duHkhathI saMtApa pAmatI, valaya-kaMkaNene dUra pheMkI detI ane niraMtara azrupravAhane mUkatI evI rAjaramaNIoe evI rIte rUdana karyuM ke je sAMbhaLatAM te pradezanA pakSIo paNa revA lAgyAM. pachI poka mUkIne retA sevaka-parijanee azvagrIvanuM mRta zarIra, javALAyukta agnimAM nAkhyuM.. - evAmAM rAjaramaNIonA vaidhavya-duHkhane jANe sahana karI zakate nahAya, pracaMDa saMgrAma jevAthI jANe bhayabhIta thayela hoya, tIkSaNa taravArathI khaMDita thayelA anA dhaDa-kalevara jotAM jenA rathA jANe trAsa pAmyA hoya, ane pavanathI uDela rUdhiranA biMduothI jANe saMsikata thayela hoya e sahastrakiraNa-sUrya Alehita-rakata banI ati pAmyuM. eTale jaMgalI mahiSazRMganA valaya samAna zyAma timira-paDalarUpa paTathI AcchAdita thayela, tArArUpa lezanathI purAyamAna, niraMtara paDatA ulakApAtanA agnikaNu rUpa uddagAranA miSe jANe IcchA uparAMta subhaTanuM rUdhira pIvAthI kegaLa mUkatI hoya, mahA rAkSasanI jema bhaya pamADanAra evI rAtri prasAravA lAgI, jethI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. loka pitapotAnA sthAne pI rahyA. pachI anukrame prabhAta thatAM tripRSTha pitAnA purUSone jaNAvyuM" are ! tame raNabhUmimAM jAo ane tyAM prahArathI ghAyala thayelA codhAonI tapAsa kare. temanA ghAtapara pATA bAMdhI aiSadhAdikathI temanuM rakSaNa kare ane duSTa a"e nIce pADelA rAjAonI zodha kare. e pramANe potAnA sevakane tyAM niyukata karI, aMtaHpura sahita ane samasta rAjAothI paravArela tripRSTha patanapuramAM AvyuM, ane nagarajanoe hajAre dhvajAothI zaNagArela, sthAne sthAne bAMdhela mAMcaDA para nATaka karatI vArAMganAethI ramaNIya, pAtharela sugaMdhi puSpanA pujathI vyApta rAjamArga yukata ane manahara paTaha pramukhanA pragaTa jayanAdathI gajita, evA te nagaramAM mahAvibhUtipUrvaka tripRSTha dAkhala thaye, eTale zeSa parivAra yAcita sthAne rahyo. pachI keTalAka divase tyAM rahI, pharI paNa badhA sainya sahita ane caka, chatra, dhanuSya, maNi, mALA, gadA, zakha-e rayukata tripRSTha digvijaya karavA nIkaLe. anukrame teNe bharatAdha kSetra sAdhyuM. pUrve na namelA rAjAone namA vyA, temane sevAvRttimAM sthApyAM, ane temanI pAsethI hAthI, azva, ratna pramukha kIMmatI prAbhUta-bheTe lIdhI. ema badhA hajAro maMDalezvarathI anusarAte, aapUrva nagarAdika jete, aMga, vaMga, kaliMgAdi dezamAM anya anya rAjAone sthApana karate te magadha dezamAM pahoMce, tyAM kaTi purUSa upADI zake tevI mahAzilA tenA jovAmAM AvI, eTale pitAnA bhujabaLanA garvathI tene lIlApUrvaka vAma-DAbA bhujadaMDathI uMce upADI chatranI jema teNe zirapara dhAraNa karI. ema atula baLa jevAthI harSane lIdhe vikAsa pAmatA locane, rAjA e jaya jayArava karyo ane mAgadhajanee A pramANe guNagAna karyA he deva! mRNAla samAna ane vizALa koTizilAne dhAraNa karanAra evo tamAre hAtha, zire dharaNapRSTane dharanAra zeSanAganI samAnatA batAve che. tamArI AvI lIlAthI kenuM citta kaMpAyamAna na thAya? paraMtu te jana sarvathA pattharathI banAvela na hai joIe. " ema aneka prakAre mAgadhajanethI vakhaNAte tripRSTha keTizilAne mUkIne potAnA nagara bhaNuM cAlyuM. jatAM jatAM te daMDakAraNyanI bhUmimAM gaye ane senAne sthApana karIne te keTalAka divasa tyAM rahyo. ekadA sevake badhA gADha nidrAmAM hatA, te vakhate anurakta ane virakta parivAranI tapAsa karavA, veza-parAvarta karI, hAthamAM cakra laI, yAmahastI- paherAmAM ubhA rahetA mAtaMgapara ArUDha thayelA aMgarakSakenuM lakSya sukAvI, vAsudeva ekale potAnA taMbumAMthI bahAra nIkaLyo ane pada-pracAra jaNAvyA vinA Ama tema bhramaNa karatAM te sainya-pradezane oLaMgI AgaLa jeTalAmAM jAya che, tevAmAM cheDe cheTe maMda maMda ke lAhala tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM. je sAMbhaLI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-aDhArame bhava. - ketuhaLa pAmate tripRSTha te tarapha deDa ane ghaNuM vRkSothI vyApta eka vanamAM pahoMce. tyAM jatAM pelo kelAhala zAMta thaI gaye. eTale-"A zuM bibhISikAbhayaceSTa che ke mAre mativibhrama che? ema jeTalAmAM vicAre che, teTalAmAM kAnamAMthI ke duHkhI purUSane gADha zabda saMbhaLAyo, tene anusarIne tripRSTha punaH AgaLa cAlyo ane vakSasthaLamAM purAyamAna kaustubha-maNinA kiraNathI aMdhakArane dhvaMsa thatAM thoDuM AgaLa cAlavAthI hari-vAsudeve, vRkSanI sAthe vividha baMdhane bAMdhela eka purUSa dIThe. teNe ucitAdarathI tene pUchayuM--are ! tane AvI avasthA keNe pamADI che?" te be - he mahAnubhAva ! huM nibiDa baMdhane bAMdhela hovAthI kaMI paNa kahI zakato nathI, mATe mane baMdhanamukta kare ke jethI tamane badhI hakIkata saMbhaLAvuM." ema tenA kahevAthI tripRSTha pitAnA cakrathI baMdha kApI nAkhyA, eTale te svastha thaIne belyo--"aho! niSkAraNa paramabaMdha ! tame mAre vRttAMta sAMbhaLaH-ratnazekhara nAme vidyAdhara chuM. rUpa-lAvaNya, sauMdaryAdi guNonI avadhibhUta evI siMhalarAjAnI vijayavatI nAmanI putrI, pUrve aneka prakAranI prArthanA karatAM mane ApavAmAM AvI, jethI atyAre badhI sAmagrI sahita. tene paraNavA nimitte cAle ane jeTalAmAM A pradezamAM AvyuM, teTalAmAM vAyuvega nAmanA mArA zatru vidyAre badhuM chInavI laIne--A dukhe maraNa pAme" ema dhArI mane Ama gADha baMdhane bAMdhIne te cAlyo gaye." tripRddhe kahyuM-tuM vidyAdhara thaIne bhUmicArInI kanyA zA mATe paraNavA Icche che?" te bolya--"he mahAbhAga ! teNInuM rUpa kaMI apUrva ja che, ane lAvaNya paNa asAdhAraNa che." eTale vAsudeve vicAra karyo ke--je kharI rIte te AvA prakAranA guNayukta hoya, to mAre paraNavA gya che." ema ciMtavI teNe vidyAdharane kahyuM- " aho ! tuM paraNIza, te paNa te 'vairI ene harI jaze, tethI nirarthaka tene paraNavAthI zuM ?" vidyAdhara bolyo e te satya che, paraMtu je tamArI zakti hoya, te tame ene paraNe. huM have tenI AzA mUkI dauM chuM." eTale vAsudeve te vAta svIkArI. pachI praNAma karIne vidyAdhara pitAnA sthAne cAlyA gaye. - have siMhalezvarane aneka prakAre samajAvIne tripRSTha tenI vijayavatI kanyA sAthe paraNya, ane te potAnA nagaramAM AvyuM. tyAM tene mahAM-rAjyAbhiSeka karavAmAM AvyuM ane te batrIsa hajAra kanyAo paraNyo. pachI niraMtara pravartelA saMgItanA svaramizrita jyAM mRdaMga vAgI rahyAM che, naTa, nekara, cATukAra, kiMkarajanethI paripUrNa ane vividha prakAranI citra-racanAthI manahara evA AvAsa-bhuvanamAM rahetA, samasta vairIone vinAza karI trikhaMDa bhAratanuM rakSaNa karatA, bhayane lIdhe badhA sAmaMte jene namatA rahe che ane tarUNIonA madhyamAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. rahI, te AmaMDala-iMdranI jema pAMca prakAranA viSaye bhegavavA lAgyA, paraMtu vijayavatInuM te nAma paNa letuM na hatuM, jethI IrSyA ane viSAdathI te paNa bhAre dveSane dhAraNa karavA lAgI. e pramANe vakhata jatAM ekadA pitAnA mAhAmyathI dubhikSAdi duone TALanAra evA zreyAMsanAtha bhagavAna tyAM padhAryA, eTale devatAoe vizALa traNa gaTukta, vicitra maNimaya siMhAsanathI abhirAma ane bhavabhayathI trAsa pAmatA prANIone eka zaraNarUpa evuM samavasaraNa racyuM. tyAM sAdara ekatra thatA sureMdrothI stuti karAtA evA jinezvara siMhAsana para birAjamAna thayA. evAmAM kevaLa jinAgama nivedana karavA nimitte niyukta karelA purUSoe vAsudevane vadhAmaNI ApatA jinAgamane vyatikara kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM bhAre harSathI pragaTa thatA romAMcavaDe teNe te purUSane sAtabAra keTi suvarNa prItidAnamAM apAvyuM. pachI samagra baLa-vAhana sahita acalane sAthe laIne vAsudeva prabhune vaMdana karavA cAlyuM. AgaLa jatAM chatrAdipramukha jinAtizaya joIne badhA rAjacinho tajI, dUrathI ja page cAlI traNa pradakSiNa pUrvaka jagadizane vaMdana karIne te A pramANe stuti karavA lAgyuM - saMsArasAgaramAM paDatA bhavene yAnapAtra-nAvarUpa evA he jagadIza! tame jaya pAme. parama kalyANarUpa mekSanA kAraNe raNa-varjita ane mada, mAnane jItanAra he nAtha ! tame jayavaMtA varto. mehanA mAhAtmyane nirmULa karanAra, duSTa kaMdarpanA daryane daLI nAkhanAra, mAyArUpa viSa-vahni-velIne chedavAmAM parazulya ane jagatamAM eka zreSTha evA he prabhu! tamAro jaya thAo. saM. yamalakSmIne vallabha, ke parUpa mahA-analane zAMta karavAmAM sajala jaladhara samAna, nirmaLa kevaLajJAnathI samasta jIvAdi padArthone jANanAra evA he devAdhideva ! tame jaya pAmo. viSNupitAnA kuLarUpa AkAzamAM pUrNacaMdra samAna, jemanA caraNa-kamaLane suredroe namaskAra karela che, apratima prazama-puranA prAkAra-killA samAna ane guNasamUhanA eka AdhAra evA he jiseMdra ! tame jayavaMtA va. karUNuM amRtanI nIkatulya, karmarUpa vRkSanA mULane chedI nAkhanAra, duHkharUpa parvatane teDavAmAM dali -iMdranA vajAsamAna jemanuM nAma-smaraNa che evA he deva ! tame jaya pAme. amaMda Ameda-harSa tathA kAMtirUpa makaraMdayukta evA tamArA pAdapaMkajamAM madhukaranI jema je sadA tRSNArahita thayA vinA lIna rahe che, he nAtha ! te ja bhavyAtmA dhanya che. he jinezvara ! samasta deSane TALavAmAM samartha amRtanI jema ApanA vacananuM pAna karIne kutIthIonA mukhathI nIkaLela kaluSita salila-jaLatulya vacananI keNu vAMkA kare? jo ke saMsAra te kevaLa asAra ja che, chatAM he deva! tame vicAre che, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva aDhAramo bhava. -- tethI nivRtti-mukita athavA zUnya-nagarIyukata chatAM te sArarUpa bhAse che. he nAtha ! tamArA darzana mAtrathI je mane pramoda thaye, te harSa azvagrIvAdi nareMdronA vijayathI thayela lAbhamAM na thayuM. he bhuvanabaMdhava! je ke tame sarvathA vItarAga-rAgarahita che, tathApi che zreyAMsanAtha ! tamArA caraNa-darzananA anugrahathI mArApara sadA prasanna rahejo." e pramANe vistArathI stuti karIne tripRSTha nareMdra ucita sthAne beThe, eTale bhagavate paNa janagAminI vANIthI dharma - dezanA ApavAne prAraMbha karyo. he devAnupriya bhavya ! saMsArarUpa kAMtAramAM lAMbA vakhatathI paribhramaNa karatAM tame A manuSya-janma pAmyA che. avikala paMceMdriyapaNu, uttama kuLa, Arogya ane dharmabuddhirUpa sAmagrI tamane prApta thaI che, mATe mithyAtva ane aviratinA saMganI upekSA kare, samyaktva jJAna ane cAritrarUpa vitta-dhanane vAM che, pramAdI prANIonA duHkha-vipAkane juo, kSaNavAramAM daSTanaSTa thanArA sarva padArthonI ciMtA ane pharI AryakSetrAdi lAbhanI durlabhatAne vicAre, ane vaLI ahika tuccha sukhalavamAtramAM lubdha banI tame nizaMka thaIne kema rahe che? zuM kRtAMta-yamarAje pite tamane nirbhaya-patra lakhI ApyuM che? athavA te keIe tamane ajarAmarapaNuM apAvyuM che? ke kayAMya maraNAdi duHkha rahita sthAna tamArA jevAmAM AvyuM che? athavA zAzvatabhAvanA kAraNarUpa kAMI rasAyana tamane sAMpaDayuM che ke jethI utsukatAnA sthAne paNa gADha maMdAdaravALA thayA che? mATe he devAnupriye! saddharma sAdhavAmAM udyamI bane ane seMkaDo dukhe pamADanAra pApa-mitranI saMgati-sebata mUkI gha, prANIone pitAnI samAna gaNIne temanI rakSA kare, niravadya-nirdoSa pravajyA ke dezaviratine svIkAra kare, mohanuM maMthana karanArI evI prasiddha siddhAMtanI dezanA sAMbhaLo, niSkalaMka zILa pALe, sAdhaIjanenI bhakti kare ane viSayanI pravRttithI pAchA haTha, nirguNa jananI upekSA kare, sadA Atma-prazaMsAne taje ane pUrve prApta na thayelA evA guNone abhyAsa kare, kaSAyone nAza pamADe, saMtoSane seve, kadipaNa paraniMdA na kare, aizvaryamAM lubdha na bane, pApa-kAryomAM anurakta na thAo, dAnAdikane Adare, vizuddha buddhithI gurUnI upAsanA kare, popakAramAM rakta bane, mUDha-mugdha na thAo ane sattatvanuM jJAna meLave." e pramANe bhagavAnanI dharmakathA sAMbhaLI harSathI locana vikasAvatA keTalAka bhae putra, kalatrAdikane tyAga karI sarvavirati svIkArI, keTalAkae samakita grahaNa karyuM, keTalAka dezavirati lIdhI, ghaNA lokonA saMzo dUra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. thayA, atula pramAdane dhAraNa karatA acala ane tripRSTha samakita ratna grahaNa karyuM. pachI pirasI vyatIta thatAM prabhune vAMdIne teo pitAnA AvAse gayA ane bhagavate paNa anyatra vihAra karyo. e rIte divase vyatIta thatAM atyaMta sukha sAgaramAM nimagna thayelavAsudevanI sabhAmAM ekadA kinnarenA kaMThane parAsta karanAra evA gAyaka AvyA. temaNe potAnuM gIta-kauzalya batAvatAM tripRSanuM hRdaya harI lIdhuM, kAraNa ke tene mano gItadagAra leza paNa jenA zravaNamAM dAkhala thate, te pitAnAM anya vyApAra-kAryane tajI jANe citramAM ALekhAI gayela hoya tema stabdha banIne sAMbhaLatA are ! e te dUra raho, paraMtu tiryo paNa temanA gItane AdhIna thaI, AMkha mIMcIne bhejanAdikanI paNa darakAra karatA na hatA. AvA susvaranA guNe teo sadA vAsudevanI pAse rahetA ane tenA para prasAdanA pAtra thaI paDayA, . eka vakhate sukha-zasyAmAM beThelA vAsudeva pAse temaNe rAtre saMgIta calAvyuM, jethI tenuM mana bhAre AkRSTa thayuM. pachI nidrAsamaye teNe zayyApAlakanI sAme joine kahyuM-"he bhadra! jyAre mane nidrA AvI jAya tyAre A gavaiyAone tuM visarjana karaje." eTale-devanI AjJA pramANe huM karIza." ema zayyApAlake te vacana svIkAryuM. kSaNavAra pachI rAjAne nidrA AvI, paraMtu visaryA vinA temaNe paNa gAvAnuM cAlu rAkhyuM. evAmAM pAchalI rAte rAjA jAge, ane temane te ja rIte gAtAM sAMbhaLIne teNe zayyApAlakane pUchyuM"are! teM emane visarjana kema na karyA?" te bolyA "he deva ! saMgIta zravaNane ati sukhakArI lAgavAthI meM theI vAra emane aTakAvI rAkhyA" ema sAMbhaLatA gADha kepa utpanna thayA chatAM te AkAra saMvarIne tripRSTha mauna rahyo. pachI kamaLa-khaMDane vikasita karanAra sUrya udaya pAmatAM zamyAM thakI uThI, prabhAtika kartavya karIne te sabhAmaMDapamAM beThe, eTale sAmaMta, maMtrI, subhaTapramukha badhA pitapotAnA sthAne besI gayA. evAmAM rAtrine vyatikara rAjAne yAda AvyA, jethI teNe zayyApAlakane bolAvI pitAnA sevaka purUSane Adeza karyo" are ! gIta-svaramAM rakta thatAM mArI AjJAne bhaMga karanAra A zayyApAlakanA zravaNamAM tasa sIsA ane tAMbAne rasa nAkhe." ema sAMbhaLI sevake tene ekAMta sthAne laI gayA ane tyAM tapAvela sIsA-tAMbAnA rasathI tenA zravaNu-kAna bharI dIdhA, jethI mahAvedanA thatAM tarata ja te maraNa pAmyA. tripRSTha paNa gADha kepathI duHkhanA vipAkarUpa nibiDa vedanIyakarma bAMdhyuM. vaLI te siMhalezvaranI putrI rathAne sthAne pitAne parAbhava jetI, vAsudevanA vacanamAtrathI paNa mAna na pAmatAM te lAMbo vakhata duHkhI thaIne maraNa pAmI ane tiryaMcamAM utpanna thaI. ene zeSa vRtAMta AgaLa kahevAmAM Avaze. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya tRtIya prastAva-ogaNIzathI bAvIzame bhava. ahIM tripRSTha paNa vividha sukha bhogavate, rAjya ane rASTra-deza pratye mUcchI vadhArate, pitAnA bhujabaLathI bIjA purUSanI avagaNanA karate, vividha prANAtipAta pramukha kiyA, mahAAraMbha ane parigraha tathA ati krUra adhyavasAyathI samakita ratna gumAvI, narakAyu nikAcita karI, rAzI lAkha varasanuM AyuSya bhogavI, prAMte maraNa pAmI, sAtamI tamatamA nAmanI pRthvI narakanA lakSa yojanapramANu apratiSThAna nAmanA narakAvAsapAthaDAmAM te pAMcase dhanuSya pramANa zarIravALe nAraka thayA. pUrvabhavamAM saMcela atyaMta gADha ane meTAM pApakarmathI haNAyela, ati tilaNa duHkhane sahana karate, cetarapha kaThina vaja, zULa, tINa khaDraga vigere zastrothI kapAta ane kSaNe kSaNe atyaMta dInatAthI karUNa zabdothI vilApa kare, te A pramANe ciMtavavA (aa -" aha ! pUrvabhave zuM pApa karyuM haze ke jethI AvA nitya aMdhakAramaya ane kutsita sthAnamAM huM utpanna thaye ? " vaLI paNa te kSaNe kSaNe ghora vedanAthI parAbhava pAmatAM, baLatA gharamAM peThela paMgu-laMgaDAnI jema vAraMvAra vilApa karato rahyo. evAmAM tenI uttarakriyA karI, gADha zeka karate acala paNa bhavanane smazAnatulya samajata, pUve na joyela evA priyajananI paNa darakAra na karate, viSayane viSa samAna mAnane, baMdhuone baMdhanarUpa gaNute, pravara vRkSAthI maMDita naMdanavanamAM, kamaLa, kuvalaya ane kahAravaDe suMdara talAvavaomAM zRMgAra, AkRti, suMdara vezavALI ramaNIomAM eka kSaNa paNa najara na nAkhate, kayAM paNa vAcya na pAmate, atyaMta saMsAranI asAratAne vicAra karate, zreyAMsa prabhue kahela dharmavacanane ciMtavato ane zatrubhavananI jema gRhAvAsane tajavA Icchate e te svajanenA uparadha-AgrahathI keTalAka divasa tyAM rahI, dharmaghoSa nAmanA AcArya pAse gayA ane parama bhakitathI teNe vaMdanA karI eTale AcAryo paNa divyajJAnathI tenI manebhAvanA jANIne A pramANe dharmadezanA ApI- "kSaNika saMga ane kSaNika viyega yukta, kSaNe kSaNe AvatA vividha sukha-duHkhathI vyApta, ane naTanA nRtyanI jema vicitrarUpa dharanAra A saMsAranuM vilasita-ceSTita joI, sukhanA kAraNarUpa jinadharma sAdhavAmAM keNu pramAda kare ? athavA te atyaMta vallabhajana maraNa pAmatAM keNa roca dhare ? kadAca eka ja mANasane vallabhajanane vicAga A saMsAramAM thato hoya, te paribhAva samajIne teNe zeka paNa kare, paraMtu A te bharatAdika samagra bhAratanA rAjAone paNa pracaMDavegI pavanavaDe dIvAnI jema kRtAMte eLavI-mArI nAkhyA, te kuzaLajane asthAne saMtApa zA mATe karatA haze ? kAraNa ke Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. vastu-svarUpa jANavAmAM AvatAM sahurUSe kheda karatA nathI. pitAnA jIvitane paNa TakAvI rAkhavuM jyAre azakaya che, te anyanA caMcala jIvitamAM sthirapaNuM kayAMthI lAvI zakAya ? mATe itara-sAmAnya jananI jema tAre. kaI rIte zeka kare ucita nathI. pavanathI zuM giri-vRkSe chalita thAya ? ane kadAca pavanathI te baMne calAyamAna thAya, chatAM maMdarAcala te calita na ja thAya. priyajananA maraNamAM AkaMda ke ziratADanathI je zeka dUra karavAmAM Ave che, e te vizuddha buddhizALIne vizvama che, paraMtu uttama matimAnane te bhavavirUpatA jevAthI nirveda utpanna thAya che ane tethI dharmamAM vizeSa udyama thaI zake che, mATe zeka-prasArane tajI ane rAjya tathA rASTrane meha parAsta karI, saMsA rarUpa kAkane karavata samAna evI niravagha pravajyAne dhAraNa karI le. " ema sAMbhaLatAM samagra zeka-saMtApane parihAra karI baLadeva kahevA lA -"he bhagavan ! karaNaparAyaNa ane parahitakArI evA tame mane satya upadeza Ape, mATe have prasAda karI, mane atyAre nirdoSa pravrajyA Ape. " e pramANe tenI bhAvanA thatAM gurUe tene saMyama-sAmrAjyathI alaMkRta karyo, zramadharmanI zikSA ApI, dazavidha yatidharmanI sAmAcArI batAvI, je teNe barAbara svIkArI lIdhI. pachI gAma, nagaramAM apratibaddhapaNe vihAra karatA acalamuni, keTaleka kALa duSkara tapa-caraNathI zarIra ane karmasamUhane zeSavIkhapAvI, zAzvata sukhapUrNa acala sthAnane pAmyA. ahIM tripRSThane jIva paNa apratiSThAnamAM tetrIza sAgaropama duHkha bhegavI, tyAMthI AvIne eka giriguphAmAM siMhapaNe utpanna thaye. te tarUNa thatAM badhA araNyamAM niHzaMkapaNe yamanI jema nirodha pAmyA vinA atyaMta krUra thaine bhamavA lAgyo, ane pitAnA ati tINa nakhathI gajeMdronA kuMbhasthaLane vidArato tathA ghera gajenAthI nirbaLa haraNane trAsa pamADate hate. vaLI vividha jInI hiMsA karavAmAM te tatpara rahetA. ema cirakALa jIvita dharI, maraNa pAmIne te punaH narakapRthvImAM nAraka thayo. tyAM chedana, bhedana, zAmalivRkSanI zaLepara Are paNa ityAdi, maraNamAtrathI lokone romAMca pragaTAvanAra evAM dukhe maraNAMtasudhI sahana karI, te vividha tiryacaniomAM bhame. ema karatAM ekadA kSapazamabhAvanA pege manuSyapaNuM pAmI, chaThTha, aThThamAdi tapa AcaratAM, bhegaphaLa upArjana karIne te devalokamAM utpanna thayA. tyAMthI AyukSaya thatAM cavI, nizcaLa addhivaDe samRddha, niraMtara jyAM jinezvara, cakavartI, baLadeva, vAsudevapramukha zreSTha purUSe utpanna thAya che ane jyAM sadAkALa ekasvarUpe varte che evA mane hara mahAvideha kSetramAM Avela mUkA-rAjadhAnInA rAjA dhanaMjayanI badhI rANIomAM pradhAna evI dhAriNe nAme paTarANInA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-tevIzamo bhava. udaramAM cAda mahAsvapnathI sUcita e te tripRSThane jIva putrapaNe utpanna thaye. janma pAmatAM ucita samaye rAjAe tenuM priya mitra evuM nAma rAkhyuM. te dehanA upacaya ane vijJAna-kaLAkezalyathI vRddhi pAme. ekadA dhanaMjaya rAjAe, zaradaRtunA caMdramA samAna mukhayukta, bALasUryathI vikAsa pAmelA puMDarIka-kamaLa samAna lenavALA, maNithI jaDelA kuMDele jenA pIna gAlapara laTakI rahyAM che, akuTila-sarala ane unnata nAsikAyukata, kemaLa pravAla samAna rakata ekavALA, kuMdapuSpanI kaLIonI zreNisamAna snigdha ane atyaMta suzliSTa daMtapaMktithI virAjita, prazasta rekhAothI kaMTha jene zebhita che, puSTa ane vizALa vakSasthaLayukta, mahAnagaranA gepura-mukhyadvAratulya jenA bhujadaMDa che, baMne puSTa pArthabhAgathI supramANa jene madhyabhAga zebhe che, vikasita zatapatra-kamaLatulya jenI tuccha-kRza nAbhi che, jAtya-azvanA je jene kaTibhAga che, airAvaNanI suMDhasamAna jenI jaMghAe che, tathA supratiSThita puSTa ane sukumAla jenA rakta pAdataLa che evA te kumArane pharate joIne, parama sateSa pAmI, pravara rAjakuLanI aneka kanyAo paraNAvI ane prazasta divase tene rAjyapara besArIne pite (rAjAe ) AcArya mahArAja pAse pravajyA aMgIkAra karI, pachI akhaMDa zAsane rAjya calAvatAM priya mitrane anukrame coda ratna utpanna thayA. te A pramANe--senApati, gAthApati, purohita, azva, vArdhaka, gaja, strI, ca, chatra, carma, maNi, kAkiNa, khaga, ane daMDa. ema cakrAdika ratna utpanna thatAM te priyamitra aneka rAjAonA parivAra sahita, cakraratnanA mArgane anusaratAM, vijayayAtrA karavA mAgatIrtha tarapha cAlya ane anukrame te tIrthanI najIkanA pradezamAM pahoMcatAM sainyane sthApana karI, mAgadhatIrthanA adhipati devane sAdhavA nimitte teNe aThThamatapa karyo. te pachI azva, subhaTa ane rathayukata pravara, azva tathA cAra ghaMTAvALA rathamAM ArUDha thaI, cakrane anusarI, keTaleka mArge AgaLa jaI, ke pAyamAna thayela kRtAMtanI bhrakuTItulya, aneka ratnanA kiraNathI dizAone cakamakatI karanAra tathA sajaja karela yA-derIyukta evA dhanuSyane DAbA hAthe dhAraNa karI, vajAsamAna agrabhAgavALA, vividha ratnathI jaDela paMkha-pakSayukta, tathA maNiothI jemAM cakravartInA nAmanI nizAnI karavAmAM Avela che evA bANane jamaNA hAthe kAna sudhI kheMcIne teNe mAgadhatIrthanA adhipati tarapha choDayuM, eTale te bANa paNa bAra jana jaI, sabhAmAM beThela mAgadhadevanI AgaLa paDayuM. te jotAM niSphara lalATapara caDAvela bhrakuTIthI bhISaNa vadanamukhayukta ane gADha kepathI arUNa-rakta lecana karI te kahevA lAgyaare ! kRtAMte Aje kene yAda karela che ? athavA tene potAnuM jIvita Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. hAluM nathI ? ke je mArA ke parUpa dIpakanI zikhAmAM pataMganI jema paDavAne vAMche che. zuM A bANa, bhujabaLathI garviSTha banelA keI deva ke manuSya athavA yakSa ke rAkSase nAkhyuM haze ? " ema kSaNavAra ciMtavI te bANa teNe potAnA hAthamAM lIdhuM ane maNithI Alekhela cakravattAnuM nAma joyuM, eTale saMzaya dUra thatAM ke pavikAra zamAvI, mahAkIMmatI vividha maNi, ratna, AbharaNa ane nAmAMkita te bANu laI, priyamitra cakravartI pAse AvI, mastake aMjali jene teNe vijayathI vadhAvyo ane kahyuM ke- have kiMkara samAna huM ApanI AjJA pramANe vartIza, mATe A prItidAna svIkAre." ema kahI teNe bANa ane AbharaNAdi tene arpaNa karyA. cakravartI paNa tene satkAra ane sanmAna ApI, svarathAne mokalI, rathane pAcho vALIne te pitAnA sainyamAM Avyo. tyAM bhejanAdi karI, pitAnA kiMkarajane pAse mAgadhadevane aThThAImahatsava karAvyuM. pachI tyAMthI cakAnusAre, khagna, dhanuSya, bANa, surama, bhAlA, barachI, siMdhamAlapramukha zastrone dhAraNa karatAM aneka subhaTa sahita, hasti-ratnapara ArUDha thaIne priya mitra nareMdra, kALA, pIta-pILA, rakta, zveta -varNayukta aneka dhvajAothI jANe AkAzatalane AcchAdita karate heya, ane anA heSArava, hAthIonA gulagulAyita dhvani, tathA rathanA ghaNaghaNAyita avAjathI jANe jIvalekane badhira banAvatA hoya e te varadAma tIrtha bhaNI cAle. anukrame tyAM pahoMcatAM pUrvavidhipramANe teNe varaMdAmadeva nimite aThThama tapa, bANapreSaNa, upahAragrahaNa ane aThThAI-mahatsava karyo. e pramANe prabhAsatIrthanA adhipatine sAthe. temAM eTaluM vizeSa ke teNe nareMdrane mALA, mugaTa, mukatAphaLa, kaMkaNu, bAjubaMdhapramukha prItidAnamAM ApyAM. pachI tyAMthI hajAra yakSothI adhiSThita, AkAze cAlatA cakanA anusAre nareMdra, siMdhu mahAnadInA dakSiNa taTapara siMdhudevInA bhavana bhaNI gaye. tyAM paNa aThThamatapa karavAthI sukhAsane beThela siMdhudevInuM siMhAsana calAyamAna thayuM. tyAre avadhijJAnathI cakravartInuM Agamana jANI, vividha maNi, kanaka, ratna, vividha citra, be bhadrAsana, kaMkaNa-kaDAM, bAhubaMdha, vastro pramukha laIne nareMdra pAse AvI ane vinayathI aMjali jo teNe badhuM samarpaNa karyuM, eTale rAjAe paNa tene sanmAna ane satkAra ApI svasthAne visarjana karI. pachI cakrane anusarIne te vaitADhaya parvata tarapha cAle ane anukrame baLa-vAhanasahita jatAM te parvatanAM mULa-pradezamAM AvyuM. tyAM senAne sthApanA karI. evAmAM vaitAgirinA kumAradeve paNa prathama pramANe Asana calAyamAna thavAthI vividha alaMkAra samapIne tenI sevA-AjJAne svIkAra karyo. tyAMthI keTalAka divasa pachI te tamisAguphAnI samIpe gaye, ane ama-tapa karatAM Asana Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-tevIzame| bhava. ee calita thavAthI, kRtamAla deva lalATe aMjila joDI tarata ja nareMdra pAse AvyeA. teNe srIratnane cogya ratnAlaMkAra temaja bIjA...vividha AbhUSaNA arpaNa karIne praNAma karyAM ane tenI AjJAne bahumAnya karI te svasthAne gayA. pachI rAjAe ratnabhUta vijayasena senApatine khelAvIne kahyuM-- huM vijayasena ! tame siMdhu mahAnadInA pazcima bhAge Avela naga-paryaMta, nagarAdi sAdhIne satvara pAchA AveA. ' eTale '* jevI devanI AjJA ' ema vinayathI zAsana svIkArI senApati, te samayane ucita majjanAdika karI, parAkramI, tejasvI, mlecchabhASAmAM vizArada, cazathI vikhyAta, kavaca khAMdhI sajja thayela, pIThapara jeNe kasIne dhanuSya bAMdhela che, aneka gaNanAyaka tathA daMDanAyaka-kATavAlathI paravarela, dhavala chatrane jeNe dhAraNa karela che, nirmaLa cAmaro jenApara DhaLI rahyAM che ane vAjiMtronA nAdathI dizAone jeNe adhira karela che evA te pravara kuMjapara ArUDha thaIne siMdhu nadInA kinAre AvyeA. pachI te mahAnadI utaravAne nAvarUpe bAra ceAjana vistRta caratna pAtha. tenApara azva, hAthI, subhaTa ane cakrathI parivRta senApati nizcitapaNe ArUDha thai, pavanathI jayAM moTA kalleAla uchaLI rahyA che evI siMdhunI eka geASpadanI jema ALagI, badhI mleccha jAtione teNe AjJA-AdhIna banAvI ane temanI pAsethI ratnAdinI bheTa lIdhI. * hai svAmin ! tame amArA zaraNarUpa ke gatirUpa che. ' ema khelatAM te svecchAne svasthAne mAkalI, vijayasena tyAMthI pAcheA vaLye, ane priyamitra cakrInA caraNa-5kajane namI teNe ratnAdi samarpaNa karyAM tathA svecchAnA vijaya kahI sabhaLAvyeA. eTale phrI rAjAe senApatine kahyuM-- " huM bhadra ! tame tamisrAguphAnA kapATa-kamADa ughADavA mATe jAo. ' rAjAnu' e zAsana zirapara caDAvI, samasta baLayukta te guphA pAse jaine teNe aThThamatapa AdaryAM. pachI vajAthI anAvelA te guphAnA meATA kapATane teNe nikhiDa ane tIvra daMDaratnathI traNavAra tADana karyuM", jethI daMDanA abhighAtathI prerita thayelA, kucArava karatA te kapATa, kukAminIne kahela guhya vAtanI jema tarata ughaDI gayA, eTale pAchA vaLIne teNe te vRttAMta priyamitrane jaNAbyA, jethI samasta senAyukta te mAtaMgapara ArUDha thai, roga ane azivanA nAza karanAra tathA cAra a'gulapramANa maNiratna laI, cakrAnusAre teNe tamistrAguphAmAM praveza karyAM. tyAM tamistrAguphAnA aMdhakArane parAsta karavA teNe bhIMtA para kAkiNI - ratnathI mATA mAMDalA karyAM, eTale mAMDalAnA kiraNa-samUhanA udyotathI aMdhakAra haNAI jatAM, te senA sahita guDhDhAmAMthI sukhe bahAra nIkaLyeA. have ahIM vaitADhacanA parabhAgamAM rahetA, mahAparAkramI, kanaka, ratna, dhana, * dhAnyathI samRddha ane aparibhUta sAmarthyavALA evA mlecche te gadha nagara, Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zrI mahAvIracaritra. rUdhirava Nu, bhUmika papramukha seMkaDA utpAdo joi rahyA che; evAmAM te cakrInA sainyane joI, nirAnaMda, udvigna ane peAtAnA mananA saMkalpe jANe haNAyA hAya tema peAtAne TvIna mAnatA jeTalAmAM rahe che, teTalAmAM te ekadama utkRSTa si MhanAdanA kalaravathI samudra-maMthananI zaMkA upajAvatA, ane tIkSNa taravAra, marachI, bhAlA, zalya vigere AyudhAne dhAraNa karanAra evA subhaTA sahita priyamitra narapati temanA pradezamAM AvI pahoMcyA. eTale tene Avela sAMbhaLatAM pracaMDa kApathI leAcanane rakata karatA mleccha paraspara vicAravA lAgyA ke--are! kRtAMte mekalela A kAI ApaNA dezane upadrava karavA AvyeA che, mATe ApaNe evA upAya karIe ke adhavacamAM ja e vinAza pAme. ' ema dhArI dubheda kavacA caDAvI, hAthamAM vividha zasro lai, . magara, nara, vRSabha, zAla, garUDapramukhanA cinhA uDADatA ane baLanA gava karatA. evA te ekadama utAvaLathI AvIne cakrInA agrasainya sAthe yuddha karavA lAgyA. evAmAM parAkramahIna subhaTA jemAM paDI gayA che,. pravara ratha jyAM bhagna thaela che, jAtya . ave jemAM khaMDita thayA che, tathA rAjAe jyAM skhalanA pAmyA che evA peAtAnA agrasainyane joi, vijayasena senApati bhAre kApa pAmI, kamalAmelaka nAmanA azvapara ArUDha thai, kuvalayanA daLasamAna, zyAma ane sarvAMtra apratihata evu' khaDga ratna sajAnA hAthamAMthI laIne, teNe ceAtarapha prasarelA plene skhalita karI dIdhAM. vadhAre tA zuM paNu aMdhakArane sUryanI jema, bhujaMgAne garUDanI jema, senApatie haNelA te mlecchA bhaya pAmI peAtAnA ghare gayA. tyAM maraNunA bhayathI putra, kalatrAdi sAMra vastu laIne satvara te viSama-vikaTa sthAnAmAM cAlyA gayA. pachI siMdhunadInA tIre adhA vyavasAyano tyAga karI, vasrarahita thai, urdhvamukhe aThThama-tapa AdarIne rahyA, ane zatrumaLane haNavA nimitte pUrveSaNa sAnnidhya karanArA evA meghasukha nAmanA potAnA kuLadevane temaNe ekacitte yAda karyAM. eTale aThThamatapane aMte Asana calAyamAna thatAM te devA AvyA ane gaganAMgaNe rahIne mAlyA-- amane zA mATe yAda karyA che ? ' mlecchee kahyuM - zatru khaLathI amA pratihata thayA chIe, mATe tame amArI rakSA karavA ripupakSanA nAza karaza.' tyAre devA kahevA lAgyA ke--< e priyamitra nAme cakravattI che. ahA ! enA vinAza karavA iMdra pAte paNa samartha nathI, tethI e parAbhava pamADavAne azakya che; chatAM kevaLa tamArA pakSapAta karavA ame kAMipaNa upasa karIe. ' ema kahI devA temanI pAsethI nIkaLIne rAjAnA sainya upara temaNe meghasamUha vifoM ane yuga, muzaLa ke muSTi pramANa dhArAthI niraMtara sAta divasaparyaMta vAradhArA varasAvI eTale te jaLa-upa d Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva-tevIzamo bhave. 101 drava joI cakravatIe paNa divya carmaratnapara hAtha pheravyo, jethI te tarata ja bAra jana vistRta thayuM. tenA para badhI senA ArUDha thaI. pachI rAjAe navvANu hajAra kaMcana-zalAkAothI maMDita, mahAkIMmatI, vividha racanAvaDe vicitra tathA phINanA samUha samAna ujavaLa, evA chatraratnane senApara kaMIka adhika bAra jana vistAryuM ane kiraNone vistAranAra tathA zaradatunA sUryasamAna maNiratnane chatranA madhya bhAgamAM mUkyuM. jyAre gAthApati paNa te divasathI, vistArathI niSpanna karI sApha karela sarva prakAranA dhAnyanA hajAre kuMbha-pA carmaratnanAM eka bhAgamAM upasthita karavA lAgyA. e pramANe te rAjA carmaratnapara ArUDha thaI, uparanA bhAgamAM chatraratnathI AcchAdita banI, maNiratnanA utamAM rahetAM ane gAthApati sarva dhAnya niSpanna karate, jethI te potAnA bhavanamAM jANe rahetuM hoya tema sarva prakAre udvegarahita thaIne sukhe rahevA lAgyuM. vadhAre te zuM paNa sudhA ke vyAdhi, temaja bhaya ke duHkha te vijayAdhipati rAjAne temaja tenI senAne kaMIpaNa na hatAM. - have sAta divasa vItatAM priya mitra nareMdra ciMtavavA lAge ke - e keNu che ke jaLathI mAre parAbhava kare che ? ' evAmAM zastro sahita sajaja thaIne soLa hajAra yakSe te meghamukha deve pAse gayA ane kahevA lAgyA ke- tame kharekhara apathyanI prArthanA karatA lAgo che, ke cakravartIne paNa A pramANe upasarga karavA taiyAra thayA che, mATe satvara dUra bhAgI jAo. nahiM te yuddha karavAne taiyAra thAo." ema yakSonA kahevAthI teo ple pAse gayA ane pitAnA asAmarthya sAthe temaNe badhe vRttAMta kahI saMbhaLAvyo, tathA te svecchAne paNa nareMdranI sevA karavA mokalyA. pachI chaTA mUkelA kezo para hAtha pheravatA, hathIyAra rahita, A vastra paherI, bhayathI vyAkuLa banelA evA sveche jaIne nareMdrane namI paDyA. vaLI kanaka, vicitra rano. temaja bIjI paNa kIMmatI vastuo temaNe bheTa dharI ane tenI sevA svIkArIne potAne aparAdha khamAvyuM. e pramANe sevAne svIkAra karatAM svecchAne satkAra karIne tene svasthAne visarjana karyA. pachI siMdhu nadIne bIje khaMDa sAdhavA mATe nareMdra pUrva pramANe senApatine mokalyuM, eTale te sAdhIne senApati pAchA AvatAM priya mitra rAjA cakAnusAre vaitAtyagiri bhaNI cAlyuM ane anukrame parvatanA upalA pradezamAM pahoMcyA. tyAM uttara ane dakSiNa eNinA vidyAdharane teNe yAda karyA. evAmAM bhayathI manamAM kSobha pAmatAM, vividha kanaka, ratna pramukha pradhAna vastu samarpavA pUrvaka temaNe narapatinI AjJA ziremAnya karI. tyAM pUrvakramathI gaMgA nadIne pUrva khaMDa sAdhIne senApati paNa AvI ' pahae, eTale prathamanI jema pharI caturaMga senA sahita cakravartI, khaMDanI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zrI mahAvIracaritra. guphA oLaMgI, sainya sthApana karI, pravara ratnapUrNa evA teNe aThThamatapapUrvaka nava nidhio grahaNa karyA, ke je manovAMchita puravAmAM samartha, vajanimita kapATavALA, ane bahu puNyathI pAmavA lAyaka, ane je AvAM nAmathI prasiddha chenaisarpa, pAMDuka, piMgala, sarva ratna, mahApA, kAla, mahAkAla, mANuvaka ane zaMkha. e pramANe pUrNa purUSArtha yukata evA narezvare e nave nidhAnene satkAra pUrvaka aThThAI mahatsava karAvyo. evAmAM senApatie gaMgA nadInA pUrvane bIjo khaMDa paNa jItI lIdhuM. tyAM gAthApati vividha viSaya-sukha bhegavato rahyo. e rIte priya mitra cakravartI, cha khaMDane sAdhI, badhA zatruone parAjita karI pitAnI AjJAmAM mUkate, rAjAone potAne parAkrama batAvate, sevakane sanmAna tathA dIna ane anAtha janene satata dAna Apate te batrIza hajAra rAjAo sahita sUkA nagarImAM AvyuM. tyAM rAjAoe tene bAra varasa * * mahArAjyAbhiSeka karyo. e pramANe kRtakRtya thatAM batrIza pAtre saMyukata evA batrIsa hajAra nATaka, soLa hajAra yakSo, traNa tresaTha rasAyA, aDhAra zreNi ane prazreNi, corAzI lAkha azvo, rAzI hajAra kuMjare, chanu kaTI manuSya, bahotera hajAra zreSTha nagare, batrIza hajAra deze, chanuM keTI gAme navANu hajAra droNamukha, vIsa hajAra karbaTa, aDatAlIza hajAra pattana, covIza hajAra *maDaba, vIza hajAra "Akara, seLase kheDA, cada hajAra pravara dhAo, temaja yuvarAja, zreSThI, senApati pramukha janene AjJA-aizvaryarUpa svAmitva paLAvate ane dIvya viSaya-sukha bhegavate te kALa nigamana karavA lAgyo. evAmAM ekadA zAMta citte cetarapha avalokana karavA AvAsanA upalA bhAgapara jatAM nareMdra jeTalAmAM dizA tarapha juve che, teTalAmAM AkAza pratye tarata pragaTa thayela ane alpa vistRta eka vAdaLuM tenA jevAmAM AvyuM, ke je kAjaLa, madhukara, jaMgalI mahiSa, keyala, ane yamunAnA jaLa samAna zyAma, skurAyamAna vijaLIne lIdhe bhayAnaka, dhamela suvarNa tathA dhavala go-gAyanI zreNi samAna manahara, ullAsa pAmatA iMdradhanuSyanA ADaMbara vaDe ramaNIya, maMda maMda varasatAM biMdu samUhavaDe suMdara, gaMbhIra gajaravathI mayUrane nRtya karAvanAra evuM te kSaNavAra dizAomAM prasarIne tarataja prabaLa pavanathI prerAtAM sarvathA naSTa thaela jeIne nareMdra ciMtavavA lAge ke -"aho ! vastunI pariNati kevI che? ke locanane atyaMta abhirAma evuM ghanapaTala kSaNavAra unnati pAmI atyAre sarvathA viccheda pAmyuM. enA anumAnathI sarva padArthonI evI ja 1 jaLa-sthaLanA mArgavALA gAma. 2 sAdA nagara, 3 zahera, 4 jenI AsapAsa eka yojanA gAma na hoya tevA gAme, 5 khANa athavA khANavALA pradeza, 6 dhULanA prAkAravALA nagare. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 tRtIya prastAva-tevIzame bhava. sthiti samajavI. kSaNavinazvara evI vastumAM pratibaMdha zo kare ? ke prIti paNa kevI? athavA uttarottara kAryavidhAnane Ughama paNa ke? ke bAhyavastuomAM kSaNamAtrane vizvAsa paNa zuM karavuM ? athavA te bAhya vastuo dUra raho, paraMtu samasta manerathanA maMdirarUpa evuM A zarIra ke jenA nimitte hAthI, ghoDA, ratha, cedhA, yuvati, pUra, Akarapramukha rAjyAMga meLavavAne prayatna thAya che, te paNa UtpAda-dharmatvane lIdhe, pratyakSa daSTa-vinaSTa meghanI jema avazya vinazvara ja che, mATe kuzaLajane niHsAra pudgalanA upacayarUpa, asthi, majajA, vasA, rUdhira, zuka, mAMsa ItyAdinA sthAnarUpe utpanna thayela, vividha rogathI gherAyela, pratidivasa snAna, vilepana, bhejanA pramukha upacArothI paripAlanIya, zIta, tApa, AtaMka-pIDAnA deSathI rakSaNa karavA lAyaka, azucithI bharelA kaLazanI jema atyaMta bIbhatsa gaMdhayukata, durjananI ceSTAnI jema mAtra bahArathI ramaNIya tathA avicArathI suMdara, mahAnareMdranI jema viziSTa viSaya-dezanA anurAga sahita ane dudha pInAra mAranI jema pracaMDa yamadaMDanA abhighAtanI darakAra na karanAra evA A zarIranuM lAlana-pAlana karavA vividha prakAre kema rAjya grahaNa kare che? manamAM darakAra rAkhyA vinA kema pApAcAra seve che? sadA enuM rakSaNa karavA vividha Ayudha dharanArA evA subhaTane kema saMghare che? niraMtara saMtApakArI ane nitya pitAnI pAse upasthita chatAM kadha, lobhAdi zatruone na jotAM, hajAre janane AMtare rahelA . evA bAhyazatruothI kema zaMkA pAme che ? pitAnA svArtha mAtrathI anurAga batAvanAra evA parijanene niSkapaTa-premI kema mAnatA haze ? vaLI avazya nidhana-nAza pAmanAra chatAM dhanane teo avinazvara kema samaje che? mATe aho ! temanI pramattatA, aho ! nivikatA, ahA ! mahAmahane mahimA, aho ! A leka saMbaMdhI pratibaMdhanI paravazatA, aho ! AgAmI duHkhanI bedarakArI, aho ! duHkhavipAka jevAnI pratikULatA." ema rAjA ciMtavate hite, tevAmAM eka kAlanivedaka vaitAlike jaNAvyuM ke"aho ! te jarahita thaI A sUryabiMba atyAre pazcima AzA-dizAmAM jatAM puMDarIka-kamaLo saMkeca pAmavAthI bhramarakuLanA bhAre zuM jAravanA miSe jANe rUdana karI rahyA che, tathA meTA virahanA mahAduHkhathI saMtapta thanArA cakravAke AkraMda karI rahyA che, mATe ahe! A asAra saMsArane dhikkAra che ke jyAM sAkSAt kaMI zAzvata vastu ja nathI." ema sAMbhaLatA rAjAe paNa vicAra karyo ke-ahe! anityatAne lagatuM A ThIka che, mATe have mAre dharma udhama kare ja egya che." ema dhArIne te rAtre suI gaye, chatAM kSaNe kSaNe saMsAranI nirguNatA jotAM, - jIvahiMsA pramukha duSkRtanI gaha karatAM, saMsAranI ugatA dharatAM, svajana Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrI mahAvIracaritra, saMbaMdhane baMdhana samAna gaNatAM, bhegone bhujaMgatulya samajatAM, saMsAranA vilAsane mAyAjALa-iMdrajALa samAna avalokatAM, vilAsazasyAmAM paNa tAlAvelI karatAM, mahAkaTe rAjAe rAtri vyatIta karI. evAmAM sUrya udaya pAme tyAre eka mAgadha be ke-pratipakSane pratighAta karanAra, cakra-cakravAkane sukha pamADanAra, mRdu kara-kiraNathI ramaNIya sajajanene AzaMsanIya tathA deSA -deSane haNanAra evuM A sUryabiMba atyAre tamArI jema udayAcalapara udaya pAme che.. e Udaya zabdathI suMdara zleka sAMbhaLatAM apUrva lAbhanI saMbhAvanA thavAthI narapati zayyA thakI uThI, prabhAta kartavya AcarIne te siMhAsana para beThe. evAmAM udyAnapAlakae AvI, praNAma karIne nivedana karatAM jaNAvyuM ke he deva ! Apane vadhAmaNI ApIe chIe ke bhagavaMta piTilAcArya bahu ziSyanA parivAra sAthe ApanA udyAnamAM padhAryA che. e pramANe sAMbhaLI atyaMta pramodane dhAraNa karatAM teNe udyAnapAlakane dhAraNa karatAM adhika pAri teSika devarAvyuM. pachI pravara gajepara ArUDha thaI, sarva parivAra sahita cakrI mahAvibhUtipUrvaka udyAnamAM gaye. tyAM bhAre AdarathI AcArya mahArAjane teNe vaMdana karyuM ane najIkanA bhUmibhAgapara besIne aMjali jodha, meghavigamane jotAM pragaTa thayela tathA saddharma sAdhavAnI bhAvanArUpa pitAnA mananA pariNAma gurU AgaLa kahI saMbhaLAvyA, eTale gurU bolyA ke"he mahArAja ! : tArI buddhi kuzaLajanene anusaratI che. tane karmavivara saMpanna thatAM mekSalakSamI have tArA karakamaLamAM che ke je tane AvA prakAranI bhAvanA jAgRta thaI che, mATe he nareMdra! purUSe traNa prakAranA hoya che. Uttama, madhyama ane jaghanya. temAM uttama purUSe potAnI matithI saMsAranI kSaNabhaMguratA jANI gRha, kalatrAdikane tajI paralokamAM hitakArI evI pravajyAne Adare che, temaja madhyama purUSo moTA roganI pIDA ke bhAre viyega duHkha joI, mahAkakke teo jina dharmamAM saMlagna thAya che. vaLI je jaghanya purUSe che, teo te vividha ApadAmAM nimagna thayA chatAM tathA seMkaDe duHkhathI pIDAyA chatAM, kaI rIte mukitamArgamAM pravartatA nathI, temaja karUNAnidhAna gurUe vividha vacanathI badha apatAM paNa dharma AdaravAnuM te dUra rahe, paraMtu dharmanI sahaNa-zraddhA paNa teo rAkhI zakatA nathI. ahIM bhavasvarUpa jANatA uttama purUSa jema svabhAvathI ja dharmanA adhikArI hoya che, tema madhyama ane jaghanya purUSa dharmanA adhikArI thaI zakatA nathI. te he mahAyaza! sarvajJakathita dharmane tuM yogya che, mATe atyAre te AdarIne pitAnA jIvitane saphaLa kara; kAraNa ke ciMtAmaNi pramukha ratnanuM svarUpa jANavAmAM AvatAM subuddhi purUSa tene Adara 1 rAtri. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAMAAN tRtIya prastAva-tevIzame bhava. 105 karavAmAM kadApi vimukha thatA nathI. ane vaLI jaLabiMdu samAna caMcaLa jI. vita, iMdradhanuSya samAna prema, pUrNa chatAM gajakarNatulya capaLa zarIralAvaNya, pavanathI prerAyela parNasamAna tArUNya, suMdara chatAM kSaNabhaMgura temaja mahAkaSTathI vRddhi pamADela dhana paNa seMkaDo ApadAonA nimittarUpa ja che. emAMnuM eka eka paNa subuddhi purUSane avazya moTA vairAgyanuM kAraNa thAya che, te badhI bAbate mATe te kahevuM ja zuM? saMvega -bhAvanA kAraNabhUta AvA padArtho nitya sAkSAt vidyamAna chatAM jeo mekSamArgamAM pravartAvAne prayatna karatA nathI e ja moTAmAM moTuM Azcarya che. vadhAre zuM kahevuM ? tame have saddharmane svIkAra kare, kAraNa ke zreyamAM aneka vidgo upasthita thAya che, mATe kALane vilaMba kare te yogya nathI." e pramANe sAMbhaLatAM cakravartI bhAvapUrvaka gurUnA caraNamAM pIne kahevA lA -" he bhagavan! ApanuM e kathana yathArtha che. have huM gRhAdika tajIne saMyama levA IcchuM chuM. " gurU belyA- he bhadra! tame have pratibaMdha na kare. paramArthane jANanArA tamArA jevA purUSane eja mArga ucita che? gurUe ema kahetAM priya mitra nareMdra gurUne vaMdana karIne pitAnI rAjadhAnImAM gaye, tyAM nAgara jane, maMtrIo, senApati pramukha pradhAna purUSane bolAvIne teNe kahyuM -" he pradhAna purUSe ! have gRhatyAga karavAnI mArI bhAvanA che, jethI nigraMtha-pravacanane svIkAra karavA icchA che, te pUrve meM je tamane mArI AjJAmAM niyukta karyA te badala tamAruM dila dukhAyuM hoya, vaLI tamArI pAse sevAvidhi karAvI, temaja adhika kara grahaNa karavAthI meM tamane satAvyA hoya e badhuM kSamA karaje. " eTale temaNe kahyuM--" he deva ! amArA jevAnuM hRdaya * kharekhara ! vajamaya pASANuthI banAvela lAge che ke je tamArAM AvAM vacane sAMbhaLatAM paNa bhedAtuM nathI. vaLI mAbApa te prathama parama upakArI thayA, paraMtu uttarottara guNemAM te tame ja amane sthApana karyo, tethI tamArA caraNakamaLanI sevA rahita ane nirdaya citte have ghare rahetAM lajajA kema na pAmIe ? jema tame amArA aparAdha sahana karyA, tema anya keNa sahana kare ? mATe A lekanI jema parabhavamAM paNa he nAtha ! tame ja amArA zaraNu che. " ema temanA kahetAM rAjAe jaNAvyuM ke- je ema hoya te tame pitapotAnA sthAne jaI, putrane gRhakAryAdimAM niyukta karI, badhAM kartavya AcarI, zibikAmAM besIne mArI pAse Ave. " rAjAnuM e vacana svIkArIne teo potapitAne ghare gayA ane te samayane yegya temaNe badhuM kRtya karyuM. ahIM rAjAe paNa potAnA putrane rAjyAbhiSeka karyo ane hAthI, azva pramukha sainya sama Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. paNa karyuM. pachI majajana karI, alaMkAra paherI, rAjA zibikA para ArUDha thaye ane pravajyAnA abhilASI te badhA sAmetAdikathI parivRta thaI, anivArita kanakAdikanA dAna devAmAM AvatAM, catuvidha vAcha vAgatAM, tarUNIjane nRtya karatAM ane mAgadha-stutipAThake vividha guNa belatAM te udyAnamAM AvyuM. tyAM zibikAthakI nIce utarI teNe AcArya mahArAjane traNa pradakSiNapUrvaka vaMdana karyuM. pachI AbharaNene tyAga karatAM gurUe tene dIkSA ApI, je teNe bhAva sahita aMgIkAra karI. have jinezvara praNIta siddhAMtane bhaNatAM, gurUjInI ArAdhanAmAM citta lagADatAM, pramAda, unmAda ane mAyAprapaMcane tajatAM, bahavidha tapathI zarIrane kSINa karatAM, nirmaLa guNa-samUhane saMgraha karatAM, kAma pramukha samasta ripuone jItatAM, pitAnA jIvitanI jema badhA prANIonI rakSA karatAM, sUtrArthanA ciMtanane kSaNa paNa na mUkatAM, sukha-duHkha, maMNi-pASANu, zatru-mitrAdikamAM tulA-tarAjanI jema samAna cittavRttine dharatAM, vacce lAgela tRNanI jema sarva saMgane tajI, te mahAtmA niSkapa thaIne vasudhApara vicaravA lAgyA. ema eka koTI varasa pratrajyA pALI, maraNa pAmatAM priyamitra muni zuka devalokamAM mahaddhika devatA thayA. che e pramANe duHkha-dArU kApavAmAM karavata samAna, zivapura pratye prasthitane maMgala-kaLazanI jema eka pravara zukanarUpa ane supavitra evA mahAvIra-caritramAM rASabhasvAmIe kahela vAsudeva, cakravartInI padavIrUpa pravara lAbhavaDe pratibaddha ane jana-manane Azcarya pamADa nAra e trIjo prastAva pUrNa thayo. rati vatIya prastAva / . Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / B caturtha prastAva. DE+ BAii e pramANe hari-vAsudeva ane cakravartInI kathA prayatnapUrvaka kahe vAmAM AvI. have naMdana narapatine vRttAMta Apane kahuM chuM. samasta vasuMdharArUpa ramaNInA kuMDaLa samAna ane kuberanI [ rAjadhAnInI bhrAMti pamADanAra evI chatrA nAme nagarI che. tyAM nyAyamArganA pravartanavaDe dharmarAja tulya, kepavaDe kRtAMta samAna, kIrti vaDe arjuna, bhujabaLavaDe balabhadra, samyaguNu vaDe caMdramA, pratApavaDe sUrya samAna, zarIra-sAmarthyavaDe pavana, gurU-moTA buddhi-vibhavavaDe gurU tulya, bali-zatrune damavAvaDe kRSNa ane rUpavaDe manmatha samAna tathA samasta jagatamAM vistRta cazavALe e jitazatru nAme rAjA rAjya karate hate. tene rati karatAM adhika rUpavatI chatAM garva rahita ane strIpaNAmAM paNa mAyArahita evI yathArtha nAmavALI bhadrA nAme rANI hatI. tenI sAthe anukULa viSaya-sukha bhogavatAM rAjAnA divase vyatIta thatA. evAmAM ekadA priyamitrane jIva AyapUrNa thatAM devaloka thakI cavIne te rANInA udaramAM putrapaNe avataryo. anukrame janma pAmatAM ucita samaye tenuM naMdana evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. te dhavalapakSanA caMdramA samAna zarIra ane kalAkalApathI vRddhi pAmavA lAgyuM. eka vakhate pitAe tene yogya jANune pitAnA pada para sthApana karyo eTale te prajApati rAjA thaze ane prathamanI jema pRthvInuM pAlana karavA lAgyo. e pramANe zatrusamUha tathA iMdriyagaNane jItatAM, nirmaLa yaza tathA guNasamUhane dizAomAM vistAratAM, deSa ane zaThajanene nAza karatAM, nidhAna- bhaMDAra ane baMdhuvane unnatimAM lAvatAM temaja sAdhuloka tathA gurU-upadezane pALatAM naMdana rAjAe cAvIza lAkha varasa vyatIta karyA. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. evAmAM ekadA bhIma bhava-sAgaramAM nAva samAna, vizuddha jJAnAdi guNaratnAnA bhaMDAra, mAha-mahAmallanA nAza karavAmAM samarthA, kumatarUpa adhakArane dUra karavAmAM pracaMDa sUrya' samAna, mithyAtvathI aMdha banelA bhabyAne Alamana ApavA eka daDarUpa, bhavya-kamaLAne vikAsa pamADanAra, tathA peAtAnA nAmathI maMgaLa karanAra evA zrI peADhilAcAya nAme sUri bhAra udyAnamAM padhAryAM. eTale temanuM Agamana jANavAmAM AvatAM, mukhe prakRtRita thatA, kAla jenA vikAsa pAmyA che tathA sarvAMge jene rAmAMca pragaTa thayA che evA te rAjA temane vaMdana karavA gayA. tyAM traNa pradakSiNA karI, prathama danathI uchaLatA pramAdanA praka`thI vikAsa pAmatA dhavala daSTipAtanA miSathI jANe vilAsa karatA bhramarayukata zveta puSpAthI gurUnA sarvAMge prakRSTa pUjA karatA hoya, pragaTa thatA AnadAnnurUpa jaLathI jANe gurUnA caraNa pakhALavA taiyAra thayeA hAya, caraNacAritramAM atyaMta rasika, mAna ke zokarahita tathA hitApadeza sAMbhaLavA tatpara evA rAjA, kAmanA upaghAta karavAmAM sama evA AcArya mahArAjanA page paDI, parama pramAdane pAmatA kahevA lAgyA ke-- 108 " he bhagavan ! ApanA du`bha pAda--padma pAmatAM Aje huM mArA AtmAne iMdra, mahAdeva, vAsudeva ke devatAo karatAM paNa adhika mAnu chuM. je dhanya purUSA tamArA caraNa-kamalamAM bhramara samAna bane che, te niraMtara bhAre sukha-samUhanA bhAjana thAya che. A tuccha jIvaleAkamAM paNa eTalA mATe ja jIvavAnu che ke jethI tI tulya tamArA jevA mahAtmAonA kAivAra darzona thAya. traNe bhuvanamAM pRthvI bhale peAtAnu vasudharA evuM pragaTa nAma vahana kare, ke je adyApi tamArA jevA purUSa-ratnAne dhAraNa karI rahI che. " e pramANe bhakitapUrvaka stuti karIne naMdana naredra virAma pAmatAM, AcArya mahArAje tene ceAgya samajIne dharmopadeza ApavA mAMDayeA. " huM narapati ! A sa'sAramAM keTalAka prANIe du:khasa tasa manI, anaMta kAla narakAdi gatimAM bhamatAM, khALa-tapazcaraNathI athavA akAma ni rAthI mahAkaSTa RddhisaMyukata manuSyatva pAme che. te dubha janma prApta thatAM paNa keTalAka mUDha janA bhava-bhayanI darakAra karyA vinA dha-pratiba Mdhane tajI, dha, gurUne hIlaNA pamADI, uttama jananA viziSTa AcArane hasI kahADI, kSaNabhaMgura chatAM peAtAnA zarIrane zAzvata mAnatA te viSayeAmAM AkarSAya che ane prANIonAM vadhAdikamAM pravarte che. vaLI huM bhUpAla ! keTalAka evA pazu hAya che ke manAvAMchita lAgeApabhAga pAmyA chatAM, AjJA-ezvarUpa samasta vasudhAnu nAyakatva chatAM ane viSayamAM byAmUDha chatAM, gurU pAse dha vacana sAMbhaLI narisaMhanI jema pratrajyA Adara che, athavA puNyathI prApta karela bane Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 19 rAjyanI utkaTa lamIyukta naravikrama rAjA ke je tene ja putra mahAsatvazALI thayo; evA ja purUSa pUjanIya gaNAya che ane temanuM ja purUSatva pradhAna che ke lekene Azcarya pamADanAra jemanuM caritra jagatamAM vakhaNAya che. " ema sAMbhaLatAM naMdana narAdhipa be -"he bhagavane narasiMha keNa ane tene putra naravikrama keNu? vaLI baMne rAjya pAmIne paNa teNe dIkSA zI rIte lIdhI ? te badhuM savistara kahe. mane meTuM Azcarya thAya che. ' tyAre AcArya mahArAja belyA-" sAMbhaLa karadezanA tilaka samAna, paracakranA bhayarahita ane janasamUhathI pUrNa evI jayaMtI nAme nagarI che. tyAM caMdramA samAna prasaratI dhavalakIrtAi yukata, apratima pratApathI AkrAMta thayela zatruo jenA caraNa-kamaLamAM namyA che, meTA hAthI, a, zUravIra medhAonI senA saMyukata, amarAvatImAM iMdranI jema parama parAkramI narasiMha nAme rAja hatuM. viSamAkSa-viSama lecanayukata, strIprasakata ane durgA-pArvatI, pakSe durga-saMgrAmamAM sadA anurakata evA jenI tulya hara-zaMkara paNa na hatuM, te bIjAnI zI vAta karavI? tene badhA aMtaHpuramAM pradhAnabhUta, sukhanA lAvaNyathI pUrNa caMdramaMDaLanI avagaNanA karanAra, pitAnI lalita gatithI rAjahaMsane jItanAra, kUrma-kAcabA samAna unnata, kamaLa sama kamaLa ane rakata evA kramayugalayukata, manmatha rAjAnI jANe eka rAjadhAnI hoya, nirmala zIlarUpa mahAkIMmatI vastuonI jANe vizALa zALA hAya, tathA sarva ratisukharUpa maNi-nidhAnanI jANe maMjUSA hoya evI caMpakamALA nAme rANI hatI, ke jenA tIccha kaTAkSamAM bhaMguratA hatI, paNa dharma-karmanA utsAhamAM nahi; vimala maNimukatAhAramAM taralatA hatI, paNa viziSTa laka-vyavahAramAM nahi; jenA udaramAM tanatA-nyUnatA hatI, paNa svaramAM nahi; vaLI jenA keza-kalApamAM kuTilatA hatI, paNa premapUrvakanA AlApamAM nahi; ane vaLI pitAnA rUpathI devAMganAonA vana-gavane jItanAra, kuvalaya samAna locanavALI, ubhaTa zRMgArane lIdhe mahAsamudranI dugharSa veLa-velA samAna evI teNInA vacana, vilAsa, nepathya-zRMgAra, caturAI pramukha guNa-samUhane bRhaspati se jIhAthI paNa varNavI zake nahi. tathA te rAjAne buddhisAra pramukha maMtrIo hatA, ke je pitAnA dezanI saMdhi-hadanuM rakSaNa karavAmAM vicakSaNa, prajAnA paripAlanamAM anurakata, anya premI, bhAre saMteSI, rAjyanI suvyavasthAmAM sAvadhAna, zatruonI gupta hIlacAlane jANanArA, svAmilakata, guNAnurAgI, rAjyabhAra vahana karanArA, meTuM kAma paNa mAthe lenArA, eka eka pradhAna guNathI maMDita tathA samasta nyAya-zAstra sAMbhaLavAthI vistRta buddhivALA hatA. niraMtara asurenA upadravanA bhayane lIdhe vyAkuLa thatI devAMganAothI zobhatI, jyAM pravara Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrI mahAvIracaritra. ratnA harAI rahyAM che evI amarAvatIne sAMbhaLI, peAtAnA buddhi-mAhAtmyathI vipakSane parAsta karanAra evA je maMtrIe bRhaspatine paNa hasI kahADatA hatA. kahA, tevA maMtrIvargonI tulanA konI sAthe thaI zake ? evA prakAranA guNuvALA matrIjanApara rAjya-ci'tAnA mahAbhAra AropaNa karI, grAma, nagara, AkarAdikathI veSTita evA dharaNIma`DaLane lIlAthI dhAraNa karatAM, maraNu-bhayanA vyAmAha thavAthI durghAMta sAmata samUhane vaza lAvatAM, dIna, anAthajanAne manAvAMchita pUravA mahAdAnazALAe pravattatttavatAM uMcA zikharAthI himAlayanA zRgAne hasI kahADanAra evA madana-maMdirAdi karAvatAM, dharmAM prakAzaka zAstro sAMbha LatAM, duSkara tapa-caraNarUpa jaLathI pApa-melane dheAi nAkhanAra evA gurUnA caraNa-kamaLa ArAdhatAM, leAkAne nyAmAha pamADanAra dha`virAdhane akaTAvatAM tathA guNavaMta praNayI-premI ke svajana-vargane sanmAnatAM, pUrve upAje la sukRta-. . samUhathI ciMtArahita sukha bhAgavatAM, purUSA sevavAmAM tatpara, nyAya ane vinayayukta, dAnathI prasanna thayelA adijanA jenuM viziSTa caritra gAi rahyA che tathA jagatamAM prasiddha evA te rAjAnA divase javA lAgyA. ekadA vicitra citrAvaDe maneAhara maMdira-AvAsamAM sukhazayyApara rAjA sutA hatA ane nidrAnA vega tenA maMda paDI gayA hatA, tevAmAM pazcima rAtri samaye--pAchalI rAte kai vicakSaNa paheragIra-cAmarakSaka khelyA ke-- je purUSo, pUrvajonA vazarUpa vRkSanA mULa samAna, zatru-kuLarUpa kamaLane daLavAmAM kuMjarasamAna ane sa`guNanA sthAnarUpa evA putrane peAtAnA pade sthApI saMyamathI alaMkRta thAya che, tevA janA parabhavamAM mukita kema na pAme ?" e pramANe sAMbhaLatAM rAjAe ciMtavyu` ke--< ahA ! e tA du`bha che, kAraNa ke ATale adheA kALa vItatAM ane ghaNI ramaNIe chatAM atyArasudhI mane kulAla'manarUpa eke putranI prApti na thaI. bIjI tA dUra raheA, paNa AvI sthitimAM have huM zuM karU? kanuM ArAdhana karU ? kayAM jAuM? kone kahuM? kevA ilAja la` ? athavA AvA kAmamAM kene sahAyaka banAvuM ? mAre purUSA ze ? pU kanI pariNati kevI haze ? " ema vicAratAM kSaNavAra kikatrya-mUDha banI, tarataja punaH sattvabhAva svIkArI, rAjA samyak prakAre vicAravA lAgyA ke-- 8 paraleAkane mATe pravRtta thayelA purUSAne joke putrAnI sahAyatAnI jarUra ja nathI, kAraNa ke cheka upara gayela hAthI paNa patane bhAMge-tADe che, tema putra paNu maryAdA oLaMgI jatAM du:kharUpa thAya che, tApaNu pU rAjAonI paraMparA - sa'tatinA viccheda thAya e ja mArA manamAM du:kha pedA kare che; kAraNa ke pUrvanA bhUpAlAe A kudezanu rakSaNa karyuM' che.' evAmAM dizAomAM bhAraDa, kAra'Da, hu'sa, cakravAka pramukha pakSIonA phalAhala sabhaLAyA, prabhAnA prasAra thayA, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. -tArAo jhAMkhA paDayA, siMduranA reNupuMja samAna sUrya-sArathi arUNanI prabhA prasaravA lAgI, paTaNa, mRdaMga. jhAlara, bhaMbhA, bherI vigere prabhAtanA maMgalavAdya vAgavA lAgyAM, kamaLonI pracaMDa jADayatAne dUra karanAra kiraNa-samUhayukata dinakara udaya pAmyA; eTale zayyAthakI uThI, vAsabhavanathI bahAra AvI, prabhAtika kRtya bajAvI, aMgarakSaka, pIThamardIka pramukha pradhAna parijana sahita sabhAmaMDapamAM jaI, pUrvAcalanA zikhara para sUryanI jema rAjA, aneka maNi- kiraNethI vyAsa kanakasiMhAsana para beThe. pachI baMne bAju cAmara DhALanArI ubhI rahI, maMtrIo, sAmaMto, subhaTe, khaMDarakSaka pramukha pradhAna purUSe pitapitAnA sthAne beThA. sImADAnA rAjAoe mokalela mahAkIMmatI bheTe svIkAravAmAM AvI ane rAjya-kArabhArane vicAra karavAmAM AvyuM. kSaNavAra pachI badhA sAmetAdika lekene vidAya karI, keTalAka pradhAna purUSane sAthe laIne rAjA ekAMtamAM beThe ane buddhisAra pramukha maMtrIone rAtrine vyatikara kahIne te A pramANe pUchavA lAge- he maMtrIo ! sAMbhaLe, tame taMtra, maMtranA badhAM zAstro jANe che, vidyAsiddha purUSane ArAdhe che, sarva karmamAM buddhi calAvI tame pite gusakAryonI gati paNa batAve che, te tame jaNAve ke A suta-lAbhArUpa ciMtA-sAgarane huM kema pAra pAmIza tyAre kSaNabhara gyAyegyane vicAra karIne maMtrIo belyA-"he deva! tamAro prayatna ThIka susthAne che. ame prathamathI ja e bAbata Apane jaNAvavAnA hatA; ; paraMtu tame pote ja atyAre jaNAvyuM te sAruM thayuM; chatAM Apa amane upAya pUche che, te bAbatamAM ame zuM kahIe ? atyaMta dIvya jJAna-vecanane gocara evI e bAbatamAM ame zuM upAya batAvIe ane javAba paNa zuM ApIe? AkAra, iMgita, gati, vacana pramukhane gaucara evI bAbatanuM anumAna te amArA jevA paNa karI zake, paraMtu AvA kAryamAM amArI buddhi cAlI zake nahi; chatAM eTaluM te ame jANIe chIe ke potapotAnA karmane anurUpaanukULa sthAnamAM upAyarahita chatAM cha putrAdikane pAmI zake che." tyAre rAjA hasIne kahevA lAgya-" je e pramANe jananI-janakane viraha chatAM paNa gaganAMgaNanI jema pratikSaNe upajatA hoya te temAM ayukata zuM che ? mATe karmanI pradhAnatA svIkArIne tame ekAMtapakSane Adara na kare, kAraNa ke kAryasiddhimAM dravya, kSetra ane kAla paNa kAraNurUpa che; pachI lalATe aMjali jevuM je Apa kahe che, te satya che." ema mAnI buddhisAra pramukha maMtrIo kahevA lAgyA ke " he deva ! jo ema hoya te sAMbhaLoA pracaMDa caMDikA-vidyAne sAdhanAra, muMDa-mALAne dhAraNa karanAra, pizAcanI sAdhanAmAM nipuNa, zAkinIne nigraha karavAmAM sAhasika, kSetrapAlane bolAvavAmAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI mahAvIracaritra. samartha, karNa-vidyAomAM cAlAka, pakSe kanyAone vaza karavAnI vidyAmAM nipuNa, hajAre auSadhinAM cUrNa ane rasAyananA pAnathI jarA-vidhuratAne dUra karanAra, vivara-guphAmAM praveza karI saMtuSTa karela lAkha yakSiNIonA paribhega-prakArane prarUpavAmAM paMDita tathA mahAvratInA vezane dhAraNa karanAra e gharaziva nAme tapasvI ahIM ja vidyamAna che, ane vaLI AkRSTi vidyAmAM te prakRNa che, sarpanuM mahAviSa kahA nAkhavAmAM anubhavI, vikSepa pamADavAmAM dakSa ane vazIkaraNavidyAmAM sAvadhAna che. te zAstromAM je kahela nathI, kuzaLabuddhi pUrva purUSane je vastu agocara che, pUrvanA paMDitene paNa je kayAMya matigecara thayela nathI, je yukitaothI hAra che, sAMbhaLyA chatAM kuzaLajane jenI zraddhA karatA nathI tathA lAMbo kALa joyA chatAM jyAM saMdigdha rahevuM paDe che, tevI vastune paNa je darzAvI Ape che. ane vaLI te kahe che ke- traNe bhuvanamAM mane kAMI asA- . dhya nathI. jo ke te A samartha che, chatAM e bAbatamAM Apa pote ja pramANa che." ema sAMbhaLatAM rAjAe kautuhaLathI pradhAna purUne kahyuM ke -" are ! tene satvare ahIM lAve !" eTale "jevI devanI AjJA" ema kahI teo rAjabhA vanathI bahAra nIkaLyA ane tenA Azrama-sthAne gayA. tyAM praNAma karIne temaNe pitAnA AgamananuM prayojana kahI saMbhaLAvyuM, eTale harSathI locana praphulita karI, pitAne kRtakRtya mAnato te gheraziva rAjapurUSe sAthe cAlyo ane te rAjabhavanamAM gaye. dvArapAlanA nivedanathI te rAjA pAse AvI ucitAsane beThe. rAjAe tene ucita satkAra karyo ane kSaNavAra pachI tene pUchayuM ke- he. bhagavan! kaI dizAthI ApanuM Agamana thayuM che ? ane have kyAM javAnA che? athavA te ahIM AvavAnuM zuM prayojana ?" gheraziva -"he mahArAja ! huM zrIparvatathI AvuM chuM ane have uttara dizArUpa suMdarInA kuMDala samAna evA jAlaMdhara nagaramAM javA dhAruM chuM.. vaLI tame je pUchayuM ke ahIM sthiratA karavAnuM prajana zuM? temAM ApanuM darzana khAsa kAraNa che. atyAre e paNa siddha thayuM. tyAre rAjAe kahyuM- he bhagavan! maMtra, taMtramAM tamArI zakita akuMThita che ema saMbhaLAya che, mATe kAMIka ketuka batAve, eTale " jevI mahArAjAnI IcchA " ema kahI teNe daSTivaMcana, devatA-avatAraNa, naredha, puSpa-vedha, naSTa-nAza, muSTi, sukha, duHkha jANavuM-e pramukha kautuhaLathI rAjAnuM mana vaza karI lIdhuM. evAmAM avasara joIne rAjAe punaH kahyuM ke-- "he bhagavana! zuM AvA ketUhalamAM ja tamAro vijJAna-prakarSa che ke bIjI bAbatamAM paNa che ? " tapasvI --"he rAjana ! amArA jevAne anucita evuM A asaMbhAvya zuM bele cho ? tame eka zabdamAM ja kahI de ke je. duSkara chatAM karI batAvuM. " eTale rAjAe putra janmanA lAbhane vRttAMta tene Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. * nivedana karyo. tyAre gherazive jaNAvyuM--" ATalAmAtrathI zuM tame Ama kheda pAme cho? huM akALe paNa vinA vilaMbe e kAma sAdhI ApIza." rAjAe kahyuM- je ema bane, te ApanI mArApara meTI maherabAnI ! paraMtu e bAbatamAM upAya che le?" gherazive jaNAvyuM. te huM tamane ekAMtamAM kahIza." evAmAM rAjAe kuvalayanA daLa samAna pitAnI daSTi maMtrIo pratye nAkhI jethI igitAkAramAM kuzaLa evA maMtrIo rAjA pAsethI haLave haLave uThayA ane tyAM zUnyatA thaI rahI. pachI gherazive kahyuM- he mahArAja ! kRSNa caturdazInI rAte mAre bahu puSpa, phaLa, dhUpa ane baLirUpa bhayathI tamArI sAthe mahAmasANamAM bhagavAn agnidevane tRpta karI che " rAjAe vicAra karyo ke mAre puSpAdikathI hatAzanane tRpta zI rIte kare ? e te apazaSTa lAge che, athavA to RSionAM vacanamAM kaMI sAre abhiprAya rahelo hoya che, temAM visaMbaMdha-asaMbaMdha ke lakSaNanuM dUSaNa hotuM nathI evAmAM teNe jaNAvyuM ke-"he bhapAla ! tame zunyavata kema jaNAo che?" rAjA bebhe-"tame evI AzaMkA na kare. je pramANe karavAnuM che te jaNAve." tApase kahyuM-"pachI te bhagavAna hutAzana udbhaTarUpe pragaTa thatAM, pracaMDa javALA samUhathI AkAzane pUranAra te kalpavRkSanI jema tane vAMchita phaLa Apaze." rAjAe kahyuM--je ema hoya te huM caturdazInI rAte avazya AvIza. e kAma avazya sAdhavAnuM che." ema rAjAe tema karavAnuM svIkAryuM. pachI puSpa, tAMbUlanA dAnathI satkAratAM te gheraziva pitAnA sthAne gaye. ahIM rAjA devatAnA caraNa-kamaLanI pUjA AcaratAM temaja azvadamanAdi vividha vinAdamAM pratikSaNe AnaMda pAmate divase gALavA lAgyo. ema karatAM anukrame kRSNa catudazI AvI, eTale rAjAe maMtrIone bolAvIne khAnagI vAta kahI saMbhalAvI, ane pUchyuM ke--"have atyAre zuM karavAnuM che?" maMtrIo belyA he deva ! kiMpAkanA phaLanI jema keTalAMka kAryo zarUAtamAM sArAM ane pariNAme duHkhadAyaka nIvaDe che ane keTalAMka pariNAme sukhakArI ema baMne prakAranAM dekhAya che. artha-kAryane saMzaya paNa pravRttinA heturUpa hovAthI tene nirdeza 'karela che, tema chatAM vizvAsa tajyA vinA sarvathA udyama cAlu rAkha." ema kahetA maMtrIone puSpa, tAMbUlanA dAnapUrvaka sanmAna ApIne rAjAe svasthAne vidAya karyo. pachI rAtrisamaya thatAM pite veza-parAvarta karI, pITha-maIka pramukha parijanane rajA ApI, samagra baLi, phaLa, phula pramukha sAdhana laI hAthamAM tIkSaNa taravAra dhAraNa karI, gharaziva sahita, aMgarakSakathI alakSita, dAsa, eTa, zAhukAra pramukha na jANe tema, anukULa ane pratikULa aneka kanethI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. prerita ane nivArita thatAM, sarvAge rakSAnA viziSTa maMtrAkSa sthApana karI, rAjA mahAmasANanA pradezamAM jaI pahoMce, ke jyAM ekatarapha vidyAsAdhake. vidyA sAdhatA hatA, bIjI bAju baLi karanArA balipAtra laIne ubhA hatA, eka tarapha karoDe kapALa-khepArIo paDela hatA, bIjI bAju ghuvaDa pakSIo bhAre avAja karI rahyA hatA, eka tarapha hajAre zIyAlaNe nAzabhAga karatI hatI, bIjI bAju jogaNIo ekaThI thatI, eka tarapha ghaNA bhUtathI bhISaNa hevAthI kAyarajanenuM satva satvara nAza pAmatuM, eka tarapha duSTa zvApade mahAghoSa karatA ane bIjI bAju tIvra pAvaka-agninI javALAo jAgatI, eka tarapha DAkinIe mAMsa mAgatI ane keI sthaLe hadagArapUrvaka aTTahAsya karatA ghaNA rAkSasane lIdhe te duprekSya hatuM, keI sthAne majabUta vRkSamAM rahelA gIdha pakSIo ghera avAja karI rahyA hatA, ane eka tarapha uMcethI tALIonA dhvani. sAthe ekatra thatA vetAle kelAhala macAvI rahyA hatA. ema te masANa jANe vidhAtAe yama-nareMdrane mATe lIlAvana banAvyuM hoya, tevuM bhAsatuM hatuM. tyAM gherazive sArA lakSaNayukta bhUmi zedhI, baLividhAna karyuM, kSetrapAlanI pUjA AcarI, vedikA khAdI ane temAM masANamAMnA kheranA aMgArA bharyA. pachI teNe rAjAne kahyuM " ahe ! te A avasara che. mATe atyaMta apramatta thaI, IzAna khUNe se hAtha dUra pradezamAM besI, uttarasAdhakapaNuM karatA rahe ane bolAvyA vinA eka pagaluM paNa tyAMthI cAlaze nahiM." ema vAraMvAra nivAraNa karI, teNe rAjAne mokalyo. tenA gayA pachI gherazive eka maMDaLa-kuMDALuM ALekhyuM ane temAM besI teNe padmAsana vALyuM. vaLI badhA karaNa-amuka anuSThAna karI, nAsikAgra dRSTi sthApIne teNe prANAyAmapUrvaka saheja uccAra karatAM maMtra smaraNa AraMbharyuM ane prakRNa dhyAnamAM te ArUDha thayA. evAmAM rAjAe vicAra karyo ke--"mane pUrve maMtrIoe zikhAmaNa ApI che ke- "kayAM paNa vizvAsa na kara." vaLI eNe bhAre utsAhapUrvaka vAraMvAra nivAraNa karyuM che ke--bolAvyA vinA tAre AvavuM nahiM." te adhika Adara zaMkA pragaTAve che. evA kApAlika munio prAye sArA hatA nathI, mATe haLave haLave enI samIpe jAuM ane tenA kriyAkalApane jouM." ema dhArI rAjA jevAmAM cAle, tevAmAM tenI jamaNI AMkha pharakI jethI vAMchita vastunA lAbhane nizcaya karI, hAthamAM taravAra laI, kRSNa vastrathI zarIra DhAMkI, dhImedhIme caraNa nAkhIne cAlatAM rAjA gharazivanI pAchaLa besI sAMbhaLavA lAge. evAmAM dhyAnanA prakarSathI apAya-bhayanI darakAra karyA vinA, vidhinI pratikULatAne vicAra na karatAM, tenA AgamananI khabara na paDavAthI pUrve calAvela vidhie teNe rAjAne thebha pamADanAra-staMbhata karanAra maMtrAkSa Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. ucAratAM rAjAe sAMbhaLyA eTale teNe vicAra karyo ke"aho ! A te duSTa tapasvI che. e staMbhana vidhithI mane baLarahita banAvI, kapAyamAna kRtAMtanA mukhya samAna tINa evI A pAse paDela kAtarathI mAro nAza karI, agnine tRpta karavA Icche che, kAraNa ke pradhAna purUSanA upahArathI duSTa devatAo AdhIna thAya che; mATe A bAbatamAM mAre zuM karavA lAyaka che? vaLI dhyAnamAM lAgela e pAkhaMghanuM mastaka atyAre tINa taravAravaDe kadaLIdaLanI jema zuM kApI nAkhuM ? athavA te mArA durdhara zatrunA gaMdhahastInA AghAtathI tINu banela evA khagathI ghAta karatAM te lajajA pAmaze, temaja A prasaMge e upekSA karavA lAyaka te nathI ja; kAraNa ke staMbhana-vidhithI e mane mArI nAkhavA vache che; tathApi dhyAnamAM enuM mana parovAyeluM che, chatAM jo ene haNavA dhAruM te, svarge gayelA chatAM mArA gurU vimukha thaI jAya, mATe eja gya che ke dUra ubhA rahI ene sAvadhAna karo ane e prathama prahAra kare pachI enA para mAre prahAra kara." ema dhArI rAjAe dUra ubhA rahIne tene jaNAvyuM ke-"he pAkhaM! he caMDALa ! tuM hAthamAM hathIyAra upADI le." e pramANe sAMbhaLatAM dhyAnanI ekAgratAne bhaMga thavAthI roSa utpanna thatAM, teNe locana rakta karI dIdhAM ane lalATapara bhISaNa bhrakuTI caDAvate tarata ja uTha, temaja hAthamAM rahela tIkSaNa kAtaravatI ziraparanI kRSNa jaTAne kApate e ghoraziva garvathI bhAre garjanA karIne kahevA lAgya-"he duSTa narAdhipa ! are ! nirlajaja ! re! niHsattva! tuM have palAyana karI bhAgI jate nahi, ke jethI putra viSayanA tIkSaNa duHkhamAMthI tane atyAre ja mukta karUM." tyAre rAjA be -"are! nakAmI garjanA na kara, paNa pahelo tuM prahAra kara. amArA kuLamAM kadApi keIe zatrune prathama prahAra karela nathI." eTale vicitra prakAre cAlAkIthI karaNa-vidhAnanA bhedamAM kuzaLa evA ghorazive rAjAnA gaLApara kAtara calAvI. evAmAM rAjAe paNa dakSatAthI tarataja pitAnA bAhubaMdhathI prahAra vakhate zastra sahita tene hAtha bAMdhI lIdho. ema bhujadaMDanA nibiDa dabANathI tene hAthamAMthI kAtara pI gaI. pachI rAjAe muSTi-prahArathI tene jamIna para pADI dIdhA. te vakhate daDha maMtra-taMtranI siddhi paNa tenI vighaTI gaI, athavA te daiva pratikULa thatAM badhuM palaTI jAya che. kSaNAMtare vizrAMti laI, ekadama baLa AvatAM dhAraziva uThayA ane rAjAnI sAthe te bAhuyuddhathI laDavA lAgyA. malenI jema muSTi-yuddha karatAM, kSaNamAM paDatAM, kSaNamAM uThatA, kSaNamAM ghumarI mAratAM, kSaNamAM kudatA evA temane raNa-samAraMbha bhAre bhIma bhAsato ane temAM utAvaLe Avela bhUte hasatA hatA. evAmAM rAjAe daDha bhujadaMDathI dabA- vatAM tenI aMga-ceSTA baMdha thaI ane mUrchAthI locana mIMcIne te pI gaye. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www zrI mahAvIracaritra. te samaye devAMganAoe vikAsa pAmatA sugaMdhi pupi, jaya jayArapUrvaka rAjAnA zire nAkhyAM, temaja hAra, arthahAra, kAMcI-kaMcukIkalApa, maNimugaTathI zarIra maMDita karI, raNajhaNATathI madhura dhvani karI, daze dizAbhAgane puratA napurathI maMDita, nUtana pArijAta-maMjarInA sArabhAra satvara bhegA thatA bhramara samUhanA guMjAravayukta tathA dhavala Atapatra-chatrane dhAraNa karanAra evI eka devI tyAM AvI ane kahevA lAgI ke--"he narasiMha! tuM kharekhara narasiMhapurUSamAM siMha samAna che, ke jethI kSatriya kuLane kSaya karanAra e mahApApIne pAva nAkhe.' eTale rAjAe kahyuM- he devI! hajI mArA jIvatAM, e kSatriya-kuLane kSaya karanAra zI rIte ? te kaho." tyAre devIe rAjAne jaNAvyuM ke kaMI paNa siddhine IcchatA evA e pApI zamaNe kaliMga, vaMga, aMga, paMcAla pramukha : dezanA rAjAone mArI nAkhyA, athavA daSTi-prapaMca, iMdrajAla pramukha phUDa-kapaTathI Azcaryo batAvatAM eNe kone chetaryA nathI ? e keIthI chatAyo nathI, tema enuM zIla keInA jANavAmAM Avela nathI. tame e baMne karyo. ahA ! tArI nirmaLa mati ! A tArA asAdhAraNa sAhasayukta suMdara caritrathI hRdaye prasanna thayela evI mane kaMI paNa vara-varadAna nivedana kara, ke jethI huM tArI IcchA pUrI karUM." tyAre rAjAe aMjali jeva, zira. namAvIne kahyuM ke- he devi ! tArA darzana uparAMta anya pravara vara zuM che?" devI belI-"he nareMdra! sAmAnya jananI jema je ke tuM vara mAgatuM nathI, tathApi mArA prabhAvathI tAre mane ratha pUrNa thaze." ema devIe kahetAM, rAjA parama bhaktithI tene na. evAmAM puNyahIna jananI lakSmInI jema devI tarata adazya thaI gaI. te vakhate atyaMta addabhuta evuM devInuM tevA prakAranuM rUpa ekadama lecanathI agocara thatAM, rAjA bhAre ciMtApUrvaka ciMtavavA lAgyuM ke-are ! A zuM svapna ke bibhISikA? athavA e duSTa kApAlikane mAyAprapaMca? kiMvA mAre mativizvama ke e badhuM avitatha-satya haze?' e pramANe rAjA saMdeha lAvI jeTalAmAM vikalpa kare che, teTalAmAM AkAzavANIe tene aTakAvyuM ke -"he. bhUpAla! saMzaya na kara." evAmAM gheraziva paNa jANe madenmatta thaye hoya, mUchita banyuM hoya, atyaMta sugarathI jANe tADita thaye hoya, mahApizAce jANe niSpadI-ceSTA rahita karyo hoya, sAra cIjo jANe luMTAI gaI hoya, priyaviraharUpa mahAgrahathI jANe parAdhIna banyuM hoya tathA duSTa auSadhanA pAnathI jANe citta-cetanA naSTa thayAM hoya e te kSaNavAra rahI, zItala pavanathI zarIrane AzvAsana maLatAM . kaMIka cetanA AvatAM, haLave haLave lecana ughA, lajajAne lIdhe sarvAge Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. vyAkuLa thatAM atidIna mukhe dIrgha nisAsA mUkatAM te rAjAne jovA lAgyo. eTale tene ati duHkhita jANuM atyaMta karUNA utpanna thatAM rAjA paNa ghera zivane kahevA lAgyo ke- "are! juve che zuM?" tyAre gherazive gaga6 avAje kahyuM "he mahArAja! huM mArA karma-pariNatine prabhAva jouM chuM." rAjA belya-"kema Ama viSAdasahita bele che? have sarvathA dhIra thA, duI adhyavasAyane tajI de, kepanI kharaja mUkI de, vijayanI AzA taja, prazamamAM prema rAkha, karUNu-rasanuM pAna kara, gyAyegyane vicAra lAva, tathA kSudrajanene ucita pravRttine parityAga kara. vaLI IchArthanI siddhi na thaI, ema samajI je tane atyAre kheda thato hoya, te kupita kRtAMtanI jInhA samAna vikarAla ane nIla prabhAsamUhathI badhI dizAone zyAma banAvanAra evI A mArI taravAra le ane mArA zarIranA vinAzathI tuM tArI ISTa-siddhi karI le; kAraNa ke tArA kAryanI siddhi mATe huM have mArA baLanuM abhimAna mUkI dauM chuM. ane vaLI taraMga samAna kSaNabhaMgura ane asAra evuM potAnuM zarIra te dUra, rahe, paraMtu satpaSe pitAnA jIvitane paNa parahitane mATe ja dhAraNa kare che, chatAM prathama tArA kAraNe mAre deha-AtmA arpaNa na karyo ane dhyAna-bhaMga karAvyA, temAM khAsa karIne e kAraNa hatuM. mArA viraha thatAM A leka-prajA tathA sAdhuvaga avazya pApI lekethI dharma-bhraSTatA pAmaze, paraMtu atyAre tArUM bhAre duHkha jotAM mAruM mana atyaMta kaThina thaI zeSa kAryomAM - nirapekSa thayuM che." gherazive kahyuM-he mahAbhAga! ema na bela. tame jayAM sudhI samudra, kulaparvate, caMdramA, tArA ane divAkara vidyamAna che, tyAM sudhI mArA jIvitanA bhege paNa dIrdhAyuSI rahe, mATe maherabAnI karIne mane eka prasAda Ape." rAjA be -"Ama kema bele che? zuM jIvitadAna karatAM paNa bIjuM kAMI adeya hoI zake? te kaMI paNa saMkeca pAmyA vinA mAgI le." gherazive jaNAvyuM--"jo ema hoya to mane paravAnagI Ape ke jethI baLatI hajAre javALAomAM pataMga-samUhane bhakSya banAvanAra tathA atyaMta banI rahelA ardhadagdha kalevaromAMthI uchaLatA durgadhane lIdhe agamya evA zamazAna-hutAzanamAM praveza karavA ghe. ema karatAM mArA dharmabaMdhu thAo. pUrve karelAM mahApAparUpa parvata vaDe AkrAMta thayela evA mane bIjI kaI rIte vizrAma thavAno ja nathI." rAjAe kahyuM "tane pUrve pApane saMbhava kayAMthI? kAraNa ke te te vividha tapa-caraNa karela che, pApane TALanAra maMtra-dhyAnAdi Acaya che, devatAonAM caraNa-kamaLa pUjyAM che, vedanA rahasyarUpa adhyayane jANI lIdhAM che, gurUjananI upAsanA karI che, tathA prANuone dharmamArgamAM pravartAvyA che, mATe tamArA jevAne ema belavuM paNa sarvathA ayukta che." Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 - zrI mahAvIracaritra. ghoraziva be -"he mahArAja ! basa kare, basa kare. pAkhaMomAM caMDAla samAna, vizvAsa pAmelAne ghAta karanAra, vicitra phUDa-kapaTane pragaTa karanAra, dAkSiNyarahita, rAkSasanI jema niSkarUNa, kipAkanA phaLanI jema mAtra bahArathI ja ramaNIya, baganI jema hAtha-paganA pracArane saMyamita karanAra, bhujaMganI jema paranA chidra jevAmAM parAyaNa ane durjananI jema mukhathI mIThuM bolanAra e huM kIrtana-guNagAnane kaI rIte lAyaka nathI. e pramANe pApa-paMkathI bharelA , A kalevara thakI huM sarvathA virakta thayo chuM. vaLI pApa-virodhanane anya keI upAya nathI " rAjAe kahyuM "are Ama vAraMvAra nirAdhAranI jema pitAnA parUSane kema dUSita kare che? tuM tAre pUrva vRttAMta pragaTa rIte kahI de." ghoraziva be -"he nareMdra! e vRttAMta bahu bheTe che." rAjAe kahyuM "temAM zuM ayukta che ? kahI batAva." gheraziva kahevA lAgyo-"je. ema hoya te sAMbhaLa gaMgAnA tuSAra-jaLakaNAthI jenI AsapAsane pradeza pAvana thaI rahyo che, vividha bajAra ane bhavanazreNithI vibhUSita tathA jyAM bAMdhela veta dhvajAethI devamaMdiranA zikhare zobhI rahyAM che evuM zrInagara nAme zahera che. tyAM avaMtisena nAme rAjA ke je pracaMDa mArtaDa samAna utkaTa pratApavaDe vipakSarUpa jaLAzayane zeSavanAra tathA aneka samara-yuddha karavAthI yaza vaDe vRddhi pAmela hatA. hajAre rAjAonA parivAra sAthe paravarela evA jenI vijayayAtrAnA prayANamAM atyaMta vikAsa pAmela puMDarIka samAna chatrathI AkAza AcchAdita thatAM, divasane bhAga jANe naSTa thayo hoya tema daze dizAo zebhatI hatI, gAjatA manakuMjaranA gaMDasthaLa thakI niraMtara gaLatA madajaLanI vRSTithI thayela dudina-aMdhakArane lIdhe bhaya pAmela abhisArikAnI jema rAjalakSmI, kapATa samAna vistRta jenA vakSasthaLane anusarI rahI hatI, medhasamUhanA garavA samAna jenA catuvidha Ayudhane ghora gheSa sAMbhaLatAM rAjahaMsa dUra bhAgI jatA hatA, vaLI samarAMgaNamAM jenI daSTi reSArUNa, pratisubhaTe pratye pratibiMbita ane vikAsa pAmela kaNeranI kusumamALAtulya sukumAra tathA pracaMDa paNa hatI. tene patralekhA ane maneramA nAmanI be rANIo ke jemaNe pitAnA rUpa, lAvaNya ane vana-guNathI ratinI khyAtinI avagaNanA karI hatI tathA badhI ramaNIomAM je pradhAna mukhya hatI. prathama rANIne huM vIrasena nAme eka putra thaze ane bIjI manoramAne vijayasena nAme putra thayo. ame baMne dhanurvedane paramArtha zIkhyA, citra, patra-cachedAdi vinedamAM ame kuzaLa thayA, DhAla-taravAranI cAlAkImAM catura thayA, temaja meTuM yuddha karavAmAM paNa ame bahAra banyA, vadhAre te zuM ? paNa badhI kaLAomAM ame pUrNa pravINa thayA. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva narasiMha rAjAnI kathA. ema ekadA mane yogya samajIne pitAe yuvarAjapade sthApana karyo ane bhagavaTAmAM lATa, cala, saurASTra, mahArASTra pramukha deze ApyA. huM te yuvarAjapaNuM pALavA lAgyA. subhaTanA ADaMbarayukta, madajaLane jharatA tathA darpathI uddhata evI gajaghaTA mArI pAchaLa cAlavA lAgI, capaLa ave mArA mArge doDatA ane parazu, zalya, pracaMDa dhanuSya, bANu-samUha, bhAlA, gadA pramukha zastrone dhAraNa karatA purUSa sa paNa mArI cotarapha cAre dizAomAM phelAIne rahetA hatA, temaja bIjA mArA sAvakAbhAIne paNa pitAe ghaNuM gAme ApyAM. e pramANe viSaya-sukha bhegavatAM amArA divaso javA lAgyA. evAmAM eka divase, jIvalokanA vilAsa kSaNabhaMgura hovAthI, AyukamanA daLIyAM pratisamaye vinAzazIla hovAthI, yamarAjanuM zAsana apratihata cAlavAthI ane priyajananA saMgajanya sukhanI iMdradhanuSyanI jema sAkSAt capaLatAne lIdhe avaMtisena rAjA paMcatva-maraNa pAme. tenuM mRtakArya karyA pachI maMtrI, sAmaMta, aMgarakSaka pramukha pradhAna janee mane rAjya para besAryo, eTale svargastha tAtanA nimitte meM, dIna, anAtha, kArpeTika, anizcita, vedezika tathA garIbAIthI ghAyala thayela janene mahAdAne pravartAvyAM, uMcA zikharethI zebhatA devAlaye karAvyAM, temaja balaMvatenI paNa kadara karI. ema anukrame mAre zeka dUra thaye, eTale sAmatene meM vaza karyA, pitAnI hadamAM upadrava karanArA luMTArAone dUra hAMkI kaheDyA tathA pUrva purUSone mArga calAvye. eka vakhate zveta hAthI para ArUDha thaI, vArAMganAoe veta cAmara DhALatAM, dhavala Atapatra dhAraNa karatAM, kinara ane purUSanA parivArathI parivRta ane umAge pravartelA tephAnI azvoe bahu ja raja uDAvatAM, * rAjA vana-lakSamI jovA mATe nagarathakI bahAra nIkaLyo ane jeTalAmAM tyAM puSpa-phaLathI manahara kemaLa vRkSe jouM chuM, mAdhavI-latAgRhamAM bhramaNa karuM chuM, kadalI-patronI vistIrNatA nihALuM chuM, ekatra thayela zazi-khaMDa samAna ujvaLa evA ketakInA patre jouM chuM, ghaNA bakula mAlatInI mALAnA suparimalane suMghuM chuM ane sArabhathI ekaThA thatA ane guMjArava karatA madhukare jyAM makaraMda sudhI rahyA che evA nava sahakAranI maMjarIne puMja hAthamAM lauM chuM, tevAmAM tarataja mArA parijanane kelAhala mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke "he svAminuM ! juo, gaganAMgaNamAM kevuM mahAyuddha pravartI rahela che ? ke je deve ane vidyAdharane bhayAnaka tathA atibhIma bhAse che." ema sAMbhaLatAM animeSa lecanathI uMce jotAM, vividha prahArathI saMgrAma karatA, AkAzamAM vidyAdhare mArA jevAmAM AvyA, ke jeo tIkSaNa barachI, zalya, trizULa ane biMdipAla vigere zastro paraspara calAvI rahyA che ane Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zrI mahAvIracaritra. labdhalakSyathI tatkALa cUkAvI, sarvapakSamAM jaga-yaza vadhAravA punaH prahAra karI rahyA che. vaLI kSaNavAramAM muSTi mAravA taiyAra thAya che ane kSaNavAramAM pAchA haThe che, kSaNavAramAM mAtA-pitAne gALI de che ane kSaNavAra pitAnuM zairya vakhANe che. ekAMtamAM locana baMdha karIne cirakAla vijayavidyA sAdhela hevAthI kSaNe kSaNe saMgrAma karavA sajaja thAya che tathA raNa-rasika yadhAo potAnA bhujadaMDanA mahAbaLa-madathI maraNanI paNa darakAra rAkhyA vinA laDatA hatA. ema paraspara yuddha karatA te vidyAdharomAM eke chaLathI bIjAne meTA muddagaravaDe mastakamAM prahAra karyo, eTale cetanArahita ane mUchathI lecana baMdha karI, teja- baLahIna banI chedAyela vRkSanI jema te dharaNA pRSTha para mArI najIkamAM paDe. evAmAM tIkSaNa taravAra kheMcI, tenI pAchaLa tene vadha karavA Itara vidyAdhara deDa. te vakhate mArA jANavAmAM AvyuM ke-pele vidyAdhara ene - vadha karavA Ave che, jethI meM zabdavedhI dhanurdhara ane aMgarakSakone jaNAvyuM ke-are ! bhUmipara paDelA A mahAbhAganuM rakSaNa kare ane ene mAravA mATe AvatA vidyAdharane aTakAve," eTale hAthamAM DhAla-taravAra upAdhu mahAsabhAe tena aMga AchAdita karI dIdhuM. ema avakAza na pAmavAthI aTa kela te vidyAdhara kahevA lAge ke - he nareMdra ! vadhanimitte e adhama vidyAdharane mArI sAme mUke. e mAre zatru che tethI avazya ene mAre nAza kare che." tyAre meM te khecarane kahyuM ke-"are ! pizAca ne parAdhIna thayelAnI jema tuM Ama zuM bake che ? zuM e kSatriya-dharma che ke jethI huM tArA kahyA pramANe karUM ? vaLI eNe tAre zo aparAdha karyo che ke jethI Ama tene mAravA huM taiyAra thayA che ? " te be - e mArI ramaNInA bhegamAM rasika banyo che, tethI e avazya vadhyuM che. " eTale meM tene kahyuM ke -" e bhale sAdhu-sujana hoya ke sAmAnya vA durjana hoya, te paNa huM soMpavAne nathI, kAraNa ke zaraNe AvelanuM rakSaNa karavuM, e rAjAonuM kSAtra vrata che." ema sAMbhaLatAM bhrakuTI caDAvI, reSathI karela arUNa bhecanane lIdhe duprekSya e te vidyAdhara karkaza zabda bolatAM mane kahevA lAgya- he duSTa narAdhipa ! sukhe sutelA kesarIne jagADa nahi, ane aMgulivatI daSTiviSa sarSanA mukhe kharaja-khaMjavADa na kara, javALAothI bhIma evA agnimAM pataMganI jema paDa nahi, je tAre pRthvImAM cirakALa rAjya karavuM hoya, te vRthA mane ke pAyamAna na kara." eTale meM tene jaNAvyuM ke- "are ! maryAdAhIna ! Ama zuM bele che ? satparUSanA mArge cAlatAM mane je thavAnuM hoya te thAo. lAMbo vakhata jIvatAM paNa prAMte te avazya maravAnuM ja che, mATe mArI daSTithI dUra thA ane je karavAnuM hoya, te kara." te be -je ema hoya te Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAvanarasiMha rAjAnI kathA. 121 bhUpa! vidhine deSa daIza nahi." ema kahI reSa lAvIne te vidyAdhara AkAzamAM cAlyo gayo. tyArapachI bhUmi para paDelA te vidyAdharane meM joye, te adyApi te jIvate hatuM. eTale caMdana-rasathI zIte pacAra karAvyo ane nipuNa zarIra-mardake pAse tenA sarvAge mardana karAvyuM, jethI kSaNatare tene cetanA AvI. teNe lecana khelIne tarapha avalokana karyuM ane pAse rahelA parijanene kahyuM ke -"he mahAza ! huM ahIM pRthvIpITha para kema paDayo chuM ? te zatru vidyAdhara kayAM gaye ? A pradeza karyo che ? A nagaranuM nAma zuM ? athavA chatracchAyAthI sUrya-kiraNane vAranAra, dhavala cAmara-yugalayukta, tathA mArA nimitte parijanene pravRttimAM lagADate A mahAyaza mahArAjA mArI AgaLa keNe beThela che ? " ema sAMbhaLatAM parijane AkAzathakI patanathI mane badhe vRttAMta tene kahI saMbhaLAvyuM, eTale te vidyAdhara dIrgha nisAse nAkhatAM mArI najIka besI, hAtha joDIne vInavavA lA -" he mahAbhAga! te mahI-mahilA dhanya che ke jene tuM pati-svAmI che, tArA caraNa-kamaLane sevI rahyA che, te A -sevaka paNa bhAgyazALI ja che. te subhaTe paNa dhanya che ke jeo tArA - kAje pitAnA jIvitane tRtulya paNa gaNatA nathI. ahe ! tArUM pApakArI paNuM, aho ! satparUSanA mArgane anusaratuM tAruM vartana, aho ! pitAnA kArya pratye tArI nirapekSA, ahe! zaraNAgata pratye tAre vatsalabhAva. zatrue karela parAbhavathI mane sarvathA jarA paNa saMtApa nathI, kAraNa ke purUSa-ratna tuM pite ja mArA jevAmAM AvyA. " tyAre meM kahyuM- he mahAbhAga ! kuTila vidhi yuktAyuktanA vicArathI bahirmukha che ke jethI tamArA jevA para paNa AvI ApadAo AvI paDe che. pUrve kaIvAra na leMgavela viSama dazA-vipAka paNa bhegava paDe che. e sarvathA visadaza che, kAraNa ke kadalItaMbha kadApi mattamAtaMganA gaMDasthaLanA, dabANane sahana karatuM nathI, temaja mRNAla-taMtunA pAzamAM te baMdhAtuM nathI; paraMtu tamAre ahIM vRttAMta zuM che ? te kahe. " te bolyo emAM kahevAnuM zuM che ? tame badhuM sAkSAt joyuM. " meM kahyuM- barAbara nivedana kare. " tyAre vidyAdhare jaNAvyuM "je kautuhaLa hoya, te sAMbhaLo - rajatanA killAthI virAjita ane ratna-keTithI vicitra e vaitADhayagiri bharatakSetramAM ja che, te te tame sAMbhaLyuM haze, ke je deva, siddha, yakSa, rAkSasa, kinnara, jiMpurUSa-emane mithuna-joDalAMthI ramaNIya tathA sugaMdhi puSpothI maMDita vRkSe jyAM tarapha zobhI rahyAM che. tyAM vidyAdharanI ramaNa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrI mahAvIracaritra. ethI ramaNIya, tathA samasta nagaranI zobhAne parAsta karanAra evuM gaganavallabha nAme prasiddha nagara che. tyAM vijayarAja nAme rAjA rAjya kare che ke je samagra hajAra vidyAonA baLathI baliSTha, praNAma karatA khecaronA maNi-mugaTathI jenA caraNAgra zobhAyamAna che, potAnA baLathI iMdranA parAkramanI tulanA karanAra, pratApanA mahattvathI zatruone pratighAta pamADanAra tathA yazathI traNe bhuvanamAM vikhyAta hato. tene rUpAdi guNoe samRddha ane hRdayane vallabha evI kAMtimatI nAme rANI ke jene huM eka putra thayo. mAro janma thatAM tyAM vidyAdhara rAjAe nagaramAM bhAre AnaMda vartAvyuM ane hAthIe sivAya badhAne baMdhanethakI mukta karyA. pachI prazasta divase svajana, snehI tathA vala vargane satkAra karI, mArA valee jayazekhara evuM mAruM nAma rAkhyuM. vaLI gaganAMgaNamAM paribhramaNa-pramukha vidyAo mane grahaNa karAvI ane taruNAvasthA pAmatAM mane padmAvatI nAme sukanyA paraNAvI, ke je pravara vidyAdhara-rAjAnA kuLamAM utpanna thayela tathA rUpAdi guNavaDe kAmanI jANe vijayapatAkA hoya tevI te zebhAyamAna hatI. temaja e zatru vidyAdhara rathanupura nagaranA samarasiMha rAjAne amarateja nAme putra hatuM, ke je mAre bALamitra, gADha premAnubaMdhayukta, vizvAsapAtra ane sarvakAryomAM salAha levA lAyaka hatA. ema sAthe zayana, pAna, bhajana, bhramaNa ane sthiti karatAM daDha ekacittavALA evA ame baMnene kALa javA lAgyA. evAmAM ekadA mArA parijane mane ekAMtamAM jaNAvyuM ke- "A tAre mitra tArI ramaNamAM lubdha bane che." ema sAMbhaLatAM asahaNa lAvI meM tene tevI kaThina vANuM bolatAM aTakAvyo--"he bhadra! evuM aghaTita mArI AgaLa kadi bolavuM nahiM, kAraNa ke satparU pite joyela ane yuktiyukta hoya tevuM vacana bole che. utAvaLathI belela vacana pAchaLathI apanI jema bAdhA upajAve che." pachI praNaya-anurodhathI e vyatikara gopavyA chatAM, ghanamegha-paDalathI AcchAdita chatAM sUrya-kiraNanI jema lokemAM vistAra pAmyo. ekadA rAjabhavanathakI pitAne ghare AvatAM meM pite joyuM, te mAre te kumitra anucita kAmamAM Asakta hatuM, eTale tene tevI sthitimAM joI huM ekAMtamAM vicAra karatuM hatuM, teTalAmAM pitAnA parijanane sAthe laIne te tarata palAyana karI gaye. tyAre pitAnA cheDA parijanane sAthe laI, hathIyAra sahita huM paNa tenI pAchaLa lAge. tevAmAM te adazya thaI gaye. jethI mana ane pavananA vege huM jeTalAmAM A sthAne AvyA, teTalAmAM e mahApApI mArI daSTie paDaze. te daramIyAna meM mArA badhA parijanene prathamathI ja ene mAravA cetaraka mokalI dIdhA hatA, tethI huM ekale ahIM AvyuM. ema hAya rahita Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 123 mane joine te mArI sAthe tarataja yuddha karavA lAgyo. te pachI je kAMI thayuM te tamArAthI ajANyuM nathI." evAmAM bakhtarayukta ane daDhakAya-baLathI dudharSa evA vidyAdhara, pRthvItalane jotA tarataja tyAM AvI pahoMcyA, eTale meM tene mane pUchyuM ke "aretamAre ahIM AvavAnuM prayojana zuM che, te kaho." temaNe kahyuM--amAre svAmI ahIM AvI paDayo che, ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che. meM temane te vidyAdhara batAvatAM, tenI zuzraSA jeIne manamAM atyaMta harSa pAmatA te mane kahevA lAgyA ke--bahe nareMdra! tame sAruM karyuM ke enI Ama rakSA karI, kAraNake enA mATe khecara rAjAne bhAre saMtApa thAya che. enI zedha karavA teNe sarvatra becara-subhaTe mokalyA, kAraNake te vidyAdhara rAjAne A eka ja putra chemATe e jayazekhara kumArane mokalo ke jethI enA darzanane mATe utkaMThita thayelA janaka, jananI tathA svajanene e seMpIe." eTale meM te vidyAdharane kahyuM- he kumAra ! tArA parijane je kaMI kahevA mAge che, te tuM ja kahe ke emane zo javAba ApIe ?" tyAre kumAra be ke--"eka tarapha tAro asAdhAraNa sneha ane eka tarapha vaDalene viraha, e baMne bAbata mArA hRdayane DelAvI rahI che." tyArapachI viziSTa bhejane, dIvya vA, ratna ane bhAjanAdikathI tene satkAra karIne meM kumArane svasthAne mekalyo. A vakhate te kahevA lAgyuM ke -"he naranAtha ! huM A kAyA thakI ja javA pAmIza, paraMtu jANe sAMkaLathI jakaDAI-baMdhAI gayela hoya tema mAruM, hRdaya te tArI pAse ja rahevAnuM che. arthanAza, videzagamana ane maraNa-duHkha ei traNe sArAM, paraMtu sajajana-viraha te lAkhe tINa dukhe nIpajAve che." ema kahetAM zekathI gaLatAM azra-jaLathI gAlane jeNe dhoI nAkhela che e te vidyAdhara mane praNAma karI, pitAnA parijana sahita AkAzamAM cAlyA gaye; ' eTale paNa temanA gagana-gAmI sAmarthyane jete, pUrve jeyela saMgrAma samAraMbhane ciMtavate, keTaleka vakhata thayela vilaMbane vicArate, pitAnA rAjyakArabhArane vicAra karavA lAgyuM. tevAmAM bhoga pramukha kAryone vibhAga karavA jatAM mane gaganathakI paDela vidyAdharane mAravA taiyAra thatA duSTa khecaranuM sAmarSa vacana yAda AvyuM. pachI ekadA rAtre keTalAka pradhAnajane sAthe pitAnA dezanI sukha-duHkhanI sthitine vicAra karatAM, anya rAjAonI gupta vAta sAMbhaLatAM, hastI, anA guNanuM varNana karatAM, kinnaratulya gayAoe calAvela kAkalI-gIta sAMbhaLatAM, sAdara nRtya karatI vArAMganAonA vicitra pAda-kSepa jotAM, narma-AlApa karatAM, - tathA biMdu-cUta prahelikAnA praznottara jANavAmAM vinedapUrvaka huM jeTalAmAM beThe chuM, tevAmAM akaDe-akALe brahmAMDa phuTavA samAna bhayAnaka, yugAte nRtya karatAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra.. bhairave tADana karela DamarUnA avAjanI jema niSphara, pracaMDa nakhathI vidAravAmAM Avela gajeMdranA garava samAna dArUNa tathA pAsenI bhavana-bhittimAM pratighAta pAmatAM uchaLatA hajAre pratidhvanithI dusaha e ke lAhala jAge. te sAMbhaLatAM vikasita locane cetarapha dizAone jotAM, vIjaLInA samAna pracaMDa taravArane dhAraNa karatAM, bhavanAMgaNa pratye dhasI AvatA tathA mAra, mAra, mAra, ema belatA evA vidyAre mArA jevAmAM AvyA. temane jotAM bhayathI thara thara kaMpatA mArA parijane karUNa ane dIna vacana belatAM tarataja badhI dizAomAM palAyana karI gayA, eTale zarahita ekAkI chatAM temanI sAme ubho rahIne huM kahevA lAgya-"are! galagRhIta-gaLe pakaDAyelAnI jema Ama nirarthaka virasa kema bane che? tame koNa che? koNe mokalyA che? athavA ahIM zA mATe AvyA che?" temaNe kahyuM "are nRpAdhama! te vakhate amArA svAmInA zatrunI rakSA karatAM te vacananI avagaNanA karI ane atyAre dhRSTatAthI ajANyAnI jema "tame keNa? keNe mokalyA athavA zA prajane AvyA?" ema pUche che? haju paNa je vizeSa sthanathI tuM sateSa pAmate hoya, te sAMbhaLa-ame vidyAdha chIe, ane rathanupura nagaranA vidyAdhararAjA samarasiMhanA putra, zatru vidyAdhara samarpaNa na karavAthI atyaMta kapAyamAna thayela amarateja nAmanA kumAre tane durvinaya-vRkSanuM phaLa batAvavA amane, mekalyA che. tyAre meM kahyuM ke "je ema hoya, te tame tene hukama bajA." eTale zarIrane kaMI paNa bAdhA pamADayA sivAya mane upAdhane teo AkAzamAge uDayA ane dUra pradezamAM gayA. tyAM bhujaMgavaDe. bhayaMkara evA eka giri-nikuMjamAM mane mUkyuM. tyAre meM jaNAvyuM ke-"are! mane Ama mUkI kema ghe che? prahAra kema karatA nathI?" temaNe kahyuM-amArA svAmInI eTalI ja AjJA che. sevakee svAmInI IcchAnusAra vartavuM, e temane dharma che." ema kahIne teo te sthAnathI AkAzamArgo uDayA. pachI huM paNa kokila, jaMgalI mahiSa samAna samasta dizAo zyAma thaI jatAM, kesari-kizere nirda yatAthI vidArela sAraMga-haraNonA virasa avAjathI jaMgale bhISaNa bhAsatAM, vana-mahinA avagAhanathI palavala-khAbocIyAnA uchaLatA kAdavavaDe rastAo durgama thatAM, vRkSa-zAkhAonA saMgharSaNathI upajatA-paDatA agnivaDe vAMsasamUha baLatA, baLatA dIvAnI zikhA samAna bhISaNa ane skurAyamAna rakta lenavALA rAkSase Amatema bhamatAM, tathA varAha-Dukkaroe tIkSaNa dADhathI kherI nAkhela hovAthI uMcI nIcI vanasthaLImAM mArga ke unmArga na jaNAtA, temaja dizA-bhAganI khabara na paDatA, page cAlavAnuM sahana na karI zakavAthI eka moTA vRkSaparanI zAkhA upara cadhane huM suI gayo. tyAM duSTa mahilAnI jema Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 15 mahAkaTe nidrA AvI. evAmAM rAtrine pAchale pahera thatAM yAma-karighaTApaheregIra mAtaMgonI jema cittAo AsapAsa besI gayA, prabodha-jagADavAnA maMgalavAghAnI jema purANa-vRddha zIyALIyAo zabda karavA lAgyA tathA zukapakSIo mAgadhajanenI jema paDhavA lAgyA pachI tribhuvananA dIpaka samAna divAkarane udaya thatAM, huM uTha ane prabhAtika kRtya karI, vRkSa thakI nIce utarIne eka dizA bhaNI cAlyo. tyAM kSaNetare kemaLa vRkSanI chAlathI kammara kasI, hAthamAM dhanuSya-bANa dhAraNa karate, pitAnI priyAthI anusarAte, guMjAphaLa-caNAThInI mALAmAtrathI vibhUSita, bhujaMganI kAMcaLIvatI jeNe pitAne keza kalApa bAMdhela che, tathA taratamAM te lIdhela mayUranA pIchAthI jeNe karNapUra-karNa bhUSaNa banAvela che e eka bhIla mArA jovAmAM AvyuM. meM tene pUchyuM kehe mahAbhAge! A aTavI kaI? athavA pitAnA zikharanA agragAgathI sUrya rathanA a"nA mArgane rokanAra A girirAja ko? ke nagarabhaNI jate mArga ka?" eTale te bhIla be - anAmikA nAme A aTavI che, sA nAme e parvata che ane A mArga kaMcanapura nagara bhaNI jAya che." pachI huM te paMthe paDe ane tApasa ke tapasvInI jema kaMdamULa ane phaLothI prANavRtti karatAM huM keTaleka divase kaMcanapuramAM pahoMce. tyAM munivaranI jema apratibaddha ane vitarAganI jema sarva-saMgarahita e huM keTalAka divasa rahIne, pUrva sthAne jotAM, prAmAkara avaletAM, dhAmikajanee karAvelA uMcA ane suMdara AkAranA devAla nIhALo ane kAryaTikanI jema dAnazALAomAM prANavRtti, karate satata prayANa karatAM potAnA rAjya-sImADAnA eka gAmamAM pahoMce. tyAM paNa keTalAka divasa vizrAMti laI punaH mArA nagara bhaNI huM cAle, ane jatAM jatAM rastAmAM pitAnA bhAI vijayasena ke je rAjyane mAlIka banyuM che, tenA vibhavane vistAra sAMbhaLatAM huM vicAravA lAgyA ke--"vijayasena rAjyane svAmI banyo che, mATe mAre tyAM javuM egya nathI, kAraNa ke pUrvakRta dharmanA prabhAvathI ciMtAmaNinI jema rAjyalakSamI pAmIne pitAnA vallabhajanane paNa ApavAne kaNa vAMche ? tathApi mitra, maMtrI sAmatAdikanI vacana kaLA te jouM. vaLI je rAjya naSTa thayuM te te haraNa-samaye ja meM joI lIdhuM." ema ciMtavate huM anukrame zrIbhavana nagaramAM pahoMce. tyAM nagarajane keI na juve tema, sAthe dhUli-krIDA karela evA somadatta nAmanA mArA mitranA ghare gaye, eTale mane jotAM tarataja oLakhI laIne saharSa mArA page pI te atyaMta reyo ane kahevA lAgyuM ke-"he naravara! tArA vize mane eka divasa paNa varasatulya thaI paDaze, temaja hima, hAra, caMdana ke caMdramA e badhA mArA dehane bahu ja garama bhAsatA hatA. bhavana te masANa Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI mahAvIracaritra. samAna, strIo DAkiNItulya ane svajane paNa bhujaMganI jema mArA manane jarA paNa sukha upajAvatA nahi. ATalA divasa lokee moTA AgrahathI mahAkaSTa mane aTakAvI rAkhe. he nAtha ! je tame AvyA na hota, te huM atyAre videzamAM cAlyuM jAta, mATe A zreSTha bhavana, A dhanabhaMDAra, A aka ane A sevakavargane he nareMdra! Apa svIkAra karo." e pramANe premapUrNa vacane belatA samadarane meM jaNAvyuM ke -"he priya mitra! Ama zekAphUla kema bane che? athavA pitAnA bhavana, dhanAdika mane zA mATe sepe che? zuM ema karavAthI tAre apUrva prema pragaTa thaze ? zuM mArA karatAM paNa anya keI tane prANavallubha che? athavA tArA darzana karatAM paNa mAre ahIM AvavAnuM anya kAMi projana che? mATe dhIra thA. tAruM sarvasva samarpaNa te dUra raho, paraMtu tArUM jIvita paNa mane AdhIna ja che." pachI teNe mane snAna, vilepana, bhojana pramukha karAvyuM. kSaNetare meM tene pUchayuM ke he priyavayasya! kahe atyAre zuM karavAnuM che?" somadatta be -"he. deva! zuM kahuM? eka mane mUkIne bIjA badhA maMtrI, sAmaMta vijayasenanA gADha pakSapAtI banyA che. tamAruM nAma levAne paNa teo IcchatA nathI. vaLI teo ema bele che ke je kadAca te Avaze, tepaNu rAjya te enuM ja samajavuM, kAraNake enI mugdhamati amane atyaMta AdhIna che ane e amAruM alpavacana paNa oLaMgato nathI. paraMtu vijayasena te tamArA virahamAM atyaMta pitAnA zarIre saMtapta thAya che ane kahe che ke - jayeSTha bhrAtA Ave, te rAjyanI lagAma avazya tene saMpuM, kAraNake amAre e kaLadharma che ke jyeSTha kumAra rAjya calAve." Ama hovAthI kaMIpaNa yuktAyukata jANI zakAtuM nathI, mATe nareMdrAdikanuM mana mArA jANavAmAM barAbara AvI jAya, teTalA divase keI na jANe tema ahIM ja raho." tyAre meM kahyuM- bhale ema thAo." pachI somadatta sAma, daMDa, bheda ane upapradAna pramukhathI maMtrI, sAmaMtAdikane bhedavA lAgyo, paraMtu kaThina vajAgAMThanI jema teo kaMIpaNa upAyathI bhedAyA nahi. eTaluM ja nahi paNa mArA AvavAno vyatikara temanA jANavAmAM AvI gaye, jethI dvArapAlene temaNe kahI dIdhuM ke "somadattane tamAre rAjabhavanamAM AvavA na de." vaLI vijayasenane paNa kahyuM ke tamAre jyeSTha bhrAtA maraNa pAmyo ema saMbhaLAya che." e pramANe sAMbhaLatAM tene mahAzaka thaye, ane teNe mRtakAryo karAvyAM. e rIte mane rAjya pamADavA nimitte te nipuNa je je upAya lete te te niSkarUNa deva, pratikULanI jema astavyasta karI mUkatuM. ekadA gADha viSAdane vaza thatAM, paramArthane jANatA semadane mane kahyuM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. ' 127 ke-"he deva! nirmada maMtrI, sAmatAdikee tamArA maraNanI vAta rAjA AgaLa jAhera karI che, mATe racavAdhae bahAra nikaLela vijyasenanA daSTipathamAM rahIne tame kaI rIte potAnuM darzana Ape te barAbara thAya; kAraNake te tamArA darzanane atyaMta Icche che. tenA anurodhathI e paNa meM kabula karyuM. evAmAM eka divase pravara hAthaNI para ArUDha thaIne vijayasena racavAe nIkaLe, eTale huM eka prAsAdanA zikhara para rAjA juve tema besI rahyo, jethI teNe mane tarataja je ane "cirakALe AvelA baMdhane svAgata che, svAgata che." ema harSanA prakarSathI lecana vikAsIne te jeTalAmAM bolavA jAya che, tevAmAM tarataja maMtrI sAmaMta pramukhajoe AkAzamAM aMtara-paTa goThavI kalAhala macAvI mUko, eTale rAjA vihAra yAtrA thakI pAcho vaLe. pachI temaNe rAjAne jaNAvyuM ke he deva ! pizAcanuM darzana thayuM, tethI tamane e kaMI amaMgaLa thayuM, nahi te maraNa pAmela mANasa zuM pratyakSa kadi jovAmAM Ave? mATe bhavana bhaNI satvara cAle, zAMtikarma karAve, bhUtane balidAna Apa, hemavidhi AraMbhe, mRtyuMjaya maMtrane yAda kare, brAhmaNa-zramaNane temaja svajanone suvarNa dAna Ape." ema temanA kahevAthI mahAvate tarata hAthaNI pAchI calAvI, ane bhavanamAM AvatAM temaNe je kAMI kahyuM, te pitAnI atimugdha buddhine lIdhe vijayasene badhuM karAvyuM; eTale huM AnaMda ane utsAha rahita banI, dhIraja khei, te sthAnathI nIce utarI, somadattane kahA vinA ja eka gupta sthAne besIne ciMtavavA lAge ke -"niraMtara kanakadAnathI saMtuSTa karyA chatAM e pApI sAmate mardonmattanI jema mane sAme ubhelane , paNa kema jANatA nathI ? athavA te anekavAra aparAdha sahana karIne pharI svapade sthApyA chatAM e amaryAda maMtrIo ane tRNa samAna paNa kema gaNatA nathI? vaLI nAgarikajanene aneka vakhata kAryomAM satkAryA chatAM AzAhIna banelA teo mane snehanA vacanamAtrathI paNa kema belAvatA nathI? temaja te jayazekhara kumAra, vidyAdhara rAjAnA kuLamAM janmela chatAM ane tathA prakAranI tenI sAravAra karyA chatAM eka sAmAnya jananI jema mArI kema upekSA kare ? athavA te AvA vikalpa karavAthI paNa zuM? have te Atmahita karUM. A nagarane tyAga karI anya dezamAM cAlyo jAuM ane bIjA kei meTA rAjAne Azraya lauM, athavA te samasta jagatamAM prasiddha parAkramI evA zrI avaMtisena mahArAjAne putra thaI, keTalAka divasa adbhata rAjya-ddhi bhegavI, have bIjAne tAbedAra thaIne kema rahI zakIza? mATe e te sarvathA vicAra kare paNa yukata nathI. have te mAre bhairava-patanathI Atma-tyAga kare eja sarva upAdhithI vizuddha thavAne mAga egya che." e nizcaya karI huM nagaracakI nIkaLe ane bhairava-patana Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrI mahAvIracaritra. bhaNI cAlyuM. mArgamAM akhaMDa prayANe cAlatAM, kamaLa vRkSethI suzobhita, ubhaTa mayUronA nRtyADaMbarathI ramaNIya, haMsa, sArasa, cAtaka, kephila pramukha pakSIenA kalaravayukata, punAga, nAga, jAMbu, jaMbIra, niMba, Amra, caMpaka, azoka pramukha vRkSothI cetarapha zobhAyamAna, tathA bhairava-patananI najIkamAM AvelA evA eka upavanamAM huM jaI pahoMcyo. tyAM eka mahAkAla nAme gAcArya mArA jevAmAM AvyuM ke jene aneka leke namaskAra karatA, lakSaNayukata purUSanI parI-kapALa saMgharata, maMtradhyAnamAM parAyaNa rahete, hAthamAM gadaMDa rAkhate, samasta jJAna-vijJAnamAM parama prakRSTa ane pitAnA sAhasathI je vetAbene saMtuSTa karatA hatA. tene jotAM meM praNAma karyA, eTale AdarapUrvaka teNe mane AziSa ApatAM huM pAsenI bhUmi para beThe. teNe mane snigdha daSTithI jotAM kSaNavAra pachI bolAvyo ke-"he bhadra ! tuM bahu udvigna je dekhAya che te zuM tArUM dhana nAza pAmyuM che? videzamAM AvI caDe che ke bIjuM kAMI kAraNa che?" tyAre meM kahyuM-"he bhagavan! amArA jevA puNyahIna prANIo pagale pagale udvigna ja hoya che, temAM keTalAM kAraNe kahI batAvavA?" te be -tepaNa kaMI vizeSa kAraNa sAMbhaLavA IcchuM chuM,' jaNAvyuM "he bhagavan! dhyAnamAM vinna karanAra evA e kAraNa kahI batAvavAthI paNa zuM ?" mahAkAla be -tAre dhyAnanI ciMtA karavAthI paNa zuM? tuM mArA kahyA pramANe kara." eTale vidyAdharanuM avalokana, yuddha karatAM pahelA becaranuM rakSaNa, mahA-aTavImAM nipAtana, pitAnA nagaramAM Agamana, maMtrI, sAmata pramukha janee karela apamAna, rAjyanA apahAranuM du:kha, upacAra karela vidyAdharanI upekSA, nagara thakI nIkaLavuM ane bhairava-patana pratye jatAM tamAre samAgama-ItyAdi tene meM kahI saMbhaLAvyuM. je sAMbhaLatAM mahAkAle kahyuM-"aho ! duSTa devanI A badhI virUddha ceSTA che, ke AvA asAdhAraNa sAhasika purUSane banAvIne, temane AvA tIvra duHkhanuM bhAjana kare che. athavA te sAhasika purUSanuM hRdaya, hoTuM duHkha paDatAM paNa te sahana karI le che ane sAmAnya jane, leza du:khamAM paNa jIrNa parNapaTanI jema tarata vighaTI jAya che-hatAza bane che. jemAM temanA para moTuM duHkha AvI paDe che, tema sukha paNa temane saMbhave che. paraMtu Itara-sAmAnya janene te sadAkALa sukha-duHkha tulya ja hoya che. athavA te aMtarAyarahita sukha kone maLyuM che? ApadA kenA zire pI nathI? khela janee kene dUSita karela nathI ? agara lakSamI kenI sthira rahI che? ema samajIne zoka tajI de. pharI paNa tane vAMchita prApta thaze. sUrya paNa rAtrinA timira-vigama pachI udaya pAme che. vaLI teM kahyuM ke "maraNa nimitte bhairava-patana karuM." e sujJa janee niSedha karela che ane kSatriya-dharmathI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 129 - virUddha che, kAraNake brAhmaNa-zramaNe maraNanimitte prayatna kare che, paNa dhIra purUSo tema karatA nathI. teo te pitAnA buddhi-vibhavathI vidhAtAe vighaTita karela kAryane paNa sudhArI che le. viSAdarUpa pizAcane tajatAM, Alasyarahita ane parAkramamAM ja eka rasika evA purUSane, lakSamI dUra chatAM jANe harSita hoya tema avazya anusare che-prApta thAya che. eTale meM kahyuM ke he bhagavan! huM atyAre virAra-vimUDha chuM, yuktAyuktane jANatuM nathI, upAyanI khabara nathI, kSAtradharmanI darakAra karatuM nathI, lekaniMdAne vicAra lAvate nathI, sukhaduHkhane lakSyamAM lete nathI, temaja sarvathA kuMbhakAranA daDha daMDathI calAvavAmAM Avela cakrapara jANe ArUDha thayela hoya tema mAruM mana jarA paNa kayAM sthiti karatuM nathI, mATe he bhagavana ! tame ja kahe ke huM zuM karuM? athavA ISTa-siddhine zuM upAya che ?" mahAkAla - he vatsa! mArI pravajyA dhAraNa kara. mArA caraNa-kamaLanI ArAdhanA karI ane ga-mArgane abhyAsa kara, eTale gurUbhaktithI tane ISTa-siddhio prApta thaze." pachI bhayathI saMbhrAta thayela jema zaraNAgata-vatsalane ArAdhe, daridrI jema kalpavRkSane, mahArogI jema parama vaidyane tathA cakSuhIna jema mArga-darzakane ArAdhe, tema huM bhAre AdarathI tenI ArAdhanA karavA lAge ane thoDA vakhatamAM meM vinayathI tenuM mana atyaMta AkarSI lIdhuM, jethI teNe pitAnA gupta sthAnamAM mane ekane ja niyukta karyo ane AkRSTi pramukha badhA ketUhale mane zIkhavyAM. ekadA prazasta tithi, nakSatra ane muhUrta AvatAM parama pramAda pAmatA teNe mane ekAMtamAM vailokaya -vijaya nAme maMtra batAvyo ane sAdhana-vidhi jaNAvatAM kahyuM ke -"eka se ATha pradhAna kSatriyothI masANanA agnine tRpta kara, dizi-devatAone baLidAna ApavuM tathA niraMtara maMtra-smaraNa karavuM, tethI e siddha thaze ane ekachatra dharaNInuM rAjya tane Apaze." vinayathI zira namAvI meM e badhuM svIkArI lIdhuM ane maMtra sAdhavA huM kaliMga pramukha dezamAM gaye. tyAM uttama kSatrine phasAvIne yathAlAbha temane tema karavA lAgyo, te ATale vakhata karyo. te he narasiMha nareMdra ! teM je pUrve mane pUchyuM ke tuM tArA AtmAne kema nide che?" temAM e ja khAsa kAraNa che. bhayathI tharatharatAM sAraMga-haraNanI jema vicitra chaLavaDe prANIone je meM dUbhavyA, te smaraNa atyAre mArA hRdayane dagdha karI mUke che. pUrve durgAnathI buddhi kaluSita hovAthI e mArA jANavAmAM na AvyuM, paraMtu atyAre tArA darzanathI viveka-ratna samullAsa pAmyuM che." tyAre narasiMha rAjAe jaNAvyuM--"e vAta satya che ke te ghaNuM pApa AcaryuM, kAraNake kIDIone mAravAmAM paNa mahApApa che, te rAjAonA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. zrI mahAvIracaritra, vadhumAM te kahevuM ja zuM ? vaLI temane vinAza thatAM dharmabhraMza ane rAjyahAni thAya, temaja paraspara yuddha thatAM strIonA zIlane lepa thAya, jethI duzcaritranI gahaNa ane tArI dharmabuddhi yogya sthAne che, tema chatAM agnimAM praveza kare, te tane yogya nathI. mATe tIrthomAM jA, deva-pUjA kara, niMdita bhAva tajI de, gurU pAse prayatnapUrvaka prAyazcitta grahaNa kara, pratikSaNe duSkRtanI niMdA kara, dharma-zAstra sAMbhaLa, uttama purUSane saMga kara, tIvra kaSAyane mUkI de, IrSyA ane viSAdane chedI nAkha, viSama viSayarUpa vRkSanuM bhedana kara, badhA prANIone potAnA jIvita samAna gaNa, sadA prazama-rasanuM pAna kara, kSudra-caritrane bilakula tajI de, sarve kAryomAM yatnapUrvaka gyAyegyane vicAra kara, saMsAramAM sarva vastuonA kSaNika dhamane khyAla kara tathA para-janmamAM pitAnA sukRta ane duSkRta sAthe Avaze te lakSyamAM le, e pramANe sadA yatna karatAM tArI avazya zuddhi thaze. agni-praveza te pataMge kare, paNa kuzaLa purUSe kadApi tema karatA nathI." e pramANe ghorazivane maraNanA adhyavasAyathI aTakAvIne narasiMha rAjA jeTalAmAM virAma pAme, teTalAmAM paha, mRdaMga pramukha vAdyonA nAdathI dizAo badhira thatAM, tathA vicitra maNibhUSaNanA kiraNothI smazAnabhUmi ane karaMgI banatAM vidyAdhare AkAzathI nIce utaryA ane parama pramoda pAmatA te gherazivanA page paDane kahevA lAgyA-"he deva ! gaganavallabha nagaranA vidyAdhara rAjAnA putra jayazekhara kumAre tamane lAvavA mATe amane mokalyA che, te maherabAnI karI, uchaLatI aneka dhvajAothI abhirAma, baLatA kRSNAgarU, kapUranA sugaMdhi dhUpa-dhUmathI dizAbhAgane aMdhakAramaya banAvanAra, tathA maNi, kanaka, ratnathI banAvela vicitra racanAyukta bhIMtethI zobhAyamAna evA kusumAvataMsaka nAmanA zreSTha vimAnapara ArUDha thAo." tyAre gharaziva be" are ! vidyAdharo ! tame mArA mATe pratibaMdha-Agraha mUkI gho. huM atyAre agAunI sthitimAM nathI, bhega-pipAsAthI rahita banyo chuM, nijana araNyomAM nivAsa karavAnI buddhi jAgI che, mRgo sAthe svajanasaMbaMdha joDavA icchA che, mAyA-mehane nAza thayo che, tathA jIvalekane jANe agni-javALAnA kavalarUpa thatuM hoya te jouM chuM; mATe tame AvyA tema pAchA cAlyA jAo ane mAruM kathana kumArane nivedana karaje." tyAre vidyAdharee jaNAvyuM "tame ema na bele, kAraNake je divasathI jayazekhara kumAra tamArI pAsethI gaye, te divasathI mAMDIne rathanapura nagaranA samarasiMha vidyAdhara rAjA sAthe mahAsaMgrAma thatAM aneka subhaTe mAryA gayA. temAM mahAkaTe amarateja nAmanA duSTa mitrane ghAta thayo ane atyAre paraspara saMdhi baMdhAI, tathA eka bIjAnA ghare bhejana temaja vastrAdikanAM dAna karavAmAM AvyAM, jethI ATale vakhata Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 1 rU -pitAnA kAryamAM parovAyela hovAthI aTavI-nipAtanA pramukha tamAre vyatikara hamaNAM ja temanA jANavAmAM AvyuM, eTale atyaMta tIvra zoka pragaTatAM kumAre tamArI tapAsa karavA amane cAre dizAmAM mokalyA ane kahyuM ke-"are ! te mahAnubhAva jyAM tamArA jevAmAM Ave tyAMthI game te rIte jaladI laI Ave, te vinA huM bhajana karanAra nathI." tethI sarva sthAne bahu ja bArIka tapAsa karatAM ame A pradezamAM AvyA. ahIM AvatAM tamAro zabda amArA sAMbhaLavAmAM Avyo." eTale--"A vakhate bhISaNa masANamAM kazuM haze?" ema ketUhaLathI sAMbhaLatAM, vaLI kumArane te vakhate lAvavA mATe Avela ame pUrve tamAre zabda sAMbhaLela hovAthI ame e anumAnathI tamane oLakhI lIdhA; mATe have jayazekhara kumArane jIvita-dAna ApavAnI maherabAnI kare." evAmAM paramArtha jANavAmAM AvatAM rAjAe jaNAvyuM-"he mahAsattva ! kaThina bhAvane tyAga kare. purUSanAM hRdaya sneha-bhaMgamAM bhIrU-bIkaNa hoya che, mATe emanI prArthanAne svIkAra kare." gheraziva be -"he mahArAja! rAjyATikathakI mArUM citta atyaMta virakta thayuM che, kAraNa ke e gADha pApanA kAraNarUpa che." rAjAe kahyuM-'ema na bele, kAraNake sanyAya batAvatAM, viziSTha munionuM rakSaNa karatAM, lekene niraMtara zreSThanItithI zAsana karatAM ane dAnAnika ApatAM, svAdhIne matithI rAjya calAvatAM paNa rAjAne dharmane lAbha thAya, te lAbha, zAstra- varjita vidhithI yukta ane gupta chatAM sAdhune thatuM nathI." ghoraziva bolyo-"he nareMdra! e vAta barAbara che. " rAjAe jaNAvyuM- je ema hoya te tame jAo ane jayazekhara kumArane Adara-satkAra svIkAre. " gharaziva bo bhale, Apa kahe che, tema huM karIza. jethI vidyAre bhAre harSa pAmyA ane sAdara praNAma karatAM temaNe rAjAne vinaMtI karI mahAyaza ! paramArthathI to tame ja amArA havAmIne jIvitadAna ApyuM che, " pachI kapAla pramukha kuliMgarUpa upakaraNa tajI viyegavedanAnA AMsuthI jenuM mukha devAI gayuM che e gheraziva, rAjAne gADha AliMgana karI, gaNada girAthI kahevA lAgyo ke- he rAjana ! kubrama-timirathI locana bhrAMtimaya thatAM meM pApa-matie je kAMI tamAro aparAdha karyo, te have badhuM kSamA kare. he narasiMha ! huM tamArA ziSya, dAsa, ke kiMkara samAna chuM, mATe have je kAMI karavAnuM che, te AjJApUrvaka kahe " rAjAe kahyuM ke- he bhadra ! jyAre tuM samagra potAnI rAjya-lakSamI pAmIza, te vakhate mArA saMteSa nimitte sva-vRttAMta kahI batAvaje." eTale "bhale, ema karIza " e rIte kahetAM te vidyAdhara sahita divya vimAnamAM beThe ane tarataja yazaSTa sthAne pahoMce. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. have ahIM narisaMha rAjA paNa jANe tribhuvananI rAjalakSmI pAmyA hAya, jANe samasta sukRtanA saMcaya prApta thayeA hAya, tathA samasta prazasta tIrthAMnA daMnathI jANe pavitra thayeA hAya tema peAtAnA AtmAne mAnatA, hAthamAM khaDga-ratna dhAraNa karI te peAtAnA bhavanamAM gayA. tyAM sukha-zayyAmAM sutAM kSaNabhara tene nidrA AvI. evAmAM prabhAta thatAM raNajhaNATa karatA maNi-nUpuranA avAja pAchaLa lAgelA cakravAka pakSIonA cakramaNa-gamanane skhalita karanAra, anAdarapUrvaka svasthAne paherelAM viziSTha kAMcaLI, kalApa-ka'ThAbharaNu pramukha alakArathI virAjamAna tathA haSTapUrNAMka doDI Avela kubjA, vAmanI, puliMdI pramukha dAsIethI paravarela evI ca'pakamAlA rANI tyAM dAkhala thaI. eTale nidrAnA ceAge jenA sava aMgeApAMga sheja zamyAthakI vimukta thayelAM joine rANI kahevA lAgI. ahA ! jANe putrane paraNAvI dIdhela hAya, zatruone prazasta karI nAkhyA hAya, dravya akhUTa vadhArI mUkela hoya athavA jANe sa zAstro paDhI lIdhela DAya tema naranAtha nizciMta thaIne sutA che. ' evAmAM kSaNAMtare prAbhAtika maMgala-vAghA vAgatAM ane cAtaram prakAza prasaratAM eka mAgadha melyA ke-- he deva ! viSama chatAM doSa-doSA-rAtrirUpa samudrane ALa MgI, doSAkara-ajJAnatAne gaMjI, peAtAnA vI-khaLathI gAtra prakAzamAM lAvI, vikaTa mA--zmazAnAdi sthAne pharI AvI, aMgeAdbhUta moTA teja-baLavaDe dizAone pUrI dai, tamArI jema sU zAbhAyamAna utkraya-lakSmIne pAme che. ema sAMbhaLatAM rAjA jAgRta thaIne citavavA lAgyA ke-- ahA ! yathAsthita vastu-svarUpane tAvanAra jANe sasvatInu vacana hAya tevu' e mAgaSa kevu madhura khelyA ? ' ema vAraMvAra vicAratAM rAjA zayyAthakI uThayeA. evAmAM hathI vikAsa pAmatAM nayana-kamaLayukata caMpakamAlA rANI tenA jovAmAM AvatAM rAjAe tene AvavAnuM praceAjana pUchyuM, eTale te khelI--< hai deva ! Aje AvatAM rAtri adha prahara bAkI rahI, tyAre sukhe sutelI me' svapnamAM ekadama mukhe praveza karatA, maNi-ratnanI mALAthI alaMkRta, pavanane lIdhe uDatA aMcalathI abhirAma, sphaTikamaya tathA pINu samAna ujavaLa daMDathI suzeAbhita, temaja upamA rahita evA mahAdhvaja oyA. evuM pUrve kadi na joyela svapna joI, jAgRta thatAM huM ravapnanuM zubhAzubha phaLa jANavA mATe tamArI pAse AvI; mATe Apa enuM phaLa kaDA, ' rAjAe kahyuM--< huM devI ! te' viziSTha svapna joyuM, jethI tane avazya, cAra samudrarUpa mekhalAyukata mahI-mahilAnA pati ane kuLamAM dhvajatulya evA putranA lAbha thaze. ' eTale ' he deva ! tame je kaheA che, te satya ja che" ema svIkArI rANIe peAtAnA uttarIya vastramAM majabUta zakunagraMthi--gAMTha bAMdhI lIdhI, ane kSaNavAra paraspara AlApa pharI, te peAtAnA 7 131 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. bhavanamAM gaI. pachI rAjA paNa prabhAtika kRtya AcarIne sabhAmaMDapamAM beThe. evAmAM prathamathI ja gADha maitUhaLathI Atura manavALA buddhisAgara pramukha maMtrIo AvyA, ane mastaka namAvI page paDIne teo gya-Asane beThA. temaNe vinaMtI karatAM jaNAvyuM- he deva ! Aje caturyAmA-rAtri paNa sahasayAmA jevI thaI pI, jethI ame mahAkATe pasAra karI che; kAraNake gherazivane vyatikara sAMbhaLavAnI amane bhAre utsukatA che. jo ke tamAruM prazAMta vadana jevAthI kaMIka kAryasiddhinI khAtrI thAya che, tathApi vizeSa tamArA mukhathI sAMbhaLavAnI abhilASA che, mATe rAtrine vyatikara saMbhaLAvavAnI A5 maherabAnI kare. tyAre temanA vacananA anurodhathI jarA hAsya karI, ghorazivanI sAthe masANamAM pote gaye, tene chaLa-prapaMca jANavAmAM Avyo, tene zastra hAthamAM levA kahyuM, teNe potAnA gaLe kAtara calAvI, kAtara sahita tenI bhujA aTakAvI dIdhI, pRthvIpara pArtha nAkhyo, pharI sAvadhAna thaIne uTha, pAchA tene pratighAta pamADa, devAMganAoe puSpavRSTi karI. devI AvI, teNe vara Ape, te adazya thaI, gheraziva nirveda pAmyuM ane maraNa-nimitte te cAlya, pUrva vyatikara teNe kahI saMbhaLAvyo, ane tethI tene jema aTakAvI rAkhyo, tathA pUrva paricita vidyAdharanA vimAnapara besIne gheraziva tene maLavA gaye. ityAdi rAjAe badhuM saMkSepamAM kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM badhA maMtrIo harSita thayA ane nagarImAM mahotsava pravartI ro. have ekadA viziSTa garbhanA prabhAvathI caMpakamAlA rANIne duHkhI prANIenuM rakSaNa karavuM, dIna ke anAthAne dAna ApavuM, deva gurUnI pUjA karavI, tathA svajana saMbaMdhIone manavAMchita ApavuM, evA dehalA utpanna thayA eTale te ciMtavavA lAgI--"A dunIyAmAM mArA karatAM te ramaNIo ja dhanya che ke jeo pitAnA dehalA pUrNa karIne sukhe garbhane dhAraNa kare che. e pramANe dahalA pUrNa na thatAM saMkalpanA vaze kRSNapakSanA caMdramAnI jema rANI zarIre kRzatA anubhavavA lAgI. evAmAM ekadA rAjAe tene pUchyuM--"he devI! kema Ama pratidivase tuM kRza banatI jAya che ? tenuM kAraNa kahe." chevaTe gADha AgrahathI pUchatAM teNe potAnA dehalA kahI saMbhaLAvyA, jethI parama pramodane dhAraNa karatA rAjAe vizeSatAthI te pUrNa karyA. ema dehalA pUrNa thatAM dharaNuM jema nidhAnane dhAraNa kare ane sUryane jema dizAe, tema rANI sukhe sukhe garbhane dhAraNa karatI kALa vItAvavA lAgI. ema karatAM nava mAsa ane sADA sAta divasa thatAM zubha tIthi, nimitta, nakSatra, muhUrtamAM pUrva dizA jema dinakarane, tema rANIe kemaLa ane rakta jenA hAtha-paga che tathA pUrNa | sarva aMge pAMgavaDe zebhAyamAna evA putrane janma Ape eTale tarataja Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. harSa pAmatI dAsIo rAjabhavanamAM gaI tyAM rAjAne vadhAvatAM kahevA lAgI "he deva ! Apane vijayanI vadhAmaNa che. hamaNuM caMpakamAlA devIe badhI dizAone prakAzita karanAra sUrya samAna putrane janma Ape che. " ema sAMbhaLatAM rAjAe temane ghaNuM pAritoSika ApyuM jethI temanuM dAsItva TaLI gayuM. pachI pradhAna purUSane bolAvIne rAjAe Adeza karyo" samasta nagarInA trimArga, cAvaTA ane cArA temaja skaMda, mukuMda, surendra, gaNapati pramukhanA maMdiramAM parama mahotsava pravartA. kaMIpaNuM aTakAyata vinA kanakadAna cAlu kare ane kArAgRhamAMthI kedIone mukata kare." ema rAjAe hukama karatAM "jevI devanI AjJA " e pramANe mAnya karI, temaNe nagarImAM vadhupana-mahotsava zarU karyo, ke jemAM pAMca prakAranA varNanA prazasta svastika racavAmAM AvyA, nAkhavAmAM Avela akSata, dUrvA ane pravAlathI pRthvItala zobhatuM, harSathI nAcatI tarUNIonAM vakSasthaLathakI . hAre tUTI paDatA, eka bIjAnA pUrNa pAtra chInavI levAmAM AvatAM kolAhala macI rahyo, pratibhavane dvArapara bAMdhela teraNAthI robhA vadhI, kamaLathI DhAMkelAM nirmaLa pUrNa kaLaze gRhadvAra AgaLa mUkavAmAM AvyA, vAgatA vAjitranA uchaLatA dAna samAna meTA gheSathI dizAo pUrAI gaI IcchA uparAMta ApavAmAM AvatA dravya-dAnathI athajane sateSa pAmatA, samasta leke jyAM pramAda pAmatA, tathA kuLavRddhAo maMgala karI rahI..e rIte tyAM karavAmAM Avela vardhIpana, rAjAne bhAre sateSa-kAraka thaI paDayuM. evAmAM maMtrI, sAmaMta, senApati, sArthavAha pramukha pradhAnajane, vividha azva, ratna, ratha pramukha viziSTha vastuo laI AvIne rAjAne vadhAvavA lAgyA. ahIM gharazivane laIne vidyAdharoe jayazekhara kumArane seei. eTale teNe paNa pitA ke gurUnI jema tenA Agamana prasaMge parama mahotsava karyo, ane prathamanA melApa pachIne badhe vRttAMta teNe pUcho. pachI snAna, vilepana, bhajana, divya vastrAdikanA dAnapUrvaka teNe gherazivane keTalAka divasa tyAM reko. ekadA caturaMga senA sajaja karI jayazekhara kumAre zrIbhavananagaramAM jaI, vijayasena rAjAne darzAvI, tathA durdIta maMtrI, sAmatenI ucchakhalatAne prazasta karavApUrvaka badhe yathAsthita vRttAMta jaNAvI, teNe gharazivane potAnA hAthe rAjyAsane besAryo ane vijayasenane yuvarAjapade sthApyo. ema kRtakRtya thaIne jayazekhara jema AvyuM, tema pAcho cAlyo gayo. ghoraziva paNa prathama pramANe potAnuM rAjya bhogavavA lAgyA. evAmAM eka vakhate ghorazivane rAjyasaMpattine vRttAMta narasiMha rAjAne nivedana karavA pUrve aMgIkAra karela vacana yAda AvyuM, eTale tarataja viziSTa - Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 135 bheTA sahita teNe peAtAnA pradhAna purUSo, narasiMha rAjAne potAnA vyatikara nivedana karavA mATe mekalyA. tee akhaMDa prayANa karatAM jayaMtInagarInA bAhya udyAnamAM pahoMcyA. tyAM rAjAne khabara paDatAM teNe mahAvibhUtipUrvaka rAjadhAnImAM temane praveza karAvyeA. temaNe prAbhUta-bheTaNAM ApatAM rAjAne ghAziva rAjAne vRttAMta kahI saMbhaLAvyeA, je sAMbhaLatAM rAjA bhAre harSa pAmyA. pachI ceAgya dAna-mAnathI temanA satkAra karIne svasthAne mAkalyA. eka divase narasiMhu rAjAe kumAranA nAmakaraNanA maheAtsava zarU karyAM, tyAM kuLavRddhAone teNe kheAlAvI. pachI caturvidha vAjItrA vAgatAM, tarUNIoe nRtya calAvatAM, vArAMganAoe moMgala-gIta gAtAM tathA mAgadhanAe stutipATha khelatAM, pUrvI purUSonA kramane anusarIne rAjAe kumAranuM naravikrama evuM nAma rAkhyuM. ema vakhata jatAM kumAra tarUNAvasthA pAmyA tyAre rAjAe aneka sevakA sahita ane mahAvibhUtipUrNAMka kumAra, badhI vidyAemAM pAraMgata evA vidyA- AcArcIne bhaNavA mATe sAMpyA, eTale alpakALamAM te peAtAnI buddhinA prakathI badhI kaLAomAM pravINa thayA. dhanurveda, samasta mahavidyA, karaNa-nimitta, vicitra citrA, paranA abhiprAya jANavAmAM, kALa--samaya--zAmAM, patraccheda, zabdavedha cA zabdazAstramAM, maMtravicAra, ta MtraprayAga, purUSa, hAthI, azva, strI, gRhanAM lakSaNa jANavAmAM, vAjIMtra, nATya, dyUta, aneka prakAranA saMgItamAM-vadhAre te zu paraMtu satra dareka kaLAmAM te gurUnI jema prakRSTatA pAmyA. e pramANe kumAre kalAkalApa grahaNa karI letAM kalAcAya tene laine rAjA pAse gayA. rAjAe AdarapUrvaka abhyutthAna karI, Asana apAvatAM te beThA, eTale rAjAe AgamananuM kAraNa pUchyuM. tyAre kalAcA * jaNAvyuM ke-- he deva ! A tamArI kumAra badhI kaLAo zIkhI rahyA ane bRhaspatinI jema parama prakane pAmyA. e uparAMta have ene zIkhavA jevu kAMi nathI, mATe have mane svasthAne javAnI anujJA ApeA. ' jethI alpa vakhatamAM kumAranI kaLA-kuzaLatA sAMbhaLatAM bhAre harSoM pAmatAM rAjAe, cadranA udaya, astaparyaMta cAle tevA khAsa peAtAnI AjJAthI taiyAra karAvela navasarA hAra, temaja kIMmatI suvaNuM, ratna, viziSTa vastro, puSpa, tAMbUla vigere peAtAnA hAthe parama AdarapUrvaka ApI, sanmAnI kalAcA ne potAnA sthAne melyA. pachI kumAra paNa gaja, azvane pheravatAM zrama karavA mATe niyukta thayA. te dRDha Asana-madha ane dhIratA temaja mahAkhalane lIdhe eka praharamAtramAM sAta madonmatta hAthI, cAda pavanavegI jAtya ave ane ATha mahAmAne zrama pamADatA thakavI nAkhatA. e pramANe asAdhAraNa bAhubaLa, matipraka`, kaLAkozalya, nyAyapAlana, vinaya-pravarttana, samayeAcita jJAna, asAmAnya sAhasa, Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. manmatha karatAM adhika rUpasaMpatti, loko pratye vAtsalya ityAdi kumAranA guNe jatAM rAjA atyaMta tanmaya banIne maMgala-pAThake pAse te eka kumArane uddezIne ja paDhAvata, citranI bhIMtemAM tene ja ALekhAvate, tenI ja kIrti sAMbhaLa, saMgItamAM tene ja gavarAvate ane tene uddezIne ja naTane nacAvatuM hatuM. kahyuM che kendra, durAcArI, rUparahita ane guNahIna chatAM pitAnA putra pratye loke kaMI apUrva prema batAve che, te pachI lAMbA kALe prApta thayela, samasta. guNa-maNinA nidhAnarUpa, tathA pitAnA kuLane uddhAra karavAmAM samartha evA putramAM rAjAne sneha kema na hoya ? ekadA rAjA AsthAna-maMDapamAM beThe hatuM, ane kumAra pAdapITha AgaLa beTho. maMtrI, sAmate pitapatAnA sthAne beThA, gAyakoe mane hera svarathI saMgIta zarU karatAM, temaja vicitra padakSepa sahita nATya vidhAnamAM vicakSaNe evI vArAMganAoe abhuta nRtya calAvatAM, pratihAroe pAse AvIne vinaMtI karI ke he deva ! harSapura nagaranA devasena rAjAne dUta dvArapara ubhe che, te ApanA darzanane Icche che." rAjAe kahyuM- he bhadra ! tene satvara praveza karAva." eTale " jevI devanI AjJA " ema kahI dvArapAle tene praveza karAvatAM, rAjAe tene yogya satkAra karyo ane AgamananuM prayojana pUchayuM. tyAre dUta be -"harSapuranA rAjA devasene rUpa, vana ane guNethI nAgakanyAne paNa hasI kahADanAra evI pitAnI zIlavatI nAmanI kanyA nimitte vara jevA mATe mane tamArI pAse mokalyo che." rAjAe jaNAvyuM he bhadra! pAdapITha pAse beThela kumArane joI le ane tuM pote vicAra karI le ke e vara yogya che ke nahi?" dUta belya-"he deva ! kaMIka vinaMtI karavAnI che." rAjAe kahyuM bhale nivedana kara." te jaNAvyuM-"je ema hoya, te sAMbhaLo-amArA devasena rAjAne samasta vIra vargamAM pradhAna e kAlamegha nAme mahAmalla che, tenA baLa--prakarSanuM keTaluM varNana karIe? kAraNake daDha ane kaThina kAyAvALA, vanamahine yUthapati rUrNa thayela hoya, chatAM tenI sAthe te kAlamegha pitAnA baLadane laine zira jhukAvIne laDavA taiyAra thAya che. vaLI mardonmatta hAthIne paNa pitAnA hAthe suMDhamAM pakaDIne te divase janmela vAcharaDAnI jema lIlApUrvaka AgaLa kheMcI jAya che. te se bhAra vajananI sAMkaLa, jINuM derInI jema hejamAM te nAkhe che ane pitAnA muSTiprahArathI zilAne paNa te jarjarita karI mUke che. mAMsanI virUddha leha manAya che e paNa tyAM viparIta thaI jAya che, kAraNake tenA pratye cheDela bANe paNa bAhya bhAgane paNa sparzI zakatA nathI. e pramANe te pitAnA gADha baLa-madathI tribhuvanane jIrNa tRNa samAna mAnata matta hAthInI jema niraMkuza thaIne nagaramAM bhamyA kare che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha sajAnI kathA. evAmAM kAlameghanI prasiddhine sahana na karatAM paNa keTalAka dezAMtara thakI tyAM AvyA. temaNe rAjA pAse jaIne pitAnA AgamananuM prayojana kahI batAvyuM. eTale rAjAe kALameghane bolAvIne te vyatikara saMbhaLAvyo. teNe temanI sAthe yuddha-kustI karavAnuM kabula karyuM. pachI baMne pakSa sajaja thayA ane akhADo karyo. baMne bAju mAMcaDA goThavavAmAM AvyA. tyAM avalokananA kahaLane lIdhe badhA aMtaHpura sahita rAjA ane nagaranA pradhAna purUSane varga paNa beThA. eTale male bhujAo, ADA pAda-baMdhana tathA viSama-karaNanA prayogathI tenI sAthe yuddha karavA lAgyA. kSaNatare majabUta suSTi-prahArathI kAlameghe te mallane pratighAta pamADyA, jethI lokee jayajaya zabda karyA. rAjAe tene vijayapatra ApyuM ane vicitra vastra-AbharaNethI tene bhAre satkAra karyo. nagarajane potapotAnA sthAne gayA ane rAjA paNa aMtaHpura sahita pitAnA AvAsamAM AvyuM. pachI bIje divase pAvatI rANIe zIlavatI kanyAne sarvAlaMkArathI vibhUSita karI, rAjAne page lAgavA mekalI, eTale dAsIonA parivAra sahita te pitA pAse AvI ane page pI. rAjAe tene pitAnA utsaMgamAM besArIne pUchaDyuM- he putrI ! tuM zA kAraNe AvI che ? " te bolI " he tAta ! mArI mAtAe tamane page paDavA mane mokalI che. " jyAre rAjAe vicAryuM - aho ! A kanyA te varAgya-varavA lAyaka thaI che, ema dhArIne ja rANIe mokalI haze, te have zuM karavuM ? bhAre premapAtra paTarANInI mAre eka ja kanyA che ane te vara-gya thaI che, te ene vara kezu thaze ? mATe enI manebhAvanA jANyA vinA je kaI game te rAjaputra ene varaze, te Ajanma e duHkhI thaze. " ema ciMtavIne rAjAe tene pUchayuM-'he vatsa ! tane ke vara joIe ? zuM rUpavAna joIe ? ke samarAMgaNamAM subhaTene pratighAta pamADanAra pracaMDa parAkramI, athavA saMgrAmabhIra joIe ?' eTale jarA hasIne te kahevA lAgI ke te te Apa jANe." rAjAe kahyuM- he putrI ! AgrahapUrvaka je kAryo karavAmAM Ave che, te pariNAme sukhakArI nIvaDatAM nathI, mATe barAbara vicAra karIne kahe." te balI- he tAta ! je ema hoya, to e kAlamegha mallane pitAnA bhujabaLathI je hataparAkramI banAvaze, te mAre vara thaze. " te sAMbhaLatAM rAjAe vicAra karyo ke- are ! mArI putrI te baLane pakSapAta karanArI che, paraMtu e kArya karavAne keNu samartha che ?' ema dhArI rAjA - he putrI ! e Agraha na kara. e te asAdhAraNa mAtra che, mATe bIje vara mAgI le." teNe kahyuM-je ema Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrI mahAvIracaritra. hoya, te mAre mATe anya hutAzana-agni che." e pramANe tene nizcaya jANIne rAjAe badhA rAjAone pitAnA dUte mekalIne e vRttAMta kahevarAvyuM, eTale e vAtane svIkAra na karatAM rAjakumAre kahevA lAgyA ke kRtAMtayamane keNa jagADe ? athavA hAlAhala-viSanuM keNu bhakSaNa kare ? e kAlamegha manI sAthe saMgrAma karavA keNu sajaja thAya ? tevA rAjyanI koI jarUra nathI, ane tevI strInI paNa apekSA nathI ke je jIvitane saMzayamAM nAkhatAM paNa mahAkaSTa pAmI zakAya. e pramANe bhagnamanoratha thaI, kArya siddha na thatAM teo pAchA pharIne mallayuddha na svIkAravAne badhA rAjakumArone vRttAMta rAjAne kahI saMbhaLAvyo, je sAMbhaLatAM devasena rAjA bhAre zokAtura thaI gayA. evAmAM maMtrI, sAmatee vinaMtI karI-"he deva ! Ama nirUtsAhI kema banI jAo che ? adyApi tamArA jevAmAM ke sAMbhaLavAmAM na Avela kurUdezanA. rAjAne naravikama kumAra bahu baLavAna che." rAjAe kahyuM te paNa e ja pramANe vimukha thaI jaze. ' tyAre maMtrI, sAmata belyA ke-"he deva! ema na bele, kAraNake tene baLa-prakarSa aparimita che, yuddha-parizrama khyAlamAM na AvI zake te che ane magha-vidyAnI kuzaLatA te tenI avarNanIya ja che. vadhAre zuM kahevuM? narasiMha rAjAnA sAhasathI saMtuSTa thayela devIe je Ape, tenuM zuM varNana thaI zake te mAtra zarIrathI ja nararUpe che, paraMtu bIjA guNe thI te nizcaya devarUpa ja che." ema sAMbhaLatAM bhAre harSa pAmatAM rAjAe mane tamArI pAse mokale che, mATe he deva ! te e ja vInavavAnuM hatuM. " rAjA - he bhadra! zreSTha rastethI bharela kesariguphAnI jema athavA te zeSanAganA zire rahela maNinI jema A tArI vInaMti ekI sAthe bhaya ane harSa upajAve che. ' te kahyuM- he deva ! e te emaje che. " pachI rAjAe tirthI najare kumAranuM mukha joyuM eTale kumAra paNa tarata uTho ane rAjAnA caraNe namIne kahevA lAgyA-" he tAta ! AjJA kare ke zuM karavAnuM che ? " rAjA -" kumAra ! teM A dUtanuM vacana sAMbhaLyuM ? athavA te tArA bhujadaMDane parAkrama ke che ?" kumAre kahyuM-bate Apa jANe che?" AthI rAjAe tene yogya samajIne mallayuddhane svIkAra karyo ane dUtane satkAra karIne svasthAne mekalatAM te pitAnA nagaramAM gayo. tyAM devasena rAjAne badhe vRttAMta teNe kahI saMbhaLAvyo, je sAMbhaLatAM tene parama pramoda thaze. pachI paraNavA gya lagna joyuM ane teNe sArA cAlAka pradhAna purUSe mekalyA. teo akhaMDa prayANa karatAM jayaMtI nagarImAM AvyA. tyAM rAjAne cagya avasare pitAnuM kArya temaNe nivedana karyuM, eTale rAjAe ghaNA hAthI, azva ane kaTi subhaTe sahita kumArane temanI sAthe mokalyo. anukrame kumAra harSa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. pura nagaranI samIpe AvI pahoMce. evAmAM kumArane Avate jANIne rAjAe tastaja prayatnapUrvaka nagarane sthAne sthAne vAsamAM vajAo baMdhAvIne suzobhita karyuM, kuzaLa janee mArgomAM sugaMdhi jaLa chaMTakAvatAM suMdara banAvyA ane gujArava karatA bhamarAothI bharapUra evAM pupe patharAvyAM, cataSTha, cerA, cauTA pramukha sthAne nRtya karatA nathI tathA kathAkAra ane tAla ApanArA prekSakAthI ramaNIya bhAsatA, vaLI pratisthaLe vicitra racanAyukta, pAMca varNanA sugaMdhi puSpathI banAvela laTakatI meTI mALAo zobhatI, temaja sAta bhUmikAvALuM, caMdanarasathI jyAM prazasta svastike ALakhavAmAM AvyAM che, tathA eka se staMbhayukta evuM ramaNIya bhavana paNa te kumArane egya joIne taiyAra rAkhavAmAM Avela hatuM. evuM kAMI bAkI na rahyuM ke kumAranA Agamana vakhate rAjAe nagaramAM te karAvyuM na hoya athavA te harSane prakarSa thatAM purUSa zuM zuM karatA nathI ? evAmAM pradhAna purUSa AvyA, temaNe rAjAne praNAmapUrvaka nivedana karyuM ke--"he deva ! nagara pAse AvelA kumAranA kuzaLa samAcArathI tamane vadhAvIe chIe. ' eTale UMce laTakatI hajAro dhvajAothI abhirAma evI caturaMgiNI senA sahita, zveta hAthIpara ArUDha thayela, pUrNa caMdramaMDaLa samAna upara dharavAmAM Avela chatrayukta rAjA, kumAranI sanmukha cAle. kSaNavAre kumAra jevAmAM AvatAM teNe gADha snehapUrvaka AliMgana karIne Arogya pUchayuM, ane kumAranA zarIra-saMsthAnanI saMpatti jotAM rAjAe vicAra karyo ke have te avazya kAlameghanA bAhubaLane garva nAza ja pAmaze." pachI zevAra kumAranI sAthe AvatAM, kumAranA parivArane pUrve taiyAra rAkhela pitapotAnA sthAne mekalI dIdhe ane kumArane paNa te ja prAsAda-mahelamAM rAkhe. vaLI hAthI, gheDA vigere tathA yogya azana-khAnapAnAdi mokalavAmAM AvyAM, temaja kumArane mATe paNa pracura vyaMjana ane bhakSya bhejanavaDe svAdiSTa evI rasavatI ekalAvavAmAM AvI. vaLI te avasarane ucita bIjuM paNa je kAMI karavAnuM hatuM te karyuM. have pAchalA pahore rAjAe pradhAna purUSane bolAvIne kahyuM- are ! tame kumAra pAse jaIne nivedana kare ke A mArI putrI balAnurAgiNI che, mATe kAlamegha mallane jItIne tame tamAruM sAmarthya batAve." eTale " jevI devanI AjJA " ema kahI teo kumAra pAse gayA ane rAjAe kahela vyatikara temaNe kumArane nivedana karyo, kumAre te svIkAryuM. pachI bIje divase eka mATe akhADo mAMDave, jyAM mAMcaDA bAMdhavAmAM AvyA ane nagarajane bhAre ketuhaLathI bhegA thayA. rAjA aMtaHpura sahita mAMcaDApara beThe, temaja dAsIothI paravArela ane hAthamAM vikasita puSpanI mALA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. laI rAjasutA zIlavatI eka mAMcaDApara beThI. tyAM lekene saMcAra sarvatra baMdha rAkhavAmAM AvyuM. aMgarakSakee parikSepa-gherAva karyo. pralaya-kALe zrubhita thayela mahAsAgara athavA puSkarAva meghanA gheSa samAna gaMbhIra avAja karatA catuvidha vAcha vagADavAmAM AvyAM. evAmAM avasara thatAM majabUta rIte vasathI kammara kasI, kezapAzane daDha bAMdhI, alaMkAre tajI daI, kuLavRddhAo jenI rakSA karI rahI che, ani samAna utkaTa pratApathI dudhezya ane jANe devatAnuM sAMnidhya pAmyo hoya e naravikrama kumAra tarataja mAMcaDA parathI nIce utaryo. temaja kaThe paherela nirmaLa puSpamALA jenA pAdataLa sudhI laTakatI hatI, mAvalaya jeNe dhAraNa karela hatuM ane pralayakALanA meghanI jema je garjanA karate hate. A vakhate mada(va)nI vyAkuLatAthI rakta vecanayukata, garvathI skaMdhane uMce rAkhanAra tathA utAvaLa ane capaLatA sahita e kAlamegha paNa prekSaka lokaeN sAthe AvI pahoMce. tyAre kumAre tene kahyuM- are mag! pUrve upArjana karela vijayane garva badhe mUkI de ane tarata mAre tAbedAra thaI jA" e pramANe kumAranuM vacana sAMbhaLatAM javara-tAvanI jema tene garva tarata ja nirasta thaI gaye, ane te pitAnI buddhithI yuktAyuktane vicAra karavA lAge - je ene huM jItI laIza, te paNa enAthI mane kuzaLa nathI, athavA e mane jItI leze, te avazya mArI vRtti-AjIvikA tUTI jaze. e atula baLa ane parAkramavALe che, tethI ene jItavAmAM mane te maTI zaMkA thAya che, jethI baMne bAju rahela rajaju-derInI jema A te moTuM saMkaTa AvI paDayuM.' e pramANe aneka vikalpane vaza cittavRtti thatAM, kumitrane kahela guhA vAtanI jema tenuM hRdaya taDataDATa daIne puTI paDayuM. AthI mATe kelAhala thatAM ke e ughoSaNA karI ke ahe ! kumAranuM darzana paNa mahA prabhAvI che, ke jethI jevA mAtramAM vajAgAMTha samAna enuM niSphara hRdaya taDataDATa daIne phuTI paDayuM, mATe kumAra sarvathA jyavaMta varte che." evAmAM mAMcaDA thakI nIce utarI, dAsIothI paravArela zIlavatIe pitAnI cittavRtti sAthe kumAranA kaMThamAM varamALA Are paNa karI, eTale aparimita cheSathI bhavanene kSobha pamADanAra maMgalavAdyo vAgyAM, nagaramAM pramoda patharAI rahyo, sAmate sAthe rAjA bhAre saMtuSTa thayo. pachI ubhaya pakSanA sateSathI mahAvibhUti pUrvaka vivAha-mahotsava cAlu tha, ane te nivRtta-samApta thatAM rAjAe kara-vimecanamAM kumArane mada jharatA ane sArA lakSaNayukta pAMca so hAthIo, vakra grIvAvALA tathA pavana samAna vegazALI evA bAra hajAra jAtya a, uMcA zikharavALA be hajAra rathe, trIza keTi suvarNa ane rezamI vastro puSkaLa ApyAM. temaja bIjuM paNa je kartavya bajAvavAnuM hatuM, te badhuM savizeSa karyuM, jethI paraspara saneha-bhAva vadhe. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiha rAjAnI kathA. have ekadA kumAre potAnI rAjadhAnImAM javAnI anujJA levA mATe devasena rAjA pAse pitAnA pradhAna purUSe mekalyA, temaNe jaIne rAjAne nivedana karyuM; eTale devasena rAjAe pharIne paNa kIMmatI vastuo ApatAM kumArane satkAra karyo. evAmAM prayANane divasa nakkI thatAM rAjAe, tenI sAthe javA mATe keTavALAne AjJA karI, eTale prazasta divase zvasura pramukha pratye tAna ucita kartavya bajAvI. azva, hAthI tathA ghaNA mANaso sahita kumAra pitAnA nagarabhaNI cAlyo. evAmAM sarvAlaMkArathI zebhAyamAna ane dAsIethI paravArela zIlavatIne lakSamInI jema kumAranI Agala karIne rAjAe jaNAvyuM- he putrI ! tuM pavitra zIla pALaje, kusaMgane tyAga karaje, vIlene anusarIne cAlaje, duvinayane pariharaje, nItinuM pAlana karaje, mita ane madhura vacana belaje tathA pitAnA priyatamanI barAbara sevA karaje; kAraNa ke kulIna kAMtAe pitAnA patine deva samAna samaje che." pachI rAjA kumArane paNa kahevA lAgyo- he kumAra ! A eka ja mArI ISTa putrI che, mATe chAyAnI jema sadA e sahacarI thaine rahe, tema tAre karavuM." e pramANe zikhAmaNa ApI, virahAgnithI vyAkuLa banI, amuka mArga sudhI kumAranI sAthe AvIne te rAjA pitAnA nagara tarapha pAcho pharyo. - ahIM kumAra paNa naga-parvata, nagara, Akara, gAma, kAnana-vanavaDe ramaNIya pRthvIne jete, viSama pallImAM rahelA bhalenA adhipatine sAdhate-vaza ' karate, pUrvajonI nItine pravartAvate, tApasee sevita, niraMtara baLatA vRta, madhu-madha, samidha, mahASadhinA uchaLatA dhUma paDalane jotAM meghanI zaMkA lAva nAra mayUronA nRtyADaMbaravaDe ramaNIya evA Azramane avalokate te pratidina * prayANa karatAM yaMtI nagarInA bAhA udyAnamAM pahe; eTale narasiMha rAjAne vadhAmaNI ApavAmAM AvI. teNe nagaranI zobhA karAvI, rAjamArgo para rezamI vicitra vijAo bAMdhavAmAM AvI, pachI prazasta muhUrta AvatAM, aMtaHpura ane pradhAna purUSathI paravArela rAjA sAthe naravikrama kumAre nagarImAM praveza karyo. tyAre rAjamArganI baMne bAju prAsAdepara leke tene jovA mATe ketuka pAmatAM hAthamAM puSpamizrita akSata laIne beThA, temaja kumAranuM rUpa jotAM vividha vikAre utpanna thavAthI yuvatiomAM aneka prakAranI ceSTAo thavA lAgI- keI kAMtA pratiyuvati-zekayanA caLakatA gAlamAM saMkrAta thayela rAjakumArane jANe ISya pAmI hoya tema kusuma-akSatathI mAravA lAgI, kaI mugdhA, manmatha jAgrata thatAM lecana vikAsIne kumArane jevAthI, pavanane lIdhe pitAnA kaTItaTathI khasI gayela vastrane jANI na zakI, keI kAminI pitAnA gharanI agAsI para jaI, nizcala banI kumArane jotAM manamAM mUDha banela te pavanane lIdhe ane Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. cheDe phaDaphaDatAM eka patAkA-dhvajAnA jevI zebhavA lAgI, keI vAmA kahevA lAgI ke-"he aMbA ! A tarapha kelAhala saMbhaLAya che, te huM jevA jAuM chuM." eTale ammA belI- he mRgAkSI! tuM jatI nahi. e nizcaya te rAjakumAra Ave che." vaLI kaI atyaMta bheLI bhAminI jANe pAchI pharatI hoya tema pitAnI sAsu AgaLa kahevA lAgI ke- e rAjaputrane jotAM te mananI nivRtti naSTa thaI jAya. ? e pramANe nAgarAMganAo vilAsapUrvaka jenA sauMdaryanA yathArtha guNa-gAna karI rahI che evo kumAra vadhu sahita pitAnA AvAsamAM AvyuM. tyAM jatAM teNe valene praNAmAdikathI vizeSa Adara sAcajo. te vakhate rAjAe gaganatalasparzI pitAnA bhavana je eka prAsAda kumArane samarpaNa karyo. tyAM rahetAM kumAra, devalokamAM idranI jema ane pAtALamAM dharaNaMdranI jema viSaya-sukha bhogavatAM kALa nirgamana karavA lAge. vaLI, vacavacamAM prasaMge te A khelAvate, manmatta hAthIone damate, mallayuddhane abhyAsa karate, rAdhAvedhanuM ketuka batAvate, dharmazAstra sAMbhaLate, dezAMtaranA nagaranI vAte avadhArate, gurU-valanI sevA karate tathA vAcakane IcchApUratuM dAna Apate hate. ema viSayasukha bhogavatAM kumArane kAlakrame zIlavatInA udarathI kusumazekhara ane vijayazekhara nAme be putra utpanna thayA, te pitAmaha-dAdAne bahu ja vallabha thaI paDyA ane vividha prakAre lAlana pAlana karAtA te anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. : evAmAM ekadA naravikrama, rAjAnI pAse beThe hatuM ane sevaka ane yAcita sthAne beThA hatA, tevAmAM pralayakALanA yama samAna bhayaMkara jayakuMjara nagaranA madhyabhAgamAM sarvatra deDate bhamI rahyo hato, ke je madabharathI svaccheda yamunAnA vanavihArane yAda karAvate, majabUta rIte banAvela sobhAra lehanI sAMkaLane jeNe taDataDATathI tela nAkhela che, meTA AlAna-staMbhanA jeNe se khaMDa karyA che, mahAvatene potAnA kaThina kara-prahArathI jeNe pratighAta pamADela che, moTA vRkSane jeNe mULathI ukheDI nAkhela che tathA bIjAM keTalAka bhAMgIteDatAM kaDakaDATa avAjathI te bhAre raudra bhAsata, kuMbhasthaLanA ghasArAthI jeNe devAlanAM zikhare pADI nAkhyAM che, ati kaThina kara-suMDhanA AsphAlanathI jeNe majabuta ane taMga-unnata prAkAra-kille jarjarita karela che, ativegathI kaNutAla calAvatAM bhamarAone jeNe satAvela che, atyaMta utAvaLe deDatAM pitAnA sapakSa kulaparvatanA gamananI jeNe zaMkA upajAvela che, daDha daMtadaMDanA tADanathI aTArIo jeNe te pADela che temaja karaghAta, daMtavedha tathA caraNanA dabANathI je lokene pAchuM nAkhyA che. A vakhate maMdarAcalathI maMthana karAtA mahodadhinA ghera gheSa samAna lekene AkaMda trimArga, cavATA ane cArA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 143 emAM prasaratAM rAjAe pUchayuM- are ! nagaramAM Ave kelAhala kema saMbhaLAya che? " eTale lokee jaNAvyuM he devI! A tamAre jayakuMjara AlAna-staMbhane bhAMgI nAkhIne nagarane parAbhava pamADe che." ema sAMbhaLatAM teNe jyakuMjarane pakaDavA mATe kumAra pramukha pradhAna purUSe mokalyA ane kahyuM- are ! kaI paNa rIte zastraghAta karyA vinA tame ene pakaDajo." ema kabula karIne teo hAthInI sanmukha gayA, paraMtu hastI vaza thAya, e ke upAya temanA jovAmAM na AvyuM. evAmAM gabharAIne Amatema deDatI eka kulAMganA jayakuMjaranA jovAmAM AvI ke je pUrNa garbhakALamAM vartAtI hatI, garbhanA bhAre bhArathI je maMda-pagale cAlatI ane gADha prANa bhayane lIdhe je zarIre kaMpatI hatI. tene jotAM ja suMDhane uchALate hastI pavanavege tenI tarapha deDa, eTale te hAthIne ekadama zIdhra Avate joIne bhAre bhayane lIdhe AgaLa cAlavAnI gati aTakI paDatAM te dIna ane karUNa svare vilApa karavA lAgI ke -"he mAta ! he bhrAta ! he tAta ! mAruM rakSaNa kare, atyAre mArI upekSA na kare, mAre vadha karavA A duSTa hAthI cheka najIka AvI pahoMce che. are prekSaka ane ! tame niSkarUNa na bane ane A gajavarane aTakAve. hamaNAM pUrNa garbhanA bhArathI huM AkrAMta chuM, jethI zIrIte dI zakuM ? ahA ! A pApI hastI kevI rIte mArI samIpe AvI pahoMcyo. have te huM niH zaraNa ane nistrANa hovAthI kyA upAyane anusaruM? zuM paropakArArthe pitAnA prANane dhAraNa karanAra e kaI mahApurUSa nathI? ke je dukhArtA ane vinAza pAmatI evI mane ahIM tarata joI zake." e pramANe dIna ane karUNa vacana anekavAra belI, eka kSaNabharamAM mUchathI AMkho mIMcAI jatAM te dhabAka daIne mahItalapara pI; eTale te hAthI paNa bhAre roSathI rakta lecana karI, te abaLAne cheDe AMtare AvI pahoMce. tyAM te bhayanA vaze vyAkuLa thaIne nirAdhArapaNe bhUmipara paDela te kulIna kAminI kumAranA jovAmAM AvI. tene jotAM ja kumAra ciMtavavA lAge ke--e abaLAnI atyAre upekSA karavI, te kaI rIte yukta nathI, kAraNa ke eka te e abaLA ane vaLI pUrNa garbhanA bhArathI zarIre paravaza che, temaja mUchathI AMkha mIMcAI jatAM te dharaNapara paDela che, temAM paNa vaLI A jayakuMjara pitAne atyaMta priya che, jethI zastrathI tene mAravAnI manAI karI che. ahA ! A kAma te kharekhara bahu viSama AvI paDayuM, athavA to tAta bhale reSAyamAna thaIne mArUM atyAre game te kare, paNa e hAthI te mAravA lAyaka ja che; kAraNa ke durbaLa jananuM pAlana karavuM e ja dharma che." ema nizcaya karI, vastrathI kammara kasI, azvaparathI nIce utarI, nagara-jananA netAM, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra tri. N pAse rahela parijananA nivAratAM, aMgarakSakonA aTakAvatAM, pitAnA jIvitanI apekSA na karatAM, ekadama dene, madajaLanI vRSTithI meghanI jema rajasamUhane zamAvanAra, gaMbhIra garjanA karanAra tathA te abaLAne cheDe AMtare rahela evA te yakuMjaranA pRSThabhAga para kumAra karaNa-prayogathI iMdranI jema ca beThe, ane vajAsamAna kaThina muSTi-prahArathI teNe karivarane kuMbhasthaLamAM mAryo, chatAM bhAre roSa lAvI strIvadhathakI jarA paNa na aTakavAthI kumAre yamachahA samAna : dusaha chUrI vatI sarva zakti pUrvaka tene baMne kuMbhanA madhyabhAgamAM mAryo. eTale prathama ugatA ravimaMDaLathakI jema kiraNa-prasAra, sakhta pavanathI prerAcela kamaLakhaMDathakI jema makaraMda jhare ane mahAgirinI gerUka-khANathakI jema raMgIna jaLasamUha nIkaLe, tema tenA kuMbhasthaLamAMthI maTe rUdhira-pravAha vahevA lAgyo, jethI tarataja tenI daSTi maMda paDatAM vyAkuLatAnI vizeSatAthI aMdha. banI jatAM jANe prANurahita thaye hAya, mUchita banyA hoya athavA jANe hajAre daDha baMdhanathI baMdhAyela hoya tema te nizcaLa-stabdha thaIne ubhe rahyo. eTale kumAre nIce utarIne te bhUmipatita abaLAne svastha karI ane tene tenA ISTa sthAne mUkI, temaja pote pitAnA AvAsamAM AvyuM. pachI mahAvatAe te hAthIne pakaDaye ane satata hajAre pANInA ghaDA tenA para nAkhatAM zItapacAra zarU karyo, temaja ghAtane rUjhave tevAM auSadho cAlu rAkhyAM. ema mahAkaTe teo hAthIne pitAnA sthAne lai gayA. vaLI temaNe e yathAsthita vRttAMta rAjAne nivedana karyo, je sAMbhaLatAM rAjA ke pAyamAna thatAM parama zeka pAmyo ane kahevA lAgyA ke--"are ! parijana ! tame jAo ane te durAcArI putrane kahA mUko. mArA jayakuMjarane mAryA chatAM e nirlajaja adyApi ahIM besI rahyo che ? are ! mArA sAhasathI saMtuSTa thaIne devIe mane amitra-zatrurUpa suMdara putra Ape hate. ahA devatAo paNa chetaravAmAM bAkI rAkhatA nathI. ahe ! ke mUDha che ke putrane mATe viSAda pAme che, paraMtu AvA prakAranA doSa AcaratAM te spaSTa zatrurUpa bane che, te jANI-joI zakatA nathI. vaLI "putraca riti" eTale aputrIyAnI gatinuM je nivAraNa kare che, te te kevaLa ajJAna-ceSTA ja che. je A lekamAM ja zatrarUpa nIvaDe che, te paraleka nimitte sukharUpa kema thaI zake? samasta rAjyanA sArarUpa jayakuMjarane haNatAM e putre mArI darakAra zI rAkhI? te te kahe. mATe pUrve jema meM ekalAe pRthvInuM akhaMDa rakSaNa karyuM, tema have paNa huM pite ja rakSaNa karIza; paraMtu e vairIne kahA mUke, ke je nizciMta thaI AvuM aniSTa kAma karatAM paNa niHzaMka thaIne beThe che, te avazya keLavAra mane paNa mArIne rAjaya laI leze." Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 145 e pramANe vAravAra kheAlatA rAjAnA nizcaya jANI laIne manamAM khe pAmatA rAjapurUSA kumAra pAse gayA. tyAM tene praNAma karI zyAma mukhe eka khAjI beThA, eTale temane utsAha rahita jotAM kumAre kahyuM--< are ! tame ekadama AvA zAkAtura kema dekhA che? tame kaheA tA kharA ke ema thavAnuM kAraNa zuM che ? ' AthI kSaNavAra temanA kaMThe rUdhAI gayA, pachI uSNu ane dIrgha nisAsA mUkatAM, duHsaDu virahathI vyAkuLa thai azru-pravAhane prasAratAM, lAcana-yugalane luMchatAM te rAjapurUSo bAlyA -- huM kumAra ! nirbhAgya-zirAmaNi ame zu kahIe ? ' kumAre kahyu'--' te zI rIte ? ' purUSAe jaNAvyuM-- * tamArI sAthe du:sahu dIrgha viraha thavAnA che. ' eTale iMgitAkAra jANavAnI kuzaLatAthI temanA abhiprAya jANavAmAM AvatAM kumAre kahyuM--zuM tAta kopAyamAna thaine mane dezapAra karavA pharamAve che ?' rAjapurUSo melyA--' devAne paNa dubha evA tamane e kaThina zabdo kema kahI zakAya ? tame pote ja samayeAcita .samajI lyo. ' pachI vastra, tAMbulArdikathI temaneA Adara-satkAra karI kumAre temane svasthAne mAkalyA ane peAtAnA sevakAne melAvIne jaNAvyuM-- * hai mahAnubhAvA ! jayaku MjaranuM zira vidyAravAthI kApAyamAna thayela tAta mane dezavaTo devA kramAve che, bhATe tame svasthAne jAe, pharI avasare Avajo. ' ema kahI temane satASIne prema sahita mokalyA ane teNe zIlavatI rANIne kahyuM---- * hai priyA ! tu paNa tArA pitAne ghera jA, phrI avasare Avaje. 'ema sAMbhaLatAM eka kSaNa paNa viceAgajanya duHkha hevAne asama` evI te yamunAnA jaLa samAna sakala azru-pravAha mUkatI rAvA lAgI. tyAre kumAre aneka prakAranAM madhura vacaneAthI tene zAMta karI, paraMtu eka kSaNa paNa te viyeAga icchatI * na hatI. eTale kumAre punaH tene samajAvatAM kahyuM-- hai priye ! duga-viSama mArgo, Ajanma sukhamAM ucharelA mATe bahu ja vikaTa ane aceAgya che, vaLI tArA zarIramAM joie tevuM baLa hajI AvyuM nathI, temaja e bALaka tArA Azrita che; mATe mArA para anugraha lAvI, e durAgrahathI tu sathA nivRtta thA, ' tyAre zIlavatI khelI-- huM A putra ! te vakhate mArA tAte tamane kevI zikhAmaNa ApI hatI ? ' kumAre kahyuM--' te mane yAda nathI.' zIlavatIe jaNAvyuM--< mArA pitAe tamane evuM kahyuM hatuM ke mArI A eka ja putrI atyaMta vizrAMtinA sthAnarUpa che, te e chAyAnI jema tamArI sadA sahacarI thaIne rahe, tema tame vatto, " kumAra melyA huM kAMte ! hA, hA, te vacana atyAre mane yAda AvyuM.' eTale te khAlI tame mane kema AvatAM aTakAvA che ?' kumAre kahyuM-- rastAnA gADha parizramanA tA 19 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI mahAvIracaritra. w kAraNe huM tane aTakAvuM chuM, chatAM tAre avazya mArI sAthe AvavAnuM ja hAya, te taiyAra thaI jA. AvA AvAsamAM rahevAnI IcchA mUkI de tathA sukumArapaNAne paNa tyAga kara." zIlavatIe jaNAvyuM "sukha-duHkhane samAna rIte sahana karanArI A huM taiyAra ja chuM.' pachI hAthamAM dhanuSya laI, pITha para bhAthe bAMdhI, sutayugala sahita zIlavatIne sAthe teDI, nagarajane sukhe sutA hatA, gItadhvani zAMta thatAM, aMgarakSake potapotAnA sthAne paddha rahetAM, . yAma-hastI para ArUDha thayelA subhaTe pramatta banI jatAM, potAnA sevakene Ama-tema mokalI detAM, kumAra nagara thakI bahAra nIkaLe ane satata prayANa karatAM te pararAjyamAM javA lAgyo. have ahIM kumAranuM videza-gamana sAMbhaLatAM badhAM nagarajane mukatakaMThe vilApa karavA lAgyA, temaja maMtrIo paNa rAjyane badho kArabhAra tajI daI,' jANe gharanuM sarvasva cerAI gayuM hoya tema AkuLa vyAkuLa thatA teo rAjA pAse jaIne upAlaMbha ApavA lAgyA ke-"eka tala-tuSamAtra pitAnuM prajana paDatAM Apa amane prathama jaNAvIne karatA ane atyAre parvata jevA meTA prajanamAM paNa amane pUchyuM nahi; te he deva ! ema karavuM, tamane zuM ucita hatuM? kAraNake eka a5mAtra kAryanI khAtara rAjya-bhAra dhAraNa karavAmAM dhIra evA e kumArane dezapAra karyo. zuM eka duSTa kuMjaranA kAraNe pitAnA jIvita samAna putranI AvI gati ke rAjAe karI che? athavA te vidhyAcalanI AsapAsa rahelA hAthIone zuM taskare corI gayA ke tame AvA vyAkuLa banI gayA? temaja vaLI eka abaLAnuM rakSaNa karatAM kumAre zuM anucita karyuM ? pitAnA bALakanI duSTa ceSTA paNa pitAne saMtoSa pamADe che. have te tame pote ja para-rAjyamAM amAro apayaza phelAvyuM ane jethI dharmagurUo paNa narasaMha rAjAnA rAjyanI upekSA karaze, mATe dhana-bhavana sahita tamArI mudrA-padavIcihna laI le ane amane mukta kare. he deva ! AvI apayaza-rajanI sparzanA amArAthI sahana thaI zakaze nahi." e pramANe maMtrIoe kahetAM rAjAne bhAre saMtApa thaI paDaze, jethI tarataja pitAne deSa kabula karatAM te pradhAne kahevA lAgyo ke-"he mahAnubhAva maMtrIo ! tame e mAre aparAdha kSamA karo, ke tamane pUchyA vinA meM AvuM kAma karI nAkhyuM; kAraNake adhika kepathI huM yuktAyukta jANI na zako. vaLI tame kahe che, tema deASa chatAM koIpaNa pitAnA putrane tyAga na kare, AthI huM ema samajuM chuM ke A vyatikaranA miSathI lakSamIe mane chetaryo che. vaLI e mArA deSathI je tame maMtritva-padavI mUkI de che, tethI nirmaLa svAmibhakti dharAvanArAnI evI ja mati hoya che, paraMtu rAjyane samartha eka ja putra Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 7 videzamAM cAlyA gaye ane tame mArI upekSA karA che, e ane sahana karavAne huM sama nathI. mATe have maherabAnI karIne rAjyanI ciMtA kareA ane kairIte paNa kumAranA pattA zeAdhI kahADA, atyAre rASa karavAnA avasara nathI." e pramANe rAjAnA gADha AgrahathI ma`trIAe te khAkhatanA svIkAra karyAM ane kumArane zeAdhavA nimitte anubhavI asavArA cAre dizAomAM doDAvI mUkayA. temaNe sarvotra bahu khArIkAIthI tapAsa karatAM badhI dizAonA tamAma bhAga joi kahADacA ane temAM keTalAka divasA gALyA, chatAM kAryasiddhi na thavAthI teo pAchA pharyA ane matri sAthe sabhAmAM beThela rAjAne kumAra prApta na thavAnA vRttAMta kahI sabhaLAvyeA, je sAMbhaLatAM atyaMta zAka pAmatA rAjAne maMtrIoe kahyuM-- he deva ! have vilApa ke zeka karavAthI zuM? karatalamAMthI naSTa thayela ci MtAmaNi zu karI pharI pAmI zakAya ? atyaMta anyAyarUpa daMDathI tADana pAmela rAjyalakSmI zuM phrI rAjamaMdiramAM AvIne vase? tema akAraNavinA kAraNe atyaMta apamAna pAmela satpurUSa zu pAchA phare kharA?" rAjAe jaNAvyuM-- jo prathamatho ja tame tene aTakAvI rAkhyA haiAta tA bahu sArUM thAta. 'maMtrIo mAlyA-- jo AdimAM tame tenA para kepAyamAna thayA hAta tA te karatAM paNa vadhAre sArUM thAta; kAraNake kAryanA vinAza thatAM je kuzaLa mati vistAra pAme, te jo prathama vikAsa pAme, teA hai deva ! zu' siddha na thAya ? teja purUSo dhanya che ke jeo peAtAnI buddhinA vibhavathI vastu ane tenu' svarUpa jANI laIne prathamathI ja sa`nA sukhanI jema sugRhIta -kharAkhara pakaDI rAkhe che. ' rAjA bAlyA--'e tamArUM kathana satya che, paraMtu ahA ! te mAtra peAtAnI vadhU sahita cAna-vAhana vinA dUra 5the kema cAlI zakaze ? ' maMtrIoe kahyuM-- he deva ! jeNe A vighaTanA karI, te jaiva pAte kumArane satvara krU paNa lai jaze.' e pramANe lAMkhA vakhata saMtApa pAmI, pharIne paNa kumAranI pravRtti--khakhara jANavA mATe cara-purUSone meAkalI, maMtrIe peAtapotAnA sthAneM gayA ane rAjA paNa putra-virahanI vedanAthI vyAkuLa thayela caMpakamALA rANIne zAMta karavA aMtaHpuramAM gayA. . evAmAM ahIM kumAra anukrame AgaLa cAlatAM, lAMbe vakhala kamala-vanamAM vihAra karavAthI udvigna thayela lakSmIdevI para saMtuSTa thayela prajApatie tenA nivAsa nimitte racela, nAnA prakAranA kAmaLa vRkSeAthI jyAM sU*-kiraNAnA pracAra aTakI paDayA che tathA aneka kAccAdhipati leAkeAthI bharapUra evA syaMdanapura aMdaramAM pahAMcyA. tyAM uMca ke nIca gRhanA aMtarane na jANatA kumAra, gApura mukhya dvAra pAse Avela pATala nAmanA eka mAlAkAra-mALInA gharamAM peThA, eTale tene jotAM viziSTha AkRtithI pATale jANI lIdhuM ke--A Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. keI mahApurUSa che" jethI sAme AvIne teNe nehapUrvaka ucita Adara-satkAra karyo. pachI teNe batAvela gharanA eka bhAgamAM kumAra utaryo, temaja niSkAraNa vatsalatAthI pATala eka bhrAtAnI jema tenI bhakti karavA lAgyA. kumAra paNa tyAM rahetAM potAnA TeLAthI bhraSTa thayela vAnaranI jema divasa pasAra karavA lAgyA. ekadA pUrve lAvela dravya khalAsa thatAM pATale kumArane kahyuM "he bhadra! mahAza! vyavasAya vinA nirvAha kema cAle? mATe Alasya tajI mArA bAgane eka bhAga lo. tyAM puSpa viNuM, vividha mALAo guMthIne rAjamArga para vece, ke jethI tAre nirvAha sukhe cAlI zake. eTale te ciMtavavA lAgyo ke-"vidhAtA visaTaza kAraNethI je je prakAre niSThura paTaha vagADe, te te prakAre dhIra purUSa hasate mukhe nAce che." ema dhArI kSatriya dharmane ayogya chatAM tenA AgrahathI kumAre te svIkArI lIdhuM. pachI pratidivase zIlavatI sAthe, mALIe batAvela bagIcAnA eka bhAgamAMthI tarU-pu lAvI, tenI mALAo guMthI, pATalanI bhAryA sAthe zIlavatI te vecavA mATe rAjamArga para javA lAgI. tenAthI bahu dhana maLavA lAgyuM. e rIte pratidina puSpavikrayathI sukhe nirvAha cAlate. - ekadA vikasita puSpamALAo laI zIlavatI rAjamArgamAM gaI. tenA rUpa, vana, lAvaNya ane saiAbhAgyamAM Asakta thayela ekadehila nAme koTyAdhipati vahANavaTI tyAM AvyuM. teNe zIlavatIne kahyuM- he bhadra! A mALAo keTalAmAM maLI zake?" te belI-pAMca sonAmaheramAM." eTale teNe vicAra karyo ke " dAnena vairANyupayAnti nAzaM, dAnena bhUtAni vazIbhavanti / ne dIskrirmavanvaSTA, rAnaparaM no vImati vatu" { artha-dAnathI vaira zAMta thAya che, prANIo vaza thAya che, caMdramA samAna nirmaLa kIrtidAnathI vadhe che, mATe dAna samAna bIjI kaI zreSTha vastu nathI. ema dhArI tenuM mana haravAne teNe traNa senAmahera ApI, jethI harSa pAmatAM teNue dehilane puSpamALAo ApI. tyAre nagna thaIne vaNike jaNAvyuM--"he bhadre ! AjathI e mALAo bIjA koIne ApIza nahi. adhika kImata ApIne paNa huM ja e laIza." e vAta zIlavatIe svIkArI, eTale baMne potapotAnA sthAne gayA. ema te dehila dararoja tenI pAsethI puSpamALAo levA lAge ane adhika dhananA lebhathI zIlavatI tene ja ApatI hatI. evAmAM eka divase bIjA baMdare javA mATe vividha amUlya karIyANAM bharI vahANane teNe samudrakAMThe taiyAra rakhAvI zIlavatIne jaNAvyuM che Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 149 - bhadre ! kAle huM paratIre javAne chuM. mATe tame kuMda, navamAlatI, pATala, atimuktaka, caMpaka pramukhanA pu laI samudratIre amuka pradezamAM AvIne mane Apaje. huM tane cAragaNuM mUlya apAvIza." teNe manamAM bhAre harSa pAmIne kabula karyuM, paraMtu paramArtha te jANI na zakI. bIje divase badhI puSpamALAo laIne te sAMketika sthAne gaI. tyAM hANumAM beThela te vaNikane teNe joya, eTale puSpa ApatAM zIlavatIe mRNAla samAna kemaLa pitAnI bhujA laMbAvI, jyAre dehile potAne hAtha laMbAvI bhAre harSapUrvaka puSpamALA sahita zIla vatIne yAnapAtra-vahANamAM upAddha ane uparanA bhAgamAM besArI mUkI. evAmAM maMgalavAdyo vagADavAmAM AvyAM ane vahANa cAlavAne taiyAra thayuM. saDha mUkavAmAM AvyA temaja hallIsA calAvavAmAM AvatAM, dhanuSya thakI cheDela bANanI jema yAnapAtra vegathI cAlavA lAgyuM. - have A tarapha naravikrama kumAra, zIlavatIne AvavAne vilaMba thatAM bhAre uga pAmI Amatema zodhavA lAgyA. te kayAMya najare na paDavAthI, teNe pADesane pUchayuM. rAjamArga joI vaLe, trimArga, cevaTA ane cerA barAbara tapAsI joyA, tathA badhA devAlaya, bhavane ane bAga-bagIcA paNa joI lIdhAM. chevaTe teNe pATala mALIne te vAta jaNAvI, eTale teNe paNa sarva sthAne zIlavatInI barAbara zedha karI; chatAM kyAM paNa khabara na maLavAthI tarataja pAchA pharIne teNe kumArane kahyuM ke-"he kumAra ! tuM dhIraja dhara ane kAyaratA tajI de." kumAre jaNAvyuM-'mAre kAMI. kAyara thavAnuM nathI, paraMtu potAnI mAtAnA viyegathI vyAkuLa banI rUdana karatAM A bALakane huM joI zakate nathI." pATala be -tema chatAM prayatna cAlu rAkhe, mATe huM pUrva dizAmAM tene zodhavA jAuM chuM ane tame patro sahita uttara dizAmAM e nadInA baMne kAMThApara, nijharaNAmAM, guphAomAM, vikaTa karAmAM, tathA viSama pradezamAM barAbara tapAsa kare." eTale "bhale huM tema karuM chuM" ema kahI te pitAnA putrayugalane sAthe laI nadInI najIkamAM gayA. tyAM jarA paNa pitAnA sAnidhya-pAzvabhAgane na mUkatA bALakone zAMta pAvane te A pramANe vicAravA lAgya- "are ! zIlavatInuM keIe haraNa karyuM haze? ke kaI purUSe tene vaza karI haze? athavA te zarIranI bAdhAthI te kayAMya besI gaI haze? ke mAruM kaMIka apamAna joIne anya purUSamAM Asakta thaI haze ? athavA te tenI sAthe premabhAva thatAM apamAnanuM kAraNa kaMI yAda AvatuM nathI, tema chatAM kadAca apamAna thavA pAme, te paNa te pitAnA putrane na taje, kAraNa ke apatyasneha aparimita che vaLI te manathI paNa anya purUSanuM ciMtana kare, ema paNa saMbhavatuM nathI, kAraNa ke tevA uMcA kuLamAM utpanna thaIne te pitAnA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrI mahAvIracaritra. caMdra sama dhavala zIlane malina kema manAve ? athavA tA bahArathI sneha batAvanAra ane aMtaramAM kapaTathI bharela evI yuvationA vAMsajALa samAna gahana manane kANu jANI zake ? strIo prathama kaI jUduM ja khAle che. ane pachI vana te karatAM bhinna kare che, hRdayamAM anyane dhAraNa kare che ane pharI peAtAnI marajI pramANe kare che. jeo AkAzamAM graha-gaNa gaNI zake, je mahAsAgaranuM jaLa mApI zake, tathA bhAvi kAryane je joi zake che, te paNa yuvationA gahana caritrane jANI zakatA nathI. yuvatie evIja hAya che, e vAta satya che, temAM leza paNa sa Mdeha nathI, chatAM kevaLa enu evuM khATu' kAryAM me' jarApaNa joyuM nathI mATe e sarrathA upekSA karavA lAyaka nathI. " ema nizcaya karI, peAtAnA putrAne nadI kAMThe besArIne te kumAra nadInA para tIre tene zeAdhavA mATe nadImAM peThA ane madhyabhAgamAM pahoMcyA. e . vAmAM dudhaiva atyaMta anivArya hAvAthI, bhavitavyatA-niyAganA aTita padAne Tita karavAnA svabhAva hAvAthI, tathA vedanIya karmInA maMLavattarapaNAne lIdhe pata paranA varasAdathI dhAdhamadha AvatA jaLa-pravAha thakI tatkALa nadI pUrAI gaI ane agAdha thai. eTale kumAranA padapracAra slakhanA pAmyA tathA vRkSA ane padhruvayukta jaLapUramAM te taNAyA ane dUra pradezamAM nIkaLI gayA. evAmAM kaMika zubha karmAMnA ceAge tene eka phUlaka-pATIyuM hAtha lAgyuM, tenA ceAge te nadI tIre utaryAM. tyAM eka vRkSanI chAyAmAM besIne kumAra citavavA lAgyA ke-- ahA ! peAtAnA nagaranA tyAga, ahIM Agamana, bhAryAnA viyAga, putrAnA viraha ane nadInA vegamAM vahana--e madhu kema aNudhAryuM` thayu` ? pracaMDa pavanathI uchaLela rajasamUhanI jema athavA devatAne ApavAmAM Avela malinI jema eka alpa vakhatamAM mArA rikara-parivAra kema tarata dUra thai gayA. huM daiva ! A huM tane namaskAra karU chuM. mArA para bhale badhAM duHkho nAkha, kAraNu ke svajana-sujanathakI sAmAnya jana sukhe rahe che. ' evAmAM pAsenA jayavardhana nagaranA kIrttivamAM nAme rAjA, anivAya zULa-vedanAthI tatkALa maraNa pAmyA ke je aputrIyA hatA, jethI maMtrI, sAmatAdika pradhAna purUSo bhegA thayA ane temaNe pAMca divyane abhiSeka karyAM. rAya-Agya purUSane teo satra zeAdhavA lAgyA. kSaNAMtare nagaramAM rAjaya-lAyaka phAi jovAmAM na AvavAthI bahAra jovAne mATe te 5'ca divyeA bahAra nIkaLI tyAM gayAM, jyAM naravikrama kumAra ciMtAtura thai beThA hatA. eTale temAM pracaMDa suDA'DathI bhayAnaka ane agragAmI evA pravara kuMjarane vegathI AvatA joine kumAra vicAravA lAgyuMA ke-- mane teA emaja bhAse che ke daiva pUrve dhArI rAkhela atyAre AcaravAne Icche che. nahi teA suMDhane uchALatA hAthI ahIM zI rIte Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 15 Ave ? athavA to e paNa bhale Ave ane pitAnuM manavAMchita karI le, ke jethI mAruM suta, dAyatAnA viraha pramukha duHkha ucacheda pAme. ' evAmAM ghanaghoSa samAna garjanA karIne kuMjare suMDhavatI kumArane tarataja potAnI pITha para besArI dIdhuM. te vakhate ave hekArava karyo tathA ekadama jayadhvani thayo. eTale sAmaMta-maMtrIothI paravArela kumAra nagaramAM gayo. nagaramAM bhAre AnaMda pragaTyo ane pUrve tAbe na thayelA rAjAo paNa AvIne namyA. ema naravikrama kumAre badhuM rAjya pitAne svAdhIna karyuM. tyAM hAthI, a*, ratna-bhaMDAra vigere samRddhi narasiMha rAjAnA jevI ja tene saMpanna thaI, jethI devalekamAM iMdranI jema te vividha vikAsa karavA lAge, paraMtu eka strI viraha ane putrane dIrgha viyega, niraMtara tene dusaha lAgavAthI bhAMgelA zalyanI jema tenA hRdayamAM khaTakyA karatuM hatuM. eka divase jayavardhana nagaranI pAsenA udyAnamAM aneka zivee paravarelA, siMhanI jema dudharSa, sUryanI jema tama-ajJAnatAne TALanAra, caMdranI jema saumyatAyukta, maMdarAcalanI jema sthira, jAtya suvarNanI jema kaTI sahana karanAra, aMtarAya rahita, saMyama-vratane pragaTapaNe dhAraNa karanAra, samasta prANIenI upagapUrvaka rakSA karanAra, samitithI mananA vegane rokanAra, sadA prazAMta, chatrIza guNarUpa mahAmaNinI rehaNAcalanI bhUmitulya, buddhinA nidhAna, jANe sAkSAta dharmanA bhaMDAra haya, jagatamAM eka dIpaka samAna, zivamArganA sArtha vAhatulya, karmarUpa vRkSane bALavAmAM agnitulya, mahAgavi8 kaMdarparUpa sarSane vaza karavAmAM nAgadamaNi samAna, svasamaya ane parasamayarUpa jaLa-pravAhanA siMdhu-sAgara samAna, lekanA lecanarUpa, pitapatAnA viSayamAM pravartatI 'iMdriyarUpa kuraMga-mRganA eka pAlatulya, mithyAtvarUpa jaLathI bharelA bhava-samutamAM paDatA prANIone eka nAvarUpa, paMcavidha AcAranA mahAbhArane upADavAmAM samartha, yatidharma AcaravAne asamartha bene zrAvakadharmamAM sthApatA, temaja samartha janene yatidharmamAM pravartAvatA, siddhAMta prasiddha nyAyathI apUva apUrva jinacaityane vaMdatA, grAmAnugrAma vicaratA zrIsAmaMtabhadrasUri AvIne samesaryA. eTale nagaramAM prasiddhi thaI ke- azeSa guNanA nidhAnarUpa AcArya padhAryA che. " jethI ketUhala ke bhava-nirvedane lIdhe, zaMkA puchavAnA kAraNe, bahumAna karavA, dharmazravaNanA nimitte ke pitA potAnA mata-darzananA tattvane vicAra karavA aneka maMtrI, sAmaMta, zreSThI, senApati, sArthavAha, daMDanAyaka pramukha nagarajane AvIne temane page paDyA; ane pAsenI bhUmipara beThA. tyAre A cArya mahArAja paNa pUrvopAjita bhAre karmarUpa agni-javALAthI tapta thayelA prANIo para karUNA-amRtanI vRSTi samAna potAnI daSTi pheravatA, te maMdarA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 - zrI mahAvIracaritra. calathI mathana karAtA kSIrasAgaranA dhvani samAna gaMbhIra vANIthI dharmadezanA ApavA lAgyA ke-- he bhavya ! pracaMDa pavanathI prerAyela, kuzAgre lAgela jaLabiMdu samAna jIvita caMcaLa che ane zarIrabaLa te IMdradhanuSyanI jema kSaNavAramAM daSTanaSTa thAya tevuM che. prema paNa uMcA parvatanA zikhara parathI saratI saritAnA taraMga samAna tarala che tathA lakSamI paNa tajavAne tatpara banI chaLa joyA kare che. mahAsAga - ramAM AvartAnI jema pragaTa rIte aneka dArUNa vikAra batAvanAra ApadAo paNa zarIra para sadA AvI paDe che, temaja viSalatAnI jema viSa, maNi, maMtra, taMtra ke divya auSadhone pravega karatAM paNa bhegavavAthI bhAre duHkha Ape che. vaLI mithyAtva-mehanIyathI mUDha banelA prANIo je pApa kare che, te zatrunI jema seMkaDe bhava thatAM paNa mUkatuM nathI. priya putra, kalatra pramukhanA nimitte prANI je anekavAra akAryamAM pravarte che te paNa paraleka jatAM jarA paNa rakSA karatA nathI mATe he kuzaLajane ! ema samajIne tame pratidina satvara jinadharmamAM pravarte ke jyAM sudhI vajA-mugaranI jema tamArA para jarA AvI paddha nathI, paraMtu te jarA AvatAM te pAMkha chedAyelA pakSI, dADhA kheMcela bhujaMga athavA rAjyahIna banela nareMdranI jema svaccha gamana, parane bhaya pamADe athavA sarvArtha-sAdhanathI rahita banatAM tame pUrva saMpattine saMbhAratA lAMbo vakhata : kaleza pAmaze. have e karatAM vadhAre zuM kahevuM? je tame vAMchita sukha bhegavavA IcchatA ho, to vItarAganA vacananuM ArAdhana kare." e pramANe gurUe saMsAranI asAratA samajAvatAM ghaNuM prANIo pratibodha pAmyA. pachI bIje divase AcAryanuM Agamana sAMbhaLavAmAM AvatAM, samagra gaja, azva, pArakarane sAthe laI naravikrama rAjA bhAryA ane putranI pravRtti pUchavA mATe gurU pAse gayo. tyAM AcAryane vaMdana karIne te ciMtavavA lAgyo ke - " aho ! jagatane Azcarya pamADe tevuM enuM rUpa, amRtavRSTi samAna daSTi, sajala ghanaSa samAna manohara svara, samasta prazasta lakSaNayukata zarIra ane badhA prANIone prIti pamADanAra enI vANuM ! temaja tama-rAhu ke aMdhakArathI nigraha pAmela caMdra, tapa-tApamAM maMdarUci sUrya, tathA parvatathI parAbhava pAmanAra sAgara paNa emanI samAna kema thai zake? evuM kaMI nathI ke je bhUta, bhAvi ane vartamAna vastune e na jANI zake, mATe mArI kavitA ane putrane vRttAMta emane pUchavA jevo che." ema nizcaya karIne rAjA ucitAsane beThe, eTale AcArye dharmakathA zarU karI, je sAMbhaLatAM pharI paNa ghaNA prANIo pratibodha pAmyA. evAmAM prasaMga maLatAM rAjAe paNa gurUne pUchyuMhe bhagavan! tame na jANatA he tevuM kaMI ja nathI, ema mane khAtrI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAvanarasiMha rAjAnI kathA. - thAya che, mATe karUNA lAvI jaNAve ke strI ane putranI sAthe mAre samAgama kayAre thaze?" gurU belyA- he rAjana! dharma-ArAdhana karatAM te aMtarAyakarmane pazama thaze, tyAre te maLaze." rAjAe kahyuM- he bhagavan! e te huM jANuM chuM chatAM dusaha viyogathI vyAkuLa banatAM dharma sAdhana karI zako nathI, kAraNake manane nirodha kare e dharmanuM mukhya lakSaNa che. te amArA jevAthI kema banI zake? mATe sarvathA prasAda lAvI, kaI bIje upAya batAve" gurUe jaNAvyuM-jo ema hoya te pratidina munienI upAsanA kare vAMchita siddhi sAdhavA mATe e upAya che. munionA samAgamathI paNa loke zuM zuM sukha meLavI zakatA nathI kAraNa ke enAthI nibiDa karmanI sAMkaLa tuTe che, durgati bhedAya che, kalyANalatA vikAsa pAme che, duHkha nAza pAme che ane prakAzita darpaNamAM paDatA pratibiMbanI jema lakSamI sadA nikaTa rahe che. eTale saMgI jema vaidhe batAvela auSadha svIkAre, pathabhraSTajana jema sumArga-sucanAne, pipAsu jema nirmaLa jaLathI pUrNa mahAsarovaranA nivedanane svIkAre, tema rAjAe bhAre ullAsathI gurU-vacana svIkArI lIdhuM ane gurUne praNAma karIne te pitAnA sthAne gaye.. have ahIM vikramakumAranA te baMne putre tRSNa ane sudhAthI AkuLa vyAkuLa banI nadInA kinAre beThA che, tevAmAM vAre eka zevALI ke, je nagaramAM dahI ane chAza vecavA gayA hatA, te tyAM AvI pahoMce. eTale devakumAra samAna rUpavaMta ane karUNa-svare. rUdana karatA te baMne bALake tenA jevAmAM AvatAM teNe pUchayuM-"he putre ! tame zA mATe re che? tamane ahIM keNe lAvI mUkyA che? athavA ahIM tamAre saMbaMdhI keNa che?" tyAre moTA bALake badhe vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM A anAtha che" ema dhArI pitAnI pAse rahela azana-pAna ApatAM AnaMda pamA, tathA aneka prakAre lobhAvI, te temane potAnA gokuLamAM laI gayA, ane teNe gokuLanA uparIne sepyA. eTale teNe paNa putraviyegI pitAnI patnIne te sakhyA. tyAM te jANe pitAnA udaramAM utpanna thayA hoya tema sarva prakAre temanuM pAlana karavA lAgI, temaja khaMDakhAdya pramukha viziSTa vastu ApatAM niraMtara temane rAjI rAkhatI. te gokulapati paNa jayavardhana nagaranA rAjAne mAnItuM hatuM. te ekadA bahu ja kIMmatI bheTa laI pelA ane putra sAthe naravikrama rAjAnA darzana nimitte jayavardhana nagaramAM AvyuM. tyAM rAjAne praNAma karI teNe atyaMta AdarapUrvaka bheTa arpaNa karI. eTale rAjAe potAnA hAthe tene tAMbula ApyuM ane sukha duHkhanI badhI vAta pUchI. evAmAM rAjAnI dRSTi te bane Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. bALake para paDatAM bhAre pramoda utpanna thaye, jethI tene vicAra Avyo ke - "A baMne putra avazya mArA ja lAge che chatAM e bAbata gekulapatine pUchuM." ema dhArI teNe govALIyAne pUchayuM ke- are bhadra! A kenA putro che?" teNe kahyuM- he deva ! e mArA saMbaMdhInA bALake che. bAlyAvasthAthI mArI patnIe emane ucherIne moTA karyA che. tyAre rAjA be-"bhadra! satya vAta nivedana kara." eTale tene #bha unna thavAthI nadIkinArAthI mAMDIne badhe vRttAMta teNe rAjAne kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM parama praharSa pAmatA rAjA e te baMne bALakane gADha AliMgana ApI potAnA meLAmAM besAryA. e banAva jotAM gokuLanAyaka kahevA lAgyuM- he deva ! meM prathamathI ja emanI vividha ceSTAothI jANI lIdhuM ke A keI sAmaMta, senApati ke rAjAnA, mAge jatAM kaMI viSama kAraNane laIne vimukata thayelA bALake haze, nahi te pratidina emanI vividha prakAranI AvI vicitra krIDA kema saMbhave? kAraNake eo pitAnI buddhithI mATInA hAthI banAvI tene zastravatI bhede che, banAvaTI a kalpane doDAve che, mATI piMDanA rathe banAvI calAve che ane potAnI matithI kapelI majabuta lAkIone zastra tarIke upADa pherave che; ema caturaMga senAne laI utkaTa saMgrAma kalpIne anya bALakane gAma, nagara pramukha prasAdathI dAna Ape che. AvI ceSTA sAmAnya jAtinA bALakomAM saMbhave nahi, temAM ja vaLI jyAre jyAre huM tamArA darzanArthe Avate, tyAre tyAre eo rAjabhavana jevAne bhAre Agraha karI besatA. te vakhate huM emane viziSTa vastra-vastu ApatAM ke najara cUkAvIne AvatuM, paraMtu atyAre te emane bhAre Agraha thaye ane eka kSaNa paNa mane na mUkatAM mArI sAthe AvyA che." ema sAMbhaLatAM rAjAe ciMtavyuM ke- " aho ! A mahAnubhAve mArA para bheTe upakAra karyo. " ema dhArI parama pramoda pAmatA rAjAe tene te gokuLa tathA se gAme, pitAnA rAjyanI paraMparA sudhI bhagavaTAmAM ApyAM, temaja bhAre kImatI bahu vastrAdi tathA bola ApI tene vidAya karyo. pachI pite baMne patra sAthe te AcArya pAse gayo ane bhakitathI gurUne vaMdana karIne teNe 5tra-samAgamane badhe vRttAMta nivedana karyo, je sAMbhaLatAM AcArya belyAhe rAjana ! pUrve kahela amAruM vacana tane yAda che ?' rAjAe kahyuM- he bhagavana! te te svanAmanI jema barAbara yAda che." gurUe jaNAvyuM-he mahAbhAga ! e te zuM mAtra che ? paraMtu evI kaI vastu nathI ke je gurUsevAthI siddha na thaI zake." rAjA bolyA--"he bhagavan! e to kevaLa satya ja che. mane te sAkSAt anubhava thayo, eTale temAM zaMkA zI ? have eka strI viyoganA duHkhane uccheda karavA Apa kRpA kare" gurU bolyA--he nareMdra! eTale badhe utAvaLo na thA." eTale rAja te vacana svIkArI, praNAma karI svasthAne gaye. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjonI kathA. 155 ahIM dehila vahANavaTI anukULa pavananA ge saDhanA baLathI cAlatA yAnapAtra vaDe sasudramAM AgaLa cAlavA lAgyo. evAmAM pUrve kadi na joyela tathA prakArane vyatikara jotAM "hA priya ! hA prANanAtha ! AvuM viSama vyasanaduHkha mArApara kema AvI paDayuM ? ema akALe paDelA vajathI jANe AghAta hoya tema mUchIthI zIlavatInI AMkhe baMdha thaI gaI. kuhADAthI chedAyela caMpakalatAnI jema te cAnapAtranA bhUmitalapara pI gaI, eTale pAse rahelA parijAe zItala upacArathI tene zAMta karI. kSaNavAra pachI sAvadhAna thatAM putra ane priyatamanA gADha viyegathI vyAkuLa banI locanamAMthI azrune pravAha pADatAM te A pramANe vilApa karavA lAgI--" hA ! jagatamAM vikhyAta baLazALI he tAta! pitAnA jIvita samAna gaNIne atyAre ati duHkhita A pitAnI duhitAnI kema upekSA kare che ? he narasiMha nareMdra ! e rIte anAya-durjanathI haraNa karAtI pitAnI putravadhUnI paNa kema upekSA kare che ? hA ! hA !. atyAre te daiva ja pratikULa che. hA prANanAtha ! hA gotradevatA ! hA samasta dipAle ! pApamatinA hAthe haraNa karAtI A abaLAnuM rakSaNa kare, rakSaNa kare. e rIte karUNa svare vilApa karatI zIlavatIne pelA dehile kahyuM he bhadra! Ama vilApa zAmATe kare che ? dhIraja dhara, svapnamAM paNa tArUM pratikULa huM kadi karanAra nathI, kAraNake A akhUTa samRddhi tAre AdhIna che; ane A mane paNa eka dAsa samAna samajI leje. mATe svAminI-zabda svIkArI le, temaja gRhakAryonA vyApAramAM potAnI buddhithI A parijanane pitAnA samajI le " ema sAMbhaLatAM zIlavatI belI- he niSphara ! he dhRSTa ! he pApiSTa ! he duSTa ! daSTipathathI dUra thA, nahiM te zvAsanirodhathI huM mArA - jIvitane satvara tyAga karIza. are ! kSatriya-kuLamAM utpanna thayela chatAM, ane janmathI zuddha zIla pALanAra evI mane AvA bIbhatsa bola saMbhaLAvatAM pitAnA jIvitathI paNa tuM lajajA pAmatuM nathI ? ane vaLI deha kheda pAme, jIvita naSTa thAya, temaja eka pachI eka duHkha bhale mAthe AvI paDe tepaNa tAte Apela patinA nAmane kadApi huM tajanAra nathI. " Ave tene nizcaya jANI, dehile tene khAnapAna ApavAnuM baMdha rakhAvyuM. ema te kSudhA-pipAsAthI parAbhUta chatAM pitAnA nizcayane teNe tyAga na karyo. te evAmAM zIlavatInA vizuddha zIlathI saMtuSTa thayela pAsenI samudradevIe tenA yAnapAtrane mahA-Avarta ghumarImAM nAkhI dIdhuM, pralayakALanA je dArUNa pavana teNe pedA karyo, kuLa-parvatenA jevA jaLa-kallola pragaTa karyA, AkAzamAM bhayaMkara gaMdharva-nagara vihRthya, bhISaNa garjanA ane bhAre vidyutanA paMja sahita vAdaLAM pragaTAvyAM. AthI karNadhAra-vahANa calAvanAra bhAre gabha Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI mahAvIracaritra, rAcA, subhaTA zastradhArI chatAM vyAkuLa thavA lAgyA, haeNlIsA calAvanArA gabharATamAM paDayA ane nAvanA mAlIka daihila paNa atyaMta AkuLa vyAkuLa thavA lAgyA. evAmAM AkAzamAM rahela devI belI are ! duSTa viputra ! nyAyahIna ! kAmAtura ! are kAmaga`bha ! he agnitulya ! rIMchanI jema tuccha jonAra ! ajAnA gala-stananI jema janagaNane niMdanIya ! je zIlavatIne satAvIza, te A pramANe humaNAja nAza pAmIza. ema sAMbhaLatAMveta vastranu uttarAsaMga dhAraNa karI, pUjAvidhi AcarI, vinayapUrvaka hAthamAM rRpa laine te devIne vInavavA lAgyA hai daivi ! dAsanI jema mAre eka aparAdha kSamA karo ane kApanA tyAga karaze. AvA aparAdha have huM kadi karIza nahi. devA praNatapratipAla hoya che ' tyAre devIe kahyuM-- are ! tuM ene mAtAnI jema sukhe pALIza, tA ja huM hatAza ! tuM jIvI zakIza.' eTale bhayabhIta thayelA . * teNe te badhuM kabUla karyuM, jethI badhI pratikULatA sa'harIne devI adRzya thaI gaI. pachI pavana anukULa thatAM cAnapAtra mAge caDayu ane karNa dhAra pramukha lAkA ha pAmyA. pelA vaNika paNa saMtuSTa thaIne bhAre AdarapUrvaka zIlavatInA page paDyo ane pAtAnu duzcaritra khamAvIne tene kahevA lAgyA ke--< hai sutanu ! tuM jarA paNu kheda karIza nahi. huM alpa vakhatamAM evA upAya laiza, ke jethI tuM tArA priyatamane maLIza. ' ema kahI teNe zIlavatIne bheAjana karAvyuM ane rahevAne mATe vhANunA eka uparanA nirvighna bhAga aNu karyAM. tyArathI te vaNika pratidina zIlavatIne mAtA, bhaganI, devatA, gurU athavA svAmInI jema mAnatA ane leAjana, vastra, ASadha, takheAla pramukhathI bhAre tenA upacAra karatAM te paratIre paheAMcyA. tyAM pAtAnuM karIyANuM vecatAM teNe ghaNuM dhana meLavyuM. pachI badhAM kAma pUrNa karI te peAtAnA nagara bhaNI pAche pharyAM. evAmAM vacce anukULa pavananA abhAve te cAnayAtra anya mArge caDatAM jayavarSoMna nagaranI pAse pahoMcyuM. tyAM laMgara nAkhI saDha pADI nAkhyuM, eTale ghaNA nAkA sahita te vaNika nIce utaryAM ane parakAMThe pedA thayelI kIMmatI cIjonI bheTa laine te naravikrama rAjAne bheTavA gayA. tyAM pratihAranI anujJA maLatAM rAjasabhAmAM jaine teNe rAjAne te vicitra bheTA ApI, jethI rAjAe tenA bhAre satkAra karyAM. pachI paratIranA nagara rAjA vigerenA svarUpanI vAtA, samudra oLaMgavAnA vRttAMta tathA peAtAnA karIyANAnA guNa-doSa prakAzatAM te eka prahara rAjA pAse beThA. tyAM vakhata vItatAM teNe praNAmapUrvaka rAjAne vinatI karI-- he deva ! vhANu zUnya paDayu che ane rAtri paDavAnA vakhata thayA che, mATe mane javAnI anujJA ApeA. ' eTale rAjAe vicAra karyAM ke-- priya-tamAnA vicAgathI vidhura-vyAkuLa thayelA evA mane Aje lAMbI rAta sudhI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. pa7 bhale e vaNika vineda karAve." ema dhArI rAjAe kahyuM- he bhadra! tuM zAMta thaIne ahIM ja rahe. huM mArA pradhAna purUSane mekalIne tArA yAnapAtranuM rakSaNa karAvIza." eTale "jevI ApanI AjJA ' ema kahIne teNe rAjAnuM vacana svIkAryuM. pachI vahANanI rakSA karavA rAjAe potAnA zreSTha subhaTe mokalyA. evAmAM baMne kumAro ubhA thaI rAjAne nivedana karavA lAgyA-"he tAta! ame pUrve koIvAra bahANa joyela nathI, mATe te jovA amane ghaNI utkaMThA che; te ApanI AjJAthI ame tyAM jaIe." Ave temane nizcaya jANavAmAM AvatAM rAjAe temane anujJA ApI, eTale aMgarakSaka sahita teo bahANupara gayA, tyAM yAnapAtra avalekIne tyAM ja teo suI gayA. rAtrinA pAchalA pahore jAgrata thaI paraspara vAta calAvatAM nAnA bhAIe moTA bhAIne kahyuM- he brAta! kaMIka apUrva kathA calAva ke jethI ahIM rahetAM kaI rIte rAta khalAsa thAya." tyAre jyeSTha bhrAtAe jaNAvyuM-"he bhadra! anya kathA sAMbhaLavAthI zuM ? A ApaNuM ja apUrva AkhyAna tuM sAMbhaLa." te be -"bhale e ja kahI saMbhaLAve." pachI moTe bhAI kahevA lAge ke hAthamAM puSpamALA laIne mAtA rAjamArgo gaI, te pAchI na vaLI ane nagaramAM aneka prakAre zodhatAM paNa teno patto na lAge. jethI pitA paNa duHkhAtta banI ApaNI sAthe nadI kAMThe gayA. tyAM paratIre zedhavA jatAM pANImAM taNAyA ane nadI pravAhamAM taNAtAM te dUra dezamAM jaI nIkaLyA. evAmAM nirAdhAra banelA ApaNane govALIye gokuLamAM laI gayA. tyAM ApaNe vRddhi pAmyA. pachI ekadA rAjAne jovA mATe gayA, tyAM pitA-rAjAe ApaNane oLakhI lIdhA. evAmAM ahIM rahetAM meTA kautukathI ApaNe ahIM AvyA." e pramANe pitAnI kathA teNe laghu bhrAtAne kahI saMbhaLAvI. e vAta mULathI pAsenA bhAgamAM rahela zIlavatIe badhI sAMbhaLI lIdhI, jethI akathanIya ane kevaLa anubhavagamya, pitAnA putroe kahela vyatikara jANavAmAM AvatAM apUrva harSa-prakarSane dhAraNa karatI, atyaMta romAMca pragaTatAM kaMcukI tUTI javAthI, sutasnehane lIdhe stanamAM dugdhadhArA vahetAM, "cirakALe prApta thayelA he putre ! tame Ave ane A tamArI jananIne gADha AliMgana kare." ema bolatI zIlavatI temanI pAse gaI ane teNe pUrvane vRttAMta nivedana karyo, jethI jeSTha putre tene barAbara oLakhI lIdhI, eTale gADha kaMThe vaLagIne lAMbA vakhatanA viraha-duHkhanA vegathI gadagadita vacana thaI jatAM te pitAnA putra sahita revA lAgI. evAmAM paramArtha jANavAmAM AvatAM be ghadha pachI kumAranA parijanoe tene zAMta karI. evAmAM sUryodaya thatAM parijanomAMnA eka purUSe tarata jaIne naravikrama rAjAne nivedana karyuM--"he deva ! ApanI priyatamA, A vaNikanA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrI mahAvIracaritra, vahANamAM kumArane maLI che." eTale bhAre harSa lAvI rAjAe Azcarya sAthe te vaNikane pUchayuM-"he bhadra ! zI hakIkata che ?" tyAre bhayabhIta thatAM te be -"he deva! mane prathama abhayadAna ApavA maherabAnI kare ke jethI badhe vRttAMta Apane nivedana karUM." rAjAe e vAta kabUla rAkhI, eTale prathamanA anurAgathI mAMDIne cAnapAtramAM ArohaNa, AkaMdana, lebhana, devIbhaya vigere badhe vRttAMta teNe kahI saMbhaLAvya; je sAMbhaLatAM rAjAe samagra dhana ane yAnapAtra sahita te vaNikane vidAya thavAnI anujJA ApI. pachI zIlavatIne hAthaNI para besArI, chatra, cAmaranA ADaMbara sahita, pagale pagale lekenA pUjA-satkArane svIkAratI, sthAne sthAne dIna ane anAtha janene kanakadAna ApatI, parama vibhUtipUrvaka te pitAnA rAjabhavanamAM dAkhala thaI. rAjAe ATha divasa nagaramAM mahotsava karAvyuM. pachI nAna, vilepanapUrvaka kIMmatI vastrone . dhAraNa karatAM, tathA putra-yugalathI paravArela ane aMgamAM harSa-prakarSane dhAraNa karatI zIlavatI AgaLa pUrvAnubhUta kathA kahetAM ane tenA haraNa pramukhane vRttAMta sAMbhaLatAM, te pATalamALInuM anupama saccaritra tarataja rAjAnA smaraNamAM AvyuM. eTale teNe zIlavatIne jaNAvyuM-"he priye! je mahApurUSa mALIe sneha batAvyo, te pitA paNa na hoI zake." zIlavatI belI-he nAtha e vAta satya che, mATe have samRddhi ApatAM te mahAnubhAva para tame prasAda kare. he priyatama! upakArI janene maratha pUrAya, e ja saMdhyAnA vAdaLa samAna capaLa lakSmInuM phaLa che." e pramANe rAjAe te mALIne caMdana nagarathI tarata bolAvI lIdhuM ane tene caTaka dezane rAjA banAvyo; temaja tene hAthI, gheDA, ratha, ddhA tathA bhaMDAra pramukha ApatA pitAnI samAna banAvI dIdhe. have ekadA pitAnI bhAryA tathA putra sahita moTI samRddhipUrvaka rAjA udyAnamAM gayA. tyAM gurUmahArAjanA darzana thatAM bhAre AdarapUrvaka praNAma karIne teNe ISTa-prAptine badho vyatikara gurUmahArAjane kahI saMbhaLAvyuM. je sAMbhaLatAM gurU bolyA "he nareMdra! munijananA caraNanI sevAthI AvAM aneka prakAranAM kalyANa saMpAdita thAya che." rAjAe vicAra karyo ke-aha ! gurUnuM vacana amegha hoya che. ahA ! jinadharmane mahimA ! ahA ! huM paNa sarvathA dhanya chuM ke jene AvA prakAranA gurUne samAgama thaye." ema vicAra karatAM rAjAe sugatinA kalpavRkSarUpa samakitanuM bIja upArjana karyuM. pachI gurU bolyA"he rAjana ! have nizcayathI jinadharmane svIkAra kare." rAjAe kahyuM"he. bhagavana ! e jinadharmane te atyaMta apramatta ane hoI zake. amArA jevA sAmAnya jane enuM pAlana kema karI zake?" AthI gurUe jANI lIdhuM ke-adyApi mohagraMthi majabuta che, mithyAtvanI vAsanA bahu daDha che, viSa Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catutha prastAva-narasiMha rAjAnI kathA. 158 -ane pratibaMdha hajI tIvrAnubaMdhI che ane vizeSa dharmavArtA te zravaNamAtra che; mATe ene atyAre te bhadrakabhAvaja ucita che." ema dhArI gurUe jaNAvyuM- "he naranAtha! jo ema hoya te susAdhunI upAsanA kare, jinadharmanI prazaMsA ane jinadharmanA ArAdhaka bhavyajanenI anumodanA kare, ema karatAM paNa nikAcita karmane nAza thaze. " eTale e gurUvacana svIkArIne rAjA pitAnA sthAne gaye. tyAM pAMca prakAranA atula bhega bhegavatAM naravikrama narapatinI kIrti sarvatra vistAra pAmI. evAmAM bhavya prANIone dharma-mArge sthApana karatA AcArya mahArAje paNa pitAnA ziSya-parivAra sahita tyAMthI vihAra karyo, ane mArgamAM sUryanI jema bhavyakamaLane pitAnA vacana-kiraNethI pratibaMdha-vikAsa pamADatA sUri vihAra karatAM anukrame jayaMtI nagarImAM pahoMcyA. tyAM rAjA pAse avagrahanI rajA laI, nagarInI bahAra caMpakedAnamAM dharma-karmamAM tatpara evA yatijane sahita te rahyA. eTale nagarImAM prasiddhi thaI ke siddhAMtanA saMpUrNa jANanAra AcArya ahIM padhAryA che. jethI nagaranA loko temane vaMdana karavA nIkaLyA ane narasiMha rAjA paNa gaja, azva, ratha, codhA temaja aMtaHpura sahita, AcArya pAse AvyA. tyAM munio sahita AcAryane bhAre vinayathI paMcAMga namaskAra karI te pRthvI pITha para beThe eTale gurU mahArAje mohane dhvasa karanArI ane saMsAranI asAratA batAvanArI dharmadezanA prAraMbha karyo- "mahAsAgaramAM magna thayela vaTabIjanI mAphaka durlabha manuSyatva pAmIne kayo vicakSaNa purUSa pramAda kare ? AyukarmanI eka kSaNa paNa jatI nathI, kAraNa ke te avinazvara che; tethI karIne A leka mUchita thayela che, te uga rahita kema thAya? agnijavALAthI baLI rahelA makAnamAM zuM kaI dhImAnuM nidrA karavAmAM pramAdI bane kharo ? sukhe jaI zakAya evA videzamAM jatAM paNa loke bhAtuM laIne nIkaLe che, te vikaTa ane anaMta saMsAranI musApharImAM puNyapAtheya lIdhA vinA kema cAle ? je loko te bhAta letA nathI, te pitAnI buddhithI pratighAta pAmatAM pagale pagale sIdAya che, paNa kAMI sukha pAmI zakatA nathI; paraMtu sudharmarUpa zaMbalavALA bhavya siddhine pAme che. tevA baLathI ke dharmathI paNa zuM ke je saddharmanA upacAra-upakAramAM kAma na Ave ? mATe pramAdane parihAra karI dharmamAM sadA tatpara rahevuM, jIvahiMsAthI nivRtta ane zubhamAM pravRtta rahevuM. sutAdinA mehamAM phaselA prANIo pApa kare che ane te pApathI saMtapta thaIne ahe! saMsAramAM nimagna thAya che. gajendronI jema teo anekavAra javAnimAM baMdhAya che, temaja te ajJajane zuM zuM tIkSaNa duHkha pAmatA nathI ? ema samajIne sarvathA yatidharmane Adara kare, kAraNake e Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ro zrI mahAvIracaritra. tIvra du:khAgnine zAMta karavAmAM jaLadharanI dhArA samAna che, vaLI e svamemaMdire ArohaNu karavA nisaraNI samAna, temaja kamarUpa vRkSeAne vidyAravAmAM tIkSNa kuhADA samAna che, vaLI alpakALamAM e anupama mekSa ApanAra che; mATe sukhArthI tathA zaktiyukta janAe avazya AdaravA lAyaka che. " ciMtA pachI rAjA peAtAnA AvAsamAM gayA. tyAM ceAgya e pramANe sAMbhaLatAM rAjA kahevA lAgyA--' huM bhagavan ! tame je pramANe kaheA che, te rIte mArA rAjyanI TALIne huM avazya cAritra laiza. ' gurU khelyA-- bhavabhIrU evA tama jevAone e yukta che. tame vinna na thAya tema e kAma satvara karo ane prayatnapUrvaka pramAdane tyAga karo. ' bya karIne teNe ma`trIAne khelAvI peAtAnA abhiprAya jaNAvye, je maMtrIoe kharAbara samajI lIdhA. evAmAM pUrve kumArane zodhavA mATe je gupta purUSane mAkalyA hatA, temaNe AvI, praNAma karIne nagaranA nimanathI mAMDIne jayavana nagaranA rAjyanI prApti sudhInA kumAranA badhA vRttAMta rAjAne kahI saMbhaLAvyeA, je sAMbhaLatAM sajA bahuja saMtuSTa thayA ane temane dhAraNa karatAM adhika dhana ApIne sa MtuSTa karyAM. pachI rAjAe kumArane lAvavA mATe buddhisAgara pramukha ma MtrIone mekalyA. teo satata prayANu karatA jayavardhana nagare pahoMcyA. temanuM Agamana jANavAmAM AvatAM narivikrama parijana sahita temanI sanmukha AvI, moTA ADa MbarathI temane praveza karAvyeA. peAtAnA pitA samAna teNe temanA Adara- satkAra karyAM ane prasaMge AgamananuM prayAjana pUchatAM temaNe nivedana karyuM" ke huM kumAra ! rAjAne dIkSA levAnI icchA che, jethI te tamane rAjyabhAra ApavA dhAre che; mATe tamane tyAM teDI javA nimitte amane mAkalyA che. ' ema sAMbhaLatAM tarataja peAtAnA moTA putrane rAjaya para besArIsamagra senA sahita te maMtrI sAthe cAlyA ane anukrame jayaMtI nagarInA pAdaramAM AvI paheAMcyA. eTale tenu Agamana jANavAmAM AvatAM narasi Mhu rAjA caMpakamAlA rANI sahita bahu dUra tenI sAme AvyeA. tyAM peAtAnA tAtane AvatA joi bhAre prahaSa pAmI dUrathIja hAthIparathI nIce utarI, maMtrIo sahita jaIne te mAtApitAnA page paDyo. lAMmA vakhatanA darzanathI AnaMda pAmatA mAtApitAe tene gADha AliMgana ApIne peAtAnA utsaMgamAM besAryAM. rAjAe kumArane zarIra-ArAgya pUchyuM ane kSaNavAre te badhAM peAtAnA AvAsamAM pahoMcyA. pachI prastAve rAjAe nagarIthI nIkaLyA pachInA badhA vRttAMta kumArane pUchatAM kumAre te badhA kahI saMbhaLAvyeA. ema lAMbA vakhatanA darzInathI utpanna thatA huM ne anubhavatAM temanA keTalAka divaso cAlyA gayA. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catutha prastAva-narasi'ha rAjAnI kathA. 161 eka divase rAjAe naravikramane kahyuM-- he putra! pUrva purUSAe pravartA. vela mAnuM pAlana karatAM ane zaThe janAne zikSA karatAM ATalA kALa me rAjya pALyuM, paraMtu atyAre mArA karatAM zarIra-khaLe puNya-prakarSe tathA parAkramamAM tuM adhika sama DAvAthI rAjyanA mahAbhAra svIkAra. pUrvI-pravAha pramANe janapada-dezanuM rakSaNa kara ane huM pU purUSonA dharmamAge pravartIza. ' kumAra elyA-- hai tAta ! e vicArathI virAma pAme. tamArA darzonanA utsuka huM. lAMkhA kALe ahIM AvyA chu, jethI atyAre e prastuta kA nA prasaMga nathI. hAla tA tame amuka varasa gharavAsamAM raheA. ' rAjAe kahyuM-- he vatsa ! zveta kezathI vyAsa A mastakane jotA nathI zu ? A hADipaMjara jevA zarIrane kema avalAkatA nathI ? alpa cAvatAM paNa A daMta--pati ka MpatI rahe che, DhaSTithI vastu jovAnuM kAma thatu nathI, AkhA zarIre vaLi vyApta che; temaja samasta kAma sAdhavAmAM deha pazu azakta banela che. huM putra ! mArI AvI sthiti zuM tuM sAkSAta joi zakatA nathI ? ema pazcima dizAmAM pahoMcela riSiba ane prabhAtanA zazimaMDaLa samAna, atyaMta jINu thayela vRkSanA patratulya tathA asta pAmelA sUnA vakhate sakAca pAmatA kamaLavana samAna,pUrvanI zAbhA naSTa thatAM peAtAnA zarIranI astavyasta avasthA sAkSAt joyA chatAM huM eka kSaNuvAra paNa gharamAM kema rahI zakuM ? mATe evA Agraha mUkI de, mArU vacana mAnya rAkha ane dharmImAM shAya karanAra thA. ' eTale tAtane nizcaya jANI, pUrve kadi na anubhavela duHkhathI damAtAM jANe vAthI tADita thayeA hAya, jANe lepathI ghaDAyela hoya, jANe pattharamAM kAtarAyela hoya athavA jANe citramAM ALekhAyela DAya tema kSaNavAra sthira besIne te atyaMta rAvA lAgyA; eTale rAjAe kAmaLa vacaneAthI tene zAMta karyAM. kumAre mahASTe rAjyAbhiSeka kabUla karyAM. pachI prazasta divasa AvatAM sa` sAmagrI sahita matrI, sAmata, mitra pramukha mahAjana samakSa rAjAe naravikramane peAtAnA sihAsana para besAryAM ane eka seA ATha kaLazeAvaDe mahAvibhUtipUrNAMka rAjyAbhiSeka karyo. eTale sAmA tathA nagaranA pradhAna janAe tene praNAma karyAM. pachI rAjAe bhAre AdarapUka tene zIkhAmaNa ApatAM jaNAvyuM ke--" he vatsa ! jo ke tuM pAte nyAya, vinaya, satyAdi guNagaNurUpa maNinA bhaMDAra-mahAsAgara che, tathApi kaiMka tane zikhAmaNa ApavAnI jarUra che. A rAjyalakSmI paDela vinAnA a MdhatvarUpa, madyapAna vinA mardajanaka ane sUrya-caMdranA kirAne asAdhya adhakArarUpa che; mATe tAre evI rIte vavuM' ke caMdramA samAna dhavala kuLane kalaMka na lAge, lAMbA vakhatathI sateja thayela pratApa-pAdapa-vRkSa kha MDita na thAya, nIti-kama ra1 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrI mahAvIracaritra. linI glAni na pAme, zaTha purUSA ucchva khala na bane, prajA virakta na thAya tathA bhAre karanA bhArathI jema deza na pIDAya. he putra! e pramANe vatAM A leAkamAM tane samasta vAMchita siddhi icchA pramANe thaze ane paraleAka sudharaze, temAM te zA ja zI ? " ema putrane zikhAmaNa ApIne narasiMha rAjA sAmatabhadrasUri samIpe cAlyA. eTale naravikrama rAjAe tenA niSkramaNu nimitte eka hajAra mANasA upADe tevI zibikA-pAlakhI taiyAra karAvI. pachI snAna-majjanAdika karI, sarva alaMkArAthI bhUSita thai narasiha bhUpAla tenA para ArUDha thayA, tyAM pravara bhUSaNa-bhUSita ane pavitra vastradhArI aliSTha purUSAe te zimikA upADI. eTale mahAdAna devAmAM AvatAM, cAra prakAranA vAjIMtra vAgatAM, mAgadhajanA stuti paDhatAM, gavaiyAonu gAyana cAlatAM, nAga rAMganAonA maMgalagItanA dhvani thatAM ane vArAMganAonu nRtya pravarttatAM mahAvibhUtipUrvaka narasiMha rAjA nagarInI bahAra nIkaLI AcArya pAse gayA ane zikhikA parathI nIce utarI, traNa pradakSiNA ApI te gurUnA page paDI, lalATa para aMjali joDI gurUne kahevA lAgyA ke * he bhagavan ! jainI dIkSA ApI have mAro uddhAra karI' eTale gurU mahArAje te vacana svIkAratAM, izAnakhuNe AbharaNA utArI, eka vastra dhArI, zAMtabhAve zubha lezyA vRddhi pAmatAM narisaMha narapatine siddhAMtamAM kahela yukti pramANe karyuM-mahAparvatane tADavAmAM vajrA samAna evI nirdoSa dIkSA vidhipUrvaka ApI ane zikSA ApatAM jaNAvyu ke-- huM bhadra ! saMsAra-sAgaramAM nAva samAna te A pravrajyA dhAraNa karI che, mATe kharAkhara sadyama karaje. vaLI huM mahAnubhAva! duHkhanA kAraNarUpa tathA pApamitra evA viSaya-kaSAyA sAthe eka kSaNa paNa saMsa karIza nahi. saTTA upayegapUrNAMka cAlaje, A pramANe AhAra karaje, A pramANe zayana karaje ane A pramANe elaje. 'e rIte gurUe Apela zikSA svIkArI, chaThTha, aThThama ane mAsakhamaNuthI zarIra kSINu karatAM, gAma, nagarAdika pratye apratiaddhapaNe vicaratAM, yatidhanA vidhinA saMpUrNa * abhyAsa karI, zAstramAM batAvela anuSThAnamAM taddIna khanI, lakSmInI jema sayamanI rakSA karatAM sa kane khapAvI narasiMha muni mekSapadane pAmyA. temaja naravikrama rAjA pazu ane rAjya bhAgavI, peAtAnA putrane rAjyagAdI soMpI, samyakrUtva pAmatAM prAMte dIkSA pALI, duSkara tapa AcarIne te mAhedra devalAkamAM devatA thayA. caritra meM' evI rIte .. "" huM naMdana nareza! pUrve te... je mane pUchyuM, te e purUSaratnAnu' tane kahI 'sabhaLAvyuM. e sAMbhaLatAM he rAjan ! tu paNa dhamAM udyama kara, ke jethI alpakALamAM uttama purUSonA eka dRSTAMtarUpa thAya. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-pacIzame-jIvIzame bhava. e pramANe sAMbhaLI saMyamane bhAva thatAM maMdana rAjA gurUne vinaMtI karavA lAgya-"he bhagavan! mahAtApathI tapta thayelA prANIne tame amRtanI vRSTi samAna, kSudhAturane zreSTha khAdyanA bhaMDAratulya, darbhAgya-cakrathI AkrAMta thayelAne ciMtAmaNi samAna, aMdhakArathI durAleka giriguphAmAM gayelAne prakAza dIpakatulya, mahAsAgaramAM paDelAne AdhAradvIpa samAna tathA vikaTa aTavImAM gothA khAtA janane prazasta sArthavAha samAna evA tame mahAbhAgye mane prApta thayA che; te he paramagurU ! he karUNA-kuLabhUSaNa! A pravAhathI anAdi, ati bhayaMkara, aparimita mithyAtvarUpa jaLanA samUhathI agAdha, moharUpa mahA-AvartAvaDe dustara, niraMtara pragaTa thatA janma-maraNarUpa kAlanI zreNithI vyAsa, kaSAyarUpa kAdavathI bharela, vividha rIte AvI paDatA regarUpa nakra-jaLa jaMtunA samudAyathI AkuLa-saMpUrNa, vicAra-gecaramAM AvatA ajJAna-aMdhakArathI gahana, svabhAve durgamya, bhISaNa, vipAkadArUNa, nirguNa, kaleza, AgrAsAdi duHkha ane saMbhanA kAraNarUpa, kAyara janene saMgrAmanI jema bhayaMkara tathA sarvathA ciMtavatAM paNa romAMca pragaTAvanAra evA bhavasamudrathI, subaddha, jJAna, darzanavidhivaDe jenA chidro AcchAdita che, saMvararUpa vajApathI je atyaMta jaDela che, parUpa pavananA vegathI je vairAgya-mAge saMlagna che, parasamayarUpa kallola-taraMgathI je akSebhya che tathA aneka zIlAMgarUpa hajAre ratnathI je paripUrNa che evA niravadya saMyamarUpa yAnapAtravaDe tame karNadhArasaMcAlaka banI mane satvara pAra utAre, ema huM IcchuM chuM." eTale AcArya bolyA-"he mahArAja ! have kaMI paNa pratibaMdha karIza nahi." pachI naMdana nareMdra putrane rAjyabhAra soMpI, vyAdhinI jema rAjalakSamI mUkI, paMjarathakI pakSInI jema te gRhavAsathakI nIkaLyo ane paMca samitiyukata, trigupti-gupta, pariSahIne jItanAra, jiteMdriya tathA pApane zamAvanAra e zramaNa thayo. eTale anukrame agIyAra aMga bhaNuM, kRta karmo ke je pUrve AlecelAM nathI tene khapAvavA, kaMI paNa kSobha pAmyA vinA ane kAyara janene duzmaraNIya evA ghara mA khamaNa tapovidhAnathI zarIrane zobhAvatAM apratibaddhapaNe te vicAravA lAgyA; temaja tIrthaMkarapaNAnA khAsa kAraNabhUta evAM vIza sthAnakone teo A pramANe bhAvathI ArAdhavA lAgyA - sarva jagatajIvanA niSkAraNa bAMdhava samAna, kaSAyane jItanAra tathA mokSamArganA sArthavAha evA jinezvarenI te yathArtha vANIthI stuti karatA; jarA ane maraNanA bhaya rahita, anaMta, akSaya ane acala evA mokSane prApta thayelA paramezvara ane akhaMDa sukhanA bhegI evA siddhAtmAone namaskAra karatA; jJAna, cAritra ane darzanarUpa mahAbhAra upADavAmAM samartha evA caturvidha zrIsaMghane Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. eka zaraNarUpa mAnatA, karUNAnA nidhAna, pacavidha AcAra pALavAmAM dhIra, ane samasta prANIo pratye anugraha karatA evA gurUnI samyaphaprakAre prazaMsA karatA saddharmamAM zithila thayelA prANuone dharmamAM sthira sthApatA tathA paryAyapramukhathI meTA evA sAdhu mahAtmAonI lAdhA karatA; sva-parasamayanI gADha zaMkAne dUra karanAra evA bahuzruta pravara zramaNanI zuzruSA karatA; mAsa, be mAsa, trimAsa pramukha vividha tapa vidhAnamAM tatpara evA tapasvIonI vizrA- : maNA AcaratA, aMga ke aMgabAhyarUpa tathA sarvajJa bhagavaMte nizcitArtha karela evA zrutane viSe niraMtara lIna ane tenA arthanA ciMtanamAM tatpara rahetA tatvArthanI sahaNApradhAna samyakatvarUpa pravara vastumAM prayatnapUrvaka zaMkAdi deSa pariharatA; jJAnAdikanA upakA( cA )rapramukha aneka prakAranA vinayamAM nipuNa buddhivaDe aticArane tajatA; pratilekhanA, pramArjanA pramukha vividha Avazyaka vidhimAM dharmamAM parAyaNa rahI, pratidina atikramathakI AtmAne bacAvatA; zIlamAM piMDa, uddagamaprabhUti deSane TALI, pAMce mahAvrata temaja prANAtipAtAdikamAM lAgela mAlinyane zedhatA pratisamaye savegAdi bhAvanA bhAvavAmAM parAyaNa rahI pitAnA dehapratye paNa sadA mamatva-buddhine tajatA; bAhyA ane AtyaMtara bAra prakAranA ghera tapa-karma pratidivasa AcaratAM pitAnI zaktine na gepavatA, dharmathI upakAra karatA sAdhuone vastra, kaMbaLapramukha upakaraNa ApatA ane kedhAdikane sadA tyAga karatA, AcArya, upAdhyAya, tapasvI, sthavira, pravara sAdharmI, kuLa-gaNa, glAna tathA saMghanA vaiyAnRtya-vaiyAvaccamAM pravartatA temaja tathAvidha ApadanA vaze khinna thatA e ja mahAtmAone oSadha-dAnAdikavaDe samAdhibhAva pragaTAvatA; akSara, pada, gAthA, "leka ke je sarvadA apUrvakRta che, te svArtha bhaNyA chatAM kRtAnurAgathI tene abhyAsa karatA, tathA zrutanI bhakita, bahumAna, temAM batAvela arthonuM samyaphaciMtana, vidhithI tenuM grahaNa e vigere yathArthapaNe nitya prakAzatA, bhavyAtmAone dharma kahevAthI pratidivasa pravacananI parama unnati karatA ane zuddha cittathI vetAMbara-mArgane sAdhatA evA te naMdana mahAmuni e rIte viza sthAnake ArAdhI, te unnata AtmAe tIrthaMkaranAma gotra-karma upArjana karyuM. pachI pramAdane parihAra karatA te mahAtmA eka lAkha varasa sAdhu-paryAya pALI, prAMta samaye pitAnA duzcaritrane AlecI, paMca mahAvrata uccArI, sarva prANIone khamAvI, mAsika saMlekhanA dhAraNa karI, paMca namaskAranA dhyAnamAM tallIna banI, samAdhipUrvaka maraNa pAmatAM te prANuta devakane viSe puSapAvata saka nAmanA vimAnamAM devatA thayA, tyAM bhAre harSathI pitAnA parijanavaDe parivRta thaI te vimAnamAM teNe vIza sAgarepama sudhI divya sukha bhegavyuM. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva satAvIzamo bhava. pachI Ayukama pUrNa thatAM tyAMthI evI A ja jaMbudvIpanA bharatakSetramAM mAhaNa- brAhmaNakuMDa gAmane viSe samasta veda-vidyAmAM vicakSaNa evA kaSabhadatta brAhmaNanI devAnaMdA nAme bhAryAnA udaramAM te naMdanane jIva, ke jeNe marIcinA bhavamAM kuLamadathI nIca gotra-karma upArjana karyuM hatuM, tenA vege ASADha mahinAnI zukala chaThThanA divase hastattara nakSatramAM te putrapaNe avataryA. eTale te rAtre sukhe sutela devAnaMdAe gaja, vRSabhapramukha cauda mahAsvo joyAM, jethI pUrve tevA prakAranAM svapro kadi joyela na hovAthI te jotAM bhAre harSa pAmatI te trASabhadatta pitAnA svAmI pAse gaI ane code svamo teNe kahI saMbhaLAvyAM. RSabhadatte te barAbara ciMtavIne patnIne jaNAvyuM ke he priye ! e svapronA prabhAvathI tane dhanalAbha, pAMca prakAranA viziSTa bhegane lAbha tathA Arogya avazya prApta thaze. vaLI tra zveda, yajurveda, sAmaveda ane atharvaNu e cAre vedamAM vicakSaNa tathA janaprasiddha evA putraratnane tuM kaMIka nava mAsa adhika thatAM janma ApIza" e pramANe sAMbhaLatAM bhAre harSa pAmI, kuvikalpa tajIne te pitAnA AvAsamAM gaI ane sabhyaprakAre garbhane dhAraNa karavA lAgI. je divasathI ciMtAmaNi samAna jinezvara garbhamAM utpanna thayA, te divasathI trASabhadattanA gharamAM hAthI, gheDA, ratnapramukha samAtA na hatA. vaLI satata hAma karatAM uchaLatA dhUmathI zyAma thayela AkAzane jatAM akALe paNa haMsane mahAmeghanI AzaMkA thaI paddha. have ahIM bhagavaMtane garbhamAM AvatAM khyAzI divasa vyatIta thayA. cAzImAM divase saudharma devakane svAmI IMdra saudharmA nAmanI sabhAmAM beThe, ke je batrIsa lAkha vimAne, corAzI hajAra sAmAnika de, pradhAna jevA tetrIza vyAyasviMzaka, cAra lekapAla, ATha agramahiSI, traNa parSadA, sAta senA, sAta senApati, rAzI hajAra AtmarakSaka deve temaja anya deva-devIonuM svAmitva bhegavate. akhalita ane vipula avadhi jJAnavaDe hastakamaLamAM rahelA muktAphaLanI jema A jaMbudvIpane avalekatAM teNe brAhmaNadayitAnI kukSimAM avatarelA bhagavaMta carama tIrthapatine joyAM. eTale AnaMdathI jenA lecana-kamaLa vikasita thayAM che, harSavaDe jenA zarIre rezamAM pragaTyA che, bhAre pramodane lIdhe jenA kaDAM, kaMkaNa, bAjubaMdha, mugaTa, kuMDalAdika AbhUSaNa svasthAnathI calAyamAna thayAM che. e iMdra tatkAla siMhAsana tajI, pAdapIThathakI nIce utaryo, ane pazcarAga maNi, riSTa tathA pravara vajaratnanA khaMDathI maDhela pAdukA-moja mUkI, sAMdhA vinAnA eka vastranuM uttarAsaMga karI, lalATa para aMjali jela, sAta ATha pagalAM te tIrthakaranI abhimukha gaye. pachI vAma jAnu-DhIMcaNa jarA saMkecI, dakSiNa jAnu pRthvI para sthApana karI, traNa vAra teNe dharaNItala para potAnuM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. mastaka namAvyuM; temaja mastake aMjali jo parama bhaktithI te lAMbe vakhata A pramANe bhagavaMtanI stuti karavA lAgya he nAtha ! AMtara zatrune nAza karanAra, dharmanI Adi karanAra, svayameva baMdha pAmanAra, purUSottama, prasiddha dharma-tIrtha pravartAvanAra evA he jina bhagavad ! Apane namaskAra che. vaLI te niSkAmI ! samasta samRddhi pAmanAra, nirupadrava, acala, anaMta sukha saMpAdita karanAra, bAdhA rahita tathA saMsArarUpa bhayaMkara aTavImAM paDelA prANIone sArthavAha samAna evA he deva ! tame jayavaMtA varte. he paramezvara ! tame tyAM garbhagata chatAM akhalita jJAna-locanathI kiMkaratulya ane ahIM rahIne paNa namaskAra karatAM evA mane Apa joI zake che. " e pramANe stuti karI, pUrvAbhimukha siMhAsana para besatAM deveMdrane AvA prakArane saMkalpa utpanna thayo-" ahA ! tIrthakara bhagavaMta kadApi tucchakuLa, daridrakuLa, kRpaNukuLa ke bhikSukakuLane viSe utpanna thayA nathI, thatA nathI ane thaze paNa nahi paraMtu samasta bhavanamAM zlAghanIya evA ugrabhegI rAjakuLa, kSatriyakuLa, IkvAkukuLa, harivaMzapramukha kuLane viSe utpanna thAya che, chatAM kadAca kaI karmavaze hInakuLamAM avataryA hoya, te paNa janma pAmyA pahelAM idro temane uttama kuLamAM saMkramAve che, kAraNake temanI AjJAne zirasAvaMdya karanArA Idrine e AcAra che, mATe mArI paNa e pharaja che ke e carama tIrthanAthane A brAhmaNa-kuLathakI saMkramAvI kAzyapa gotranA siddhArtha naredranI vAziSTa gotranI trizalAdevInA udaramAM sthApana karyuM, ane trizalAne garbha devA naMdAnI kukhamAM saMkramAvuM. " ema ciMtavI iMdra pitAnA hariNagameSI senApatine trizalAdevInA udaramAM gabha saMkramAvavAnI AjJA karI. eTale Idrane Adeza thatAM uttara vaikriyarUpa dhAraNa karI te hariNagamelI deva mana ane pava. nanA jevI gatithI tarataja devAnaMdA brAhmaNa pAse pahoMce. tene avasthApinI nidrA ApIne tenA garbhamAMthI bhagavaMtanuM apaharaNa karyuM. evAmAM te brAhmaNI paNa tatkAla pitAnA vadana-kamaLamAMthI cade mahAme pratinivRtta thatAM joI nidrA rahita thaI. jANe urathaLamAM gADha tADanA pAmI hoya athavA jANe jarAnA vegathI vidhura-vyAkuLa banI hoya tema zarIre nisteja banI ahA ! mArA garbhanuM haraNa thayuM." ema lAMbe vakhata pitAnA AtmAne niMdatI, hastatala para kapola rAkhI te bhAre zoka karavA lAgI. evAmAM A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetranA tilaka samAna bhAre uMcA killAnelaIne vipakSanA pakSa taraphathI thatA bhayane pratihata karanAra tathA vicitra prAsA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-zrI mahAvIradevanuM cavana. denI paMktinA zikharothI dizAnA bhAgane rokanAra evuM kSatriyakuMDa nAme nagara hatuM. tyAM keyelanA kaMThamAM ja mAtra kRNatA hatI, paNa mANasamAM pApa na hatuM; mAtra zabdazAstra-vyAkaraNamAM ja sarva apahAra ke lepa hatA, paNa loko corAdikanA bhayathI rahita hatA; kamaLanALamAM ja mAtra kAMTA hatA, paNa lekamAM IrSyA ke veSa na hatA; dhanuSyadaMDamAM ja mAtra kuTilatA hatI, paNa lekamAM vakratA na hatI, amadA padharamAM ja mAtra kaThinatA hatI, paNa lokamAM na hatI; rajanIkara-caMdramAne ja mAtra mitra sUrya virodha hato, paNa lokamAM mitravidha na hatuM; tathA nIkanA jaLamAtramAM baMdha hatuM, paNa lokamAM baMdhana na hatuM. vaLI jyAM loko vidyAvaMta, priya belanAra, karUNA tatpara, kuberanI jema satata dAnamAM rasika, mahAvRkSanI jema pakSIonA AdhArarUpa, pakSe guNa jananA pakSapAtI, zikArInI jema kutarAne saMgraha karanAra, pakSe sArA ane parimita vastune saMgraha karanAra, raiveyaka devatAonI jema aniMdra-svAmitva rahita, pakSe niMdAvarjita tathA zaradaRtunA salilanI jema akaluSa-kaleza rahita hatA. temaja jyAM cetarapha sadA kheMcAtA reMTanA ghaTathI nIkaLatA jaLavaDe siMcana karAtA, sarva RtuonA phaLa-phulathI manahara jAMbU, ja bIra, khajurI, tAla, tamAlapramukha vRkSothI maMDita, tathA naMdanavanane parAsta karanAra evAM udyAne zobhatA hatAM. tathA je nagara tribhuvananI lakSamInuM jANe saMketasthAna hAya, vividha Azca nI jANe utpatti-bhUmi hoya, zRMgAranuM jANe lIlA-bhavana hAya, dharmane jANe AvAsa hoya ane vasuMdharA-ramaNInuM jANe mukha-maMDana hoya tevuM bhaluM hatuM. tyAM puraMdaranI jema bhUdhararAjA athavA parvatanA pakSane chedanAra, muninI jema zamasamAM lIna, pakSe saMgrAmamAM sAvadhAna, airAvaNanI jema dAna-madajaLayukta, samudranI jema maryAdAmAM vartanAra, aneka rAjAoe jenA caraNa-kamaLamAM pitAnA mastaka namAvela che tathA sarvatra prasiddha e siddhArtha nAme rAjA rAjya karatuM hatuM, ke jenA ripujananuM bhavana hari-azva athavA vAnaranA bALakethI vyAsa ane bhramaNa karatI aneka agramahiSI-paTarANIo athavA bheMsethI parivRta zUnya chatAM vasatiyukta bhAsatuM hatuM. jenA javAgho vAgatAM keTalAka zatruo bhAgI chuTayA ane keTalAka praNAma karatA tAbe thayA, jethI tene saMgrAma-sukha te prApta ja na thayuM. tene, manmathane rati samAna, kRSNane lakSamatulya tathA badhA aMtaHpuramAM pradhAna ane rUpAdi guNothI abhirAma evI trizalA nAme paTarANuM, yathArtha nAmadhArI naMdivardhana nAme putra ane sudarzanA nAme putrI hatAM. have ASADha mahinAnI kRSNa trayodazInA divase ardharAtre hastattara nakSatramAM haMsanA pakSa samAna sukumALa ane suMdara, dadhipiMDa samAna veta vastrathI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra, AcchAdita ane gaMgAnA taTa samAna vizAla evI zayyAmAM sukhe sutelA trizalAdevIne pUrva garbha devAnaMdAnI kukhamAM saMkramAvI, divya zaktithI azubha pudgale parAsta karI, pUrve varNavela te hariNagamelI deva, bhagavaMtane trizalAnI kukSimAM rathApana karIne praNAmapUrvaka pAcho cAlyo gayo. garbhanA prabhAvathI pAchalI rAte trizalA rANIe A pramANe ciAda mahAsvame joyA-gaMDathaLathakI jharatAM madajaLanI gaMdhane lIdhe utkaTa, garava karate ane sudaMtayukta e mahAhastI, zuci ane lAMbA pucchane uchALate, sArA zuMgayukta, unnata ane garjanAvaDe utkaTa e vRSabha, kesaranA rasa-rAga samAna kesarAnA ADaMbara sahita ane ghera gajenAthI gaganane pUranAra e kesarIsiMha, haratInA karasuMDhamAM rahela kaLazevaDe majajana-ranAna karanAra tathA utkaTa kAmArthI jane jenI AjJA uThAvI rahyA che evI lakSmIdevI, mAlatI, mallikA, kamaLathI ze bhatI, madhukarathI vyAsa tathA azlAna evI puSamALA. kiraNa jALane mUkate suMdara caMdramA tathA timiraprasArane parAsta karanAra ane ati ugra e sUrya, sphaTika ratnanA daMDAtre calAyamAna e zveta ja temaja zreSTha kamaLanA gaMdhavaDe utkaTa e pUrNakaLaza, kumuda ane kamaLathI ramya mahAna sarovara tathA ghaNA kallolathI pUrNa evo sAgara, vividha maNionA thaMbhathI zobhAyamAna zreSTha vimAna tathA kAMtivaDe gaganane citra-vicitra karanAra e ratnasamUha temaja dhUma rahita agni e badhAM ravamane pitAnA mukhamAM praveza karatA devIe jayAM. e svae joI harSathI romAMca ane parama AnaMdane dhAraNa karatI trizalAdevI tarataja siddhArtha rAjA pAse AvI ane teNe cauda mahAsva jevAne vyatikara rAjAne kahI saMbhaLAvyuM. eTale teNe paNa potAnI buddhi pramANe barAbara ciMtavIne kahyuM ke he suMdarI! tane, saghaLA naredrane vaMdanIya, anupama parAkramathI badhA zatruone AkrAMta karanAra, apratima pratApathI ravi-maMDaLane jItanAra ane anupama sattvazALI e putra thaze." patinuM e vacana svIkArI akathanIya bhAre harSane lIdhe maMda gatie te pitAnA AvAsamAM gaI ane tyAM upadravane pratighAta karanAra, deva-gurUsaMbaMdhI maMgaLavaDe tathA sukha kArI kathAo vaDe zeSa rahela rajanIne vyatIta karavA lAgI. evAmAM prabhAta thatAM rAjAe paNa aSTAMga nimittanA paramArthanA jANanAra evA naimittikene bolAvyA ane temane Asana tathA pravara vastrAdikathI saMteSIne devInA cAda svanene vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. eTale paraspara barAbara nizcaya karIne temaNe yathAsthita artha nivedana karatAM jaNAvyuM ke-"he. deva! AvA prakAranA svapnanA prabhAve, tamane dharmacakravartI, traNe lekane pUjanIya, pitAnA kuLarUpa AkAzamAM caMdramA samAna ane anupama cAritradhArI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-prabhunI mAtRbhakti. e tIrthaMkara putra avazya thaze." e pramANe sAMbhaLatAM parama harSane dhAraNa karatA rAjAe temane sAta peDhI sudhI daLadarane dUra karanAra tathA dhAraNa karatAM paNa bahu adhika dravya-dAna ApI svAsthAne temane vidAya karyA; ane e vRttAMta teNe rANIne kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM tene bhAre prabheda thaye. pachI pratidina manoratha-dehalA pUravAmAM AvatAM, jinanA anubhAvathI regasaMtApa dUra thatAM, devAMganA samAna vilAsa-AnaMdamAM vattatAM rANIne garbha vRddhi pAmavA lAgyuM. te garbhanA prabhAvathI devI A pramANe zobhavA lAgI-aMdara sthApavAmAM Avela ratnasaMcayayukta sphaTika ratnanI bhUmi samAna, sUrya-maMDaLa jemAM saMkrAMta thayela che evI merUnI bhIMtatulya, aMtargata rahela muktAphaLathI zobhAyamAna samudranI velA-vela samAna, prathama udaya pAmatA caMdramAyukata AkAzalakSamItulya, aMdara skurAyamAna vijaLIvaDe vyApta tathA gaMbhIra garjanA karatA ghanapaTalathI pUrNa navIna varSARtu samAna-ema aMtargata jina-garbhanA anubhAve sarvAge zebhatI manahara kalpalatAtulya trizalAdevI zobhavA lAgyAM. have je divasathI bhuvanarUpa mahAsarevaranA rAjahaMsa samAna evA bhagavaMta trizalA rANInA udarakamaLamAM AvyA, te divasathI iMdranI AjJAvaDe tiryabhaka devatAo vividha mahAnidhAne vAraMvAra siddhArtha rAjAnA bhavanamAM bharavA lAgyA. eTale te sAtakuLa paNa dhana, dhAnya, rAjya, rASTra, baLa, vAhana, keSTAgAra, prIti-satkAra vigerethI atyaMta vRddhi pAmavA lAgyuM, temaja siddhArtha rAjAne paNa pUrve jeo namyA na hatA, pitAnA bAhubaLathI bhAre garva dharatA, tevA prakAranA viSama sthAnamAM bharAI rahelA ane prAMta bhUmimAM rahelA evA rAjAe paNa tAbe thayA. * ekadA bhagavaMtanA mAta-pitAne AvA prakArane vikalpa utpanna thaye ke- "jyArathI A garbha utpanna thayo che tyArathI dhana, dhAnya, kanakAdika vaibhavathI ApaNe vRddhi pAmyA chIe, mATe jyAre e janma pAmaze tyAre e putranuM vardhamAna evuM guNaniSpanna nAma ApaNe pADazuM." AvA aneka prakAranA teo mane ratha karavA lAgyA. evAmAM eka vakhate traNa jJAnayukta, karUNA guNamAM tatpara, svasukhamAM virakata, bhuvananA gurU, mahAsattvazALI, mahAbhAga evA bhagavAna jANe zelezIraNa pAmyA hoya tema pitAnI mAtAnI anukaMpA nimitta calana ane phuraNarUpa pitAnA aMganI sarva ceSTA baMdha karIne garbhamAM evI rIte rahyA ke pitAnI mAtA paNa barAbara jANI na zake. ahA ! mahAtmAonuM vartana, traNa kane paNa Azcarya pamADe tevuM vicitra hoya che, paraMtu jinezvara tevI rIte * 22 : " Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hae. I , zrI mahAvIracaritra, niHspada rahetAM trizalAdevI ciMtavavA lAgyA ke-ahA ! mAre garbha zuM gaLI gaye ke devee apaharI lIdhe? zuM udaramAM ja naSTa thayuM ke keIe thaMbhI dIdho haze? athavA te puNyahIna jananA karatalamAM ratna kayAMthI Take? jo kharI rIte e garbha vinAza pAmyo hoya, te samasta duHkhanA bhAjanarUpa evA mArA A prANane avazya huM tyAga karI dauM." ema ArtadhyAna karatAM, pitAnA vadana-mukhane karatalamAM sthApatAM, atyaMta duHkhanA vize zaNagAra tajI detAM, vArtAlApa baMdha karatAM, pitAnA lukhA locana mahItalamAM sthApI detAM, dIrgha nisAsAthI nivAraNa thayela sukha-saurabha para bhamarAo ekaThA thatAM, kezapAzane chUTA mUkI detAM ane bhAre zekane lIdhe asthiratA pAmatAM-ema devI hRdayathI rUdana karatI jeTalAmAM beThI che tevAmAM tarata ja siddhArtha rAjAnA bhavanamAM azAMti phelAI gaI, mRdaMgane dhvani baMdha thaye ane saMgItane ni. gheSa virAma pAmyA. AvA prakArane vyatikara jJAnathI jANIne bhagavaMte pitAnI mAtAnA sukhAthe potAnA aMgopAMga calAvyAM, jethI harSane lIdhe jenA lecana ane kapala vikAsa pAmyA che evI rANuM bahu ja saMtuSTa thaI ane rAjabhavanamAM paNa tarata ja badhA leke pramAdanA prakarSane pAmyA. pachI bhagavaMta ciMtavavA lAgyA ke -"huM garbhagata chatAM aha ! mAtA-pitAne A mATe pratibaMdha kema thaye? ke garbhamAM niSkapa rahetAM paNa je anubhavagamya emanI AvI viSamAvasthA thaI; tethI je emanA jIvatAM huM pravajyA laIza, te mArA virahathI eo avazya pitAnA jIvitane tyAga karaze." ema ciMtavatAM jananIjanakanA saMteSArthe temaja Itara janene paNa jANe evI AbAda sthiti batAvatA hoya tema garbhamAM rahyA chatAM prabhue A meTe niyama lIdhe ke- mAtA-pitAnA jIvatAM huM pratrajyA AdarIza nahiM." have garbhacalanathI parama pramoda pAmatI trizalAdevIe snAna karyuM, mahA kIMmatI rezamI vastro dhAraNa karyA, caMdana-rasavaDe aMge vilepana karyuM tathA ati kIMmatI ratnAlaMkAre dhAraNa karatAM, ati uSNu nahi, ati zIta nahi, ati kaTuka nahi, ati kasAyelAM nahi, ati khATAM nahi, ati madhura nahi, temaja sarva RtuomAM sukhakArI evAM bhejane vaDe garbhanuM paripAlana karatAM, dehada pUrNa thavAthI nirbhaya ane sukhavaDe prazAMta thaI, bhavanatalamAM birAjamAna evA te keIvAra nATaka jatAM, keIvAra purANa purUSonAM caritre sAMbhaLatAM, kaIvAra vicitra ketUhala jotAM, keIvAra sakhIo sAthe hAsya-vinoda karatAM, kaIvAra udyAnamAM vidathI vicaratAM, koIvAra duHsthita janene kanakAdikanuM dAna ApatAM, keIvAra nagaranI zobhA jotAM, keIvAra svajanenuM sanmAna karatAM ane keIvAra dharmakathAne vicAra calAvatAM divaso vyatIta karavA lAgI. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva-prabhunA janmamahAtsava. 171 pachI janapada-deza niSpanna zasya-dhAnyathI zAbhAyamAna tathA zaMga, marakI pramukha upadravathI rahita thatAM, yatijanA pAtAtAnA dharmamAM udyata rahetAM, rAjAe paraspara pracaMDa saMgrAmathI upazAMta thatAM, zaTha, subhaTa ke cAranA bhayathI prajA nirbhIya ane vilAsayukta thatAM, badhI dizAe raja dUra thavAthI ramaNIya ane leAkAnA manane AnaMdadAyaka thatAM, udyAna--vRkSAnA puSpasa baMdhane lIdhe gadhethI vyApta ane pradakSiNAvarttanI jema paribhramaNa karavAvaDe ramaNIya evA maMda maMda vAyu vAtAM, parama vijayasUcaka sarvAM zukranA pragaTatAM, pAtAnI meLe vijaya duMdubhine gaMbhIra nirdoSa thatAM caitramAsanI zukla trAdazInA divase devalAkathI cavavAnA kAlathI mAMDIne nava mAsa upara sADAsAta divasa vyatIta thatAM, mahAgraheA ucca sthAne rahetAM, a`rAtre hastAttara nakSatranI sAthe caMdramAnA ceAga thatAM, pUrva dizA jema samasta jIvaleAkane prakAzita karanAra sUryaMne pragaTAve tema trizalAdevIe bhavyAtmArUpa cakravAkane parama sa MtASa pamADanAra evA bhagavaMtane janma ApyA. eTale pravara pAMca varNanA ratnAthI banAvela vividha vimAna para ArUDha thayelA, paTaha pramukha jayavAghA vagADatA, utkRSTa si'hanAdathI gAjatA, pravara AbharaNAnA maNiethI gaganAMgaNane cakacakata manAvatAM tathA prahane lIdhe zarIre ucchvAsa pAmatA ane AvatA-jatA evA aneka deva-devIovaDe kuMDagrAmanagara amarAvatInI jema atyaMta ramaNIya ane atula AnaMdadAyaka thaI paDyu. te vakhate kuberanA sevaka Alaka devA, siddhA rAjAnA bhavanamAM ratna, kanaka, vastra ane AbharaNA varasAvavA lAgyA ane patra, puSpa, phaLa tathA sugaMdhi cUrNa mUkavA lAgyA. evAmAM sUtika'nA prasaMga-samaya AvatAM adheAleAkavAsI bhAgakarA, bhagavatI, subhAgA, bhAgamAlinI, tAyadhArA ( dharA ), vicitrA, puSpamAlA ane anirditA e ATha dikumArIe pAtAnA cAra hajAra sAmAnika devA, sAta senAe tathA sAta senAdhipati sahita pUrve jinezvaranA anubhAvathI Asana calAyamAna thatAM avadhijJAnathI jina-janmanA vyatikara jANI, divya vimAna para ArUDha thaI sarva RddhipUrvaka jina ane jinajananI pAse AvI, traNa pradakSiNA ApI, parama bhaktithI jinamAtAne A pramANe stavavA lAgI huM mahAsatI ! hai ramaNIomAM eka mugaTa samAna ! ni`La ane komaLa aMgulirUpa pravara patrathI ze|bhatA tArA caraNa-kamaLane namaskAra hA. strIvamAM sAMdaryAMthI te prathama sthAna meLavyu' tathA strIonI laghutArUpa kalaMkane te ja parAsta karyAM. putravatI pramadAomAM teM ja vijayapatra meLavyuM tathA mithyAtvathI aMdha banelA leAkeAne tuM ja AlekhananuM kAraNu khanI. zaraRtunA caMdramAnA kiraNa-samUha ujavaLa yaza tArAthakI saMsAranA prAMtaparyaMta daze Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 * zrI mahAvIracaritra, dizAomAM sArI rIte paribhramaNa kare. mUDha ke putrane janma thatAM parama AnaMda pAme che, paraMtu keTa putravALI paNa tArA jevI eka putrInI tulanA na ja karI zake ke jenA udaramAM tribhuvanane vaMdanIya, atula baLazALI, vijayathI AnaMda pamADanAra evA carama tIrthaMkara sukhe vRddhi pAmyA." e pramANe lAMbe vakhata stuti karI, praNAmapUrvaka jinajananIne parama Adara lAvI teo kahevA lAgI- he devi ! tamAre bIvuM nahi. ame dizAkumArIe, bhuvananA eka lecanarUpa A jina bhagavaMtane, amArA adhikAra pramANe janma-mahatsava karIzuM." ema kahI jinanA janma-bhavananI tarapha eka yojana bhUmibhAgamAM tRNa, kAka, patra ke anya tuccha vastu dUra karI, temaja azuci durgadhanA puEgale dUra kahA nAkhI, tatkAla vikurvelA, manahara, sarva RtunA pupanA suvAsathI vAsita evA saMvartaka pavanavaDe te bhAgane sugaMdhamaya banAvI, prabhuna. tathA trizalAdevInA guNa gAtI te najIkamAM ubhI rahI. e ja pramANe Asana calAyamAna thatAM avadhijJAnathI jinajanma jANI, urvIlekanI vasanArImeghakArA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, suvatsA, vatsamizrA, vAripeNuM ane balAhakA e ATha devIo tyAM AvI ane tarata vikurvelA meghavaDe mahItalane raja rahita banAvI, tenA para gaMdhamAM lubdha thatA bhamarAothI vyAkha evAM puSpa varasAvI, ati kemaLa tathA zruti-karNane bhAre sukhakArI evA madhura svarathI jinaguNa gAtAM te dUra ubhI rahI. pachI pUrvaracaka para vasanArI naMdA, nadattarA, AnaMdA, naMdivardhanA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA e ATha kumArIo potAnA bahu parivAra sahita tyAM tarata ja AvI, ane ravibiMba samAna darpaNa hAthamAM dhAraNa karI, jinavaranA guNa gAtI te pUrva dizAmAM ubhI rahI. e rIte jinajanma jANavAmAM AvatAM dakSiNarUcakanI vasanArI-samAhArA, sukhadattA (prakIrNa), suprabuddhA, yazodharA, lakSmImatI, zeSavatI citraguptA ane vasuMdharA e ATha devIo vimAnathI tyAM AvI ane surabhi jaLathI pUrNa kaLaza pitAnA karapallavamAM dhAraNa karI, bhagavaMtanA guNa gAtI dakSiNa bhAge ubhI rahI. evAmAM pazcimacakanI-ilAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAsA, navamikA, bhadrA ane sItA e ATha kumArIo bhAre bhaktipUrvaka jinanA janmagRhamAM AvI ane vikasita rakta kamaLa samAna dIrdhAkSI te hAthamAM paMkhA laI pazcima dizAmAM rahIne jinaguNa gAvA lAgI. e pramANe uttararUcaka parvatanI--alabulA, mizrakezI, puMDarika, vArUNuM, hAsA, sarvaprabhA, hIdevI ane zrIdevI-e ATha dilphamArIo satvara tyAM AvI, ane jinamAtAne namI, hAthamAM zveta cAmara laI pUrva pramANe uttara dizAmAM rahI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-prabhune janmamahatsava. . prabhuguNa gAvA lAgI. pachI vidizA-rUcakAdithakI citrA, citrakanakA, sutejA (supa) ane sadAmanI e cAra kumArikAo AvI, jina tathA trizalAdevIne namI, suMdara dIpaka dhAraNa karI, jinaguNa gAtI te cAre vidizAmAM ubhI rahI. madhyama rUcakaparvatanI rUpA, rUpAMzA, rUpavatI ane surUpa e cAra kumArIo pUrvakramathI AvI, cAra aMgula vajIne jinanA nAbhinAlane kApI, tyAM eka khADo khedI, temAM nAbhinAla mUkI, te badhe pAMca varNanAM ratnathI pUrI, tenA para pITha racI, te pITha para temaNe pitAnI divya zakitathI locanane AnaMdakArI evI nIlamaNinI suMdara racanA karI. tyArabAda temaNe traNa kadalIgRho vikuvyuM ane tenA madhyabhAge pravara paMca prakAranA maNiothI bhUmitale maDhelA, vicitra citraracanAthI manahara, dvAre sthApelA pUrNa kanakakaLazathI zobhAyamAna, divya rUpadhArI pUtaLIothI virAjamAna ane vizALa, dakSiNa, pUrva ane uttara dizAomAM traNa cekavALAM bhavane banAvyAM. tenA madhyabhAge bhAre kIMmatI maNi-khaMDAthI maMDita, pitAnA kiraNa-samUhathI iMdradhanuSyanI bhrAMti karAvanAra tathA merUparvatanI zilAnA jANe banAvela hoya tevAM traNa siMhAsa racyAM. pachI bhagavaMtane karatalamAM tathA jinajananIne' parama AdarapUrvaka bhujAmAM dhAraNa karI, dakSiNa dizAmAM sthApela catuzAlanA siMhAsana para temaNe besAryA. tyAM zatapAka, sahastrapAka tela ke je pradhAna sugaMdhathI etaprota hoya che tenA vaDe temanA zarIre teo atyaMga tathA gaMdhavartanathI temanuM uddavartana karavA lAgI. pachI prathama pramANe jina ane mAtAne pUrva dizAnA catuzAla-siMhAsana para birAjamAna karI, gaMdhAdaka, pudaka tathA zuddhadakavaDe snAna karAvI, pravara maNi-ratnanAM AbhUSaNethI temanuM zarIra zaNagArI, pUrvavidhi pramANe parama AdarapUrvaka temaNe uttara dizAnA catuzAlasiMhAsana para temane sthApana karyA, ane pitAnA kiMkare pAse zuhimavaMta thakI gozISacaMdananA kASTa magAvI, kASTha-gharSaNathI utpanna thayelA agnimAM zAMtinimitte teo hema karavA lAgI. vaLI "bhagavaMta je ke pitAnA prabhAvathI ja parirakSita che, chatAM e ApaNe AcAra che." ema dhArI rakSApeTalI bAMdhI, prabhunA zravaNa pAse ratna-golakanA tADanapUrvaka A pramANe teo kahevA lAgI--"he deva ! tame sAta kuLaparvate tulya AyuSyavALA thAo. tamArUM zAsana sadA jayavaMtu rahe, tathA roga, zekanA duHkha rahita banI tame sadA vajanenA manoratha pUrNa kare." ema kahI, praharSa pAmI, jina-jananIne janmagRhamAM sthApana karI, jinaguNa gAtI teo trizalAdevI pAse besI rahI. e pramANe jinabhaktinA vegathI chappanna dizAkumArIoe vistArathI karela jina-janmotsavanuM varNana karI batAvyuM. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. evAmAM sAdhama devaleAkanA iMdranuM siMhAsana calAyamAna thayuM', eTale avadhijJAnathI bhagavaMtanA janma jANI IMdra ekadama si'hAsanathakI uThayA ane sAta ATha pagalAM sanmukha cAlI, tyAM rahetAM paNa parama bhaktivaOM prabhune stavI teNe hariGgagameSI nAmanA senApati devane AjJA karI ke--" ahe ! bhadra ! tuM jA ane saudha sabhAmAM rahela, megha samAna nirdoSa karanAra tathA eka ceAjana vistRta evI sughASAghaTAne traNa vakhata vagADI meATA avAje A pramANe udghASaNA kara ke ' ja bUDhIpanA bharatakSetramAM utpanna thayela tI...karanA janma-mahAtsava karavA IMdra pAte prasthAna karavAne taiyAra thayeA che; mATe De devA ! tame sarvAM maLa, sa vibhUti, sarva nATaka sAthe samasta ala kArathI vibhUSita thai, divya apsarAo sahita vimAnamAM ArUDha thai, mArI pAse satvara AveA. " e rIte iMdre AjJA karatAM hariNagameSI deve vinayathI te vacana svIkArI, tvarita gatithI sAdha sabhAmAM jaI, traNa vakhata sughASA ghaTA vagADI. tenA pracaMDa nirdoSathI uchaLatA pratizabdanA dhvani uThatAM eka nyUna khatrIza lAkha ghaTAo samakALe raNajhaNATa karavA lAgI. eTale cAtarapha pragaTa thatA pratidhvanivare digaMtara adhira thatAM sAdhama devalAka ekazabdamaya thaI gayA. evAmAM pAMca prakAranA viSayasukhamAM pramatta thayelA devA, samakALe vAgela ghaTAonA moTA avAja cAtarapha prasarela sAMbhaLatAM ciMtavavA lAgyA ke-- ahA! phuTatA brahmAMDanA dhvani samAna dheAra ane sphaTikanA vimAnAmAM pratiphalita thavAthI catuCNI thayela, samasta dizAomAM prasarela tathA peAtAnA mahimAthI carAcara lAkane jANe ekazabdarUpa karatA hAya, bhayanA vegathI leAcanane caMcala karatI ane AAbha pAmatAM 'hA nAtha ! amArUM rakSaNa kare, rakSaNa kare 'ema khelatI mugdha devAMganAonA kAlAhula sAMbhaLavAmAM AvatAM, daityapatinA raNunu smaraNa thatAM tuSTa thayela duSTa devAnA ghASa samAna bhIma ane anivArita evA jayaghaTAnA raNarATa dhvani kevA ?' e ciMtAne lIdhe devAMganAonA Dha kaMThe-khAhupAza zithila thatAM tathA devagaNu sarvAMtra vicAramUDha banatAM, temaja kSaNavAra pachI badhA ghaMTArava upazAMta thatAM ane devatA sAvadhAna thaI jatAM harigameSI deva kahevA lAgyA ke-- he deva ! iMdra tamane AjJA kare che ke tame satvara AvA, kAraNake atyAre jinezvaranA janma-maheAtsava-snAtramahAtsava karavAnA che. ' e pramANe iMdra-AjJA sAMbhaLI, zeSa kAryathI nivRtta thai devatA, jinanAthanA majjanAtsava jANavAmAM AvatAM bhAre harSoM pAmyA. pachI devA snAna-vAvaDImAM jaI, vividha jaLavaDe snAna ane kapUramizrita suMdara cadanarasavarDa zarIre lepana karavA lAgyA. atikAmaLa ane ni`La vayugala. dhAraNa karatAM temanI kAMti bhAre prasaravA lAgI. temaNe kaThe dvivya hArA paheryAM 174 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-prabhune janmAbhiSeka 175 wwwwww w - ane vikAra-vAsanAne dUra tajI dIdhI. nava pArijAtanI maMjarIyukta tathA bhAre sugaMdhI puSpothI banAvela mALA bAMdhI ane tatkALa zira paranA suMdara kezane saMkucita karI bAMdhI lIdhA. maNi-mugaTanA kiravaDe AkAzane vicitra banAvanAra, potAnA rUpa-garvathI manmathane hasI kahADanAra, zreSTha kaDAM ane bAjubaMdhathI vibhUSita thayelA, pitAnA zarIranI kAMtivaDe sUryane parAbhava pamADanAra, keTalAka magara ane rAjahaMsa para beThelA, keTalAka hariNa, vRSabha ane mayUrapara ArUDha thayelA, keTalAka moTA kuMjara para ane keTalAka unnata azva para besI vege javA lAgyA. hajAro rezamI vajAo vaDe ramaNIya, kiMkiNI-nAdavaDe zabdAyamAna ane ati moTA evA vimAna para besI cAlyA ke jethI avalekana karatAM divasamAtra dekhAtuM hatuM. temaja vaLI keTalAka zArdula, zarabha ane siMhanI pITha para besI anya saMlagna rahI vegathI cAlyA. e pramANe badhA de pitAnA baLa-sainyane sAthe laI ekadama utAvaLA iMdra pAse AvyA. evAmAM hajAra staMbhathI bAMdhela, dvAra para sphaTikamaNivaDe banAvela pUtaLIothI abhirAma, aneka muktAmALAo jyAM laTakI rahI che, eka prAMta bhAgamAM jyAM pravara vajAratnanI banAvela vedikA mUkavAmAM Avela che, raNaraNATa karatI ghaMTAene madhura svara jyAM sukha upajAvI rahela che, pavanathI kaMpAyamAna majabUta jayapatAkAo vaDe manehara, tiththakarUpa mahAmaMdiranuM jANe zikhara hoya, pUrvakRta puNyarUpa mahAvRkSanuM jANe phaLa hoya, tribhuvananA sAra paramANuo vaDe jANe banAvela hoya, samasta vibhUtinA vistArane jANe akhaMDa bhaMDAra hoya, sola prakAranA ratnathI jANe ghaDela hoya, tema iMdranI AjJAthI pAlaka devatAe tarata vikurvela eka lAkha jana vistRta tathA pAMca se jana unnata evA * zreSTha vimAna para ArUDha thaI puraMdare aneka deva-devIonA parivAra sahita prayANa kayu, ane pavananA vege tichalakamAM asaMkhya dvIpasamudranA madhyabhAgamAMthI AvatAM, naMdIzvaradvIpanA agni khuNe rahela ratikara parvata para AvI, te divya devaddhi tathA vimAnanA vistArane saMkecI, jaMbUdvIpanA dakSiNa bhAratamAM jyAM bhagavaMtanuM janmabhavana che tyAM te AvyuM. pachI divya vimAnathI prabhunA janmabhavanane traNa pradakSiNA daI, vimAnane teNe IzAna khuNe sthApana karyuM, ane ATha agramahiSI tathA cerAzI hajAra sAmAnika deve sahita iMdra, jyAM bhagavaMta ane trizalAdevI birAjamAna che, tyAM AvI, temane praNAma karatAM traNa pradakSiNApUrvaka vaMdana karI, savizeSa te trizalAdevInI stuti karavA lAgyo-"he devI! svagotrarUpa gaganamAM pUrNa caMdramAnI nUtana cAMdanI samAna tathA vizuddha zIlAdi guNaratnanI dharaNI-vasudhAtulya evA tame jayavaMta varte. tribhuvananA ciMtAmaNine udaramAM dhAraNa karanAra he devi ! tame jagatamAM dhanya che ane Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. tamAre ja manuSya-janma prazaMsanIya ane zubha phaLayukta che. eTalAmAtrathI tame A bhavasAgara jANe oLaMgI gayA ane munIzvaranI parama AziSanA tame sthAnarUpa thayA che." ema stavI, avasthApinI nidrA ApI tatkAla, vikurvela jinapratibiMba tyAM trizalA samIpe mUkI, pite pAMca zarIra vikuvya. temAM eka rUpe parama pavitra thaI, sarasa sugaMdhI gozISacaMdananA paMkavaDe karatala lisa karI, praNAma ane bahumAnapUrvaka teNe bhagavaMtane potAnA karakamaLamAM sthApana karyA, ane eka rUpe tenI ja pAchaLa rahI, zaMkaranA aTTahAsya ane kusumatulya temaja suvarNanA suMdara daMDayukta evA chatrane dhAraNa karyuM, temaja be rUpe baMne bAju AkAza-gaMgAnA jaLa-pravAha sadaza be cAmara te maMda maMda calAvate, vaLI eka rUpe AgaLa cAlatAM hajAra dhArA-dhAravaDe bhISaNa, uchaLatA kiraNothI vyAsa. zaradanA sUryamaMDaLa samAna dizAone prakAzita ka2nAra tathA pracaMDa pratipakSane parAsta karavAmAM dArUNa evA vajAne upADayuM. e rIte pAMca rUpe pitatAnuM kartavya bajAvatAM aneka deva-devIoe paravarela tathA pavitratAne prApta thayela ane samasta tIrthonA darzanavaDe pAvana banelA pitAnA AtmAne mAnate temaja harSavaDe aMge ati vikAsa pAmate, kaThe laTakatI ratnamALA tathA kAne divya kuMDala-yugalane dhAraNa karatA te IMdra kanakAcala bhaNI cA, ane zidhra devagatithI jatAM anukrame eka lAkha jana unnata evA maMdarAcala para pahoMcyo, ke jyAM vimala parimaMDaLayukta sUrya-caMdra darpa NanI jema zobhe che, je sadA te parvatane tarapha AvartanI jema pharatA rahe che ane jemAM zikhare ane vane pratibiMbita thaI rahelAM che. vaLI jenI ramaNIyatAthI prameha pAmelA gaMdharva-devamithune pitAnuM sthAna tajI zikhare para sukhe vAsa kare che. temaja jyAM vividha phaLabharathI jemanI zAkhAo lacI rahela che tathA sarva RtuonA punI samRddhivaDe suMdara evAM vRkSe-vRkSavane zobhI rahyAM che, vaLI je kRpaNanI jema kanakahAnithI vajita, sajajananI jema atiunnata, sumuninI jema ekarUpa ane siddhikSetranI jema nitya-zAzvata che. temaja jyAM eka tarapha unnata navameghanA gajaravathI mayUra nRtya karI rahyA che ane eka bAju kinnaree AraMbhela saMgItathI kuraMga-haraNe nizcala thaI rahyA che. eka bAju marakatamaNinA prasaratA kiraNa vaDe AkAza zyAma thaI rahela che ane keI sthAne sUryathI tapela. sphaTikamAMthI jaLakaNe gaLI rahyA che. evA prakAranA kanakAdri para hima, zekSIra ke hAra samAna ujavaLa ati pAMDukabalazilA para vicitra ratnanA prabhApaTalarUpa jaLathI prakSAlita abhiSeka-siMhAsana para bhagavaMtane pitAnA ullaMgamAM besArI, iMdra pUrvAbhimukha thaIne beTho evAmAM jinanA puNya-mahAbhyathI Asane calAyamAna thatAM, avadhijJAna Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c _ * caturtha prastAva-prabhune janmAbhiSeka nathI yathAsthita paramArtha jANI, pitapatAnA senApatinA hAthe vagaDAvela ghaMTAnA nAdathI viSayamAM prasakta thayelA dene sAvadhAna karatAM, tatkAla vipharvelA pravara vimAne para ArUDha thaI, sarva alaMkArethI vibhUSita thayelA IzAnapramukha caMdra-sUryaparyata ekatrIza deveMdra tyAM AvyA ane bhagavaMtane praNAma karI teo sva-sthAne beThA. A vakhate amyureMdra pitAnA dene kahevA lAgyo ke - "aho ! mahApUjanIya ane prazasta jina-janmAbhiSekanI satvara taiyArI kare" eTale harSa pAmatA temaNe eka hajAra ne ATha kanaka-kaLaze. teTalAja rUpAnA kaLaze, teTalAja maNinA, teTalAja suvarNa ane rUpAnA teTalAja rUpA ane maNinA, teTalAja suvarNa, rUpA ane maNinA, teTalAja mATInA tathA teTalAja ratnanA ema pratyeka eka hajAra ne ATha kaLaze vikuva, kSIrasAgara pratye jaI, te badhA kaLaze kSIredakathI bharyA temaja utpala, kumuda, zatapatra ane sahastrapatra e puSpa grahaNa karyA. tema prazasta mAgadhAdi tIrtho tathA eka nadIonuM jaLa, mahauSadhio ane sukumAra-snigdha mATI, vaLI vakSAraparvata, kulaparvate, saumanasa, naMdana pramukhanA vana tathA aMtaranadI-sAmAnya nadIonA pupa, auSadhio ane phaLo je kAMI prazasta hatAM te laI, kSIrekathI bharelA pUrNa kaLaze lAvI, praNAmapUrvaka namrabhAve temaNe amyureMdrane arpaNa karyA. eTale abhiSekanI samagra sAmagrI joI amyureMdra bhAre harSa pAmI AsanathakI tarataja uThI, daza hajAra sAmAnika de, tetrIza vAyarisaMzaka, cAra lokapAla, traNa parSadA, sAta senA, sAta senApati tathA cAlIza hajAra ArakSaka deve sahita pUrve varNavelA vimala tIrthodaka tathA kSIrekathI, bharelA, nirmaLa kamaLAthI DhAMkelA, gozISacaMdanapramukha pradhAna vastuothI mizrita, sarva auSadhi-rasayukta, moTA pramANavALA, vikarvelA tathA svAbhAvika evA aneka sahastra kaLazevaDe parama pradapUrvaka, bhuvananA eka bAMdhava evA carama tIrthanAtha bhagavaMtane snAtra-janma-mahotsava karavAne upasthita thaye. evAmAM iMdrane vicAra AvyuM ke -"aho ! A tIrthakara te laghu-zarIrI bahu nAnA che, eTale samakAle denA hAthe paDate A jaLasamUha kema sahana karI zakaze ? ATalA badhA kaLaza-jaLanA pravAhathI prerAyela mATe eka parvata paNa taNuI jAya. kharekhara ! ahIM yukta zuM che? te kAMI samajI zakAtuM nathI" e pramANe zaMkAzIla zakrane avadhijJAnathI jANu bhagavaMte baLa batAvavA potAnI caraNagulivaDe merU parvatane calAyamAna karyo. eTale AkAzane rokanAra tenI uMcAIne agrabhAga kaMpAyamAna thaye, tenA seMkaDo zikhare taDataDATa daIne tUTavA lAgyAM, jANe TAMkaNAthI bhinna karelI hoya tema kaDakaDATa karatI moTI zilAo phATIne paDavA lAgI, guphAmAM rahela kesarIsiMhanA gajaravathI te bhISaNa ane cAre Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI mahAvIracaritra. dizAmAM prasaratA pratizaEvaDe je garjanAmaya bhAsate, cAlatA maMdarAcalanA bhArathI bhagna thaIne zira namI jatAM zeSanAge durdhara dharAtalane dUra mUkI dIdhuM, temaja bhAre vizAla chatAM kulaparvatanA baMdha tUTatAM te phelAyamAna thayA, pite uchUkhala chatAM bhayathI vyAkuLa banI suMDhane uMce uchALatA diggajo aTakAvI na zakAya tema pracaMDa thaIne bhAgavA lAgyA, matsya, kAcabA vigerenA pucchachaTAnA tADanathI uchaLatA kolavaDe gaganAMgaNa saMkula-saMkIrNa banatAM zikhA- * rahita thaI, maryAdA mUkIne te mahItalamAM prasaryA, tathA atipracaMDa pavanathI prerAyelA badhA samudra bhita thatAM vaidra banI cAre bAju jANe jagatane buDADavA taiyAra thayA hoya ema bhAsatuM, vaLI badhA vimAne sUrya, caMdra ane tArAonA vivaramAM pesavA lAgyAM, bhayabhIta thayela de tatkAla potAnA parivArane tajI bacAva zedhavA lAgyA, devAMganAo bhAre AkuLa vyAkuLa banI ceSTa rahita thaI gaI, khecara-vidyAdharo maraNanA bhayanI AzaMkAthI parvatanI guphAomAM pesI gayA. e pramANe tribhuvana saMkSobha pAmatAM tathA cAraNamunio paMca namaskAranA smaraNamAM parAyaNa rahetAM ane aMgarakSaka deve vividha Ayudha upADI taiyAra thatAM, pracaMDa kepanA ADaMbarathI bhIma, lalATa para bhISaNa bhrakuTI caDAvatAM ane kara-kamaLamAM vaja dhAraNa karatAM deveMdra kahevA lAge ke-"zAMtikarmanA samAraMbhamAM paNa A te kaI vetAlanI ceSTA che? aho ! bhajananA prathama kavalakeLIyAmAM ja A te makSikApAta jevuM thayuM, pUrNa caMdranA prathama udayamAM dADhAsamUhavaDe duprekSya evA rAhunA Agamana jevuM thayuM, ke saMkala maMgaLanA nidhAnarUpa tathA analpa mAhAsya ane baLanA bhaMDAra evA tIrthapatinA janmamahatsava vakhate AvuM vigha upasthita thayuM. are! akAle kupita thayela kRtAMtanA samAgamane IcchatA keI deva, dAnava, yakSa ke rAkSase pitAnA bhuja-sAma ne batAvavA, ke jinamahimAne jotAM pragaTela matsarane lIdhe athavA te bhuvana-saMkSobhane javAnA ketUhalathI Ama karyuM haze. " ema saMzaya thatAM teNe avadhijJAna prayuM jatAM jANyuM ke - A te bhagavaMtanA caraNavaDe merU kaMpAyamAna thayela che. eTale tarataja kepa saMharI, potAnA kuvikalpane niMdatAM, prabhune aneka prakAre khamAvIne , hAthamAM kaLaza laI ubhelA devatAone kahevA lAgyA ke -"he vibudhe! jema pUrve ahIM ja devatAoe zrI rASabhadevane snAtra-mahatsava karyo hato, tevI ja rIte tame kuvikalpa tajI, carama tIrthanAthane snAtrAbhiSeka kare; kAraNake sarva jinezvare samAna baLazALI hoya che. zarIranuM gurUtva ke laghutva chatAM vidyAsamAM te kAMI kAraNabhUta nathI." e pramANe deveMdranA belatAM tarataja samakALe badhA kaLazemAMthI, zaradaRtunA caMdra Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-prabhune janmAbhiSeka. - kiraNa samAna, gagana-gaMgAnA jaLapravAhatulya tathA hima ane hAra samAna dhavala evuM kSIradadhinuM jaLa bhagavaMta para paDayuM. ema jinAbhiSeka pravartatAM devatAo duMdubhi, paha, bhaMbhA, haDaka, veNu, viNAnA suramizrita mRdaMga, jhAlara karaTa, kaMsAla, bherI, kAhala, kharamukhI vigere cAra prakAranA vAjiMtra, pralayakALe gAjatA ghanavRMdanI mAphaka, asAdhAraNa ivani ane pratidhvanithI gaMbhIra tathA ghora nirdoSa ekatra thatAM dizAone badhira banAvatA teo bhAre pramoda sAthe vagADavA lAgyA. te vakhate keTalAka devatAo harSathI romAMca pragaTatAM nRtyapUrvaka jinaguNa gAtA, keTalAka surava guMjArava karatA bhramaragaNathI vyApta evAM maMdAra-puSpa nAkhavA lAgyA, keTalAka maghanI jema tripadI-traNa vAra jamI nane pachADavA lAgyA ane keTalAka bahu harSamAM AvI jaI siMhanAda karavA lAgyA, keTalAka hastInI jema gAjatA, azvanI jema hekArava karatA ane hastatAlathI rAsa-rAsaDA karavA lAgyA. keTalAka pramodathI gaLe tINa avAja karatA, muSTithI pRthvIne tADana karatA ane keTalAka kSIredakathI bharelA kaLaze tatkALa denA hAthamAM ApavA lAgyA. ema bhavabhayane parAsta karanAra jinezvaranA majajana-mahotsavamAM vinna dUra karatA devatAo jyAM sarva AdarapUrvaka evI rIte vartI rahyA hatA ke tevA prasaMganuM varNana mArA jevAthI keTaluM thaI zake ? jinAbhiSeka pravartatA sarva idro chatra, cAmara, dhUpavaTI, puSpa ane gaMdha hAthamAM laI, pramAdathI romAMcita thatA tathA AnaMdathI cakSu vikasAvatA teo samakSa ubhA rahyA. pachI amyureMdra prabhune snAna karAvI nivRtta thatAM bIjA prANuta devalokadikanA deveMdra. potapotAnA parivAra sahita, mahAvibhUtipUrvaka, sidharmAdhipatine . * mUkI trIze IMdra anukrame bhagavaMtane abhiSeka karavA lAgyA. tyArabAda IzAnaMdra bhagavaMtane potAnA utsaMgamAM dhAraNa karI te siMhAsana para beThe ane saidharmAdhipati jinanI citarapha zaMkhadaLa samAna ujavaLa ane ramaNIya zarIravALA cAra dhavala vRSabhanA rUpa vikuvI temanA ATha IMgomAMthI ATha kSIradakanI dhArAo AkAzamAM uchaLI, nIce paDatAM ekarUpa thaI bhagavaMtanA uttamAMge-mastake mUkavA lAge; temaja bIjA ghaNu kSIradakathI bharelA hajAre kaLazavaDe te abhiSeka karavA lAgyo. e pramANe majana-mahatsava nivRtta thatAM parama pramodathI romAMcita thatAM siMdharmasurapatie sukumAra gaMdha-kaSAyavastrathI prabhunA dehane luMchI, gazIrSa caMdanamizra kesaravaDe aMge vilepana karyuM; tathA sugaMdhI zveta puSpavaDe pUjA karI ane sarva alaMkArathI vibhune vibhUSita karyA. vaLI jinezvaranI AgaLa caMdrakaLA samAna ujavaLa akSavaDe teNe darpaNa, bhadrAsana, vardhamAna, kaLaza, masya, zrIvatsa, svastika ane naMdAvarta e amaMgaLa AkhyA. pachI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrI mahAvIracaritra. akula, tilaka, zera, kuda, mallikA, azAka, AmramaMjarI, pArijAtapramukha pAMca vaNunA puSpA AjAnu-DhIMcaNu pramANa pAtharyAM, vividha maNi-racanAthI vicitra I Dayukta tathA vajaratnathI banAvela dhUpadhAnIvaDe teNe pravara gaMdhathI abhirAma dhUpa karyAM, temaja prajvalaMta dIpikAvarDa maneAhara AratI tathA maMgaLadIpa - tAryAM. e pramANe sa kattavya samApta thatAM haSa~tkathI namatAM zira parathI paDelAM puSpAvarDa mahItala zaiAbhita thatAM, kAmaLa bhujArUpa mRNAlanA AMdolanathI thatA kaMkaNanA dhvaniyukata, tathA utkaTa NunA vegathI muktAvalinA samUha astavyasta banatAM deva-dAnavA bhAre AdarapUrNAMka bhagavaMtanI samakSa nRtya karavA lAgyA. nRtya karI atyaMta bhakitamAM lIna thayelA te A pramANe svAminAthanI stuti karavA lAgyA. " huM traNe bhuvanane vaMdanIya ! lIlApUrvaka caraNAgra calAvatAM merUpa tane kaMpAyamAna karanAra tathA bhava-kUpamAM paDatA prANIonA uddhAra karavAmAM sama evA huM nAtha ! tame jayavaMta va. he paramezvara ! zaraNAgatane DheDha vajAnA 5jar samAna, kAma-kuraMgane kesarItulya tathA matsararUpa timira-paDalane dUra karavAmAM divAkara samAna evA hai jinezvara ! tame vijaya pAmeA. huM svAmina ! satya che ke siddhArtha rAjA yathA' nAmadhArI kema na gaNAya ke vizAla vecanavALA ane ciMtAmaNI tulya evA tame jenA putra thayA che ? he nAtha ! e rIte tamArA majjanAtsavamAM prava`vAthI ame peAtAnA AtmAne atyaMta avirati-parAyaNa chatAM atipuNyavata mAnIe chIe. huM deva ! tame jyAM janma pAmyA evA bharatakSetra paNa Aje bhAgyazALI thayu, temaja tamArA caraNa-kamaLa jyAM birAjamAna che evI dharaNI paNa vaMdanIya che, huM 'jinendra ! tamArA padanI sevAthI je kAMI phaLa maLatu hAya tA tethI ameA sadAkAla AvA parama mahe tsava jotAM rahIe. " e pramANe cAre nikAyanA deve bhagavaMtane stavI, sAdha`svAmI vinA badhA pAtapAtAnA sthAne gayA. eTale sAdharmAdhipatie sarvI kanya khajAvI prabhune kara-sa puTamAM dhAraNa karI, aneka devAnI kATAnukATI sahita jinajanmagRhamAM AvI, pratirUpa tathA avastrApinI nidrA apaharI prabhune teNe trizalAdevI pAse mUkavA; ane pravara deva*-yugala tathA kuMDala-yugala AzIkA pAse mUkayAM; temaja pAMca varSoMnA ratnAnI racanAthI manehara tathA jenI kAre muktAphaLA laTakI rahyAM che evA eka kaMduka bhagavaMtane ramavA nimitte caMdravAmAM laTakAkhyA ke jene jotAM prabhu AnaDhathI temAM STi lagADe. pachI iMdre kuberane AjJA karI ke--are! tame khatrIza hiraNyakoTI, khatrIza suvarNa kATI, khatrIza Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catutha prastAva-prabhunA janmamahAtsava. 191 naMda, maMtrIza bhadra tathA anya paNa viziSTa vastuo bhagavatanA janmagRhamAM bhare. ' eTale teNe paNa jIlaka devA pAse badhuM te pramANe karAvyuM. tyAre phrIne paNa devedre pAtAnA deva pAse satra A pramANe. udghASaNA karAvI ke--" are bhavanapati, vANukhyatara, janmyAtiSI ane vaimAnika deva-devIe ! tame kharAbara sAvadhAna thaIne sAMbhaLeA, je kAI tI kara temaja jinajananInu aziva ke aniSTa karavAnI dhAraNA karaze, tenuM zira akramaMjarInI jema sahasradhA-sahasra prakAre avazya taDataDATa daIne kuTI paDaze, " e rIte sa` vidhi sAcavI, prabhune praNAma karIne puraMdara nIlAla samAna zyAma evA AkAzamAM uDyo. have prabhAte sUIMdaya thatAM, badhI dizAomAM prakAza prasaratA tathA gaMbhIra ghoSa karatA jayavAjItrA vAgatAM, trizalAdevI sukhe pratiAdha pAmyA, jAgrata thayA ane saala kArAvaDe vibhUSita, pravara sugaMdhi pArijAtamaMjarInA parimalathI ekaThA thatA bhamarAovaDe zarIre zyAma dekhAtA, surabhi gAzI--caMdanarase lisa thayelA evA jinezvarane teNe joyA. evAmAM ekadama DhoDI jaIne dAsIoe siddhArtha nareMdrane, tribhuvanane Azcaya pamADanAra putrajanmanA mahAtsava kahI saMbhaLAvye, je sAMbhaLatAM te dAsIonu` dAsatva TALI, sAta peDhI cAle teTalA vAMchita ratnadAnathI AnaMda pamADI, teNe peAtAnA purUSone jaNAvyuM ke--' are purUSA ! tame satvara jAo ane nagaramAM satra trimA, caturmIMga, cArApramukha sthAne kacarA dUra karAvI, jaLa-chaMTakAvathI raja zAMta thatAM kuMkumanA chAMTaNAthI dharaNItalane suMdara khanAve. pRthvI para pAMca prakAranA puSpA patharAvA, agurU, turU", durkapramukha dhUpathI kanakanI padhAnIo bharI, tenA dhUmanA 'dhakAravaDe dizAone AcchAdita karo. pravara maNi, mukatAphaLA jyAM madhyabhAgamAM zaiAlI rahyAM che, nRtya karatI tarUNIonA caraNanI ghugharIenA dhvanithI jyAM dizAsukha pUrAI gayA che, jyAM gavaiyAo gAna karI rahyA che, laTakatI vividha saMkhyAbaMdha dhvajAethI cAtaram zAbhAyamAna tathA ubhA karelA moTA sta MbhAmAM kharAkhara AMdhIne taiyAra karela evA mAMcaDAnI zreNie gADhavA. dareka makAnanA dvAra para, viziSTha sthAne sthApelA sahasrapatra-padmAthI mukhe DhAMkelA, puSpamALAthI upazeAbhita, sarasa caMdanapa`kathI mizrita, ni`La jaLathI paripUrNa evA pUrNa-kaLaze sthApana karaza. badhAM sthAnAmAM kathAkAra, tAlAcAra-tAla pUranAra naTa pramukhanAM nATako pravartAve. nagaranA dvArA para navacaMdananI mALA adhAvA, yUpa-cajJasta bhA temaja sa MkhyAbaMdha akhADA ubhA karI, zaTha ke subhaTa jyAM praveza na karI zake, jyAM kAIne nigraDu na thAya, manuSyA jyAM sakhyAmadha pharatA rahe, aparAdhI purUSA jyAM kArAgRhanA aMdhanamAM paDelA che temane mukta karI, tathA karamukta nagarane bhAre utsAhamAM lAvo.' eTale ' jevI .devanI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na 182 zrI mahAvIracaritra. AjJA" ema kahI te vacana savinaya svIkArI te purUSe nagaramAM gayA ane rAjAnI AjJA pramANe badhuM taiyAra karAvyuM. jyAM harSathI nRtya karatI tarUNInI karAMgulithakI mudrikAo nIce paDI jAya che, agni-javALAmAM zAMti-nimitte jyAM dhRta ane madha siMcana thaI rahyAM che, dhanalAbhanimitte jyAM yAcaka leke kelAhala karI rahyAM che, je sAMbhaLatAM rAjapurUSa de AvIne jyAM dhanadAna ApI rahyA che, dravyadAnathI khAlI karelA nidhAna-bhaMDAramAM jyAM devatAo suvarNa bharI rahyA che, jyAM suvarNanA puMja samAna pIta ghaNI rezamI dhvajAo zobhI rahI che, ramaNIya mahItala para AlekhavAmAM Avela hajAre prazasta svastike jyAM virAjamAna che, sArA vezathI zobhatA pravara nagarajane jyAM maMgaLa gAI rahyA che, maMgaLa gAvAmAM tatpara pUrehate devapUjAne prAraMbha karI rahyA che, pUjAbali nAkhatAM jyAM badhA pakSigaNane saMtuSTa karavAmAM Avela che, vasuMdharAne bhAre vaibhava jyAM kalpanAtIta uchaLI rahela che, vadha-baMdhathI mukata thayelA leke jyAM zAMtithI vilAsa karI rahyA che, kuLavRddhAo ullAsathI jyAM rAsaDA-gIta gAI rahI che, saMgItamAM vicakSaNa jananA susvaravaDe jyAM digata pUrAI rahela che, e pramANe jina-janmamahotsavamAM kuMDagrAma nagara bAhyA ane atyaMtara sabhyaprakAre devanagaranA jevuM zobhAyamAna thaI rahyuM. . ema parama mahotsava pravartatA siddhArtha rAjA snAna karI, alaMkAra tathA mahAkImatI pravara vastra paherI rAjasabhAmAM AvyuM. eTale maMtrI, sAmaMta, zreNI pramukha viziSTa ja badhA AvI, page pIne kahevA lAgyA ke "he deva ! vijaya, dhanAgama, rAjya-vistAra ane zarIra ArogyavaDe tamane vadhAvIe chIe, ke jemane tribhuvanamAM eka mugaTa samAna tathA potAnA kulAkAMzamAM mRgAMkacaMdra samAna e A putra janme." ema kahI temaNe pravara hastI, azva, ratna pramukha bheTa ApyAM, eTale rAjAe paNa puSpa, vastra, gaMdha, alaMkArAdikathI temane saMteSa pamADa, svasthAne visarjana karyA. evAmAM kSaNavAra pachI kaMIka prasaMgane laIne putrane jevAne utsuka banela rAjA sabhAmAMthI uThyo ane maNithI jaDela jamIna para jyAM raMga-beraMgI svastika AlekhAI rahyAM che, dvAra para jyAM rakSA-purUSa sthApavAmAM Avela che, mahAmuzaLa ane ghAMsarI jayAM mUkavAmAM Avela che tathA vividha rakSA-parikSepavaDe je sazrIka-zobhAyamAna che evA jinanA janma-bhavanamAM te gaye. tyAM jANe ratnasamUha hoya, zaradaRtune jANe sUrya hoya tathA jANe ekatra thayela sarva teja:puMja hoya tema maMdiranA AtyaMtara bhAgane udyotita karanAra jinezvarane teNe joyA. tene jotAM rAjA ciMtavavA lAgyo ke-ahe! prathama divase janma pAmelAnI paNa AvI apUrva zarIrakAMti, asAdhAraNa rUpasaMpatti, aciMtanIya lAvaNya ! ameya ane abhana saubhAgya ! tethI mAruM kuLa savartha puNya-makarSavaDe adhika che ke jyAM AvuM Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaM prastAva-prabhunA janma maheAtsava. 183 putraratna utpanna thayuM che. ' ema ciMtavIne teNe trizalAdevIne kahyuM ke-- huM devI ! tArA putranI prabhUta kAMtithI jenI prabhA jItAyela che tathA zikhAmAM kAjaLane dharatA evA dIvAo jANe zaramAIne peAtAnA svarUpane chupAvatA hAya evA bhAse che. huM vizAlAkSi! pUrve A bhavana meM ghaNIvAra joyela, chatAM atyAre tA e kAMi adbhuta prameAdane dhAraNa kare che. cAmIkara--suvarNanA cUrNa samAna kAMti-samUhavaDe je gharanI ane khAjInI citrita bhIMtAne ekarUpa banAve che. ' e pramANe vArtAlApamAM rAjA-rANIe samaya vItAvIne prathama divasanuM janma-nRtya karyu, temaja trIje divase prabhune khALa--sUrya tathA caMdramAnA darzana karAvyAM. ema anukrame chaThTho divasa thatAM rAjakuLanI vRddhA ke jemanI pAMce iMdriyA akSata che, zarIre nirogI, jemanA pati jIvaMta che, mukha kamaLa para jemaNe kuMkuma-5ka lagADela che, gaLe laTakatI surabhi mAlatI-mALAovaDe je virAjita tathA bhAre sa MteSane pAmatI evI vanitAe jAgaraNamahAtsava pravartAvyeA. ema agIyAramA divasa AvatAM yathAvidhAna pramANe janma-karma samApta karavAmAM Avyu ane bArame divase nAnA prakAranA vyaMjanazAkAyuikta, bahu prakAranA khAMDa-khAdyAdivaDe pUrNa, aneka peya-pAnaka vastu sahita, sugaMdhavaDe aekatA bhAtayukta rasavatI taiyAra karavAmAM AvI. pachI snAna karAvI, vilepana sahita alaMkAro ApI, jJAta-kSatriyA temaja nagaranA pradhAna snehIjanAne parama AdarapUrvaka jamADavAmAM AvyA. eTale kSaNAMtare zucibhUta thaine AvatA ane vizvAsapAtra tathA zubha AsanApara virAjamAna evA temane gaMdha, mAlya ane alaMkArAthI sanmAna ApI, temanI samakSa siddhA dhipe jaNAvyuM ke--' hai pradhAnajanA ! pUrve paNa mane evA saMkalpa utpanna thayA hatA ke je divasathI A kumAra devInA garbhamAM avataryAM, te divasathI hastI, azva, bhaMDAra, kASThAgAra ane rAjya, temaja sukhI svajana ane parijanAvaDe huM atyaMta vRddhi pAmato rahyo; mATe enuM mAre vardhamAna evuM nAma pADavuM te atyAre paNa tamArI samakSa e ja nAma hA. ' eTale temaNe kahyuM-- huM dhruva ! e tA yukta ja che. guNa-niSpanna nAma vidyamAna chatAM kAnu... yathA nAma na rakhAya ? ema temanA kahevAthI jagadgurUnuM vamAna evu nAma rAkhavAmAM Avyu, jethI parama pramAda thayA. evAmAM bhaya, bhairavAdikanA upasarvAMmAM acala tathA kSamAvaMta hAvAthI iMdre paNa prabhunuM mahAvIra evuM nAma pADayuM. e pramANe nAma pADavAnuM kAma samApta thatAM devatAe saMkrAta karela pravara rasayukta peAtAnI aMgulinA pAnathI tRpti pAmatA, bhuvanagurU pAMca dhAtrIothI sevAtA, ataHpuravAsI ramaNIovaDe sAdara lAlana karAtA, mAtapitAvaDe bahu prakAre caraNa-caMkramaNu-gamana karAvAtA, ceTaka-sevakajanAthI pratikSaNe khelAvAtA narA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. mm deva-devIothI sAdara upAsanA karAtA, satata gIta vaDe gavAtA, pAThoDe paDhAtA, citramAM AvekhAtA, darzaneska janavaDe ahamahemikA-nyAyathI jevAtA, tathA parvataguphAmAM rahela kalpavRkSanI jema anukrame vRddhi pAmavA lAgyA ane zarI2nA avayava paripUrNa thatAM tApicchavRkSa samAna snigdha evA zirakezathI zobhatA, vizuddha jAgrata thayela buddhinA prakarSathI zuddha bhASA bolavAmAM vizeSa vizArada, pUrNa zrata-sAgaranA pAragAmI, avadhijJAnathI parokSa vastu-vistArane jANanAra, kIMmatI ane pavitra vastrane dhAraNa karatA, samasta lokone AnaMda pamADatA prabhu kaMIka nyUna ATha varasanA thayA. eTale bAla-bhAvane sulabha evI krIDA karavAmAM aneka samAna vayanA maMtrI, sAmaMta, zreNI, senApatinA putro ke jeo ramavAmAM vicakSaNa hatA, temanI sAthe bhagavaMta vRkSakrIDAthI ramavA lAgyA; temAM evI zarata rAkhavAmAM AvI hatI ke je vRkSa para jaladI caDe ane utare, te bIjA bALakanI pITha para besI temane calAve." evAmAM saidhama devakanI sadharmA nAme sabhAmAM aneka devakeTIthI paravarela deveMdranI AgaLa deve sAthe vividha vArtAlApa thatAM, dhIraja-guNanA varNana prasaMge iMdre kahyuM ke -"he de! bhagavAna vardhamAnasvAmI bAlyAvasthAmAM chatAM temanuM dhIratva ane parAkrama kaMI apUrva ja che ke baLa-karSayukta keI deva, dAnava ke IMdra pite paNa jene DarAvI zake nahi, athavA parAkramavaDe jItI zake nahi." e pramANe sAMbhaLatAM eka deva ke je atyaMta kilaSTa pariNAmI ane atula mithyAtvane lIdhe vivekahIne have teNe vicAra karyo jema tema bole chatAM ramaNIya gaNAya, svachaMda ane uddhatAInI ceSTA jemAM bharela hoya temaja apavAdanI jyAM AzaMkA na hoya evA svAmitvane dhanya jane pAmI zake. aciMtya mAhAmyavALA deva-dAnanA svAmI IMdro, bALaka chatAM jene kSobha na pamADI zake. e zuM saMbhavita che? athavA te hAthanA kaMkaNane darpaNanI zI jarUra che? huM pote ja jaIne tenA pairyanI satvara parikSA karUM." e saMkalpa karI, svAmI jyAM ramatA hatA, tyAM vRkSa nIce temane kSobha pamADavA te AvyuM, eTale eka moTuM zarIra ke je aMjananA paMja samAna athavA jaMgalI mahiSanA zRMga tulya atyaMta kRSNatAthI vananikuMjane zyAma banAvanAra, tAmracUDa-kUkaDAnI zikhA karatAM adhika rakta lecanayukta, vIjaLI samAna caMcaLa chahAyugala sahita, kuTila ane vastula e utkaTa puSTa phATepa karavAmAM dakSa, yuga kSayanA bhIma pavana samAna bhayaMkara ghoSa karanAra, bhAre pracaMDa rASa- vegayukta tathA tvarita gati karanAra ane sanmukha AvatA evA divya mahAviSadharane teNe vikuvyuM. tyAre bhagavate paNa tene tathA rUpa joI eka jaNe dorInI mAphaka lIlApUrvaka DAbA hAthamAM upAdhane dUra pheMkI dIdho. jethI deva Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-prabhunI bALakrIDA. paNa dhRSTatA avalaMbI, AgAmI apAyane vicAra na karatAM bALarUpa vikune prabhunI sAthe ramavA lAgyA. tyAM pitAnI vicakSaNatAthI svAmIe badhA bALakone jItI lIdhA ane pUMThapara ArUDha thaIne temane calAvyA. ema badhA bALakene calAvyA pachI pelA deva-kumArane vAre Ave, jethI teNe harSapUrvaka pitAnI pITha namAvI. tyAM vardhamAnasvAmI ArUDha thayA eTale te svAmIne bIvarAvavA mATe pizAcanuM rUpa vikuvane vadhavA lAgyuM. A vakhate teNe evuM bhayaMkara rUpa banAvyuM ke-bhUMDa, sUkara vALa samAna tenA keza bhAre karkaza hatA, tenuM mastaka ghaDAnA AkAra jevuM ane bhAsthaLa te kuMbhanA kapALanA khAlI madhyabhAganA jevuM hatuM, jeno bhrakuTIo kapila ane jaTilavALa yukta hatI,jenA locana-yugala marUsthaLanA phUpa samAna uMDA ane ekadama pILAza paDatA hatA, nAsApuTa meTA cUlAnA pAzvabhAga tulya cipaTA hatA, kapila moTA parvatanI guphA samAna uMDA hatA, jenI dADhAo gheDAnA puccha samAna hatI, jenA hoTha uMTanA ekanI jema laTakatA, jenA dAMte hAthInI jema bahAra nIkaLelA kuTila ane bhISaNa hatA, jenI huvA pavanathI kaMpatI, patAkAnI jema caMcaLa tathA tIkSaNa taravAra jevI hatI, zuSka sthANu samAna jenI Deka ane keThI jevI jenI bhujAo hatI, hastasaMpuTa supaDA jevA capaTA ane karAMgulie pattharanA pUtaLA samAna hatI, aMgulI-nakhe junI kaDachInA puTa samAna rUkSa tathA pragaTa navaDe jaTila ane dhULiyukta madhyabhAgamAM ghara huMphADA mArate viSadhara jyAM sutela che evuM urasthaLa ke jemAM mAtra asthine. samUha ja dekhAtuM hatuM, jenuM udara ghaTanA jevuM ane kaTi sthAne sthAne bhagna ane eka muSTimAM AvI zake tevI hatI, jenA vRSaNa vAlaMkInA phaLanI jema laTakatA . hatA tathA meTA hastInA jevuM purUSa-cinha hatuM, bIbhatsa ane vivarNa rAmAvaliyukta tathA tAlatarU samAna dIrgha jenI jaMghAo hatI, tIkSaNa pattharanA vistAra tulya jenA paga ane kedALI samAna dArUNa jenA paganA nakha hatAM, temaja pitAnA vikarALa vadanarUpa guphAmAMthI je agni-javALAne prasAratuM hatuM, pAdatalanA praghAtathI bhUmikalane mAratAM je prasAdanA agrabhAgane calAyamAna karate hate, uce prasArela lAMbI bhujArUpa argalAvaDe je sUrya-rathanI gatine khalita karate tathA mahA-aTTahAsya karatAM je pitAnI DhaDha dADhAone pragaTa karate hate, kaMThathI paganA taLIyA sudhI bIbhatsa muMDa-mALA jene laTakatI, nakulanaLIyAnA jeNe kuMDala banAvyA hatA tathA mahA sarSanI jeNe jaI banAvI hatI, citrAnuM carma cIrIne jeNe pitAnuM vastra banAvyuM, rUdhira ane mAMsathI jenuM zarIra kharaDAyeluM hatuM, atyaMta ghera ane jarAthI jarjarita ajagaravaDe jeNe Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrI mahAvIracaritra. potAnA skaMdha bAMdhI lIdheA hatA. pratisamaya je uchaLatA, nAcatA, vAravAra hasatA, adhika adhika vRddhi pAmatA ane bhISaNa zabda khelatA hatA. e pramANe te mahA pizAcanuM bhISaNa rUpa ke je pratikSaNe vRddhi pAmatu ane taravAra tathA megha samAna zyAma hatuM. eTale te sa`thA kapaTakaLA jANavAmAM AvatAM bhagavate jarA paNa bhaya pAmyAvinA tenA pRSThabhAge lIlApUrvaka eka majabUta muSTiprahAra karyAM. tyAre vajAthI jANe abhighAta pAmyA hAya tema muSThighAtathI virasa zabda . karatA te tarataja eka bALaka jevA laghu banI gayeA ane niLa kAyA thai javAthI sekaDo cItkAra karavA lAgyA. pachI devedranA vacanane satya mAnatA, pazcAttApa karatA, peAtAnA duzcaritrathI a Mge ghAyala thatAM prabhune praNAma karIne te kahevA lAgyA ke- huM tailAyanAtha ! A te meM bhAre duSTa kAma karyuM", kAraNa ke IMdranuM vacana satya chatAM meM te mAnyuM nahi, jethI atyAre huM A bhayaMkara phaLa pAmyA. athavA te meTerAnA vacananI avagaNanA kare, tene A zuM mAtra che? huM deva ! saMsAranA mahA bhayane paNa tame lIlAmAtrathI parAsta karavA samartha che, te amArA jevA tamane bhaya pamADavA Ave, te zA hisAbamAM temaja caraNAMgulithI kanakAcala calAyamAna karanAra tathA tene lIdhe moTA mahIma DaLane DolAyamAna karanAra evA huM bhagavAn ! tamArI e khALaceSTA paNukAnA cittane camatkAra na pamADe ? huM tribhuvanapati ! AvuM tamArUM pragaTa baLa chatAM je . huM jANI na zakayA, tethI hu nAmamAtrathI viSNudha-deva chuM, paNa kriyAthI nahi. AvA mArA duvinaya eka vAra Apa sahana karI, kAraNa ke satpurUSo svabhAvathI ja praNata-vatsala. hAya che." e pramANe bhuvananA eka mAMdhava evA vibhune khamAvI praNAma karI te devatA maNikuMDaLathI dizAne prakAzatA AkAzamAM uDI gayeA. bhagavaMta paNa kSaNavAra tevA prakAranI krIDA karI, peAtAnA sevaka subhaTa ane aMgarakSakA sAthe * potAnA bhavanamAM AvyA. have jagadgurUne kaMika adhika ATha varasa thatAM bhAre harSoM pAmIne siddhArtha rAjAe trizalA rANIne kahyuM ke huM daivi ! kumAra have kaLA zIkhavavA lAyaka thayA che, mATe adhyApaka paMDita pAse bhaNavA mUkIe.' ema sAMbhaLI trizalAdevIe jagatanA eka nAtha prabhune mahAvibhUtipUrvaka prazasta tIrthAMzvakathI bharelA kaLaze!vaMDe havarAvyA, temaja nAsikAnA nIsAsArahita, cakSune game tevuM, caMdramA samAna caLakatu ane pravara evuM deva-yugala bhagavatane paherAvyuM. vaLI maNi, mugaTa, ThaMDAM, kuMDaLa, bAjubaMdha pramukha AbhUSaNA ke je IMdre ApelAM hatAM, 1 viSNunA atha paMDita paNa thAya che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-lekhazAlA ane yauvana. tevaTe tarataja prabhune alaMkRta karyA. evAmAM siddhArtha mahArAje paNa samasta kalA-kalApamAM pravINa evA eka meTA adhyApakane pitAnA bhavanamAM bolAvyA. tenA nimitte eka moTuM siMhAsana maMDAvyuM ane vardhamAnakumArane mATe bIju te karatAM jarA nAnuM siMhAsana rakhAvyuM. tyAM adhyApaka pAse svAmI jeTalAmAM bhaNavA AvyA nathI teTalAmAM nirmaLa maNithI dedIpyamAna iMdranuM siMhAsana calAyamAna thayuM. eTale avadhijJAnathI bhagavaMtane bhaNAvavAne vRttAMta jANI iMdra vicAra karyo ke-"aho ! mAta-pitAne keTale badhe meha hoya che? ke samasta zAstranA paramArthane jANanAra evA jagadIzane paNa atyAre upAdhyAya pAse bhaNavA ekale che?" ema vicAra karate iMdra AvI, parama bhaktipUrvaka prabhune moTA siMhAsana upara besArI aMjalipUrvaka vaMdana karI, zabdazAstrane paramArtha pUchavA lAgyuM, eTale prabhu paNa te pramANe barAbara kahevA lAgyA. A vakhate te upAdhyAya paNa parama Azcarya pAmate ekacitte te badhuM sAMbhaLavAlA, temaja janaka ane jananIne paNa bhAre vismaya thaI paDyo. ema vibhu zabda-zAstranA padonA artha kahI virAma pAmatAM iMdra temane kahevA lAgyuM ke-"A prabhu to jAtismaraNayukta, garbhAvAsathI paNa traNa jJAna sahita che, temaja hAthamAM rahela prakRSTa maNinI jema pitAnI matithI sarva vastune jANe che, mATe nirarthaka Ave prayatna zAmATe uThAvyo?' e pramANe sAMbhaLatAM Azcarya ane paramapada pAmelA prabhunA mAta-pitA pitAnA ahebhAgya mAnavA lAgyA. iMdra paNa prabhune namIne vargamAM cAlyo gayo. tyAM bhagavaMte kahelA je kAMI pada-arthe upAdhyAye barAbara dhArI lIdhA, tenA anusAre barAbara saMbaMdha yukta eka dravyAkaraNa racyuM. . evAmAM anukrame kALa nirgamana karatAM bhagavAna paNa nivine tArUNya pAmyA. tenA prabhAve atyaMta snigdha ane sUkSama kRSNa keze zobhavA lAgyA. uttamAMga-mastaka chatrAkAre zobhatuM, zravaNa-karNamUla paryata lAMbA netrayugalavaDe kamaLanI jema mukha zobhI nIkaLyuM, atyaMta zebhAyukta ratnanI jema zrIvatsa vaDe zobhita ane kanakAcalanI zilA samAna vipula evuM vakSasthaLa bhAsatuM, sapurUSanI cittavRttinI jema gaMbhIra ane dakSiNa Avarta-gherAvAyukta evI nAbhivaDe alaMkRta udara kRza hatuM, haMsanA jevA kemaLa remavaDe maMDita tathA hastInI suMDha samAna jaMghAyugala zebhatuM, aMgulinA agrabhAge dIpatI nakhAvali ke je ciMtAmaNinI jANe zreNi hoya tevaDe zobhita caraNa-kamaLa je jayapatAkA, magara, matsya ityAdi lakSaNethI lAMchita hatuM, temaja bhAvi apAyanI AzaMkA lAvI prathamathI ja jinanA hRdayathakI kuTilatA bahAra nIkaLIne kezamAM AvI rahI haze, ema samajAya che. vaLI alpa sneha-bhAva utpanna thayA chatAM Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI mahAvIracaritra. ' bhAvI bhathathI bhIta thaI rAga paNa prabhunA kara, caraNanA tala temaja adharatalamAM paNa vAsa karete na hatuM. e pramANe potAnA rUpavaDe deva, dAnanA iMdrone jItanAra evA prabhunA tarUNapaNAne jANI anya rAjAoe pitapatAnI kanyA paraNAvavA siddhArtha bhUpati pAse pitAnA pradhAna purUSe mekalyA. temaNe AvIne rAjAne vinaMti karI ke-"he deva! vardhamAnakumAranA rUpa-prakarSathI raMjita thayelA ame rAjAo pitApitAnI kanyA tene paraNAvavA mATe tamArI samIpe pradhAna purUSo mokalyA che, mATe e saMbaMdhamAM tame pratyuttara Apaze, rAjAe kahyuMame pUrate vicAra karIne kahIzuM, te atyAre tame ahIMthI sva-svasthAne jAo. ema rAjAnA kahevAthI te purUSa svasthAne cAlyA. pachI rAjAe e vyatikara rANIne kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM bhAre harSa pAmatI devI kahevA lAgI he svAmin ! tamArA prasAdathI je pAmavAnuM hatuM te badhuM huM pAmI cUkI. pUrve kadi na anubhavelAM sukha meM bhogavyAM. have je e kumArane huM lagna-mahotsava jevA pAmuM, te pUrNa kRtakRtya thAuM. rAjAe jaNAvyuM- he devi! je ema hoya, te tame kumAra pAse jAo ane vivAhane prasaMga tene kahI saMbhaLAve, tyAre rANa balI-"he mahArAja! prathama mAre tyAM javuM te cagya nathI. kAraNa ke, kumAre lajajAyukta hoya che, mATe tenA mitrane zIkhavIne mekale. ema rANInA kahevAthI lagna manAvavA mATe kumAra pAse tenA mitrane mokalyA. temaNe jaIne vinayapUrvaka te vRttAMta kumArane kahI saMbhaLAvyuM, je sAMbhaLatAM bhagavate jaNAvyuM ke-"he mahAnubhAve ! tame mArA manabhAvane zuM jANatA nathI ? viSayavirAgane samajatA nathI athavA gRhAvAsane tyAga karavAnA mArA abhilASane tame jANatA nathI ke jethI Ama lagna saMbaMdhI vAta kahe che. eTale, temaNe jaNAvyuM ke- "he kumAra! ame te badhuM jANue chIe, chatAM mA-bApanuM vacana avazya pALavAnuM hoya che, temaja pitAnA sanehIjane paNa alaMghanIya hoya che. vaLI pazcima-pAchalI avasthAmAM tamAre gRhavAsane tyAga kara e kAMI durlabha naMthI ane mAtA-pitAnA manoratha pUrNa thatAM teo kAMI tamArA ISTakAryamAM pratikULa thavAnA nathI. tyAre vibhu tyA-"pANigrahaNa vinA paNa pUrve meM evI pratijJA lIdhI che ke mAtapitA jIvatA hoya, tyAM sudhI mAre sarvavirati na savIkAravI. mATe lona vinA kumArabhAve rahetAM je mAbApa sateSa pAmatA hoya, te temAM zuM khoTuM che? pANigrahaNathI zuM adhikatA AvavAnI che? kAraNa ke tame sAkSAt juo ke kaLazenI zreNI mUkavAnA miSe uttarottara duHkhene pApaprabaMdha dekhAya che, javalaMta agninA bAne mahAmohane vilAsa pragaTa thAya che, gamanAMgaNe uchaLatA dhUma-paDalanA miSe pitAnI laghutA jaNAya che, cAra maMgaLanA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catutha prastAvalagna mATe mitra prArthanA parivananA khAne saMsAranI cAra gatinuM paribhramaNa parakhAya che, ghRta, madhu pramukhanA hevanavaDe badhA guNu-gaNunA dAha dekhAya che, tarUNInA magalagItathI cAre dizAmAM jANe apayaza prasaratA hoya tema jaNAya che, ke The laTakatI kusumamALAnA miSe duHkha-samUha jANe samIpavatta hoya tema samajAya che, ca'narasanA aMgarAgathI jaNAya che ke ka-malanA lepa AtmAne tarata lAgu paDyo, kanyAnA pANigrahaNanA miSe aSTa ka`rUpa mahAkIMmatI vastu kharIdavA jANe hAthavaDe sAdo nakkI thayA ema sUcavAya che. vadhAre te zuM kahuM? paraMtu vivAhanA vakhatanA vidhi sUkSma buddhithI avaleAkatAM ane vicAratAM mArA te zamAMca pragaTa thAya che; mATe mAhanA pasArAne mUkI mane vivAha vinA anujJA Ape! ke mAta-pitAnI zAMtimATe huM....avivAhita thaIne rahuM. ' "" e pramANe kumAranA khAlatAM temaNe vinayathI namra thaine jaNAvyuM ke' huM kumAra ! tamArA jevAne ema karavu te yukta nathI, kAraNa ke satpurUSa sva jananI prArthanAnA bhaMga karavAmAM sadA bhIrU hoya che ane svakArya sAdhavAmAM svabhAvathI ja vimukha rahe che. temaja pUrve RSabhAdi jinezvarAe zuM pANigrahaNAdi karela nathI ? athavA tA. zAMtipramukha jinAe zu' cakravartInI samRddhi nathI lAgavI ? ' snehIjanA ema kheAlatA hatA, tevAmAM kacukI janAthI paravarela trizalA devI pote prabhupAse AvyAM. eTale sAta-ATha pagalAM sanmukha jaI vinayapUrNAMka Asana vigere ApatAM prabhue tenA saMpUrNa satkAra karyAM. pachI aMjila joDI prabhu mAtAne kahevA lAgyA ke- huM ammA ! ApanuM Agamana zA kAraNe thayuM te jhahI ; dhruvI khAlI- hai putra ! tArA darzana karatAM zru anya kAMI nimitta hoi zake ? kAraNa ke jIvaleAka tu che eTalAmAM ja vase che, dizAe paNa eTalAmAM ja paripUrNa che, sukhakAro rAjalakSmI satASa pamADe che, ghara nivRti upajAve che,prAcI jane anukULa ane tribhuvana aMdhakArarahita lAge che tA e karatAM khIjuM zreSTha nimitte zuM kahu'?' ema sAMbhaLatAM prabhue vicAra karyAM ke-'aho ! mAtAnA peAtAnA apatya pratye sneha kAMi aciMtya ja hAya che, vAtsalya kAMI apUrNAM ja * lAge che. jovAnI lAgaNI kAMi asAdhAraNa jaNAya che ke huM sadA jovAmAM AvyA chatAM keAIvAra sheja mane na jotAM atyAre evI rIte saMtapta thAya che. ' ema dhArI bhagavaMta punaH mAlyA-- huM ammA ! tathApi kaiMka pratyeAjana tA prakAzeA. ' devIe jaNAvyuM-- jo ema hoya te vivAha-mahAtsava . svIkAro, kAraNa ke e ja kAraNe A praNayIjanAne ame tArI pAse mekalela che. rAjA ane nagarajanA tArA vivAhane mATe atyukaDA dharAve che, temaja pUrve prApta na thayela mane paNa eTalu ja sukha joie chIe. puNyanA prabhAve bIjA badhA mArA manerathA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. paripUrNa thayA che." ema sAMbhaLatAM bhagavaMte vicAra karyo ke garbhakALathI mArI te evI pratijJA che ke mAtapitAne aprIti upajAvanAra evI pravrajyA paNa na AdaravI." ema ciMtavI pitAnI IcchA na hovA chatAM mAtAnuM vacana mAnI lIdhuM, jethI parijane sAthe devI bahu ja saMtuSTa thaI ane e vRttAMta rAjAne nivedana karavAmAM AvyA. evAmAM pratihAre AvI praNAmapUrvaka siddhArtha bhUpane nivedana karyuM ke- "he deva! samaravIra rAjAne dUta dvAra5ra ApanA darzanane abhilASI thaI beTho che te ApanI zI AjJA che?" rAjAe jaNAvyuM-'tene zIgha AvavA vo." eTale "jevI devanI AjJA" ema kahetAM pratihAre tene praveza karAvyuM. teNe AvI rAjAne praNAma karyA ane Asana maLatAM te beThe. pachI prasaMga nIkaLatAM. rAjAe tene pUchayuM ke-"he bhadra! ahIM zA kAraNe AvavuM thayuM?" te be he deva ! sAMbhaLe. pitAnI zobhAvaDe kuberanI nagarIne jItanAra evA vasaMtapura nAmanA nagaramAM samarAMgaNamAM devAMganAone saMteSa pamADanAra ane yathArtha nAmadhArI e samaravIra nAme rAjA che. tenI padmAvatI rANInA udarathI utpanna thayela ane pitAnA prANa samAna evI yazodA nAme kanyA che. tenuM nAma yazodA kema paDayuM te hakIkta vigatavAra sAMbhaLo. enA janma samaye samaravIra rAjAe rAtre sukhe nidrA letAM prabhAtakALe svama jeyuM ke kavacathI sajaja thaelA ane vividha Ayudhe dhAraNa karatA evA subhaTe, sajaja thayelA capaLa a, kavaca paherAvI taiyAra karelA hAthIo tathA aneka prakAranA zastrothI bharelA temaja ddhAoyukta evA ravaDe paravarela ane te paNa madenmatta hAthIpara ArUDha thayela e huM udyAnamAM gayo. tyAM jatAM ekadama kelAhala jAgyo ke jemAM keTalAka subhaTa nAcatA, keTalAka palAyana karatA, keTalAka dhULathI kharaDAyelA thaI pRthvI para ALoTatA, vijayadhvajAo paDavA lAgI, tathA jayavAdyo baMdha thayAM. e pramANe astavyasta jotAM meM Amatema paDatA potAnA chatrane hAtha vaDe dharI rAkhyuM ane eka mahAvijayadhvaja mane prApta thayo tene paNa saMbhALI rAkhe. evuM svama joIne jAgrata thatAM teNe prabhAte ekadama svama-pAThakene belAvI, temane svamanI vAta jaNAvI. eTale temaNe kahyuM ke -"he deva ! pAMca kAraNathI svama Ave che. te anubhavela hoya, jeyela ke ciMtavela hoya, prakRtimAM vikAra hoya athavA te devatAnA prabhAve te Ave che. temAM tamane emAMthI kayA kAraNane lIdhe svama AvyuM, te samajAtuM nathI tyAre rAjA be -"e te emaja che, enuM kAraNa barAbara samajavAmAM AvatuM nathI. "temaNe kahyuM "je ema hoya te svAgata bAbata sAcI kare. jema tame joyuM tema sarva sAmagrI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catutha prastAva-samaravIra-duryodhana yuddha taiiyAra karI udyAnamAM jAo. temAM deSa zuM che? athavA te kaI paramArtha che te samajI zakAtuM nathI. ema karatAM vakhatasara kAMI guNa thavA saMbhava che. DelatA chatrane dharI rAkhyuM ane vijayadhvajane lAbha thaye, e kaIka sAbhiprAya lAge che." ema temanA kahevAthI rAjAe te vacana svIkArI, sannAhabherI-sajaja thavAnI nebata vagaDAvI. je sAMbhaLatA tatkAla bakhtara paherI sajaja thaI sAmate badhA rAjA pAse AvyA, anya kAryane tajI ddhAo taiyAra thayA, hAthI, a. tarata ja sajaja karavAmAM AvyA. ema caturaMga senA sahita tathA pradhAna hastI. para ArUDha thayela rAjA nagaranI pAsenA naMdana nAmanA udyAnamAM gayA. tyAM rAtre jovAmAM Avela svapanI bhayaMkaratAne vicAra karatAM, tatkAla skurAyamAna thayela vAma netravaDe aniSTa ghaTanAnuM sUcana thatAM, kaMIka aratibhAvanI kalpanA karatAM ane bAhya vRttithI udyAna avalekatAM rAjAne te ja pUrva divase mokalela carapurUSe sUcavela prastAva ubho thaye ke jemAM lAMbA vakhatanA vairane lIdhe gADha krodha pAmela, te divasane rAjAne vyatikara na jANatAM saMgrAmane mATe sajaja thayela, sImADAne duryodhana nAme sAmaMta udyAnanI samIpe AvI pahoMce. teNe ghere ghAlyo ane jethI kolAhala jAgyuM. tenuM Agamana jANavAmAM AvatAM narendra udyAnanI bahAra nIkaLe. tyAM pratiripue rAjAne saMgrAmasajaja je. eTale "mArUM Agamana eNe zI rIte jANyuM haze ?' ema manamAM kSobha pAmatAM paNa duryodhane rAjA sAthe yuddha calAvyuM ke jemAM tINa khavaDe pracaMDatA bhAsatI, purUSanAM mastake patharAI rahyAM, hoTha dazIne moTA muddagara upADatAM subhaTe moTA rathanA bhukebhukA karI nAkhatA, bhAlAnA agrabhAgathI bhedAyelA kuMjarAnAM kuMbhasthaLAmAMthI motIo pI rahyA hatA, tatkAla bhegA thayelA vetALAnA kilakila zabda bhayAnaka bhAsatA, paDatA chatra, dhvajAo ane vAvaTAonA samUhathI pRthvI AcchAdita banI rahI, madamAM AvI gayelA hAthIo pratipakSInA pakSamAM rahela svajAtinA pravara parivArane mAratA, hastI, azvonA ghAtathI prasaratA rUdhiravaDe jamIna Adra banI rahI tathA raNavAdyane vani sAMbhaLatA nAcI rahelA kabaMdhadhaDavaDe bhAre bhayAnaka bhAsatuM. e pramANe eka helAmAtramAM ghara saMgrAma calAvI tatkAla zrI samaravIra rAjAe pelA zatru sAmaMtane nAgapAlavaDe bAMdhI lIdhe, ane kahyuM ke -" are adhama ! have ISTadevane yAda karI le, kAraNa ke duzcaritra-rathamAM ArUDha thayela tuM have yamane atithi che." tyAre duryodhana be -"he nareMdra! Ama zA mATe bole che? saMgrAmanI zarUAtamAM ja saMbhAravAnuM meM yAda karI lIdhuM. have zaMkA vinA tArA kuLakramane anukULa je karavAnuM hoya te kara. dehe, karela deha bhale bhegave-sahana kare temAM saMtApa ze?" e pramANe sAMbhaLatA karUNA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrI mahAvIracaritra. utpanna thavAthI samaravIra bhUpAla tene peAtAnA bhavanamAM lai gayA. tyAM mA adhA cheADI nakhAvyA, snAna, bheAjanAdika karAvyA ane saMgrAmamAM laI lIdhela hAthI, azvo vigere tene sama`Nu karyA. eTale teNe paNa sevAvRti aMgikAra karI jethI rAjAne parama saMtASa thayA ane cAtarapha yaza prasarI rahyo. AthI rAjAe jaNAvyuM ke--' aho ! A mArI kanyAe prasava-kAle paNa mane ATale badhA yaza apAvye te enuM nAma yazAdA evuM nAma rAkhavuM sAka che. ema mATA ADaMbara sAthe tenuM yazAdA nAma pADayuM. te kanyA caMdrakaLAnI jema vRddhi pAmatAM anukrame cauvanAvasthA pAmI. evAmAM eka divasa rAjAe nimi ttIyAne pUchyuM ke-- A kanyAnA pati kANu thaze ? ' teNe kahyuM--'he deva ! vakSasthaLe zrIvatsa lAMchanathI lAMchita, badhA deva-dAnavane pUjanIya,. eka hajAra ne ATha lakSaNAne dhAraNa karanAra evA pravara purUSa nizcaya enA svAmI thaze.' ema sAMbhaLatAM samaravIra rAjAnA hRdayamAM tamArA kumAra ramI rahyo. pachI teNe meghanAda nAmanA senApatine kheAlAvye ane tene yathAdA kanyA tathA svayaM vara-vivAhane cAgya hAthI, gheADA, kanakAdghi paNa sArI rIte ApyAM. vaLI tene sUcanA karatA jaNAvyuM ke-- huM bhadra ! tuM satvara jA ane lagna-mahAtsava karAva.' ema rAjAnI AjJA thatAM ja askhalita prayANe te cAlyA. eja kA nivedana karavA mATe mane prathama tamArI pAse mArkalela che, huM narendra eja mArA AgamananuM kAraNu che. " eTale siddhArtha rAjA kholyA--- sArU karyu" e tA anukULa ja che. kharAkhara samayane ceAgya vAMchita kAya bhale pravarte ' tyAre dUte jaNAvyuM ke-- he deva ! kema na pravarte ke lagnamuhUta bilakula najIka vatte che.' ema tenA kahetAM anya rAjAonA pradhAna purUSAne siddhAtha rAjAe pAtapeAtAne sthAne mAkalyA. ? pachI khIje divase rAjakanyA AvatAM rAjAne vadhAmaNI ApavAmAM AvI tene nivAsa nimitte uMcA sAta majalAnA prAsAda--hela apALye, divya rasavatI taiyAra karAvI temaja dareka prakAre sArA satkAra karyAM. ema karatAM prazarata mutte pravara zRMgAra dhAraNa karI, aneka sAmata ane subhaTane sAthe lai meghanAda senApatie AvI rAjAne praNAma karyA ane kuzaLa samAcAra pUchayA. eTale siddhArtha narapatie paNa tene Asana ane tAMbUlAkrika ApatAM samaravIra rAjAnI kuzala-vArto pUchI, je teNe savinaya kahI saMbhaLAvI. pachI kSaNabhara nividha nArtAlApa karyo pachI rAjAe anujJA ApatAM te uThIne peAtAnA AvAsamAM gayA. evAmAM lagna-mutta pAse AvatAM vivAhanI taiyArI cAlu thaI. satra mAMcaDA khaMdhAvyA, yathAsthAne AsanA gAThavavAmAM AvyAM, vividha kAmeAmAM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Manamaniam caturtha prastAva-zrI vardhamAnakuMvaranuM pANigrahaNa. | kiMkarane niyukta karavAmAM AvyA ane vedikA-maMDapa racavAmAM AvyA, ke je marakata maNiothI cakacakita, suvarNa kaLazanI racanAvaDe ramaNIya, atinirmaLa raMbhA-kadalastaMbha para laTakatA vijayadhvajavaDe suzobhita, cetarapha pAtharelA puSpapujemAM bhamatA bhamarAonA guMjAravathI zabdAyamAna, nirmaLa muktAphaLathI jaDela suMdara maNiovaDe jaDita jyAM bhIte bAMdhavAmAM Avela che, catarapha mUkavAmAM Avela darpaNamAM jyAM ramaNIonA mukha-kamala pratibiMbita thayelAM che, sthAne sthAne sthApana karela kIMmatI maNievaDe jyAM aMdhakAra parAsta thaI gayela che, garUDamaNinA prasaratA kiraNa vaDe jyAM bhUmibhAga vicitra bhAsI rahela che tathA eka tarapha nUtana gemiyathI jyAM lIMpavAmAM Avela che evuM vedikA-bhavana zobhatuM hatuM. e pramANe te samayane yogya kartavya bajAvIne meghanAde siddhArtha rAjAne kahevarAvyuM ke-"have pANigrahaNane prazarata samaya najIka AvyuM che, mATe kumArane laIne zIgha Ave." eTale rAjAe paNa trizalA rANIne kahyuM ke-he devI ! kumArane paMkhaNapramukha je karavAnuM hoya te satvara kare. have lagnamuhUrta najIka che." ema sAMbhaLatAM rANIe parama AdarapUrvaka vividha prakAre maMgala zabda uccAratAM kumArane paMkhI sarva auSadhimizrita jaLavaDe havAge, mahAkIMmatI dhavala vastrayugala paherAvyuM ane anya sarva kartavya-vidhi sAcavyo. tyAM gazIrSa-surabhi caMdananA vilepanavaDe paMDura banela jineMdra te zarataRtunA caMdranI cAMdanIvaDe dhavalita thayela kanakagiri samAna zobhavA lAgyA, kusuma-gurachathI AcchAdita thayela vibhune kRSNa kezapAza te skurAyamAna tAralAvaDe zebhita vagaganAMgaNunA je bhAsate, egya sthAne goThavela vicitra ratnanA nUtana bhUSaNo vaDe adhika zubhatA prabhu jANe jaMgama.bhAvane pAmela rohaNAcala hoya tevA lAgatA hatA. bhagavaMtanI svAbhAvika zobhA paNa varNavI na zakAya te A vakhate vizeSa zaNagArathI maMDita thayA, eTale pachI kahevuM ja zuM? e pramANe kumArane lagatuM kartavya karavAmAM AvatAM rAjAne nivedana karavAmAM AvyuM, jethI rAjAe potAnA sevakane pharamAvyuM ke are ! sevake ! tame nagaramAM mahotsava pravartA, jJAta kSatriyavane ekaThA kare, kumArane sajaja karela jayakuMjara Apo ke jethI te vivAha-sthAne gamana kare eTale-jevI devanI AjJA" ema kahI sevake kAme lAgyA ane temaNe rAjAne Adeza bajAvyuM. pachI taiyAra karela dhavala kuMjarapara ArUDha thatAM, pavanathI nAcatI dhvajAvaDe manahara evA zreSTha rathepara ArUDha thayelA rAjalokavaDe parivRta, manahara nATaka karavAmAM kuzaLa ane nRtya karatI evI aMtaHpuranI suMdarIo jyAM rAjamArgane saMkIrNa banAvI rahI che, vAgI rahelAM maMgalavAdyothI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrI mahAvIracaritra. samAna. dizA jyAM mukharita anela che, siddhArtha bhUpati tathA jayeSTha bhrAtA naMdivana yuvarAjavaDe anugamyamAna-anusarAtA, avaleAkana karavAmAM AkSipta anelA ane makAnAnA majalApara rahelA nagarajanAvarDa aMguli-sahasrapUka sAdara batAvAtA, sekaDA AziSAvaDe pujAtA tathA akSatamizra kusumavRSTivare aghya pAmatA evA zrI vardhamAna rAjakumAra anukrame lagna-maMDapa pAse AvI paheAMcyA. tyAM pratihAre ma`DapanA dvAra AgaLa sAmAnya lAkone aTakAvatAM pradhAna janA sahita kumAre aMdara praveza karyAM, eTale strIo paraspara maLI ane tarata ja yazAdA rAjakanyAne vividha rIte zaNagAravAmAM AvI, ke tenA nitamabhAge pAMca prakAranA ratna-maNuivaDe jaDita kaMcukI bAMdhavAmAM AvI je ati vistI gaganAMgaNe iMdradhanuSyanI rekhA jevI zelatI, kAjaLathI mizrita, kapata dIrgha ane snigdha evA lAcanavaDe te nIla kamaLAvaDe sAkSAta zarada- . lakSmI samAna bhAsatI, tenA kaotaLe laTakatA navasA pravara hAra te mukhacaMdranA vibhramathI Avela tAralAnI lIlA batAvatA, aLatAnA pakathI rakta anelA tenA kAmaLa caraNu-yugala te manmatharUpa ka kelI-azokavRkSanA padmava zelatAM, gArAcanAvaDe tenA bhAlataLe manAvavAmAM Avela pravara tilaka tathA daza AMgaLIomAM mudrikA bhAre zANA ApatI hatI. e pramANe vizeSa prakAre zaNugArela zarIranI prasaratI kAMtivaDe ramaNIya, suMdara maNinapuranA dhvani sAMbhaLatAM AvelA haMsanI gatine skhalanA pamADanAra maNithI jaDela bhIMtapara jenu' sukha-kamaLa pratikhikhita thayela che evI rAjakanyA peAtAnI dAsIene sAthe laI gaja-gatithI cAlI; ane jyAM tatkAla Avela purAhita agnikarma Arabhela che, tathA nUtana tAraNamALAthI manahara evA vedikA-bhavanamAM te AvI. eTale gIta-maMgaLavaDe ramaNIya ane mahaddhi vaDe saphaLa baileAkayane parama AnaMda pamADanAra evA pANi-grahaNanI zarUAta thai. A vakhate ane pakSAe leAkAnA AdarasatkAra karyAM, kastUrI pramukha surabhi gadhanA vilepano ApavAmAM AvyAM, bhramaranA guMjAravathI Atapreta puSpamALAo, sugaMdhI prativAsa, bhAre kapUra tathA sApArImizrita pAnanAM bIDAM, divya, rezamI temaja dupaTTA pramukha kIMmatI vastro keyUra, kuMDaLa, mugaTa, bAhumadha ane koMkaNu pramukha AbharaNA, siMdha, turkasthAna, kamAja ityAdi sukSetrAmAM utpanna thayelA azvo tathA maMda, bhadrAskri viziSTa jAtinA mahAku jarA-e vigere pAtapeAtAnI yogyatA pramANe sau koine ApavAmAM AvyAM. evAmAM madhu, dhRtAdikavaDe agninA hAma karatAM kanyA-varanuM cethA maMgaLanuM paribhramaNa pUrU thayu. eTale Ana MdathI rAmAMcita thatA senApatie maMtrIza koTI kanaka, kuMDala, kaTisUtra, maNijaDita mugaTapramukha AbharaNu, Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prabhunA mAtApitAne svargavAsa. kaTerA, thALI, thALAdika, cAMdInA vAsaNe, dara dezamAM uptanna thayela aneka vicitra va-ityAdi kanyAnA kara vimocana vakhate kumArane ApyAM. temaja siddhArtha rAjAe paNa bhAre AnaMdapUrvaka putravadhUne kanakanA alaMkAre ane jagatamAM dulabha evAM kIMmatI vastro ApyA. * e pramANe deva, dAna tathA manuSyane AnaMda pamADanAra vivAha-mahotsava nivRtta thatAM, bhejanAdikathI badhAne satkAra karavAmAM AvatAM, rAjaloka svasthAne jatAM ane meghanAda senApati potAnA nagara bhaNI prayANa karI jatAM, caMdramAnA kiraNa samAna gara prAsAdanA madhyabhAgamAM rahI, egya samaye divya viSayasukha jogavatAM, puNya-prakarSathI ciMtitArtha prApta thatAM, devatAoe pravara vastra, gaMdha, puSpa, vilepana tathA alaMkArAdika samarpaNa karatAM, roga ane AtaMkarahita banI, kehavAra sevA karavA AvelA tuMbarU devavizeSee AraMbhela suMdara paMcama udagAra sAMbhaLatAM keIvAra AdarapUrvaka nRtya karatI devAMganAonuM nATaka jotAM, keIvAra, vAda-vivAda karatAM gaMbhIra nirNaya karavAmAM tathA kevAra mAtApitAnI pAse gamana karatAM e rIte bhagavaMtanA divase javA lAgyA. e pramANe keTalAka varase jatAM yazodA garbhavatI thaI ane kAlakrame jenA caraNa ane karatala kemaLa che, suMdara rUpathI jenA avaye bhAyamAna che, tathA jANe sAkSAta teja lakSamI hoya evI kanyAne teNe janma Ape. cogya avasare tenuM priyadarzanA evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. sAdara lAlanapAlanathI te anukrame vRddhi pAmavA lAgI. evAmAM bhagavaMtane ayAvIza varasa thatAM temanA mAtApitA, zrI pArzvanAthanA zAsanadharmane pALI, kuzanA saMthAre besI, AhAra-pANInA pratyAkhyAna pUrvaka saMlekhaNAthI zarIra khapAvI; trIje bhave apara mahAvidehamAM avazya mokSa pAmanAra evA teo maraNa pAmIne azruta devalokamAM devapaNe unna thayA. eTale zakAtura thayelA naMdivardhana pramukha rAjalokee temane zarIra-saMskAra karyo temaja te avasarane ucita kartavya bajAvI teo svasthAne rahyA, paraMtu temanA aniSTane jANe joI zakate na hoya tema divAkara astAcalapara pahoMce tyAM pakSIonA kalAhalathI saMdhyA jANe rUdana karatI hoya, bahAra nIkaLatA bhamarAonA miSe kamalAkare jANe AMsu pADatA hoya, duHkhI mahilAone zAsana karavA jANe rajanI pragaTI, virahAgnithI saMtapta thaelA rAjalakane jANe zAMti pamADavA caMdramA udaya pAmyo. pachI prabhAta thatAM sUrya udaya pAmatAM atyaMta dussaha zokAvegathI paravaza banela, virahavaDe vyAkuLa " thayela aMtaHpurathI parivRtta tathA samasta svajanavarga sAthe beThela evA naMdi Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. vardhana yuvarAjane joI bhagavaMte kahyuM ke-"he baMdha ! zokane tyAga kare, para mArtha ciMtA, have zoka nirarthaka che; kAraNa ke jene svaccheda saMcAra anivArya che e kRtAMta paMcAnana-siMhanI jema dalalita che, saMga-vilAsa te svamanI jema kSaNavAramAM dag-naSTa thavAnA che, muhUrtamAtrane suMdara prema te ' indrajALa tulya che, guNayukata kAryapariNati paNa dhanuSyanI jema kuTila che, dhana te saMdhyAnA raMganI jema alpakALa rahevAnuM che, vividha raMga ke AtaMka mahAbhujagonI jema dunivArya che, mATe A saMsAramAM sarvathA kaMI paNa zAcanIya ke pratibaMdhanuM prabaLa sthAna nathI. tame eka vivekane anusara-bhegapizAcane tyAga kare, kartavya bajA, kAraNa ke A bAbata te sarvasAdhAraNa che. e pramANe sAMbhaLatAM temane premAnubaMdha ocho thaye ane zAkane vega. zithila thaye. pachI bIje divase jyotiSa zAstranA paramArthane jANavAmAM vicakSaNa evA nemittike batAvela prazasta muhurta pradhAnajanoe aneka prakAre vinavyA chatAM jyAre prabhue rAjyane svIkAra na karyo, eTale siddhArtha rAjAnA pade temaNe naMdivardhanane abhiSikata karyo. tyAM jJAta-kSatriyavege tene praNAma karyA, nagaranA moTA mahAjane bahumAna karyuM, sAmatee sevI svIkArI, sevakajane page paDyA, tathA sImADAnA rAjAoe tenI pUjA karI, e pramANe naMdivardhana mahArAjA thayA. evAmAM ekadA svajanavarga sAthe beThelA pitAnA saMbaMdhIone bhagavate jaNAvyuM ke -"he mahAnubhAve ! pUrve svIkArela mArI pratijJA have paripUrNa thaI che! badhuM kartavya bajAvI lIdhuM; mATe have mehanI gAMThane zithili kare, dharma sAdhavAmAM mArA sahAyaka bane ane sarvavirati levAnI mane anujJA Ape. eTale vajA-patana samAna e dussaha vacana sAMbhaLatAM temaNe kahyuM ke -" kumAra ! adyApi mahArAjAne zeka te ne te ja bhAMgI gayelA zalya-kAMTAnI mAphaka amArA hRdayamAM khaTakI rahela che, ane temAM vaLI akALe tamAre vicega te kSatapara kSArakSepa samAna dusaha thaI paDaze ahe ! ame mahAmaMdabhAgI ke jemanA para uttarottara AvAM duHkhe paDatAM ja rahe che," ema kahI teo revA lAgyA tyAre bhagavate temane madhura vacanathI zAMta karyA. pachI mahAkaTe azrupravAha aTakAvI tathA tatkALa catu. guNa banela saMtApa-vegane rokIne teo kahevA lAgyA ke - he paramezvara ! tame amArA jIvitapara dayA lAve ane atyAre sarvaviratinI vAMchA tajI gho. ema karIne paNa tamAre te prANIonI rakSA karavAnI che, temAM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-prabhunI vArSikadAna ApavAnI taiyArI. paNa je prathama dusaha vigarUpa karavatathI bhedAyelA hRdayavALAnuM rakSaNa thAya te ayuta zuM thavAnuM che ? tamArAthI viyukata thayelA ame avazya locana. rahitanI jema gamyAgamya mArgane na jANatAM tathA videzInI jema anAtha banelA thatAM eka kSaNavAra paNa jIvita dhAraNa karavAne samartha nathI. " eTale bhagavaMta bolyA- je ema hoya te tame barAbara lAMbe vicAra karIne bele ke keTalA vakhatamAM tame mane dIkSA levAnI anujJA Apaze?" teo bolyA be varasa vyatIta thatAM tame saMyama leje." bhagavaMte kahyuM- bhale, ema thAo, paNa mArA bhejanAdikamAM tamAre vizeSa ciMtA na karavI. temaNe jaNAvyuM- bhale ame ema ja karIzuM. pachI te divasathI mAMDIne sarva sAvadha vyApAra tajI, zIta jaLa vajI, prAsuka AhAra letAM, duSkara brahmacarya pALatAM snAna, vilepana pramukha zarIra-satkArane tajI detAM tathA mAtra prAsuka jaLavaDe hasta-pAdAdikanuM prakSAlana karatAM prabhune eka varasa vyatIta thayuM. A vakhate prabhu AbharaNarahita ane snAna, vilepanAdikathI varjita chatAM ekIsAthe ekatra thayelA bAra sUryanI teja-lakSmIne dhAraNa karatA hatA. vaLI svajanenA upara dhathI bAhya gRhastha-vezane dhAraNa karyA chatAM bhagavaMta sAkSAt saMyamarAzi samAna bhAsatA hatA, temaja pite gRhastha chatAM prabhune madhyasthabhAva eve adbhuta dekhAte ke je jiteMdriya munionA manane paNa camatkAra pamADate. ema anukrame eka varasa vItatAM ailekaya-cUDAmaNi mahAvIra vArSika mahAdAna ApavAnuM vicAra kare che, teTalAmAM saudharma devalokamAM sukhe beThela zakanuM ratnasamUhathI dIpAyamAna evuM siMhAsana tarata calAyamAna thayuM. eTale avadhijJAnathI prabhunA manane vikalpa jANuM, atyaMta harSathI zarIre mAMcita thatAM te siMhAsana thakI uThI, sAta-ATha pagalAM sanmukha jaI, prabhune stavIne A pramANe ciMtavavA lAge carama tIrthanAtha zrImahAvIra vArSika dAna devAne icche che te temane dhana pUravuM e mAruM prathama kartAvya che." ema ciMtavI teNe vaizramaNa yakSane Adeza karyo ke- dAna-gya kanaka jinezvaranA bhavanamAM bhAre.' ema sAMbhaLatAM dharaNatala sudhI namatA maratake iMdranI AjJA svIkArI pitAne kRtakRtya mAnatA vaizramaNe tiyaphabhaka dene AjJA karI, eTale teo vinayapUrvaka te vacana mAnI, tarUNa sUryanA teja samAna kanakarAzi prabhunA maMdiramAM varasavA lAgyA. tyAM bhagavaMta pratidivasa trika, catuSka, cazcara, caumukha pramukha moTA mArgo para, temaja bIjA tevAM ja sthAna para aneka sanAtha ke anAthane, pathikane, bhikSukene, regIone, vedezikene, - kaNathI dabAyelAne, kArpeTikene, daridrone temaja bIjA dhananA abhilASI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. ene kaMipaNa aTakAva vinA vara mAge " evI gheSaNApurvaka satata kanaka-dAna apAvavA lAgyA. te moTA prabaMdhapUrvaka ApatAM eka divasamAM eka koTI ne ATha lAkha suvarNa samApta thatuM. ema maga, masUra, kaliMga, baMga, soraTha pramukha dezamAM avicchinna suvarNanuM mahAdAna ApavAthI kIti prasaravA lAgI. eTale ke te te sthAnamAM paraspara kahevA lAgyA ke-cAle, satvara tyAM jaIne bhagavaMtane joIe. vaLI suvarNanA lAbhathI A bhave ApaNuM duHkha TaLaze ane temanA darzana karatAM thayela puNyane lIdhe parIka saMbaMdhI zaMbala meLavIe. paraloke jatAM prakhara dukha AvI paDatAM, tenAthI bacavAne anya upAya nathI. mATe ApaNuM e ja zaraNa thAo.' e pramANe vicAra karI aneka dUra dezamAMthI yAcaka leke AvatA, ane mane ratha purNa thatAM anya leke nivRtta thatA hatA. ema kaMDagAma nagaramAM zerI vistRta chatAM, duHkhavaDe atyaMta pitAnA ubhAgane phaTatA lekethI saMkIrNa thavA pAmI. bhagavaMta je nidhAnapara potAnI dhavala draSTi nAkhatA tyAM jANe karUNA-rasanA matsarathI ja suvarNa jovAmAM AvatuM. athajane vaDe parivRta evA bhagavaMta gRhAMgaNe saMcaratA, tyAre jANe samartha mahAkalpavRkSa pragaTayuM hoya evI pRthvI bhAsatI hatI. dAna ane yAcane samAna thatAM dAyakanA svajanee sarvatra rehi reNi' evA zabdo vistAryA. A "vistRta vastramAM rane mUke ane A pAtramAM athI ja nimitte suvarNa bharo." e pramANe pratidina dAnaniyukata purUSe kiMkarene kahetA, jethI eka varasa paryata punarUkitane prasaMga cAlu rahyo. ema zrIjinezvare duHsthita janene akhalita dAna ApyuM, tema e mekSamArganA kAraNarUpa bIjAone paNa AdaravAnuM che. sarva apAya-duHkhanA kAraNarUpa dhanamAM mahita banIne je mUcha kare, te duSkara tapa caraNamAM pitAnA AtmAne sthira kema rAkhI zake ? mATe bhagavaMtanA daSTAMte sarvaviratine IcchatA anya bhavyAtmAe paNa dhana-saMcaya thatAM e pramANe pravartavuM. e rIte pratidivasa dAna pravartatAM naMdivardhana rAjAe pitAnA purU ne belAvIne AjJA karI ke "he bhadro! A nagaranA khAsa mukhya mukhya sthAne ghaNuM bhojanazALAe karAvI, moTI sAmagrIpUrvaka azana, pAna, khAdima ane svAdimarUpa AhAra taiyAra karo. tyAM sudhAthI pIDita, tRSNAthI abhibhUta evA pAkhaMDI, gRhastha ke anya je kaI tevA Ave temaja asavAra ke pAlakhI para beThelA athavA harSathI locana vikasAvatA je kaI AvI caDe, temane bhAre Adarapurvaka te cAra prakArane AhAra apAve. vaLI sthAne sthAne cotarapha maMda ane bhadrajAtinA hAthIo mUke, ravi-rathanA azva jevA pravara azvo sarvatra goTha, dareka ThekANe rathe pragaTa rAkhe, pradeza pradeza pravara vastro Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-zrI viraprabhunI pravajyA AdaravAnI taiyArI. 100 mUkA, gAma, ArAdika saMniveze batAve, emAM jene je vastu joIe tene te Apa." eTale "jevI devanI AjJA" ema kahI te purUSo nIkaLyA ane rAjAnA hukama pramANe temaNe badhuM karyuM. e rIte virodhInuM nivAraNa karyA vinA rAya ke raMkane samAna samajI, amaMda AnaMda pragaTAvanAra prabhunuM saMvatsarika mahAdAna pravartatAM ATaluM dravya apAyuM-traNa se ane aDyAzI keTa, tathA eMzI lAkha eTalI dravya saMkhyA thaI. ema eka varasaparyata kanakaSTithI yAcaka-jane tRpti pamADa, zrI vIre pravajyA AdaravAne vicAra karyo tyAre brahmadevalekanA vipula evA riSTa pAthaDAmAM divya vimAne rahelA ane mahAsukhazALI sArasvata, Aditya, vanDi, varUNa, gAteya, tuSita, avyAbAdha, Agneya, ane ri-e denAM tatkAla siMhAsane calAyamAna thayAM. eTale avadhijJAnathI potAnuM kartavya jANavAmAM AvatAM potapotAnA parivArasahita teo tarata prabhu pAse AvyA. tyAM vinayathI namatA mastakathakI pI jatA sugaMdhI maMdArapuSpavaDe jANe artha ApatA hoya tema egya vANIthI bhagavaMtane A pramANe vinavavA lAgyA-"kAmarUpa hastIne parAsta karavAmAM dArUNuM nakhayukata mRgeMdra samAna ane caraNugrathI parvato ane dharaNItalane bhita karanAruM evA he nAtha ! tame jaya pAme. he parama kANika ! potAnA kAryamAM vimukha banI jagatanI rakSA karavAmAM tatpara tathA jJAtakaLApa kamaLavanane vikAsa pamADavAmAM sUrya samAna evA he prabhu ! tamane namarakAra che. he nAtha ! tame jema kAlekanAM vastu-paramArthane jANe che, te pramANe mArA je maMdamaMti zuM kadi jANI zake? athavA te helAmAtrathI kiraNa prasArI aMdhakArane parAsta karanAra sUrya AgaLa khadyotakhajuAnI kAMti zuM mAtra gaNAya ? tathApi he jagadIza! ame potAne adhikAra samajIne samaraNamAtranA nimitte kaMIka tamane vinavIe chIe. he tIrtha nAtha ! have Apa pravajyA svIkAre ane bhava-rogathI saMtapta thayelA lokenA anarthane dUra karanAra evA tIrthane satvara pravartAve. atyaMta mUDha tIthIonA kuvacanarUpI aMdhakArathI AcchAdita thayelA mekSamArgane tame anupama jJAnapradIpavaDe pragaTAve. atyaMta vicitra atizayarUpa ratna ane karUNA jaLathI bharelA sAgaranI jema tamArA thakI leke bhale vacanAmRtanuM pAna kare. asAdhAraNa zAmaya-bhAvane sAMbhaLatAM badhA ja romAMcita thaI bhale Akalpa-zAsana cAle tyAMsudhI ApanI kathA kahyA kare." e pramANa vinIta denA vacanathI pitAnA kartavyamAM bamaNe utsAha lAvatA ane jagatanA eka cakSurUpa evA prabhu makSasukhanA vizeSa abhilASI thayA. ema vinaMti karI kAMtika de pitAnA sthAne jatAM, siMhAsanathI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrI mahAvIracaritra. uThI, pAse rahela parijanavaDe anusaratA evA bhagavaMta, naMdivardhana pramukha pitAnA jJAtakSatriya svajane pAse gayA. eTale prabhune AvatA joI teo paNa sAta-ATha pagalAM sanmukha gayA, yogya Adara-satkAra karyo. eka moTuM siMhAsana apAvyuM ane tyAM prabhu birAjamAna thayA, temaja naMdivardhanAdika paNa anukrame yogya Asana para beThA. evAmAM bhagavaMte amRta samAna suMdara, svabhAve madhura, punarUkti rahita ane gaMbhIra evI vANIthI temane jaNAvyuM ke-"he devAnupriye ! tamee kahela kAlAvadhi have pUrNa thayela che, jethI mAre sarva virati AdaravAne vakhata Avye che; mATe have harSapUrvaka tame mane anujJA Ape, premAnubaMdha mUke tathA viyegane mATe kAyara evA tamArA manane majabUta banAve." e pramANe sAMbhaLatAM temane kaMTha atyaMta rUMdhAI ga, mahAkaTe zekane vega aTakAvatAM, satata saratA azra pravAhanA mize jANe lAMbA vakhatanA "saneha samUhane bahAra kahA batAvatA hoya tema teo kahevA lAgyA ke-"he bhagavana ! tame ema bole che, chatAM amArA zravaNe kharekhara vajAmaya che ke jethI badhiratva pAmatA nathI, amArUM hadaya vajathI banAvela lAge che ke jethI taDataDATa daIne zatakhaMDa thatuM nathI, amAruM A zarIra nirdAkSiNyanuM ukRSTa sthAna che ke jethI adyApi te rasAtalamAM gamana karatuM nathI. ema che te prastuta kAryanI anujJA nimitte e varAka vANI kema pravarte ? kAraNa ke viSama kAryarUpa udadhimAM paDatAM amane hastAvalaMbana keNa ? athavA surAsura ane nareMdrone vaMdanIya evA Apa vinA traNe bhuvanamAM pracaMDa A jJAta-kSatriyakuLane kaNa zobhAvaze ? aho ! amArAM maMdabhAgya ke jemanA karatala thakI paNa A ratna cAlyuM jAya che. e rIte bhAre khedayukta vacana bolI, AzArahita banelA teo page pIne prabhune vinavavA lAgyA ke-"he bhagavan! jo ke atyAre tame pravajyA levAne tatpara thayA che, chatAM amArA sukha nimitta niSkamaNa-mahotsava kabUla kare." ema temanA uparadhathI bhagavaMte te svIkAryuM. kAraNa ke mahaMta janenAM hRdaye prArthanA-bhaMgamAM bharU-vimukha hoya che. pachI naMdivardhana rAjAe pitAnA purUSane hukama karyo ke-"are ! tame satvara bhagavaMtane yogya mahAkImatI abhiSekanAM sAdhana taiyAra karo." eTale " jevI ApanI AjJA" ema jaNAvI te purUSe gayA ane temaNe suvarNAdikanA eka hajAra ne ATha kaLaza taiyAra karyA, samasta prazasta tIrthonuM jaLa temaja parama auSadhio laI AvyA ane gazIrSacaMdanAdikanuM vilepana taiyAra karyuM. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha "prastAva-zrI vIra prabhunA majana--mahAtsava. 201 evAmAM AsanA calAyamAna thatAM vismaya pAmI, avadhijJAnathI paramA jANI, tatkALa mATAM vimAnA para ArUDha thai, vikAsa pAmatA zatapatra kamaLa jevAM jemanA vizAla leAcana che, a`janapuja samAna ane bahu ja snigdha ane caLakatA kezapAzavaDe zAbhatA, bhadra-yauvanamAM vatA, Ardra caMdanavarDa lipta, bhramarayukta puSpA tathA komaLa sparzI yukata devadRSyavaDe virAjamAna, kuM%0, za MkhadaLa samAna dhavala da'tapaktithI jemanAM mukha zaiAbhItAM che, kiraNa-samUhathI caLakatA mugaTa jemanA zire bhAsamAna che, aneka AbharaNeAvaDe zarIre je vibhUSita che, sAmya ane suMdara rUpa cukata, chatra, vajrAdika vividha cihnone dhAraNa karatA, asaMkhya anucara devakITIvaDe parivRta, paTaha, mRda Mga, kAhala, tilima, huDakAdika vAjiMtrAnA nAdavaDe AkAzane pUratA evA maMtrIze idro jinezvara pAse AvyA ane traNa pradakSiNApUrvaka praNAma karI, parama zaktithI potAnA AtmAne kRtA mAnatA, jinacaraNanI mudrAnA vinyAsavaDe su Mdara evA bhavanAMga tee beThA. tyAM harSoMthI vikAsa pAmatA acyutedre pAtAnA devAne AjJA karI ke--< are deva ! tame zIghra mahAvIra prabhune cAgya mahAna niSkramaNa-abhiSekanI sAmagrI taiyAra karA.' eTale temaNe praNAma karI, aneka kanakAdinA kaLA kSIrAdathI bharI, asaMkhya puSpA temaja anya abhiSekane ceAgya tathAprakAranI pradhAna vastuo lAvI acyutedrane azu karI. pachI acyutedre peAtAnA adhA parivAra sahita te divya nakAdinA eka hajAra ne ATha kaLazA ke je divya auSadhi tathA sugaMdhavaDe vyApta hatA tevaTe bhAre harSa pAmatA teNe bhavanamAM rahelA bhagavaMtanA abhiSeka karyo. ema anukrame caMdra, sUryapa`Mta khIjA paNa iMdroe prabhunA abhiSeka karyAM. pachI majjana karI teo svasthAne beThA eTale sukhakAza khAMdhI, parama vinayapUrvaka, atyaMta apramattabhAve, pUrve taiyAra karelA nakAdikanA gadha tathA pravara tIrthAMnA jaLe bharelA kaLazeovarDa nadivana rAjAe jinezvarane majjana karAvyu. ema bhagavaMtanA majjana-mahAtsava pravattatAM keTalAka iMdro kanakadaDavALAM cAmarA maDha maMda calAvavA lAgyA, keTalAka zveta zatapatra karatAM adhika dhavala Atapatra chatrA, keTalAka pravara darpaNuM sanmukha dharavA lAgyA, keTalAka sugaMdhI kSIrAdaka-pUrNa ane sugaMdhI padmovaDe DhAMkelA evA kaLA karatalamAM dharIne ubhA, keTalAka agarU, ghanasAra pramukha khaLatA grupanA mAMdhakArayukata pAMca varNanA ratnanI dhUpadhAnIo laine ubhA, keTalAka iMdrA parimalane lIdhe ekaThA thatA bhamarAAvaDe zyAma evI pacavaNunI puSpamALAe dharIne ubhA rahyA temaja khIjA deva-devIe prabhunI abhimukha rahIne upAsanA karavA lAgyA. ema majjana nivRtta thatAM nadivardhIna rAjAe 24 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za02 zrI mahAvIracaritra , uttara dizAmAM bIjuM siMhAsana racAvyuM. tyAM birAjamAna thayelA prabhune teNe kanakakaLazovaDe havarAvyA ane AbhUSaNethI alaMkRta thayelA, siMhAsana para pUrvAbhimukha virojamAna vIrane sugaMdhI ane sukumALa vastravaDe aMga luMchI, zarIra bAvanAcaMdana-rasa cacI, sphaTika samAna ujavaLa devadUSya-yugala paherAvI, paMcavidha ratnanuM kaTisUtra bAMdhI, kanakAcalanI zilA samAna viratIrNa vakSasthaLe vimala muktAphaLane hAra paherAvI, kapalane uttejita karanAra evA vicitra maNimaMDita kaMDala paherAvI, kIMmatI ratnane mugaTa mAthe dharAvI, pAMca prakAranA puSpanI mALAvaDe alaMkRta karI tathA sugaMdhI pravara vAsa chAMTI, prabhunA caraNayugalane vaMdana karI, vAraMvAra dharaNItala sudhI mastaka namAvI, seMkaDe AziSa ApatA surAsuranA IMdra A pramANe bhagavaMtanI stuti karavA lAgyA...he jagatanA eka bAMdhava! surAsura sahita tribhuvanane paNa ajeya ane atyaMta mahAna evA meha-maghane tame a5 kALamAM lIlAmAtrathI che. mithyAtvatimirane jJAna-ravinA kiraNe vaDe uchedI, vimAge lAgelA bhaoNne mATe tame mukti-mArga pragaTa kare. cirakAla zramaNa-dharmanuM pAlana kare. kevaLajJAna prApta na thAya te daramyAna ajita rAgadveSAdikane jaya kare ane he nAtha! sadA amArA aMtaramAM vAsa kare. vibudha- tamArA guMsamUhane satata gAtAM sarvatra dizAone zabdamaya banAve. kumudanA kesarI samAna tamAre gerayaza, traNe bhuvanamAM prasaratAM sarvatra ugatA caMdrabiMbanI zobhAne dhAraNa kare. siMhanI jema tamArUM atula parAkrama joI bhayathI capaLa thatA kutIthiMkarUpa mRgo dUra dUra palAyana kare." ema AzIrvAdapUrvaka ta vANathI prabhunI stuti karI ane nATyavidhi pravartAvI suredro virAma pAmatAM, bhAvI bhagavaMtanA virahAgnivaDe tapta thayela nadivardhana rAjA pitAnA purUSone belAvIne kahevA lAgyuM ke-are devAnupriye ! bhuvanagurUnA nimitte viziSTa vedikA yukta, sarasa caMdanamizrita kesarathI jemAM vividha svastike ALekhela che, sthira pAdapITha sahita ane vividha maNimaya siMhAsana yukta, raNaraNuTa karatI ghugharIonA madhura nAdathI digaMbara mukharita karanAra, raMgaberaMgI vividha seMkaDe dhvajAo jyAM zobhI rahI che, pacAza dhanukhya lAMbI, pacavIza dhanuSya vistRta ane chatrIza dhanuSya unnata evI caMdraprabhA nAme zibikA taiyAra karI lo. eTale svAmInuM vacana sAMbhaLatAM harSa pAmatA sevaka purUe badhuM te pramANe taiyAra karyuM. che. evAmAM harSathI ulalAsa pAmatA aMtara yukta Ike pitAnA deve pAse pravara maNikheDAthI maMDita evA moTA staMbhe yukta, pAMca prakAranA ratnamAM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva-abhane dIkSAbhiSeka. -kiravaDe kyAM cetarapha iMdradhanuSyanA AkAra banI rahyA che evI caMdraprabhA samAna eka zibikA taiyAra karAvI ke jemAM motInI mALAo laTakI rahI che ane jene jotAM bhAre Azcarya utpanna thAya evI e zibikA paNa prathasanI zibikAmAM mUkavAmAM AvI. have kezAlaMkAra, vastrAlaMkAra, AbharANAlaMkAra tathA puSpAlaMkArathI alaMkRta thayela, jemaNe aThThama tapa karela che evA bhAgavaMta AsanathakI uThI, caMdraprabhA zibikAne traNa pradakSiNA karI temAM pUrvA - mukha siMhAsana para birAjamAna thayA. eTale eka kulavRddhA nAtathI pavitra thaI pravara nepaththavastra laI, haMsalakSaNa yukta paTa-vastra dhArI svAsInI jamaNI bAju bhadrAsana para beThI, ema aMdhAtrI paNa DAbI bAju beThI, temaja eka pravara prasadA, vicitra zRMgArayukta, vimala muktAkalApanuM laTakatA avala-kinArI sahita, kanakadaMDayukta evuM chatra dhAraNa karatI te prabhunI pAchaLa beThI, vaLI baMne bAju be tarUNIo, dhAyelA rUpa samAna dhavala be cAmara laIne beThI, IzAna khUNe eka atyaMta ramaNIya ramaNI nirmaLa jaLapUrNa, airAvaNanI suMDha samAna nALavaDe zebhAyamAna e ratnane kaLaza laIne beThI, agnikhUNe eka varavanitA vicitra maNi-kiraNa vistAratA kanakanA daMDavALa paMkhAne karalamAM dhAraNa karatI beThI, bhagavaMtanI pAchaLa devedra hima, rajata, kuMda ke iMdunA samAna ujavaLa, vajAratnanA daMDayukta, eka hajAra ne ATha suvarNanI zalAkA-saLI sahita, sarvaratnamaya, puSpamALAo vaDe adhika bhAsamAna evAM Atapa-chatra dhAraNa karavA lAgyA, tathA baMne bAju sodharmAdhipati tathA izAreMdra, amRta, hima, phiNanA puMja samAna cAmaro bhagavaMtane DhALavA lAgyA. A vakhate nadivardhana rAjAnA vacanathI pravara rUpazALI, Arogyayukta, snAnapUrvaka jemaNe vilepana karela che, pravara vastro ane sarva alaMkArothI zobhAyamAna, viziSTa baLazALI, samAna vayanA, romAMcayukta, sarva kartavya bajAvI AvelA. potAnA AtmAne atyaMta bhAgyazALI mAnatA evA eka hajAra purUSoe AvIne tarataja zibikA upAddha. ema zibikA cAlatAM che dakSiNa bhAganI uparanI zAkhA lIdhI. IzAne uttara bhAganI zAkhA temaja camare ane bala zibikAnI nIcenI dakSiNa, uttaranI zAkhAo upAdha, vaLI bAkInA bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vimAnika drAe yathAyogya zAkhA laI zibikAne upAdhi. vadhAre te zuM ? paNa prathama bhAre harSathI ulAsa pAmatA manue ane pachI asureMdra, sureMdra ane nAgaeNdrae te zibikA upADI. ema prabhu gharathI nIkaLatAM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrI mahAvIracaritra. cAra prakAranA jatA-AvatA devaDe AkAza abhuta rIte prakAzavA lAgyuM. zaradakALamAM kusumita thayela vanakhaMDa athavA kusuma-samUhathI padyasarovaranI jema devatAo vaDe gaganatala zobhavA lAgyuM. siddhArthavana, asanavana, saNavana, azokavana, tilakavana ane Amravana jema kusumita thayela che, alasIvana karavana, caMpakavana jema puthI zebhe tema A vakhate gaganatala vaDe zobhavA lAgyuM. vaLI dharaNItala tathA AkAzatalamAM manuSya ane devatAoe vagAla paTaha, pravara bherI, jhAlara, duMdubhi ane zaMkhAdika vAdyone nirdoSa satata pravartI rahyo. ema jagadagurUnA jatAM prathama sarva ratna vaDe racelAM anukrame svastikAdi aSTamaMgaLa cAlyAM, te pachI pUrNakaLazo, divya darpaNa, patAkAo, bahu uMcI ane pavanathI uchaLatI maTI dhvajAo cAlI, tyArabAda vajaratnathI banAvela vimala daMDayukta, laTatI karaMTa-puSpanI mALAothI suzobhita tathA caMdramaMDaLa samAna evuM divya ane unnata Atapatra cAlyuM; maNiratnanA pAdapIka tathA maNimaya pAdukA yukta ane ghaNA kiMkaree upADela evuM pravara siMhAsana cAlyuM; pachI lalita gativaDe bhAre vegazALI, lalita hekArava, vA tathA bhUSaNavaDe vibhUSita, kanakanI lagAmathI zobhAyamAna jemane kaTibhAga ujavaLa darpaNathI maMDita che, jemanA para tarUNa purUSa ArUDha thayA che evA eka se ATha jAtya ane anukrame cAlyA; te pachI saptAMgavaDe pratiSThita, bhadrajAtinA, sarva zubha lakSaNe sahita, kaMcananI kerathI maDhela evA rUpAnI nalikAvaDe jemanA dhavala dAMta jaDelA che, kaMcana ane maNinA tAralAthI vibhUSita, kuzaLa mahAvata jemanA para ArUDha thayela che evA eka se ATha uttama kuMjare cAlyA; tyArabAda sachatra, sadhvaja, ghaMTAyukta, patAkA tathA pravara taraNa sahita, bAra prakAranAM vAghanA gheSa yukta, himAlayamAM utpanna thayela tiniza-vRkSanA kASTathI banAvela, majabUta cakra ane dhurA-dhaMsarI sahita, pravara a jemAM jotarelA che, jemAM ghugharIo raNajhaNATa karI rahI che, batrIsa lUNIra-bhAthA jemAM rAkhavAmAM Avela che, dhanuSya pramukha AyudhathI bharelA evA eka so ATha rathe cAlyA pachI sajaja thayelA ane karatalamAM vividha Ayudhane dhAraNa karatA, pitAnA parAkramathI anya subhaTane hasI kahADanAra evA eka so ATha subhaTa purUSa cAlyA; te. pachI jenI saMkhyA na thaI zake evA asavAra, gajasainya, rathasenA ane pedaLe cAlyA; pachI pAMca varNanI hajAre nAnI patAkAyukta, vajAmaya majabUta caSTi para pratiSThita, vicitra cha yukta, jemAM bhamare gaNagaNATa karI rahyA che . evI puSpamALAo vaDe maMDita, pavanathI lAyamAna thatI ghaMTIonA manahara Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catutha prastAva-prabhune nijhamotsava. 204 * avAjathI nabhebhAgane pUranAra, jANe sAkSAta cazapuMja hoya athavA jANe pragaTa muktimArga hoya, pitAnI meTAIthI jANe AkAzane mApate hoya, sAdara devee parigrahIta ane eka hajAra rojana uce e maheMdradhvaja cAlya; te pachI bIjA ghaNA daMDha, muMDake, jaTAdhArI, viduSake, khelADI, maskarA, gAyaka, vAdake, nartake, ramatA-hasatA, jayajaya zabda bolatA, maMgala uccAratA ane guNagaNane stavatA cAlyA; bAda ugrabhegI kSatriye, rAjavaMzIo, zreSThIo, sArthavAhe pitAnA parivAra sahita, keTalAka page, keTalAka rathArUDha thaI, keTalAka azvapara besI, keTalAka hAthIpara, keTalAka pAlakhImAM besI svAminI AgaLa AgaLa cAlyA; te pachI anya ghaNA de, devIo, se se vimAne so so dhvaja sahita ane so sonA parivAra sahita cotarapha cAlavA lAgyA. A prasaMge naMdivardhana rAjA jJAnamajajanAdi karI, zRMgAra paherI, gaMdhahastI para ArUDha thaI, Atapatra tathA dhavala cAmarothI zobhAyamAna, kuMjara, azva, ratha, ddhAnI senA sahita te bhagavaMtanI pAchaLa pAchaLa javA lAgyA. e rIte pitAnA cagya sthAne rahelA sura, asura ane purUSa-samUhathI anusaratA, sAta, hAthapramANa zarIravALA, samacaturasmasaMsthAna yuta, vajAtrASabhanArAcasaMghayaNa sahita, kamaLa samAna sugaMdhI zvAsa yukta, malina prasveda, maLa, kalaMka, raja, mela pramukha doSathI varjita, dehaprabhAvaDe dizAone prakAzita karanAra, bhramara nIla, kAjaLa pramukha samAna zyAma, prazasta, snigdha e kezasamUha jemaNe nibiDa bAMdhI lIdhela che, lalATabhAga jemane ardhacaMdra samAna zebhAyamAna che, suMdara zravaNa jemanA pramANu yukta che, jemanI bhrakuTI dhanudaMDa samAna vakra che, dhavalapatra yukata vikAsa pAmelA puMDarika tulya jemanAM laMcana che, garUDa samAna jemanI nAsikA unnata ane Ayata che, jemane adharoI pAkelA biMbaphaLa samAna ane daMtapaMkti zaMkha, gokSIra, muktAphaLa samAna dhavala suzliSTa-su-saMbaMddha ane sarakhI che, jemanA kapila pIna ane mAMsathI bharelA che, sajalaghana ke duMdubhinA nAda samAna jemane gaMbhIra savara che, dakSiNAvarta rekhAvalayathI alaMkRta ane supramANe jemane kaMTha che, vanamahiSa, siMhe ke zArdUla samAna jemane skaMdha paripUrNa che, sUkSma remathI zebhAyamAna jemanA bAhudaDa mAMsala-mAMsavaDe puSTa che, jemanuM vizAla vakSasthaLa saMyama-lakSamInA nivAsavaDe subhaga che, pravara mAvalivaDe suzobhita ane gaMbhIra nAbhivaDe jemane madhyabhAga ramaNIya che, jemanI suMdara jaMghAo anukrame upara upara puSTiyukata che, jemanI pAdagraMthI-paganI gAMTha gUDha ane suzliSTa che, parvata, . nagara, magara, sAgara, cakra, aMkuza, majyAdika lakSaNayukata jemanA caraNutala Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. che enA zrI vardhamAnasvAmI, bhajanapAna tajI prAsAdanA zikhara para ArUDha thaI nagarajanoe vAsakSepa karatAM, AkAzamAM rahIne devee puSpavRSTi karatAM, vidyAdharIe premapUrvaka nRtya karatAM, vArAMganAoe maMgalazabdo uccAratAM, icchita dAna ApavAmAM AvatAM, deva-cAraNee gotranI utkRSTatA varNavatAM anukame prabhu sAtakhaMDa nAmanA upavanamAM padhAryA ke jyAM prathama pragaTa thayelA pAsethI moTA vRkSo zobhAyamAna che, sarve RtuonA punA gaMdha yukata mRdu pavana jyAM vAI rahe che, kamaLa vRkSanI patra yukta zAkhAo vaDe ravikiraNe jyAM nirUddha thatA bhAse che, atyaMta ramaNIyatAne lIdhe raMjita thayela deva-vidyAdhare jyAM ramatA hatA, catarapha prasaratA kusuma-parimalathI AkRSTa thayela jyAM madhukAre anya udyAnamAM javAnI darakAra na karatAM bhamatA hatA, jinezvarane AvatA jANI pavanathI DolatA paNa varUpa hastavaDe je cirakALe jovAmAM Avela priyajananI jema satvara jANe bolAvatuM hoya, madabharathI paravaza thayelA mayUrAnA kalaravavaDe je svAgata jANe karatuM hoya, pavanathI paDatAM puSpavaDe jANe artha ApatuM hoya-ema pitAnI ramaNIyatAthI naMdanavananI zobhAne parAsta karanAra ane jagadIzanA caraNathI je pAvana thaela che tenuM varNana keTaluM thaI zake? e udyAnamAM AvI zibikA parathI nIce utarI, azoka vRkSanI nIce prabhue pite ja alaMkAra-puSpAdika utArI mUkyAM. eTale pelI kulavRddhA, haMsalakSaNa rezamI vastramAM te nAkhela suktAphaLanA jhumakhAmAMthI nIkaLatA mitI samAna te vastrAdika laI ne mUkatI tathA duHkhapUrvaka rUdana karatI te zekavaDe khalita thatI vANIthI bhagavaMtane kahevA lAgI ke he putra! tuM kAzyapa getramAM janme che, siddhArtha rAjAne putra che ane jJAtakalarUpa AkAzatalamAM zaradanA mRgAMka samAna che, vAziSTha gotramAM utpanna thayela trizalAdevInA udarathI utpanna thayela che, kSatrisAM tilaka samAna ane navavanavaDe divya dehadhArI che, garbhAvasthAthI ja atisukamAla tathA suMdara aMgayukta che, apratima rUpa, lAvaNya ane kAMtivaDe addabhuta che, tribhuvanamAM vikhyAta ane samasta vijJAna tathA nItimAM nipuNa che, te AvuM atiduSkara tapa-anuSThAna zI rIte pALI zakIza? he vatsa! asidhArA samAna e mahAvratanuM barAbara pAlana karaje, ghera upasarganI vedanA thakI jarA paNa bIvuM nahi, e saMyamamAM zuddha bhikSAvRti sadA karavAnI che, tathA gAma ke nagarAdikamAM pratibaMdha-mati mUkavAnI che. he vatsa! samasta bhAvane jANanAra evA tane kahevAnuM keTaluM hoya? mATe evI rIte pravartaje ke mokSasukha satvara pAme evAmAM pitAnA badhA svajane sahita, AnaMdathI amaMda azu-jaLanA pravAhane mUkate, rAjA bhagavaMtanA caraNamAM namI, dusaha virahAgnithI saMtapta thaela te eka Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tout caturtha prastAva-prabhunuM dIkSA kalyANaka. - bAju beThe. eTale kulavRddhAnuM pUrvokta vacana svIkAratAM bhagavate pote pAMca muSTithI leca karyo. tyAM prabhunA hAthamAM rahelA keza IMdra jarA zarIra namAvI pitAnA devadUSyanA cheDAmAM lIdhA. pachI anukrame leca-kama nivRtta thatAM prabhunI AjJA laI, meghapaTala samAna zyAma ane durjana hRdayanI jema kuTila te kezane teNe kSIrasAgaramAM nAkhyA. tyAM divya vAdya-nAda ane manuSyanA maMgaladugArane dhvani baMdha karavAmAM AvyuM. eTale mAgazaranI kRSNa dazamIe pAchalA pahere hastattara nakSatra vartAtAM svayaM buddha prabhu pite-"sidadhene namaskAra thAo" ema traNa vAra kahI huM sAmAyika AdarUM chuM ane sAvadya yugane trividha trividha sirAvuM chuM temaja cAritra aMgIkAra karUM chuM." A vakhate AkAzamAM rahelA tathA bhUmitalapara rahelA deva, devI, vidyAdhara tathA manuSyae bhagavaMtanI cotarapha, jhaMkAra karatA bhamarayukta sakala jIva-kane sugaMdhI karanAra tathA AkAzatalane pIMgala banAvanAra e pravara vAsakSepa uDAvyuM, temaja bhAre dhUma-zikhAthI dizAone AcchAdita karanAra ane baLatA agarU, karatUrI, aMbara, kapUranA dhUpavALI dhUpadhAnIo sthAne sthAne mUkavAmAM AvI ane bhuvananAM khAlI bhAgane pUranAra jaya jayArava uchaLI rahyo. evAmAM vastra, bhUSaNa ane puSpane tajanAra evA bhagavaMtanA vAma aMdhapara puraMdare adUSita devadUSya vastra mUkayuM. ema asAdhAraNa zramaNyane mATe bhAra jinezvare upADatAM jANe sahAya karavA AvyuM hoya tema manaH paryAvajJAna utpanna thayuM. potAnI bhujArUpa paridhAne avalaMbI mahanA mahAbhyane atyaMta parAsta karanAra ane meranI jema niSkapa evA svAmI kAyotsarga rahyA eTale caturvidha de, nagarajane ane rAjA bhaktithI prabhune namIne potapotAnA sthAna pratye pAchA pharyA. e pramANe uttama guNa-gaNathI vardhamAna, svarga-mekSanI lahamInA nivAsa(vanasamAna zrI vardhamAna svAmInA cAritramAM garbhAvatAra, janma ane dIkSAkalyANukenA kathanavaDe pratibaddha e A caturtha prastAva saMpUrNa thaye. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // ja paMcama prastAva. tAnA subuddhi-vaibhavathI bhAvI mane ratha samUhane joyA chatAM dhIra purUSe sadA saharSa praratuta vastune varNave che, ema dhArI bhaviSyamAM thanArA aneka upasargomAM akSubdha-kSobha na pAmanArA, gAMbhIrvAda guNaratnanA bhaMDAra, samarata vastranA tyAgI chatAM idranA uparathI eka devadUSyane dhAraNa karatA, mArgaNavAcakenI AzAne pUranAra chatAM nirvANa-mekSa pamADanAra, azvathI gamana karavAnuM tajyA chatAM duSTa iMdriyarUpa azvane damanAra, sakalatra chatAM parigrahanA tyAgI, gajeMdrane tajI dIdhA chatAM mata kuMjara-gati eTale gaja samAna gativALA evA bhagavaMta zrImahAvIra pAse rahelA jJAtavarganI anujJA laI, te jJAtakhaMDavanamAMthI cAlI nIkaLyA ane anukrame maMda gatie cAlatAM, yugadhaMsarI pramANa cakSu-daSTi sthApI,eka muhUrta-be ghI divasa bAkI rahetAM te kumAragrAma nAmanAM saMnivezamAM gayA ane ekAMtamAM tyAM kAryotsarge rahA. evAmAM siddhArtha rAjAne bALamitra kuMDagrAma nagaramAM vasanAra sAma nAme brAhmaNa ke jeNe mahAdyutanA vyasanathI pitAnuM samasta dravya naSTa karyuM, pote bhegepabhegamAM Asakta chatAM vAM chatArthane na pAmanAra, dhanakSINa thavAthI svajanAmAM rahevAne asamartha e te pitAnA ghare brAhmaNane mUkI, dravyapAnanimitte vajAdikanI khANa tarapha gayo, paraMtu aMtarAyakarmanA nibiDapaNAthI, azAtA vedanIya bhAre prabaLa hovAthI, purUSAkAranI niSphaLatA thatAM, 1 kalatrasahita evo artha thAya che, paraMtu sakaLanuM rakSaNa karanAra evo artha ahI samajAvo. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-mavijhanI pravAsAvasthA. 28 - tathAvidha bhAvanI avazya bhavitavyatA hovAthI te te sthAnemAM lAMbo vakhata bhramaNa karyA chatAM tene eka kANuM kenI paNa prApti na thaI. ema AzA-pizAcanA paMjAmAM phasAtAM tenA ghaNAM varaso vyatIta thayAM. ema karatAM ekadA dhavala balAkArUpa dIrgha vadanayukata, vijaLIrUpa capala lecana sahita, iMdra dhanuSyane dharanAra, aMjanagirinA zikhara samAna ghera gaI. nArUpa aTTahAsyathI virahI janenA hRdayane kaMpAvanAra ane vetAla samAna dArUNa e varSAkAla AvyuM. tene jotAM pitAnI patnI tene yAda AvI. eTale tatkAla mayUranA TahukA sAMbhaLatAM jenI utkaMThA cAragaNuM vRddhi pAmela che e te lAMbe nisAso nAkhI avilaMbita prayANathI pitAnA nagara bhaNuM cAlyuM, paraMtu lAMbe mArga hovAthI, temAM paNa zarIre durbaLatA AvatAM zIdhra gamana karavA azakata hovAthI pAMca mAsa thatAM te kuMDagrAma nagare pahoMcyo. tyAM pitAnA ghare jatAM dravyanI AzAe brAhmaNIe sanmukha AvIne tene satkAra karyo, tene Asana ApyuM ane teNe patinA caraNa pakhALyA. vaLI zarIranI kuzaLatA pUchI aMge tela ceryuM ane snehabhAva dekhADyo. ema bhejana samaya thatAM teNe vicitra rasavatI taiyAra karI tene bhejana karAvyuM. pachI te zayAmAM beThe, eTale brAhmaNI paNa haiyAmAM harSa pAmatI tenI pAse AvIne pUchavA lAgI kehe Aryaputra ! tame kayA kayA dezamAM ATale badhe kALa bhamyA ? ane keTaluM dhana pedA karyuM? te be -"he priye! huM keTalA deza tane kahI saMbhaLAvuM athavA drapArjana paNa zuM kahuM? kAraNa ke zrI parvata, vAkara, samudra-varatIra, rAhaNAcala, rasakUpikA temaja bhujagovaDe bhayaMkara vividha viva evA aneka sthAtemAM ATalo kALa huM dhana-pipAsAthI bhaye, davA lAyaka sthAna meM behI joyAM ane suvarNa-pASANe paNa dhamyA, aMjanasiddhinA nimitte ghaNI divya auSadhio tapAsI joI, rAjasevA paNa karI ane maMtra-taMtrAdika paNa jANyA, vaLI asi, dhanuSya, kuta, cakrAdika janaprasiddha zastromAM paNa parizrama karavAmAM bAkI na rAkhI. are ! meM dravyanI khAtara zuM zuM na karyuM ? tathApi he priye ! mane bhejana mAtranI sAmagrI paNa prApta na thaI. atyAre te kevaLa tArA dazananI abhilASAthI huM pAcho pharyo chuM." e pramANe sAMbhaLatAM jANe vajAthI ghAyala thaI hoya, jANe lUMTAI gaI hoya tema zyAma mukhe, kopathI adharoSThane phaphaDAvatI ane rakta lecana karI te kahevA lAgI ke-"are ! pApiSTa ! are kalakSaNA ! are pazu samAna ! nirbhAgya ziromaNi ! je ema hatuM te ATale vakhata kaDavI ghIsenAM phaLa pakaDato tyAM zA mATe bhamate rahyo ? are , 27 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2e. zrI mahAvIracaritra. abhAgIyA ! tyAM rahetAM te evI vAta paNa na sAMbhaLI ke puSkarAva7 meghanI jema siddhArthanaMdana eka varasa paryata ISTa ApavA pUrvaka satata kanakadhArAthI varasyA. zuM tuM pite A sanmukha jete nathI ke janmathI je daridra hatA chatAM ratha, azvAdika vAhane letAM, divya AbhAraNe paheratAM, uMcA makAne baMdhAvI pitAnI strI sahita rahetAM, jinaprasAdathI vilAsa karI rahyA che ? athavA dezAMtarathI AvelA ke tArA jevAmAM na AvyA ke jeo mane ratha pUrNa karI, kanakarAzi meLavIne pitAnA gharabhaNI pAchA pharatA hatA ?" brAhmaNe kahyuM ke-"he priyA ! dUra dezAMtaramAM vasavAthI meM e kazuM sAMbhaLyuM nahi. zuM karuM ke mAruM bhAgyaja viparIta che, jethI ATale badhe lAMbe vakhata meM viSama dazA bhogavI. " tyAre brAhmaNa bolI-"are ! hajI paNa temanI pAse satvara jA. te bhagavAna karuNAnA bhaMDAra che, tethI tuM mAgIza te avazya kaMi , paNa Apaze." ema sAMbhaLatAM brAhmaNa bahu ja vegathI jinezvara bhaNI doDyo ane pUchatAM pUchatAM te kumAragrAme pahoMcyA. tyAM iMdra nAkhela sugaMdhI cUrNane parimala para ekaThA thatA bhamarAothI jemane deha AcchAdita che evA vIraprabhu kAyetsa rahelA tenA jevAmAM AvyA. eTale traNa pradakSiNApUrvaka parama AdarathI prabhune praNAma karI teNe vinavyuM ke " he deva ! mArI karma-kathA sAMbhaLe. kaMThamAM chahuvA khalita thatAM aspaSTa vANIthI he nAtha ! dAnamAM vimukha chatAM tevA kayA jananI AgaLa meM prArthanA na karI ? he deva ! mArganI dhULathI kharaDAyela huM kayA musApharakhAnAmAM na va ? ane A duSTa udarane pUravA mATe meM zuM zuM kukama na karyA ? dravya meLavavA mATe huM tarata kRtAMtanA mukhamAM paNa peTho ane e kaI veza na rahyo ke je naTanI jema meM dhAraNa na karyo hoya. ema dUra dezAMtaramAM bhamatAM lAgelA parizramane lIdhe mane vividha roga utpanna thayAM, chatAM maMdabhAgI meM ATalo kALa gumAvyA paraMtu atyAre ghare AvatAM ja mArI strIe kahyuM ke tame eka varasa paryata mahAdAna ApyuM temAM keTalAka lokene nagara, pATaNa, gAma, Akara ke dravyabhaMDAra ApyA ane anya keTalAkane madenmatta hAthIe ApyA. vaLI bIjA keTalAkane pArasa-irAna, barbara tathA bahalI-dezanA arka ApyA ane keTalAkane jAtya kanakanA pravara AbhUSaNe ApyAM. e pramANe aneka prakAre puSkaLa dAna karatAM kalpavRkSanI jema he nAtha ! tame dunIyAnuM dAridraya daLyuM ane meghanI jema lekAnI tRSNAne parAsta karI, tema chatAM daridra janemAM tilaka samAna e huM eka ja pUrvanA dusaha duSTa karmonA prabhAve viphala rahyo, mATe . he prabhutavatsala ! he karUNArasa ! varasatAM dukhasaMtapta bhuvana-vanane siMcanAra! Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacama prastAva-sAmanI prabhu pratye vinatI. 11 tame prasanna thaIne mArezamanAratha pUrNa karI. sva, matya ane pAtALamAM deva, nareza ane dAnavapati je yathecchAe krIDA karI rahyA che, te tamArA caraNu kamaLanI sevAnuM phaLa che. huM siddhA'rAja-naMdana ! jo tame paNa mane kAI rIte tajI dezeA, mArA pratye karUNA nahi lAvA te pAtAlamAM pesatAM mArA kAI AdhAra ja nathI. " e pramANe dInatAthI gaLatA azru-jaLavaDe vadana tarakheALa thatAM teNe evI rIte vina'tI karI ke jethI vItarAgane paNa ajakha asara thaI. ema sAMbhaLatAM jemanA aMtaramAM karUNArasa Atapreta che evA bhagavaMte kahyuM ke--hai devAnupriya ! atyAre te me badhA sasa-parigraha tajI dIdhA che ane tuM atyaMta daurbhAgyanA du:khathI AkuLa-vyAkuLa che, tethI jo ke e aAgya che chatAM A devadRSyanA abhAga lai le. ' eTale '* jevI svAmInI AjJA ema kahetAM harSoMne lIdhe dezamAMcita thatA brAhmaNu a vastra laI, praNAma karI, svAmInI apUva udAratAne vAraMvAra citavatA te pAtAnAM ghare gayA. tyAM brAhmaNIe jotAM parama AdarathI pUchyuM jethI teNe devadRSya-anA lAbha kahI saMbhaLAvyeA, je sAMbhaLatAM brAhmaNI parama sateSa pAmI. pachI bIje divase te vastrAdha teNe dazI bAMdhavA mATe taMtuvAya-vaNakarane sepyu. eTale teNe paNa pUrve kadi na joyela te divya vastra jotAM brAhmaNune pUchyuM ke- he bhadre ! A tane kayAMthI maLyuM ? kAraNa ke AvAM vastro mahItala para maLatAM nathI. 'brAhmaNe kahyuM- huM mukhya ! e te! mane bhagavate ApyuM che. ' vaNakare kahyuM- enA bIje khaMDa paNu laI Ava ke jethI ane khaDa meLavIne sAMdhuM. ema karatAM akhaMDanI jema enuM eka lAkha seAnAmhAra mUlya maLaze. ethI ApaNu khanene ardhAa dravya maLaze.' brAhmaNa melyA- have enA khIjo khaMDa zI rIte maLI zake ?' tyAre jina-sAmAcArImAM vicakSaNa evA taMtuvAce kahyuM- jayAre sthANu vRkSanuM zuSka tharDa pramukhamAM aTakatAM svAmInA skaMdha parathI te paDI jAya tyAre tuM upADI leje.' ema sAMbhaLatAM vastrAnA lAle te bhagavaMtanI pAchaLa lAgyA. have te vastrAnA tene kevI rIte lAbha thaze te AgaLa kahevAmAM Avaze. have kumAragrAma-sanivezanI bahAra pratimArUpe rahelA ane lakhamAna jemanI bhujAo che evA bhagavaMta mahAvIra pAse atyaMta pApiNa, vinaya-nayanA vijJAnathI vajita evA eka gAvALa, AkhA divasa calAvavAthI thAkI gayelA ane kSudhAthI pIDita evA caratA vRSabha bhaLAvIne te gAyA dAhavA nimitte gAmamAM gayA, tyAM khIjuM kAMi kAma karavAnu hovAthI tene bahu vakhata lAgyA. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ( zrI mahAvIracaritra, evAmAM te baLada kSaNabhara bhagavaMtanI samIpe carI, bhAre kSudhAtura hAvA ghAsa caratA haLave haLave aTavImAM cAlyA gayA. tyAM govALa prabhu pAse AvyuM ane pitAnA baLada jevAmAM na AvatAM teNe bhagavaMtane pUchayuM ke he devAcaka! je pUrve meM tamane baLada bhaLAvyA hatA, kaho, te kyAM gayA ?" eTale jANe sAMbhaLyuM na hoya tema savAmI paNa mauna ja rahyA, jethI teNe paNa jAyuM ke- A te kaI mahAtmA che, tethI kaMI jANatA nathI ! pachI te giriguphAomAM, nadIomAM, nijharaNA ke moTAM vRkSonI ghaTAmAM, gAmamAM temaja anya vividha pradezamAM vRSabha-svAmIthI bhaya pAmI, bhAre AkuLa-vyAkuLa thaIne te zodhavA lAgyo. evAmAM lAMbo vakhata svacchede caratAM, kSudhA-vedanA zAMta thavAthI te vRSabhe pharIne paNa te ja pradezamAM AvyA ane bhagavaMtane joI tyAM vAgoLatA beThA. have te govALa ke je baLane patte na meLavI zakaye, cAra prahara rAtri-jAgaraNa thavAthI jenAM locana glAna thaI gayAM che, jenuM zarIra dhULathI kharaDAyela che, sthANu ane kaMTakAdikathI parabhava pAmatAM lAMbo vakhata bhamI bhamIne te te ja mAge pAcho vaLyo. tyAM svAmI pAse sukhe beThelA pitAnA baLada teNe joyA, jethI lAla lezana karI bhAre karkaza vacanathI prabhunI tarjanA karatAM teNe kahyuM ke- he devArya ! durjananI jema bahArathI to tuM prazAMta veza batAve che, paNa aMtaramAM te tArA mananI AvI kuTilatA dekhAI AvI ke mArA vRSabhe haraNa karavA mATe te chupAvI rAkhyA ane je huM atyAre AvI pahoMce na heta te avazya tuM te laIne cAlya jAta. he vayasya ! ahA ! tArA vratanI A caMgimA ! aho ! tArA vivekanI bhadratA ane tArA dAkSiNya bhAvanI kaMI judA ja prakAranI khUbI ! mane te ema lAge che ke-adhA bAhA vyApAra baMdha karI, bhujAo lAMbI mUkI je tuM bagadhyAna dhare che te lokone chetaravA nimitte mAtra upAyaja ciMtavane lAge che." ema durvacanethI tarjanA karI, vetAlanI jema te zevALa dAmaNa laIne haNavA mATe bhagavaMta pratye deDyo. evAmAM sadharmA-sabhAmAM siMhAsana para beThela idra svAmIne sukha-vihAra jANavA nimitte avadhijJAna ceryuM, te prabhu pratye deDatA te vALane dIThe. eTale tyAM rahetAM ja tene thaMbhIne zaka divya gatithI jina samIpe utaryo ane te gapALane tajevA lAge ke"are! durAcArI ! are purUSAdhama ! are pazu samAna ! A vRSabhanA puNyathI ja tuM tRNAdi khAte nathI, je hastI, azva, subhaTane tajI atyAre ja pravajyA lenAra, pitAnA dharma-kAryamAM tatpara ane tRNu-maNine samAna gaNa-.. nAra siddhArtha rAjAnA naMdana evA vardhamAnasvAmIne paNa tuM jANato nathI?" Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-gApaupasatra niRRraN dranI vinaMtI. 13 ema nibhra MchI iMdre prabhune traNa pradikSApU vAMdyA ane aMjali joDI vinaMtI karI ke- he bhagavAn ! tamane khAra varasa paryaMta zramapaNuM pALatAM du:khajanaka, sAmAnya janAnA jIvitane tajAvanAra, pravara balavAne paNa zamAMca pragaTAvanAra evA ugra upasargA thaze, mATe kRpA karI mane eTale vakhata anujJA Ape, huM ApanI samIpe rahIne vaiyAvacca karatA rahuM, ema sAMbhaLatAM kAceAtsaga pArIne bhagavaMte jaNAvyuM ke huM sureMdra ! tArI asAdhAraNa bhakti hAvAthI ema khelavuM tane pAlave temAM sa Mdeha nathI, paraMtu evu' bhUta, bhaviSya ke vattamAna kALe kadApi manavAnuM nathI ke tArA jevAnI nizrAe tIrthaMkA pUrvakRta karma nizcaya khapAvI gayA, khapAvaze ke khapAve che. vaLI paranA sAmarthya vaDe jo kakSaya ghaTita thAya teA leca, brahmacarya, vividha tA vidhAna vigere badhuM viLa samajavuM'. atyaMta saMkilaSTa cittathI jenA rasavipAka peAte daDha bAMdhela che evAM kamA~ pAte bhAgaLyA vinA tenI niza nathI. kane vaza rahela ekalA A jIva pAte ja zubha ke azubha bhAgave che, te karmAMnA prabhAvathI ja anya apakArI ke upakArI ane che; mATe je pUrve siddha thayA, siddha thaze ane siddha thAya che te peAtAnA aLe kramanA kSaya karIne ja, paraMtu anya upAya nathI. evI rItanA vividha mahA-upasargI pUrve jANIne ja me' sa`cama AdaryAM che, teA tenI mAre kayAM darakAra karavAnI che ?' e pramANe vividha ukti-prayuktithI medha pamADIne prabhu kAryotsarga mAM rahyA, kAraNa ke mahApurUSo mitabhASI hAya che. evAmAM bhagavaMtanI mAsInA putra ke tathAnidha thAra mALa-tapanA prabhAve siddhArtha nAme byaMtara dhruvatA thayA hatA te tyAM Atmya, eTale iMdre tene jaNAvyu` ke-hu siddhA ! A bhagavAn tArA najIkanA saMbaMdhI che e eka kAraNa ane khIjuM kAraNu tane mArI AjJA che ke tu' saCthA svAmInI pAse rahetAM maraNAMtika upasane aTakAvaje.' eTale teNe paNa iMdranA evA AdezathI sateSa pAmatAM tema rahevAnuM kabUla karyuM", jethI puradara pAtAnA sthAne gayA. pachI prabhAta thatAM bhagavAn tyAMthI cAlyA ane anukrame kAllAga sa'nivezamAM gayA. tyAM ahula nAme brAhmaNa rahetA hatA. tenA ghare maheAtsava hAvAthI rasavatI taiyAra karavAmAM AvI hatI ane badhA leke jamatA hatA. evAmAM bhikSA samaya jANI bhagava'ta utAvaLa karyA vinA zAMta svabhAve chaThThanA pAraNe bhikSA nimitte gAmamAM gayA. tyAM uMca, nIca gRheAmAM paribhramaNa karatAM te mahulanA ghare gayA. eTale teNe apratima rUpazALI bhagava Mtane peAtAnA bhavanAMgaNe AvelA joyA. temane jotAM bahulane vicAra AvyA ke aA ! A Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 * zrI mahAvIracaritra. mahAmuninA zarIranuM lAvaNya kevuM che? aho ! anupama rUpasaMpatti! ahA ! badhA lakSaNanI paripUrNatA! ahe prazAMta AkAra ! ahe! saubhAgya. e sAmAnya guNazIla te nathI ja! tethI huM dhanya ke mArA bhavanAMgaNe e padhAryA." ema bhAvatAM jANe mukatAphaLathI alaMkRta hoya tema atyaMta romAMca pragaTa thatAM uThIne teNe paramAdarapUrvaka vRta-madhumizra pAyasa-dUdha bhagavaMta pAse mUkayuM. eTale prabhue nichidra tathA cakra, aMkuzanA lakSaNe lAMchita evA karakamaLa prasAya. tyAM kara-saMpuTamAM brAhmaNe pravara pAyasa nAkhatAM, devatAo AkAzataLe utarI bhAre bhaktipUrvaka keTalAka jayaduMdubhi vagADavA lAgyA, keTalAka puSpa varasAvavA lAgyA, keTalAka vastrakSepa karavA lAgyA, keTalAka jinaguNa gAvA lAgyA, keTalAka gaMbhIra girAthI "aho ! sudAna" ema ghoSaNA karavA lAgyA ane keTalAka bhAre pramAda lAvI satata kanakadhArA varasAvavA lAgyA. AvuM Azcarya jotAM gAmanA anya le paNa viramaya pAmI tarataja prabhu pAse AvyA. vadhAre te zuM paNa prabhu pAsanA lAbhathI, brAhmaNa kanakavaDe ane leke Azcarya-rasa vaDe tRpta thayA, ema mahA-AnaMda pravartI rahyo. pachI carma-cakSune agocara AhAra-vidhi AcarIne bhagavaMte anyatra vihAra karyo ane grAmanugrAme paribhramaNa karatAM, pravajyA samaye devatAoe nAkhela kusuma ane vAsacUrNanA gaMdhathI vAsita vibhunA zarIre niraMtara jhaMkArava karatA, vana-puponA parimalane tajIne bhamarAo pIDA upajAvatA, lAMbA vakhatathI satata tyAM rahetAM kaI paNa na pAmatA te roSa lAvI nakhavaDe vIMdhatA, mukhavaDe DaMkha mAratA, vasaMta-samaye rema-drupamAMthI nIkaLela rakta pItA ane zarIre saMlagna thaIne vibhunI sAthe vicaratA hatA. vaLI te gaMdhathI AkarSAyelA gAmanA tarUNa jane paNa bhagavaMtane kahetA ke "he nAtha! amane paNa A gaMdhayukita batAve, Ape, tamArA zarIrane gaMdha bhAre suralimizrita che, temaja navanItpala ane palAsa samAna lecana-yugala, surabhizvAsavaDe bhita sukhakamala tathA rUpasaMpatti jatAM, kAmabANathI jarjarita thaela grAma-tarUNIo grAmanugrAma vicaratA bhagavaMtanuM nivAsasthAna pUchatI aneka prakAranA upasarga karatI hatI. ema pravajayA lIdhA pachI kaMIka adhika cAra mAsa, dee nAkhela vAsane lIdhe duSTa bhamarAoe prabhune upasarga karyo. ekadA traNa lekanA tilaka samAna ane samasta guNenA bhaMDAra evA svAmI paryaTana karatAM merAga saMnivezamAM gayA. tyAM duIjajata nAme pAkhaMDa ke jeo tApasanA veze rahetA temane jvalanazarmA nAme adhipati hatA te siddhArtha rAjAne mitra hevAthI pUva nA nehane lIdhe svAmIne jotAM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-tApasa upAlaMbha. 15 svAgata uccAratAM te sanmukha, AvyuM eTale prabhue paNa pUrvapragane lIdhe hAtha pasA. pachI kulapatie saharSa pUrvavRttAMta pUchIne prabhune kahyuM kekumAravara ! keTaleka vakhata tame ahIM ja rahe A Azrama vigha rahita che ahIM keI dhyAnamAM aMtarAya kare te nathI jethI cAturmAsane mATe paNa lAyaka che, te atyAre kadAca tame sarvathA na rahI zake te paNa comAsAmAM te ahIM ja rahejo, ema teNe kahetAM te vacana svIkArI bhagavaMta eka rAtri tyAM ja rahyA. te pachI premabaMdhane nAza karanAra, asaMkhya duHkhane daLanAra, prazAMta cittavaDe suMdara sthiratAthI maMdarAcalane jItanAra, aneka upasargone sahana karanAra, gajedranI jema maMdagAmI mRganI jema sevakarahita tathA pitAnI je jIva-rakSAmAM tatpara ane sureMdravaMdane vaMdanIya evA svAmI, maDaMba, karbaTa, kheDA pramukha vividha gAma ke je aneka lekavaDe saMkIrNa hatAM tyAM vicaravA lAgyA. ema vihAra karatAM grAmasamaya Avyo ane pachI comAsuM paNa AvI lAgyuM ke jyAM sajala jaladhara gaMbhIra garjanA karatA maMda maMda jaLadhArAo paDatI, pathika jana pitapatAnA ghara bhaNI jatA ane rAjahaMsa mAnasa-sarovara pratye cAlatA thayA. eTale prabhu pAchA vaLIne tyAM ja marAga saMnivezamAM AvyA. tyAM kulapatie bhAre premapUrvaka eka taiyAra maTha-Azrama seM. bhagavaMta te sthAne pralaMbamAna bhujAe kAryotsarga dhyAne rahyA. ema divase javA lAgyAM. - have prathama varSARtune prAraMbha thatAM pUrve lAMbA vakhatathI saMgharI rAkhela tRNadika cAre khalAsa thavAthI ane nUtana ghAsa hajI ugela na hovAthI kayAMya paNa bhakSya kaMI na maLatA kSudhAthI bAdhA pAmatI gAye te tApasa Azrame ke jyAM tRNAdika AcchAdita karela che te khAvAne mATe AvavA lAgI, eTale tApasa pracaMDa laSTiprahArathI temane phUTIne kahADavA lAgyA ane dvAra pAse hamezAM berarI rahIne bahu khaMtathI pitAnA AzramanI rakSA karavA lAgyA. ema temaNe tADana karela gAye Amatema bhamI jenuM rakSaNa karanAra keI nathI evA bhaga vaMtanA AzramanuM tRNa khAvA lAgI, jethI pitAnA maThamAM beThelAM te tApasI gAthI khavAtA te Azramane joI vibhu para bhAre dveSa lAvIne kahevA lAgyA ke"ahe! ame pitAnA maThanuM rakSaNa karatA rahIe chIe ane A zramaNa jarA paNa tenI darakAra karatuM nathI te zuM karIe? kulapatie ene besADela che tethI sAkSAt ApaNe kaMI kaThaNa zabda kahI zakatA nathI ema pratidina cAlatAM gADha asarane dhAraNa karatA te tApase eka vakhate kuLapati pAse gayA ane upAlaMbha pUrvaka kahevA lAgyA ke- "he svAmina! tame amArA maThamAM je A kaI zramaNane mUke che te pitAnuM kArya karavAmAM ja atyaMta tatpara che, te Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrI mahAvIracaritra. eTaluM paNa jANatuM nathI ke gAye e Azramane pratidina kSINa banAve che chatAM eka kSaNa te tenI rakSA karatuM nathI. zuM Alasya, anukaMpA, upekSA ke nirdAkSiNya haze ? tene ke abhiprAya che te ame samajI zakatA nathI. athavA te te mahAtmA pitAne muni samajIne gAyanuM nivAraNa na karate hoya te ame zramaNe deva-gurUnI pUjAmAM parAyaNa kema na thaIe ? he kulapati ! ' amArA para tame rUThayA che ane A prayogathI maThane nAza karavA mAgatA hai te satvara amane jaNAvI dyo ke jethI ame tenI vAta paNa mUkI daIe. tenI sAthe amAre kAMI virodha nathI je rUrNa thaye hoya chatAM saMteSa pamADavA lAyaka hoya te tenI sAthe mAna zuM ? tamArI cittavRtti jANyA vinA ame tenA para kharekhara ! vRthA reka karyo athavA te mUDha janenI mati kevI hoya?" e pramANe IrSyAmizna kepathI jarA kaMpa pAmatA adharavaDe bolI duIjajaMta tApase kulapati pAsethI cAlatA thayA, eTale temane jAtA joI bhAre AdarapUrvaka bolAvIne kulapatie kahyuM ke- "he mahAnubhAvo ! tame AvI kalpanA kema kare che ? emAM mAro doSa zuM che ? meM to mitra siddhArtha rAjAne putra samajIne e munine satkAra karyo. zuM ema huM jANato hato ke e pitAnA maThanI Ama upekSA karaze? tema chatAM huM e prayatna karIza ke jethI tamAre Azrama naSTa nahi thAya. have tame saMtApa karaze nahi tema kuvikalapa paNa ciMtavaze nahi. tamArA karatAM mane priya keNa che? ema sAMbhaLatAM saMtoSa pAmIne teo yathAsthAne gayA. pachI kulapati paNa jinezvara pAse gaye ane zAkhA-patrahIna vRkSa samAna te maTha nAma mAtra je dIThe jethI teNe vicAra karyo ke "aho ! te bicArA tApa e sAcuM kahyuM. meM te prathama dhAryuM ke eo Ama matsarathI bele che paraMtu Azrama jovAthI have huM barAbara samajI zaka' ema vicArI bhagavaMtane kahevA lAge ke-cAra AzramanA gurU evA siddhArtha rAjAne tuM putra che ane tArI kIrti traNe lokamAM vistAra pAmI che, mATe mAre tane kaMIka kahevAnuM che. he putra! tArA pitAe paNa bhAre AdarapUrvaka A Azrama padanuM satata rakSaNa karyuM che te have tAre paNa te pALavAnuM che. duSTone tADana karavuM e tamAruM khAsa vrata che te kaMI paNa zaMkA lAvyA vinA tRNAdika khAtI gAyane kema aTakAvate nathI? he vatsa! eka pakSI paNa sarva prayatnapUrvaka pitAnA mALAnuM rakSaNa kare che te pRthvInA bhArane dhAraNa karavAmAM dhIra evA tamArA jevA purUSanuM te kahevuM ja zuM? he mahAyaza! amArA jevA yatijananI rakSA mATe nizcaya prajApati tama jevA satparUne utpanna kare che. vaLI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAvadhanadattaprati pizikSA. 217 e pazuonI jema dharmanA dveSI duSTa janethI pratighAta-parAbhava pAmatA ame kenA zaraNe jaIe ? mATe he kumAra! tame gRhapatinI jema bhale ahIM sukhe raho. A badhuM tamAruM ja che. tamane jotAM priya mitra siddhArtha rAjA mane yAda Ave che. e pramANe saMstava, upAlaMbha, praNaya, zikhAmaNagarbhita vacane vaDe vIrane kahIne te tApasapati pitAnA sthAne gaye, eTale mahAsattvazALI ane jagajajIvanA eka hitakArI evA bhagavaMte temane aprIti thayela jANIne vicAra karyo ke-"mArA nimitte e leke atibhayaMkara mithyAtva pAmaze, mATe have ahIM sthiti karavI te kaI rIte yukata nathI. ema dhArI varSAkAla vidyamAna chatAM prabhu te sthAnathI cAlatA thayA; kAraNa ke mahApurUSe para-pIDAnA TALaka hoya che, mATe A dRSTAMtathI anya janee paNa parapIDA TALavAne yathAzakita yatna kare e saddharmane sAra batAvela che. pachI e vairAgyanuM kAraNa samajatA prabhue A pramANe pAMca tIvra abhigraha dhAraNa karyA-aprIti thAya tevA avagrahamAM na rahevuM, nitya kAryotsarga kara, eka ke be vacana belavA uparAMta mauna rahevuM, pANi-pAtramAM AhAra kare. temAM keTalAka AcAryo ema kahe che ke-prApta thayela dharmanI prarUpaNuM karavI, jethI prathama pAraNe prabhue parapAtramAM bhejana karyuM, te pachI chadmasthAvasthA sudhI pANipAtramAM AhAra karyo. vaLI gRhasthane vinaya na kara-e pAMcame abhigraha. e pramANe pAMca abhigraha laI, ardhamAsane aMte tyAMthI nIkaLI, prabhu asthikigrAme gayA. have che asthika gAmanuM prathama vardhamAna nAma hatuM, te kema badalI gayuM tenuM kAraNa sAMbhaLe. kauzAMbI nagarImAM aparimita dhanane svAmI dhana nAme zeTha rahe. tene seMkaDo mAnatAo karatAM dhanadeva nAme putra thaye, je atyaMta priya ane vizvAsanuM sthAna thaI paDaye, te anukrame aneka kuvikalparUpa duSTa savaDe bhISaNa madananA kusumabANa jyAM uchaLI rahyAM che, tRSNArUpa mRga-jaLanA taraMgayukata, duvara Idriya-pracArarUpa vaDe bhayAnaka, dustara mUDhatArUpa mahAnadIvaDe viSama evA araNyanI jema raudra tArUNyane pAye, tenA vize te vezyAnA gharamAM vasavA lAge. pratidina jugAra ramate, dhanane nAza karate, vividha vilAsamAM vartate, durlalita-duSTa ceSTA Acarate, naTa-nATakAdikanA gAyanamAM masta banelA lokone piSa, pitAnA kuLanI maryAdA ke svajanene Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrI mahAvIracaritra. apavAda te jarA paNa khyAlamAM na lAvate. ema divaso jatAM dravyathI paripUrNa nidhAne kSINa thatAM ane kekAgAra zUnya thaI jatAM dhanazreNI vicAravA lAge ke-"aho ! Aja paryata pUrva-purUSanI paraMparAe prApta thaela ane te asaMkhya chatAM have mArUM dhana lagabhaga khalAsa thavA AvyuM che, mATe putranI upekSA karavI te yukta nathI ema nizcaya karIne teNe dhanadevane ekAMtamAM kahyuM ke he putra! tArA jevAnA bhegopabhegAdinA nimitte ja amAre arthopArjana karavAnuM che, e karatAM anya viziSTa sthAna nathI, chatAM atyAre huM jarAthI jarjarita thayela hovAthI cAlavAmAtramAM paNa asamartha thayo chuM, adhika bolavAmAM azakata ane kaLA-kauzalamAM kAyara banyo chuM; mATe he vatsa ! A badhe kuTuMbabhAra ane dharmavyavahAra tAre calAvavAnuM che ane te artha- , dravya vinA eka muharta paNa calAvI na zakAya. artha e pravara purUSArtha che, kAraNa ke-guNa munijanarUpa kSetramAM nAkhela arthavaDe vinA prayAse zubha phaLavaDe lacI rahela saddharmarUpa zasya-dhAnya niSpanna thAya che. he vatsa! zuM te nathI sAMbhaLyuM ke jemaNe jinezvarane prathama bhikSA ApI, temAM keTalAka lAvyAtmAe te te ja bhavamAM zivapadane pAmyA, keTalAka dhIrajane devatAnAM divya sukho bhegavI zubha sthAne vAparela tathA vidha arthanA sAmarthyathI trIje bhave siddha thayA. vaLI artha vaDe kaumudI ane mRgAMka samAna mukhavALI mAninIo satvara aMjali joDIne AdhIna rahe che. niMdanIya kuLamAM utpanna thayA chatAM ane badhI kaLAthI varjita chatAM dhanavaDe purUSa, gurU ane devatAnI jema lekamAM salAha levA lAyaka bane che. temaja je zUravIre samarAMgaNamAM tatpara hoya che, mAnavaDe jeo merU sarakhA, bhavya kAvya-baMdhathI jeo lekamAM parama yaza pAme che ane rUpamadathI jeo kAmadevane hasI kahADe che tevA purUSe paNa dhanavaMta jananI sevA svIkAre che. he putra! anya te dUra rahe paraMtu potAnI gRhiNI paNa dhanahIna dhaNIne Adara karatI nathI, ke jethI sakala-kalAvAna paNa zaramAya che. cirakAla jemane vakhA pyA chatAM sAthe lAMbo vakhata ramyA chatAM, tathA sadA upakAra karyA chatAM mitro paNa gauhatyA karanAranI jema dhana rahita janane tajI de che. he putra! vadhAre zuM kahuM? bhAre dAridrathI dIna banela manuSyane vinAza karatAM sarva zaktimAna kRtAMtane paNuM Alasya thAya che. e pramANe sarva guNanA AdhAna-AdhArarUpa sadhanatva ane nirdhanatva-dIgatyane svabuddhithI jANI yogya lAge tema kara. he bhadra! je. drapArjana karavA vyavasAya karavuM hoya, te adyApi hajI avasara che, kAraNa Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-pAMcazeha gADAMone nadI pAra utAryo, ke kaMIka dhana bAkI che. je te sarva vinaSTa thaI jaze, te tane keI agni paNa Apaze nahI, eTale vyavahAra calAvavA AjIvikAgya bhaMDeLanI te vAta ja zI karavI ?' ema sAMbhaLatAM dhanadeva bolyo ke-he tAta ! je ema che, te tame ATale vakhata mArI upekSA kema karI? zuM meM kadi tamArA vacananI avagaNanA karI che? anucita pratipatti kadi batAvI che? roSa lAvI tADana karatAM paNa tame kaIvAra mArA mukha para krodhane aMza je che? ke gharanuM sarvasva vinaSTa thaI jatAM paNa tame mane zikhAmaNa na ApI. athavA te gata vyatikarane zeka karavAthI paNa zuM? have tame mArA para prasAda lAvI Adeza Ape ke duSTa mahilAnI jema dara cAlI gaela lakSmIne paNa kheMcI lAvuM, eTale tame lAMbe vakhata AnaMdamAM hAle. A te zuM mAtra che?" tyAre zreSThIe kahyuM ke "he putra! huM kayAM tArUM kaLA-kauzala jANatuM nathI? kayAM svAbhAvika bhujabaLanI mane kyAM khabara nathI? aMgIkAra karela kArya-bhAramAM tArA utsAhathI kayAM huM ajAye chuM? tAre mahAna cittAvaThaMbha paNa jANuM chuM, ane eTalA mATe ja ATalA divasa meM tane kAMI kahyuM nahi. he vatsa! viSama dazAmAM paDyA chatAM tArA parAkramane zuM asAdhya che? mATe have udyama barAbara calAva ane praNayI jananA maratha pUrNa kara. durjananA duSTa vicArane daLI vAkha, dIna janene uddhAra kara ane zazi samAna nirmaLa svakuLane khyA timAM lAva." dhanadeva bolya-"he tAta! punarUkta vacanane vistAra karavAthI zuM? tame satvara sAthe ane mArganAM sarva sAdhana taiyAra karAve.' ema kahetA tene nizcaya jANIne zreNIe potAnA purUSane bolAvI kahyuM ke "are ! tame "zaMbalAdi sahita mArganI badhI sAmagrI sajaja kare. mahAkiMmatI vividha karIyANuM bharIne zakaTa-samUha taiyAra rAkhe, majabUta skaMdhavALA baliSTa baLade lA, kiMkara janene kAme lagADe, Ayudho sahita subhaTane bolAvo." eTale jevI svAmInI AjJA" ema Adeza svIkArIne te purUSa cAlyA ane vilaMba vinA te badhuM temaNe taiyAra karAvyuM tathA zreSThIne nivedana karyuM. pachI dhanadeve snAna-vilepana AcarI, kezakalApamAM zveta pu bAMdhI, dhavala vastra paherI, deva-gurUne namaskAra karI, mAtapitA tathA svajana-varganI anujJA laI, gaNima', parima, parimeya ane paricachedya e cAra prakAranA karIyANAthI pUrNa pAMca zakaTanA sAthe sahita teNe zubha muhUrte dara deza pratye prayANa karyuM. tyAM 1 gaNIne vecAya tevI vastu 2 jokhIne vecavA lAyaka. 3. mApIne vecavA lAyaka 4. pariccheda-nirNaya karIne vecavA lAyaka vastu. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zrI mahAvIracaritra. mArgamAM apUrva apUrva saniveza-gAmaDAM jotAM, anya anya karIyANA kharIhatAM ane vecatAM, dezAMtaranA samAcAra pUchatAM, vicitra bhASAone jANutAM ane dIna ke duHsthitane dAna ApatA te bahu ja lAMbe pathe nIkaLI gayA. ema anukrame vRSabheAnA kaMThe laTakatI ane raNajhaNATa karatI ghaMTaDIonA avAjathI Itara zabda-vyavahAra niAdha pAmatAM ane aneka shAyaka janAe gADIe calAvatAM te vadhamAnaka gAmanI samIpe paheoMcyA. tyAM vacamAM sama, nIcA, uMcA, uMDA khADAne lIdhe praveza karavA viSama hAvAthI sUkSma veLuthI bharelA ane uMcA DhagavALA vizALa kAMThA tathA pANI alpa chatAM bhAre kAdavathI pUrNa evI vegavatI nAme nadI AvI. temAM gADI cAlI ane temanI ane khAjI pavanarAdhI suzramaNanI jema vruSane sukhamAM pakaDIne calAvatA tathA kAdALI pramukhavaDe paiDAMne haDaselI mahAkaSTa AgaLa dhakelatAM bahu mahenate te gADIone sArathi leAkeAe ardhamAge pahAMcADI, eTale AgaLa nadI bahu viSama hAvAthI, dUra pathathI AvatAM khaLo thAkI javAthI tathA gADIe atibhArathI bharela hAvAthI sArathI thAkI gayA, cAbukanA ghAtane na gaNakAratA vRSabhA jamIna para paDyA, dhanadeva bhAre kheda pAmyA ane parijanA badhA AkuLa-vyAkuLa thavA lAgyA. have te sArthImAM eka vRSabha ke je badhA vRSabhAmAM mukhya, satpuruSanI jema lIlAmAtrathI mahAbhArane upADanAra tathA viSama pradezathakI pAra utAravAne samartha hatA eTale tene tathAprakAranI viSama avasthAmAM AvI paDela dhanadeve yAda karyAM ane puSpanA pUjanapUrvaka satkArIne tene gADImAM jotaryAM, ke tatkALa kaipaNa skhalanA pAmyA vinA niSkapaTa sAmarthya thI te bhArathI bharela gADIne lIlAmAtrathI kheMcIne nadInA para kAMThe pAMcyA. ema teNe pAMcaso gADIe viSama pradezamAMthI utArI pAra karI kAraNu ke eka tarapha te vRSabha ane bIjI khAnu badhAM baLado thayA eTale gADIe badhI pAra utarI. sadbhAvane zu asAdhya hAI zake ? paraMtu atidurdhara bhAra kheMcavAthI te aLadanu hRdaya taDataDATa karatu tUTI paDayuM tathA mukhamAMthI rUdhira vasatA te dhamAka thaine dharaNI para paDI gayA. ema tene tevI viSama dazAne pAmela joi khIjA badhAM kAma tajI, bhAre zoka karatA dhanadeve vaidyone khelAvyA, tenI cikitsA karAvI ane pote pAse rahetAM eka khaMdhu ane mitranI jema jAgavA lAgyA. evAmAM eka divase tene parijane kahyuM ke- huM sAthaeNvAha ! eka baLadanI khAtara anya kAryAMnI zA mATe upekSA karA che ? zuM tuM jANatA nathI ke vaNika putrA sIdAya che kariyANAMnA nAza thAya che, ghaNA divase nakAmAM jAya che. ? ane have te varSAkAla paNu bahu najIka che. dhanadeva khelyA- tame kaheA che. te Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-zULapANI yakSanA pUrva vRtAMta. 1 kharAkhara che, paraMtu parama mitranI jema sAvazALI A bicArAne huM mUkI zakatA nathI.' tyAre parijane kahyuM ke- ahIM zuM ucita che, te tame jANA ' pachI te vRSabhanA parihAra karavAmAM kAyara chatAM dhanadeve vardhamAnaka gAmanA pradhAna purUSone khelAvyA. temane zubha Asana para besArI, tAMbUlAdikathI satkAra karI, premapUrvaka vRSabha samakSa temane jaNAvyu ke A mAre pravara vRSabha AvI duSTa avasthAne pAmyA che, te tame A so rUpIyAthI enA auSadha ane cArA pANInI kharAkhara kALajI rAkho. A mArI eka thApaNanI jema huM tamane soMpu chuM mATe kaMi paNa viparIta na karazo.' ema gAmanA mukhIjanAne bhaLAvI vRSabhanI AgaLa snehapUrvaka bahu cArA-pANI mUkAvI, tene khamAvIne dhanadeva sArthavAha potAnA abhISTa sthAne gayA. tyAM gADha vedanAthI vyAkula banI jeTha mAsanA sUrya tApathI saMtapta thatAM grISmanI uSNatAthI tapela mahItala para dehe dAjhatAM ane viSama-virasa zabda karatAM te divase gALavA lAgyA. vaLI pelA tRNAdika hatAM te bIjA jAnavaro khAi gayA eTale cArA-pANI vinA tathA gADha vyAdhithI pIDA pAmatA atya'ta dInatAthI cAtaram avaleAkana karatAM tRNu-pANI hAthamAM lai, tyAMthI nIkaLatA leAkeAne jotAM te ciMtavatA ke-'kharekhara ! A leAkeA mArA nimitte tRti lAve che.' evAmAM loke tene mUkIne pAtAtAnA kAryAMmAM pravarttatA. ema pratini tevuM jotAM te vRSabha chevaTe nirAza thatA. vakhata jatAM te carma ane asthi-hADakAMnA paMjararUpa banatAM vicAravA lAgyA ke "ahA ! A grAmya janA mahApApiSTa, vAnI gAMTha jevA niSThura manavALA, dayAhIna, caMDAla jevA, peAtAnI pratijJAthI bhraSTa ane kalikAlarUpa kAdavathI kaluSita lAge che ke Ama du:kha pAmatA mane karUNAthI tRNAdi ApavAnuM te dUra raheA, paraMtu te vakhate dhanadeva sArthavAhe mArI samakSa cArA-pANI mATe je ApyuM hatuM, te pacAvI beThA" e pramANe pratidina dveSa dharatAM akAma tRSNA, akAma kSudhA, tIvra vedanAthI bhAre vyAkuLa thatAM, mahAnagaranA dAhumAM jANe paDayA hoya tema kreDa-dAhathI atisa'tama thai maraNu pAmI te ja gAmanI pAsenA udyAnamAM zUlapANi nAme vANuvyaMtara thaye| ane tyAM utpanna thatA tathA vizvadeva-Rddhi joIne te vicAravA lAgyA ke-ahA ! pUrva bhave meM zuM dAna ApyuM haze ? zu tapa AcaryuM. haze.? konA upakAra karyAM haze ? athavA kayA dharma kharAkhara AAdhyA haze ? ke kayAM sutI mAM dehatyAga karyAM haze ?"--ema ciMtavatAM adhi jJAnanAM upayAge te atyaMta vikarALa vRSabhanuM zarIra tenA jovAmAM AvyuM. eTale mahAkApAnaLa utcA, aviveka udaya pAmyA ane akArya karavAna Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara zrI mahAvIracaritra. IrAdo tene utpanna thaye. tarataja teNe dhAryuM ke-"A durAcAre potAnA pAparUpa vRkSanuM phaLa bhale juve" ema ciMtavI, badhA grAmyajanemAM teNe marakI viSuva, tenA prabhAve niraMtara uttama madhyama ane kaniSTha evA ghaNA leke maravA lAgyA ane pratidina AkaMda-zabda A pramANe thavA lAgyA. hA ! nAtha! prANavallabha ! tame kyAM gayA? mane javAba to Ape ! hA! hA ! nirdaya kRtAMta ! te ekadama AvuM kema karyuM? hA ! vatsa! utkaMgamAM beThe beThe tuM maraNuM kema pAme? ahA ! maMdabhAgI mane vRthA kaleza thaI paDe. hA! jananI ! teM mahAkaSTa nirlakSaNa chatAM mAruM pAlana karyuM ane atyAre kaMI paNa aparAdha na hovA chatAM mane kema bolAvatI nathI ? hA ! baMdhuvatsala bhrAtA ! bhaginI ! tame sAcA premI chatAM dukhita evA mane tajIne ekI sAthe kema cAlyA gayA ? hA ! vatsa ! bahu dravya kharacIne tane mahAmahenate paraNavI; chatAM AvI avasthA pAmI. hA ! mArI AzA vRthA thai, hA ! yakSa, brahmA, hari, sUrya, buddha, jina, skaMda, rUdra pramukha he deva ! tamane pUjyA chatAM atyAre kema amArI upekSA karo. che? mATe rakSA kare." e rIte niraMtara trika, carcAmAM rUdana karatA ane anya kAryane tajI leke duHkhathI divase gALavA lAgyA. ema pralaya-kALanI jema rege, deze, priyavirahanAM dukhe ke hadaya-saMghadRvaDe aneka leke maraNa pAmatAM, pravara bhavane zUnya thaI jatAM, atimeTAM kuLo viccheda pAmatAM ane gAmanI zerIo ghaNAM mRtaka-muDadAMthI saMkIrNa thatAM zeSa loke bhayabhIta banI potAnA jIvitanI rakSA nimitte rakSA-valaya ALekhAvatA, divya auSadhIo hAthamAM bAMdhatA, mahAgrahanI pUjA karatA, pitRone piMDa-dAna AcaratA vividha maMtre japAvatA, pAse rahela divya maNio bAMdhatA, homa vidhi karAvatA, pravINa jotiSIone pUchatA, gRhadevatAonA nhavaNu bali-pUjA pramukhanA mahotsava zarU karAvatA, temaja anya paNa je kAMI anuSThAna koI batAvatA, te sarva tathAvidha teo AcaravA lAgyA, tathApi avatIrNa thayela mahAvara, prathama sudhAthI AkuLa thayela paMcAnana-siMha ke nikAcita karmasaMcayanI jema te zulapANi yaMtara leza paNa zAMta na thaye. eTale marakI zAMta na thatI joI, gAmanA leke dhana, kanakAdikathI samRddha ane gAya, bheMsa, azvAdikathI pUrNa evAM ghare mUkI, pitAnA jIvita sAthe kuTuMbIjanene laI, anya anya Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-zULapANI yakSanA upadrava. 223 gAmAmAM cAlyA gayA. tyAM paNa mahAzatrunI jema te gAmavAsI lAkone vyaMtara parAbhava pamADavA lAgyA. AthI ekadA temaNe vicAra karyAM ke-' tyAM amee kAI deva, dAnava, kSetrapAtra, yakSa ke rAkSasa virADhyA hoya tevu' kAMi lAgatuM nathI, chatAM have tyAM jaIne ja kaI ArAdhanA karIe. ' ema dhArIne teo pAchA te ja gAmamAM AvyA. tyAM temaNe ali, puSpa, dhUpAkinI sAmagrI taiyAra karI. pachI snAnapUrvaka zveta vastranu uttarAsaMga karI, laTakatA keza chUTA mUkI, badhA sAthe maLIne, trika, catuSka ane caccara ke jyAM bhUtAlayeA jINu thaI gayAM hatAM, tema ja udyAneAmAM rUdra, skaMdAdikanA maMdizamAM khali ane puSpA mUkatAM, Urdhvamukhe aMjali joDIne tee A pramANe kahevA lAgyA ke - aMtarikSamAM rahelA, divya atizayayukta evA he deva, asura, yakSa, rAkSasa ane kapurUSo ! tame A amArI vinatI sAMbhaLeA. aizvarya, mada, ajJAna ke avinayavaDe tamAre je kAMI aparAdha thayA hAya, te badhuM amArU kSamA kare, kAraNa ke tamArA jevA devatAo, moTA aparAdha thaye hoya chatAM namra thaine zabdoccArapUrvaka khamAvavAne taiyAra thayelA prANI para kSamA kare che. tamArA kApanuM phaLa te ame joyu. have prasAdanuM pULa jovA mAgIe chIe. ' ema temaNe kahetAM te deva AkAzamAM rahetA kahevA lAgyo ke-' he durAcAra ! he dhRSTa ! he ziSTa jananI zikSAnI avagaNanA karanArA, lAlarUpa mahAgrahathI mu MjAyelA ! have mane khamAveA che, paNa he pApAtmAe ! te vakhate yAda nathI ke kSudhAdikathI khAdhA pAmatA te vRSabhanI, tRNu-jalAdi ApavAvaDe paNa tame anukaMpA na karI. tamArA svajanA maraNa pAmatAM tame bhAre saMtApa pAme che ane cArA-pANI vinA te vRSabha maro jatAM tamane alpamAtra paNa zAka nathI, te have tamArU khelavu' vRthA che. dUra jatAM paNa tamArA chUTakArA nathI. duHkhanA kAraNurUpa khala-viSavelaDIne te huM mULathI ja cheddI nAkhavA mAgu' che.' e pramANe tenAM vacanA sAMbhaLatAM, bhayathI zarIre ka patA, dhUpadhAnI hAthamAM laI, sugaMdhI puSpA uchALatA, jaya, jIva, nada pramukha kAmaLa vacanAthI stuti karatA teo aSTAMge namaskAra karIne kahevA lAgyA ke-' he deva ! ame aparAdha karyAM e sAcI vAta che. ahIM tamArA kAMi doSa nathI, tathApi have tame prasAda lAvI, A doSanA niftana nimitta prAyazcitta matAvA, kAraNa ke kArya vinaSTa thatAM atIta khakhatanuM smaraNa karavu' vRthA che. vadhAre te zu kahIe ? paNa A amArU zira tamArA caraNamAM mUkayu che, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zrI mahAvIracaritra, te zaraNAgatane je kaMI karavAnuM hoya te karo." ema kahI, arthe ApavA pUrvaka teo punaH tenA page paDyA. A temanA kathanathI zUlapANi vyaMtara kaMIka zAMta thaIne kahevA lAge ke- je ema hoya, te A mRta mANasanAM hADakAM ekatra karI, tenA para raNajhaNATa karatI kiMkiNuM tathA vaja paTathI mane hara evuM pravara maMdira banAvo ane temAM vRSabha sahita yakSa-pratimA sthApana kare, temaja pratidina bali puSpAdithI tenI carcA kare. ema karavAthI tamane jIvatA mUkIza. A sivAya bIjo upAya nathI. eTale "jevI devanI AjJA" ema vinayathI tenI AjJA mAthe caDAvI tenA kahyA pramANe gAmanI najIkamAM tevuM eka maMdira karAvyuM ane temAM IdrazarmA nAme pUjArI rAkhyo tathA tyAM traNa kALa AdarapUrvaka prekSaNaka-nATaka karavAmAM AvatuM. ema aneka manuSyanA asthine saMcaya puravAmAM Avela hovAthI jatA-AvatA pathika tathA anya gAmanA lekenA puchatAM tenuM asthigrAma evuM nAma cAlu thayuM, ane sarvatra prasiddha pAmyuM e kAraNathI te asthigrAma kahevAyuM. have te vANuvyaMtaranA maMdiramAM, mArganA parizramathI bAdhA pAmelA pathika, bhikSuka ke kArpeTika rAtre tyAM rahetA temanI pITha para ArUDha thaIne zUlapANi temane eka pagaluM paNa AgaLa na cAlI zake teTale vakhata calAvate ane chevaTe kilakila zabda karatAM te keTalAkane daDAnI jema AkAzamAM uchALI nIce paDatAM temane tIkSaNa khaDagavaDe chedI nAkhate, keTalAkane page pakaDIne vastranI jema zilAtala para pachADate, keTalAkane ghaMTanI jema dvArA teraNe laTakAvate ane keTalAkane khaMDakhaMDa karI sarva dizAmAM balinI jema te nAkhI dete. ema bhAre yAtanA pamADI te pathika janene vinAza karate. tenA bhayane lIdhe gAmanA leke divase tyAM rahI rAta pahelAM potAnA ghare cAlyA jatA tema iMdrazarmA pUjArI paNa dhUpa, pradIpa ane pUjA karIne divasa AthamyA pahelAM nIkaLI jate. ema vakhata jatAM ekadA bhagavAna zrI vardhamAnasvAmI tApasa-AzramamAMthI AvatAM te vyaMtarane pratibaMdha pamADavAnI IcchAthI temaNe pUjArIne kahyuM ke-"aho! ahIM akSagRhamAM ame rahIe?" te be-gAma jANe!" evAmAM tyAM ekaThA thayelA gAmajanene bhagavAne tyAM vAsa karavA nimitte pUchayuM. eTale atyaMta saumya ane rUpa viziSTa bhagavaMtane joI lekeeM paNa jaNAvyuM ke -"he devAyatame ahIM rahI zakaze nahi. gAmamAM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-zULapANe yakSane prabhune upasarga. cAle ane tyAM tamArI IcchA pramANe amArA ghare vAsa-sthAna le." tyAre prabhu paNa gAmamAM na rahevAnI IcchAthI bolyA-tame ahIM rahevAnI anujJA Ape." lokoe kahyuM- je ema hoya te bhale ahIM rahe." pachI bhagavaMta eka khUNe jaIne pratimAe sthira rahyA. evAmAM divAkara pazcima parvatanA zikhare pahoMcatA dhUpa karI, kApATaka ane bhikSukane bahAra kahADI, te pUjArI vibhune paNa kahevA lAgyuM ke-"he devArya ! tame paNa bahAra nIkaLe ke jethI A yakSanA hAthe tame mAryo na jAo." eTale jANe sAMbhaLyuM na hoya tema svAmI te maunapaNe ja ubhA rahyA. ema pUjArIe vAraMvAra kahyA chatAM jyAre bhagavaMte kAMI javAba na Apo tyAre vyaMtaradeva vicAravA lAgyuM ke aho ! A koI vicitra vyakti lAge che ke pUjArI ane gAmajanoe kahyA chatAM A sthAnathI jato nathI te Aje huM je karIza te e paNa joI leze. ghaNA divase nazIbAge e hAtha caDyo che evAmAM sUrya asta thaye, saMdhyA thaI, pUjArI svasthAne gaye ane svAmI kAryotsarge rahA. tyAM dhyAnastha prabhune bhaya pamADavA pralayakALanA ghora ghanaghuSa samAna, lekene trAsa upajAvanAra, mahAbhIma, cotarapha prasarI rahela ane uchaLatA bhAre pratinAdavaDe vistRta evuM asAdhAraNa teNe aTTahAsya karyuM ke je zabda sAMbhaLatAM gAmanA loko paNa bhayabrAMta thaI paraspara kahevA lAgyA ke- aho ! e mahAnubhAva devAyane yakSa mAre che.' have tyAM utpala nAme parivrAjaka ke jeNe zrI pArzvanAthanA tIrthamAM pUrve . dIkSA lIdhI hatI, temaja bhUmi, utpAda, svapna, aMtarikSa, aMga ke svaranA lakSaNa, vyaMjana, aSTAMga mahAnimitta-zAstranA paramArthane je jANute, teNe lekenA mukhathI sAMbhaLyuM ke AvA lakSaNazALI devArya, yakSanA hAthe mAryA jaze." ema sAMbhaLatAM "e zramaNa thaela tIrthaMkara mahAvIra te nahi hoya" evI manamAM zaMkA AvatAM, vyaMtaragRhamAM tenA bhayane lIdhe javAne asamartha hovAthI te bhAre AkuLa thavA lAgyA. evAmAM aTTahAsyathI jyAre bhagavAna bhaya na pAmyA tyAre teNe AvuM bhayaMkara pizAcanuM rUpa vikavyuM ke jenA atikapila, sthala ane lAMbA kezavaDe gaganatala AcchAdita bhAsatuM, ati pAkela ane zuSka tuMbaDA samAna jenuM bIbhatsa mukha hatuM, digajanA aMkuza samAna bahAra nIkaLI AvelA jenA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zrI mahAvIracaritra. kaluSita dAMta hatA, cipaTI ane ghAra nAsikAnA pavanavaDe jenA kapila mukharAma ka"patA hatA, laTakatA karkaza carma vaDe maDhela jenA vakSasthaLanA asthi samUha hatA, ghaTanI pAchaLanA karpara samAna jenuM jINuM jaTharatala hatuM, tAlavRkSa samAna dIrgha, nirmAMsa ane snAyuthI jaDela jenI kha'ne ja dhA hatI, dareka lAge laTakatA sarpAne je nacAvatA, ativegathI mUkela caraNa-nyAsavaDe parvata ane pRthvIpIThane jeNe kapAvela che, kakSA-kAkhamAM pakaDela mRtakanuM mAMsa khAvAmAM je Asakta che, atikuTIla kAtaravatI kApela prANInA nIkaLatA rUdhirane pIvAmAM tatpara, pracaMDa bhujA uchALanAra tathA jANe sAkSAta pApasamUha hAya evA te pizAcanA rUpa jotAM paNu bhagavaMta eka maccharanI jema tene avagaNIne dharmadhyAnamAM lIna thayA. eTale upayAga karatAM te zUlapANie jinendrane pravara sattvavAn, nirbhaya ane merUnI jema niSkapa joyA. pachI pharIthI temane bhaya pamADavA te mahApApIe, bhAlAnA agrabhAga samAna tIkSNa ane bhISaNa viSayukta ugra dADhA sahita, ghaNA rASavaDe viSamizra agni-vALAne kahADanAra, bahAra kahADelA putkAranA pavanavaDe vRkSasamUhane bhAMganAra, vistArela utkaTa aa samUhathI dizAone pratirodha pamADanAra, maNikiraNanA saMcayathI moTA dAvAnaLanI zaMkA upajAvanAra, jANe kalikAlanA prathama mitra hAya, jANe tIvra pApanA samUha hAya, sAkSAt jANe yamapAza hoya athavA jANe mahI-mahilAnA veNIdaMDa hAya evA eka moTA sapa teNe vikuyairyAM, tyAM dAraDIvaDe stalanI jema tarata AvIne potAnA dehavaDe. svAmInA zarIre te gADha rIte vIMTAi gayA. pachI puccha-chaTA prabhune te svaccha de tADana karavA lAgyA, tIkSNa dAMtathI DaMkha mAratA ane kaThe sakhta vIMTAtAM svAmInA zvAseAzvAsane ekadama khAdhA pamADavA lAgyA. ema aTTahAsya, bhISaNu pizAca ane mahAsapathI upasarga karatAM paNu bhagava'tane akSubdha jANI te bhAre kApAyamAna thayA, ane samasta rAtrI paryaMta atyaMta raudra ane duHsaha evI sAta prakAranI teNe vibhune A pramANe vedanA upajAvI. ziAvedanA, zravaNavedanA, netravedanA, daMtavedanA, nakhavedanA, nAsAvedanA ane pRSTavedanA emAMnI eka eka vedanAthI paNa sAmAnya jananuM jIvita cAlyuM jAya tA ekI sAthe pragaTa thaela ane jenu svarUpa mukhathI kahI na zakAya evI sAte vedanAonI te! vAta ja zI karavI ? paraMtu bhagava Mte te badhI samatAthI sahana karI. ema te vANunyatara jyAre bhagavaMtane khIvarAvI ke kSeANa pamADI na zakayA tyAre atya ta thAkI jatAM * ahA ! mArA prayatna adhA niSphaLa thayA.' ema manamAM saMtApa pAmI, chatAM prabhunA dhairya-guNathI hRdayamAM ra Mjita thai, Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * paMcama prastAva-bhagavaMtane Avela mahA daza sva. rara7 * bhAre AdarapUrvaka bhagavaMtane page paDIne te kahevA lAge ke-"he bhagavana ! tamArA sAmarthyane na jANatA meM tamAre je aparAdha karyo te kSamA kare." evAmAM pitAnA kAmamAM guMthAyela chatAM tatkAla IMdranI bhalAmaNanuM vacana yAda AvatAM, prabhunA tIvra upasargane joI, te siddhArtha deva tarataja tyAM doDI AvyA ane vANuvyaMtarane kahevA lAgyo ke-"are, adhama zUlapANi! atyaMta duSTa lakSaNavALA, daurgatya ane mRtyune mAganArA, vizuddha buddhithI varjita ! A siddhArtha rAjAnA putra, carama tIrthanAtha bhagavaMtane tuM jANatA nathI ke khalanA pamADavA taiyAra thayuM che? are ! durAcArI ! je A vyatikara kaI rIte idranA jANavAmAM Ave che ke jANe tane zuM phaLa maLe?" ema sAMbhaLatAM te atyaMta bhayabhIta thaI vAraMvAra prabhune khamAvavA lAge eTale siddhArtha tene A pramANe dharmadezanA ApavA lAgyo-vitarAgamAM devabuddhi ane sAdhumAM gurUbuddhi rAkhavI, temaja tatvArthanI sahaNa karavI, keIpaNa prANane pIDA na upajAvavI, pUrvanAM pApa vAraMvAra niMdavA, kAraNa ke pApa karma eka vAra karavAmAM Avela hoya chatAM tIvra TheSane lIdhe tene dukha-vipAka keDIkeDIrUpa thavA pAme che, ema sAMbhaLatA aneka lokonAM kSayanuM maraNa thatAM bhAre pazcAttApa lAvI, samyaktva pAmatAM bhavathI atyaMta virakta banI, samasta deSane upazAMta karavA te zUlapANI bhagavaMta pAse gIta, nATaka karavA lAge eTale gAmavAsI lake paNa gItAdi zabda sAMbhaLI ciMtavavA lAgyA ke- ahe! pelo yakSa te devAryane mArI atyAre saMtuSTa thaIne svaccha de kIDA kare che." evAmAM ahIM bhagavaMtane paNa kaMIka nyUna cAra prahara paritApa pAmavAthI lagabhaga prabhAta thatAM eka muhUrta nidrA AvI gaI, temAM temaNe A daza mahAsvapna joyAM-uMce vRddhi pAmatA tAlapazAcane meM mA. (1) zveta pakSI tathA vicitra keyala jovAmAM AvyAM. (2-3) sugadhI puSpanA gaMdhavaDe utkaTa evuM dAma-mALIyugala joyuM. (4) upAsanA karate govarga dIThe. (5) vikasita kamaLayukta paghasarovara joyuM. (6) kallolanI zreNiyukta sAgarane huM bhujAthI ta. (7) vistRta kiraNayukta ravibiMba jovAmAM AvyuM. (8) pitAnA AMtaraDAthI mAnuSettara parvanane vIMTa. (9) ane maMdarAcalanA zikhara para ArUDha thaye. (10) e daza svapna joIne svAmI jAgrata thayA. evAmAM sUryodaya thaye eTale gAmanA tamAma leke dhUpa, akSata ane puSpo hAthamAM laI tathA te u5la naimittika tyAM AvyA, Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha zrI mahAvIracaritra. ane divya gadha, cUrNa ane puSpAvarDa pUjita tathA sAMgApAMga akSINu bhagavaMtane joI, utkRSTa siMhanAda karatA te prabhunA page paDyA ane paraspara A pramANe kahevA lAgyA ke--* ahA ! devAye yakSane zAMta karyAM. teNe A pUjA karI che. ' evAmAM utpala paNa bhagavatane oLakhIne bhAre saMtuSTa thayA ane vaMdana karI prabhunA caraNu-yugala pAse te besI gayA. pachI prabhue kAyAtsaga pAratAM phrI namaskAra karI, aSTAMga nimittanA sAmarthyathI svapnAnA vyatikara RRNIne te kahevA lAgyA ke he svAmin! tame rAtrinA aMtima bhAge daza svapnA joyAM, tenuM A phaLa samajAya che. je tame mahA-unnata tAlipazAcane mAryAM, tethI alpa kALamAM tame mehanIya karmanA nAza karaze. (1) zveta pakSI jovAthI tame zukaladhyAnamAM lIna raheze. ( 2 ) vicitra kAkila jovAthI tame dvAdazAMgInI prarUpaNA karazeA. ( 3 ) gAvagathI tame je upAsanA karAyA, tethI zramaNu, zramaNI pramukha caturvidha saMdha tamArI sevA karaze. (4) padmasarAvara jovAthI caturvidha devatAo tamArI upAsanA karaze. ( 5 ) sAgara pAra utaravAthI tame saMsArathI uttINu thazeA. ( 6 ) sUrya jovAthI tame alpa vakhatamAM kevaLajJAna pAmazeA. ( 7 ) udarathakI AMtaraDAM kahADIne mAnuSAttara parvatane je vIMTace, tethI tamArA nirmaLa yaza, kIrtti ane pratApa samasta tribhuvanamAM anivArita thaIne bhamaze. (8) 'maMdaragirinA zikhare ArUDha thavAthI tame sihAsana para ArUDha thai, deva-dAnava ane manuSyeAnI sabhAmAM dharma prakAzaze. (9) vaLI je dAmayugala joyu, tenuM phaLa huM jANutA nathI. ' tyAre svAmI malyA--' hai utpala ! je tuM jANatA nathI te huM tane kahI saMbhaLAvuM--je e dAmayugala joyuM, tethI huM dvividha zrAvaka ane sAdhudharmanI prarUpaNA karIza. ' ema sAMbhaLatAM bhAre harSathI rAmAMcita thatAM utpala, prabhune namaskAra karI tyAMthI cAlyA gayA. ahIM bhagavaMta pazu dharmadhyAnamAM tatpara rahI, kAla-nimana karavA lAgyA. ema amAsakSamaNu eTale eka eka pakSanA upavAsa karatAM ane vividha abhigrahamAM upayukta thatAM cAturmAsa vItAvI, te asthika gAmathI cAlI nIkaLyA. tyAre zUlapANi yakSa bhagavatanI pAchaLa pAchaLa jaI, caraNu-kamaLamAM zira namAvI bhaktipUrvaka kahevA lAgyA ke-- he nAtha ! tamane tIvra upasarga karavAthI mArA samAna kAI pApI nathI, vaLI tame je ahIM cAturmAMsa rahyA, tethI mArA jevA kRtArtha paNa kAI nathI. huM svAmin ! huM samajyA ke tame mane pratidha pamADavAne ja ahIM padhAryAM; kAraNa ke zvAnazALAmAM koi nivAsa na kare. he vibhu ! jo tame ahIM AvyA " 8 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-adaka pAkhaMDI vRttAMta. * na hota te bahu jIvonA vinAzathI lAgelA pApavaDe pIDita thatAM huM zuM zuM dukha na pAmata? he jagadIza! pitAnA sukhamAM vimukha thayelA tame hastAvalaMba ApI mane bhava-kUpathakI pAra utAryo. " e pramANe prayatnapUrvaka zUlapANi yakSa bhagavaMtane svavI, temanA dusaha viyAgarUpa bhAlAthI zalyayukta thatA te pAcho pharyo. ema dIkSA lIdhA pachI prabhunuM prathama varasa pUruM thayuM. have bIjuM varasa sAMbhaLe have pUrva pramANe stuti karI, yakSa nivRtta thatAM bhagavAna grAmAnugAma vicaratA, morAgasaMnivezamAM gayA. tyAM bahAra udyAnamAM strI, pazu, napuMsakAdi-varjita nirdoSa pradezamAM pratimAne rahyA. te gAmamAM acchedaka nAme pAkhaMDIo vasatA hatA. temAM eka acchedaka, lokonA maMtra, taMtra ke bhUti-bhasmathI pitAnuM gujarAna calAvate. evAmAM te siddhArtha vyaMtara pratimAsaMpanna prabhu pAse rahetAM, pitAne kalaha-keli bahu priya chatAM vineda na pAmavAthI ane prabhunuM bahumAna na jevAthI te ati dharavA lAge eTale eka divase bhagavaMtanA zarIramAM saMkrAMta thaI teNe te mArge jatA eka gAmanA mukhIne bolAvI kautaka nimitte kahyuM ke-"he bhadra! tuM Aje dUdha sAthe kAMganA bhAta janme che ane atyAre baLadanA rakSaNa mATe jAya che, mArgamAM AvatAM te sarSa jeye ane svamamAM tuM roye che; te A badhuM sAcuM che?' teNe kahyuM- he bhagavAna ! e badhuM satya ja che." tyAre siddhArthe tene bIjuM paNa ghaNuM kahI batAvyuM. jethI parama saMteSa pAmI bhAre AzcayaMrUpa mAnatAM, gAmamAM jaIne teNe, pitAnA svajana-vargane te badhuM kahI saMbhaLAvyuM ke gAmanI bahAra rahela ke devArya, bhUta, bhaviSya ane vartamAna jANe che, teNe mane ghaNu nizcaye kahI batAvyA" ema sAMbhaLatAM manamAM bhAre kautuhala thatAM grAmyajane hAthamAM akSata ane puSpa laI prabhunI samIpe gayA eTale jinadehamAM saMkrAMta thaela siddhArthe temane kahyuM ke- are ! tame mAro atizaya-prabhAva jevAne ahIM AvyA che. lokoe kahyuM- he svAmin ! e vAta satya che. pachI je pUrvakAle vItela, je sAMbhaLavAmAM Avela, je AvatA joyela, paraspara je belela, rAtre je anubhavela, temaja je ISTa, aniSTa, vega, viyoga, sukha, duHkha, lAbha, lebhAdi tathA je Aje banavAnuM che, te badhuM teNe temane kahI batAvyuM. eTale tathA prakAranuM kautuka jatAM te grAmyajane bhAre AdarapUrvaka vaMdana-pUjana karatAM mahimA gAvA lAgyA. ema pratidina te lekanA AvavA-javAthI siddhArthane bhAre AnaMda thaI paDe. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra30 zrI mahAvIracaritra. evAmAM lAkA ekadA kahevA lAgyA ke ' he bhagavan ! ahIM bIjA paNu acchedaka nAme eka jJAnI rahe che. ' siddhArthe kahyuM- te khicArA kai paNa jANatA nathI.' eTale leAkeAe jaine e vAta tenI pAse kahI sabhaLAvI ke devA kahe che ke tame kAMI jANatA nathI.' ema sAMbhaLatAM ahaMkArathI peAtAne utkRSTa rAkhavA te khalyA ke-' cAlA, tamArI samakSa huM tenA parijJAnanuM abhimAna utArI dauM; amArA jevA AgaLa pAtAnA utkarSa batAvavA mahu duSkara che, paraMtu tamArA jevA grAmya leAkeAmAM vividha ullApa karavA sugama che.' ema peAtAnA cAturyane pragaTAvatA, iryAMrUpa moTA zalyane hRdayamAM sthApatA te kautuka pAmatA loko sAthe tyAM gayA ke jyAM janasamUhathI upAsanA karAtA bhagavAn kAyAtsage rahyA hatA. pachI karAMgulimAM ane cheDA pakaDI taNakhaluM lai, prabhunI samakSa ubhA rahIne teNe pUchyuM ke- are devAya ! A tRNu chedAze ke nahI ? ' tenA evA abhiprAya hatA ke jo devAya kaheze ke chedAze; tA chedIza nahI ane anyathA kaheze te chedI nAkhIza. ema te vikalpa karatA hatA tevAmAM siddhAthe kahyuM ke- e chedAze nahIM ' ema sAMbhaLatAM te tRNu IMdavA lAgyA. evAmAM siMhAsana para sukhe beThela IMdra devalAkamAM vicAravA lAgyA ke 'atyAre bhagavAn mahAvIra grAmya-nagarAdikamAM kema vicare che ? eTale avidhajJAnanA dvivya upayogathI te badhA vyatikara tenA jANavAmAM AvyA ane pelA acchadakane sanmukha rahIne tRNu-bhaMga karatA joyA. AthI tene vicAra AvyA ke- ahA ! e mahApApI jinezvarane paNa kema mithyA karavA icche che ?' ema ciMtavI eka bhAre tIkSNa vajA cheDayuM, te mananA vege tyAM AvatAM peluM tRNu chedAyA pahelAM te tarataja tenA ane hAthanI aMguli badhI kApI nAkhI, eTale vajraghAtathI daze aMguli chedAI jatAM te acchadaka vilakSa thatA, badhA gAmajanAthI dhikkAra pAmatA tyAMthI cAlyA gayA. tyAre siddhArtha tenA para bhAre roSa lAvatAM pelA grAmyaleAkeAne kahevA lAgyA ke- are! e durAcArI tA mahAcAra che. ' leAkeA khelyA- bhagavAn ! eNe kAnI cArI karI ? ' siddhArthe kahyu-' sAMbhaLeA: ahIM vIghASa nAme eka kArIgara che.' peAtAnuM nAma sAMbhaLatAM leAkeAmAMthI te AgaLa AvI, page paDIne kahevA lAgyA- 'he bhagavan ! tame jenuM nAma khelyA te huM pote; kahe zuM karavAnuM che ? siddhArthe jaNAvyuM: 'he bhadra ! amuka divase isapala vajananI tArI vATakI khAvAI che. ?' teNe kahyuM'hA.' siddhArtha khelyA- te e pAkhaDI pApAtmAe cArI che. ' vIraghA Se jaNAvyuM: Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama praratAva-acchadaka pAkhaDInuM vRttAMta. 231 * te mane kayAM maLaze?' siddhArthe kahyuM- enA ja vADAmAM mahisIdu nAme vRkSanI pUrva eka hAthapramANu jatAM bhUmi medIne te lai leje.' ema sAMbhaLatAM te kArIgara leAkeAnI sAthe gayeA ane batAvela pradeza khAdatAM te vATakI hAtha lAgI. eTale kAlAhala karatA leAkeA pAchA pUrIne jina pAse AvyA. pachI punaH siddhArthe kahyuM ke- khIjuM' paNa sAMbhaLe.ahI drazarmA nAme kAi gRhastha che ?" leAkeA khelyA' che. ' evAmAM peAtAnuM nAma sAMbhaLatAM te pote ubhA thaine kahevA lAgyA' pUramAveA, te huM pote.' siddhArthe jaNAvyuM-' he bhadra ! pUrve tArU' gheTu' khAvAyu che ?' te khelyA-'hA !' tyAre siddhAtha melyA- are ! e acchaDhe haNIne tenu lakSaNu karyuM. ane tenA asthi ukaraDAnI beraDInA dakSiNa bhAge nAkhI dIdhela ke je adyApi tyAM paDayA che. jo tamane Azcarya hoya te atyAre jaIne jIveA.' ema sAMbhaLatAM leAkeA ekadama te tarapU doDayA. tyAM hAMDakAM jovAmAM AvatAM, kalakala karatA te vibhu pAse AvyA. eTale siddhArthe punaH kahyuM ke-'e khIjuM dRzcaritra ane hajI trIjuM paNa che, paraMtu te huM kahenAra nathI.' ema sAMbhaLatAM bhAre Agraha karIne lAke pUchavA lAgyA ke-' he deva ! he mahAprabhu ! tame maherabAnI karI, A eka apaSTi khAkhata amane kahI sabhaLAvA; have ame anya prazna karIzuM nahIM. jema jema te deva kahevAnI AnAkAnI karatA tema tema bhAre AkuLa thaine loko pUchavA lagyA. ethI A kahevata satya thaI ke' adhakathita hRdayane adhika AkarSe che.' ema teenA atyAgrahathI siddhArthe jaNAvyuM ke-' are ? tame utAvaLA na thAo. e te amAre akathanIya che, jo tamAre avazya sAMbhaLavuM hAya, te! tame jaIne enI bhAryAne pUche, te tamane kharAkhara kahI batAvaze. ema sAMbhaLatAM lAke tenA ghara bhaNI doDayA. have te divase acchadake peAtAnI bhAryAne kuTI hatI, tethI bhAre rASa lAvIne ciMtavatI hatI ke-' sArUM thayuM ke enI AMgaLIe kapAI ane leAkeAe dhikkAra ApyA. have jo gAmanA loko ahIM Ave te enuM badhu' druzcaritra pragaTa karU'.' ema te vicAre che, tevAmAM gAmanA loke tenA AMgaNe AvI pUchavA lAgyA. eTale te khAlI ke- e karma --ca'DALanuM nAma paNa na lyA, kAraNa ke e peAtAnI saheAdara bhaginI sAthe viSaya bhogave che ane mane IcchatA paNa nathI." ema sAMbhaLI utkRSTa siMhanAda karatA leAkeA pAtapAtAnA ghare jatAM hevA lAgyA ke- te Ave! chatAM mahA pApI che.' e pramANe te acchadaka leAkeAthI apamAna pAmatAM, brahmahatyA karanAranI jema aprekSaNIya thai, lukhI bhikSAne paNa na pAmavAthI ekadA dayALu bhagavata pAse jai, aMjali joDIne te kahevA lAgyA ke he devAya ! tame Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrI mahAvIracaritra. A sthAna tajI dyo. tame mahAnubhAva che, tethI sthAnAMtare paNa leAkeA tamArI pUjA karaze ane mahimA gAze, paraMtu huM anyatra jatAM kRtrima kanakanI jema mAna pAmavAnA nathI, kAraNa ke zRgAlanuM zUrAtana te peAtAnI guphAmAM ja zele. vaLIhe deva ! me'mUDha buddhithI AgaLa je druvinaya karyAM, te atyaMta kapAyelA camanA daMDa--ghAta samAna mane bhAre duHkha upajAve che. ' ema kahetAM acche dake avagraha na tajavAthI koine paNa aprIti na upajAvavAmAM tatpara evA prabhu te mArAga sanivezathakI nIkaLI, uttaravAcAla taraph cAlyA. mArge cAlatAM dakSiNavAcAla sa`niveza oLaMgatA ane uttaravAcAla saMniveza sudhI na paheAMcatAM vacamAM suvarNa kUlA nAmanI mahAnadInA kinArA oLaMgatAM vIra bhagavaMtanA skadha para rahela vastrakhaMDa kAi rIte pavanathI ka patAM, kAMTAmAM lAgIne paDI gayuM. eTale svAmI paNa theADuM AgaLa cAlI * e nirdeSi bhUmimAM paDayuM haze ' ema dhArI, jarA Doka vALIne jotAM yathAsthAne cAlatA thayA. evAmAM pitRmitra ke je pUrve kahela brAhmaNu, lAMbA kALe paDela te vastrakhaMDa jotAM bhAre harSathI grahaNu karI, prabhune vAMdI, ku'DagrAma nagaramAM gayA. tyAM pUrve kahela vaNakarane te vastrAdha ApatAM, teNe atinipuNatAthI sAMdhIne ekarUpa karI dIdhuM. pachI te devaSya laIne pelA brAhmaNu naMdivardhana rAjA pAse gayA ane tyAM vasra mUkayuM. rAjAe bhAre kautukathI lAMkhA vakhata te joine jaNAvyu` ke-- he bhadra ! AvuM pravara vajra tane kayAMthI maLyuM ? ' tyAre brAhmaNe kahyuM ke-- he deva ! enI kathA tA mATI che. ' rAjAe kahyuM-- tuM zAMta thaine kharAkhara kahe. eTale teNe peAtAne vRttAMta nivedana karatAM kahyuM ke-- pUrve huM daLadarathI parAbhUta thatAM dezAMtarAmAM lAMbe vakhata bhamI bhamIne pAtAnA ghare AvyeA. tyAM bhAryAe khUkha mane nibhraMchyA, eTale tyAMthI cAlI nIkaLatAM meM lagava'tane dIna vacanathI bahu vinavyA, jethI temaNe dayA lAvI mane ardha devadRSya ApyuM. evAmAM te vaNakarane batAvatAM teNe bIjuM ardha lAvavA mATe bhalAmaNu karIne tarataja prabhu pAse mane mokalyA. tyAM eka varasa sudhI huM vicaratA vItarAganI pAchaLa ziSyanI jema gAma-nagarAkrikamAM bhamyA. ema karatAM suvarNa kalA nadI AgaLa te vastrAdha kAMTAmAM saMlagna thatAM prabhu tene tajIne cAlyA jatAM, huM te laIne AvyA ane te vaNakarane ApatAM teNe e khaMDa kharAkhara meLavI ApyA. ' e pramANe savizeSa vRttAMta sAMbhaLatAM nadivardhana rAjAe saMtuSTa thai, te vastranuM eka lAkha senAmhAra mUlya apAvI bahumAnapUrvaka tenA bhAre satkAra karIne kahyuM ke--' he bhadre ! bhagavAn kevI rIte vicare che ? ' tyAre brAhmaNe jaNAvyu--" deva ! sAMbhaLeA. te d Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-kanakakhala Azrame gamana. 233 AAAAAAAAAAAA tribhuvananA eka nAtha bhagavaMta, keIvAra pragaTa aTTahAsyathI trAsa upajAve tevAM bhUtagRhamAM gohika-Asane rahI, nAsAgra dRSTi sthApI, merUnI jema sthira thaIne dhyAna kare che; kaIvAra vikarAla vetALathI vyAsa, pracaMDa narasuMDa jyAM zreNibaMdha paDelAM che evI smazAna-bhUmimAM vIrAsane rahI, zvAsa-samIra-vAyu rekI, sUryabiMba sAme dRSTi sthApIne madhyAnha AtApanA le che; kaIvAra bhAre bhArathI AkrAMta thayela purUSanI jema sTeja zarIrane namAvI, bhujAone lAMbI karIne gAmanI bahAra kAsage rahe che; kaIvAra akAraNe ke pAyamAna thayelA pizAce karela tIvra upasargane sukhaparaMparAnI jema samyak prakAre sahana karI le che ke IvAra chaDuM, aThThama, amAsa pramukha tapa karatAM, zarIrane zeSAvatAM, prAMtakuLamAM paribhramaNa karI tuccha AhAra laI jIvana-nirvAha calAve che; keIvAra te durAcAra, hIna ane eka kITaka jevA prAkRta purUSae karela tIvra upasargane paNa prabhu sahana karI le che. vaLI tevI keI ApadA paNa durnivAra dayitAnI jema bhagavaMtanI samIpe AvatI nathI, ema saMbhaLAya che. e rIte mahApratApI prabhu para AvanAra bhIma Apatti paNa vighaTI jAya che, temaja keIvAra devatAo temanI pUjA karatAM mahimA gAya che. ema he naranAtha ! temanuM caritra mArA jevAthI kiciMtuM paNa kahI na zakAya. tevA janenuM caritra te temanA jevA purUSa ja jANI zake." ' e pramANe sAMbhaLatAM rAjA potAnA parijana tathA parSada sahita dIrgha niHzvAsa nAkhatAM, asmalita azrupravAhathI vadana-kamaLane plAna banAvI, te zeka karavA lAge. evAmAM pele brAhmaNa paNa pitAnA sthAne gaye ane temAMthI artha mUlya teNe vaNakarane ApyuM. zeSa dravyathI vividha vilAsa karatAM te divaso nirgamana karavA lAgyo. have vardhamAnasvAmI uttaravAcAla saMniveza pratye javAnI IcchAthI kuTila pathane tajI, sIdhA mArge kanakakhala nAmanA Azrama AgaLathI javAtuM, te raste jatAM bhagavaMtane govALoe aTakAvatAM kahyuM keH "he bhagavan ! e Azrama AgaLa daSTiviSa sarpa bhAre parAbhava pamADe che, mATe e mArge na jAo." eTale svAmI paNa jANatA hatA ke -"te bhavyAtmA pratibaMdha pAmaze." ema dhArI, govALee nivAryA chatAM parakArya karavAmAM rasika evA prabhu kanakakhala nAmanA Azrama pratye gayA ke je Azrama karpara, tamAla, 30 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrI mahAvIra caritra. laviMga, tiniza pramukha vRkSavaDe vyAsa, atimuktaka, vAsaMtika, kadalIgRhanA samUhavaDe ramaNIya tathA tApasoe karela temanA dhUmrathI malina thayela vRkSazAkhAo jyAM telathI jANe Adra banAvela hoya tevI zobhatI, temaja pavanathI kaMpatA pallavarUpa hAthavaDe je AvatA jinezvarane jANe nivArato hoya ane pakSIonA kalakala-ravavaDe jANe daSTiviSa sarSanA bhayane kahete hoya evA te AzramamAM AvI, bhagavaMta caMDakauzika sarpane pratibaMdha pamADavA, yakSabhavananA maMDapamAM kAsage rahyA. have te sarSa pUrvabhave keNa hatuM, tene vRttAMta A pramANe che. aneka dhana, dhAnya, kanakathI samRddha evA kevaDe paripUrNa, pAcakane upadrava jeNe joyela nathI, samudranI je ghaNA vepArIo sahita, pakSe ghaNA pANIyukta, mahAsarovaranI jema vicitra citra, patra (pAtra) parva (padmAlakSamI) thI adhiSita, rAzi samudAyanI jema meSa-gADara, viSa-vaizya-mithuna pakSe yugala-joDalAM ane kanyAkumArikAo yukta, AkAza-pradezanI jema ravi, soma, gurU, budhavaDe adhiSita, pakSe deva samAna suMdara gurU ane paMDitavaDe virAjita e kauzika nAme saMniveza hato. tyAM samasta dezabhASA jANavAmAM vicakSaNa, jJAna, vijJAna ke kautuhaLamAM cAlAka, chaMda, lakSaNa, tiSazAstranA paramArthane jANavAmAM niSNAta ane SaTakarma karavAmAM tatpara e gabhadra nAme eka brAhmaNa rahetuM hatuM, ke jeNe potAnI buddhi, vinaya ane vividha upacArathI eka lakSmI sivAya badhA grAmyajanene saMpUrNa saMtuSTa karI dIdhA hatA. athavA te evo kaI guNa nathI ke je te dvijavaramAM vidyamAna na hoya, paraMtu teja na hatuM ke jenuM bhajana karatAM divasa vyatIta thAya. e pramANe dhana na hovA chatAM acaLa cittathI jarA paNa dInatA batAvyA zivAya pitAnA parigrahamAtrathI ja saMteSa pAmatAM te ciMtavavA lAgyo ke-"aho ! A mahAnubhAva dhanike lakSamIne vaza thatAM bhAga lenAra vaMzajevaDe pIDAya che, rAjAvaDe luMTAya che, taskarevaDe parAbhava pAme che, yAcake temane vAraMvAra mAgatAM satAve che ane vividha ApadAo anubhave che, svacchedapaNe teo eka pagaluM paNa pharI zakatA nathI. vaLI tuccha ane apathya bhejana letAM teo vyAdhithI grasta thAya che. paraMtu huM emane eke parAbhava-anartha pAmate nathI.' ema ciMtavatAM tenA divaso vyatIta thatA hatA. evAmAM ekadA tenI zivabhadrA bhAryAe kahyuM ke-he Aryaputra! atyAre huM sagarbhA chuM, tethI prasavakALe mane auSadhAdika vizeSanI avazya jarUra Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * paMcama prastAva-dravya upArjanArtha gabhadrano pravAsa, 235 paDaze, te tame kAMI prayatna kema karatA nathI? athavA te dravya meLavavAne koI upAya kema ciMtavatA nathI? anAgata arthanI ciMtA vinAnA purUSa zlAghA pAmatA nathI.' ema sAMbhaLatAM tatkAla pUrvano viveka vismRta thatAM, meghanA udayavaDe mahAsAgaranI jema kuvikalparUpa kaelanI zreNiyukta banatAM vicAravA lAgyuM ke have ke vyavasAya karuM? athavA kayA janane anusarUM? A kAmamAM mane hAya koNa karaze? kayAM jatAM e siddha thaze? emAM hetu che?" ema kiMkartavyanI vyAkuLatA rUpa samudramAM te DubI gayo. eTale zivabhadrAe tene jaNAvyuM ke-"tame vyAkuLa kema thAo cho ? tamane nirmaLa kalAvaMtane A zuM mAtra che? je kaI dhanavaMta pAse jaI yAcanA karaze, te te paNa avazya tamAruM A kAma sAdhI Apaze, kAraNa ke tamArA je atithi maLavo durlabha che." tyAre gobhadra beH "he priye ! paraprArthanAne mUkI anya upAya batAva. prArthanA karavI e purUSane mATe maraNa karatAM kAMI nyUna nathI, kAraNa ke yAcanA karavA tatpara thayelA manuSyanI vANI, sannipAtanA regInI jema khalanA pAme che, tenI cakSuo nisteja thaIne gaLe che, tenA mukhakamaLanI zobhA haNAI jAya che, tenAM aMga kaMpe che, lAMbA lAMbA nisAsA pravarte che ane hRdaya kSobha pAme che. vaLI kumuda ane mRgAMka samAna nirmaLa guNe tyAM sudhIja purAyamAna rahe che ke jyAM sudhI purUSane para-pArthanArUpa malina paMka lAgatuM nathI. paramabhakti ane gurUtva buddhithI purUSa tyAM sudhI ja pUjAya che ke jyAM sudhI te zatrutva samAna arthitvacAcakatvane pragaTa karato nathI. vaLI leke tyAM sudhI ja sukhI ke svajanatAne guNa batAve che ke jyAM sudhI "di" eTale Apo-duSTa akSara yugala te bolato nathI. ""i ema bolanAra, mAna vinaya ane dharmahIna evA te purUSanA janmathI paNa zuM vizeSatA che? mATe he priye! anya game te mane duSkara upAya bhale batAva, paraMtu huM maraNa pAmatAM paNa prAthanA te kadi karanAra nathI, ema tene nizcaya jANI, kSaNabhara vicAra karIne te kahevA lAgI ke "he Aryaputra ! jo ema hoya to bIjo upAya che, paraMtu te zarIrane bahu parizrama ApavAthI ane alpa kALamAM sadhAya tema che. je tame kahetA ho, te nivedana karUM." gabhaTTe jaNAvyuM. "priye ! temAM zI harakata che? bhale, kahI saMbhaLAva," te belI "sAMbhaLo. pUrva dezamAM asaMkhya devAlayonI zreNiyukta evI vANurasI nAme nagarI che. tenI samIpe bhAre taraMgavyAsa vizuddha salilayukta, haMsa ane cakalAkanA mithunathI virAjita ane satata vahetA mahA pravAhaDe ratnA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra36 zrI mahAvIracaritra. karane pUranAra evI gaMgA nAme mahAnadI che. tenA taTa para dara dezAMtarathI AvelA rAjA, zreSThI, senApati, dhanavaMta ke daMDanAyaka pramukha ghaNA leke ke jemAMnA keI paralekAthI, keI kIrti-yazanA abhilASI, keI anartha TALavAnA atha, keTalAka pitRtarpaNanA athI evA teo niraMtara mahAdema karAve che, piMDa apAve che, suvarNadAna Ape che ane brAhmaNonA caraNa pakhALI temane bhAre sarakAra kare che, mATe Aryaputra ! jo tame tyAM jAo, te jatAM ja prArthanA vinA kanaka-dakSiNa pAmI zake ane alpakALamAM pAchA AvI zake. ema sAMbhaLatA gaMbhadre kahyuM ke-"he priye ! tuM te mugdha che. dUra dezanI vAta te mAtra zravaNapriya samajavI." zivabhadrAe kahyuM " he Arya putra ! te paNa gharamAM besI rahevAthI tamAruM kayuM kAma. siddha thavAnuM che?' bhaTTe jaNAvyuM te zuM ayukta che ? bhale ema thAo. bhAtuM kare ke jethI huM cAlata thAuM." eTale zivabhadrAe tene mATe bhAtu karyuM. pachI bIje dIvase bhAta laIne teNe vaNArasI tara prayANa karyuM, ane anukrame mArge jatAM, jenuM zarIra-saMsthAna majabUta che, jeNe vastrayugala paherela che, pote AbharaNa rahita chatAM dehaprabhAvathI adhika suzobhita, bAhAAkArathI paNa jenA atizaya samajI zakAya, pravarapAdukA jeNe paherela che, rati rahita sAkSAt kAmadevanI jema lIlApUrvaka nirbhaya thaIne mArge jato eka siddha purUSa tenA jevAmAM Avyo. tene Azcarya pUrNa dRSTie te jeTalAmAM jue che teTalAmAM pelA siddhapurUSe tene kahyuM ke- he gabhadra ! tuM AvI pahe ? zuM atyAre tuM vANArasI pratye javAne Icche che? " eTale gebhadra viramayapUrvaka vicAravA lAgyuM ke "aho! adaSTa ane azruta evA mane e kema jANatA haze ? athavA te mArI gRhiNI sAthe ekAMtamAM thayela A gamana-vyatikara enA jANavAmAM kema AvyuM haze ? tethI e kAMI sarvathA sAmAnya purUSa nathI. te je eTaluM jANe che te bIjuM paNa jANuM zakaze mATe devatAnI jema enI upAsanA karUM, ke vakhatasara enAthI ja mArA kAryanI siddha thaze." ema dhArI aMjali jeDIne gebhadra tene kahevA lAgyuM ke- he Arya ! emaja. tame barAbara jANI zakyA." te belya-" bhadracAla, ApaNe sAthe tyAM jaIe ! eTale gabhadre te svIkAratAM baMne AgaLa cAlyA. evAmAM bhejanasamaya thatAM bhadra jaNAvyuM ke-"he. Arya! cAle, gAmamAM, ApaNe bhejananI sAmagrI karIe. have vakhata thavA AvyuM che, tyAre vidyAsidadhe kahyuM- he semya ! gAmamAM jaIne ApaNe Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-vidyAsiddha purUSane saMga. 237 zuM karavuM che ? cAlo, hajI te eka pahora divasa vItye che, sUryanA kiraNo tapyA nathI ane ApaNe cheDe mArga ja cAlyA chIe." gaMbhadra bolyA jo ema hoya, to tame jANo." pachI te baMne AgaLa cAlyA ane bapora thatAM ghaNuM vRkSethI vyApta evA eka udyAnamAM jaI pahoMcyA. tyAM nirmaLa jaLathI paripUrNa, kamaLa, kairava ane kalhAranA parAgathI pILA banelA rAjahaMsavaDe jene tIrabhAga zebhAyamAna che evI eka moTI talAvaDI jovAmAM AvatAM, temAM praveza karIne mukhazuddhi tathA majana karyuM. pachI gebhadra devasmaraNa karavA lAgyo ane siddhapurUSa samAdhimAM beThe. evAmAM maMtranA prabhAve bahu lakSya vastuyukta guNasamRddha ane ghaNu zAkAdithI paripUrNa evI rasavatI utarI ane suvinIta parijane jANe arpaNa karela hoya tema kaTerA, thALa, dava ane kaDachI sahita badhAM sAdhane tenI samakSa hAjara thayAM. Avo parama addabhuta vyatikara jotAM gabhadra bhAre Azcarya pAmyo. tyAM vidyAsiddhe kahyuM ke he bhadra! have taiyAra thA ane bhajana kara." eTale "jevI ApanI AjJA" ema tenuM vacana svIkArI gobhadra bhojana karavA beThe tyAre vidyAsiddha tene pIrasavA lAge. anukrame gaMbhadra bhajana karI letAM vidyAsiddha pote jamavA beThe ane bhadra tene pirasavA lAgyuM. ema bhejanAdika samApta thatAM vidyAsidadhe eka haMkAramAtra karatAM ja thALapramukha sahita rasavatI adazya thaI gaI. pachI mAdhavIlatAgRhamAM jarA vAra visAme laI, khedarahita hRdaye vividha kathA karatA teo AgaLa cAlyA ane jatAM jatAM rAtrIno vakhata thatAM gabhaTTe jaNAvyuM ke-"he Arya! keyalanA kaMTha samAna zyAma timirasamUha cotarapha pUrI vaLe che, pRthvInA uMcA-nIcA pradeza have jovAmAM AvatA nathI, lecana nidrAnA yoge maMda thaI ghumyA kare che ane prayatnapUrvaka calAvatA paNa caraNo cAlatA nathI; mATe gAmamAM cAlo ane vizrAMti laIe." siddha belyo- he somya ! eka muhUrtamAtra utAvaLo cAla. gAmamAM javAnI zI jarUra che?" gAbhaTTe kahyuM- bhale, jevI IrachA." pachI eka pahora AgaLa cAlI, eka pradezamAM teo chelyA. eTale vidyAsidadhe padmAsana lagAvI, zvAsa-vAyu rekIne dhyAna zarU karyuM. evAmAM kanaka-kaLazo sahita, raNajhaNATa karatI kiMkiNIo vaDe ramaNIya, suzliSTa ane daDha evA sthira tathA moTA staMbhethI zobhAyamAna, sArI rIte citarela citrovaDe zobhatI vedikAyukta, bAhyapradezamAM sthApana karela meTA palaMgathI birAjIta evuM eka pravaravimAna AkAzathakI utarIne tarata ja vidyAsiddha samakSa pRthvI Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrI mahAvIracaritra. " para sthApana thayuM. eTale temAMthI bahAra nIkaLI, dedIpyamAna maNimugaTathI alaMkRta, vimala kuDalanI kAMtithI kapeALane cakacakita karanAra, pravara meAtIenI saraiza jenA zire zeAbhI rahI che, hAralatAthI jenA kuca-kaLaza AcchAdvita che, pAMca prakAranA maNi-Dita kaMkAvaDe jenI kAmaLa mAhulatA maDita che, rAmAvaliyukta ane muSTigrAhya jenA madhya bhAga che, jenA nita kaMcukIdAmasahita che, paMcavaNI deva jeNe dhAraNa karela che, dhvanI karatAM maneAharamaNipurayukta jenA caraNeA che, jenuM zarIra khAvanA caMdananA dravathI lipta che tathA jenuM rUpa apratima che evI eka vilAsI vanitA ke jenI pAchaLa pAchaLa samAnarUpa, yauvanAdi guNAvaDe alaMkRta evI eka pramadA cAlI rahI che, te hAjara thaI ane aMjali joDIne vidyAsiddhane kahevA lAgI ke- 'huM mahAzaya ! have matrasmaraNa adha kare ane A vimAnamAM birAjamAna thAo. ' ema sAMbhaLatAM vidyAsiddha uDayA ane vimAnamAM jaI te zayyA para beThA. eTale tenI pAse tAMbUlanAM bIDAM mUkavAmAM AvyAM. pachI tene gelakane lAvyA ane tAMbUla ApavApUrvaka nidrA karavA vidAya karyAM. tyAre dUra jatAM tenA mahAtmyathI bhAre vismaya pAmIne te sUtA. tyAM vidyAsiSThe paNa te ramaNIo sAthevividha kathAmAM alpa vakhata gALyA, evAmAM meTI ramaNIe potAnI anucarI yuvatine kahyuM ke ' he bhadre ! tuM e gAbhadra brAhmaNane bhAryAbhAva atAvatA tArA AtmAne pavitra kara. ' te belI-' huM e pramANe karU chuM. 'pachI ekAnta thatAM vidyAsiddha pelI yuvatI sAthe bhega bhogavavA lAgyA. te anucarI mATInA uparAdhathI gAbhadra pAse gai ane tene jagADIne teNe vidyAsiddhanA Adeza kahI sa MbhaLAvyeA. eTale kuzaLati teNe kArya nA paramArtha jANI tene kahyuM ke-' huM mRgAkSI ! tuM mArI bhaginI tulya che, mATe e khAkhatamAM prastuta artha vistAravAnI jarUra nathI. tane iSTa lAge. tema kara. kAraNake akAryanI pravRttimAM pravRtta thavAthI A pAmara jIvitane kAMi guNu thavAnA nathI, temaja vaLI atipracaMDa pavanathI pratighAta pAmela kamaLadaLanA agre rahela jaLabiMdusamAna A jIvita sArI rIte pALyA chatAM cirakALa rahe tema nathI, vaLI ahu kALa vividha upabhAga ke vilASayanI anukULatAthI lAlita karyAM chatAM saDI gayelA cIbhaDAnI jema gAtra paNa alpa vakhatamAM vighaTita thAya che, temaja dharmavirUddha kArya karavAmAM Asakata banelA prANIo narakamAM tIkSNa duHkhA pAme che, ema sabhaLAya che. te akAya kema AcarIe? zAstramAM RtukALa uparAMta svadArAsarvAMganA paNa pratiSedha karelA che, teA pachI para ramaNI sAthe viSaya-prasaMganI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . paMcama prastAva-yuvatInuM Agamana ane gobhadranuM zIla. ra39, - te vAta ja zI karavI ? unmArgagAmI pitAnA AtmAne paNa je niyamita na karUM, te anya anAcArIone kema aTakAvI zakuM? e pramANe ke tene vairAgyapUrvaka evo pratibodha Apyo ke jethI tenA para te yuvatIne sagA bhAI je neha baMdhAye. pachI kSaNotare te belI ke-aho! mahAnubhAva tArI manobhAvanA atisuMdara che, e ja satparUSanuM lakSaNa che, e ja dharmane sAra che, ethI ja sarva kalyANa prApta thAya, enAthI badhI asAdhya vidyAsiddhio paNa sAdhya thaI zake, e deva-dAnane paNa atyaMta duSkara che, e guNasahita purUSane roga, zekanAM duHkhe bAdhA pamADI zaktA nathI. tame te janma ane jIvitanuM phaLa meLavyuM ke jenA AvA padArA pariharavAnA duSkara pariNAma che ema karatAM to te mane paNa sarvakAmuka siddhinA lAbhamAM niyukta karI. gabhaTTe jaNAvyuM he bhadra! meM tane sarvakAmuka siddhimAM zI rIte niyukta karI?" te belI-"he mahAzaya ! tane sagA bhAI samAna samajIne tArI AgaLa e vyatikara kahuM chuM te sAMbhaLaH "gabhadre kahyuM--e te huM sAMbhaLuM chuM. eTale te kahevA lAgI ke - "samasta traNa lekamAM vikhyAta aneka adbhuta bhuta-atizayathI lekane vismaya pamADanAra, vidyAratnonI khANa, taMtra prayogonuM mukhya sthAna tathA zudra siddhionA AdhArarUpa evuM jAlaMdhara nAme zreSTha nagara che, ke jyAM AkRSTi, vazIkaraNa ane adRzyIkaraNa-vidyAomAM kuzaLa, nagamana, dUradarzana pramukha labdhio vaDe samRddha, haMkAramAtrathI zatruo bhedAI jatAM . hRdayamAM saMtuSTa thanAra, pitAnA anupama rUpasaMpattithI ratinA abhimAnane teDanAra, ATha prakAranI aNimAdi siddhio vaDe zobhAyamAna tathA devone paNa vaMdanIya evI jogaNIo vase che. Itara jane temane avinaya karatA nathI, temAM te zuM Azcarya che? paraMtu mahAbaliSTha temanAthI kupita kRtAMta paNa zaMkA pAme che. sura becara, yakSa, rAkSasa pramukhanA madane utAranAra evI jarA niraMtara yauvanamAM rahenAra evI temane asara karatI nathI. bhUtakALamAM thaI gayelA rAjAonA samagra caritrane je adyApi parvata para lakhela prazastinI jema pragaTa kare che, ema tevI pragaTa pabhAvazALI ginIonA samUhayukata evA te nagaranuM varNana kaho koNa karI zake ? tyAM huM caMdralekhA nAme jogaNa vasuM chuM tathA e vidyAsiddha pAse rahenAra paNa mArI maTI bhaginI caMdrakAMtA ke jeNe pravara vidyAne sAdhela che, atyaMta darzanIya ane ginIomAM cothe Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrI mahAvIracaritra. vvvvvvvv sthAne pUjanIya che. tyAre gobhadre kahyuM- he bhaginI ! e vidyAsiddha koNa che? tenuM zuM nAma che? ane A mahAprabhAvI kema che ? vaLI tArI meTI bhaginI ene kema anusare che ? te badhuM mane kahI saMbhaLAva. mane bhAre kautuka thAya che. caMdralekhA bolI-bhale kahuM chuM, sAMbhaLo - e kAmarUpa nAmanI ginIe paravarela DamarasiMhane IzAnacaMdra nAme putra che. eNe prathama aneka prakAranI vidyAo sAdhI, khalanA vinA sakaLa kAmita siddhinI icchAthI kAtyAyanI devInI AgaLa eka lAkha ne ATha ziva-paLethI homa karyo. teTalA homathI paNa jyAre devI saMtuSTa na thaI tyAre taravAra kheMcIne te pitAnI Deka chedavA lAge ane pitAnA jIvitanI darakAra na karatAM teNe ardha Deka sudhI taravAra calAvI. teTalAmAM tarataja kayAMkathI rUdrA devI AvI gayA ane kahevA lAgI ke-"ahA ! putra ! A te mahAkaNa, tuM AvuM bhayaMkara kAma zA mATe kare che?" ema bolatAM devIe tenA hAthamAMthI taravAra tarata laI lIdhI tyAre sAdhaka bolyA ke-"he devI ! mArA eTalAthI ja tame prasanna thAo ane zira-kamaLanI pujA svIkAre ? eTale devI belI ke- he putra! tArA A sAhasathI huM saMtuSTa thaI chuM, mATe vara mAgI le. have dehapIDAthI saryuM. teNe kahyuM- he svAminI ! je kharekhara tuM saMtuSTa thaI hoya, to tame mane je putra kahIne belA, eja mane vara Apa ke have putrabuddhithI mane je?" ema tenA belatAM sarva samIhitArthane sAdhanAra rakSAvalaya ApI, tenuM vacana svIkArIne te devI adazya thaI gaI. eTale e paNa jANe traNe lokanuM rAjya pAmyuM hoya tema pitAne mAna, rakSAvalayane dhAraNa karate, sarvatra khalanA vinA gati karatAM te garviSTha thaIne pUravA lAge. have te e rAjAone gaNakAratuM nathI, moTA bhayanI darakAra karatA nathI. ane svarachedapaNe lIlAe gamana karatAM e pitAnA baLathI yamane paNa hasI kahADe che. aMtaHpuramAM vase che ane kulIna kAMtAo sAthe viSayabhoga bhegave che. pitAnI pravara maMtrazakitathI dUra rahela vastune paNa kheMcI le che. jyArathI kAtyAyanIe enI bhujAe rakSAvalaya bAMdhela che tyArathI e mane vAchita pAmI zake che. evAmAM ekadA samasta pRthvI-maMDaLamAM pharatAM e vidyAsiddha, rAmAothI ramaNIya evA jAlaMdhara nagaramAM AvyuM. tyAM jogaNIonA madhyamAM pravara zaNagAra paherI beThelI mArI jayeSTha bhaginI caMdrakAMtAne eNe joI eTale tenA pravara rUpa ane yauvanAtizayathI rajita thayela e saddharmanI darakAra vinA tenI sAthe baLAtkArathI prasaMga kare che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-caMdralekhAnuM vrata. 24 ema svacchede vividha divya kIDA karatAM keTalAka divasa tyAM rahI, pitAnA anavasthita mana prasArane na jANate te cAlI nIkaLyo. te pachI ATale vakhata kayAM paNa paribhramaNa karI pracaMDa daMDa batAvanAra eNe, divya vimAna para ArUDha thaI huM ane e mArI bhaginI atyAre zrIparvata pratye javAne gharathI nIkaLatAM amane AkRSi-vidyA-zakti vaDe ahIM kheMcI lIdhI. have te e je kAMI kahe che te pramANe ame karIe chIe. aho! balavAna corane khAMdhe bhAra upADe paDe che, e kahevata satya che. ema sAMbhaLatAM gola vicAra karyo ke-"aho ! rAkSasone mAthe paNa bhekha che ke AvI jogaNIone Ama AjJAmAM rahevuM paDe che. eTalA mATe ja kahevAya che ke vasuMdharA bhagavatI bahuratnA che, ane te kAraNe ja pravara guNenA nidhAna evA satparUSo garva karatA nathI. caMdralekhA belI-"he mahAyaza! tAre ema karavuM ke e vidyAsiddha A prasaMge mArI bhaginI caMdrakAMtAnA brahmacaryane bhaMga na kare ke jethI ene svayaMprabhA nAme mahAvidyA siddha thAya, ane tame mArA zIlanuM khaMDana na karavAthI adyApi tene sAdhavAne vidhi paripUrNa varte che. have mAtra sAta rAtrimAM vAMchitArthanI siddhi thaze, te he mahAnubhAva! pUrve tame mane pUchayuM ke "mane tame sarva kAmuka-siddhimAM kema cejita karI?" temAM e paramArtha che." gabhaTTe jaNAvyuM-"he sutanu! emAM kahevAnuM zuM che? bhale graho pIDA Ape, saMpadA vighaTI jAya, duHkhonAM DuMgara mAthe tUTI paDe ane svajane vimukha thaI jAya; te paNa huM sadAcArane kadi mUkatuM nathI. he bhadra ! khalanI jema svecchAcArathI svAtaMtryanA prasArane pAmela evA pitAnA jIvitane yatijane ja mahAkaSTa barAbara niyamamAM mUkI zake. caMdralekhAe kahyuM--e te ema ja che. aho ! tamArA nirmaLa guNenuM keTaluM varNana karIe! ke jenuM AvuM jiteMdriyapaNuM, akArya na karavAne A niyama! AvI pApabhIrutA, AvI vacana-pratiSThA ! ahe! huM te sarvathA dhanya ane kRtakRtya chuM ke tamArA jevo saMpurUSamAM mugaTa samAna purUSa mArA jevAmAM AvyuM. gobhadra be --"are ! huM zuM mAtra chuM? adyApi mahItalapara tevA satparUSe dekhAya che ke amArA jevA te temanA caraNanI raja samAna ja che." pachI caMdralekhA mAthe premapUrvaka aMjali joDIne kahevA lAgI ke -"he. Arya ! tamArA asAdhAraNa saccaritranI bhaktinA paravazapaNe mAruM mana kAMIka Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrI mahAvIra caritra. vinaMti karavAne icche che." gobhadra -"he bhadra! ema saMbha zA mATe pAme che? je kahevAnuM hoya te zaMkA vinA kahe." caMdralekhA belI- je ema che, te kaIvAra paribhramaNa karavA nIkaLatAM amArA ghare AvavAnI maherabAnI karavI. gemake kahyuM - emAM zuM anucita che? tamArA ghare AvatAM mane kAMI laghutA thavAnI nathI. prastAve yathecita karIza. tamAre koI anyathA samajavuM nahi." eTale caMdralekhA bolI ke he mahAbhAga ! tame mArA para bhAre anugraha karyo. e anurAga have anyathA na kare. e pramANe tatkAla thayela premAnubaMdhavaDe suMdara tathA sadubhAvayukta evI vividha saMkathAo vaDe zeSa vyApAra bhUlI jatAM, caMdra-cAMdanInA ge paraspara rUpa jotAM temanI rAtri tarata ja vItI gaI. eTale pUrva dizAmAM javA kusuma, guMjArdha, kusuMbha-rasa, kiMzuka, zukamukha ane padmarAga samAna varNayukta athavA kuMkumanA adhika rAgaraMgavaDe jANe siMcAyela hoya e sUrya-sArathi-arUNa udaya pAmyuM. tyAM gaganAMgaNamAM tArAo adazya thavA lAgyA, prabhAtane zItala pavana prasaravA lAge ane pazcima dizA-ramaNIe jANe pANI kahADavA, kiraNa-rajajuthI bAMdhela caMdrarUpapUrNa kaLaza pazcima samudramAM nAkhe. evAmAM vidyAsiddha kahyuM ke_are bhadra! have prabhAta samaya thaye, mATe taiyAra thAo ke jethI AgaLa cAlIe." gaMbhadra bolya-"huM te A taiyAra ja chuM." tevAmAM caMdralekhA paNa tene pUchIne caMdrakAMtA pAse gaI eTale vidyAsiddha paNa vimAna sahita temane visarjana karI AgaLa prayANa karyuM. tyAM gabhadra paNa vAraMvAra rAtrine vRttAMta ciMtavatAM tenI pAchaLa javA lAge. pachI vidyAsiddha tene pUchyuM ke-"he bhadra ! rAtre meM tArI samIpe eka tarUNI melI, teNe tArI kaMI paNa ucita sevA bajAvI ? " gobhadra kahyuM--"he Arya ! teNe te bahu ja sevA sAcavI. lAMbe vakhata jIvavAne IcchanAra keI paNa zuM tArI AjJAnuM ullaMghana karI zake? vANArasI-tIrthanA darzanArthe kevaLa. mAre abrahmane niyama hato." ema sAMbhaLatAM vidyAsiddha jaNuM vyuM ke "he bhadra! mAre paNa tyAM page javAno niyama che, paraMtu abrahmane tajavAne niyama nathI. ema hovAthI tAre mATe meM A vizeSa rIte upacAra karyo, paraMtu je tAre abhiprAya mArA jANavAmAM AvyuM hatuM, te huM paNa brahmacaryamAM raheta; kAraNa ke ema karavAthI tIrthadarzana saphaLa thAya che." bhadra. kahyuM- he Arya ! e vAta satya che. tamArA karatAM anya keNu AvA vive Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA~cama prastAva vidyAsiddhtu adRzya thavuM. 243 kanu bhAjana hoI zake ? ' pachI pUrvanA krame bhAjana karatAM ane vaidezika maThAmAM rAtri vItAvatAM teo anukrame vANuArasImAM paheAMcyA. tyAM hAtha-paga dhAine temaNe devamadirAmAM jai skaMda mukuMda, rUdra pramukha devatAonA darzana ane pUjana karyuM... ema anya anya devama`diramAM darzana karatAM lagabhaga sa`dhyAsamaya thai javAthI vidyAsiddhe gAbhadrane kahyuM ke... he bhadra ! have ApaNe gagAnadI pratye jaIe ane tyAM snAna karI AtmAne pAparahita pAvana banAvIe ' gAbhadre jaNAvyuM--' cAle, jaIe' pachI mane gaMgA tIre gayA. evAmAM ApadA-patanane jANatAM ane vastunA paramArthane vicAryAM vinA bahu ja utAvaLathI vidyAsiSThe te divya rakSAvalaya utArIne gAbhadrane ApyuM, ane kahyuM ke-- huM eka muhUrttamAtra A bhAgIrathInA jaLapravAhamAM prANAyAma karU` teTalA vakhata enI kharAbara saMbhALa rAkhaje.' eTale ' bhale, tema karIza' ema te vacana svIkArI, rakSAvalaya laine te besI rahyo. tyAM vidyAsiddhe jaLa- praveza karyAM ane eka muhUtta mAtra thatAM, te vidyAsiddhane na jovAthI gAbhadra bhAre AkuLa thaIne Amatema badhe jovA lAgyA, ane tyAM sarvatra zeAdha karatAM lagabhaga sUryAsta thavA vakhata thayA. eTale kAmaLa pravAla samAna rakata kIraNe| prasaravA lAgyA, cakravAka-yugalA vyAkuLa thavA lAgyA tyAre bhadre gagAmAM taranArAone te vAta jaNAvI-- he bhadrA; atyaMta rUpazALI pravara purUSa ahIM gaMgAnA jaLamAM peThA che, paraMtu atyAre te dustara unnata taraMgAnI zreNimAM AcchAdita thayA, ke magara pramukha duSTa sattve tene khAi gayA ke viSama paMkamAM te nimagna thayA ? tenuM zuM thayuM, te kaMi kharAkhara samajI zakAtuM nathI, mATe tenA virahathI vyAkuLa thayela mArA jIvitanI yA lAvI, tame satvara nadImAM praveza kare ane te mahAbhAgane zeAdhI kahADo ke akALe tevA pravara purUSarUpa dinakara na Athame, tathA surasaritAne Ajanma teveA mahAkalaka na lAge.' ema geAbhadranA kahetAM ja karUNAmAM parAyaNutArA cetarapha doDyA ane surasaritAnA pravAhamAM DUbakI mArI tene zodhavA lAgyA. vaLI tevA sthAne sthAne bhAre utsAhathI bhujA prasArI jaLane AleADatA prathamathI ja kayAMka tenA patto na lAgavAthI tArakA pAchA pharyAM ane te hAtha na lAgavAnI vAta temaNe gAbhadrane kahI sabhaLAvI. eTale jANe gADha mudgarathI haNAyA hAya tema tenA duHsaha zekAvegathI atyaMta vyAkuLa thatAM gAbhadra ci'tavavA lAgyA ke- ahA ! leAkeAnA lAcanane AnaMda pamADanAra evA zarada Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zrI mahAvIracaritra. pUrNimAne caMdra kema udaya pAmya ane gADha dADhAyukta mukhavALA rAhue kema tene grasta karyo? ahe! bhUmaMDalanA maMDanarUpa kalpavRkSane aMkura kema utpanna thaye ane vana-varAhe tene mULathI ja kema ukheDI nAkhe? bhuvananA tilakarUpa ane akAraNa sneha dharAvanAra e vidyAsiddha kema mAre mitra thaye ane alpa samayamAM te kema adazya thaI gaye? huM samajuM chuM ke mArA maMda bhAgyathI ja tenI AvI dazA thaI. kharI vAta che ke jyAM kuvADo paDe, te vRkSa zAkhAzuSka banI jAya. vaLI mAre mane ratha e hatuM ke enAthI mArA vAMchitArthanI siddhi thaze, paraMtu deve te badhI AzA viphaLa karI dIdhI; te have AvA kalaMkapaMkathI kharaDAyela ane viSavRkSanI jema lekone duHkhadAyaka evA mArA zarIrane huM zI rIte dhAraNa karI zakIza?" ema ciMtavIne te muktakaThe ravA lAge-hA ! parama AzcaryarUpa ranA ratnAkara ! hA! niSkAraNa karuNarasanA sAgara! hA! parama vidyAdharIonA vilAsavaDe subhaga hA asAdhAraNa sAhasathI kAtyAyanIne saMtuSTa karI vara lenAra ! Ama ekadama tuM daSTipathathI kema cAlyA gaye? mane maMdabhAgIne pratyuttara Apa. zuM tamArA jevA purUSe para paNa AvI ApadAo AvI paDe che ? hA ! pApI kRtAMta ! zuM ekIsAthe A vasuMdharAne purUSaratna rahita karavA beThe che. ema vilApa karI, tenA virahAgnine prazAMta karavA mATe gaMgAjaLamAM paDavAne icchate potAnA vasane majabuta bAMdhI, keza-pAza samArI, aMjali joDIne te bhAgIrathIne vinavavA lAge-he devI! surasaritA ! e mArA parama bAMdhavane te ja apaharyo che, mATe tene anusaravAnI IcchAthI huM paNa have tArA pravAhamAM paDuM chuM; kAraNa ke agnidagdhane agni ja auSadha che, e vRddhavAda che; ema kahI te jeTalAmAM unnata dustaTa parathI jhaMpA Apato nathI teTalAmAM pAse rahelA keI nAstikavAdIe tene pakaDI lIdho ane pUchayuM ke-"are mugdha ! tuM Ama zA mATe paDe che?" eTale teNe pitAnA gAmathI nIkaLe tyArathI mAMDIne vidyAsiddhanA darzanane IcchatAM gaMgAnadImAM paDavA sudhIne badhe vRttAMta nivedana karyo, je sAMbhaLatAM temaNe kahyuM- he mUDha! A mArga tane keNe batAvyuM che? ke ahIM paDavAthI priyasamAgama, vyAdhinAza ane pApapralaya thAya. A nadI te samasta dezAMtarathI Avela leke ke jeo kaDhI, sarvAge saDelA evA temanA snAnathI dugaMchanIya jaLavALI ane mahArAkSasInI jema aneka mRtaka-asthisamUhanuM bhakSaNa karavAmAM tatpara che, te manavAMchita kema pUraze ? ahA ! mahAmaha, aho ! gADarIye pravAha. vicakSaNa ja A pramANe kahe che te satya che ke Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva gobhadranuM jAlaMdhara nagare javuM. 5 " karNaviSeNa hi dagdhaH, kiM kiM na karoti bAlizo lokaH / rAjIvatAmaNi ghare vivAti nAna" che ? | eTale karNaviSa zravaNavaDe dagdha thayela ajJa ke zuM zuM AcaratA nathI ? te pitAnA sarvasvanI darakAra taje che ane nara-wAlamAM madirA pIe che. " have ahIM nimagna thavAthI je vAMchitArthanI siddhi thatI hoya, te areA masya, kAcabA vigeree zo aparAdha karyo? kAraNa ke e te Ajanma pravAhamAM ja paDayA che. vadhAre zuM kahevuM? viSAda mUka, maraNane abhilASa tajI de, tAruM kartavya kara. vaLI evA prakArane purUSa yamamukhamAM praviSTa thayA chatAM maraNa na pAme, tema chatAM kadAca maraNa thaI jAya te chavarahita zarIra pitAnI meLe pANI para tarI Ave, mATe vyAkuLatA ke vilApa karavAthI zuM ?" evAmAM gaMdhahastIe garjanA karI, maMgala-vAdya vAgyuM, baMdI palyo ane sArasa-mithune zabda karyo. eTale temaNe jaNAvyuM ke-"he bhadra! AvA nimittothI hajI paNa sUcana thAya che ke te jIvato hovo joIe." gobhadra be -tamArA vacana-sAmarthyathI ema thAo." ema temaNe gobhadrane maraNathakI aTakAvyuM. pachI te tyAM ja be-traNa divasa rahyo. evAmAM eka divase tene vicAra Avyo ke aho ! have ahIM rahevuM yukta nathI, kAraNa ke vANurasI paNa eka tIkSaNa churInI jema mArA zarIrane adhika adhika chede che ane maMdAkinI-gaMgA paNa pratidivasa bhAgIyaNanI jema mane satAve che, mATe jAlaMdhara nagara bhaNI jAuM ane caMdralekhAe kahela praNayanI khAtrI karuM." ema dhArIne te nagara pratye cAle. jatAM jatAM bapora thatAM vidyAsiddhanA bhajananI khubI yAda AvatAM, lacanayugala aNujaLathI bharAI jatAM te ciMtavavA lAge ke-"he nirlajaja ! vAghaTita ! he hatabhAgI hRdaya ! tevA prakAranA pravara purUSanA asahya virahAnalanI javALAthI tapyA chatAM adyApi kema lajajA pAmate nathI? vaLI te ja mahAprabhAvI rakSAvalaya ane A vipra paNa te ja che, chatAM eka te siddhapurUSa vinA badhI dizAo zUnya lAge che. athavA to rakSAvalaya vidyamAna chatAM mane nibhaMgIne zuM lAbha? vidhi-deva jene pratikULa hoya tene ciMtAmaNine lAbha thatAM paNa te sIdAya che. guNadaya paNa avazya AdhAranA yoge thAya che, paraMtu jema tema te na thAya. salila paNa chIpanA saMpuTamAM paDatAM te muktAphaLa-motI thavA pAme che." ema ciMtavatAM ane temAM ja ekacitta Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrI mahAvIracaritra. lagAvI, avilaMbita gatie jatAM, khedayukta e te anukrame jAlaMdhara nagaramAM pahoMce, ane tyAMnA nivAsI lokone pUchatAM te caMdrakAMtAnA gharamAM paiThe. te zunya joIne dvAra para beThela gRharakSikAne teNe pUchayuM ke-"he bhadre ! kema ahIM kaI dekhAtuM nathI ? " eTale teNe paNa badhirapaNAne lIdhe vacana sAMbhaLavAmAM na AvatAM pitAnA zravaNa batAvyA. jethI "A te badhira che, ema samajIne teNe moTA zabda avAja karyo. evAmAM pAsenA gharamAM rahela IzAnacaMdra vidyAsiMghe te zabda sAMbhaLe ane oLakhI lIdho. pachI teNe bolAvatAM kahyuM ke-"he bhadra! A bAju Ava. huM ahIM rahuM chuM." tyAre gobhadra paNa ekadama te vacana sAMbhaLatAM "kema vidyAsiddhanI jema mane belAve che? " ema zaMkA lAvatAM, jeTalAmAM kaMIka AgaLa cAle tevAmAM aneka baMdhanathI majabUta bAMdhela, paga asAravAne paNa asamartha evo IzAnacaMdra vidyAsiddha tenA jevAmAM AvyuM. tene jotAM gobhadra vicAravA lAgyo ke- are ! A zuM kUTa che? bibhISikA ke sAtabhrama che? athavA daSTivaMcana che ke chaLavAne kaI prakAra che? athavA te ahIM A badhuM jogaNIonuM sthAna che, tethI svakarmarUpa pavanathI prerAyela huM avazya naSTa thavAne chuM. te vakhate surasaritAnA tIre dharmaka karI, je paralakanI sAdhanA karI hota to bahu ja sAruM thAta. e pramANe maraNanA bhayathI zarIre kaMpatAM zekasahita te jeTalAmAM vicAra kare che teTalAmAM pharIne paNa vidyAsidhei tene tarata bolAvya-"gabhadra.! Ama vizvama kema lAve che? ahIM tane bhaya nathI. pUrve lIdhela rakSAvalaya mane atyAre seMpI de." ema tenA bolatAM gabhadra vizvasta thaIne tenI pAse AvyA. tyAM vividha prakAre baMdhAyela evo vidyAsiddha tenA jovAmAM AvyuM, eTale tene jotAM AMkhamAM AMsu lAvIne gabhadra kahevA lAgyuM ke-"hA ! Arya ! tArI paNa AvI daravasthA kema thaI ?" vidyAsiddha bolyo-"he gobhadra ! viSAda karavAthI zuM ? tuM mArI bhujAnA mULamAM satvara rakSAvalaya bAMdha." tyAre "jevI ApanI AjJA" ema kahetAM teNe rakSAvalaya bAMdhyuM. evAmAM tenAM badhAM baMdhane taDataDATa daIne tUTI paDyAM ane vidyAsiddha svastha thaye. pachI gobhadra pUchayuM. ke-"he Arya ! A zI hakIkata che? kyAM nadImAM nimajjana ane kayAM ahIM Agamana ? athavA A nirodha kema?" mane te A bAbatamAM bhAre kautuhala thAya che. emAM paramArtha zuM che? te kaho." eTale vidyAsidadhe jaNAvyuM ke-" kahuM chuM, sAMbhaLa. te vakhate capaLatA-utAvaLathI yukatA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-vidyAsiddhAdine paraspara meLa. 247 yukatane vicAra karyA vinA divya mAhAsyayukata rakSAvalaya tane ApIne huM gaMgAnA jaLamAM paDyo, tenuM A phaLa." gaMbhadra bolya-te zI rIte ?" teNe kahyuM-jeTalAmAM huM tyAM muhUrtamAtra prANAyAma karato rahyo teTalAmAM tarata ja zarIra atyaMta nirbaLa jaI jatAM, tamArA jevA na joI zake tema pUrvanA vairAnubaMdhane dhAraNa karatI, A gharanI svAminI caMdralekhA jogaNIe mane upADa ane ahIM lAvI, mane daDha baMdhanothI bAMdhI mUkyo." gobhadra bolya-"he Arya ! enI sAthe vairAnubaMdha zA kAraNe thaye?" vidyAsidadhe kahyuM te vakhate vimAna para ArUDha thaIne Avela enI 4 bhaginI caMdrakAMtAnI sAthe meM je baLAtkArathI vilAsa karyo e ja mukhya kAraNa." gaMbhadra belya-"mAtra ciMtana karatAM samasta vastu prApta thAya, tema chatAM atyAre tArI AvI aciMtanIya viSamAvasthA kema?" vidyAsidadhe jaNAvyuM-"devatAe Apela rakSAvalaya mArI pAse na hovAthI tema thayuM; paraMtu bhadra ! teM mane A ApadAthI bacAvyuM. tArI vicakSaNatA bahu ja zreSThatA pAmI. tene na jevAthI je mane duHkha thatuM tevuM duHkha AvI viSama dazAmAM paDatAM mane na thayuM. huM dhAruM chuM ke bhAgIrathI devI A ja bhAvamAM prasanna thaI ke jeNe anupama cAritra ane pragaTa praNayazALI tArA je mitra mane meLavI Ape. AthI mAruM mana atiprasanna thayuM che, mATe yatheSTa vara mAgI le." ema tenA kahetAM gobhadra be -"he Arya! devanI jema anya koI paNa jANI zake ke anupama caritra tathA premayukta mitra kone maLe?" vidyAsidhe kahyuM--"he bhadra! have A saMkathAthI saryuM. yatheSTa vara - tuM mAgI le." gaMbhadra belya--ApanI mATI maherabAnI, huM te avasare mAgI laIza." evA avasare vAgatA DamarUnA nAdavaDe bhuvananA aMtarAlane bharanAra, pravara AbharaNanA kiraNothI gaganAMgaNane vicitra banAvanAra tathA divya vimAna para ArUDha thayela evI caMdralekhA ane caMdrakAMtA dAkhala thaI. tevAmAM gabhaTTe jaNAvyuM-he Arya ! have tame emanI sAthe kema vartaze?" vidyAsiddha - zatru pratye jema vatIe tema." gobhadra kahyuM-he Arya ! ema na bole, kAraNa ke viSalatAnI jema vadhatI jatI vaira-paraparAthI sAruM zuM thavAnuM ?" vidyAsidhe jaNAvyuM to zuM karavuM ? vipakSazatrune parAbhava pamADavAthI ja potAnI sthiti saMbhave, rAtrinA aMdhakArane parAsta karyA vinA mArtaDa-maMDala AgaLa pragati karatuM nathI ane paMkapaNAne Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zrI mahAvIracaritra. pAmyA sivAya dhUlipaTala, lAMbA vakhatane mATe salilane bAMdhI-aTakAvI zakatuM nathI." eTale gobhadre kahyuM che ke vyavahAra te e ja che, chatAM mArA vacananA uparodhathI tamAre atyAre udAsIna thaIne rahevuM. vidyAsiddha bolya"te tame jANe." ema tenA belatAM, leke na jANe tema tyAMthI nIkaLI, te bhavana bhaNI gobhadra cAlyo. evAmAM caMdralekhAe tene Avate je. eTale caMdraprakAzane lIdhe pUrve jeyela rUpanA anumAnathI barAbara oLakhI letAM teNe gADha AliMganapUrvaka zubha Asane tene besArI, harSathI vikAsa pAmatA lacane caMdralekhAe pUchayuM ke-"he Arya! kayAMthI ane zI rIte tuM ahIM AvI caDyo?" tyAre teNe paNa caMdralekhAne sAmAnya rIte vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. caMdralekhAe kahyuM-"tame sAruM karyuM ke A avasare ahIM AvI caDayA, kAraNa ke have amArA mane ratha badhA pUrNa thayA." gobhadra be te zI rIte?" te belI-te vakhate tame mane je brahmacaryanA khaMDanathI bacAvI tethI sAta rAtri paryata barAbara ArAdhatAM bhagavatI svayaMprabhA nAme vidyA siddha thaI, ane te duSTa vidyAsiddha IzAnacaMdra sarva kAmuka rakSAvalayahIna thaI gaMgAnA jaLamAM paDatAM matsyanI jema paravaza thayela te amane prApta thaye." gobhadre kahyuM atyAre tene kevI rIte rAkhe che ?" te : belI- duSTa gaja-hAthIne rakhAya tema." teNe kahyuM- have tene Ama pakaDI kema rAkhe che?" te bolI-bakRSNa caturdazIe caMDikAnA bali-vidhAna mATe." gobhadra bo - je ema hoya te te mane batAva, kAraNa ke thoDA divasanA paricayane lIdhe mAre tene kaMIka kahevAnuM che." te belI- temAM zI harakata che? cAla batAvuM." pachI te baMne cAlyA ane jeTalAmAM caMdralekhA kaMIka AgaLa cAlI teTalAmAM rakSAvalaya jeNe bhujAe bAMdhela che, daDha baMdhana jenAM tUTI gayAM che, mahAkapathI jenA adhara skurAyamAna che ane pragaTa karela bhAlabhrakuTIvaDe bhISaNa e vidyAsiddha teNanA jovAmAM AvyuM. tene jotAM caMdralekhA ciMtavavA lAgI ke "aho ! A rAkSasane rakSAvalayane lAbha kayAMthI? ane baMdhanane uracheda kema thaI gaye? aho ! A te aNadhArI ApadA AvI paDI." ema bhayabhIta thayA chatAM AkAra gopavI, gabhadra sahita caMdralekhA tenI pAse AvI. eTale tene AvatI joI kaMIka kepa ane dveSa gopavI vidyAsidadhe paNa tene bolAvI ke- he bhadra ! besa." pachI caMdralekhA Asana para beThI tyAre kaMIka kaitava-kapaTathI UMce je vidyAsidadhe kahyuM ke- aho ! A pUrva-paricita gobhadra kema dekhAya che ? he bhadra! ahIM Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne paMcama prastAva-vidyAsiddha vagerene paraspara melApa. pavana 24 - Ava. zuM mArI jema tuM paNa enA chaLamAM phasAye che ? ke vANurasImAM mUkyA chatAM ahIM dekhAya che. gobhadra vicAravA lAge ke- ahA ! A te gADha amarSa lAge che, te huM e upAya lauM ke emane paraspara praNayabhAva baMdhAya. hitanI upekSA karavI te viziSTa purUSane anucita che." ema dhArI, aMjali jeDIne gobhadra kahevA lAge ke " he bhaginI caMdralekhA ! he guNagaNa samRddha vidyAsiddha! tame pite bhAre kuzaLa che tethI je ke kaMI kahevA jevuM nathI, chatAM paNa tamArA asAdhAraNa premabaMdhathI mAruM mana AkRSTa thatAM ane dvija jAtine svabhAva bahu bolavAnuM hovAthI huM kaMIka kahevA mAguM chuM. tamane je paraspara A roSa pragaTa thayuM che te parama vairInI jema duHkhadAyaka hovAthI game te rIte tajavA lAyaka che, kAraNa ke agninI jema vRddhi pAmatAM e prathama te pitAnA sthAnane bALe che, te ene avakAza paNa kema apAya? vaLI vairIomAM deSa pragaTa karanAra hovAthI kopa paNa tamArAmAM uchaLI rahyo che. are ! duHkhanA eka kAraNarUpa evA kepa upara ja tame kema kIdha lAvatA nathI ? bahu bhAre aparAdhanA sthAne paNa meTA jananuM mana vikRta-calAyamAna thatuM nathI. jaladharathI jema girisaritA kSobha pAme tema mahAsAgara na khaLabhaLe. apakAra pratye je apakAra kare, e to nIca vyavahAra che. mahApurUSa te apakArI janapara paNa upakAraja kare che. je ema na hoya te uttama ane nIca janone bheda kema jANavAmAM Ave ? kAraNa ke ekarUpa vitumAM vividha abhidhAnAne Arepa thato nathI. have vadhAre kahevAthI zuM? je tamAre mArA bolamAM pratibaMdha hoya ane uttama guNa-mArge vartavAnI je tamArI IcchA hoya, vaLI je caMdranI cAMdanI samAna nirmaLa kIrtAine tame sadA IcchatA ho, te pUrva kepa tajI, paraspara snehabhAva kare. temaja he vidyAsiddha! traNe bhuvanamAM avadhya sadubhAvavaDe siddha evI strIomAM praDhaSa lAvatAM tuM kema lajajA pAmato nathI? he mahAnubhAva! "kuzaLa jane paNa mUDha bane che " A vAkya itihAsa ane purANa pramukha zAstromAM prasiddha chatAM tuM kema bhUlI gaye?" e pramANe sAMbhaLatAM vidyAsiddha lajajA pAmIne be ke-"he bhadra! mane satvara Adeza kara ke ahIM zuM karavAnuM che ? utpathamAM pravartatA mArA - 32 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrI mahAvIracaritra. jevA leAkeAne madha pamADavA mATe, prajApatie avazya vedAthaeNnA mahAsAgara tama jevAne utpanna karyAM che. ' ema sAMbhaLI gAbhadre kahyuM ke--' sArUM', sArU. huM vidyAsiddha! Ama khelatAM anya keAne AvaDe? athavA te caMdra-maMDaLane kANu zItala banAvI zake ? mAranA pIMchAMne kANu citare ? tamArA jevA purUSAne te dehanI sAthe ja vinaya utpanna thayela hoya che. uThI, have caMdralekhAne praNAma karo. huM caMdralekhA ! tuM paNa matsara ane pUrvanA kApane tajI, ene svajana samAna samajI le. enI sAthe sneha-bhAva lAva. ' ema gAbhadre kahetAM vidyAsiddha caMdralekhAnA page paDayA ane khelyA ke-- he sutanu ! tArUNyamaMda, vidyAkhalane lIdhe gava ke avivekane sulabha dhruvinayavaDe je kAMi me tArA aparAdha karyAM, te kSamA karaje. ' caMdralekhAe kahyuM ke--'he vidyAsiddha ! have khamAvavAthI saryuM. huM pote ja sarvathA maMdabhAgI ke alpamAtra aparAdha chatAM AvA prakAranA anartha karavA ubhI thaI. evAmAM thADI dAsIenA parivAra sAthe hRdayamAM bhAre vismaya pAmatI caMdrakAMtA paNa tarata tyAM dAkhala thai. eTale gabhadre vidyAsiddhane kahyuM ke-- jenA nimitte A vaira badhAtu, te A ramaNI che; mATe rASa tajI, enI sAthe vizeSathI khAmaNA kara. leza paNu rASAveza agninI jema duHkhanA kAraNarUpa thAya che. ' ema tenA kahetAM, peAtAnI bhaginI ane vidyAsiddhanA praNayabhAva thavAthI hRdayamAM saMtuSTa thayela evI caMdrakAMtA sAthe vidyAsidhdhe bhAre AdarapUrvaka khAmaNA karyAM. ema paraspara kApAnubaMdha naSTa thatAM, jANe eka mAtApitAnA saMtAna hoya tema dRDha sneha bhAva pragaTatAM teo vAtA kare che tevAmAM rasAyANIe AvIne caMdrakAMtAne vinaMti karI ke-- he devI! maherakhAnI karI ghare cAle. rasoI taiyAra che. jagaccakSu lagavAn bhAskara madhyabhAge Avela che. ' ema sAMbhaLatAM caMdrakAMtAe kahyuM ke-- hai cadralekhA ! bhajanane mATe A atithione nimaMtraNa kara. vakhata vItI jAya che.' eTale caMdralekhAe vidyAsiddha ane gAbhadrane uThADatAM te bhAjana-maMDapamAM gayA. tyAM vividha zAkAdivaDe adhika svAdiSTa evuM bhAjana karyAM pachI kapUra ane sApArInA cUrNa sahita temane pAnanAM bIDAM ApavAmAM AvyAM. evAmAM vidyAsidhdha aMjali joDI gAbhadrane kahyuM ke-- he bhadre ! pUrve svIkArela vara mAgI le. kAraNa ke have mAre ahIMthI nivRtta thavAnuM che. gAlake jaNAvyuM--' he mahAbhAga ! jo sAcI rIte tame sa MtuSTa thayA hatA d Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-vidyAsiddhanI pratijJA. 51 e ja vara Ape ke e ramaNIo sAthe tamAre satata snehabhAva rAkho. ema karavAthI tame mArUM badhuM vAMchita karyuM samajajo. paranA cittane saMtoSa pamADayA uparAMta zuM anya koI dAna che? bali ke haricaMdra pramukha rAjAo pUrve pitAnA jIvitadAnathI paNa lokone upakAra karI gayA che. duHkhasaMtapta prANIo para je upakAra kare e ja kSaNa-nazvara ane duHkhabhAgI jIvitanuM phaLa che." tyAre vidyAsidhe kahyuM ke-"he bhadra! Ama zA mATe bole che ? tamArA jevA pAse paNa zuM viparIta vAta thaI zake ? nidrAthI netra ghumyA chatAM sajana purUSe je vacana bole che te pitAnA jIvita karatAM paNa adhika pALe che. mithyAkArI athavA mane mithyA bolanAra sAMbhaLatAM kAtyAyanI devI paNa lajajA pAme, te anya janane mATe zuM kahevuM? mATe he bhadra ! A bAbatamAM mArA pratyene avizvAsa tajI de. anya koI vara mAgI le. mArA praNayane bhaMga na kara." ema sAMbhaLI gabhaTTe kahyuM--"jo ema hoya te parastrIne prasaMga tajI de, kAraNa ke parastrIgamana e vairaparaMparAnuM kAraNa che, anatheMnuM e kulabhavana che, naraka-nagarane e mAge che, durvinayane e bAMdhava che, paribhavanuM sthAna che, apakIrtinI khANa che, pitAnA kuLane malina karavAmAM e mazInA kucA samAna che, pApa-paTalanuM e sthAna che, guNa-samUhane mULathI nAza karanAra che, uttarottara adharma-pariNatine upajAvanAra che ane vaLI enAthI ja jagatamAM vikhyAta chatAM, vairIonAM pracaMDa bhujadaMDanuM khaMDana karavAmAM asAdhAraNa zUravIra chatAM tathA azeSa vidyAnA atizaya vaDe bhAyamAna chatAM laMkAdhipati rAvaNa pramukha ghaNu rAjAo vinAza pAmyA temaja enAthI ja pitAnA jIvitane tRNu tulya gaNanAra ane yuktAyukta kartavyathI ajJAta evA prANIo tIkSNa agaNita duHkho paNa mAthe herI le che; mATe mAjara ne mUSaka-uMdaranI jema, agni ne dhRtakuMbhanI jema, pradIpa ne pataMganI jema, paMcAnana-siMhane sAraMga-hariNanI jema sukhAbhilASI kuzaLa purUSa paradAra-saMgane dUrathI ja tajI de che." ema sAMbhaLatAM gADha pazcAttApa utpanna thavAthI mana vairAgya-mArge saMlagna thatAM vidyAsiddha kahevA lAgyuM ke"he gobhadra ! bahuja sAre upadeza karyo, apAra pAparUpa samudrathI tame mAre uddhAra karyo. have svadAra-pariga sivAya Ajanma mAre zeSa mahilA saMgane tyAga che." gobhadra be - he Arya ! have mane vAMchitArthane lAbha thaye. have pachI svajana-saMbaMdhIonI kathAmAM tame mane yAda karaje." ema kahetAM aMjali jeDI, badhAne praNAma karI, neha-vaza locanamAM azrupravAha Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. vahetAM, caMdrakAMtA pramukhathI sAdara jovAtA te vidyAsiddha adRzya thaye. te cakSupathathI dUra thatAM paNa kSaNabhara viraha-vedanAvaDe zUnyatA anubhavI gAbhadra kahevA lAgyA... ahA ! tenA vacana-vinyAsa, ahA ! pApa-parihAra, ahA ! bhIrUtA, ahA ! vinItatA, aheA ! suguNu upArjana karavAnA samudyama, ahA ! asAdhAraNa dAkSiNya. ' ca'dralekhA melI De-bhadre ! e badhA tArA anubhAva che, kAraNa ke gArUDikanA sAmarthya vinA sAlUra ( deDakuM) kAMI bhujaMganI NA para AkramaNa karavAne samartha na thaI zake, tIkSNa aMkuza dhAraNa karatA mahAvata vinA madamasta hAthI mAge na cAle.' ema vividha sa'kathA karatAM keTalAka divasa tyAM rahI, eka divase gAbhadre kahyuM ke mane gharathI nIkaLye ghaNA divaseA thayA, mATe mane javAnI anujJA ApeA. kaI samajAtuM nathI ke sagA~ tamArI brAtRjAyA-bhAbhI atyAre kema divasa gALatI haze ?' ema sAMbhaLatAM caMdralekhAe pharIne paNa keTalAka divasa tene rAkayA. pachI ghaNA ratna-dAnapUrvaka sanmAna ApIne goladrane visarjana karyAM, eTale vizeSa kathAnaka vaDe te peAtAne gAma pahoMcyA. para have priyatamAne jovAnI utsukatAthI gAbhadra jeTalAmAM peAtAnA ghara bhaNI jAya che teTalAmAM dUrathI ja jenu' dvAra bhagna che, ghaNI rajathI AcchAdita, khADA khAdIne sUtelA kUtarAnA ghurarita ghAra ghASavaDe bhISaNu, aneka mUSa kAnAM khileAthI vyApta ane zmazAnanI jema bhayAnaka evuM ghara tenA jovAmAM AvyuM, je jotAM hRdayamAM kSeAbha pAmI teNe eka pADozaNane hakIkata pUchI. eTale teNe paNa lAMbA kALe tene Avela joI, heta lAvIne potAnA ghare melAnyA ane tene Asana apAvI, pAda-zauca karAvIne teNe kahyuM ke-' he gAbhadra ! tame prathama bhAjana karo. ' jethI tathAvidha gRha jotAM zarIre khaLatarA utpanna thavAthI pharIne paNa teNe pADozaNane pAtAnA gharanA vRttAMta pUchyA. tyAre 'aniSTa bhojananA aMte kahevuM' e' leAkavAda vicAratAM teNIe kahyu ke- tArI strI pAtAnA pitAnA ghare gai che. bIjuM pachI kahIza. prathama bhAjana karI le. ' eTale hRdayamAM vyAkuLatA vadhatI hAvA chatAM teNInA AgrahathI gAbhadre bhAjana karyuM. pachI AvIne Asana para besatAM, teNIe tene jaNAvyuM ke-'huM gAbhadra ! tuM jatAM keTalAka divasa pachI viyAga-duHkhe ke tathAvidha vyAdhine lIdhe zarIre bahu ja kRza thaI jatAM zivabhadrAne akALe tIvra zULa vedanA jAgI, zarIra bhAre AkuLa-vyAkuLa thavA lAgyuM, auSadhA karatAM paNu ArAma na thayA. jethI te muhUttamAtramAM paMcatva-maraNa pAmI.' e pramANe Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * paMcama prastAva-gobhadranI priyAnuM maraNa ane vairAgya. 253 sAMbhaLatAM viyAgarUpa vajathI hadaya jarjarita thatAM kSaNavAra jANe mUrachA pAmya hoya tema vitAvI, meDhathI pioka mUkIne te karUNa zabda revA lAgyuM. tyAM pAse rahetA lokoe tene zAMta karyo. pachI teNe mRtakAryo karyA ane vakhata jatAM tene zeka ocho thaye. evAmAM ekAda lekee tene jaNAvyuM ke-he gobhadra ! zeka tajIne tame have pharIthI kanyA paraNa. saMsAranI gati evI ja hoya che. " te bolya are ! e to bahu ja aghaTita che, kAraNa ke prathama te ahe ! dravya upArjana karavA mATe huM dezAMtara gaye, cirakALa kaleza hetAM te meLavIne huM mArA ghare AvyuM. tyAM AvatAM AvatAM vicAra thaye ke-"have bIjA kAryonI darakAra karyA vinA pitAnI strI sAthe huM pAMca prakAranAM viSaya-sukha bhogavIza." paraMtu bhavitavyatA mege te akALe ja maraNa pAmI, te have bIjI strI paraNavAnuM zuM prajana che? jema te maraNa pAmI tema bIjI paraNatAM te paNuM je paMcatva pAme, te pharIne karela badhA AraMbhe niSphaLa ja thAya. vaLI pitAnA jIvitane paNa zo vizvAsa? kAraNa ke ema samajAya che ke te yatnapUrvaka zvAsa-vAyunA miSe gamanAgamana karyA kare che. saMghaTana ane vighaTana karavAmAM bhAre parAkramI, niSkapa ane svacchede gamana karanAra kRtAMta jyAM vidyamAna che, tyAM sthira buddhi kayAM rAkhI zakAya? vaLI dayitA, dhana ane parijananA saMgamamAM jyAre sarasava jeTaluM sukha che, te tenA viyegamAM avazya merU pramANa duHkha rahela che. ema hovAthI bahu kalezayukta tarUNInA viSayanI tRSNathI saryuM. vaLI ATalI avasthAmAM viSayanI AzA e avagaNanAnuM sthAna che." Ave tene nizcaya jANIne lAke mauna rahyA ane gabhadra dharmakAryomAM udyata thaye. eka divase pAMca se muniethI parivarela, chatrIza guNa-ratnonA ratnAkara, samasta prANIonuM rakSaNa karavAmAM sAvadhAna ane satata smaravA lAyaka evA dhamaSasUri tyAM padhAryA. temane vaMdana karavA ghaNA loke gayA. evAmAM temanuM Agamana jANavAmAM AvatAM, bhavathI virakta thayela gobhadra paNa AcArya pAse gaye ane bhAre harSapUrvaka temanA pAda-paMkaje pramANu karI, AziSa laI te bhUmi para beTho. eTale sUrIzvare paNa dharmadezanAne prAraMbha karyo- "he bhavyAtmAo ! jIvavadha, mRSAvAda, adattagrahaNa, maithuna ane pari. grahane je tyAga, e ja dharmanuM mukhya svarUpa che. jIvanamAM Asakta thayelA Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrI mahAvIracaritra. prANIo aSTa prakAranA kama khAMdhe che, narake jAya che, ane tyAM tIkSNa duHkhA pAme che. tyAMthI nIkaLatAM lAkhAtiya ca-ceAniomAM te bicArA peAtAnA duzcaritrathI lAMkhA kALa utpanna thAya che. temaja . je sa prANIone peAtAnA jIvita samAna samajI samyakU prakAre sabhALe che, te leAkeA sarva leAkeAnA leAcanane AnaMda pamADavAmAM caMdramA tulya thAya che, ane dIrghAyuSya, suMdara rUpa ane divya devasukhA bhAgavI anukrame avazya mAkSe jAya che. vaLI satyArtha chupAvanAra, prANIonA vinAzanA eka kAraNarUpa evu' je ghAra vacana, te badhuM subuddhi janAe vavA lAyaka che. mRSAvAdI leke A bhavamAM jIhvA chedana ane leAkaniMdA tathA parabhave duHkha pAme che. e mRSAvAdathI je virakta, kuTilatAthI varjita ane mitabhASI che, te apayazanA ke kadApi lipta thatA nathI. vaLI vikAsita kamaLanA parimala samAna mukha--zvAsavaDe dizAone suga dhI karanAra evA tejanA leAkeAmAM pUjA-pratiSThA pAme che, temaja AdreyavacanI thAya che. je paradhanane ALave che te sugatirUpa gRhanA kapATa-kamADa ba`dha kare che ane tuccha aihika sukheAnA kAraNe karma-baMdhanAne majabUta banAve che. te mUDhAtmA enAthI pratijanme dAridraya upArjana kare che ane suta, yitAnA saha viraha-duHkhane pAme che, temaja jee satASI banI, adatta tRNumAtra paNa letA nathI te devAne paNa pUjanIya thAya che, teA manuSyone mATe zuM kahevuM ? temanA dhanavilAsa vadhe che, ApadAo ki AvatI nathI ane temanA badhA manAtha nivine siddha thAya che. je pAtAnA AtmAnA nigraha karyAM vinA ! lavasa badhI leza sukhamAtramAM pratibaMdha pAmatAM kAmalubdha banI, dAsanI jema mugdha thaine strIone AdhIna varte che, te purUSo rAjasevA, saMgrAma pramukhanA vividha vyasana-duHkhe, maithuna-saMjJAmAM Asakta banavAthI vAra vAra pAme che ane kAmivamukha purUSo, deva ane manuSyane pUjanIya banI, dehAdbhava, avinazvara parama AnaMdane sadA anubhave che. sa'pUrNa brahmavrata pALavAthI pavitra thayelA purUSa siMhane vidyA ane maMtrA smaraNa-mAtrathI siddha thAya che. je parigrahanI virati na karatAM pApamAM pravRtta thAya che, teo keAzikAra-kITanI jema svakriyAthI peAtAne khAMdhe che. pratidivasa lAbha thatAM bhAre lAla vadhavAthI zarIre kaleza pAmatAM sarvatra parigrahanI mamatAthI teo cirakALa du:khita thAya che ane aparigrahI purUSo potAnA zarIre paNa mamatva pratikhadha karatA nathI, te zeSa vastra-pAtrAdimAM teA mamatA kema kare ? ethI Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-deDakAnI virAdhanA ane jyotiSa deva ane tApasarUpe janmavuM 255 ja teo tIvra upasargomAM paNa maMdarAcalanI jema dhyAnathI calAyamAna na thatAM mokSasukhane sAdhe che. he devAnupriye ! e pramANe avirati ane viratinA deze ane guNa meM tamane kahyA. e virati ja zuddha dharmanuM sarva sva che. saMsAra-sAgaramAM bhamatA ane svakarmanA moTA bhArathI dabAyelA chone eja ciMtAmaNinI jema durlabha che. e prApta thatAM, evuM jagatamAM kAMI nathI ke je prApta na thayuM hoya; mATe kuzaLa buddhinA purUe emAM ja satata prayAsa karo. kAraNa ke e niraticAra sAdhudIkSA vinA ghaTita nathI, mATe dukha-zalane toDavAmAM vaja samAna evI pravajyAre tame Adara." e pramANe gurUe upadeza ApatAM ghaNuM prANIo saddharma-mArgane pratibaMdha pAmyA, keTalAkanI mithyAtva-vAsanA nAza pAmI, keTalAkane sarva viratine bhAva thaye, ghaNAne dezaviratinI IrachA thaI. evAmAM saMsAranI asAratAne vicAra karatAM, tatkAla tIvra vairAgyane lIdhe pravajyAnA pariNAma utpanna thatAM gobhadra gurU samIpe jaIne vinavavA lAge ke-"he bhagavana ! tamArUM vacana mane amRtanI jema pariNamyuM che, viveka pragaTa thayuM che ane gRhavAsanA tUTI, mATe niyamaka tulya tamArA hAthe pravajyArUpa yAnapAtra para ArUDha thaIne huM bhava-sAgara oLaMgavA icchuM chuM.' gurU bolyA-"he bhadra! tama jevAne e yukta ja che.' pachI AcAryane namIne te ghare gayo. tyAM ratnAdika vecatAM maLela dhanathI dInAdikane mahAdAna ApI, prazasta tithi ane muhU AcArya pAse teNe dIkSA aMgIkAra karI, gabhadra eka mahAtapasvI thaye. zramaNa-dharmane te niraticAra pALo, parISaha samyapha prakAre heto, bAla, glAnAdikane vinaya sAcavate, bhAvanAo bhAvata, siddhAMtazAstra bhaNata, tenA bhAvArthane citavate tathA apUrva apUrva tapazcaraNa karate, ema pitAnA AtmAne zodhatAM tene divaso javA lAgyA. ekadA gurUnI anujJA laIne teNe mA khamaNe zarU karyA, jethI tenuM zarIra zuSka thaI gayuM, chatAM bAla, glAnAdikanA kAmamAM potAnuM baLa na gAvatAM te sarvatra pravartato. evAmAM eka vakhate te zramaNa kaI kSullaka sAdhunI sAthe AhAra nimitte nIkaLyA, ane yugapramANa daSTi prasAryA chatAM kaI rIte devayoge, mAge jatAM tenA paga nIce deDakI AvI ane te maraNa pAmI, eTale pAchaLa AvatA pelA bhulake tene kahyuM ke-"he kSamAzramaNa ! tame AnI virAdhanA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrI mahAvIracaritra. , karI mATe kharAkhara jue. ' ema sAMbhaLatAM, kaika rASAveza utpanna thavAthI IrSyApUrvaka, itara janAnA caraNathI ca'pAIne maraNa pAmela deDakI batAvatAM te khelyA ke- are ! duSTa-zikSita ! A paNa mArI ? A paNa me mArI ? A paNa meM mArI kema ? ' tyAre kSullake jANyuM ke-' sAMje pratikramaNamAM pAte gurU pAse AleAyaNa leze. ' pachI prastuta kAma karIne te ane potAnA sthAne AvyA. anukrame saMdhyA samaya thatAM, Avazyaka kriyA karatAM kSamakaRSi daivasika prAyazcitta gurU pAse AlAvIne te beThA, evAmAM pelI virAdhanA vistRta na thAya ema dhArI kSullake te kSamakane maMDukI deDakInA vyatikara saMbhaLAvye. eTale niSThura-vikRSTa tapa karavAthI zarIra saMtapta thatAM ane brAhmaNujanmamAM tathAvidha tIvra kAya utpanna thavAnI sulabhatAne laIne tenA viveka nAza pAmyA, jethI te kSullakane mAravA mATe ativegathI DhoDaDyo; paNuM AvatAM vacamAM majabUta staMbhamAM zira pachaDAtAM marma-pradezamAM vAgavAthI tathAvidha kSuSa pariNAmathI sayama virAdhI, kAla karIne te jyotiSI devAmAM utpanna thayA. kepane AdhIna thayelAne evA prakAranI viDaMbanA tA thAya ja, kAraNa ke-chaThTha, aThThamAdika duSkara vikRSTa-vigaI tapanA sevanathI utpanna thayela, gurU, khAla, glAna, paDitanA vinaya karatAM meLavela ane dazavidha yatidharmanI kriyAnA pAlanathI paripuSTa thayA chatAM teNe peAtAnuM asAdhAraNa puNya krodhAgnivaDe eka kSaNamAtramAM tRNunI jema khALI nAkhyuM. eTalA mATe ja prathama rahita purUSanI badhI kriyAe nirarthaka che, temaja utkRSTa tapa paNa kevaLa bhUkhamarA jevA che. pavatAmAM jema merU, nadIomAM jema gagA, pazuomAM jema pacAnana, pakSIomAM garUDa, sarva bhujagAmAM zeSanAga, sAdhuomAM jema jinezvara ane maNimAM jema ciMtAmaNi tema sarva dharmAMmAM prazama e sArarUpa che; mATe emAM ja adhika prayatna karavA. basa, e karatAM vadhAre kahevAnu zu hAI zake ? have te kSamakanA jIva jyAtiSI devanu AyuSya pALI, cavatAM kanaka khala AzramamAM pAMca se tApasAnA adhipati kulapatinI bhAryAMnA udaramAM putrapaNe utpanna thayA, ucita samaye janma pAmyA pachI tenuM kaiAzika evu nAma rAkhavAmAM Avyu. te svabhAve bhAre kApa karanAra ane alpa aparAdha chatAM anya tApasa-kumArAne te phUTavA lAgyo. tenAthI tADana pAmatAM teo potapAtAnA pitAne kahevA lAgyA. temane pUchatAM teo kauzikanuM nAma matAvatA, paNa tyAM anya tApasa-kumAre| paNa kauzika-nAmadhArI hatA. tethI Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-caMDakauzikanuM pUrva vRtAMta. 257 - mAranAra keNuM che? te samajAtuM nahi. evAmAM keIe tenA vizeSa lakSaNa kahyAM tyArathI tenuM caMzika evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. te divasathI tenuM nAma prasiddhi pAmatAM, te e rIte caMDakezika thaye. evAmAM ekadA kulapati paMcatva pAmatAM, anya tApasoe tene kulapatinA sthAne sthApe. te upavanamAM tenI Asakti bahu ja vadhI paDI. niraMtara apUrva apUrva vRkSone siMcatAM ane pALatAM te vakhata vitAvate. anya tApaso tyAM puSpa ke phaLo levA AvatAM temane te balAtkArathI aTakAvate, eTale tyAM eka puSpa mAtra paNa na pAmavAthI "gurUnI jema gurUputra pratye vartavuM" e vAkya saMbhAratAM, tenA vacanane pratikULa na thatAM, teo anya sthAne cAlyA gayA. keI gevALa pramukha phaLa nimitte tyAM Ave te tene paNa mArIne te kahADI mUkate. eTale samIpanA gAma-nagaromAM evI prasiddhi thaI ke-caMDakauzika upavana jevA paNa Apato nathI" vakhate atyaMta tIkSaNa kuhADo laI, vADa karavA nimitte kAMTA levA mATe bahu ja dUra vanamAM nIkaLI gaye. evAmAM te AzramanI najIka zvetAMbI nagarImAM vasanArA rAjaputre ke jemane phaLagrahaNa karatAM pUrve teNe aTakAvyA hatA tethI kopAyamAna thayelA ane tenA gamanane vRttAMta jANuvAmAM AvatAM pUrvanA krodhavaze AvI temaNe nAnAM vRkSo ukheDI nAkhyAM, kaMIka meTAM vRkSone kApI nAkhyAM, phaLa pADyAM, Azramane chinnabhinna karyo, ghaTAdi bhAMgI nAkhyA, kamaMDaLa pheDI nAkhyuM, drAkSa-maMDapa toDI nAkhyA, kadalIgRho bhAMgIne pADI nAkhyAM ane bIjuM paNa je kAMI banyuM te bhAMgavA-teDavAmAM 'temaNe bAkI na rAkhI. evAmAM tathAvidha Azrama-laMgane vyatikara jotAM gavALAe jaIne caMDakauzikane jaNAvyuM ke-kumAre tArA upavanane bhAMgI rahyA che." ema sAMbhaLatAM, agninI jema krodhathI dhagadhagate, kuhADe laIne pavananA vege temanI tarapha deDyo. tyAM kumAroe tene Avate joI "muni avadhya che" ema samajI, teo pitAnA nagara bhaNuM deDI gayA. caMDakauzika paNa temanI pAchaLa lAgIne bolyo ke-"he adhama kSatriye ! mArA upavanane pakSa bhAMgI-teDIne atyAre zuM karI tamArI jananInA udaramAM pesaze? vegathI tame Ama bhAgo nahi, eka kSaNa mArI sAme Ave ke jethI tAlaphaLonI jema A kuhADAthI tamArAM zira pADI nAkhuM." ItyAdi asabhya ane gAligarbhita vacana bolatAM ane kepathI lecana vikala thaI jatAM te evI rIte Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zrI mahAvIracaritra. zIvra gatithI daDo ke sthANu-zuSka thaDa sAthe athaDAIne paDatAM ADe Avela pitAnA kuhADAvatI zira chedAI jatAM, jANe apamAna jevAthI ja tene jIva tarata nIkaLI gayo. eTale AdhyAnathI maraNa pAmatAM mUchane lIdhe te ja vanakhaMDa DamAM te bhayaMkara daSTiviSa sarpa thaye. evAmAM tenA maraNane vyatikara sAMbhaLatAM te pUrvenA tApasa te vanakhaMDamAM AvIne rahevA lAgyA. pachI ekadA pUrvanA nehAnubaMdhathI tene vanarakSAnA pariNAma utpanna thatAM, Amatema paribhramaNa karatAM te tApasa daSTiviSa sarpanA jovAmAM AvyA, jethI roSa sahita sUryabiMbane jotAM agnivALA pragaTAvIne teNe sAme rahelA tApasane bALI nAkhyA ane bIjA tarapha palAyana karI gayA. ema te trikALa vanakhaMDamAM cotarapha pharIne je kaMI pakSIne je tene paNa bALI nAkhatA, temaja te mArge jatAM kArpeTika, bhikSuka pramukha pathikane paNa te pUrNa parAMbhava pamADate, ethI tenA bhayane lIdhe te mArga baMdha paDI gayo. e caMDakauzika sarSanI utpatti kahI. have upavanamAM bhamatAM te sarve, yakSamaMdiramAM pratimAo rahelA vardhamAnasvAmIne joyA. eTale ke pAgni jAgatAM, "aho ! A mArA sAmarthyane jANato nathI" ema dhArI, ravibiMbane jevAthI cAragaNuM viSa nIkaLatAM, mayUranA pIMchA samAna caLakatA akSi-vikSobhavaDe bhAre duHsaha evo te sarpa bhagavaMtane bALavAnI IcchAthI vAraMvAra jovA lAgyuM. tyAre daSTiviSanI dRSTi jidranA amRta samAna zItala zarIra para paDatAM, te adbhuta prabhAvathakI tarata ja olavAI gaI. jyAre prabhunA lema mAtrane bALavA paNa te daSTi asamartha thaI, eTale zakti pratihata thatAM teNe pitAnI pracaMDa phaNa phaphaDAvI ane viSakaNethI mizra meTA pheMphADA mAratAM DasavAnI IcchAthI vegapUrvaka te bhagavaMta bhaNuM deDa, ane tIvra viSavaDe pracaMDa dADhAthI prabhune DasI, "ugra viSathI maraNuM pAmatAM e mArA para na paDe." ema dhArI teNe pAchA vaLIne joyuM. tyAM bhagavaMtane tevI ja sthitimAM rahelA joI, pharI pharI traNa vAra DasI krodhathI te jete rahyo, paNa prabhune tathAsthita jotAM, temanI sImyAkRti jevAthI tene duSTa daSTiviSane vikAra upazAMta thatAM, bhagavaMte karUNAthI tene bolAvatAM kahyuM ke- he caMDakauzika ! zAMta thA. he mahAnubhAva! upazAMta thA. je vyatikara te pote ja anubhavyuM te zuM yAda nathI ? ke pUrvabhave zramaNa chatAM kepathI samasta saMyamane virAdhI, maraNa pAmIne kutsita tiSI devanI lakSmI pAmyo. tyAMthI A vanakhaMDamAM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S ::::::::Sh::Shr:: Shr: Six::fil: T-Shr: SN'::::Sh::::::::::SHTTPS, AnaMda presa-bhAvanagara, ouTUEU-nA sur UFF. uc pratibodha ( pa. 258 ) caMDakauzika sarve prabhune karela upasarga. prabhue tene Apela A SUR: BE :ST::::::::::::::SA: BRE: :::::R'SBI, Page #283 -------------------------------------------------------------------------- Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-caMDakauzikanA prabhune upasa. 259 tuM tApasamruta thaye ane tyAMthI atyAre dRSTiviSa sa thayA che, te he bhadre ! hajI paNa kApa tajI de; kAraNa ke parama sukha-sa'paTTAmAM e vijJabhUta che, kalyANalatAne teADI pADavAmAM e madonmatta hAthI samAna che, pravara vivekanA e mahAzatru che, zreSTha anuSThAnarUpa vanakhaMDane khALavAmAM e anala samAna che tathA trikaTa durgatimAM e laI janAra che; mATe have kApAnubaMdha sarvathA tajI de.' ema sAMbhaLatAM pUrvAnubhavanA smaraNavaze ihApAha karatAM te bhujaMgane jAtismaraNa jJAna thayuM. eTale pUrve Acarela tapa-caraNu, sayama-pAlana ane tene virAdhavAthI maLela jyAtiSI-devatva tenA jovAmAM AvyuM; tethI viveka pragaTatAM, dharma-pariNAma ullAsa pAmatAM ane pApanI dugacchA thatAM, parama bhaktipUrvaka pradakSiNA ApI, bhagavaMtane vaMdana karIne teNe anazana AdaryuM. tyAre bhagavAne paNa jANyuM ke-'A pratibeAdha pAmyA ane anazana lIdhuM. tathApi tenI anukaMpAne lIdhe prabhu tyAM ja kAryotsarga karI rahyA che. koI rIte nayanAkhIlamAM ane zeSa citavavA lAgyA samAgama thaye prApta thayuM ? ke mAsa ahIM caMDakozika paNu vicAra kare che ke- rASavaze gnivaDe kAInA prANanA nAza na thAya. ema dhArI mukha zarIra khIlanI bahAra rAkhI,. parama vairAgyanI bhAvanAthI te ke-" ahA ! guNa-ratnAnA sAgara evA gurU sAthe pUrva kema ane pUve na prApta thayela evuM pratrajyA ratna mane kema athavA amRtanI jema badhA doSAgnine zamAvavAmAM samartha ane vicitra naya-bhagavaDe durgama evuM sUtra huM samyak prakAre kema bhaNyA khamaNAdika tevA duSkara tapanuM meM cirakAla ArAdhana kema karyuM ? kayAM duz chatAM akala ka cAritra ane brahmacarya ? A badhuM eka kSaNa mAtranA tIvra krodhanA prabhAvathI kema viphalatA pAmyuM ? hA ! huM mugdha ane madalAgI ! atyAre hatAza huM prakRti-bhISaNa evA bhujagabhAvane pAmyA. munidharmane ayogya evA huM have zeA upAya lauM ? hA ! pApI jIva ! te vakhate ziralAcAdika ghaNAM duHkhA te jema sahana karyAM. tema kSulrakanuM eka vacana paNa kema sahana na karyuM? he mUDha! evI rIte te peAtAnA zire ja agni jagADayo. sukha-kAmI zu' peAtAnA ja AtmAne mAre ?" ema uttarottara vadhatA vairAgyamAM sa'lagna thayela, darpane daLanAra evA te sarpa eka mRtanI jema aga saMkelIne rahyo. evAmAM bhagavaMtane samIpe Avela joi, vRkSeAnI ADe chUpAyelA gAvALa vigere te tathAprakAre nizcala rahela bhujaMganA paNa vizvAsa na karatAM, cetanAnI khAtrI karavA patthara-khaMDa tenA para phekavA lAgyA. ema tADanA pAmatAM paNa jyAre te kaiM calAyamAna na thayA tyAre teo pAse AvIne kASThavatI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260. zrI mahAvIracaritra. tene gharSaNa karatAM, ane tema karatAM te calita na thayo eTale teo anya lekene kahevA lAgyA ke-"devArthe daSTiviSa sapane zAMta karyo. have te keine bALa nathI." eTale loke AvI svAmIne ane sarpane paNa vaMdana karI mahimA gAvA lAgyA. vaLI anya pAMganAo paNa ghI ke mAkhaNa vecavA tyAMthI jatAM-AvatAM, te sarpane ghI copaDavA lAgI. te vRtanA gaMdhathI kheMcAI Avela kIDIoe pitAnA tIrNa mukhathI DaMkha mArI, dehamAM tIvra vedanA upajAvyA chatAM bahu ja samatAthI te badhuM sahana karatAM, ardhA mAsanI saMlekhanApUrvaka kALa karI, sahasAra devakamAM aDhAra sAgaropamanA AyuSyavALo te deva thaye. e pramANe caMDakauzikane sukhaparaMparAmAM joDI, tribhuvananA eka dinakara evA vIra jinezvara tyAMthI nIkalatAM uttaravA cAla saMnivezamAM gayA. tyAM pakSakSamaNanA pAraNe gecarIe cAlyA ane anukrame nAgasena gRhasthanA ghare gayA. te divase tyAM bAra varase tene putra Avela hovAthI mahotsava cAlatA ane svajane jamatA hatA. temaNe svAmInI rUpasaMpattithI AnaMda pAmatAM, prabhune paramAtrathI pratilAvyA. evAmAM "aho ! dAna, aho dAna." ema belatAM, vastrakSepa karatAM, kanaka varasAvatAM, caturvidha vAdyo vagADatAM, gadhedika varasAvatAM, paMcavarNanAM puSpo nAkhatAM, gAyana ane nRtya karatAM, harSapUrvaka tripadI pachADatAM ane stuti karatAM surAsura ane khecarathI AkAza saMkIrNa thaI gayuM. bhagavaMta pAraNuM karIne tyAMthI tAMbI nagarImAM gayA. tyAM namatA sAmatanA mugaTavaDe jenuM pAdapITha alaMkRta che, samyagdarzanavaDe yathAsthita jinepadiSTa chavAdi tatvanA vistArane jANanAra, ane parama zrAvaka e pradezI nAme rAjA hato. bhagavaMtane Avela jANI, caturaMga senA tathA samasta nagarajane sahita te vaMdana karavA cAlyA. tyAM prabhune jemAM traNa pradakSiNApUrvaka parama AdarathI vaMdana karIne te A pramANe stuti karavA lAgyo ke-"he bhuvananA eka nizAkara! sAdara deveMdrothI vaMdita, mala rahita, hitakArI ane aMdhakArane parAsta karavAmAM divAkara samAna he nAtha ! tame jaya pAme. karUNArasathI, bhava-grISmavaDe tapta thayelA satvarUpa tarUsamUhane zAMta karanAra evA he jinanAtha ! pUrvopArjita puye ja tame daSTigocara thayA che. he bhuvananA eka bAMdhava! jyAM tamArUM mukha-kamaLa daSTigocara thAya che, te ja divasa prazasta ane te ja samaya samasta sukhanA kAraNarUpa che. je mahArUM uttamAMga tamArA caraNa-sparzathI pavitra thayuM, tethI atinisAra Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcama prastAva-prabhunA ga`gA nadInA sAme tIra vihAra, 261 evA jIvitanu' paNa meM Aje phaLa meLavyu." e rIte parama bhaktithI mahu prakAre jinezvarane stavI rAjA nagarajanA sahita potAnA sthAne gaye. ahIM bhagavAn paNa surabhipura nagara bhaNI cAlyA. tyAM mArgamAM pradezI rAjA pAse AvatAM pAMca rathA sahita nIkaLelA rAjAoe prabhune joi bhAre AdarathI temane pUjA-satkAra karyAM. pachI svAmI paNa peAtAnA prabhAvathI ghaNA prANIone pratibaMdha pamADatA, bahuvidha ugra tapa-vizeSathI zeSa nimiDa karyAM - zanA nAza karatA, vizuddha zIlavaDe surati zarIrayukta evA te surabhipura eLaMgI, sAgaranA pravAha samAna jaLa-prasArayukta tathA badhI nadIomAM zreSTha evI gaMgA mahAnadI AgaLa AvyA, ke jyAM pavanathI uchaLatA jaLakAnA siMcanavaDe tIrastha vRkSA snigdha thai rahyAM che, anyAnya ekatra thaine chUTA paDatA lAlakallAlanA dhvanivaDe zabdAyamAna, jinezvaranA darzanathI saMtuSTa thatAM tatkAla jANe aTTahAsya karatI hoya tema prasaratA bhAre phINanA piDavaDe jenA tIranA prAMta bhAga ujavala thai rahyo che, vanahastIonA majjanathI bhAMgela chIpAnA metIAvaDe samRddha, vicaratA haMsa, sArasa ane cakravAkanA kalaravavaDe manAhara, snAna karatI pramadAenA pIna stanAnA AghAtathI jenA tarA lagna thai rahyA che, krUratA matsya, kAcabA, magara ane bhujaMgAvaDe bhIma Avarttayukta evI sarasaritAne zaraNAgatavatsala ane kamaLadaLa samAna leAcanavALA prabhu parIre javAnI IcchAthI jeTalAmAM jIve che teTalAmAM .nAvike paratIre javA mATe suzliSTa, majabUta ane viziSTa tarUkAchanAM pATIyAMvaDe banAvela evI nokA taiyAra karI. temAM parakAMThe janArA lAka ArUDha thayA ane bhagavaMta paNa ArUDha thaIne tenA eka bhAgamAM esI rahyA. eTale naukA calAvavAmAM AvI, saDha uMcA karyAM ane hallIsA calAvyA jethI nAva mahAvegathI javA lAgyuM. evAmAM kinAre rahela kauzika-ghuvaDa bence je sAMbhaLatAM premala nAmanA naimittike kahyuM ke- he ! A mahAzakuna ema kahe che ke-tame ahIM maraNAMtika ApadA pAmaze, paraMtu A mahiSanA prabhAvathI nivighne pAra utaraze.' e pramANe sAMbhaLI vismaya pAmatA nAvamAM beThelA lAkA jeTalAmAM paraspara vividha saMlApa karI rahyA che teTalAmAM naukA agAdha jaLamAM pahoMcI. evAmAM bhagavaMtane naukAmAM beThela joi, pUrvanA vairane yAda karatAM pApI nAgasudADha deva ciMtavavA lAgyA ke- " A te ja che ke pUrve tripRSTha vAsudevanA bhavamAM jeNe girizuphAmAM rahela, siMhapaNAmAM vattamAna ane svacchaMde vividha krIDAnA vinAda ane lIlA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. vilAsamAM masta evA mane jINuM paTanI jema hAthamAM laIne cIrI nAkhe. te vakhate nirjana vanamAM vasatAM teNe ene ze aparAdha karyo hato ke niSkAraNa zatru evA eNe mane tevI rIte dvidhA karI mArI nAkhe, to puNyaprakarSathI Aje mArI IcchA pUrNa thaI ke e vairI pate ahIM cakSugocara tha. satparU jagamAM jIvitanuM phaLa eTaluM ja batAve che ke upakAra pratye upakAra. ane vairI pratye je vaira levAmAM Ave, jethI atyAre maraNa pAse AvyA chatAM mArA manane saMtoSa thAya che ke A avasare pUrvanuM vaira levAne prasaMga maje." ema asAdhAraNa amarSanA prakarSathI AtAmra locanaparvaka ciMtavIne te sudADha tarataja prabhu pAse AvyA. pachI AkAzamAM rahI kilakilA avAja karatAM teNe kahyuM ke- are ! have tame kayAM javAnA che?" ema kahetAM teNe saMvartaka mahApavana vikavyuM. tenAthI pratighAta pAmatAM vRkSa umUlita thayAM, kulaparvate calAyamAna thayA, dharaNI kaMpavA lAgI, gaMgAjaLa Aghe uchaLavA lAgyuM, naukA Amatema DolavA lAgI, mukhya staMbha taDataDATa kare bhAMgI gaye, saDha jarjarita thaye, nAvika lAcAra banyA ane nAvamAM beThelA leke maraNanA bhayathI ISTadevane saMbhAravA lAgyA. vaLI cAlatA misya, kAcabo ane jaLahastInA karAghAtathI taraMge jarjarita thatA ane mahAprabala salilapravAha AkAzamAge uchaLatAM parvatanA jevA moTA kallelathI prerAIne capaLa banela mAchalInI jema sudADha nAvane DUbADavA lAgyo. evAmAM kaMbala ane saMbala nAmanA be nAgakumAra de tarata Asana calAyamAna thatAM jeTalAmAM avadhijJAnathI jue che te "nAvArUDha bhagavaMtane sudADha gaMgAjaLamAM DubADavA lAgyo che." eTale "have zeSa kAryothI saryuM. prathama bhagavaMtane mUkAvIe" ema dhArI ekadama teo te sthAne AvyA. temAM eka nAgakumAra sudADha sAthe yuddha karavA lAgyo ane bIjAe vistRta hasta-saMpuTamAM upADIne naukA nadI kinAre mUkI. have te sudADha je ke mahaddhika hatuM, chatAM atyAre maraNa pAse AvatAM tenuM baLa kSINa thayuM ane bhAre vyAkuLatAthI vyApta thatAM teno utsAha bhAMgI gaye. jethI te vakhate zaMbala ane kaMbala alapa RddhivALA chatAM abhinava devatvanI divya zaktithI temaNe sudADhane tarata jItI lIdhuM. eTale dADha kheMcI letAM nAganI jema sudADhane nirviSa karI, nAgakumAre vinayapUrvaka bhagavaMtane namI, sugaMdhI puSpa tathA gaMdhAdaka varasAvatA, bhAre bhaktithI romAMcita thaI gAna karavA lAgyA. e pramANe jotAM bhAre Azcarya pAmI naukAmAMnA leke vicAravA lAgyA ke-"aho ! A kaI mahApurUSa che. e manuSyaveze chatAM alaukika prabhAvazALI che, kAraNa ke enA prabhAvathI ApaNe ApattirUpa Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paMcama prastAva-kaMbala-zaMbalane pUrvabhava. 263 , mahAsAgarathI pAra utaryA mATe e mahAtmA vaMdana-praNAma karavA yogya che." ema dhArI teo tribhuvanagurUnA caraNa-kamalamAM paDyA. kaMbalazaMbala paNa prabhune namIne svasthAne gayA. - have te kaMbala-zebala pUrvabhave keNa hatA? temanI mUlatpatti sAMbhaLe - sakala mahItalamAM vikhyAta tathA uMcA ane prazasta supArzvanAtha prabhunA stUpa-bhathI zebhAyamAna mathurA nAme nagarI che. tyAM javAchavAdikanA vicArane jANanAra, pitAnI zuddha buddhinA prakarSathI jANela puNya, pApa, Azrava, saMvara pramukha taravavicAramAM vicakSaNa, paMca aNuvratAdi zrAvakadharma pALavAmAM sAvadhAna, jinazAstranA anurAgathI hRdayane raMjita karanAra, prazamAdi guNaratna bhaMDAra, gAMbhIryanuM nivAsasthAna, karUNunI saMketabhUmi, dhArmika janane vallabha, narapatine bahumAnya ane sarvatra sAdhuvAdasukIrtine pAmela e jinadAsa nAme zrAvaka hatA ane sAdhudAsI nAme tenI bhAryA hatI. te baMne dharmasAdhanAmAM atyaMta tatpara banI, satata gurU upadeza pALavAmAM parAyaNa rahetAM. prAsuka ane eSaNIya azana, pAna, khAdima ane svAdimathI munione pratilAlatAM kALa nirgamana kare che, ane vaLI saMsAra-bhramaNanA ciMtanathI je ke atyaMta bhIta chatAM, je ke grahavAsanA dathI manamAM sAzaMka chatAM ane zramaNatva svIkAravAne Atura chatAM anya gADha premAnubaMdhane lIdhe teo gRhavAsamAM rahe che. ekadA sugurU pAse tiryaMcAdi-asaMyatane potAnA hAthe parigraha vadhAre te tIvra pApane vadhAranAra hovAthI ayukta che." ema sAMbhaLatAM temaNe ge-mahiSI pramukha catuSpadenuM pratyAkhyAna lIdhuM ane bIjA paNa ghaNuM abhigraha aMgIkAra karyA. pachI gAya-bheMsanA abhAve sAdhudAsI zrAvikA pratidina govAlaNu pAsethI dudha levA lAgI. evAmAM eka divase teNe govAlaNIne kahyuM ke-"tuM pratidina dudha laIne mArA ghare AvatI jaje. jeTaluM dudha tuM lAvIza teTaluM huM laIza. bIje kyAMya tuM jatI nahi." govAlaNe tenuM A vacana svIkAryuM. ema pratidina eka bIjAne jevAthI ane niSkapaTa kaya-vikraya karavAthI temano paraspara snehAnubaMdha vadhI paDyo. vacavacamAM zrAvikA tene sugaMdhI dravya ApatI ane govAlaNuM paNa tenA badalAmAM tene vizeSa dUdha-dahIM ApavA lAgI. evAmAM ekadA govAlaNe pitAnI kanyAno vivAha mAMDyo eTale jinadAsa ane sAdhudAsIne te premapUrvaka kahevA lAgI ke--je ke tamane Asana-dAna karavAnuM paNa mArAmAM koI sAmarthya nathI, tathApi snehAnu Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. baMdhane lIdhe huM kAMIka tamane vinaMti karuM chuM. svajana-saMbaMdhIomAM vizeSatA batAvavA mATe moTA mane ratha karatAM lAMbA vakhate amArA jevAthI mahotsavane prAraMbha thaI zake, paraMtu pUrvajanmanA puNya-prakarSanA prabhAve tamArA jevAne te pratidivasa lIlApUrvaka occhava ja pravarte che." ema govAlaNanA kahetAM jinadAsa zeTha be ke-"he bhadra! je kAMI prajana hoya te pragaTa zabdomAM jaNAvI de." tyAre te belI-amArA ghare vivAha AraMbhe che, to tamAre tyAM bhejana karavuM." zreSThIe kahyuM- temAM zuM doSa che? karIzuM, paraMtu gharanA bahu kAmamAM pravRtta hovAthI ame eka muhUrta mAtra paNa ghara tajI zakatA nathI mATe tAre kAMi manamAM saMtApa na kare prArthanA-bhaMgathI thatuM apamAna paNa na gaNavuM, nirdAkSiNyanI kalpanA na karavI ane pUrvagnehane jarApaNa tyAga na kare; kAraNa ke niSkapaTa snehAnubaMdha bADhA upacAranI apekSA rAkhatA nathI; mATe pitAnA ghare jA ane ISTa projana hAthamAM le." e pramANe samajAvI, navAM vo, tene ucita vastrAlaMkAre tathA kuMkumAdi vilepano zreSThIe tene ApyAM. te laI parama harSa pAmatI govAlaNa potAnA ghare AvI. tyAM vivAha mAMDe. svajana-saMbaMdhI badhA bhegA thayA, meTI zebhA thaI ane anya lokoe paNa tenI prazaMsA karI ke emaNe vivAha-mahotsava sAre karyo." ema prazaMsA sAMbhaLatAM teo vicAravA lAgyA ke-aho ! parama upakArI te mahAnubhava zreSThI che ke jeNe ApaNuM vivAhamAM pravara vastrAbhUSaNa ApI, AvI zobhA vadhArI to have eno pratyupakAra kema thAya?" ema dhArI, zarIre puSTa, lAMbA pucchathI zobhatA, supramANa ane kuTila suMdara zRMgayukta, zaradanA caMdrakiraNa samAna ujavaLa, samAna AkRtivALA, atyaMta suMdara keTavALA, govargamAM pradhAna ane traNa varasanA evA kaMbala ane zabala nAmanA be juvAna vRSabha laIne teo zeThanA ghare gayA ane te zreSThIne samarpaNa karyA. paraMtu catuSpada parigrahanuM pratyAkhyAna hovAthI zreSThIe temanuM nivAraNa karyuM, chatAM paramArtha na jANatA teo te vRSabha zeThanA gRhAMgaNe bAMdhI potAnA ghare cAlyA gayA. eTale jinadAsa zrAvake vicAra karyo ke -"aho ! A te mahAmuzkelI AvI paDI, kAraNa ke e bicArAne mUkI daIe te leke haLAdikamAM calAve athavA te kaI hInAcArI emane satAve paNa kharo, ane je ahIM bAMdhI mUkIe te niSNajanane lIdhe pALavAmAM bedarakArI ubhI thAya." ema kSaNabhara vicArI, jinavacana sAMbhaLavAthI upajela karUNA vaDe jenuM hRdaya pUrNa che evA jinadAse te bALavRSabhane ghare bAMdhyA. pratidina te prAsuka cAro laIne temane Apate ane vacce gALela pANI pAta. ema pratidina sAra Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-kaMbalazaMbaladevane pUrvabhava. 265 saMbhALa levA lAge. vaLI te zrAvaka aSTamI, caturdazInA divase AhAra-pauSadha, zarIra-satkArapauSadha, brahmacarya--pauSadha ane avyApAra-pauSadha ema cAra prakAre pauSadha laI, sAmAyikamAM zramaNa samAna thaI aticAra-paMkathI rahitapaNe dharmazAstranuM pustaka vAMcate ane tenA parijane aMjali joDI jANe citramAM ALekhAyA hoya tema ekacitte te sAMbhaLatA, temaja bhadrakabhAva ane tathAvidha mehanIyakarmanA lAghavathI zravaNapuTa sthira karI, ekAgramane, saMpine lIdhe yuktAyuktane jANatA evA te kaMbala ane zaMbala vRSabhe paNa samyapha prakAre sAMbhaLatAM ane saMsArathI bhIti pAmatAM, je divase te zrAvaka upavAsa karate te divase teo paNa cArA-pANIne tyAga karatA, vAraMvAra ApyA chatAM te letA nahi. have te tiryacanimAM utpanna thayA chatAM tapa karatA hovAthI e guNavaMta che" ema dhArI temane pakSapAta karatAM zreSThI ciMtavavA lAge ke ATale vakhata, anukaMpA lAvIne emane cAra-pANI ApyAM ane have sAdharmika-buddhithI badhuM karIza; kAraNa ke jagapUjya jinezvare e svAmivAtsalya e dhArmika janene mATe samyaktvazuddhinuM kAraNa batAvela che." ema dhArIne zreNI temanI pratye vizeSa Adara batAvatA, kAraNa ke vItarAge paNa bhalene pakSapAta kare che. ema ucita kartavyamAM parAyaNa ane aMtaramAM adhika upazAMta thatAM jinadAsanA divase vyatIta thatA. ekadA te nagarImAM lokee bhaMDIra yakSanI yAtrA mAMDI. tyAM aneka azvAdi vAhana para ArUDha thai samasta pIrajane tenI AgaLa vAhane deDAvatA. evAmAM jinadAsa zeThane priya mitra ke je atyaMta kautuhalI have tene yakSayAtrAmAM vAhana deDAvavAnI IcchA thatAM, praNayabhAvane lIdhe zeThane pUchyA vinA kaMbala-zabalane gADImAM jotarIne te yakSa samakSa gaye. tyAM ghaNI vAra temane calAvyA. vaLI temane AkAra atyaMta ramaNIya hovAthI anya anya praNayI janee calAvatAM, ArAdhathI ( Ara mAratAM) nIkaLatI rUdhiradhArAe vyAsa, kamaLa kAyavALA, pUrve tathAvidha vedanAthI ajJAta evA te baMne vRSabha hadaya tuTatAM nisteja thaI gayA. tevI sthitimAM temane zeThanA ghare bAMdhIne pele mitra cAlyA gayA. evAmAM bhejanasamaya thatAM zeTha paNa jeTalAmAM java-tRNAdi laIne AvyA tevAmAM zarIre kaMpatA, lacanathI maMda azru Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrI mahAvIracaritra. vahetA ane jemanA vraNanA mukhamAMthI raktadhAra vahI rahI che evA te baMne vRSabha zeThanA jovAmAM AvyA. temane evI hAlatamAM jotAM zreSThI reSa lAvIne pUchavA lAge-" are ! kayA durAcAre A bicArA vRSane AvI durdazA pamADI?" eTale parijane vItaka vAta kahI saMbhaLAvI, je sAMbhaLatAM tenA manamAM bhAre saMtApa utpanna thaye. kaMbalazaMbala paNa daDha mArathI zarIre jarjarita thatAM anazana karavAnI abhilASAthI sAdara temanI AgaLa mUkatAM paNa cAra-pANIne letA nahi. jyAre vAraMvAra ApatAM paNa ghAsa na letA tyAre zreNIe temane abhiprAya jANI, temane cArA-prANInuM pratyAkhyAna ApyuM, je temaNe AdarapUrvaka aMgIkAra karyuM. pachI samasta gRha--vyApAra tajI, snigdha bAMdhanI jema temanI pAse rahetAM karUNApUrNa zeTha temane kahevA lAgyuM ke te nirdaye tamane AvI duSTa avasthAe pahoMcADyA te kAraNe tame tenA para leza mAtra paNa reSa karaze nahi. saMsAramAM paDelA jIvone e zuM mAtra che ? kAraNa ke jagatamAM ekAMtasukhI kaI ja nathI. daDha paMjaramAM ke parvatanA durgamAM lIna thayA chatAM pUrvakRta azubha karma, kupitanI jema jIvane dabAvI de che, ane pachI paravazapaNe ativirasa pakAra karatAM, mAraNa-yaMtramAM paDela caTaka (pakSI vizeSa) nI jema aneka prakAre taraphaDatA jIvane te bhAre satAve che, mATe mahAnubhava ! samyaku sahanazIlatAne dhAraNa kare, kAraNa ke pUrva pApane kSINa karavAne anya keI upAya nathI. tame te puNyazALI cho ane tamArUM jIvita paNa saphaLa thayuM ke duHkhamukta karavAmAM samartha evI jinadharmanI sAmagrI tame pAmyA." ItyAdi amRta tulya zreSTha vacanethI zreSThIe te vRSabhene barAbara zubha mArgamAM sthApana karyA. ema vizuddha thatA adhyavasAyathI zarIra-vedanAne sahana karatA ane zreSThInA kahevA pramANe paMca-namaskArane svIkAratA te baMne maraNa pAmIne nAgakumAra devemAM utpanna thayA. te ja e kaMbala-zaMbala hatA ke jemaNe bhagavaMtane thate upasarga dUra karyo. have nAvathI utaratAM bhagavaMta mahAvIra, nadI kinAre IriyAvahiyaM pratikamI, gaMgAtIre kiMcita jalA sUkSma vAlukA-veLu upara maMda maMda pagale cAlatAM pUNuga saMniveza pratye javA lAgyA. evAmAM nadItIre pratibiMbita thayela caka, kamaLa, vaja, aMkuza, kaLaza, prAsAda pramukha pradhAna lakSaNethI lakSita svAmInI padapaMkti joI, pUSa nAme kuzaLa sAmudrika ciMtavavA lAge ke-"aho ! A janmathI paNa kadApi jevAmAM na Avela ane atyaMta AzcaryabhUta, cha khaMDa Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva-IMdranuM Agamana, 267 mahImaDaLanA bhAktA koI cakravattI mahAnubhAvanA jevI pravara lAMchana yukta ahI padapa kti dekhAya che. kadAca kAMI kAraNe rAjya na pAmela hAya, athavA dezeA jovAmAM kautukI hoya ke tathAvidha viSama dazAmAM paDela cakravattI ema bhamate hAvA joIe; te te mahApurUSane jou ane AvI avasthAmAM tenI sevA karatAM mArA vAMchita siddha thaze.' ema ciMtavI utAvaLe cAlatAM jyAM kaika gayA tevAmAM zRNAga saMnivezanI bahAra agaNita pallavAthI alaMkRta azAkavRkSanI nIce pratimAe rahelA jinezvara tenA jovAmAM AvyA ane prabhunA zrIvatsalAMchita vakSasthaLa, dakSiNAvarttavaDe gabhIra nAbhima`DaLa ane kAmaLa pravAla samAna rakta karakamaLane jotAM teNe vicAra karyAM ke enA caraNayugalamAM ja kevala lakSaNlRA nathI paraMtu zarIra paNa potapAtAnA vibhAgane anurUpa-yAgya lakSaNAvaDe lAMchita lAge che; te samasta prazasta lakSaNAnI AvI saMpadA kema ? jINuM vastra mAtra paNa ene kema maLatuM nahi hoya ? athavA te samagra bharatanI rAjya-lakSmIne sUcavanAra sAmudra-zAstranAM vacane tevAM kema ? ane kaSTa sAMpaDatA lukSa zikSA-AhAra karatAM enu kRza zarIra kema ? ahA ! A te lakSaNa-zAstra sAkSAt ati virUddha bhAse che. are ! zeSa kalAkalApane paNa tajI, bhAre prayatne ' A sAmudrazAstra avyabhicAra ( pUrvApara doSa rahita ) che. ' ema dhArI lAMkhA kALa meM tenA abhyAsa karyAM; paraMtu atyAre vastra rahita A zramaNune jotAM azeSa lakSaNazAstra avazya atyaMta virUddha nIvaDayuM. hA ! hA ! mane dhikkAra thA ke mRgatRSNuikA pratye jatAM mRgabALanI jema lakSaNuzAstranA mArA parizrama vRthA thaye. ahA! muSTivaDe meM AkAzanu tADana karyuM ane mAkhaNa nimitte pANI valeAvyuM ke aghaTita abaddha e zAstrane meM abhyAsa karyAM. vaLI mane lAge che ke kAi krIDApriya mANase pratAraNamuddhithI e zAstra racela lAge che, kAraNa ke dhUttakRta kAvya paNa vakhata jatAM siddhAMta samAna manAya che; mATe have ghAsa tulya e duSTa zAstrathI saryuM." ema tarka karatAM pUSa ekadama parama khedyane pAmyA. evAmAM si'hAsana para beThela iMdre avadhijJAnathI joyu* ke- bhavamathana bhagavaMta ke vicare che ? ' tyAM thAga sa'nivezamAM teNe prabhune pratimAsthita joyA ane pRSa naimittikane peAtAnA zAstrane dUSita gaNatA joyA. eTale kI'matI mugaTanA sa`khyAbaMdha maNienA kiraNeAthI gaganane vicitra banAvatA devedra tarataja bhagavaMtanA caraNakamaLane vAMDhavA AnyA ane yathAkathita vidhithI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI mahAvIracaritra. svAmIne namIne madhura vacanathI te pUSane kahevA lAgyA-'he bhadra ! lakSaNazAstrane Ama kema dUSita banAve che ? mahAnubhAva zAstrakAro kAMI mithyAbhASI na hatAM. zuM teM sAMbhaLyu nathI ke surAsurapati, vidyAdhara, nara, narezvarAe jemanA caraNe zira namAvela che, tribhuvanamAM jemanI kIrti vikhyAta che, catuvidha dharmanA je pravara cakravattI che ane kuTila mahilAnI jema rAjyalakSmIne tajIne je Ama ekAkI vicaratA e siddhArtha-naredranA na'na che ! ane vaLI A te ja ke jemanA aizvaryanA karoDamA aMze paNa pAtAla, svarga ane malAkanA samasta zreSTha leAkeA paNa AvI na zake. e ja lavalacarUpa bhIma kUpamAM DUbatA prANIonA uddhAra karanAra ane e ja vadhatA jatA udbhaTa kalikAlane daLavAmAM dakSa che. e ja ziva-maMdiranA kapATa ughADavA ati tatpuru ane e ja sa'yama-lakSmIne potAnA vizAla vakSasthaLamAM sthApana karanAra che. e ja matsara-agnithI saMtapta janAne karUNA-jaLathI zAMta karanAra ane e ja apratima jJAna-darzana pramukha guNa-gaNunA nidhAna che.' e pramANe trividha vacana-samUhathI pUSane vizvAsa pamADI, jina-caraNe namaskAra karIne IMdra peAtAnA sthAne gayA. e rIte ghAra pariSaharUpa zatrunA saMhAra karavAmAM ekavIra ane bhuvanagurU evA vIranA, zubha-samUha bharela caritramAM zUlapANi yakSa ane caMDakauzika mahAsarpane pratibaMAdha pamADavAnA saMbadhathI yukta A pAMcama prastAva vistArathI kahI matAnye. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahI SaSTha prastAva - RE ve upArjana karelAM pApane vinAza karavA ekAkI zrI vIra jinezvare je upasargo sahana karyA te badhA anukrame batAvyA. have zAlaka duSTa ziSya yukta te mahAvIrane je upasargo sahana karavAnA che te batAvavAmAM AvatAM, tame ekAgra citte zravaNa kare. : - have pUrve batAvela kRNAga saMnivezathakI nIkaLI, grAmAnugrAme paribhramaNa karatAM, sthAne sthAne devasamUhavaDe pUjAtAM, mauna rahA chatAM pitAnA mAtA myathI prANIone pratibodha pamADatAM bhagavAna udyAna, kAnana, dIrghikAvaDe ramaNIya evA rAjagRha nagare AvyA. tenI najIkamAM uMcA hajAre prAsAdevaDe zobhAyamAna e nAlaMda nAme saMniveza che. tyAM dhana, kanakathI samRddha e ajuna nAme vaNakara rahetuM hatuM. tenA aneka karmaka-nekare vizALa zALAomAM rahetAM viziSTa paTa-vastra vaNatA hatA. bhagavaMte paNa cAtumasa karavAnI IcchAthI arjunanI anujJA mAgI. trasajIva rahita ekAMta zUnya zALAmAM prathama mAsakhamaNa AdarIne tyAM rahyA. evAmAM makhalimakhane putra,citra phalaka-pATIyA para kahADela citrathI AjIvikA calAvanAra ane ekale bhamate e gauzALe te ja zALAmAM AvIne utaryo, ke jyAM bhagavaMta bhujA laMbAvI dhyAna dharI rahyA che. jyAM enI utpatti thaI te AgaLa kahevAmAM Avaze, paraMtu prathama jenI pAsethI mekhalImakha thaye, te vAta kahevAmAM Ave che. uttara pradezamAM zilidha nAme saMniveza che. tyAM kezava nAme grAma Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrI mahAvIracaritra. rakSaka rahetA. tenI prANapriyA ane vinIta zivA nAmanI bhAryAnA uttarathI makha nAme putra janmyA. te anukrame yauvana pAmyA. ekadA pitAnI sAthe te sarAvara para gayA. tyAM snAna karIne te taTa para beThA. evAmAM anyAanya mananAM atizaya premAnuba MdhathI ra Mjita tathA vividha krIDA karatu evu cakravAkanu yugala tenA jovAmAM Avyu. ke je ca'cupuTathI chedela nava-nalinanA nAlalezanA sa'vibhAgathI paraspara pragaTa prema batAvatuM, sUryAstanI zaMkAthI paraspara niaihaM AzleSa karatuM, jaLamAM pratiSi`khita thayela peAtAnA rUpane jotAM virahanI zaMkA pAmatuM ane anyonya niSkapaTa premAktimAM mana lagADatuM evuM te yugala jotAM maMda maMda page cAlI, peAtAnA Agamanane jaNAvA na detAM kRtAMtanI jema zikArIe AkaNuM dhanuSya kheMcIne tenI tarapha khANa cheADyu. daivayeAge te cakravAkane lAgyuM, eTale te mArmika ghAtathI ghAyala thatAM jeTalAmAM hajI teNe prANa na choDyA teTalAmAM tene maraNutAla joi, kSaNavAra sakarUNa kalakalATa karatI cakravAkI maraNa pAmI, evAmAM cakravAka paNa muhUtta mAtra jIvIne pacatva pAmyA. e pramANe tenA vyatikara joI, makha mUrchAthI lAcana mI'cAi jatAM dharaNItala para paDI gayA. tyAre ' ahA ! A aNadhAryuM... zuM thayuM?' ema vismaya pAmatA kezave tene joyA. pachI zIte pacArathI tene AzvAsana pamADatAM kSaNAMtare te sAvadhAna thayA. eTale kezave tene pUchyuM ke- he putra ! zu' vAyuvikAra thayA ke prabala pittanA doSa che ? athavA nikhaLatA ke anya kAMi kAraNa lAge che ke jethI Ama acAnaka azakta manI lAMbe vakhata tuM mUrchA pAmyA ? he vatsa ! enA paramArtha kahe, ' ema pitAnAM vacana sAMbhaLatAM, dIrgha nisAsA mUkIne teNe jaNAyuM ke- huM tAta ! AvA prakAranuM cakravAka yugala joI, mane jAtismaraNa jJAna thayuM ke huM... pUrvabhave mAnasarAvaramAM e rIte cakravAka-yugalapaNe vatttatA. evAmAM bhIlanA khANuthI ghAyala thatAM, tarata virahathI hRdaya phuTI jatAM cakravAkInA maraNa pachI huM maraNa pAmyA. tyAMthI maraNu pAmIne huM tamArA putrapaNe utpanna thayA. atyAre lAMbA vakhatanI te praNayinI cakravAkInA viraha sahana karavAne huM asamartha chuM. ' kezave kahyuM-' he vatsa ! gatakAlanuM duHkha yAda karavAthI zuM? e samartha kRtAMtanA evA svabhAva che ke priyasayAgathI sukhI thayelA kAipaNa prANIne lAMkho vakhata joine te sahana karatA nathI. vaLI peAtAnI prANapriyAnA virahAgnithI sa'tama thayelA devatAo paNa madonmatta ke mUrcchitanI jema mahAkaSTa peAtAnu jIvita vyatIta kare che; te he putra ! jemanuM carmathI maDhela ane sava ApadAnA sthAnarUpa zarIra che Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTa prastAva-maMkha utpatti. 201 evA tamArA jevAne e du:kha zuM mAtra che ? mATe pUrvabhavanA smaraNathI virAma pAma ane varttamAna pramANe cAla. atIta-anAgatanI ciMtA karavAthI zarIra paNa sIdAya che. jyAM janma, jarA, maraNa, roga, zoka pramukha aneka duHkhA bharelAM che, tethI ja A sa`sAra atyaMta asAra gaNAya che.' ema vividha hetu-vacanathI samajAvatAM kezava, virahanI mahAvedanAthI haNAyela evA tene mahAkaSTa ghare teDI gayA. tyAM jatAM paNa khAna-pAna tajI, zUnya mane pRthvImAM dRSTi sthApI, mahAyAgInI jema vyApArAMtaranA vicArane aTakAvI, peAtAnA jIvitane tRNu samAna gaNatA te rahevA lAgyA. eTale tene AvI avasthAmAM joI manamAM bhAre saMtApa pAmatAM svajanAe ' A kAi chaLa-vikAra tA nahAya ' ema zaMkA lAvI ma Mtra-taMtravAdIone khelAvyA. temaNe batAvelAM upacArA karyAM, chatAM kaipaNa phera na paDyo. evAmAM eka vakhate dezAMtarathI koI vRddha purUSa AvI caDyo ane te enA ja ghare utaceryAM. tyAM makhane joi, pAse rahela kezavane teNe pUchyuM' ke-' huM bhadre ! A yuvAna chatAM ane rAgAdikathI rahita chatAM sazalyanI jema dekhAya che, tenuM zuM kAraNa ? ' tyAre kezave paNa doSa-vikAra kahI sabhaLAvyeA. sAMbhaLatAM teNe kahyuM ke- AvA doSanA tame kAMI pratIkAra karyAM che ? ' kezava khalyA- maMtra-taMtranA jANanArA pravara janAne e batAvyA.' vRdhdhe jaNAvyu` ke- e sarva prayatna nirNAMka che. prema-grahanA te bicArA ze pratIkAra karI zake ? kAraNa ke sarpanA ugra viSanI vedanAne zAMta karavAmAM dakSa chatAM, pa`cAnana, duSTa gajeMdra ane rAkSasIne thaMbhI devAmAM kuzaLa chatAM, bhUtaupadravanA nAza karavAmAM niSNAta ane parama vidyAzALI chatAM teo prema-parAdhIna hRdayane svastha karavAne samartha thatA nathI.' kezave pUchyu'- te have zu karavu ? ' te khelyA- jo mane pUchatA hA teA jeTalAmAM e kAmanI dazamI avasthA hajI pAmyA nathI teTalAmAM citraphalaka para pUrvanA vyatikara ALekhAvA ke-bhIle khANuthI cakravAkane ghAyala karyAM ane te hajI jIvatA hatA tevAmAM prayinI maraNa pAmI. ema ALekhAvI citralaka enA hAthamAM ApIne grAma, nagarAdikamAM ene bhamAvA. ema karatAM vakhatasara vidhiceAge pUrvabhavanI bhAryA ke je strIpaNAne pAmI hoya ane lakamAM ALekhela cakravAka yugalanA vyatikara jovAthI jAtismaraNa jJAna pAmatAM te ene maLI jAya. purANaAgamAmAM evA vRtAMtA sabhaLAya che ane vaLI tema karavAthI AzArUpa alAvaDe aTakI rahetAM keTalAka divase e jIvatA rahI zakaze. ' ema sAMbhaLatAM kezave kahyuM- ahA ! tArI buddhine dhanya che. pAkI matinA purUSo Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7ra zrI mahAvIracaritra. vinA evA viSamArthane nirNaya keNa jANI zake? " evI tenI prazaMsA karI, te vAta teNe maMkhane saMbhaLAvI. eTale teNe kahyuM ke- "he tAta ! emAM beTuM zuM che? zIdhra citraphalaka taiyAra karo. kuvikalparUpa kalelamAM AkuLa thayela manane bhale e ja pratIkAra upayogI thAya. eTale kezave tene abhiprAya jANI, yathAsthita cakravAka mithunanA rUpayukta citraphalaka ALekhAvyuM. te maMkhane ApyuM ane bhAtuM paNa baMdhAvyuM. pachI citraphalaka hAthamAM laI, eka hAyaka sAthe nagara, pura, kheTa, karbaTa, maDaMba pramukha saMnivezamAM te AzApizAcane dAsa banIne satata paribhramaNa karavA lAgyuM. te pratigRhe, trika, catupUtha, caturmukha-mahAmArga, prapA-paraba, sabhA ke devalemAM te citraphalaka uMcuM karIne batAvavA lAgyuM. eTale tathAsvarU5 rathAMga-mithunane joI, loko kautuhalathI tene pUchatA ane te yathArtha kahI batAvo. ema niraMtara savistara kathA kahevAne asamartha evo te kupadI chaMdamAM saMkSepArthathI bAMdhela pitAne vRttAMta A pramANe kahevA lAgyo-"mAna sarovaramAM paraspara prauDha premathI raMjita, eka kSaNabhara paNa viraha thatAM bhAre saMtApa pAmanAra, lubdhaka-zikArIe choDela tIkSaNa bANathI vyAkula thatAM paMcatva pAmela A cakravAkayugala atyAre saMgane Icche che." ema sAMbhaLatAM keTalAka hasatA, keTalAka avahIlanA karatA ane keTalAka anukaMpA lAvatA; chatAM te pratye avilakSa ane svakArya sAdhavAmAM bahu ja tatpara eve te bhramaNa karato karato caMpA nagarImAM gaye. tyAM pUrve lAvela zaMbala khalAsa thayuM eTale anya AjIvikAne upAya hAtha na lAgavAthI te ja citraphalakane pAkhaMDarUpa banAvI, gAyana gAtAM te bhikSA mATe bhamavA lAge. ema eka tarapha te ati sudhAthI pIDita hatuM ane vaLI priyatamAnA vegane mATe te bhAre utsuka hatuM, jethI tenI eka ja kriyA baMne kArya sAdhanAra thaI paDI, have te ja nagarImAM eka maMkhalI nAme gRhastha raheto. tenI subhadrA nAme bhAryA hatI. te vANijya-kaLAomAM ajJAta, rAjasevAmAM akuzaLa, kRSikarmamAM asamartha, kaNakriyAmAM ALasu ane anya udyogamAM paNa acatura hate; paraMtu kevaLa bhajana mAtramAM pratibaddha hato. "te have sukhe nirvAha kema thaze?" ema satata anya anya upAya ciMtavato. evAmAM citraphalaka batAvatA kaNabhikSA meLavI sukhe nirvAha calAvatA maMkhane teNe joye. tene jotAM paMkhalIe vicAra karyo ke-"aho ! enI vRtti keIthI aTakAvI na Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAva-gozALAnI utpatti. ra73 zakAya tevI che, cAra na karI zake te e bhaMDoLa che, nitya dUjhatI e kAmadhenu che, pANI vinAnI e dhAtpatti che ane kleza vinAnuM e mahAnidhAna che; te have huM cirakAla jIvato rahe ke A parama upAya hAtha lAge." ema dhArI te kaMpanI pAse gaye, tenI sevA svIkArI ane gAyane zIkhe. evAmAM pUrvabhavanI bhAryAnA viraha-vAthI hadayamAM jarjarita thatAM paMkha paMcatva pAmyuM. eTale pitAne tattvajJa samAna mAnate te meTA vistArathI bIjuM citraphalaka ALekhAvI pitAne ghare AvyA ane pitAnI gRhiNane kahevA lAge ke- he priye! have sudhAnA zire vaja mAra. vihAra-yAtrA mATe taiyAra thA." te belI-"huM te A taiyAra chuM. tamane game tyAM cAle." pachI citraphalaka laI, strI sahita te nagarIthI cAlI nIkaLyuM ane dezAMtaramAM bhamavA lAge. tyAMnA loko paNa pUrve joyela cihnathI tene Avela jeI "maMkha Avya" ema kahevA lAgyA. evI rIte maMkhe calAvela pAkhaMDanA saMbaMdhathI maMkhalImaMkha kahevAya. ekadA paribhramaNa karatAM te zaravaNa saMnivezamAM gaye ane tyAM gabahula brAhmaNanI gauzALAmAM rahyo. tyAM rahetAM subhadrAe eka putrane janma Ape. yegya avasare tenuM zAla evuM guNaniSpanna nAma rAkhyuM. te anukrame vRddhi pAmatAM tarUNa thaye. te svabhAve durazIla ane aneka anartha karate, AjJA mAnate nahi ane zikhAmaNa ApatAM zreSa batAvate temaja sanmAna-dAna ApatAM paNa te kSaNabhara saralatA dharate; paNa pachI kutarAnA purachanI jema tarata kuTilatA batAvate. vetAlanI jema marmavedhaka ane phUDa-kapaTayukta prasaMga vinA belanAra evA tene joIne keNu zaMkA na pAmatuM? eka vakhate tene mAtAe Thapake ApatAM kahyuM ke-"are pApI! nava mAsa gamAM dharyo, bahu prakAre pALe ane aneka vAra zikhAmaNa ApatAM tuM eka vacanamAtra paNa mAnIne vartatA nathI." eTale teNe javAba A ke-ammA ! mArA udaramAM pesI jA, te huM tane te karatAM bamaNe vakhata dhAraNa karIza." vaLI je divase pitAnI sAthe paNa e kalaha na karate te divase te pApAtmAne barAbara bhejana paNa bhAvatuM nahi. samasta deSa laIne ja prajApatie tene banAvyuM haze, kAraNa ke sarva jagamAM te anya kaI dekhAto na hato. teNe pitAnI duSTatAthI lokone evA to vimukha banAvI dIdhA ke jethI durazIla janomAM te eka prathama daSTAMtarUpa thaI paDyo. e pramANe prathamAvasthAmAM paNa viSavRkSa ke daSTi viSanI jema vartatAM Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 zrI mahAvIracaritra. te leAkeAmAM darzana-dekhAva mAtrathI paNa bhayAnaka thai paDyo. pachI eka vakhate pitA sAthe atyaMta kalaha karI, tevu ja eka citraphalaka ALekhAvI ekalA bhramatA bhamatA te jyAM bhagavAn dhyAnastha hatA te ja zALAmAM AvI caDayA. e gozALAnI utpatti kahI. have svAmI prathama mAsakhamaNu karI pAraNAnA divase bhikSA mATe nIkanyA ane vijaya nAmanA zeThanA ghare gayA. tyAM bhagavaMtane jotAM parama harSathI rAmAMca dhAraNa karatAM teNe bahu lakSya-vyaMjanavaDe snigdha bhAjanathI pAraNu karAyu'. eTale AkAzamAM gaMbhIra lerInA nimizrita caturvidha vAgho vAgyAM ane siMdUranA pUra samAna arUNu kanakanI dhArA pramukha paMca kriye pragaTa thayAM, jethI trika, catuSpatha, cAka pramukha mAge... vividha sAdhuvAda zarU thayeA. te vRttAMta geAzALAnA sAMbhaLavAmAM AvyA, jethI teNe vicAra karyAM ke- ahA ! A devAya sAmAnya mahimAvALA nathI, mATe citralakanA pAkhaMDane tajI enA ziSyabhAva svIkArU'. ratnAkaranI sevA kadApi niSphaLa thatI nathI. ' ema te vikalpa kare che tevAmAM bhagavata pAraNuM karIne te ja vaNakaranI zALAmAM AvyA ane kAAtsage rahyA. tyAM gozALA paNa aSTAMge svAmInA caraNamAM paDIne vinavavA lAgyA ke' he devAya ! tamArU AvuM mAhAtrya huM pahelAM jANI na zakayA athavA teA kuzaLa purUSa paNa prazasta ratnAnI kIMmata jANI na zake. peAtAnA pitAnA tyAga paNa mane vAMchita sukha-sAdhaka thai paDayA, athavA teA daiva anukULa thatAM anyAya paNa nyAyapaNAne pAme che. have bahu kahevAthI zuM? huM tamArA ziSya thaIza. he svAmin ! eka tamArA zaraNe huM... AvyA chuM, mATe mArA svIkAra kare. ' ema sAMbhaLatAM vidhi-pratiSedha na karatAM bhagavaMta paNa mauna rahyA. eTale peAtAnA abhiprAya pramANe svAmIe ziSyatva svIkArela samajI, bhikSAvRttithI gujarAna calAvatA gAzALA bhagavaMtanA samIpane mUkatA nahi. evAmAM bIjA mAsakhamaNunA pAraNe prabhu AnaMda nAmanA gRhasthanA ghare bhikSA nimitte gayA. teNe khAdya-svAdiSTa bhAjanathI prabhune pratilAlyA. trIjA mAsakhamaNanA pAraNe sunadanA ghare prabhu zreSTha AhAra pAmyA. pachI ceAthuM mAsakhamaNu Avyu. evAmAM ghaNA divasanI sevAthI praNaya-bhAvanI saMbhAvanA karatA geAzALe kArti ka-pUrNi mAnA divase bhagava'tane pUchyu. ke- he nAtha ! AvA vArSika-maheAtsavamAM Aje mane kevA bhaktabhAjananA lAla thaze ?'eTale jinezvaranA zarIramAM saMlIna evA siddhArtha byatara Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * paNa prastAva-kallAka saMnivezamAM gozALAnuM mIlana. kahyuM ke-he ! Aje tuM Asla-khaTAI yukta kedravanA bhAta pAmIza, ane dakSiNamAM beTe rUpiye meLavIza." ema sAMbhaLatAM sUryodayathI mAMDIne bahu khaMtathI sarva uMca-nIca gharamAM bhamavA lAgyA. jyAM jyAM te ja tyAM tyAM te Amlamizrita kadarAnA bhAta ja pAmato. evAmAM pAchale pahera thatAM sudhA-pipAsAthI parAbhava pAmatAM, jyAre anya koI paNa na pAmyA tyAre eka kArIgare potAne ghare teDI jaIne tene Asla sahita kedravanA bhAta jamADyA ane jamyA pachI eka rUpiye ApatAM gazALe grahaNa karyo, paNa bajAramAM batAvavA jatAM te beTe nIvaDyo jethI "je thavAnuM che te anyathA thatuM nathI" evA niyativAdane teNe aMgIkAra karyo. pachI bhagavAna paNa te ja kArtikI pUrNimAnA divase nAlaMdAthakI nIkaLIne kellAga saMnivezamAM gayA. tyAM bahula nAme brAhmaNa te divase anya brAhma ne parama bhaktithI jamADato hato. cethA mA khamaNanA pAraNe svAmI bhikSA nimitte tenA gharamAM gayA. eTale bhagavaMtane jotAM teNe chUta-madhumizrita paramAna-dUdhathI prabhune pratilAlyA. tyAM paMca divya pragaTa thayAM. - have ahIM khoTA rUpiyAne hAthamAM laI, lajajAne lIdhe maMda maMda cAlatAM, cheka saMdhyA samaye gozALe te zALAmAM AvyuM. tyAM jinezvarane na jevAthI saMbhrAMta thaI sarva yatnapUrvaka vAraMvAra pAsenA lokone prabhunA samAcAra pUchavA lAgyuM. jyAre keIe tene javAba na Ape tyAre svAmIne zedhavA mATe te citarapha bahAra ane aMdara nAlaMda gAmamAM bhamavA lAgyuM, chatAM bhagavaMta gayAnA samAcAra tene kyAMya paNa na maLyA. eTale teNe vicAra karyo ke-"aho ! daiva mane pratikULa che ke jethI karIne paNa mane ekale karI dIdho." ema lAMbo vakhata kheda karatAM, citraphalaka pramukha upakaraNa ane vastra tajI, mUcha ane zira muMDAvI te vaNakaranI zALAmAMthI bahAra nIkaLe ane utAvaLe jatAM kellAga saMnivezamAM pahaze. tyAM bahAra loko eka bIjAne A pramANe kahetA hatA ke-aho ! brAhmaNa dhanya ane bhAgyazALI, tathA janma ane jIvitanuM phaLa paNa eNe ja meLavyuM ke jenA gharamAM tathAvidha mahAmuninA dAnathI kanakavRSTi thaI, devatAoe "ahI dAnanI ghoSaNA karI tathA jagatamAM tene nirmaLa sAdhuvAda prasaryo." A vAta lokonA mukhethI sAMbhaLatAM bhAre harSa pAmatAM gozALA 5Na ciMtavavA lAgyuM keA loka jevA mahAmuninI vAta kare che tevA prabhAvazALI te mArA dharmAcArya eka te mahAvIra ja che ke jenI trAddhi, satkAra ke parAkramanI babarI anya Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GE zrI mahAvIracaritra. kAi tathAvidha zramaNa ke brAhmaNa karI zake tema nathI ja. ' ema nizcaya karI kAllAga gAmamAM bahAra ane aMdara te khArIka dRSTithI jeTalAmAM jue che tevAmAM kAcAtsargastha bhagavata tenA jovAmAM AvyA. temane jotAM haSa~thI rezamAMcita thai vadana vikArI, jANe ci'tAmaNi pAmela hAya tema peAtAne mAnatA gozALA traNa pradakSiNA dai, prabhunA page paDyo ane aMjali joDIne kahevA lAgyA ke-' he nAtha ! tame asAdhAraNa guNu-gaNunA ratnAkara ane tribhuvanane pUjya che. vaLI leAkeAnA AdhAranI darakAra karatA nathI, jethI huM tamane vinaMti karUM chuM ke pUrve vastrAdikanA parigrahane lIdhe huM dIkSAne cAgya na hatA, paraMtu atyAre te tyAga karI devAthI huM cAgya thayA chuM; mATe huM trileAka-divAkara ! tame mAre svIkAra karA ke jethI huM tamArA ziSya thAuM. have cAvajIva tame ja mArRA. dharmagurU che. he nAtha ! tamArA alpa viraha thatAM paNa phUTI jatu mArUM hRdaya pharI samAgamanI icchAthI mahAkaSTe aTakAvI rAkhyu che. huM jANuM chuM. ke vItarAgamAM sneha karatAM te nabhatA nathI, chatAM premAdhIna svacittane hu' koI rIte aTakAvI zakatA nathI. ane vaLI khIjuM tA dUra raheA, paNa vika sita nUtana kamaLa samAna manahara draSTithI je tame nIhALaze, te paNa samajI laIza ke tame mAre svIkAra karI lIdheA: ' e rIte savinaya ane saprema geAzALAnA kahevAthI premavikAra-vicAra rahita chatAM bhagavate tenA vacananA svIkAra karyAM. bhaviSyamAM anatha karanAra ane ati duSTa evA gAzALAne prabhu jANatA hatA, chatAM prabhutajanA pratye mahAtmAe kadApi vimukha thatA nathI. e pramANe ziSyabhAve svIkArela gozALA sahita svAmI suvaNaeN khala nAmanA saMniveza tarapha cAlyA. tyAM mArgamAM gAvALA moTI thALImAM bahu dUdha laI akhaMDa navA ceAkhAthI dUdhapAka rAMdhatA, temane jotAM gozALe kahyuM ke- huM bhagavan ! mane kSudhA bahu lAgI che, mATe ahIM Ave. pAyasa jamIe. evAmAM lAMbA vakhate avakAza maLatAM siddhArthe jaNAvyu ke- he bhadra ! tuM kheda na kara. e thALI adhavacamAM bhAMgI paDaze.' eTale peAtAnA duSTa svabhAvane lIdhe vacanane mithyA karavAne IcchatA teNe jaIne gAvALAne kahyu` ke-'are ! A devAya bhUta-bhAvIne jANanAra ema kahe che ke-e dUdhanI thALI adhavaca phUTI paDaze, mATe tene kharAkhara rAkho. ' ema sAMbhaLatAM bhayabhIta thaI vAMsanA patra-daLA te bhAjanane majabUta vIMTALIne tee rAMdhavA mAMDyA. evAmAM ghaNA . Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAva-upanaMdane gRhadAha. ra77 -cekhA nAMkhavAthI eka nimeSa mAtramAM te thALI phUTI gaI. pachI jemane jema maLyuM tema te govALAe khAdhuM ane chevaTe pAyasalita tenA bhAMgela kaTakA laIne paNa teo cATI gayA. tyAM kaMInA bilADAnI jema jete zALa paNa vilakSa banI ubhuM rahyo ane niyativAdane teNe vizeSa nizcaya karI lIdhe. pachI svAmI brAhmaNa gAmamAM gayA. tyAM be pATaka-vibhAga hatA temAM naMda ane upanaMda nAmanA be bhrAtA tenuM svAmitva karatA hatA. bhagavaMta chane pAraNe naMdanA phaLIyAmAM gayA. eTale teNe dadhimizrita suvAsita kamodathI prabhune paDilAvyA. tyAM gozALa bIjA pATakamAM gaye ane unnata prAsAda joIne te upanaMdanA gharamAM peThe. teNe dAsIne hukama karyo ke-"ene bhikSA Apa." dAsI vAsita kamaMda gozALAne ApavA mATe lAvI. tene na Irachate gozALa upanaMdane A pramANe nibhraMchavA lAgyo ke-"are! gAmane kara laIne rAjAne to kAMI ApatuM nathI, vividha vilAsa bhegave che ane akhalita pApa-Acare che; chatAM gRhAMgaNe AvelA amArA jevA munione vAsita bhAta apAvatAM lajajA kema pAmate nathI?" ema sAMbhaLatAM gusse pAmIne upanaMde dAsIne kahyuM ke-"he bhadre ! A zramaNanA zira para ja e bhAta nAkhI de.' eTale dAsIe tema karyuM jethI gozALe bhAre abhimAna karate, hoTha karaDIne bhISaNa bhrakuTI batAvate, anya koI paNa tenuM bUruM karavAne asamartha thatA, tenA gRhadvAre ubhA rahIne teNe kahyuM ke- jo mArA dharmAcAryanAM tapa ke tejane prabhAva hoya te A adhama purUSanuM ghara bhasma thAo." evAmAM pAsenA vANuvyaMtara devoe bhagavaMtanA pakSapAtane laIne agni vikavatAM tenuM bhavana dagdha thayuM. tyArapachI bhagavAna caMpA nagarImAM gayA. tyAM trIjuM comAsuM rahyA. be mAsakhamaNanI tapasyA tathA vividha utsukAda Asana karatAM carama dvimAsika tapanA pAraNe bahAra pAraNuM karI, gozAlakanI sAthe kAlAka nAmanA saMnivezamAM gayA. tyAM trasa-jaMtu rahita tathA eka bhUta zunya gRhamAM rAtre pratimAne rahyA. gozALe paNa capalatAthI nidhi sahana na karatAM gharanA dvAra AgaLa chupAIne rahyo. evAmAM gAmanA mukhIne siMha nAme putra, vidu nmati dAsI sAthe bhegA karavAnI IcchAthI te ja zUnya gharamAM peThe. teNe moTA zabda avAja karyo ke. ahA ! ahIM je kaI zramaNa, brAhmaNa ke pathika AvI . vacce hoya, te bole ke-jethI ame bIje kyAMya joIe." ema sAMbhaLatAM Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zrI mahAvIracaritra. svAmI te pratimAsthita rahevAthI mina rahyA, paraMtu gozALe kapaTathI kaMI javAba na Ape. eTale sAme prativacana na maLavAthI niHzaMkapaNe thoDI vAra suravineda karI bahAra nIkaLyA. tyAM dvAra AgaLa beThelA gozALAe jatI vinmatine sparza karyo, jethI te belI uThI ke-"he Aryaputra ! keIe mAre sparza karyo." ema sAMbhaLatAM siMha pAcho AvI, gozALAne hAtha pakaDIne kahevA lAge ke- anAcAra AcaratAM amane kapaTathI jue che, ane pUchatAM kAMI bolate paNa nathI ke huM ahIM beTho chuM." ema nibaMchI lAkaDI vatI khUba tene mAryo ane pachI potAnA sthAne gaye. tyAM gozALAe prabhune kahyuM ke-"he bhagavana ! tame samakSa chatAM mane ekalAne vinA kAraNe teNe Ama sakhta mAra mAryo, paraMtu tame te pApIne jarA paNa aTakAle nahi. evI rIte huM kUTAyA chatAM tamArA jevA mahAtmAone upekSA karavI te zuM yukta che?' evAmAM prabhunA zarIramAM saMlIna thaI rahela siddhArthe ge zALAne kahyuM ke-"are durAcArI! je tuM kharekhara sadAcArI ja hoya, te he pApI! vinA kAraNe bahAra nIkaLatI te mahilAne sparza zA mATe karyo ? jema ame mana rahyA chIe tema tuM gharanA madhyabhAgamAM kema besI rahetuM nathI ? tAre pakSa karIne zuM ame paNa tArI jema kUTAIe duSTane pakSa karatAM nirdoSa paNa sadoSa thAya che. evAmAM svAmI tyAMthI pavAlaka gAmamAM gayA ane pUrva pramANe zUnya gharamAM pratimAne rahyA. tyAM paNa te ja rAtre gAmamukhIne naMdaka nAme putra, pitAnI bhAryAnI lajajAne lIdhe daMtalikA nAme dAsI sAthe AvI caDyuM. teNe paNa pUrvanI jema avAja karyo, paraMtu gozAle bhayathI te gharanA eka bhAgamAM chupAI rahyo, jethI tyAM zUnyatA samajI, dAsI sAthe IrachA pramANe bhega bhegavI te bahAra nIkaLavA lAgyuM. temanA paraspara kathA, AlApa sAMbhaLatAM bhAre saMtoSa vadhatAM, pizAcanI jema gozALa khaDakhaDATa hasI paDaze. eTale hAsya-zabda sAMbhaLI naMdake kopAyamAna thaI, tene lAkaDI ane muSTithI khUba mArIne choDI mUkyuM. pachI te jinezvara pAse AvIne sopAlaMbha kahevA lAgyuM ke, "zuM A nAyakadharma che ke tamArA dekhatAM meM Ama mAra khAdha ? rakSAnI khAtara ja khAsa prayatnapUrvaka meM sadAne mATe tamAro Azraya lIdho che. je te paNa na thAya te kharekhara sevA nirathaka che. hajI te svAmIe pitAnA sadeSa sevakenuM paNa bahu AdarapUrvaka rakSaNa kare che, to nItiyuktanuM kahevuM ja zuM?" tyAre siddhArtha bolya"are! A te mAre zuM mAtra che? hajI mukhanA SathI tArA kevA hAla thaze Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva-kumAra sanivezamAM zrI municaMdrAcAya . 279 ke te atyAre kahI zakAtu nathI. ' pachI svAmI kumAra nAme saMnivezamAM gayA ane tyAM caMpakaeNramaNIya nAmanA udyAnamAM lAMkhI bhujA karIne kAyAtsaga-dhyAne rahyA. te gAmamAM aparimita dhana, dhAnyathI samRddha ane madirApAnamAM atyaMta Asakta evA kuvanaya nAme ku MbhAra rahetA, tenA makAnamAM pArzvanAthanA ziSyA ke jeo svasamaya ane parasamayanA artha jANuvAmAM nipuNa, bhavasAgaramAM paDatA prANIonA uddhAra karavAmAM samartha, chatrIza guNu-ratnAnAM nidhAna, yathApaSTi prakRSTa yati-kriyA prarUpavAmAM parAyaNa, aneka dezAMtarathI AvelA ziSya-bhramara| jemanI pAse zruta-makaranuM pAna karI rahyA hatA evA municaMdra nAme AcArya rahetA. te atyaMta vRddhatAne pAmatA citavavA lAgyA "ke- sarvajJapraNIta dharmane meM savatra vistAra karyAM ane mithyAtva-mAhita ghaNA prANIone pratikhAdha pamADyA. yathAzakti sUtrAgraMthI ziSyA niSpanna karyA ane AbAla-vRddha gacchanuM cirakAla paripAlana karyuM, te have mAre yathAzakti zarIrane vizeSa kasavuM te yukta che; kAraNa udyama tA sarvatra karavA.' ema citavI temaNe petAnA pade guNavaDe pratinidhirUpa vana nAme ziSya sthApyA, ane tene gaNunI anujJA ApatAM jaNAchyuM ke-'he vatsa ! jema me prayatnapUrvaka gaccha sabhAnyA tema tAre paNa sadAkALa ene saMbhALavA, temaja parizramanI darakAra na karatAM tAruM ziSyAne siddhAMtanI dezanA paNa ApavI. ema karavAthI tu RNamukta ane ka rahita thaiza. he bhadre ! traNe bhuvanamAM e karatAM anya kai paNa kalyANurUpa nathI, te sukhazIla thaine tuM vRthA e hArIza nahi. huM munie !. tame badhA enAM vacana pramANe pravattajo. kadAca phAivAra tamArI nibhraMchanA kare, teA paNa enA caraNa-kamaLane tame kadI mUkaze| nahi. temaja meM pUrve tamane kaI paNa samyak prakAre guNAmAM na sthApyA athavA asthAne zikSA ApI, te badhuM mane kSamA karajo.' e pramANe tatkAlane ucita vidhi karI, dhIra evA munica'drAcArya duSkara jinakalpa AdaryuM. ekadA khAra prakAranI bhAvanA bhAvatAM, tapa, sattva, sUtra, ekatva ane balarUpa pAMca prakAranI tulanAemAM khIjI sattva tulanAmAM AtmAne tee bhAvavA lAgyA. evAmAM ahI madhyAhna samaye gozALAe bhagavaMtane kahyuM ke- huM bhagavan ! cAlA, atyAre kharAkhara vakhata thayA che. ApaNe zikSA nimitte gAmamAM jaIe. ' siddhArthe ANye- amAre bhramaNa karavuM nathI. ' eTale Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280. zrI mahAvIracaritra. gazALa bhejanArthe gAmamAM peThe ane Amatema bhamatAM teNe te pArva-saMtAnIya ziSyA joyA ke je vicitra paTa (vastra) yukta ane pAtra pramukha upakaraNa sahita hatA. temane jotAM gozALe pUchayuM ke- tame keNu che ?" temaNe kahyuM-zramaNa nirgatha ane zaTha kamaThe vikula mahAmeghanI jaLadhArAnA upasargane jotAM vyAkula thayela dharaNe pitAnI phaNArUpa anupama chatra jemanA zire racela evA zrI pArzvanAtha bhagavAnanA ziSya chIe." ema sAMbhaLI zira dhuNAvatAM zALAe jaNAvyuM ke "aha! tame te kharekhara duSkarakAraka nigraMtha che ke ATale paricaha dhAraNa karyo chatAM pitAnA nigraMthapaNAne sthApana karo che. aho ! tamArUM sAkSAt mRSAvAditya. aho ! niSkAraNa AtmatkarSa. nirgamAM tame sarvathA kaMI ja nathI. mArA dharmAcArya vastrAdi parigraha rahita, duSkara tapa-caraNamAM tatpara, mahAtmA ane yathArtha nigraMtha kahevAya." eTale temaNe vIra bhagavaMtane na jANatAM, uddhatAIthI bakatA gozALAne kahyuM ke-"he bhadra! je tuM che te ja tAra dharmAcArya haze, ema lAge che, kAraNa ke putranI visadRza ceSTAthI mAtAnI zIla-saMpadA jANI zakAya ane ratnanA kAMtiguNathI khANanI zuddhi samajI zakAya che mATe varNana karavAnI jarUra nathI." ema temanA kahevAthI rUNa thayela ge zALo kahevA lAgyuM ke je mArA dharmagurUnA tapa ke teja hoya te A dharmAcAryane dUSaNa lagADanArAne upAzraya baLI jAo." tyAre temaNe kahyuM"ame kAMI tArA vacanathI baLavAnA nathI" eTale vilakSa thaI, teNe jaIne svAmIne kahyuM- he bhagavan ! Aje meM sAraMbhI ane parigrahI nirga che jayA, temane upAzraya na baLe, tenuM zuM kAraNa?" siddhArtha be-te pArva-saMtAnIya sthavira sAdhuo che. tArA vacanathI temane upAzraya na baLe." evAmAM rAtri thavA AvI, cotarapha kAjaLa ane bhramara samAna zyAma aMdhakAra prasarI rahyo, ahIM municaMdrasUri te rAtre cekamAM ekalA kAryotsarge rahyA. tyAM pelA kuvanaya kuMbhAre paMkitamAM besIne khUba madirApAna karavAthI parAdhIna banatAM khalita gatie pitAnA ghara bhaNuM jatAM, bahAra kAyetsarge rahelA te AcAryane joyA. eTale "A cora che evA kuvikalpathI teNe pitAnA karasaMpuTathI sakhta rIte temanuM gaLuM dabAvyuM, jethI zvAsa aTakI paDe chatAM cittathI calAyamAna na thatAM, zubha dhyAnamAM vattatAM tatkAla karmalAghavathI avadhijJAna pAmI, kAla karIne teo devalekamAM gayA. te vakhate pAsenA devae kusumavRSTipUrvaka temane mahimA karyo. evAmAM vidyunA peja samAna caLakatA zarIravALA devane Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAva-municaMdrAcAryanA ziSyono vilApa. sAdhunivAsa samIpe jatA-AvatA joIne gozALA svAmIne kahevA lAgyuM ke"he bhagavana! tamArA te virodhIone upAzraya baLe che." siddhArthe kahyuM- he bhadra! evI AzaMkA na kara. temanA AcArya devale ke gayA jethI devatAo mahimA kare che. eTale kautuhalathI zALA te pradezamAM gaye. deve paNa pUjA karIne svasthAna pratye nivRtta thayA, chatAM tyAM gAdaka ane puSpavRSTi joI, bhAre harSa pAmate te upAzrayamAM jaI, svAdhyAya-dhyAna, vinayAdithI parizAMta thaI, nizcitapaNe sutelA temanA ziSyane jagADIne kahevA lAge ke-are duSTa ziSya ! tame zira muMDAvIne ja cAle ane yatheccha bhikSAbhUjana karIne AkhI rAta suI rahe. tame eTaluM paNa jANatA nathI ke mahAnubhAva AcArya paMcatva pAmyA. aho ! gurU pratye tamArI bhakti! " ema gozALe kalakalATa karatAM sAdhuo UDyA ane tenA vacanathI zaMkA lAvIne teo tarata sUri pAse gayA ane tyAM AcAryane kAladharma pAmelA joI, bhAre adhati ane kheda karavA lAgyA ke aho ! tame amane pALyA, paDhAvyA ane tevI rIte guNemAM sthApana karyA temaja zikSA pamADyA; chatAM hA ! ame te akRtajJa ja rahyA. amArA duSkara tapa-caraNa ke kuzaLa-bodhathI paNa zuM? ane viphala gurUkulavAsanI sevAthI paNa zuM ? ke asAdhAraNa saMyama-ratnanA rehaNAcala tathA sAkSAt dharmarAzi samAna evA pitAnA gurUne kALa dhama pAmatAM, pramAdathI ame jANa ja na zakyA." e pramANe vAraMvAra potAnA duzcaritrane nidatA te zramaNane aneka vAra nibhraMchIne gozALo svAmI pAse gaye. pachI bhagavaMta rAka saMnivezamAM gayA. tyAM te divase paracakane bhaya AvyuM. tenA bhayane lIdhe koTavALAe trika, catuSpatha, zUnya maTha, sabhA, devaLa, vana, udyAna temaja tathAvidha anya sthAnamAM ajJAta purUSane cara-jAsusanI zaMkAthI jotAM, eka vananikuMjamAM nirdoSa sthAne gozALA sahita kAryotsarge rahelA bhagavaMtane joyA. temane jotAM "bhayabhIta lAyane jue evI zaMkAthI teo ciMtavavA lAgyA - ke-aho ! AvA ekAMta sthAnamAM emanuM avasthAna sukharUpa nathI, kAraNa ke je eo nirdoSa hoya te gAmamAM pragaTa kema na rahyA? tethI avazya kaMI bAtamI meLavavA paracakanA cara-purUSe AvyA lAge che." ema nizcaya karI, temaNe svAmI ane zALAne pUchayuM ke-"aho ! tame keNa che? ane ahIM zA kAraNe paDI rahyA che?" ema temanA kahetAM paNa bhagavaMta te mauna ja Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 zrI mahAvIracaritra. rahyA ane zALA paNa temanuM anukaraNa karIne mauna ja rahyo. jyAre vAraMvAra bolAvyA chatAM temaNe kaMI pratyuttara na Ape eTale "A te avazya cara-purUSe ja che" ema samajIne teo temane kuvAnA taTa para laI gayA ane vAdharamAM bAMdhIne temAM utAravA lAgyA. temAM prathama zALAne nAkhI, pachI bhagavaMtane utArI DUbADavA lAgyA. ema unmajajana-nimajajana karAvatA, tevAmAM pArzvanAthanA tIrthamAM dIkSA lIdhA pachI parISahethI parAjita thayelI, AjIvikA nimitta parivrAjakano veza dhAraNa karanAra, pUrve kahela u5la naimittikanI sAmA ane jayaMtI nAmanI bahene, evA prakArane vyatikara sAMbhaLatAM "e dIkSAdhArI carama tIrthakara te nahi hoya?" evI zaMkAthI te sthAne AvatAM, tevI rIte bAMdhI kuvAmAM utArela bhagavaMtane temaNe joyA. eTale te kahevA lAgI ke -"are durAcAre ! kharekhara tame vinAza pAmavAnA che ke A siddhArtha rAjAnA putra ane devene pUjanIya prabhune Ama upasarga kare che." ema sAMbhaLatAM bhayabhIta thaI, temaNe bahumAnathI khamAvIne prabhune mUkI dIdhA. te be bahene paNa bhagavaMtane bhaktithI vAMdIne pitAnA sthAne gaI. svAmI paNa keTalAka divasa tyAM rahI, gozALA sAthe samasta nagaronA maMDanarUpa evI paSTacaMpA nagarImAM jaI temaNe cothuM comAsuM karyuM. tyAM vIrAsana, lagaMDAsane satata dhyAna dharatAM temaNe cAturmAsika mahAkhamaNa AdaryuM. tenA chellA divase prabhu anyatra pAraNuM karI kRtAMgala saMnivezamAM gayA. tyAM daridrathavira nAmanA pAkhaMDIo AraMbha, mahilA, parigraha, putra, pautrAdi svajana sahita rahetA hatA. temanA gRha-pATakanA madhyamAM svakulakamAgata devatAvaDe zobhAyamAna, vipula upAzrayavaDe mane hara ane uMcA zikharathI zabhita devaLa hatuM, tenA ekAMta bhAgamAM AvIne prabhu pratimAne rahyA. te divase maMda maMda jaLakaNa paDatA ane zItala sakhta pavana lAgavAthI bhAre TADha paDatI hatI. vaLI te divase te pAkhaMDIone mahotsava ke jemAM te badhA bALaka, strIonA parivAra sahita devaLamAM bhegA thaIne bhaktipUrvaka gAtA ane nAcatA hatA. te badhAne tathArUpa joI, bhAvI bhayanI darakAra karyA vinA gozALe sopahAsa kahevA lAgyuM ke jyAM ramaNImAM prema ane dhyAna ke adhyayana sAthe mahAvaira che, tathA surata-saMganA prapaMcanI prarUpaNA karanAra zAstro che, jyAM svapna paNa chavayAnuM nAmamAtra paNa jaNAtuM nathI ane jyAM nirbhara madirApAnamAM niraMtara udyama cAlu che, pitAnA kuTuMba sahita jyAM vilAsapUrvaka gAna, nRtya thayA kare che, aha! AvA pAkhaMDane Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~ vi 31 * va8 prastAva-katAMgala saMnivezamAM darika virAnuM varNana. 283 kaI paramArtha haze ? " ema kaThora vacane bolatA tene joIne teo bhAre reSa lAvatAM bolyA ke-are ! A duSTa bolanArane bahAra kahADI mUke. ene ahIM rAkhavAnuM kAMI prajana nathI." eTale itara janoe gaLe pakaDIne gozALAne devaLanI bahAra kahADI mUkyo. tyAM himakaNamizra pavanavaDe AghAta pAmatAM, nibiDa bAhathI vakSasthaLane AcchAdita karI, kaMpatA zarIre, daMtavaDe veNu-vAdana karatAM, romAMcita thaIne te besI rahyo. tene tevI sthitimAM joI, anukaMpA AvatAM bIjA keTalAka tene devaLamAM laI gayA. tyAM kSaNetare zIta dUra thatAM, pitAnA duSTa svabhAvane aTakAvavAne asamartha evo gozALa pharIne paNa prathamanI jema kahevA lAgyuM. eTale pharI tene bahAra kahADI ane aMdara lAvyA. ema traNa vAra temaNe karyuM. pachI ethI vAre lAvanamAM AvIne gozALe kahevA lAgyuM ke - tamArA matanA vikalpa te dUra rahe ke je kahI paNa na zakAya, paraMtu huM zuM karuM ke sadbhuta vastune paNa kahI zakatA nathI. A dhyAnI gurUne trikAla namaskAra che ke jyAM svaduzcaritranuM nAma paNa nathI. bIjA kadAca phuTavaktA hoya, paraMtu alpa paNa : reSa karyA vinA na rahe." ema sAMbhaLatAM pAkI buddhinA lake kahevA lAgyA ke--e A devAryane sevaka, chatradhAraka ke Asana upADanAra haze te are ! ene mAravAthI zuM ? tame badhA mauna rahe ane pitA potAnAM kAma karyA kare. jo tame sahana na karI zaktA ho te badhAM vAdya vagADo ke jethI tene zabda sAMbhaLavAmAM na Ave." eTale temaNe tema karyuM. . * pachI prabhAta samaya thatAM, sUrya udaya pAmatAM ane jIvaleAka sAkSAt daSTigocara AvatAM, pratimA pArIne svAmI te sthAnathI nIkaLI zrAvastI nagarI pratye gayA. tyAM bahAra pratimAne rahyA. bhejana samaye gozALAe pUchyuM ke-"he bhagavana! tame bhikSA levA nIkaLaze?" siddhArthe kahyuM - Aje amAre upavAsa che." teNe punaH pUchyuM "bhagavana! Aje mane ke AhAra maLaze?" siddhArtha be -Aje tuM manuSya-mAMsa khAIza." gozALe be --" Aja mAre Itara mAMsano paNa jyAM saMbhava na hoya tevuM jamIza, te manuSya-mAMsa te kyAMthI?" ema nizcaya karI te sarvatra bhamavA lAgyo. - have te ja nagarImAM priyadatta nAme eka gRhastha rahetuM. tenI zrIbhadrA nAme bhAya hatI. tene badhAM mRta bAlake janmatAM eTale putra jIvatA janma Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zrI mahAvIracaritra. tene mATe te maMDAvAdI, tiSI ane devatAone savizeSa pUchatI ane pUjatI hatI, tathApi tene kaMI phAyado na thayuM. evAmAM te vakhate prasUtisamaya lagabhaga najIka AvatAM, dezAMtarathI Avela zivadatta nAmanA keI prasiddha naimittikane teNe pUchayuM-'mArI prajA jIvatI kema rahe?" teNe kahyuM je taratanA janmelA mRta bALakane pIsI, temAM dUdha nAkhI, pAyasa rAMdhI, tene dhRta, madhuthI mizrita banAvI, keI zreSTha tapasvIne bahumAnapUrvaka bhejanamAM ApIza te tArI prajA sthira thaze; paraMtu bhajana karIne tenA gayA pachI gharanuM dvAra bIjI bAju karI levuM kAraNa ke kadAca bhejananuM svarUpa jANIne te gharane bALe nahi." e badhuM teNe kabUla karyuM. pachI te ja divase teNe mRta bALakane janma Ape eTale pUrvokta vidhi pramANe pAyasa banAvI, atithinI rAha jotI te dvAra para beThI. evAmAM aneka bhavanene tyAga karatAM gazALe te sthAne AvyuM. eTale AdarapUrvaka teNe nimaMtraNa karatAM te gharamAM dAkhala thaye. tyAM teNe Asana ApatAM te beTho ane tenI AgaLa bhAjana mUkI, pUrve taiyAra karela chUta-madhu sahita pAyasa pIrasyuM. tyAre "AmAM mAMsane saMbhava kayAMthI ?" ema svabuddhithI nizcaya karI, saMteSa pAmatAM teNe bhajana karyuM. pachI jamIne bhagavaMta pAse jatAM jarA hasIne te kahevA lAge ke-"he bhagavan! tame lAMbo vakhata naimittikapaNuM karyuM, paNa Aje te khoTuM paDayuM." siddhArthe kahyuM- he bhadra! utAvaLa na thA. amAruM vacana kadi mithyA na thAya. je tane khAtrI na thatI hoya to vamana kara ke jethI sAkSAt samajavAmAM Ave." pachI gaLAmAM AMgaLI nAkhIne teNe vamana karyuM ane te vikRta pAsamAM mAMsa, kezAdinA sUkSma avayavo joyA. te jotAM rUSTa thaIne gozALa te ghara zodhavA lAge, paraMtu temaNe tenA bhayane lIdhe gharanuM dvAra bIjI bAju karela, eTale te pradezamAM vAraMvAra bhaTakatAM paNa jyAre te ghara hAtha na lAgyuM tyAre te kahevA lAge ke - jo mArA dharmagurUnA tapa ke tene prabhAva hoya te A pradeza baLI jAo." tyAre jina-mahAbhyane avita karatA pAsenA vANuvyaMtara dee te pradeza bALI nAMkhe. bhagavaMta paNa keTalAka divasa tyAM vItAvI haladrata ( haraka) nAme gAmamAM gayA. tenI bahAra aneka zAkhA-prazAkhAthI abhi rAma, ghaNu patra-pAMdaDAthI sUrya prajAne pratimmalita karanAra tathA mahAkaMdha yukta evuM haridra nAme vRkSa hatuM tenI nIce prabhu kAryotsarge rahyA. evAmAM - zrAvastI nagarI pratye javAne IrachatA keI sAthe tyAM rAtre AvAsa karyo. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ' SaSTa prastAva-maMgaLa grAme gAzALAne thayela viDaMbanA 285 te zItathI parAbhava pAmatAM agni saLagAvI, lAMbe vakhata tapI, prabhAte UThIne cAlyo gaye. agni paNa lekee na bujhavavAthI baLato baLate prabhu pAse pahoMcyuM. eTale gozALAe kahyuM- he bhagavana ! bhAgo, A agni Ave che." ema sAMbhaLatA paNa manamAM kSebha na pAmatAM svAmI tyAM ja dhyAnastha rahyA. evAmAM tarata prasaratA agnivaDe prabhunA caraNakamaLa dagdha thayAM, chatAM gozISacaMdana, jaLavarSaNa athavA zIta salila samAna samajatA jinezvare tIvra agnidAhane sahana karI lIdho. tathAvidha asamaMjasa joI bhayabhIta thayela gazALa pitAnA jIvananI rakSA mATe ati dUra bhAgI gaye. pachI agni zAMta thatAM bhagavAna maMgala nAmanA gAmamAM gayA ane tyAM vAsudevanA maMdiramAM pratimAne rahyA. gozALa paNa eka pradezamAM bharAI beThe, paraMtu keli, kalahAdi-vinedanA abhAve atyaMta duHkha anubhavate te phAlathI bhraSTa thayela markaTanI jema cotarapha jevA lAge. evAmAM gAmanA bALako kIDA nimitte te sthAne AvI caDayA. temane jotAM jANe ratnanidhAna prApta thayuM hoya athavA jANe pharI jIvita pAmyuM hoya tema mAnI, vadanakaMdara phADI, lela chavAne bahAra kahADI, bIbhatsa locanane pheravate te temane bhaya pamADavA ekadama vegathI sAme deDa. eTale atarkita sanmukha AvatAM tenA bhISaNa svarUpane joI bALake tarataja bhaya pAmI gAma bhaNI deDI gayA, paNa utAvaLe jatAM khelanA pAmavAthI keTalAkanI jaMghA bhAMgI, keTalAkanuM mAthuM kuTayuM, keTalAkanA paga maraDAyA, keTalAkanA zarIre paherelA AbhUSaNo paDI gayA ane bhayane lIdhe te vakhate keTalAkanAM vastro paDI gayAM. ema temanI vyAkuLatA jotAM, mAbApoe tema thavAmAM kAraNabhUta gozALAne zodhI kADhaye, jethI "are ! pApI pizAca ! amArA bALakone tuM ahIM zA mATe bIvarAve che?" ema tarjanA pamADI temaNe te vivaza gozALAne khUba mAryo. tyAre mAra khAtAM tene joI, gAmanA vRddhoe nivAraNa karatAM kahyuM ke A devAryane ziSya che mATe mUkI gho. " AthI temaNe mahAkaSTa cheDo. eTale gozALAe prabhune kahyuM ke huM kUTAtA tamAre upekSA karavI zuM yogya che ? ATalA divasa sukha-duHkha samAnapaNe sahana karyA chatAM tamane pratibaMdha kema utpanna na thaye? ahe! patthara samAna nihura hadaya ! " tyAre siddhArtha be ke-"are ! amArA para vinA kAraNe kema reSa lAve che ? tuM tArA doSita AtmAne ja niyamita rAkha." pachI kAtsaga pArI, tyAMthI nIkaLatAM svAmI Avarta gAmamAM AvI, baLadevanA maMdiramAM pratimAne rahyA. tyAM Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 zrI mahAvIracaritra. paNa kalahapriya gazALe pUrvAvasthA bhUlI jaImukha phADIne bALakone bIvarAvavA lAgyo. eTale retAM retAM temaNe jaIne mAbApane kahyuM jethI temaNe paNa tene khUba mAryo ane pUrvanI jema gAmanA pradhAna jane aTakAvatAM bolyA ke- " are tame ene vRthA zAmATe mAro cho? ene na aTakAvatAM gurUno deSa che." ema kahetAM te loko majabUta daMDa laI tarataja bhagavaMtane mAravA mATe sanmukha AvyA. evAmAM jinanA pakSapAtI vyaMtare lekane bhaya pamADavA te pratimAne hAthamAM haLa batAvatI karI dIdhI, jethI pUrve kadi na joyela evI pratimAne jotAM, tarataja bhayabhIta thatAM te leke svAmIne aneka prakAre khamAvavA lAgyA. tyAMthI prabhu corAka saMnivezamAM gayA ane gupta sthAnamAM pratimAo rahyA. evAmAM kSudhAtura thayela gazALAe bhagavaMtane pUchyuM ke "bhagavana! Aje gocarIe javuM che ke nahi?" siddhArthe kahyuM-"amAre te hajI vakhata che. pachI gozALe gAmamAM peThe. tyAM mitramaMDaLane jamADavA eka sthAne bahu lakSya bhojana taiyAra thatuM hatuM eTale te kayAre taiyAra thAya che." ema kevala asthirapaNAthI te jANavA mATe chAne rahIne vAraMvAra gozALe te tarapha javA lAgyuM. have te divase gAmamAM corane meTo bhaya jAze, jethI gAmanA lokoe jANyuM ke- A vAraMvAra jove che tethI cora ke jAsusa haze, to vakhatasara enI pAsethI prathamanI cerIne mAla maLaze." ema dhArI temaNe tene pakaDIne sakhta mAra mAryo ane pUchatAM jyAre te kAMI bole nahi tyAre tene mArIne mUkI dIdho. eTale te vilakSa thaIne vicAravA lAge ke- aho ! bhejana maLavAnuM te dUra rahe, paraMtu jIvato rahyo te ja Azcarya che. aho ! niSkAraNa durjanene meLApa thaye athavA te evA vikalpathI zuM ? je mArA prabhune prabhAva hoya te e pApIone maMDapa baLI jAo." ema belatAM, jinAnurAgI vANuvyaMtare te bALI nAkhe. tyAMthI prabhu kalabukA nAmanA saMniveza tarapha cAlyA. tyAM megha ane kAlahastI nAmanA be bhAI pAse pAse rahetAM sattA calAvatA. te vakhate sevaka ane suTe sahita hAthamAM vividha za laIne kAlahastI ceranI pAchaLa lAge, ane kaMIka AgaLa jatAM sanmukha AvatA bhagavaMta ane gozALa tenA jovAmAM AvyA. temane jatAM kAlahastIe kahyuM -"tame koNa cho ?" eTale svAmI te mauna rahyA ane gazALa paNa kautukapriyapaNathI mauna dharI rahyo, jethI teNe rU thaI sasta mAra mArI, bhagavaMta ane gozALAne bAMdhI pitAnA bhAI megha pAse mekalyA. tyAM tathArUpa prabhune joI, UThI teNe baMdhanamukta karI, prabhune pUjIne khamAvyA, Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAva-prabhunuM anAya dezamAM Agamana. 287 kAraNa ke pUrve kuMDagrAma nagaramAM siddhArtha rAjA pAse jatAM teNe svAmIne joyA hatA. tyAMthI mukta thatAM bhagavAna avadhijJAnathI vicAravA lAgyA kehajI mAre bahu karma nija ravAnA che, te hAya vinA nijeravA azakaya che; mATe ahIM karmacArIne dAMta yukta che. jemake phaLabhArathI lacI rahela zasyapUrNa kSetrane jotAM, tene zIdhra levAne icchatAM, ekAkI laNavAne asamartha evA mAlIke yegya majurI ApI bIjA ghaNA lokone zasya-dhAnya laNavAmAM lagADyA. tema cirakAlanAM kame khapAvavA mATe mAre paNa anArya dezomAM vicAravAnI jarUra che, kAraNa ke tyAM anArya leke niSkAraNa kopAyamAna thaI bhAre upasarga karatAM, karma-nijerAmAM mane hAya karaze." ema ciMtavI maleccha janothI vyApta evA lATa dezamAM mehavijayI svAmI zALA sAthe gayA. tyAM keTalAka nirdaya pApI jana Avela nAthane herikabuddhithI sasta muSTiprahArovaDe mAravA lAgyA, keTalAka asabhya vacanathI tarjanA ane hAlanA karatA ane keTalAka atipracaMDa kUtarA temanI pAchaLa doDAvatA. ema vyaMtara, sura, asurapati, yakSa, rAkSasa pramukha devo bahumAna-parAyaNa chatAM svAmI ekalA upasargo sahana karatA. "A mArA dharmAcAryo che ane mArA hRdayamAM rahelA che" ema dhArI prabhu pAchaLa rahela gozALA paNa duHkha sahevA lAgyuM. tyAM ghaNA karmonI nirjarA karI, jANe vAMchA pUrNa thaI hoya tema jinezvara AryakSetra bhaNI AvavA lAgyA. mArgamAM pUrNa kalaza nAmanA saMnivezanI najIkamAM AvatAM, be cAra lATa deza luMTavA nIkaLyA ane apazukana samajIne yamajIvA samAna taravAra ugAmIne bhagavaMta pratye deDyA. evAmAM IMdra "bhagavAna kyAM vicare che?" te jANavA mATe jeTalAmAM avadhithI jue che tevAmAM cheDe AMtare rahelA, taravAra ugAmatA te care prabhunA vadha nimitte taiyAra thayelA tenA jevAmAM AvyA. eTale tIvra krodhAveza AvatAM teNe uMcA parvatanA zikharone bhedanAra vAvaDe tevI sthitimAM ja temane mArI nAkhyA. have svAmI paNa grAmanugrAma vihAra karatAM bhakvila nagarImAM gayA. tyAM pAMcamuM comAsuM rahyA, ane vicitra Asane karatAM cAturmAsika khamaNa karyuM. anukrame cAturmAsa vyatIta thatAM bahAra pAraNuM karI, vihAra karatAM prabhu kadalIsamAgama nAme gAmamAM gayA. te divase tyAM karmacArIo, pathika ane kArpeTikAdikane yatheccha bhejana ApatA hatA. te joI ne zAle paNa svAmIne kahevA lAgyuM ke- prabhu ! ApaNe ahIM jaIe." siddhArthe kahyuM. amAre hajI vakhata che." ema sAMbhaLI gozALe te sthAne gayo ane Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zrI mahAvIracaritra. bhejana karavA beThe. lokoe tene bhojana pIrasyuM, paraMtu atyAsaktine lIdhe te kaI rIte tRpti na pAme, eTale gAmanA janoe eka moTuM bhAjana dahIMmizra bhAtathI bharIne tene sepyuM. te badhuM na khAI zakavAthI gozALa kahevA lAge ke-"ATaluM have khAI zakIza nahi." tyAre lekee nibhraMchanA karatAM jaNAvyuM ke-"are pApI! dukALIyAnI jema potAnA bhejana-pramANune paNa jANatA nathI?" ema roSa lAvI lekee te bhAjana tenA ja mastaka para nAkhyuM. pachI udara para hAtha pheravate te yathAsthAne gaye. evAmAM prabhu ja bhUkhaMDa gAmamAM jatAM, tyAM paNa te ja pramANe karmacArIonA bhejanamAM te bhaLe ane tene kSIra ane bhAta temaNe jamADatAM, prAMte pharIne paNa lekee tenA tevA hAla karyA. have svAmI anukrame vicaratA, tAmAka gAmamAM gayA ane bahAra pratimAne rahyA. te gAmamAM bahuzruta, moTA parivAravALA, pA. jinanA saMtAnIya evA nadiSeNa nAmanA sthavira, gacchanI ciMtA mUkIne municaMdrasUrinI jema jinakalparUpa parikama karatA hatA. gozALA gAmamAM peThe ane vastra, kaMbala pramukha upakaraNa sahita te zramaNane joI, prathamanI jema nibaMchanA karIne te svAmI pAse Avyo. evAmAM te naMdipeNa sthavira te ja rAtre cekamAM nizcalapaNe kAtsarga rahyA. tyAM Amatema bhamatA keTavAlanA putre cora samajIne temane meTA bhAlAvatI mAryA. eTale tatkAla avadhijJAna utpanna thatAM maraNa pAmIne te devaloke gayA. te vakhate pAsenA pradezamAM rahetA devoe temane mahimA karyo, te joI gozALa te sthAne AvyuM ane kAladharma pAmelA sthavirane teNe joyA. jethI sukhe sUtelA temanA ziSyone teNe upAzrayamAM jaIne jagADyA. ane nibaMchanA karatAM sthavira-maraNane vyatikara saMbhaLAvyuM. pachI te svasthAne gaye. bhagavaMta paNa tyAMthI kUpikA saMnivezamAM gayA. tyAM jAsusa-bAtamIdAra samajIne keTavALAe temane pakaDyA ane baMdhana, tADana pramukha kadarthanAthI teo satAvavA lAgyA. e rIte bhagavaMta temanA hAthe karthanA pAmatAM, leke mAM vAta cAlI ke-e devArya rUpa-lakSmIthI apratima che, te cara samajIne temane kema pakaDayA haze ? zuM te paNa AvuM karma kare? athavA te karmanI gati vicitra che, zuM saMbhavatuM nathI ? tathApi ema saMbhaLAya che ke jyAM AkRti tyAM guNo rahe che, te kharekhara e loko mUDhatAthI ja ene satAve che. sAdhu paNa bhegopabheganA kAraNarUpa virUpa kAma Acare che, chatAM je vastrane paNa IcchatA nathI te carapaNuM kema kare ?" e Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . paNa prastAva-kupikA saMnivezamAM bhagavaMtane thayela kAdarthanA. ra89 pramANe lokapravAda sAMbhaLatAM vijayA ane pragabhA nAmanI pArzvanAthanI ziSyAo ke jemaNe taratamAM dIkSA mUkela ane nirvAha mATe parivrAjikAne veza dhAraNa karyo hate, temane saMzayathI manamAM AkuLatA thaI ke-"e virajina te nahi hoya ?" ema dhArI, tyAM jatAM prabhune joI temaNe bhAvathI vaMdana karyuM ane ati kaThina vAkathI keTavALone tiraskAratAM kahyuM ke-"are nibhaMgI ! A siddhArtha nareMdranA naMdana ane dharmanA zreSTha cakravartIne tame zIdhra mukta karIne khamA. are ! A vyatikara kaI rIte IMdranA sAMbhaLavAmAM Avaze, te rAjya ane rASTra sahita tamane te yamanA ghare mokalI Apaze." ema temanA kahetAM teo bhayabhIta ane vinayathI namra banIne prabhunA page paDyA ane aMjali joDI, pitAnuM duzcaritra khamAvavA lAgyA. pachI tyAMthI nIkaLatAM bhagavaMta vaizAlI nagarI bhaNI cAlyA ane jatAM jatAM vacce be rastA AvyA tyAre lATa dezamAM vividha tIvra upasargothI bhagna thayela gozALa svAmIne vinavavA lAge ke-"eka te sAkSAt joyA chatAM mArathI mane bacAvatA nathI ane bIjuM tamArA upasargathI mane paNa upasarga naDe che, temaja leke prathama mane ane pachI tamane pakaDIne mAre che, vaLI bhejanavRtti paNa pratidina mahAmuzkelIthI thAya che, tathA mAnApamAnamAM samabhAve rahenAra tathA sevAnI darakAra na karanAra evA tamArA pAse kaI nAyakadharma paNa jovAmAM AvatuM nathI, kAraNa ke je sevakanA sukhe sukhI ane duHkhe duHkhI na thAya te sukhanA abhilASI evA sevake te svAmInI sevA paNa zA mATe karavI? mATe adyApi lAMbA jIvita ane sukhane IcchanAra evA mAre he devAya ! have tamArI sevAthI saryuM.' ema tenA kahetAM siddhArtha bole ke-"tane rUce tema kara. amAre te e ja vyavahAra che, te temAM tene kahevAnuM zuM hoya ? " ema paraspara vAtacIta thatAM svAmI vaizAlInA mArge cAlyA ane gazALa bhagavaMtathI alaga thaI, rAjagRhanA mArge cAle, ane hastI, siMha, hariNa, varU, vAgha pramukha duSTa vhApadathI vyAsa ane gaganatala sudhI pahoMcelA lAMbA vRkSothI bhISaNa evA mahA-araNyamAM te paDyo. tyAM eka moTA vRkSa para pathikajanene jovA mATe cerasvAmIe pitAne eka sevaka caDhAvI rAkhyuM hatuM. eTale svaccheda lIlAe Avate gazALe tenA jevAmAM AvyuM. tene jotAM pelA sevake cerapatine jaNAvyuM ke- eka nagna sAdhu Ave che." te be-"enI pAse kAMI luMTavA jevuM hoya tema lAgatuM nathI, nahi te e A nirjana aTavImAM zA mATe praveza kare? athavA te e kaI 37 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. durAcArI lAge che ke je AvuM rUpa karI, ApaNane parAbhava pamADavA mAge che; mATe akhalita gatithI ene AvavA dyo ke jethI tene durvinayane dUra karIe." ema temanA belatAM gozALA pAse AvI pahoMcyuM, eTale temaNe dUrathI ja sAbhilASa-he mAtula Ava, tane svAgata che.' ema kahetAM temaNe pakaDe ane tenI pITha namAvI. tyAM maraNubhayathI vyAkuLa thayelA teNe pitAnI pITha mAMDI. pachI pAMcaso cora sahita corasvAmIe ArUDha thaIne ghaNIvAra tene yathAkrame calAvya, evAmAM sudhA, tRSNa ane parizramathI te jyAre maraNatola thaI gayo tyAre tene mUkIne cere svasthAne cAlyA gayA. ahIM gazALe paNa jANe mudugaranA prahArathI jarjarita thayela hoya athavA jANe vajathI tADanA pAmela heya tema atyaMta AkuLa-vyAkuLa thatAM mUracha AvatAM eka vRkSanI chAyA taLe thoDIvAra paDyA rahetAM, zItala pavanavaDe cetanA pAmatAM te zeka karavA lAge ke-"hA! hA! hitAtha chatAM naSTa buddhinA meM bahu ja khoTuM karyuM ke aciMtya mAhAmyanA bhaMDAra evA svAmIne mUkI dIdhA. nAtha nirdoSa chatAM kuvikalpane lIdhe hatAza meM je temanI avajJA karI te atyAre mAre zire AvI paDI. temanA prabhAvathI durazIla chatAM huM aneka sthAne nabhI zake, paraMtu have temanA virahamAM mAre jIvavuM muzkela che. athavA te barAbara vicAryA vinA utAvaLe je kAryo karavAmAM Ave che te apathya bhejananI jema pariNAme duHkhadAyaka nIvaDe che. mane te ema lAge che ke A bAnAthI kRtAMta mane chaLavA Icche che, nahi te mane AvI kubuddhi kema upaje? mATe have tenA zaraNe jAuM ane mArga lauM athavA te kenI AgaLa duHkha prakAzIne huM nizcita thAuM? athavA AvA vikalpa karavAthI zuM ? te eka dharmasUrine mUkIne traNe lokamAM mAre kaI AdhAra nathI, mATe have tenI zodha karUM." ema nizcaya karI, saMsAranI jema subhaSaNa te araNyane mahAkaSTa oLaMgI svAmInI zodha karate te prAmAdikamAM bhamavA lAgyo. ahIM vIra bhagavAna anukrame vihAra karatAM vizAla kalAthI vechita tathA kAmenmatta rAmAothI abhirAma evI vaizAlI nagarImAM pahoMcyA. tyAM ghaNA kArIgaro (luvAre)nI mAlIkInA eka makAnamAM tyAMnA lekanI anujJA laI, prabhu pratimAne rahyA. evAmAM ekadA eka kArIgara regathI pIDita thatAM chadde mahine nIrogI thavAthI prazasta tithi ane muhUrta maMgalavAghapUrvaka, zarIre caMdana copaDI harahAsya ke kAsakusuma samAna zveta vastra paherI, zira para akSata ane sarasava chaMTAvI svajane sAthe nIkaLatAM te te ja kArIgaronI zALAmAM AvyuM. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * paNa prastAva-bibhelaka yakSanA pUrvabhavanuM surasena caritra. 29 * tyAM vastra rahita AgaLa ubhA rahelA jinezvarane jotAM, bhAre krodhAnala pragaTatAM are ! A te zarUAtamAM ja amaMgalarUpanagna dIThe, mATe e amaMgaLa ene ja arpaNa karU' ema ciMtavI lehaghaNuM laIne te svAmIne mAravA doDyo. evAmAM bhagavaMta kema vicAre che ? te jANavA nimitte Idra avadhijJAnathI joyuM. eTale parvokta vyatikara tenAM jovAmAM AvyuM, jethI eka nimeSa mAtramAM maNikuMDalathI zete zaka te sthAne AvyuM ane pitAnI zaktithI te lehaghaNu ghAtakanA mAthe ja teNe mAryo, tenAthI ghAta pAmatAM te tarataja paMcatva pApe. pachI traNa pradakSiNapUrvaka praNAma karIne iMdra bhagavaMtane kahevA lAgyo ke-"he svAmin ! anupama kalyANanA kAraNarUpa ane leka-lacanane AnaMda pamADanAra evA tamane joIne pApIo kema praba karatA haze? trikaraNa zuddhithI jIvarakSA karavAne icchatA evA tamArA para dukha buddhi kema pravatatI haze ? zuM amRtane paNa kaI viSa buddhithI samajI letA haze? athavA te mUDha jananI avazya evI ja mati heya. he nAtha ! amArA devatvanA divya mAhAsyanI saMpatti kharekhara viphala che ke je tamArI A pada nivAravAmAM kRtArtha thatI nathI. athavA te prabhubhakti paNa bhale nizcaLa hoya, chatAM jyAM sudhI pAzvastha bhakate sayatna sadA tamane sevatA nathI tyAM sudhI te bhakti paNa lakSyamAM kema AvI zake ?" e pramANe sArI rIte upasarga karanAra jana ane svabhaktine dUSita batAvI, bhAre kheda pAmate deveMdra namIne pitAnA sthAne gaye svAmI paNa vihAra karatAM grAmAkara nAmanA saMnivezamAM gayA. tyAM bibhelaka nAme yakSa hatA. te pUrvabhave samyakatvane spazI Avela hovAthI pratimAstha prabhune jotAM bhAre pramoda pAme ane parimalane lIdhe bhramara samUhathI vyApta evI abhinava pArijAta-maMjarIvaDe tathA bAvanAcaMdanathI mizra kuMkuma ane kapUranA vilepa navaDe teNe paramAdarathI prabhunI pUjA karI. have te bibhelaka yakSa pUrvabhave keNa hate? te caritra A pramANe che - | magadha dezanA zrIpura nagaramAM mahAsena nAme rAjA ane tenI zrI nAme bhAryA hatI. temane badhI kaLA ane vijJAnamAM pravINa e sUrasena nAme putra hatA. te yovanamAM AvyA chatAM, pravara rUpavatI ramaNIo tarapha paNa daSTi nAkhatuM na hatuM. bahu samajAvyA chatAM lagnanI vAta teNe svIkArI nahi, paraMtu munivaranI jema vikAra rokIne te vicitra vicakSaNa sAthe vinoda karavAmAM kALa vitAvatA hatA. pitAnA putrane evI sthitimAM joI atyaMta Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zrI mahAvIra caritra. vyAkuLa thatA rAjAe aneka maMtra, taMtranA jANanArA leAkeAne lAvyA ane temaNe vividha upAye karI joyA, chatAM kumAranA maneAbhAvamAM kaMi paNa phera na paDayA. eka divase rAjA gajendrapara ArUDha thai, pirajanAnI sAthe nagaranI bahAra rayavADIe nIkaLyA ane vividha pradezamAM azva, hAthIone pheravI, pAte paribhramaNa karIne pAchA pharyAM. evAmAM ratha, azva, zikhikA ane page zIghra vegathI udyAna tarapha jatA ane suMdara vezathI suzeAlita evA samasta nagarajanAne jotAM rAjAe pUchyu ke-' are ! A nagarajanA badhA potAnA kAmakAjane mUkI eka mArge kayAM jAya che ? Aje kAi devatAnA mahAtsava paNa nathI, temaja naTa ke nATakAntui kautuka paNa kAMI dekhAtuM nathI.' tyAre parijane kahyu` ke- he deva ! zuM tamane khakhara nathI ke ahIM sUraprabha nAme AcAya AvelA che ke je parAtmA peAtAnA yathArtha nAmathI atIta anAgata vastu viSayanA saMdeharUpa timirane haravAvaDe vasudhAmAM apUrva kIrtti pAmyA che. vaLI jemanA pApAnI dhUlinA sparza mAtrathI, vividha regathI pIDita chatAM leAkeA tarataja manmatha jevA banI jAya che; tathA leAke jemanA darzana mAtrathI paNa samasta tIrthAMnA pAvana jaLanI jema pAparajane parAsta karanAra pAtAnA AtmAne mAne che. jee dhruvahu gavane lIdhe peAtAnA pitAne paNa praNAma karatA nathI tevA tarUNA paNa jemanA caraNamAM vAraMvAra ALoTe che. A loko te AcAryane vaMdana karavA jAya che. he deva ! tamAre paNa temanA padma--pa`kajanA darzana karavA ceAgya che.' ema sAMbhaLI kautuka pAmatA rAjA tarataja udyAnanI abhimukha vanyA. pachI dUrathI ja gajedra parathI nIce utarI, surIMdrane parama bhaktithI vaMdana karIne rAjA dharaNItala para beTho. eTale AcAya pazu divya jJAnathI tenI yAgyatA jANI ga bhIra girAthI A pramANe pratibaMdha ApavA lAgyA. . " he rAjana ! A saMsAramAM prathama te manuSyalava durlabha che, temAM paNa kuLa, rUpa ane AreAgyanI sAmagrI vadhAre durlabha che, temAM paNa pravara hastI, gheADA, sulaTa, ratha ane akhUTa bhaMDAra tathA bhayavaze jyAM sAmate namI rahyA che evuM rAjya-nRpatva paNa duSprApya che, temAM paNu zAstrArthamAM vicakSaNa ane atyaMta bhavavirakta evA paMDita purUSA sAthe alpamAtra samAgama ke goSThI paNa durlabha samajavI. puNya-prakanA yeAge he bhUpAla ! e tuM badhu pAmyA che, teA have savizeSa prANivadhAdikathI virAma, nyAya--sevana, suguNu- * arjuna, duHsthita jananI karUNA, dharmAM-virUddhanA tyAga, paraleAkanI ci'tA, Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva-surasena-cArUdatta kanakavatI bhava. kSaNabhaMgura padArthanuM ciMtana, viSaya-sukhane virAga-e vigeremAM he nareMdra! tArA jevAe sadA manane paravI rAkhavuM joIe." e pramANe gurU-upadeza sAMbhaLatAM rAjA ane nagarajane bhAre harSa pAmI, te badhuM mAnya karIne pitAnA sthAna tarapha cAlyA. rAjA paNa thoDuM AgaLa cAlIne pUrve kahela putrane vyatikara pUchavAne tarata ja pAcho pharyo. pachI ekAMte besI, AcAryane namIne teNe nivedana karyuM ke-"he bhagavana ! tamArA jJAnane kaMI paNa agocara nathI, mATe Apa kaho ke vividha hetuthI kahyA chatAM mAro putra, lagnanuM nAma mAtra paNa sAMbhaLavAne IcchatuM nathI, tenuM zuM kAraNa? zuM tene bhavane laya che? ke bhUta, pizAca pramukhane chaLadoSa che ? dhAtu viparyAsa che ke krUra grahanI pIDA che?" gurU bolyA-"he rAjan ! e kAraNanI tuM zaMkA na kara. pUrvabhavanA daDha karmanuM ja temAM eka kAraNa che, kAraNa ke saga-viyega, utpAda-vyaya, sukha-duHkha pramukha kriyAonI sarva avasthAomAM mANasane karma ja eka kAraNarUpa thAya che" rAjAe kahyuM-"he bhagavana! pUrvabhavamAM eNe zuM karma karela che, te kaho. e bAbatamAM mAre meTuM kautuka che." AcArya bolyA-"he nareMdra! A tAre putra pUrvabhave zaMkhapura nagaramAM rUpa, lAvaNya, saubhAgyAdi guNayukta cArUdatta nAme vaNikaputra hatuM. teNe ekadA niSkAraNa kopAyamAna thayela potAnI bhAryAne durvacanothI tarjanA karatAM roSathI kahyuM ke A ! pApI ! huM have tema karUM ke jethI tuM duHkhe jIvI zake." te belIje tArA bApane bhAse tema karaje." pachI te eka mazkarA maMtrI sAthe bIjI kanyA paraNavA dakSiNa dizA tarapha cAlI nIkaLe, ane satata prayANa karatAM, pravara rAmA-ratnonA nidhAnabhUta evI kAMcI nagarImAM pahoMcyo. tyAM praveza karatAM, paraspara kIDA karatA bALake tenA jevAmAM AvyA. temAM eka bALake sugaMdhI mAlatInI mALA ekane gaLe paherAvavA jatAM, bIjAne gaLe paherAI gaI. te jotAM cArUdatte vicAra karyo ke aho ! zukana te sArAM thayAM, paraMtu enI matalaba samajavI muzkela che; kAraNa ke e puSpamALA ekane paherAvatAM bIjAne kaMThe paDI athavA te atyAre ene vicAra karavAthI zuM ? ciMtitIrthanI prApti thatAM svayameva enI matalaba samajAI jaze." ema dhArIne te svajananA ghare gayo. teNe snAna, vilepana, bhejana-pradAnathI tene Adara-satkAra karyo. tyAM keTalAka divasa rahetAM ekadA prasaMge teNe svajana vargane pitAnuM prayojana kahI saMbhaLAvyuM tyAre teNe aneka prakAre tene aTakAvyuM Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra caritra. 25, have te ja nagaramAM gaMgadatta zeThanI kanakavatI nAme kanyA ke je apratima cAvanAdika guNayukta evI te peAtAnI sakhIo sahita udyAnamAM puSpA vINavA gaI. tyAM zrIdatta nAmanA Nika-yuvakane joi, mane mUkela khANa-prahArathI jarjarita thatAM mahAkaSTa peAtAnA ghara bhaNI nivRtta thai, ekadama AvIne sukha-zayyAmAM paDI. tenI vyAkuLatA jANatAM gharanA mANaso badhA ekaThA thayA ane zarIranI kuzaLatA pUchatAM kaMi paNa javAba na maLavAthI temaNe samayeAcita upacAra karyAM. evAmAM te yuvAna paNa te kanyA adRzya thatAM, ghAyala hRdaye tatkAla pragaTa thatAM madanAgninI javALAethI zarIre dugdha thai, kayAM paNa zAMti na pAmatAM te ja kamalAkSIne citavatA besI rahyo. tevAmAM eka pratrAjikAe tene pUchyuM ke-' he vatsa ! Ama tuM zUnyanI jema kema dekhAya che ?.'te khelyA' bhagavatI ! zuM kahuM ? vikasita kamaLa samAna dIrdhAkSI evI akhaLA chatAM teNe hRdayane harI letAM mArU purUSatva atyAre badhuM niSphaLa che. te pU-caMdramukhI ATalA mAtrathI virAma na pAmI, paraMtu have teA kharekhara ! mArA vitane paNu levA Icche che te he bhagavatI ! tame satvara eve kAI upAya have zeAdhI kaDADA 294 jethI mananA saMtApa zAMta thatAM A sevaka sukhe rahI zake.' pratrAjikAe kahyuM* he putra ! tuM pragaTa rIte khela.' eTale teNe kanavatIne jovAne vRttAMta kahI saMbhaLAvyeA. pachI te khelI-' he putra ! zAMta thA. have huM evA upAya laIza ke jethI tuM tenI sAthe nira'tara samAgama-sukha bhogavI zakIza.' teNe kahyuM' tamArA moTo prasAda.' tyAMthI te pravrAjakA gaMgadatta zeThanA ghare gai. tyAM duHkhI parijanathI zuzrUSA karAtI kanakavatIne jotAM te khAlI ke-' are ! AnA zarIre vyAkuLatA thavAnuM zuM kAraNa ? ' parijane kahyu'-'he bhagavatI ! ame kAMI jANutA nathI.' te khAlI' jo ema hoya te tame badhA dUra thaI jAo ane thoDI vAra ekAMta thavA de. A kAMi sAmAnya doSa nathI, enI upekSA karatAM jIvita naSTa thAya.' ema sAMbhaLatAM parijane teNIne Asana Apyu ane peAte badhA dUra thai gayA, eTale teNe prathama lAMbe vakhata moTA vistArathI ADaMbara batAvI, mudrAvinyAsa karyAM ane maMtranuM smaraNa AraMbhyuM, kusuma ane akSatathI jogaNIonI pUjA karI tathA huMkAra mUkayeA. pachI atyaMta pAse besIne teNe mahAmaMtranI jema kanakavatIne vaNikanA vRttAMta kahI sabhaLAvyA, je sAMbhaLatAM jANe tarata pharI jIvana pAmI hoya tema bhAre harSa' pAmatI, kanakavatI kahevA lAgI ke-'he bhagavatI ! have tame ja pramANu che, mATe evA koI upAya lyA ke jethI tenI sAthe satata saMcAga thAya.' te elI ' bhadre ! huM tema ja karIza.' Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSTa prastAva-cArUdatta kanakavatI. 295 - pachI tAMbUla ApatAM te UThI ane e vyatikara teNe te vaNika yuvakane kahI saMbhaLAvyuM. je sAMbhaLI teNe paNa pravara vastrAdikathI pravrAjikAne sAre satkAra karyo. pachI bIje divase teNe temane kahyuM ke "Aje rAte be pahora vItatAM sAruM muhUrta che, mATe tamAre bhagavAna kusumAyudhanA bhavanamAM javuM ane vivAha kara." e vAta temaNe kabUla karI. evAmAM te cArUdatta, svajanee lagnathI aTakAvatAM "kAma siddha na thayuM" ema samajI zeka karatAM, rAtre te sahacArI sAthe zayanagRhathakI nIkaLIne te ja kusumAyudha-maMdiramAM jaIne sUto ane kSaNabhara nidrA pachI jAgrata thatAM jeTalAmAM kusumamALAnA nimittanI niSphaLatA pramukha pUrva vyatikarane te ciMtave che tevAmAM gRhajananA jANavAmAM na Ave tema, rAtrine samaya jANyA vinA, madhya rAtrine vakhata thayA pahelAM lagnakriyAne yogya upakaraNo hAthamAM laI, pravAjikA sAthe maMda maMda pagale kanakavatI tyAM AvI ane kusumAyudhanI teNe pUjA karI. tyAM pravAjikAe bhavanamAM hAtha pheravatAM cArUdatta maLe. eTale pUrvakathita vaNikanI zaMkAthI teNe kAna pAse jaIne tene kahyuM ke - "are ! have tame vilaMba zA mATe kare che? A prazasta pANigrahaNanuM lagnamuhUrta vItI jAya che. ema sAMbhaLatAM cArUdatte vicAra karyo ke-' dhAruM chuM ke A bicArI pUrve Apela saMketane lIdhe purUSabuddhithI mane bolAve che, mATe te jeTalAmAM na Ave teTalAmAM huM kusumamALAnA zukanane yathAtha-satya karuM." ema dhArI te tarata UTha. eTale pravrAjikAe kusumAyudhane tene page paDA ane kanakavatInA svabhAve rakta ane kemaLa hasta sAthe tene hAtha meLavyuM. vaLI te avasarane yegya anya vidhi paNa saMkSepathI karyo. ema vivAha samApta thatAM kanakavatIe praNAmapUrvaka pravrAjikAne svAsthAne visarjana karI. pachI cArUdattane teNe kahyuM ke-"he Aryaputra ! A vyavahAra uttama janane saMmata ne havAthI ApaNe keTalAka divasa anya vasavuM yogya che." cArUdatte te kabUla karyuM ane te baMne kusumAyudhanA maMdirathI bahAra nIkaLyA, paraMtu madanane page paDavAnA bAne pAchA pharI cArUdatte gADha nidrAmAM sUtela narmasacivane jagADI, pitAnA vivAhane vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. teNe kahyuM-"he cArUdatta ! je ema hoya te svarUpa layamAM na Ave tema tuM teNInI sAthe jA ane huM thaDe vakhata ahIM ja gujArIne AvIza." ema tenA kahetAM cArUdatta te vacana svIkArI, teNInI sAthe bhaya sahita nagarathakI cAlI nIkaLe. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 zrI mahAvIra caritra. have ahIM rAtanA be paheAra vItatAM avasara jANI, te vaNika yuvaka vivAhanI sAmagrI lai te kusumAyudhanA maMdiramAM Atmya ane maM vacanathI kahevA lAgyA ke he kanakavatI ! Ava, have huM Avyo chuM.' tyAre keli kutuhaLathI te namra saciva strI-bhASAmAM guptapaNe javAba ApI, tenI sanmukha AvyA eTale bhayathI vyAkuLa citte paramArtha jANyA vinA teNe tenA kaThamAM kusumamALA nAkhI ane kaMkaNu khAMdhIne tenuM pANigrahaNa karyuM . evAmAM kalakalATa hasatAM nama~sacive jaNAvyuM ke- are mahAnubhAva ! zuM tArI nagarImAM evA vyavahAra che ke purUSa purUSanI sAthe paraNe ? e te sarvathA azruta ane aSTa Azcarya che.' ema kahetAM te vegathI palAyana karI gayA. tyAM vaNika - yuvaka paNa vilakSa banI vicAravA lAgyA ke huM hatAza hRdaya ! . tu AvI vAMcanAne ceAgya che ke phUDa kapaTathI bharela evI ramaNIemAM huM pApI ! teM pratIti karI. zu` eTalu paNa tArA jANavAmAM nathI ke peAtAnI kuzaLatAthI vicitra svabhAvanI e vAmAe bRhaspatine paNa tarata chetarI le che ? temaja vaLI praNayapradhAna vacaneAthI ekanI sAthe bahu vArtAlApa kare che ane khIjA para sAnaMda kaTAkSa nAkhe che, enI sAthe mana lagADI lAMbe vakhata atyaMta rame che ane bIjAne lIlAthI sa Mketa Ape che; mATe he mUDha hRdaya ! vastu paramArthane niSphaLa samajIne tuM kheda na kara. have yathAcita svakAryamAM tuM sAvadhAna thA ?' ema AtmAne svastha karI te svasthAne gayA. pachI te narmasaciva sUryadaya thatAM cArUdattane maLyo. eTale tenA khADumAM bAMdhela kakaNane jotAM cArUdatte kahyuM ke-' are ! A te tuM navapariNIta jevA dekhAya che, mATe tArI bhAryAM tA khatAva !' teNe jarA hasIne jaNAvyu- huM priya mitra ! tArA prasAdathI huM pAte ja bhAryAM chuM. cArUdatte kahyuM- te zI rIte ? ' tyAre teNe badhA vRttAMta kahI saMbhaLAvyA, je sAMbhaLatAM paramArthane jANatI kanakavatI zarama tajIne hasatrA lAgI, tathA rUpasa'patti joine te cArUdattamAM ati anurakta thai. ema paraspara gADha premamAM paDelA te za`khapuramAM pahoMcyA ane peAtAnA makAnamAM dAkhala thayA. tyAM bhAre sukhamAM lIna banelA temanA divase javA lAgyA, paraMtu te pUrvanI bhAryAM bahu ja ayogya bakavAda karavA lAgI, jethI kanakavatIe tene bahAra kaDhAvI mUkI. te kAraNathI teNe bhAgAMtarAya-kama bAMdhyuM. pachI anukrame maraNa pAmatAM te tiya`camAM utpanna thai ane cArUdatta paNa kanakavatIne paraNavA Avela vaNikane nirAza karavAnA pariNAme nikhiDa bhAgAMtarAyarUpa pAtheya-bhAtu upArjana karatAM maraNa pachI te Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAva-surasena ratnAvalI janmAdi. 297 tiryacapaNane pAme. ema lAbe vakhata teNIthI viyukta rahI, saMsAramAM paribhramaNa karatAM, zubha karmanA ge he rAjan ! tArA ghare te putrapaNe utpanna thaye che, paraMtu bhegAMtarAya kama hajI avazeSa rahevAthI pUrvabhavanI bhAryAne na jatAM te bIjIne paraNavA IcchatA nathI." e pramANe AcAryo surasena kumArane vRttAMta kahetAM, vismaya pAmate rAjA pitAnI rAjadhAnImAM gaye ane AcArya mahArAje anyatra vihAra karyo. have te kanakavatI lAMbe vakhata bhavabhramaNa karI, karmalAghava thatAM kusumasthaLa nagaramAM jitazatru rAjAnI putrI thaI. ucita samaye tenuM ratnAvalI evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. te yauvanavatI thatAM paNa pUrvabhavanA priyatamanA premane vaza thaI rUpavaMta rAjakumArane paNa na IcchatAM kALa vItAvavA lAgI. evAmAM ekadA surasenakumArane vAmAvimukha sAMbhaLI ane pitAnI putrIne purUSapraSiNI samajIne rAjAe vicAra karyo ke- je emane paraspara saMga karavAnI vidhinI vAMchA haze, te emane eka bIjAnuM pratirUpa-citra batAvavuM. ema karatAM paNa kadAca samIhitanI siddhi thavA pAme." ema dhArIne rAjAe ratnAvalinA rUpanuM citra ALekhAvyuM. te dUtane saMpatAM teNe jaNAvyuM ke are ! tuM mahAsena rAjA pAse jA ane kahe ke-jitazatru rAjAe pitAnI putrI tArA putrane ApavA mATe mane meka che. pachI prasaMge citrapaTa batAvI ane kumAranuM citra laIne Avaje." te tyAMthI cAlI nIkaLIne mahAsena rAjA pAse gaye ane avasara maLatAM teNe prajana kahI saMbha, lAgyuM. tyAre rAjAe kahyuM ke-"hA, e te huM samaye; paraMtu dUra rahela rAjasutAnuM rUpa joyA vinA ahIM rahela kumAra, teNanI sAthe kema sneha bAMdhe ? athavA te kumAranuM svarUpa jANyA vinA utAvaLathI paraNAvavAmAM Avela te rAjasutA pAchaLathI saMtapta kema na thAya? mATe e te yukta nathI; kAraNa ke nipuNa buddhithI barAbara vicArIne je kAryo karavAmAM Ave che te daivayoge vighaTita thayA chatAM lekamAM hAMsIpAtra thatAM nathI.' ema rAjAnA kahetAM, teNe citra batAvyuM. eTale rAjAe te kumArane mokalAvyuM, je nihALatAM pUrvabhavanA premayoge bhAre harSa pAmatAM, lAMbA vakhate avasara maLavAthI rUNa thayela, manmathe mUkela pracaMDa bAvaDe jANe vIMdhAye hoya tema stabdha banI, anya kAryo tajI, sthUla muktAphaLa samAna prasveda biMduethI lalATe birAjamAna thayela te kumAra tanmaya banI gaye. tene tevI - 38 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zrI mahAvIra caritra. sthiti pAmela joI, mane bhAva jANatA pArzvastha parijane jaIne rAjAne nivedana karyuM, jethI tene bhAre saMtoSa thayo. pachI teNe dUtane jaNuvyuM ke are ! kumArane teNInA para pratibaMdha thaye che. have rAjasutA enA pratye prema dharAve che ke kema? te have jovAnuM che; kAraNa ke eka atyaMta sneha dharAve ane anya neha rahita hoya tevA daMpatIonA bhege viDaMbanA mAtra che. akuTila, paraspara chidra jevAthI rahita ane abhaMgura e baMnene samAna neha ja jagatamAM vakhaNAya che." dUte kahyuM- he deva! e satya che, te rAjasutAne batAvavA mATe kumAranuM citra mane Ape." rAjA be- e te yukta che." pachI citrapaTa para kumAranuM rUpa ALekhAvIne dUta cAlI nIkaLe ane anukrame te jitazatru rAjA pAse pahoMcyA. tyAM praNAma karI, pAsenI bhUmi para besatAM, rAjAe tene pUchyuM. eTale teNe yathAsthita vRttAMta nivedana karyo. pachI citra kahADIne batAvatAM, rAjAe sAdara tenuM avalokana karyuM ane bahu vakhata tenI zlAghA karIne teNe te ratnAvalIne mekavyuM. je jotAM pUrva bhavanA gADha premanA ge hRdayamAM madanabANa vAgatAM, pragaTa thatA pasInAnA biMduthI vikAra sUcita thayA chatAM kanyAne ucita lajajAne tyAga karavAne asamartha evI ratnAvali, pitAne vikAra chupAvavA mATe mukhane kapaTa-bhrakuTIthI bhISaNa banAvIne kahevA lAgI ke-ahe ! A citraphalaka teNe kahyuM che?" dAsIo belI-"he svAminI ! tamArA pitAe." te belI-zA mATe ?' teoe kahyuM- tamane batAvavA mATe." kumArI belI-"mAre e jevAthI zuM ? ahIM huM keNu? kanyAone te vaDIlene anusarIne cAlavuM paDe che. svaccha datA e te meTuM kuLaduSaNa che, mATe e citranuM mAre zuM prajana che?" ema kahIne te vanamAM jaI sukhazayyA para beThI. tyAM jANe lAMbA kALe avasara maLyuM hoya tema saLaMge kAmane raNuraNuTa jAge, dhAtrInI jema utkaMThA upasthita thaI, citramAM ALe khela kumArane avalakavAnA virAmathI jANe ke pAyamAna thayela hoya tema paritApe tene atyaMta gherI lIdhI. pachI tyAM rahevAne asamartha te keTalIka pradhAna dAsIonA parivAra sAthe amadAvanamAM gaI. tyAM niraMtara cAlatA jaLayaMtranA gaMbhIra gheSane lIdhe meghanA bhramathI bhrAMti pAmelA ane harSita thaI manahara TahukA karatA mayUrayukta, tathA sugaMdhI mAlatI, kamaLanA parimalathI jyAM digaMtara suMdara thaI rahela che evA kadalIgRhamAM kSaNabhara besatAM te dAsIne kahevA lAgI ke-"are ! sarasa kamaLanAla lAve ane ahIM zayyA banAve. Aje madhyAhna-sUryane Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTa prastAva-ratnAvalIne virahavyathA. 2 tApa bahu ja duHsaha che." eTale "jevI ApanI AjJA" ema kahI pAsenI talAvaDIomAMthI kamaLanALa lAvIne temaNe zayyA banAvI. tyAM ratnAvalI beThI ane dAsIoe caMdanarasa, karpara pramukha vastuo vaDe zItapacAra cAlu karyo, chatAM tene saMtApa jarA paNa ocho na thaye; paraMtu zItala vastuothI jema jema tenA zarIrane upacAra karavAmAM AvatA tema tema hatAza madanAnala hajAragaNe thate gaye. kSaNabhara eka tarapha ALoTatAM ane kSaNabhara bIje paDakhe laTatAM lAMbA nisAsA letAM, kaMI paNa mukhathI na bolatAM, alpa jaLamAM rahela mAchalInI jema rAjasutA taraphaDavA lAgI. ema UThatA dehadAhane joI, dAsIoe tene pUchayuM ke-"he svAminI! Aje zA kAraNe tamArA zarIramAM Ama atyaMta vyAkuLatA jaNAya che ? zuM apathya bhojanane vikAra che ke pittadeSa ? athavA anya koI kAraNa che? tame barAbara amane jaNAvI che ke jethI vaidyane kahI zakAya ane ucita auSadhAdikanI sAmagrI karI zakAya; kAraNa ke roga ane zatrunI upekSA karavI te kaI rIte nathI.' ratnAvalI belI-"atyAre koI vizeSa kAraNa mArA jANavAmAM nathI." tyAre dAsIoe jaNAvyuM ke-"he svAminI ! jyArathI tame citraphalaka joyuM tyArathI tamArA zarIre kAMI phAraphera thavA lAge che, ema amArI kalpanA che; paraMtu zarIranuM kharuM kAraNa te tame jANe." eTale "A dAsIo mULa vAta jANI gaI che." ema dhArIne rAjasutA bolI ke-"are ! te te tame jANe." pachI temaNe vicAra karyo ke- jyAM sudhI e virahathI atyaMta levAI na jAya teTalAmAM ApaNe e vAta rAjAne nivedana karIe, kAraNa ke kAryanI gati viSama che, kAmabANa atinihura che ane enuM zarIra zirISanA kusuma samAna komaLa che, jethI zuM thaze te kAMI samajI zakAtuM nathI." ema nizcaya karI, temaNe e vyatikara rAjAne kahevarAve. eTale teNe ratnAvalIne bolAvIne saprema kahyuM ke-"he vatsa ! tane surasena kumAra sAthe paraNAvavAnI amArI IcchA che, tane te gya lAge che?" te belI-"te te tame jANe." pachI tene abhiprAya jANavAmAM AvatAM rAjAe pitAnA pradhAna purUSone jaNAvyuM ke-"are ! tame mahAsena rAjA pAse jAo ane surasena kumArane laI Ave ke jethI zIgha vivAha karavAmAM Ave.' tyAre "jevI devanI AjJA ema kahI te pradhAna purUSe cAlI nIkaLyA ane anukrame zrIpura nagara pahoMcyA. temaNe rAjA pAse jaI pitAnuM kArya nivedana karyuM, jethI rAjAe paNa pravara maMtrI, sAmaMta ane caturaMgasenA sahita surasena kumArane ratnAvalIne Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zrI mahAvIra caritra. paraNavA mATe mokalyuM. eTale satata prayANa karatAM te kusumasthala nayaranI samIpe pahaze. tyAM jitazatru rAjAne kumAranuM Agamana nivedana karavAmAM AvyuM. teNe saMtuSTa thaIne priya-nivedakone InAma ApyuM ane pitAnA sevakone hukama karyo ke- are ! tame baMdhane bAMdhelA lokone choDAvI mUke, kaMI paNa bheda vinA mahAdAna apAve, rAjamArgane zaNagAre, hATazreNa- bajArane zobhAve, mahotsava pravartA, maMgaLavAghA sajaja kare, harSa-utkarSa kAraka yogIo pAse zaMkha vagaDA ane hAthaNuM taiyAra karI lAvo ke jethI kumAranI sanmukha jaIe." ema rAjAnA kahevA pramANe temaNe badhuM karyuMkarAvyuM. pachI sanmukha jatAM rAjAe lamI-samAgamane mATe utsuka thayelA jANe kRSNa hoya tevA surasena kumArane je. kumAre te dUrathI ja tene praNAma karyA. rAjAe gADha AliMgana pUrvaka tene saMteSa pamADyo, ane mahAvibhUtithI tene nagaramAM praveza karAvyuM, tema ja ucita sthAne jAnane AvAsa Ape. vaLI te samayane yeAgya bIjuM paNa je karavAnuM hatuM te karyuM. ema anukame vivAhano divasa A eTale majajana karI, suMdara AbharaNa paherI, pravara hAthI para ArUDha thaI, zaMkha, kAhalA pramukha vAjItranA gaMbhIra gheSathI dizAo pUrAI jatAM, kanakadaMDayukta davaja paTelane nagarajanee dhAraNa karatAM, maMgalapradhAna gavAtA gAyanayukta nATaka zarU thatAM, pravara vAsavyAsa ane manahara tAlapUrvaka vezyAoe nRtya batAvatAM, surasena kumAra paNa vivAha-maMDapamAM AvyuM. tyAM sAsue ucita vidhi karyo. pachI kumAra mAtRgRha-mAyarAmAM beThe, tevAmAM vividha racanAthI zobhAvela, aMgepage ratnanA alaMkArathI vibhUSita, nirmaLa rezamI vastrayugalathI veNita, bAvanAcaMdane carcita tathA sugaMdhI ta puSpamALAothI virAjamAna evI ratnAvalI tenA jevAmAM AvI. tene jotAM pUrvabhavanAM daDha premane lIdhe tarata ja kumArane aparimita prema pragaTa thaye. teNe vicAra karyo ke-" ahA ! enI anupama rUpasaMpadA, aho ! akhaMDita zarIra-lAvaNya, kharekhara ! asAra saMsAramAM paNa AvA kanyA-ratno dekhAya che kharAM !" ema pramoda pAmatAM, paMkhavAnuM kRtya karavAmAM AvyuM ane deva-gurUnI vizeSa rIte pUjA karavAmAM AvI, tema ja parama vibhUtipUrvaka hastagrahaNa thatAM rAjAne bhAre saMtoSa thayA. evAmAM sAmatene satkAravAmAM AvyA, svajane kRtArtha thayA ane nagarajanene mAna maLyuM. varavahu cAre maMgaLa pharyA. ema vivAha-mahotsava samApta thayuM. pachI ratnAvalI sAthe anupama viSayasukha bhegavatAM kumAre keTalAka divaso gALyA. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTa prastAva-surasenanA ratnAvalI sAthe vivAha. 301 ekadA rAjAnI anujJA lai, ratnAvalI sahita kumAra peAtAnA nagara bhaNI cAlyA, ane jatAM jatAM vacamAM vasataRtunA samaya Avye ke jemAM monmatta pramadAnA manamAM manmatha pragaTa thayA, krAyalanA madhura dhvanithI pathikAnAM hRdaya trAsa pAmyAM, puSpa-makaraMdanA pAnathI masta banelA madhukarA jhaMkAra karatAM, vikasita sahakAra-maMjarInI dhUlIthI badhI dizAe vyAsa thatI, krUraaka-kusumanA AmedathI madhukarIo kheMcAi AvatI, pAmara-mUkhajanA sevanasukhathI va`cita rahI pAlava pAmatA, leAkeAthI gavAtAM gAyanA sAthe madhura vAjItrAnA niSi sa'bhaLAtA, vrukSama'DapeAmAM hAcakA bAMdhela hatA, vaLI je vItarAganI jema atimuktatAyukta pakSe bhava-kamamukta, lakSmInAtha-kRSNanI jema bhramara -zreNithI zyAma pakSe bhramarasamAna zyAma, mAnasarovaranI jema pATalA(la)-puSpAvaDe suMdara pakSe haMsAvaDe maneAhara, tarUNIjananI jema lodhra, tilaka-vRkSAthI zobhita, pakSe snigdha caMdana-tilakathI virAjita, sumuninI jema azAka-vRkSayukta pakSe zAka rahita, tema ja jyAM grISmanA tApathI tapta thayelA vanamarhiSAnAM cUMthA girizikharAnI jema khAmAcIyAonA pakramAM nimagna thatAM, jyAM vanavibhAga kuTaja, zilidha, zirISAdi vividha puSponI sugaMdhavaDe ramaNIya banI gAMdhInI dukAnanI jema zAlatA, pakSe puSpA samAna gaMdhavaDe ramaNIya tathA kusuma-samUha sAthe pragaTa thayelA ane tatkAla phuTela pathikahRdayanA rUdhiravaDe jANe lipta thayAM hAya tevAM kesuDAM praphullita bhAsatAM, vaLI koyalanA kalaravarUpa gIta, bhramara-gu MjAravarUpa vAdya ane pavanaprerita vRkSa-pallavarUpa mAhulatAvaDe vana jANe nRtya karatu. hAya, tema ja yitAnA mukhakamaLanA suvAsayukta tathA manmathane sajIvana karavAmAM eka parama auSadhirasa samAna evI madirAne tarUNajanA bhAre harSathI pItA, tathA kamaLa-kaLIrUpa dazana-dAMta, kuvalayarUpa leAcana ane huMsanA kalaravarUpa zabdayukata RtulI kamaLa-vadanavaDe jANe gAyana karatI hAya, viSa-puSpAnI jema prasaratA bakulakusumAnA gaMdha te prayinI vagane yAda karanAra evA pathikajanAne jANe mUrchAitacaitanya rahita banAvatA ane vikasita zveta puSpAnA gucchavaDe vyApta evA uMcA vRkSA, tArAgaNuthI vyApta AkAza-lakSmInI tulanA karatA hatA. e pramANe guNAbhirAma vasaMtasamaya AvatAM te surasena kumAra, tatkAla dezAMtarathI Avela vaNikajane bheTa karela pravara azva para ArUDha thai, atyaMta ujavaLa veza dhAraNa karI, peAtAnA pirajana sahita vanalakSmI-zAlA jovAne Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 zrI mahAvIracaritra. nIkaLI paDaye, ane AgaLa cAlatAM viparIta zikSAvaDe vivazIbhUta azvanA vegane aTakAvavA kumAra jema jema lagAma kheMcate tema tema apathya sevatAM pragaTatA roganI jema te bhAre vegathI cAlavA lAge, jethI parijana bahu dUra rahI gayuM ane duSkarmanI jema A ekalA kumArane mahA aTavImAM nAkhI dIdhA tathA pite bhAre zramathI khinna thatAM tarataja maraNa pAme. eTale tRSNakAMta kumAra Amatema pANI zodhavA lAge, paraMtu atigahana aTavImAM kayAM pANI na maLavAthI te eka vRkSanI zItala chAyAmAM besIne ciMtavavA lAge ke -"ahA ! karma pariNati kuTila che, aho ! duSTa daiva svachaMdI che ke je sarvathA aciMtita kArya Ama upasthita kare che. athavA te e kheda karavAthI zuM ? sAtvika ja satparUSa hoya che. " ema vicAra karatAM kSaNavAra pachI te sthAne dhanuSya ane bANane dhAraNa karatA eka bhIla AvI caDyo. kumAre tene prItibhAvathI pUchayuM-"he bhadra! A pradeza karyo? ane pANI kayAM maLaze?" te belya-kAdaMbarI mahAiTavIne A madhyabhAga che. ahIMthI thoDe dUra pANI haze, paraMtu ahIM duSTa sthApado vadhAre hovAthI pANI hAtha lAgavuM muzkela che, te he mahAnubhAva! je tuM pipAsita hoya te cAla, huM pote tane te jalAzaya batAvuM." ema sAMbhaLatAM kumAra te vacana mAnI, tenI sAthe sAthe cAle ane dhanuSya para bANa caDAvatAM te bhIle batAvela mArge jatAM kumAra sarovare pahoMcyA. tyAM snAnapUrvaka jaLapAna karI pipAsA rahita thatAM te ciMtavavA lAgyuM ke -"ahe! A te niSkAraNa upakArI." ema dhArI kumAre tene nAmAMkti mudrAratna ApyuM, je teNe pitAnI aMgulimAM paherI lIdhuM. pachI te bhIla tene pitAnI guphAmAM laI gaye ane keLAM pramukha phaLanuM bhojana karAvyuM. evAmAM saMdhyA thatAM kumAre bhIlane kahyuM ke-"aho ! mane te atikautuka che ke A mahA aTavI aneka AzcaryonA sthAnabhUta che, te jyAM aneka Azcaryo vidyamAna hoya tevuM kaI sthAna batAvo." bhIle kahyuMema hoya to cAla batAvuM." eTale teo eka gahana pradezamAM nIkaLI gayA ke jyAM eka tarapha rakta caMdanathI maMDaLa ALekhela hatAM ane bIjI bAju kaNeranAM rakta punI mALAo paDelI hatI, eka bhAge maMtravAdI leke gugaLanI guTikAo agnimAM homatAM tenI uchaLatI gaMdhavaDe abhirAma ane bIjI tarapha bhegA thayelA dhAtuvAdI leke dhAtu-pASANune dhamI rahyA hatA, eka tarapha vividha auSadhi-rasathI bhasma banAvavAmAM AvatI ane bIjI bAju. padmAsane beThela jogaNIo mananI ekAgratA sAdhI rahI hatI-evuM te vana Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSTa prastAva-surasenApahAra. 303 jatAM bhAre viramaya pAmIne kumAre tene pUchayuM ke-he bhadra! A pradezanuM nAma zuM " te bolyo-"siddhakSetra." eTale kumAre vicAra karyo ke "aho ! A pradezane mahimA te nAmathI paNa jANI zakAya che, tethI avazya evuM Azcarya keI nathI ke je ahIM jovAmAM na Ave, mATe ene svasthAne mekalI, utAvaLa karyA vinA gupta rIte jeuM." ema dhArI teNe bhIlane kahyuM ke- bhadra! tuM have bhale guphAmAM jA, huM kSaNavAra bhamI, kaMI kautuka nihALI pAcho pharIza." tyAre bhale jaNAvyuM ke he Arya! rAtre ahIM eka kSaNavAra rahevuM paNa gya nathI, kAraNa ke ahIM pizAce pragaTa thAya che, vetALo ekaThA maLe che ane chidra jotAM zIyALavA ghera gheSa macAvI mUke che; mATe ahIM rahevAthI saryuM." kumAre jaNAvyuM ema hoya te tuM ahIM ja kSaNabhara chAne besI jA ane huM saMkSepathI joI AvuM." te be -"jevI tArI marajI paraMtu tarata Avaje, kAraNa ke eka pahora rAtri vyatIta thaI gaI che." kumAra e vAta kabUla karI, gahana vanamAM prajvalaMta divya auSadhinI prabhA prasaratAM, Amatema joto bahu dUra nIkaLI gayo. evAmAM eka sthAne mAdhavI-latAgrahamAM javALA vyAsa javalaMta anikuMDane joI "e sakAraNa haze ema samajIne te ativege te tarapha doDyo. ane eTalAmAM kaMIka AgaLa jAya che teTalAmAM sAdhanavidhi orgagIne sAdhanAra pratye sake 5 belatAM ceTakadevanA zabdo tenA sAMbhaLavAmAM AyA ke are madha ! prathama piotAnI buddhinA mAhAbhyane samajayA vinA je maMtrasAdhana kare che tethI tuM maravA mAge che. zuM te kaI sAdhaka pRthvItaLamAM joyuM ke sAMbhaLe che ? je sAdhanAmAM cUkatAM, yamanI jema meM tene choDI mUka hoya? tuM yathecchAe jema Itara devanA maMtronuM samaraNa kare che tema mArA maMtranuM paNa smaraNa karatAM, tuM nizcaya ethI nAza pAmavAne che. manane vaza karatA AcAryone paNa huM duHsAdhya chuM. kUDa-kapaTane pragaTa karanAra evA ceTakanuM nAma zuM te sAMbhaLyuM nathI?" ema bolAtA zabda sAMbhaLatAM kumAre ciMtavyuM ke -"aho ! avazya sAdhanavidhithI bhraSTa thayela A kaI mahAnubhAvane ceTaka nibaMchavA lAge che, mATe enuM rakSaNa mAre karavA lAyaka che." ema dhArI jamaNe hAthamAM nIlamaNi samAna caLakatI charI laI, kumAra te mAge deDyo. evAmAM te teNe joyuM ke -"are deva dAna ! mane bacAvo, bacAva" ema kahetAM vidyAsAdhakane zIlAtaLe pachADavA mATe ceTake page pakaDIne upADe. eTale " devatA pratye Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zrI mahAvIracaritra zastra na cAle" ema samajI zastra tajIne kumAra ceTakanA page paDI vinavavA lAgyuM ke-"he deva ! tuM prasanna thA ane maherabAnI karI kepane tyAga kara. mArUM jIvita laIne enuM rakSaNa kara. enI sAthe tamAre kepa ke? kAraNa ke ke pAyamAna paMcAnana paNa zIyALavA para tarApa mAratuM nathI. zuM tame paNa adhama janane ucita kArya karavAne lAyaka che ? " ema sAMbhaLatAM jarA zAMta thaI ceTaka kahevA lAgyo ke-"he kumAra ! tuM alaMghanIya che, tathApi ene aparAdha sAMbhaLa. mArA maMtranI ArAdhanAmAM tatpara chatAM e barAbara vartate nathI." kumAra be-"e mahAparAdhI chatAM mArA jIvitanA badalAmAM mukta karavA lAyaka che. devadarzananA pravAdane viphala na kara." ceTake jaNAvyuM-"he bhadra! tuM niraparAdhIne mAravAthI zuM? e pite ja vinAza karavA lAyaka hato, paraMtu tArI mahAnubhAvatAthI mAruM hRdaya AkarSAtAM, prasAda lAvIne ene mUkI dauM chuM." ema kahI maMtrasAdhakane akSata mUkI, ceTaka tarata ja adazya thaI gaye. evAmAM maMtrasAdhaka paNa maraNanA bhaye mUccha AvatAM bebhAna thaI gaye, tyAM maMtra sAdhavA mATe lAvela bAvanAcaMdananA rasa vaDe kumAre tene svastha karatAM, theDIne vAre mUracha dUra thatAM jANe punarjIvana pAmyA hoya tema pitAne mAnate te maMda maMda jevA lAgyuM. tyAre kumAre tene bolAvyuM ke, "he bhadra! tuM niya ane nirUdvigna rahe. tAro kRtAMta dUra bhAgI gaye, te paramArtha kahe ke tuM keNu ane tAruM nAma zuM ? kayAMthI AvI caDyo ane sukhe sutelA siMhane jagADavA samAna vinAzakAraka e maMtrasAdhana zA mATe AraMbhya? vaLI te vighaTita kema thayuM?" eTale kumArane jIvita ApanAra samajI prema batAvatA teNe jaNAvyuM ke he suMdara ! huM kanakacUDa nAme vidyAdhara chuM. gaganavallabha nagarathakI ahIM ceTaka sAdhana karavA AvyA ane maMtranI parAvartana karatAM bhavitavyatAnA ge, sAvadhAna chatAM kaI rIte eka akSara khalita thaye. mAtra eTalA aparAdhamAM paNa teNe mane zIlAtala para pachADavA mATe upADe. te vakhate bhayAkuLa thatAM zarIra-rakSAmaMtranA akSare mane yAda na AvyA. tyArapachI zuM thayuM? te huM jANato nathI, paNa kaMIka eTaluM mArA jANavAmAM che ke tame kahyuM--"mArA jIvitanA mUlya ene choDI mUka" kumAra bolyahe bhadra ! ame zuM mAtra ne sarvatra potAnA sukRta-duSkata ja sukhaduHkha ApavAmAM samartha thAya che." kanakacUDe kahyuM-e adazya sukRta-duSkatane. te keNa sahe? paraMtu pitAnA jIvitadAnathI mAruM jIvitane bacAvatAM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva-surasenanu vaitADhya parvatapara javuM. 305 ' 2 tamArAvaDe A vasuMdharA bahuratnA kema na gaNAya ? ke jyAM adyApi parahita sAdhavAmAM tatpara tamArA jevA satpurUSA sAkSAt vidyamAna che. he mahAnu bhAva ! tamArUM darzana durlIla chatAM je mane dRSTigocara thayA, tethI kharekhara mArA sarva samIhitanI siddhi thai. vaLI tamArA saccaritrathI ja jo ke jagatamAM nAma-gotranI utkRSTatA pragaTa che, chatAM vizeSa jANavA mATe mArU hRdaya jhaMkhe che. ' pachI kumAre tenA abhiprAya jANI, duSTa azve apaharaNa karyAM pa.taneA potAnA badhA vRttAMta tene kaDI sabhaLAvyA. eTale vidyAdhare kahyuM-' he kumAra ! zuM mane jIvita ApavA mATe ja tame ahIM AvyA ke anya kAMI kAraNa paNa hatuM ? ' kumAra khelyA- kautuhuLane lIdhe ja, paNa anya kAraNa na hatu. ' vidyAdhare jaNAvyu - jo ema hoya te mArA para anugraha karA ane vaitADhya paryaMta para cAle, tyAM aneka AzcayaeN jue ane peAtAnA da nathI mArA kuTuMba para prasAda kare. ' tyAre atyaMta kautuka jovAne Atura hAvAthI kumAre te kabUla karyuM. pachI kumArane laine te vidyAdhara, timira samUhavaDe zyAma thayelA AkAzamAM uDyo ane nimeSa mAtramAM vaitADhya pate paheAMcyA. tyAM peAtAnA bhavanamAM praveza karyAM ane kumAranA teNe leAjanAdikathI bhAre satkAra karyAM. evAmAM te bhIla eka paheAra sudhImAM kumAra na AvavAthI vanikuMjomAM lAMbe vakhata zeAdha karI, du:khAtta thai peAtAnI guphAmAM cAlyA gayA. ahIM kumAra kanakacUDa sAthe surabhi pArijAta-maMjarInA gadhathI nyAsa, viSama giritaTathI paDatA nijharaNAnA jhaMkAravaDe manAhara, savilAsa kinnarayugalAnA `sa'gIta-nivaDe suMdara ane niku MjavaDe. zebhAyamAna evA vetA tyanI pAsenA pradezamAM pharavA lAgyA. ema paribhramaNa karatAM kautukathI jenA leAcana vikAsa pAmI rahyA che evA kumAre, eka zilA taLe eka page pAtAnA sarvAMganA bhAra sthApI, bhujAyugalane uMcuM karI, dhyAnavaze praca`Da sUrya ma`DaLa sAme nizcaLa lAcana sthApana karI, paryaMta samAna niSka papaNe pratimAe rahelA eka cAraNazramaNane joyA. temane jotAM aMtaramAM udbhavatA bhAre harSathI rAmAMcita thatAM kumAre kanakacUDane kahyu` ke- he bhadre ! cAla, A mahAtmAne vaMdana karatAM pApa dhoIne AtmAne pAvana karIe. ' vidyAdhare kahyu -' bhale, cAlA. ' pachI muni samIpe jatAM temaNe vinayathI praNAma karyAM. tyAre munie paNa temanI ceAgyatA jANIne kAyAtsaga pAryAM ane ucita sthAne besatAM ' A lAke hajI mULa-guNasthAne varte che ' ema dhArI temaNe jaNAvyuM ke-' he mahAnubhAve ! 39 - 2 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ~ ~ ~*^^^^, ^^^ ^ ^^^ ^ zrI mahAvIracaritra. karUNakara vItarAgoe batAvela dharma je sarva yane ArAdhavAmAM Ave, te e ja A asAra saMsAramAM eka sAra che. te dharmanuM mULa ahiMsA che ane te mA, mAMsa ane rAtribhejananA parihArathI yukta saMbhave che. temAM madha e viziSTa janene apeya che, amedhyarasanI jema dUrathI tajavA lAyaka che, manathI paNa tenI pipAsA karavI na joIe. enuM pAna karatAM dravyanI hAnI thAya, viziSTatA cAlI jAya, unmAdane e pragaTAve, viphalatAne ANe, kAryane nAza karAve, svamameM prakAzita karAve, mitrane lajajA pamADe, buddhi-prasArane kaluSita kare, kuLa jAtine zaramAve, nirmaLa zIlane bhaMga karAve, vairaparaMparAne utpanna kare, dharma-karmathI bhraSTa kare, nIcajane sAthe maitrI joDAve, agamya pratye gamana karAve, abhakSya bhakSaNa karAve, vaDilanI hAMsI karAve, svajanavargane viyukta kare ane na bolavAnA bola belAve. tema ja e madyapAna azucinuM mULa che, verIone AvavAnA avakAzarUpa che, kedhAdikane jagADanAra, parAbhavanA saMketa-sthAnarUpa ane anarthonA mahAsthAnarUpa che. vaLI je prANIone ahIM pratyakSa kaluSa-bhAva pamADe che, te pAparUpa maghamAM vizeSatA zI hoI zake? ugra tAlapuTa-viSa-bhakSaNathI potAne vinAza kare te sAruM, paraMtu madha-pAnanI avasthAmAM AtmAne alpakALa-saheja rahevA de te yukta nathI. eTalA mATe laukika sAdhuo paNa dUrathI ja madirAne tyAga kare che, tathA veda-purANamAM paNa ene niSedha karela che. kahyuM che ke"guDathI banela, piSTathI banela ane madhathI banela madirA traNe prakAranI hoya che. jema eka tema e sarvane vipravarae tyAga karavo. strIghAtaka, purUSaghAtI, kanyAne dUSaNa lagADanAra, madyapAna karanAra ane emanI sAthe vartanAra e pAMce pAtakI kahyA che. tema ja surApAna karIne je mohathI anirUpa madirAne Azraya le che, te kAyA dagdha thatAM te surApAnanA pApathI mukta thAya che. jenA zarIramAM rahela brA te madyapAnathI eka vAra paNa je plAvita-apavitra thAya tenuM brAhmazupaNuM naSTa thAya che ane zuddhatA temAM Ave che, mATe he devAnupriye ! svarga apavarganA sukhAtha janee madyapAna karavuM te kaI rIte yukta nathI. jema viziSTa janene madha apeya che tema mAMsa paNa azakya che, kAraNa ke ethI zubha dhyAnane nAza thAya che, A-raudra dhyAnane avakAza maLe che, moTA sane saMhAra thAya che, te kRmi-jaMtuonuM utpatti-sthAna che, sarvAvasthAmAM sapaDAI gayelA ane nAza karAvanAra, vizeSa rasagRddhi ane pApaddhi zikAranA kAraNarUpa, mahAga-AtaMkanA nimittarUpa, jenAranA lekacanane dugaMchA upajAvanAra, durgatimAM satvara laI janAra, zubhAnubaMdha ane sukhAnubhavane jalAMjali ApavArUpa che; te evA deSanA nidAnarUpa e mAMsane kaye sujJa manathI paNa Irache tema Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAvacAraNamunine upadeza. 307 ja prayatnathI parapIDAne tyAga kare e dharmamAM slAdhya batAvela che; paraMtu te mAMsa-bhakSakane AkAzapuSpanI jema ghaTatuM nathI. asAra zarIranA piSaNArthe je loke mAMsa khAya che, teo parabhave agaNita tIvra duHkha bhogave che. kaye niSNAta, mahajanya tuccha sukhanI khAtara, asaMkhya bhavaparaMparAmAM paDatA duHkha-samUhane pravartAve? laukika zAstramAM paNa aneka prakAranA varNanathI pragaTa rIte ene niSedha karela che. ane te sarvathA avirUddha che. tyAM A pramANe kahevAmAM Avela che - mAMsa, hiMsAne vadhAranAra, adharma ane duHkhane utpanna karanAra che, mATe tenuM bhakSaNa na karavuM. je paranA mAMsathI pitAnuM mAMsa vadhAravA Icche che te durgatimAM jyAM tyAM utpanna thaI duHkhada vAsa pAme che. dIkSita ke brahmacArI je mAMsa khAya che te pApI ane adhama pragaTa rIte narake jAya che. AkAzagAmI brAhmaNe mAMsabhakSaNathI patita thayA, ema vipranuM patana jANI mAMsabhakSaNa na karavuM. zuka ane zeNitajanya mAMsanuM je purUSa bhakSaNa kare che ane jaLathI zauca kare che, tenI devatAo hAMsI karatA rahe che. te bhArata ! je mAMsAkSaNa karatA nathI te traNe lokamAM jeTalAM tIrtho che temAM snAna karavAnuM phaLa pAme che, ema saMbhaLAya che. he yudhiSThira ! mAMsanuM bhakSaNa karatAM agni, sUrya ke jaLathI paNa zuddhi thatI nathI, e khAsa dharma che. liMga, veSa-grahaNa karavAthI zuM athavA zira ke mukha muMDAvavAthI paNa zuM? je mAMsa khAvAmAM Ave te e badhuM nirarthaka che. jema nirmaLa jaLAzayamAM vanagaja snAna kare ane tarata ja te dhULathI bharAI jAya che, tema mAMsabhakSaNanuM dUSaNa samajavuM. vaLI prabhAsa, puSkara, gaMgA, kurukSetra, sarasvatI, caMdrabhAgAdevI, siMdhu mahAnadI, malayA, yamunA, nimiSa, gayAjI, sarayU, kauzika ane lauhitya mahAdraha-e mahaddhika tIrthomAM snAna kare ane te yudhiSThira ! mAMsanuM bhakSaNa na kare te tenuM samAna phaLa che. temaja je suvarNane erU ane samagra pRthvInuM dAna kare ane mAMsanuM bhakSaNa na kare, te te baMne tulya che. hiraNyadAna, gedAna ane bhUmidAna ane eka bAju mAMsatyAga e samAna ja che. mahine mahine eka hajAra gAyanuM dAna kare ane eka tarapha mAMsa na khAya, te te baMne tulya ja gaNAya che." e pramANe laukika zAstromAM mahAviSanI jema mAMsane tyAga batAvela che, te lekettara zAstranuM zuM kahevuM ? jema bahu deSanA kAraNe madha-mAMsanI virati karavA yogya che, tema sujJa janee rAtribhojana paNa tajavA lAyaka che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 - zrI mahAvIracaritra. AAAAAAAA A AAAAA vaLI bhejana kadAca prAsuka haya, tathApi sUkSama jaMtuo barAbara joI zakAtA nathI, jethI pratyakSa jJAnIo paNa rAtribhejanane tyAga kare che. jo ke pradIpanA prakAzathI kIDI pramukha dekhAya che, tathApi te asevanIya ja che; kAraNa ke ethI mULa vatanI virAdhanA thAya che. ema he devAnupriye ! madha, mAMsa ane rAtribhejanane saMsAra-vRkSanA vistRta kaMda samAna samajIne tene tyAga kare. athavA te zuM tame mUDha che ke hastasaMpuTanA chidramAMthI gaLatA salilanI jema pratisamaya kSINa thatA pitAnA jIvitane joI zakatA nathI? A te zuM mAtra che? atyAre paNa ghaNuM saMsAra--kArAgRhathI virakta thaI, rAjyane paNa tajIne pravajyA Adare che." e rIte muninA kahetAM parama bhava-virAgane dhAraNa karate kanakasUDa tarata UThI, muninA page paDIne kahevA lAge ke-"he bhagavan! kumArane vyavahArabhAra saMpI tamArI pAse saMyama laIne huM mArA jIvitane saphaLa karIza." muni bolyA- "bhava-pAza teDavAne e ja upAya che, jethI tamArA jevAne ema karavuM yukta ja che. evAmAM saMvega pAmatAM kumAra paNa praNAma karIne kahevA lAgyuM ke-"bhagavan! mane paNa madha, mAMsa ane rAtribhejananA yAjajIva paccakhANa Apo." eTale yogyatA jANIne munie tene pratyAkhyAna ApyuM. pachI gurUne namIne teo svasthAne gayA. tyAM pravara AbhAraNAdikathI satkAra karatAM kanakacUDe kumArane kahyuM ke he kumAra ! huM bhavavirakta thaye chuM jethI have dIkSA laI, AtmAne pApamukta karIza; mATe mArA lAyaka kAmasevA pharamAva." kumAra belyo-"huM zuM kahuM? tamAre parihAra mane bhAre paDe che, chatAM cirakAlathI viyukta thayela vaDIle-svajane, mane jevAne utsuka thaI keNa jANe kema haze? AthI mArA manane bahu paritApa thAya che." kanakacUDe jaNAvyuM- je ema hoya te ApaNe tyAM jaIe." kumAre te kabUla karatAM te baMne vimAna para ArUDha thaIne cAlI nIkaLyA. have ahIM duSTa ave apaharaNa karela kumArane araNyamAM lAMbe vakhata tapAsI kaI rIte patte na maLavAthI utsAha ane AnaMda rahita te sainya zrIpura nagaramAM gayuM ane temaNe kumAranI vAta rAjAne nivedana karI, je sAMbhaLatAM jANe sarvasva harAI gayuM hoya tema saMtApa pAmatAM, khAnapAna tajI, caturaMga senA sahita, aMta:pura ane duHsaha virahAkrAMta ratnAvalI sahita, kumAranI zodha karavA mATe te nagarathI nIkaLe ane anukrame kAdaMbarInA te ja madhya pradezamAM pahoMce. tyAM kumArane jovA mATe teNe cotarapha purUSa Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAva-surasena kumAranI zodha. 309 * mokalyA. ema tapAsa karatAM, ekadA Amatema bhamatAM te bhIlane temaNe jo ane tenI AMgaLIe kumAranA nAmathI aMkita mudrAratna joyuM. te jotAM A bhale vakhate kumArane nAza karyo haze." ema kuvikalpathI hRdayane kaluSita karatA teo bhIlane rAjA pAse laI gayA. eTale anAkuLa hRdaye rAjAe tene pUchayuM ke-"are mugdha ! mane sAce sAcuM kahe ke A mudrAratna tane kayAMthI maLyuM ane kumAra kyAM che?" ema rAjAnA pUchatAM, pUrve kadi na joyela gaja, azva, ratha, subhaTanA ADaMbarayukta rAjalamIne jeI, kSobha pAmatAM te bhIla agaDaMbagaDe, khalitAkSare kumAranI vAta kahevA lAge. tyAre rAjAe kahyuM - are ! paraspara virodhI vacanathI samajAya che ke eNe kumArane ghAta karyo haze, nahi te mudrAratna enI pAse kyAMthI? kAraNa ke jIvatA nAgenuM phaNAratna keI laI zake tema chatAM pAMca divasa ene barAbara najarakedamAM rAkhe. paramArtha kAMI jANI zakatA nathI. vidhinA vilAsa atigaMbhIra hoya che." ema rAjAnA zAsanathI purUSae bhIlane bAMdhI lIdho. tyAM saMdehanA cakaDoLe caDela ane locanathI azu-jaLa varasAvate rAjA bhAre zokamAM AvatAM rovA lAgyA. evAmAM kumAranA paMcatvanI vAta senAmAM prasarI, sAmate bahu kheda pAmyA, sainikonuM nura uDI gayuM, maMtrIo AkuLa-vyAkuLa thayA, aMta:pura hAhAravathI rovA lAgyuM. lAMbe vakhata AkaMda karI bhAre zekathI kAyara banI ratnAvalI ekadama dharaNI para DhaLI paDI, eTale dAsIoe aneka prakAre AzvAsana ApatAM te svastha thaI. evAmAM rAta paDI ane aMjanagiri samAna aMdhakAra tarapha prasarI rahyo. ema anukrame madhya rAtrine samaya thatAM ratnAvalIe pitAnI dhAvamAtAne jaNAvyuM ke he amA! e pati jatAM have pitAnuM jIvita dhArIne mAre zuM karavAnuM che ? hIna janane trAsa zAne sahana kare ? pitAnA ghare svajananA zyAma vadana zA mATe jevAM? akAraNa ke pAyamAna durjananAM vacane zAne sAMbhaLavAM? te tane mArA jIvitanA sogaMda che ke tuM anyathA na AcarIza. atyAre mArI sebataNa thA. have premIjanya sukhathI saryuM ke jenI gati ja AvI vicitra hoya che. kipAkanuM phaLa khAtAM te prAMte duHkha pamADe, paraMtu priyayoga te prathama-AraMbhe paNa duHkhada nIvaDe. huM dhAruM chuM ke hatAza vidhAtAe priyajananA saMgamanuM sukha te gajakarNa, vIjaLI ane idra dhanuSyanI capaLatAvaDe banAvela haze, tethI ja paMDitajane bilamAM gayela sarSanI jema premane parihAra kare che, kAraNa ke teo priya-vipragarUpa viSaganA mAhA Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 zrI mahAvIracaritra. myane jANe che." aMbadhAtrI belI ke-"he putrI ! zA kAmamAM tuM mane madadagAra karavA mAge che?" teNe kahyuM- he ammA ! dusaha virahAnalathI paritApita thayela pitAnA jIvitane parityAga karavA nimitte. " dhAtrIe jaNAvyuM-"he vatsa! tuM Ama utAvaLI zAne thAya che? hajI kaMI nizcaya te jANavAmAM Avela nathI ane maraNanI abhilASA te pachI paNa kayAM durlabha che?" eTale tenA A niSedha-vacana sAMbhaLatAM ratnAvalI mauna dharI rahI. kSaNavAra pachI tenI daSTi cUkAvI, parijananA jANavAmAM na Ave tema te AvAsathakI nIkaLI ane dara pradezamAMnA eka vananikuMjamAM te peThI. tyAM aMjalI jeDIne kahevA lAgI ke- "he vanadevI ! huM maMdabhAgInuM vacana sAMbhaLa. A sthAne anya koNa che ke jene pitAnuM prayeAjana kahI zakAya ? A mane vidhie duHkha pamADavA mATe viparIta lakSaNathI banAvI che ke para NyA pachI tarata ja jene A viraha paDyo, te have tArI samakSa tarUvara para zarIra laMbAvIne mUkI dauM chuM. apAzayanI kaluSatAthI malina thayela A dehathI have zuM ? he zrIpura rAjAnA suta! tame paNa dUra rahyA chatAM samajI leje ke te bicArI ratnAvalIe mArA virahe Atma- tyAga karyo.ema kahI kezapAza teNe saMyamita karyo, vastranI gAMTha ekadama majabUta bAMdhI, pitAnA uttarIya vastrathI teNe tarU-zAkhA para pAza banAvI te pitAnA gaLe bAMdhe ane paDatuM mUkayuM. evAmAM zayyA para tene na jevAthI aMdhAtrI tenI pAchaLa lAgI ane dharmakarmanA vege te ja sthAne pahoMcI. tyAM cAMdanInA prakAze ratnAvalIne teNe laTakatI joI. eTale hAhAra karatAM te kAlane ucita pratikAra karavAne asamartha evI dhAvamAtA uMcethI pikAravA lAgI ke- are ! deva! vyaMtare ! becaro! rakSaNa kare, rakSaNa kare. A strIratnane prANudAna Apo. ene pAza kApI nAkho. A vakhate upekSA karIne tame pApapaMkathI na lepAo.' evAmAM kanakacUDa ane surasena kumAra te pradezamAM AvyA. temaNe e ugheSaNa sAMbhaLI ke tarata ja AkAzathakI utarI tene pAza kApI nAkhe ane zarIre svastha karatAM ratnAvalIne pUchayuM ke-"he sutanuM! AvA duSTa adhyavasAyanuM kAraNa keNu?" tyAre ghaNI vAra nisAsA nAkhatI ratnAvalI belI-duSkRta karmo !' kumAre kahyuM-tathApi vizeSa rIte kahe." te belI-je ema hoya te mahAsena rAjAnA putra surasenakumArane viraha." tyAM kumAre tarata oLakhIne kahyuM ke-"he bhadra! je ema hoya, te have e duSTa adhyavasAyathI saryuM." ema kumAranA bolatAM, barAbara oLakhI lIdhAthI ratnAvalI, lajajAthI lecana meLavatI mauna rahI. evAmAM paramArtha jANavAmAM AvatAM lAMbA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTa prastAva-bhagavAnane kaTapUtanA vyaMtarInA upasaga. 311 kALe Avela kumArane svAgata' ema dhAvamAtA melI, ane rAjAnA AgamananA vRttAMta teNIe kumArane nivedana karyAM. A vakhate vidyAdhare vina Mti karI ke- he kumAra ! tamArA maneAtha badhA pUrNa thayA, tA have mane svasthAne javAnI AjJA Ape.' eTale tenA viyAgathI kAyara thatAM kumAre tene mahAkabje visarjana karyAM. teNe jatAM ja cAraNamuni pAse bhAvathI dIkSA aMgIkAra karI. pachI kumAra ratnAvalI sahita sainyamAM AnyA. tyAM rAjAne bheTatAM teNe peAtAnA vRttAMta kahI sabhaLAvyA ane vapana karavAmAM Avyu. te bhIlane satkArapUrvaka mukta karavAmAM AvyA. peAtAnA nagara bhaNI nivRtta thatAM rAjA anukrame rAjadhAnImAM AvyA. tyAM kumArane eka suMdara prAsAda sama paNu karatAM te vividha vilAsamAM divase prasAra karavA lAgyA. evAmAM ekadA mahAsena rAjA pacatva pAmyA. eTale tenAM mRtakAryAM karyAM, teNe rAjya svIkAryuM. ane rAjanItithI pRthvIne pALavA lAgyA. ekadA munidharmanA jJAtA ane sUtrArthanA abhyAsI evA te nakacUDa muni vihAra karatA tyAM bahAra udyAnamAM padhAryAM. temanuM Agamana jANavAmAM AvatAM surasena rAjA vaMdana karavA cAlyA ane parama bhaktithI vAMDhI, dharmalAbha pAmIne te gurUnI samakSa beThA. sAdhue janadhama saMbhaLAvyo, jethI ghaNA prANIo pratimAdha pAmyA. pachI prAMte munie rAjAne pUchyu ke-- he rAjan ! lAMkhA vakhata pahelAM magha, mAMsa ane rAtribhojananI viratirUpa lIdhela abhigraheA kharAkhara paLAya che ? ' rAjAe kahyuM-- hA, kharAkhara pALuM chuM.' eTale phrI munie kahyuM ke' te have azeSa doSa rahita jinezvarane deva'buddhithI svIkArI samyaktva svIkArI ane kuvAsanAjanya mithyAtvanA parihAra karA. eTalu karatAM paNa paramArthathI tame parabhavanuM hita sAdhyuM samajajo,' rAjA kholyA--* emaja, havethI meM jinadharma svIkAryAM ane tamArA prabhAvathI mane mithyAtva tajavAnI mati thai che, teA tamAe mane sarvathA kRtA karyAM.' ema peAtAnA sAnaMda bhAva kahI rAjA svasthAne gayA ane peAtAnA AcArane anusarIne munie paNa anyatra vihAra karyAM. tyArapachI vakhata jatAM ekadA tathAvidha zarIre vedanA utpanna thavAthI avizuddha adhyavasAyanA cAge samyaktva dUSita thatAM rAjA kAla karIne yakSapaNe utpanna thayA. e khilelaka yakSanI mUla utpatti samajavI. have mahAvIra bhagavAn te khilelaka yakSanA udyAnathakI nIkaLI zAli zIka nAmanA gAmanI bahAra udyAnamAM pratimAe rahyA. te vakhate mAgha Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 zrI mahAvIracaritra. mahine cAlatuM hatuM. tyAM kaTapUtanA nAme vANavyaMtarI ke je tripRSThanA bhAvamAM svAmInI vijayavatI nAme rANI hatI. te vakhate barAbara tene satkAra na thavAthI bhAre maheSane dhAraNa karatAM maraNa pAmI, saMsAramAM paribhramaNa karI, manuSyabhava pAmatAM bALatapathI vyaMtarIne bhava meLavatAM, pUrvanA vairane lIdhe jinanA tejane sahana na karI zakavAthI teNe tApasI rU5 vikavyuM. pachI valkala dhAraNa karI, laTakatI lAMbI jaTAnA bhArathI himanA zItala jaLe badhuM zarIra ArTa karI, te svAmInI upara addhara rahI aMga dhuNAvavA lAgI. eTale himakasethI mizra ane ati zItala pavanathI vyApta evA jaLabiMdue, bANenI jema jinanA aMge lAgatA tema ja pratisamaye prasArela jaTAsamUha ane vakalamAMthI gaLatA ati dusaha jaLakaNo prabhunA aMge zivA lAgyA. eka te svabhAve mAgha mAsanA zItanuM dusaha rUpa hatuM ane temAM vaLI pravRtta thayela duSTa vyaMtarIe pitAnI zaktithI temAM vadhAro karyo. eTale pachI kahevuM ja zuM ? tevA prakAranI zIta vedanAthI parAbhava pAmatAM sAmAnya purUSanuM zarIra ja gaLI jAya, paraMtu nirUpakama AyuSyavALA arihaMte ja te sahana karI zake. ema rAtrInA cAra pahera zItapasarga sahana karatAM bhagavaMtanuM bhavabhaMjaka dhama dhyAna vizeSa rIte vikAsa pAmyuM. eTale te zAMta bhAve sahana karavAthI vizeSa karmakSaya thatAM, bhagavaMtane avadhijJAna adhika vikAsa pAmyuM, jethI te sarva leka jevA lAgyA. pUrve garbhakALathI mAMDI devabhava sudhInuM ja mAtra avadhijJAna ane agIyAra aMga sudhI zrutasaMpadA hatI. have kaTapUtanA, bhagavaMtane niSkapa jANuM prabhAta thatAM parAjaya pAmI, upazAMta thaI, pazcAttApa pAmatI te prabhunI bhaktipUrvaka pUjA karIne svasthAne cAlI gaI. pachI svAmI tyAMthI nIkaLatAM chaThuM comAsuM karavA bhadrikA nagarImAM gayA. ge zALA paNa cha mahine prabhune maLe. bhagavaMtane jotAM bhAre harSathI pAda-paMkaje namI, pramoda pAmate te pUrvavat upAsanA karavA lAge. bhagavaMta paNe tyAM vicitra abhigraha sahita cAturmAsa khamaNa karI, prAMte bahAra pAraNuM karI, gozALA sAthe magadha dezamAM upasarga rahita ATha mAsa vicaravA lAgyA. pachI sAtamuM mAsuM karavA prabhu AlaMbhika nagarImAM gayA. tyAM paNa cAturmAsakhamaNa karI, prAMte bahAra pAraNuM karI, kAMDaka nAmanA saMnivezamAM gayA ane tyAM uMcA vAsudevanA maMdiramAM ekAMta sthAne svAmI kAtsage rahyA. gozALe paNa jIvita rakSAnI jema jinamahAbhyane dhAraNa karatAM, cirakAla saMlInatAthI. kaMTALo pAmI, pratibhayanI darakAra karyA vinA bhAMDanI jema lajajAne dUra tajI, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTa prastAva--gAzAlaka ceSTA, 313 chAbaDI vAsudeva-pratimAnA mukhanA TekA laine besI gayA. evAmAM phUlanI ane dhUpadhAnI hAthamAM laine pUjArI AnyA. teNe dUrathI ja gozALAne te pramANe beThela joi, vismaya pAmIne vicAra karyAM ke-' A devanI pUjA karatAM mane bahu kALa thayo, paraMtu AvI bhakti karanAra kAi mArA jovAmAM Avye nathI, te A zu` kei pizAca ke grahathI gherAyelA kei manuSya haze ? athavA teA dhAtunA viparyAsane vaza thaine koI Ama beTho haze ? ' ema vicAratAM te jeTalAmAM bhavananI adara Avye tevAmAM te kuzaLe nagnabhAvathI tene zramaNa samajI lIdhe ane ciMtavyuM ke- jo huM ene daMDa karIza tA leAkeAnA jANavAmAM AvatAM mane duSTa ane adharmI kaheze, mATe gAmanA leAkAne kahuM. te pAte joi, ene je karavAnuM haze te karaze. mAre A anartha karavAthI zu? ' ema dhArI teNe leAkeAne kahyu'. eTale madiramAM jatAM, vAsudevane avalakhIne beThela gozALA temanA jovAmAM AvyA, jethI temaNe kApa karI lAkaDI ane muThIvatI tene khUba mAryAM ane tenA zarIrane jarjarita karI, lAMkhA vakhate tene grahila-ghelA samajIne choDI mUkayA. tyAMthI svAmI mana nAmanA sa'nivezamAM jaI, baladevanA maMdiramAM prAsuka pradezamAM pratimAe rahyA, ane duH zikSita gAzALA, muku MdanI pratimAnA mukhamAM liMga dharI, muninI jema apramatta thaine beThA. eTale pUrvavat kepAyamAna thatAM gAmaleAkAe tene bahu ja phUTI lAMbA vakhate choDI mUkayA. pachI bhagavaMta tyAMthI nIkaLI zAlaka gAmanA zAlivanamAM dhyAnastha rahyA. tyAM niSkAraNa kupita thayela sAlajjA nAme vyaMtarI prabhune vividha upasageryAM karavA lAgI. te pApiNI jyAre pAte upasa karatAM thAkI tyAre prabhune pUjIne svasthAne cAlI gaI. jene upasa karanArA peAte zramita thai jatA, paraMtu te vItarAga kaMi paNa gaNutA nahi e ja Azcaya ! have bhagavaMta vihAra karatAM, bhuvananA tilaka samAna ane cArA, ceAvATAyukta evA lAhAgala nAmanA nagaramAM gayA. tyAM bhuvanaprasiddha ane samRddha evA jitazatru nAme rAjA ke je gaviSTha zatruo ane zUravIrarUpa hastIAne vidAravAmAM siMha samAna hatA. te vakhate sImADAnA rAjA sAthe tene virAdha hatA, tethI rAjapurUSo ajANyA mANusanI tapAsa karatA. temaNe svAmIne jotAM ane pUchatAM jyAre kAMI pratyuttara na maLyA tyAre zatrune gupta purUSa samajIne te mUDhAe svAmIne pakaDayA ane tarata sabhAmAM beThela rAjA pAse lai gayA. evAmAM pUrve varNavela utpalake svAmIne joi, X0 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314. zrI mahAvIracaritra, bhAre harSathI romAMcita thaI, bhaktithI prabhune namIne te rAjAne kahevA lAgyA ke--"are ! A cArika-cara nathI, paNa A te ja ke jemaNe pUrve eka varasa IrachA karatAM uparAMta kanaka-dhArAthI yAcakajanene AnaMda pamADyo ane siddhArtha mahAnareMdranA kuLamAM davajA samAna tathA dharma-cakravatI evA zrI mahAvIra jina pate dIkSAdhArI thayA che. deva, vidyAdhara ane nareMdroe jemanAM caraNe vaMdana karela che evA e devAdhidevanI zuM tame kIrti paNa pUrve sAMbhaLela nathI? je mAruM vacana tame na mAnatA ho te nipuNa daSTithI, cakra, gadA, vaja, kaLaza ane kamaLathI aMkita emanA hAtha juo." ema nizcaya thatAM jitazatru rAjAe vizeSa satkAra karI, gazALA sahita svAmIne mukta karyA. tyAMthI bhagavAna mitAla nagaramAM jaI pratimAne rahyA. te nagaramAM. vagura nAme zeTha je dhanada-kuberanI jema samRddhiyukta, tRNIra-bhAthAnI jema mAgaNa( bANa athavA yAcaka )nA AdhArarUpa, muninI jema ubhaya lekanuM hita sAdhanAra, svabhAve sarala, priyavAdI, svabhAve dAkSiNyavAna ane nirmaLa guNa-harine svAdhIna karavAmAM vAgurA samAna hatuM. tene anupama caritra ane premanA bhAinarUpa bhadrA nAme bhAryA hatI. te vaMdhyA hatI jethI ghaNuM devenI mAnatA ane vividha auSadhanA pAna putra nimitte karIne te thAkI gaI. ekadA zeTha sAthe zibikAmAM ArUDha thaI, parijana-svajana sahita vividha bhakSya bhajanayukta rasavatI laIne cAlatA rayA sameta, moTA ADaMbarathI te udyAna jANuM pharavA nIkaLI ane nAnAvidha pakSIonA kalaravathI manahara tathA vicitra tarUvaranA sugaMdhI puSponA parimalavaDe suMdara evA zakaTamukha nAmanA udyAnamAM gaI. tyAM ghaNe vakhata sarovaramAM jaLakrIDA karI, puSpo vINatAM zeTha ane zeThANIe, jenuM zikhara khaMDita thaI paDavAnI taiyArImAM che, nibiDa zilAo jyAM chinnabhinna thayela che tathA majabUta staMbhe jyAM zithila thaI gayA che evA jIrNa devamaMdirane joyuM ane kautuhaLathI teo tenI aMdara peThA. tyAM zaracaMdranI mUrti samAna atyaMta prazAMta, AbharaNa rahita chatAM kIMmatI ratnothI jANe vibhUSita hoya tevI zobhAyamAna, ciMtAmaNinI jema darzana mAtrathI parama mAhAbhya-atizayane jaNAvanAra, azokanA daLa samAna zyAma kAMtiyukta evI zrI mallinAtha svAmInI pratimA temanA jevAmAM AvI. tene jotAM temanA hRdayamAM utkRSTa bhAva jA ane A abhiprAya thaye ke -"avazya A pratimAnI kalAgata jevI rUpalakamI che, tethI lAge che Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAva-vagura zreNInuM vRtAMtta. 315 - ~~ ~~ ke e sAmAnya nathI, te ApaNuM manoratharUpa vRkSa have phaLyuM.' ema ciMtavI teo A pramANe stuti karavA lAgyA- "he nAtha ! Aje amArUM nibiDa duHkharUpa baMdhana vighaTita thayuM. pravara sugati-maMdiranAM dvAra ughaDayAM ane saMsAranAM zreSTha sukha Aje amArA karakamaLamAM AvI rahyAM. he deva! Aje tribhuvananI lahamI amane jovA lAgI ke deSapravAhane. nAza karanAra evA tame lacana-pathe AvyA. he nAtha! tIkSaNa duHkhAnalathI tapta thaelA ame, nakha-samUharUpa nirmaLa ratnakiraNathI AkAzane AchAdita karanAra evA tamArA caraNarUpa maMDapamAM atyAre nivAsa pAmyA. vaLI he paramAtmA ! sAkSAta marUbhUminA pathika samAna ame tamArUM mukha-kamaLa jevAthI karma-avalepane dhoI nAkhIza." e pramANe bhaktipradhAna, susaMbaddha, manane AnaMda pamADanAra ane harSathI locanane vikAsa pamADanAra vANIthI vAraMvAra stavI, jamIna sudhI lalATa lagAvIne teo puna: kahevA lAgyA ke-"he deva ! tamArA prasAdathI have amane putra ke putrI prApta thaze te A tamArA bhavanane zikhare kanaka-kaLaze jaDAvIzuM, meTA staMbhavaDe abhirAma raMgamaMDapayukta, kAMgarAothI zobhAyamAna, pravara prAkArathI maMDita ane sArI rIte goThavela pUtaLIo vaDe virAjamAna karAvIzuM ane sadA tamArI bhaktimAM tatpara rahIzuM temaja satata pUjA-mahimA racIzuM.' ema kahI, udyAna-kIDA karIne teo pitAnA sthAne gayA. pachI temanA bhaktiprakarSathI saMtuSTa thayela pAsenA pradezanI vANuvyaMtarI devInA prabhAvathI bhadrA zeThANIne garbha rahyo jethI zeThane bhAre vizvAsa Avyo. te divasathI jinamaM. diramAM teNe kAma cAlu karAvyuM ane kAlakSepa vinA jIrNoddhAra karAvyuM. te pAMca varNanAM suMgadhI puSpathI trikAla pUjA karate, vArAMganAo pAse nATyavidhi pravartAvato tathA bhAre madhura svaranAM caturvidha vAjI vagaDAvo. ema bhaktimAM tenA divase javA lAgyA. evAmAM ekadA aniyata vihAra karatA sUsena nAme AcArya jinavaMdana karavA tyAM padhAryA, ane ucita pradeza-aDila bhUmimAM rahyA. pachI pirasI thatAM teo malinAthanA maMdiramAM gayA. tyAM prabhune vaMdI, ucita sthAne beThA ane bhavyAtmAone dharmadezanA ApavA lAgyA. tevAmAM pUjAsAmagrI sahita vagUra zeTha AvyA ane jinapUjA tema ja vaMdana karI, te Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zrI mahAvIracaritra. AcArya pAse gayo. tyAM gurUnA page paDI, AziSa meLavIne ucita bhUmi para beTho. eTale gurUe paNa tenI yegyatA pramANe dharmopadeza ApatAM jaNAvyuM ke "he bhavya jajinabhuvana karAvavuM, jinapratimAnuM trikAla pUjana karavuM ane dAnamAM pratibaMdha-ullAsa rAkhave-e traNa puNyathI ja pAmI zakAya. te ja purUSe dhanya che ke jeo pitAnA vibhavathI, samasta sukha-vRkSanuM bIja ane utkaTa durgatinA dvAra baMdha karavAmAM kapATarUpa evA jinamaMdirane karAve che. himAlayanA zikhara samAna jeo jinabhavana karAve che teo lIlAmAtrathI manavAMchita kema na sAdhI zake ? jinagRha karAvatAM sAmAnya rIte paNa te puNya kenAthI mApI zakAya? te vidhithI tene jIrNoddhAra karatAM keTaluM puNya thAya tenuM pramANa ja nahi, te he mahAzaya ! te A kAma ati sAruM, AdaryuM ke svabhuje pArjita dravyathI A jIrNoddhAra karAvyo. jIrNoddhAra je karavAmAM na Ave te tIrthane ucchada, jinabhaktine abhAva, sAdhuonuM anAgamana ane bhavyane bodhibIjane alAbha thAya; mATe bhavasAgarathI pAra pamADavAmAM yAnapAtra samAna e jinamaMdira karAvatAM temAM atyaMta dedIpyamAna jinapratimA sthApavI. tenI apramatta mane bhAre prayatnathI pUjA paMcavI ke jenA ATha prakAra cheH vAsa, kusuma, akSata, japa, dIpa, jaLapAtra, phaLa ane bhajana-naivedya-e lekenA lecanane AnaMda pamADanAra, bhaktithI bhagavaMtanI aSTavidha pUjA karatAM, A jagatamAM tevuM kaMI sukha ke kalyANa nathI ke je pAmI na zakAya; kAraNa ke-bAvanAcaMdanayukta ghanasAranA sugaMdhI gaMdhathI jinapUjA karatAM bhavya sugaMdhI deha pAme che. navamAlatI, kamaLa, kadaMba, mallikA pramukha puSpamALAthI prabhunI pUjA racatAM bhavya ziva-sukhane prApta kare che. nakha-kAMtirUpa jaLathI pUrNa evA jinapadarUpa kSetramAM dharela--nAkhela akSata te divya sukharUpa zasyasaMpattine pedA kare temAM Azcarya zuM ? jinezvara samakSa ghanasAra, agarUmizra dhUpa karatAM, uchaLatA dhUma-paDaLanA miSe te pApane dUra haDaselI mUke che. suMdara bhaktithI jeo jinamaMdiramAM dIpa Ape che teo traNe bhuvanamAM eka-dIpatvane pAme che. jagadgurUnI AgaLa je jaLapUrNa pAtra dharavAmAM Ave che te kharekhara ! pUrvopArjita dukhene jalAMjali Ape che. paripAkane pAmelA ane viziSTa gaMdhayukata evA taraphaLathI jinapUjA karatAM manavAMchita phaLa pamAya che. bahu lakSya ane vyaMjana sahita edana pramukha vastuo vaDe je bhavya bali race che te dhanyA Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva-vagnura zreSThInu' vRttAMta. 317 tmAe sukha-nidhAnane svAdhIna kare che. athavA eTalA mAtrathI zuM ? je kAMi prazasta vastu che te te puNyavaMta janA tIrthaMkarAne dharAve che. tema dAna paNa niyANA vinA ApavAmAM AvatAM sugati-saMgamanA kAraNarUpa, puNyAnubaMdhI ane kalyANa-paraparAne pragaTAve che. te traNa prakAre kahela cheHabhayadAna, jJAnadAna ane dharmamAM pravRtti karatA byAne AdhArarUpa trIjuM' dharmopaSTa bhadAna. temAM abhayadAna laukika ane leAkeAttaramAM paNa prasiddha che ane sarva avasthAomAM mumukSuone mATe te aniSiddha che. jema kaNu rahita khetI ane vivekahIna rAjA tema abhayadAna vinAnA dharmane kadApi sujJA vakhANatA nathI. vaLI je jJAnadAna che te dIpakanI jema vastune batAvanAra che ane bhavasAgaramAM paDatAM prANIne te dRDha nAva samAna che, temaja viSama mithyAtvarUpa bhIma araNyamAM unmArge caDelAne pravara sArthavAhanI jema te ziva-purInA zuddha mArga batAvanAra che. ane trIjuM dAna dharmamAM pravarttatA sAdhuene auSadha, vastra, pAtra, kabaLa pramukha dravyanA avaSTa ASavAthI thAya che, kAraNa ke sarva sAvadhane dUra tajanAra te mahAnubhAvA AhArAdikanA abhAve tapa pramukha sAdhavAne kema samartha thai zake? eTaluM mAtra karavAthI paNa gRhasthe moTA bhavasAgarane pAra pAme che, kAraNa ke sAdhuone azanAdikathI teo avala Ape che. A saMbaMdhamAM dhana sArthavAha, zreyAMsakumAra ane mUladevAdikanA jagaprasiddha dRSTAMta khetAnyA che ke je siddhAMtamAM prasiddha che. ema he devAnupriya ! meM tamane prazasta traNa padArthoM kahI batAvyA, temAM prathama te tame pote Acare che ane bIjA e zrAvaka-dharmanI kuzaLabuddhivALA AcarI zake che, mATe tame zraddhA ane jJAnavaDe zreSTha evA gRhastha dharmane svIkAra karo. " e pramANe gurUe vastu-paramArtha matAvatAM, pravara viveka jAgrata thavAthI gurUnA page paDIne zeTha kahevA lAgyA ke- he bhagavana ! tame mane bahu ja sArA pratikhAdha ApyA. mane zrAvaka-dharma batAvA ane yuktAyukata zIkhavA.' eTale AcAye bheda-prabhedarUpa hajArA zAkhAe yukata ane zubha phaLeAthI suzAlita evA gRhi (gRhastha) dharmarUpa kalpavRkSa vistArathI saMbhaLAvyA ane teNe bhAvathI tenA svIkAra karyAM. tyArathI aSTaprakAre jinapUjAmAM rakta ane munidAnamAM tatpara evA zreSThI zrAvakapaNuM pALavA lAgyA. pachI anukrame putra prApta thatAM te vizeSa prakAre dharmaparAyaNa thayA. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zrI mahAvIracaritra. evAmAM eka vakhate zveta vastra paherI, kusumAdi samagra sAmagrI laI, badhA parijana sahita te zrI malijinanI pratimAne pUjavA cAlyuM. te samaye ahIM nagaranA zakaTamukha udyAnamAM pratimAo rahelA mahAvIra bhagavaMtane avadhijJAnathI joI, aneka devakeTIsahita, pAMca prakAranA zreSTha ratnothI banAvela vimAnamAM besI IzAnaMdra AvI, traNa pradakSiNApUrvaka bhAvathI vaMdI, aMjali jeDI prabhunA caritrane gAtAM, svAmInA mukha-kamaLa para daSTi sthApIne beTho. tevAmAM vagura zeTha paNa bhagavaMtane oLaMgI, mallijinanA maMdira tarapha cAle. tene ja joIne IzAneMdra kahevA lAgya"he vagura ! " dUranA devo sAcA paracAvALA hoya che " e lekTravAdane te satya karI batAvyuM ke pratyakSa tIrthakarane mUkIne pratimA pUjavA jAya che. zuM tane khabara nathI ke viSama bhavAvarsamAM paDatA traNe bhuvanane uddhAra karavAmAM dhIra evA A zrI mahAvIra pite ja ahIM birAmAna che. " ema sAMbhaLatAM bhAre pazcAttApathI mifma suvuM kahI, traNa pradakSiNApUrvaka jinane namIne te mahimA gAvA lAge. ema bahAra upAsanA karI, IdranA gayA pachI zeTha malijinanA maMdiramAM gaye. pachI bhagavaMta paNa tyAMthI nIkaLatAM tunnAka saMniveza tarapha cAlyA. jatAM jatAM te mArge navaparaNIta vara-vaha sAthe jatA ke je baMnenA supaDA jevA kAna, bilADA samAna lecana, atidIrgha ane moTuM udara, lAMbI Doka, kRSNa ane beDoLa saMsthAnayukata zarIravALA tathA hoThanI bahAra nIkaLelA dAMtavALA hatA. temane jotAM bhAre saMtoSa pAmate gozALa hAMsIpUrvaka kahevA lAge ke-"aho ! huM mArA dharmagurUnA prasAde ghaNuM deza bhamya ane ATale. kAla bhamatAM, Avo saMyoga kyAMya paNa mArA jevAmAM AvyuM nathItethI avazya vicakSaNa vidhAtA dUra vasatA janane paNa je sadaza hoya tenI sAthe saMga karAvI Ape che." e pramANe sAme besIne vAraMvAra bolatAM te jyAre kaI rIte baMdha na thayuM tyAre bhAre kepa pAmatAM temaNe khUba kUTIne bAMyo ane tene vAMsajALamAM pheMkI dIdhuM. tyAM catto paDyo ane moTA zabda kahevA lAge ke-"he ravAmin ! mArI upekSA kema kare che ? huM A ahIM vAMsajALamAM paDe chuM. e duHkhathI mane sarvathA choDAvo." ema vAra. vAra belatAM gozALAne siddhArthe kahyuM ke - he bhadra ! te pite karyuM ane pite bhogava. Ama vRthA paritApa zAne pAme che?' evAmAM svAmI paNa kaMIka Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTa prastAva-bhagavaMtanu anAya dezamAM gamana. 319 * AgaLa jai, karUNAne lIdhe lAMbA vakhatathI sukha-duHkha samAna sahana karavAnA pakSapAtathI tenI rAha jovA lAgyA. tyAre leAkeAe jANyuM ke--'A koi duzIla e devAnI sevA karanAra ke chatradhAraka haze tethI e tenI rAha joi ubhA rahyA che, mATe ene pakaDI rAkhaveA yukta nathI.' ema dhArIne temaNe geAzALAne mUkI dIdho. tenA maLatAM bhagavaMta AgaLa cAlyA ane anukrame gAbhUmikAmAM gayA. tyAM gAyane cAre-pANI bahu sulabha hAvAthI te sthAna geAbhUminA nAme prasiddha hatu. tyAM paNa kalahapriyatAne lIdhe gozALA gAvALAne kahevA lAgyA ke-'are mlecche ! are kadarUpA ! A mArga kyAM jAya che ?' gAvALA khelyA'are pAkhaDI! amane niSkAraNa zA mATe tarADe che ? ' gozALa' kahyuM-'are dAsIputrA ! pazue ! jo tame sahana nahi karA tA tamane vadhAre tiraskArIza. zu e mithyAvacana che ? tame mlecyA jevA ja che. zuM satya paNa na khelavuM ? tamArA mane zeA bhaya che ? ' eTale bhAre kApa pAmelA temaNe maLIne lAta, muThI ane pattharavatI tene khUba mArI, khAMdhIne vAMsa-jALamAM pheMkI dIdhA. tyAM paNa dayA lAvI, pathikAe mukta karatAM geAzALA sAthe prabhu AThamuM cAmAsu karavA rAjagRhanagaramAM gayA. tyAM vicitra abhigraha sAthe cAturmAMsakhamaNu karyuM. ane prAMte nagaranI bahAra temaNe pAraNuM karyuM. pachI * adyApi anirjarita bahu karma che' ema dhArI kRSIvala ane karma karAnA dRSTAMtane yAda karatAM svAmI punaH karmanirjarA nimitte atyaMta pApI leAkeAthI vyApta evA lATa, vajrabhUmi, zudhdhabhUmi nAmanA mleccha dezomAM gozALA sahita vicaravA lAgyA. tyAM koi vAra dharmazravaNathI vimukha, dayAhIna, raktamizra hAthavALA, paramAdhAmI jevA ati bhayAnaka evA anAya leAkeA, lagavaMtane vicaratA joi hIlanApUrvaka nivrutA, tathAvidha parAlava pamADatA ane zvAna pramukha duSTa sattvA svAmI sanmukha doDAvI mUkatA, tathApi rAgI jema jIlAkha, tvacAccheda ke kSAranA lepa vigere bhAre kaSTa ApanAra vaidyane vakhANe tema bhagavaMta paNa ugra upasarga karanAra badhA leAkeAne upakArI khaMdhu samAna joI saMtuSTa thatA. ahA ! jeNe khAlyAvasthAmAM sheja aMguSTha kheMcatAM, merUyukta dharApITha ane sattvA, kulapavA ane sAgarane DAlAyamAna karI mUkayAM jinedra pote atula baLazALI chatAM, nirdaya kane lIdhe ahA ! eka kITatulya janAnA hAthe Apatti sahana kare che. vaLI ApadA nivAravA mATe IMdre je siddhArthane Adeza karyAM hatA te phakta gozALAne pratyuttara devA vakhate upasthita thatA, ane vaLI atula malla chatAM vIrasvAmI, trileAka-rga Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 zrI mahAvIracaritra. bhUmimAM je AvI ApadAo prazAMta citte sahana kare che te yathArtha svarUpane jANatA mahAmunio, alpa mAtra apakAra karanAra leka para roSa zAmATe karatA haze? athavA te alapa AghAtathI paNa zarkarA bhAMgIne bhUko thaI jAya, paraMtu atikaThina lehaghaNanA ghAtathI paNa vaja bhagna na thAya, - have te anAryabhUmimAM vicaratAM vividha abhigrahamAM tatpara evA bhagavaMte navamuM comAsuM AvatAM, kaMI sthAna na maLavAthI zUnya gRha ane vRkSa nIce dharmadhyAnamAM lIna rahIne varSAkAla vitAvyuM. pachI prabhu siddhArtha nagaramAM AvyA ane tyAMthI kumbhAra gAma tarapha jatAM, tilakSetra pAsethI cAlatAM prabhune gazALe pUchayuM ke-"he svAmin ! tila-guracha nIpajaze ke nahi?" eTale bhavitavyatA-ge bhagavaMte pite kahyuM ke-"he bhadra! e nIpajaze, paraMtu sAte puSpa-cha marIne e ja tilagucchanI eka talaphaLImAM sAta talarUpe utpanna thaze." e vAkyane na mAnatA te anAye pAchA pharI, te choDane mULathI jamInamAMthI ukheDI eka tarapha nAkhI dIdho. evAmAM prabhunA vacanane satya karavA mATe pAsenI bhUminA vyaMtara dee meghamALA vikuvI ane jaLavRSTi karI, jethI tilagucchane piSaNa maLyuM. te vakhate vegathI AvatI eka gAyanA khurathI tene mULabhAga ArtabhUmimAM dabAye, jethI te barAbara daDhatA pAme ane tenA mULa jamInamAM prasaryA. pachI tenA aMkura pragaTyA ane puSpo paNa AvyAM. bhagavaMta kurmagAma nagaramAM pahoMcyA. tenI bahAra sUryabiMba sAme dRSTi sthApI, bhujA UMce karI, lAMbI jaTA dharAvanAra, svabhAve vinIta, zAMta, dayA ane dAkSiNyavAna tathA dharmadhyAnamAM lIna evo vezyAyana nAme laukika tApasa madhyAhnakALe AtApanA leto hato. tenI utti A pramANe che - magadha dezamAM dhana, dhAnyathI samRddha lozyakata gobara nAme gAmamAM AbhIra-govALane adhipati zaMkhI nAme eka kauTuMbika raheto. tenI baMdhumatI nAme bhAryA ke je vaMdhyA hatI te baMne paraspara daDha saneha dharAvatAM viSayasukhamAM kALa vItAvavA lAgyA. have te gAmanI najIkamAM eka kheTaka nAme saMniveza hatuM. tyAM kavacathI sajaja, zastrasaMyukata plecchonI aNadhArI dhADa paDI. temaNe te gAmanA koTavALone pADI nAkhyA, hathiyAra baMdha subhaTane mArI nAkhyA ane dhana, dhAnyAdika badhuM luMTI lIdhuM. pachI lakone pakaDIne teo pitAnA sthAna bhaNI cAlyA. te vakhate gAmanI eka Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa prastAva-vezyAyana tApasanI utpatti 321 prasUtA strI, pitAne pati mAryo gaye, jethI hAthamAM bAlaka laIne bahAra nIkaLI. eTale "A surUpavatI che" ema dhArI ceree tene calAvavA mAMDI, paraMtu bALaka hAthamAM hovAthI te utAvaLe cAlI na zakI, tethI temaNe dhamakI ApatAM kahyuM ke "are bhadra! je tAre jIvavAnI IcchA hoya te bALakane tajI de." ema sAMbhaLatAM maraNanA bhAre bhayane lIdhe bALakane vRkSachAyA taLe mUkI te caro sAthe gaI. zaMkhI tyAM Ave che ane te bALakane joI tene grahaNa karI pachI ghare AvatAM te bALaka pitAnI bhAryAne eNpatAM teNe kahyuM ke-he priye ! tuM vaMdhyAne A putra thaze. enuM barAbara rakSaNa karaje." vaLI prabhAte teNe badhAne jaNAvyuM ke-"mArI strI gusa-garbhavatI hatI, te Aje prasUtA thatAM bALaka janme." e je bAbatane nizcaya karAvavA mATe eka bakaruM mArI tyAM lehI chaMTAvyuM ane strIne prasUtAnA veze rAkhI. vaLI vardhApana karAvatAM teNe badhA vajanane satkAra karyo. anukrame e vAta lekamAM prasarI. chaThThI-jAgaraNa, caMdra-sUryanA darzana pramukha kRtya badhAM samApta thayAM ane yogya samaye te bALakanuM vaiyAyana evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. te anukrame yauvanavaya pAme. - have coroe tenI mAtAne laI, caMpA nagarImAM vecavA mATe rAjamArge ubhI rAkhI. eTale "A rUpavatI che" ema samajIne eka vRddha vezyAe tene vecAtI lIdhI ane gaNikA-vidyA zIkhavADI devAMganA karatAM adhika rUpa, sobhAgya ane pravara lAvaNyavatI, surata-saMgamAM kuzaLa ane gItanRtyamAM te bhAre vicakSaNa thaI. vaLI khuzAmata karavAmAM, paranuM mana pArakhavAmAM ane samAcita ceSTA karavAmAM te atyaMta cAlAka thavAthI nagarImAM sArI prasiddhi pAmI. temaja te darzanamAtrathI ja prathama lekene vikSepa pamADatI, te utkaTa zRMgAra ane zreSTha vastrAdikathI suzobhita thatAM te kahevuM ja zuM ? evAmAM te vaizyAyana dhana meLavavA nimitte vividha vepAra karavA lAge. ekadA ghInI gADI bharI, mitronI sAthe te caMpA nagarImAM gaye. te samaye nagarImAM mahotsava cAlato hato. pravara AzaraNethI zarIrane zaNagArI, pradhAna rezamI vastra dhAraNa karI, IcchAnusAra ramaNuo sahita trimArga, catuSpatha ane eka vigere sthAne nagarajane vividha vilAsa karatA hatA. temane jotAM vaizyAyane vicAra karyo ke aho ! A loko kevA vilAsa , 41 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 zrI mahAvIracaritra. kare che? te huM paNa te kema na karUM? mArI pAse paNa keTalIka dhanasaMpatti che. enuM mAtra rakSaNa karavAthI zuM ? kAraNa ke dharma-sthAne, dAna ke bhege pagamAM vaparAyela dhana vakhaNAya che. kahyuM che ke - " dAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittasya / yo na dadAti na bhute tasya tRtIyA gatirbhavati // 1 // arthadAna, bhoga ane nAza--e traNa gati dhananI kahevAmAM Avela che. temAM je dAna ke bhegamAM tene upayoga karatA nathI tene chevaTe nAza te thAya ja che. vaLI daivayoge kaI rIte dhana prApta thayA chatAM je bheganI IcchA karate nathI ane dAnamAM pravRtti rAkhatA nathI, te mUrkha dhanane kevaLa pAlaka gaNAya che." ema ciMtavI vaizyAyane zRMgAra dhAraNa karyo. kIMmatI vastro paherIne te mahotsavamAM gaye. tyAM vezyAonA madhya bhAgamAM te ja pUrvamAtA tenA jevAmAM AvI. tenA para anurAga thatAM kAmadeva paMcabANa chatAM tene sahasabANa lAge. eTale tAMbUla sAthe vaizyAyane teNIne AbhUSaNa ApyuM. pachI rAtre karparamizra caMdanarase zarIre lepa karI, kezapAzamAM kusumamALA bAMdhI, pAnanAM bIDAM laI te teNInA ghara bhaNI cAlyuM. evAmAM tenI kuLadevI ciMtavavA lAgI ke-"aho ! paramArtha jANyA vinA A. bicAre akArya karavAne tatpara thaye che, mATe ene pratibaMdha pamADuM." ema dhArI te vacamAM vAcharaDA sahita gAyanuM rUpa vikuvIne ubhI rahI. te vakhate zIgha jatAM vaizyAyanane paga viSTAthI bagaDo, eTale azucinI AzaMkA thatAM, bIjuM kAMI luMchavA mATe hAtha na lAgavAthI te ja gAyanI pAse beThela vAcharaDAnI pITha para te paga luMchavA lAge. tevAmAM te vAcharaDuM gAya pratye manuSya-bhASAoM kahevA lAgyuM ke- he ammA ! je, dharma-vyavahAranI darakAra na karatAM ane kaMI paNa zaMkA lAvyA vinA A purUSa viSTAlita pitAne paga mArA aMge luM che che. zuM kaI surasuita-govatsanI kadI AvI hIlaNa kare ?" tyAre gAya belI ke-"he vatsa! tuM kaMI paNa adhIrAI na lAva. e dharma-vyavahArathI bilakula bahAra varte che." valse kahyuM- he ammA! te kevI rIte ?" gAya belI-he putra! te keTaluM kahIe? ke je anArya pitAnI mAtA sAthe paNa joga che che; te he vatsa ! badhuM sahana karI le. tuM dhanya che ke ATalethI ja chUTa. pitAnI maryAdAthI bahAra thayelA ke, evuM zuM akArya che ke je na kare? tyAM sudhI ja tavarUci ane dharma-karmane pratibaMdha samaje, tyAM sudhI ja Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSe prastAva-mAtRsaMgama-gevalsane AlApa. 33 * lokApavAdanI bIka rahe che ke sakala guNone pidA karanAra evI lajajA-maryAdAne jyAM sudhI lepa na thayo hoya te paNa je koI rIte naSTa thAya te kuzaLa-ceSTA paNa naSTa thavA pAme che." e pramANe vatsanI AgaLa belatI gAyanA sAbhiprAya vacana sAMbhaLI, vaizyAyana manamAM tarata ja zaMkA pAmIne vicAravA lAgyo ke"aho ! pahelAM to e ja moTuM Azcarya che ke e tiryaMca chatAM manuSyavAcAmAM bele che. temAM paNa pitAnI mAtA pratyenA gamanarUpa dUSaNa mane darzAve che. e saMbhave kema? mArI mAtA kyAM ane huM kayAM? saMvAsa kema ghaTe? aho ! A te badhuM atyaMta aghaTita che athavA te ahIM kaMI kAraNa hovuM joIe. vidhinA vilAsa vicitra hoya che. badhuM saMbhave che, mATe te vezyA pAse jatAM badhuM pUchI joIza." ema dhArI te teNInA ghare gaye. teNe sAme AvIne Asana apAvyuM ane paga dhoyA. kSaNavAra paraspara vArtAlApa calAvyA pachI vaizyAyane prasaMga joIne tene pUchayuM ke- he bhadre ! tArI utpatti kayAM thaI? te kahI saMbhaLAva." te hasIne bolI ke-jyAM ATalA loko rahe che tyAM." teNe kahyuM-'hAMsI karavAnI jarUra nathI. huM kAraNa pUchavA mAguM chuM." te belI-"are ! tuM te. mugdha lAge che, kAraNa ke uttama purUSa, nareMdra, RSi ane vArAMganA emane bhAre AgrahathI kuLa pUchavuM nahi. tema karavAmAM kuzaLatA zI? vaLI paMkathI kamaLa, samudrathI zazAMka, gomayathI pava, kAkathI agni, nAgaphaNAthI maNi, gAyanA pittathI gorocanA, kRmithI rezama, pattharathI suvarNa, golamathI dUrvA-ema guNI pitAnA guNadayathI prakAza pAme che. janma-kuLathI zuM? te have tAre evI zaMkA lAvavAthI zuM ? ema kahI te hAvabhAvarUpa vanitA-vilAsa tene batAvavA lAgI. tyAre teNe kahyuM kebIjuM paNa teTaluM dravya ApIza, mATe sAcI vAta mane kahe, tane meTerAnA sogaMda che. asatya belIza nahiM.' ema vaizyAyananA kahetAM teNIe mULathI badhe vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. je sAMbhaLatAM tene zaMkA thaI paDI ke- eNe je vRkSachAyA taLe bALaka mUka, te huM ja haIza. ema te gAyanuM vacana paNa satya kare che." ema dhArI tene bamaNuM dhana ApI, pAchA pharI te pradezamAM AvatAM, vatsa sahita te gAya tenA jevAmAM na AvI jethI teNe jAyuM ke-"aho ! kharekhara ! kaI devatAe akArya karatA mane e vyatikara batAvI aTakAvyo che." pachI gADI laIne te pitAnA ghare AvyA. tyAM prasaMge mAtapitAne teNe potAnI prApti pUchatAM, temaNe kahyuM ke-"he vatsa ! tuM amArA kuLamAM janme che. be vikalpa na kara. paranA bALakane keNu Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara4 zrI mahAvIracaritra. pALe?" AthI bhAre AgrahathI annane tyAga karyo. tyAre temaNe sAcI vAta kahI saMbhaLAvI jethI tene te mAtAne nizcaya thaye, pachI te caMpA nagarImAM gaye ane te gaNikAne teNe badhe vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM ke-"huM te ja tAre putra ke jene te vRkSa nIce mUkI dIdhuM hatuM. e pramANe sAMbhaLatAM pUrvane vyatikara yAda AvatAM, viraha-duHkhe akArya-pravRttinA prAraMbhamAM belela savikArI vacanarUpa zastrathI atyaMta AghAta pAmatAM, uttarIya vastrathI potAnuM vadana-kamaLa AcchAdI pika mUkI methI rotAM te vilApa karavA lAgI ke- hA ! pApI ! nirlajaja! anArya ! niSkarUNa ! maryAdAhIna! daiva! zuM virDa banA-ADaMbaranA prapaMcamAM tene anya koI hAtha na caDyo ke mane kulIna kAMtAne paNa kuLa-vanitAne malina karanAra ane ubhaya lokane virUddha evA vezyApaNAmAM jeDI? tema chatAM eTalAthI tuM aTaka nahi ke potAnA putra sAthe paNa saMghaTita karavA huM taiyAra thaye. ahA ! e te bhAre akArya ke zAstromAM paNa evuM kayAMya saMbhaLAtuM nathI. je prathama ja te pApI coroe mane mArI nAkhI hatI te A asatya ane ati niMdanIya jevAne Aje vakhata na Avata. are ! have kuvAmAM paDuM ke gaLe pAza bAMdhI vA zvAsa-nirodhathI satvara Atma-tyAga karUM? ema karavAthI ja merU samAna A meTI ApadAothakI muja pApiNInuM atyAre avazya rakSaNa thaze." ema dusaha duHkharUpa karavatIvaDe atyaMta cIrAtA hRdaye bahu vakhata vilApa karI, loMcana mIMcAI javAthI te mUccha pAmI. tevI sthitimAM jotAM vaizyAyane tene zItala salilathI siMcI ane vastranA cheDAthI pavana nAkhe temaja pAse rahela dAsIo upacAra karavA lAgI. ema mahAkaSTa cetanA vaLatAM, vaizyAyane tene bolAvI ke he ammA ! have ATalo badho zeka zA mATe ? ahIM tArAM aparAdha zo che? svarachaMdapaNe kayAMya paNa niSedha na pAmatAM ghaTanA ane vighaTanAmAM rasika evuM e daiva ja ahIM ThapakA pAtra che, ke je vividha kArya-sAdhaka veza paherAvI naTanI jema mANasane vivaza banAvI nacAve che, atyaMta virUddha vartana paNa karAve che tathA agamya sAthe paNa saMgama karAve che; mATe saMtApa tajI, dhairya dhara ane AvI paDela duHkhane sahana karI le." te belI-"he putra! atyaMta asahya ane agepanIya A AvI paDyuM. te saMbhAratAM jANe vajanI gAMTha samAna hRdaya niSphara banI gayuM hoya tema huM AvI rahI , paraMtu huM durbhAgIne anya kaMI jIvavAnuM kAraNa nathI. have he vatsa ! eka moTA vRkSanI zAkhAe gaLe pAza nAkhI, svakuLane kalaMkarUpa jIvitane tyAga karavA Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva-vaizyAyananI mAtuzrInI vezyA pAsethI mukti. pa IcchuM chuM; mATe mane anujJA Apa. tu ja atyAre pUchavA lAyaka che. ' teNe zuM-- ammA ! evA duSTa adhyavasAyane avakAza na Apa. have huM vezyAnA hAthathI sUkAvatAM tuM tapa-niyamethI peAtAnA Artta AtmAnuM sAdhana kara. akALe vitanA tyAga karavA e badhA zAstroe dUSita khatAvela che. ' ema tene zAMta karI, ahu dravyadAnathI vezyA pAsethI cheADAvI, peAtAnA gAmamAM laI jaIne jIvitadAnapUrvaka tene dharma-mArgamAM teNe sthApana karI. ekadA A pramANe vairAgya pAmatAM te vaizyAyana ci MtavavA lAgyuM ke-- 'tIvra apavAdarUpa jaLasamUhane lIdhe dudhanIya, dautya, mRtyurUpa magara ane matsyAthI jenA madhya bhAga bhayaMkara che evA A sa`sArarUpa sAgarane jANyA chatAM prANIe peAtAnA gRhanI jema temAM sukhe kema rahI zakatA haze ? mAha-mAhAtmyathI pradhAna vivekarUpa leAcana AcchAdita thatAM je eTalu paNu jANutA . nathI ke AthI sukha thaze ke duHkha ? A ucita che ke aceAgya ? athavA A sevanIya che ke asevanIya ? ane vaLI te vakhate jananI sabadhI sabhAganI duSTa ceSTA je gAye mane na kahI hAta, te evuM gADha akArya uN karI nAkhata ke jenI zuddhi tIvra agnithI paNa kadI thai na zakata, AvI vividha viDaMbanAnuM mULa eka bhAgAbhilASane ja huM samajuM chuM, mATe duga chanIya e bhAgathI have saryuM. sarva upAdhi rahita evA dharmane ja AdarU. ' e pramANe aneka prakAre nizcaya karI, gAzakhike jananIne prANAmA ( eka jainetara dIkSA ) apAvI ane pote paNa pravrajyA dhAraNa karI. pachI te vizeSa tapa, peAtAnA dharmazAstranA abhyAsa, prANIenI rakSA ane gurUnI upAsanA karavA lAgyA. ema potAnA dharma-mArgamAM te praviNa thayA. ekadA paribhramaNa karatAM te kumAragAmanI bahAra AvI tApanA karavA lAgyo. e pramANe vaizyAyananI utpatti kahI. have tyAM AtApanA letAM madhyAnhe sUryanA tApathI tapelI cUkAjUe tenI jaTAmAMthI pRthvI para paDavA lAgI. eTale dayAne lIdhe te krU paDatAM z2a hAthamAM upADI peAtAnI jaTAmAM pAchI nAkhatA. evAmAM tenI pAse thaIne bhagavaMtanI sAthe jatA gAzALA tene jotAM, aniSTa svabhAvane lIdhe jA najIka AvI, moTA avAje kahevA lAgyA ke- are ! zuM tame prasiddha muni che ke cUkAzayyAtara che ? athavA strI ke purUSa che ? kharAkhara samajAtu nathI. ahA ! tArI gabhIratA.' ema tenA khelatAM kSamAzIla vaizyAyana Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra6 zrI mahAvIracaritra. kAMI paNa be nahi, tevAmAM durvinaya-rasika gozALAe pharI pharI e rIte traNa vAra pUchayuM eTale prazAMta chatAM duSTa vacanathI mathita thayela tene tIvra koparUpa anala, atidhaNa caMdananI jema jAgrata thaye jethI teNe gozALAne dagdha karavA, utkaTa vALAethI prasaratI tejalezyA mUkI evAmAM lAgavaMte gazALAnI rakSA karavA ane tejalezyAne zAMta karavA samartha evI tarata ja zItalezyA choDI; tethI telezyA tarapha bahArathI veSTita thatAM, himavRSTithI agnikaNanI jema te tarata bujhAI gaI. ema trilekanAtha prabhunI asAdhAraNa -zakti jotAM vaizyAyana vinaya-namra banI AvAM vAkyathI svAmIne khamAvavA lAgya-"he bhagavana ! A durazIla Apane ziSya che ema huM samajato na hato. atyAre jANuM zaka, te have e mAre aparAdha Apa kSamA karo." ema belatAM vaizyAyanane joI ne zALAe kahyuM-"he bhagavana! e yUkAzayyAtara unmattanI jema zuM bake che?" prabhu bolyA-"he bhadra! jyAre tuM mArI pAsethI khasI, ene ema kahyuM ke-"zuM tuM muni che?" ItyAdi tArA vacane prathama vakhate sahI lIdhAM, paraMtu tuM vAraMvAra bolavA lAge jethI teNe tane bALavA mATe ugra, vistRta, salilAdi zItala vastuthI zAMta na thAya tevI telezyA mUkI. te jyAM sudhI tArA zarIra sudhI na AvI teTalAmAM tenA pratighAta nimitte caMdra ane hima samAna zItala evI zIta lezyA meM vacamAM mUkI. tenA prabhAvathI tAruM zarIra tevuM ja adagdha joI, kepa zamAvI, te mArA pratye be ke-"he bhagavan ! A tamAre ziSya che evI mane khabara na hatI, mATe mAre durvinaya A5 kSamA karaje." ema sAMbhaLatAM gozALa bhayabrAMta thaI bhagavaMtane bhaktithI namIne kahevA lAge ke-"he prabhu! telezyA kema pragaTa thAya ?" bhagavAna bolyA"he zAlaka! niraMtara cha mahinA uparAuparI chaThTha tapa karatAM pAraNAmAM eka muThI aDadanA bAkaLA ane eka caLuM pANI levAthI vipula tejalezyA pragaTe." A tenuM anuSThAna gozALe barAbara dhArI lIdhuM. ekadA svAmI kumAragAma nagarathI siddhArtha nagara pratye cAlyA. tyAM pUrve kahela tilathaMbanuM sthAna AvyuM tyAre gozALe pUchayuM ke-"he bhaga vana ! mane lAge che ke te tilathaMba nIpaje nahi hoya." prabhu bolyA-bahe bhadra! ema na bola. te ahIM najIkamAM niSpanna thaye ja che." bhagavaMtanA e vacanane na sadahatAM AgaLa jaIne ekAMte nAkhI dIdhela te tilathaMbanI Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paNa prastAva vaizyAyananI pravajyA ane gozALAne telesyA-prApti. 327. eka phaLI pitAnA hAthe phelI, tala gaNatAM te kahevA lAgyuM ke badhA ja marIne vAraMvAra te ja pitAnA zarIramAM utpanna thAya che." e pauTTaparihAranI mAnyatA tathA niyativAdane teNe bahu daDhatAthI svIkAra karyo. pachI prabhune mUkIne tejalezyA sAdhavA mATe te zrAvastI nagarImAM gaye. tyAM kuMbhAranA makAnamAM rahI, cha mahinA ugra tapakarma AcaryuM eTale tejalezyA tene siddha thaI, ane kupanA kAMThe rahela dAsInA zarIrane bALavAthI tene barAbara nizcaya thatAM, manamAM bhAre prabheda pAmI satata kautuhala jovAnI IcchAthI te gAma, nagarAdikamAM bhamavA lAgyuM. evAmAM eka vakhate aSTAMga nimittazAstranA jJAtA, dharma AcaravAmAM zithila pArzvanAthanA ziSya, kautuhalathI svaccha gAma, nagarAdikamAM bhamatA te gozALAne maLyA ane temane paraspara AlApa thaze. temaNe kaMIka nimittazAstra gozALAne batAvyuM, jethI atIta-anAgata vastu lokone batAvatAM te adhika prakhyAta thaye; paraMtu svabhAvathI tenI duSTa-zIlatAne pAra koNa pAme ? ane temAM vaLI te pApAsaktane vidyAtizaya prApta thaye eTale te pUchavuM ja zuM? pachI rAhu rahita mukta "caMdramAnI jema adhika suzobhita ane vigata evA bhagavaMta paNa gozALAthI vimukta thaI, vasudhAmAM vicaravA lAgyA. ema anupama saMyama-bhAra dharavAmAM eka-dhIra ane bhuvananA gurU evA zrIvIranA trileka-vistRta caritramAM aneka anartha karanAra ge zALAnA duniyavaDe pratibaddha A cho prastAva vistArathI saMpurNa tha. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva. prastAvamAM gazALA sahita svAmIne je upasargo * $ thayA te batAvyA. have ekalA bhagavatane je upasargo thayA te kahevAmAM Ave che. pachI pralayakALanA pracaMDa agni samAna dharmadhyAnavaDe azubha karmalepane dagdha karanAra, agnithI uttIrNa jAtya kaMcana samAna kAMtisamUhathI, ugatA dinakaranI jema dizAone prakAzita karatA zrI mahAvIra bhagavaMta anukrame vicaratA vaizAlI nagarImAM AvyA. tyAM jIvAjIvAdi navatavane jANanAra, vividha abhigrahathI aviratibhAvane nigraha karanAra tathA bhavabhayane lIdhe aNuvratAdi zrAvakadharma AdaranAra ane siddhArtha rAjAne bALamitra evo zaMkha nAme sAmaMta hato. teNe bhagavaMtane oLakhIne parama bhakti ane meTI samR-- ddhithI prabhune satkAra karyo. tyAMthI keTalAka divasa pachI svAmI vANIja gAma bhaNI cAlyA. tenI vacce bhaMgura taraMgathI uchaLatI, puSkaLa jaLathI baMne kAMThe bharapUra, mahilA-hadayanI jema jene madhyabhAga dugraho che, raNabhUmi jema saMnaddha subhaTe, a, hastIo ane rathayukta hoya che tema kAcabA, masyAdikanA AdhArarUpa evI gaMDakikA nAme mahAnadI AvI. svAmI nAvathI te oLaMgI paratIre jatAM bhADA nimitte nAvikee temane pakaDayA. e vakhate madhyAnha samaya hate. sUryanA ugra tApathI veLu bahu ja tApI gaI hatI tethI bhagavaMtanA kamaLa samAna komaLa caraNa-tala tapI rahyA. evAmAM te ja zaMkha sAMmatano citra nAme bhANeja dUtanA kAme sImADAnA rAjA pAse jaI, nAvamArge pAchA pharatAM teNe svAmIne tevI sthitimAM joyA, eTale. aneka durvacanethI nAvikane nibhraMchI prabhune choDAvIne te mahimA karavA lAge Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saptama prastAva-prabhune bhadrAdi pratimAnuM vahana karavuM. 329 - have carama tIrthanAtha vIrasvAmI, samAdhithI manane rokatA, sacarAcara lakanuM rakSaNa karatA, pratidivase vividha pratimAe rahetA, kayAMka kopAyamAna urakhuMkhala jekathI niMdA pAmatA, kayAMka namatA sAmaMta ane devAthI stuti karAtA, keI sthaLe sAmAnya purUSanA jIvanano nAza karI nAkhe tevI tIvra ApadA sahana karatA, kayAMka anukULa janothI vividha pUjA-mahimA pAmatA tathA aneka tapavidhAnamAM parAyaNa evA bhagavaMta dharmatulA-trAjavAnI jema baMne tarapha samAna ja cittavRttine dharatA ane vividha bhAvanAo bhAvatA te vasudhA para vicaravA lAgyA. temanuM mana, prathama vikAsa pAmatI Amra-maMjarInA parimalathI bhegA thatA bhamarAo vaDe ramaNIya, navapallavita azoka, sarala, zalakI vRkSe yukta, karNATakanI ramaNIonA lalATa para rahela Adra latAne calAyamAna karavAne catura evA dakSiNa-pavananA ADaMbara sahita, ane jyAM pravara vezadhArI kuraMgAkSIo tAla ane gItaravathI utkaTa manmathane jagAvI rahI che evI vasaMtaRtu jarA paNa calAyamAna karI zakatI nahi; temaja pracaMDa mAdDanA kiraNethI jyAM bhuvanabhAga vikarAla thayela che, tRSNabhibhUta cAtaka samUhanA ghera svaravaDe jyAM anya zabda AcchAdita thayA che, ane prakhara pavanathI uchaLela ane durasparza rajakaNonA samUhathI jyAM rastA durgama thayA che evo grIbhakALa paNa prabhunA manane DolAvI na zakata; vaLI ghanAghananA ghora ghoSa tathA gajaghaTAthI jyAM pAMthajane bhaya pAmI rahyA che, camakatI vIjaLInA puMjathI bhaya pAmatI virahI vAmAonA hRdayane tapta karanAra ane harSita mayUranA kolAhalayukta evo varSAkAla paNa temane DarAvI na zaka; tathA vikasvara kamaLa ke kumudanA parAgathI rAjahaMsane malina karanAra, pAkela zasya-saMpattithI dharaNItalane abhirAma banAvanAra ane gaje. dranA madagaMdha samAna atyaMta saphacchadanA puSpa-parimalathI dizAone vAsita karanAra evI zaraRtu paNa svAmIne DagAvI na zakI; phUlathI phAlatA azekanI mAMjarathI jyAM vanavibhAga piMgala thaI gayuM che ane harSa pAmatA pAmara janoe macAvela vana-mardanathI kaMpatA kaMkelinA kalakalane lIdhe jyAM gAma-saMnivezanuM anumAna thatuM evA hemaMta samayamAM paNa bhagavaMta acaLa rahyA; temaja vaLI hima-kaNayukta zItala pavanathI kaMpatA pathikee mUkela satkArayukta, sthAne sthAne jagAvela agni pAse jyAM pAMthejane sUtA che ane vikasatA kusumarUpa aTTahAsya vaDe jyAM vana-vibhAga hAsya karI rahela Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zrI mahAvIracaritra. e zizirakAla paNa jinezvaranA manobhAvane zithila karI na zake. ema dharma dhyAnamAM atyaMta lIna thayela prabhune chae Rtuo bhItanI jema vikAra pamADI na zakI. e pramANe vihAra karatAM bhagavaMta vANija gAmamAM AvyA ane tyAM bahAra kADhyage rahyA. te nagaramAM AnaMda nAme zrAvaka hatuM ke je niraMtara cha-tapa karate, te tapanA prabhAvathI tene avadhijJAna utpanna thayuM, jethI prabhune pratimA sthita joI,atyaMta bhakita pragaTAvatAM te svAmI pAse jaI, yathAvidhi vaMdIne kahevA lAge ke-"he bhagavana ! tame lAMbA vakhatathI dussaha parISaha sahana karyA. ahe! tamAruM vajAmaya zarIra ! aho! tamAruM aDagapaNuM ! e kaleza-dukhanuM phaLa tame pAmI cUkyA, kAraNa ke keTalAka varasa pachI tamane kevaLajJAna utpanna thaze." ema kahI te pitAnA sthAne gaye. svAmI paNa tyAMthI nIkaLI, zrAvastI nagarImAM vicitra tapakarmayukta dazamuM comAsuM vItAvI, nagarInI bahAra pAraNuM karI, sAnulampika nAmanA gAmamAM gayA. tyAM bhadrapratimAmAM rahI, prathama nirAhArapaNe pUrvAbhimukha eka pudgalamAM daSTi sthApI, Akho divasa tema rahI, rAtre dakSiNAbhimukha rahyA. pachI divase pazcimAbhimukha ane rAtre uttarAbhimukha ema chaThTha-tapathI e bhadrapratimA pALI, pAraNuM karyA vinA svAmI mahAbhadra pratimAne rahyA. temAM pUrva dizAmAM ahorAtra, ema cAre dizAmAM cAra ahorAtra bhujA laMbAvI, cAra upavAsapUrvaka kAryotsarge rahyA ane pAraNa vinA pharI sarvatobhadrA nAmanI pratimAne rahyA. temAM pUrvAdika daze dizAomAM eka eka ahorAtra kAryotsarge rahyA, temAM paNa eTaluM vizeSa ke Urva dizAmAM UrvalekanAM dravyomAM ane adizAmAM adholekanAM dravyamAM daSTi sthApI dhyAna karatA ane e pratimAmAM prabhue daza upavAsa karyo. e traNa pratimA AcaratAM bhagavaMta bhAre parizrama pAmyA. pAraNane samaya thatAM jineza AnaMda gRhasthanA ghare gayA. te vakhate laMDa-gRhapagI vastu beThavatI bahulikA nAmanI dAsIe prabhune jayA ane najIka AvatAM svAmIne teNe suvAsika bhAta ApavA AgaLa dharyA. eTale bhagavaMte paNa saMbrAMta thayA vinA te samajIne svabhAve raktatAvaDe subhaga evA pitAnA hAtha prasAya, tyAre parama zraddhAne dhAraNa karatI te dAsIe bhAta vaherAvyA. evAmAM vibhunA duSkara tapanA aMte pAraNuM thatAM, hRdayamAM bhAre harSa pAmatA surAsura ane kinnarothI AkAza chavAI gayuM ane pAMca prakAranA puSpo sahita sADIbAra keTI suvarNanI temaNe vRSTi karI, caturvidha vAdyo vagADyAM temaja loke bhAre saMtoSa pAmyA. te bahulikA dAsIne rAja chatranI chAyAmAM navarAvI ane tenuM Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva-peDhAla gAmamAM prabhuno kAyotsarga. 331 dAsatva TALyuM, e pramANe A ja bhavamAM viziSTa vyaktie supAtradAna ApatAM utkRSTa dhanasamRddhi pamAya te anya bhavanI zI vAta karavI ? ane ethI ja vistRta bhavArNava paNa goSpadanI jema puNyavaMta ja duSkara tapa vinA paNa lIlAmAtrathI oLaMgI jAya che. triloka-lakSmI pAmI zakAya ane sarva manevAMchita sukha paNa meLavI zakAya, paraMtu eka jagapradhAna supAtradAna maLavuM muzkela che. jJAna ke tapa paNa daivayoge kadAca niSphaLa thavA pAme, paraMtu ApavAmAM Avela supAtradAna kadApi niSphaLa jatuM nathI, ema jANI kalyANanI paraMparAne ApavAmAM samartha evA dAnane viSe, Atmasukhane IrachanAra keNa prayatna na kare ? pachI bhagavaMte bahAra pAraNuM karIne anyatra vihAra karyo. ekadA grAmAnugrAma vicaratAM prabhu, ghaNuM svecchAthI vyAsa , vA daDhabhUmi dezamAM gayA. tyAM peDhAla gAmanI bahAra peDhAla nAmanA udyAnamAM piolAsa caityane viSe covihAra aThThama tapa AdarI, jarA zarIrane namAvI, acitta lukhkhA pugalamAM animeSa dRSTi sthApI, sarva indriyone goMpavI, zarIra saMkocI, bhujadaMDa laMbAvI, baMne caraNa barAbara suzliSTa ane nirALa rAkhI, duSkara ane kAyara janane kheda pamADanAra evI mahApratimA bhagavate eka rAta AdarI. evAmAM sIdharmA sabhAmAM vividha maNi-ratnanA bhAsura kiraNethI dedIpyamAna meTA siMhAsana para sukhe beThela, aneka koTAkoTI devadevIothI paravarela, mugaTa pramukha AbharaNathI zobhAyamAna evo puraMdara, tathAvidha pratimApratipanna prabhune avadhithI joI, tatkAla Asana tajI, atyaMta bhakti lAvI, mahIpITha sudhI vAraMvAra mastaka namAvI-vaMdana karI, - AnaMdathI bharela, sadUbhUtArtha guNone prakAzavAmAM samartha, 5rama pakSapAtavaDe suMdara evI vANIthI lAMbo vakhata stavI, svAmInA asAdhAraNa guNapUrNa zrAmaNyane hRdayamAM samAvavAne jANe asamartha hoya tema punaH stuti karavA lAge-"he de ! e bhagavaMta mahAvIra pAMca samiti ane traNa guNiyukta, akrodhI, amAnI, amAthI, alabhI, anAthavI, nimema, akiMcana, zaMkhanI jema niraMjana, jAtyakaMcananI jema svabhAvathI ja surUpavAna, jIvanI jema apratihata gativALA, gagananI jema nirAlaMba, pavananI jema apratibaddha, sAgarasalilanI jema zuddha hRdayavALA, puSkara-kamaLapatranI jema nirlepa, karmanI jema gupta driya, khaDagIzaMganI jema ekAkI, vihaMganI jema pramukta, bhAraMganI jema apramatta, maMdarAcalanI jema niSkapa. sAgaranI jema gaMbhIra, caMdranI jema saumya, divAkaranI jema tejasvI, kuMjaranI jema zauryavAna, paMcAnananI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 zrau mahAvIracaritra. jema duSa, vRSabhanI jema dhuraMdhara, vasuMdharAnI jema saMsaha, ghRta, madhusikta hutAzananI jema tejavarDa jvalaMta, temaja e prabhune kayAM pratibaMdha thatA nathI, te caturvidha A pramANe cheH-(1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kAlathI ane (4) bhAvathI. [1] temAM dravyathI te mArI mAtA, mArA pitA, mAre bhrAtA, mArAM svajana-saMbaMdhI, mArA sacitta, arcitta ane mizra dratye--ema mamatva utpanna na thAya. [2] kSetrathI te gAma, nagara, araNya, kSetra, khaLA, ghara ke anyatra tevA prakAramAM pratikhaMdha na thAya. [3] kAlathI te samaya, AvalikA, zvAseAzvAsa, kSaNu, muhUtta ke divasAdikamAM mamatva na thAya. [4] bhAvathI te krodha, mAna, mAyA, leAla, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, vaizUnya, paraparivAda, arati, rati, mAyAmRSAvAda ke mithyAtvazalyamAM mamatva na upaje. tathA e bhagavAna varSAkAla sivAya ATha mahinA gAmaDAmAM eka rAta ane nagaramAM pAMca rAta rahetAM, hAsya, zAka, bhaya rahita, nigraMtha, niraha'kAra, vAsita caMdana samAna, tRNu, maNi, patthara ke kaMcanamAM samaSTi, sukha-duHkhamAM samabhAve rahenAra, A leAka ane paraleAkanA pratibaMdha rahita, jIvita ke maraNumAM AkAMkSA rahita tathA pUrvanAM karma-saMdhAtanA nAza karavA sadA sAvadhAna thaIne vicarI rahyA che. peAtAnA dhairyathI tribhuvana-janane teAlanAra evA e mahAnubhAvane dharmadhyAnathI kSeAla pamADavAne koI samartha nathI. devedro, devA, yakSA, rAkSasA, vidyAdharA, bhUtA, mahAragA-e atulya mAhAtmyayukata chatAM vibhune calAvI na zake. kadAca merU calAyamAna thAya, pRthvI pAtAlamAM pesI jAya ane kAI baLavAna kadI caMdra-sUnAM vimAnene paNa daLI nAkhe, temaja ghaNA matsya ane magareAthI bhIma evA mahAsAgarezane paNa kadAca kAI zASavI nAkhe; tathApi bhagavaMtane traNa bhavana sAthe maLIne paNu calAyamAna karI na zake. "" e pramANe sAMbhaLatAM pracaMDa kApathI hATha karaDI, bhrakuTIne bhISaNu banAvI, doSanA eka saMgamarUpa saraMgamaka nAme deva ke je iMdra samAna vibhavavALA, tatkAla lajjA ane mA~dA rahita baneleA, sadA vivekahIna ane anya evA te iMdrane kahevA lAgyA ke- he svAmin ! devasabhAmAM nirguNu zramaNane paNa Ama zA mATe vakhANeA che ? athavA tA svAmInA svaccha AlApa paNa zAle che. satya che ke enAmAM jo kAi suvizuddha sudaratA-zreSThatA hoya teA gRhapAlana sivAya te pAkhaMDane zA mATe peSe che ? Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva-IMdre karela prabhunI praza MsA ane saMgama-pratijJA. kuzaLa janA, gRhavAsa karatAM anya dharma-karma batAvatA nathI. kalImapaNe tenA tyAga karatAM tenAmAM zaMsanIya zu` hAya ? vaLI tame je kahyu ke iMdro paNa ene dharma-dhyAnathI calAvI na zake, tema kahevuM paNa tamane yukta nathI; kAraNa ke bhUpIThane jee lIlAmAtrathI peAtAnA kara-padmavamAM dhAraNa kare che ane moTA zikharayukta merUne paNa jee eka gALAnI jema tAle che, vaLI vAcAmAtrathI kApAyamAna thayelA jee tribhuvanane paNa yama-vadanamAM nAkhI de che tevA samartha devAnI tulanA keNu karI zake ? jo e mArU vAkaya tame mAnI tyA tA tene kSeAla pamADavAnI jarUra nathI, nahi teA jIe, tene pratijJAbhraSTa karU chuM, ' ema tenA kahetAM iMdra ciMtavavA lAgyA- ahA ! A te mahApApapaDalane lIdhe sarvathA viveka rahita che, mATe A prasaMge jo aTakAvIza te avazya A kalpI leze ke-' e bhagavAn iMdranA sAmarthyathI avicala thai tapakama Acare che, paraMtu peAtAnI zaktithI nahi. ' ema dhArI mauna rahyA. eTale saMgamaka deva paNu bhAre matsara dharatA, peAtAnA pradhAna parijane nivAryA chatAM e zu mAtra che ? ene Aje ja calAyamAna karI AvuM. evI pratijJA karI te sabhAmaMDapathI bahAra nIkaLye ane bhagavata pAse gayA. tyAM prabhune jotAM gADha kapa karatAM teNe pralayakALanI jema pramaLa dhUlisamUha vimulyer, jethI pagathI mAMDIne AMkha ane kAna sudhI AcchAdita thatAM svAmInA zvAsa aMdha thai gayA, chatAM dhyAnathI lezamAtra paNa prabhu calAyamAna na thayA. ema bhagavaDatane acaLa joi teNe vajra samAna tIkSNa mukha vALI kIDIe viSuvI. te dunanI jema avakAza pAmatAM jinane DaMkhavA lAgI, paraMtu nirvAMgInA manAthanI jema te niSphaLa nIvaDyo, eTale sAya samAna tIkSNa mukhavALA ane durnivAra evA DAMsa pragaTAvyA. temanAthI paNa bhagavata kSeAbha na pAmatAM, teNe pracaMDa mukhavALI makSikAe viSuvI. temanAthI zarIra khavAtAM pazu jinanAtha niSkapa rahetAM, teNe pIgala ane kaThina kAMTAvALA vIMchI pragaTAvyA. temaNe tIvra DaMkha mAratAM paNa prabhu aDaga rahyA eTale bhAre matsara lAvatA teNe dADhAvaDe vikarAla nALIyA vikuryAM. temaNe paNa prabhunA zarIrane bhAre vedanA upajAvI, chatAM te dhyAnathI canyA nahi. AthI bhAre kApa pragaTatAM te deve kA-ratnathI lAsura ane dussaha evA bhujaMga jagADyA. atitIkSNa ane lAMkhI dADhavALA temaNe jina-zarIrane caMdana vRkSanI jema dRDhapaNe vIMTI lIdhuM ane sakhta rIte DaMkhavA lAgyA. tema chatAM jarA paNa calAyamAna na thayela jinezvarane joi, teNe divya zaktithI 333 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 zrI mahAvIracaritra. uMdare pravartAvyA, temaja parvata samAna uMcA tathA uchaLatI suMDhavaDe bhISaNa evA pracaMDa hAthIo paNa tarata pragaTAvyA. tenAthI vizeSa kadarthanA ane vividha pIDA pAmatAM paNa eka lezamAtra prabhu dharma-dhyAnathI calita na thayA. e rIte hAthaNIo tathA pizAce pragaTAvIne te adhama deva jinane kSobha pamADavA lAgyuM, chatAM vibhu calAyamAna na thatAM, teNe vikarAla daMtAgrarUpa bANathI bhIma e zAla tarata ja jina upara viku. te paNa atitIrNa nakha ane dADhavaDe ja gurUne atyaMta pIDA pamADI, prabhAtanA dIpakanI jema nisteja banI gaye. ema sAmAnya jananA jIvitane makAvanAra upasargo karyA chatAM prabhune nizcala joIne te deva kheda karavA lAgyuM. pachI teNe yathAsthita siddhArtha rAjA ane trizalA rANune vidurvatAM teo karUNa-vilApapUrvaka kahevA lAgyA ke-"he putra ! te A zuM duSkara AraMvyuM che ? tuM dIkSA tajIne amAruM paripAlana kara. tArA virahe he vatsa ! ame azaraNuM ane atrANa banyA chIe." ethI paNa jyAre te kSobha pamADavAne samartha na thayuM tyAre tenA vikuvI, te jinanI tarapha chAvaNI nAkhI rahI. tyAM patthara na maLatAM rasoyA, jinanA paga para vAsaNa mUkI, nIce vajAnalanI javALAthI rAMdhavA lAgyA, eTale savizeSa dharmadhyAnarUpa jaLa-kallola uchaLatAM jANe zAMta thaI gayela hoya tema niSphaLatA maLatAM, te devatAe aneka pakSIonAM pAMjarA prabhunA zravaNe, bhujAe, skaMdhe ane jaMghAmAM laTakAvyA. temAMthI bahAra nIkaLatA pakSIo nakha temaja tINa caMcu-prahArathI jina-zarIrane karaDavA lAgyA, chatAM prabhu akSubdha rahetAM, pratisamaye vadhatA kepavaDe teNe kalpAMta kAla samAna rajakaNothI vyApta prakhara vAyu pragaTAvyo. teNe paNa karma-tRNane bALavAmAM svAmIne dhyAnAnala adhika jagADyo, paraMtu cittakSebha na pamADyo. pachI teNe utkrAmaka vAyu race, tethI jANe cake vIMdhAyA hoya ke salilAvarsamAM paDyA hoya tema teNe prabhune dehamAtrathI bhamAvyA, paraMtu mAnasika bhAvathI nahi. e pramANe tIvra upasarga karyA chatAM bhagavaMtane nizcala joI bhAre kepa pAmatAM saMgamaka ciMtavavA lAgyuM ke -"aho ! A te vajazarIrI aneka prakAre khalanA pamADyA chatAM kSema na pAme, te have zuM karavuM ucita che ? have je ene tajI, pitAnI pratijJA bhAMgIne devalokamAM jAuM te Idra pramukha badhA deve jIvatAM sudhI mArI hAMsI karyA karaze, ane vaLI tema karavA jatAM pitAnA hRdayane paNa saMtoSa thAya tema nathI, kAraNa ke Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saptama prastAva-saMgame prabhune karela upasargo. 334 AraMbheluM kAma pUrNa karavAmAM purUSanuM paurUSa vrata che athavA to have ene satAvavAmAM sAra nathI. e kUTamunine nAza karuM eTale ene vinAza thatAM dhyAna paNa avazya vasta thaze. e pramANe huM meTI pratijJA pALanAra gaNAIza ane iMdra pramukha devomAM hIlanA pAtra na thaIza." ema nizcaya karI, prajavalita agnijavALAthI otapreta, vidullatA-samayanA megha samAna duprekSya, eka hajAra-koTibhAra lekhaMDavaDe banAvela, jabUdvIparUpa DAbalAnA mukhanuM jANe DhAMkaNu hoya tevA mahAcakane laIne, jANe zudhita kRtAMta traNa lekane khAvA taiyAra thayela hoya tema guNahIna ane thALa jevA hAthavALo saMgamaka dUra AkAzamAM uDyo, ane merUne cUrNa karavAnuM pragaTa mAhAtmya dharAvanAra te caka, teNe potAnI sarva zakitathI bhagavaMta pratye choDayuM. te atyaMta bhAre cakrathI tADanA pAmelA prabhunuM zarIra vajInA daDha khIlAnI jema hAthanA nakha sudhI pRthvImAM pesI gayuM. tema chatAM chakAya jIvanI dayA ciMtavatA jinezvarane jANuM, te devAdhama vilakSa thaIne vicAravA lAgyuM ke-"jayaMkara cakathI jyAre e paMcatva na pAme, te zastrathI enuM zarIra ghAyala thAya tema nathI. have zuM karavuM? AvA upasargo jevA mAtrathI sAmAnya jananuM jIvita khalAsa thAya, te e dusaha zarIrane lAgatAM te kahevuM ja zuM ?' ema dhArI ogaNIzamA upasargane aMte "have kadAca anukULatAthI kSebha pAmaze " ema samajI, saMgamake nAnAvidha maNi-kiraNothI vyApta evuM eka pravara vimAna racyuM. tenA para ArUDha thaI, divyAbharaNanI prabhAthI prakAzita, nirmaLa devadUSya dhAraNa karanAra tathA sAmAnika divya devaddhi batAvatAM madhura - vacanathI te bhagavaMtane kahevA lAgyo ke-"he maharSi ! tArA sattva, tapa, kSamA, baLa, prArabdha vastune nirvAha, potAnA jIvitanI nirapekSA tathA prANIonI rakSA karavAmAM tatparatA e guNethI huM prasanna thaye chuM, te have tevA tapa-kalezAdikathI saryuM. jo tuM kahete hoya, te A ja zarIre, pravara devAMganAothI abhirAma, satata jyAM vistRta nATaka pravattI rahela che, 'vicitra zakitavALA devatAo jyAM Azcarya batAvI rahyA che evA svargamAM tane laI jAuM, athavA uttarottara bhaya-paraMparAthI pragaTatA jarAdi deSa rahita ane ekAMtika sukhapUrNa e mokSa-nivAsa tane ApuM athavA te A ja dharAmaMDaLamAM aneka sAmate jyAM vinayathI zAsanamAM vartI rahyA che tathA saMkhyAbaMdha hastI, a, ratha, yodhA, bhaMDArathI bharela ekachatra nareMdratva tane ApuM. emAM je tane rUce te mAgI le. kSobha tajI, kuvikalpa mUkI de." ema kahyAM Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zrI mahAvIracaritra. chatAM jyAre bhagavaMta bhujA laMbAvI, ekAgracitta dharma-dhyAnamAM parAyaNa rahI kaI paNa bolyA nahi tyAre pratyuttara na pAmatAM saMgamake vicAra karyo ke kAma zAsana durlaMghanIya che, te mahA munione paNa saMkSebha pamADe che; mATe tenA sarvasvarUpa divya kAminIo ekaluM ke je enA manane calAyamAna kare." ema samajI teNe badhI Rtuo samakALe pragaTAvI. tenA prabhAve sahakAra kUlyA, azoka vRkSe pallavita thayA, durdina thayuM, malaya-vAyu prava, keyalano kalarava prasaryo, kadaMbavRkSemAM kaLIo AvI, mayUra nRtya karavA lAgyA, kamaLa-parimala prasarI rahyo, kAsa-kusama samAna ujavaLa dizAo bhAsavA lAgI, bhagavaMtanI citarapha paMca varNanAM puSpanI vRSTi karavAmAM AvI. pachI vividha svare pradhAna saMgItamAM kuzaLa, hAvabhAvapUrvaka vividha nATya-vidhAnamAM vicakSaNa, vINA, veNu pramukha vAjaMtrayukata, pravara alaMkArathI alaMkRta evI devAMganAo teNe pragaTAvI. te prabhu pAse AvIne savilAsa ceSTA karavA lAgI. ubhaTa zRMgArayukata halAvaNyarUpa jaLapravAha vaDe saritAnI jema lIlApUrvaka vanavibhAgane pUratI, vizALa, dIrgha ane caMcaLa abhivaDe cotarapha vikasita kamaLanI zaMkA karAvatI, keTalIka namatA zira parathI paDatA puSponI mALAo banAvatI ane keTalIka jinasamAgamanA sukhane ichatI, svAmIne atyaMta satAvavA lAgI. keTalIka gaLatA AMsu luMchavAnA miSe bhagavaMtanI AgaLa pIvara, kanaka-kaLaza samAna zobhatA potAnA stana pragaTa batAvatI. vaLI keTalIka A pramANe tarjanA karatAM bolatI ke-"he subhaga ! tuM mithyA kArUNyane dhAraNa kare che, kAraNa ke madanabANathI jarjarita chatAM A yuvatIonuM rakSaNa karatA nathI. he nAtha ! kaThinatA tajI, ama duHkhIene bolAva. saMpurUSa premAdhInane parAsta karatA nathI. A yuvatIe tArA darzanamAtrathI jANe kAmanI dazamI avasthA pAmI che, have upekSA na kara." e pramANe bahu vikAra pragaTAvI, savilAsa surAMganAo jagagurUnuM mana dhyAnathakI leza paNa calAyamAna karI na zakI. pachI sUryodaya thatAM prabhune azruti joI, hitazakita saMgamaka ciMtavavA lAgyuM ke "A mahAsattva muni anukuLa upasargothI paNa calAyamAna thatuM nathI, te have ene mUkIne zuM huM svarge cAlyA jAuM ? athavA te ema karavuM mane yukata nathI. lAMbA vakhata upasarga karatAM paNa vakhatasara enuM citta calAyamAna thaze." evA kilaSTa bhAvamAM vartatA saMgamake AhAratyAgI ane gAmamAM vicaratA vibhune paNa satAvyA vAlukapaMtha, subhUma, sukSetra, malaya hastizIrSa, osali, Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saptama prastAva-saMgamakane thayela pazcAttApa ane svargamAMthI idra dUra karyo. 337 mosali, tesali pramukha saMnivezamAM vicaratA bhagavaMtane te adhama deve je upasargo karyA, te atidusaha ane kahI paNa na zakAya teTalA hatA, jethI A caritramAM te vistArIne batAvyA nathI. kuzaLa janee pite siddhAMtathakI samajI levA. . e pramANe tenA upasargothI paNa svAmI avicaLa rahI bahu kALa gAmAdikanI bahAra vItAvI, cha-mAsika pAraNuM karavAnI IcchAthI teo vraja gAmanA gokuLamAM gayA. tyAM te divase eracha cAlate tethI sarvatra pAsa raMdhAtuM. tyAre bhagavaMta paNa "satata upasarga karatAM saMgamakane cha mahinA thayA, eTale have upasarga nahi kare, te parizAMta thaIne vakhatasara potAnA sthAne cAlyo gaye haze." ema dhArI zikSA nimitte gAmamAM peThA. te vakhate bhagavAna je je ghare jatA tyAM tyAM saMgamaka AhAra-deSa pragaTAvate. eTale prabhue avadhi prayuM jatAM saMgamakane je, jethI adhavaca pAchA pharIne svAmI pratimAe rahyA. tyAM saMgamake paNu bhagavaMtane joyA ke- enA pariNAma lagna thayA che ke nahi ?" ema dhArI, jeTalAmAM upayoga karyo tevAmAM chakAyanuM hita ciMtavatA "jinezvarane teNe joyA. te vakhate kSobha pAmIne te ciMtavavA lAgyo ke- je cha mahinA aneka prakAranA satata upasargo karatAM paNa calAyamAna na thayA, te lAMbA kALe paNa calita karavAnuM zakya nathI. aho ! mAro prayatna nirarthaka thaye.suravilAsamAM huM lAMbe kALa cUkya. are ! pitAnuM sAmarthya samajyA vinA meM pitAnA AtmAne kema nacAvyuM ? ema aneka prakAre pitAnI ceSTAne dUSita karIne te bhagavaMtanA page paDI, kahevA lAgyuM ke-"he bhagavan! mArI pratijJA lagna thaI paNa tamArI pratijJA te acaLa ja che. iMdrasabhAmAM mahAnubhAva iMdra satya kahyuM, paNa meM bahu khoTuM karyuM ke te vakhate te vacana mAnyuM nahi. have vadhAre kahevAthI zuM ? mArUM pUrva duSkRta tame kSamA kare. huM have thAka (zAMta thaye) chuM, tamane upasarga karavAno nathI; mATe gAma, nagara pramukha viziSTa sthAnamAM niHzaMkapaNe jAo ane bhikSA nimitte phare. Ama zudhita thaI zA mATe kaleza pAmo cho?" tyAre prabhue kahyuM ke-"he saMgamaka ! mArI ciMtA mUkI de. ame avasare pitAnA kAryamAM pravartAzuM." ema sAMbhaLI, prabhune parama AdarathI praNAma karI, ati pApanA bhArathI AkrAMta chatAM saMgamaka varga bhaNI cAlyo. evAmAM ahIM saudharma devalokamAM te vakhate sarva deva-devIo udvisa, Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zrI mahAvIracaritra. AnaMda rahita, utsAhahIna thaI rahyAM. iMdra paNa alaMkAra-vilepana mUkI, nATakAdi vilAsa tajIne ciMtavavA lAgyuM ke- aho ! bhagavaMtanA e anarthanuM mULa kAraNa huM pote the, kAraNa ke mArI prazaMsAthI kupita thayelA e surAdhame A mahApApa AcaryuM. tevAmAM sakaLa traNa lekanA jInA nAzathI thayela pApa-paMkathI jANe lipta thayela hoya, samasta apayazarUpa dhULathI jANe zarIre lepAyela hoya, akalyANanI zreNithI jANe pUrNa hoya, pUrva kAMtine samUha jene naSTa thayuM che, pratijJAAMgathI thatI lajajAne lIdhe jenA lecana saMkucita thaI gayA che e adhama saMgamaka saudharma-sabhAmAM Avyo. tene joI puraMdara vimukha thaI besatAM kahevA lAgyuM ke - he deva ! tame mArUM vacana sAMbhaLe. A saMgamaka devanI sAme caMDALanI jema tamAre kadI najare jevuM paNa yukta nathI. e nirdaya pApAtmAe mAre aparAdha karyo ke amArA pUjanIya bhuvanagurUnI eNe bhAre kadarthanA karI. ene kadAca bhIma bhavasAgarathI te pratibhaya na lAge, paraMtu e bhAre akArya karatAM mArAthI paNa zuM Daryo nahi ? bhagavaMte jema nizcala sAmAyikane mahAbhAra upADyo che, tema zuM meM paNa te upADyo che ke eNe mArI zaMkA paNa na karI? prabhune kadarthanA pamADavAthI eNe pracaMDa pApa-bhAra pidA karyo ane tame enA saMgathI ahIM beThA te pApanA bhAgIdAra thaze. upasarga karatI vakhate zuM huM ene nigraha karavAne samartha na hate? paraMtu tema karavA jatAM e mAnI leta ke"jinezvara iMdranI nizrAe tapa tape che." have vadhAre kahevAthI zuM ? ene ahIMthI kahADI mUke. caronA nivAsa karatAM zUnya makAna sArUM." ema reSathI bolatAM iMdra svargamAMthI ekatA saMgamakane pitAnA pagavatI haDaselI kahAvo. ema pitAnI mAnahAni jotAM saMgamake vicAra karyo ke -"aho ! A vicAryA vinA karelA kAryonuM duSTa pariNAma have pragaTa thAya che." ema bhAre zekamAM te kutrima vimAnathI merU bhaNI cAle, eTale devAMganAothI Akroza pAmate, pitAnA parivArathI halanA pAmate, iMdranA subhaTathI AgaLa haDaselAte, sAmAnika devethI upekSA karAte te saMgamaka svargathakI nIkaLIne merUnI cUlikA para rahyo. tenuM zeSa AyuSya eka sAgaropamanuM hatuM. tevAmAM tenI agramahiSIoe puraMdarane vinaMti karI ke -"he svAmina! jo tamArI AjJA hoya te ame svAmI pAchaLa jaIe." eTale zuM temane javA dIdhI ane zeSa parivArane javAne pratiSedha karyo. have bhagavAna vardhamAnavAmAM nirUpasarga thatAM bIje divase te ja Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAvavibhrukumArendre karelI prabhunI stuti, skaMdapratimAkRta upAsanA. 339 * gAmamAM bhikSA nimitte nIkaLyA, ane bhramaNa karatAM eka vRddha gAvAlaNunA ghare gayA. teNe bhaktithI rAmAMcita thatAM che mAsanA upavAsI prabhune suvAsita pAyasathI pratilAlyA. evAmAM cirakAle jinezvaranA pAraNAthI saMtuSTa thayelA pAsenA devatAoe vAghA vagADyAM, kanaka, kusuma ane gaMdhAdakanI vRSTi sAthe ' ahAdAna, ahAdAna ! ' evI ghASaNA karI. te govAlaNanI daridratA dUra thai. pachI AlikA nagarImAM gayA. tyAM bhaktinirbhara hari nAme vidyutkrumArAnA IMdra, pratimAsa panna svAmIne traNa pradakSiNApUrNAMka page paDI, stuti karavA lAgyA--', duya kusumakhANu-kAmane jItanAra, avinazvara sukha-nidhAnane pAmanAra, upasarga-samarAMgaNamAM eka-dhIra evA huM jinendra ! tame sAcA vIra jaya pAme. saMsAra-sAgaramAM paDatAM duHkhAtta prANIone ekI sAthe surakSita karanAra, tamArA smaraNa mAtrathI ravinA prakAze adhakAranI jema pAparAzi nAza pAme che. tamArA darzana mAtrathI je pratimAdha na pAmyA, te lAkhA tIkSNa duHkhAthI gherAyA. tamArA caraNu-kamaLanI mudrAthI aMkita dharaNItalanuM kalyANa thAya che. he bhuvanezvara ! si Mha, hariNa pramukha te tijJA paNa kRtArtha che ke jeo girizuphAmAM pratimAsaMpanna tamArA kanakavaraNA dehanA darzana kare che. jIvA duHkhapUrNa A ghera bhavATavImAM tyAM sudhI ja paDe che ke he devAdhideva ! jyAM sudhI tamArA caraNa-kamaLanI sevA karatA nathI. he bhuvananAtha ! himavaMta pramukha kulapatA, kSIrAdadhi, vaitADhya ane rasAtalamAM peAtAnI yitAe sahita kinnarA tamArI kIrtti gAi rahyA che. eka tamArI kathA vistArathI pAmatAM, leAkeA bIjI badhI kathAe tajI de che athavA te sUryAMya thatAM AkAzamAM khadyota-kharajIe zuM cAle ?' ema vidyutsumAranA iMdra stuti karI, kevaleAtpatti pratyAsanna khI, namIne peAtAnA sthAne gayA. pachI bhagavAna zvetAMkhikA nagarImAM gayA. tyAM harimsaha nAme bhavanAdhipati deve AvI vaMdanA karI ane zAtA pUchatAM kahyuM ke--' he bhagavan ! tame ghaNA upage+ sahana karyAM. have bahu ja alpa sahana karavAnu che. kevaLajJAna tamane bahu ja thADA kAlamAM usanna thaze.' ema kaDDI te svasthAne gayA. mahAvIra paNa tyAMthI vihAra karI, zrAvasti nagarInI bahAra bhujadaMDa laMbAvIne kAcAtsage rahyA. te divase leAkeA zRMgAra paherI, sugaMdhI puSpAnI mALAe lai, vividha vilepanathI kaTArA bharI, skaMdapratimAne pUjavA mATe bhagavatane oLagIne cAlyA. te vakhate skapratimAne nhevarAvI, vilepana karI jeTalAmAM tha para temaNe sthApana na karI teTalAmAM--< bhagavaMta kema vicare che ?' te Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340. zrI mahAvIracaritra. jANavA mATe indra avadhi prayuMjatAM, prabhune tajI leke skaMdapratimAne pUjAmahimA karatA jovAmAM AvyA. eTale te svargathI utarI, kaMdapratimAmAM peTho. ema puraMdarathI adhiSita thayela skaMdapratimA bhagavaMtanI sanmukha cAlI. tene svayaMmeva cAlatI joI, leka saMtuSTa thaIne kahevA lAgyA ke- ahe! deva pitAnI meLe ratha para ArUDha thAya che. evAmAM skaMdapratimA ratha mUkIne prabhu pAse gaI ane traNa pradakSiNapUrvaka bhagavaMtanA page paDI, temaja bhUmitaLe besIne te upAsanA karavA lAgI. tyAre loke paNa evuM Azcaya joI, vismaya pAmatAM ciMtavavA lAgyA ke -"aho ! A kaI mahAtmA devane paNa vaMdanIya ane apratima prabhAvayukta che, te ApaNe ene oLaMgIne gayA te koI rIte sArUM na karyuM" ema AtmaniMdA karatA temaNe bhAre AdarathI svAmIne , mahimA karyo. pachI yeAgya avasare prabhu tyAMthI vaizAMbI nagarIe gayAM. tyAM pratimAe rahelA bhagavaMtane vaMdana nimitte tiSa-cakranA adhipati caMdra-sUrya potAnA mULa vimAne pRthvI para utaryA, ane gADha Azcarya pAmatA lokonA jotAM, traNa pradakSiNApUrvaka jagabaMdhava prabhune praNamIne teo yAcita sthAne beThA. pachI sukha-vihAranI vAta pUchatAM, kSaNabhara jinarUpa-darzananuM sukha anubhavIne teo yathAsthAne gayA. have jaganAtha grAmAnugrAma vicaratAM vANArasI nagarImAM gayA. tyAM deve AvIne pUjana-mahimA karyo. tyAMthI pharI rAjagRhamAM AvatAM, mugaTamaMDita IzAnedra mahimA gAI, prabhune zAtA pUchI. tyAMthI mithilA nagarImAM pArthiva janake parama bhaktithI ane nAgAdhipa dharaNenTe bhAre harSathI prabhune praNipAta karyA. ema grAmAnugrAma vicaratAM agiyAramuM comAsuM AvatAM bhagavaMta vaizAlI nagarImAM AvyA. tyAM trasa ane bIja rahita tathA strI, pazu ke napuMsakavarjita sthAne cAturmAsika-kSamaNa AdarIne pratimAo rahyA. tyAM bhaktibhAve bhUtAnaMda bhujaMgapatie bhAvabhayathI bacavA mATe prabhune pUjA-mahimA pravartAvyuM. evAmAM te ja nagarImAM zrAvakadharmane pUrNa upAsaka, dAkSiNya, dayA, prazamAdika pravara guNa-ratnone bhaMDAra tathA yaza-kIrtithI vikhyAta e chazeTha nAme suzrAvaka raheto ane bIjo abhinavazreNI nAme mithyAtvI zeDa hato. eka divase parama vidagdha ane guNatya e jINuchI zrAvaka kaMI kAryavaze nagarInI bahAra nIkaLe. tyAM kAMcana samAna deDakAMtithI dizA Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saptama prastAva-jIrNazreSThI bhAvanA ane navazekI ghera pAraNuM. 341 ene prakAzita karanAra, samasta lakSaNe dharanAra ane kAyotsarge rahelA evA zrI mahAvIrane teNe joyA. temane jotAM tarata ja sarvajJAne barAbara nizcaya thatAM, bhAre harSathI romAMcita thaIsvAmIne vaMdana karIne te ciMtavavA lAge ke- bhikSAkAla vyatIta thatAM paNa prabhu pratimAe rahyA che, tethI Aje upavAsI lAge che. have kAle kalyANa-latAnA kaMda samAna e bhagavaMta mArA ghare pAraNuM kare te bahu ja sAruM thAya." ema ciMtavatAM te pratidivase svAmInI upAsanA karavA lAgyA. ema karatAM cAturmAsa-khamaNa pUruM thavA AvyuM. pachI bIje divase pAraNane samaya jANI, svAmIne nimaMtrIne jIrNazrechI tarata potAnA ghare gayo. teNe pitAnA nimitte agAuthI taiyAra karAvela, prAsuka ane eSaNaya " A pravara bhejya Aje huM bhakitathI jagabaMdhune harAvIza." evI bhAvanAthI animiSa vikAsa pAmelA locane prabhunI rAha jotAM te punaH ciMtavavA lAge ke-"huM dhanya, kRtapuNya chuM ke jagadgurune Aje dAna ApatAM mArA marajanma ane jIvita saphaLa thaze, temaja lAMbA vakhatanI bhava-paraMparAthI upArjana karela nibiDa azubha karmarUpa sAMkaLathI baMdhAyela evA mane je prabhu prApta thaze te Aje ja mekSa che." ema samajI zubha legyAmAM te pravarte che tevAmAM svAmI abhinavazreNInA gharamAM dAkhala thayA, eTale bhAre samRddhinA vistArathI garviSTha thayela te chIe dAsIne hukama karyo ke-"he bhadra! A zramaNane dAna ApI, visarjana kara." tyAre tenA vacananA anurodhathI teNe paNa cATavAvatI aDada lAvI ApavA mAMDyA. tyAM lAgavaMte hAtha prasAryA ane teNe te hastasaMpuTamAM nAkhyA. tevAmAM dee tarata dubhI vagADI, vasudhArA ane cela- vakSepa karyo, "ahI dAna" nI meTA zabda ghoSaNA karI tathA pAMca prakAranA sugaMdhI puSponI vRSTi karI, jethI nagarajane bhegA thayA ane rAjA paNa vismaya pAmate tyAM AvyuM. temaNe bhAre harSa pAmatAM zeThane e vRttAMta pUchaye. eTale kapaTI svabhAvanA teNe paNa moTe ADaMbara batAvI kahyuM ke meM pote paramatithI e mahAtmAne paramAnna-pAna pratilAlyA, jethI devatAoe "aho dAna" evI ghoSaNu karI." e pramANe sAMbhaLatAM lake ane rAjA paNa harSa pAmI, tenA guNa-gAna karI, pitAnA sthAne gayA. evAmAM jIrNazreNI atyaMta zuddha bhAvamAM tatpara rahetAM, duMdubhI zabda sAMbhaLIne tarata ja zokAkuLa thatAM ciMtavavA lAge ke- hA hA! vidhAtAe mane maMdabhAgI banAvyuM ke meM sAdara nimaMtraNa karyA chatAM mAruM ghara oLaMgIne bhagavaMte Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zrI mahAvIracaritra. Aje anyatra pAraNuM karyuM, athavA te puNyahInanA ghare ciMtAmaNi kayAMthI ?" pachI pAraNuM karI bhagavaMta, sUryanI jema bhavya-kamaLanA timirane haratA, vasudhA para vicaravA lAgyA - ekadA prastAve kevaLajJAnarUpa pradIpathI paramAthe jaNAvanAra pAnAthanA ziSyAcAya tyAM padhAryA. temanuM Agamana jANavAmAM AvatAM rAjA ane nAgariko bhAre harSathI temane vaMdana karavA nIkaLyA, ane bhakitabhAvathI vAMdI, ucita sthAne besI, dharma sAMbhaLIne pUchavA lAgyA ke-"he bhagavan ! aneka lekethI bharela A nagarImAM dhanya ane alpasaMsArI kezu? te kaho. amane ati kautuka che." tyAre kevalI bolyA- ahIM jIrNazeTha ati dhanya che." rAjAe kahyuM-"teNe bhagavaMtane pAraNuM karAvyuM ke tenA bhavanamAM sADIbAra keTI suvarNa dhArA paDI ke jethI te ati dhanya thaye?" eTale kevalI bolyA ke--dAnane mATe prayatna karatAM bhAvathI teNe ja bhagavaMtane pAraNuM karAvyuM ane paramArthathI vasudhArA paNa tenA ghare paDI, kAraNa ke svarga ane mokSasukhanuM te bhAjana thaye. vaLI eka kSaNa vAra je teNe te vakhate duMdubhIne zabda na sAMbhaLyuM hota te kSapakazreNIe ArUDha thaIne te tarata kevaLajJAna pAmata; paNa abhinava zeThane te bhAva-vikaLatAne lIdhe pAtra-pradhAnatAthI kanaka sivAya bIjuM kaMI na maLyuM; mATe he devAnupriye ! cAritra, dAna ke devapUjA e bhAva vinA badhuM kAsakusumanI jema viphala che." ema kevalIe kahetAM badhA sabhAjane yathAsthAne gayA. have mahAvIra anukrame vicaratA susumArapuramAM gayA. tyAM azakakhaMDa udyAnanA azokavRkSa nIce pRthvIrUpa zilApaTTa para aThThama tapa karI, ekarAtrika pratimAe rahetAM, eka pudgalamAM animiSa dRSTi sthApI, jarA avanata zarIre ubhA rahyA. evAmAM puraMdaranA bhayathI vyAkuLa thayela camara nAme asureMdra, mahAgananI jema zaMkha, mIna, utpalavaDe suzobhita prabhunA caraNa-yugalarUpa savRkSamAM bharAye. te amara koNa ane puraMdarathI bhaya kema pAme, temaja te pUrvabhave keNa hatA ? te vRttAMta A pramANe che - gajedro jyAM drAkSalatAonA meTA pallava AsvAdI rahyA che, pitAnA zikharanI uMcAIthI sUryarathanA pracArane je khalanA pamADI rahela che tathA pravara vana-vibhAgathI je dizAone zobhAvI rahela che evo vidhya nAme mahAparvata che. tenI taLeTImAM bibhela nAme saMniveza hatA. tyAM pUraNa nAme. eka gAthA pati-gRhastha ke je dayA, dAkSiNya, zaucAdi guNayukta ane bhAre Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva-amarendranI utpatti-pUrvabhava. 343 . dhanapati hate. te svajanavagere saMmata, rAjAne vallabha, prajAvagane cakSubhUta ane dhArmika janenA hRdayarUpa hoI ubhaya lekane avirUddha vyavahArathI kAla nirgamana karato. ekadA pAchalI rAte sukha-zadhyAmAM rahela ane nidrAnA abhAve locana ughaDI jatAM te ciMtavavA lAgyuM ke "aho ! pUrvabhave meM avazya dAna dIdhuM che ane tapa AcaryuM che ke jenA prabhAve A manavAMchita kAryanI siddhi thaI che, kAraNa ke rAja-sanmAna, dhana, dhAnya, bhaMDAra ane putrAdikanA parivAravaDe huM pratidivasa vRddhi pAmuM chuM. pratikUla leke paNa jovA mAtrathI anukULa thaI jAya che ane nivAraNa karyA vinA paNa mArI badhI ApadAo parAsta thAya che, te pUrva puNyane alpa bhAga paNa jyAM sudhI hajI bAkI che, udyama hajI thaI zake tema che, lekamAM jyAM sudhI sanmAna che, rogAdikane parAbhava nathI, jyAM sudhI zaradanA vAdaLA jevI lakSmI vidya mAna che, jyAM sudhI jarA AvI nathI, priyajana sAthe viraha nathI, adyApi jyAM kuTuMba AjJAmAM che tyAM sudhI pharI parabhavamAM sukha pamADanAra dharma sAdhuM; kAraNa ke kAraNe vinA kadApi kAryanI utpatti na thAya. vaLI manuSyatva sAdhAraNa chatAM keTalAka rAjya kare che ane keTalAka temanI sevA UThAve che. e dharmAdharmane prabhAva che, mATe prabhAta thatAM svajana-vargane bhajana karAvI, putrane gRhajAra soMpIne huM tApasa-dIkSA lauM. " ema ciMtavatAM sUryodaya thaye, eTale teNe svajana-vargane nimaMtraNa karAvI, parama AdarathI jamADIne tAMbUlAdikathI temane satkAra karyo. pachI aMjali joDIne teNe nivedana karyuM ke- "he svajane ! tame mArUM vacana sAMbhaLo. huM have viSayethI virakta thayo chuM, gRha-vyavahArathI ' nivRtta thavA mAguM chuM ane priya patnI, putra, mitrAdi parijana parane sneha kSINa thayuM che, te have dANAmA-pravajyA svIkAravAnI mane anujJA Apa; ane lAMbe vakhata ahIM rahetAM meM je kAMI tamane pratikuLa AcaryuM hoya, te atyAre kSamA karo. vaLI pUrve tame mArA para jema pakSapAta karatA tema have mArA putra para paNa rAkhaje." ema sapraNaya kahI, teNe putrane gRhajAra ane gRhane parivAra seM, nidhAne batAvyAM, svajanonI bhalAmaNa karI tema ja te samaye bIjuM paNa je karavA lAyaka hatuM te sarva karyuM. pachI zubha tithi muhU viSanI jema gRhavAsane tajI, catuSpaTa kAnuM bhAjana laI te pUraNe dANumA tApasa pravajyA lIdhI. te divasathI satata chaThThata ane AtApanA karatAM te AtmAne zeSavA lAge. pAraNAnA divase bhAjana lai, uMcA-nIcA - gharamAM madhyAhna samaye bhamatAM, bhAjananA prathama puTamAM je bhikSA maLatI Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zrI mahAvIracaritra. te pathika ane anAthane dete, bIjA puTamAM je AvatI te kAga, kUtarA pramukhane dete, trIjA puTamAMthI matsya, magara pramukha jalacara ane te Apate ane je cothA puTamAM paDatuM te pite Asakti vinA jamate. ema sadA duSkara tapamAM tatpara chatAM sajJAnahIna e te tathA prakAre pApa vinAza karI zako nahi ke jinamArge cAlanAra sAdhu a5 tapathI paNa je karmo khapAvI zake, athavA te lokhaMDa paNa rasanA ge hema bane che. have tevA duSkara bALatapathI kRza-lakSa ane mAtra asthi carmarUpa zarIra rahetAM te ciMtavavA lAge ke... have huM kSINa thaye chuM, chatAM hajI kaMIka paurUSa che, teTalAmAM ucita sthAne jaIne huM anazana karUM." ema dhArI, catuSpaTa pramukha upakaraNa ekAMte tajI, bibhela saMnivezanA IzAna-vibhAgamAM jaI, teNe bhajananuM pratyAkhyAna karyuM. evAmAM camaracaMcA rAjadhAnI idra rahita hatI eTale te bALatapasvI pUraNa lagabhaga bAra varSa pravajyA-paryAya pALI, eka mAsanI saMkhanAthI zarIra khapAvI, maraNa pAmatAM, te camaracaMcA rAjadhAnamAM camareMdrapaNe utpanna thayA. pachI paryApta bhAvane pAmatAM vividha maNiratnanA kiraNethI dedIpyamAna, vikasita puSpathI zebhAyamAna, savilAsa deDatI devAMganAonA lalita karatathI cAlatA cAmarovaDe bhAre AkarSaka evA pitAnA bhavana-vibhAgone zAMta mane Amatema jotAM jeTalAmAM te uce jue che, te saudharma devAmAM samasta deva-samRddhithI suMdara, ghanasAra mizra kAlAgarUnA bhAre dhUpa-dhUmathI vyAsa, dvAra para sthApelA ane vikasita kamaLathI DhAMkelA pUrNakaLazavaDe virAjita, nirmaLa maNinI bhItanA prakAzathI jyAM aMdhakAra nirasta thayela che, avAja karatI kanaka-kiMkiNIothI yukta davajAo jyAM uchaLI rahI che, sthAne sthAne jyAM muktAphaLanA jhumakhA laTakI rahyA che, vividha maNiratnathI banAvela ane prAMte pravara vedikAthI veSTita evA sodharmAvata saka vimAnamAM saudhamAM sabhAne viSe siMhAsana para beThela, corAzI hajAra sAmAnika deva temaja bIjA aneka kaTAkoTI devaDe aMjalipUrvaka upAsanA karAte, zreSTha paTaha pramukha vAghadavanithI mizra mRda. ganA tAla anusAre thatAM saMgItamAM pramodathI nRtya karatI devAMganAone te tathA kalpanAmAM na AvI zake tevA sukha-samUhane anubhavate ane pote hAthamAM vajane dhAraNa karatA puraMdara tene jovAmAM Avyo. tene jotAM ISya temaja krodhamAM AvI camareMdra citaravA lAge ke- are ! A duSTalakSaNa, apathyanI prArthanA karanAra, lajajA--maryAdA rahita, devakuLane kalaMkarUpa ane akALe Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saptama prastAva-camarendrano saudharmendra prati utpAta. kALamukhamAM pesavAnI IcchA karanAra kezu? ke je huM asurarAjanA zira para rahI, divya bhoga bhogavatAM nizcita vilAsa kare che." ema vicArI sAmAnya nika sabhAmAM beThela tathA saMzaya paDatAM pUchavA lAyaka evA dene teNe bolAvIne kahyuM ke he devAnupriye ! mArA zira para A duSTAtmA keNa va che?" eTale mastake aMjali jeDI, vijayavaDe vadhAvIne temaNe savinaya jaNavyuM ke-"he devAnupriya ! e mahAtmA, mahAtejasvI, apratihata-zAsana saudharmAdhipati sureMdra pote ja vilAsa karI rahyo che." ema sAMbhaLatAM bhAre kepathI bhrakuTI-bhISaNa vadana karIne te kahevA lAgyuM ke- are devatAo ! tame pUrve mArA parAkramathI ajANyA che, tethI keTalAka devanA parivAravALA e iMdrane Ama vakhANe cho. e kadAca uraca sthAne sthita che, te zuM eTalAmAtrathI tenAmAM gurUtva AvI jaze? vRkSanI Toce beThela hele zuM mayUranI zobhA pAmaze? athavA te trAjavAmAM vastu telatAM je sAra-bhAre hoya te heThe ja bese ane halakI upara Ave. ethI e mArAthI utarato che, ane jema keI mAtaMga-caMDALanA kuLamAM janmyA chatAM rAjya pAme, tema pAtakanA vege e svarga pAme che. he deve ! zura rahita raNamAM kApurUSanI jema e devAMganAo sAthe lAMbe vakhata sukhe rahyo, paraMtu have lAMbAkALanA tenA garva-mAhAmyane huM TALavAne chuM; kAraNa ke roganI jema duSTa jananI kuzaLa purUSa upekSA karatA nathI. potAnA krama pramANe prApta thayela svAmitvathI saMtuSTa thaIne je vyavasAya karato nathI tene kApurUSa samajIne lakSamI tajI de che, te Aje baLazALI evA mArA hAthe, suralekanA svAmInA mAnadalanarUpa malinatva bhale satvara pragaTa thAya. . e pramANe pitAnA bhujabaLanA mAhAbhyane jANyA vinA camareMdranuM gaviSTa vacana sAMbhaLatAM sAmAnika dee jaNAvyuM ke "he deva! e pUrve pArjita puNyanI prakRSTatAthI devalokanI samRddhine zreSTha viratAra pAmyo che, ane tame udyama, vyavasAya, belAdika guNe sahita chatAM amArA jevA bhavanavAsIonA svAmI che, te he nAtha ! tame matsara mUkI gho ane pitAnA kama pramANenuM svAmitva bhega; tathA te bhale sura-saMpatti bhegave, temAM para spara virodha nirarthaka che. pitAnA saMzayayukta mAhAsyathI zuM thAya? tame nipuNa buddhithI vicAra karo. vagara vicAryuM karavAmAM Avela kAryo prAMte viSavisanA phaLanI jema dArUNa nIvaDe che, kAraNa ke mAna-khaMDanathI eka vAra Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zrI mahAvIracaritra. thayela apayaza-dhUli hajAra jaLadhArA paDavAthI paNa vizuddha-dUra na thAya mATe ahIM je yogya lAge te tame pite samajI le. tamArA karatAM amAro vivekabhAva ze? ema sAMbhaLatAM bhAre krodhathI bhIma bhrakuTI caDAvI, camareMdra kahevA lAgyuM ke-are sAmAnika de ! tame paryAye pariNata chatAM viveka rahita sthavirapaNane nirarthaka dhAraNa kare che ke Ama svasvAmInA parAbhavane sUcavanAra vacana bolatAM tamArI meTAI bahu ja dUra cAlI gaI che; kAraNa ke guNa gauravane pedA kare che. ethI paryAye laghu chatAM guNAdhikapaNe te lokene gurUnI jema AdarapAtra thAya che; nahi te aNumAtra chatAM sucitra-suMdara tAthI kIMmatI sarasava zira para kema dhAraNa karAya? athavA te ATaluM kahevAnI paNa zI jarUra che? mArA parAkramane na jenAra tamAre zuM doSa? te kahe ke helA mAtrathI kaMdukanI jema karatalamAM uMcA-nIcA pADatAM kulaparvatethI kIDA ' karuM ? ke pracaMDa bhujadaMDanI pracaMDatAthI bhinna bhuvanatrayane ekaThA karI mUke?" ema aneka prakAranA kodhathI vicitra vacanADaMbarathI pUrI dIdhela bhuvanamAMthI uchaLatA pratizabdanA miSe jANe anujJA pAmela hoya tema te camareMdra zaki sAthe yuddha karavAne bhayabhIta sAmAnika sabhAmAMthI cAlI nIkaLe. tevAmAM jarA viveka AvatAM te punaH vicAravA lAgyuM ke -"A mArA sAmAnika asuro iMdrathakI bahu bIe che tethI kAryanuM pariNAma barAbara jANI zakAtuM nathI. vaLI kadAca tenAthakI huM parAjita thAuM te tenAthI pratighAta pAmatAM mAre kenA zaraNe javuM?" ema dhArI, avadhi prayuMjatAM teNe susmArapuranA udyAnamAM pratimAo rahelA mahAvIrane joyA. temane jotAM te zayyAthakI uThyo ane devadUSya dhAraNa karI, vividha vamaya zastro yukta copyAlaka nAmanI AyudhazALAmAM gaye. tyAM kRtAMtanA bhujadaMDa samAna ane ativistRta evuM parighA-ratna letAM te asurAMganAothI sAbhilASa jevAte kiMkartavyatAmAM - cAmUDha banelA aMgarakSake jene joI rahyA che, duvinIta samajIne sAmAnika asura jenI upekSA karI rahyA che, have kaMI paNa thaze" ema bhavanapati-varga jene mATe zaMkA karI rahela che e camareMdra camaracaMcA rAjadhAnIthakI nIkaLe ane ekadama vegathI bhagavaMta mahAvIranI samIpe gaye. tyAM parama zaktithI prabhune traNa pradakSiNapUrvaka vAMdIne te vinaMti karavA lAge ke -"he nAtha ! tamArA caraNakamaLanA prabhAve durlabha mane paNa pUrNa thAya che, mATe huM tamArI nizrAe puraMdarane atyAre parAkramahIna ane prabhutva rahita karavAne IcchuM chuM." ema kahI IzAna dizAbhAgamAM jatAM teNe vaikriya-samudavAta Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samama prastAva-amarendrano utapAta, karavA mAMDyo ane eka lakSa ejanapramANuM moTuM gharAkAra zarIra viSNu ke je uMcA ghara mastakA ghUmatA keza-kalApayukta, aMjanagirinA zikhara samAna tathA navIna meghasamUha sadaza, atighAra mukhakaMdarAmAM kurAyamAna dADhAevaDe duprekSya, mukhathakI uchaLatI javalitAgninI javALAothI vyAsa, dizAomAM uchALela utkaTa bhujadaMDathI tArAcakane AkAMta karanAra, vizAla ura-paMjarathI ravikiraNanA pracArane AchAdita karanAra, gaMbhIra mAlimaDaLamAM sUtelA sarponA phUkAra sahita, udyama ane dIrgha jaMghAnA bhArathI caraNa-talane dabAvanAra, surAsurayukta traNe lekane jANe eka helAmAtrathI kavala karavA taiyAra hoya tathA bhImane paNa bhaya pamADanAra evuM zarIra teNe AkAzatalamAM prasAruM, pachI evA zarIre te ekadama utAvaLe idra sanmukha deDyo; ane bhAre vegane lIdhe prasaratA zvAsanI prabaLatAthI sAme AvatA devavimAnene Aghe pheMkate, lIlAthI cAlatA caraNAgrathI tADana karela uMcA parvatathI paDatA moTA pASANe vaDe bhUpIThane tADanA karate, aMjanakuMja, meghasamUha, keyala ke bhramaranA samudAya samAna dehaprabhAnA prasArathI, lavaNasamudranA jalasamUhanI jema gaganAMtarane jANe pUrata hoya, zarIranI gurUtAvaDe jANe traNe lekane bharate hoya, satata karela garjAvarathI jANe brahmAMDa-udarane pheDa heya, temaja kayAMka jaLavRSTi karate, kayAMka rajapuMja pheMkatA, kayAMka timira samUha prasAra, keI sthaLe vidhutyuMja kahADa, chinna dhAnyanI jema vANuvyaMtara devene bhayathI kaMpAvate, tiSIone trAsa pamADato tathA AkAzatalamAM speTika-ratnane vattate e te nimeSamAtramAM caMdra, sUrya ane nakSatra-maMDaLane oLaMgI svargamAM pahoMce. evAmAM tenuM tevuM vikarAla rUpa jotAM deve vismaya pAmyA, "hA ! A zuM ?" ema belatI devIonAM nIvI-baMdhane bhayane lIdhe DhIlAM paDI gayAM, potAnA jIvitanI apekSA rahita chatAM subhaTe jANe staMlita thayA heya tema bhayabhIta thayA, aMgarakSako bAlakanI jema saMkSebha pAmyA, lokapAle calAyamAna thayA, sAmAnika de kiMkartavyatAthI vimUDha banyA, trAyaaiMzake atyaMta camakI uThyA, ane virasa zabda karate rAvaNa nAsavA lAgyo. te vakhate camareMdra eka paga padma-varavedikA para ane bIjo paga sudhamAM sabhAmAM rAkhI, saphaTika-ratnavaDe bhAre jorathI traNa vAra dvAra-bhAgane tADanA karI, reSathI te kahevA lAgyA ke -" are ! adhama de ! svaracha de pitAnA ghare lIlA-vilAsa karanAra, vagara vicAryuM kAma karavAmAM vicakSaNa, pitAnA baLathI zeSa suTenI avagaNanA karanAra tathA akuzaLatA na jevAthI samagra Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. vairI-varganA vijayanI saMbhAvanA karanAra e te puraMdara kayAM! athavA khoTI vidagdhatAthI yuktAyukta AcAranI darakAra na lAvanAra svakAryanI sAdhanA mAtrathI svAmI sevA batAvanAra evA te cerAzI hajAra sAmAnika deva kayAM? vaLI niSphaLa vividha AyudhanA ADaMbarayukta te corAzI hajAra AtmarakSaka deve kayAM? uMcA parvatanA zikharane bhedI nAkhanAra te vajI atyAre kayAM gayuM ? athavA apratima rUpa-lAvaNyathI manahara evI te aneka keTI apsarAo kayAM? are kAryane vinAza thatAM tame ema na bolaze ke-pitAnuM Agamana jaNAvyA vinA camaracaMcAnA svAmIe ApaNane chaLathI hA." A huM atyAre tama anAthAne jINuM-vRkSanI jema mULathI nirmULa karavAne chuM ane A puTika-ratnAvatI sAkaranA kAMkarAnI jema cUravAne chuM. vadhAre zuM kahuM? zaraNu rahita evA tamane ekIsAthe yamanA mukhamAM nAkhavAnuM chuM, mATe atyAre ahIM je karavAnuM hoya te karI le ane zaraNyane saMbhAre. pitAnA jIvitanI rakSA thAya te upAya zeche, athavA te mastaka nIce namAvatAM saddabhAva darzAvIne devakanI lakSamI mane seM. nirarthaka puraMdarane pakSapAta zA mATe karo cho? vaLI e vyavahAra paNa pragaTa ja che ke cirakAla paripAlana karAyela chatAM kAlAMtare paNa kulAMganA te avazya pitAnA prANanAthane ja anusare. ane vaLI he puraMdara ! mArA virahamAM svAmInA abhAve je te e svargalakSmI bhegavI, chatAM vinayathI mArA page paDatAM, te huM badhuM tAruM kSamA karIza. vaLI mArA pAdapraNAmanA prasAde svapna paNa bhayanI darakAra rAkhatAM potapotAnA bhavanamAM bharAIne badhA de bhale vilAsa karyA kare. tema ja egya patinA samAgamathI pramoda pAmI mAMcita thayela svargalamI bhale svecchAe mArA vRkSasthaLamAM vilAsa kare. athavA te eTalethI paNa zuM? mArA bAhu-paMjaramAM lIna thayela samasta tribhuvana paNa yAvaracaMdra paracakranA bhayanI zaMkA vinA bhale nivAsa kare. he sureMdra ! jeTalAmAM mugaTane bhAMgI bhUke karanAra mArUM pracaMDa sphaTika-ratna tArA zira para na paDe teTalAmAM tuM mane praNAma karI le. potAnuM bhujabaLa tapAsyA vinA mArI sAthe yuddha karatAM tuM raMbhA ane tileramAdikane vaidhavya zA mATe Ape che? prathamathI ja je nyAyamArga levAmAM Ave te kuzaLajane deSa detA nathI, ane kadAca kAryane vinAza thatAM pazcAttApa paNa thatuM nathI." che e pramANe asamaMjasa belatA camareMdrane sAMbhaLatAM helAmAtrathI tIvra, kepa pragaTatA, utkaTa bhrakuTI caDAvI ane bhISaNa lecana karate puraMdara kahevA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva-amarendrane utpAta. 39 lAgyuM ke-"he durAcArazekhara ! he nimaryAda! he asurAdhama ! he amara! he duSTa ceSTAmAtrathI devene trAsa pamADanAra ! atyAre te tuM avazya aprAthanIyanI prArthanA kare che, nahi te ahIM tArUM Agamana kayAMthI saMbhAve ? mATe are ! pitAnA zarIre pedA thayela daMtAdivaDe jema hAthI, keza-kalApavaDe jema surabhi-camarIgAya, kasturIvaDe jema mRga, sugaMdhavaDe jema caMdanavRkSa, phaNAratnavaDe jema bhujaga tema tuM A pitAnA ja darpavaDe nAza pAmavAne che." ema kahI, sihAsanastha IMdra vajInuM smaraNa karyuM. eTale tarata ja hajAre ulakA mUkatuM, jvALAo cheDatuM, keTIgame agnikaNe vikheratuM, hajAre puliMgazraNathI cakSune vikSepa pamADatuM, jANe samagra agnithI banAvela hoya; jANe badhA " sUnAM kiraNe vaDe racela haya, jANe samasta tejalamInA piMDathI utpanna karela hoya evuM vajI puraMdara-karatalamAM prApta thayuM, ane teNe tarata camaheMdra pratye mUkayuM. tyAre pUrve kadI na joyela ane vegathI AvatA te bhIma vajane joI, samara, matsara ane utsAha bhagna thatAM, sAmAnika asurenAM zikSAvacane yAda AvatAM, lAMbA nasAsA mUkatAM "have pUrNa puNya vinA rasAla sudhI na pahoMcAya" ema saMkalpa karI, saMbhramabhayAkuLatAthI uce jotAM tarata tArAyukta akSiAthI gaganAMgaNa pratye draSTi karatAM, kayAMya paNa Atma-rakSaNa na maLavAthI bhayavaze kaMpatA, hAthamAMthI sphaTikaratna paDI jatAM paNa tenI darakAra na karatAM, te samayane ucita kartavya khyAlamAM na AvatAM, "have anya upAyathI saryuM, paraMtu bhagavaMtanA caraNa-kamaLa zaraNArUpa che." ema yAda karI, upara paga ane adhamukhe vegathI gamana karatAM, utpanna thayela parizramane lIdhe sarI paDatA kakSA-kAkhanA sveda-salilanI jema utkRSTa capala gatie te bhagavaMtanI abhimukha bhAgavA lAgyuM. ane vaLI darpa-vibhava dalita thatAM tene kevaLa laghutA prApta na thaI, paraMtu vegathI palAyana karatAM dehavaDe paNa tene laghutA AvI. vaLI "are! te A kema jAya che? ke jeNe IMdra samakSa baDAI batAvI" ema hAthe tALI mAratA devaDe hAMsI pAmate, te vakhate dehanA vistArathI bhuvana-udarane bharI dete, chatAM A vakhate eTale badhe laghu banI gayuM che ke pataMganI jema jANavAmAM paNa AvatuM nathI. evAmAM Idra prayatnapUrvaka cheDela ane agni-vALAethI dizAone Akulita karanAra tathA iMdranA badhA zatruone jANe ekIsAthe kavalita karavA mAgatuM hoya evuM te vaja jeTalAmAM alpa aMtara rahI jatAM tenA mastaka sudhI na pahoMcyuM teTalAmAM bhAMgela tUTela svare "he Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35e zrI mahAvIracaritra. bhagavana ! atyAre A5nuM zaraNa che" ema bolate camara, kAtsarge rahelA vibhunA caraNa-kamaLamAM peTho. evAmAM suredrane vicAra AvyuM ke-aho ! pitAnA sAmarthyathI asureMdranuM saudharma devaleka sudhI Agamana saMbhavatuM nathI, paNa bhagavaMta, tIrthakara, jinacaitya ke bhAvitAtmA suzramaNanI nizrAe te ahIM AvI zake; te e atyaMta ayukta tathA parabhave duHkhakArI thavA pAmyuM." ema ciMtavI avadhi prayuM jatAM, bhagavaMtanA caraNa-kamaLane anusaratuM ane kaMthavAnI jema atisUkSma e camareMdra tenA jovAmAM AvyuM. tene jotAM ekadama cittamAM camatkAra pAmI-hA ! huM maMdabhAgI haNAye." ema bolatAM atyaMta zIvra gatie puraMdara vAnA mArge deDyo ane jeTalAmAM prabhunA uttamAMgathI vajA cAra aMgula hajI dUra hatuM tevAmAM tarata ja teNe te saMharI lIdhuM, paraMtu ati zIdhra gamanane lIdhe karatalanA pavanathI prabhunA bArIka agrakeza jarA taralita thayA pachI pitAnA duzcaritrane vAraMvAra niMdatAM, traNa pradakSiNa pUrvaka parama bhaktithI prabhune vaMdana karIne te khamAvavA lAgyuM ke he nAtha ! prasAda karo. tamArA caraNanI nizrAe A amareMdra mane parAbhava pamADavA AvyuM, te mArA jANavAmAM na hatuM; paNa atyAre ja karatalamAM AvatAM meM jANyuM te he prabhutavatsala! e mAre aparAdha tame satvara kSamA kare. he bhuvanabAMdhava! saMsAra-paraMparAnA parama bIjarUpa evuM akRtya have huM kadI karIza nahi." e pramANe jagagurUne savinaya khamAvI, IzAna-dizikAgamAM rahI, DAbA pagathI traNa vAra bhUmitalane tADana karI, iMdra camarane kahevA lAge ke-"he asureMdra! tame sAruM karyuM ke samasta jagatanuM saMrakSaNa karavAmAM eka dIkSita evA, prabhunA padapaMkajamAM tirahita thaye. ema karavAthI te mAruM hRdaya bahu ja saMtuSTa karyuM che. pUrvavarane anubaMdha have dUra thaye ane yAjajIva avinazvara praNayabhAva utpanna thaye, mATe have yathecchAe vilAsa-saMcAra karyA kara. prabhunA prabhAve mArAthakI tane have bhaya nathI." ema AzvAsana pamADI, deveMdra svasthAne gaye. pachI hatkarSathI vadana-kamaLa vikAsa pAmatAM, prabhunA pAdakalpavRkSanA prabhAvathI nirbhaya thatAM, yathAvidhi bhagavaMtane praNAma karI, amareMdra paNa stuti karavA lAge ke "he samasta jagajaMtunA baMdhava! he dhyAnAnalathI karma-vanane dagdha karanAra ! he tIvra parISaha sahana karavAmAM ekadhIra evA he mahAvIra ! tame jayavaMta varte. he siddhivadhUnA saMgI! he saddharmanA nidhAnane vasanAra! . he kanakasamAna deDakAMtithI dizAone camakatI banAvanAra ! he nAtha ! tamArA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che . samama prastAva-vIranuM zaraNa-camarendranI mukti ane vIra abhigraha. 35 caraNanI chAyAmAM lIna thatAM bhavaya paNa na Ave, te svabhAve laMgura parvatene daLanAra vAthI zuM thavAnuM hatuM? he nAtha ! jyAM surAsura traNe loka zaraNe Ave tevA tamArA pAdataLe rahetAM mane bhaya ke ? he deva ! abhyadayanA mUla bIjarUpa tamArA padakamaLane pAmatAM, paramArthathI te huM svarganI saMpadA paNa pAmI ja cUka. he svAmina ! tamArI bhakitathI je pratibaMdha vinA mane vAMchita maLatA hoya te pratijame tamArA caraNanI sevA mane prApta thAo." e rIte sadbhAvagarbhita vacanathI zrI vIrane stavI, iMdranA bhayarUpa mahA-arNava-sAgarathI pAra pAmela amareMdra potAnI rAjadhAnImAM gaye. pachI bhagavaMta prabhAte ekarAvika mahApratimA pArI, tyAMthI nIkaLatAM anukrame bhegapura nagaramAM gayA. tyAM mahendra nAme kSatriya hato ke je bhagavaMtane jotAM, niSkAraNa tIvra kopa utpanna thatAM, khajUrInI lAkaDI laIne mAravA de. evAmAM lAMbA kALe darzana karavA bhakita jAgatAM sanakumArasureMdra tyAM AvI pahoMce. teNe pUrvokta rIte pelA kSatriyane jinendra tarapha Avate joye. tene aTakAvIne indra prabhune praNAma karyA ane parISahaparAjaya saMbaMdhI zarIranI kuzaLatA pUchI. pachI te svasthAne gaye. eTale mAnanuM mardana karanArA ane deveMdrone pUjanIya evA vardhamAnasvAmI paNa tyAMthI naMdigrAme gayA. tyAM siddhArtha rAjAnA naMdI mitre temanA guNagAna ane Adara karyo. tyAMthI meMDhaka gAme jatAM govALa kepathI rajaju laIne lagavaMtane mAravA deDyo. tene sureMdra aTakAvyuM. pachI rAmAnugrAma vihAra karatA vibhu, niraMtara dhavala gRhaNithI alaMkRta ane trimArga, catuSka, vATa, cArAdikathI zezita evI kauzAMbI nagarImAM gayA. tyAM zatAnIka nAme bhUpAla ke je bhUpAlana-guNarUpa nibiDa nADIthI bAMdhela ripuonI rAjalakSmIrUpa hAthaNathI gamana karanAra hatA. tene mRgAvatI nAme rANuM ke je ceTaka mahArAjAnI putrI, dharmanA paramArthane jANanAra tathA jinanA caraNakamaLanI pUjAmAM parAyaNa hatI. vaLI samasta rAjAonI AMtara hIlacAlane jANanAra tathA sUkSama buddhi-vibhAvathI rAjyabhAra calAvanAra e sugupta nAme teno pradhAna tathA sadA jinadharmanA anurAgathI zarIranI sAte dhAtuo otapreta evI naMdA nAme te amAtyanI jAya hatI. te zrAvikA paNune laine mRgAvatI rANInI sAthe sakhIbhAva darzAvatI. vaLI samasta darzananA rahasya prarUpavAmAM niSNAta tathA rAjAne mAnanIya e tatvavAdI nAme dhamapAThaka hatuM tathA te ja nagarImAM vepArIonA locana samAna dhanAvaha nAme zreNI ane tenI malA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrI mahAvIracaritra. nAme bhAya hatI. e badhA potapotAnAM kuzaLa anuSThAna karatA tyAM rahetA hatA. have bhagavaMte tyAM pisa mAsanI kRSNa pratipadAe e duSkara abhigraha dhAraNa karyo ke - page lokhaMDI sAMkaLathI bAMdhela hoya, mAthe muMDita, zekabhArathI kaMTha rUMdhAI jatAM gagad girAthI retI hoya, pite rAjakanyA chatAM paragRhe dAsatva pAmI hoya, traNa divasanI bhUkhI, eka paga gharanI aMdara ane bIjo paga dvAranI bahAra rAkhI beThI hoya, badhA bhikSuke bhikSA laI nivRtta thayA hoya evA samaye te je supaDAmAMnA aDada-bAkaLAthI mane pratilAle te mAre pAraNuM karavuM. e pramANe nizcaya karI e abhigraha nagarIjanenA jANavAmAM na AvavAthI bAvIza parISaha sahana karavA mATe yacita AhAra na pAmatAM paNa bhagavAna pratidina uMca-nIca sthAnamAM. " bhamavA lAgyA. tyAM bhikSA lIdhA vinA pratidina gRhAMgaNethI pAchA vaLatA prabhune joI pIrajane paNa atyaMta aMtaramAM zekAkuLa ane kiMkartavyatAmAM vyAmUDha thatAM ciMtavavA lAgyuM ke- duHkhanA kAraNarUpa dhanathI zuM ? tevA manuSyapaNAthI paNa zuM ? athavA te duHkhanA phalarUpa tevI bhegalIlAthI zuM ? ke AvA munipuMgava gharanA AMgaNe AvyA chatAM anna-pAna paNa temane ApI zakAtA nathI. karma jaLathI bharela aneka duHkharUpa magara ane bhISaNa Avarta yukta evA A saMsAra-sAgarane dAna vinA kema karI zakIzuM? athavA te evA muniratna puNyavaMtenA ghare Ave ane zikSA laI temane harSa pamADe. jo e mahAtmAne eka vAra paNa kaI rIte pratilAvyA hoya te svarga mekSanA sukhe te karatalamAM ja che." ema aneka prakAre vAraMvAra bhikSA ApyA chatAM jema jema jinezvara te letA nathI tema tema nagarajane bhAre kheda pAme che. e rIte cAra mAsa vaizAMbI mAM pharatAM bhagavAna ekadA sugupta maMtrInA bhavanamAM peThA. eTale sunaMdAe temane dUrathI jotAM ke A te te ja bhagavAna mahAvIrasvAmI che" ema oLakhI lIdhA. pachI bhAre pramAda dhAraNa karatI, Asana parathI uThI teNe bhAvathI bhikSA prabhu AgaLa dharI, paNa prabhu te gharathI nIkaLI cAlatA thayA tyAre sunaMdAne bahu ja kheda pAmatI jeIne dAsIoe jaNAvyuM ke-he svAminI ! kaMI samajAtuM nathI ke e devArya pratidivase bhikSA lIdhA vinA zA kAraNe tarata pAchA cAlyA jAya che ?" ema temanA kahevAthI sunaMdAe jANyuM ke - "avazya koI abhigraha vizeSa haze, jethI te pUrNa na thavAthI prabhu zikSA lIdhA, vinA cAlyA jAya che." ema ciMtavatA tene bhAre saMtApa thaI paDyo. te gRha Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saptama prastAva-vIra abhigraha ane rANI vigereno zoka. 3pa3 kA bhUlI gaI, zarIra-gArane tyAga karyo ane karatAle gAla rAkhI besI gaI. evAmAM amAtya AvyuM. teNe tathAvidha sunaMdAne jotAM pUchyuM ke"he kamalamukhI ! niSkAraNa Ama zekAtura jevI kema dekhAya che? mArAthI kAMI tAre aparAdha thaye heya to te yAda nathI. huM pite avinayanA parihAramAM parAyaNa hovAthI parijana paNa tAruM pratikULa karanAra saMbhave nahi." te belI-he prANanAtha ! tevA khoTA vicAre lAvavAnI jarUra nathI. alpamAtra paNa koIne aparAdha nathI, paraMtu jenA prabhAvathI durgama bhavAseva lIlAthI oLaMgI zakAya, mane rathane agocara ane punarAgama rahita zivapada pAmI zakAya temaja mAthe AvI paDatI Apattio paNa atibhayaMkara chatAM nAza pAme evA bhagavaMta vardhamAna svAmIne bhikSA na letAM ghaNuM divaso thaI gayA. kaMI samajAtuM nathI ke temaNe kyo abhigraha dhAraNa karyo haze, te tamArA buddhivibhavathI zuM ane amAtyapadavIthI paNa zuM? ke e abhigraha jANavAmAM na Ave." amAtya betye -"he priye ! saMtApa tajI de. huM kAle evo upAya laIza ke jethI e abhigraha jANI zakAze." evAmAM mRgAvatI rANInI vijayA nAme pratihArI e kathA cAlatI hatI tyAM kaMI kAraNe AvI caDI. te sAMbhaLIne teNe badhuM mRgAvatIne kahI saMtAlAvyuM, je sAMbhaLatAM mRgAvatI paNa bahu duHkha pAmI ane zekAtura thaI beThI. tevAmAM rAjAe tyAM AvatAM tene pUchyuM ke- "he devI ! Ama AkuLa-vyAkuLa kema dekhAya che?" te belI-"he deva ! zuM kahuM ? tame durga-durgatinA mULarUpa A rAjyabhArathI viveka beI beThA che jethI eTaluM paNa jANatA nathI ke-svAmI jyAM vicare che ane zikSAne mATe zAne bhame che ?' ema baha nibaMchIne teNe abhigrahane vyatikara kahI saMbhaLAvyo. tyAre rAjAe kahyuM- devI ! zAMta thA. kAle game te rIte paramArtha jANuM laIza." ema kahI rAjAe sabhAmAM besatAM sugupta amAtyane bolAvyA. te AvI, sajAne praNAma karI yathocita sthAne beThe. pachI rAjAe tene kahyuM ke amAtya ! zuM e tane yukta che ke ahIM vicaratA bhagavaMtane paNa tuM jANute nathI ? aho ! tAre pramAda ! ahe ! saddharma pratye tArI vimukhatAbedarakArI ke Aje nirAhArapaNe rahetA ane abhigraha jANavAmAM na AvavAthI svAmIne cAra mAsa thavA AvyA." sugupta kahyuM- he deva ! uparAuparI kAma AvI paDatAM ane gharavAmAM vyAkuLa hevAthI huM kaMI 45. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3i54 zrI mahAvIracaritra, paNa jANI zaka nathI. have jevI ApanI AjJA. te pramANe bajAvavA taiyAra chuM." ema belatAM rAjAe dharmazAstrapAThaka tavavAdIne belA ane pUchayuM ke he bhadra! tArA dharmazAstramAM badhA matavAdIonA AcAra batAvelA haze, te kahe ke bhagavaMte ke Abhagraha dhAraNa karyo che. ? vaLI he amAtya ! tuM paNa buddhi-baliSTha che, te vicAra kara ke ahIM ze upAya le ?' eTale kSaNavAra vicArIne temaNe kahyuM ke "he deva! dravyuM, kSetra, kAla, bhAvanA bhedathI bhinna bhinna ghaNuM abhigrahe temaja sAta piDeSaNa ane sAta pAna-eSaNa batAvela che tethI kaI abhiprAya samajAto nathI." tyAre rAjAe nagarImAM sarvatra udgheSaNa karAvI ke bhikSA mATe bhamatA bhagavaMtane aneka prakAranI zikSA dharavI." ema sAMbhaLatAM parabhavanA sukhAbhilASI, vicitra veSadhArI ane apramatta evA nagarajane, pratijJAmAM ' dhIra ane gocarIe nIkaLelA bhagavaMtane pratidina aneka prakAranI bhikSA dharavA lAgyA, paNa prabhu te svIkAratA nahi. ema yathAsamIhita piMDavizuddhi prApta na thatAM paNa zarIre aplAna tathA adIna bhAve bhagavaMta te ja nagarImAM vicarI rahyA che. evAmAM zatAnIka rAjAnA carapurUSoe AvIne nivedana karyuM ke-"he deva! tamAro pUrva zatru dadhivAhana rAjA atyAre a5-parivAravALo ane pramatta thaIne varte che mATe je pAMca divasamAM Apa tyAM jAo te avazya vAMchitArthanI siddhi thAya." ema temanA kahetAM rAjAe prayANabherI vagaDAvI, jethI subhaTe badhA sajaja thayA, sAmate saMkSebha pAmyA, rAjA sarva sAmagrIthI prayANa karatAM nAva para ArUDha thaye. pachI pavananI anukULatA tathA kaNadhAranAvikanI kuzaLatAe eka rAta mAtramAM aNadhAryA, Agamane te caMpAnagararImAM pahoMce. tyAM pAmyA pahelAM te teNe nagarIne gherI lIdhI. evAmAM dadhivAhana paNa sAmagrI vinA yuddha karavAne asamartha banI- A prasaMge have zuM karavuM ?" ema manamAM vyAkuLa thatAM, maMtrIoe tene jaNAvyuM ke-"he svAmin ! tame vyAkuLa kema thAo che ? atyAre te sarvathA palAyana ja yukta che. kahyuM che ke kuLane arthe ekano tyAga, gAmane arthe kuLane, dezane arthe gAmane ane AtmA-pitAne arthe pRthvIne paNa tyAga kare. prasaMga-gya vAkya, sAva tulya priya, tathA Atmazakti pramANe kopa-e je jANe te paMDita, parAkramathI pedA karavA lAyaka layamI te pharIne paNa tarata prApta thaze, paraMtu jIvita naSTa thatAM te te ja dehavaDe punaH . durlabha che. badhI vastuomAM jIvitavya ja anupama che, ane tene mATe ja Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saptama prastAva-amAtyAdi ciMtA ane abhigrahaSaNa. 355 rAjya-lakSamyAdika che. te je nAza pAme te bIjuM badhuM vRthA che. ' ema temanA kahetAM, dadhivAhana rAjA jIva laine lAgyuM. tyAre zatAnIka rAjAe potAnA sainyamAM udghovaNuM karAvI ke-"he daMDanAyaka, subhaTa pramukha sainike ! have A nagarImAM je vastu jene rUce, te IcchA mujaba laI . mArI jarA paNa zaMkA lAvaze nahi."ema rAjArA jAhera thatAM sainikee kille bhAMgI nAkhe, gepuranA kavATa teDI pADyA ane samasta nagarIne luMTavA lAgyA. ema asamaMjasa pravartatAM, dadhivAhana rAjAnI paTarANI dhAriNI pitAnI vasumatI putrI sahita Amatema palAyana karatAM eka rAjasevakane hAtha caDI. zatAnIka rAjA paNa vAMchitArtha saMpAdita thatAM pitAnI nagarI bhaNuM pAcho pharyo. pachI te rAjapurUSa, dhAriNI rANInA rUpa, lAvaNya, ane saubhAgyathI moha pAmI, mArge jatAM te lekene kahevA lAgyuM ke A mArI patnI thaze, ane A kanyAne vecI nAkhIza. " A vacana sAMbhaLatAM dhAriNI bhayabhIta thaIne ciMtavavA lAgI ke- ahA ! samasta bhuvanamAM pragaTa ane caMdra samAna dhavala kuLamAM ceTaka rAjAnA ghare mAre janma zA mATe thayeathavA te jene sAmato pitAnA zira jhukAvI rahyA hatA evA dadhivAhana rAjAe mane paTarANInA pade zA mATe sthApI? vaLI tema chatAM jinamukhathI pragaTa thayela zAzravaNathI utpanna thayela ane akAryathI vimukha evI buddhi, sadA mArA manamAM kema vAsa karI rahI che? vaLI hInasava ane maryAdA rahita A rAjasevaka mane uddezIne ema zA mATe bele che ke " huM ene mArI mahilA banAvIza." te he pApI jIva! AvuM pUrve kadI na sAMbhaLela vacana sAMbhaLatAM adyApi kema, nIkaLI te nathI? he nila jaja ! zuM zIlabhaMgane sahana karIza? zivahAsya ane haMsa samAna dhavala evA zIlane kulIna kAMtAo, gajakarNa samAna pitAnA caMcala jIvitanA kAje kadApi malina thavA detI nathI. athavA te utsaMgamAM sadA ucharela A mArI duhitA parahAthamAM gayela ane viraha-saMtapta banI pitAnA jIvitane kema dhAraNa karI zakaze ?" e pramANe saMkalpa-kalpanAthI utpanna thatA tIvra duHkhathI jANe nibhraMchanA pAmela hoya tema teNIne jIva hRdaya bhedIne nIkaLI gayo. teNunuM akALa-maraNa joI. te sevaka purUSe vicAra karyo ke"ahA huM durvacana be ke "A mArI mahilA thaze." e mahAnubhAvo kaI uttama purUSanI vArtA saMbhave che, ke jethI mAruM durvacana sAMbhaLatAM hRda. yamAM saMkSobha thavAthI maraNa pAmI, te have ahIM gaI vastune zoka ze. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. karaze? have A kanyAnI paNa e dazA na thAya mATe ene kaMIpaNa kahevuM nahi." pachI madhura vacanathI anukULa thatAM te kanyAne pilA sainike kezabImAM laI jaI vecavA mATe rAjamArgo UbhI rAkhI. evAmAM dharma-karmasaM. ge te mArge jatA dhanAvaha zeThe tene joIne vicAra karyo ke- ahe! AvI AkRtithI lAge che ke A ke sAmAnya jananI kanyA nathI, kAraNa ke alaMkAra rahita chatAM e jaladhiLanI jema kaMI apUrva lAvaNyane dhAraNa kare che, zarIre kRza chatAM caMdralekhAnI jema kAMtipaDalane pragaTa kare che, mATe bahu dravya ApIne paNa ene laI levI mAre egya che ke e bicArI kaI hIna jananA hAthamAM jatAM duHkha na pAme. vaLI enuM rakSaNa karatAM vakhatasara svajana-varga sAthe ene samAgama thaI jaze." ema dhArI, tenA kahyA pramANe mUlya ApIne zeThe tene laI lIdhI. pachI ghare jaIne zeThe pUchyuM ke-"he putrI ! tuM kenI sutA che? athavA tArA sagAM-saMbaMdhI koNa che? eTale uttama rAjakuLamAM utpanna thayela hovAthI pitAne vyatikara kahevAne amartha thatAM te mauna rahI. tyAre zreSThIe tene putrI tarIke svIkArI ane pitAnI mUlA zeThANIne seMpatAM jaNAvyuM ke-"he priye ! huM tane A putrI ApuM chuM, mATe bahu ja sAvacetIthI enuM rakSaNa karaje. " ema te pitAnA gharanI jema te zeThanA ghare sukhe rahevA lAgI. tyAM rahetAM teNe zreNI, parijana ane lokone zIla, vinaya ane vacana-kauzalpathI evA te gADha raMjita karyA ke caMdana samAna tenA zItala svabhAvane lIdhe temaNe tenuM pUrva nAma pheravI caMdanA evuM bIjuM nAma rAkhyuM. ema caMdanA kahIne bolAtI te vRddhi pAmavA lAgI. keTalAka divase jatAM te kaMIka juvAnImAM AvI. tenA ge vizeSa lAvaNya vikAsa pAmyuM. kuvalaya samAna lezana vistRta thayAM ane bhramara tathA kAjaLa samAna kRSNa kezapAza dItvane pAme, kAraNa ke rUpavarjita chatAM yauvanasamaye loka bhAre zobhAyukta bane che, te svabhAvathI ja sukumAra evI te rAjasutAnuM te kahevuM ja zuM ? ema pratidina vRddhi pAmatI teNInI rUpasaMpattine jotAM mUlA zeThANI bahu ja matsara dharatAM ciMtavavA lAgI ke- zeTha ene paraNIne pitAnI gRha-svAminI na banAve e vAta kenA mAnavAmAM Ave ? mATe mAre sarvathA ene vinAza karavA ja tatpara rahevuM. je kaMI chidra maLI jAya to ene nAza karuM." evAmAM ekadA dhanAvaha zeTha zrImanI garamIthI zarIre vyAkuLa thatAM bajArathakI ghare AvyA. te vakhate pAda-prakSAlana kare Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -saptama prastAva-dhanAvahane tyAM caMdanakhALAnu` rahevuM-mUlA zeThANInA ama 357 lAgI evA kAI nAkara na hatA eTale ati vinItapaNAne lIdhe caMdanA pANI laIne paga khAvA UDI. tyAre zeThe nivAryAM chatAM janaka samAna samajIne te paga dhAvA lAgI. evAmAM kumArabhAvanA madapaNAne lIdhe kezakalApanu baMdhana zithila thatAM te dIrgha hAi jamIna para paDayo, jethI 'e pakamAM na paDeH ema dhArI hAthamAM rahela lIlA mrivatI zeThe nirvikAra manathI te upADIne khAMkhI dIdhA. tevAmAM niraMtara chidra mAne tatpara ane aMdara rahIne jotI evI anarthanA mUlarUpa pApaNI mUlAe te joi lIdhuM. pachI irSyAthI prasaratA tIvra kApathI leAcanAla thatAM ane strI-svabhAvathI atyaMta tuccha hRdayane lIdhe te ciMtavavA ke pUrve je meM tarka karyAM hatA te atyAre zaMkA vinA sAkSAt sAcA TharyAM, nahi te pUrve vacana mAtrathI janakatna kahI zeTha dayita-priyanI jema enA kezapAzane paNa khAMdhe ? tA hajI lajjA tajI zeTha ene potAnI praNayanI na manAve teTalAmAM kAI upAya zodhI kahADuM', ' ema te suSizuddha chatAM peAtAnI matithI viparIta samajIne mUlA caMdanAne mULathI ucchedavA taiyAra thaI. pachI caraNa-prakSAlana thatAM kSaNabhara vizrAMti lai, zeTha ahAra nIkaLI jatAM irSyAthI bhAre matsara dharatI mUlAe hajAmane lAvI, caMdanAnuM zira muMDAvI, mahu tADana karI, page lekhaMDanI sAMkaLa jaDI, eka dUranA makAnamAM tene pUrI, tenA nibiDa kamADa baMdha karatAM, parijanane teNe jaNAvyuM ke--< A vyatikara je zeThane kaheze tenA paNa mAre Ave ja Da karavA paDaze, mATe zeTha bahu ja AgrahathI pUche te paNa sAcuM na kahevuM.' ema vAravAra temane bhalAmaNa karIne mUlA peAtAnA ghare AvI. have sAMje dhanAvaha zeThe AvI parijanane pUchyuM ke--saMdanA kAM che ?' paNa mUlAnA bhayane lIdhe koie javAba na ApyA, eTale zeThe jANyu ke-- te agAzI para ramatI haze. ' ema rAte pazu pUchyA pachI teNe dhArI lIdhuM ke ' te sUI gai haze. ' paraMtu bIje divase paNa te jovAmAM na AvI. tema trIje divase atyaMta AkuLa thaI vAravAra, parijanane pUchatAM, jyAre koi khelyA nahi. tyAre zeThane mATI zakA thaI paDI ke--caMdranAne kAie mArI teA nahi hAya.'ema gADha kapa utpanna thatAM zeTha melyA ke * are ! caMdanAnI sAcI vAta kaheA, nahi te huM tamane peAtAnA hAthe mArIza; . kAraNa ke AvA daMbhanA ADaMbara khatAvatAM tamArI pazu temAM kuzaLatA jaNAtI nathI.' ema zeThanA khelatAM eka vRddha dAsIe vicAra karyAM ke Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zrI mahAvIracaritra. 'huM ghaNe kAla svayameva jIvI. have te maraNa najIka ja che te mUlA mane zuM karavAnI hatI ? mATe caMdanAnI vAta zeThane kahI dauM. te bicArI bhale mArA jIvitanA badalAmAM jIve; kAraNa ke tharmazAstromAM parajIvanuM rakSaNa karavuM te mahApuNya gaNAya che. " ema dhArI teNe sAcI vAta zeThane jaNAvI ane caMdanAne jyAM pUravAmAM AvI hatI te ghara batAvyuM. pachI zeThe jaIne te ghara ughADayuM ane zire muMDAyela, sudhAthI zarIre pIDita, masta mAtaM- ganA caraNathI madiMta kamaLa-mALAnI jema dehanI kAMti rahita caMdanAne jotAM, azrupravAhathI gaLatA locane teNe kahyuM ke-"he putrI ! zAMta thA." ema AzvAsana ApatAM zeTha rasoDAmAM gaye. tyAM bhejananA pAtra joyAM paNa bhAta vigere kaMI avaziSTa bhajana na bhALavAthI aDadanA bAkaLA , supaDAnA khUNAmAM laIne caMdanAne ApatAM zeThe jaNAvyuM ke-"he vatsa ! A tArI sAMkaLa bhAMgavA luvArane laI AvuM teTalAmAM tuM A bAkaLA khAje.' ema kahI zeTha gayA. evAmAM te paNa supaDAnA khUNAmAM paDelA bAkaLA jatAM yUthabhraSTa hAthaNInI jema pitAnA kuLane saMbhArI zeka karavA lAgI ke he daiva ! je te mane rAjagRhamAM utpanna karI te AvA stara duHkha-sAgaramAM zA mATe nAkhI ? aho ! te rAjalakSamI, te mAbApane asAdhAraNa snehae badhuM gaMdharvanagaranI jema ekadama kema naSTa thayuM ? kSaNabhara Urva ane kSaNavAre tarata nIce pADatA e vidhinA vilAse kharekhara ! prakhara pavanathI UMDatA vajapaTa jevA che." ema bhAre zekathI kaMTha rUMdhAtAM ane tethI vacana khalita thatAM te bicArI bALA paDatA azu-pravAharUpa jaLathI pitAnuM mukha paiI rahI. pachI sudhA ane tRSAthI kSINa thayelA kalayukta mukhane kara-pallava para sthApI, kSaNabhara reI, nisAsA nAkhI, muni-mananI jema niraneha ane supaDAnA khUNAmAM paDelA te bAkaLA teNe khAvA mATe lIdhA. sudhA pIDitane zuM abhakSya hoya ? evAmAM tene vicAra Avyo ke - A vakhate kaI atithi ahIM Ave te tene dAna ApIne mAre bhojana karavuM yukta che." ema dhArI teNe dvAra tarapha joyuM. tevAmAM kanakanA cUrNa samAna suMdara kAryakAMtivaDe jANe gaganAMgaNane pUratA hoya, upazAMta dRSTiprabhArUpa amRtanA vaiSaNavaDe jANe duHkhatapta prANuone zAMti pamADatA hoya, naga, nagara, zrIvatsa, matsya, svastikathI vaMchita caraNayugalathI mahItalane jANe vicitra citrAMti karatA hoya ane sAkSAt jANe zubha karmanA samUha hoya evA bhagavaMta mahAvIra anukrame bhramaNa karatAM te sthAne AvI caDyAM. eTale anupama rUpazALI bhagavAna ane atyaMta asAra aDada-bhajana jotAM Page #384 -------------------------------------------------------------------------- Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20degdeg0aXXX2GDS(r)@a satI caMdanabALAe pUrNa karela prabhunA abhigraha ( pA. 359 ) eee00 038 AnaMda prema bhAvanagara. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva-vIraprabhunA abhigrahanuM pUrNa thavuM. 359 A e mahAmunine bahu ja ayukta che" ema bhAvatI, zekathI gadgad girA thatAM locanamAMthI bASpadhArA paDatAM AkuLa thavI te kahevA lAgI ke he bhagavanajo ke A agya che tathApi huM abhAgaNanA anugrahAthe bAkaLAnuM bhajana svIkAre. tyAre bhagavaMte paNuM dhIra hRdacathI samagra abhigrahanI vizuddhi joI pitAnuM karapAtra prasaryuM. tyAM caMdanAe paNa nibiDa sAMkaLathI jaDela eka caraNa mahAkaTe bAraNAnI bahAra ane eka bhavananI aMdara rAkhI supaDAmAMthI aDadanA bAkaLA prabhune pratilAlyA. evAmAM jagagurUne mATe abhigraha pUrNa thatAM saMtuSTa thaI gaganataLe utarelA caturvidha dee duMdubhi vagADI, pArijAta-maMjarIyukta ane guMjArava karatAM marIethI vyAsa puSpavRSTi karI, gaMdaka varasAvyuM, sADIbAra keTI suvarNanI vRSTi thaI, mAninIo maMda mada rAsaDA gAvA lAgI, sugaMdhI pavana vAvA lAge ane sarvatra jaya jayArava pragaTa thaye. tema ja vaLI cotarapha maLatA nagarajano harSathI kolAhala macAvI mUkatA, tarUNIo nAcatI, vAjIMtro vAgatA, pratikSaNe harSa pAmatA devatAo tripadI pachADatA thatA ninAdathI AkAzane bharI detA, maMgala gAvI devAMganAo digaMtane zelAvatI, ema prabhunA pAraNe kevaLa te ja nagarI harSita na thaI paraMtu pAtAla ane svarga paNa adhikAdhika raMjita thayA. e pramANe parama prada prasaratAM lAgavatanA pAraNAne vRttAMta jANuM zatAnIka rAjA pradhAna ane pIrajane tathA aMta:pura sahita hAthaNI para ArUDha thaIne tyAM hAjara thayA temaja amAtya paNa bhAryA sahita zeThanA ghare AvyA. ane vakSasthaLe laTakatA hArathI zobhAyamAna, mAthe mANijyanA mugaTathI dedIpyamAna tathA kaMkaNa ane bAjubaMdha pramukha AbhUSaNethI prakAzato puraMdara paNa tyAM AvI pahoMce. te caMdanAne prathamathI ja devatAnA prabhAve pravara kezapAza pragaTa thaye ane lokhaMDanI sAMkaLa suvarNavA napurarUpa banI gaI temaja bIjA paNa hAra, arthahAra, kaTIsUtra, kaDA, kuMDala, tilaka pramukha alaMkArathI teNanuM samasta zarIra alaMkRta thaI gayuM. te " evAmAM dadhivAhana rAjAne saMpula nAme kaMcukI ke jene zatAnIka rAjA pUrve bAMdhIne laI AvyuM hatuM te tatkAla vasumatIne jotAM eLakhI, pUrva sucaritra yAda AvatAM teNInA page paDI, pikAra karatAM revA lAgyo. tyAre rAjAe madhura vacanathI AzvAsana ApatAM ketUhaLathI tene pUchayuM ke"he bhadra ! tuM zA kAraNe enA page paDI tarata ja bhAre zekamAM AvIne riye ?" te bolya-deva caMpAnA rAjA dadhivAhananI paTarANuM dhAri Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. ranI A badhI sImaMtinImAM tilakabhUta sutA che. tevI samRddhi pAmI, atyAre mAtapitAthI rahita thaI kema paraghare vAsa kare che ? e kAraNathI huM re." rAjAe kahyuM "he bhadra ! tuM zeka na kara. e acanIya che ke jeNe tribhuvananA eka divAkara ane bhava-khADAmAM paDatA lekene aTakAvavAmAM eka staMbharUpa evA bhagavaMtane pitAnA hAthe pratilAvyA. tevAmAM mRgAvatI belI ke "je e dhAriNInI putrI hoya te mArI bhANeja thAya." e avasare iMdrAdikathI stuti karAtA svAmI pAMca divasa nyUna chamAsI tapanuM pAraNuM karI dhanAvaha zeThanA gharathakI cAlI nIkaLyA. tyAM lebhanI bahulatA ane prabhutAmAM apavAdanI 5ravA na rAkhavAne lIdhe zatAnIka rAjA te suvarNa vRSTi levA lAge eTale puraMdare teno cittavRtti jANIne kahyuM- he rAjana! ahIM savAmI ke kauTuMbikapaNuM nathI paraMtu A kanyA potAne hAthe je keIne e Apaze : tenuM ja e thavAnuM." ema IdranA kahetAM rAjAe caMdanAne pUchayuM ke-"he putrI ! A suvarNa dhArA kene ApavAnI che ?" te belI-temAM pUchavAnuM zuM che? A niSkAraNuvatsala ane jIvitadAyaka mArA tAta dhanAvaha zeThane e Apa." pachI zreSThIe te kanakadhArA saMgharI rAkhI. tevAmAM iMdra punaH rAjAne kahyuM ke- A caMdanA caramazarIrI, gapaganI pipAsAthI vimukha, mahAnujAvA, bhagavaMta vardhamAnasvAmIne kevaLajJAna utpanna thatAM sAdhvIone sayamamArga pravartAvanAra prathama ziSyA thaze mATe enI barAbara rakSA karaje " ema kahIne iMdra adazya thaI gayA pachI rAjAe paNa caMdanAne kanyA-aMtaHpuramAM bahumAnathI rAkhI. eTale saMsAranI asAratA, saMganI kSaNabhaMguratA, jIvitanI kuzAgre lAgela jaLabiMdu samAna caMcalatA tathA viSaya-pratibaMdhanI paryata-virasatAne bhAvatAM te caMdanA kAla nirgamana karavA lAgI, ane te A pramANe mane ratha karavA lAgI ke he bhagavatI pUrvadizA ! evo divasa tuM kayAre pragaTAvIza ke bhagavAna potAnA hAthe mane bhavathI pAra utAraze ? vaLI surAsurayukta jIvalekanA madhyamAM birAjamAna bhagavaMtanA vacanAmRtanuM satata zravaNapuTavaDe huM pAna kayAre karIza? tathA mekSasukhanA mUla kAraNarUpa te samaya kayAre Avaze ke dehamAM paNa mamatva vinA huM niHsaMga thaIne vicarIza? temaja uddagama, utpAdana ane eSaNa-deSa rahita piDane zodhatA huM UMca-nIca sthAnamAM kayAre mIza?" e pramANe pravara mane ratha karatAM te divase gALatI ane bhAvathI svazaktie sarvaviratinI sparzanA karatI hatI. ahIM e vRttAMta jANavAmAM AvatAM mUlA zeThANInI nagarajanenA mukhe aneka prakAre niMdA thavA lAgI. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva-dhAhilanA upasarga. 36. pachI gAma-nagaramAM paribhramaNa karatA bhagavaMta sumaMgala nAmanA gAmamAM gayA, tyAM sanakumAra iMdra bhaktithI traNa pradakSiNa daI, prabhune vAMdIne kuzaLatA pUchI, ema a95 samaya upAsanA karI sureMdra nivRtta thatAM, svAmI sukSetra nAmanA saMnivezamAM gayA. tyAM paNa mAheMdrakapAdhipatie bhAre harSathI vAMdatAM, prabhu AgaLa cAlIne pAlaka nAmanA grAma pratye javA lAgyA. tyAM dhAhila nAme vaNika dezayAtrA mATe nIkaLela, teNe prabhune sanmukha AvatA joI amaMgaLa samajI, reSathI rakta lecana karI, nIla prabhAthI AkAzane palavita karanAra evI taravArane kheMcI. "e ja zramaNanA mAthe apazukana nAkhuM." ema dhAratA te vegathI bhagavaMtane mAravA doDyo tevAmAM sureMdrane Adeza yAda AvatAM pUrve varNavela siddhArtha vyaMtare AvIne potAnA hAthe tenuM zira chedI nAkhyuM. ema tene ghAta thatAM prabhu yathAsukhe vicaratAM caMpA nagarImAM AvyA ane tyAM svAtidatta brAhmaNanI agnihotra-vasatimAM eka bhAge rahyA. ahIM bAramuM mAsuM thayuM. have cAturmAsakhamaNa karatAM, mANibhadra ane pUrNa bhadra nAmanA vANuvyaMtareMdroe bhAre bhaktipUrvaka rAtre AvIne cAre mAsa svAmInI pUjA karI. te jotAM vismaya pAmI svAtidatta vipra vicAravA lAge ke-"e devArya kAMIka jANatA haze zuM ? ke deva niraMtara enI pUjA ane upAsanA kare che. tethI parIkSA nimitte teNe pUchyuM ke-"he bhagavan! hAtha, zira pramukha aMgayukta A zarIramAM AtmA ke (kaNa) kahI zakAya?" eTale tene bhavya samajIne prabhu bolyA ke-je "huM" evuM mAne che te kevuM che? te atisUkSama che. sUma hoya te kema kahI zakAya ke je indriyone agocara hoya che ethI ' zabda, pavana, gaMdhAdika Atmatvane pAmI zakatA nathI, kAraNa ke e grAhya che ane AtmA ene grAhaka che." ItyAdi prazna-prapaMcane paramArtha vistArathI kahetAM zAMta thayela vipra svAmInuM bahumAna karavA lAgyuM. pachI varSAkAla samApta thatAM karmarUpa pRthvIne toDavAmAM haLa samAna vIra jinezvara tyAMthI jAbhita gAmamAM gayA. tyAM sureMdra sAdara vaMdana karI, nATaka darzAvI ane keTalAka divasamAM jJAnotpatti kahI saMbhaLAvI. tyAMthI meMDhaka gAmamAM pUrvopakAra yAda karI amareMdra caraNa-kamaLa vaMdIne svasthAne gaye. ' e pramANe niraMtara devasamUhathI stuti karAtA, dusaha parISaha-mahAsAgarathI pAra pAmelA ane anukrame bhramaNa karatA bhagavaMta chammAsI gAmamAM gayA. tyAM nirjIva sthAne bhujA laMbAvI kAyotsarge rahyA. evAmAM Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hera zrI mahAvIracaritra. tripuSTa vAsudevanA bhavamAM tata sIsuM raDatAM zravaNa-vedanAthI ahita zayyApAla saMbaMdhI atyaMta azubha vedanIya karma bhagavaMtane udaya AvyuM. pele zayyApAlane jIva te ja gAmamAM gavAla thayela ke je pitAnA baLada kotsarge rahelA bhAgavatanI pAse mUkI, te gAye dehavA mATe gAmamAM gaye. te baLada aMkuza vinA caratA caratA aTavImAM peThA. tevAmAM govALe AvatAM, baLada na jevAthI AkuLa manathI prabhune pUchayuM ke- he devArya ! tame mArA amuka prakAranA baLada joyA ke nahi ?" ema vAraMvAra AdarathI pUchatAM paNa vItarAge jyAre kaMI paNa javAba na vALyA tyAre pralayakALanA dAvAnaLa samAna pragaTatA kApavaDe haTha DazatAM te govAla bolyA ke-" are ! bahamAnathI pUchatAM paNa jANe vAthI ghaDAyela hRdaya hoya tema ja javAba ApatAM paNa tane bhAre thaI paDayuM. tuM badhira hovAthI mAruM vacana sAMbhaLo nathI, te tAre nirarthaka karNachidra vahana karavAthI zuM ?" ema kahI, atikrUra adhyavasAyathI svAmInA baMne kAnamAM teNe kAMsAnI zaLI ThokI mArI, ane pattharathI daDha mAratAM te sAma sAme bhegI karI dIdhI. pachI A koI kahADI ne nAkhe ema dhArI prAMta bhAga maraDI nAkhIne te gopAdhama cAle gaye. svAmI paNa mAyAmithyAtvazalya rahita chatAM zravaNa-vivaramAM gADha zalya paDavAthI atyaMta vairyavAna chatAM dusaha vedanAne lIdhe zarIre kRzatA pAmatAM, dhama dhyAnathI leza paNa calAyamAna na thatAM tyAMthI nIkaLI madhyama-pAvApurImAM gayA. tyAM pAraNAne divase siddhArtha vaNikane ghera gayA eTale bhAre harSathI romAMcita thaI, vaMdIne teNe bhagavaMtane pratilAlyA. evAmAM tyAM pUrve Avela kharaka nAmanA vaidya prabhune jaIne kahyuM ke-"aho bhagavaMtanuM zarIra te sarva lakSaNayukta che paraMtu plAna thatAM lAvaNyane lIdhe jaNAya che ke te sazalya jevuM che." ema sAMbhaLatAM asAdhAraNa jinane pakSapAta karato siddhArtha ekadama bolI UThaye ke-"he vaidya .je ema hoya te barAbara tapAsa kara. e prabhune kyAM zalya che?" ema tenA kahevAthI atyaMta bArIkAIthI haLave haLave jotAM, karNa-vivaramAM ThokI besArela kAMsAnI be zaLI teNe jinanA zarIramAM joI ane te siddhArtha vaNikane batAvI. te jotAM siddhArthe kahyuM- he ! A te kaI pApAtmAnI atyaMta nirdaya ceSTA che ke AvuM karma AcaratAM teNe durgatinAM asaMkhya duHkha na gaNyAM, apayazanI darakAra na karI ane dharmavirUddhatAno paNa vicAra na karyo. athavA te e duSTa ceSTitanI niMdA karavAthI zuM ? he vaidya ! have te upAya batAvo - ke jethI e zalya dUra thAya, kAraNa ke bhagavaMtanA karNa-vivaramAM zalya rahetAM, Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhute gAvALe karelA upasa, prabhunA kAnamAM zaLIe hAMkI dIdhI. ( pA. 362 ) AnaMda presa -bhAvanagara. (c)***degdeg Page #391 -------------------------------------------------------------------------- Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -saptama prastAva-siddhArthanA kahevAthI kharaka vadhe kheMcI kADhela zalya. 363 he mahAbhAga ! mArUM hadaya satata bhedAya che. loko beTuM belatA lAge che ke jene traNa hoya tene vedanA thAya, kAraNa ke A te svAmI sazalya chatAM mane bhAre duHkha thAya che. vaLI paramArthathI te e ja mArA jIvita, mAtA, pitA, svajana, nAtha, zaraNu ane trANu-rakSaNarUpa che, te e karatAM bIjuM zreSTha zuM hoI zake ? enA nimitte dhana, dhAnya, dravyasaMcaya ane mArUM jIvita paNa tajIne zaddhAra kara. e zalya nIkaLatAM he vaidya ! paramArthathI te teM tArA AtmAne bhIma vikRpamAMthI niHsaMzaya uddhAra karyo. samasta guNanA nidhAna evA bhagavaMta nimitte pitAnI vidyAne upayoga karavAthI te suMdara ! tuM saMsAranA prAMta sudhI AziSonuM bhAjana thA. sAmAnya janane upakAra karatAM paNa nirmaLa kIrti prApta thAya te pachI aikya divAkara evA zrI vItarAga paramAtmA pratye upakAra karatAM te pUchavuM ja zuM?" e pramANe bhAvita vacana sAMbhaLatAM, bhAre saMteSa thavAthI svAmInI cikitsA karavAmAM tatpara evA vaidhe kahyuM ke-"he siddhArtha ! evI prArthanA karavAthI saryuM. huM have te ja upAya lauM ke jethI bhagavaMtanuM zalya tarata dUra karI zakuM, paraMtu e saMskAra rahita hovAthI cikitsAne, IchatA nathI. zarIra-satkAranI darakAra karatA nathI tema auSadha-vidhAnane cahAtA nathI, ema hovAthI zadvArane prayatna kema kare?" siddhArtha be -"ema vyAkuLatA lAvavAnI jarUra nathI. jema tuM kahe tema huM karIza." ema teo anyAnya vAta karatA hatA tevAmAM bhagavaMta tyAMthI cAlI nIkaLyA ane bahAranA udyAnamAM rahyA. tyAre siddhArthe paNa pitAnA mANasa pAse svAmInI sarvatra zodha karAvI, ane gAmanI bahAra udyAnamAM svAmI temanA jevAmAM AvyA. pachI vaidya ane teNe batAvela divya auSadhanI sAmagrI sahita siddhArtha te ja sthAne gaye. tyAM prathama vaidya svAmIne telanA kuMDAmAM besAryA ane caturvidha vizrAmaNamAM bhAre vicakSaNa evA purUSanA hAthe prabhune mardana karAvatAM, kaMIka saMdhibaMdha zithila thatAM, sAMDasIvatI majabUta pakaDI, bahu ja cAlAkIthI hastalAghave karNathakI teNe rUdhirayukta zalya kheMcavA mAMDayuM. ema zalya nIkaLatAM prabhune evI vedanA thaI ke jethI merU samAna dhIra chatAM jagadgurU tarata kaMpAyamAna thayA. vaLI te vakhate ghera ghanagheSa samAna jinezvare evo atibhIma avAja karyo ke vajAthI alighAta pAmatAM suragirinA zikharanuM jANe dalana thatuM hoya; chatAM jinanA mAhAsyathI taDataDATa karatI pRthvI catarapha bhedAI nahi. nahi te caraNAMgulithI merUne kaMpAvanAra jinane eTaluM te zuM mAtra che? ema zalya nIkaLatAM, saMrehanI-auSa. dhine rasa nAkhI zravaNa-yugala sAjA thatAM, bhagavaMtane vinayathI vaMdI, vaiva ane Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364. zrI mahAvIracaritra. N - vaNika parama saMtoSa pAmatA ane svarga tathA mokSalaramIne kara-kamalamAM lIna thayela bhramarInI jema mAnatA te svasthAne gayA. pachI vaidyane paropakArI mAnIne siddhArthe kanakAdinA dAnathI tene satkAra karyo. e rIte te baMne, bhagavaMtane tIvra vedanA upajAvyA chatAM Azaya-vizuddhithI svarga-lakSamInA bhAjana thayA, ane duSTa govALa atyaMta saMkilaSTatAthI sAtamI narakamAM bhAre duHkhanuM bhAjana thaye. vaLI te udyAna "mahAbhairava' evA nAmathI prasiddha thayuM ane kee tyAM devaLa karAvyuM. e pramANe jiteMdro paNa AvI ApadAnA bhAjana thAya che, to alpa ApadAmAM leke saMtApa zA mATe karatA haze ? je eka vAra karela dukRtane A duHkha-vipAka thAya che, te leke pratidina akRtyomAM kema ramatA haze? atula baLazALI chatAM tIvra ApadAne sahana karatA jinezvara ema bedha Ape che ke sahana karavAthI karmanI nirjarA thAya, mATe lokoe e vAta svIkAravAnI che. e rIte bhagavaMtane paDela jaghanya upasargomAM kaTapUtanAnuM zaitya, madhyamemAM kAlacakra ane utkRSTamAM e zaddhAra. ema gavALathI zarU thayelA upasargo, gopALanA hAthe samApta thayA. e upasargonI saMkalanA kahI batAvI. have bhagavaMtane badhuM vidhAna je pramANe AcaryuM te rIte saMkalanApUrvaka te kahevAmAM Ave che-vIra jinezvare nava cAturmAsI-tapa, cha be mAsI, bAra mAsakhamaNa, bahotera ardhamAsI, eka cha mAsI, be trimAsI, be aDhI mAsI ane be dADhamAsI. vaLI adyAzI divasamAM be bhadrapratimA, cAra mahAradra ane daza sarvatobhadra pratimAe prabhu rahyA. pAMca divasa nyUna abhigrahayukta cha mAsInuM pAraNu bhagavaMte kauzAMbI nagarImAM karyuM. mahAtmA muni eka rAtrinI bAra pratimA vahe che, paNa aThThama hoya te ekeka caramarAtrie pratimA Adare. bhagavaMte cha so ogaNatrIsa divasa mAtra be pratimAnI upAsanA karI, paNa kaIvAra nityabhajana ke eka upavAsanuM pAraNuM temaNe karela nahi. adhika bAra varasa temaNe jaghanya chaThTha-bhakta karela. e badhuM tapovidhAna prabhue vinA pANIe karyuM. badhA maLIne traNaso ogaNapacAza temaNe pAraNuM karyA ane bahudhA sadA utkaTukAsane ja te pratimAo rahetA hatA. A badhuM pravajyAnA divasathI mAMDI, prabhue chadmasthAvasthAmAM tapividhAna AcaryuM. have prastuta kathA kahe che. pachI madhyama pAvA-saMnivezathI nIkaLI, dusaha parISaharUpa aMdhakArane haNI, jinadivAkara, adhika prakAzatI dehaprabhAthI dizAone ujavaLa karatAM aniyata vihArathI, uMcA prakArathI gagana sAthe vAto karanAra, vividha vana Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva-prabhune utpanna thayela kevaLajJAna. 365 khaMDathI cetarapha zobhAyamAna evA jAbhikagAma nAmanA nagaramAM gayA. te nagaranI bahAra bI jAva caityanI najIka aneka vRkSanAM sugaMdhI puSpanA AmedathI masta banelA bhramarAonA jhaMkAravaDe manahara vibhAgayukta rajuvAlukA nadInA uttara kinArA para zyAmAka nAmanA gAthA pati-gRhasthanA kSetramAM prathama pragaTa thatA pahalathI zobhAyamAna, sandurUSanI jema zakunapakSigaNathI sevita, suranagaranI jema sumanasa-de ke pupivaDe abhirAma, pAtrasevake pakSe patravaDe sevita mahAnareMdra samAna evA zAla mahAvRkSanI nIce rahetAM, cha tapa AcaratAM, AtApanA letAM, gehikAsane besatAM, anuttara jJAna, darzana ane cAritra, anuttara kSamA, mArdava ane Arjava, anuttara lAghava, kSati, mukti, gupti, satya tathA sucaritravaDe AtmAne bhAvatAM, bAra varasa upara sADA cha mahinA vyatIta thatAM, vaizAkha zudi dazame suvrata nAmanA divase vijaya muhUrta hastattarA nakSatranI sAthe caMdramAne vega AvatAM, zukaladhyAnAgnithI ghanaghAtI-karmarUpa iMdhaNane dagdha karatAM, savicAra pRthakutvavitarka ane avicArakatva-vitarkane dhyAvatAM uparata-upazAMta thayelA, sUkSmakiyAnivRtti, avicchinna-kriyA ane apratipati evA zukaladhyAnanA carama dvibhAgane prApta na thayelA evA bhagavaMta zrI mahAvIra svAmIne anaMta, anuttara, nircAghAta, nirAvaraNa, paripUrNa, sakala lekAleka-prakAzaka evuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. eTale duSkara tapa-caraNanA phaLarUpa kevalAlaka pragaTa thatAM sUryanI jema prabhu traNe lekane prakAzavA lAgyA. evAmAM Asana calAyamAna thatAM batrIze Idro tarata tyAM AvyA ane traNa prakAra sahita samavasaraNa racavA lAgyA, tema ja alaga suMdara dvAra, vAva, prabaLa davaja-paTAdikathI vyAsa te samavasaraNamAM temaNe maNi-kanakanA samUhavaDe banAvela ane jANe IMdradhanuSya hoya tevuM siMhAsana racAvyuM. pachI trilokanA nAtha prabhu deva, deveMdra, nara nareMdrovaDe stuti karAtA, tIrthane praNAma karIne siMhAsana para birAjamAna thayA. jo ke evA jJAnathI jinezvara gyatA rahita sabhAne jANutA, tathApi kalpa-AcAra samajIne temaNe kSaNamAtra dharmopadeza kahyo. e pramANe anupama parAkramavaDe AMtara zatruone parAsta karanAra bhuvanagurU vIranA ravisamAna caLakatA caritramAM saMgamAdikanA parISaha sahana karatAM meLavela jJAnanA lAbhavaDe nibaddha A saptama prastAva saMkSepathI samApta karavAmAM AvyuM. e rIte zrI mahAvIracaritrane sAtamo prastAva samApta thayo. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva A advitIya sUrya samAna pramANe sAtamA prastAvamAM traNa bhuvananA zrI vardhamAnasvAmIne kevaLajJAnanI prApti kahI. have temane je pramANe agyAra gaNudharA thayA sAMbhaLeA. tyArapachI samagra mAhunA mahimAne mathana karanArA te zrI mahAvIra jinezvara tathAprakAranA upacAra rahita padAne jANIne paropakAra karavAmAM ja eka-tatpara thayelA ane premanA baMdha chedAyA che te paNa dharma dezanAdikavaDe tIrthaMkaranAmagAtra nAmanuM karma vedAya che ( kSINa thAya che) ema vicArIne asaMkhya kATi devAvaDe parivarelA, devAe viSuvelA mAkhaNunI jevA kAmaLa sparzavALA nava suvarNakamaLa upara anukrame pAdayugalane sthApana karatA, deveAnA udyotavaDe aMdhakArane nAza thayelA heAvAthI divasanI jema padArthanA samUha pragaTa rIte jANavAmAM AvatA hatA tevI rAtrine samaye paNa tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmI bAra caiAjana dUra rahelI madhyamA nAmanI nagarI tarapUjavA lAgyA. tyArapachI jeTalAmAM svAmI madhyamA nagarIe paheAMcyA nathI teTalAmAM te nagarInI pAse rahelA mahAsenavana nAmanA udyAnamAM devAe samavasaraNanI racanA karavAnA AraMbha karyAM. kevI rIte ? te kahe cheH-- cetarapha pharatA eka ceAjanapramANu pRthvIbhAgamAMthI kacarAnA samUha dUra karyAM, haricaMdananA sugaMdhI rasanA chAMTAvaDe dhULanA samUha zAMta karyAM, pAMca prakAranA (varNanA) ratnAvaDe AMtarA rahita meTuM pIThikAbaMdha racavAmAM AvyuM- A rIte harSoMthI ucchvAsa pAmatA romAMcarUpI kaMcukavALA devA (vyaMtarA) nirmANa kare che. tyArapachI vaimAnika devAe paNa zIghrapaNe poMcaraMgI ratnamaya ane vizALa daravAjA tathA kAMgarAe karIne maneAhura gaDha banAye. tyArapachI jyotiSI Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva- madhyamA pApAmAM samavasaraNanI racanA, 367 devAe bahAra ( cAtarapha) prasaratA kiraNAnA samUhavaDe AkAzanA vivarane bharI de| suvarNa nA zreSTha prAkAra sthApana karyAM (rasthe). tyArapachI bhutranapati devAe jaLakaNu jevI zveta kAMtivaDe zarada RtunA caMdranI hAMsI kare tevA nirmULa rUpAnA prAkAra karyAM. pachI traNe prAkAranI vacce (madhye) `nyataradevAe zreSTha maNi ane ratnAvaDe manohara ane pAdapITha sahita suMdara siMhAsana sthApana karyuM. tenA para zakrendre vikasvara pallavAvaDe suzobhita jinezvaranA zarIrathI khAragaNA moTA ka kelli nAmanA zreSTha vRkSa vipunyeryAM. tyArapachI te siMhAsana upara izAne ke laTakAvelI motInI seravALA, pUrNimAnA caMdra jevA ujajavaLa ane sphaTika ratnanA daDavALA uparAupara rahelA traNa tra banAvyA. pachI adhAmukhe rahelA mITavALA, pharatA madonmatta bhamarAoe karIne sahita ane zreSTha gaMdhavALA jAnupramANu puSpAnI vRSTi AkAzathI paDI. temaja sarva ratnamaya, vicitra, kiraNAvaDe iMdradhanuSyane racanArA ane navI vaMdanamALAe karIne sahita tAraNA zAlatA hatA. maMdarAcaLa parvatavaDe mathana karAyelA kSIrasAgaranA zabda jevA gaMbhIra cAra prakAranA divya vAji MtrA sarva dizAmAM dezanA samUhe vagADyA. vAyuvaDe uchALelA kSIrasAgaranA meATA kalleAlAnA vilAsavALA dhvajanA samUhavaDe ane seMkaDo patAkAovaDe AkAza vyApta thayu. makara Mda sahita sahasapatra (kamaLa) upara haMsanA mithunA jemAM krIDA karatA hatA evI zreSTha vAvaDIe dareka daravAje karavAmAM AvI. mithyAtvarUpI zatrune kSeAla pamADavAmAM nipuNu ane akhaMDa (sapUrNa) sUryabiMba jevu... zreSTha dharmacakra suvaNaeNnA kamaLa upara sthApana karavAmAM AvyuM; temaja devaRdaka vigere khIjuM je kAMi ahI' karavA lAyaka hAya che te sarva harSita hRdayavALA vyaMtaradevA kare che. A pramANe pAtapeAtAnA adhikArane anusarIne samavasaraNu racavAmAM AvyuM. te ja vakhate jinezvararUpI sUryathI bhaya pAmI hoya tema rAtri paNa nAzI gai, A avasare devA ane vidyAdharovaDe namaskAra karAtA, pramANu vinAnA (ghaNA) guNArUpI ratneAnA nivAsarUpa, jene iMdre mArga dekhADyo hatA, jeNe mAge lAgelA labdhajanAne saMtASa upanna karyAM hatA, jenuM gAtra (zarIra) teSa (rAga) ane rASa(dveSa)thI rahita hatuM, gartA (khADA) samAna saspeMsAramAM paDatA jaMnAnA uddhAra karavAmAM tatpara hatA, mATA karUNArase karIne jeNe jagatanA janAnA duHkharUpI agni bujhAvI dIdhA hatA, tathA je pAparUpI parvatanuM dalana karanAra hatA te jagadgurU zrI mahAvIrasvAmI pUrva taraphanA daravAjAvaDe samavasaraNanI bhUmimAM peThA, tyArapachI siMhAsanane pradikSaNA Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 zrI mahAvIracaritra. karIne "mAre paNa tIthe pUjya che." ema dekhADatA bhagavAna kRtakRtya chatAM paNa "tIrthane namaskAra he" ema belI pUrvAbhimukha siMhAsana para beThA. tyAra pachI bAkInI traNa dizAnA siMhAsane upara dee jinezvaranA pratirUpa racyAM. te (pratirUpa) paNa bhagavAnanA mAhAmyavaDe te(bhagavAna)nI jevA ja zebhavA lAgyAM. eTale ke jagadgurU eka rUpavALA hatA te paNa jANe ke samagra (cAre gatinA) prANasamUhane vistAra karavA mATe ja hoya tema cAra rUpane dhAraNa karanArA thayA. tyArapachI jANe ke sarva (asaMkhya) sUryamaMDaLanA sArabhUta paramANunA samUhavaDe banAvyuM hoya evuM bhAmaMDaLa prabhunA zarIranI (mukhanI) pAchaLa gaLAkAre udaya pAmyuM. tyArapachI lAgavAnanI bane bAjue dakSiNa ane uttaranA bhavanapatinA camaredra ane balIMdra nAmanA be asurapatie pAMca varNanA ratnanA banAvelA daMDavaDe zelatA ane tuSAra tathA gAyanA dUdhanI dhArA jevA zveta varNavALA cAmarane hAthamAM dhAraNa karI UbhA rahyA. te vakhate bhagavAna paranI bhaktine lIdhe keTalAka devo gAyana karavA lAgyA, keTalAka nRtya karavA lAgyA, keTalAka tripadIne (kAkhalIne) vagADavA lAgyA, keTalAka stuti karavA lAgyA, tathA keTalAka deve kalpavRkSanA sudhI punA makaraMda(rasa)nA biMdu sahita pAMca prakAranA kamaLane samUha jinezvaranA caraNa pAse mUkavA lAgyA. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika e cAre prakAranA dee hajAro vimAnanI zreNiAvaDe AkAza-vivAra pUrI dIdhuM. pAMca varSanA maNi-ratnanA banAvelA suMdara vimAna vaDe vyApta thayeluM AkAzavivara prakulita kamaLavananI zobhAne dhAraNa karavA lAgyuM. siMha ane haraNa, sarpa ane mera, neLIye ane sasalo tathA bilADI ane uMdara vigere prANIo parasparanuM jAtivera mUkIne samavasaraNanI bhUmimAM lIna thaIne rahyAM. ghaNA pUrvabhavanI paraMparAvaDe upArjana karelA karmarUpI zatruthI bhaya pAmelA sarva prANIonuM jANe zaraNarUpa hoya tema te samavasaraNa zetuM hatuM. ' A avasare traNa pradikSaNa karIne jeoe pitAnA namatA mastakanA mukuTanA ratnanA kiraNa vaDe bhagavAnanA pAdapIThane vyApta karyuM hatuM evA sureMdro ane asureMdro jinezvarane praNAma karI pitapotAnA yogya sthAna upara beThA. tyArapachI zake ke kolAhalane niSedha karyo tyAre zrIjinezvara potAnA nirmaLa dAMtanI kAMtinA samUhavaDe. jANe joyelI hoya tema nirmaLa, eka ja prakAranI chatAM paNa aneka lekenA saMzaya davAmAM samartha, deva, manuSya, bhila ane tiryaMcA Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-prabhue Apela dharmadezanA. 369 ^^^^^ ^ e sarvane sAdhAraNa (samajI zakAya tevI), jaLabharelA meghanI gajenA jevI gaMbhIra, eka jana pramANa kSetramAM prasaravAnI zaktivALI tathA jANe amRtanI vRSTi hoya tema sarva bhavya prANIonA saMtApane zAMta karanArI vANIvaDe dharmadezanA ApavA pravaryA. kevI rIte ? te kahe che je prakAre prANavadhAdikathI utpanna thayelA pApasamUhavaDe bhAravALA thayelA jI leDhAnA goLAnI jema tatkALa bhavasAgaramAM DUbI jAya che, je prakAre jJAna, darzane ane cAritra sevavAvaDa (prANuo) zIdhrapaNe zuddha thAya che ane svarga tathA mokSanI sukhaparaMparAne pAme che, je prakAre mithyAtvavaDe jenA vivekarUpI netra AcchAdita thayA che evA prANIo kadApi samagra deSa rahita sAcA deva, gurU ane dharmapadane jANatA nathI, je prakAre gRhanA kAryamAM Asakta thayelA ane kAmabheganA sukhavaDe atRpta thayelA mugdha jIve manuSyapaNuM pAmIne paNa thoDA vaDe ja (a5sukhe karIne ja) te manuSyapaNuM hArI jAya che, je prakAre pramAdamAM tatpara rahevAthI ghaNuM jIve rakSaNa ane zaraNa rahita thaIne narakane viSe dahana, bhedana vigere duHkhane pAme che, je prakAre paMca mahAvratarUpI bakhtaravaDe gupta zarIravALA prANIo sura ane asuravaDe paNa jItI na zakAya tevA atyaMtara zatravarga(krodhAdika)ne kIDA mAtramAM ja daLI nAMkhe che, tathA vaLI je prakAre zatru--mitra, maNi-kAMkaro tathA sukha-duHkhamAM tulya cittavALA prANuone devathakI paNa ghaNuM adhika sukha prApta thAya che te prakAre jagadgurU zrIjinezvare harSanA samUhathI bharAyelI ane nara, tiryaMca tathA deva samUhavaDe vyApta evI 'sabhAmAM jagatane madhye zreSTha dharma kahyA te vakhate jinezvaranA vacanarUpI amRtanuM pAna karavAthI te AkhI sabhA paththaramAM TAMkaNavaDe jANe kelarI hoya athavA daDha vAlepavaDe ghaDI (vyApta karI) hoya tema nizcala thaI gaI. tathA vaLI nimeSa rahita netravaDe jinezvaranA mukhane jetA tiryaMca ane manuSyanA samUha devapaNAnI lakSmIne varyA (pAmyA) hoya tema zobhatA hatA. te samaye A tarapha te (madhyamA) nagarImAM atyaMta dhana-dhAnyanI samRddhivALA, brAhmaNanA SaTakarma karavAmAM tatpara ane potAnA zAstramAM kahelA dharmamAM nizcala cittavALo semili nAmane brAhmaNa rahetuM hatuM. svarganI irachAvALA teNe te nagarInI bahAranA bhAgamAM yajJa AraMbhya hatuM, tethI teNe dara Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. dezathI ghaNu seMkaDo ziSyonA parivAravALA, samagra :(cauda) vidyAnA sthAnane pAra pAmelA, cAra vedanA sUtrAthamAM paMDita ane potapotAnI buddhinA garvathI bRhaspatine paNa hasanArA IdribhUti vigere agyAra adhyApakone belAvyA hatA, ghI, madha ane java vigere yajJanI sAmagrI ekaThI karI hatI, brAhmaNane dakSiNa ApavA mATe uMcA zreSTha vastro ane suvarNa vigerenA samUha taiyAra karyA hatA, bhaktithI, kautukathI ane AgrahathI ghaNuM dezanA loko tyAM AvelA hatA. pachI tyAM agnimAM (agninA kuMDamAM) niraMtara maMtranA uccArapUrvaka yajJanI sAmagrIne homa AraMbhe. A avasare AkAzataLane oLaMgatA devIo sahita denA samUhane joIne prekSaka ane tuSTamAna thayA, ane belyA ke "A yAjJike e sArI rIte mane hara hama karyo che, tethI tuSTamAna thayelA deva pote ja zarIra dhAraNa karIne ahIM utare che." teTalAmAM te caMDALanA gharanI jema te yajJapATakano tyAga karI te deve samavasaraNa tarapha javA lAgyA tyAre lekane pravAda A pramANe vikAsa pAme (leka belyA) ke- "bhUta-bhaviSyanI vastune jANanAra tathA lokottara aizcarya, rUpa, sAmarthya ane yaza vigere guNenA nivAsarUpa sarvajJa ahIM samavasaryA (padhAryA) che. temanI pUjA karavA mATe A nagarajane ane vimAnamAM ArUDha thayelA de jAya che." te vakhate "sarvajJa" e zabda sAMbhaLI IMdrabhUtine atyaMta kapa utpanna thaye, eTale teNe potAnA leka pAse A pramANe kahyuM ke-" A leke mane mUkIne tenI pAse kema jAya che ? zuM mArI pAse paNa A jagatamAM keIpaNa sarvajJa che? athavA mUkha leke bhale jAe, paNa ANe devone zI rIte vismaya pamADyA ke jethI teo paNa tene sarvajJanI buddhie pUje che ane stuti kare che athavA to je te sarvajJa haze tevA ja de paNa haze. grAmyajane ane narTanI jema sarakhe sarakhe mUkhane saMvega maLe lAge che athavA A ghaNuM kahevAthI zuM? hajusudhI tenuM kArya siddha nathI thayuM teTalAmAM huM pite ja tyAM jaIne hetu tathA yuktivaDe te zramaNa(sAdhu)ne deve ane asuronI samakSa haNAyelA prabhAvavALA karI, eka kSaNavAramAM ja tenA samagra sarvajJavAdane nAza karUM." A pramANe ahaMkAra sahita belIne pAMca ziSyothI parivAre te (idrabhUti) jagadagurUnA pAdamULa prApta thaze. tyArapachI caMdra, kAzanA puSpanA samUha ane hima(barapha)nI jevA ta traNa chatravaDe sUryanA kiraNanA samUhane pracAra jemane rUMdhAyeluM hatuM, tathA jemane ekaThA Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-gItama, agnibhUtine pratibaMdha. 371 thayelA manuSya, vidyAdhare ane devedronA samUha AdarathI vaMdanA karatA hatA tevA jagannAthane mahimA jaIne "A zuM ?" ema tatkALa samavasaraNamAM gayele IMdrabhUti pitAnA manamAM Azcarya pAmyuM. te vakhate traNa bhuvanamAM eka sUryasamAna jinezvare tene "he IMdrabhUti ! gItama! tuM bhale AvyuM." ema madhura vANIvaDe bolAvyA. te sAMbhaLIne teNe vicAryuM ke-"A te mArA nAmane paNa jANe che athavA te pRthvI para pragaTa yazavALA mane koNa na jANe? jo mArA hRdayamAM rahelA saMzayane jANe athavA chede te mane vismaya thAya." A pramANe vicAra karatAM tene pharIthI prabhue kahyuM ke-"he suMdara ! huM jANuM chuM ke "jIva che ke nahIM?" ema tArA manamAM saMzaya che, paraMtu pramANathI niSedha karI zakAya tevA te saMdehane tuM tyAga kara; kemake brAMti rahitapaNe jIva che ja. te citta, cetanA, saMjJA ane vijJAna vigere A pragaTa lakSaNo vaDe jANavA lAyaka che. je kadAca sukRta ane duSkRtane AdhArarUpa jIva avasthita na hoya te yajJa, dAna, jJAna ane tapasyA (vrata) vigere sarva vyartha thaze." A pramANe jagadgurUnuM vacana sAMbhaLI tathA tene pitAnI buddhipUrvaka vicArI teNe mithyAtvanI sAthe ja te saMzayane zIdhra tyAga karyo. tyArapachI kuvikalpane nAza karI sarSanI jevA 5(garva)ne dvArathI ja tyAga karI saMsArathI virakta manavALo te jagadgurUnA caramAM paDyo, ane be ke-"he bhagavana! pitAnI dIkSA mane ApIne mArA para anugraha (kupA) karo." A pramANe tenA kahevAthI jagadgurUe tene (pAMcase ziSya sahita) pitAnA hAtha vaDe dIkSA ApI. (1) te tene pravRjita thayelA sAMbhaLIne agnibhUtie A pramANe vicAra karyo ke-"huM tyAM jAuM, ane te sarvajJane parAjaya karI mArA bhAIne pAcho lAvuM. huM mAnuM chuM ke-te sAdhue iMdrajAlikanI jema mArA bhAIne chaLAdikavaDe che te nahIM hoya? tethI mAre tenI upekSA karavI yogya nathI. vaLI je kadAca te mArA eka ja saMzayane chedaze te huM tene ziSya thaIza." A pramANe bolato te paNa jinezvaranI samIpe gaye. tyAre prabhu belyA ke-"he agnibhUti ! karma che ke nathI ? ema tane saMzaya che, te atyaMta ayukta che; kAraNa ke A jagatamAM karma te pragaTa ja che. je karma na hoya te sarva manuSyane hAtha, mastaka vigere avayava ane zarIrane saMbaMdha sarakhe chatAM paNa sarva manuSya sukhI kema che ? ane bIjA niraMtara duHkhI kema che? Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra, keTalAka manu mastaka para zveta chatra dhAraNa karI nAyikAo vaDe cAmarathI vIMjhAtA ane subhaTenA samUhavaDe parivarelA tathA hAthaNI upara ArUDha thayelA jAya che. bIjA keTalAka pagamAM jeDA paheryA vinA ja pagale pagale bhayanA vazathI kaMpatA ekalA bicArA keIpaNa prakAre (mahAkaSTathI) mAga mAM cAle che. vaLI keTalAka lIlA mAtramAM ja ghaNu mANasanA manerane pUrNa kare che, ane bIjA keTalAka bhikSAbhramaNa karIne mAtra potAnA udarane paNa muzkelIthI bhare che. tathA keTalAka purUSa caMdra jevA mukhavALI, biMbanA phaLa jevA ojhavALI, vikasvara kamaLanA jevA netravALI ane vilAsavALI strIonI sAthe pitAnAM bhavanamAM vilAsa kare che. ane bIjA keTalAka vAMdarAnI jevA mukhavALI, maracAM jevA lAMbA stanavALI ane atyaMta lAMbA ochapuTavALI jANe pratyakSa rAkSasI hoya evI strIonI sAthe rahe che. vaLI vyApAra vigerene saMbaMdha tulya chatAM ane ' kALa vigere samAna chatAM ekane ghaNe lAbha prApta thAya che ane bIjAnI muDI paNa (mULa dhana paNa) nAza pAme che. A pramANe AvA prakAranAM kAryonuM kAraNa kamaM ja jANavuM; kemake vicitra prakAranAM kAryo kAraNa vinA thatAM ja, nathI." A pramANe prabhunA kahevAthI tene saMzaya chedA, tethI bhavavairAgyane pAmelA teNe pAMca se ziSya sahita pravrajyA aMgIkAra karI. (2) tyArapachI te banene nAno bhAI vAyubhUti nAmane hate. te matsarane tyAga karI vyaktinA bhArathI romAMcane dhAraNa karate ane " te mArA bane bhAIone teNe zI rIte jItyA ?" ema atyaMta vismayane dhAraNa karate tathA pitAnA saMzayanA vicchedane Icchate jinezvaranI pAse AvyA. te vakhate jagatanA advitIya gurUe kahyuM-"he bhadra ! te ja zarIra ane te ja jIva ( zarIra ane jIva eka ja che.) evA saMzayane tuM kema dhAraNa kare che ? kemake te yuktithI bAdhA pAme che, kAraNa ke zarIra ane jIvanuM ekAMtapaNe ekapaNuM mAnavAthI dehane nAza thaye jIva nahIM rahe (jIvane paNa nAza thaze). jema ghaTa bhAMgI javAthI tenuM rUpa nAza pAme ja che. jIvathI rahita thayA chatAM paNa je zarIra vidyamAna haze te jIvanA caitanyAdika dharma hovA joIze, paraMtu jIva vinA te te dharmo jovAmAM AvatA nathI, tethI karIne jJAnavaDe ghana (ghaNA jJAnavALe ) tathA zarIrathI bhinna ane abhinna e jIva jude ja che ema jANavuM." A pramANe prabhunA kahevAthI te pratibaMdha pAme, tethI gRhavAsanA saMbaMdhane tyAga karI ane premabaMdhane viccheda karI teNe pAMca se ziSya sahita jinezvaranI pAse dIkSA grahaNa karI. (3) Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 aSTama prastAva-sudharmA vagere gaNadharane pratibaMdha. tyArapachI te traNee dIkSA lIdhI sAMbhaLIne matsarane tyAga karI vyakata nAmanA adhyApake vicAryuM ke-"huM jAuM ane saMzayane pUchuM. te lagavAna sAmAnya rUpavALA nathI." ema vicArI prabhu upara bahumAnane vaDana karato te vyakta jinezvara pAse gaye. bhagavAne tene kahyuM ke-"he bhadra vyakta ! tane paMca mahAbhUtanA viSayamAM saMdeha che, te yukta nathI; kemake pratyakSa dekhAtA pRthvI, agni, jaLa ane vAyu vigere mahAbhUte zI rIte oLavI zakAya ? vaLI vedamAM je kahyuM che ke-" save padArtho svapna jevA che." vigere te paNa sarva padArtho kSaNa vilAsanA svabhAvavALA che ema dhArIne kahyuM che, paNa sarvathA mahAbhUtonA abhAvane sAdhavA mATe nathI kahyuM." A pramANe kahevAthI vyakti paNa saMsAranA anubaMdhanI sAthe pitAnA kutarkane tyAga karI pAMca se vidyArthIo sahita saMyamanA udyotane pAme. (4) teNe ( vyakta) pravrajyA lIdhA pachI sudharmA nAmane adhyApaka virUddha vedanA vacana saMbaMdhI saMzayane pUchavAnI IcchAthI jinezvaranI pAse AvyuM. udayAcaLa parvatanA zikhara para rahelA sUryanI jema siMhAsana para rahelA bhagavAnane joIne te atyaMta harSanA samUhane pAme. tene jinezvare belAle ke-"he sudharmA ! tuM e saMzaya dhAraNa kare che ke-je A bhavamAM purUSa ke pazu hoya te parabhavamAM paNa purUSapaNuM ke pazupaNuM pAme che. A saMzaya kare egya nathI kAraNa ke je manuSya A janma(bhAva)mAM svabhAve karIne mArdava, Arjava vigere guNayukta hoya te manuSya manuSyAyuSanuM karma bAMdhI bIjA bhAvamAM paNa manuSyapaNuM pAme che. ane pazu paNa mAyAdika daSavaDe yukta hoya te te pharIthI paNa pazupaNuM pAme che, paraMtu A bAbata nice nathI kemake jInI gati ane Agati karmanI ja apekSAvALI che. vaLI kAraNane anusaratuM ja kArya hoya ema sarvatra kahevuM yogya nathI, kemake vilakSaNa svarUpavALA zIMgaDA vigere kAraNathakI paNa zara (ghAsavizeSa) vigerenI utpatti jovAmAM Ave che." A pramANe sAMbhaLIne saMzayane nAza thatAM pAMca se ziSya sahita sudhamAM bhagavAnane ziSya thaye. (5) have teNe pravajyA lIdhI tyAre maMDika nAmanA adhyApaka pUrvanA krame samavasaraNamAM Avyo. tene bhagavAne kahyuM ke-"he bhadra! tuM baMdha ane mekSa saMbaMdhI saMzaya kare che, te yukta nathI kemake baMdha ane mokSa prasiddha ja che. kevI rIte ? te kahe che Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. mithyAtva, kaSAya, pramAda ane mana, vacana, kAyA saMbaMdhI duSTa yuga vigere kAraNee karIne jIvane atyaMta bhayaMkara ane daDha karmabaMdha thAya che. tethI karIne te jIva rAjyabhraSTanI jema sarvadA naraka ane tiryaMcanA sthAmAM tathA kiTibaSika deva ane manuSyanA bhavamAM atyaMta tINa duHkhane anubhave che. vaLI nirmaLa jJAna, cAritra ane zraddhA(samyaktva)rUpa meTA hetuo vaDe je karmane viyega the, te zivasukhanA phaLane ApanAra makSa jANa. ahIM keI zaMkA kare ke-"jIva ane karmane anAdi kALane saMbaMdha che tethI temanuM judApaNuM zI rIte thAya?" tene javAba Ape che ke jema suvarNa ane mATIne paraspara anAdi kALane saMga che te jema agnivaDe jude paDe che tema ahIM paNa jIva ane kamane viziSTa jJAnAdika kAraNathI viyoga thaI zake che tethI mikSa pitAnI meLe ja siddha thAya che." A pramANe saMzayarUpI aMdhakAra nAza pAmavAthI jagadagurUnA caraNakamaLane namIne sADAtraNa se ziSyanA parivAra sahita maMDike anagAra-mArga (sAdhu-. mArga) aMgIkAra karyo. (6) tyArapachI mAryA nAmane adhyApaka paNa anupama mAhomyavALA svAmIne jANIne samavasaraNamAM Avyo. tene bhagavAne kahyuM ke-" he bhadra! tuM devanA abhAvanA viSayavALA saMdehane dhAraNa kare che. te saMdehane atyAre tuM tyAga kara, kemake padArtha pratyakSa dekhAte hoya te vakhate anumAnanI kalpanA karavAthI zuM phaLa? A pratyakSapaNe ja nimeLa maNinA kuMDaLanA tejasamUhavaDe vikasvara gaMDasthaLavALA, divya vastrone dhAraNa karanArA, zarIranI kAMtivaDe dizAonA samUhane udyota karanArA, mahAsukhamAM rahelA, AkAzamAM gati karanArA ane munionI jema jemanA zAsanane parAbhava na thaI zake tevA de hamaNuM ahIM ja varte che, tethI temanA viSe abhAvanI kalpanA karavI ayogya che. je anya kALe A deve dekhAtA nathI te mRtyulekanA gaMdhanA atyaMta azubhapaNane lIdhe ane nATakanuM avalokana vigere kArya mAM niraMtara cittanA vyAkSepane lIdhe kaI paNa prakAre AvavAne IcchatA nathI. ane jinajanmAbhiSeka vigere kAryomAM bhaktinA bhArathI AdaravALA thaIne Ave paNa che. " A pramANe vastutatva jANane maiye sADAtraNa so ziSyanA parivAra sahita bhAvasAra ( bhAvapUrvaka) jinadIkSA aMgIkAra karI. (7) tyArapachI kautukavaDe vyAkuLa cittavALA akapita paNa pitAne saMzaya Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . aSTama prastAva-arthApita vagere gaNadharane pratibaMdha. 975 - dUra karavA mATe bhagavAnanI samIpe Avyo. tene svAgata kahevApUrvaka jagadgurUe kahyuM ke-" he akaMpita ! tuM mAne che ke-A caMdra, sUrya, tArA vigere deva pratyakSa jevAthI ja che ema jaNAya che, paraMtu nArakIo te svapnamAM paNa dekhAtA nahIM hovAthI che ja nahIM, ema tAruM mAnavuM anucita che; kAraNa ke te nArakIo karmanA parataMtrapaNane lIdhe ahIM AvavAne asamartha che, ane tamArI jevA paNa (jovA mATe ) tyAM javAne asamartha che, tethI zI rIte temanuM hevApaNuM jANI zakAya ? paraMtu kSAyika jJAnavALA vItarAgane to teo pratyakSa ja che. kSAyikajJAnavALA samagra padArthasamUhane jANanArA na hoya ema kahevuM nahIM, kemake tema kahevAthI mArI sAthe ja vyabhicAra doSano prasaMga Ave che." A pramANe saMzayane cheda thavAthI traNa so ziSyo sahita akaMpita anagArapaNuM aMgIkAra karyuM. (8) A avasare acalabhrAtA nAmane adhyApaka jinezvaranuM mAhAbhya jANIne pitAnA manamAM rahelA saMzayane dUra karavA mATe jagadgurUnI samIpe gaye. tene svAmIe kahyuM ke-"he acaLa ! puNya-pApa che ke nathI ? e tuM saMzaya rAkhe che te ayukta che; kemake zubhAzubha phaLane utpanna karavApaNue karIne ane pUrve kahelA karmapakSanA dRSTAMta karIne puNya-pApanI paNa siddhi thAya che." ema bhagavAnanA kahevAthI tene yathArtha viveka utpanna thaye, tethI te paNa traNaso ziSya sahita kedakhAnAnI jevA saMsAravAsane tyAga karI zramaNa thaye. (9) tyAra pachI tene pravRjita thayela sAMbhaLIne metArya nAmane adhyApaka jinezvaranI pAse pragaTa thaye. tene paNa traNa bhuvananA eka cakSurUpa zrI mahAvIrasvAmIe kahyuM ke-"he suMdara ! tuM paNa A pramANe vika95 kare che kecetanArUpa jIvane dharma bhUtanA samudAyarUpa hevAthI jIvanuM bhavAMtaragamana zI rIte ghaTe? kemake mahAbhUtane nAza thAya tyAre cetanArUpa jIvane paNa nAza ja thAya. A tAro saMzaya ayogya che, kemake pRthvI vigere paMca mahAbhUta eka ThekANe bheLA thayA chatAM paNa temAM cetanA prApta thatI nathI (dekhAtI nathI); tethI te mahAbhUtathI rahita judI ja cetanA jIvasvarUpavALI aMgIkAra karavI egya che. te aMgIkAra karavAthI jIvanuM parabhavamAM je javuM te sAkSApaNe ja siddha che, tathA jAtismaraNAdikathI paNuM parabhavanI siddhi thaI zake che." A pramANe prabhunA kahevAthI metAryane saMzaya chedo tethI traNa se zive sahita teNe bhagavAnanI pAse pratrajyA grahaNa karI. (10) Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 zrI mahAvIracaritra. have te dazee pravrajyA grahaNa karI tyAre traNa se ziSyathI parivarela prabhAsa kautuka sahita pitAnA paMDitapaNAnA abhimAnane tyAga karI, bhuvanane Azcarya pamADanAra vicitra atizayevALA svAmIne joI, be hAtha joDI, harSathI utkala netravALo thaI saMzaya pUchavAnI IcchA hatI te paNa kSobhane lIdhe belI zake nahIM. tene bhagavAne kahyuM ke-"he prabhAsa ! nirvANa (mekSa) che ke nathI ? e pramANe saMdeharUpI hIMcakAnuM tuM avalaMbana kare che. sarvathA te saMzayane tuM tyAga kara, kemake atizaya jJAnavALAne pratyakSa hovAthI samagra kamamaLathI rahita thayelA jIvane rahevAnA sthAnarUpa ane cAra gatirUpa saMsAranA AvAsathI vilakSaNa svarUpavALo mekSa sAkSAt che ja. vaLI jIvanI jema zuddha ( eka ja ) zabdA mekSa )vaDe kahevA lAyaka che. tethI paNa paMDitoe zraddhA karavA lAyaka che; kemake je padArtha avidyamAna (achata) hoya, te zuddha (eka) zabdathI kahevA lAyaka paNa hoya nahIM. jema AkAzamAM puSpa hotuM nathI, tethI tene mATe eka zabda nathI; paNa (prAzakusumaM-ghages vigere) be zabda che. " A pramANe bhagavAnanA kahevAthI prabhAsane saMzaya nAza pAme, tethI te paNa ziSyanA parivAra sahita jagadgurUne praNAma karIne zramaNa (sAdhu) thayA. (11) ( A pramANe jemane premabaMdha (rAga) viccheda pAmyuM hatuM, jemane karmanuM saMdhAna (baMdhana) nAza pAmyuM hatuM, jemAM viziSTa jAtimAM utpanna thayA hatA, jeo uttama gotramAM utpanna thayA hatA, jeo uttama rUpathI zobhatA hatA, jeo vizuddha kItine dhAraNa karatA hatA, jeo aciMtya zaktithI yukta hatA, jeo samagra zAstranA pAragAmI hatA, jemaNe pracaMDa kAmadevanuM khaMDana karyuM hatuM, jeoe zreSane kaleza tyAga karyo hato, jemane sura-asuro paNa vAMdatA hatA, jeo sarva labdhio pAmavAthI AnaMda pAmatA hatA, jemane jiteMdrane dharma prApta thayuM hatuM, jemaNe sarva saMgane tyAga karyo hate, jeo guNanI zreNithI zobhatA hatA, tathA jeo strIothI moha pAmyA na hatA evA te agyAre IMdrabhUti vigere sAdhuo ziSyarUpI hAthInA bALa kethI parivarelA diggajonI jema zobhatA hatA. athavA te jemanA mastaka upara kalpavRkSanA kisalaya jevo bhuvananAthane pitAne ja hAtha rahele hoya temanuM zuM varNana karAya ? have A avasare je pUrve kahelI dadhivAhana rAjAnI putrI caMdanA nAmanI kanyA bhagavAnanI pahelI ziSyA thaze ema jANI zake teNInuM Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-ca danAne pravrayA ane gaNadhara padanI sthApanA. 377 rakSaNa karyuM hatuM, te zatAnika rAjAnA maMdiramAM rahelI caMdanAe tatkALa AkAzamAM niraMtara devonA vimAno jatA-AvatA joIne jinezvarane kevaLajJAna utpanna thayuM ema nizcaya karyo, tethI te paNa pravajyA grahaNa karavAmAM utsuka thaI. eTale pAse rahelI devI tene hastatalavaDe grahaNa karI samavasaraNamAM laI gaI. tyAM moTA harSanA samUhane vahana karatI te caMdanA traNa pradakSiNA devApUrvaka jinezvarane vAMdIne pratrajyA grahaNa karavA mATe bhagavAnanI pAse prApta thaI. A avasare bIjI paNa rAjA, Izvara, talavara, zreSThI, senApati, maMtrI ane sAmaMta( khaMDIyA rAjA)nI kanyAo paNa jinapatinuM vacana (upadeza) sAMbhaLavAvaDe saMsAra para vairAgya utpanna thavAthI sarvavirati grahaNa karavA mATe te(bhagavAna)nI pAse prApta thaI tyAre bhagavAne caMdanAne AgaLa (mukhya) karIne te sarvene pitAne hAthe dIkSA ApI. tyArapachI pratrajyAnA udyamamAM azaktimAna ghaNA janene bhagavAne zrAvakadharmamAM sthApana karyA. A rIte A samavasaraNamAM bhagavAnane caturvidha saMgha thaye. guNarUpI ratnanA samudra samAna saMgha sthApita thaye tyAre te IMdrabhUtithI laIne prabhAsa paryata agyAre sAdhuone samagra bhuvanamAM rahelA sarva padArthonA samUhanA saMgrahasvarUpavALI "vajo vA vimed vA yuverU yA" e tripadIne kahI. tyAre pUrvabhavamAM abhyAsa karelA samasta paramArthavALA zAstranA vistAra(samUha)mAM vicakSaNapaNane lIdhe tatkALa utpanna thayelI buddhinA atizayane vahana karatA teoe te tripadIne anusAre dvAdazAMgInI racanA karI. te pramANe racanA karatA sAta gaNadharanI judI judI vAcanAo thaI. tathA metArya ane prabhAsanI, temaja acaLabrAtA ane akhaMpitanI paraspara sarakhI vAcanA thaI. A pramANe sUtranI racanA pUrNa thaI tyAre iMdrabhUti vigerene gaNadhara pada upara sthApana karavAne mATe pote ja bhuvanabAMdhava (bhagavAna) UbhA thayA tyAre "A mAre avasara che " ema jANuM denA samUhathI parivarelA iMdra zreSTha sugaMdhathI vyApta evA vAsavaDe mizra karelA cUrNane bharelA ratnathALane laI jinezvaranI pAse UbhA rahyA. te vakhate svAmIe siMhAsana parathI UbhA thaI te cUrNanI pUrNa muThI grahaNa karI. tyArapachI kAMIka namra kAyAvALA gItamasvAmI vigere agyAre gaNadharo anukrame UbhA rahyA. devoe vAjiMtranA zabda niSedha karyA eTale jagadagurUe * 48 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI mahAvIracaritra. guNavaDa ane paryAyavaDe meM tane tIrthanI anujJA ApI che." ema kahIne sauthI prathama pitAnA hastavaDe gautamasvAmInA mastaka para te cUrNa nAkhyuM. e ja rIte anukrame bAkInA gaNadharo upara paNa cUrNane prakSepa karyo. tyArapachI AkAzataLamAM rahelA ane AnaMdavaDe vikasvara netravALA dee paNa te gaNadharonA mastaka upara sugaMdhamAM aMdha thayelA mugdha bhamarAonA AzrayathI vAcAlI thayela puSpavAsa ane cUrNa vAsa nAMkhe. temaja "A cirajIvI che" ema jANIne pAMcamA gaNadhara sudharmAsvAmIne AgaLa rAkhIne bhagavAne gaNa(gaccha)nI anujJA ApI. AryAonA saMyamanA udyogane nirvAha karavA mATe caMdanA sAvIne pravatinInA pade sthApanA karI. A pramANe bIjA dvIpathI parivarelA jaMbudvIpanI jema, kuLaparvate vaDe parivarelA merU parvatanI . jema ane tArAo vaDe parivarelA caMdranI jema agyAra gaNadhare, bIjA ghaNA sAdhuo ane ghaNuM sAvIo vaDe parivarelA svAmI bhavA lAgyA. te ekalA evA paNa bhuvananA eka baMdhurUpa bhagavAnanA mAhAbhyane kahyuM mApI zake? te pachI gItamAdika gaNadharo vaDe parivarelA bhagavAnanA mAhAsyanuM te zuM kahevuM ? tyArapachI keTalAka divasa sudhI bhavya prANIone pratibaMdha karI jagadgurU tyAMthI nIkaLyAM. te vakhate AkAzamAM rahelA ane laTakatA metInA hAravaDe zebhatA chatre karIne, AkAzamAM rahelA tathA piyaNa ane caMdranA kiraNe jevA manahara (ujajvaLa) be cAmaroe karIne, AkAzataLane avalaMbana karanAra (rahelA) ane maNinA pAdapITha sahita siMhAsane karIne tathA zabda karatI ghugharIonA samUhanA madhura zadavaDe vAcAla, aneka nAnI davAothI manahara ane AkAzamAM rahelA maheMdravaje karIne bhatA zrI jinezvara vihAra karatA hatA te vakhate kareDa de ane asure Adara sahita temane anusaratA hatA, sugaMdhI vAyu anukULapaNe vAta hatuM, jANe bhaktithI ja vaMdanA karatA hoya tema mArganA vRkSe namatA hatA, vikAra pAmelA khela purUSonI jema kAMTAo adhamukha karIne rahetA hatA ane sarva Rtuo anukULa vatatI hatI. prabhu pitAnA mAhAsya vaDe traNa lokanI rAjyalakSmI jANe eka ThekANe maLI hoya tema dekhADatA, dukALa, marakI ane upadrane zAMta karatA, sthAne sthAne samavasaraNanA mahimAne aMgIkAra karatA, paratIthiMkenA pravAdane zUnya (asAra) karatA, mekSamArgane prakAza kartA tathA cAritra ApavAvaDe bhavya prANInA Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. ~~~~~ ~~~ ~~~~~~~~ . aSTama prastAva-brAhmaNakuMDagrAmamAM samavasaraNanI racanA. 3 * samUha upara kRpA karatA ane pura, grAma, kheTa, karbaTa vigere sthAnamAM vihAra karatA anukrame pUrve kahelA brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaramAM AvyA. tyAM nagaranI bahAra samIpa bhAgamAM vividha jAtinA vRkSe ane latAothI vyApta bahuzALa nAmanA caitya(udyAna)mAM devoe moTI uttama racanA sahita samavasaraNa racyuM. ratnanA prakAranI madhye pUrva dizA sanmukha maNinA pAdapITha sahita siMhAsana sthApana karyuM. te nI upara jagatanA eka-cUDAmaNi (mugaTa) samAna zrI mahAvIra svAmI beThA. temanA pAdapIThanI pAse bhagavAna gautamasvAmI beThA. deve, manuSya ane tiryace sarve pitatAnA sthAne beThA. A avasare brAhmaNakuMDagrAma nagaramAM prasiddhi (vArtA) phelANI ke-"bahuzALa nAmanA caitya(udyAna)mAM bhagavAna mahAvIrasvAmI samavasaryA (padhAryA che. " A vAta sAMbhaLIne pUrve kahelA iSabhadatta nAmanA brAhmaNanuM mana meTA harSanA bhArathI (samUhathI) atyaMta bharAI gayuM. eTale te pitAnI patnI devAnaMdA nAmanI brAhmaNane kahevA lAgyuM ke "he suMdarI! traNa lekanA tilakabhUta ane satya padArthanI kathA kahevAmAM samartha zrImahAvIra jinaeNzvara pote bahAra udyAnamAM samavasaryA che. he priyA! mAtra temanuM darzana paNa anupama kalyANanA samUhanuM kAraNa che, te pachI temanI pAse javuM, temane vaMdana karavuM ane pAdasevana karavuM, e vigere sevA karavAthI kalyANanuM kAraNa thAya temAM zuM kahevuM? tethI ApaNe jaIe ane temanA dazanavaDe ApaNuM pitAnuM jIvita ApaNe saphaLa karIe." te sAMbhaLIne teNIe kahyuM ke-"he priyatama! tame kahyuM temAM zuM agya che? sarvagya ja che. tethI cAle ApaNe jaIe." A devAnaMdAnA garbhamAMthI je divase jagadgurU apahAra karAyA hatA, te divasathI ja te mahAzakane vahana karatI hatI. have teNInI saMmati jANIne te RSabhadatte kauTuMbika purUSane bolAvyA, ane temane kahyuM ke-"he purUSazreSTha ratnanI ghugharIonA samUhavaDe jemane madhya bhAga (pIThabhAga) zobhA che, jeo suvarNanI nAthavaDe grahaNa karAyelA che, kALA kamaLavaDe jemane zekhara racele che, jemanAM zIMgaDAM raMgelAM che ane jemanAM zarIra laSTapuSTa che evA zreSTha juvAna baLadathI jeDele ratha ahIM zIza lAve ke je vaDe ame jaIne jagadgurUne vAMdIe. " te sAMbhaLIne-" jevI svAmInI AjJA. " ema kahIne te kauTuMbika purUSa tyAMthI nIkaLyA. temaNe zreSTha ratha taiyAra karyo ane pachI aSabhadattanI pAse lAvyA. tyArapachI Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380. zrI mahAvIracaritra. devAnaMdA sahita tenA para ArUDha thaI, purUSanA parivAravaDe parivare te jinezvaranI sanmukha cAle. anukrame bahuzAla caityanI samIpe prApta thayuM. tyAM chatrAtichatra ( uparAupara traNa chatra) vigere prabhunA atizaye joIne te ratha parathI utarI pAMca prakAranA abhigamavaDe samavasaraNamAM peThe. jinezvarane traNa pradakSiNA devApUrvaka praNAma karIne harSita manavALe te bhUmi para beTho. devAnaMdA paNa bhagavAnane praNAma karIne vinaya sahita jhaSabhadatta brAhmaNane AgaLa karI, UbhI rahIne ja sAMbhaLavAne IrachatI mastaka para be hAtha joDI prabhune sevavA lAgI. vizeSa e ke-je samaye bhagavAna teNInA netranA viSayamAM AvyA (jevAmAM AvyA che te ja samaye teNInuM mukhakamala vikasita thayuM, teNInA harSathI prakRlita thayelA netremAMthI AnaMinAM azra jharavA lAgyA, meghanI jaLadhArAthI haNAyelA kadaMbanA puSpanI jema tenA zarIra para romAMca khaDA thayA ane teNInA stanamAMthI dUdhanI dhArA nIkaLavA lAgI. tevA prakAranI teNIne joI saMzaya utpanna thavAthI gautamasvAmI jagadgurUne praNAma karI pUchavA lAgyA ke-"he bhagavana! nimeSa rahita daSTi vaDe ApanA sukhane jetI A devAnaMdA pitAnA putranA darzanane anusaratI ane premanA samUhane dhAraNa karanArI avasthAne pAmI tenuM zuM kAraNa?" tyAre bhagavAne kahyuM ke-"he gautama ! A devAnaMdA mArI mAtA che. huM A devAnaMdAnI kukSithI utpanna thayela putra chuM, kemake huM devabhavathI jyAre ca tyArathI AraMbhIne bAzI divasa sudhI AnA garbhamAM rahyo hate; tethI prathamanA snehanA anurAge karIne A devAnaMda paramArthane nahIM jANyA chatAM paNa AvA prakAranA saMbhramane pAmI che." - A pramANe jinezvaranuM vacana sAMbhaLIne tatkALa devAnaMdA sahita aSabhadatta uchaLatA romAMcavALo thaye. tathA parSadAne saveleka paNa tatkALa atyaMta vismaya pAme athavA te pUrve nahIM sAMbhaLelI adbhuta vArtAne sAMbhaLIne kaNa vismaya na pAme ? tyArapachI jemane ati harSane prakarSa utpanna thayo hato evA te traSadatta ane devAnaMdA pharIthI jagadgurUnA caraNamAM paDyA. tyArapachI mAtA-pitAne badale vaLI zake tema nathI" ema jANatA bhagavAne zeSa lekene jaNAvavA mATe dezanA prAraMbhI. kevI rIte?-- "he devAnupriya leke ! A anAdi saMsAramAM kaNa ke mAtA, Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvvvvvvvvvv . . aSTama prastAva-devAnaMdA tathA RSabhadattane dIkSA ApI. 381 pitA ane putrapaNe nathI thaye? athavA te tenA viyogamAM niraMtara karatA netranA jaLavaDe samaye samaye poka mUkIne hAhAvavALuM rUdana nathI karyuM? ahe! cida rAjapramANu A lekamAM kaye ThekANe A jIva nathI vaye ? athavA niraMtara kaI ApadAnuM sthAna nathI thaye? athavA te dAsanI jema kenI AjJAnA nirdezamAM vartatA A prANaloke duHkhathI pIDita nathI thavAyuM ? AvA prakAranA duHkhanA samUhanA ja eka kAraNarUpa ane mahAlAyaMkara A saMsAramAM eka kSaNa mAtra paNa buddhimAna lokene nivAsa karavAnI buddhi kema thAya ? A kAraNathI ja zAzvatA sukhanI IcchAvALA prANIo (cakavartI vigere) AvuM saMsAranuM svarUpa jANIne tRNanI jema rAjyAdikane tyAga karI pratrajyAne pAmyA che. tethI karIne puNyanA samUhathI pAmavA lAyaka AvI sAmagrI jyAM sudhI prApta thayelI che tyAM sudhImAM tame paNa mokSane sAdhanArA dharmane grahaNa kare." A pramANe jagadgurUe kahyuM tyAre AnaMdane jharanArA netravALA te banene mAtra potAnA ja anubhavathI jANI zakAya te kaI apUrva AnaMda utpanna thaye. - tyArapachI devAnaMdA sahita aSabhadatta hRSTa-tuSTa thaI, u thaI, svAmIne traNa vAra vAMdI, be hAtharUpI kamaLanA DeDArUpI zekhara(mugaTa)vALA mastakane atyaMta namAvI kahevA lAgyuM ke-"he bhagavana ! je Ape kahyuM te satya ja che, tethI amane ApanI dIkSA ApavAvaDe anugraha karo. hamaNuM amAruM mana gRhavAsathI virakta thayuM che." bhagavAne kahyuM ke " tamArI jevAne A yukta ja che." tyArapachI potAnA AtmAne kRtakRtya (kRtArtha ) mAnatA te bane IzAna khUNAmAM jaI, AbhUSaNe ane puSpamALA vigereno tyAga karI, paMcamuSTivALA lejanA karmane karI, traNa pradakSiNA devApUrvaka paramezvarane vaMdana karI kahevA lAgyA ke-"he bhagavana! jarA, maraNa, roga, zoka ane viyogarUpI agninI javALAnA samUhavaDe vyApta ( baLelI) A bhavarUpI jINuM jhuMpaDImAMthI amane Apa potAnA hAthavaDe kheMcI kADhe. A jana (ame) ApanA caraNanA zaraNane pAmela che. " A pramANe teNe kahyuM tyAre bhuvanagurUe pote ja temane dIkSA ApI. pachI temane sAdhune AcAra kahyo ane Avazyaka vidhi kahyo. e pramANe te kALane ucita save vidhi dekhADIne bhagavAne Aya caMdanA pravartinIne devAnaMdAne ziSyApaNe ApI ane aSabhadattane sthavironI pAse seM. pachI te bane aticAra rahita cAritradharma pALavAmAM baddhalakSya (tatpara) thaI apUrva apUrva (navA navA) tapa Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 zrI mahAvIracaritra.. karavAmAM tatpara thaI, agyAra aMgane abhyAsa karI, paryata samaye saMlekhanAnuM ArAdhana karI, mokSarUpI mahAmahela upara caDhavAnA sAdhanabhUta nIsaraNanI jevI kSapakaNi upara caDI ekSapadane pAmyA. tyArapachI maitamAdika sAdhuo vaDe parivarelA bhagavAna vardhamAnasvAmI bhavyaprANIonA hRdayamAMthI paNa ajJAnarUpI aMdhakArane nAza karatA, gAma, Akara ane nagarAdikamAM vihAra karatA, mokSapadane prakAza karatA anukrame kSatriyakuMDagrAma nAmanA nagaramAM AvyA. tyAM devoe caityavRkSa, prAkAra ane gopura (daravAjA) sahita moTI zveta davAonA samUhavALuM ane lokone sukha upajAvanArUM samavasaraNa racyuM. jinezvaranA mukharUpI kamaLane jovAmAM tRSNA(icchA)vALA batrIze deveMdro vividha prakAranA vimAna para ArUDha thaI. . devapurImAMthI (svargathI) nIce utaryA. have devasamUhavaDe stuti karAtA jidra pUrva taraphanA dvArathI praveza karI, pUrva tarapha mukha rAkhI siMhAsana para beThA. agyAra gaNadhare, kevaLajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, caidapUva, dazapUrva ane vaikiyanI addhine pAmelA vigere sarva uttama munio, vaimAnika devIo ane sAdavIo pUrva dvArathI praveza karI, jinene namana karI, agni khUNAnA bhAgamAM rahyA. temAM vaimAnika devIo ane sAdhvIo UbhI rahe ane de nIce bese. tyArapachI dakSiNa dvArathI praveza karI, vinayavaDe, namra zarIravALI bhavanapati, vANavyaMtara ane tiSI devenI devIo bhuvanabaMdhune pradakSiNe karI, dhame sAMbhaLavAnA lebhathI naiRtya khUNAnA vibhAgamAM harSa sahita beThI. tyArapachI pazcimadvArathI praveza karI uttama AbhUSaNavALA bhavanapati, vANuvyaMtara ane je tiSI de harSathI mataka namAvI, vidhipUrvaka jinezvarane tathA gaNadhara ane kevaLI vigere munione vaMdanA karI vAyavya khUNanA bhAgamAM jinezvaranI sanmukha beThA. tyArapachI uttara dizAnA dvAravaDe praveza karI, divya rUpane dhAraNa karanArA vaimAnika denA samUha, purUSa ane strIo paraspara vaira ane matsara (ISya)no tyAga karI, dharma-zravaNa karavAmAM tatpara thaI IzAna khUNAnA vibhAgamAM beThA. te vakhate kaI paNa hAsya ke kIDA karatA nathI, anya sthaLe netrane nAMkhatA nathI, paraMtu sarve jANe citramAM ALekhyA hoya tema sthirapaNe jinezvaranA mukhane ja jatA rahe che. tyArapachI bIjA prAkArane madhye azva, pADA, siMha vigere tiryaMcavarga vairane tyAga karI sukhe rahe che. kevI rIte ? te kahe che-sUryanA kiraNethI tApa pAmelA sarpane dayAvaDe kuvikalpane Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-kSatriyakuMDagrAmamAM prabhunuM AvAgamana ane naMdIvardhanane vadhAmaNa. 383 tyAga karI mera pitAnA nRtya karatA pIMchAo vaDe DhAMke che (chAyA kare che). hAthI pitAnA dAMta vaDe siMhanA mukhabhAgane khajavALe che. siMhaNa atyaMta kSudhAthI parAbhava pAmelA haraNanA baccAne dhavarAve che. bilADe paNa pitAnA mastaka para atyaMta premathI mUSakane sthApana kare che. vanane pADe paNa pitAnI jIbha vaDe azvane atyaMta cATe che. jyAM viveka vinAnA tiryaMce paNa AvA prakAranA che tyAM deva ane manuSyonA samUha paraspara matsarane tyAga kare temAM zuM Azcarya ? pachI trIjA prAkArane mathe dezanA vividha prakAranA ane vijaya patAkA sahita (vALA) vAhane rahe che. A avasare sarva padArthone jANanArA bhuvananA eka sUyarUpa bhagavAne vacanarUpI kiraNa vaDe mithyAtvarUpI aMdhakArane dUra karavAno AMraMbha karyo. ahIM prathamathI ja jinezvaranA vihAranuM nivedana karavAnA vyApAravALA purUSoe naMdivardhana rAjAne svAmInA AgamananI vadhAmaNI ApI. te vakhate harSanA samUhathI uchaLatA romAMcavALA teNe teone ciMtavyAthI paNa adhika InAma apAvyuM. pachI teNe pAse rahelA nokaravargane kahyuM ke-"are zIghapaNe jayahastI (paTTahastI) taiyAra kare, azvanA samUhe taiyAra kare, nagaranI zobhA pravartA, sarva vijayanA cinho (patAkAo) UbhA kare, AghoSaNApUrvaka nagaranA lokone khabara Apo ke-zIdhrapaNe snAna ane vilepana karIne pitapotAnA vaibhavane lAyaka vAhana ane pAlakhI vigere upara ArUDha thaIne rAjAnI pAse Avo ke jethI sarve sAthe jaIne zrI mahAvIrasvAmIne vaMdana karIe." A pramANe rAjAe kahyuM tyAre "jema deva AjJA Ape tema" e pramANe AjJA aMgIkAra karIne te sevakoe rAjAnA hukama pramANe karyuM. jayahastI zaNagArIne ANyo. tenA para rAjA ArUDha thaye. nagaranA lokothI parivarele rAja bhagavAnanI sanmukha javA cAlyo. tevAmAM chatra upara rahela chatra vigere bhagavAnanA atizaya jeIne rAjAe sarva rAjacihnone tyAga karyo. pachI bhagavAnanI pAse jaI moTA vinayavaDe jagadgurUnI A pramANe vijJapti karavA lAgyA , "he nAtha ! ATalo kALa caMdra rahita AkAzanI jema ApanA vinA A nagara atyaMta zubhA rahita thayuM hatuM. huM paNa Apane anucara hovAthI rAjyalakSamIvaDe tyAga karAyuM nathI. anyathA he nAtha ! ApanA vinA mArI kaI gyatA hoya? haMmezAM punarUktanI jema ApanA saccaritranuM kIrtana karavAthI Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 zrI mahAvIracaritra, mArA nIkaLI jatA jIvane paNa sAdhukAra thayuM che, tethI he jagatanA eka nAtha ! Aje ja mAro sAro divasa thaye che, ane Aje ja mArA vAMchita prApta thayA che ke jethI cirakALe paNa Apa ahIM padhAryA." A pramANe sAcA ane utkRSTa premavALA vacane bolIne rAjA jinezvaranA mukhane viSe daSTi rAkhIne pitAne sthAne beThe. have A ja nagaramAM bhagavAnane bhANeja rUpa ane lAvaNyavaDe zebhata jamAli nAmane kumAra vasatuM hatuM. tene vardhamAnasvAmIe dIkSA grahaNa karyA pachI naMdivardhana rAjAe priyadarzanA nAmanI bhagavAnanI putrI paraNAvI hatI, tethI teNInI sAthe rahelo te jamAli kailAsa parvatanA zikhara jevA uMcA dhavalagRha (mahela) upara caDIne vAgatA cAra prakAranA vAjiMtrevaDe ane . uttama strIoe prayoga karelA batrIzabaddha nATako vaDe gavAtA ane nATaka karAvAtuM hatuM, pravRSa, varSArAtra, zarada, hemaMta, vasaMta ane grISma parvatanI chae RtumAM vaibhavane anusAre sukha jogavato hato ane pAMca prakAranA uttama manuSya saMbaMdhI kAmagane anubhava karato rahelA hatA. teNe Aje zaMgATaka, trika, "catuSka ane catvara(coTA)mAM jinezvaranuM Agamana sAMbhaLavAthI vyAkuLa thayelA, bIjA sarva vyApArane tyAga karanArA ane kolAhalavaDe dizAone vyApta karanArA lokonA samUho eka ja mArgamAM jatA joIne vismaya sahita teNe potAnA parivArane pUchayuM ke -" are ! zuM Aje A nagaramAM idrane mahatsava che ? ke kaMda( kArtikasvAmI)ne mahotsava che ? ke sUkaMda( viSNu)ne mahotsava che? ke nAgane mahotsava che? ke yakSane mahotsava che ? ke caityane mahotsava che ? ke jethI A poraleka A pramANe eka ja dizAnI sanmukha jAya che ?" tyAre parivAre javAba Apyo ke he kumAra ! Aje iMdra ke skaMda vigere kaIne mahotsava nathI, paraMtu bhagavAna mahAvIra-tamArA mAmA-zramaNasaMghathI parivarelA ahIM bahAra padhAryA che. temane vaMdana karavA mATe A sarva leke jAya che." A pramANe sAMdhALIne jamAlinA zarIramAM harSanA vazathI mAMca khaDA thayA. pachI snAna, vilepana karI, alaMkAra, vastra vigere paherI, keriTapuSpanI mALAvALa chatrane mastaka para dhAraNa karAte, vividha prakAranA zastrone hAthamAM dhAraNa karatA sevaka 1 ApanA virahe mAre jIva nIkaLI jAta, paNa ApanuM kIrtana karavAthI rahyo che. 2 prazaMsA. 3 zIMgaDAnA AkAravALe mArga. 4 traNa mArga bheLA thAya tevo bhAga. . 5 cAra mArga bheLA thAya te ceka. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-prabhunI dezanA. 385 purUSathI parivarele uttama, rathamAM ArUDha thayele te samavasaraNamAM gaye. tyAM dUrathI ja te ratha uparathI nIce utaryo. prabhu pAse jaI, moTA AdarathI jinezvarane vaMdanA karI, pachI nimeSa rahita daSTivaDe svAmInA mukhanI sanmukha jotA sevavA lAge. bhagavAne paNa dharmadezanA A pramANe prAraMbhI - * "hAthamAMthI jharatA pANInI jema samaye samaye prANIonuM A jIvita gaLe che. vyAdhi, vRddhAvasthA ane pIDA paNa niraMtara zarIrane duHkha Ape che. ati ghaNuM kalezathI upArjana karelI lakSamI paNa vIjaLInI jevI caMcaLa che. priya putra ane svajanane saMyoga paNa jaLanA taraMganI jema bhaMgura (nAzavaMta) che. pizAcaNanA jevI viSayanI tRSNa keIpaNa prakAre tevA prakAre duHkhe karIne nigraha karI zakAya tevI che ke je prakAre te atyaMta meha pamADe che, ane tethI cheDo paNa vairAgya thaI zakto nathI. bIjA bIjA gRhavyApAra karavAmAM niraMtara vyAkula thayela leka dharmarUpI pAtheya upArjana karyA vinA ja yamarAjanA mukhamAM praveza kare che. A ja mugdhajanono sarvathA agya vibhrama che keame bhega bhegavIne pachI chevaTe dharmanuM AcaraNa karazuM, kemake vRddhAvasthA prApta thAya tyAre sarva ikriyeno pracAra haNAI jAya che, ane tethI karIne dharma kare te dUra rahyo; paraMtu dharma sAMbhaLa paNa durlabha che. ghaNuM kahevAthI zuM ? je bAlyAvasthAmAM ja dharma Acarato nathI te yuddha karavAne samaye azvane zIkhavanAranI jema vRddhAvasthAmAM zeka kare che." A pramANe jagadugurUe sarva prANIone sAdhAraNa vANIvaDe mokSasukhanA mULa bIjarUpa dharmanuM rahasya kahyuM. - te samaye sthira cittavALA jamAlikumAre karNarUpI aMjaLivaDe A vANIrUpI amRtanuM pAna karyuM, tethI tenA hRdayamAM vairAgyavAsanA utpanna thaI tyAre teNe bhagavAnane praNAma karI, mastaka para nizcaLapaNe hastarUpI kamaLakezane sthApana karI kahyuM ke he bhagavana! Ape mane mokSasukha ApavAmAM samartha evo dharma je prakAre kahyo che te prakAre nipuNa buddhivALA bIjA koIe kahyo nathI. he jagannAtha ! huM mAnuM chuM ke-meM pUrvabhavamAM ghaNuM puNya upArjana karyuM che, tethI karIne mane ApanA darzana thayAM. tethI karIne huM mArA mAtA-pitAnI rajA laIne ApanI pAse pravajyA 1 bhrAMti. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 zrI mahAvIracaritra. grahaNa karI mArUM jIvita saphaLa karUM." tyAre bhagavAne tene kahyuM ke "dharmakAryamAM ghaNA vidgo Ave che, tethI tuM A bAbatamAM vilaMba karIza nahIM." tyArapachI jamAlikumAra jagadgurUne vAMdI, rathamAM besI pitAne ghera gaye. tyAM samaya maLe tyAre mAtA-pitAnA pagane praNAma karI te kahevA lAge ke-"he mAtA-pitA ! Aja meM bhagavAna mahAvIrasvAmInI pAse dharma sAMbhaLe, te mane amRtanI jema rU." te sAMbhaLI mAtA-pitAe kahyuM : ke-"tuM dhanya che, sArA lakSaNavALo che, tArA janma ane jIvitanA phaLane tuM pAmyuM chekemake jeoe puNya karyuM na hoya temane kadApi jinezvaranuM vacana zravaNanA (karNanA) viSayane pAmatuM nathI." pachI jamAlie kahyuM ke he mAtA-pitA ! te bhagavAnanuM vacana sAMbhaLI tarata ja huM saMsAranA bhayathI udvega pAme ane janma tathA maraNathI bhaya pAme chuM; tethI tamArI AjJAthI huM cAritra grahaNa karavAne IcchuM chuM. " A pramANe pUrve kaI vakhata nahIM sAMbhaLeluM tevuM jamAlinuM vacana sAMbhaLIne tenI mAtAnA zarIramAM tatkALa utpanna thayelA saMtApanA vazathI parasevAnuM jaLa prasarI gayuM, zokanA bhAra (samUha)thI teNInuM zarIra kaMpavA lAgyuM, pracaMDa hAthInI sUMDhathI haNAyelA kamaLanI jema teNIe karamAI gayelA lAvaNyavALuM mukha dhAraNa karyuM (teNInuM mukha karamAI gayuM), tatkALa kRza (pAtaLA) thayelA hAtharUpI latAmAMthI suva nA valaya (baleyAM) nIkaLI paDyAM, tenuM uttarIya (oDheluM) vastra pRthvI para paDI gayuM, teNInA kezane aMDe vIkharAI gaye, teNInA zarIranA sAMdhAonA baMdhana zithila thaI gayA, mUchanA vazathI teNInuM cetana nAza pAmyuM ane te dhasa daIne pRthvItaLa para paDI gaI. te vakhate saMbhrama sahita deDI AvelA parijanoe nirmaLa jaLanA biMdu sahita vIMjhaNanA vAyuvaDe AzvAsana karI, tyAre te cirakALa sudhI vilApa karIne tathA lAMbA nisAsA mUkIne jamAline kahevA lAgI ke-"he putra! tuM ane eka ja putra saMmata, priya, hRdayane AnaMda ApanAra, ratnanA kaMDIyA jevo ane ghaNI mAnatAthI prApta thayelo che; tethI he vatsa! ame tArA eka kSaNamAtranA paNa viyegane IcchatA nathI, te pachI dIkSA levAnI anujJA ApavAnuM te kema IrachIe? tethI jyAM sudhI ame jIvIe chIe tyAMsudhI tuM rahe, ane amArA maraNa pachI pariNata vayavALo tuM kuLa-saMtatine vRddhi pamADI, kAmagathI vairAgya pAmI dIkSA grahaNa karaje." te sAMbhaLI jamAlie kahyuM ke-"he mAtA ! A manuSya bhava zarIra saMbaMdhI ane mana saMbaMdhI aneka roga, zeka, jarA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-jamAlIne thayela vairAgya-mAtapitAnI rajA mAMgavI. 387 ane maraNa vigere upadravoe karIne sahita jaLanA parapoTAnI jema azAzvata (kSaNika) ane zaradda RtumAM parvatanA zikhara parathI nIkaLelI nadInA taraMganI jema bhaMgura (nAzavaMta) che; tethI keNa jANe che ke-prathama maraNadharmavALA kezu? ane pachI maraNadharmavALA koNa che? vaLI- * ATaluM paNa (maraNane paNa) koI paNa je jANe te zuM paripUrNa nathI? paraMtu akasmAta ja akhaMDita AgamanavALo yamadaMDa AvI paDe ja che. vaLI viSaye konA hRdayane haraNa karatA nathI ? svajane kone hAlA lAgatA nathI? paraMtu kaThora pavanathI haNAyelA kisalaya( navAMkura)nI jema A jIvita kSaNabhaMgura che. tethI karIne ja durjananA mananI jema rAjya ane deza vigerene tyAga karI dhIra purUSe duHkhethI AcarI zakAya tevA saMyamamArgane pAmyA che; tethI karIne tame mehanA prasarane chedIne mane dharma karavAnI anujJA Apa. zuM agnithI baLatA gharamAM kaI mANasa potAnA vahAlA janane rUMdhI rAkhe?" A pramANe jamAlie kahyuM tyAre mAtA-pitAe pharIthI kahyuM ke-"he putra! A tAruM zarIra vizeSa prakAranA lakSaNa (rekhAo), vyajaMna (tala-masA vigere ) ane guNae karIne yukta che, uttama baLa, virya ane satvavaDe sahita che, utkRSTa saubhAgyavALuM che, samagra roga rahita che, pAMca indriya puSTa ane nahIM haNAyelI che, ane zarU thayelI yuvAvasthAnA guNene anusaratuM che; tethI dukhethI pALI zakAya tevA saMyamane tuM zI rIte pALI zakIza? kAraNa ke kamaLanuM vana madonmatta meTA hAthInA daDha caraNanuM caMpAvuM sahana karI zake nahIM, tethI he putra! tuM duSkara saMyama grahaNa karavAthI virAma pAma." - te sAMbhaLI jamAli bolyA ke-"he mAtA ! A manuSya saMbaMdhI zarIra aneka roga ane zekathI maLeluM che, hADakAnA samUhathI utpanna thayeluM che, meTI ane nAnI nasanA samUhathI vyApta che, kAcA mATInA vAsaNanI jema thaDA kALamAM ja bhAMgI javAnA svabhAvavALuM che, azuci che, rUdhira, mAMsa, vasA, meda, zuka vigere malina padArthathI bhareluM che, sarva prakAranA upadravALuM che ane avazya tyAga karavA lAyaka che. AvA prakAranA nisAra zarIranI paNa ATalA mAtravaDe ja sAratA kahI che ke je zarIra mokSane mATe udyama karanArA chane upakAra karavAmAM pravarte Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 zrI mahAvIracaritra. che. vaLI je snAna, vilepana ane AbhUSaNavaDe A zarIranI sevA nA karIe te te divase rahelA caMdramaMDaLanI jema zebhAne dhAraNa karatuM nathI." te sAMbhaLIne pharIthI mAtAe kahyuM ke-"he putra! A moTA rAjakuLamAM utpanna thayelI, samagra kaLAmAM kuzaLa, rUpa ane lAvaNyavaDe manahara aMgavALI, samudranI veLAnI jema potAnA kuLa(kAMThA)ne alaMkAra karanArI, uttama munionI mALA( samaha )nI jevI muktAhAranA parigrahavALI, hAthIonI zreNinI jevI lIlAvaDe maMda maMda gati karanArI, puSTa ane meTA stananA bhArathI namI gayela ane muSTivaDe grahaNa karI zakAya tevA madhya (kaTI) bhAgavALI, manane anukULa vartanArI ane sarva aMge mane hara A priyadazanA vigere tArI ATha priyAne samaya prApta thayA pahelAM ja tyAga karIne tAre tapakiyAne AraMbha kara ati ayogya che. tethI A priyAnI ' sAthe hAla te tuM manuSya saMbaMdhI kAmagane bhegava, ane pachI pariNata vayavALa thA tyAre A priyAo sahita ja pravajyA grahaNa karaje" jamAlie kahyuM-"he mAtA ! A manuSya saMbaMdhI kAmaga te mUtra, viSTA, vamana, parU, zuka ane zeNitathI utpanna thayelA, mRta kalevara(maDadA)mAMthI nIkaLatA durgadha jevA, azubha urasavaDe udvegane utpanna karanAra, bIbhatsa, alpa kALa rahenArA ane ghaNuM kalezathI sAdhavA lAyaka che. te kAmabhege ajJAnI jananA cittane AnaMda utpanna karanArA che, paNa purUSane te niMdA karavA lAyaka che tathA caturgatirUpa anaMta saMsArane vadhAranAra che. hAthamAM rahelA ardha baLelA kANanI jevA te kAmaga je mUkI devAmAM na Ave te asaMkhya tIkSaNa duHkhane anubaMdha (saMbaMdha) karanArA che ane sugatimAM javAnA vina karanArA che, tethI te kuzaLa purUSane kSaNamAtra paNa bhegavavA gya kema hoya? vaLI - jIvitane atha ke purUSa keIpaNa vakhata tAlapuTa nAmanuM viSa khAya ? athavA keNu tIkSaNa dADhavALA siMhanA mukharUpI guhAne sparza kare? athavA koNa vALAnA samUhavaDe bhayaMkara vajAnA agninI madaye praveza kare? athavA tIkSaNa agrabhAgavALA khaDanI dhArA upara keNa cAle? athavA te A upara kahelI sarva bAbata devAdikanA sAmarthyathI kadAca kaI purUSa 1. strIo metInA hArane dhAraNa karanArI ane munie AhAra ane parigrahathI mukta thayelA. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-jamAlIne thayelA vairAgya. 39 karI zake; para Mtu viSayAne bhAgavIne eka kSaNavAra paNa koi sukhane pAmyA nathI. jo kadAca ajJAnI mUDhajanA kAipaNa prakAre viSayAmAM pravarte, te zuM jinezvaranA vacanane jANanAra purUSAe paNa temAM pravartavu ceAgya che ? '' java jevu che, meTA Acara A pramANe sAMbhaLIne pharIthI mAtA melI ke-"he vatsa ! A bApadAdAnA paryAyathI cAlyuM ARtu' ghaNu' suvarNa, rUpu, kAMsu, dRzya (va), dhananA nidhAna vigere sAta peDhI sudhI atyaMta paheAMce teTalu che. tene icchA pramANe atyaMta bhAga karI ane atyata dAna ApI keTalAka divasa vilAsa kara.' te sAMbhaLI jamAlie kahyuM- huM mAtA ! ghaNA dravyanA samUha paNa agnine AdhIna che, cArane AdhIna che, bhAgIdArane AdhIna che. vaLI adhruva, azAzveta ane anarthanA samUhanuM kAraNa che; tethI AmAM ze| pratibaMdha karavA ? ' A pramANe aneka prakAranA anukULa vacaneAvaDe samajAvyA chatAM paNa jamAlie kAMi paNa a'gIkAra karyuM nahI. tyAre krIthI sayama saMbadhI bhaya kara vacaneAvaDe mAtA-pitA khelyA ke-" he putra ! ni tha prAvacana (jaina dIkSA) du:khethI AcarI zakAya tema che, kemake te te leADhAnA cAvavA jevuM che, gaMgA nAmanI mahAnadIne sAme pravAhe javA samudrane bhujAvaDe taravA jevu' che ane asidhArAnI jevuM te vrata vAtu che. vaLI he vatsa ! A dIkSA lIdhA pachI sAdhuone AdhAkamI uddezelA, mizra karelA ke kharIda karelA AhAra ka2e nahIM. temaja dukALanu bhAjana, mAMdA mANusanuM bheAjana, vAdaLAnA ghaTATopathI duni thayelA samayanuM bheAjana, zayyAtaranuM bhAjana athavA kaMda, mULa, phaLa, khIja, harita(lIlI vanaspati)nuM * bhAjana ka2e nahI'. he putra ! tuM sukhamAM lAlana-pAlana karAyA che, tethI zIta, vAyu, taDakA, kSudhA, pipAsA vigere duHsaha khAvIza parISahAne eka muhUtta paNa sahana karavAne tuM asamartha che, te he putra ! vAra vAra vANInA vistAra karavAthI saryuM." te sAMbhaLI jamAli khelyA--" he mAtA-pitA ! A nigraMtha prAvacana (pratrajyA) napuOsaka, kAyara, kharAba purUSa, A leAkanA sukhamAM ja AgrahavALA, paraleAkamAM avaLA mukhavALA ane viSayamAM tRSNAvALA purUSone duHkhe karIne AdarI zakAya tevuM che, paraMtu agIkAra karelA bhArane dhAraNa karavAmAM dhArI-baLada samAna tathA peAtAnA zarIra ane jIvitanI apekSA vinAnA satpurUSane te duSkara nathI." A pramANe anukULa ane pratikULa vacaneAvaDe kahyA chatAM paNa jamAlie peAtAnA dIkSA-grahaNanA abhilASa tajye nahI. tyAre icchA rahitapaNe paNa mAtA-pitAe tene anumati ApI, Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 zrI mahAvIracaritra. ,, tyArapachI pitAe pAtAnA sevaka purUSone bolAvIne kahyuM ke-" he purUSo ! zIghrapaNe A kSatriyakuMDagrAma nagarane bahArathI ane aMdarathI vAsIduM kADhI lI'pIne sApha kare, tRNu ane kacaro vigere dUra karAvI rAjamArgane zuddha karAvA; tathA jamAlikumArane cogya ane mahAmUlyavALA athavA moTAne lAyaka niSkramaNa(dIkSA)nA abhiSekane taiyAra karaza." te sAMbhaLI teoe vinaya sahita tenuM vacana a'gIkAra karI lavanamAMthI bahAra nIkaLyA, ane rAjAnI AjJA pramANe sarva karyuM. tyArapachI pUrva dizAnI sanmukha siMhAsana upara jamAlikumArane besADIne maNi, suvarNa, rUpA ane mArTInA darekanA eka senA ne ATha ATha sugadhavALA nirmaLa jaLathI bharelA kaLazeAvaDe abhiSeka kAvyA. abhiSeka pUrA thayA pachI mAtA-pitAe tene kahyuM ke-" he putra ! have tane vahAluM ane bahu mAnela' evu` zu` ApIe ?' jamAlIe kahyuM:-" he mAtApitA ! have kRtrikApaNathakI rajoharaNu ane pAtrA maMgAvavAne huM icchu chuM, tathA hajAmane khelAvavAne icchuM chuM. A pramANe sAMbhaLIne jamAlinA pitAe purUSA( sevakA )ne kahyuM ke " huM purUSA ! khajAnAmAMthI traNa lAkha zya laine kRtrikApaNuthakI eka eka lAkhavaDe rajoharaNa ane pAtrA lAve, ane eka lAkha dravya ApIne hajAmane khelAveA. " A pramANe AjJA apAyelA te purUSo tyAMthI nIkaLyA ane rajoharaNa, pAtrA tathA hajAmane laine pAchA AnyA. te hajAme jamAlinA pitAne praNAma karI A pramANe kahyuM ke-" huM deva ! mAre je karavAnu hoya tenI AjJA ApeA. " tyAre teNe kahyuM ke he bhadre ! jamAlikumAranA moTA yatnathI cAra AMgaLa cheDIne dIkSAne yogya agra kezane tuM kApa. " tyAre te hajAme sugaMdhI jaLavaDe peAtAnA hAtha-paga dhoine, ATha paDavALA vastravaDe mukhane bAMdhIne yathAkta vidhivaDe tenA keza kApyA. te vakhate nira Mtara kAjaLavaDe malina thayelA azvane mUkatI tenI mAtAe paNa sarpanI kAMcaLI jevA niLa uttarIya vasravaDe te kezanA samUha grahaNa karyAM. tyArapachI te kezane sugaMdhI jaLavaDe pakhAlI, haricaMdananA vilepana ane puSpavaDe tenI pUjA karI. pachI tene eka ujajavaLa vastramAM bAMdhI ratnanA kar DIyAmAM ( DAbhaDAmAM ) mUkayA. pachI zAkanA samUhathI gadgad vANIvaDe rAtI rAtI khelI ke-" AjathI maMda puNyavALI mAre pUjAmAM, utsavAmAM ane parvanA divasomAM A kezavaDe jamAliputrane smaraNa karavAnA che. " A pramANe vAravAra khelatI teNIe te ratnaneA karaDIyeA peAtAnI zamyAnA ozikAnI pAse mUkayA. tyArapachI abhiSekanA mahAtsava pUrNa thaye tyAre jamAlikumAre "". Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. aSTama prastAva-jamAlInuM pratrajyA grahaNa mATe prabhu pAse javuM. 396 nirmala vastra paheryA, suvarNane mukuTa tathA maNi ane suvarNanA kaTaka (kaDAM) ane kuMDaLavaDe zarIrane zaNagAyuM, chAtImAM laTakatI nirmaLa khetInI mALAthI zobhita thaye, vividha prakAranA AbharaNanI kAMtinA samUhavaDe AkAzane vistAra vyApta karyo. te kALe ekaThI thayelI strIonA samUhe tene maMgaLa AcAra karyo, tathA dAnathI khuza thayelA bhikSuke tenA moTA guNanA samUhane gAvA lAgyA. AvA prakArane te jamAli so staMbhavaDe banAvelI, vAyuthI pharakatI zveta dhvajAnA paTe karIne sahita, ghaNA vicitra prakAranA citrevaDe suMdara, ghaNu manuSyane paritoSa utpanna karanArI ane pavitra veSane dhAraNa karanArA, catura, zreSTha ane yuvAvasthAvALA hajAra purUe upADelI zibikAmAM zIghrapaNe ArUDha thaye. tenI jamaNI bAjue rajoharaNa ane pAtrane dhAraNa karanArI tenI dhAvamAtA beThI, bIjI uttama strIoe tenA upara zveta chatra dhAraNa karyuM, tenI be bAjue calAyamAna caMdra jevA manahara (ta) cAmaro vIMjhAvA lAgyA, tenA daSTimArgamAM (AgaLa) maNimaya ATha maMgaLa calAvyA, tenI pAchaLa hAthI, azva ane rathamAM beThelA svajanavarga cAlyA, AgaLa vAgatA vAtrenA uchaLatA zabdavaDe AkAzarUpI vivara lArAI gayuM ane mahela upara rahelA pIrajanene samUha tenI stuti karato hato. A rIte te jamAlikumAra jinezvaranI sanmukha cAle. ' have jamAlinI bhAryA priyadarzanA A vRttAMtane sAMbhaLI, saMsAra para vairAgya utpanna thavAthI pravajyA grahaNa karavAnI IcchAvALI thaIne te ja pramANe cAlI. anukrame teo jinezvaranI pAse pahoMcyA. tyArapachI pAMca se rAjakumAro sahita jamAlikumAre jinezvare kahelI pravajyA grahaNa karI, tathA hajAra rAjakanyAo vaDe parivarelI ane vRddhi pAmatA saMvegavALI priyadarzanA paNa sAdhavI thaI * tyArapachI jamAlie sAmAyikathI AraMbhIne agyAra aMge sUtra sahita ane artha sahita abhyAsa karyo. tathA niraMtara caturthalakta, chaThTha, aThThama vigere vicitra prakAranA tapakarmavaDe pitAnA AtmAne bhAvate te jamAli bhagavAnanI sAthe nagara, Akara (khANa) vigere sthaLamAM vicAravA lAgyA. priyadarzanA paNa caMdanA pravartinInI sAthe vicAravA lAgI. have ekadA kadAcita jamAlie bhagavAna mahAvIra jinezvarane vaMdanA karI vinaMti karI ke-"he bhagavana ! huM ApanI AjJA pAmIne pAMca sAdhuo sahita aniyata (32) vihAravaDe vicAravAne IcchuM chuM."te vakhate nirmaLa Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30ra zrI mahAvIracaritra. kevaLajJAna vaDe samagra jIvalekanA bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALanA samUhane Azraya karanArA, zubhAzubha pariNAmanA vizeSane jenArA bhagavAna paNa bhAvI anarthane jANIne jamAlie vAraMvAra kahyAM chatAM paNa monanuM avalaMbana karIne ja vicAravA lAgyA. tyAre " niSedha na kareluM te anumativALuM hoya" ema jANIne jamAli paNa pAMcaso sAdhuo sahita tathA hajAra sAdavIothI parivarelI priyadarzanAe anusarAte apUrva apUrva (navA navA) gAma, nagara ane Akara vigeremAM vicAravA lAge. ekadA eka gAmathI bIje gAma vicarate te zrAvati nAmanI nagarImAM AvyuM. tyAM keSTaka nAmanA udyAnamAM te rahyo. tyAM rahelA tene rasa rahita, lukhA, zItaLa, tuccha, asuMdara (kharAba) ane kALa vItI gayelA pAna-bhejanavaDe zarIramAM sahana na thAya te pracaMDa, pitta javara pragaTa thayuM. tenAthI te atyaMta parAbhava pAme tethI te be ke-"he sAdhuo! tame mAre mATe saMthAro pAtharo." tyAre teo tenuM vacana sAMbhaLIne tarata ja saMthAro pAtharavA lAgyA. jamAli paNa adhika vedanAvaDe parAbhava pAmele hevAthI beThe rahevAne asamartha thaye, tethI vAraMvAra pUchavA lAge ke-"he sAdhuo ! saMthAro pAtharyo ke nahIM?" tyAre teo bolyA ke-"hA, pAtharyo. " te sAMbhaLIne jamAli ukyo ane temanI pAse gaye. tyAM saMthAro patharAto joIne mithyAtva utpanna thavAthI te bolavA lAge ke-"he munio ! hamaNuM meM tatva jANyuM. te e ke je kArya nIpa ryuM hoya (pUrNa thayuM hoya) te ja nIpajayuM kahevAya, paraMtu je nIpajAvAtuM ( karAtuM) hoya te nIpajyuM kahevAya nahIM. tethI karIne haju saMthAre patharAte chatAM paNa "pAtharyo" ema je tame kahyuM te asatya che. tethI karIne je karAtuM hoya te karyuM ane je utpanna thatuM hoya te utpanna thayuM kahevAya che ema je jinezvara kahe che te pratyakSa virodha hovAthI ghaTatuM nathI, kemake bIjA bIjA samayenA samUhanA egathI karAtA kAryamAM prAraMbhanA samaye ja A kArya karyuM ema je kahevuM te kema samartha hoya? vaLI athaMkriyA sAdhavAmAM je samartha hoya te ja vastupaNane pAme che; (jema pANI lAvavArUpa artha kiyA sAdhavAmAM saMpUrNa thayele ghaDo ja samathe che tethI te saMpUrNa thayele ghaDe ja vastu kahevAya che.) paraMtu prathama samayamAM ja utpanna thayelA padArthamAM vastupaNuM jovAmAM AvatuM nathI, tema chatAM paNa je kadAca prAraMbhe ja te vastu karI ema mAnIe te - bAkInA samayamAM karelI vAtunA ja karavAmAM pragaTa rIte anavasthA deSa Ave Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-jamAlInuM nindavApaNuM. 33 che. (eTale ke vastu karyA pachI paNa je te ja vastu bIjA bIjA samayamAM karAtI hoya te kyAre te vastu karatA baMdha paDavuM ? tene pAra ja Avaze nahIM e anavasthA doSa kahevAya che.) tethI karIne je karyuM te ja karyuM ema je pragaTa kahevuM te ja yuktiyukta che, ane ema kahevAthI (mAnavAthI) kriyAnA AraMbha ane samAptinA samayane virodha Avato nathI. tethI karIne he sAdhuo ! A samagra deze karIne rahita e A pakSa ja tame aMgIkAra kare; paraMtu bhagavAne Ama kahyuM che ema kahIne ja kuzaLa purUSoe grahaNa karavuM na joIe. je yuktiyukta hoya te ja grahaNa karavuM joIe. A sarvajJa che evI prasiddhivaDe kIrtine pAmelA jinezvara jo ke mithyA-asatya na bole, paraMtu koI vakhata bele paNa kharA; kemake koI vakhata mahApurUSe paNa muMjhAI jAya. ( jinezvara asatya na bele ema na jANavuM. keIka vakhata bele paNa kharA, kemake mahApurUSe paNa koI vakhata muMjhAI jAya chemoha pAme che-mehane lIdhe asatya belAya che.)" A pramANe jinAgamanA zAstranA zravaNathI utpanna thayelA potAnA vivekane choDIne jANe ke pittanA javarathI vihavaLa thayuM hoya tema te ghaNe prakAre agya pralApa karavA lAge. A pramANe maryAdA mUkIne ayukta bolanAra jamAline jANIne sthaviroe kahyuM ke-"he jamAli ! tuM kema A pramANe viparIta prarUpaNuM kare che? jemaNe rAga, dveSa ane meha jItyA hoya che evA tIrthakaro kadApi anyathA (asatya) bole ja nahIM temanuM vacana jarApaNa pratyakSa rIte virUddhAdika deSanA lezane paNa pAmatuM nathI. te A pramANe-" bIjA bIjA aneka samovaDe nIpajavAtuM kArya prAraMbhanA samaye ja kema nIpajyuM kahI zakAya ?" ema je te kahyuM te ayukta che; kemake je pahele samaye kArya nIpajayuM na kahIe to samayanA avizeSapaNue karIne bIjA, trIjA vigere samayamAM paNa te kArya nahIM nIpajayuM ja thaze. vaLI je te artha kriyAne sAdhavApaNuM, te ja vastunuM lakSaNa che" ema kahyuM te paNa ahIM nAmanA jJAnanA upagane saMbhava hovAthI deSa rahita ja che. te A pramANe -tathA prakAranI vizeSa prakAranI vastune pAmIne pahele samaye ja "tuM A zuM kare che?" ema bIjAe pUchAyela loka kahe che ke-"huM A ghaTa ke paTa karuM chuM. " vaLI "paDele samaye ja kArya kareluM hoya che tyArapachInA bIjA bIjA samayamAM karelAnuM karavuM e lakSaNavALe anavasthA deSa Avaze." 50 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 zro mahAvIracaritra. 66 ema te je kahyuM te tArU kahevu khIjA khIjA samayeAmAM bIjA khIjA (avayavArUpa) kAryAMtarane sAdhanAra hAvAthI khATu' che. vaLI kriyA karavAnA kALa ane samAptinA kALa e ene virodha Avaze. " ema te ApelA doSanA pakSa paNa khATA che. vaLI te kahyuM ke-" (sarvAMi) kahyuM che ema jANIne grahaNa na karavuM joie, paNa kuzaLa purUSAe te je yuktiyukta hAya te ja grahaNa karavuM joIe. " A mAkhatamAM paNa tamArI jevA chadmasthane yukta ayuktane viveka zI rIte sa bhave ? kevaLajJAnavaDe leAkAleAkanA bhAvane jANanArA bhagavAna ja ahIM pramANa che. vaLI " moTA purUSA paNa kadApi muMjhAya che. " ema te je kahyuM unmattanA pralApanI jema kuzaLa purUSonA cittane raMjana karI zake tema nathI; tethI karIne " je karAtu hAya te karyuM" kahevAya ane je nIpajatu hoya te nIpajayu' kahevAya." ityAdi bhagavAne kahyuM che te sArU ja che. vaLI-- te paNa traNa bhuvananA eka mugaTa samAna jinezvara jo asatya kahetA hoya te temanA kahevAthI tuM A tapavidhAna kema kare che ? rAjya ane dezanA tyAga karI temanI AjJAvaDe dIkSA grahaNa karIne temanA vacanane ja dUSaNu ApatA tuM atyAre lAjateA nathI ? athavA te| anAbhAga( anupayeAga )paNAthI utpanna thayelA doSavaDe kadAca khATu khelAyu hoya te paNa tenI AlecanA ane niMdA vagere karavAthI phrIne zuddhi thai zake che; tethI tu kuvikalpanA tyAga karI, jagatanA eka dIvA samAna bhagavAnanI pAse jA, ane temanI pAse prAyazcitta grahaNa kara. tArA janmane niSphaLa na gumAva. je manuSya jinezvaranA vacananA ( AgamanA ) eka akSaranI paNa zraddhA kare nahIM te manuSya mithyAtvane pAme che, ane te mithyAtve karIne saMsAranI vRddhine pAme che; ane tethI karIne ja kilmiSika devamAM, tiryaMcanI vasatimAM ane manuSyayeAnimAM duHsaha, anaMta ane nivArI na zakAya tevA duHkhAnI par parAne pAme che. jorAvara pavanathI haNAyelA ( vIkharAyelA ) vAdaLAMnI jema jinendranA siddhAMtanA arthanI zraddhAthI haNAyelA moTA pApanA samUha paNa pharIthI tevI avasthAne bAMdhatA nathI. " A pramANe sthaviree moTA arthavALA ghaNA prakAranA hetuo( yukti )vaDe tevI rIte te atyaMta kahevAyA ke jethI ekadama te ( jamAli) mauna ja thai gayA. tyArapachI viparIta prarUpaNAthI pragaTa thayelAM pApanAM prAyazcittane a'gIkAra nahIM karatA jamAlinA tyAga karI keTalAka sthavireza bhagavAnanI Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aSTama prastAva-vironuM zrI viraprabhu pAse khulAsA mATe AvavuM. Tapa * pAse AvyA (AvIne rahyA), ane keTalAka te jamAlinI ja pAse rahyA. hajAra sAdhvIo sahita priyadarzanA paNa strIpaNAne sulabha evA nirvikapaNAthI ane pUrvanA premabaMdhane anusaravApaNathI jamAlinA ja pakSane anusaravA lAgI. ekadA zarIre nIrogI thayele te jamAli pitAnA kadAgrahavaDe potAnA AtmAne tathA bIjA lokone paNa haMmezAM bhamAvate, prarUpaNa karatA ane jinezvaranA vacanane dUSaNa Apato hato, tathA "utpanna thayelA kevaLajJAna ane kevaLadarzanane dhAraNa karanAra huM ja sarvajJa chuM" ema ahaMkArane vahana karate te sarva ThekANe vicAravA lAge. ekadA caMpA nagarInA pUrNa bhadra nAmanA caitya (udyAna)mAM aneka ziSyanA samudAyathI parivarelA bhAgavAna zrI mahAvIra svAmI samavasaryA. tenI najIkamAM rahIne te jamAli A pramANe kahevA lAgyuM ke-"he bhagavana ! jema tamArA ghaNA ziSya chamasthapaNamAM ja rahIne maraNa-dharmane pAmyA che tema (te) huM nathI; kemake mane divya ane akSata kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayAM che. tenA vazathI huM yathArtha sarva vastutatvane jANuM chuM, tethI A pRthvImaMDaLamAM huM ja arihaMta, sarvajJa ane sarvadarza chuM." A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne gautamasvAmIe tene kahyuM ke-"he jamAli ! je tuM AvA prakArano che, te parvatathI, staMbhathI ke vRkSanA ThuMThAthI tArUM jJAna aTake tevuM nahIM hoya, tethI mArA A be praznane tuM ja javAba Apa ke-A leka zAzvata che ke azAzvata che ? tathA A jIva zAzvata che ke azAzvata che ? " A pramANe pUchavAthI jamAli saMzayane pAmyA ane jeTalAmAM pratyuttara ApavAmAM asamartha ane kAMti rahita mukhavALo rahyo teTalAmAM bhuvananA eka sUrya samAna zrI mahAvIrasvAmIe tene kahyuM ke-"he jamAli! mArA ghaNuM zikhya jinezvara(kevaLI)nI jema Ane javAba ApavAne samartha che, paraMtu teo tArI jema AvI rIte garva sahita kahetA nathI. he bhadra ! A praznamAM kAMI na jANI zakAya tevuM (kaThaNa) nathI, kemake A leka zAzvata paNa che ane azAzvata paNa che. te A pramANe A loka bhUta, bhaviSya ane vartamAna traNe kALamAM sAmAnyarUpe karIne rahe che tethI zAzvata che ane avasarpiNI vigere paryAyanA parAvartanavaDe azAzvata che. e ja pramANe jIva paNa bAlyAdika sarva avasthAmAM raheluM hovAthI zAzvata che ane nara, nArakI ane tiryaMca vigere bIjA bIjA paryAyane saMbhava hovAthI (tenI , apekSAe) azAzvata che." A pramANe bhagavAne kahyuM te paNa jamAlinuM Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 zrI mahAvIracaritra. hRdaya kuvikalpathI vyAkula hovAthI zraddhA nahIM karatA te pUrve bhamAvelA peAtAnA sAdhu ane sAdhvInA samUhathI piravarelA ane pura, nagara vigeremAM peAtAnA matanA abhiprAyanI prarUpaNA karatA vicaravA lAgyA. pachI " jamAlika mithyAtvane pAmyA che. " AvI kathA sarvatra vistAra pAmI. (C ,, ekadA te jamAli vicaratA krIthI zrAvasti nagarImAM gayA. tyAM mAranA eka udyAnamAM rahyo. priyadarzanA paNa hajAra sAdhvI sahita moTI samraddhivALA DhaMka nAmanA kuMbhAranI dukAnamAM ( vAsaNanI zALAmAM ) tenI rA laIne rahI. jinezvaranA vacanathI bhAvita AtmAvALA Dhaka jANatA hatA keA sarve mithyAtvane pAmelA che ane bhagavAnanA vacana para zraddhAvALA nathI, tethI jo kAI paNa prakAre teo bedha pAme te ghaNu sArUM thAya. ema vicArIne temane rahevAnI anujJA ApI hatI. ekadA bhAThImAMthI vAsaNane kADhatA teNe temane pratibodha karavA mATe priyadarzanA sAdhvInA vajra upara eka agninA kaNIyA chupI rIte nAMkhyo. tenAthI khaLatuM pAtAnu vasra joine teNIe kahyuM ke- huM mahAnubhAva ! A te zuM karyuM? o, mArU vajra maLI gayuM. " te sAMbhaLIne teNe kahyuM ke " huM AryAM ! tame asatya na khelA. sarva vastra maLI jAya tyAre A pramANe kahevu. caiAgya che ema tamArA mAnelA a che. anyathA te " je maLatuM heAya te maLyu kahevAya " evu jinezvaranu vacana ja aMgIkAra karavu cAgya che. " "" thavAthI teNIe kahyuM meM pApiNIe traNa ATalA kALa sudhI karyAM ane cAritra A pramANe sAMbhaLIne tatkALa zuddha buddhi utpanna ke huM zrAvaka ! mane mUDhane tame ThIka bedha pamADI. leAkanA tilakarUpa bhagavAna vardhamAnasvAmInuM vacana pratikULa karyuM. je bhagavAnanA vacanavaDe gharanA tyAga grahaNa karyuM, te jinezvarane paNa gaNavA nahIM ( mAnavA nahIM). ahA ! kevu' mATuM mAhanuM mAhAtmya che ? " te sAMbhaLIne 'ke kahyuM ke- huM bhagavatI (pUjya) ! tame cittamAM saMtApa na karo. sarva sAdhvIjanathI rivarelA tame sarvajJanI pAse jAo, temanI AjJAmAM varto, tamArA sarva duSkRtanI gA (niMdA ) kareA ane unmAge janArA leAkanA vairInI jema tyAga karo. " te sAMbhaLIne " huM A zikhAmaNane icchuM chuM. ' ema kahIne hajAra sAdhvIAthI parivarelI te traNa bhuvananA prabhunI pAse gai. pachI DhaMka kuMbhAre eka jamAlika vinA khIjA sa` sAdhuone edha pamADyA, tethI te sarve te jamA line cheDIne jinezvaranI samIpe gayA. A pramANe prathama te A bhavamAM ja Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-priyadarzInAne thayela edha ane jamAlInu' maraNa. jinezvaranA vacananA pratikULapaNAnA prabhAvathI kevaLa munivarAe ja line mUkaye ema nathI paraMtu sadguNAe paNa tene mUkI dIdhA. A pramANe te jamAlika mithyAtvanA Agrahe karIne peAtAnA AtmAne ane samIpe rahelA leAkeAne khATe mAge lai jatA ghaNA varSoM sudhI cAritranA paryAya pALIne, chevaTe ardha mAsanI salekhanA ( anazana )karIne te mithyAtvanA sthAnakanI AlAcanA-pratikramaNa karyA vinA marIne lAMtaka kalpa nAmanA devaleAkamAM tera sAgaropamanI sthitivALA kilmiSika devane viSe devapaNe utpanna thayA. 397 jamA have ahIM bhagavAna gautamasvAmIe jamAline kALadharma pAmeleA jANIne bhagavAna mahAvIrasvAmIne moTA vanayavaDe vAMdIne kahyuM ( pUchyuM ) ke-" huM bhagavana ! Apane kuMziSya jamAli nAmanA anagAra tevA prakAranA ugra tapavizeSa karIne kayAM utpanna thayA ? " tyAre bhagavAne tene kalbiSika devapaNAnI prApti sudhInA tene sarva vRttAMta kahyo. ugra tyArapachI iMdrabhUtie .kahyuM ke-" he bhagavana ! tevA prakAranA tapa karIne paNa te jamAli kilmiSika devamAM utpanna thayA tenuM zuM kAraNu ?" tyAre samagra bhAvane jANanArA ane bhuvanamAM eka sUrya samAna bhagavAne kahyuM ke-" he gautama ! ekAgra citte AnuM kAraNa tuM sAMbhaLa. sAdhu-dharmanA AcAramAM rahelA ane vizuddha zIlavALA AcAryanA tathA sUtranI pravRtti karanAra (bhaNAvanAra) ane guNunA nidhAnarUpa upAdhyAyanA temaja kuLa, gaNu ane sadhanA je pratyenIka (zatru) hoya che te jIvA meTA tapa karIne paNa kilmiSika devAmAM utpanna thAya che. pharIthI gautamasvAmIe pUchyu ke he bhagavana ! te peAtAnA sthAnathI cavIne keTalA bhave te mekSapuranA nivAsane pAmaze ?" jinezvare kahyuM ke- deva, tiryaMca ane manuSyanA bhavamAM pAMca vAra bhamIne pachI bedhi (samakita pAmIne mAkSanuM sukha pAmaze, tethI karIne he devAnupriye ! jamAli muninuM A caritra sAMbhaLIne dhamagurU vigerenA vinayamAM niraMtara tatpara thajo. " A pramANe sarvamuni Ane zikhAmaNu ApIne samagra jIvaleAkanA vatsala zrI mahAvIrasvAmI mATI dayAvaDe lanyajIvAne pratibaMdha karatA vicaravA lAgyA. 99 have prabhu pRthvI para vicaratA hatA te vakhate caMdra ane sUryanA zreSTha vimAnanuM ahIM utaravArUpa Azcaya je pramANe thayuM te pramANe sAMbhaLeA:-- sAketa nAmanA nagaramAM samIpe ja prAtihA vALA eTale pratyakSa Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 zrI mahAvIracaritra. mAhAmyavALa surapriya nAmane yakSa hatA. te yakSa dara varase citaravAmAM Ave che ane tene mATe mahotsava karavAmAM Ave che, paraMtu tene citaravAmAM Ave che tyAre te citArAne te yakSa mArI nAkhe che, ane je citaravAmAM na Ave te te nagaramAM lekanI marakI vika chetenA bhayathI te citArAone samudAya te nagara choDIne javA lAge te joI rAjAe vicAra karyo ke-" je A sarve jatA raheze te avazya A yakSa citaravAmAM nahIM AvavAthI amArA vadhane mATe thaze." A pramANe vicArIne teNe te citArAone baLAtkAre rokyA ane temane mATe A pramANe saMkalanA karI. sarva citArAonA nAme eka eka kAgaLanA kakaDAmAM lakhIne ghaDAmAM nAMkhyA. pachI varase varase jenA nAmane patra (cIThThI) te ghaDAmAMthI nIkaLe te citAra te yakSanuM citaravAnuM kAma kare. A pramANe keTaleka kALa gaye. ekadA " kazabI nAmanI nagarIne rahevAsI eka citArAne putra citravidyA zIkhavA mATe tyAM AvyuM, ane eka citArAnI DezIne ghera rahyo. tyAM te DozInA putranI sAthe tene maitrI thaI. A pramANe te tyAM rahyo hate teTalAmAM te ja varase te DezInA putrane vAro Avyo. tyAre te DozI ghaNe prakAre chAtI ane mastaka kuTatI rUdana karavA lAgI. te joI te kauzAMbInA citArAnA putre teNIne pUchayuM ke-"he mAtA ! tame kema rUdana kare che ?" teNIe kahyuM ke-"he putra ! mAre A eka ja putra che. hAlamAM te yakSane citarIne yamarAjanA mukhane pAmavAnI IcchAvALo hoya tevuM dekhAya che." te sAMbhaLI teNe kahyuM he mAtA ! tame rUdana na kare. huM te yakSane citarIza." teNIe kahyuM-"he vatsa! zuM tuM mAro putra nathI?" teNe kahyuM-"te paNa huM ja citarIza." pachI samaya Avye tyAre teNe chaThThane tapa karI, snAna karI, caMdanane rasa pitAnA zarIre lagAvI, zuddha be vastra paherI ( dhAraNa karI), AThavaDA karelA vastravaDe mukha bAMdhI (mukhakeza karI), navI pIMchIo vaDe ane uttama raMgavaDe te yakSane citarIne pachI meTA vinayavaDe tenA caraNamAM paDIne A pramANe bolyA ( stuti karavA lAgyA): "he surapriya deva ! ka atyaMta nipuNa mANasa paNa tamArUM citrakarma karI zake? te paNa amArI je mugdha mANasa te zI rIte karI zake ? te paNa capalapaNAne lIdhe mArAthI je kAMI paNa sArI rIte vartAyuM na hoya te he svAmI! tamAre kSamA karavuM. namra janane viSe ze kepa hoya ?" A pramANe tenI stutithI prasanna thayela yakSa be ke-"are! tuM Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . aSTama prastAva-sUryacaMdranuM Agamana ane varadatta citrakAra. 399 - varadAna mAga." te be -"he deva ! e ja varadAna che ke AjathI tamAre koI mANasane mAra nahi.tyAre yakSe kahyuM ke-" tAro vinAza na karavAthI ja e te (bIjAne avinAza) siddha ja che, mATe bIjuM kAMIka mAga." teNe kahyuM-"he deva! je ema ja hoya te dvipada (manuSya), catuSpada (pazu) ane apada (sarpa vigere ) A sarvamAMthI koInA paNa mAtra eka avayavane paNa huM jouM, te tene anusarIne tenuM yathArtha sarva rUpa huM citarI zakuM evuM mane varadAna Apo." tyAre yakSe kahyuM ke " jA, ema thaze." tyArapachI varadAnane pAmelo te rAjA ane nagaranA kevaDe satkAra karAye. pachI te pitAnI kauzAMbI nagarImAM gayo. te nagarImAM pahelAM kahyA pramANe zatAnIka rAjA rAjya karatA hatA. ekadA rAjya, deza, caturaMga sainyanA vistAra ane bIjA vizeSa prakAranA vaibhavavaDe garvane vahana karato te sabhAmaMDapamAM beThe hatA tyAre teNe dUtane pUchayuM ke-"he dUta! je bIjA rAjAone hoya evuM mAre zuM nathI?" dUte kahyuM-"he deva! Apane bIjA jevI citrasabhA nathI." A pramANe teNe kahyuM tyAre rAjAe sabhAmaMDapane citaravA mATe citArAone AjJA karI. tyAre teoe sarakhI bhUmine vaheMcIne citaravAne prAraMbha karyo. temAM aMtaHpuranA dvAranI pAsene je bhAga hatuM te varadAnavALA citArAne AvyuM. tyAre tyAM citrakarmane karatA teNe ekadA jALIyAnA vivaramAMthI rAjAnI mukhya paTTarANI mRgAvatI devIne maNimaya mudrikA(vITI)nA kiraNothI vyApta pagane aMguThA je. te joI teNe anumAnathI jANyuM ke-"A mRgAvatI devI ja che." tyArapachI teNe te aMguThAne anusAra jevuM hatuM tevuM yathArtha rUpa ALekhyuM. te rUpamAM cakSune - ughADatI vakhate eka mesane biMdu tenA sAthaLamAM paDaze. te teNe dUra karyo. (bhusI nAkhe.) pharIthI paNa paDaze. te paNa teNe dUra karyo. e ja pramANe trIjI vakhata paNa tyAM ja paDelA te biMdune joIne teNe vicAra karyo ke"nice AvuM cihna A ThekANe hovuM joIe." ema tenA manamAM nizcaya thavAthI te biMdu teNe dUra karyo nahIM. tyArapachI keTaleka divase sarva citrakarma samApta thayuM tyAre rAjA te citrasabhAne jota jete jyAM te mRgAvatInuM rUpa citareluM hatuM te pradezamAM Avyo. te rUpane nimeSa rahita daSTivaDe jotAM rAjAe te biMdu je. tene joIne tarataja bhUkuTI caDAvavAthI bhayaMkara ane krodhanA vazathI rakta thayelA netrathI kSobha pAmele rAjA A pramANe vicAravA lAgyuM - pApamativALA ANe mArI patnIno parAbhava karyo che, e vAta nizcita che. ema na hoya te vastranI aMdara rahelA masane te zI rIte jANe? Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. AAAAAAAAAA bIjI strIo sAthe paNa bhaMga karanArano ame nigraha karIe chIe, te pitAnI ja strIne viSe A vRttAMta jANIne paNa ame kema kSamA karIe ?" A pramANe vicArIne te varadAnavALe citAra koTavALane se ane tene vadha karavAnI AjJA ApI. A vRttAMta sAMbhaLIne citArAono samudAya tyAM rAjA pAse AvyA. teoe rAjAne vijJapti karI ke-"he deva ! Ane devanuM varadAna maLeluM che tethI jene mAtra eka ja avayava dekhe tenuM paripUrNa rUpa A ALekhI zake che, tethI zA mATe kAraNa vinA Apa kepane dhAraNa kare che? jo A bAbatamAM Apane vizvAsa AvatuM na hoya te tenI Apa khAtrI kare." A pramANe teoe kahyuM tyAre rAjAe tene kubbA dAsInuM mAtra mukha ja dekhADayuM. te joI teNe teNInuM yathArtha rUpa citarI ApyuM; te paNa prathamanA krodhanA vazathI rAjAe tene jamaNA hAthane saMDAsa chedAvyo ane dezanIkAla karyo. tyArapachI te citrakAra parIthI yakSanI pAse gayo. tyAM upavAsa karIne beThe, te vakhate yakSe tene kahyuM ke-"he bhadra ! te khedane mUkI de. mArA anubhavavaDe pUrvanI ja jema DAbA hAthavaDe paNa tuM citarI zakIza." A pramANe varadAna pAmelA teNe vicAra karyo ke-"aho ! mahApApa karanArA te rAjAe mane niraparAdhIne AvI avasthA kema pamADyo ? tethI karIne have te duHzikSitane tenA durnayanuM phaLa huM dekhADuM." ema vicAra karIne eka citrapaTamAM zaNagAravaDe dedIpyamAna mRgAvatInuM rUpa ALekhIne strInI lAlasAvALA (strIlubdha) caDapradyota nAmanA meTA rAjAnI pAse te gaye. tene te citrapaTa dekhADyo. caMDapradyote tene abhilASa sahita je. jotAM ja tatkALa vikasvara kamaLa jevI lAMbI te dRSTi vikaravara thaI. tene kuLano abhimAna nAza pAme, nItimArga gaLI gaye (naSTa thaye), manamAM arati utpanna thaI, zvAsocchavAsa uchaLavA lAgyA, sarva aMge kAmAgni jAjavalyamAna thaye ane vizeSa sahita jotAM jotAM te jANe khaMbhita thayo hoya ane kIlita (khalita) thayo hoya tema sthira mIMcAyelA netravALe te eka muhUrta sudhI rahyo. pachI teNe citrakArane pUchyuM ke - "he suMdara ! surasuMdarInuM ke kAmadevanI strInuM ke nAgakanyAnuM kenuM rUpa joIne te ahIM A tenuM pratibiMba ALekhyuM che-citayuM che ? je 1 aMguThe ane tenI pAsenI AMgaLI. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' : ' aSTama prastAva-citrakAre karela mRgAvatInuM varNana. devAMganAnuM A rUpa hoya te bhavanamAM prasiddha vaibhavavALA je devatAo kahevAya che te satya che, ane je A kAmadevanI strI hoya te kAmadeva khuzIthI lIlAvaDe ja traNa lekane jItI le, athavA je A nAgakanyA hoya te AnA mukhacaMdranA kiraNo vaDe haNAyelA aMdhakAranA pracAravALuM pAtALa niraMtara zobhe. je, AnI kAyAnI kAMtivaDe suvarNanI kAMti dUSaNa pAme che-jhAMkhI thaI jAya che, AnA netravaDe navA nIlakamaLanI zobhA karamAI jAya che, AnA adhaNanI prabhAvaDe vidruma (paravALA) ane kaMkellInA navAMkuranI zobhA nAza pAme che ane AnA manohara rUpavaDe raMbhA apsarAnuM rUpa samAnapaNAne pAme che. ghaNuM zuM kahevuM ? AvA prakAranI zreSTha yuvatIjananA virahamAM kAmaga viDaMbanA pAme che, manuSyapaNuM paNa niSphaLa che ane rAjApaNuM paNa duHkhane vahana karanAruM chetethI karIne tuM kahe ke A konI strI che? athavA AnI prAptine mATe karyo anukULa upAya karavAthI siddhi pAme te che?" A pramANe rAjAe kahyuM tyAre te citrakAre kahyuM ke-"he deva ! ApanA kahevA pramANe A keI devAdikanI strI nathI, paraMtu zatAnIka rAjAnI paTTarANI mRgAvatI nAmanI devI che. A to meM sAmAnyapaNe AlekhI che; vizeSa karIne te je kadAca prajApati ( brahmA) teNInA rUpane AlekhI zake." (te sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke - "je A pramANe te manuSyanI strI ja che, te are vAgha dUta! tuM zIdhra jA. jaIne mArA vacane karIne tuM zatAnIka rAjAne kahe ke-mRgAvatIne tuM jaladI mokala. AvA prakAranA strIratnane varavAmAM tAre zo adhikAra che? tethI teNIne zIdhra ahIM mokala athavA yuddha karavA taiyAra thA." A pramANe kahyuM tyAre "jevI devanI AjJA" ema kahI te hRta ga. zatAnIka rAjAne caMDapradyota rAjAnI AjJA nivedana karI. te sAMbhaLIne kapa pAmelA teNe kahyuM ke "are adhama dUta ! je kadAca koI paNa prakAre te tAro rAjA kuLakramanI maryAdAne mUkIne uddhata vacana bole, to tAre paNa te pramANe bolavuM ghaTe che ? je bhUtya ubhAge pravatelA pitAnA svAmInI apakIrtirUpa dhULane potAnI buddhinA vistAravaDe samAve nahIM, te paNa zuM bhUtya kahevAya? A pramANe anItine. manamAM mAtra vicAra karavAthI paNa tenA kuLamAM moTuM kalaMka utpanna thAya che, te pachI ghaNu mANasenI pAse pragaTa vANI vaDe kahevAthI te zuM thAya ? are dUta! * 51 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 zrI mahAvIracaritra. "" bIjA paNa rAjyAmAM kAi paNa rAjAe AvA prakAranuM akArya karyuM. hAya ema teM joyuM ke sAMbhaLyuM che ? vaLI jyAM pote rAjA ja AvA prakAranA anyAyanuM AcaraNa kare tyAM bicArI nIti paNa mULathI ja haNAyelI che. ghaNuM zuM kahevuM? AvA prakAranuM vacana belanArA tArA ja ahIM vinAza karavA yeAgya che, paNa tema nathI karatA, te kAMi ( tArA ke tArA rAjAnuM) teja che ema dhArIne nahI' ( athavA amAre tevu karavu ceAgya nathI ema jANIne ) " A pramANe te dUtaneA tiraskAra karIne, tene kaMThe pakaDIne khALane mAge thaIne kADhI mUkayA. pachI te dUta caMDapradyota rAjAnI samIpe gayA ane cAraguNA potAnA vRttAMta kahyo. tyAre te paNa te dUtanA vacanavaDe atya'ta rASa pAmI sarva sainya sahita kauzAMbI nagarI tarapha cAlyA. niraMtara prayANavaDe AvatA tene sAMbhaLIne alpa sainyavALA zatAnIka rAjA tathAprakAranA kSeAbhathI utpanna thayelA atisAra nAmanA vyAdhithI ekadama maraNa pAmyA. te vakhate mRgAvatIe vicAyuM ke-" prathama tA rAjA ja kSe|bhathI maraNa pAmyA. nAnI ummaranA putra hajI baLane pAmyA nathI, tethI aMDapradyotane nahIM anusaravAthI A putrane paNu vinAza na thAo; temaja tene anusaravAthI mArA kuLamAM mATu' kalaMka lAge tethI hAla te kALane yAgya A pramANe che ke-hu' ahIM rahIne ja atyaMta anukULa vacananA vistAravaDe ja kALa nirgamana karUM. pachI jema ucita haze tema karIza." ema vicArIne dUtanA mukhavaDe caMDapradyota rAjAne kahevarAvyu. ke- zatAnIka rAjA pakSa thaI javAthI ( maraNa pAmavAthI ) tame ja mArUM zaraNu che. mAtra mAre| putra hajI khaLa pAmyA vinAnA che tene huM tajI dauM teA sImAr3AnA rAjAe tene vinAza kare, " AvuM tenuM vacana sAMbhaLI atyaMta harSoMnA prakane dhAraNa kaztA sajAe kahevarAvyuM ke-"he priyA ! mArA pracaMDa bhujArUpI daDe grahaNu karelA tArA putranI upara kayA cirakAla vitanA aI pagaluM bharavAne paNa icche ? ' te sAMbhaLI rANIe kahevarAvyuM ke huM mahArAja ! tame he che. temaja che, paraMtu ozIke sarpa che ane vaidya sAjana dUra che, ( eTale ke zatru pAse ja che ane tame teA dUra che. ) kArya vinAza pAmyA pachI tame zuM karI zakeA ? tethI jo mArI sAthe nirvighnapaNe saMcAgane icchatA hA teA ujjayinI nagarImAM nIpajelI kaThera ( kaThaNu-pAkI ) iMTAvaDe A nagarI karatA cAre dizAe moTA gaDhanA piridha karAvA." A pramANe sAMbhaLIne rAjAe te agIkAra karyuM, tethI peAtAnA coDhe khaDIyA rAjAne Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-bhagavAnanI dezanA. - pitA potAnA sainya sahita mArgamAM goThavyA ane te manuSyanI paraMparAe karIne ujajayinIthI ITa magAvI tenA vaDe prakAra nIpajAvyo tyArapachI teNIe kahyuM ke-" have dhAnya,vastra ane iMdhaNA vaDe A nagarIne bharI dyo." te sAMbhaLI AzAthI nacAyelA teNe te pramANe nagarI bharI dIdhI. A pramANe jyAre te nagarI (bIjAne) dha (aTakAyata) karavAmAM sajaja (taiyAra ) thaI tyAre te rANa tenAthI pratikULa thaI gaI. (nagaranA killAnA) daravAjA baMdha karI yuddha karavA taiyAra thaI. te jANI caMDapradyota rAjA paNa vila thaI nagarIne viTIne rahyo. eka divasa vairAgya pAmelI mRgAvatIe vicAra karyo ke "te gAma, Akara (khANa) ane nagara vigere sthAne dhanya che ke jyAM bhagavAna mahAvIrasvAmI suMdara vANIvaDe manuSyone pratibadha karatA vicare che. hamaNAM je te paramezvara ahIM padhAre te huM temanI pAse pratrajyA grahaNa karUM." A pramANe teNInAM vicArane kevaLajJAna vaDe jANIne gItamAdika munijanethI parivarelA ane nava suvarNakamaLa para paga mUkatA bhagavAna tarata ja tyAM padhAryA. devoe te vakhate tyAM samavasaraNa racyuM. tyAM jagadgurU siMhAsana para beThA. te bhagavAnanA prabhAvathI sarvanuM vaira zAMta thayuM. carapurUSoe mRgAvatIne vadhAmaNI ApI. temane teNIe ciMtavyAthI paNa adhika InAma ApyuM. daravAjAnA kamADa ughaDAvyA, moTA vaibhavavaDe mRgAvatI nIkaLI, 'vidhipUrvaka bhagavAnane vAMdhA ane ucita sthAne te rahI. caMDaprota rAjA paNa AvyuM. A avasare bhagavAne dharmakathA prAraMbhI. tevAmAM hAthamAM dhanuSa-bANane grahaNa karanAra koI eka purUSa "A sarvajJa che" ema lokapravAda sAMbhaLI bhagavAnanI samIpanA pradezamAM UbhA rahI pitAnA saMzayane manathI ja pUchavA lAgyA. tyAre svAmIe tene kahyuM ke-"he devAnupriya ! tuM vacana belIne pUcha ke jethI bIjA paNa bhavya prANIo pratibodha pAme, te paNa sAruM ja che." A pramANe svAmIe kahyA chatAM paNa lekalajajAne lIdhe teNe A pramANe kahyuM ke-"he bhagavAna ! je te hatI, te ja te che?" tyAre bhagavAne kahyuM ke " hA, ema ja che." A vakhate pAdapITha pAse rahelA gautamasvAmI ke je potAnA kRta jJAnathI A pranettarane khare artha jANatA hatA te paNa teNe bhavyajanonA pratibaMdhane mATe pUchayuM ke-"he bhagavana! A purUSe "je te hatI, 1 sarva zabdo strInA ja vizeSaNa che. je te mArI bahena hatI te ja te che. bhI. . Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra, te te ja che?" ema zuM kahyuM ?" tyAre bhagavAna belyA ke-" A kathA meTI che. te tame sarva ekAgra citte sAMbhaLe - A ja jaMbudvIpa nAmanA dviIpamAM caMpA nAmanI nagarI che. tyAM eka suvarNakAra (sonI) rahetuM hatuM. te strImAM lupa (lubdha) hovAthI je je sArA rUpavALI kanyAne jete hase tene tene pAMcase suvarNanA sIkkA ApIne paraNatuM hatuM. A pramANe paraNIne teNe anukrame pAMcaso strIo ekaThI karI. te dareka strIne teNe tilaka, hAra, arthahAra, nUpura vigere sarva AbhUSaNe ApyAM hatAM. je divase te je strInI sAthe bhega bhogave te divase te strI sarva alaMkAre grahaNa kare ane snAna, vilepana vigere aMgAra kare ane bAkIne kALe zAMta (sAdA) veSavaDe ja rahe. nahIM te ' (te pramANe na kare te) te suvarNakAra teNIne tiraskAra karate hate. vaLI IrSyALu hovAthI te eka nimeSa (kSaNa) mAtra paNa gharanA dvArane mUkate na hete. svajanene paNa avakAza Apate nahIM. (eTale pite temane ghera . jate nahI ane temane pitAne ghera belAvate paNa nahIM.) e pramANe divaso jatA hatA tevAmAM ekadA tenI IcchA vinA paNa mahAkaSTa karIne tene eka mitra tene pitAne ghera bhojana karAvavA laI gayo. ghaNe kALe avakAza maLavAthI tenI strIoe vicAra karyo ke - '' ApaNA A jIvanathI zuM ? maNi ane suvarNanA AbhUSaNothI paNa zuM ? ane A nirarthaka ghaNuM vaibhavanA vistArathI paNa zuM phaLa che ? ke jethI yamarAjanI jevA A pApI patinA idriyaviSayamAM ApaNe paDelI chIe, tethI kadApi vilAsa karavAnuM ApaNe pAmI zakatI nathI. ghaNe kAle Aja jyAM sudhI te gharane mUkIne anyatra gaye che tyAM sudhImAM eka kSaNavAra ApaNe manavAMchita sukhavaDe rahIe (sukha bhogavIe)." A pramANe vicArIne te sarvee snAna karyuM, sugaMdhI vilepanavaDe sarva aMge lepa karyo, uttama vastro paheryA, sarva AbhUSaNo dhAraNa karyA, kapALamAM tilaka karyA, uttama seMthAne siMdura pUrIne rAte karyo, sugaMdhathI vAsita karelI kasturInA paMkavaDe gAla upara pILa karI, taMbola khAvAvaDe ATha rAtA karyA. A pramANe zRMgAra sajI teo jeTalAmAM darpaNane grahaNa karI temAM pitAnuM mukha jatI hatI teTalAmAM tatkALa temane bhara ghera AvyA. teonI tevA prakAranI duSTa ceSTA joIne kepa utpanna thavAthI teNe eka strIne evI Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-bhagavAnanI dezanA, suvarNakAranuM varNana. 405 rIte prahAra karyo ke jethI te tatkALa maraNa pAmI. tyAra pachI te sarva strIonA zarIra bhayanA vazathI kaMpavA lAgyA, ane teoe vicAryuM ke"jema A ekanuM maraNa thayuM tema ApaNuM paNa maraNa thaze." tethI arisAvaDe ApaNe Ane ja haNIe. Ane rAkhavAthI zuM phaLa che ?" ema vicArIne teoe ekI sAthe tenI sanmukha pitA potAnA darpaNa pheMkayAM. tyArapachI pAMcamAM eka ochI eTale cArase ne navANuM strIoe mUkelA (mArelA) darpaNa vaDe haNAyele te tatkALa maraNa pAme. tyArapachI te sarva strIone pazcAttApa utpanna thaye ke-"ahe! patine mAranAra ApaNI ahIMthI zI gati thaze ? loko ApaNane kalaMka Apaze, rAjA daMDa karaze, svajanavarga avajJA karaze ane khaLa purUSe parAbhava karaze; tethI have ApaNe maravuM e ja kALane yogya che." A pramANe vicAra karIne teoe gharanA sarva dvArA baMkI dIdhAM, gharanI aMdara ghaNuM tRNa, kASTha ane parALa nAMkhyA, cotarapha agni pragaTa karyo ane jvALAvaDe vyApta thayelA te agnimAM teoe pitAne AtmA (deha) mUko. have pazcAttApe karIne ane dayA sahitapaNue karIne te sarve akAma nijerAvaDe marIne manuSyamAM utpanna thaI purUSa thayA. samAna karma ane dharmanA saMyoge karIne eka ThekANe maLelA te cArase ne navANuMe jaNa cera thayA ane eka viSama parvatamAM vasyA. have te suvarNakAra marIne tiyecamAM utpanna thayuM. temAM je te pahelI bhAryAne teNe mArI hatI te eka bhava tiryaMcamAM utpanna thaIne pachI brAhma nA kuLamAM putra thaye. keme karIne te pAMca varSanI ummarane je te vakhate te suvarNakArane jIva tiryaMca bhavathI nIkaLIne te ja brAhmaNanA kuLamAM tenI bahenapaNe putrI thaI. te prathamane putra pAMca varSane hatuM tethI tene te putrIne bAlagrAha karyo. te chokarI atyaMta duSTapaNAne lIdhe niraMtara rUe che. ekadA te bAlagrAhe teNInA udarapradezane paMpALatA paMpALatA koI paNa prakAre (IrAdA vinA akasmAtapaNe) tevI rIte yonidvAramAM sparza karyo ke jethI tatkALa te retI baMdha thaI gaI. tyAre teNe jANyuM ke-" Ane chAnI rAkha. vAne upAya mane prApta thaye." pachI jyAre jyAre te rotI hatI tyAre tyAre e ja pramANe te niraMtara karato hato. ekadA te pramANe karatA tene tenA mAtA-pitAe jAye tyAre tene mArIne pitAnA gharamAMthI kADhI - 1 bALakane ramADanAra. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. mUke. te tyAMthI nAsIne te ja cerapallImAM gaye ke jyAM te cAra ne navANuM cero rahelA hatA. have te chokarI paNa yuvAvasthA pAmyA pahelAM ja zIla rahita thaI, svachaMdapaNe bhamatI bhamatI kaIka bIje gAma gaI tyAM ekadA te caroe AvIne te gAma laMcyuM ane te chokarIne paNa grahaNa karI. pachI te strI savenI (pAMcase ceranI) bhAryA thaI. ekadA te carene vicAra thaye ke "aho ! A bicArI haMmezAM ApaNuM ATalA badhAnI zarIraceSTA karatI kSayane pAmaze, tethI je anya-bIjI prApta thAya te Ane kAMIka visAme thAya." ema vicArIne ekadA teoe bIjI ANI. je vakhatathI ANI te ja vakhatathI pahelI strInuM mana IrSArUpI zalyavaDe. bhedAyuM, tethI teNane mArI nAMkhavA mATe chidra jevA lAgI. pachI ekadA te zero bIjA keI gAmane luMTavA mATe deDyA ( gayA che tyAre teNIe jANyuM ke-"A " avasara ThIka Ave che, tethI Ane vinAza karUM." ema vicArIne te teNIne kUvAne kAMThe laI gaI ane teNIne kahyuM ke " he bhadra! je A kuvAmAM kAMIka dekhAya che." tyAre te paNa zaMkA rahitapaNe jevA lAgI tevAmAM teNIe teNIne temAM ja nAMkhI dIdhI. pachI te cera AvyA ane teNIne vRttAMta pUchaye tyAre te bolI ke-" pitAnI bhAryAnI kema tame sArasaMbhALa rAkhatA nathI. mane zI khabara?" te sAMbhaLI teoe joyuM ke-" ANe ja mArI nAMkhI che." tyArapachI te brAhmaNaputranA manamAM tarka thaye ke-" AvA prakAranA zIlavaDe avazya A te ja mArI pApakarmavALI bahena saMbhave che, ane ahIM samIpe bhagavAna mahAvIra svAmI sarvajJa ane sarvadazI varte che ema saMbhaLAya che, tethI temanI pAse jaIne huM pUchuM." ema vicArIne te ahIM AvyuM ane lajajAne lIdhe te manathI ja pUchavA lAge tyAre meM tene kahyuM ke-he devAnupriya ! tuM vacane karIne pUcha. tyAre teNe "je te hatI te ja te che?" ema pUchyuM. meM paNa "te ja te tArI bahena che" ema kahyuM. A pramANe he gautama! AvA prakAranI viTaMbanAnA samUhanA mULa ghararUpa viSaye manuSyone viSanI jevA viSama vipAkane Ape che. eka kSaNika sukhane ApanArA ane saMsArasamUhane vadhAramAM azubhanidhi samAna bhegane mATe thaIne mugdhajane yegya-ayogyane jotA nathI. Azcarya che ke-rAgAMdha purUSa paramArthane jANyA vinA ja je vAstavika sAkSAt vastu che, tene mUkIne je vAstavika nathI tene dhArI bese che. (aMgIkAra kare che.) te A pramANe strIne adhaNa vAstavika rIte te mAMsanA lezavaDe ja Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-mRgAvatInI praveyA. 47. kevaLa nIpajela che, chatAM tene paravALAnA khaMDa je mAne che, netra-yugala pANInA parapoTA jevuM che, chatAM zyAma kamaLanI jevuM mAne che, mukha carmathI maDhelA hADakAmaya che, chatAM caMdrabiMba jevuM mAne che, stana-yugala mAtra mAMsanA samUharUpa che, chatAM suvarNanA kaLaza jevuM mAne che, bAhu-yugala hADakA ane mAMsamaya ja che, chatAM kemaLa mRNAla (bisataMtu) jevuM mAne che, ramaNa (guhA) pradeza rUdhira ane mUtrane jharanAra che, chatAM amRtanA kUvA samAna mAne che. A pramANe yuvatInA aMge atibiMgha che, te paNa pAramArthika svarUpane nahIM vicAranAra (jANanAra ) ane viSayamAM mUDha thayelA purUSo upara kahyA pramANe mAne che." A pramANe karUNAnA eka sAgararUpa ane samagra bhuvananA pradIparUpa zrI vardhamAnasvAmIe vastunuM sAcuM svarUpa kahyuM. tyAre te purUSa (brAhmaNAra) saMvega pAmIne pravRjita thaye, tathA te sura, asura, nara ane tiryaMcavALI parSadA 5Na a5 rAgavALI thaI. A avasare harSanA prakarSavaDe vikasvara netrakamaLavALI mRgAvatI devI zrI mahAvIra svAmIne vAMdIne A pramANe bolI ke "he bhagavana ! caMDapradyota rAjAne huM pUchuM (tenI rajA lauM ). pachI huM ApanI pAse pravajyA grahaNa karIza." ema kahIne te caMDapradyotanI pAse gaI, ane A pramANe belI ke-"he mahArAja ! je tame anumati Ape te huM pravrajyA grahaNa karUM." te sAMbhaLIne te rAjAe paNa te meTI parSadAmAM lajajAne lIdhe niSedha karavA samartha nahIM hovAthI teNIne rajA ApI. tyAra pachI mRgAvatIe potAnA putra udayanakumArane caMDapradyotanI pAse thApaNanI jema sthApana karIne pravra jyA grahaNa karI. pachI pradyatana rAjAnI paNa aMgAravatI vigere ATha rANuoe dIkSA grahaNa karI. prathama jeNe dIkSA lIdhI hatI te care pallImAM jaIne te cAraso ne navANuM cerone pratibaMdha karI pratrajita karyA. bIjA paNa ghaNA loko pratibaMdha pAmyA. pachI caMDapradyota rAjA paNa jagadgurUnA prabhAva vaDe varane anubaMdha zAMta thavAthI, udayanakumArane pitAnA hAthe ja rAjya para sthApana karI potAnI nagarImAM gaye. bhagavAne mRgAvatIne paNa cAritradharmanI zikSA ApIne caMdanabALA pravartAinIne saMpI, tethI te tenI pAse rahIne yathA. sthita (yathAyogya) sAvajanane ucita kriyA-samUhane abhyAsa karavA lAgI. bhagavAne paNa vANijagrAma vigere nagaramAM vihAra karI AnaMda, kAmadeva vigere daza zrAvakane pratibodha karyo. dharmanA mahAbhArane dhAraNa kara. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 zrI mahAvIracaritra. vAmAM majabUta rUMdhavALA teone kSema pamADavAmAM udyamavALA thayelA de paNa leza mAtra paNa calAvI zake nahIM. jeo pitAnA aizvaryavaDe karIne vaizramaNa yakSarAja(kubera)ne paNa nIce karatA hatA, jeo zrAvakanA bAra vratAne niraMtara samyaka prakAre pAlana karatA hatA, jeo potAnA gharanI samIpe karelI pauSadhazALAmAM aSTamI ane caturdazIne divase pauSadhamAM udyamavaMta thaIne sAdhunI jema rahetA hatA, tathA sarvaranA vacanarUpI rasathI bhedAyelA jemanA zarIranA sAte dhAtu anya darzanIonA vacananA viSayamAM jatA nahotA. AvA prakAranA temanA guNane leza paNa mArI jevA kahevAne samartha nathI ke jemanAM caritra gaNadharoe pite ja racyAM che. bIjA paNa rAjA, daMDanAyaka, sAmaMta, maMtrI vigere lokone pratibaMdha karIne svAmI pharIthI kauzAMbI nagarImAM padhAryA. tyAM divasanI chellI pirasIe jagadgurU samavasaryA. te vakhate jIvalekane vismaya karanArA, phaTikamaNimaya, svAbhAvika ane pratyakSa dekhAtA pitAnA vimAnamAM ArUDha thaIne caMdra ane sUrya bhaktithI bhagavAnane vaMdana karavA mATe utaryA. temanA vimAnanA nirmaLa kiraNonA samUhavaDe gagana (AkAza) prakAzita thayeluM hovAthI rAtrine paNa nahIM jANuto leka dharma sAMbhaLavA lAgyo, paraMtu rAtri thayAne samaya jANIne caMdanabALA pravartinI svAmIne namIne sAdhvIo sahita ekadama pitAnA rahevAnA sthAne gaI. mAtra eka mRgAvatI sAdhavI jinezvaranI kathAmAM atyaMta vyAkSita citta thavAthI "haju divasa che " ema dhArIne ekalI ja samavasaraNamAM rahI. kSaNa mAtra gayA pachI pitAnA vimAnamAM ArUDha thaIne caMdra ane sUrya gayA tyAre rAtrinA aMdhakArane samUha pragaTa thayA. te vakhate pitAnI sAdhavIone nahIM jotI te mahAsattvavALI potAnA upAzrayamAM gaI. tyAM pravatinIe teNIne kahyuM ke tArA jevI sArA kuLamAM utpanna thayelIne A pramANe karavuM zuM yogya che ke jethI tuM ekalI ja ATalI rAta sudhI tyAM rahI?" te sAMbhaLI te pravatinInA vacanane aMgIkAra karI, vAraMvAra pitAnA duSTa AcaraNane nidatI teNIne kevaLajJAna utpanna thayuM. tyArapachI te pravatinI nidrAvaza thaI te vakhate tyAMthI ja eka sarpa jaIne mRgAvatIe teNIne hAtha lAMbe pRthvI para hato te saMthArAmAM sthApana karyo. tyAre teNanI nidrA jatI rahI. eTale teNIne hAtha khaseDavAnuM kAraNa pUchayuM. tyAre teNIe sarSa nIkaLyAnuM kahyuM, tethI teNInA kevaLajJAnane. 1 graMthakAranuM vacana che. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gazALAnuM zrAvati nagarImAM AvAgamana. 409 pitAne baMdha thayo tethI pazcAttApa karyo, ane te pravartinI paNa ghana ghAtakarmane kSaya karI kevaLajJAna pAmI. have ahIM saMzaya utpanna thavAthI prathama gaNadhare praNAma karIne jinezvarane kahyuM ke-"he bhagavad ! avasthita (zAzvata) padArtho paNa zuM viparIta paNAne pAme? ke jethI karIne he nAtha ! sUrya-caMdranA vimAne AkAzathI ahIM utare?" gurue kahyuM-"he gotama ! A daza Azcarya che-kevaLajJAna thayA pachI tIrthakarane upasarga 1, garbhane apahAra 2, strI tIrthakara 3, abhAvita 5rSadA 4, kRSNa vAsudevanuM amarakaMkA nagarImAM javuM pa, caMdra-sUryanA vimAnanuM utaravuM 6, harivaMza kuLanI utpatti 7, camarane utpAta (camareMdranuM saudharma devalokamAM javuM ) 8, eka samaye ekasone AThanuM siddha thavuM 9 tathA asaMyatinI pUjA 10. A daza Azcaye . anaMtakALe thAya che. A pramANe caMdra-sUryanA vimAna saMbaMdhI Azcarya kahyuM. have gozALAnuM vRttAMta kahuM chuM te sAMbhaLo - te pUrve kahele gozALa telazyAnA mAhAsyathI zatruone nAza karanAra, aSTAMga nimittanA a9pa jJAnavaDe mANasonA manamAM rahelA vicArone jANanAra, jina nahIM ... chatAM paNa pitAne jina tarike prasiddha karate ane sarvatra apratibaMdha paNe bhamato bhamato zrAvasti nagarImAM AvyuM, ane ghaNA dhana-dhAnyavaDe paripUrNa hAlAhalA nAmanI kuMbhAraNanI dukAne rahyo. paramAthane nahIM jANanArA leka manamAM rahelA vicArane ja mAtra jANavAthI kautukane pAmIne ane A jinezvara che evI prasiddhi sAMbhaLIne niraMtara tenI sevA karatA hatA. te samaye bhagavAna mahAvIra svAmI paNa zramaNasaMghathI parivarelA, jaghanyathI paNa koTI saMkhyAvALA devaDe anusaratA, bhuvanane AzcaryakAraka vaibhavanA samudAyane vahana karatA, dizAonA samUhamAM prasaratA prabhAmaMDaLavaDe AkAzamAM jANe aneka sUryone samUha udaya pAmyA hoya tevuM dekhADatA, pagamAM paDatAM dee racelA suvarNakamaLanA samUhavaDe pRthvItaLa jANe sthaLakamaLo vaDe zobhatuM hoya tevuM karatA, sthAne sthAne manuSyanI asatya bhAvanAne nAza karatA, pracaMDa pAkhaMDI lokonA garvanuM khaMDana karatA, tathA mokSanagaranA mArgane pravartAvatA kauzAMbI nagarImAMthI nIkaLIne te ja zrAvasti nagarImAM AvyA. tyAM vividha prakAranA pakSIo vaDe zobhatA taruNa vRkSo vaDe manahara koSTaka nAmanA caitya( udyAna)mAM samavasaryA. jinezvaranuM 1 1 dharma na pAme tevI. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 zrI mahAvIracaritra, Agamana jANIne padA AvI, ane bhagavAnanI sevA karIne jema AvI hatI tema pAchI peAtAne sthAne gai. pachI bhikSAnA samaya prApta thayA tyAre chaThThanuM pAraNuM karavAnI icchAvALA gautamasvAmIe bhagavAnanI AjJA laIne nagarImAM bhikSA mATe praveza karyAM. tyAM trika, catuSka ane catvaramAM " gAzALA jinezvara sarvajJa che. " ema paraspara vAta karatA leAkeAne sAMbhaLIne tenA manamAM sa zaya utpanna thayA ane bhikSA grahaNa karIne pAchA pharyAM. pachI vidhi pramANe bhAjana karIne samaya prApta thayA tyAre nagarInA loko AvyA. te vakhate teNe svAmIne pUchyuM ke-" he bhagavan ! A nagarImAM mANasA gAzALAne jina ane sarvajJa kahe che, te zuM rita ( satya ) che ke mithyA che ? ' bhagavAne kahyuM ke he devAnupriya ! gAzALeAma'khalIneA putra che. te jina nahIM chatAM jinanA pralApa kare che. (huMja jina chuM ema le che ) te mArI pAse ja pravrujita thayA hatA, meM ja tene zikSA ApI hatI, chatAM te mithyAtvane pAmyA che; tethI te sarvajJa nathI ane jina paNa nathI. '* A pramANe sAMbhaLIne nagarInA lAkoe paramArtha jANyA. teo nagarImAM zRMgATaka, trika, catuSka ane catvaramAM vismaya khelavA lAgyA ke- ahe| jemane divya jJAna ane darzana utpanna thayA che evA bhagavAna mahAvIrasvAmI A pramANe kahe che ke- A geAzALA makhalInA putra che, te jina nahIM chatAM jinanA pralApa kare cheM. huM ja jina chuM, ema te mithyA pralApa kare che. A vAtane karNa paraMparAe sAMbhaLIne atyaMta kApanA vazathI te gozALAnA ApuTa pharakavA lAgyA, ane peAtAnA AjIvika saMghathI parivarelA te irSyAne vahana karatA rahyo. have tevA avasare bhagavAna mahAvIrasvAmInA ziSya ANaMda nAmanA sthavira sAdhu nira Mtara chaThThanA tapa karavAmAM tatpara hatA. te pAraNAne divase pAtra gratuNu karIne gocarIne mATe nIkaLyA. UM'ca-nIca dharAmAM zikSAne mATe lamatA te sAdhu te hAlAhalA kuMbhAraNunI dukAna pAsethI nIkaLyA. tene joine geAzALe kahyuM ke-" huM ANuM ! ahIM Ava. eka dRSTAMta sAMbhaLa, A pramANe tenuM vacana sAMbhaLI ANuMda muni tenI pAse AvyA. tene gozALe kahyuM ke " huM ANuMda ! AjathI ghaNA kALa vyatIta thayA tyAre (ghaNA kALa pahelAM) dhananA athI keTalAka vANiyA vividha prakAranA lAMDanA samUhathI bharelI gADI-gADA tathA ghaNuM bhAta-pANIrUpI bhAtuM grahaNu karIne leAkeAnA saMcAra rahita, kSetrabhUminI" pAchA AvIne sahita paraspara .. "" Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaiAzALe kahela viNaka kathA. 411 jema ' karisayavaDe zAzita, bhAratanI kathAnI jema bhIma,* arjuna, nakuLa ane zakunivaDe vyAsa, cirakALa sudhI nizce kaSTavALA ane moTA moTA vRkSAthI sAMkaDA thayelA eka meTA araNyamAM peThA. tyAM koIka pradezamAM gayelA temanuM prathama grahaNa karelu' pANI huMmezAM pIvAtuM hovAthI kSINu thaI gayuM tyAre te vANIAe pANI kSINa thavAthI tRSAthI pIDA pAmatA eka ThekANe bheLA thaine A pramANe kahevA lAgyAH-- " bhAjana vinA A jIva keTalAka divasa deharUpI gharamAM rahI zake che, paNa vAyuvaDe jema dIveA bujhAi jAya che tema pANI vinA jIva bujhAI jAya che, tethI hajI. paNa kALarAtrinA jevI tRSA jIvane haraNa karI le, teTalAmAM ( te pahelAM ) khIjA, sarva kAryanA samUhane mUkIne pANIne ja joie. " A pramANe kahIne te sarva dizAmAM jaLane nimitte bhamavA lAgyA, paNu koi paNa ThekANe pANIne nahIM jovAthI eka vanakhaMDamAM peThA. tyAM kAMti rahita mukhavALA, dIna thayelA, " kALa prApta thayA vinA ja humaNAM ApaNe marI jaizuM " ema khelatA aneM tRSAne lIdhe sarva aMge sUkAi gayelA teo eka ThaMDA ( lIlA ) vRkSanI chAyAmAM netra mIMcIne jeTalAmAM rahyA teTalAmAM eka juvAna mANusa temanI pAse AvyA, ane teNe kahyuM ke- tame bhedane mUkI dyo, kemake meM hamaNAM eka vanakhaDanI madhye cAra mukha( dvAra )vALA eka moTA rADA joyA che tethI cAleA ApaNe tyAM jaie; ane zIghrapaNe tenuM prathama mukha ApaNe bhedIe. pachI svaccha ane hitakAraka zreSTha pANI pIe." A pramANe sAMbhaLIne sarva aMge tRSAne vaza thayelA te vANiyA tatkALa tyAM gayA, ane teoe tenuM paheluM mukha bhedyuM. eTale tarata ja vinA prayAse sphaTikanI jevuM ujajavaLa ane zarada RtunA caMdranA kiraNAnA samUha jevuM nirmaLa pANI nIkaLatu joyu. tyAre te ti thayA. tyArapachI vizvasta ( AzA pAmelA ) te vANIAe IcchA pramANe hAtha-pagane dhAvA lAgyA, mukhane zuddha karavA lAgyA ane pAna karavA lAgyA. tyArapachI teoe kaLazIyA, masake ane ghaDA vigere pAtrA bharyAM. prApta thayelI durlabha vastune mANase kema grahaNa na kare ? tyArapachI tene pharIthI vicAra thayA ke " aheA ! ahIM pANI teA prApta thayuM. 1 kSetranI bhUmi kaka-kheDutavaDe zobhita hAya che ane araNya seMkaDA hAthIvaDe zAbhita hAya che. 2 bhAratanI kathAmAM bhIma vigerenI vAta Ave che ane araNyamAM bhayaMkara arjuna nAmanA vRkSa, nALIyA ane pakSIo hAya che, Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra zrI mahAvIracaritra. tevI ja rIte AnuM khInnuM mukha bhAMgavAthI jarUra suvaNa prApta thaze, tethI karIne A rAphaDAnuM khIjuM mukha zIghrapaNe bhAMgeA. " A pramANe kahyu tyAre tenA puruSAe 'bahu sAruM' ema kahI sarva te pramANe karyuM". te vakhate temAMthI sArA jAtivata suvarNanA samUha nIkaLyA. tene havaDe ullasAyamAna zarIravALA vANiyAe icchA pramANe grahaNa karyAM. pachI ha pAmelA teo khelyA ke-" A rADAnA miSe karIne brahmAe amArI jevA pAMthAnA hitane mATe ciMtAmaNi ratna rAkhyu che ema ame mAnIe chIe, tethI hajI paNa A rAphaDAnuM trIjuM mukha bhedavuM cAgya che; kemake temAM ratnA ane maNui sabhave che." A avasare lAbhathI nacAyelA te puruSoe te trIjuM mukha paNa bhedyuM, eTale temAMthI aneka jAtinAM ratnA nIkaLyAM. te joi atyaMta harSanA bhArane vahana karatA teoe suvarNa nA tyAga karI te mahAsthya ratnAvarDa gADAM bharyAM. tyArapachI uttarottara sArI vastunA lAbha thavAthI tene cAthu... mukha bhedavAnI icchA thaI. have jeTalAmAM te ceAthuM mukha phADavuM nathI, teTalAmAM teone sArI buddhimAna ane hitanA athI eka vRddha puruSe A pramANe kahyuM ke-" he devAnupriyA ! jaLa, suvaNuM ane ratnanA samUha pAmIne have A rADAne mUkI gho, ane pAtapotAne ghera jAe. A cAthA sukhane na bheTTo, kemake kAryanI gati kuTila (va) hAya che. vaLI zAsramAM paNa vinAzanuM mULa lAla kahyo che. lAkamAM paNa A vAta prasiddha che ke-" rADArUpI gharamAM tIkSNa dADhavALA ane ati tIvra gavALA saryAM vase che." je kadAca koI paNa prakAre tamane AmAMthI manavAMchita jalAkrikanA lAla thayA, tA pazu have Ane tamAre khAdavu' cAgya nathI; kemake mila khilane viSe (sarva khileAmAM) zuM geAdhA (dhrA) hAya che ? vaLI kadAca anyAya jo guNane utpanna kare te paNa te mahApuruSone pratApa ane vaibhava Ape nahIM. ane nItinA AraMbha kadAca vidhinA vazathI khATI ghaTanAne pAmyo hAya te paNa te pariNAme guNukAraka che." A pramANe te vRddhanA vacananI avagaNanA karIne leAlathI capaLa thayelA te vANIyA te rAphaDAnA cethA mukhane paNa zIghrapaNe kheAdavA lAgyA. te khAdatA hatA tevAmAM pracaMDa yamarAjanA bAhudaDa jevA tenI aMdara vasatA nAga mukhavaDe athaDAye-tenA mukhane zastra lAgyuM. te vakhate jANe akALe sadhyA racI hAya tema krodhathI rakta thayelA netranI prabhAvaDe dizAnA aMtane rAtA karatA te sarpa rADAmAMthI nIkaLyA. teno dedIpyamAna phaNArUpI pATIyAmAM pharakatA ratnanI kAMtineA samUha uchaLatA hatA, puMchaDAnI chaTAvaDe bhUmipRSThane " tADana karavAthI Akhu vanakhaDa gAjI uThayu, te sarpa zIghra tyAMthI nIkaLIne Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-gozALe kahela vaNika kathA. '413 rAphaDAnA zikharanA agrabhAga upara caDyo, ane tyArapachI vikaravara pitAnI daSTivaDe sUryamaMDaLane jovA lAgyuM. tyArapachI eka kSaNamAtra nimeSa rahita daSTivaDe sUryanI sanmukha joIne te ugra viSavALA mahAsa te vANIyAonI sanmukha joyuM. tyArapachI tIvra agnithI vyApta tenI daSTivaDe teo samagra bhaDepakaraNa sahita ekI sAthe baLI gayA, mAtra te eka ja sthavirane pitAnA bhAMDa ane gADA sahita pAse rahelI devIe anukaMpAvaDe Icchita sthAne pahoMcADyo, te he ANaMda muni ! te atimUDha vANIyAe atithI parAbhava pAmIne jema sarSathI vinAza pAmyA te ja pramANe uttama jJAtakuLamAM utpanna thayela ane traNa bhuvanamAM "zramaNa bhagavAna mahAvIra " evI prasiddhine pAmelA tArA dharmAcArya asura, sura, nAga, kinnara, manuSya ane rAjAvaDe caraNakamaLanI pUjAne pAme che, chatAM ATalI badhI lakSamIvaDe paNa saMteSane pAmate nathImATe je have pachI mArI sanmukha abhaktivALA vacananA lezane paNa bolaze te huM tene mArA tapanA tejavaDe bhamarAzi karI daIza. vaLI jema te vANIyAone sarvathA prakAre niSedha karate te sthavira puruSa vinAza na pAme tema che ANaMda ! tane paNa huM vinAza nahIM pamADuM, tethI tuM tArA dharmAcArya pAse jA, ane A sarva vRttAMta kahe; kemake baLavAnanI sAthe virodha kadApi sukhakAraka nahIM thAya." A pramANe sAMbhaLIne te AnaMda nAmanA maharSi, svaracha hadayavALA hovAthI bhayanA saMkalpane pAmyA, tethI zikSAnuM kArya samAsa (pUrNa) karyA | vinA ja te sthAnathI zIdhra gatie karIne jinezvara pAse AvyA. traNa vAra dakSiNa bAjuthI AraMbhIne, dakSiNa bAjue pharIne AvavArUpa pradakSiNApUrvaka vaMdanA karIne gazALake kaheluM vaNikanuM daSTAMta, daSTiviSa sa sarvene bALI nAMkhyA te paryata sarva kahI. batAvyuM, ane pachI pUchayuM ke-"he bhagavana ! zuM gozALe AvA prakAranuM kArya karavAmAM samartha che ke nathI?" bhagavAne kahyuM ke-"samartha ja che. mAtra arihaMta bhagavAnane tevuM karavAmAM asamartha che. tene mAtra paritApa karI zake, tethI tuM jA ane gautamAdika sAdhuone A vRttAMta kahe ke-maMkhalIputra gozAlaka ahIM mArI pAse pragaTa thAya tyAre tene keIe dharmanI paDicoyaNu(preraNa)vaDe paNa prera nahIM, kemake te mArAthI viparItapaNAne pAme che." A pramANe bhagavAnanA vacanane vinayavaDe aMgIkAra karI AnaMda muni gautamAdikanI pAse gayA, ane temane te sarva vRttAMta teNe kaho. tevAmAM pitAnA parAbhavane na saDana karate gozALa jinezvaranI Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI mahAvIracaritra. samIpe A. bhagavAnanI sanmukha UbhuM rahIne A pramANe kahevA lAgyuM ke"he kAzyapagAtrI tame mArI samakSa A pramANe belo che ke A maMkhalIputra gozALa mAro dharmane ziSya che ItyAdi. te tamAruM vacana mithyA-asa tya che. tamAro ziSya je gozALa hatuM, te sArA kuLa thaIne maraNa samaye maraNa pAmIne koI eka devalokamAM devapaNe utpanna thayo che. huM te udAyI nAmane mahAmuni vicitra prakAranA tapakarmane AcaravAmAM asamartha pitAnA zarIrane tyAga karIne te gozALAnuM A zarIra ke je sthira, daDha, dhAraNa karI zakAya tevuM, zItane sahana karanAra, uSNane sahana karanAra, bhUkha-tarazane sahana karanAra. vividha prakAranA daMza, mazaka vigere pariSaha tathA upasargone sahana karanAra ane sthira saMghayaNavALuM che, ema jANIne te dehane viSe peTho chuM. tethI he kAzyapa! : tame jANyA vinA ja mane gozAlaka maMkhalIputra ema kahe che te bahu sAruM." A pramANe teNe kahyuM tyAre bhagavAna mahAvIrasvAmIe tene kahyuM ke-"he gazAlaka! jema koI cera puruSanI pAchaLa vividha prakAranA zastro hAthamAM dhAraNa karIne daMDapAzaka (koTavALa) vigere lekene samUhuM mAravA mATe doDyo, te vakhate potAne saMtAvA mATe koI ThekANe khADe, guphA, kille ke gADha vana nahIM pAmavAthI potAnI vacce rAkhelA eka UnanA tAMtaNuvaDe, eka zaNanA tAMtaNAvaDe, eka rUnA puMbhaDAvaDe ke eka tRNanI sIvaDe pitAnA dehane nahIM DhAMkyA chatAM paNa DhAMka che ema mAnate nirbhaya ane udvega rahita thaIne rahe, tevI ja rIte he gozAlaka! tuM bIje nahIM chatAM pitAne bIje kahe che, te tuM A pramANe jUThuM na bela, tArA zarIranI kAMti te ja che, bIjI nathI." A pramANe bhagavAne kahyuM tyAre tene pracaMDa ke pAgni jAjavalyamAna thaye, ane UMcA-nIcA vacane vaDe jagadgurune Akroza karIne kahevA lAge ke-"he kAzyapa ! tuM Aje nAza pAme che, tuM Aje bhraSTa thaye che, Aje ja tuM nathI ke jethI te parvatanI guphAmAM sUtelA siMhane kIDAe karIne jagADe che." A avasare bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA ziSya sarvAnubhUti nAmanA anagAra dharmAcArya paranA anurAgane lIdhe A banAva sahana karavAne samartha nahIM hovAthI tyAM AvIne A pramANe kahevA lAgyA ke-"he gozAlaka ! tathA prakAranA zramaNa bhagavAnanI pAse je mANasa eka paNa dhArmika vacanane sAMbhaLe te paNa tene vaMdanA kare, namaskAra kare ane gurupaNAnI buddhithI tenI sevA kare che, te tAre mATe te zuM kahevuM? ke je tane mULathI ja (prathamathI ja) bhagavAne pravajyA ApI che, zikSA ApI Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva sarvAnubhUti tathA sunakSatra muni upara mUkela teolezyA. jApa che, ane tane bahuzruta paNa karyAM che, te ja bhagavAnanA viparItapaNAne pAmelA tane zu lajjA AvatI nathI ? tethI tuM A pramANe na kara, hajI paNa teja tu che. tArA zarIranI krAMti te ja che. kema tu tArA AtmAne oLave che ? '' A pramANe kahyuM tyAre te sarvAnubhUti munine uchaLatA kApAgnivALA gozALe te kriya, pragaTa tejalezyA nAMkhIne tatkALa khALI dIdhA. te teolezyAthI maLelA te muni zubha adhyavasAyamAM rahelA hatA eTale marIne sahasrAra devalAkamAM aDhAra sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. geAzALA paNa krIthI bhagavAnane aneka prakAranA dhruvacaneAvaDe kahevA lAgyA. te vakhate sunakSetra nAmanA sAdhu tathAprakAre Akroza karAtA bhagavAnane sAMbhaLIne, peAtAnA jIvitane tRNu samAna gaNIne tatkALa tyAM AvIne geAzALakane jema sarvAnubhUtie kahyuM hatuM tema kahyuM. vizeSa e ke-gAzAlake nAMkhelI teolezyAthI maLatA te munie bhagavAnane traNa vAra vAMdIne pAte ja pAMca mahAvratAnA uccAra karyAM, sAdhu-sAdhvIone khamAvyA, AleAcanA tathA pratikramaNa karI, kALadharma pAmIne acyuta devalAkamAM bAvIza sAgare pamanA AyuSyavALA devAnI madhye devapaNe utpanna thayA. A pramANe te muni maraNa pAmyA tyAre gozALA duHkhe karIne nigraha (va) karI zakAya tevA vetALanI jema avakAza pAmIne vizeSe karIne kaThora vANIvaDe tanA karavA lAgyA, tyAre tene kAraNa sahita bhagavAne kahyuM-" he mahAnubhAva ! gozALA ! tAruM caritra satpuruSAnA mAne ullaMghana karanAruM che kemake meM ja tane pravrajyA ApI, meM ja zikSA ApI ane meMja bahuzrutavALA karyAM, te mArA ja avarNavAda karanArA tuM thayeA." A pramANe jagadgurue peAte ja kahyuM tyAre teNe na dhArI zakAya evA (atyaMta) krodhanA AvezathI sAta ATha pagalAM pAchA khasIne meTA vegavaDe bhagavAnanI sanmukha tejalezyA mUkI. te vakhate merupa tanI jevA kaThaNa jinezvaranA zarIrane AkramaNa karavA vAyumaMDaLanI jema asamatha tejalezyAnuM mAhAtmya haNAI gayuM, samagra dizAnA mukhamAM prasaratA praca'Da tejanA gALAkAra paridhi racAyA, tethI te lezyA sAkSAt AratinA dIvAnI zreNInI jevI zeAlavA lAgI. jAtiva'ta suvarNanA samUha jevA dedIpyamAna bhagavAnanA zarIranI krAMtinA samUhavaDe tenI zeAbhA haNAi javAthI jANe te bhaya pAmI hAya tema tatkALa, svAmInI pradakSiNA karavA lAgI. tenA sparzanA vazathI amRta jevA zItaLa zarIravALA paNu jagatakhatanA sarva gAtrAmAM kAMika paritApa thaye, Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra tyArapachI "aho ! A mahApApIe (gazALAe mArI pAse AvuM akArya karAvyuM." ema samajIne jANe tIvra kopavALI thaI hoya tema te telezyA UMce UDIne gozALAnA zarIrane bALatI tenI aMdara zIdhrapaNe pasI gaI. tyArapachI kApuruSa( duSTa puruSonI je gozALa pitAnA samartha teja vaDe haNAyA chatAM paNa dhRSTatA (dhairya) dhAraNa karIne A pramANe balavA lAge ke-"aho kAzyapa ! tuM A mArA tejathI haNAye che tethI cha mAsanI aMdara pittajavaravaDe zarIra vyApta thavAthI dAhanI vedanA vaDe AyuSyane upakrama thaIne chadmasthapaNe kALadharmane pAmIza." tyAre bhagavAne tene kahyuM ke-"he mekhalIputra! nizca huM tArA tejathI haNAIne cha mAsanI aMdara kALa nahIM karuM, paraMtu haju bIjA soLa varSa paripUrNa (kevaLa) jJAna-darzanane dhAraNa karato vicarIza. pachI sarva karmonA , aMze kSaya karIne mokSapada pAmIza, paraMtu te pitAnA teja vaDe baLelA zarIravALe sAta rAtadivasamAM ja pittamahAjavararUpI agnivaDe pradIpta gAtravALe chaghastha avasthAe ja kALadharma pAmIza." tyArapachI samagra nagaramAM mugdhajane paraspara belavA lAgyA ke "ahIM be jinezvarone paraspara vivAda vate che. temAM eka jaNa bIjAne kahe che ke-tuM prathama kALadharmane pAmIza tyAre bIje paNa tenI sanmukha te ja vacana bele che. Ane paramArtha samajAtuM nathI ke-koNa asatya bole che ane keLu satya bele che?" paraMtu kuzaLa puruSe te ema belatA hatA ke "vIra bhagavAna satya bole che. bIje satya bela nathI." tyArapachI jagadgurue pitAnA sAdhu samudAyane belAvIne kahyuM ke-"he. sAdhuo ! jema tRNane Dhagale, phetarAne Dhagale, pAMdaDAMne Dhagale ke busane Dhagale agninI jvALAthI baLIne teja rahita thaI jAya che, tema gozALe mArA vadhane mATe te jovezyA mUkIne pachI tejalezyAnA mAhAsya vinAne thaye che, tethI IcchA pramANe nirbhaya thaIne tame dharmanI preraNAvaDe preraNa kare. hetu, udAharaNa ane kAraNe karIne tene praznottara rahita kare." A pramANe bhagavAne kahyuM tyAre "bahu sAruM " ema temanuM vacana aMgIkAra karI, vinaya sahita vaMdanA karI te sAdhue tene kahevA lAgyA ke - he gozALA ! zuM tArA darzanamAM A zAstrane paramArtha che ke jethI lokamArgathI bhraSTa thayelA AvA karmane tuM Acare che? he maryAdAnA tyAga karanAra! Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTTama prastAva gauzAlakanI ceSTA, 427 tuM dharmagurunI avajJA kare che, peAtAnA (tArA) mAhAtmyane bahu vistAre che, ane je yuktithI paNa ghaTatuM nathI tevuM vacana khele che. tuM leAkeAnI madhye vANIvaDe karIne jIvarakSA( ahiMsA dharma )ne pragaTa kare che, paNa uttama dharma ane guNavALA sAdhune tuM pAte ja maLe che. AvA prakAranuM akAya teA bhinna leAkeA paNa kadApi karatA nathI, ane te teA sarva asatya ja AcaraNa karyuM, `vesIyAyaNa nAmanA RSie tejolezyA mUkIne tAruM aMga khALavA mAMDyuM hatu. te vakhate jagadgurue tAruM rakSaNa karyuM. hatuM, te upakArane paNa tuM saMbhAratA nathI ?" A pramANe bhagavAnanA sAdhuoe dharma saMbaMdhI preraNAvaDe geAzALAne preraNA karI tyAre te tatkALa rASavALA thayA, ane krodhe karIne dhamadhamatA te jyAre sAdhuonA zarIranA rUMvADA mAtrane paNa bALavAne samartha thaye nahI tyAre tene nAza pAmelA sAmarthyavALA jANIne keTalAeka AjIvika matanA sthavira sAdhuee jagadgurune gurupaNuM aMgIkAra karyAM. bIjA keTalAka viveka vinAnA tyAM ja rahyA. gozALA paNa kSaNamAtra ni`mana karIne ( tyAM rahIne ) rASavaDe ane mAnavaDe dIrgha ane uSNa ni:zvAsa nAkhatA, dADhInA kezanu' lucana karatA, hAthane kapAvatA, pagavaDe bhUmine kuTatA tathA zarIramAM prasaratA duHsaddha teolezyAnA dAhanA vaze karIne 'hA ! hA ! huM hazuAi gayA ' ema vAravAra khelateA, kAryo karyA vinA ja bhagavAnanI samIpathI nIkaLIne peAtAne sthAne gayA. pachI jagadgurue !hyuM ke- huM sAdhue ! A gozALAe mArA vadhane mATe je teja kADhyuM hatuM, te teja spaMga, vaga, magadha, malaya, mAlava, accha, vaccha, keAccha, pATa, lATa, vija, mAsI, kAzI, kezala, avADu ane subhuttara nAmanA seALa dezone ukheDI nAMkhavAmAM ane tene smarAzi karavAmAM sama hatuM." A pramANe bhagavAnanA kahevAthI sarva sAdhue hRdayamAM vismaya pAmyA. have te geAzALA jenA kATaramAM agni nAMkheleA hAya evA vRkSanI jema khaLatA, kAi paNa ThekANe prItine nahIM pAmatA, te dAhanI zAMtine mATe hAthamAM rAkhelA pAtravaDe madirApAna karatA, te madirAnA vathI utpanna thayelA mada( kek )vaDe vAra vAra gAyana karatA, vAraMvAra nRtya karatA, vAraMvAra hAlAhalA nAmanI kuMbhAraNane be hAtha joDavApUrvaka praNAma karatA ane vAsaNa banAvavA mATe kuTelI mATInI pAse dhAraNa karelA ( mUkelA ) ThaMDA 1 vaizaMpAyana. 13 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 zrI mahAvIracaritra. ghaNA pANIvaDe zarIrane sIMcatA, kSaNe kSaNe jema tema apazabdone latA tathA moTA zAkane vahana karatA ane zizira upacArane karatA ziSyavavaDe parivarelA te divaseAne nimana karavA lAgyA. have te zrAvasti nagarImAM aya pula nAmane AjIvika matane upAsaka zrAvaka vasatA hatA. te madhya rAtrine samaye dharma jAgarikAvaDe jAgate sa zaya thavAthI vicAra karavA lAgyA ke- huM A samyak prakAre nathI jANutA ke-tRNugAvAlikA jAtinA jIva kevA saMsthAnavALA che? A saMzaya pUchavA mATe dharmAMcA, dhamerpadezaka, divya jJAna-darzanane dhAraNa karanArA, sarvajJa ane hAlAhulA nAmanI kuMbhAraNunI dukAnamAM rahelA geAzALakanI pAse jAuM, ane pUchuM." ema vicArIne sUryAMya thayA tyAre thADA ane moTA mUlyavALA, ke alakArAvaDe zarIrane vibhUSita karI, peAtAnA gharathI page cAlatA keTalAka puruSAne sAthe lai gozALAnI sanmukha javA nIkaLyA. ane anukrame te kuMbhAraNunI dukAna samIpe AnyA. tyAM te gozALA hAthamAM rahelA pAtravaDe vAravAra madirApAna karatA, nRtya karatA, gAyana gAtA, hAlAhalA kuMbhAraNane e hAtha joDIne praNAma karatA, mATInA jaLavaDe zarIrane sI McatA ane asa addha vacanane khelatA rahelA hatA. tene joIne lajjAnA vazathI tenAM netrA mI'cAi gayAM, ane tatkALa dhIme dhIme pAA vaLyeA. teTalAmAM pAse rahelA gAzALAnA ziSyAe tene tarata ja joyA, tethI tene khelAvIne kahyuM ke- huM aya'pula ! tame pAchalI rAtrIe tRNugovAliyAnA sasthAna viSene sazaya karyAM hatA." tyAre ayaMpule kahyuM ke-"he pUjya ! hA, ema ja che.'' pharIthI teoe gozALAnI A duSTa ceSTAne gupta karavA mATe kahyuM ke huM ayapula ! A tamArA guru hAthamAM pAtra rAkhIne yAvat hAtha joDatA je rahyA che, te A bhagavAna nirvANugamanane sUcavanArA A chevaTanA cihnone jaNAve che. te A pramANeH-- anna ane aya pula ! chellu gAyana, chelluM nRtya, chellu' aMjalikama, chelluM pAna, mATInA zItaLa jaLavaDe zarIrane lIpavu vagere vyApAra che, te huM A ceAvIzamA tIrthaMkara gozAlaka bhagavAnanA pUrve kahelA cihnovaDe sUcavana karelA mekSagamananA avasara vate che, tethI tame temanI pAse jAe, te ja tamArA dharmAMcA tamArA sazayanA uttara Apaze. " A pramANe sAMbhaLIne te aya'pulanA zarIramAM moTA haSaeNvaDe romAMcanA samUha utpanna thaye. eTale te temanI tarapha javA lAgyA. te vakhate AjIvikanA matanA sthavira sAdhuoe Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aSTama prastAva-gauzAlakane aMtima pazcAttApa ane mRtyu. 419 zIdhrapaNe pahelAM jaIne te gozALAne te atyaMpulanA AgamananI vAta karI, ane te madirAnA pAtrAdika ekAMte dUra naMkhAvI dIdhAM tathA Asana upara besADyo. teTalAmAM te ayaMpula Abe, ane traNa vAra pradakSiNA karIne moTA vinayavaDe gazAlakane vAMdIne yegya Asane beThe. tyAre gozAlake kahyuM-"he ayaMpula! tane pAchalI rAtrie A pramANe saMzaya thayuM hatuM ke-tRNagovAliyA kyA saMsthAnavALA che ? te nice tenuM sthAna vaMzInA mULa jevuM kahyuM che " A pramANe sAMbhaLIne hadayamAM harSa pAmelo te pharIthI temane vAMkI pitAne sthAne gaye. have bIje divase gozALAne kAMIka cetanA prApta thaI tyAre teNe pitAne maraNusamaya pAse Avela jANI, potAnA ziSyone lAvyA ane temanI pAse A pramANe kahyuM ke-"he devAnupriye! mane kALadharma pAmele jANIne tame mArA zarIrane sugaMdhI gaMdakavaDe snAna karAvI, rasavALA caMdanavaDe pUjA karIne moTA mUlyavALuM haMsanI jevuM kamaLa ujajavala vastra paherAvaje. tyArapachI sarva alaMkAravaDe bhUSita karI, hajAra puruSe upADe tevI zibikAmAM sthApana karI nIharaNane utsava karaje. te vakhate zrAvasti nagarImAM zRMgATaka, trika, catuSka ane catvaramAM A pramANe ASaNa karajo ke-A avasarpiNamAM cavIza tIrthakaromAM A chelalA gozAlaka nAmanA jinezvara tIrthaMkara paNuM pALI kevaLajJAna pAmI hamaNuM mokSe gayA." A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne te ziSyoe vinayavaDe te vacana aMgIkAra karyuM. have sAta divasa A tyAre gozALAne zuddha buddhi utpanna thaI, ane pUrvanA duSTa caritrane samUha - maraNamAM AvavAthI tene ghaNo pazcAttApa thavA lAgyo. tethI te vicAra karavA lAgyuM ke - aho ! khedanI vAta che ke-huM mahApApI chuM. kharekhara huM jina nahIM chatAM paNa mArA AtmAne huM jina kahuM chuM, muzkelekenI pAse huM mRSAvacana beluM chuM, zrIvardhamAnasvAmI tIrthakara mArA guru ane parama dharmopadezaka che, tenA para meM bhayaMkara tejalezyA mUkIne temanI AzAtanA karI, tathA duHkhe karIne pALI zakAya evA saMyamanA bhArane dhAraNa karavAmAM samartha munivarone bALI nAMkhavAthI haNAyelI AzAvALA meM ema ne ema ja mArI bodhine paNa bALI nAMkhI. A pRthvI para svecchAe unmArgamAM pravartatA meM mAro AtmA ja mAtra bhavasamudramAM nAMkhe ema nathI, paNa ghaNu lephone paNa bhavasamudramAM nAMkhyA, athavA te samagra traNa bhuvanamAM paNa Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 zrI mahAvIracaritra. evuM kAi pApasthAnaka nathI ke je pApa thADA divasane mATe thaine anAya evA meM na karyuM... hAya. e ja Azcaya che ke-pApanA bhArathI bhAre thayelA A duSTa zarIravaDe hajI sudhI huM yamarAjanA mukha jevA bhayaMkara nAzane pAmyA nathI. mugdha evA me cirakALa jIvavAnI icchAthI tAlapura viSa khAdhuM, ke jethI bhaviSya kAlamAM prApta thatA azubhane nahI. dhArIne ja meM AvuM AcaraNa karyuM. A pramANe vairAgya pAmeleA gozALA te peAtAnA pUrve durAcAranA samUhavaDe jevA tApa pAmyA tevA pAtAnI teolezyAthI tApa pAmyA nahI. 22 66 A pramANe cirakALa sudhI jhurIne te peAtAnA ziSyagaNune khelAvI UMcA-nIcA sAganavaDe khaMdhavIne A pramANe kahevA lAgyA ke- huM * mahAnubhAve ! huM. kharekhara sarvajJa ane sarvadarzI jinezvara nathI, paraMtu ma khalIputra gozALA chuM. bhagavAna va mAnasvAmI tIrthaMkaranA ziSya thaIne paNa tenA ja pratyenIka (zatru) thaI meM sAdhuonA ghAta karyAM, ane mArA peAtAnA ja tejathI haNAine chadmasthapaNe ja vinAza pAmavAnA kAmI kevaLa daMbhathI ja jIva marIne te ja zarIramAM utpannao thAya che " vigere anyAyamAM pravatana karI ATalA kALa sudhI mArA AtmAne tathA khIjAone paNu bhamAvI rahyo chuM. tethI AvA prakAranA mahApApane karanArA mane marelA jANIne tame mArA DAbA page doraDuM bAMdhI, A zrAvasti nagarImAM sIghATaka vigere sarva mAge+mAM mArA zarIne ghasaDIne, traNa vAra mArA mukhamAM thukIne- te A gozALA makhalIputra jina nahi chatAM gurune pratyenIka thai, sAdhuonA ghAta karI samagra doSAne karanAra thayA che. ane bhagavAna te mahAvIra svAmI jinezvara, tIrthaMkara, divya( kevaLa )jJAna-darzanane dhAraNa karanArA, satyavAdI, dayALu ane dharmAMpadezaka che. " A pramANe moTA zabdavaDe udghASaNA karatA tame mArA zarIranuM nIharaNa karajo:" ema kahIne dAruNa vedanAthI haNAyelA zarIravALA te gozALA maraNa pAmyA. tene maraNa pAmyA jANIne te AjIvika matanA sthavira sAdhuoe, peAtAnA gurunAM pakSapAtane karanArA hAvAthI, te kuMbhAranI zALAnA sarva dvAro badha karI, tenI madhye zrAvasti nagarI ALekhI, pachI sAganathI mukta thavA mATe gozALAnA DAkhA page doraDuM' khAMdhavuM vigerethI laine AghASaNA payaMta sava kayuM. pachI te zarIrane sugaMdhI jaLavaDe snAna karAvI, tenA pakSamAM rahelA leAkeAne sthira karavA mATe moTA pUjA 1 AvA gAzALAnA mRta che. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -aSTama prastAvanasiMha nAmanA sAdhunuM rudana ane bhagavAnane regazAMti. karI satkAranA samudAye karIne zibikAmAM AropaNa karI nIharaNa karyuM ane maraNakArya karyuM. tyArapachI bhagavAna mahAvIrasvAmI zrAvasti nagarImAMthI nIkaLI vihAranA kame meMDhakagrAma nAmanA nagaramAM gayA. tyAM maNikarNaka nAmanA caitya ( udyAna)mAM samavasaryA. dharma sAMbhaLavA mATe parSadA tyAM AvI. kSaNa mAtra bhagavAnanI sevA karIne te parSadA jema AvI hatI tema pAchI gaI. have bhagavAna mahAvIrasvAmIne te tejalezyAnA tApanA vize karIne pittajavara * utpanna thaye. tenA vazathI zarIramAM lehIne atisAra (Thale) pragaTa thaye, tethI sUryanA kiraNe vaDe vikasvara thayelA suvarNa kamaLanI jevI kAMtivALuM temanuM mukhakamaLa paNa karamAI gayelA lAvaNyavALuM thayuM, zaradaRtunA pUrNa caMdranA jevI ujajavaLa dehanI kAMti paNa nisteja thaI gaI, vikasvara poyaNunI pAMkhaDI jevI lAMbA netre paNa bIDAI gayAM, ane moTA nagaranA daravAjAnI bhegaLa jevA lAMbA bAhudaMDanuM yugala paNa kRzapaNane pAmyuM. AvA prakAranI bhagavAnanA zarIranI zobhA joIne mugdha jane kahevA lAgyA ke "aho bhagavAna mahAvIra svAmInuM zarIra gazALAnA tapanAM tejathI utpanna thayelA pittajavarathI vyApta thayuM che, tethI te cha mAsanI aMdara parakamAM jaze." lokonI paraMparAe A janapravAda sAMbhaLIne siMha nAmanA bhagavAnanA ziSya guru paranA premanA anurAgane lIdhe ekAMtamAM jaIne, atyaMta moTA zokanA bhArathI kaMThavivara raMdhAI gayeluM hovAthI DacakA khAI khAIne rovA lAgyA. A bAbata kevaLajJAna vaDe jANIne bhagavAne tene potAnI pAse bolAvIne kahyuM ke - "he siMha ! lekapravAda sAMbhaLIne tuM cittamAM saMtApa zA mATe kare che? kaI paNa vakhata tIrtha kare ApadAe karIne vyutkramaNa karatA nathI eTale ke viparIta paNAne pAmatA nathI. je kadAca pAmatA hoya to te vakhate (pahelAM chadmastha avasthAmAM) saMgamaka deve mUkelA cakaDe ane kaTapUtanA vigeree utpanna karelA tIrNa duHkhAvaDe mAruM maraNa thayuM hata. vaLI mane je A zarIrane kuzapaNuM karanAra rudhirano atisArAdika vikAra thayo che te paNa nirupakramapaNane lIdhe doSane karanAra nathI." te sAMbhaLI siMha sAdhue kahyuM ke "je ke Apa kaho che temaja che, te paNa he jagatanAtha ! ApanI A ApadAne lIdhe sura asura sahita samagra bhuvana tApa pAme che, tathA svAdhyAya, dhyAna, dAna vigere dharmanA vyApArane zithila karI caturvidha saMdha 1 lehIkhaMDa maraDAne vyAdhi. 2 nirupakrama eTale AghAta na lAge te. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI mahAvIracaritra. paNa koI paNa rIte sukha pAmate nathI, tethI karIne he jagatabAMdhava! je auSadhavaDe ApanuM zarIra roga rahita thAya, te auSadha amArI jevAnA hRdayadAhane zamAvavA mATe batAve." A pramANe teNe kahyuM tyAre tenI anukaMpAne mATe jAgavAne kahyuM keje ema che to A ja meMDhakagrAma nagaramAM revati nAmanI gAthApatinInI pAse tuM jA. teNIe mAre mATe je pahelAM auSadha taiyAra karI rAkhyuM che tene tyAga karIne bIjuM auSadha teNIe pitAne mATe banAvyuM che, tene tuM lAva." A pramANe sAMbhaLIne siMha sAdhunuM zarIra harSanA vazathI utpanna thayelA romAMcanA samUhe karIne vyApta thayuM. pachI teNe UbhA thaI bhagavAnane vaMdana karyuM, namaskAra karyA. tyArapachI pAtra grahaNa karIne revati nAmanI gAthApatinIne ghera gayA. te revati paNa isimiti vigere cAritra guNe karIne sahita jANe pratyakSa sAdhudharma ja hoya tevA te sAdhune pitAnA gharamAM praveza karatA joIne zIdhrapaNe Asana parathI UbhI thaI sAta ATha pagalAM tenI sanmukha gaI, ane vinaya sahita vaMdanA karIne A pramANe belI ke-"he pUjya ! AjJA Ape. AvavAnuM prayojana zuM che?" siMha sAdhue kahyuM ke- "je tame zrI vardhamAnasvAmIne uddezIne auSadha karyuM che te mUkIne je tamAre mATe karyuM che te auSadha Ape." tyAre te belI ke-"he bhagavana ! evA prakAranA divya jJAnI keNu che ke je meM gupta rIte karelA AvA prakAranA vRttAMtane jANe che ?" munie kahyuM ke "samagra bhAva ane abhAvane pragaTa karavAmAM samathe evA kevaLajJAnanA sthAnarUpa bhagavAna vIra jinezvarane mUkIne bIjA ke AvA prakAranuM kahevAne samartha hoya ?" A pramANe sAMbhaLIne harSita hRdayavALI teNIe Adara sahita te auSadha muninA pAtramAM nAkhyuM. te vakhate teNIe zuddha bhAvathI te auSadha ApavAvaDe devanA AyuSyanuM karma bAMdhyuM. devee paNa teNInA gharamAM suvarNarAzinI vRSTi karI, ane "ahA ! mahAdAna, mahAdAna" ema udgheSaNa karI. siMha sAdhue paNa te oSadha laI bhagavAnane ApyuM. bhagavAne te khAdhuM. pachI te oSadha khAvAthI pittajavarathI utpanna thayela vikAra nAza pAmavAthI bhagavAnanuM zarIra amRtathI pUrNa thayuM heya tema atyaMta tejasvI jAtivaMta suvarNanA jevI kAMtivALA vIra bhagavAna zobhavA lAgyA. have. vardhamAna jinezvarane roga nAza pAmavAthI sarva saMgha harSathI vikasvara netravALe thaye, tathA vRddhi pAme che AnaMdane samUha - Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-geAzAlakanA have pachInA bhAnu' vRtAMta, 43 asuranA samUheA peAtAnI strIe ( devIe ) sadgita jenA evA sura ne nRtya karavA lAgyA. have gautamasvAmI gaNudhare paNa mahAvIrasvAmIne namIne pUchyu ke-'he bhagavana ! ApanA kuziSya geAzALA kALa karIne (marIne ) kayAM utpanna thayA ? '" bhagavAne kahyuM- acyuta devalAkamAM bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA che." gautame kahyuM- he bhagavana ! tathAprakAranA meTAM pApa karyAM. chatAM paNa tene AvA prakAranI divya devaRddhinA lAla kema thaye ?" tyAre svAmIe tene maraNusamaye utpanna thayelA atyata pazcAttApa vigere saMkha'dhI sarva vRttAMta kahyo. tyAre pharIthI gautamasvAmIe kahyuM ke" he bhagavana ! AyuSyanA kSaya thaze tyAre te sthAnathI cavIne kayAM utpanna thaze ? athavA kayAre siddhipadane pAmaye ?" bhagavAne kahyuM- he gautama ! sAMbhaLa. ahiM ja 'mRdvIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetramAM vidhyagirinI taLeTIe puMDra nAmanA dezamAM sumati nAmanA rAjAnI bhadrA nAmanI rANInA garbhamAM te geAzALA tyAMthI cyavIne putrapaNe avataraze. tyArapachI kAMika nava mAsa vyatIta thaze tyAre te janma pAmaze. tenA janmasamaye te nagaranI bahAra ane aMdara suga MdhathI kheMcAyelA bhamarAvaDe dhUsara varNavALI ghaNA bhAra padmanI vRSTi ane ghaNA ghaDA ratnanI vRSTi thaze. pachI anukrame caMdrasUryanuM darzana vagere janma saMbadhI mahAtsava karIne, tenA mAtA-pitA khArame divasa prApta thaze tyAre janmadivasane ceAgya evuM tenuM mahApadma nAma pADaze. tyArapachI yAgya kALe kaLAnA samUhane bhaNelA tene sArA tithi, nakSatra ane muhUrttane viSe moTA rAjayAbhiSekavaDe abhiSeka karaze. tyArapachI askhalita parAkramavALA, pracaMDa pratApavaDe zatrune haNanAra, huM pahele| huM pahelA ema kahIne namaskAra karAtA rAjAnA samUhanA mastakanI mALA( zreNi )vaDe jenA caraNu lAlana karAyA che evA te mahApadma mATA rAjA thaze. te mahApadma rAjA vijayayAtrA karavA nIkaLye, te vakhate pUrNa bhadra ane mANibhadra nAmanA mATI RddhivALA ane moTA pAkramavALA e devA senApatinu kA karaze. te vakhate te rAjAe, izvaro, senApatie maMtrIe ane sAmate vigere pradhAna leAkeA A vRttAMta jANIne harSathI vikasvara romAMcavALA thaIne te mahApadma rAjAnuM guruthI baneluM devasena evuM bIjuM nAma pADaze. eka divase te rAjAne zaradaRtunA pUrNa caMdra jevA zveta, cAra dAMtavALA, sAta aMge pratiSThita ane puSTa dehavALA hastiratna prApta thaze. tenA para ArUDha Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 zrI mahAvIracaritra. thayele te rAvaNa hAthI upara beThelA iMdranI jema zobhate Amatema pharaze. tyAre pharIne paNa te rAjA, Izvara vigere pradhAna leke potAnA svAmInI AvI siddhi jevAthI, moTA pramAda( harSa)ne bhAra utpanna thavAthI capaLa thaIne te rAjAnuM vimaLavAhana evuM trIjuM nAma pADaze. have ekadA kavacita rAjyanA bhAranuM pAlana karatA tene pUrvabhavamAM abhyAsa karelA tapasvIjanene vinAza ane hIlanA vigere anarthanA AzrayavALA karmaSavaDe zramaNa saMgha upara atyaMta praSi utpanna thaze. tethI karIne te pitAnA dharmakAryamAM udyamavALA evA paNa keTalAka tapasvIone haNaze, vaLI bIjAone vividha prakAranA baMdhano vaDe bAMdhaze, te mahApApI rAjA keTalAkane Akroza karaze (gALa deze), keTalAkanI hAMsI karaze, nirdaya manavALe te keTalAkanA chavicchedane karAvaze, keTalAMkanA vastra, pAtra, kaMbala vigere upakaraNane harI leze, keTalAka sAdhuonA bhAta pANIne niSedha karaze, keTalAkane potAnA nagara, pura, Akara ane AzramamAMthI kADhI mUkaze ane keTalAkane pitAnA hAthe ja zIdhrapaNe zavaDe mArI nAMkhaze. A pramANe tenuM agya kArya joIne tyArapachI nagaranA leko bhaktivaDe mastaka namAvI tene A pramANe vinaMti karaze ke-"he deva ! ApanA rAjyamAM je A pramANe sAdhuone dharmamAM vidana thAya che te atyaMta apayazane karanAra hovAthI sAMbhaLavuM paNa gya nathI. duSTone nigraha, ziSTa (uttama) janenuM pAlana ane pitAnA kuLanA kamanuM AcaraNa, A ja rAjAene zlAghAnuM sthAna che. bIjA kAryathI zuM phaLa? sAdhuonI hIlanA karavAthI sarvatra traNa bhuvanamAM apakIti utpanna thAya e mahApApa che, ane bIjuM rAjyano kSaya thAya che. vaLI bIjuM he deva ! pApane zamana karanArA A sAdhuo kadAca koIpaNa prakAre ApanA upara kopa kare te teo eka huMkAra mAtra karIne ja AkhuM rAjya bALI nAMkhe. enA ja prabhAve karIne rAjAo sukhe karIne pRthvIne dhAraNa kare che (pAlana kare che), ane A kAraNathI ja samudro paNa pitAnI maryAdAnuM ullaMghana karatA nathI, tethI karIne he deva ! A tapasvIjanane pIDA karavAthI Apa jarUra virAma pAme, ke jethI traNa luvanamAM ApanI kIrti kalaMka rahita vistAra pAme." A pramANe pIraleke ghaNA prakAranA vacane vaDe tene vAraze tyAre bhAva vinA paNa lokonI anuvRttie . karIne temanuM vacana aMgIkAra karaze. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-gauzAlakanA bhAvI bha. ekadA te rAjA zreSTha ratha para ArUDha thaI bahAra pharavA nIkaLaze. tyAM sArA bhUmibhAgavALA (subhUmibhAga nAmanA) udyAnamAM traNa jJAnane pAmelA, vistAravALI tejalezyAnA mAhAmyavaDe bIjAthI parAbhava na pAme tevA ane vividha prakAranA tapanuM AcaraNa karavAmAM tatpara sumaMgavI nAmanA tapasvI AtApanA letA haze. te pradezathI jato rAjA tene joIne kAraNa vinA tIvra koparUpI agni utpanna thavAthI kAryotsarge rahelA te sumaMgaLa muni sAthe rathane agrabhAga athaDAvaze. tenA athaDAvAthI te muni pRthvI para paDI jaze, te pANe dhIme dhIme uThIne pharIthI lAMbI bhujA karIne kAryotsarge rahezetyAre te rAjA tene UbhA thayelA joIne pharIthI rathane agrabhAga athaDAvaze. te vakhate paNa te muni dhIme dhIme uThIne te ja pramANe kAtsargo raheze; paraMtu avadhijJAnano upayoga ApIne tenA pUrvabhavane jANaze. jANIne A pramANe kaheze - " are . adhama rAjA ! tuM mahApa nathI. devasena nathI ane vimaLavAhana paNa nathI, paraMtu tuM mekhalIputra gozALo che ke jeNe mahAtapasvI ene bALI nAkhyA hatA, ane pitAnA dharmagurunI AzAtanA karI hatI; te are ! je kaDhAca te vakhate uttama muni sarvAnubhUtie samartha chatAM paNa sAme ghAta karyA vinA anupama (atyaMta) upazamanuM avalaMbana karIne - tArI duSTa ceSTAne samyak prakAre sahana karI, athavA sunakSatra mahAmunie sahana karI, athavA te samagra traNa bhuvanarUpI raMgamaMDapamAM keinI tulyatA na pAme evA mahAmalarUpa zrI mahAvIrasvAmIe sahana karI, paraMtu huM te nahi sahana karuM; te have tuM jo mane ratha athaDAvIza te huM ratha sahita, azva sahita ane sArathi sahita tane potAnA (mArA) tapanA teja vaDe rAkhane ukaraDo ( Dhagalo) karI nAMkhIza." A pramANe sAMbhaLIne te rAjAne kapAgni atyaMta uchaLaze, tethI karIne te rathane agrabhAga tene athaDAvaze. A rIte trIjI vAra aphaLAvelA te sumaMgaLa sAdhu prazamarUpI sarvasvane bhUlI jaze, gurune upadeza nAza pAmaze ane te sAta ATha pagalAM pAchA pharIne tenA para telezyA mUkaze. tethI te rAjA ratha sahita, azva sahita ane sArathi sahita baLI jaze. sumaMgaLa sAdhu paNa tene bALIne pharIthI pAchA zubha adhyavasAyamAM AvI, pitAnA duzcaritranI AlocanA karI, vicitra prakAranA tapakama vaDe karmanI nirjarA karI, ghaNuM varSa sudhI cAritranuM pAlana karI, eka mAsanI saMkhanAvaDe zarIranI saMkhanA karI, maraNa pAmIne, sarvArthasiddha vimAnamAM tetrIza Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . zrI mahAvIracaritra. - sAgaropamanA AyuSyavALA deva thaze. tyAMthI vIne mahAvideha kSetramAM siddhipadane pAmaze." A sarva sAMbhaLI gautamasvAmIe pUchyuM ke-"he bhagavana! te vimaLavAhana kayAM utpanna thaze?" bhagavAne kahyuM--"he gautama! te muni (sumaMgaLa) te vimaLavAhanane bALaze tyAre te sAtamI narakapRthvImAM apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALe nArakI thaze. tyArapachI tyAM sarvatra prasarelA tINa vaja jevA zULanA agrabhAgavaDe vIMdhavAthI utpanna thayelA moTA duHkhane te niraMtara tetrIza sAgaropama sudhI sahana karaze. tyAMthI nIkaLIne matsyane bhava pAmIne, pUrvabhave sAdhune mAravAthI utpanna thayelA tIvra pApanA deSe karIne zastrathI haNAIne, dAhavaranI ghera vedanAthI parAbhava pAmIne marIne pharIthI sAtamI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkalIne pharIthI matsya thaze. tyAMthI marIne chaThThI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne strI thaze. tyAMthI marIne chaThThI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne strI thaze. tyAMthI marIne pAMcamI pRtharImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne uraga (sarpa) thaze. tyAMthI marIne pAMcamI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne pharI uraga thaze. tyAMthI marIne cethI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne siMha thaze. tyAMthI marIne cothI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne siMha thaze. te marIne trIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne pakSI thaze. te marIne trIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne pakSI thaze. te marIne bIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne bhuja parisarSa thaze. te marIne bIjI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne bhuja parisarSa thaze. te marIne pahelI pRthvImAM nArakI thaze. tyAMthI nIkaLIne saMjJI ane asaMjJI thaze. tyAMthI pahelI pRthvImAM nArakI thaze. pUrve munighAtathI upArjana karelA te pApavaDe naraka sivAyanI bIjI tiryaMca gatimAM sarvatra zastrathI haNAIne dAhajavarathI vyApta thaze ane maraze. tyArapachI pakSI, sarIsRpa (sarpa), ura parisarpa vigere aneka bhedavALA sthaLacaremAM ane jaLacaranimAM ghaNIvAra utpanna thaIne pachI caturi driyamAM, trIMdiyamAM, dvidiyamAM aneka vAra utpanna thaIne, sarvatra zastrathI haNAIne maraNa pAmaze. pachI vividha prakAranI vanaspati, vAyu, agni, jaLa ane pRthvInI jAtimAM asaMkhyAta kALa vasIne akALa maraNavaDe maraze. A pramANe pitAnA moTA duzcaritrarUpI agninI javALAnA samUhathI saMtApa pAmele te bicAro evuM kaI paNa duHkha duniyAmAM nathI ke je duHkhane te nahIM pAme A pramANe aneka bhavamAM vAraMvAra paDavuM ane nIkaLavuM karIne keIka Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-gauzAlakanA chellA bhavamAM zramaNopadeza. 4ra7. 'prakAre kAMIka karmanuM vivara pAmIne te gazALakane jIva rAjagRha nagaranI bahAra vaizya( vANIyA)nI strI paNe utpanna thaze. tyAM paNa ghaNA bhavamAM karelA sAdhuonA vadhathI utpanna thayelA nikAcita karmanA prabhAvanA vazavaDe te rAtrie sUtI haze, te vakhate teNInA AbharaNa laI levAnI IcchAvALe eka jAra puruSa nirdaya paNe ja tIkSaNa khargavaDe tenuM udara cIrI nAMkhaze. tyAMthI te marIne pharIthI rAjagRha nagaranI aMdara vaizyanI strIpaNe utpanna thaIne maraze. tyArapachI A ja budvIpanA bharatakSetramAM viMdhya parvatanI taLeTImAM bibhelaka nAmanA gAmamAM brAhmaNanA kuLamAM putrI paNe utpanna thaze. kALakrame te bAlyavayathI mukta thaze tyAre teNInA mAtA-pitA teNIne eka lAyaka brAhmaNaputranI sAthe bhAyaMpaNe paraNu ze ekadA te garbhiNuM thaze tyAre sasarAnA gharathI pitAne ghera jatAM mArgamAM uchaLatA prabaLa dAvAnaLanI javAlAnA samUha vaDe keLIyArUpa karAyelI te maraNa pAmIne agnikumAra nikAyane viSe devapaNe utpanna thaze. tyAMthI vIne manuSyapaNe utpanna thaI, tathA prakAranA saddagurunA darzanathI sarva dharmane bedha pAmIne bhavane vairAgya pAmIne pravajyA graDaNa karaze. tyAM kaI kaI bAbatamAM pramAdanA vazathI cAritranI virAdhanA karI asurakumAra devajAtimAM utpanna thaze. A pramANe keTalAka bhamAM vAraMvAra cAritranI virAdhanA karI, vAraMvAra bhavanapati devamAM ane jyotiSI devamAM devanI saMpadA bhegavIne, pharIthI manuSya bhava pAmIne ati cAranA kalaMka vinA cAritranuM pAlana karI saudharma devalokamAM deva thaze. A pramANe sAta bhava sudhI kalaMka (aticAra) rahita cAritranuM pAlana karIne, mahAvideha kSetramAM daDhapratijJa nAme Ibhya(vaNika) putra thaIne saMsAra parathI vairAgya pAmI, dhana ane vajana vigerene tyAga karI, sthavira muninI pAse sarvaviratine grahaNa karI, chaThTha, aThThama vigere vizeSa prakAranA tapakarmavaDe pUrvajonI paraMpa parAe upArjana karelA pApakarmone khapAvI kevaLajJAna prApta karaze. tyArapachI te daDhaprati kevaLI gurujananuM apamAna karavAthI thayelA mahApApathI bhavA. TavImAM paDavArUpa - kaTuka vipAka thAya che ema jANavAmAM AvatAM potAnA zramaNa saMghane belAvIne A pramANe kaheze - - a "he devAnupriye! jambudvIpanA bharatakSetramAM huM pahelAM zALaka nAmane mekhalIputra hatuM. tyAM huM ghaNA phaDakapaTamAM tatpara hate, viparIta prarUpaNA karate hete, sAdhuone ghAta karate hato, dharma ane gurune pratyenIka (zatru) thi hato ane samagra denuM kuLaDarUpa hatuM. te vakhate potAnA teja Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrI mahAvIracaritra. vaDe ja atyaMta dADu pAmI, bahu du:khAtta thaI, karuNAjanaka vilApa karatA huM maraNu pAmyA. te pApanA mULabhUta cAra gatirUpa sarpavaDe bhayaMkara A sauMsArarUpI araNyamAM bhayaMkara duHkhAne sahana karatA huM cirakALa sudhI bhamyA, tethI he devAnupriye ! A vRttAMta sAMbhaLIne kadApi sadgurunuM, saMghanuM ane zAstranu' pratyenIkapaNu' ( zatrupaNuM ) karazeA nahI'. ghaNA pApanA samUha paNa guru, sAdhu, saoNMgha, siddhAMta ane dharmanA vAtsalyapaNAthI muhU mAtramAM nAza pAme che. '' A pramANe te vakhate peAtAnA sAdhuone zikSA ApIne te mahattvavALA kevaLI bhavya prANIone pratiSedha karI zAzvatasthAna( mekSa )ne pAmaze. ' A pramANe traNa lekane prakAza karavAmAM sUrya samAna zrI vIrajinezvare gautamasvAmInI pAse gozALAnu' samagra caritra kahyuM. A pramANe mahAdu:khanA vipAkanu mULa kAraNarUpa te geAzALAnu` caritra sAMbhaLIne ghaNA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA save vizeSe karIne zudikanI AzAtanA tyAga karavAmAM tatpara thayA. tyArapachI bhagavAna mahAvIra svAmI meMDhakagrAma nagaramAMthI nIkaLIne zramaNasa gha sahita eka gAmathI khIje gAma vihAra karatA rAjagRhanagaramAM padhAryAM. te nagaranI bahAra samIpa dezamAM guNazIla nAmanA caitya( udyAna)mAM devae samavasaraNa racyuM. pUrvanA krame karIne jagadguru siMhAsana para beThA, ane mahAkalpa vRkSa jevA uttama dharmane kahevA lAgyA. te dharmarUpI kalpavRkSane dayArUpI mULa che, kSamArUpI mATu' ska Mdha (thaDa) che, mULaguNarUpI zAkhAevaDe vyApta che, uttaraguNarUpI pAMdaDAMnA samUhavaDe DhaMkAyela che, atizaya rUpI puSpAvarDa virAjita che, yazarUpI sugaMdhavaDe bhuvananA madhya bhAga vyApta karela che, kAmadevarUpI sUryanA tApanA nAza karanAra che, svarga ane mokSanA sukharUpI phaLane ApavAmAM tatpara che ane uttama manuSyArUpI pakSIovaDe sevavA lAyaka che. A avasare zreNika rAjA samavasaraNamAM virAjamAna bhagavAnane sAMbhaLIne abhayakumAra, meghakumAra ane nardiSaNa vigere putra ane parivAra sahuita jagadgurune vAMdavA mATe cAlyeA. kevI rIte ? te kahe cheH te rAjAnA mastaka para samudranA prIjInA samUha jevu' ujjavaLa chatra dhAraNa karavAmAM AvyuM hatuM. tenAthI sUryAMnA biMbanA karaNeAnA pracAra haraNu karAye hatA, hu vALI strIenA karatalane viSe vIjhAtA cAmA zALatA hatA, garjanA karatA madrenmatta hAthInA madajaLavaDe dhULanA samUha zAMta thaye . hatA, atyaMta capaLa azvAnA samUhavaDe pRthvItaLanA vistAra kSeAla pAmate Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che . aSTama prastAva-rAjagRhe zreNikAdikane prabhune dharmopadeza. hate (khAte hata), jhaNajhaNATa karatI suvarNanI ghugharIonA samUhavaDe vyApta ronA samUhavaDe te rAjA parivarelo hate, garvathI uddhata thayelA hajAro subhaTevaDe sarva dizAone samUha ruMdhA hata-A rIte atyaMta harSanA utkarSane dhAraNa karate zreNika rAjA hAthaNInA sakaMdha upara caDIne pitAnA nagaramAMthI bahAra nIkaLe. tyArapachI te rAjA samavasaraNamAM prApta thaze. vidhipUrvaka tenI aMdara teNe praveza karyo. jagadgurune traNa pradakSiNA karI, vaMdanA karI ucita pRthvI para beThe. te vakhate bhagavAne paNa tene ucita dharmakathA kahI kevI rIte ? te kahe che - "he moTA prabhAvavALA (bhAgyazALI)! IcchA sahita nirmaLa buddhivaDe tame smazAnanI jevA A ghara saMsArane vicAre. te A pramANe-A bhayaMkara saMsArarUpI mazAnamAM mahAuddhata ane phADelA mukhavALI viSayanI pipAsA rUpI moTI ziyALaNuM atyaMta anivAsti pracAravALI tarapha ume che, deva, manuSya ane vidyAdharonA parAkramano parAbhava karanArI, maMtra ane taMtrathI grahaNa (vaza) karI na zakAya tevI ane mahAbhayaMkara jarArUpI DAkiNI niraMtara anivAritapaNe pravarte che, moTI pAMkhane vistAranArA, keInI apekSA vinA ja jInA mAhAbhyane AkramaNa karanAra ane sarvathA pAse rahelA kaSAyarUpI gIdha pakSIo prasare che, vividha prakAranA vikArane ApanArA, jIvitanuM haraNa karavAmAM paNa sAmarthyane pAmelA tathA jene pracAra jANI zakAya tevuM nathI evA rogarUpI sarpa vilAsa kare che, theDA chidrane pAmIne paNa jene tatkALa harSane akarSa utpanna thAya che ane je traNa bhuvanamAM karyA kare che evo maraNarUpI pizAca vistArane pAme che, ISTane viyoga ane aniSTano saMyoga vigere duHkharUpI vRkSone samUha cotaraphathI vivekarUpI sUryanA kiraNonA pracArane nivAre che. AvA saMsAramAM he devAnupriye ! sukhanI IrachAvALA tamAre kSaNa vAra paNa vasavuM yogya nathI." A pramANe bhagavAne saMsAranuM svarUpa kahyuM tyAre ghaNA ja pratibaMdha pAmyA, ane bhAvapUrvaka ghaNuM chae dezavirati ane sarvaviratinI dIkSA aMgIkAra karI. tyArapachI harSa vaDe vikavara zarIravALe rAjA parivAra sahita jema Avyo hato tema pitAne sthAne gaye. vizeSa e ke-meghakumAra nAmanA rAjaputranA hRdayamAM harSane pracAra vikavara thayo ane te saMsAra parathI atyaMta vairAgyane pAme, tethI te zreNika rAjAne ane potAnI mAtAne praNAma karI kahevA lAgyuM ke-"he mAtApitA ! have huM tamArI anumatithI bhagavAnanI Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 zrI mahAvIracaritra. samIpe pratrajyA levA IcchuM chuM. ' tyAre teoe kahyuM ke he putra! yovananA AraMbha viSama che, kAmadevanA khANunA prahAra duHkhe karIne rakSaNa (sahana) karI zakAya tevA che, viSayenI sanmukha thatA iMdriyarUpI aA pakaDI zakAya tevA nathI, suMdara srojanAnA vilAse mADune ApanArA che, pratrajyAnu pAlana karavuM ati duSkara che ane pariSaheA atyaMta duHkhe karIne sahana karI zakAya tevA che; tethI he putra! keTalAka divasA tuM rAha jo." te sAMbhaLI meghakumAre kahyuM ke-" he mAtA-pitA ! AyuSyaneA vilAsa vIjaLInA vilAsa jevA caMcaLa che, yuvAvasthA zaradaRtumAM parvatanI nadInA jaLanA vega jevuM capaLa che, rAjaya lakSmI manmatta srInA kaTAkSa jevI kSaNubhara che, yajJanA Ara MbhanI jevA iSTajananA sayegA dekhAtA ghaNuA 'viprayAgavALA che, tethI have gRhanivAse karIne yu". tame sarvothA prakAre dharmamAM vighna na karo." A pramANe teNe kahyuM tyAre mAtApitAe mahAkaSTathI tene anujJA ApI. tyArapachI moTA vaibhavanA samudAyavaDe teNe bhagavAnanI samIpe pravrajyA grahaNa karI. tene dIkSA grahaNu karatA joIne khIjA ghaNA rAjaputrA, zreSThIputrA ane senApatinA putrAe paNa saMsAra upara vairAgya utpanna thavAthI dIkSA grahaNa karI. have parisaaAnuM duHsahapaNuM hovAthI ane cittavRttinuM caMcaLapaNu hAvAthI te meghakumAra sAdhu anukrame pahelI rAtrie ja sUtA hatA tyAre praveza karatA ane bahAra nIkaLatA munionA caraNu athaDAvAthI tenI nidrA jatI rahI, tethI karIne tenuM mana pratrajyAnA tyAga karavAnI sanmukha thayuM, ane kAipaNa prakAre A dhyAna karatA tenI rAtri mahAdu:khe karIne vyatIta thai. pachI sUryamaMDaLanA udaya thayA tyAre jenuM mukha glAni pAmyuM hatu. evA te meghakumAra sAdhu te sthAnathI uThIne pratrajyAnA tyAga karavAnI IcchAthI bhagavAnanI samIpe gaye. have kevaLajJAnavaDe te meghakumAra sAdhunuM lagna thayeluM mana jANIne jinezvare tene madhura vANIvaDe A pramANe kahyuM- he devAnupriya ! kema tuM sayamanA cAMgamAM bhaMgane vahana kare che? pAte ja anubhavelA pUrva bhavana zu tane nathI sAMbharatA ? A bhavanI pahelA trIjA bhave vaNyamAM hAthI hatA. tyAM cAtarapha prasaratA vananA agnivaDe tApa pAmyA ane atyaMta tRSAtura * thayA tethI jaLa pIvA mATe 1 brAhmaNAnA megavALA yajJa ane viyegALA zrvasRjananA sa'ga. sa eka eka age sA Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajIma prastAva-mezvakumAranA AgalA bhavanu vRttAMta ane nadiSeNe lIdhela pratrajyA 432 12mAM gayA. tyAM kAMThe ja te kAdavamAM khUMcI gayA. tyAMthI nIkaLavAne asamartha thayA. tevAmAM bIjA sAmA (zatru) hAthIe AvI dAMtanA agrabhAgavaDe tene dRDha prahAra karyAM, tethI utpanna thayelI tIvra vedanAvaDe marIne tuM pUrIne viyagirimAM hAthInA adhipati ( moTA hAthI) thayA. tyAM ekadA dAvAnaLa jovAthI tene jAtismaraNujJAna thayuM'. tethI bhayanA vazathI pIDA pAmelA teNe vRkSone ukheDI nAMkhIne tathA tRNu-paLALa vagerene kADhI nAMkhIne, hAthanI hatheLI jevA cokhkhA moTA pramANavALA traNa stha`Dila nadIne kAMThe peAtAnA hAthInA jUthanuM rakSaNa karavA mATe karyAM. have ekadA kadApi moTA vRkSonA parasparaM ghasAvAthI utpanna thayelA pralayAgninA jevA bhayaMkara agni (dAvAnaLa) te vanane khALavA lAgyA. te joine bhaya pAmelA tu stha MDilanI sanmukha doDyo. tyAM vAMdarA, haraNa, sasalA, bhuMDa vigerevaDe e sthADila bharAi gayA hatA. tene eLaMgIne trIjA stha`DilamAM rahevA mATe tuM gayA ane tyAM UbhA rahyo. tevAmAM zarIra kharaja AvavAthI khajavALavA mATe te. eka paga UMcA karyAM tevAmAM bIjA bIjAM prANIonI preraNAthI (dhAdhakkIthI) eka sasalA peAtAnA jIvanI rakSAne mATe tArA UMcA karelA paganI nIce AvIne rahyo tene paganI nIce rahelA joIne te mATI karuNuAvaDe tArA te paga sa`kecIne AkAzapradezamAM ( addhara ) dhAraNa karyAM. tyArapachI vananeA dAvAnaLa paNa moTA vRkSoe karIne bharelA te samagra vanane khALIne zAMta thayA, eTale te sasalA vigere sarva jIveA jema AvyA hutA tema pAtapAtAne sthAne gayA. te vakhate sudhA ane tRSAthI pIDA pAmelA tuM paNa zIghravege karIne peAtAnA pIDAyelA (thabhAI gayelA) pagane jANyA vinA jaLanI sanmukha doDyA tethI eka caraNanA rahitapaNAe karIne moTA parvatanI jema ekadama paDI gayA, ane kSudhA-tRSAthI jyAma thayelA tu ghaNA klezathI maraNa pAmyo. sasalA paranI anuka'pAthI upArjana karelA utkRSTa puNyanA vazathI saMsArane laghu karI tuM hamaNAM rAjaputra thaye che. A pramANe he devAtupriya !. te vakhate te' pazue paNa tevA prakAranA sasalAnA jIvanA rakSaNuvaDe jo ghaNAM duHkhA sahana karyAM, teA brahmacArI ane cAritradharmamAM tatpara A zreSTha sAdhuonA caraNAdikanA saMghaTTAe karIne paNu hamaNAM tuM kema satApane vahana kare che? huM suMdara ! a'gIkAra karelA vratanA tyAga karavAthI zarada RtunA pUrNa caMdranI jevA ujajavaLa tArA kuLane viSe A pRthvI para caMdranI hayAtI hAya tyAMsudhI kalaMka thaze. thADA divasanA sukhane mATe thaine moTA pApane upArjana karI zu kAI sakaNuM ( paMDita puruSa ) Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrI mahAvIracaritra. pitAnA AtmAne bhavasAgaramAM pADe? te tuM kahe" AvA prakAranA vacanavaDe bhuvanamAM dIvA samAna zrI virabhagavAne te zreSTha muni meghakumAra mahAtmAne pratibodha karyo tyAre te muninuM mana jinendra kahelA mArgamAM koI paNa rIte tathA prakAre nizcaLa thayuM, jethI duSkara tapamAM tatpara rahelA sAdhuomAM te daSTAMtarUpa thayo. savegane karanArI bhagavAnanI anuziSTi (zikhAmaNa) sAMbhaLIne bIjA paNa zreSTha sAdhuo vizeSe karIne apramAdI thaI saMyamanA udyogane pAmyA. have anya divase jinezvaranI pAse dharma sAMbhaLIne rAjaputra naMdiSaNa paNuM bhavathakI vairAgyane pAme. pravrayA aMgIkAra karavAnI IrachAvALA teNe zreNika rAjA pAse ane potAnI mAtA pAse ghaNA prakAranA vacane vaDe vinaMti karIne jeTalA mAM dIkSA grahaNa karavA mATe traNa bhuvananA eka prabhunI pAse cAle, teTalAmAM AkAzamAM rahelI devIe tene A pramANe kahyuM ke-"he kumAra ! tuM pravrajyA grahaNa karavAthI virAma pAma, kAraNa ke hajI tAre bheganA phaLavALuM cAritrAvaraNa karma bAkI che, tethI karIne cheDe kALa svagRhane viSe tuM va. kema bahu utsuka (utAvaLa) thAya che ? he putra ! ati vegathI ( vicAra rahita-sahasa) karelA kAryo prazaMsAne pAmatA nathI. egya kALe udyama karavAmAM Ave che te kAryane sAdhanAra thAya che, ane samaya vinA ghaNuM sIMcyuM hoya te paNa dhAnya phaLatuM nathI." A pramANe sAMbhaLIne kumAre kahyuM ke-"he devI ! kema tuM A pramANe kahe che ? meM pite ja virati levAnI mati aMgIkAra karI che, tene zI rIte tyAga karuM? athavA te kuzIlanA saMgathI rahita ane gADha tapavaDe aMgane zuSka karanArA ane te cAritrAvaraNa karma zuM karaze ?" A pramANe kahI te devInA vacananI avagaNunA karIne zIdhrapaNe samavasaraNamAM gaye. vizeSa e ke-jagadgurue paNa tene te ja pramANe niSedha karyo, te paNa atyaMta veganA vazathI thavAnA viratinA bhaMgane vicAryA vinA ja bhuvanagurunI samIpe teNe pApa rahita pravajyA grahaNa karI. tyAra pachI chaThTha, aThThama vigere duSkara tapazcaryA karato te jagadgurunI sAthe bahAra gAma ane Akara vigeremAM vihAra karavA lAge. te vicitra ( judA judA) sUtrane bhaNavA lAge, niraMtara tenA arthane vicAra karavA lAge, gurunI pAse ja rahete hate, sthiracitta pariSahone sahana karate hatA, saMya manuM pAlana karavAmAM tatpara hatA, viSa upara atyaMta vairAgyane dhAraNa karate hate tathA smazAna ane zUnya Azrama vigere sthAnamAM niraMtara . AtApanA lete hate. have ekadA kadAcita ekalavihArI pratimAnA kamane Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-naMdiSeNa dIkSAvaNana. 433 karavAnI IcchAvALA te mahAtmAe chaThThanuM pAraNuM AvyuM tyAre zikSA levA mATe ekalA ja anAga(ajJAnapaNA)nA deSathI sahasA vezyAnA gharamAM praveza karyo ane dharmalAbha kahyo. te vakhate vezyAe hAMsI sahita temaja vikAra sahita kahyuM ke-" he sAdhu! dravyalAbha mUkIne mAre dharmalAbhavaDe kAMI kArya nathI." te sAMbhaLIne " aho ! A mUkhe strI hamaNAM mane paNa kema hase che ?" ema vicArIne teNe pitAnA tapanI labdhivaDe tatkALa chAparAnA evA upara rahelA tRNane kheMcIne ghaNo moTo ranane Dhagalo pADyuM, ane A dravyalAbha" ema kahI nIkaLI gayA. te joI teNIe AnaMda sahita kahyuM ke-"he bhagavana! A duSkara tapanuM AcaraNa mUkI gho ane mArA svAmI thAo; nahi te huM mArA jIvana nAza karIza." A pramANe teNIe pharI pharIthI kahyuM tyAre bhAvita mativALA chatAM paNa, tapavaDe zeSita aMgavALA chatAM paNa ane viSayane deSa jANatA chatAM paNa karmanA vazathI bhagna pariNAmavALA thaIne temaNe teNInuM vacana aMgIkAra karyuM. vizeSa e ke-"je huM haMmezAM daza athavA tethI adhika bhavya prANIone pratibaMdha na karuM te viSanI jema viSayane tyAga karIza." evI pratijJA teNe grahaNa karI. pachI devatAnA ane jagadugurunA paNa te vacanane ciMtavatA teNe muniveSano tyAga karyo, ane te mahAtmA vezyAnA gharamAM rahyA. tyAM te viSayasukhane bhegavavA lAgyA, tathA dharmakathAvaDe bhavya prANIone baMdha karIne temane pravajyA grahaNa karavA mATe jidranI pAse mokalavA lAgyA. have ekadI kadAcit bhaganA paLavALuM karma kSINa thayuM tyAre tenI buddhi vairAgyane pAmI, eTale te A pramANe vicAra karavA lAgyA. sAMsArika sukha tuccha che, AyuSya vIjaLI jevuM capaLa che, yuvAvasthA kSaNabhaMgura che ane zarIra rogo vaDe vyApta che, tathA dharmanI sAmagrI maLavI durlabha che. jeNe ziyaLavrata khaMDita karyuM hoya temane niraMtara dusaha dukhe AvI paDe che. A pramANe hevAthI have mAre ahIM rahevuM yogya nathI." ema vicArIne pachI teNe jagadgurunI pAse jaI pharIthI pravrajyA grahaNa karI ane pitAnA duzcaritranI AlecanA karI, jiteMdranI sAthe vicAravA lAgyA. tyArabAda bhAva sahita cirakALa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karI te naMdiSeNa sAdhu kALa karIne devapaNuM pAmyA. have ahIM te sudADha nAmanA nAgakumAra deve prathama bhagavAna vahANa upara caDyA hatA tyAre tene upasarga karyA hatA, te AyuSyane kSaya thaye * 55 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zrI mahAvIracaritra. cyavane eka daridrInA kuLamAM putrapaNe utpanna thayA. te vRddhine pAmyA (mATo thayA) tyAre kheDutanI vRtti (dha MdhA) karIne AjIvikA karavA lAgyA. te avasare te kheDuta jeTalAmAM haLavarDa peAtAnA kSetrane kheDatA hatA tevAmAM te gAmamAM bhuvananA eka adhurUpa bhagavAna padhAryAM. te vakhate bhagavAne tenA paranI dayAne lIdhe tene pratidha karavA mATe gautamasvAmIne mekalyA. eTale te tenI pAse gayA. gautamasvAmIe tene kahyu ke-" he bhadra! tuM A zu kare che ? " kheDute kahyuM- A adhama vidhAtA (nazIkha) je karAve te karuM' chuM, kaLAnI kuzaLatA vinAnA amArI jevAne bIjo jIvavAnA upAya kayAMthI hAya ? " gautamasvAmIe kahyu :-- "he mugdha ! AvA prakAranA gADha kalezathI upAjaeNna karelA bhAjanidhivaDe divasane nirgamana karatA tArI A zI huziyArI che ? athavA Avu kArya karavAthI tane zuM zarIranuM sukha prApta thAya che ? Aze| viSayane vyAmAhu che? AnAthI sArA AcaraNanI zI prApti sabhave che ? kriya sukhanI icchAvALA tArI jevAne Ane tyAga karavA kaI paNa duSkara thatA nathI, kAraNa ke A samaye paNa mahAsattvavALA dhanya puruSA maNi, suvarNa ane ratnanA moTA DhagalA, yuvAna strIe ane manahara gRhene sarpanI jema chADIne dharmane viSe lAge che. vaLI bIjA keTalAka puruSA maraNuparyaMta moTA dAridrothI atyaMta pIDA pAmyA chatAM paNa pApanA ArAmAM pravattane AkhA janma gumAve che, te bIjA janmamAM paNa te ja pramANe vAraMvAra duHkhathI tApa pAmIne thADA jaLamAM matsyanI jema taraphaDIyA mAre che. paraMtu teo jo gharanA vyApAranA lAkhamA bhAge paNa dharmakAryAMne viSe udyama kare te anupama (ghaNA) du:khanA dvArane ru'dhe che. vaLI bIjI eka taraph icchA pramANe bhAgApabhAganI prApti karavAmAM utkRSTa dhana prApta thAya che, ane khIjI tarapha sajjanAne prazaMsA karavA lAyaka pravrajyA prApta thAya che. vaLI eka tarapha cha kha'DanA adhipati mahArAjAnI sevA karAya che, ane bIjI tarapha saddharmamAM Asakta munijananI sevA karAya che. huM suMdara! A e prakAranI gati leAkamAM suprasiddhaja che. AmAMthI kAi paNa ekane je kuzaLa puruSA hAya te aMgIkAra kare che, tethI karIne huM mahAsattva ! tuM A khetInA karmane cheDI de ane dhanuM AcaraNa kara. dIna ane duHkhI prANIone A eka ja uttama zaraNu che." A pramANe gautamasvAmIe kahyuM tyAre baLada sahita haLane mUkIne, te kheDuta tenA caraNune namIne bhaktivaDe bharapUra thaI kahevA lAgyA ke-" he bhagavana ! jJAna Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTTama prastAva-ka-dIkSA. 45 rahita mArI jo kAMi paNa cAgyatA hoya, te "sAravAsathI virakta thayelA mane tamArI dIkSA Ape." A pramANe teNe kahyuM tyAre jo ke te parAvartana pAmavAnA hatA ( dIkSA mUkI devAnA hatA ) te paNu " Ane AdhimIja prApta thAya che " ema jANIne zrI gautamasvAmIe tene tatkALa dIkSA ApI. A pramANe dIkSita thayelA tenI sAthe gautamasvAmI bhagavAnanI sanmukha cAlyA. pachI jagadgurunI dRSTinA viSayamAM (najaramAM) AvelA te kheDutane siMhanA bhavamAM upArjana karelA meoTA vairanA vazapaNAthI prajyAnI prApti nAza pAmI, ane tene ghaNuM! kApa utpanna thavAthI te kahevA lAgyA ke-" he bhagavana ! A kANu che ? " gautamasvAmIe kahyuM ke - amArA dharmaguru che. " teNe kahyuM-" jo A tamArA dharmaguru che, teA mAre tamAruM. paNa kAma nathI. pratrajyAe karIne saryuM ." ema kahIne rajoharaNanA tyAga karI doDIne potAnA khetaramAM gayA. tyAM peAtAnA khaLo grahaNa karyAM, haLa UbhuM karyuM ane prathamanI jema kheDavA lAgyA. gautamasvAmI paNa manamAM vismaya pAmIne bhagavAnane praNAma karI kahevA lAgyA ke-- bhuvanane viSe * AzcaryakAraka mahAprabhAvavaDe prANIsamUhanI pIDAne haraNa karanArA hai jagannAtha ! meM Aje A asamAna ( meTuM ) " Azcaya joyu.. te e ke-ApanuM darzana sukhakAraka chatAM paNa te kheDuta dUrathI ja sUryanA tejane ghuvaDa sahuna na kare tema ApanA tene sahana karavAne azakta thai, pAte aMgIkAra karelI pratrajyAnA tyAga karI, bhrAMti sahita viparIta matavALA thaI, peAtAnA kSetranI sanmukha atyaMta zIvratAthI doDI gayA. ApanI kathA ( nAma ) paNa manuSyane apUrva saaASa utpanna kare che, teA pachI caityavrukSa vigere ATha prAtihAryarthI zelatu Apanu' rUpa sa MteSa utpanna kare temAM zuM kahevuM ? " te sAMbhaLI jagadguru khelyA ke he gautama ! te A kesarIsiMhanA jIva che ke je tripRSTha vAsudevane kALe me tene e prakAre phADI nAMkhyA hatA. te vakhate kepathI tarapUDatA zarIravALA tene mArA sArathirUpa tame " siMhavaDe siMha haNuAyA che" ityAdika madhura vacanavaDe zAMti ApI hatI. te vakhatane anusaranArA doSe karIne A lavamAM paNu mAre viSe te vairane dhAraNa kare che. tethI ja tene pratidha karavA mATe meM tamane mekalyA hatA. A pramANe pUrvakarmanA vazamAM vanArA prANIe A saMsAramAM vividha prakAranA vyApAra (ceSThA) karyA kare che; tethI kharI rIte jotAM kAMI paNa Azcaya che ja nahI." 66 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. A pramANe gautamane kahIne svAmI tAmalipti, dazArNapura, vItabhaya paNa, caMpApurI, ujajayinI nagarI, gajapura, kAMpIya nagara, naMdipura ane mathurA nagarI vigere moTA nagaramAM bhavya prANIone pratibaMdha karatA prasannacaMdra, dazArNabhadra, udAyana, zAla ane mahAzAla vigere rAjAnA samUhane pratrajyA ApI, caMDapradyota, arimardana ane jitazatru vigere rAjAonA samUhane zrAvakadharmamAM sthApana karI keTalAka kALa pachI rAjagRha nagaramAM padhAryA. ane tyAM- kaketana, nIla, lehitAkSa vigere ronA samUhavaDe eka janapramANu bhUmimAM dee bhUmitaLa bAMdhyuM. pachI maNiratnane, jAtya suvarNa ane rUpAne ema traNa zreSTha prAkAra (kilA) daravAjA sahita tatkALa banAvyA. te traNa prakAranI vaccenA prAkArane mathe vicitra ratnonA samUhanA kiraNo vaDe vyApta ane jagadgurune lAyaka siMhAsane sthApana karyA. temAM pUrva dizA sivAyanA bAkInA traNa siMhAsana upara traNa jagatanA jIvane vismaya karanArA bhagavAnanI jevA ja traNa rUpa banAvyAM (sthApana karyA). baLatAM agaru, ghanasAra, sehaka vigere dhUpanA sugaMdhavaDe sarva dizAone sugadhI karanAra dhUpadhANAnA samUha cetara mUkavAmAM AvyA. kakelI vRkSanA pAMdaDAMne dhIme dhIme kaMpAvate ane davAonA samUhane prajAvate zItaLa vAyu tIrthakaranA prabhAvathI vistAra pAmya (vAvA lAge). A pramANe sarva AdaravaDe devonA samUhe samavasaraNa racyuM tyAre pUrva dizAnA siMhAsana para prabhu pUrvAbhimukhe beThA. te vakhate jagadugurunI pravRtimAM nImelA puruSoe zreNika rAjAne jinezvaranA AgamananA samAcAra ApyA, tyAre te rAjA abhayakumAra vigere kumAra sahita harSathI vikasvara thayelA zarIravALe thaIne bhagavAnane vAMdavA mATe tatkALa samavasaraNamAM Avyo. tathA asura, sura, vANavyaMtara, jyotiSI vigere deve paNa AvyA. teo moTI bhaktinA samUhavaDe traNa pradakSiNA pUrvaka nAthane namIne saddharma sAMbhaLavA mATe pitA potAnA sthAne beThA. tyArapachI bhuvanaguru bhagavAne bhavya prANIone saMsAranA bhayane haraNa karanAra utpAda, vyaya ane prauvya e tripadIthI yukta samagra vastunA paramArthane kahyo. bhuvanabaMdhu bhagavAne dezanA ApI tyAre samagra padArthone jANatA chatAM paNa gautamasvAmIe bhavya prANIonA bodhane mATe A pramANe kahyuM (pUchayuM) ke-"he bhagavana! vAraMvAra thatA janma, jarA, maraNa ane zekathI bharelA A saMsAranuM mULa kAraNa zuM che? ke jethI A . saMsAramAM rahelA cha vairAgya pAmatA ja nathI tathA ApanA caraNakamaLanI Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-aNuvrata svarUpa. 437 pUjA vigere vyApAramAM udyama karatA nathI ? temaja bhAvapUrvaka dezivati ke sarvaviratine grahaNa karatA nathI ? " tyAre jinezvare kahyuM ke-" huM gautama ! tenuM mULa kAraNu mithyAtva ane avirati che. tene pAmelA jIvA bhavabhramaNathI vairAgya pAmatA ja nathI, jinezvarane paNa bahumAnatA nathI, ane viratine paNa, grahaNu karatA nathI. athavA te mithyAtvarUpI madirAthI matta thayelA jIve kayA akAryane na kare ? jo kadAca teo pazu atya ta kaThaNa evI karmarUpI graMthine koipaNa prakAre bhedIne samyaktva pAme te tee sasAranA vAsathakI vairAgya pAme, ane tethI teo jinezvara ane sAdhunI pUjArdika dharmAMkAmAM udyama kare; pararaMtu tevA prakAranA karmanA vazathI teo paNa virati grahaNa karavAmAM samartha thatAM nathI, kAraNa ke dezavirati paNa vizeSa prakAranA karmanA kSayApazamathI ja thAya che, teA pachI uttama munijanane karavAne ucita evI sarvavirati te kayAMthI ja prApta thAya ?" A pramANe sAMbhaLIne gautamasvAmIe kahyuM ke-" he bhagavana ! jo ema che te| samakitarUpa ratnanA lAbhathI adhika guNanu sthAna A viratipaNuM che, te hai jagadguru! gharanA meTA vyApArAmAM jemanu 'mana parAvAyelu che evA gRhasthIone dezathI virati paNa zI rIte salave ? te kaheA. " tyAre jagadgurue kahyuM ke- pAMca, traNa ane cAra ema bAra temAMnA eka paNa vratanuM grahaNa karavAmAM te dezivarita nirdoSa thai zake che. " te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-" jo ema che tA hai jineMdra ! udAharaNa sahita ane bhede sahita te sa tA kahA, kAraNa ke huM bhagavana ! ApanA vinA khIje kAI A khAmata dekhADavA zaktimAna. nathI. sarva AkAzane prakAzita karavAmAM sUrya ja sama che." A pramANe temaNe kahyuM tyAre dharmarUpI prAsAdanA mULa staMbharUpa zrI vIra bhagavAne kahyuM ke- he gautama ! huM A sarva kahuM chuM te tame sAMbhaLe. pAMca aNuvratA che, traNa guNavratA che ane cAra zikSAvrata che. A mAra vrata, te gRhasthI lAkanI virati che. temAM aNuvratane viSe kaheluM. prANAtipAtaviramaNu nAmanu' vrata sarva tratAmAM pradhAna che. te prANAtipAta e prakAre che, ema budhdhimAna puruSe jANavuM. te sUkSma ane sthULa. temAM je sUkSma che te eke driya jIvanA viSayavALuM che ane sthULa che te hrIMdriyAkrikanA viSayavALuM che. temAM je sthaLa prANAtipAta che te paNa sa'kalpa ane AraMbhe karIne e prakAranuM che. temAM pAse jaine eTale jANIne-upayAgapUrvaka je prANIne nAza karavA te saMkalpathI sthULa prANAtipAta che, ane rAMdhavuM, khetI karavI vigere Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. zrI mahAvIracaritra. kriyA karatAM je zrIkriyAkrika marI jAya te AraMbhathI sthULa prANAtipAta che. have saMkalpa pazu sAparAdha ane niraparAdha ema be prakAre che. temAM zarIra, dhana vigerene je haraNa kare te sAparAdha che ane te sivAya bIjA niraparAdha che. A pramANe jANIne sthULa ane aparAdha rahita jIvane saMkalpavaDe ( IrAdApUrvaka ) dvavidhatrividhAdika bhede karIne haNavA nahIM. A pramANe jIvanA vadhanI virati grahaNa karavAthI suMdara ane anukaMpA(dayA)mAM tatpara zrAvake atyaMta kApa Ave te paNa gAya ane manuSyAdikanA vadha karavA nahIM. khadha, vadha, viccheda, ghaNA bhAra bharavA ane khAvA-pIvAnA viccheda karavA A pAMca aticAro che. te pahelA vratanI vikRtine dUSaNa karanArA che. A vratamAM dUSaNu lagADavAthI sarva dharmavyApAra niSphaLa che, ane kaSTavALu anuSThAna paNu araNyamAM rUdananI jema nirarthaka che; kemake prANInA vadhamAM Asakta thayelA prANI tevuM kAMIka pApa Acare che ke jethI te nakAdika gatimAM jaine eka nimeSa mAtra paNa sukhane pAmatA nathI, temaja sarva ThekANe ( tiryaM*ca ane manuSya gatimAM ) upakramavALuM ane alpa AyuSyane pAme che. athavA haeNriva rAjAnI jema priya putranA viyegane pAme che. ' "" A pramANe sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke he bhagavana ! A rivama rAjAdhipa Ape kahyo. te keNu ? tyAre bhagavAna khelyA ke- hai gautama ! sAMbhaLe ! A bharatakSetramAM kurudezamAM gajapura nAmanuM nagara che. tyAM asaMkhya dhanavALA datta nAmanA brAhmaNa rahetA hatA. tene rUpa ane yauvana vigere guNavALI zrI nAmanI bhAryAM hatI. tathA sarva kAryamAM pUchavA lAyaka, prANathI adhika priya ane prazama, suzIla vigere sarva guNavALA naMda nAmanA bALamitra hatA. te koyalanI jevA atyaMta komaLa kaThavALA hatA, tethI peAtAnA tathAprakAranA gRhavyApAra samApta karIne nagaranI bahAra nirjana pradezamAM jaIne saMgItanA vinAdane karatA hatA. e pramANe keTalAka divasA gayA. tyArapachI eka divasa te datta nAmanA uttama brAhmaNane mATI zivedanA pragaTa thaI. tenA vazathI tenI rati ( mananI prIti ) nAza pAmI, saMtApa vikAsa pAmyA, zarIranA avayaveA zithila thayA, duSTa strInI jema nidrA cakSunA viSayathI dUra jatI rahI, bheAjananI IcchA nAza pAmI ane jIvavAnI AzA tUTI gaI ( naSTa thaI). A pramANe viSama dazAne pAmelA teNe na mitrane elAvyA, ane tene kahyu ke-"huM mitra ! kAMi paNa upAya kara. sarvathA prakAre jANe banne netrAne ukheDI nAMkhatI hAya tevI mahAbaLavAna mastakanI pIDA thAya Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * * 1/1 * aSTama prastAva-prathama aNuvate-harivara rAjAnI kathA. 439 * che, sukhazayyAmAM rahyA chatAM paNa jarA paNa nirAMte besI zakato nathI. jo ke paNa prakAre mane jarA nidrA mAtra ja Ave te huM mArA AtmAne pharIthI jIvate thaye mAnuM." A pramANe tenuM dIna vacana sAMbhaLIne naMde kahyuM ke"he priya mitra ! dhIraja rAkha, kAyarapaNune tyAga kara. huM te prakAre karIza ke je prakAre thoDA kALamAM ja sArA zarIravALo thaIza." A rIte tene dhIraja ApIne rAtrine samaye teNe tene kAgalI nAmanuM gAyana AraMbhya. - jema jema gItane ivani dattanA karNa vivaramAM pesate hatuM tema tema nidrA paNa jANe lajajA pAmI hoya tema dhIme dhIme AvavA lAgI. e pramANe nidrA AvavAthI te datta atyaMta UMghI gaye. te vakhate tenI bhAryAnuM hRdaya te naMdanA karNane sukha karanArA gItanA zabdavaDe haraNa karAyuM, ane temAM ja te eka manavALI (tallIna) thaI. rAtri vyatIta thaI tyAre dattanI paNa zirovedanA nAza pAmI. zarIranI sukhAkArI thaI. eka divasa ekAMtamAM zrIe naMdane prema sahita kahyuM - "he sukhane ApanA! jema tame tamArA mitranA zarIranI pIDA haraNa karI tema have mArA paNuM zarIranA saMtApane haraNa kare." A pramANe sAMbhaLI sAjupaNAne lIdhe teNInA manamAM rahelA abhiprAyane nahIM jANavAthI naMde kahyuM ke-"he sArA zarIravALI ! tane zAne saMtApa che ?" tyAre teNue kahyuM ke he suMdara ! tame pote ja saMtApa karIne jANatA nathI ? zuM huM satya kahuM?" teNe kahyuM--" kahe, za doSa che ?tyAre teNue madhura gItanA zravaNathI Ara. bhIne atyaMta anurAganA saMbaMdhavALo sarva pitAne vRttAMta kahyo. te sAMbhaLIne tene asuMdara bhAva jANIne naMda teNIne kahyuM ke-"he sArA zarIravALI ! tame kema Ama bele che ? je kArya karavAthI potAnA kuLane dUSaNa lAge che, ane sarva dizAomAM apayaza phelAya che tevuM kArya dhIra puruSe kaI paNa rIte maraNa AvyA chatAM paNa kare nahIM. vaLI pAradAramAM Asakta thayelA manuSyane narakamAM vividha prakAranI vedanAo prApta thavAnuM zAstramAM saMbhaLAya che, te he mRgAkSI ! khoTI vAMchAne tyAga kara." A pramANe ghaNA prakAranA vacanevaDe teNIne samajAvIne te mahAbhAgyavAna naMda te sthAnathI zIghra vege karIne nIkaLI gaye. A sarva vRttAMta bhIMtane othe rahelA datte sAMbhaLyuM. te vakhate teNe vicAra karyo ke-"aho ! kArya vinAza pAmyuM ke jethI mArI bhAryAe naMdanI sAthe A pramANe vAta karI. huM dhAruM chuM ke-"naMda mane ahIM rahele jANIne Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. pitAne abhiprAya gupta rAkhavA mATe zubha AcAravALA potAnA AtmAne dekhADate A pramANe balIne A sthAnathI zIghrapaNe jato rahyo tethI mAre upekSA karavI yogya nathI; kemake strIonuM citta bIjA puruSomAM kheMcAyeluM (Asakta) hoya to te koIka vakhata pitAnA manorathamAM vidana karanAra pati che ema saMbhAvanA karIne (dhArIne) viSa vigere devAvaDe patine vinAza kare, athavA pite vinAza karavAmAM asamartha hoya te tene vinAza karavA mATe jAra puruSane preraNA kare. tethI karIne jeTalAmAM haju sudhI koI paNa vinAza thayo nathI teTalAmAM A naMdane huM mArI nAkhuM, kemake te sarvathA prakAre sAro nathI. anyathA kema te mArI strInI sAthe ekAMtamAM rahe? zuM te nathI jANata ke parastrInA upara cakSu nAMkhavI paNa sapuruSone lAyaka nathI, te pachI atyaMta prema sahita paraspara ekAMtamAM vAtacIta karavI te zAnI egya hoya ?" A pramANe nizcaya karIne tene mArI nAMkhavA mATe te upAya ciMtavavA lAgyo. tenI strI paNa kAmavikArane nigraha nahIM karI zakavAthI apayazanI apekSA rAkhyA vinA ane strIone svabhAva ja gADha anurAgavALa hevAthI jyAM jyAM mANasane maLe te naMdane jotI hatI tyAM tyAM jANe ALekhelI hoya, khaMbhita thaI hoya ane cetanA rahita thaI hoya tema nizcaLa thaIne nimeSa rahita daSTivaDe tene ja joI rahetI hatI. teNune tathA prakAranI joIne datta ghaNI rIte saMtApa pAmato hate. naMda paNa zudadha zIlapaNane lIdhe pUrvanA pravAhe karIne ja zaMkA vinA te(datta)nI pAse haMmezAM Avate hato. ekadA pUrvanA upakArane nahIM gaNIne, cirakALanA utpanna thayelA nehane tyAga karIne, yuktAyuktane vicAra nahIM karIne ane paralekanA bhayanI apekSA nahIM rAkhIne te datta brAhmaNe hRdayamAM vizvAsa pAmelA naMdane tAlapuTa viSavaDe mizra tAMbUlanuM bIDuM ApyuM. na te bIDuM vikalpa (zaMkA) vinA ja grahaNa karyuM ane te khAvA lAge. - have te bIDuM khAvAthI viSane vikAra ati utkaTa hovAthI cetanA rahita thaIne te tatkALa pRthvI pITha upara paDI gaye. mAyAvIpaNAne lIdhe premane prakAza karatA datta brAhmaNa paNa moTI pika mUkIne hAhAkAranA zabda sahita rudana karavA lAgyo. eTale tyAM nagaranA leke ekaThA thayA. temanI pAse teNe tene vRttAMta kahyo ke-" ekadama kAMI paNa kAraNa vinA Ane jIva nIkaLI gaye." tyAre nagaranA leke belyA ke-" zake karIne saryuM. have karavA lAyaka kArya karo. yamarAjanA svacchaMdavilAsanuM zuM varNana karavuM ?" Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-prathama aNuvrate harivarma kathA. 441 - AvAM vacana belIne nagarajane pitApitAne ghera gayA. pachI datte paNa tene zarIrasatkAra vigere vidhi karyo. A pramANe te naMdane mArI nAkhyA pachI kuvikalpane nAza thavAthI te datta brAhmaNa pitAnI bhAryAnI sAthe vighanI zaMkA rahitapaNe viSayanA sukhane anubhavate kALa nirgamana karavA lAgyA. ekadA varSARtumAM te bhAryA sahita jharUkhAmAM beThe hatuM, ane jaLadhArAne samUha paDavAthI mane hara dekhAtA AkAzataLane jete hatuM tevAmAM ekadama taDataDa zabdathI bhayaMkara ane agnikaNIyAnA samUhavaDe dizAmaMDaLane dedIpyamAna karatI vIjaLI tenA mastaka para paDI. tethI ghAsanA pULAnI jema te datta banI gayuM ane marIne trIjI narakapRthavImAM sAta sAgaropamanA AyuSyavALe nArakI thayuM. tyAM niraMtara baLavuM, kuMbhImAM pAkavuM, zAmalivRkSanI zAkhA upara caDavuM, karavatavaDe kapAvuM, vaitaraNI nadImAM taNavuM ane muddagaravaDe cUrNa thavuM-e vigere aneka tIkSaNa duHkhene niraMtara anubhavIne, AyuSyane kSaya thaye tyAre tyAMthI nIkaLIne masya, kAca, pakSI, sarpa vigere tiryaMca nimAM utpanna thayuM. temAM paNa cirakALa bhamIne, vAraMvAra narakAdikamAM utpanna thaIne keIka prakAre karmanuM halakApaNuM thavAthI eka anArya kuLamAM putra paNe utpanna thayuM. tenuM maMgaLaka evuM nAma pADayuM. tyAM je divase te janmyA te ja divasathI AraMbhIne te kuLamAM vividha prakAranA rogonI pIDA utpanna thaI ane vividha prakAranA anartho utpanna thayA. tyAre te mAtA-pitAe vicAryuM ke-" aho ! A ApaNe putra duSTa lakSaNavALe che tethI jeTalAmAM te akALe ja ApaNane maraNa na Ape tyAM sudhImAM chAnI rIte ja tene araNyamAM laI jaIne mUkI daIe. ApaNe jIvatA hazuM te bIjA putra thaze, paraMtu A sapane vRdidha pamADavAthI zuM phaLa?" A pramANe vicArIne eka varSanI vayavALA te putrane eka jaMgalamAM mUkI dIdhuM. tevAmAM te ja pradezamAM eka ziva nAmane sArthavAha Ave. teNe te bALakane je, dayAe karIne grahaNa karyo ane vRdhdhi pamADyo. ekadA tenA karmanA prabhAve karIne te sArthavAha dhana ane svajana sahita kALakSepa vinA (zIdhrapaNe) ja kSaya pAme tyAre te chokaro bhikSAvRttithI potAnA AtmAnuM poSaNa karate anukrame yuvAvasthAne pAmyA. ekadA vasaMta mAsamAM uttama veSavaDe manahara puralekene vilAsa karatA joIne teNe vicAryuM ke"aho! kharekhara huM mahApApI chuM. anyathA manuSyapaNuM sarakhuM chatAM A Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 zrI mahAvIracaritra. puNyazALI nagaranA leko A pramANe vilAsa kema kare? huM te haMmezAM lakhI bhikSAnA kALIyA khAvAvaDe pitAnuM udaramAtra paNa bharI zakto nathI, tethI mAre grahavAsa karIne saryuM. dharmanuM ja upArjana karuM." A pramANe vicArIne te javalAprabha nAmanA tApasanI pAse gayo. tyAM teNe tenI pAse dIkSA grahaNa karI ane vividha prakAranA tapa karavA lAge. A pramANe ajJAna tapavaDe teNe bhega upArjana karyA. eka divase ghaNuM kaMdamULa ane phaLa khAvAvaDe karIne tene peTamAM zULa utpanna thayuM. tenAthI haNAIne maraNa pAmIne vasaMtapura nagaramAM haricaMdra rAjAnI anaMgasenA nAmanI paTTarANInI kukSimAM putrapaNe utpanna thaye. samaya pUrNa thaye janme. tenuM vadhAmaNuM karyuM ane tenuM harivarmA nAma pADayuM. pachI bAlyAvasthAthI mukta thayA tyAre kaLAnuM kuzaLapaNuM pamADyo ane ATha rAjakanyAo sAthe paraNA. ekadA rAjyane yogya " che ema jANIne haricaMdra rAjAe meTA vaibhavavaDe maMtrI, sAmaMta ane puranA lekanI samakSa tene pitAnA sthAna para sthApana karyo. te mATe rAjA thaye. pachI haricaMdra rAjA paNa kAmagathI nirveda pAmI vanamAM gayA. tyAM dizA prekSaka jAtinA tApasanI pAse dIkSA grahaNa karI, ane temanA kahevA pramANe temane dharma pALavA lAge. harivarma rAjA paNa vidhi pramANe prajAnuM pAlana karatuM hatuM ane kALane anusarIne nItimArgane pravartAvate hate. e rIte rAjyabhArane vahana karavA lAgyuM. anukrame viSayasukhane anubhavatA tene putra utpanna thayo. tenuM haridatta nAma pADayuM. have te rAjAne samagra rAjyanA vyApArane jANavAmAM nipuNa ane samagra nItizAstramAM vicakSaNa vaizramaNa nAmane amAtya (pradhAna) hate. te eka vakhata avasara pAmIne vicAravA lAge ke-"je huM kAMI paNa chidra pAmuM te A rAjAne mArI nAMkhIne huM pite ja rAjyane aMgIkAra karuM. sAmaMta rAjA mAre Adhina chatAM zA mATe mAre dAsapaNuM karavuM joIe? te paNa kaI paNa upAyavaDe A rAjAnA putrane prathama vinAza karuM. pachI A rAjAne vinAza sukhe karIne thaze." A pramANe vicArIne bIje divase keTalAka mukhya mANasane sAthe laI udyAnamAM gaye. tyAM uttama vRkSanI chAyAmAM beThe. pachI eka kSaNavAra besIne kapaTathI ekadama te sthAnathI Ubho thaye. belatA (pUchaparacha karatA parivArane nivArIne UMcuM mukha rAkhI, nimeSa rahita daSTivaDe AkAza sanmukha joIne atyaMta vismayane dhAraNa karate potAnA parivArane A pramANe kahevA lAge ke-"he he sevake! 1 mArgamAM cAlatAM pANI chAMTatA jAya evA AcAravALA. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTama prastAva-prathama aNuvrate harivarma kathA. " zuM tame ahIM kAMI paNa sAMbhaLyuM?" teo bolyA- "he svAmI! zuM?" pradhAne kahyuM- AkAzamAM jatI devIoe A pramANe kahyuM ke-A rAjA potAnA putranA deSathI maraNa pAmaze. " A pramANe te pradhAnanuM vacana sAMbhaLIne " anukULa balavuM e ja sevakane dharma che " ema vicArIne tenI anuvRttivaDe te parivAra be ke-"he svAmI ! hA ame paNa sAMbhaLyuM, paraMtu A amaMgaLa che ema jANIne ame pahelA na belyA." tyAre pradhAna bole ke -" are ! je pitAtulya svAmInuM A pramANe thAya, to mArA jIvitavaDe saryuM." ema belIne te pradhAna pitAnI pAse rahelA kAjaLanA samUha jevA zyAma vikasvara kAMtisamUhavALA ane grahaNa karI mAyAkapaTathI pitAnuM udara vidAravA lAgyuM. te vakhate kaI paNa prakAre baLAtkArathI teno hAtha maraDIne, kha jhuMTavI laIne parivArajano tene ghera laI gayA. tyAM te mahAkapaTanA svabhAvathI khAvuM, pIvuM ane zarIrane satkAra vigere sarvane tyAga karI eka jIrNa mAMcA upara paDIne A divasa rahyo. divasane cheDe sabhAmAM rahelA rAjAe amAtyane nahIM joIne pratihArIne pUchayuM ke- Aje amAtya nathI AvyA tenuM zuM kAraNa che ?" teNe javAba Ape ke-" he deva ! huM barAbara jANatuM nathI." rAjAe kahyuM " tuM pite amAtyane ghera jaIne tene nahIM AvavAnuM kAraNa pUcha." te sAMbhaLI "jevI ApanI AjJA" ema kahIne pratihArI tene ghera gaye. tyAM jIrNa mAMcAmAM paDelA zyAma varNavALA amAtyane joye. eTale teNe tene pUchyuM ke-"he amAtya ! kema akasmAt AvA prakAranI avasthAne pAmyA cho ? tenuM kAraNa kahe. tamArA nahIM AvavAthI rojA saMtApa pAme che." A pramANe teNe kahyuM (pUchyuM, tyAre lAMbo niHzvAsa mUkIne amAtye kahyuM ke-"he pratihArI ! nirarthaka pUrvavRttAMtanA kahevAthI zuM phaLa che ? hamaNAM mAtra ATaluM ja kahevA lAyaka che ke jenA prasAdavaDe samagra lokamAM mane pUjyapaNuM prApta thayuM che ane cirakALa sudhI lakSamI bhegavI che, te harivarma deva(rAjA)nuM sAMbhaLI na zakAya tevuM vinAzane sUcavanAruM tevA prakAranuM vacana sAMbhaLIne haju sudhI A nirlajaja jIvitane huM kema dhAraNa karuM chuM ?", ( A pramANe be gAthA kahIne te amAtya vastravaDe potAnuM mukha DhAMkIne maunapaNe rahyo. AnA vacanane paramArtha nahIM jANavAthI te pratihAre tenA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. parivArane pUchayuM ke-" aho ! A amAtya AvuM zuM bole che?" tyAre teoe kahyuM ke-"he pratihArI ! Aje ame udhAnamAM gayA hatA tyAM ame ane amAtye AkAzavANI sAMbhaLI ke-deva (rAjA) putranAM deze karIne maraNa pAmaze. AvuM vacana sAMbhaLIne tarata ja amAtya pitAne nAza karavA taiyAra thaye. te vakhate ame mahAkaSTathI niSedha karyo, te paNa haju sudhI maraNane adhyavasAya hovAthI bhajana karatA nathI." A vacana sAMbhaLIne pratihAre kahyuM ke-" aho ! akatrima rAjabhakti ! aho ! asaduza kRtapaNuM ! ane aho ! pitAnA zarIranI nirapekSatA ! kharekhara A harivarma rAjA dhanya che ke jene AvA amAtya che." A pramANe varNana ( prazaMsA ) karIne te pratihArI rAjA pAse gaye ane ekAMtamAM teNe tene sarva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLIne pitAnuM jIvita atyaMta vahAluM hevAthI ane pUrve karelA pApakarmane udaya hovAthI rAjA #bha pAye (vyAkuLa thaye ). teNe amAtyane pitAnI pAse belA ane sarva yathArtha vRttAMta pUchaze. tyAre teNe te ja pramANe vRttAMta kahyo. tyArapachI rAjAe kahyuM- he amAtya ! atyAre kALane ucita zuM che?amAtye kahyuM-"he deva ! A bAbatamAM je ucita hoya te tame ja jANe. huM te pote ja ApanI thavAnI viSama avasthA sAMbhaLavAthI jIvitane sarva dhAraNa karIza nahA; kemake tamArA caraNane viyega thAya tyAre amArI zI zobhA ? zI prabhubhakti ? ane zuM savakAryanuM sAdhana ? tethI svAmI mane AjJA Ape. A bAbata amAre kAMI paNa bolavuM egya nathI." rAjAe kahyuM - maraNe karIne saryuM. je ahIM hoya te kara." amAtye kahyuM- he deva ! A te mahAsaMkaTa che. tame kaNa athavA tamAre putra koNa? ( bane eka ja che. ) tethI kAMI paNa karI zakAya tema nathI." rAjAe kahyuM" jene devIoe vinAzakAraka kahyo te putra chatAM paNa paramArtha paNe zatru ja che, tethI mArA hukamathI tene yegya kArya tuM kara." amAtye kahyuM- he deva! AvA prakAranA duSTane zikSA karavA mATe daMDAzika(koTavALa) adhikAra che, tethI Apa tene ja hukama A5vA kRpA karo." te sAMbhaLI rAjAe kumArano vinAza karavA mATe daMDAzikane hukama karyo. tyAre teNe tene vinAza karyo. te jANI amAtya harSa pAme ane pachI teNe bhejanAdika kriyA karI. pharI teNe vicAryuM ke A eka kaMTakano te nAza karyo. have rAjAne vinAza kara joIe." Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aSTama prastAva-prathama aNuvate hariyama kathA. A - have te rAjaputrane vadha thayA pachI nagaranAM loko paraspara, A pramANe kahevA lAgyA ke-"hA! hA ! are ! kharekhara rAjAe A kArya karyuM, ke je rAjyane bhAra vahana karavAmAM samartha putra hatAtene paramArthane vicAra karyA vinA kharAba vacana sAMbhaLavAthI utpanna thayelA bhayanA vazathI ekadama mArI naMkhAvyA! bIjAnuM kahevuM te dUra raho, paraMtu pote ja tathA prakAranA duSTa nimittAhika joyA hoya te paNa kuzaLa puruSe gyAyegyane vicAra kare che. vaLI bIjuM e ke-grahanI pIDA, marakI, duSTa nimitta, duSTa svapna, vigere doSanA samUha devenI pUjA vigere karavAthI avazya zIdhra zAMta thaI jAya che, tethI rAjAe A dharmamArga vinAnuM atyaMta anucita kArya karyuM che, athavA te miTAne meTe meha utpanna thAya che." - A hakIkta rAjAe kahyuM paraMparAe sAMbhaLI. te vakhate tene arati utpanna thaI, pazcAttApa thaye, meTo zeka vRddhi pAme, rAjyaciMtA nAza pAmI ane A pramANe te vicAra karavA lAge ke-"ahA ! mahApApI chuM ke je meM AvA prakAranuM akArya karatAM dharmane gamyuM nahIM, apayazanI apekSA karI nahIM, puruSArthane aMgIkAra karyo nahIM, tathA kSamAnuM avalaMbana karyuM nahA; te zuM have huM A rAjyane tyAga karuM? agnimAM praveza karuM? athavA vanamAM jaI dIkSA grahaNa karuM ? zuM karavAthI A mArA pApane mokSa (nAza) thAya?" A pramANe rAjA vicAra karato hato tevAmAM pratihAre AvIne rAjAne vinaMti karI ke-"he deva ! dvAramAM naMdana nAmanA udyAnanA pAlake (mALIo) AvyA che ane teo ApanA darzananI IcchA kare che." rAjAe kahyuM ke "temane zIgha praveza karAva." A pramANe tenA kahevAthI teNe teone praveza karAvyuM. teo AvIne rAjAnA pagamAM paDI vijJapti karavA lAgyA-" he deva! tamArA ughAnamAM bhagavAna ariSTanemi samavasaryA (padhAryA che, tethI temanA AgamananI vadhAmaNI ame tamane ApIe chIe." te sAMbhaLIne rAjAe vicAryuM ke"have zeka karavAthI saryuM. kevaLajJAnavaDe traNa lekanA vyApArane jANanAra te bhagavAnane yathArtha paNe putranA vinAzanuM kAraNa duSTa nimittane pUchIne pachI ucita haze tema karIza." ema vicArIne te jinezvara pAse cAle. ahIM te amAtya sarvajJa bhagavAnanuM Agamana jANI " have mArA kapaTano vilAsa pragaTa thaI jaze" ema pitAnA duzcaritranI zaMkA pAmIne jAtivaMta azva upara caDIne jIvitanA bhayathI ekadama nAzI gaye. rAjA paNa bhagavAnanI Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. samIpe gaye. tenA cittanI aMdara harSane pracAra ullasita thaze ane tenuM zarIra ghaNA romAMce karIne vyApta thayuM. teNe bhagavAnane traNa pradakSiNA pUrvaka vaMdanA karIne A pramANe stuti karI - "navA tamAla vRkSanA pAMdaDA jevA zyAma zarIravALA, nirmaLa guNorUpI ratnonA samUhanA ghararUpa, atyaMta duHkhe karIne jItI zakAya tevA kAmadevane jItanArA ane bhavya prANIone mokSasthAne dekhADanArA evA he jinezvara ! tame jayavaMtA varte. UMcA (moTA) stanavALI, hariNanA sarakhA netravALI, navA yauvanavALI ane pUrNimAnA caMdra jevA mukhavALI ugrasena rAjAnI putrIne jeNe tyAga karyo te eka ja tame jagatamAM jyavaMta varte che. he nAtha! samudranA samagra ratnonI tulanA karanAra ciMtAmaNi ratna jevA tame yAdavakuLamAM avataryA, tethI samudravijaya rAjA kharekhara samudrane vijaya karanAra thayA. zaMkhane atyaMta pUrIne tenA zabdavaDe jagatanA lokone zuMbha pamADanAra, deSa rahita, bhujAvaDe zrI kRSNane AMdolita karanAra, sarva AdaravaDe dee jenA caraNane namaskAra karyA che, traNa jagatarUpa bhavanamAM nirmaLa dIvA samAna, parama AdaravaDe samagra jIvonuM rakSaNa karanAra evA he ariSTanemi arihaMta svAmI ! tame bhave bhave amAruM zaraNa hejo." A pramANe mATI laMktivaDe jagadguru zrI neminAthanI stuti karIne manamAM harSa pAmele rAjA tyArapachI pRthvI pITha para beThe. tyArapachI bhagavAne dharmakathA kahI. ghaNA prANIo pratibaMdha pAmyA. pachI sarva leke potapotAnI zaktine anurUpa vizeSa prakAranA abhigrahane grahaNa karIne jema AvyA hatA tema pitapatAne sthAne gayA. have avasara jANIne rAjAe bhagavAnane pUchyuM ke-"he bhagavana! pahelAM amAtye je amane kahyuM te satya che ke asatya che?" bhagavAne kahyuM-" asatya che. " rAjAe pUchayuM-"he bhagavana! teNe AvA prakAranuM akAya kema AcaryuM?" bhagavAne kahyuM-"he rAjana ! bheganA arthI, rAjyanA arthI ane parivAranA atha prANIo zuM zuM pApa nathI karatA? zuM mAyA-mRSAne pragaTa nathI karatA? athavA te tene ze deSa che? A save pUrvakarmane ja vilAsa che. te bicAro te nimitta mAtra ja che." rAjAe pUchayuM- he bhagavana ! meM pUrva bhavamAM evA prakAranuM zuM pApa AcaryuM hatuM ke jenA prabhAvathI atyaMta vahAlA putrane sahasAkAre vinAza karAvyuM?" Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-bIjA aNuvrata satya cheThI kathA. tyAre lAgavAne je prakAre teNe pUrvabhavamAM strInA deSane lIdhe deSa vinAnA mitrane vinAza karIne ati moTuM pApa upArjana karyuM hatuM, je prakAre nAraka ane tiryaMcanA bhemAM ghaNIvAra janma-maraNa pAmIne kaI paNa prakAre manuSya janma pAmIne bALatapa karIne ahIM rAjya pAme, ane je prakAre mitrane vinAza karavArUpa deSe karIne putrane vinAza thaye te sarva kahI batAvyuM. te sAMbhaLIne harivarsa rAjAne atyaMta bhavane bhaya utpanna thaye, tethI te kahevA lAgyuM ke-"he bhagavana ! je prANAtipAta( jIvahiMsA )ne AvA prakArane azubha svabhAva che, to mAre rAjyavaDe karIne saryuM. ApanI pAse pravrajyA grahaNa karuM, jeTalAmAM mAre sthAne keIne abhiSeka karuM. " ema kahIne te potAnI nagarImAM gaye. pitAnA rAjya para potAnA bhANejane sthApana karyo. te amAtya nAzI gaye ema jANyuM. tyArapachI rAjyalakSmIne tyAga karI harivarma rAjAe cAritra aMgIkAra karyuM. A maeNmANe he gautama ! prANivadhanI virati vinAnA jIvone jethI karIne A meTe arthane samUha pragaTa thAya che tethI karIne svarga ane makSanA sukhane IcchanAra prANIoe sarva prayatnavaDe saMkalpathI prANavadhanI virati karavI raya che. A paheluM aNuvrata kahyuM. (1) have asatya vacananI viratirUpa A bIjuM aNuvrata ame kahIe chIe. vaLI te alaka (asatya) sthaLa ane sUkSma ema be prakAre che. temAM sthaLa asatya pAMca prakAre che-kanyA saMbaMdhI alIka, gAya saMbadhI * alIka, bhUmi saMbaMdhI. alIka, thApaNa oLavavI ane beTI sAkSI pUravI. A pAMca niyamane vizeSa A prakAre che. kanyA zabdanuM grahaNa karyuM che te sarva be pagavALAnuM sUcaka che, gAya zabdanuM grahaNa karyuM che te sarva cAra pagavALAnuM sUcaka che ane bhUmi zabda kahyo che te paga rahita sarva padArthone sUcavanAra che. (bAkInA be apadanA grahaNathI ja AvI jAya che chatAM kema judA kahyA ? tene javAba Ape che ke- ) bIjA bAkInA chellA benuM grahaNa pradhAnapaNuM (mukhyapaNuM) jaNAvavA mATe kahyuM che. have sUkSama asatya vacana hAMsI vigeremAM jANavuM. A sthaLa mRSAvAdaviramaNa nAmanA aNuvratamAM uttama zrAvake A pAMca aticAra sadA tyAga karavA yeAgya che. 1 sahasA abhyAkhyAna eTale vinA vicAre ekadama kaIne beTuM ALa ApavuM, 2. keInI chAnI vAta pragaTa karavI. 3 pitAnI strInI khAnagI vAta jAhera Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. karavI. 4 kheTe upadeza Ape ane 5 beTe lekha lakhavo. A vratane pALavAmAM guNa pragaTa dekhAya che ane nahIM pALavAmAM deSa pragaTa dekhAya che. te upara be bhAIonuM dRSTAMta A pramANe che. he gautama ! te be bhAIonuM daSTAMta sAMbhaLo. A ja bharatakSetramAM vaTapadra nAmanA nagaramAM prabhAkara nAme rAjA hatA. te nagaramAM satya nAmane eka zreSThI hato. tene yaza sarvatra vikhyAta (prasiddha) hatuM. te zrAvaka dharmane bAra vrata pALavAmAM tatpara hatuM, sAdhujananI vaiyAvacca karavAmAM tallIna hatuM tathA paropakArAdi hajAro guNavaDe alaMkRta hatuM. tene nA bhAI baLadeva nAme hato. te mAtra A leka saMbaMdhI kAryamAM ja tatpara hatuM, ane dharmakriyAthI rahita hatA. te baLadeva vahANavaDe paradezamAM vepAra karavA jAya che. e kadA ghaNe lAbha thavAnuM sAMbhaLIne te cADa dezamAM gaye. tyAMnA cauDa rAjAe paNa lekae varNana karAtA satya zreSThInA guNane samUha sAMbhaLIne tenA darzananI prItimAM rAgI thavAthI tenA bhAI baLadevane kahyuM ke-" mArA darzanane mATe tuM sarvathA prakAre satya zreSThIne ahIM lAvaje." A pramANe te rAjAne Adara jaIne teNe tenuM vacana aMgIkAra karyuM. pachI kALakrame baLadeva pitAne ghera AvyuM che ane teNe satyane te : vAta kahI. tyArapachI keIka divasa lakSmInA capaLapaNAne lIdhe ane aMtarAyakarmanA udayane lIdhe satya zreSThI alpa dhanavALe thaI gaye, tethI teNe cIDa dezamAM javA mATe prabhAkara rAjAne pUchayuM (tenI rajA mAgI) tyAre teNe anujJA ApI. tyArapachI ucita, mahAarthavALA ane moTA mUlyavALA vividha prakAranA karIyANuM grahaNa karI, pitAnA bhAI baLadevanI sAthe satya zreSThI cIDa dezamAM gayo. tenuM Agamana sAMbhaLIne cIDarAja tuSTamAna thaye. tene rahevA mATe ghara apAvyuM, ucita satkAravaDe tenI pUjA ( bhaktiparoNAgata) karI, ane keTalAka divasa potAnI pAse rAkhe. tyArapachI pite ANelA karIyANuM vecI, potAnA dezane egya sAmA karIyANuM grahaNa karI, cauDa dezanA rAjAnI anujJA laI satya chI vahANa upara caDyo. tyArapachI anukULa pavanathI prerAyelA meTA - vajapaTa( saDha)ne lIdhe vega vadhavAthI te vahANa pitAnA nagara tarapha zIgrapaNe javA lAgyuM. temAM beThelA te sarva loke keTalAmAM kautukathI vAyuvaDe uchaLatA kolee karIne bhayaMkara samudrane vistAra jue che teTalAmAM tatkALa jaLa upara pitAnAzarIranI moTAIva vidiya parvatanI bhrAMti kare te moTA zarIravALo Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTTama prastAva-khIna aNuvrata upara satya zreSThInI kathA. 449 mahAmatsya jovAmAM AvyA. te joi baLadeve kahyuM ke- ahIM A parvata che, ApaNe gayA tyAre A paryaMta nahAtA, tethI tame mArgathI cUkayA che. " te sAMbhaLI khalAsIoe kahyuM ke-" A parvata nathI paNa moTA matsya che, te he svAmI ! te ja A mArga che. tame meha na pAmenA ( mujhAina jAe)." tyAre baLadeva khelyA ke-" jo A matsya hoya te huM vividha karIyANAMthI bharelu. AkhuM vahANu hArI jAuM, '' A pramANe ane pakSavALAe satya zreSThIne sAkSI rAkhIne hADa karI. pachI tenI parIkSA (khAtrI) karavA mATe te khalAsIoe nAnI hoDImAM besI tyAM jaI te matsyanI pITha upara ghAsanA pULA saLagAvyA, tethI te matsyanA zarIrane tApa lAgyA eTale te tatkALa athAga jaLamAM DUbI gayA. A rIte thavAthI baLadeva peAtAnu te Akhu vahANu hArI gaye. khalAsI tuSTamAna thayA. anukrame te peAtAnA nagara paDeAMcyA. te vakhate . te khalAsIoe te vahANu rAkayu. ane baLadevane vahANumAMthI utArIne kAMThe mUkayA. tyAre teNe khalAsIo sAthe jhagaDA Ara jye ke" A matsyanA AhAra karanArA karAtA (khalAsIe) khATA che ane ' ame jItyA chIe ' ema kahIMne khoTA ADaMbara kare che. " ema kahIne te baLadeva karIyANuAM utAravA lAgyA. te vakhate khalAsIoe rAjAnI AjJA mAnavAnuM kahyuM, te paNa khaLadeva mAnyA nahIM. tyArapachI banne pakSa rAjA pAse gayA. paraspara vivAda karavA lAgyA. temAM sAce keNu che ? evA paramAtha nahIM jaNAvAthI rAjAe kahyuM ke--"are ! A khAkhatamAM kANu sAkSI che? tyAre khalAsIo khelyA ke--" he deva ! sAkSI teA che ja, paraMtu te pAtAnA bhAinI upekSA karIne amArI sAkSI pUre ke na paNa pUre. '' rAjAe pUchyuM" tevA kANu che ? " teo melyA ke- satya zreNI, " A pramANe teoe kahyuM tyAre rAjAe tene ekAMtamAM rAkhIne (mAlAvIne) kAryanA paramArtha pUchyuM. te tyAre te satya zreSThIe vicAra karyAM ke--" A pramANe kArya prApta thayu che. temAM mAre zuM karavuM? jo huM satya na meluM teA mArA vratamAM kalaMka lAgaze. jo kadAca jevuM thayuM che tevuM kahuM teA nAnA bhAi ana pAme che (dvAre che), paisA jAya che ane prasiddhi(pratiSThA)nI hAni thAya che; tethI A banne kArya moTAM AvI paDyAM. ekenA tyAga karavA huM zaktimAna . nathI. have zuM karuM? athavA teA gurunI pAse agIkAra karelA ane cirakALa sudhI pAlana karelA niyamane jANI joine A lAkane mATe thaIne kema 57 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. vidhuM (bhAguM) ? AthI bIjuM moTuM pApa zuM che ke saMsAranI asAratA jANatA chatAM niSedha karelI bAbatamAM mahathI pravRtti thAya? ghaNuM zuM kahevuM ? je mastaka para vA paDe, svajana paNa avaLA mukhavALA thAya ane lakSmI nAza pAme, te paNa huM koI paNa prakAre asatya nahIM boluM." A pramANe manamAM nizcaya karIne te zreSThIe rAjAne kahyuM ke-" A bicArA khalAsIo kahe che te satya che ane mAro bhAI asatyavAdI che." A pramANe sAMbhaLIne tuSTamAna thayele rAjA vicAra karavA lAge ke-"aho! Aja paNa AvA satyavAdI dekhAya che, ke jeo potAnA bhAInI lImIne nAza thAya to paNa pitAnI maryAdAne choDatA nathI, tethI karIne AvA prakAranA puruSae karIne ja A kaLikALane viSe paNa bhUmitaLa zebhe che." ema vicArIne rAjAe te khalAsIone bolAvyA, ane krodhathI temanI tarjanA karIne kahyuM ke-"are durAcArI ! je ke kaI paNa prakAre paramArtha jANyA vinA mane te vaNike te prakAre (tamArA pakSanuM satya) kahyuM che, te paNa tame mAtra vacananA haLavaDe karIne ja aneka karIyANAthI bharelA vahANane grahaNa karavA (chInavI levA) zuM taiyAra thayA che ?" AvA vacane vaDe temane tiraskAra karIne kaIka (DuM dravya) ApIne kADhI mUkyA, ane sarva dravyane sAra satya zreNIne seM. tathA baLadevane paNa kahyuM ke -" pharIthI AvuM na karIza." A pramANe asatya vacanane tyAga karanAra puruSo A bhavamAM paNa lekapUjya thAya che, ane paralokamAM lIlAe karIne mekSe jAya che. A pramANe bIjuM aNuvrata kahyuM. (2) have trIjuM vrata adattAdAna kahevAya che. te samagra anarthanA samUhane dUra karavAmAM samartha che. te adatta be prakAranuM cheH sthaLa ane sUphama. temAM sUma A pramANe che-vRkSanI chAyAmAM besavuM vigere sAdhune anujJA ApeluM nathI, tathA je ati saMlezane unna karanAruM ane rAjAnA daMDane lAyaka heya te sthaLa adatta sacittAdika traNa prakAranuM che. temAM sthaLa adattane viSe gRhasthIone niyama hoya che. A vrata grahaNa na karavAthI je de thAya che te lekamAM paNa corane vadha, baMdha, vRkSa para laTakAvavuM ane mastakano cheda vigere suprasiddha ja che. A vrata aMgIkAra kyAM chatAM paNa saMsAranA bhayathI bIkaNapaNAne dhAraNa karatA uttama zrAvake A pAMca aticAro 1 sacitta, acitta ane mitra. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva trIjA aNuvrata upara vasudattanI kathA. - sadA varjavAnA che- 1re ANelI vahu grahaNa karavI, 2 cerane corI karavA javAnI preraNA karavI, 3 viruddha rAjyamAM javuM, 4 khoTA telA tathA mApa karavA, ane 5 ghI vigere eka vastumAM tevI bIjI halakI vastu bheLavIne vepAra kare. cerIthI parAkSukha thayelA loko koI paNa prakAre cAranI sAthe maLelA hoya te paNa pavitra AcAravALA teo vasudattanI jema Apattine pAmatA nathI. " A pramANe sAMbhaLI gautamasvAmIe pUchayuM ke- "he bhagavana! te vasudatta koNa hato !" jagadgurue kahyuM-" vyAkSepa rahita cittavaDe (phizara cittavaDe) sAMbhaLe. vasaMtapura nagaramAM vasudeva nAme Ibhya (chI) rahete hatuM. tene vasumitrA nAmanI bhAryA hatI. teNane kAMI paNa saMtAna na hatuM, tethI teNIe vicAryuM ke-" je saMtatine kAraNe A mArA bhartAra bIjI strIne paraNaze te huM gharanI svAminI nahIM rahuM, ane je mArA paranA atyaMta gADha anurAgavaDe manamAM raMjita thavAthI bIjI strI nahIM paraNe, te tenA maraNane cheDe rAjA ane pitrAI vigere gharane sAra laI jaze te huM vizeSe karIne asvAminI ja thaIza; tethI je kaI paNa prakAre mane putra thAya te sAruM thAya." AvA prakAranA abhiprAye karIne te vasumitrA haMmezAM devatAonI seMkaDe mAnatAo kare che, ane maMtra, taMtrane jANanAra mANasane pUche che. have A avasare sIdhama ka95mAM arUNAbha vimAnamAM mahaddhika vighatrabha nAmane deva hato. te pitAne cyavanakALa najIka hovAthI pitAnI prakRtine viparyAsa (pheraphAra) joIne vyAkuLa cittavALe ane bhayabrAMta thaIne vicAravA lAgyuM ke- " A kalpavRkSanuM mULa (thaDa) ratnanA samUha vaDe banAvelI gADha pIThikAthI daDha baMdhAyeluM che ane A vRkSa niraMtara avasthita rUpavALe che, chatAM kema kaMpe che? suMdara maMdAra vRkSanA puSpanI mALA pUrve kaI vakhata karamAI na hatI, chatAM kAraNa vinA paNa hamaNA ekadama kema karamAI gaI? jAtivaMta suvaNe je dedIpyamAna zarIranI kAMtine samUha tAvicchanA gucchAthI jANe DhaMkAye hoya tema malinatAne kema dhAraNa kare che? sapanI kAMcaLI jevA nirmaLa (ujajavaLa) devadUSya vastro kAjaLanA jaLathI jANe joyA hoya tema atyaMta kALA kema dekhAya che? mArA be netro svabhAvathI ja nimeSa rahita che, te hamaNuM devapaNAmAM viruddha evuM mIMcAvuM ane ughADavuM kema kare che? Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. mAruM citta nATaka vigeremAM vyagra che, chatAM vairiNInI jema pApI nidrA vacce vacce avasara pAmIne kema mane upadrava kare che? atyaMta premavaDe paravaza cittavALa paNa sarva parivAra jANe ke thoDA divasamAM joyela hoya tema hamaNAM mArA vacanane kema vakhANa (mAnata) nathI? tethI karIne huM mArA jIvitanuM sarvathA kuzaLa jANatuM nathI, kemake utpAte kadApi kalyANakAraka na ja heya." A pramANe ciMtAnI paraMparAthI tene tIvra saMtApa utpanna thaye ane tethI karIne te deva dAvAnaLathI baLI gayelA kalpavRkSanI jevo jhAMkhe dekhAvA lAge. - A pramANe zekathI glAni pAmelA mukhavALe te jeTalAmAM siMhAsana para beThA hatA tevAmAM tene priya mitra kanakaprabha nAmane deva te pradezamAM AvyuM. tene tevA prakAre rahela joIne teNe vicAryuM ke-"kema Aje priya mitra zUnya cittavALe dekhAya che? kAraNa ke bIje vakhate te dUrathI ja mane Avate joIne Adara sahita ane prema sahita prathamathI ja bolAvI, Asana ApI, praNamAdika karI AnaMda pAmate hato. Aja te pAse gayA chatAM paNa mane oLakhate paNa nathI. te kharekhara kAMIka kAraNa hovuM joIe." A pramANe vicArIne teNe kahyuM ke "vidhutra ! tuM zuM vicAre che ?" te sAMbhaLI UMcuM joI vize kahyuM ke "he zreSTha mitra ! kanakaprabha ! ahIM Ava. A Asanane alaMkAra kara." A pramANe teNe kahyuM tyAre te beThe ane teNe kharAba mana thavAnuM kAraNa pUchyuM. tyAre vidyubhe pitAne vRtAMta kahyo. te sAMbhaLI kanakaprabhe kahyuM ke-"he priya mitra ! A lakSaNe sarvathA prakAre sArA nathI, tethI cAlI ApaNe tIrthakarane pUchIe ke ahIMthI cyavane tArI kyAM utpatti thaze ?" vilbale kahyuM -"ema che." pachI te bane mahAvideha kSetramAM gayA. tIrtha karane vaMdanA karIne vinaya sahita pUchyuM ke-"he bhagavana ! huM kyAM utpanna thaIza?" bhagavAne kahyuM-" vasaMtapura nagaramAM vasudeva nAmanA vaNikanI vasumitrA nAmanI bhAryAnI kukSimAM tuM putra paNe utpanna thaIza." A pramANe sAMbhaLIne vidhutrabha jema AvyuM hatuM tema pAcho pitAne sthAne gaye. bIje divase te siddhaputranuM rUpa vikavIne vasudevane ghera AvyA. " A keIka atizayavALA che." ema jANIne vasumitrA tenI sanmukha UbhI thaI. tene AdarathI pUchyuM ke-"he mahAbhAgyavAna! tame jANe che ke mAre putra thaze ke nahIM ?" deve kahyuM-"jo tuM te putrane pravajyA letAM nivAre nahIM, te huM te * Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-trIjA aNuvrata upara vasudattanI kathA. 453 * prakAre karu` ke jethI tane putra thAya. teNIe te vAta kabUla karI tyAre kapaTathI te deve maMDaLa pUrI, agrapUjApUrvaka mATA vistArathI devatAnuM pUjana karIne kahyuM ke- he bhadre ! amuka divase uttama svapnathI sUcita thayeleA putra tArA garbhomAM Avaze.' teNIe kahyuM- tamArA prasAdathI ema thAo. ' pachI deva adRzya thayA. pachI kAIka divase te deva cavIne teNInA garbhamAM utpanna thayeA. kALa pUrNa thaye janma thayA. tenI vadhAmaNI karI tathA tenuM vasudatta nAma pADayuM, ucita samaye tene kaLAnI kuzaLatA grahaNa karAvI. ekadA tenA pitA tene sAdhunI samIpe lakhuM gayA. sAdhue tene khAra vrata sahita zrAvaka dharma kahyo. te tene pUrvabhavamAM tIrthaMkaranA vacana upara anurAga ne AsaktapaNu' hAvAthI pariNamyA (ruSeA); tethI teNe bhAvapUrvaka aMgIkAra karyAM, khAre te gratuNu karyAM ane te aticAra rahitapaNe pALavA lAgyuM. ekadA vizeSa dharmanI vAsanA vizeSe karIne utpanna thavAthI teNe sAdhunI pAse munidhama pUchyA. tyAre temaNe A pramANe te dharma kahyoH-- "" pAMca mahAvrata, traNa gupti, pAMca samiti, aticAra rahita aDhAra hajAra zIlAMgaratha, atyaMta du:kheM karIne sahana thaI zake tevA kSudhA, tRSNA vigere AvIza parISaheA, cAra prakAranA vinaya, aniyamita vAsa, aleAla, piMDavizudhdhi, sUtra ane arthanuM ciMtavana, sadA gurukuLamAM vasavuM, nira Mtara tapazcaryAMmAM udyama, krodhanA tyAga, gAma ane kuLa vigerene viSe pratikha dhanA tyAga, nira'tara uttarAttara guNa upArjana karavAmAM udyama, atyaMta saMsAra upara niveda (kaTALA), yathArtha rIte jinezvaranA mArganI prarUpaNA, sarva prANIo upara dayAbhAva, pAMce iMdriyAnA nigraha tathA niraMtara AtmatattvanI vicAraNA, A pramANe huM suMdara ! sAdhudharmanA sAdhananA vidhi sAMbhaLIne atyaMta pramAda rahita karavAthI te mekSapada Ape che. A pramANe munie kahyuM tyAre vasunnattanA dharma pariNAma atyaMta vRddhi pAmyA, tethI teNe kahyuM ke- huM bhagavana ! mane zIghrapaNe pratrajyA Ape. " tyAre munie kahyuM ke- mAtApitAnI anujJApUrvaka pravrajyA grahaNa karavI cAgya che, anyathA grahaNa karavI ceAgya nathI; tethI peAtAnA kuTuMbanI rajA laIne zIghrapaNe tuM dIkSA grahaNa kara. sarva saMganA tyAga karavA te ja sArA jJAnanu phaLa che, " "" A pramANe muniee kahyuM peAtAnA cittane pariNAma kahyo. tyAre te mAtA-pitAnI pAse gayA ane tyAre temaNe kahyuM ke-" he putra! bhAga Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 zrI mahAvIracaritra, bhagavyA pachI pravajyA grahaNa karaje. tyAMsudhI hAla aNuvratAdika zrAvakadhamavaDe AtmAne pavitra kara." te sAMbhaLIne te temanA avizvAsane dUra karavA mATe sAdhunI pAse bhaNate gRhasthapaNe rahyo. dIkSA levAno nizcaya hovAthI yauvana avasthAvALo thayA chatAM paNa te paraNavAne Irachate nahote. tene tevA prakArane joIne mAtAe vasudevane kahyuM ke-"A putra tapasvI jananA saMgane lIdhe dharmanA pariNAmavALe thaya che, tethI viSayanA aMgIkAranI apekSA karatuM nathI, strIne paraNavAnuM mAnatA nathI ane zarIranI zobhA karatuM nathI, tethI karIne dhArmika janonI sevAthI saryuM. sarvathA Ane jugArI jevAnI sebatamAM nAMkhe ke jethI kadAca tevA prakAranA saMbaMdhane lIdhe tenA bhAvane pheraphAra thAya." A vAta zreSThIe aMgIkAra karI. pachI je vANIyAnA putre jAti, vaya ane vaibhavamAM samAna hatA temanI sAthe Ane meLavI dIdhe. teo atyaMta viSayamAM lubdha hatA ane dravyane nAza karatA hatA. temane temanA mAtA-pitA ghaNa rIte zikhAmaNa ApatA hatA te paNa iMdriya duddata hovAthI teo pAchA vaLI zakatA nahotA. pitAne ghera dhana nahIM maLavAthI teo cerI paNa karatA hatA. eka divasa teoe corI karavA mATe vicAra karyo tyAre ghaNuM dhana ane dhAnyathI bhareluM mahezvaradatta zreNInuM ghara joyuM. te vakhate tene gharanA sarva mANase eka vRdhdhAne ghara seMpI maTI tIrthayAtrA karavA nIkaLI gayA hatA, tethI nirjana che ema jANune rAtrine samaye te gharamAM corI karavA gayA. te vasudatta kAdavanA kalaMkavaDe kamaLanA patranI jema ane kuzILiyAnA saMgavaDe sArA sAdhunI jema teonA kharAba AcAravaDe jarA paNa lIpA na hote. mAtra mAtA-pitAnI AjJAnuM avalaMbana karate doraDAthI bAMdhelA vRSabhanI jema paramArthane jANyA vinA ja temanI sAthe cAlyuM hatuM. pachI teo dhIme dhIme te mahezvaradattanA gharamAM praveza karatA hatA te vakhate vasudatta temane pUchayuM ke- tame ahIM kema praveza kare che ?" teoe kahyuM ke-" he bhadra! ahIM cerI karavAne mATe ApaNe praveza karIzuM, tethI caraNa ane vacanane vyApAra dhIme dhIme karate tuM cAla." tyAre te be ke-"tyAM nahIM AvuM. tamArI jevI IrachA hoya tema tame karo.ema kahIne te bahAra ja rahyo ane teo te gharanI aMdara peThA. temane vRdhAe jANyA. tyAre te vRdadhA cerI karatA temanA pagamAM paDavAnA miSathI "he putro ! tame Ama na karo" ema belIne morapIMchavaDe temanA pagamAM cita karavA lAgI. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-trIjA avrata upara vasudattanI kathA. 55 ahIM vasudatta vicAra karavA lAgyo ke-" aho mAtA-pitAnuM mUDhapaNuM jue ke AvA prakAranA kuzILiyAnI mathe nAMkhatA temaNe ATale paNa vicAra na karyo ke pApI janenI saMgatinA vazathI guNanI hAni thAya che, ane vividha prakAranI ApadAo prApta thAya che. A saMsArI jIva pite ja pApanA kArya sAdhavAmAM udyamI hoya ja che, te pachI kumitranA saMgathI azubha svabhAva utpanna thAya temAM zuM kahevuM? tethI hamaNAM A lokone tyAga karIne huM mAre ghera jAuM, kemake anyAyI mANasenA saMbaMdhathI maraNa paNa AvI paDe che. athavA te te mAtA-pitAnA vacanane ullaMghana karIne huM hamaNuM ghera jaIza, to mAro avinaya kahevA mATe je thavAnuM hoya te bhale thAo." A pramANe te vicAra karato hato teTalAmAM teo samagra gharane sAra corIne te gharamAMthI bahAra nIkaLyA ane udyAnamAM gayA. tyAM vividha prakAre kIDA karavA lAgyA. guru(mAtA-pitA)nA vacanarUpI derAthI baMdhAyela vasudatta paNa atyaMta vairAgya sahita temanI samIpe rahyo. A avasare sUryamaMDaLa udaya pAmyuM. aMdhakArane samUha nAza pAme. te vRddhA bheTazuM grahaNa karIne rAjAnI pAse gaI. teNIe rAtrine sarva vRttAMta yathArtha kahyo. rAjAe kahyuM-" A atyaMta gaMbhIra (meTA) nagaramAM keNa kayAM hAtha lAge?" teNIe kahyuM -"te sarva cerane meM morapIMchavaDe pagamAM citavALA karyA che." A pramANe teNIe kahyuM tyAre rAjAe pitAnA sevakane sarvatra jevAnI AjJA ApI. te sAMbhaLI te sevake sarvatra zodha karavA lAgyA. temAM udyAnamAM rahelA temane sarvene dIThA ane IMgita AkAravaDe temane oLakhyA. temane rAjA pAse laI gayA. teNe pachI vRddhAne belAvI. teNIe paNa eka vasudattane mUkIne bIjA sarvane cAra kahyA. rAjAe kahyuM-" A cAronA maMDaLamAM rahyA chatAM paNa kema cera nathI?" vRddhAe kahyuM-"tenA pagamAM meM cihna karyuM nathI." rAjAe kahyuM-"je te deSa rahita hoya te tene mUkI gho." vasudatta kahyuM-"he devI duSTa janenA saMsarga karIne paNa huM delavALe kema na kahevAuM ke jethI mAre paNa nigraha karatA nathI ?" rAjAe kahyuM-"he bhadra! je ATaluM paNa tuM jANe che te duSTanA saMsargane mULathI ja tyAga kema nathI karato?" teNe kahyuM-"he deva ! mArA nasIbane pUche." A avasare tene sarva vRttAMta yathArthapaNe jANatA eka puruSe kahyuM ke-"he deva ! A pravrajyA levAnI IcchAvALe che, teno bhAva parAvartana karavA (badalAvavA) mATe tenA mAtA-pitAe snehanA anubaMdhane lIdhe hamaNA ja A durlalita Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 zrI mahAvIracaritra. mitrAnI madhye nAMkhyA che, tethI temane anusaravArUpa ja AnA aparAdha che."A pramANe sAMbhaLIne rAjAe tAMbUla vigere ApIne tenu` sanmAna karI tene potAne ghera mAkalyA, ane bIjA sarvene mahAdu:khanI rIte (rIbAvIne)mArI naMkhAvyA. AvA avasare munijanane ucita vihAravaDe janya jIvAne pratibaMdha karatAM, pratibaMdha rarhuita chatAM paNa jinezvaranI AjJAmAM pratima dhavALA, duSkara tapanA Aca raNavaDe kavanane khALanAra chatAM paNa sarva prANIone sukha karanArA vijayasiMhu nAmanA sUri tyAM padhAryAM. te vakhate trika, catuSka ane catvara vigere sthAnamAM harSanA bhArathI bharAyelA leAkeA paraspara khelavA lAgyA ke- ahA ! ahA ! agAdha saMsArasamudramAM paDatA jaMtunA samUhane vahANu samAna, ane meAkSasukhane sAdhavAmAM Asakta ane jenu nAma grahaNa karavAthI paNa sukha upaje evA bhagavAna (pUjya) AcArya ahI padhAryAM che. tevA mahAtmAonu nAma zravaNu karavuM te paNa pApanA samUhane nAza karavAmAM samartha che, te pachI temane vaMdana ke namaskAra karavAthI pApano nAza thAya temAM zuM kahevuM ? tethI he devAnupriyA ! ApaNe temane vAMdavA jaie." A pramANe sAMbhaLIne nagaranA leAkeA sUrinI samIpe cAlyA. te vasudatta paNa rAjAnA mekalavAthI peAtAne ghera gayA ane mAtA-pitAne pUrvanA vRttAMta kahyo ke " tamArA khoTA vAtsalye karIne huM Aje dhama karyAM vinA ja vinAza pAmyA hAta, tA snehanA vAtsalyapaNAe karIne mane anarthanA samUhamAM kema nAMkhA che ? ke jethI mane dhama karavA mATe mUkatA (rajA ApatA) nathI ? " A pramANe teNe kahyuM tyAre mAtA-pitAe tene anujJA ApI. eTale te sUrinI pAse gayA. pratrajyA grahaNa karI. tyArapachI ekAMta dharmakArya mAM ja 'udyamavata thayA. A pramANe he iMdrabhUti gautama ! jeoe cArIrUpI eka ( advitIya ) pApasthAnanA tyAga karyAM hAya tevA manuSyAnuM jIvita banne leAkane viSe saphaLa thAya che. iti zrIjI aNuvrata (3). A pramANe trIjI aNuvrata kahyuM. have maithunanI viratithI utpanna thayeluM cAthuM aNuvrata kahevAya che te sAvadhAna citte sAMbhaLe. te maithuna e prakAranu' che : sUkSma ane sthaLa. temAM kAmanA udayavaDe iMdriyAnA je kAMika vikAra te sUkSma kahevAya che tathA je sa'bhAga karavA athavA kAmabhogane mATe mana, vacana ane kAyAnI ceSTA karavI te sthULa maithuna kahevAya che. te sthULa maithuna audArika ane vaikriya evA bhede karIne e prakAranuM jANavuM, Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ' aSTama prastAva-caturtha aNuvrata upara surendradatta kathA. 4pa7 temAM dArika manuSya ane tiryaMcanA bhede karIne be prakAranuM che, ane vaikriya paNa deva ane manuSya saMbaMdhI be prakAranuM che. have A maithunanI viratinuM vrata traNa prakAranuM che : 1 parastrIne tyAga, 2 svadArAne saMtoSa ane 3 sarvathA brahmacarya. temAM nizcaLa cittavALe ane sudharmamAM pratibaMdhavALe je suzrAvaka devatA, tiryaMca ane paradAranA maithunane tyAga kare te tenI (maithunanI) virativALe kahevAya che. A vratavALA niraticAra5Nune mATe samyapha prakAre 1 itvarAgamana, 2 aparigrahItA( vezyA)gamana, 3 anaMgakIDA, 4 paranA vivAha karavA ane 5 kAmane tIvra abhilASa-A pAMca aticArane varje che. vaLI bIjuM-apavitra, nidita ane pariNAme duHkhane udaya ApanArA kAmagane viSe keIka dhanya prANIo svabhAvathI ja vairAgya pAme che. ane bIjA keTalAka utkaTa kAmadevanA bANavaDe sarva aMgamAM bherAIne, yegyAyegyanI avagaNanA karIne, pitAnA zarIranA vinAzane vicAryA vinA lAja ane maryAdA mUkIne parastrIne viSe bhega bhegavavAnI lAlasAvALA te ja janmamAM Apattine pAme che, te parabhavamAM Apattine pAme temAM zuM kahevuM ? vaLI bIjA keTalAka tevA prakAranA gurunA upadezathI nirmaLa vivekavALA thaI, prayatnavaDe parastrInA saMgane tyAga karI, mAtra tenI viratithI ja vRddhi pAmatA vizuddha dharmanA pratibaMdhavALA uttama puruSe surendradattanI jema mokSanagaramAM nivAsa karanArA thAya che." - te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-"he traNa lekane prakAza karavAmAM sUrya samAna bhagavana! A sureMdradatta koNa? tene gurunA upadezathI vivekane lAbha zI rIte ? ane mAtra padArAnI viratithI ja tene mokSanI prApti zI rIte thaI ?" tyAre jagadgurue kahyuM ke-"sAMbhaLe. A bharatakSetramAM samagra pRthvInA vistAranuM bhUSaNarUpa vijayapura nAmanuM nagara che. temAM UMcA zikharavALA jinacaityamAM zabda karatI maNinI ghugharIo vaDe manahara dekhAtI davAo pharakI rahI che, tathA te nagara zRMgAravaDe utkaTa rUpavALI strIonA samUhathI zobhita che. te nagaramAM zivabhadra nAmano rAjA hatuM. tenI AjJAne namratApUrvaka sarva rAjAone samUha mAnya karatA hate. tene samagra aMtaHpuramAM zreSTha rAjazrI nAmanI bhAryA hatI. temane devakumAra jevA rUpavALe ane dhanurvidyAdika kaLAnI kuzaLatAnA ghararUpa suredradatta * 58 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrI mahAvIracaritra. nAmanA putra hatA. teNe pUrvabhavamAM khALa, glAna, guru, sthavira, tapasvI ane jJAnI munijananI sevA( vaiyAvacca )vaDe puNyanA samUha upArjana karyAM hatA. tenA vazathI gADha saubhAgyanA uddaya vRddhi pAmyA hatA, tathA UgatI juvAnInA guNNA vikasvarapaNAne pAmyA hatA; tethI atya ta suzAzita zarIravALA te jyAM jyAM nagaramAM pharatA hatA tyAM tyAM khIjA sarva vyApAra ( kAmakAja )nA tyAga karI, gurujananI lajajAnI avagaNanA karI, kuLanA abhimAnanI apekSA nahIM rAkhIne nagaranI strIe nimeSa rahita dRSTivaDe tene jotI hatI. atyaMta prArthanA karAyeleA te kumAra saddhamAM avaLA mukhavALA thaine zreSThI, sArthavAha ane pradhAna janAnI yuvatIe sAthe krIDA karatA hatA. nagaranA leAkeA A vRttAMtane jANatA hatA, te paNa " je rakSaNa karanAra teja lApa (bhakSaNa) karanAra che " ema manamAM vicArIne kAMi paNa khelatA nahi. ekadA te nagaramAM atyaMta cAranA upadrava thayA. te vakhate paurajanAe te vAta rAjAne jaNAvI tyAre rAjAe paNa kATavALanI tarjanA karI ane nagaranA sarva pradezomAM paheregIrAne rAkhyA. pachI rAtrie te paheregIra sUi gayA che ke pramAdI thayA che? te jovA mATe veSa badalIne, hAthamAM khaDga grahaNa karIne rAjA pAte ja gharathI bahAra nIkaLye, ane trika, catuSka ane cara vigere sava ThekANe pharavA lAgyo. tathAprakAre rAjA karatA hatA te samaye nirjana sthAna jANIne eka sthavira puruSa A pramANe khelyAH 29 " cArA gharanA sAra luMTI le che ane kumAra nagaranI juvAna strIone harI le che. AvA prakAranI rakSAvaDe he zivabhadra rAjA ! tamAruM' kalyANa thAo." pAchaLa rahelA rAjA A pramANe sAMbhaLIne manamAM atyaMta vismaya pAmI tenI samIpe gayA, ane tene dhImethI kahevA lAgyA ke " huM vRddha ! teM je A gAthA kahI tenA paramAtha kahe. teNe kahyuM ke-" huM sukhane ApanAra! te rAjaviruddha kathA kahevAthI mAre zuM pULa ? " rAjAe kahyuM- tuM kahe che te satya che, paraMtu ahIM ekAMtamAM kahevAthI kAMI paNa doSa nathI mATe kahe. tyAre teNe nagaranI yuvatIonA viSayavALA kumAranA samagra vRttAMta cAranA upadrava sahita te zivabhadra rAjAnI pAse kahyo. te sAMbhaLIne rAjAnA netra pralayakALanA agni jevA bhayaMkara kApavaDe rakta thayA, ane utkaTa bhRkuTI caDAvIne te A pramANe citavavA lAgyA ke-"ahaha ! mArA pApI putre meTTha' akArya karyuM. ke jeNe caMdra jevA nirmaLa mArA kuLane A pramANe "" Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-caturtha vrata upara surendradatta kathA. malina karyuMte zuM hamaNAM ja te mahApApane gaLAthI pakaDIne nagaramAMthI kADhI mUkuM ke durvacanavaDe tenI tarjanA karuM ? athavA te maMtrIo sAthe sArI rIte vicAra karIne tene ucita karuM kemake sahasA karelA kArya pariNAme duHkhadAyI che." ( A pramANe vicArIne rAjA pitAnA bhavanamAM gayA ane sukhazapyAmAM sUte. pachI prabhAta samaya thayo tyAre maMtrIone bolAvyA. temane rAtrine vRttAMta kahyo. maMtrIoe kahyuM- he deva ! ame pahelAM paNa A kusamAcAranI vArtA sAMbhaLI hatI, paraMtu te kaI paNa avasara maLe na hete ke Apane kahI zakAya." rAjAe kahyuM-" prathama to gayelA vRttAMtane kahevAthI sayuM. have kaho. tene ( putrane) zo daMDa karazuM ?" maMtrIoe kahyuM"he deva ! daMDe karIne saryuM. Apane have ATaluM ja karavuM yaMgya che ke ene sArA sAdhunI pAse laI ja, ane ene dharmazAstra saMbhaLAvavA, rAjanIti bhaNAvavI, tathA sajajanenI goSThImAM besADe. Ama karavAthI paNa tene kharAba AcAranA tyAgane pariNAma thaze." te sAMbhaLI rAjAe temanuM vacana aMgIkAra karyuM. pachI teNe kumArane belA, tene sAthe laIne rAjA dharmasena sUrinI samIpe gaye. tene vAMdIne ucita sthAne beThe. sUrie paNa A pramANe dharmakathA prAraMbhI - . he devAnupriye ! je tame mokSasukha pAmavAne icchatA ho te pramAda mUkIne niMdranA dharmane viSe udyama karo. ahIM ati kapa pAmelA paNa luMTArA, sarpa, siMha, zatru ane vAgha vigere te anartha nahIM kare ke mahApApI pramAda je anartha kare. vaLI te pramAda magha, kaSAya, nidrA, vikathA ane viSayanA grahaNavaDe pAMca prakAra che. te mokSane nAza karanAra jANu. madirApAna karavAthI jenA manano prasAra paravaza thayo che evo puruSa yuktaAyuktane jANato nathI, ane tethI karIne tevuM kaMI pApa nathI ke je pApane te na Acare. A madirAnA doSathI ja devoe karelA suvarNanA zreSTha prAkAra ane daravAjAvALI dvArakA nagarI ke je yAdavaDe vyApta hatI, te paNa mRtyunA mukhane pAmI. kaSAya paNa pariNAme kheda karAvanArA che, moTA pizAcanI jema apavAdane ApanArA che, ane duSTa adhyavasAyane utpanna karanArA che, tethI te sukhane ApanArA nathI. A kaSAyavaDe jenI buddhi haNAI gaI che evA jIvo duSkara tapanuM AcaraNa karanArA hoya te paNa te karaDa ane utkaraDa nAmanA munionI jema sAtamI narakapRthavImAM paDe che. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 zrI mahAvIracaritra. nidrArUpI pramAdanA cittavALA prANIe paNa kadApi zrutajJAnarUpI dhanane pAmatA nathI, ane koI paNa prakAre prApta thayuM heAya te paNa buddhi rahita te tene hArI jAya che. tethI karIne ja cauda pUrvadhara paNa zreSTha zrataratnane nAza karI, maraNu pAmI anaMta kALa sudhI anaMtakAyane viSe vase che. vaLI jee pAtAnA ( AtmAnA ) kAryane mUkIne bhAjanakathA, dezakathA, kathA ane rAjakathArUpI vikathAne kare che te kema du:khI na hoya ? athavA te ajJAnI manuSyA paNa vikathA karanAra ne anargaLa khaDakhaDATa karanArane graMthila che ema kahe che. athavA tene manuSyabhavanA ze guNu che ? tathA vaLI je viSaye mAtra smaraNa karavAthI paNa duraMta sa`sAra Ape che, te sevana karavAthI aniSTa karanAra thAya temAM zuM Azcarya che ? manuSyA viSa cAne mATe duSkara vyavasAya( udyama )ne paNa kare che, ane potAnA vi tane paNa saMzayarUpI tulAmAM ArApaNuM kare che ( nAMkhe che ). te viSayane vaza thayelA prANIe cirakALanI pAlana karelI kuLamaryAdAnA paNa tyAga kare che, sarvatra vistAra pAmatA apayazarUpI dhULane paNa gaNatA nathI, svajana-vargane chetare che, peAtAnA pitAne paNa tRNu samAna gaNe che, dharmAMdezane ApanArA gurujananI paNa avagaNanA kare che, vairAgyavALA leAkeAnI hAMsI kare che, uttama manuSyAnI gaNIne dUrathI taje che, sanakuMmArAdikanA citra sAMbhaLavAne paNa icchatA nathI. A pramANe te viSayarUpI mahAviSavaDe mUDha thayelA manavALA leza mAtra paNa sukhane nahIM pAmavAthI pApane viSe ja atyaMta Asakta rahe che. kadAca khAvRttithI tathAprakAranA chatAM paNa ane paMcAgni vagere duSkara tapavaDe zarIrane karmanA vazavaDe viSayanI vAMchA pUrNa thayA vinA ja te matanA zukara muninI jema vinAza pAmIne durgatimAM he rAjA ! AvA prakAranA doSathI dUSita thayelA pAMca jANIne temAM ja eka mana rAkhI jineTranA dharmamAM udyama kare, " dharmamAM pravA~ tapAvyA chatAM pa pApIo bhAgavata paDe che. A pramANe prakAranA pramAdane A pramANe sUrie pramAdanA vistAranA upadeza ApyA tyAre sureMdradata kumAranA cittanA pariNAma nirmaLa thayA, tethI te kahevA lAgyA ke " huM bhagavan ! A tame pUrve kaDela zubhaMkara muni kANu ? ane kevI rIte te viSayanI vAMchA pUrNa karyAM vinA marIne drutimAM gayA ? te mane kaheA. " tyAre sUrie kahyuM ke-" kahuM chuM: - Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-caturthavrata aMtargata zubhaMkara kathA. mAlava dezamAM prakhyAta kIrtivALI cakrapurI nAmanI nagarI che. temAM ghaNA vaNikajanene cakSurUpa ane ghaNA dravyanA samUhavALo samadatta nAmane zreSThI hato. tene sAta putra upara aneka seMkaDo mAnatAthI utpanna thayelI eka devazrI nAmanI nAnI putrI hatI. te atyaMta rUpavALI yauvanavayane pAmyA chatAM paNa tathA prakAranA varane abhAve kALane nigamana karatI hatI. te samaye te nagarInI samIpe uchaLatA meTA taraMgavaDe kAMThAne dabI nAkhanAra ane aneka pakSIonA kuLavaDe dizAonA AMtarAne vAcALa karanAra yamUnA nAmanI moTI nadInA IzAna khUNAmAM eka zubhaMkara nAmane laukika tapasvI rahetA hatA. te veda, purANa, bhArata ane rAmAyaNanI kathA kahevAmAM jJAna ane vijJAnavaDe nipuNa hatuM, pitAnA darzana(mata)ne arthavistAra karavAmAM tatpara hatA, tene yaza sarvatra prakhyAta hatuM ane sarva bhAgavata matanA muniomAM pradhAna (mukhya) hate. vaLI te tapavaDe, vacananI suMdaratAvaDe, bhaviSyanA jJAnavaDe ane lokonA saMmata paNa vaDe samagra nagaranA manu vyane atyaMta pUjya hate. ekadA tenA guNasamUhavaDe jenuM hRdaya vaza thayuM hatuM evA te semadatta zreNIe tene bhejana karavA mATe pitAne ghera AmaMtraNa karyuM. tenA vacananA ghaNA Agrahane lIdhe te keTalAka ziSyonA parivAra sahita bhajana samaye tene ghera gaye. tene parivAra sahita sama datta maTI laktithI namaskAra karyA pachI sApha karelA ane lIpelA gharanA eka bhAgamAM tene Asana ApyuM. tyAM te beThe. zreSThInA putroe moTA AdarathI tenA pAda dheyA, tathA tenI pAse suvarNamaya aneka kaLA ane chIpalIomAM sugaMdhI dravya bharIne mUkyA. pachI atyaMta bhaktinA samUhathI bharelA cittavALa zreNI pote ja vividha prakAranA zAka sahita ghaNA khAMDa, khAjA vigere manahara rasAI pIrasavA lAgyo. te vakhate vAgatA maNinA napuranA zabdavaDe dizAonA AMtarAne vAcALa karatI, hAra, ardhahAra, kuMDaLa, kaTaka, aMgada ane rasanA (kaMderA) vigere AbharaNe vaDe zarIrane alaMkRta karI, divya cInAMka (rezamI vastra) ne zarIre dhAraNa karatI te zreNInI putrI devazrI pitAnA hAthamAM suvarNanA daMDavALA vIMjhaNAne dhAraNa karI bhejana karatA te munine vIMjhavA lAgI. A avasare teNIne abhilASA sahita joIne zubhaMkara tapasvInuM hRdaya tatkALa pragaTa thayelA kAmadevarUpI agnivaDe pradIpta thayuM. tethI te vicAra karavA lAge ke Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrA mahAvIracaritra, sarpa mUkelA dedIpyamAna TrUtkArarUpI agninI javALAnA karavA sahelA che, ane utkaTa dhanuSyathI mUkelA tIkSNa mANeAne sahana karavA sahelA che, paraMtu nirdeya kAmadevanA bhAvathI mizra kanyAnA kamaLanA pAMdaDA jevA lAMbA netranA vikSeAbha sahana karI zakAya tevA nathI. huM mAnuM chuM. ke AnA rUpathI lajjA pAmelI rati,raMbhA, lakSmI, tileAttamA vigere devAMganAe kayAMya paNa dekhAtI nathI. jo A kanyAne huM prApta na karuM' te| mAruM jJAna, dhyAna, zAstranI kuzaLatA ane devapUjA vigere sarva niSphaLa che. mAtra kAi paNa upAyathI AnA saMgama thayA chatAM paNa jo kriSyanA vazathI sarvatra mArA avarNavAda ( apayaza ) vistAra pAme te tene aTakAvavA du:sahu che. athavA tA A ciMtAe karIne zuM ? kemake hira, hara, brahmA, vasiSTha, jamadagni, cAra ane durvAsA vagere devA ane RSie paNa pahelAM jo strIonA vacananA nirdeza karanArA thayA hatA, te sAmAnya dharmane pAmelA amArI jevA munijanane temAM zI lajjA ane zI niMdA ? tethI karIne vikalpavaDe saryuM. te prakAre kAMI paNa karu` ke je prakAre AnI sAthe saMgama thAya. " A pramANe nizcaya karIne te gabhIrabhAvane pAmyA. 42 samUha sahuna samUha paNa thayelA A pachI te peAtAnA AkAranA saMvara karIne ( gupta karIne ) je pramANe IcchA hatI te pramANe bhAjana karavA lAgyA. tyArapachI tatkALa vikAsa pAmelA kAmadevarUpI gurunA upadezanA vazathI ja jANe hAya tema tene buddhi utpanna thai ke--" A zreSThIne huM chetaruM ke jethI niMdA rahita AnA lAbha mane thAya. " ema vicArIne zreSThI jIe ( jANe ) tema duHsahu duHkhanA Avezane sUcana karanArA lAMbe sItkAra teNe mUkayA. te sabhrama sahita zreSThIe joyA. kSaNa vAra gayA pachI pharIthI paNa be traNa vAra pUrvanA krame karIne ( prathamanI jema) pragaTa thayelA ruMvADAnA rAmAMcathI bharela ane peAtAnA mukhanA bhagavaDe dedIpyamAna evA sItkAra mUkayA. tyAre "ahA ! kAMika meTuM aniSTa AvI paDaze. " ema vicAratA zreSThI jeTalAmAM rahyo che teTalAmAM te muni mukhazuddhi karIne bhAjanamaDapamAMthI uThyo ane khIje ThekANe beThA. zreSThI paNu bAkInuM kArya karIne tenI samIpe pagamAM paDyo ane be hAtha joDI kahevA lAgyA ke-" hai karIne kaheA ke zA mATe bhAjana karatA tame traNa vAra jANe AnyA. tenA 1 manamAM gaMbhIratAne dhAraNa karI. pUjaya ! prasAda duHsahu duHkhanA Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAvacaturtha aNuvrate zubhaMkara kathA. "Avezane sUcavanAra hoya te sItkAra mU ?tyAre zubhaMkare kahyuM-"he mahAbhAgyazALI ! zuM kahevuM? AvI ja hatavidhAtAnI IcchA che ke jethI te sarva ratnane upadrava sahita ja banAve che. te A pramANe samagra kathAonuM ghara, AkAzarUpI sarovaranuM kamaLa ane svargalekarUpI bhavananA maMgaLakalazarUpa caMdrane pratipakSe kSaya karyo che. samagra tirachAlekanA dIvArUpa ane kamaLanA vananI jaDatAne nAza karavAmAM eka pracaMDa kiraNavALA bhagavAna sUryanA caraNe nAza na pAme tevA ugra kaDhanA SavaDe nAza pamADyA che. tathA jene gaMbhIra kukSibhAga aneka ratnanA samUhavaDe bhare che, ane puSkaLa jaLanA samUhavaDe hajAro nadIonA pravAha jeNe paramukha (avaLA mukhavALA) karyA che-pAchA haThAvyA che evA samudranI kukSimAM paNa niraMtara jaLane saMhAra karavAmAM samartha vajanaLa (urvAnaLa) sthApana karyo che. A pramANe vastuone paramArtha rahela che tyAM zuM kahevA lAyaka che ? athavA te cittamAM saMtApa zuM karo ?" te sAMbhaLI zreSThIe kahyuM-"he bhagavana ! tamArA gabhIra vacanavaDe huM kAMI paNa samajAtuM nathI, tethI spaSTa akSare kaho ke ahIM zuM kAraNa che ?" tyAre zu kare kahyuM" zuM kahuM ? A bAbata kahevAthI saryuM. munijana te pitAnI maryAdAnA vighAtane parihAra karavAmAM ja udyamavaMta hoya che." A pramANe kahIne daMbha( kapaTa )paNue karIne uThIne te pitAnA AzramasthAne gaye. zreNI paNa akasmAta upadravane sUcavanAruM tenuM vacana sAMbhaLIne vyAkuLa thaI vicAravA lAge ke-"ahA traNa kALamAM rahelA padArthone jANavAmAM nipuNa A mahAtapasvIe kharekhara amArI upara kAMI paNa gADha ApadAnuM AvI paDavuM jANIne paNa cittanI pIDA dUra karavA mATe pragaTa akSarathI kAMI paNa kArya karyuM nahIM tethI karIne jyAMsudhI hajI kAMi paNa anartha utpanna thaye nathI tyAM sudhImAM te zreSTha munine atyaMta AgrahapUrvaka pUchIne jema ucita hoya tema karuM." ema vicArIne te tenA AzramamAM gaye, tenA pagamAM paDyo, vinayapUrvaka prArthanA vaDe ghaNu prakAre te te prakAre tene kahyuM ke jethI te anukULa cittavALe thaze. te vakhate te munie kahyuM ke "ahe madatta ! A atyaMta na kahevAya tevuM cheH kevaLa tArA asamAna pakSapAta karIne mAruM hRdaya vihaLa thayuM che, tethI have huM gupta rAkhI zakatA nathI, tethI tuM sAMbhaLa. he mahAyazavALA ! je A tArI putrI che te thoDA divasamAM ja kuTuMbane kSaya karaze, ema teNInA - lakSaNa vaDe jANIne meM bhejana karatI vakhate akasmAt upadrava karanAra hovAthI Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwvvvvvvvv w wwwwwww www zrI mahAvIracaritra. vyAkuLa cittava tathA prakAranuM aniSTa gopavI nahIM zakavAthI vAraMvAra sItkAra karyo hato. te kAraNa mATe he mahAnubhAva! A ja tenuM kAraNa che." A pramANe sAMbhaLIne vajInA agnithI tADana karI hoya tema mUchavaDe te zreSThInA netre mIMcAI gayA. tevI sthitie kSaNavAra rahIne kaI paNa prakAre dhIrajanuM avalaMbana karIne te kahevA lAge ke he bhagavana ! tame zreSTha buddhivaDe jema ATaluM jANyuM tema tene pratikAra paNa kAMIka jANatA haze tethI te kahe; kAraNa ke lekamAM A vAta prasiddha ja che ke-je vaidya regInA rogane jANe che te tene ucita auSadha paNa jANe ja che. he bhagavana ! kRpA karo. tamArA ja anugrahavaDe adIna manavALA ame devagurunI pUjA karIe chIe, tethI ahIM zuM amAruM iI ayukta thAya ? nirupama dharmanA AdhArabhUta tamAre amArI upekSA karavI yogya nathI, kemake paranuM hita karavAmAM ja eka tatpara evA parapakArI ane potAnA jIvitane paNa tyAga kare che, tethI tame anucita bhane tyAga kare, ane je ahIM karavA lAyaka hoya te kahe; kemake pUrvanA munie paNa sadA para pakArane ja karatA hatA. " A pramANe zreSThIe kahyuM tyAre kAMIka netrane baMdha karIne teNe kahyuM ke-"he semadatta ! tArI dAkSiNyatArUpI deraDAvaDe huM daDha baMdhAyo che. A kAraNathI ja moTA anubhAvavALA pUrvanA munioe gRhasthanA saMgane mUkIne nirjana vanamAM nivAsa aMgIkAra karyo hate. " te sAMbhaLI zreSThIe kahyuM teonI kathA dUra raho. hamaNAM te kALane ucita hoya te kaho." tyAre ghaNA kALa sudhI kapaTavaDe mastaka dhuNAvIne teNe kahyuM ke-" he zreSThI ! je A deSanuM avazya nivAraNa karavAne tuM Iracha hA, te chidra vinAnA, vizeSa prakAranA (majabUta) ane atyaMta maLelA kASTanI ghaDelI piTImAM A tArI putrIne samagra alaMkAre karIne sahita sArA muhUrta mUkIne dizAnA devatAnI pUjA karavApUrvaka yamUnA nadInA jaLamAM taratI mUkI devI. tema karavAthI gharanA bIjA manuSyanA jIvanI rakSA thaze. " te sAMbhaLIne gurunuM vacana anyathA na hoya ema jANIne bhayabhIta thayelA teNe tenA abhiprAyane vicAra karyA vinA ane kALakSepa karyA vinA (tarata ja ) tenA kahyA pramANe sarva sAmagrI pUrvaka pitAnI putrIne peTImAM nAMkhIne zubhaMkara muninI samakSa duHsaha putrInA viyeganA zekanA samUhavaDe jene kaMTha ruMdhAyuM hatuM, ane Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-caturtha vrata upara surendradatta kathA. 45 -niraMtara netramAMthI jharatA athanA pravAha vaDe tenA gaMDasthaLa chevAtA hatA evA te zreSThIe yamUnA nadInA jaLamAM te piTI vahetI mUkI. te peTI anupravAhe taratI taratI javA lAgI. have AnaMdanA samUhane dhAraNa karatA te zubhaMkare paNa pitAnA AzramamAM jaIne potAnA ziSyane kahyuM ke-" are ! tame zIgha vegavaDe jaIne eka koza mAtra nadInA nIcenA bhAge jaIne rahe. tyAM taratI peTIne jyAre AvatI jue tyAre tene grahaNa karIne tenuM dvAra ughADyA vinA ahIM mArI pAse lAvaje. " te sAMbhaLIne teo gayA ane kahelA sthAne jaIne rahyA. have te peTI taraMgavaDe preraNuM karAtI jeTalAmAM ardha keza mAtra gaI teTalAmAM tyAM dUrathI snAnakIDA karatA eka rAjaputre joI, ane pitAnA puruSone kahyuM ke-" are ! zIgha vege karIne deDe. A jaLanA pravAhathI vahetA padArtho( peTI )ne grahaNa kare. " te sAMbhaLIne te puruSa tatkALa jaLamAM peThA. teoe peTI grahaNa karI, rAjaputrane ApI. teNe paNa kautukathI ughADI. pAtALakanyAnI jevI save alaMkAro vaDe maeNnehara zarIravALI te yuvatI temAMthI nIkaLI. harSathI rAjaputre teNIne grahaNa karI ane vicAryuM ke-" ahe ! mArA karmanI parizuti anukULa che. kevaLa AvA prakAranA strIratnane A rIte tyAga karavAthI keIe kharekhara potAnA akalyANanI zAMtinI saMbhAvanA karI haze ema jaNAya che; tethI A peTIne khAlI ja pravAhamAM mUkavI egya nathI." A pramANe vicArIne pAsenA vanamAMthI eka duSTa vAMdarIne tenI aMdara nAMkhI, ' tenuM dvAra majabUta rIte baMdha karIne " he bhagavatI yamUnA nadI ! mArA ' para kepa na karIza." ema kahIne prathamanI ja rIte te peTI pravAhamAM vahetI mUkI. pite svarganI lakSamIne samUha pAmyuM hoya tema pitAnA AtmAne mAnate te kumAra kamaLanA patra jevA dIdhuM netravALI teNIne grahaNa karIne jema AvyuM hatuM tema pitAne sthAne gaye. te peTI paNa jaLamAM vahetI eka keza pramANu gaI. tene zubhaMkaranA ziSyoe joI tyAre pitAnA gurunA jJAnanA atizayanuM varNana karatA teoe nadI madhye praveza karIne te peTI kheMcI kADhI, ane gurunI pAse laI gayA. teNe paNa anupama AnaMdanA samUhane pAmIne gharanI aMdara tene gopavI, ane pachI potAnA ziSyane kahyuM ke"are ! Aje AkhI rAtrI huM gharanI aMdara rahIne moTA vistArathI devatAnI pUjA karavAne chuM, tethI tamAre A sthAna atyaMta nijana karavuM." te Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 zrI mahAvIracaritra. vacana teoe agIkAra karyuM. have rAtrinA samaya thaye tyAre kAmadevanA nirdaya hajAra khANAnA prahArathI jarita zarIravALA te zreSTha vilepana, puSpa, tAMbUla vigere upakaraNa grahaNa karI, gharanA sarva dvArA baMdha karI te peTIne ughADI A pramANe khelyAH-- " he haraNanA jevA netravALI ! huM kRza uttaravALI ! hai puSTa stanavALI ! kamaLanI jevA mukhavALI ! huM zreSTha yuvatI ! bhayanI zaMkAnA tyAga karI hAla tuM mane patinI jema laja. he zreSTha zarIravALI ! tArA sa'gamavaDe hamaNAM manAratha sahita mAru. netrakamaLa vikAsa pAmeA, ane kAmadeva paNu kAMika zAMta thAo." A avasare gADha a dhanathI utpanna thayela tIvra kApavALI, kSudhA-tRSAthI glAni pAmelI ane atyaMta capaLatAvALI te vananI duSTa vAMdarI pu MchaDAnI chaTAvaDe taDataDa tADana karatI ( zabda karatI), viDaMkhita mukhavALI ane raghura zabda karatI temAMthI bahAra nIkaLI. te vakhate huM caMdra samAna mukhavALI ! kema rASa kare che ?" ema belatA te cuMbana karavAnI icchAthI teNInI sanmukha peAtAnA mukhane jeTalAmAM sthApana kare che teTalAmAM prathama ja teNIe pAtAnA tIkSNa dAMtanA agrabhAgavaDe tenI AkhI nAsikA mULathI ja taDa daIne teADI nAMkhI. tyArapachI atitIkSNa nakhanA samUhavaDe tenu zarIra phADI nAMkhyuM, ane e kAna paNa mULathI A pramANe anivArita prasaravALI teNIe tene haNyA, eTale te bhayathI kaMpavA lAgyA, ane UMce svare karIne A pramANe bolye ke--" he ziSyA ! gharanA dvAra ughADo. A pizAcI mane yamarAjane ghera lai jAya che. " A pramANe te khelavA lAgyA, tenuM mana bhayanA vazathI atyaMta kSeAla pAmyuM. te koi paNu rakSaNa karanArane pAmyA nahIM. tevAmAM utkaTa rASavALI vAravAra ghuraghura zabdane karatI te vananI vAMdarIe tenuM sarva aMga nakha ane dAMtavaDe utaraDI nAMkhyu ane evI rIte te bicArAne chyA ke jethI te tarata ja maraNa pAmyA. ukheDI nAMkhyA. have sUrya udaya pAmyA tyAre tenA ziSyA AvyA. temaNe mATethI zabda karyAM paNa temane teNe pratyuttara Apyo nahIM. tyAre teoe kamADa ughaDyA. zubha'karane jIva rahita joyA. te vananI vAMdarI paNa kamADa ughaDyA ke tarataja nAzIne jema AvI tema kAika ThekANe jatI rahI. ziSyAne kAMi paNa paramA ( satya hakIkata )nI khakhara paDI nahI.. pachI teoe te zarIranA agnisa'skAra karyAM, zubha karanA Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-caturtha vrata upara surendradatta kathA. 497 * A pramANe che kumAra ! viSayamAM vyAkuLa thayelA ane jemanA vAMchita athe pUrNa thayA na hoya evA lokone pragaTapaNe ja Apattio AvI paDe che. te bAbata AgamamAM kahyuM che ke-kAma zarU5 che, kAma viSarUpa che, kAma AzIviSa (sarpa) jevA che, kAmanI prArthanA karanAra prANIo kAmane pUrNa karyA vinA ja durgatimAM jAya che. A kAraNathI ja mahAprabhAvavALA munio vikAravALI draSTithI strIonI sanmukha netA paNa nathI ane zUnya arayamAM vase che." A pramANe sUrinI dezanA sAMbhaLIne te sureMdradatta kumArane viSaya upara. atyaMta vairAgya utpanna thaye, tethI bhAvapUrvaka sUrinA pAdamAM paDIne te kahevA lAge ke-"he bhagavana! have mAruM mana viSayanA pratibaMdhathI virakta thayuM che, tethI mane sarvavirati vrata Apa, bhavasAgaramAMthI mane ugAre, ane pUrvanA duzcaritrarUpI zatrunA samUhathI mane mUkA." tyAre sUrie kahyuM ke-"he mahAyazasvI ! haju bhoganA phaLavALuM karma bAkI hovAthI tArI pravajyAnI yegyatA nathI, tethI gRhastha dharme karIne paNa keTalAka kALa AtmAnI tulanA kara." rAjAe kahyuM ke-"he vatsa! sarva (koI paNa) kArya samaye karavAthI ja sukhane karanAruM thAya che. gRhasthavAsamAM paNa IdrinuM damana karanAra, alpa thayelA kAma, krodha ane lejavALA tIrthakara ane sAdhuonI pUjA karavAmAM tatpara ane vizeSa prakAranA nyAyane pAlana karavAmAM tatpara puruSone dharma nathI thatuM ema nathI, tethI he putra! virapaNuM prApta thAya tyAre pravajyA grahaNa karaje. hamaNAM te tuM svadArAsaMtoSa vrata grahaNa kara, kumitranA saMgane tyAga kara, niraMtara dharmazAstrazravaNa karavAmAM IcchAvALo thA, niraMtara satyapuruSee AdarelA nyAyane anusaravAnA pariNAmavALe thA ane gharane viSe ja rahe." A pramANe sAMbhaLI dAkSiNyapaNAe karIne kumAre te aMgIkAra karyuM. pitAnI strInA paribhegane mUkIne sarva parastrInuM pratyAkhyAna karyuM, temaja jinacaMdana, jinapUjana, glAna sAdhunI vaiyAvacca, temane auSadha ApavuM vigere bIjA ghaNA abhigraha grahaNa karyA. paripUrNa manerathavALe rAjA kumAra sahita sUrine vAMdIne potAne sthAne gaye. bIje divase sAthe krIDA karanAra eka mitre kumArane kahyuM ke-"he mitra ! tame bahu sAruM karyuM ke tame pote ja parastrInA paribhegane tyAga karyo. na karyo hota to tamAruM duzcaritra sAMbhaLIne rAjAne tamArA para ati krodha utpanna thayuM hatuM, tethI ATalA divasamAM te teNe tamane dUra dezamAM kADhI mUkyA hota." kumAre kahyuM-" are ! tuM A satya bole che ke hAMsI kare Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. che ?" teNe kahyuM "satya kahuM chuM." kumAre kahyuM "je ema che te jevuM thayuM hoya tevuM mULathI kahe,tyAre teNe rAjA ane maMtrI janone paraspara thayele vAtacItano vRttAMta kahyo. te sAMbhaLIne kumArane lajajA utpanna thaI, ane teNe vicAra karyo ke-" aho ! meM atyaMta ayogya AcaraNa karyuM ke jethI tathA prakAranuM kuLakramathI viruddha kAya karatA meM lekaapavAda gaye nahIM, dharmane virodha vicAryuM nahIM, ane pitAnA laghupaNane paNa vicAra na karyo. A pramANe thavAthI have huM uttama puruSane mAruM mukha dekhADatAM kema na lAjuM? tethI mAre ahIM rahevuM gya nathI." A pramANe vicArIne madhya rAtrine samaye sarva parivAra gADha nidrAmAM hatuM tyAre bhAthuM ane dhanuSa grahaNa karIne pUrva dezanI sanmukha javA lAgyo. " . A avasare gaganavallabha nAmanA nagaramAM mahAga nAmanA vidyAdhara rAjAe jJAnasAra nAmanA naimittikane pUchayuM ke-"A mArI putrI vasaMtasenAne pati ke zuM thaze ?" teNe kahyuM-"je puruSa ekale ja pitAnA bhujabaLavaDe zrAvasti nagarInA svAmI kusumazekhara nAmanA rAjAne parAkrama rahita karaze te tamArI putrIne svAmI thaze." te sAMbhaLI vidyAdhara rAjAe potAnA kSemaMkarAdika vidyAdharane kahyuM ke-" are ! tame zrAvasti nagarImAM jAo. tyAM rahelA tame jyAre AvA parAkramavALA puruSane dekhe tyAre tene jaladI grahaNa karIne ahIM mArI pAse lAvaje." te sAMbhaLI "jevI ApanI AjJA" ema kahI, tenI AjJA mastaka para caDAvI teo te nagarImAM gayA. tevAmAM sureMdradatta kumAra paNa ekalo vividha prakAranA dezomAM pharato pharato te ja nagarImAM AvyuM, ane nagarInI pAse rahelA eka udyAnamAM latAmaMDapane viSe rahyo. tyAM te jeTalAmAM sUte rahyo hato teTalAmAM keTalIka dAsIothI parivarelI kusumazekhara rAjAnI putrI Amatema kIDA karatI kaI paNa prakAre karmanA vicitrapaNane lIdhe ekalI te ja latAmaMDapamAM peThI. tyAM anupama rUpavALo te kumAra sUtele dITho. tene joI teNIne tIvra anurAga utpanna thaye, tethI teNIe tene jagADIne anukULa vacanavaDe upasarga karavA mAMDyo. te vakhate "A mArA niyamane vidana karanArI che." ema jANIne kumAre tene tiraskAra karyo. kevI rIte ? te kahe che. he pApiSTha ! he duSTa zILavALI ! he kAraNe vinA dhamenI verI ! tuM mArA cakSumAthI dUra jA, tArA darzanavaDe saryuM. tArI jevInI sAthe Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva caturtha vrata upara surendradatta kathA. AvA bhASaNa karavAmAM paNa vAgninA jevA bhayaMkara tathA A lava ane para bhavamAM pratikULa atyaMta ( meTA) ananA samUha AvI paDe che. prakAranA vacanevarDa tarjanA karyAM chatAM paNa te jeTalAmAM tyAMthI nIkaLI gaI nahIM teTalAmAM teNInA hAtha jhAlIne daDhatAvALA kumAre teNIne kADhI mUkI. tyAre " are pApI ! tuM maraNa pAmIza. " ema khelIne kapaTathI teNIe peAte ja nakhanA agrabhAgavaDe potAnI zarIrarUpI latAne ukheDI nAMkhI, ane pachI dUra rahIne moTethI A pramANe bUma pADavA lAgI ke" arere ! latAgRhamAM rahelA A adhama puruSane pakaDo, pakaDo. teNe kuLayuvatIne dUSita karI che, mArI AvI avasthA karI che. hamaNAM tenI upekSA karatA tame rAjAne zI rIte mukha dekhADI zakaze ? " A pramANe rAjaputrInu vacana sAMbhaLIne atyaMta kApa pAmelA ArakSaka( kATavALa )nA subhaToe tatkALa te latAgRha vIMTI lIdhuM. kumAra paNa teNInA hRdayanI jevu niSThura dhanuSa hAthamAM laIne te latAgRhamAMthI bahAra nIkaLI temanA cakSunI sanmukha UbhA rahyo. te vakhate teAe tenI upara ekI sAthe cakra, pattharA ane khANunA samUha mUkayA. te sarvane kumAre caturAIthI chetarI lIdhA, ane vaLI te kumAre temane zIyALIyAnI jema zIghrapaNe temanA ja praharaNeAvaDe hA. tyArapachI A vRttAMta sAMbhaLIne rAjA paNa tyAM Avye. atyata kApa thavAthI rAjA pAte ja yuddha karavA tatpara thayA, tenI sAthe hAthI, gheADA ane rathamAM ArUDha thayelA sulaTAnA samUDA paNa AvyA. tyArapachI cAre dizAmAM prasarelA zatrunA sainyane joine pazu kuMbhakarNenI jema te kumAra kSeAbha pAmyA nahIM. ane tenA parivArane pIDA pamADatA te dRDha prahAra karatA yuddha karavA lAgyo. teNe zatrunA pAkharelA azveAnA samUhane khANeAvaDe kApI nAMkhyA, verInA subhaTa samUhane teDI nAMkhyA, te kumAranI sanmukha je kAi cakSu nAMkhatA hatA te tatkALa yamarAjanuM lakSya thatA hatA. te ekalA hatA te paNa AyanA vazathI kAMpatA zatruone te aneka rUpe dekhAtA hatA. jema megha jaLadhArAne mUke tema te khANunA samUhane mUkatA hatA. UMce khAMdhelA kezavALAM ane bhrakuTi caDAvavAthI bhayaMkara dekhAtA zatruonA mastakane te khANavaDe kApI nAMkhavA lAgyA. tenA AvA bhayaMkara raNusa'grAmathI tuSTamAna thayelA devA paNa jovA mATe AkAzamAM utaryAM ( AvyA ). paraspara pIDA pAmelA sulaTonA samUha tyAMthI atyaMta nAzI javA lAgyA. zrAvasti nagarInA rAjA paNa yuddhathI parAGamukha thayA (nAzI gayA ), yuddhabhUmi manuSyAnA rudhiranA pravAhane dd Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra, vahevA lAgI. eTalAmAM te kumAra raNabhUmine khAlI jue che ane zatruo para prahAra karyA vinA rahele ho teTalAmAM pUrve kaDelA vidyAdhara harSanA samUDathI vyApta thaI tenuM haraNa karI vidyAdhara rAjAnI pAse laI gayA. tene I tenuM mukhakamaLa harSathI vikAsa pAmyuM. pachI zubha divasa AvyuM tyAre teNe te kumArane pitAnI putrI vasaMtasenA paraNAvI. teNInI sAthe te kumAra pAMca prakAranA anupama kAmaga bhegavavA lAgyo. atyaMta nizcaLa jinadharmane pALatuM hatuM ane pApakarmane dUrathI vajete ho. kALakrame viSaye parathI vairAgya pAmI teNe pratrajyA grahaNa karI. prazAMta cittavALA teNe tapazcaraNavaDe pApakarmane nAza karyo. jANe pratyakSa jJAtadharma hoya tema te zobhavA lAge. pachI caMdra jevA ujajavaLa kevaLajJAnane pAmI, cirakALa bhavya prANIone bedha, karI, kalyANanA naMdanavana samAna ane saMsAranA bhayane mardana karanAra te mokSarUpI zreSTha nagaramAM gaye. A pramANe parastrInI nivRtti mAtra paNa aNuvrata aMgIkAra karyuM hoya te te A pramANe uttarottara kalyANanA kAraNarUpa thAya che. A pramANe cothuM aNuvrata kahyuM. (4). - have anukrame AveluM pAMcamuM ANuvrata kahevAya che. temAM samagra parigrahanuM pramANa karavAnuM che. te parigraha be prakAra che: sthaLa ane sUkSma. temAM pArakI vastune viSe thoDo paNa mUchane pariNAma te sUma kahevAya che. sthaLanA nava bheda cheH-dhana 1, dhAnya 2, kSetra 3, vAstu 4, pya 5, suvarNa 6, catuSpada 7, dvipada 8, ane mukhya 9. A navanA viSayavALe sthaLa parigraha jANe. A pramANe nava prakAranA parigrahanuM parimANa bhAvathI grahaNa karIne buddhimAna zrAvake tenA pAMca aticAra varjavAmAM tatpara thavuM. te A rIte -parimANathI vadhI jatA kSetra-vAstunuM jana eTale benuM eka karavuM te 1, hiraNyAdika (suvarNa-5 )nuM pradAna eTale strI-putrAdikane ApavuM te 2, dhanAdi (dhana-dhAnya)nuM baMdhana eTale mUMDhA bAMdhI keIne tyAM amuka muddata rAkhavA te 3, dvipadAdi (dAsa-gAya vigere)nuM kAraNa eTale gabhadika saMkhyA na gaNavI te 4 ane kuNanA pramANamAM adhika thavAnA bhayathI bhAva eTale nAnA vAsaNane badale moTA vAsaNa karIne rAkhavA te 5-A pAMca aticAra lagADavA nahIM. vaLI je mANasa atibhanA vazathI gurujanoe ghaNI rIte kahyA chatAM paNa thoDA paNa parigrahanA pramANarUpa vratane grahaNa na kare, te 1 suvarNa ane A sivAyanI dhAtu. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-paMcama vrata upara vAsavadattanI kathA. 4st dhanAdikane kAraNe dUra deza ane nagaramAM jAya, samudramAM praveza kare, vividha prakArane vyavasAya kare, lAbha thayA chatAM paNa hamezAM vRddhi pAmatA dhanane abhilASa kare, ItyAdi karavAthI vAsavadattanI jema atyaMta moTA duHkhane pAme che." te sAMbhaLI gautama svAmIe kahyuM ke-"he jineMdra! A vAsavadatta kezu?" tyAre jagadgurue kahyuM ke-"he ziSya! samyaphaprakAre sAMbhaLe. - kanakakhala nAmanA moTA nagaramAM suvalayacaMdranAme zreSThI hato. tene dhanA nAmanI strI hatI. temane atyaMta valalabha ane sarva kaLAnA samUhamAM nipuNa vAsavadatta nAme putra hatuM. te mahAAraMbhavALe, mahAparigrahavALo, mahAlAbha maLyA chatAM paNa meTA lobhane vaza thayela ane haMmezAM dravya upArjananA upAyamAM ja pravRtti karate kALane nirgamana karato hato. tenA mAtA-pitA atyaMta zrAvakadharmane pALanArA hatA, ane jinavacana sAMbhaLavAthI aviratinA kaTu (kaDavA) vipAkane jANanArA hatA; tethI teoe niraMtara aneka pApasthAnamAM pravartelA te pitAnA putrane joIne kahyuM ke-"he vatsa! A jIvita svapna jevuM che, viSaye asAra che, svajananA saMyoga mAtra pitAnA kArya( svArtha ne ja anusaranArA hoya che, ane samRddhinA samudAya kSaNamAtramAM viparIta pariNAmavALA thAya che, te zA mATe tuM dhana, dhAnya, kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, dvipada ane catuSpada vigeremAM IrachAnuM parimANa nathI karate? athavA paralokamAM sukha ApanArA dharmane nathI upArjana karate ? tathA vaLI he putra ! pitA-pitAmahAdika puruSanI paraMparAthI cAlyuM AvatuM dravya ApaNu gharamAM mAtuM nathI, tethI te dhanane upArjana karavAne gADha parizrama kare nirarthaka che. je kadAca apUrva (navI) lamIne upArjana karavAne tuM IcchatA hoya te paNa zaktine anusAra IcchA parimANa karavuM e ja kalyANakAraka che. " A vigere ghaNuM prakAranA vacanevaDe samajAvyA chatAM paNa karmanA bhArepaNane lIdhe teNe jarA paNa temanuM vacana aMgIkAra karyuM nahI tyAre "A svacchedAcArI che" ema jANIne mAtA-pitAe tenI upekSA karI. have ekadA te vAsavadatte dezAMtarathI AvelA vANIAone pUchayuM ke-"are! tamArA dezamAM kayA kayA bhAMDa moMghA che?" teoe kahyuM ke- " amuka meMghA che." tyAre temanuM vacana sAMbhaLavAthI cAraguNa thayelA levAthI parAbhava pAmele te te dezane gya bhAMDanA samUhavaDe bharela gADAgADI grahaNa karIne dezataramAM javA lAge te vakhate mAtA-pitAe tene atyaMta niSedha karyo. te paNa te rahyo nahi. pachI te niraMtara pramANa karate tAmalimi nagarImAM gaye. tyAM Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 zrI mahAvIracaritra. bhAMDanA vinimaya ( adalekhadale ) karyAM. temAM tene dazaguNeA lAla thayeA tethI tenA lAbhasAgara atyaMta uchaLye; ane ghaNu' drazya upArjana karavAnI icchA thai. eka divase nagaranA daravAje gayelA teNe dUra dezathI AvelA ane vividha prakAranI sAra vastuthI bharelA vahANA joyA. te joIne teNe tenA vANIyAne pUchyu ke-" he mahAyazavALA ! A vahANA kayAMthI AvyA ?" teNe kahyuM ke-" kaladvIpathI." vAsavadatte pUchyuM che ke he bhadra! ahIMnA bhAMDa tyAM laI jaIe teA keTalA lAbha thAya ? " teNe kahyuM--" vIzatruSNeA. " vAsavadatte kahyuM-- zuM A satya che ?" teNe kahyuM ke "huM Aya! asatya khelavAmAM zuM pULa che?" A pramANe sAMbhaLIne vAsavadatte vividha prakAranA kAMsAnA pAtra ane vastro vigere bhAMDavaDe bhADutI vahANe bharyAM. pachI te phalahadvIpa tarapha cAlyA. "C te vakhate tenA piravAre tene kahyuM ke- he svAmI ! tamArA viyegane lIdhe ghaNA kALathI mUkelA tamArA mAtA-pitAne ghaNA anutApa thatA haze; tethI hamaNAM gharanI sabhALa klyA, svajana varganuM sanmAna karo. vaLI pUrIthI dhana upArjana karavAmAM tamane kANu nivAre che?" te sAMbhaLIne roSa pAmelA te kaThora vacanathI khelavA lAgyA ke" are! AvA prakAranuM vacana mAlavAmAM tamArA ze| adhikAra che ? huM pApIe ! zuM huM tamArA karatAM vadhAre yuktAyuktane nathI jANutA ? athavA te cAkareA avakAza pAmIne zuM zuM nathI khelatA ? " A pramANe doSa rahita chatAM paNa teone teNe te prakAre kaThaNa tIkSNa zabdAvaDe tanA karI ke jethI tee lajjAvaDe netra mIMcIne mauna ja thaI gayA. pachI teNe paNa samudramAM peAtAnA vahANa calAvyAM. te zIghra vegavaDe cAlavA lAgyA. anukrame kaladvIpa paheoMcyA. temAMthI sarva bhAMDa utAryAM. pachI tene vecyA. ghaNA lAbha thaye ane te keTalAka divasa tyAM rahyo. tyAMthI maNu, mAtI, zaMkha, paTTakULa vigere uttama karIyANAM lIdhA. pachI tAlima nagarI tarapha cAlyA. jatAM samudra madhye khalAsIoe tene ratnadvIpa dekhADyo. teNe kautukathI tene pUchyuM ke-" are ! temAM zuM utpanna thAya che ? " khalAsIAe kahyuM- kaketana ratna, pamarAga maNi, vajramaNi, iMdramaNi, nIlamaNi vigere mATA ratnA ahIM utpanna thAya che, te ratna mAtra samIpe ja dhAraNa 1. vecANu karyuM. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-paMcama aNuvrate vAsavadattanI kathA. 493 karyA hoya te te moTA dAridrayanA upadravane nAza kare che, utkaTa garvavALe sapa pAse AvatuM nathI, pracaMDa DAkiNuM paNa samIpe AvatI nathI, ane jANe mukha khIlAI gayuM hoya tema baLa puruSa paNa kaTuka zabda belI zako nathI." te sAMbhaLIne potAnA vinAzane vicAra karyA vinA te rane grahaNa karavAne gADha abhilASa thavAthI vAsavadatte kahyuM ke-"he khalAsIo ! je tame tenI sanmukha mAruM vahANa laI jAo, te tamane cAraguNa vRtti (pagAra) ApuM." teoe kahyuM -"te pRthvI mAtra paththaranA samUhathI vyApta che tethI je koI paNa prakAre vahANa bhAMgI jAya te sarvano nAza thAya." te sAMbhaLI kAMIka hasIne vAsavadatte kahyuM ke- "je AkAza tUTI paDe, pRthvI rasAtaLamAM pesI jAya, kuLa5rvate pAMkhavALA thaIne pRthvIne trAsa pamADe, samudro pitAnI veLAvaDe citaraphathI pRthvItaLane bALI de, athavA je mAtA pitAnA prathama janamelA putrane haNe, te araNayanI jevuM zunya jagata thAya; paraMtu evuM te kAMI nathI. sarvathA prakAre AvuM aghaTita vicAravuM egya nathI. vaLI je mANasa A vicAra karIne kAryamAM pravarte te kharekhara mahAmugdha jANu, ane te hastakamaLanA viSayamAM AvelI lamIne hArI jAya temAM zuM Azcarya ? tethI karIne kuvikalapane mUkI gho, dvIpanI sanmukha vahANane calAve, ane ratna grahaNa karIne jyAM sudhI jagatamAM caMdra che tyAM sudhInuM dAridrazya chedI nAMkhe." - A pramANe teNe kahyuM tyAre maraNano bhaya cheDIne khalAsIoe te dvIpanI sanmukha vahANa calAvyuM. eTalAmAM keTalAka vibhAga AgaLa gayA teTalAmAM meTe magara pragaTa thaye. maMdarAcala parvatanI jema teNe samudranA jaLanuM mathana karyuM, pracaMDa taraMgo uchALyA, tenA AghAtavaDe se kakaDA thaIne vahANa bhAMgI gayuM, sarva dhanane sAra DUbI gaye. moTA vAyuthI UDelA ghAsanA pULAnI jema sarva parivAra judI judI dizAmAM nAzI gaye. vAsavadatta paNa kaI prakAre pATIyAne kakaDe pAmIne veLAnA jaLathI vahana karAte samudranA pArane (tIrane) pAme. te vakhate tenA prANa kaThe AvyA hatA tevAmAM eka tApase tene je. dayAne lIdhe te tene pitAnA AzramamAM laI gaye. tene kaMda, mULa vigere vaDe prANavRtti karAvI. te keTalAka divasa tyAM vizrAMtine pAmyA. pachI zarIranI zakti prApta thaI tyAre te pitAnA nagara taraphU cAle. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 zrI mahAvIracaritra, have A tarapha tenA mAtA-pitA parelekamAM gayA, ane nagaramAM vArtA prasarI ke "vAsavadatta paNa samudramAM vahANa bhAMgavAthI vinAza pAme che." A pramANe sAMbhaLI rAjAe svAmI vinAnuM te ghara jANe dhana ane suvarNa vigere sahita tenuM ghara laI lIdhuM. tyArapachI brAtA rahitapaNAe karIne ane dhananA vinAzathI utpanna thayelA zeke karIne zarIre pIDA pAmate te vAsavadatta paNa mahAkaSTanI kalpanA karIne eka varSe pitAnA kanakakhala nAmanA nagaramAM AvyA ane gharamAM praveza karavA lAgyA. tevAmAM rAjAe nImelA gharanA rakSaka puruSo UMcI lAkaDIo karIne doDyA, ane kahevA lAgyA ke-"he bhIkhArI ! gharanA svAmInI jema niyapaNe kema AmAM praveza kare che? zuM A rAjAnuM ghara che ema nathI jANatuM ?" te sAMbhaLI teNe kahyuM "kema A kuvalayacaMdra zeThanuM ghara nathI?" teoe kahyuM-"hA, pahelAM hatuM. atyAre te svAmI rahita hevAthI rAjAnuM thayuM che." tyAre te bolyA- "are! huM jIvatAM chatAM svAmI rahita che ema kema kahe che ? zuM huM kuvalayacaMdra zeThano putra vAsavadatta tame sAMbhaLyuM nathI ke je nathI?" A pramANe teNe kahyuM tyAre " are! pralApa kema kare che ?" ema tene tiraskAra karI, gaLe pakaDavApUrvaka teoe tene gharamAMthI kADhI mUko. tyAre te pitAnA svajanenI samIpe gaye. teoe paNa "A prathamanuM leNuM na mAge " ema be vikalpa karI oLakhatAM chatAM paNa daSTimAtrathI paNa tenI saMbhAvanA karI nahIM. rAjAe paNa ghele che ema jANI tenI upekSA karI. have ghara, svajana ane dhananA nAza vigerenA duHkharUpI agninI javALAthI baLe ane lAvaNyane nAza thavAthI dIna mukhavALe te vicAra karavA lAgyuM ke-"pitA, pitAmahAdika pUrve puruSanI paraMparAthI AveluM agaNita dravya kyAM gayuM? athavA mArA bhujabaLathI upArjana kareluM atyaMta-ghaNuM dhana paNa kyAM gayuM? mArA maMda bhAgyane lIdhe te sarva ekI sAthe ja kema nAza pAmyuM ? hA ! have huM zuM karuM? prathamanI jema mAre zI rIte dhananI prApti thAya?" A pramANe vicitra prakAranA vikalpanI kalpanA karavAthI tenA cittamAM vyAmoha utpanna thaye, tethI nagaranA mArgomAM bhramaNa karate te unmattapaNAne pAme. ghaNuM roga ane zekathI tApa pAmate ane cirakALa sudhI AyuSyanuM pAlana karI ArtadhyAnane pAmelo te marIne tiryacapaNuM pAme. A pramANe he gautama! parigraha ane AraMjAnI virati vinAnA chane Apattio AvI paDe che, tethI A vrata grahaNa karavuM guNakAraka che. (5) Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-pahelA guNavaMta upara jinapAlitanI kathA. 475 A pramANe prathama pAMca aNuvrata udAharaNa sahita kahyAM. have traNa guNavatene lezathI huM kahuM chuM. temAM UDavedizA, adizA ane tirachI dizAmAM cAra mAsa vigere kALanA mAnavaDe gamananuM parimANa karavuM te ahIM paheluM guNavrata che. A vratamAM anAmegAdikane kAraNe UrvAdi dizAnuM je parimANa karyuM hoya tenuM ullaMghana karavuM eTale pramANathI adhika javuM 1, pramANathI adhika sthAnethI kAMI cIja maMgAvavI 2, athavA tyAM kAMI cIja mekalavI 3, kSetranI vRddhi karavI eTale eka dizAmAM rAkhelA bhejana bIjI dizAmAM bheLavavA 4, ane samRtine nAza eTale pacAsa ejananuM pramANa meM rAkhyuM che ke se jananuM ? e yAda na hoya ane pacAsa ejanathI adhika javuM te pa. A pAMca aticAra varjavAnA che. A digavrata aticAra rahita bhAvathI pALyuM hoya te jinapAlita zrAvakanI jema lakSamI ane anukrame mokSa paNa prApta thAya che." A pramANe sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-"he jagannAtha ! A jinapAlita keNa hatuM?" svAmIe kahyuM-"he gautama ! sAMbhaLe. vardhana nAmanA nagaramAM vikramasena nAme rAjA hatA. tene madanamajASA nAmanI paTTarANI hatI, ane subuddhi nAmane pradhAna hatuM. te nagaramAM jinadatta zreNI ane tenI sulasA nAmanI bhAryAne putra jinapAlita nAme zrAvaka raheto hato. tenuM mana jainadharmathI vAsita hatuM. teNe gurunI samIpe dizAgamananA parimANanuM vrata grahaNa karatI vakhate cAre dizAmAM pacAsa pacAsa ejananI chUTa rAkhI hatI. A pramANe te uttarottara guNanA abhyAsane karato hato. have ekadA vikramasena rAjAnA rAjyanI sImAmAM rahenAro siMhasena nAmane bila rAjA dezamAM upadrava karavA lAgyuM. tenI upara caDAI karavA azva, hAthI, ratha ane ddhAnA samUhathI parivarele vikramasena rAjA tatkALa moTA ADaMbarathI cAlyuM. te vakhate tene subuddhi pradhAne kahyuM ke"he deva! te zIyALa jevAnI upara tame pite vijayayAtrAne kema kare che ? tamArA paganA pratApathI haNAyelA parAkramavALA tenI zI zakti che? tethI tame nagara tarapha pAchA jAo, ane mane AjJA Ape ke jethI huM te prakAre karuM ke je prakAre te ApanI AjJAne mastakavaDe svIkAra kare." A pramANe teNe kahyuM tyAre rAjAe te maMtrIne caturaMga senA sahita mokalyo. siMhasena paNa pitAnA carapuruSathI tene baLa-vAhana sahita Avate jANIne parvatanA viSama bhAgane Azraya karIne rahyo. te prakAre rahelA tene joIne (jANIne ) Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. amAtya paNu karavAne zaktimAna na hovAthI te ja parvatanA kaTakane ( viSama bhAgane) vIMTIne tyAM ja rahyo. durgama mArga hovAthI te sainyamAM dhAnya, ghI vagere meMghA thayAM. te vAta lokanI paraMparAe jinapAlita zrAvake sAMbhaLI tyAre ghaNuM ghInA bharelA kuDalA vigere pAtrane uMTa upara bharIne ( caDAvIne) vaNiga jana sahita te sainyanI tarapha cAle. tevAmAM te siMhasena pitAnA dugamAM tRNAdikane pracAra saMdhela hovAthI rahI zake nahIM, tethI sAra dhana ( uttama vastu) tathA hAthI-ghoDA vigere vAhane laIne rAtrine samaye te tyAMthI nATho. te vRttAMta jANIne amAtya paNa tenI pAchaLa mArge javA lAge, ane nAzI jatA te siMhasenane daza ejana jaIne te amAtya cotaraphathI gherI lIdhuM. tyAM te siMhasena ghaNuM vRkSanI jhADImAM parvatanA nikuMjane AzrIne rahyo. ahIM te jina pAlita prathama nivAsa karelA senAnA paDAvane sthAne AvyuM. tyAM jaI dikSa parimANane vicAra karI te be ke-" aho! have huM zuM karuM? mAre pacAsa lejananuM parimANa che, te ATalA mAtra vaDe ja prAye paripUrNa thayuM che ane sainya te ahIMthI hajI daza ejana dUra che, tethI huM ahIMthI pAchA vaLIza. ahIMthI eka gAu paNa AgaLa nahIM jAuM." te sAMbhaLI sAthe AvelA lekee kahyuM ke "aho ! tame phegaTa dhananI hAni na karo. tyAM javAthI tamane ghaNuM dravyane lAbha thaze." teNe kahyuM-" je dravya karIne niyamane bhaMga thAya te dravya karIne saryuM." A avasare tenA niyamamAM nizcaLa mananI parIkSA karavA mATe eka deva mATe zaNagAra sajI, cotaraphathI mANasonA parivAra sahita sArthavAhanuM rUpa dhAraNa karI, devalokathI nIce utarI, pAse rahIne A pramANe kahevA lAgya"he zrAvaka! tuM ghI vecavA mATe kema nathI jata?" jinapAlite kahyuM-"je jAuM te mArA vratane bhaMga thAya che." deve kahyuM-"tane dhUrta lokoe chetaryo che ke jethI tuM hAthamAM rahelA meTA lAbhane kadAgrahane lIdhe hArI jAya che. athavA kadAca vratane bhaMga karavAthI pApa lAge ema tuM dhArate hoya te te lAbhamAMthI ja tuM tenuM prAyazcitta karaje. " jinapAlite kahyuM-"aho ! A pramANe tuM maryAdA vinAnuM vacana kema bele che? zuM dharmaguruo kadApi bhavya prANIone Thage ? are! je kadAca te dharmaguruo paNa kaI prakAre Thage, te zuM amRtamaya caMdranA biMbathakI pradIpta AkAzAgni(vIjaLI) nA kaNIyAne samUha na paDe ? athavA sUryanuM biMba prakAzamAna chatAM aMdhakArane samUha Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama prastAva-pahelA guNavrata upara jinapAlitano kathA. 477 "jagatanA madhyabhAgane bharIne zu' akALe paNa rAtrine utpanna na kare ? tethI karIne he bhadra! tAre guru saMbadhI A pramANe elavu cegya nathI, ane Avu. vacana atyaMta pApane utpanna karanAra haiAvAthI mAre sAMbhaLavu' paNa cegya nathI. vaLI teM je kahyuM ke-vratanA leApathI utpanna thayelA pApane zamAvavA mATe pAchaLathI prAyazcittanuM sevana karaje ema kahyuM te ayukta che; kemake je karavAthI vratane lepa thAya te kArya prathamathI ja karavuM cegya nathI. ane te vratanA lepa karyo pachI prAyazcittAdikanA je vyApAra karavA te niSphaLa che. sahasAtkArathI ane nAbhAgathI vratanuM malinapaNuM thayuM hoya, te tenuM prAyazcitta thai zake che, paraMtu prathamathI ja jANatAM chatAM je vratanA lApa kare che tene te prAya zcitta niSphaLa che." A pramANe teNe kahyuM tyAre te deva manamAM harSa pAmyA, tethI teNe peAtAnuM 'viziSTa rUpa dhAraNa karyuM. calAyamAna maNinA kuMDalenA nirmaLa kiraNAvaDe tenuM gaMDasthaLa byAsa thayuM. A rIte te pragaTa thaine sneha sahita be hAtha joDI A pramANe kahevA lAgyA ke--"he zrAvaka ! tane dhanya che ke je tuM A pramANe vratamAM nizcaLa che. huM deva chuM. tArA sattvanI parIkSA karavA mATe hamaNA prApta thayA chuM, ane have tArA para tumAna thayA chuM tethI kahe` tane zu' ApuM ? " jinapAlite kahyuM-"jinezvara ane munirAjanA caraNunI pUjAnA prabhAve karIne mAre sarva paripUrNa che. ahI' mAre kAMI paNa mAgavAnuM che nahI." tyAre deve kahyuM- dharmane viSe jenuM Avu nizcaLapaNu che te tuM kRtArtha ja che, te paNa he mahAsattva ! mArA para anugraha karIne viSanA doSane nAza karavAmAM nipuNa A ratnane tuM grahaNu kara." ema kahI tene ratna ApI deva adRzya thaye. tyArapachI te jinapAlita paNa te ratna grahaNa karI tathA ghI vigerenA pAtrA grahaNa karI, keTaluMka khIjA vANIyAone ApIne peAtAnA nagaramAM gayA. tyAM te keTalAka divasa rahyo teTalAmAM eka divasa te rAjAnI rANI madanama jUSA zayanagRhamAM sukhe sUtI hatI tene sarpa DasyA, tethI te tatkALa cetanA rahita thai gaI. te joI vikramasena rAjA AkuLavyAkuLa thaye. gADika maMtranA jANunArAne khelAvyA. teoe maMtra-taMtranA upacArA karyAM, paraMtu teNIne kAMi paNa vizeSa thayuM nahI' ( asara thaI nahI). tyAre teoe teNInA tyAga karyAM. pachI teNInA gADha snehathI mAhu pAmelA rAjAe paDaDu vagaDAvye, ane AdyeSaNA karAvI ke-"je mANasa rANIne uDADe ( jIvADe ) tene huM... gAma ane nagaranI samRdhdhivALA ardha rAjyane Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. ApIza." A pramANe paDatu vagADavApUrvaka AghASaNA thatI hatI tene jinapAlite sAMbhaLI tyAre teNe paDatune nivAyeryAM. deve ApeluM ratna laine te rAjamahelamAM gaye. ratnanA abhiSekanuM pANI pAvAnA vidhie karIne devIne viSanA vikAra rahita karI, tethI te sUine jAgI hAya tema zayyAthakI UbhI thai. rAjA tuSTamAna thayA, tethI tene adha rAjya ApavA lAgyuM. jinapAlite ucita hatuM teTaluM laIne bAkInA niSedha karyAM. rAjA paNa tenA nile+lIpaNAne joine pratibaMdha pAmI rANI sahita zrAvaka thayA. jinapAlita paNa sa`pUrNa dhananA vistAravALA thai, caitya ane sAdhunI pUjAmAM rakta thai samyak prakAre banne leAkanu jIvita saphaLa karI, maraNa pAmI paraMparAe meAkSanA sukhanA bhAgI thayA. A pramANe he gautama ! aticArarUpI paka rahita divrata pALavAthI A lava ane para bhava saMkha`dhI viziSTa sukhane karanArA guNunA samUha thAya che. ( 1 ) 478 have pachI bhAga-paribhAganA pramANu karavArUpa khIjuM guNuvrata kahuM chuM. te vrata bhAjanathI ane karmathI ema be prakAranuM jANavuM. temAM bhAjanathI A vrata aMgIkAra karyuM... hoya teNe anaMtakAyAdika, pAMca uMmarA, madha, madirA ane rAtrieAjanane tyAga karavA. temAM bhejanane AzrIne A pAMca aticArI vavAnA che.--( sacittanA tyAgIe anAbhAga athavA sahusAkAre ) sacitta vastu sukhamAM nAMkhavI 1, sacittathI mizra acitta vastu sukhamAM nAkhavI 2, e ja pramANe apakava 3, tathA duSpakava (adha pAkelA AhAra levA) 4 ane tuccha (vanaspationu`) auSadhIonu lakSaNa 5. tathA kama~thI A vrata aMgIkAra karyuM hoya teNe sava kharakama nir`tara vavAnA che.. te kharakama iMgAla karmAdika paMdara prakAranuM A pramANe che:-iMgAlakama 1, vanakama ra, sADikama 3, bhADika 4 kRADikama 5. A pAMca karma vavA. tathA dAMta 1, lAkha 2, rasa 3, keza 4 ane viSa saMbaMdhI 5. e pAMca vANijyaka vavA. tathA e ja pramANe yaMtrapIlanakama 1, nirvAMchana 2, davadAna 3, sarAvara, 6 ane taLAvanuzASaNa 4 ane asatIpASaNu pa. e pAMca vavA. A banne prakAranuM vrata kahelI vidhi pramANe pAlana karanArA dhanya prANIone vi ane pAlakanI jema saMsAranA bhaya hotA nathI. '" te sAMbhaLI iMdrabhUti ( gautamasvAmI ) e kahyuM-"he bhagavana ! A riva ane pAlaka keNu hatA ?" jagadguru melyA "kahuM chuM:-A ja khUdrIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetramAM kozala dezamAM mukhya dazapura nagaramAM rAjAnA mAnItA, brAhmaNanA kuLamAM utpanna thayelA, cauda vidyAnA pAragAmI ravi ane pAlaka nAmanA be bhAio Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-bIjA guNavata para ravi ane pAlakanI kathA. 49 vasatA hatA. ekadA eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA, ghaNu ziSyanA samUhathI parivarelA vijayasena nAmanA sUri padhAryA. teo temanI anujJA laIne temanI yAnazALAmAM varSA cAturmAsa rahyA. te banne bhAIo sUrinI samIpe dharma saMbaMdhI vicAra karavA mATe AvIne bolavA lAgyA ke-"he bhagavana! tamAro dharma kahe." sUrimahArAja bolyA. " sAMbhaLe - jIvadayAne adhyavasAya, sarva kahelA padArthone aMgIkAra ane parigrahanuM parimANa A ja saMkSepathI dharma che." - te sAMbhaLI teo belyA "he bhagavana ! je tame jIvadayAno pariNAma kahyo te ghaTato nathI; kemake yajJanI kriyAmAM pazune vinAza paNa dharma paNae kahyo che. tathA sarva kahelA padArthone aMgIkAra je kahyo te paNa suMdara nathI, kemake vedamAM sarvajJa kahyA nathI. tathA vaLI je parigrahanuM parimANu kahyuM te paNa nirarthaka che, kemake jeonI pAse keDImAtra paNa dhana nathI teone parigrahanuM parimANa karavuM te niSphaLa ja che. vidyamAna padArthane viSe ja parimANanuM guNakArIpaNuM che. (parimANu guNakAraka che) jema ke gAma hoya to ja tenI sImA karavI saphaLa che, tethI bIje kAMIka dharma kahe." tyAre sUrimahArAja bolyA-he AyuSyamAna ! tame A pramANe kaho che te egya nathI, kemake yajJakarmamAM pazune vinAza karavo te dharma che ema je kahevuM te A leka saMbaMdhI pratibaMdhavALA puruSanuM vacana che." teoe pUchayuM" kema ema?" tyAre guru bolyA ke " je sarva prANIone pitAnA AtmAnI jema jue ( jANe) te ja jue che (jANe che) evuM pAramArthika muninuM vacana che. je kadAca jIvane vinAza karavAmAM dharma hoya te marachImAra ane zikArI vigere paNa svargamAM jaze. vaLI vedamAM sarvajJa kahyA nathI ema tame je kahyuM te paNa vedanuM rahasya tame sAMbhaLyuM nathI tethI kahyuM che, kemake vedamAM ja zAMtinI uSaNunA prasaMge kahyuM che ke-"lekamAM pratiSThA pAmelA kASabhathI AraMbhIne vardhamAnasvAmI paryata covIza tIrthakaro siddhipadane pAmelA che, temanuM ame zaraNa karIe chIe." tathA-" ame pavitra agnine sparza karIe chIe. jemane janma sujanma che, jemanuM vIrapaNuM suvIrapaNuM che, jemanuM nagnapaNuM sunapaNuM che, jemanuM brahmacarya subrahmacarya che, ucita manavaDe, anudita ( anuddhata ) manavaDe maharSio maharSio vaDe devane homa kare che. yajJa karanArA lokonI A rakSA he, zAMti he, vRddhi che, taSTi ho, svAhA." A pramANe prasiddha ane sarvatra pratiSThA pAmelA (rahelA) Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. sarva che, chatAM temanA abhAvanI kalapanA karavI te mahAmoha che. vaLI je tame kahyuM ke vidyamAna padArtha hoya tenuM ja parimANa karavuM eca che te tamAruM kahevuM paNa anucita che, kemake dhana nahIM chatAM paNa Azravane nirodha thato hovAthI pratyAkhyAna karavuM te guNakAraka ja che; tethI he mahAnubhAvo ! samagra deSarUpI agnine zamAvavAmAM megha samAna ane ajarAmara karanAra sarvajJanA matarUpI amRtanuM pAna kare. mithyAtvanA mehathI utpanna thayela khoTA abhiprAyane tyAga karo. madhyasthapaNAnuM avalaMbana karIne paramArthane vicAra kare. jAtya suvarNanI jema kaSa, cheda, tApa vigere ghaNI parIkSAvaDe sArI rIte parIkSA karIne sukhane karanArA dharmane samyaka prakAre Acaro." A pramANe sUrimahArAje kahyuM tyAre moTA prabhAvavALA te banne bhAIo laghukama hovAthI pratibadha pAmyA. tethI temaNe bhAvapUrvaka jina dharma aMgIkAra karyo, aNuvrate grahaNa karyA, traNe guNavratane svIkAra karyo, ane te tene sarva prayatnavaDe pALavA lAgyA. have ekadA ravi brAhmaNa bhojana karate ho tyAre uparanI bhUmi para rahelI DheDhagharoLI tenA bhejanamAM carakI. cittanuM vyAkSepa paNuM hovAthI tenI tene khabara rahI nahIM, tethI tenA vaDe mizrita thayeluM te bhejana karavAthI tenuM udara vRddhi pAmyuM, tenuM lehI-mAMsa kSINa thayuM, hAthe pAtaLA thayA, jaMghA sukAI gaI, mukha zuSka thayuM, tRSNa vRddhi pAmI ane sAvazeSa (thoDA) AyuSyavALe thaye. tene pAlake ghaNA vaidyone dekhADyo. teoe paNa A asAdhya che ema dhArIne tene tyAga karyo. A pramANe viSama dazAmAM paDelA tene joIne tene parivAra guravA lAge, tenI bhAryA rudana karavA lAgI. pAlaka ghaNe prakAre vilApa karavA lAge, paraMtu te ravi te mananI dInatA rahitapaNe samyaka prakAre sahana karatA hatA. keI divase dezAMtarathI eka vaidya AvyuM. tenA svajanavage ravine tene dekhADyo. te vaidhe paNa sArI rIte joIne kahyuM ke "aho ! bhIMta para rahelI ghoLanI viSAthI utpanna thayela A deSa che. tethI pAMca uMbarAnA phaLa samabhAge laI, cittA ane rojhanAM mAMsathI mizra karI tene madirA sAthe vATIne Apa (pAo). tema karavAthI A mahAdarane vyAdhi zIdhra zAMta thaze." te sAMbhaLI ravie kahyuM ke-"he vaidya ! bhajanathI bIjA guNavratanuM parimANa karatI vakhate meM A sarvanuM pratyA khyAna karyuM che." tyAre vaidya ane svajanavage paNa kahyuM ke-" zarIra sAruM. thayA pachI te pApanI zuddhi karaje." teNe kahyuM-" jarArUpI ghuvaDe A Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-bIjA guNavrata para ravi ane pAlakanI kathA. 41 ' nAzavaMta zarIrarUpI pAMjaruM jarjarita ane asAra karAyeluM che tene huM jANuM chuM mATe maraNa thayA chatAM paNa huM tevuM AcaraNa nahIM karuM." te sAMbhaLIne vaidhe teno tyAga karyo. have eka divase eTalAmAM te ravi ekAMta pradezamAM beThelo rahyo hato teTalAmAM eka baLadanA mUtramAM teNe eka gharoLI paDelI joI. tene tatkALa vinAza pAmatI joIne teNe vicAryuM ke-" aho ! jema A mUtra ghoLIne vinAza karavAmAM samartha che tema tenA duSTa viSavikArane paNa nAza karavAmAM samartha haze, tethI mAre A mUtra pIvuM cu che." ema vicArI sArA muhurte navakAra maMtranA samaraNapUrvaka te baLadanuM mUtra teNe pIdhuM, tethI dharmanA prabhAvavaDe, vedanIya karmane kSayopazama thavAva ane auSadhanA mAhAmyavaDe tene jaLadarane vyAdhi zAMta thayo. pharIthI te navA zarIravALe thaye. te joI "jiteMdranA dharmanuM sAmarthya jayavaMta varte che " e pravAda nagaranA lokee sarvatra vistAryo: have ekadA te nagaranA rAjAe pAlakane kahyuM ke-"tuM mAruM amAtya paNuM aMgIkAra kara. " pAlake kahyuM-"he deva! sainyanuM adhipatipaNuM ane koTavALapaNuM vigere sarva kharakarmane meM niyama karyo che." rAjAe kahyuM tenuM zuM kAraNa?" teNe kahyuM-"he deva! zrAvakane te adhikAra yogya nathI, kemake tevA adhikAramAM nImAyelA puruSoe lekane pIDA pamADavI joIe, paranA chidra jevA paDe ane rAjAnA cittane vaza karavo mATe sarva prakAre dhana upArjana karavuM paDe. A sarva bAbate vratavALAne karavI yogya nathI." rAjAe kahyuM-"duSTane zikSA karavAmAM ane sArA lekenuM pAlana karavAmAM zuM ayogya che ?" pAlake kahyuM-"he deva! A duSTa che ane A sAre che, ema koNa jANe zake? kemake aparAdhI mANasa paNe pitAne sAre ja kahe che, ane deSa aMgIkAra karyA vinA tene vinAza :(Da) karI zakAya nahIM. temaja keIka vakhata cADIyA puruSe prApta karele sajajane puruSa paNa haNAI jAya che, tethI duSTane nigraha (daMDa) ane sArAnuM pAlana atizaya jJAnathI ja sAdhI zakAya che. atizaya jJAnavALA na hoya tevA puruSathI kadAca viparIta pANuM paNa thAya che." A pramANe teNe kahyuM tyAre pracaMDa zAsanavALA rAjA roSa pAmIne kahevA lAgyA ke-"are adhama brAhmaNa ! veda ane purANamAM pratipAdana kareluM brAhmaNapaNuM tajIne bIje dharma pALavAthI prathama ja tuM nigraha(daMDa)nuM sthAna che, ane hamaNuM mArI AjJAne Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrI mahAvIracaritra, lApa karavAmAM pravartelA heAvAthI vizeSe karIne nigrahanuM sthAna che, tethI have tuM nathI." A pramANe kahIne tenA vadha karavAnI AjJA karI tethI te smazAnabhUmimAM lai javAyA ane tene zULikA upara caDAvyA. A avasare te sthAne AvelA eka vANunyatare tene joyA. " A dhamamAM hRDha che." ema jANI te devane tenA para anuka MpA thai, tethI teNe zULikAne sthAne suvarNanuM' siMhAsana karyuM. tyAre rAjasevakAe tene khaDganA prahArathI haNyA, te paNa te devanA prabhAvathI prahArane sthAne traiveyaka vigere AbhUSaNe thai gayA. te vRttAMta rAjAne jaNAvyeA. te sAMbhaLI manamAM bhayathI vyAkuLa thayeleA rAjA peAte parivAra sahita tenI pAse AvI, be hAtha joDI kahevA lAgyAH" saddharmamAM ja ekacittavALA he pAlaka ! kAraNa vinA ja mUDhapaNAthI meM tane AvI avasthA pamADyo te mAre aparAdha tu kSamA kara." A pramANe cirakALa sudhI tene prasanna karIne hAthaNInA skaMdha para caDAvIne meTI vibhUtivaDe te pAlakane nagaramAM praveza karAvyA, ane yathAyogyapaNe tAMbUla vigerevaDe tenu sanmAna karI tene tenA ghera meAkalyA. te joi tenA meTA bhAi tuSTamAna thayA. teNe tenA vapana maheAtsava karyAM. have eka divasa pAlake kahyuM ke--" he bhAI! sarvajJanA dharmanuM A mAhAtmya che ke jethI mAtra vRSalanA mUtrathI ja tArA jaLAdaranA vyAdhi zAMta thayA, ane mane pazu kAraNa vinA ja zULikA pazu suvarNanA siMhAsanarUpe ja pariNamI tathA prahArA paNa AbharaNurUpe thayA; tethI have ApaNe gRhavAsanA saMgane mUkI daIe, ane sarvavirati aMgIkAra karIe. amRtanA pAnane guNu jANunAra kayA mANasa viSanuM pANI pIvAnI icchA kare ? " te sAMbhaLI ravie kahyuM-" ema hA. " tyArapachI te banne bhAIo sthavira muninI pAse pravrajyA grahaNa karI, sapUrNa zramaNadharmanuM ArAdhana karI anukrame deva ane mokSanA sukhanu bhAjana thayA. A pramANe huM iMdrabhUti munivara ! AkhInuM guNavrata kahyuM. have anartha daDanI virati nAmanuM trIjuM guNavrata kahuM chuM. te anarthadaMDa cAra prakAranA jANavAA--apadhyAna 1, pramAdAcaraNa 2, hi'pradAna 3 ane pApApadeza 4. A vratanA pAMca aticAra vavAnA che. --karSa ( kAmakathA ) 1, kaumucya 2, maukha 3, sayuktAdhikaraNa 4 ane upabhAga-paribhAganI adhikatA 5. je anathaDanI virativALA hAtA . nathI te anartha vacana elavAthI koriTaka nAmanA laukika muninI jema Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taLA mA aSTama prastAva-trIjA guNavrata upara keriTakanI kathA. avazya maraNa pAme che. A keriMTaka muni je pramANe maraNa pAmya te pramANe huM kahuM chuM. te sarva che gautama! tame sAMbhaLe- - zAlizIrSaka nAmanA gAmamAM bhaDhila nAmane brAhmaNa hatA. tene semadinnA nAmanI bhAryA hatI. temane keriMTaka nAmano putra hatA. te atyaMta virUpa hatuM. te A pramANe -tenA lAMbA ane virala dAMta mukhanI bahAra nIkaLyA hatA tethI tenA ekapuTa (banne ei) bhAMgelA (kapAyelA ) hatA, UMTanA bALakanA puMchaDAnI jema tenA mastakanA vALa phuTelA (phATelA) hovAthI te du:prekSya hatuM, tenI AMkhe bilADAnI jevI karkaza (kaThora) hatI, tenA ghera karNayugala atyaMta vikarALa dekhAtA hatA, tenuM zarIra atyaMta kapila (pILA varNavALuM) hatuM, tenA zarIranI nasene samUha pragaTa dekhAte hatuM ane prApta thatA tathA prakAranA bhejananA samUhavaDe tenuM udara pUrAyeluM hatuM te paNa jANe eka mAsanA upavAsa karyA hoya tema tenuM sarva aMga atyaMta kuza dekhAtuM hatuM. A pramANe te pUrvanA karelA karmanA deSathI gAmane mAthe durdarzana paNa karIne atyaMta hIlanA( niMdA)nuM sthAna thayuM hatuM. AvA prakArano te putra yauvana vayane pAme tyAre tenA mAtA-pitAe vicAryuM ke-"zI rIte A strIne bhogavanAre thaze? kemake sarva AdarathI mAgaNI karyA chatAM paNa A gAmanA rahIza keI paNa Ane kanyA ApatA nathI. ma tyArapachI ekadA ati dura gAmanA nivAsI eka brAhmaNanI moTI thayelI kumArikA teNe te putrane mATe ghaNuM dravya ApIne varI (lIdhI). pachI lagnano samaya Avyo tyAre karelA zaNagAravaDe manahara veSavALA keriTakane laIne teo tyAM gayA. tyAM vivAhane upakrama prAraMbhe, vedikA racI, ghI ane madhavaDe agni dedIpyamAna karyo, vedikAnA maMDapamAM keriTakane besADyo. tene tatkALa te vRddha kumArikAe je. tene joI camatkAra sahita te belI che aho zuM A pizAca ahIM AvyuM che ke koI rAkSasa che? ke yamarAjane puruSa che? nA, nA, A che tenAthI paNa bhayaMkara che. he sakhI je. jo. Ano divya AbhUSaNene samUha jANe ke loDhAnA khIlA upara AropaNa karyo hoya tevuM jaNAya che, tethI te A pApIne viSe kAMI paNa zobhAne pAmate nathI. vivAhanA prAraMbhamAM ja A dhUmaketunI je dekhAya che, tethI Ane jotAM ja mAruM mana bhaya pAme che." 1 chUTAchavAyA. 2 dukhethI joI zakAya tevA. 7 jenuM darzana atyaMta kharAba hoya te paNAe karIne. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI mahAvIracaritra. vo te sAMbhaLI sakhI khelI ke-" huM sArA agavALI! tu A pramANe na khela. A tA tArA prANanAtha thavAnA che." teNIe kahyuM- he sakhI ! zuM A tuM satya khele che ? ke A mArA prANanAtha thaze ?" sakhI khelI-" emAM ze saMzaya che ?"' te sAMbhaLI vRddhakumArikA paNu-" jo kadAca parabhavamAM (A mArA pati thAya te)" ema kahI, khedanA vazathI prasaratA tIvra saMtApane pAmI dhIme dhIme cAlIne, leAkeAnI vacce thaIne zIghrapaNe gAmanA moTA kuvAmAM paDI. tyArapachI Amatema pharatA pAse rahelA leAkeAe hAhArava karyAM te sAMbhaLI tenA saMbadhIjanA teNIne kuvAmAMthI kADhavA doDyA. teTalAmAM te te kuvAmAM ghaNuM pANI hAvAthI ane vinAzanI avazya bhavitavyatA haiAvAthI te maraNa pAmI. jIvita rahita thayelI teNIne kuvAmAMthI bahAra kADhI, ane teNInA zarIrane agnisaskAra karyAM. pachI leAkeAvaDe niMdA karAtA te kAri'Taka ane tenA mAtA-pitA vigere sarve peAtAne gAma gayA. pachI teoe tene kahyuM ke-"he putra kAriTaka ! tArA vivAhane nimitte kAi paNa evA upAya nathI ke je ame na karyuM hAya. kevaLa tArA karmAMnA piraNAmanA vaze karIne te sarve upAya niSphaLa thayA che, tethI tuM ema na jANIza ke mAtA-pitAe mArI upekSA karI che." te sAMbhaLIne te khelyA ke-" A khAkhatamAM mArupUrvakRta kama ja aparAdhI che. temAM tamArI upekSA zAnI ? jo kadAca ku manuSya ghaNA UMcA hAtha kare teA pazu phaLane pAme nahIM, te temAM uttama kalpavRkSane ze aparAdha ?" A pramANe te paraspara vAteA karatA hatA tevAmAM rAtri thaI. pachI teo atyaMta nidrAvaza thayA tyAre moTA cittasaMtApane pAmeaA keriTaka peAtAnA gharamAMthI bahAra nIkaLye, tIrthayAtrAne mATe pratyeAM. anukrame samagra laukika tIrthAM joine teNe kApAlika tapasvInI dIkSA grahaNa karI. tenA darzana (zAstra)nA abhiprAya jANyA. pRthvInuM lakSaNa vigere jANavAnI kaLAo zIkhyA. A avasare kuzAgrapura nAmanA nagaramAM amidana nAme rAjA hatA. tene sumati nAmane maMtrI hatA. te svabhAvathI ja dayA, dAkSiNya, satya ane viziSTa buddhi sahita hatA. have te rAjAe eka moTuM sarovara karAyuM. tenI pALa upara vividha prakAranA vRkSeAnA samUha AropaNa karAvyA. tenI cAre paDakhe (krizAe) anAtha zALAo karAvI. temAM niSedha vinAnI 16AnazALAo karAvI. te sareAvara pANIthI atyaMta bhareluM chatAM paNa temAMthI vivara(chidra)nA doSane 1 annakSetra. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' aSTama prastAva-trIjA guNavrata upara kariTakanI kathA. 485 * lIdhe keTalAka divasamAM ja sUkAI jatA pANIne joIne kheda pAmelA rAjAe kahyuM ke-"aho! dravyano vyaya nirarthaka thaye." te sAMbhaLI tenA parivAre kahyuM-"he deva? tame kheda na kare. A vivarane paththara vigere vaDe pUrAvI gho. ema karavAthI kadAca pANIne vinAza nahIM thAya." rAjAe kahyuM-"ema kare." tyArapachI tatkALa te vivarane kASTha, zilA ane I vaDe pUrNa karyuM. pachI varSAkALa thayo tyAre maTI jaLanI dhArA paDavAthI te sarovara bharAI gayuM. te vAta lokee rAjAne kahI. - te sAMbhaLI rAjA tuSTamAna thaI te jovA mATe pote ja tyAM gaye. jeTalAmAM eka kSaNavAra te tyAM rahyo teTalAmAM te vivara pAchuM bhedAyuM, tethI pharIne paNa te vivaranA mArge karIne pUrvanI jema pravAhavaDe te pANI anivAritapaNe pAtALamAM javA lAgyuM. te joIne rAjA zekarUpI mahAzalyathI pIDA pApe ane tarata ja teNe maMtrAdika zAstramAM kuzaLa nagaranA lokone bolAvyA, ane kahyuM ke "tame zAstranA arthanA pAragAmI che, tethI kaho ke A pANI pAtALamAM jAya che te kayA upAye karIne baMdha thaI zake?" te sAMbhaLI teoe sArI rIte vicAra karIne kahyuM ke-"he deva ! A viSayamAM amAruM kAMI paNa jJAna nathI tethI ame zuM kahIe ?" tyAre pharIthI rAjAe kahyuM ke-"te paNa kahe, ahIM zuM karavuM? ghaNuM dravyane vyaya karyo che te niSphaLa na jAo." tyAre teo belyA ke-"jo ema hoya te nagaranI bahAra paradezIonI dharmazALAomAM, parabanAM maMDapomAM, devamaMdiramAM, musAparonA samUhanA meLAmAM ane tapasvI janonA AzramamAM tevA puruSonI tapAsa karAvo ane tyAM rahelA lokone vivara pUravAne upAya pUchA. kadAca teomAMthI koIka kAMIka upAya batAvaze." te sAMbhaLI rAjAe kahyuM-"tame sAruM kahyuM. pRthvI ghaNuM ratnavALI che tethI temAM zuM na saMbhave ?" A pramANe temanA vacanane anumati ApIne temanA kahevA pramANe sarva sthAnamAM potAnA puruSo mekalyA. tyAre teo paNa kahelI vidhi pramANe sarva ThekANe pUchavA lAgyA. tevA samayamAM te keriMTaka kApAlika Amatema dezAMtaramAM bhramaNa karate, maMtra, taMtra ane auSadhone saMgraha karate, dhAtuvAda ane khanyavAda vigere dravyane upArjana karavAnA upAyane ciMtavane te ja nagaramAM AvyuM. tyAM dezI lokenI dharmazALAmAM rahyo. " A sarva prakAre keI apUrva che" ema jANI rAjapuruSoe tene vinaya sahita sarovaranA vivarane pUravAne upAya pUchyo. 1 khANamAMthI nIkaLatA ratnAdika saMbaMdhI jJAna. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. . che te avasare pitAnI kaLAnA garvavaDe nRtya karatA teNe ahaMkAra sahita kahyuM ke-"A te mArI pAse kayA hisAbamAM che?" tyAre rAjapuruSoe kahyuM ke"je ema che te tame rAjA pAse Ave, pitAnuM vijJAna pragaTa kare ane pRthvItaLamAM prasiddhine pAme. " ( A pramANe kahyuM tyAre te potAnA vijJAna vaDe traNa bhuvanane tRNa samAna gaNate teonI sAthe rAjakuLa tarapha cAlyuM. ane anukrame sabhAmaMDapamAM gayo. A muni che." ema jANuM rAjAe tene praNAma karyA ane tene Asana apAvyuM. tenA para te beThe. samaya AvyuM tyAre te puruSoe rAjAne tenuM vijJAnakuzaLapaNuM jaNAvyuM tyAre harSathI prakRlita netravALA rAjAe tene kahyuM ke-" he zreSTha aSi ! kRpA karo, ane sarovaranA vivarane nAza karo ke jethI tRSNAvaDe zuSka zarIravALA cAre prakAranA prANIsamUho sukhe karIne sarva kALa IcchA pramANe jaLapAna kare." tyAre keriMTakahyuM- "he mahArAja ! A kArya te keTalA mAtra (zA hisAbamAM) che? te vivara mane dekhADe ke jethI huM tene lAyaka upAya karuM." A pramANe teNe kahyuM tyAre tene te pradeza dekhADyuM. teNe paNa citarapha te joI kahyuM ke- "he mahArAja ! jo A vivaramAM bhayaMkara kAnavALA, maMkaDa jevA varNavALA, bekaDA jevA dADhI-mUchavALA, tALanI. jevA rUpavALA, kakkaDa jevI kAMtivALA, ati bIbhatsa (niMdita), brAhmaNa jAtinA ane saMyamavALA puruSane digadevatAnA balidAna karavApUrvaka nAMkhe te avazya A vivAra pUrAI jAya, ane thoDuM paNa pANI ochuM thAya nahIM. " A pramANe teNe kahyuM tyAre rAjAe gAma, Akara vigere sarva sthAne puruSone mekalyA. teo kahelA guNavALa brAhmaNane zodhavA lAgyA. kaI paNa ThekANe tevA puruSane nahIM jevAthI teoe pAchA AvIne rAjAne nivedana karyuM tyAre cittamAM bhrAMti pAmelA rAjAe kahyuM ke-"he sumati maMtrI ! amArA A dharmakAryamAM tuM A pramANe nirudyamI kema che?. kahelA guNavALA brAhmaNane kema prApta karato nathI.?" te sAMbhaLI. maMtrIe vicAryuM ke-"aho ! mugdha leka dharmanA miSathI pApanuM upArjana kevuM kare che? aho A adhama * pAkhaMDInuM anarthadaMDamAM paMDita paNuM kevuM che? ke jethI AvA prakAranA pApasthAnane upadeza karatA teNe padriyane vinAza na gaNe, brAhmaNahatyAnuM kalaMka na vicAryuM, ane potAnA tapane lepa paNa na jANe. athavA AnAvaDe zuM.? huM ja te prakAre karuM ke jethI bIjA lokone paNa pApopadeza - karavAnI IcchA paNa na thAya." A pramANe vicArIne teNe kahyuM ke-"he Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A * aSTama prastAva-trIjA guNavrata upara keriMTakanI kathA. 487 deva! A kApAlika munie jevA prakArane puruSa kahyo tevA prakArano je hoya te A ja che; tethI he deva! A dharmasthAnamAM je Ane ja nAMkhavAmAM Ave te zuM agya che? "ISTa mANasane dharmamAM joDa" ema lokamAM paNa kahevAya che." tyAre rAjAe kahyuM-"ema ha.pachI caturdazIne divase AvyuM tyAre te ja keriMTakane kahelA vidhi pramANe , " hitaM na vAcyaM ahitaM na vAcyaM, hitAhitaM naiva ca bhASaNIm / koriTakaH smAha mahAvratI yata, svavAkyadoSAdvivaraM vizAmi // 1 // " hitavacana kahevuM nahIM, ahita vacana kahevuM nahIM, tathA hita ke ahita kAMI paNa kahevuM nahIM, kemake mahAvratI kariTaka kahe che ke-pitAnA ja vacananA deSathI huM vivaramAM pesuM chuM." A pramANe vAraMvAra belatA, virasa bUma pADatA tene baLAtkAre ja vivaramAM nAkhyo ane te maraNa pAme. - pachI nagaramAM sarve ThekANe vAta prasarI ke-"kApAlika tapasvI pitAnA jihvAnA SathI parAdhInapaNe mRtyu pAme." tyArapachI save leka sArA muninI jema bhASAnA guNa-deSa ciMtavavAmAM udyamI thaye, kemake "maraNathI bhaya pAmelA prANIone zuM azakya che?" A pramANe che gatama! udadhata vacana bolavArUpa ane yamarAjanA daMDa jevo pracaMDa tathA duHkhanA samUhane karanAre. anarthadaMDa meM tamane kahyo. A traNe guNavrata meM tamane kahyAM. have he gautama gotrI ! cAra 'zikSAvratane tame sAMbhaLa-temAM sAmAyika nAmanuM paheluM zikSAvata che. te sAva yoganuM varjana ane itara eTale niravadyaganuM sevana ema be svarUpavALuM che. temAM mana, vacana ane kAyAnuM dupraNidhAna varjavuM nahIM 3 tathA zayanAdikavaDe smRtinuM na karavuM 4 ane anavasthitapaNe eTale asAvadhAnapaNe sAmAyika karavuM che. A pAMca aticAro che. te gRhasthIe varjavAnA che. sAmAyika karavAmAM udyamavALA ane devanA upasarga thayA chatAM paNa jemanuM citta calAyamAna na thAya tevA prANIo kAmadevanI jema saMsAranA pAragAmI thAya che. je prakAre mArI pAse samakita pAmelo kAmadeva zrAvaka devane upasarga thayA chatAM paNa sAmAyikamAM niSkapa rahyo te prakAre tame sAMbhaLe " caMpA nagarImAM dezane jItanAra jitazatru nAme rAjA hatA. tyAM . kAmadeva nAmane zreSI hatuM. teo potapotAnA kAryamAM sAvadhAna thaI kALa Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 zrI mahAvIracaritra. nirgamana karatA hatA. ekadA eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA ame tyAM samavasaryA. te vakhate udyAnapAlake e rAjAne vinaMti karI ke-"he deva ! bhavya prANIo rUpI kamaLone prabaMdha karavAmAM sUrya jevA chellA tIrthakara sahastrAmavana nAmanA udyAnamAM samavasaryA che." te sAMbhaLI rAjAe temane moTuM InAma ApyuM, ane nagarImAM paDaha vagaDA ke-"jJAtakuLamAM davA samAna mahAvIra svAmI bhagavAnane vAMcavA mATe rAjA nIkaLe che, tethI he leke ! tame save bhagavAnane vAMdavA cAle." A pramANe kahevAthI tatkALa purajane ekaThA thayA. teo sahita rAjA mArI pAse AvyuM. te avasare te kAmadeva zreSThI pitAnA prAsAdanA upalA bhAga upara beThe hato. teNe eka ja dizAnI sanmukha jata lokone samUha joI pitAnA sevakone pUchayuM ke-"he devAnupriya! A puralekene samUha eka ja dizAe kayAM jAya che? A artha jANIne mane kaho." tyAre teoe nizcaya karIne kahyuM ke-"traNa bhuvananA ekasvAmI jinezvara ahIM samavasaryA che. temane vAMcavA mATe nagarajane jAya che." te sAMbhaLIne te kAmadeve atyaMta zradadhA utpanna thavAthI snAna karyuM, caMdanavaDe gAtrane lepa karyo, thaDA ane meTI kIMmatavALA alaMkAro vaDe zarIrane bhUSita karyuM ane ta puSpanI mALAvaDe te zezita thaye. pachI cAra ghaMTAvALA ratha upara ArUDha thaI te nagaramAMthI nIkaLe. samavasaraNanI najIka jaI te zreSTha ratha uparathI nIce utarI, puSpanI mALAne tyAga karI, mukhamAMthI tAMbUlane kADhI nAMkhI, mukhanI zudidha karI, eka vastranuM uttarAsaNa karI, bhagavAnane cakSune sparza thatAM be hAtha joDI, mananuM ekAgrapaNuM karI samavaraNamAM peThe. traNa vAra pradakSiNA karIne teNe mane vaMdanA karI, ane yaMgya Asane (sthAne) beThe. pachI mArI dharmadezanA sAMbhaLIne tene dharmane pariNAma thaye, tethI samaMkita sahita pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata bhAvapUrvaka grahaNa karIne te pitAnA ghera gaye. pachI te aticAra rahita zrAvaka dharma pALavA lAge. ekadA kuTuMbanI ciMtA(sArasaMbhALa)ne viSe moTA putrane sthApana karI piSadhazALAmAM pratimAnuM parikarma ( abhyAsa) karavA mATe rAtrisamaye sAmAyika aMgIkAra karIne kAryotsargo rahyo. te vakhate tenA bhAvanA nicaLa paNanI parIkSA karavA mATe koI eka deva tenI samIpe Ubhe rahI kodhathI A pramANe che - - "re re ! adhama vaNika! A dharmakarmane tuM zIdhrapaNe choDI de. he pApiSTa ! AvI sAdhunI ceSTA( kriyA )mAM tAro ze adhikAra che ? mArA vaca Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-pahelA zikSAvrata upara kAmadevanI kathA. winni na nanI avagaNanA karIne tuM putra, strI vigere parivAra sahita akALe ja ugra 'dADhavALa yamarAjanA mukharUpI guhAmAM praveza na kara." A pramANe kahyo chatAM paNa te vakhate te mahAsattvavAna jeTalAmAM kaMpita na thaye teTalAmAM che pAmelA deve gajenuM rUpa vikuvyuM. tyAra pachI pracaMDa suMDhane uchALI meghanI jevI garjanA karatA teNe zIdhrapaNe vegathI deDIne te zrAvakane grahaNa karyo. pachI teNe tenA zarIrane taraphathI paga vaDe mardana karyuM. pachI AkAzamAM uchALyo, tyAMthI paDatA tene dAMtanA agrabhAgavaDe viye. A pramANe tene ghaNe prakAre pIDA karIne pachI teNe sarpanuM rU5 vikaryuM. pachI tINa dADhavaDe tenA zarIrane vidAyuM, te paNa gRhasthIomAM mukhya e te kAmadeva kSobha na pAmyuM tyAre rAkSasanuM rUpa karIne te upasarga karavA lAgyuM. tyArapachI eka kSaNa vAra bhayaMkara aTTahAsa karIne ane hAthanI tALIo pADIne thAkI gayelA te deve laktithI tene A pramANe kahyuM ke-"he kAmadeva zrAvaka! huM deva chuM. tArA satvane jANavA mATe ahIM Avyo chuM, tethI he mahAyazasvI ! tuM prasanna thaIne varadAna mAga guNanA nidhAnarUpa tArI jevA upara karele the paNa upakAra kharekhara asaMkhya sukhatA samUhanuM kAraNa thAya che." A pramANe Adara sahita te deve kahyA chatAM paNa uttama muninI jema te kAmadeve jovAmAM kaI paNa prakAre che. paNa pratyuttara Ape nahIM tevAmAM atyaMta Azcarya pAmele te deva tenA caraNane namIne, tenA guNasamUhanuM kIrtana karIne jema A hate tema pAcho gaye. bIje paNa ( kAmadeva paNa) dharmane ArAdhIne, trIje lave karmanA aMzane khapAvIne zAzvata AnaMda ane sukhavALA mokSane pAmaze. je A pramANe gRhasthIo paNa dharmamAM nizcaLa thaI atyaMta kAma kare che, te gRhavAsane tyAga karanAra tapasvIo kema.pramAda kare? A pramANe zrI vIra 'jinezvare sAdhuone AzrayIne kahyuM tyAre zramaNusaMgha( sAdhusamudAya)nuM citta vizeSa karIne saMyamamAM udyamI thayuM. A pramANe jema lavanA bhayathI kArya pAmelA kAmadeva zrAvake sAmAyikane viSe nizcalapaNuM karyuM tema bIjAoe paNa karavuM. ( divratamAM grahaNa karelA dizAnA parimANanuM je haMmezA gamananuM parimANu karavuM te bIjuM zikSAvrata che. A vratamAM Anayanaprayoga 1, pregyaprayoga 2, zabdAnupAta 3, rUpAnupAta 4 ane bahAra pudgaNa nAkhavuM te pa-A pAMca aticAra varjavAnA che. A lekane viSe paNa haMmezAM dizAnuM parimANa karyuM hoya te sAgaradattanI jema A leka ane paraloka saMbaMdhI anartho prApta thatA nathI. " Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra te sAMbhaLI gItamasvAmIe kahyuM ke-"he jagadguru ! te sAgaradatta koNa? ane digavatanA parimANunuM sevana karavAthI tene A bhava ane parabhavanA anarthane vinAza zI rIte thayo? te kahe. te sAMbhaLavAmAM mane ghaNe AnaMda che. " tyAre bhagavAne kahyuM-"kahuM chuM:-pATalIkhaMDa nAmanA nagaramAM dhanasAra nAmanA zreSThIne sAgaradatta nAme putra hatuM. te samagra seMkaDe vyasanathI grahaNa karAyela ane durlalita puruSanI goSThImAM (mitrAImAM) paTele hatuM, tethI te te (ghatAdika) prakAre karIne dravyane vinAza karate hate. ekadA dravyane vinAza thavAthI te dezAMtaramAM gaye. tyAM dravya upArjana karavAnA ghaNA upAye karyA, tethI dravyanA keTalAka saMkaDA teNe prApta karyo. te dravyavaDe kAMIka bhAMDa grahaNa karIne te siMdhu dezamAM gaye. tyAM te lAMDa vecyuM. tenAthI ghaNe lAbha prApta thaye, tethI tene saMtoSa thaye, ane te vicAravA lAge ke-"aho ! A dravyanuM zuM phaLa ke je pitAnA mitra ane ravajanavarganA upagamAM na Ave? tethI huM mArA nagaramAM jAuM. pitAne jouM. tene A dravyane samUha ApuM. moTA prabhAvavALA te pitA)ne pratyupakAra thaI zake tema nathI; kemake meM te temane vividha prakAranA anarthanA samUhavaDe saMtA5ja utpanna karyo che. A pramANe vicArIne jAtivaMta ane grahaNa karI te pATalIkhaMDa nagara tarapha cAlyA. niraMtara prayANavaDe jatAM ardhamAge ja varSARtu prApta thaI. niraMtara prasaratI jaLanI vRSTi paDavA lAgI. parvatanI nadIo vahevA lAgI. pRthvImaMDaLa navA lIlA ghAsavaDe zebita thayuM. musApharene samUha pitapotAnA hAdikamAM lIna thayA. ghaNuM cIkaNuM kAdavavaDe pRthvInA mArgo durgama thayA, tethI cAlavAne asamartha thayele te tyAM ja vAsa karIne rahyo. eka divase pitAnA a caratA hatA, temanI pAchaLa cAlate te jeTalAmAM keTalIka bhUmi dUra game teTalAmAM teNe parvatanI guphAmAM rahelA Aryasamita nAmanA eka cAraNa munIzvarane joyA. cAra mAsanA tapa vizeSane aMgIkAra karI te muni eka paga upara sarva zarIrane bhAra rAkhIne UbhA hatA. mUrtimAna jANe dharmane samUha hoya tevA dekhAtA hatA. siMha, haraNa, vyAvra, sUvara vigere tiryaMce paraspara verane tyAga karI tathA caravuM ane pANI pIvuM vigerene choDI te muninI sevA karatA hatA. temane jemAM moTA vismayane pAmelA sAgaradatte vicAryuM ke-"aho Azcarya ! Azcarya! ke jethI ghaNuM duSTa prANIo paNa A pramANe 1 jugArI vigere. 2 jaI na zakAya tevA. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-bIjA zikSAvrata upara sAgaradattanI kathA. A mahAmuninI sevA kare che. sarvathA A muni sAmAnya savavALA nathI. AnuM darzana paNa pavitratAnuM kAraNa che, te pachI vaMdana te viya pavitratAnuM kAraNa hoya temAM zuM kahevuM ? A pramANe vicAra karI uchaLatA moTA vyaktinA samUhane lIdhe tenA zarIra para romAMca khaDA thayA, tethI te temanI samIpe jaI paMcAMga praNAmapUrvaka temanA caraNamAM paDyo. tyAre munie paNa "A bhavya che" ema jANuM, kAyotsarga pArI, dharmalAbha vaDe tene paDilAvyuM. pachI harSathI vikasavara netravALA sAgaradatte temane kahyuM ke-"he lAgavat ! AvuM ati duSkara tapa tame kema Acaro che ? ane AvA ekAMtavAsamAM kema raho cho? tathA dukhe karIne AcarI zakAya tevA A anuSThAnanuM zuM vizeSa phaLa che ?" munie kahyuM-"he mahAnubhAva! je A saMyamanuM pAlana karavuM te ja A avazya nAzavaMta zarIrane mATe lAbha che, ane A saMyama mananI ekAgratA karyA vinA sArI rIte pALI zakAtuM nathI, tethI sArA tapavIo ekAMtavAsane ja seve che. vaLI te kahyuM ke-AnuM zuM phaLa che ? te bAbata he suMdara! tuM sAMbhaLa - sArA AcaraNarUpa saMyamavALA puruSa manuja ane tiryaMca vigere gatimAM paDavAthI utpanna thayelA atyaMta tIvra dukhene tathA dArida, vyAdhi, vedanA, jarAvasthA ane maraNa vigere kaSTane lIlAmAtrathI ja ukheDI nAMkhIne mokSapadane pAme che, tethI tenuM moTuM phaLa che. A kAraNathI ja satparuSe rAjyane, lakSamIne tathA bheganA vistArane ekadama tajIne saMyamanA ane aMgIkAra kare che. jeo paralekamAM sukha ApanAra eka dharmane ja upArjana kare che. teo dhanya che, teo kRtapuya (puNyazALI ) che, ane teo ja kalyANanA nidhirUpa che. A pramANe sAMbhaLI sAgaradattane dharma upara maTI zraddhA utpanna thaI, tethI teNe kahyuM ke-"he bhagavana! tamAruM A utkRSTa caritra bhuvanane viSe eka AzcaryakAraka che, ke je tame prathama vayamAM ja durjaya kAmadevane cha che, mohanuM umUlana karyuM che, krodharUpI dvAno nigraha karyo che, jene vaMsa karyo che, abhimAnane sarvathA nAza karyo che, ane dayAnarUpI agnivaDe mAyArUpI vAMsanI jhADInA vanane bALI nAMkhyuM che, AvA prakAranA tamee. samagra tribhuvana pavitra karyuM che. bhavarUpI kuvAmAM paDate leka paNa AlabanavALe thayuM che. eka huM ja adhanya chuM ke je A lekanA tuccha sukhane mATe thaIne haju sudhI tamArI pAse pravrajyA aMgIkAra karatuM nathI. athavA te ciMtAmaNi ratnane lAbha thayA chatAM paNa je mANasa jeTalA Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. vaibhavane lAyaka hoya te mANasa teTale ja vaibhava pAme che. tethI mAre lAyaka dharma mane kahe." ( A pramANe teNe bhAvapUrvaka kahyuM tyAre tenA mananA pariNAmane anusarIne te munie samakita mULa bAra vatavALA zrAvakadharma tenI pAse pragaTa karyo. te teNe grahaNa karyo. tyArapachI keTalAka divasa sudhI bIjA sarva vyApArane tyAga karI muninI pAse bheda sahita zrAvakadharma sArI rIte jANe. pachI jyAre zaradujhatu AvI, parvatanI nadIo zAMta thaI ane pathike cAlavA lAgyA tyAre te potAnA jAtya azvo laIne pitAnA nagaramAM gaye. teNe potAnA pitAne joyA, ane tene teNe dravyane samUha Ape. tethI tenA pitAne saMteSa thaye. te sAgaradatta sAmAyikAdika dharmamAM lIna thaIne kALa nirgamana karavA lAgyo. eka divase te sAgaradatte dizAgamanane saMkSepa kaye ke-"Aje rAtridivasamAM gharanI bahAra huM nIkaLIza nahIM." have te ja divase te jAtya azvo caravAne mATe bahAra gayA. temane be rerA harI gayA. temanuM haraNa rakSakoe sAgaradattane jaNAvyuM. teNe te sAMbhaLyA chatAM paNa pitAnA dharmanA anuSThAnamAM nizcala citta hovAthI pratyuttara paNa Ape nahIM. tyAre svajanavarga paNa tene kahevA lAgyuM ke ahIM ! sAgaradana ! kema Ama kAjhanI jema mauna dhArIne rahyo che ? ciranI pAchaLa kema doDatuM nathI ? kemake gosvAmI udAsIna rahe te tenA sevako zI rIte pravRtti kare ?" sAgaradatte kahyuM-" je thavAnuM hoya te thAo. huM jarA paNa mArA vatanI virAdhanA nahIM karuM." te sAMbhaLI tene nizcaya jANI tene svajanavarga krodha karI jema AvyuM hatuM tema pAcho gaye. have ahIM te bane e pitAnI pAchaLa AvatAM kaI vAmana jevA mANasane paNa nahIM jevAthI nirbhaya ane udvega rahita javA lAgyA. jatAM jatAM "sarva azvone huM ekale ja grahaNa karuM" evA lebhanA deze karIne banene paraspara vadha karavAne pariNAma utpanna thayuM. tyArapachI bhejanane samaye te bane eka gAmamAM paThA. tyAM koI rAMdhaNane ghera judI judI tapelImAM bhejana taiyAra karAvyuM. temAM eka bIjA ne jANe tema te bannee mahAviSa nAMkhyuM. pachI bhejana taiyAra thayuM tyAre te vakhate karavA lAyaka kArya (snAnAdika kriyA) karIne parasparanA abhiprAyane nahi jANatA te bane bhojana karavA beThA. te = 1 rAjA, gevALa athavA sAmAnya rIte pazune svImI. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * aSTama prastAva-bIjA zikSAvata upara sAgaradattanI kathA. 493 vakhate pahelA keLI khAtAM ja te bane viSanA vikArathI parAbhava pAmyA ane pRthvItaLa upara paDI gayA. te joI rAMdhaNe kalakala zabdo karyo, eTale gAmanA loko ekaThA thayA. temane teNIe vRttAMta kahyo. teTalAmAM viSathI parAbhava pAmelA te bane tatkALa maraNa pAmyA. azvo paNa svAmI vinAnA che ema jANI gAmanA lokoe sAcavyA. have ahIM sAgaradatta pitAne dezAvakAzika niyama pUrNa thaye tyAre jinapratimAnI pUjA-bhakti karIne keTalAka puruSe sahita azvonA mArge cAle. atyaMta zubha zakunanI prApti thavAthI tene lAzane nizcaya thayuM. tenA cittamAM utsAha prApta thaye tethI vilaMba rahita gativaDe cAlavA lAge. mArgamAM sAmA maLatA pathika lekane azvonA samAcAra pUchate te karma ane dharmanA saMge karIne te ja gAmamAM pahoMcyuM. tyAM vasanArA lekane pUchayuM, eTale teoe paNa azvo ApyA, ane cArane vRttAMta kahyo. sAgaradatta paNa gAmanA lokone potAnA niyamane vRttAMta kahyo, tethI jiteMdra dharmanI sarvatra prazaMsA thaI. - tyArapachI saMsAra para vairAgya utpanna thavAthI sAgaradane vicAryuM ke - "meM jinadharmane prabhAva pratyakSa joye, te hajusudhI vyAmUha cittavALo huM tIkSaNa duHkhane denArA pAzanI jevA gharavAsane so kakaDA karIne kema teDI nAMkhate nathI ?" A pramANe vicArI teNe sarva pApasthAnene tyAga karyo, jidranI dIkSA grahaNa karI ane zivasukhane bhAgI thaye. A pramANe che iMdrabhUti ! bIjuM zikSAtrata pALavAnuM phaLa kahyuM. have trIjuM zikSAtrata . kahIe chIeH ahIM AhAra, dehasatkAra, abrahmacarya ane vyApAra e cArane tyAga karavAthI baneluM pauSadha nAmanuM trIjuM zikSAvrata uttama kahevAya che. A vrata dezathI ane sarvathI ema be prakAranuM che. temAM sAdhunI jema upagapUrvaka nice sAmAyika aMgIkAra karavuM te sarvathI pauSadha kahevAya che. A vratamAM AhAradika cArane viSe apratilekhita duSpatilekhita zappA saMsmAraka 1, apratilekhita duSpatilekhita uccAra prasavaNa bhUmi 2, apramArjita duSpamAjita zayyA saMstAraka 3, apramAjita duprabhAjita uracAra prasavANabhUmi 4 ene samyaka prakAre pAlana na karavuM pa-A pAMca aticAra varjavA. jinezvare kahelA vidhi pramANe je kuzaLa dharmane piSaNa kare tathA jemAM AhArAdika - tyAganuM anuSThAna thAya te ahIM pauSadha kahevAya che. prANAMta upasarga thayA Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. poSaSa grahaNa karIne tenA bhaMga kare nahIM, te jinadAsanI chevaTa mAkSane pAme che." chatAM pazu je mANasa jema devanA sukhane ane te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM ke-" he jagatane viSe eka sUryasamAna bhagavana ! A jinadAsa kANu hatA ? " bhagavAna melyA- huM kahu chuM. vasa'tapura nAmanA nagaramAM jinadAsa nAme zrAvaka hatA. tenu' citta saMsArathI atyaMta virakta hatu, ane tenI mati sarvAMge kahelA paramArthaDe bhAvita hatI. tene nAvanI jema pratikULa` cAlanArI ane magaLanI mUrtinI jema tIvra rAganera pAmelI maoNMgaLA nAmanI bhAryAM hatI. te jinadAsa sAmAyika, pauSadha ane vizeSa prakAranA tapanu sevana karavAmAM rakta ( Asakta ) ane pravrajyA "gIkAra karavAnI IcchAvALA hatA, tethI pAtAnA maLanI tulanA karatA hatA. ane tenI te bhAryAM te atya'tasa'kilaSTapaNAe karIne ane utkRSTa 'vedapaNAe karIne sAdhunI jema kAmavikArane jItanAra tene joIne kaThAra vANIvaDe nillRtsanA karatI kahevA lAgI ke---- "huM mugdha! dhUta lAke tamane chetaryAM che ke je tame vidyamAna bhegenA pazu tyAga karI avidyamAna mAkSane icche che. he, lakSaNa rahita ! duHkhe karIne AcarI zakAya tevA vizeSa tapanu sevana karI zA mATe peAtAnA zarI tu zeSaNa kareA che ? zuM tamArA AtmA tamArA verI che? jo tame viSayamAM virakta hatA, te tame prathamathI ja kema pratrajita thayA nahIM ke jethI humAM mane paraNIne mArI A pramANe viDaMbanA karo che ? have jo tame mArI apekSA rAkhyA vinA A pramANe tamArI IcchA pramANe karA che, te huM paNa tamArI apekSA rAkhyA vinA je mane gamaze te karIza." A pramANe teNIe maryAdA rahita kahyuM tyAre upazamavaDe bhAvita cittavALA jinadAse teNIne madhura vANIvaDe A pramANe kahyuM ke-"huM bhadre ! tu saddharmathI parA kha che, tethI AvuM maryAdA rahita vacana le che, ema nahAya teA A tuccha viSayasukhamAM ATalA badhA pratikhaMdha ( kaThThAgraha ) kema hAya ? hai sutanu ! AyuSya alpa che. temAM paNa jarA, maraNa, rAga ane zAka vagerene prasAra nIvArI zakAya tevA nathI. AvA saMsAra chatAM paNa tu viSayane viSe kema mAha pAme che ?" tyAre teNIe kahyuM ke-"tamArI saptama dezanAe karIne 1 nAva kAMThA pratye cAlanArI haiAya che. 2 maMgaLanI mUrti rAtI DrAya che. " 3 sArA aMgavALA. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTTama prastAva-trIjA zikSAtrata upara jinadAsanI kathA. 45 mAre saryu. hai duSTa ceSTAvALA ! tame pAte ja nAza pAmyA che, ane hai ! bIjAne paNa nAza pamADe che." A pramANe duSTa ane kaThora mukhavALI ane duniyanI mULabhUmirUpa teNIe nitsanA karele jinadAsa mona rahyo. tyArapachI ekadA caturdazIne divase teNe upavAsa karyAM, cAre prakAranA pauSadha grahaNa karyAM, ane rAtrie gharanI ekAMtavALI yAnazALAmAM kAyotsarge rahyo. te vakhate maMgaLA paNu kAmadevathI pIDA pAmI, kuLanA abhimAnanA tyAga karI, apavAdanI avagaNanA karI ' srIe nIcagAminI heAya che ' e kahevatane jANe satya karatI hAya tema jArane viSe Asakta thai. gharanA leAkeAnI lajjAe karIne pragaTapaNuM akAya AcaraNa karavAne asamartha hAvAthI te prathamathI AvelA zrRMgAravALA jAra puruSanI sAthe rAtrine samaye te ja cAnazALAmAM AvI. atyaMta aMdhakArane lIdhe tyAM kAyAtsage rahelA jinadAsane nahIM jovAthI teNIe te ja ThekANe leADhAnA khIlAvaDa tIkSNa chAnavALA palyaka mUkayeA. te khIlAvaDa pAse rahelA jinadAsane svabhAvika kAmaLa paga vIMdhAyeA. te te jAranI sAthe akArya karavA lAgI. prati * atyaMta tIkSNa lADhAnA khIlAthI jinadAsanu caraNataLa vIMdhAvAthI tene gADha vedanA utpanna thaI. te vakhate jinadAsa A pramANe ciMtavavA lAgyA- 4 jIva ! akrAryamAM Asakta thayelI bhAryAnA vinAza te pAte joyA chatAM paNa tuM jarA paNa cittamAM sa`tApa karIza nahIM, kemake paramArtha rIte te A jagatamAM koI paNa bhAryAM ke strajanavaga che ja nahIM; kemake peAtAnA kAryanA vinAza thAya eTale ke peAtAnuM kArya sadhAya nahIM tyAre te sarve pArmukha ja thAya che. vaLI premIjana jyAMsudhI peAtAnA kAryanI pratikULatA na jue tyAMsudhI ja prItibhAvane dekhADe che ane tyAMsudhI ja anukULapaNuM Acare che. tethI dharmanA artha( tattva )thI zUnya cittavALI A strInA AmAM zA doSa che ? kemake strIe svabhAvathI ja durgAhya kahevAya che. strIonu atyaMta rakSaNa karyuM" hAya, atyaMta pAlana karyuM" hAya, tenA para ati gADha ane rUDha prema rAkhyeA hAya, tathA tenA atyaMta upacAra karyAM hAya, tA paNa te duraMta laya ApanArI thAya che. A kAraNathI ja peAtAnI buddhi( jJAna )nA mAhAtmyathI paramArthane jANanArA zreSTha munie jevI strIonI sAthe kheAlatAM ja nathI. tethI karIne jee pratyakSa rAkSasInA strIonA tyAga 1 nIca mAge janArI. 2 pAyAvALA, Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. karI saMyamarUpI parvata upara ArUDha thayA che teo ja A jagatamAM dhanya che, ane teoe ja janma ane jIvitanuM phaLa sArI rIte prApta karyuM che. utkRSTa AtmAvALe sanamAra cakravartI ja dhanya che ke jeNe potAnuM nagara, aMtaHpura, lakSmI ane rAjya e sarvane tyAga karI mokSasukhane mATe dIkSA grahaNa karI ane huM ja eka adhanya chuM ke je huM kulaTA, anarthanuM mULa ane atiduSTa strIne mATe A pramANe gRhavAsamAM rahyo chuM. athavA to vyatIta thayelA A arthane bahu zeka karavAthI zuM phaLa che ? atyAre paNa huM bhAvathI sarvavirati aMgIkAra karuM." A pramANe vicArIne te trividha trividhe sarva saMgane tyAga karI niraMtara paMcaparameSThI maMtranuM smaraNa karavA lAge. tevAmAM pAdanI prabaLa pIDAvaDe AyuSyane upakrama (kSaya) thavAthI te pitAnA zarIrane tyAga karI dedIpyamAna zarIrane dhAraNa karanAra vaimAnika deva thaye. tyAMthI AyuSyane kSaye cyavIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaI, dIkSA grahaNa karI, karmagraMthIne kSaya karI zAzvata sthAna(mokSa)ne pAmaze. A pramANe che gautama ! jinezvare kahelA dharmakAryamAM nizcaLa manavALA jIvane kALakSepa ( vilaMba ) vinA avazya mekSane lAbha thAya che. A pramANe trIjuM zikSAvrata kahyuM. have kamathI prApta thayeluM cothuM zikSAvrata je pramANe hoya che te tame sAMbhaLe. je zuddha, akalpanIya ane dezakALayukta evuM annAdikanuM ucita dAna yatione ApavAmAM Ave, te cothuM zikSAvrata kahevAya che. temAM sacitta vastune nikSepa 1, sacittavaDe DhAMkavuM 2, kAlAtikama kare 3, parane vyapadeza 4, ane matsara pa-A pAMca aticAro vajevAnA che. haMmezAM annAdikanuM dAna ApavuM te gRhasthI janene ucita che, te pachI pauSadhanA upavAsane pAraNe yatine uddezIne dAna ApavuM, temAM zuM kahevuM ? jeo atithisaMvibhAga karyA vinA bhejana karatA nathI teo sAdhurakSitanI jema devone paNa pUjya thAya che." : te sAMbhaLI gautamasvAmIe kahyuM-"he traNa bhuvananA nAtha e sAdhurakSita karuM? ane te zI rIte devane pUjya thaye ? te kaho. " tyAre bhagavAne kahyuM - sAMbhaLe -samagra dizAnA samUhamAM vikhyAta vANurasI nAmanI nagarI che. temAM vasu nAme rAjA hato. tene sarva aMtaHpuramAM pradhAna vasumatI nAmanI rANI hatI, tathA te nagarImAM vaNigajanane saMmata jinapAlita nAmane zreSThI hatuM. tene jinamatI nAmanI bhAyAM hatI. A Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-ceAthA zikSAvrata upara sAdhurakSitanI kathA. 47 cAre parama zrAvaka hatA, temane paraspara gADha prema utpanna thayA hatA, ane te ekacittavaDe jinadharma pALatA hatA. ekadA te zeThANI ane rAjAnI rANI e banne paMcavaNI sugaMdhI puSpA, dahIM, akSata, sugaMdhI gaMdha, dhUpa ane vAsakSepavaDe chAkhaDIone pUrNa bharI hAthamAM laI jinAlayamAM gaI. tyAM jinezvaranI pratimAnI aneka prakAranI racanAvaDe . maneAhara . pUjA karI. tyArapachI vicitra stuti, staMtra ane daMDakavaDe cirakALa sudhI jinezvaranI prArthanA karI, pradakSiNA karI bahAra nIkaLI. tyAM temaNe eka pradezamAM atyaMta duHkhe. karIne joi zakAya evA eka puruSa joyA. tenuM zarIra kuchanA vyAdhithI naSTa thayu' hatuM, tethI mAkhIonA samUhanA gaNugATa zabdavaDe te bhayaMkara dekhAtA hatA. "AkhA zarIra para paDelA cAMdAnA mukhathI nIkaLatA kumivaDe mizra thayelA parunA pravAha vahetA hatA, ane tenI AMgaLI, nAsikA tathA Ai saDI gayA hatA. tene joi rANIe tene kahyuM ke huM mahAnubhAva ! ahIM rahIne tuM sarvajJanI kema AzAtanA kare che? " teNe kahyuM-"huM ahI... nivAsa karavA mATe AvyA nathI paraMtu caityavaMdana karavA AnyA .. ? tyAre zeThANIe kahyuM- huM devI ! jo ATalA ja prayAjanane AzrIne te ahI rahyo che te bhale rahe. temAM ze| doSa che ? kemake sArA sAdhue paNa jyAM sudhI caityavaMdana kare che, athavA vyAkhyAna kare che, athavA jinezvaranA darzana kare che, athavA ziSyAne vAcanA Ape che. tyAMsudhI jinacaityane viSe rahe che. " rANIe kahyuM " tApaNu AnuM zarIra vanaSTa thayuM che tethI Ane ahIM rahevuM cagya nathI. athavA tA thuMka vigere karyAM vinA samyak prakAre upayAga rAkhIne eka kSaNamAtra jinapratimAnA darzanavarDa peAtAnA AtmAnI samAdhine bhale utpanna kare. temAM zuM ayAgya che ? " zeThANIe kahyuM-" ema ja che. temAM A mahAnubhAvane ze| aparAdha che ? pratikAra na thaI zake tevAM pApakarmI AvA prakAranI viDaMbanAvaDe zaraNu vinAnA prANIsamUhanI kadanA kare ja che. " rANIe kahyuM-" UMcA-nIcA vacana kahevAthI saryuM. huM mahAnubhAva ! tuM sAdharmika che tethI tu' pUjavA lAyaka che, tethI tuM kahe ke ame tAruM zuM priya karIe ? " teNe kahyuM- ahIM zuM karavAnuM che ? pUrve mAcarelA duSTa karyAMnA kULanA vipAkanA anubhava karatAM mAre samAdhimaraNu ja mAgavAnu che. te paNa bhAgyarahita hAvAthI mane durlabha jaNAya che. " tyAre te anne melI--" ema kema jAya ? " kuSTIe kahyuM-" huM maMda lAgyavALA chuM. mane ' 3 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 zrI mahAvIracaritra. "" "" eka atizaya jJAnavALAe kahyuM ke-tuM maraNa samaye samakitane vamI nAMkhIza, tethI hu' jANuM chuM ane cittamAM saMtApa karuM chuM. ' te bannee kahyuM-" he bhadra ! jo A pramANe hoya te tane viSamapaNu AvI paDayuM'. A pramANe tyAM kSaNamAtra nirgamana karIne manamAM vismaya pAmelI te banne peAtapeAtAne ghera gai. tyArapachI eka divasa cAra jJAnane dhAraNa karanAra sUrateja nAmanA sUrimahArAja tyAM samavasaryAM. te vakhate zeThANI ane rANI temane vAMDhavA gaI. tyAM temaNe dharma kathA sAMbhaLI. avasare teoe pUchyuM. ke-" he bhagavana ! pahelAM ame caityamAM gai hatI te vakhate. ame je kuchIne joyA hatA te maraNa samaye kema samakitane vasI nAMkhaze ? " sUrimahArAja khalyA ke " te aMtasamaye manuSya gatimAM AyuSyanA adha karI utpanna thaze, ane samakitapaNuM grahaNa karIne anaMtara lavamAM manuSyapaNuM ke tiryaM capaNuM prApta thatuM nathI. te viSe kahyuM che ke: " samakitaSTi jIva vaimAnika deva sivAya bIjuM AyuSya mAMdhe nahI - jo teNe prathama samakitanA tyAga karyuM na heAya athavA samakita pAmyA pahelAM ayuSya mAMdhyuM na hAya tA. '" te sAMbhaLI rANIe kahyuM-" te kayAM utpanna thaze ? " sUrie kahyuM-" A zeThANInA putrapaNe te utpanna thaze, " A pramANe sAMbhaLIne vismaya pAmelI te banne sUrine namI peAtAne ghera gai. pachI bhAvI putranA snehe karIne zeThANIe te kuSTInI zeAdha karAvI paraMtu tene kAI ThekANe joyA nahI. pachI keTalAka divaso gayA tyAre te marIne te zeThANInA garbhamAM utpanna thaye ane paripUrNa divase janmyA. tenuM vardhApana karyuM. rAjA vasumatI rANI sahita AnyA. zreSThIe temanu ucita kArya karyuM. devakumAra jevA te putrane joine rANIe kahyuM ke-" hai jinamatI ! AzcaryakAraka karmanI pariNatine jo. jenA zarIramAMthI parunA pravAha vahetA hatA, laya kara cAMdAmAMthI kRminA samUha nIkaLatA hatA, mAkhIovaDe aNukhaNutA hatA, AMgaLIesaDI gaI hatI, tathA nAsikA ane ei gaLI gayA hatA--AvA prakAranA te rAMkaDA kuSThI puNya karelu' hAvAthI moTA vaibhavavALA tArA gharamAM suMdara zarIravALA putrarUpe kevI rIte utpanna thayA ? " dd zeThANIe kahyuM- he devI ! AvA prakAranuM ja sa'sAranu` vilasitapaNu' che, . temAM paramArtha rIte kAMI paNa Azcarya nathI; kemake kamavaza vanAza prANIo Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-2thA zikSAvata upara sAdhurakSitanI kathA. 48 kayA kyA prakAre pariNAma pAmatA nathI?" devIe kahyuM-" e ema ja che." have bAra divasa vyatIta thayA tyAre te putranuM sAdhurakSita nAma pADayuM. kALe karIne te kumAra avasthAne pAme. samagra kaLAo zIkhe. pachI vaivana pAme tyAre tene zubha tithi ane muhane viSe eka zreSThInI kanyA sAthe paraNa. vivAhane cheDe zreNIe rASTra sahita rAjAne bolAvyA ane zreSTha ratnanA AvaraNa ane vastro ApavAvaDe tenI pUjA karI. tathA temanA pagamAM navI vahu sahita sAdhurakSitane tamADyo. tene devIe hAsya sahita kahyuM ke-"he vatsa ! te tevA prakAranuM ane A AvA prakAranuM tuM je." te sAMbhaLI sAdhurakSite kahyuM-"he mAtA ! ene artha huM kAMI samaye nathI." A pramANe teNe kahyuM tyAre rANI ane zeThANI paraspara hastanI tALIo ApavApUrvaka hatI. tyAre rAjAe kahyuM-"he zreNI ! A be jaNa kema hase che?". zreNIe kahyuM- he deva! huM paNa barAbara jANatA nathI tethI mane paNa Azcarya thAya che mATe Apa pUche." tyAre rAjAe pUchayuM-"he devI! A pramANe tame zuM kahyuM? te sarvathA prakAre kahe." ema rAjAe kahyuM tyAre teNIe pUrvokta kuchIne vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI sAdhurakSitane pUrva lava sAMbharyuM, ane tethI saMsAravAsa upara atyaMta vairAgya pAmyo. ekadA tenA puNyanA samUhathI jANe kheMcAyA hoya tema vijayaghoSa nAmanA sUri mahArAja tyAM padhAryA. nagaranA lokonI sAthe te sAdhurakSita temane vAMdavA mATe gaye. vinaya sahita praNAma karIne te gurunA caraNanI pAse beThe. temanI pAse dharmadezanA sAMvALI tethI tathA prakAranA karmanA kSayopazame karIne tene dezaviratine pariNAma thaye tethI teNe sUrinI samIpe bAra prakArane zrAvakadharma grahaNa karyo. ekadA aSTamIne divase teNe paSadha upavAsa karyo. eTalAmAM mAsaka95 pUre thavAthI sUrimahArAje tyAMthI vihAra karyo. pachI paraNAne divase pauSadha pArIne ucita samaye (bhajanasamaye) atithisaMvibhAga karavAnI IcchAthI te sAdhunI samIpe javA cAlyuM. gharanI bahAra nIkaLatAM ja tenI mAtAe tene kahyuM ke-"he vatsa! tuM kayAM jAya che? prathama bhajana karI le. rasoI taiyAra che. " sAdhurakSita be -"he mAtA! atithisaMvibhAga vatane grahaNa karIne kema huM gurune saMvibhAga karyA vinA pite ja bhajana karuM? tethI prathama huM sAdhuone belAvI lAvuM." tyAre teNIe kahyuM-"he putra! pUjaya sAdhuoe anyatra vihAra * 1 vahorAvyA vinA. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 zrI mahAvIracaritra. karyAM che te zuM tuM nathI jANatA ? A pramANe teNIe kahyuM tyAre te raghuraNu zabdavaDe grahaNa karAyA, zAkathI haNAyA ane aratine pAmyA. pAchA vaLIne mAMcAmAM paDyo ane A pramANe vicAravA lAgyAH- me kema pauSadha upavAsa karyAM ? ane gurumahArAje kema vihAra karyAM ? meM anya ciMtavyuM ane maMdabhAgyavALA mane anya AvI paDayuM. athavA mAravADa dezamAM zuM kadApi kalpavRkSa Uge ? athavA caMDALane ghera zu arAvaNa hAthI zAle ? athavA vikasvara nIlakamaLanA patra jevA vizAla netravALI ane kama LavaDe ze!bhatA hastatalavALI lakSmI zu' kadApi janmathI ja AraMbhIne dAri phreMcavALAne ghera praveza kare? tema amArI jevA puNya rahitane ghera AvA avasare zu' ciMtAmaNinA tiraskAra karanAra munie bhikSAne mATe Ave ? A pramANe thavAthI huM mAnuM chuM ke svarga ane meAkSanA saMsarganuM mULa kAraNarUpa samikatanA lAbha paNa pApI evA mane anukha dhavALA thayA nathI. ' * A pramANe te jevAmAM AhaTTadoDaTTavALA ane zAkanA samudAyathI ruMdhAcelA kaThavALA rahyo hatA, teTalAmAM tenI mAtAe tene pharIthI kahyuM ke " huM putra ! tu... vilaMba na kara. bhAjana karI le. ' sAdhurakSite kahyu - huM mAtA ! bhAjanathI saryuM". jo A avasare huM sAdhune mArA hAthavaDe nahI. vaheArAvuM te avazya huM bhAjana nahIM karuM. " A samaye te pradezamAM AvelA kAI deve tene dekhyA. tyAre teNe vicAra karyAM ke- ahA ! A mahAbhAgyazALInI pariNati kevI che ? ahA! peAtAnA zarIranI paNa nirapekSatA kevI che ? tethI huM te pramANe karuM ke je prakAre te pAraNuM kare. " ema vicArIne teNe sAdhunA sa`ghATaka vikrujyeryAM, ane te tenA gharamAM peThA. tene joI tenI mAtAe ekadama kahyuM ke he putra ! tArA puNyanA udaye karIne kayAMyathI paNa sAdhuo AvyA che tethI tuM Ava ane peAtAnA ja hAthe hamaNAM temane paDilAla, te sAMbhaLIne anupama harSanA ullAsane dhAraNa karatA te tatkALa zayyAnA tyAga karI sAdhuone vaMdanA karI mATI bhaktithI paDilAbhIne peAtAnA AtmAne kRtA mAnatA keTalAka bhUmibhAga sudhI temanI pAchaLa jaIne pAtAne ghera AnyA. pachI glAnAdikanI ciMtA ( sArasabhALa ) karIne teNe bhAjana karyuM. A pramANe te ubhaya lAkane sAdhanAra thayA. A pramANe he gautama ! tamane me' sa MkSepathI mAre teA kahyAM. ATale ja zrAvaka dharmane paramAtha che. A dharmanu' sevana karavAthI anata jIvA . 1 para parAvALA-niraMtara rahenAra Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTTama prastAva-zreNI ke a'gIkAra karela sakita. 501 bhavasAgaranA paryaMtane pAmIne zAzvata sukhavALA mAkSane pAmyA che. je A uttama dharmane bhAvapUrvaka grahaNa kare che te satpuruSA dhanya che, ane teoe manuSya-janma sArA prApta karyAM che ( kRtArtha karyAM che ). he gautama ! tame prathama mane je pUchyuM hatuM ke A saMsAramAM jIvA anaMta duHkhanA samUhathI pIDA pAmIne kema vAra vAra bhramaNA kare che ? te tenuM mukhya kAraNu e ja che ke tee kahelA vidhi pramANe samyaktva guNa sahita viratine harSa sahita grahaNa karatA nathI mATe A pramANe tIrthaMkare gRhasthadha vistArathI kahyo." tyAre tuSTamAna thayelA prathama ziSya ( gautamasvAmI ) prabhunA pAda-- pITha para potAnuM mastaka namAvI A pramANe stuti karavA lAgyA--" bhavarUpI khADAmAM paDatAM janasamUhanA zaraNarUpa, raNu (zabda, yuddha) rahita, devAe pUjelA, jJAtakularUpI AkAzamAM pUrNimAnA caMdrarUpa ane vyAdhi rahita evA he prabhu ! tame jaya pAme, jaya pAme, tame ekalAe ja je pramANe jagatamAM padArthanA samUha vistArathI kahyA che te pramANe samartha evA paNu anya tIthiMkAe jarA paNa vistAryAM nathI. huM mAnu chuM ke anya tIthiMkA rakanI jema tamArA arthanA ( padArthanA ) sAranA lezane pAmIne jJAnanA vaibhave karIne anupama mAhAmyavare garviSTha thayA che. he prabhu ! je aMdhakArane sUryanA kiraNeAnA pracAra, dIvAne prakAza ke ratnA paNa haNI zakatA nathI, te cittane viSe lIna thayelA aMdhakArane paNa tame zyu' che. A pramANe jagadgurguru paranI mATI bhaktinA prabhAvathI rAmAMcita thayelA moTA gaNadhara asamAna stuti karIne peAtAnA sthAne beThA. "" A avasare khAra vrata saMbadhI dezanA sAMbhaLIne bhavane viSe vairAgya utpanna thavAthI keTalAke dezavirati grahaNa karI, keTalAke mithyAtvanA kAryA tyAga karyAM, ane keTalAke sarvavirati grahaNa karI. te vakhate tyAM rahelA zreNika rAjA thADI paNa virati levAne asamartha hAvAthI tIrtha 'karane praNAma karIne kahevA lAgyA ke- huM bhagavana ! je manuSya atyaMta moTA AraMbha karanAra, moTA parigrahane dhAraNa karanAra ane sarvathA virati rahita hAya te kevI rIte bhavasAgarane tarI zake ? " tyAre jagadguru khAlyA ke-" he zreNika rAjA ! dezivarati ane sarvavirati grahaNu karavAmAM asamartha evA tuM samakitamAM nizcaLa thA. A pramANe jagadgurunA vacanane 'bahu sAruM ema kahI, aMgIkAra karI te rAjA bhagavAnane mastaka namAvI jema AvyA hatA tema pAchA gayA ane IMdro svargamAM gayA. te vakhate pahelI pArasI ,, ( " Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 zrI mahAvIracaritra. vyatIta thai. te vakhate cANunA samUheAvaDe stuti karAtA jagadguru sri hAsana parathI UbhA thaine prathamathI ja devAe racelA devacchaMdAmAM sukhazayyA upara beThA tyAre gautamasvAmI pazu kalpa ( AcAra )che ' ema jANIne bhagavAnanA maNicita pAdapITha para besIne dharmadezanA karavA lAgyA. te keTalA pUrvabhavane kahI zake ? ane te kevA lAge ? te upara kahe che.-- 6 je kAi anya prANI kAMI paNa pUche tenA asa...khya lava kahe che. ane te atizAyI jJAnavALA na heAvAthI A chadmastha che ema jANatA nathI. arthAt tene te kevaLI jevA lAge che. ) masura, sura, khecara, kinnara, nara ane tiryaMca e sarve samagra vyApArane mUkIne zravaNurUpI ajaLivaDe temanI dezanArUpI amRtane atyaMta pIe che. bIjI pArasI pUrI thAya tyAMsudhI gaNadhara mahArAja dharmane kahe che. tyArapachI pratidina AcaravA lAyaka samAcArIne Acare che A pramANe keTalAka divasA yatIta thayA tyAre eka divase zrIva mAnasvAmI si'hAsana upara beThA hatA, cAra prakAranA daivanikAyanA devA pAtapeAtAne sthAne beThA hatA ane zreNika mahArAjA aMjali joDIne prabhune sevatA hatA tyAre kAi eka dhruva mAyAnA svabhAvane lIdhe kuSTInuM rUpa viSuvIne zarIramAMthI nIkaLatA parunI zaMkA karanArA ( parunI jevA dekhAtA ) rasavALA gAzISa caMdananA rasanA chAMDhAvaDe bhagavAnanI samIpe besIne temanA caraNukamaLane vilepana karavA lAgyA. tevA prakAranA duga chA karavA lAyaka rUpavALA tene joine zreNika rAjAe vicAryuM ke- aDA ! kANu A durAcArI gaLatA koDhavaDe sa'kAca pAmelA zarIranA durgaMdhI gadhanA pravAhavaDe samagra padAne dubhAvI, jagannAthanI samIpe rahI A pramANe temanI ati AzAtanA kare che ? athavA hamaNAM kAMi paNa bhale kare paraMtu padA uThaze tyAre avazya mAre tenA nigraha karavA che. A pramANe te rAjA vicAra karatA hatA tevAmAM peAtAne chIMka AvI tyAre te kuchIdeva Avye ke--" ghaNuM have, " kSaNavAra vyatIta thayA pachI alayakumAre chIMka khAdhI tyAre te deve kahyuM ke-" jIvA ke mA. " tyArapachI kALasaurike chIMka khAdhI tyAre teNe kahyuM ke " na jIvA, na mareA." kSaNavAra pachI jagadgurue chIMka khAdhI, tyAre teNe kahyuM ke--marA'. te sAMbhaLI jinezvara upara peAtAnA atyaMta pakSapAta hatA tethI rAjAne bhayaMkara kApAnaLa utpanna thayA, tethI teNe samIpe rahelA peAtAnA puruSAne kahyuM ke " are! A durAcArI ane gurunA zatrune ,, Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-gaNadhara dezanA-rAMka devAgama. padA uThe tyAre hAthamAM pakaDIne mane apaNu karajo, ke jethI tenA vinayanuM phaLa batAvuM." teoe kahyuM-jema deva AjJA Ape tema." (ApanI AjJA pramANe karazu' ). tyArapachI pArasI pUrI thai tyAre sarva devA peAtAne sthAne cAlyA. te kuSTI deva paNa jagadgurune moTA AdarathI praNAma karIne javA lAgyA.. te vakhate te rAjapuruSA rAjAnA Adezane anusarIne tene pakaDavA uThyA. tyArapachI A gayA. A gayA te kuThThI." ema khelatA rAjapuruSAnI pAse ja te deva adRzya thaI gayA. tyAre teoe manamAM vilakhA thaIne te vRttAMta rAjAne jaNAvye. tyArapachI bIje divase mATA kautukane pAmelA rAjAe avasare jagadgurune pUchyu ke-"he bhagavana ! gai kAle ApanI samIpe beTheleA kADhathI naSTa thayelI kAyAvALA ane nahIM jANavA lAyaka che svarUpa jenu evA kayA puruSa hatA ? " bhagavAne kahyuM--"he mahArAjA! te deva hatA. te hamaNAM dAMka nAmanA vimAnamAM utpanna thayA che. " rAjAe kahyuM--" kevI rIte ? " prabhue kahyuM " sAMbhaLeA '':-- 503 << vatsa dezamAM kauzAMbI nAmanI nagarI che. tyAM zatAnIka nAme rAjA che. te nagarImAM eka sehuka nAmanA brAhmaNa hatA. te janma thayA pachI tarata ja moTA dAridrayanA upadravathI pIDA pAmele hAvAthI mahAkaovaDe bhikSAvRttie karIne kALa nirgamana karatA hatA. ekadA garbhavatI thayelI kharasukhI nAmanI tenI lAryAe tene kahyuM ke--" he brAhmaNa ! mArA prasUtisamaya najIka A che, ane gharamAM ghI, cAkhA vigere kAMi paNa nathI, te kema tame nizciMta rahyA che ?" tyAre teNe kahyuM--" he bhadra ! hahaMmezA zikSAbhramaNu karavAthI mArI buddhi nAza pAmI che, tethI tuM ja kahe ke A samaye dravya upArjana karavAnA kayo upAya che? " teNIe kahyuM-- jAe, sava AdarathI rAjAne vaLage. tenA vinA dAridraya nAza pAmaze nahIM." A pramANe teNInA kahevAthI te huMmezA hAthamAM puSpa lai rAjAnA Azraya karavA lAgyA. ekadA vidhAtAnI anukULatAne lIdhe tenA vinayane joIne rAjA tuSTamAna thayA, eTale teNe kahyuM ke--" he brAhmaNu ! tArI IcchA pramANe mAga." tyAre teNe kahyuM ke-- " he deva ! brAhmaNIne pUchIne huM mAgIza. '" rAjAe tenu vacana aMgIkAra karyuM. te brAhmaNu pAtAne ghera gayA. brAhmaNIne pUchyuM... he bhadre ! rAjA tuSTamAna thayA che, te tuM kahe ke huM zuM mAzu' ?" teNIe kahyuM--"MmezA prathama Asana para besIne leAjana karavuM, dakSiNAmAM eka seAnAmahAra ane divasane madhye eka vAra rAjA pAse javuM. A traNa khAkhata mAge. ATalAthI Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 zrI mahAvIracaritra. ja tamArA prayajana siddha thaze; paNa kaleza ane prayAsanA kAraNabhUta bIjA adhikArAdikavaDe zuM phaLa che ?" te sAMbhaLI brAhmaNe te vAta kabUla karI, ane te ja pramANe rAjAne nivedana karyuM. teNe paNa te aMgIkAra karyuM. A pramANe haMmezA rAjAnI pAse bhejana karato te mATe dhanavAna thaye. tathA rAjAnA anusaravAvaDe haMmezA maMtrI ane sAmaMta rAjAo paNa tene bhejana karavA mATe AmaMtraNa karavA lAgyA. tyAre te dakSiNanA lebhathI gaLAmAM AMgaLI nAkhavApUrvaka prathama jameluM bhejana vAmIne vAraMvAra bIjA bIjA ghare bhejana karavA lAge, tethI te kujhanA vyAdhivaDe grahaNa karAye. tenA zarIranA sarva avayavo bhedAya (saDI gayA). pachI "A jovA lAyaka nathI." ema jANIne rAjAe tene niSedha karyo. tene sthAne tenA moTA putrane sthApana karyo, tethI te rAjakuLamAM bhejana karavA lAgyuM. bIje eTale tene bApa samaye bhajanamAtra paNa pAmate nahote, ane putrae ekAMta (sarvathA) tyAga karela hato, tethI potAne parAbhava thayo jANe hRdayamAM irSApUrvaka vicAravA lAgyuM ke "aho ! A mAro putrAdika parivAra akRtajJa ane khaLanI jevA svabhAvavALe che, ke jethI A pramANe mAro parAbhava kare che; tethI huM te pramANe karuM ke je prakAre AnI paNa AvI (mArA) jevI avasthA thAya." ema vicArIne teNe moTA putrane bolAvyo ane kahyuM ke he vatsa ! huM ghaNuM reganA bhArathI pIDita thayo chuM ane tamArI jevAnA mukhakamaLane jevA paNa asamartha thayo chuM, tethI mAre have kSaNa vAra paNa jIvavuM egya nathI, paraMtu he vatsa! ApaNuM kuLamAM A AcAra che kemaMtrAvaDe pazune cirakALa sudhI maMtrIne te pazu kuTuMbane, bhakSaNa karavA Apa. pachI pitAnA AtmAne nAza karavuM. A pramANe karavAthI putrAdika saMtAna(paraMparA)nuM kalyANa thAya che, tethI tuM mane eka pazu Apa ke jethI huM te pramANe karuM." te sAMbhaLI khuzI thayelA putre tene paza Apyo. teNe paNa ghatAdikavaDe pitAnA zarIrane atyaMgana (vilepana ) karI, pachI tenuM udvartana karI (bahAra kADhI), te haMmezA tene khavarAvI te pazane kRSNanA vyAdhivALe karyo. vyAdhithI bhedAyelA zarIravALA tene jANIne teNe pitAnA moTA putrane bolAvyuM, ane kahyuM ke- A pazune maMge che, tethI te parivAra sahita AnuM mAMsa khA ke jethI tuM kalyANane bhajanAro thA. huM paNa have zarIrane tyAga karuM chuM." te sAMbhaLI putre te pramANe karyuM. tenuM mAMsa bhakSaNa karavAthI parivAra sahita tene kukane vyAdhi Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTame prastAva-setuka ja kathA. 505 saMkra (thaye). tyArapachI hRdayamAM harSa pAmI te brAhmaNa nagaranI bahAra nIkaLe. haMmezAM cAlatA cAlatA te eka meTI aTavAmAM AvyuM. tyAM grISmaRtunA tApathI pIDA pAmelo te pANInI zodha karavA mATe Amatema jamate eka parvatanI jhADImAM gayo. tyAM vividha jAtinA kaSAya turA) svAdavALA vRkSonA patra, pu5 ane phaLanA rasanA pAkathI vyApta jaLa joyuM te teNe kaMTha sudhI pIdhuM. tenA vazathI tene virecana lAgyuM. kaminA samAha kharI paDyA. zarIra sAruM thavA lAgyuM. e pramANe haMmezAM te pANI pIvAthI tene koDhane vyAdhi naSTa thayuM ane pharIthI navA zarIravALe thaye. eTale te pAchA pharIne pitAne ghera gaye. tyAM putrAdika parivAranA zarIra gaLatA koDhavaDe naSTa thayelA joI IrSyAthI teNe kahyuM ke-" are ! tamArI duSTa ceSTAnuM kaDavuM phaLa juo." teoe kahyuM-" zI rIte ?" A pramANe temaNe kahyuM tyAre teNe pUrvane vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI krodha pAmelA teo tene A pramANe Akroza karavA lAgyA - ' "are pApakarmavALA ! nirdaya ! bilanI jevA svabhAvavALA ! AvuM akAye karIne haju paNa amArI pAse tAruM mukha kema batAve che? caMDALane paNa anucita AvA prakAranA karmane AcaratA te asaMkhya kuLakeTi narakamAM pADI are duSTa karmathI pedA thayelA ! zuM A lekanI kahevata paNa te sAMbhaLI nathI ke pitAnA hAthavaDe vRddhi pamADelo viSavRkSa paNa davA gya nathI." - A pramANe gharanA mANasoe tenA zarIrane (manane) ghaNA prakAranA . ' durvacanavaDe pIDA pamADayuM, eTale te tyAMthI nIkaLIne A nagaramAM AvyA ahIM te sudhAthI haNAya eTale te nagaranA dvArapALanI pAse AvyA. teNe paNa kAMIka bhejana vizeSa ApIne tene kahyuM ke-" are ! tuM ahIM dvAdevanI pAse raheje. teTalAmAM huM bhagavAna mahAvIra svAmIne vAMcIne AvuM chuM." te vacana teNe aMgIkAra karyuM. bIje ( dvArapALa) paNa mane vAMdavA AvyuM. have tyAM avasare utsava vizeSa hevAthI puranI strIo baLidAna mATe puDalA laIne te dvAradevatAnI pUjA karavA AvI. te brAhmaNe raMkanI jema apUrNa IcchAvALA thaI te balidAnanuM bhakSaNa karyuM. ghaNuM khAvAthI rAtrie tene tRSA utpanna thaI, paraMtu peTa atyaMta bhareluM hovAthI aMdara pANI na mAvAthI ArtadhyAnavaDe marIne ahIM ja nagaranI samIpe rahelI ghaNuM jaLathI bharelI vAvamAM dara (deDake) thaye. tyAM jeTalAmAM Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 zrI mahAvIracaritra. patipaNAne pAme teTalAmAM teNe pANI bharanArI strIonI paraspara vAta A pramANe sAMbhaLI ke-"he sakhI ! he sakhI ! mane jaladI mArga Apa ke jethI gharanuM kAma karI zIdhrapaNe bhagavAna mahAvIrasvAmIne huM vAMduM." A pramANe sAMbhaLIne meM pUrve kaI paNa ThekANe A zabda sAMbhaLe che." ema UhApoha karatA tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. pUrva bhava yAda Avyo tyAre "huM paNa te bhagavAnane vAMdu." ema bhaktithI vicArI vAvamAMthI bahAra nIkaLe ane rAjamArge cAlavA lAgyuM. te avasare che zreNika rAjA! tamArA capaLa azvanI tIkSaNa kharInA prahAravaDe tenuM zarIra jarjarita thayuM. te vakhate zubha adhyavasAyanA vazathI te mArIne daErAMka nAmanA vimAnamAM devapaNe utpanna thaye. tyAM avadhijJAnavaDe pUrvane vRttAMta jANI mane , vAMdavA ahIM AvyA tethI he devAnupriya ! te kuchI nathI paNa deva che." te sAMbhaLI zreNika rAjAe kahyuM ke-"he bhagavana ! meM chIMka khAdhI tyAre teNe kema ema kahyuM ke-jIva, akSayakumAre chIMka khAdhI tyAre jIva athavA mara, kAlasaukarike chIMka khAdhI tyAre na jIva, na mara ane Ape chIMka khAdhI tyAre mara" jagadgurue kahyuM-"he rAjA ! AnuM kAraNa sAMbhaLe. tame je che tyAM sudhI rAjyasukhane bhagave che ane maryA pachI narake javAnA che, tethI te mahAnubhAve kahyuM ke tuM jIva. abhayakumAra paNa dharmamAM rakta che ane sAvadha vyApArano tyAga karavAmAM prItivALo che. tethI tene jIvatAM rAjyalakSmIne bhega che ane maryA pachI paNa devanA sukhane lAbha che, tethI teNe kahyuM ke-jIva athavA mara. kAlasIrika paNa jIvate che tyAM sudhI aneka niraparAdhI prANIonA samUhanA ghAtavaDe ghaNuM pApa upArjana kare che, ane marIne avazya narake jaze; tethI teNe kahyuM ke-tuM na jIva ane na mara. vaLI rAjA vigerene atiduSTa karmanA vazathI avazya narake javAnuM che, tethI tenuM eka jIvita ja zreyakAraka che. tapa-niyamamAM sArI rIte rahelA ne jIvatAM ane maryA pachI paNa kalyANa ja che; kemake teo jIvatAM guNe upArjana kare che ane marIne sadgatimAM jAya che. pApakarma karanArA jIvane maraNa paNa ahitakAraka che ane jIvita paNa ahitakAraka che, kemake teo marIne narakamAM paDe che ane jIvatAM verane vadhAre che. vaLI meM chIMka khAdhI tyAre "mare" ema je kahyuM temAM paNa A kAraNa che ke vividha prakAranI ApattinA sthAnarUpa A manuSyalekamAM Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~* aSTama prastAva-zreNikane pazcAttApa. pa07 'tame kema vase che? kemake tame te A manuSya zarIrane tyAga karI ekAMta sukhavALA mekSamAM javAnA che." " have zreNika rAjA prathama kahele narakamAM paDavAne vRttAMta sAMbhaLavAvaDe gADha zekano Aveza utpanna thavAthI kahevA lAgyA ke-"he bhagavana! samagra traNa bhuvananuM rakSaNa karavAmAM tatpara rahelA Apa mArA svAmI chatAM kema mAre narakamAM javAnuM thaze ? kemake - mAtra ApanA nAmanuM kIrtana ja divasamAM thayelAM pApane nAza kare che, ApanA caraNakamaLanuM darzanamAtra paNa pApanA samUhanuM paNa nivAraNa kare che, he nAtha ! ApanA caraNamAM nAMkhelA eka ja puSpavaDe paNa narakanA vizALa dvAre paNa baMdha thaI jAya che te Azcarya che. te svAmI ! bhaktithI Apane karela eka paNa namaskAra svarga ane mekSamAM rahevAnA sukhanuM kAraNarUpa thAya che. he nAtha ! jyAM sudhI ApanuM vacanAmRta zravaNupuTamAM praveza karatuM nathI tyAM sudhI ja bAhya roga ane zekathI utpanna thayelAM dukhe vilAsa kare che, te he nAtha ! pattharamAM kotarelA hoya tevA maMtranA sArabhUta akSaro vaDe ApanuM nAma-ciMtavana karatA mane narakanA duHkhanI prApti kema thAya? durgatirUpa khADAnI mathe paDatAM traNa bhuvananA eka AdhArarUpa Apa nAtha chatAM paNa mane AvA prakAranuM vyasana (dukhI kema AvI paDayuM? mArA nirarthaka chavitane dhikkAra che! dhikkAra che!! ke jethI maMdabhAgyamAM ziromaNi samAna jene (mane) AvA prakAranI sAmagrI chatAM paNa AvI durgati prApta thaI !" A . pramANe AvA prakAranA atigADha zekane lIdhe netramAMthI azupAta karatA ane narakathI bhaya pAmelA rAjAe jagadgurune vinaMti karI. A pramANe zeka sahita belatA rAjAne joine dayAnA bhArathI maMda thayelA netravALA jinezvare kahyuM ke-"he devAnupriya! tame zA mATe saMtApa karo cho ? je ke samatinI prApti thayA pahelAM ja narakanuM AyuSya bAMdheluM hovAthI tame narakamAM paDaze, to paNuM tame meLavavA lAyaka meLavyuM che, kema ke tame kSAyika samyaphavavALA thayA che, ane tethI AvatI utsarpiNuMmAM tyAMthI nIkaLIne padmanAbha nAmanA pahelA tIrthakara thaze." A pramANe sAMbhaLIne harSa pAmela rAjA zreNika kahevA lAgyA ke - "he nAtha ! je huM ApanA caraNanI pUjAnA prasAdathI tIrthakara thaIza, te thoDA kALanI narakavedanA mane zuM karaze ? he jagatabaMdhu! he svAmI ! ApanA Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 zrI mahAvIracaritra. zaraNe rahelA mArI jevA prANI zIghrapaNe bhuvanane viSe AzcaryakAraka sukhAne pAme temAM zuM Azcarya che ? athavA tA cAgyatA joyA chatAM paNa je prabhu sevakajanane peAtAnI jevuM sthAna na Ape, te prabhu zu' sevavA lAyaka che? AvA prakAranA uttama kalyANane ApanArA Apane jANyA chatAM pazu je manuSya ApanI sevA na kare te kharekhara AtmAnA zatru ja che. ' A pramANe cirakALa sudhI jagadgurunI stuti karIne zreNika rAjAe nagaramAM praveza karyAM ( peAtAne sthAne gayA ). pachI teNe maMtrIo, sAmA ane aMtaHpura vigere leAkeAne melAvyA ane temane kahyuM ke- je kAi jagadgurunI pAse pratrajyA grahaNa karaze tene huM nivArIza nahI." A pramANe sAMbhaLIne ghaNA kumArA, maMtrIo, sAmatA, a'taHpuranA leAka ane nagaranA leAkeA bhagavAnanI samIpe dIkSita thayA. keTalAka divaso gayA pachI aneka kATi devAe anusarAtA bhagavAna va mAnasvAmI bahAra vicaravA lAgyA. ekadA te divasanA ja dIkSita thaelA ane thoDA pratrajyAnA paryAyavALA munione kevaLajJAna utpanna thatuM joine gautamasvAmIe sa`zaya utpanna thavAthI jagadgurune pUchyuM ke-" he bhagavana ! zuM huM kevaLajJAnane bajanArA thaIza ke nahIM ? " svAmI elyA- hai devAnupriya ! tame ` saMtApa na karo. chevaTe ApaNe khanne tulya thazuM. " te sAMbhaLI gauttamasvAmI saMteSa pAmyA. tyArapachI bhagavAna / te nagara ane Akara vigerene viSe aMtimuktaka, lADadhvaja, abhayakumAra, dhanyaka, zAlibhadra, ska'daka ane ziva vigera bhavyajanAne pratrayA ApI capA nagarI tarapha jatA hatA tyAre temane zAla ane mahAzAla munie vinati karI ke-"huM svAmI ! ApanI AjJAthI ame pRSThacaMpA nagarImAM jaie. kadAca amArA tyAM javAthI amArA svajanavane samyakRtvAdikanA lAbha thAya." A pramANe temaNe kahyuM tyAre temanA nAyaka tarIke gautamasvAmIne sthApIne bhuvananA ekama rUpa bhagavAna caMpApurImAM gayA. tyAM pUrvInA krame racelA samavasaraNamAM jagadguru meThA. tyAM cAra nikAyanA devA tathA nagaranA leke AvyA. pachI tIrthAdhipratie dharmAMdezanA ArabhI. temAM koika prasaMge svAmIe A pramANe kahyuM ke je peAtAnI zaktithI aSTApada parvata para jAya te te ja lave mekSe jAya." te sAMbhaLIne manamAM vismaya pAmelA devA eka bIjAne te vAta kahevA lAgyA. tevAmAM gautamasvAmI pRca pA nagarImAM zAla-mahAzAlanA bhANeja gAgali nAmanA rAjAne tathA temanA mAtA-pitAne prayA ApIne tathA bIjA le kAne Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-gAgatyAdi zIlAdi kevaLajJAna. 506 dharmane viSe sthApana karIne caMpA nagarI tarapha javA lAgyA. mArgamAM zAla mahAzAla tathA tenA mAtA-pitA sahita gAgali munine zubha athavasAyanA vazathI kevaLajJAna utpanna thayuM. A pramANe kevaLajJAna utpanna thayA chatAM temanuM svarUpa na jaNAya tevI rIte teo mArgamAM cAlyA. tyArapachI gautamasvAmIe jagadgurue kahelA aSTApada para caDanArane siddhinA lAbha thevAnA varUpavALe devane pravAda sAMbhaLe, tethI hadayamAM vismaya pAmelA te jinezvaranI pAse AvyA. tyAM jagadgurune traNa pradakSiNApUrvaka praNAma karIne teNe jeTalAmAM pAchaLa joyuM teTalAmAM zAla-mahAzAla vigere pAMce kevaLIo svAmIne pradakSiNA karI "namo tAsa" ( tIrthane namaskAra ): ema belI kevaLInI parvadA tarapha cAlyA. temane joI teNe kahyuM ke-" are! tame kayAM jAo cho? ahIM Ave, svAmIne vAM." tyAre mahAvIrasavAmIe tene kahyuM ke-"he gautama! kevaLIonI AzAtanA na kare." te sAMbhaLIne teNe teone khamAvyA. pachI saMvegane pAmIne teNe vicAryuM ke- " ahe! A moTA anubhAvavALAoe pravrajyAnA cheDA paryAyavaDe paNa pAmavA lAyaka kevaLajJAna prApta karyuM ane meM te cirakALa sudhI cAritranuM pAlana karyuM. te paNa mane kevaLajJAna prApta thayuM nahIM, te have huM zuM karuM? athavA te A ciMtAthI zuM? aSTApada parvata para jAuM, kemake dee A pramANe kahyuM che ke " je koI pitAnI zaktithI aSTApada para caDe te manuSya te ja bhAvamAM. siddha thAya." A pramANe manamAM vicAra karatA gautamasvAmInA abhiprAyane tathA aSTApadanA kaTaka upara rahelA tApasenA upakArane jANIne jinezvare kahyuM ke-"he gItama! caityane vAMcavA mATe tame aSTApada parvata para jAo." tyAre manamAM harSa pAmelA gautamasvAmI aSTApada tarapha cAlyA. te vakhate te ja devanA pravAdane sAMbhaLIne pAMca pAMcase tApasenA parivAravALA kaMDitra, dinna ane sevAla nAmanA traNa kulapatio anukrame eka, be ane traNa upavAsa karIne tenA pAraNAne divase sacitta kaMda-mULanuM, kharI paDelA pILA pAMdaDAMnuM ane zuSka zevALanuM bhajana karanArA, pahelI, bIjI ane trIjI mekhaLA sudhI caDIne rahyA hatA (tethI upara jaI zakatA na hatA). tevAmAM taruNa sUryanI jevA dedIpyamAna moTA zarIravALA gautamasvAmI tatkALa te ThekANe AvyA. temane joI teo bolyA ke-"ahA! A puSTa zarIravALe sAdhu zI rIte caDI zakaze? tapavaDe kRza zarIravALA ame mahAtapasvIo paNa caDavAne samartha nathI." A pramANe teo belatA hatA Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 zrI mahAvIracaritra. "" teTalAmAM teA bhagavAna gautamasvAmI ja ghAcAraNanI labdhie karIne karALIyAnA taMtu ane sUryanA kiraNamAtranuM paNa avalaMbana karIne zIghra gativaDe aSTApada parvata para caDI gayA. te gautamasvAmI netranA viSayane ALagIne AgaLa gayA tyAre te traNe kulapatie manamAM vismaya pAmI vicAravA lAgyA ke jo A mahAtmA A mArga vaDe utaraze te ame tenA ziSyA thazu gautamasvAmIe paNa RSabhAdika jinezvarAne vAMdIne IzAna dizAnA vibhAgamAM azeka vRkSanI nIce maNinI zilArUpI pATa upara rAtrivAseA karyAM. te avasare vaizramaNu nAmanA iMdrane dALa caityapUjA karIne pachI gautamasvAmIne vAMdI temanI samIpe beThA. bhagavAne paNa tenI pAse vistArathI sAdhunA guNe kahyA ke-" pUjya sAdhue aMta-prAMta AhAra karanArA ane vicitra tapa karavAvaDe kRza zarIravALA hAya che-vigere." te sAMbhaLI vaizramaNe vicAra karyAM ke-" A bhagavAna sAdhunA AvA guNA kahe che ane peAte tA evI zarIranI lakSmI dhAraNa kare che ke jevI devAne paNu nathI." Ave tenA abhiprAya jANIne gautamasvAmIe tenI pAse puMDarIka adhyayana kahyuM. te A pramANe:-- puMDarIkaNI nAmanI nagarImAM puMDarIke nAma rAjA hatA. tene kaMDarIka nAmanA bhAI hatA. teNe dIkSA grahaNa karI. saMyamanA atiduSkarapaNAne lIdhe te ekadA lagna pariNAmavALA thayA, tethI pravrajyA mUkI devAnuM mana thayuM ane viSayatRSNAmAM paDayeA. pachI te gurukuLavAsanA tyAga karI bhAInI pAse AnyA. teNe paNa tene jANyo ke A rAjyane icche che.' te vakhate puMDarIke peAtAnu rAjya tene ApyuM ane tenA sAdhu veSa laIne pAte gurunI pAse javA cAlyA. jatAM mAga mAM aAgya AhAranA doSathI te mahAtmAM marIne zuddha adhyavasAyane lIdhe puSTa zarIravALA chatAM paNa sarvAMvamAnamAM utpanna thayA. ane bIjo (kaMDarIka) atyaMta kuza zarIravALA chatAM paNu raudradhyAnanA vazathI sAtamI pRthvImAM nArakI thayeA. tethI karIne huM devAnupriya ! kRzapaNuM ke khIjuM ( puSTapaNuM) e kAMi ahIM kAraNu nathI, paraMtu zubha adhyavasAya ja kAraNa che. te zubha adhyavasAya je pramANe thAya te pramANe karavuM. A pramANe gautamasvAmIe kahyuM tyAre te deva manamAM vikalpane jANIne, bhaktithI temane vAMdIne jema AvyA hatA tema pAchA peAtAne sthAne gayA. ,, Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 511 aSTama prastAva-gautamane AzvAsana - ~ gautamasvAmI paNa rAtrine cheDe (prAtaHkALe) jinapratimAone vAMdI te zreSTha parvata parathI utaravA lAgyA. te vakhate harSathI UMcI Doka karIne tApasee temane vinaya sahita vijJapti karI ke-" he bhagavana! ame tamArA ziSya ane tame amArA dharmaguru, tethI dIkSA devAvaDe amArA para prasanna thAo" gaNadhare kahyuM ke " he moTA bhAvavALA ! traNa lekanA svAmI ja tamArA ane amArA guru che." teoe kahyuM-"zuM tamArA paNa bIjA guru che?" tyAre gautamasvAmIe jagadgurunA guNonI stuti karI. tyAre te sarve sArI rIte pariNAmanI vRddhi thavAthI pravajyA levA taiyAra thayA. gaNadhare temane dIkSA ApI. te sarvane devatAe rajoharaNa ApyAM. pachI te paMdara se tApasa sahita javA lAgyA. bhojana samaya thaye tyAre gautamasvAmIe temane kahyuM ke-" he devAnupriye ! tamane kayuM priya bhajana lAvI ApuM?" teoe kahyuM-"pAyasa (khIra)." pachI sarva labdhivALA gItamasvAmI ghI ane madhu (sAkara) sahita pAyasanuM pAtra bharIne AvyAM, ane akSiNamahAnasa labdhinA sAmarthyavaDe sarve ne yatheSTa bhejana karAvyuM. tethI bAkI zeSa rahelA vaDe pite bhejana karyuM. AvA prakArane gautamasvAmIne atizaya joIne teo atyaMta AnaMda pAmyA. vizeSa e ke- (aThThamane pAraNe) zuSka zevALane bhakSaNa karanArA pAMcase tApasene '(te ja vakhate) zubha adhyavasAyanA vazathI kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI anukrame tyAMthI cAlI caMpApurIe AvyA. tyAM parivAra sahita dine bhagavAnanA chatrAhicchatra jotAM ja ane keDiksane svAmInuM rUpa dekhatAM ja kevaLajJAna utpanna thayuM. A pramANe utpanna thayelA kevaLajJAnavALA paMdara se sAdhuo sahita gautamasvAmI bhagavAnane pradakSiNa devA lAgyA. tyAre teo pradakSiNAne aMte tIrthane praNAma karIne kevaLInI parSadA tarapha javA lAgyA. temane joIne gautamasvAmIe kahyuM ke-"he munio ! kema AvI rIte jAo che? Ave. svAmIne vAMde." tyAre jagadgurue kahyuM ke-"kevaLIonI AzAtanA na karo." te sAMbhaLI gItamasvAmI miyAduSkata ApI potAne jJAna nahIM utpanna thavAthI avRtine karatA hatA. te jANu bhagavAne tene kahyuM ke he devAnupriya ! tamAre devenuM vacana grahaNa karavuM yogya che ke jinezvaranuM vacana grahaNa karavuM egya che?" gautamasvAmI belyA- " jinezvaranuM." jagadgurue kahyuM-"je ema che ke kema ati kare che ? kemake meM tamane prathamathI ja kahyuM che ke-chevaTe ApaNe banne sarakhAM thaIzuM. vaLI hamaNAM ' ja tamane kevaLajJAna utpanna thatuM nathI temAM A kAraNa che Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 zrI mahAvIracaritra. tamane mArI sAthe cirakALa sudhI bhavaparaMparAne paricaya che, tathA mArA upara tamAre gADha sneha cirakALathI ArUDha thaele che, tethI te gautama! tamane kevaLajJAna thatuM nathI. ghaNuM zeDA paricayathI utpanna thaela sneha paNa dukhe karIne mUkI zakAya te heya che, te pachI ghaNA kALanA paraspara tulya saMvAsathI utpanna thaelo sneha duryajya hoya temAM zuM kahevuM? A kAraNathI ja jene nAyaka haNAye tenI senA jema daLAI jAya che tema meha haNAethI samagra kamanA samUha lIlAmAtrathI ja daLI naMkhAya che, tethI tame snehanA pracArane viracheda karIne madhyasthapaNane svIkAra kare, kemake uttama sAdhuo mokSa ane saMsAramAM niHspRha hoya che." A pramANe jagadgurue kahyuM tyAre vinaya sahita praNAma karI "tari' (bahuM sAruM). ema kahI zreSTha munIMdra gautamasvAmIe te vacana aMgIkAra karyuM. te A pramANe gautamasvAmIne pratibadha karI jagadgurue tyAMthI vihAra karyo. pachI gAma, Akara ane nagaravaDe suMdara (zebhatA) pRthvImaMDaLa upara vicaratA bhagavAna anukrame mithilA nagarImAM prApta thayA. tyAM mANibhadra nAmanA caityamAM samavasaya (rahyA che. suraasurAdikanI parSadA ekaThI thaI. tenI pAse bhagavAne ahiMsArUpI pradhAna mULavALA, asatya vacananI virativALe, paradhanane varjavAthI manehara, deva, manuSya ane tiryaMcanI strIonI kaDAthI parAbhukha (rahita) ane akicanatArUpI guNe karIne anartha (amUlya) e sAdhudharma kahyo. tathA pAMca aNuvrata sahita traNa guNavratavaDe zerita ane cAra zikSAtratavALo zrAvakadharma paNa kaho. te sAMbhaLI ghaNuM prANIo pratibaMdha pAmyA. temAM keTalAka sAdhupaNuM grahaNa karyuM ane keTalAke samakita aMgIkAra karyuM. A avasare gautamasvAmIe meTA vinayathI praNAma karI jagadgurune kahyuM ke-"he bhagavana! duSama kALanA svarUpane sAMbhaLavAnA viSayamAM mane moTuM kautuka che, tethI mArA para anugraha kare, ane jevuM thavAnuM heya tevuM kahe." tyAre jinezvare kahyuM ke-"he gautama! duSama kALamAM thanAruM vRttAMta huM kahuM chuM ke tame ekAgracitte sAMbhaLe - huM nirvANa pAmIza tyAre duSama nAmane pAMcamo Aro haze. tenA vizathI bhavyajana paNa dharmane ughama nahIM kare, munie paNa bahaLatAe karIne paraspara kalaha karaze, ghaNu parigrahamAM Asakta thaze, ane pitAnA dharmamAM - sArI rIte vartaze nahIM. pAkhaMDIo (anya darzanIo) paNa potapotAnA Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-pAMcamA ArAnuM svarUpa ane bhagavAnanA parivAranuM varNana. 23 graMthanA artha jANavAmAM paramukha thaze, kAmadevanA mehamAM paDaze ane dharmakarmane tyAga karI rAjAonA Azrita thaze. bIjA sAmAnya leke paNa pitAne kuLanI maryAdA mUkIne AjIvikAne mATe atyaMta siMgha evA te te kAryomAM pravartaze. dhanane viSe prItivALA, atigarviSTa ane bIjAnA chidra jevAmAM tatpara thaelA rAjAo pracaMDa daMDavaDe janasamUhane pIDA karaze. eka ja mAtAthI utpanna thayelA bhAIe paNa pitAnAM dhananA levAthI parasparanA jIvane ghAta karavAne daDha abhilASa karaze. pazumegha (ya) ane kuvA khedAvavA vigere kAryamAM pravartatA mUDhamativALA leka dharmanA miSathI pApanuM AcaraNa karaze. bhUta-bhaviSyanA padArthanuM jJAna, devanuM Agamana ane uttama vighAsiddhi A sarva prAye karIne thaze nahIM. unmArganI dezanA, mArgane nAza ane parane chetaravAmAM Asakta cittavALA guruo paNe svecchApUrvaka dharmanA AcArane Acaraze. sUrya ugrapaNe tapaze, megha egya samaye varasaze nahIM, tathA rAga, saMtApa ane mArI (marakI) janasamUhane upadrava karaze. uddhata ane khaLapuruSonI hIlanA vaDe tathA kAraNa vinA anarthanA sagavaDe uttama manuSya kSaNamAtra paNa sukha pAmaze nahIM. A bharatakSetramAM ekavIza hajAra varSa sudhI eTale duSpasaha AcArya sudhI nirdoSa cAritra pravartaze. A pramANe che gautama ! bhavyajanene laya utpanna karanAra A duSamakALamAM thavAne vRttAMta meM tamane saMkSepathI kahyo. A pramANe sAMbhaLIne he munio ! tame saMyamanA kAryamAM te pramANe pravate, ke je pramANe tame te kALe utpanna thatI viDaMbanAone na pAme." A pramANe jinezvare kahyuM tyAre sAdhuo saMyamane viSe vizeSe karIne udyamavALA thayA. pachI bhagavAna mithilA nagarIthI nIkaLyA. anukrame bhagavAna patanapura nagaramAM padhAryA. tyAM zaMkha, vIra ane zivabhadra vigere rAjAone dIkSA ApI. A pramANe jagatanA ekanAtha zrI mahAvIra svAmIne gautamasvAmI vigere cauda hajAra sAdhuo, Athe caMdanA vigere chatrIsa hajAra sAvIe, AnaMda ane zakha vigere eka lAkha ne ogaNasATha hajAra zrAvaka, sulasA ane revatI vigere traNa lAkha ne aDhAra hajAra zrAvikAo, traNaze caudapUvI ane AThase anuttaravimAnamAM upajanArA sAdhuo hatA. te sarvane mArgadezakapaNAne, gurupaNane ane vAmIpaNAne dhAraNa karatA tathA jJAnarUpI kiraNa vaDe adhikAnA samUhanA karatA Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI mahAvIracaritra, bhagavAna cirakALa sudhI pRthvI para vicaryAM. have agnibhUti 1, vAyubhUti 2, vyakta 3, maDita 4, mauryaputra 5, akapita 6, acalabhrAtA 7, metAryuM 8 ane prabhAsa 9-A nAmanA nava gaNadhara siddhipada pAmyA; pachI keTaleAka kALa bhavya prANIone pratibaMdha karI potAnA mokSagamananA ( nirvANunA ) kALa samIpe AvyA jANI lagavAna va mAnasvAmI samagra dezeAmAM prasiddhine pAmelI pAvApurImAM gayA, tyAM peAtAnA khAhubaLavaDe zatruone daLI nAkhanAra hastipALa nAme rAjA hatA, tenI ati moTI zulkazALAmAM rAjAnI anujJA levA pUrvaka jagadUguru chellu cAturmAMsa rahyA. te zALAmAM aneka seMkaDA staMbhA rahelA hatA, vividha prakAranA zreSTha citrakarmavaDe te manahara dekhAtI hatI, dvAranA tAraNane viSe zreSThaputaLIevaDe te maneAhara. hatI, tathA sarva jAtinA prANIonA uparAdha ( upadrava ) rahita hatI. anukrame kArtika ( Azvina ) mAsanI amAvAsyAneA divasa prApta thayA tyAre jagadgurue phevaLajJAnanuM vighna karanAra, ane peAtAnI upara snehane dhAraNa karanAra gautama gaNadharane kahyuM ke-" he devAnupriya ! ahIM pAsenA gAmamAM jaIne devazarmA nAmanA brAhmaNane tame pratibaMdha karo." te sAMbhaLI jevI svAmInI AjJA." ema kahI gautamaravAmI tyAM gayA, ane bhagavAnanI AjJA pramANe karyuM. pachI tyAM ja rahyA. tevAmAM te ja divasanI rAtrinA pAchalA bhAge svAti nakSatra hatuM tyAre trIza varSanA keLIparyaMya pALIne chaThThanI tapasyA karIne puNyaka Asane rahelA bhagavAna mahAvIrasvAmIe sarva savarUpa zaignezIkaraNa jeTalAmAM aMgIkAra nathI karyuM. ( aMgIkAra karavAnI taiyArImAM hatA) teTalAmAM iMdranA netrarUpI kamalinInuM vana ekadama vikasvara thayu ane tatkALa bhasmarAzinAmanA krUra graha udaya pAmavAnA che tethI' jinazAsana 66 pAmaze ema jANI te iMdre bahumAnapUrvaka prabhune vijJapti karI ke-" he bhagavAna! prasAda kare. A pramANe ja eka kSaNa nigamana karA ke jethI smarAzinA udaya (prabhAva) pAchA haThe; ( ApanI haiyAtImAM udaya thAya tA tenu jora kamI thAya. ) kemake AnA udayathI kuMtIthikA ApanA tArthane atyaMta pIDaze ane manuSya tenA satkAra karaze nahI. vaLI Apa AvA prakAranuM kArya sAdhavAmAM asamartha nathI, kAraNa ke je peAtAnA khaLavaDe traNa leAkane tALI zake che tene ( Apane ) AvA kAryanI kai gaNatarI che? vaLI he prabhu ! jo Apa eka kSaNa vAra nahIM raheA te " jinezvarI anata zaktivALA hoya che ' e vacanane ame zI rIte satya mAna? " Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-nirvANuM mATe IMdraprArthanA. papa te sAMbhaLI jagadgurguru eyA ke--" he surendra ! atItAdika traNe kALamAM paNa A kAya thayu nathI, thaze nahI' ane thatu paNa nathI ke atyaMta anata vizeSa prakAranI zaktinA bhAvarDa yukta kAi ( tItha kara ) paNa AyuSya krama pUrNa thayA chatAM paNa eka samaya mAtra paNa rahI zake. vajAnI khANamAMthI utpanna thayelA vAratnanA seMkaDA kakaDA karIne paNa kadAca te kakaDA sAMdhIne ratna manAvI zakAya che; paraMtu vilaya pAmelA AyuSyanA daLiyA kAi paNa prakAre sAMdhI zakAtA nathI; tethI jo kadAca koi paNa vakhata bilakula nahIM banelAM A ane ( kAryane ) ame na sAdhI zakIe teA teTalAthI ame zuM anaMta zaktivALA na kahevAie ? tethI karIne he iMdra ! A maha tame TUMkI lo. " A pramANe zakrendrane khAdha karI jagadguru zailezIkaraNa upara ArUDha thai, ekI sAthe ja vedanIya, AyuSya, nAma ane gAtra e cAre ghAtI karmane khapAvI jene mATe pura, maMdira rAjya ane lakSmIne tyAga karAya che; snehe karIne vyAsa evA badhujanAne gADha pratiba Mdha mUkAya che; vAra vAra grISmaRRtunA uSNa tApathI tapelI retInA samUhamAM UbhA rahI AtApanA levAya che; zIta kALamAM himanA kaNiyAvarDa duHsahu bhUtaLane viSe suvAya che; vAravAra zuddha, che, tuccha ane nirasa leAjana ane pANInA AhAra karAya che; bhayaMkara smazAna, zUnya gRha ane araNyAdikamAM nivAsa karAya che; hamezA vIrAsana vigera sthAnA sevAya che; chaThTha, aThThama vigere duSkara tapanuM AcaraNa karAya che; manuSya, tiryaMca ane devAe karelA upasarganA samUha sahana karAya che, tathA duHsahu parISaheAnA samUha paNa gaNakArAtA nathI te meAkSapadane traNa bhuvanavaDe caraNumAM namana karAtAM ane saMsAranA bhayane mathana karanArA zrI mahAvIra jinezvara e prakAre mekSapadane ekalA ja pAmyA. te vakhate sarve devedro pAMta peAtAnA siMhAsana calAyamAna thavAthI jinezvaranuM nirvAMNu jANIne cAre prakAranA devA sahita tyAM utaryAM ( AvyA ). te vakhate te Anada rahita thayA. temanA netrAnA cheDA azrunA pravAhathI vyApta thayA ane te jagannAthanA zarIrane namIne samIpe rahyA. pachI saudharmAdhipatie naMdana vanamAMthI maMgAvelA gAzISa ane agaru vagerenA kAchovarDa ekAMta sthaLe ciMtA racAvI. pachI sugadhI kSIrasamudranA jaLavaDe jinezvaranA zarIrane navarAvI haricaMdanane lepa karyAM, nirmaLa phula ( rezamI ) vastra paherAvyuM. vividha prakAranA ratnanA karA vaDe DheDDIpyamAna alakArA pAtapAtAnA sthAne ( aMgAmAM) paherAvIne 1, ghaNe ThekANethI gheADu... thADu' levu' te, Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIracaritra. te zarIra - manahara karyuM. pachI tene zibikAmAM sthApana karI citAnI samIpe laI gayA. pachI deveMdro atyaMta jaya jaya zabda karavA lAyA, khecaranA samUha cotarapha punA samUha mUkavA lAgyA (vRSTi karavA lAgyA), devAMganAo nRtya karavA lAgI, vAcha vAgavA lAgyA ane ati zekathI vyAkula thayele saMgha rastuti karavA lAgyuM. te vakhate avinakumAroe tatkALa agninI jvALAnA samUhavaDe pradIpta karelI citAmAM asureMdro ane surendroe jinezvaranuM zarIra ArepaNa karyuM. pachI temAM vAyukumAra dee vAyu vikuvyuM. bIjA devatAo vAraMvAra temAM sugaMdhI dhUpanI muSTie ane ghI tathA madhanA ke nAMkhavA lAgyAM. pachI mAMsAdika baLI gayA tyAre svanitakumAra devee zItaLa ane sugaMdhI kSIrasAgaranA jaLanI dhArAvaDe te citAne bujhAvI. pachI maMgaLane mATe zake ke prabhunI upalI jamaNu dADhA grahaNa karI ane nIcenI dADhA amara asureMdra grahaNa karI, DAbI upalI dADha IzAnaMdra grahaNa karI ane tenI nIcenI dADhA balIMdra grahaNa karI, tathA bIjA surendro ane asureMdroe yathAyogya aMgopAMga grahaNa karyA. pachI citAne sthAne vicitra ratna vaDe khUba racI, jagadgurunA nivaNagamanane mahatsava yatna karyo. pachI sarva deveMdro ane devo te kALane yogya potapotAnuM samagra kArya karIne zekanA bhArathI maMda vANIvaDe A pramANe belavA lAgyA-"traNa lekanA nAtha Aje mokSamAM javAthI Aje ja sUrya asta pAmyA. Aje ja bharatakSetranuM sArabhUta ratna haraNa karAyuM. he nAtha ! Apane viraha thavAthI have pracaMDa bhavarUpI verIthI pIDAtA ane naSTa buddhivALA amArI jevAnuM koNa zaraNa thaze ? he jinezvara ! sura-asura sahita A samagra traNa bhuvana puNyahIna che ema ame mAnIe chIe, nahIM te Apa kuLa 5rvatanI jeTalA AyuSyavALA thayA che. athavA avazya thanArI vastune viSe saMtApa karavo niSphaLa che. he jagannAtha ! have te sarvadA ApanuM tIthe ja eka jayavaMta vate." A pramANe kahIne jagadgurunA dusaha virahAgnivaDe pIDA pAmelA idro naMdIzvaradvIpamAM jaI aSTAliMka mahotsava karI devalokamAM gayA. tyAM goLa ane zreSTha jAmaya samudgaka( dAbaDA )mAM te jinezvaranI dADhAo yatnavaDe pUjIne mUkI. have te jinezvaranA nirvANanI rAtrie denA zarIravaDe ughAta karela hovAthI Aja sudhI daravarSe manuSya dIpotsava kare che. ahIM gautamasvAmI paNa AkAgathI utarata denA vimAne jevAthI jinazvaranuM nirvANa jANe A Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa17 aSTama prastAva-gautamasvAmIne kevaLajJAna. pramANe ciMtavavA lAgyA. " mAtra eka ja divasanA kArya mATe svAmIe mane kema ahIM mokale ? cirakALanA paricitane viSe zuM A pramANe karavuM yogya che? hA ! hA ! huM adhanya chuM ke je cirakALa sudhI caraNakamaLa sevIne paNa chevaTa A pramANe hamaNAM jagadgurunA viyegane pAme. athavA te he hadaya ! rAgadveSa rahita jinezvarane viSe zA mATe prathamathI ja te pratibaMdha karyo ke jethI ATalo badhe zeka kare che ? kemake A pratibaMdha saMsArarUpI latAne pANInI nIka samAna che, bhayaMkara durgatinuM dvAra che ane mokSasukhanI icchAvALAne anarthanuM mULa che. te ja uttama puruSone dhanya che ke jeoe sukharUpI haraNane kSaya karanAra meharUpI moTA siMhanA bALakane nAza karyo che." A pramANe gautamasvAmIe zukladhyAnarUpI agnivaDe gADha ghAtikarmarUpI kASThane bALI nAMkhyA. eTale temane tatkALa kevaLajJAne utpanna thayuM. pachI te gautamasvAmI bAra varSa sudhI bhavya prANIone pratibaMdha karI melamAM gayA tyAre bhagavAne sudharmAsvAmI nivaNamArgane prakAza karavA lAgyA. pachI te paNa cirakALa sudhI vicArIne zrI jaMbusvAmIne garachanI anujJA ApIne siddhipadane pAmyA. e ja pramANe vidyAdhareMdro, naredro ane deveMdronA samUhane vAMdavAlAyaka sthaMbhava vigere moTA AcAryo thaI gayA. pachI atizaya guNarUpI ratnanA nidhisamAna, mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza karavAmAM sUryasamAna ane verane dUrathI ja tyAga karanAra vajIsvAmI utpanna thayA. temanI zAkhAmAM ane caMdra nAmanA kuLamAM anupama samatAnA te kuLabhavanarUpa ane saMyamanA nidhAnarUpa zrI vardhamAna nAmanA munIMdra thayA. moTA kaLikALarUpI aMdhakAranA pracAravaDe jenA sarva viSama ane samabhAga pUrAI gayA hatA e muktimArga munionI pAse dIvAnI jevA temaNe prakAza karyo hate. mahAdevanA hAsyanI jevA ujajvaLa yazavaDe jeNe sarva dizAmAM prakAzita karI hatI evA te munipatine sUrya ane caMdranI jevA jagatamAM prasiddha che zreSTha ziSya hatA. temAM pahelA zrI jinezvarasUri moTA arthane jANanArA hatA. te vahANanI jema saMsArasamudranA taraMgothI Amatema bhamatA bhavya prANIonA samUhane tAravAmAM samartha hatA. moTA sAravALA ane ujajavaLa evA tenAthakI himavattathakI gaMgA nIkaLe tema samagra janane pUjavA lAyaka ane nirmaLa sAdhu saMtati nIkaLI. bIjA pUrNimAnA caMdra jevA suMdara buddhisAgara nAmanA 1 samUha, Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 - zrI mahAvIracaritra, sUri thayA. prazasta buddhivALA temaNe uttama vyAkaraNa ane chaMda zAstra racyA hatA. ekAMtavAdavaDe vilAsa karatA paravAdIrUpI mRgalAne jaMga karavAmAM siMha samAna te sUrinA jinacaMdrasUri nAmanA ziSya thayA. temaNe saMvegaraMganI zALArUpa kevaLa kAvyanI racanA ja karI ema nahIM, paraMtu bhavyajanene vismaya karanArI saMyamanI pravRtti paNa karI hatI. tathA bIjA abhayadeva sUri thayA te svasamaya ane parasamayane jANanArA, vizuddha siddhAMtanI dezanA devAmAM kuzaLa ane samagra pRthvIpIThamAM prasiddha hatA. temaNe navAMgavRtti racavAvaDe jhInI jema alaMkArane dhAraNa karanArI, 3 lakSaNavALI, varapadavALI sarasvatIne prasanna karI hatI. temanA ziSya prasannacaMdra sUri thayA. temanI mati samagra zAstranA artha jANavAmAM kuzaLa hatI, ane te caMdranI jema manuSyanA manane AnaMda ApanArA hatA. temanA kahevAthI zrIsumati vAcakanA laghu ziSya guNacaMdra gaNie A zrI vIracaritra racyuM che. prazasti A caritra racavAmAM jemane gADha Agraha hate temane huM mULathI ja kahuM chuM te tame sAMbhaLe-pahelAM maharSio vaDe namAyelA zrIjIvadeva prabhu (sUri) hatA. temaNe caMdranI jema ujajavaLa yazarUpI janAvaDe sAtakuLarUpI AkAza taLane ujavaLa karyuM hatuM. temane jinadatta sUri nAmanA prasiddha suziSya hatA. teo siddhAMtamAM kahyA pramANe uttama saMyama pALavAmAM tatpara ane guNarUpI ratnanA rehaNAcaLa jevA hatA. gaMbhIratA, samatA, buddhine vaibhava, dakSiNatA ( caturAI) ane manahara navaDe karIne jagatamAM tenI tulya kaI paNa thaye na hatuM. temanAthI pratibadha pAmele kapaDavANijya nagarano rahIza gavardhana nAmane zreSThI hatuM. te vAyaDa kuLarUpI mahela upara jayapatAkA samAna hate. teNe naMdIzvara dvIpane jovAnI IcchAvALA bhavya prANIone dekhADavA mATe ati moTuM bAvana jinAlaya karAvyuM hatuM. dharmanI pRthvIrUpa tenI seDhI nAmanI * 1 pitAnuM zAstra ane bIjAnuM zAstra. 2 upamA vigere alaMkAra, bIjo arthaghare - vyAkalsavALI. bIje -artha Adika-lakSaNavALI.-- sArA - zabdovALI, bIjo artha sArA pagavALI, Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva-prazasti. patnIe agaNita guNanA samUhanA sthAnarUpa cAra uttama putre utpana karyA hatA. temAM pahele asmaya nAma, bIje siddha nAmano, trIje ja jaNuga nAmane ane ethe nannA nAmane prasiddha hatA. naya, vinaya, satya, dharma, artha ane zILe karIne sahita teone joIne kharekhara yudhiSThirAdika sapuruSe hatA. ema zraddhA thAya che. chevaTe anukrame govardhana zreSThI ane moTA be putra zreSTha bhAvapUrvaka saMthArA dIkSAne grahaNa karI varge gayA. tyAre te jajajaNuga nAmanA zreSThIe chatrAvaLI nagarImAM vAsa karyo, ane sarvathI nana nanaya zreSThI pitAnA mULa sthAnamAM ja rahyo. temane bhANeja pitAnA putrathI paNa atyaMta vahAle ane uttama guNonuM sthAnarUpa jasanAga nAme zreSI hatA. have nannayane sAvitrI nAmanI bhAryAthI utpanna thayelA pAditya ane kapadI nAmanA be putre prasiddha hatA. jeNe zatruMjayAdika samasta tIrthonI yAtrA prathama pravartAvI te kadI zreNInI tulya bIje kazuM hoya ? puruSArtha sAdhavAmAM tatpara ane prasiddha yazavALA ja jaNAgane jinadharma pALavAmAM tatpara suMdarI nAmanI bhAryA hatI. teNIne suMdara ane vicitra lakSaNa vaDe zelita zarIravALA ziSTa nAmane mATe ane bIje vIra nAmane ema be putra hatA. dAna, vijJAna, buddhi ane vizuddha dharmanA ghararUpa temanA leza guNane paNa kahevA mATe kaye nipuNa mANasa paNa samartha hoya ? zarada RtunI pUrNimAnA caMdra jevI kAMtivALo jene yazasamUha nahIM samAvAthI sarSanI jema brahmAMDarUpI kaMDIyAmAM piMDarUpa karyo hoya ema zebhe che. jinabiMba ane suprazasta tIrthayAtrAdika dharmakArya karavAthI temaNe dhArmika janamAM prathama rekhA prApta karI hatI. temaNe sarva AgamanA pustake lakhAvIne bhavya prANIonI ajJAnarUpI tRSAne zamAvanArI zrutajJAnarUpI prapA niraMtara pravartAvI hatI, tIrthakarenI parama bhaktine sarvavane vahana karatA temane mugdhajanene bodha karanAruM A zrI vIracaritra racAvyuM che. ahIM potAnI matinI durbaLatAne lIdhe mArAthI kAMIpaNa ayukta lakhAyuM hoya te te guNavaDe ADhaya ane matsara rahita vidvAnoe zuddha karavuM. chatrAvali nagarImAM muni aMbezvaranA gharamAM rahIne raceluM A caritra guNanA nidhAnarUpa mAdhava nAmanA lahIyAe lakhyuM che. vikamathI 1139 varSa vyatIta thayA tyAre jeTha mAsanA zukalapakSanI trIja ane somavAre A caritra samApta thayuM che. - 1 pANInI paraba Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI mahAvIracaritra. samagra vidanane haNanArA moTA mAhAmyavaDe yukta ane jagatamAM prasiddhathI vardhamAna jine kavara jayavaMta varte che. tyArapachI asaMkhya sukhanuM ekamULarUpa ane moTA saMsAranA bhayane nAza karanAra temanuM zAsana jayavaMta vate che. akalyANane samAvavAmAM ( nAza karavAmAM) nipuNa, prANIone kalapavRkSa samAna ane jagatane prakAza karanAra zrIpAzvanAtha jinezvara jayavaMta vate che. tyArapachI divya kamaLamAM nivAsa karanArI, hAthamAM kamaLane dhAraNa karanArI ane zrutarUpI ratnanI pRthvIrUpa sarasvatI jayavaMta varte che. A pramANe zrIvIra jinezvarano mokSapadane ApanAra evA nAmane A AThame prastAva kahyo. te kahevAthI A caritra paNa samApta thayuM. te tamane caMdra sUrya rahe tyAM sudhI sukha karanAra thAo. A zrIvIra jinezvaranuM caritra je manuSya bhAvapUrvaka nizcaLa manavALA thaIne nitya vyAkhyAna kare che, bhaNe che ane sAMbhaLe che temane ISTaviyega, aniSTasaMga, durgati, roga, Apatti vigere sarva prakAranuM duHkha kSaya pAme che ane sukha vRddhi pAme che. - zrI mahAvIracaritra: . saMpUrNa Page #550 -------------------------------------------------------------------------- _