________________
૨૮૨
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
રહ્યા અને શાળા પણ તેમનું અનુકરણ કરીને મૌન જ રહ્યો. જ્યારે વારંવાર બોલાવ્યા છતાં તેમણે કંઈ પ્રત્યુત્તર ન આપે એટલે “આ તે અવશ્ય ચર-પુરૂષે જ છે” એમ સમજીને તેઓ તેમને કુવાના તટ પર લઈ ગયા અને વાધરમાં બાંધીને તેમાં ઉતારવા લાગ્યા. તેમાં પ્રથમ શાળાને નાખી, પછી ભગવંતને ઉતારી ડૂબાડવા લાગ્યા. એમ ઉન્મજજન-નિમજજન કરાવતા, તેવામાં પાર્શ્વનાથના તીર્થમાં દીક્ષા લીધા પછી પરીષહેથી પરાજિત થયેલી, આજીવિકા નિમિત્ત પરિવ્રાજકનો વેશ ધારણ કરનાર, પૂર્વે કહેલ ઉ૫લ નૈમિત્તિકની સામા અને જયંતી નામની બહેને, એવા પ્રકારને વ્યતિકર સાંભળતાં “એ દીક્ષાધારી ચરમ તીર્થકર તે નહિ હોય?” એવી શંકાથી તે સ્થાને આવતાં, તેવી રીતે બાંધી કુવામાં ઉતારેલ ભગવંતને તેમણે જોયા. એટલે તે કહેવા લાગી કે –“અરે દુરાચારે ! ખરેખર તમે વિનાશ પામવાના છે કે આ સિદ્ધાર્થ રાજાના પુત્ર અને દેવેને પૂજનીય પ્રભુને આમ ઉપસર્ગ કરે છે.” એમ સાંભળતાં ભયભીત થઈ, તેમણે બહુમાનથી ખમાવીને પ્રભુને મૂકી દીધા. તે બે બહેને પણ ભગવંતને ભક્તિથી વાંદીને પિતાના સ્થાને ગઈ. સ્વામી પણ કેટલાક દિવસ ત્યાં રહી, ગોશાળા સાથે સમસ્ત નગરોના મંડનરૂપ એવી પષ્ટચંપા નગરીમાં જઈ તેમણે ચોથું ચોમાસું કર્યું. ત્યાં વીરાસન, લગંડાસને સતત ધ્યાન ધરતાં તેમણે ચાતુર્માસિક મહાખમણ આદર્યું. તેના છેલ્લા દિવસે પ્રભુ અન્યત્ર પારણું કરી કૃતાંગલ સંનિવેશમાં ગયા. ત્યાં દરિદ્રથવિર નામના પાખંડીઓ આરંભ, મહિલા, પરિગ્રહ, પુત્ર, પૌત્રાદિ સ્વજન સહિત રહેતા હતા. તેમના ગૃહ-પાટકના મધ્યમાં સ્વકુલકમાગત દેવતાવડે શોભાયમાન, વિપુલ ઉપાશ્રયવડે મને હર અને ઉંચા શિખરથી શભિત દેવળ હતું, તેના એકાંત ભાગમાં આવીને પ્રભુ પ્રતિમાને રહ્યા. તે દિવસે મંદ મંદ જળકણ પડતા અને શીતલ સખ્ત પવન લાગવાથી ભારે ટાઢ પડતી હતી. વળી તે દિવસે તે પાખંડીઓને મહોત્સવ કે જેમાં તે બધા બાળક, સ્ત્રીઓના પરિવાર સહિત દેવળમાં ભેગા થઈને ભક્તિપૂર્વક ગાતા અને નાચતા હતા. તે બધાને તથારૂપ જોઈ, ભાવી ભયની દરકાર કર્યા વિના ગોશાળે સોપહાસ કહેવા લાગ્યું કે જ્યાં રમણીમાં પ્રેમ અને ધ્યાન કે અધ્યયન સાથે મહાવૈર છે, તથા સુરત-સંગના પ્રપંચની પ્રરૂપણા કરનાર શાસ્ત્રો છે, જ્યાં સ્વપ્ન પણ છવયાનું નામમાત્ર પણ જણાતું નથી અને જ્યાં નિર્ભર મદિરાપાનમાં નિરંતર ઉદ્યમ ચાલુ છે, પિતાના કુટુંબ સહિત જ્યાં વિલાસપૂર્વક ગાન, નૃત્ય થયા કરે છે, અહ! આવા પાખંડને