________________
~
~
~ vi 31
* વ8 પ્રસ્તાવ-કતાંગલ સંનિવેશમાં દરિક વિરાનું વર્ણન. ૨૮૩ કઈ પરમાર્થ હશે ? ” એમ કઠોર વચને બોલતા તેને જોઈને તેઓ ભારે રેષ લાવતાં બોલ્યા કે–અરે ! આ દુષ્ટ બોલનારને બહાર કહાડી મૂકે. એને અહીં રાખવાનું કાંઈ પ્રજન નથી.” એટલે ઇતર જનોએ ગળે પકડીને ગોશાળાને દેવળની બહાર કહાડી મૂક્યો. ત્યાં હિમકણમિશ્ર પવનવડે આઘાત પામતાં, નિબિડ બાહથી વક્ષસ્થળને આચ્છાદિત કરી, કંપતા શરીરે, દંતવડે વેણુ-વાદન કરતાં, રોમાંચિત થઈને તે બેસી રહ્યો. તેને તેવી સ્થિતિમાં જોઈ, અનુકંપા આવતાં બીજા કેટલાક તેને દેવળમાં લઈ ગયા. ત્યાં ક્ષણેતરે શીત દૂર થતાં, પિતાના દુષ્ટ સ્વભાવને અટકાવવાને અસમર્થ એવો ગોશાળ ફરીને પણ પ્રથમની જેમ કહેવા લાગ્યું. એટલે ફરી તેને બહાર કહાડી અને અંદર લાવ્યા. એમ ત્રણ વાર તેમણે કર્યું. પછી એથી વારે લાવનમાં આવીને ગોશાળે કહેવા લાગ્યું કે – તમારા મતના વિકલ્પ તે દૂર રહે કે જે કહી પણ ન શકાય, પરંતુ હું શું કરું કે સદ્ભુત વસ્તુને પણ કહી શકતા નથી. આ ધ્યાની ગુરૂને ત્રિકાલ નમસ્કાર છે કે જ્યાં સ્વદુશ્ચરિત્રનું નામ પણ નથી. બીજા કદાચ ફુટવક્તા હોય, પરંતુ અલ્પ પણ : રેષ કર્યા વિના ન રહે.” એમ સાંભળતાં પાકી બુદ્ધિના લકે કહેવા લાગ્યા કે—એ આ દેવાર્યને સેવક, છત્રધારક કે આસન ઉપાડનાર હશે તે અરે ! એને મારવાથી શું ? તમે બધા મૌન રહે અને પિતા પોતાનાં કામ કર્યા કરે. જો તમે સહન ન કરી શક્તા હો તે બધાં વાદ્ય વગાડો કે જેથી તેને શબ્દ સાંભળવામાં ન આવે.” એટલે તેમણે તેમ કર્યું. . • પછી પ્રભાત સમય થતાં, સૂર્ય ઉદય પામતાં અને જીવલેાક સાક્ષાત્ દષ્ટિગોચર આવતાં, પ્રતિમા પારીને સ્વામી તે સ્થાનથી નીકળી શ્રાવસ્તી નગરી પ્રત્યે ગયા. ત્યાં બહાર પ્રતિમાને રહ્યા. ભેજન સમયે ગોશાળાએ પૂછ્યું કે-“હે ભગવન! તમે ભિક્ષા લેવા નીકળશે?” સિદ્ધાર્થે કહ્યું –
આજે અમારે ઉપવાસ છે.” તેણે પુનઃ પૂછ્યું “ભગવન! આજે મને કે આહાર મળશે?” સિદ્ધાર્થ બે -આજે તું મનુષ્ય-માંસ ખાઈશ.” ગોશાળે બે —“ આજ મારે ઈતર માંસનો પણ જ્યાં સંભવ ન હોય તેવું જમીશ, તે મનુષ્ય-માંસ તે ક્યાંથી?” એમ નિશ્ચય કરી તે સર્વત્ર ભમવા લાગ્યો. - હવે તે જ નગરીમાં પ્રિયદત્ત નામે એક ગૃહસ્થ રહેતું. તેની શ્રીભદ્રા નામે ભાય હતી. તેને બધાં મૃત બાલકે જન્મતાં એટલે પુત્ર જીવતા જન્મ