________________
૨e.
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
અભાગીયા ! ત્યાં રહેતાં તે એવી વાત પણ ન સાંભળી કે પુષ્કરાવ7 મેઘની જેમ સિદ્ધાર્થનંદન એક વરસ પર્યત ઈષ્ટ આપવા પૂર્વક સતત કનકધારાથી વરસ્યા. શું તું પિતે આ સન્મુખ જેતે નથી કે જન્મથી જે દરિદ્ર હતા છતાં રથ, અશ્વાદિક વાહને લેતાં, દિવ્ય આભારણે પહેરતાં, ઉંચા મકાને બંધાવી પિતાની સ્ત્રી સહિત રહેતાં, જિનપ્રસાદથી વિલાસ કરી રહ્યા છે ? અથવા દેશાંતરથી આવેલા કે તારા જેવામાં ન આવ્યા કે જેઓ મને રથ પૂર્ણ કરી, કનકરાશિ મેળવીને પિતાના ઘરભણી પાછા ફરતા હતા ?” બ્રાહ્મણે કહ્યું કે-“હે પ્રિયા ! દૂર દેશાંતરમાં વસવાથી મેં એ કશું સાંભળ્યું નહિ. શું કરું કે મારું ભાગ્યજ વિપરીત છે, જેથી આટલે બધે લાંબે વખત મેં વિષમ દશા ભોગવી. ” ત્યારે બ્રાહ્મણ બોલી–“અરે ! હજી પણ તેમની પાસે સત્વર જા. તે ભગવાન કરુણાના ભંડાર છે, તેથી તું માગીશ તે અવશ્ય કંઇ , પણ આપશે.” એમ સાંભળતાં બ્રાહ્મણ બહુ જ વેગથી જિનેશ્વર ભણી દોડ્યો અને પૂછતાં પૂછતાં તે કુમારગ્રામે પહોંચ્યા. ત્યાં ઇંદ્ર નાખેલ સુગંધી ચૂર્ણને પરિમલ પર એકઠા થતા ભમરાઓથી જેમને દેહ આચ્છાદિત છે એવા વીરપ્રભુ કાયેત્સ રહેલા તેના જેવામાં આવ્યા. એટલે ત્રણ પ્રદક્ષિણાપૂર્વક પરમ આદરથી પ્રભુને પ્રણામ કરી તેણે વિનવ્યું કે “ હે દેવ ! મારી કર્મ-કથા સાંભળે. કંઠમાં છહુવા ખલિત થતાં અસ્પષ્ટ વાણીથી હે નાથ ! દાનમાં વિમુખ છતાં તેવા કયા જનની આગળ મેં પ્રાર્થના ન કરી ? હે દેવ ! માર્ગની ધૂળથી ખરડાયેલ હું કયા મુસાફરખાનામાં ન વ ? અને આ દુષ્ટ ઉદરને પૂરવા માટે મેં શું શું કુકમ ન કર્યા ? દ્રવ્ય મેળવવા માટે હું તરત કૃતાંતના મુખમાં પણ પેઠો અને એ કઈ વેશ ન રહ્યો કે જે નટની જેમ મેં ધારણ ન કર્યો હોય. એમ દૂર દેશાંતરમાં ભમતાં લાગેલા પરિશ્રમને લીધે મને વિવિધ રોગ ઉત્પન્ન થયાં, છતાં મંદભાગી મેં આટલો કાળ ગુમાવ્યા પરંતુ અત્યારે ઘરે આવતાં જ મારી સ્ત્રીએ કહ્યું કે તમે એક વરસ પર્યત મહાદાન આપ્યું તેમાં કેટલાક લોકેને નગર, પાટણ, ગામ, આકર કે દ્રવ્યભંડાર આપ્યા અને અન્ય કેટલાકને મદેન્મત્ત હાથીએ આપ્યા. વળી બીજા કેટલાકને પારસ-ઇરાન, બર્બર તથા બહલી-દેશના અર્ક આપ્યા અને કેટલાકને જાત્ય કનકના પ્રવર આભૂષણે આપ્યાં. એ પ્રમાણે અનેક પ્રકારે પુષ્કળ દાન કરતાં કલ્પવૃક્ષની જેમ હે નાથ ! તમે દુનીયાનું દારિદ્રય દળ્યું અને મેઘની જેમ લેકાની તૃષ્ણાને પરાસ્ત કરી, તેમ છતાં દરિદ્ર જનેમાં તિલક સમાન એ હું એક જ પૂર્વના દુસહ દુષ્ટ કર્મોના પ્રભાવે વિફલ રહ્યો, માટે . હે પ્રભુતવત્સલ ! હે કરૂણારસ ! વરસતાં દુખસંતપ્ત ભુવન–વનને સિંચનાર!