________________
તૃતીય પ્રસ્તાવ અઢારમા ભવ,
૬૭
ત્રિપૃષ્ઠ કુમારપણાને પામ્યા. એટલે તેને ચેાગ્ય જાણીને સારા મુહૂર્તો અને શુભ દિવસે વિધિપૂર્વક તેને ભણાવવા માટે રાજા કલાચા પાસે લઇ ગયા. એટલે પેાતાની બુદ્ધિના પ્રકથી સમસ્ત વિશેષ કલા-કલાપ તે ગુરૂ પાસે અલ્પ કાળમાં શીખી રહ્યો. એમ સર્વ શાસ્ત્રના વિસ્તાર જાણી લેતાં, ગુરૂના ચરણે નમસ્કાર કરી, તેની અનુજ્ઞાથી સ ંતુષ્ટ થયેલ કુમાર પાતાના આવાસે આવ્યા.
ત્યારપછી પેાતાના ભાઈ અચલ સાથે એક ક્ષણુવારના વિયાગ પણુ સહન ન કરતા ત્રિપૃષ્ઠ કુમાર યથેચ્છાએ નિઃશ ંકપણે પ્રવર ઉદ્યાનાદિકમાં ક્રીડા કરવા લાગ્યા. પેાતે શરીરે કોમળ છતાં તેના ભુજબળને જોઇ, ભય પામતાં પ્લાન મુખ કરીને હજારો મત્લા-ચેાધાએ પણ કાંપવા લાગ્યા. તે પેાતાના ચરણકમળ લીલાથી પણ જ્યાં જ્યાં સ્થાપન કરતા, ત્યાં ત્યાં જાણે વાથી હણાયેલ હાય તેમ પૃથ્વી અત્યંત થરથરતી હતી. તેણે હસતાં હસતાં પણ કાઇ રીતે સુષ્ટિ—ઘાતથી પાડેલા જના, નાકરાની સારવારથી જ જીવતા રહી શકતા, વળી જ્યાં તે દૃષ્ટિ નાખતા, ત્યાં સાદર વિનયથી તરતજ નમી પડેલા નાકરી અન્ય ઉદ્યમ તજીને ઉતાવળથી તેની પાછળ દોડી જતા, તે કુમાર અનાદરપૂર્વીક જેને અલ્પ આદેશ કરતા, તે જાણે નિધાન પ્રાપ્ત થયેલ હાય તેમ પેાતાના આત્માને કૃતકૃત્ય માનતા, તે જે સ્થાને ખેલતા, ત્યાં શેષ વ્યાપા। સમાપ્ત કરવામાં આવતા અને તેનાજ પરાક્રમના વનમાં લેાકેાની પુનરૂકિત વધી ગઈ હતી. એ રીતે પૂર્વપાર્જિત સુકૃતથી વધતા સુખયુકત અચલ ભ્રાતા સાથે ત્રિપુષ્ઠના દીવસેા પ્રસાર થવા લાગ્યા.
સુ
હવે અહીં રાજગૃહ નગરમાં, ભરતા માંના રાજાઓએ પેાતાના ગટથી જેના પાદપીઠના સ્પર્શ કરેલ છે. પ્રલયકાળના માત્ત ડમડળ સમાન ઉગ્ર . પ્રતાપથી દિશાઓને આક્રાંત કરનાર, નિઃશંક ભુજઈડરૂપ મંડપમાં વિરાજમાન રાજલક્ષ્મીના વિલાસવડે શાલાચમાન, રણાંગણમાં હણેલા મત્તમાત ંગેાના કુંભસ્થળમાંથી નીકળેલા મુકતાફળાવડે તે ભૂમિને વિરાજિત કરનાર, મહાગાપુરની પરિધા–ભુંગળ સમાન, ભુજામાં વીર–વલયને ધારણ કરનાર તથા તીક્ષ્ણ ધાર વાળા ઉત્કટ ચક્રથી શત્રુઓની ગ્રીવાને છેદી નાખનાર એવા અગ્રીવ નામે પ્રતિવાસુદેવ રાજા, પાંચ પ્રકારે રમણીય પ્રવર વિષય-લક્ષ્મીને ભાગવતા હતા. એમ કેટલેાક કાળ વ્યતીત થતાં તે વિશાખનંદ કુમાર ચિરકાળ રાજ્ય પાળી મરણ પામતાં નરક, તિ`ચમાં ભમીને એક ગિરિગુફામાં સિંહ થયો. તે તરૂણુ થતાં આમતેમ ભમતા અને તે રાજાના શ્રેષ્ઠ શાલિક્ષેત્રામાં રહેતા ખેડુતાને સતાવતા હતા. તેનાથી પરાભવ પામેલા કૃષીવલા અશ્વગ્રીવ રાજા પાસે આવ્યા અને સિંહના વ્યતિકર સંભળાવતાં કહેવા લાગ્યા કે— હે દેવ ! કૃતાંત-યમ સમાન આ સિહુથી જો તમે અમારૂં રક્ષણ ન કરી શકેા, તે તમારા ક્ષેત્રા બીજા