________________
તૃતીય પ્રસ્તાવ–અઢારમો ભવ.
૭.
-પડયું. અથવા તે આવી ચિંતા કરવાથી શું? કારણ કે ઉપાય જ ઉપેય-કાર્યને સાધક છે, ” એમ નિશ્ચય કરીને તેણે દૂતને પાછે બોલાવ્યો અને તેને વિશેષ પ્રકારે સત્કાર કર્યો, તેમજ મહાકીંમતી ભેટે આપીને પ્રથમ કરતાં ચારગણું દ્રવ્ય પ્રદાન કર્યું. પછી તેને ધીરજ આપતાં જણાવ્યું કે –“ મહાયશ ! બાલ્યાવસ્થામાં નિવિવેક સુલભ હોવાથી, યૌવનને લીધે અસભ્ય ચેષ્ટા અધિક રહેવાથી અને રાજકુળમાં જન્મ પામવાથી ઉન્મત્તતા સહજ હોવાથી, જો કે કુમારેએ તમને બહુ સતાવ્યા, છતાં કઈરીતે મનમાં ખેદ ન લાવ, તેમજ કેપને પણ અવકાશ ન આપ. તમારે માટે બધા કરતાં મને બહુમાન છે. જનક પિતાની સભામાં બેસનારને બાળકુચેષ્ટા કદાપિ ખેદ ઉપજાવતી નથી. હું એમને પિતા છું. વળી તમારે એ કુમારમાં અધિકાધિક પ્રકૃષ્ટ ગુણને આપ કરો, માટે પ્રસાદ લાવી અપમાનની વાત ભૂલી જાઓ.”
ત્યારે દૂત બે –“હે મહારાજ ! તમે આવા વ્યાકુળ શામાટે થાઓ છે ? શું પોતાના બાળકોમાં કેઈ અવિનયની આશંકા કરે ? અથવા તે હૃદય પ્રેમને પરવશ છૂતાં એક પણ અપરાધને સ્થાન ન મળી શકે.” રાજાએ જણાવ્યું “ એ બરાબર છે, તારી ચિત્તવૃત્તિને હું જાણું છું, તારી એકનિષ્ઠા મારા લક્ષ્યમાં છે. હવે કેવળ એટલું જ કરવાનું છે કે-કુમારેને વૃત્તાંત અશ્વશીવ રાજાના સાંભળવામાં ન આવે. ” એમ રાજાનું વચન સ્વીકારીને ચંડવેગ દૂત ચાલતું થયું અને અનુક્રમે તે અશ્વગ્રીવ રાજા પાસે આવી પહોંચે.
એવામાં પૂર્વે આવેલા પુરૂષના મુખથી કુમારને વ્યતિકર સાંભળવાથી કે પાયમાન થયેલ, ભ્રકુટી ચડાવવાથી ભયંકર ભાસતે અને રક્તચન કરી બેઠેલ રાજા દૂતના જોવામાં આવ્યું, એટલે તે સમજી ગયે કે– પૂર્વે આવેલા પુરૂએ રાજાને તે વ્યતિકર સંભળાવ્યું છે. ” પછી પ્રણામ કરી દૂત પિતાના સ્થાને બેઠે. એટલે રાજાએ પૂછતાં, બધે વૃત્તાંત જણાવતાં તેણે કહ્યું–“પ્રજાપતિ રાજાના કુમારએ અપેક્ષા વિના અજાણપણે મને માર્યો અને તેથી બાળપણાને લીધે જો કે તેમણે મારે અપરાધ કર્યો, તે પણ એ બનાવથી પ્રજાપતિ રાજાને બહુ ખેદ થયે છે. વળી વિનયથી નમ્ર બની મુગટની જેમ તમારી આજ્ઞાને શિરપર ધારણ કરે છે અને સદા વિશેષપણે અત્યંત પિતાને ભૂત્યભાવ બતાવી રહ્યો છે. વળી તેના ઘરે તમારા ગુણે માગધજને ગાઈ રહ્યા છે, તેથી કઈવાર પણ યુવતિઓના નપુરને ધ્વનિ સાંભળવામાં આવતું નથી. હે રાજન ! વધારે શું કહું? મેં બધા રાજાઓને સાક્ષાત્ જોયા છે, છતાં પિતાના સ્વામીની ભક્તિમાં તેની તુલના કેઈ કરી શકે તેમ નથી.” - એ પ્રમાણે સાંભળતાં અશ્વગ્રીવ રાજાને પેલા નૈમિત્તિકનું વચન યાદ