________________
૨૯૨
શ્રી મહાવીર ચરિત્ર.
વ્યાકુળ થતા રાજાએ અનેક મંત્ર, તંત્રના જાણનારા લેાકેાને લાવ્યા અને તેમણે વિવિધ ઉપાયે કરી જોયા, છતાં કુમારના મનેાભાવમાં કંઇ પણ ફેર ન પડયા. એક દિવસે રાજા ગજેન્દ્રપર આરૂઢ થઇ, પિરજનાની સાથે નગરની બહાર રયવાડીએ નીકળ્યા અને વિવિધ પ્રદેશમાં અશ્વ, હાથીઓને ફેરવી, પાતે પરિભ્રમણ કરીને પાછા ફર્યાં. એવામાં રથ, અશ્વ, શિખિકા અને પગે શીઘ્ર વેગથી ઉદ્યાન તરફ જતા અને સુંદર વેશથી સુશેાલિત એવા સમસ્ત નગરજનાને જોતાં રાજાએ પૂછ્યુ કે−‘ અરે ! આ નગરજના બધા પોતાના કામકાજને મૂકી એક માર્ગે કયાં જાય છે ? આજે કાઇ દેવતાના મહાત્સવ પણ નથી, તેમજ નટ કે નાટકાન્તુિ કૌતુક પણ કાંઈ દેખાતું નથી.' ત્યારે પરિજને કહ્યુ` કે- હે દેવ ! શું તમને ખખર નથી કે અહીં સૂરપ્રભ નામે આચાય આવેલા છે કે જે પરાત્મા પેાતાના યથાર્થ નામથી અતીત અનાગત વસ્તુ વિષયના સંદેહરૂપ તિમિરને હરવાવડે વસુધામાં અપૂર્વ કીર્ત્તિ પામ્યા છે. વળી જેમના પાપાની ધૂલિના સ્પર્શ માત્રથી, વિવિધ રેગથી પીડિત છતાં લેાકેા તરતજ મન્મથ જેવા બની જાય છે; તથા લેાકે જેમના દર્શન માત્રથી પણ સમસ્ત તીર્થાંના પાવન જળની જેમ પાપરજને પરાસ્ત કરનાર પાતાના આત્માને માને છે. જેએ ધ્રુવહુ ગવને લીધે પેાતાના પિતાને પણ પ્રણામ કરતા નથી તેવા તરૂણા પણ જેમના ચરણમાં વારંવાર આળોટે છે. આ લોકો તે આચાર્યને વંદન કરવા જાય છે. હે દેવ ! તમારે પણ તેમના પદ્મ—પ`કજના દર્શન કરવા ચેાગ્ય છે.' એમ સાંભળી કૌતુક પામતા રાજા તરતજ ઉદ્યાનની અભિમુખ વન્યા. પછી દૂરથી જ ગજેદ્ર પરથી નીચે ઉતરી, સુરીંદ્રને પરમ ભક્તિથી વંદન કરીને રાજા ધરણીતલ પર બેઠો. એટલે આચાય પશુ દિવ્ય જ્ઞાનથી તેની યાગ્યતા જાણી ગ ́ભીર ગિરાથી આ પ્રમાણે પ્રતિબંધ
આપવા લાગ્યા.
.
“ હે રાજન ! આ સંસારમાં પ્રથમ તે મનુષ્યલવ દુર્લભ છે, તેમાં પણ કુળ, રૂપ અને આરેાગ્યની સામગ્રી વધારે દુર્લભ છે, તેમાં પણ પ્રવર હસ્તી, ઘેાડા, સુલટ, રથ અને અખૂટ ભંડાર તથા ભયવશે જ્યાં સામતે નમી રહ્યા છે એવું રાજ્ય-નૃપત્વ પણ દુષ્પ્રાપ્ય છે, તેમાં પણુ શાસ્ત્રાર્થમાં વિચક્ષણ અને અત્યંત ભવવિરક્ત એવા પંડિત પુરૂષા સાથે અલ્પમાત્ર સમાગમ કે ગોષ્ઠી પણ દુર્લભ સમજવી. પુણ્ય-પ્રકના યેાગે હે ભૂપાલ ! એ તું બધુ પામ્યા છે, તેા હવે સવિશેષ પ્રાણિવધાદિકથી વિરામ, ન્યાય—સેવન, સુગુણુ- • અર્જુન, દુઃસ્થિત જનની કરૂણા, ધર્માં-વિરૂદ્ધના ત્યાગ, પરલેાકની ચિ'તા,