________________
અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-ચતુર્થ વ્રત ઉપર સુરેન્દ્રદત્ત કથા.
૪૫
-નિરંતર નેત્રમાંથી ઝરતા અથના પ્રવાહ વડે તેના ગંડસ્થળ છેવાતા હતા
એવા તે શ્રેષ્ઠીએ યમૂના નદીના જળમાં તે પિટી વહેતી મૂકી. તે પેટી અનુપ્રવાહે તરતી તરતી જવા લાગી. હવે આનંદના સમૂહને ધારણ કરતા તે શુભંકરે પણ પિતાના આશ્રમમાં જઈને પોતાના શિષ્યને કહ્યું કે-“ અરે ! તમે શીઘ વેગવડે જઈને એક કોશ માત્ર નદીના નીચેના ભાગે જઈને રહે. ત્યાં તરતી પેટીને જ્યારે આવતી જુએ ત્યારે તેને ગ્રહણ કરીને તેનું દ્વાર ઉઘાડ્યા વિના અહીં મારી પાસે લાવજે. ” તે સાંભળીને તેઓ ગયા અને કહેલા સ્થાને જઈને રહ્યા. હવે તે પેટી તરંગવડે પ્રેરણું કરાતી જેટલામાં અર્ધ કેશ માત્ર ગઈ તેટલામાં ત્યાં દૂરથી સ્નાનકીડા કરતા એક રાજપુત્રે જોઈ, અને પિતાના પુરુષોને કહ્યું કે-“ અરે ! શીઘ વેગે કરીને દેડે. આ જળના પ્રવાહથી વહેતા પદાર્થો( પેટી )ને ગ્રહણ કરે. ” તે સાંભળીને તે પુરુષ તત્કાળ જળમાં પેઠા. તેઓએ પેટી ગ્રહણ કરી, રાજપુત્રને આપી. તેણે પણ કૌતુકથી ઉઘાડી. પાતાળકન્યાની જેવી સવે અલંકારો વડે મૅનેહર શરીરવાળી તે યુવતી તેમાંથી નીકળી. હર્ષથી રાજપુત્રે તેણીને ગ્રહણ કરી અને વિચાર્યું કે-“ અહે ! મારા કર્મની પરિશુતિ અનુકૂળ છે. કેવળ આવા પ્રકારના સ્ત્રીરત્નને આ રીતે ત્યાગ કરવાથી કેઈએ ખરેખર પોતાના અકલ્યાણની શાંતિની સંભાવના કરી હશે એમ જણાય છે; તેથી આ પેટીને ખાલી જ પ્રવાહમાં મૂકવી એગ્ય નથી.” આ
પ્રમાણે વિચારીને પાસેના વનમાંથી એક દુષ્ટ વાંદરીને તેની અંદર નાંખી, ' તેનું દ્વાર મજબૂત રીતે બંધ કરીને “ હે ભગવતી યમૂના નદી ! મારા ' પર કેપ ન કરીશ.” એમ કહીને પ્રથમની જ રીતે તે પેટી પ્રવાહમાં વહેતી મૂકી. પિતે સ્વર્ગની લક્ષમીને સમૂહ પામ્યું હોય તેમ પિતાના આત્માને માનતે તે કુમાર કમળના પત્ર જેવા દીધું નેત્રવાળી તેણીને ગ્રહણ કરીને જેમ આવ્યું હતું તેમ પિતાને સ્થાને ગયે. તે પેટી પણ જળમાં વહેતી એક કેશ પ્રમાણુ ગઈ. તેને શુભંકરના શિષ્યોએ જોઈ ત્યારે પિતાના ગુરુના જ્ઞાનના અતિશયનું વર્ણન કરતા તેઓએ નદી મધ્યે પ્રવેશ કરીને તે પેટી ખેંચી કાઢી, અને ગુરુની પાસે લઈ ગયા. તેણે પણ અનુપમ આનંદના સમૂહને પામીને ઘરની અંદર તેને ગોપવી, અને પછી પોતાના શિષ્યને કહ્યું કે“અરે ! આજે આખી રાત્રી હું ઘરની અંદર રહીને મોટા વિસ્તારથી દેવતાની પૂજા કરવાને છું, તેથી તમારે આ સ્થાન અત્યંત નિજન કરવું.” તે