________________
દ્વિતીય પ્રસ્તાવ–દશમા ભવ.
30
પરનું ચિત્ત પારખવામાં તે ચતુર હતા, તેને આવેલ સાંભળીને ઘણા લોકો તેની પાસે આવ્યા. એટલે તેણે પેાતાના મતના તત્ત્વની પ્રરૂપશુારૂપ પ્રષચના પ્રારંભ કર્યાં. જે સાંભળતાં લેાકેા અંતરમાં આનંદ પામતા પેાતાના સ્થાને ગયા. એથી તેની પ્રસિદ્ધિ થઇ. પછી બીજે દિવસે અગ્નિભૂતિ અને ખીજા લેાકા તેની પાસે આવ્યા. તેણે તેમના ચેાગ્ય સત્કાર કર્યાં. ત્યાં તેઓ ઉચિત પ્રદેશમાં બેઠા અને તેણે વિસ્તારથી પેાતાના દર્શનનાં તત્ત્વો તેમને કહી સંભળાવ્યાં, જે સાંભળતાં બધા લોકો હુ પામ્યા, એવામાં એક માણસે તે પરિવ્રાજને પૂછ્યું કે—“ હે ભગવન્ ! ચંદ્રમાની જેમ લેાકેાના લોચનને આનંદ પમાડનાર, મુકતામાલાની જેમ હર્ષિત હિરણાક્ષીઓ સાથે સવાસ કરવાને ચેાગ્ય, નંદનવનની જેમ વિવિધ વિલાસ કરવા લાયક, સાગરની જેમ લાવણ્યરસથી પૂ, પાતાલ રસાતલની જેમ ભુજંગ-સગને સમુચિત તથા મન્મથના સાભાગ્યને ભાંગનાર એવા આ અદ્ભુત તારૂણ્યમાં તમે પ્રત્રજ્યાવ્રતનુ કાનુષ્ઠાન કેમ આદર્યું"? કારણકે મૃણાલતંતુથી અનાવેલ દોરડી કાંઇ મદોન્મત્ત હાથીના બંધનને સહન કરી શકે નહિ, સહકાર-આમ્રની મજરી-માંજર કાંઇ મજબૂત ૐક ( પક્ષિ વિશેષ ) ના, ચરણના ભાર સહી શકે નહિ તેમજ તીક્ષ્ણ ધારાથી વિકરાલ તરવારની અણીના ઉલ્લેખ કાંઇ કમળ-દળથી સહન ન થાય, તેમ તમારી આ શરીરલક્ષ્મી, નિષ્ઠુર જનને ચેાગ્ય તપ-ચરણ કરવાને સથા અચેાગ્ય છે. તેથી એમાં પ્રભુચિની–પ્રમદાના વિરહ કારણુ હશે, અથવા ધનભગનું ખાસ કારણ હશે, કે સ્વજનના વિયેાગનું અથવા અન્ય કાંઈ કારણ હાવું જોઈએ. એ બાબતમાં મને મેાટુ' કુતુહલ થાય છે, માટે જો અત્યંત અકથનીચ જેવું ન હાય, તા તે ક્ડી સભળાવા. ” ત્યારે પરિવ્રાજક માલ્યા— હૈ ભદ્ર! તમારા જેવાને અકથનીય શું હાય? માટે જો કૂતુહળ હાય તા સાંભળ.
66
હું પૂર્વે કાશાંખી નગરીમાં અખંડ દ્રવ્યના ભાજનરૂપ હાઈ, અને દીન, દુઃસ્થિત, વિદેશી તથા ભયભીત જનેાને દાન તથા તેમની રક્ષા કરવામાં તત્પર હતા. એકદા રાત્રે હુ સુતા હતા, તેવામાં એકદમ ભયંકર કોલાહલ જાગ્યા. એટલે હું ભય પામી શય્યા થકી ઉઠચે અને જેટલામાં જોઉ' છુ, તા તીક્ષ્ણ ખડૂગવાળા દઢપણે સજ્જ થયેલા, ધનુષ્ય, ચક્ર, ભાલા પ્રમુખ આયુધાને હાથમાં ધારણ કરતા, ૮ મારા મારા ’ એમ ખેાલતા, જાણે પાતે પૃથ્વીતલમાં દાટેલ હોય તેમ ધન–સંચયને ગ્રહણ કરતા, તેમજ ત્યાં રહેલ અશ્વશાળાઓને સ્વાધીન કરતા, સામે આવેલ પરિજન-નાકરવને વિવિધ પ્રકારે પરાભવ પમાડતા, કાંસાના ભાજન તેમજ ઘરવખરીને ઉપાડતા, જાણે ચમના સુભટ હાય અથવા જાણે કલિકાલના મિત્રા હોય કે પાપના પિતામહ હાચ તેવા ભીષણ
,