________________
૭૬
શ્રી મહાવીર ચગ્નિ.
ને પણ તેણે જોયા ત્યારે પિતાના દર્શન–મતના પક્ષપાતથી દેવ-કર્તવ્ય તજી, શિષ્યને તત્વ સત્ય સંભળાવવા તે આકાશમાં ઉતર્યો, અને પ્રવર પંચ વર્ણના મંડળમાં અદશ્ય રૂપે રહી આસુરિ પ્રમુખ શિષ્યને સંબોધીને તે
આ પ્રમાણે બે – અવ્યકત થકી વ્યકત ઉત્પન્ન થાય છે.” ઈત્યાદિ તત્ત્વવચન સાંભળતાં આસુરીએ સાઠ તંત્ર-ગ્રંથે બનાવ્યા અને તેથી શિષ્ય-પ્રશિખ્ય વર્ગની પરંપરા ચાલુ થઈ, વળી તેમ થવાથી સર્વત્ર ત્રિદવને ધર્મ વિ સ્તાર પામ્યો. પછી કપિલ પણ મનમાં ભારે પ્રહર્ષ પામી, ત્યાંથી દેવલોકમાં ચાલ્યા ગયે અને ત્યાં અસાધારણ પાંચ પ્રકારના ભેગ ભેગવવા લાગે.
હવે તે મરીચિને જીવ આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં બ્રહ્મ દેવલેક થકી ચવીને જ્યાં દૂર દેશથી આવેલા વણિકજને વિવિધ વેપાર કરી રહ્યા છે, જેની આસપાસના પ્રદેશમાં રહેલા સાધુજને ધર્મક્રિયા સાધી રહ્યા છે અને સમસ્ત ગામના તિલક સમાન એવા કેટલા ગામમાં કેશિક નામે બ્રાહ્મણ થયે, જે છ કર્મમાં અનુરકત વેરાર્થના વિચારમાં વિમલ બુદ્ધિવાળે અને જગતમાં પ્રસિદ્ધ યશવાળે હતે. વળી તે વિષયમાં આસકત, ધન પેદા કરવામાં વિવિધ વ્યવસાય કરનાર, પ્રાણિવધ પ્રમુખ મોટા પાપસ્થાનમાં નિર્ભય અને મિથ્યાત્વમાં મન લગાડનાર હતું. તે એંશી લાખ પૂર્વનું સર્વ આયુષ્ય પાળી પ્રાંતે ત્રિદંડિત્રત ધારણ કરીને મરણ પામે. પછી પિતાના કર્મના પ્રભાવે દેવ, તિર્યંચ પ્રમુખ વિવિધ સ્થાનમાં અનેકવાર ઉત્પન્ન થઈ, પશુની જેમ પરવશપણે દુખ સહન કરતાં ચિરકાળ સંસારમાં ભ્રમણ કરીને સ્થણુક ગામમાં પુષમિત્ર નામે બ્રાહ્મણપુત્ર થયું. ત્યાં પણ લાંબે કાળ રહી, કામગથી કંટાળે પામતાં ધર્મબુદ્ધિએ પરિવ્રાજક દીક્ષા લઈ, વિવિધ તપ આચરી પિતાના સિદ્ધાંતમાં બતાવેલ ધર્મવિધિ પાળી, બહેતર લાખ પૂર્વનું સર્વ આયુષ્ય ભેગવી, મરણ પામીને, તે પુષ્પમિત્ર ત્યાંથી સૌધર્મ દેવલેકમાં દિવ્ય ભૂષણથી વિભૂષિત દેવ થયે, પછી કાલક્રમે ત્યાંથી આવીને ચૈત્યસંનિવેશમાં અગ્નિત નામે બ્રાહ્મણ થશે. ત્યાં ચોસઠ લાખ પૂર્વનું આયુષ્ય પાળી પ્રાંતે પરિવ્રાજક દીક્ષા લઈ, મરણ પામીને તે ઈશાન દેવલેકમાં મધ્યમ આયુષ્ય વાળો દેવતા થયે. ત્યાં ચિરકાળ ભેગ ભેગવી, આયુ પૂર્ણ થતાં ત્યાંથી ચાવીને મંદિર નામના ગામમાં એમિલ વિપ્રની શિવભદ્રા ભાર્યાના પુત્રપણે તે ઉત્પન્ન થયો. તેનું અગ્નિભૂતિ નામ રાખવામાં આવ્યું અને અનુક્રમે તે તારૂશ્યાવસ્થા પામ્યું.
એકદા સૂરસેન નામે પરિવ્રાજક ભમતે ભમતે તે ગામમાં આવી ચડ્યો. તે સાઠ તંત્રશાસ્ત્રોમાં કુશળ હતો, ધર્મકથાના વ્યાખ્યાનમાં તે વિચક્ષણ હતું,