________________
૨૫૪
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
પ્રાણીઓ અષ્ટ પ્રકારના કમ ખાંધે છે, નરકે જાય છે, અને ત્યાં તીક્ષ્ણ દુઃખા પામે છે. ત્યાંથી નીકળતાં લાખાતિય ચ-ચેાનિઓમાં તે બિચારા પેાતાના દુશ્ચરિત્રથી લાંખા કાળ ઉત્પન્ન થાય છે. તેમજ . જે સ પ્રાણીઓને પેાતાના જીવિત સમાન સમજી સમ્યકૂ પ્રકારે સભાળે છે, તે લેાકેા સર્વ લેાકેાના લેાચનને આનંદ પમાડવામાં ચંદ્રમા તુલ્ય થાય છે, અને દીર્ઘાયુષ્ય, સુંદર રૂપ અને દિવ્ય દેવસુખા ભાગવી અનુક્રમે અવશ્ય માક્ષે જાય છે. વળી સત્યાર્થ છુપાવનાર, પ્રાણીઓના વિનાશના એક કારણરૂપ એવુ' જે ઘાર વચન, તે બધું સુબુદ્ધિ જનાએ વવા લાયક છે. મૃષાવાદી લેકે આ ભવમાં જીહ્વા છેદન અને લેાકનિંદા તથા પરભવે દુઃખ પામે છે. એ મૃષાવાદથી જે વિરક્ત, કુટિલતાથી વર્જિત અને મિતભાષી છે, તે અપયશના કે કદાપિ લિપ્ત થતા નથી. વળી વિકાસિત કમળના પરિમલ સમાન મુખ—શ્વાસવડે દિશાઓને સુગ ધી કરનાર એવા તેજના લેાકેામાં પૂજા-પ્રતિષ્ઠા પામે છે, તેમજ આદ્રેયવચની થાય છે. જે પરધનને આળવે છે તે સુગતિરૂપ ગૃહના કપાટ–કમાડ બ`ધ કરે છે અને તુચ્છ ઐહિક સુખેાના કારણે કર્મ-બંધનાને મજબૂત બનાવે છે. તે મૂઢાત્મા એનાથી પ્રતિજન્મે દારિદ્રય ઉપાર્જન કરે છે અને સુત, યિતાના સહ વિરહ-દુઃખને પામે છે, તેમજ જેએ સતાષી બની, અદત્ત તૃણુમાત્ર પણ લેતા નથી તે દેવાને પણ પૂજનીય થાય છે, તેા મનુષ્યોને માટે શું કહેવું ? તેમના ધનવિલાસ વધે છે, આપદાઓ કિ આવતી નથી અને તેમના બધા મનાથ નિવિને સિદ્ધ થાય છે. જે પાતાના આત્માના નિગ્રહ કર્યાં વિના ! લવસ બધી લેશ સુખમાત્રમાં પ્રતિબંધ પામતાં કામલુબ્ધ બની, દાસની જેમ મુગ્ધ થઇને સ્ત્રીઓને આધીન વર્તે છે, તે પુરૂષો રાજસેવા, સંગ્રામ પ્રમુખના વિવિધ વ્યસન-દુઃખે, મૈથુન-સંજ્ઞામાં આસક્ત બનવાથી વાર વાર પામે છે અને કામિવમુખ પુરૂષો, દેવ અને મનુષ્યને પૂજનીય બની, દેહાદ્ભવ, અવિનશ્વર પરમ આનંદને સદા અનુભવે છે. સ’પૂર્ણ બ્રહ્મવ્રત પાળવાથી પવિત્ર થયેલા પુરૂષ સિંહને વિદ્યા અને મંત્રા સ્મરણ-માત્રથી સિદ્ધ થાય છે. જે પરિગ્રહની વિરતિ ન કરતાં પાપમાં પ્રવૃત્ત થાય છે, તેઓ કેાશિકાર–કીટની જેમ સ્વક્રિયાથી પેાતાને ખાંધે છે. પ્રતિદિવસ લાભ થતાં ભારે લાલ વધવાથી શરીરે કલેશ પામતાં સર્વત્ર પરિગ્રહની મમતાથી તેઓ ચિરકાળ દુ:ખિત થાય છે અને અપરિગ્રહી પુરૂષો પોતાના શરીરે પણ મમત્વ પ્રતિખધ કરતા નથી, તે શેષ વસ્ત્ર-પાત્રાદિમાં તેા મમતા કેમ કરે ? એથી