________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
વિલાસમાં મસ્ત એવા મને જીણું પટની જેમ હાથમાં લઈને ચીરી નાખે. તે વખતે નિર્જન વનમાં વસતાં તેણે એને શે અપરાધ કર્યો હતો કે નિષ્કારણ શત્રુ એવા એણે મને તેવી રીતે દ્વિધા કરી મારી નાખે, તો પુણ્યપ્રકર્ષથી આજે મારી ઈચ્છા પૂર્ણ થઈ કે એ વૈરી પતે અહીં ચક્ષુગોચર થ. સત્પરૂ જગમાં જીવિતનું ફળ એટલું જ બતાવે છે કે ઉપકાર પ્રત્યે ઉપકાર. અને વૈરી પ્રત્યે જે વૈર લેવામાં આવે, જેથી અત્યારે મરણ પાસે આવ્યા છતાં મારા મનને સંતોષ થાય છે કે આ અવસરે પૂર્વનું વૈર લેવાને પ્રસંગ મજે.” એમ અસાધારણ અમર્ષના પ્રકર્ષથી આતામ્ર લોચનપર્વક ચિંતવીને તે સુદાઢ તરતજ પ્રભુ પાસે આવ્યા. પછી આકાશમાં રહી કિલકિલા અવાજ કરતાં તેણે કહ્યું કે- અરે ! હવે તમે કયાં જવાના છે?” એમ કહેતાં તેણે સંવર્તક મહાપવન વિકવ્યું. તેનાથી પ્રતિઘાત પામતાં વૃક્ષ ઉમૂલિત થયાં, કુલપર્વતે ચલાયમાન થયા, ધરણી કંપવા લાગી, ગંગાજળ આઘે ઉછળવા લાગ્યું, નૌકા આમતેમ ડોલવા લાગી, મુખ્ય સ્તંભ તડતડાટ કરે ભાંગી ગયે, સઢ જર્જરિત થયે, નાવિક લાચાર બન્યા અને નાવમાં બેઠેલા લેકે મરણના ભયથી ઈષ્ટદેવને સંભારવા લાગ્યા. વળી ચાલતા મિસ્ય, કાચબો અને જળહસ્તીના કરાઘાતથી તરંગે જર્જરિત થતા અને મહાપ્રબલ સલિલપ્રવાહ આકાશમાગે ઉછળતાં પર્વતના જેવા મોટા કલ્લેલથી પ્રેરાઈને ચપળ બનેલ માછલીની જેમ સુદાઢ નાવને ડૂબાડવા લાગ્યો. એવામાં કંબલ અને સંબલ નામના બે નાગકુમાર દે તરત આસન ચલાયમાન થતાં જેટલામાં અવધિજ્ઞાનથી જુએ છે તે “નાવારૂઢ ભગવંતને સુદાઢ ગંગાજળમાં ડુબાડવા લાગ્યો છે.” એટલે “હવે શેષ કાર્યોથી સર્યું. પ્રથમ ભગવંતને મૂકાવીએ” એમ ધારી એકદમ તેઓ તે સ્થાને આવ્યા. તેમાં એક નાગકુમાર સુદાઢ સાથે યુદ્ધ કરવા લાગ્યો અને બીજાએ વિસ્તૃત હસ્ત-સંપુટમાં ઉપાડીને નૌકા નદી કિનારે મૂકી. હવે તે સુદાઢ જે કે મહદ્ધિક હતું, છતાં અત્યારે મરણ પાસે આવતાં તેનું બળ ક્ષીણ થયું અને ભારે વ્યાકુળતાથી વ્યાપ્ત થતાં તેનો ઉત્સાહ ભાંગી ગયે. જેથી તે વખતે શંબલ અને કંબલ અલપ ઋદ્ધિવાળા છતાં અભિનવ દેવત્વની દિવ્ય શક્તિથી તેમણે સુદાઢને તરત જીતી લીધું. એટલે દાઢ ખેંચી લેતાં નાગની જેમ સુદાઢને નિર્વિષ કરી, નાગકુમારે વિનયપૂર્વક ભગવંતને નમી, સુગંધી પુષ્પ તથા ગંધાદક વરસાવતા, ભારે ભક્તિથી રોમાંચિત થઈ ગાન કરવા લાગ્યા. એ પ્રમાણે જોતાં ભારે આશ્ચર્ય પામી નૌકામાંના લેકે વિચારવા લાગ્યા કે–“અહો ! આ કઈ મહાપુરૂષ છે. એ મનુષ્યવેશે છતાં અલૌકિક પ્રભાવશાળી છે, કારણ કે એના પ્રભાવથી આપણે આપત્તિરૂપ