________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
mm
દેવ-દેવીઓથી સાદર ઉપાસના કરાતા, સતત ગીત વડે ગવાતા, પાઠોડે પઢાતા, ચિત્રમાં આવેખાતા, દર્શનેસ્ક જનવડે અહમહેમિકા-ન્યાયથી જેવાતા, તથા પર્વતગુફામાં રહેલ કલ્પવૃક્ષની જેમ અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામવા લાગ્યા અને શરી૨ના અવયવ પરિપૂર્ણ થતાં તાપિચ્છવૃક્ષ સમાન સ્નિગ્ધ એવા શિરકેશથી શોભતા, વિશુદ્ધ જાગ્રત થયેલ બુદ્ધિના પ્રકર્ષથી શુદ્ધ ભાષા બોલવામાં વિશેષ વિશારદ, પૂર્ણ શ્રત-સાગરના પારગામી, અવધિજ્ઞાનથી પરોક્ષ વસ્તુ-વિસ્તારને જાણનાર, કીંમતી અને પવિત્ર વસ્ત્રને ધારણ કરતા, સમસ્ત લોકોને આનંદ પમાડતા પ્રભુ કંઈક ન્યૂન આઠ વરસના થયા. એટલે બાલ–ભાવને સુલભ એવી ક્રીડા કરવામાં અનેક સમાન વયના મંત્રી, સામંત, શ્રેણી, સેનાપતિના પુત્રો કે જેઓ રમવામાં વિચક્ષણ હતા, તેમની સાથે ભગવંત વૃક્ષક્રીડાથી રમવા લાગ્યા; તેમાં એવી શરત રાખવામાં આવી હતી કે જે વૃક્ષ પર જલદી ચડે અને ઉતરે, તે બીજા બાળકની પીઠ પર બેસી તેમને ચલાવે.”
એવામાં સૈધમ દેવકની સધર્મા નામે સભામાં અનેક દેવકેટીથી પરવરેલ દેવેંદ્રની આગળ દેવે સાથે વિવિધ વાર્તાલાપ થતાં, ધીરજ-ગુણના વર્ણન પ્રસંગે ઇંદ્રે કહ્યું કે –“હે દે! ભગવાન વર્ધમાનસ્વામી બાલ્યાવસ્થામાં છતાં તેમનું ધીરત્વ અને પરાક્રમ કંઈ અપૂર્વ જ છે કે બળ-કર્ષયુક્ત કેઈ દેવ, દાનવ કે ઈંદ્ર પિતે પણ જેને ડરાવી શકે નહિ, અથવા પરાક્રમવડે જીતી શકે નહિ.” એ પ્રમાણે સાંભળતાં એક દેવ કે જે અત્યંત કિલષ્ટ પરિણામી અને અતુલ મિથ્યાત્વને લીધે વિવેકહીને હવે તેણે વિચાર કર્યો જેમ તેમ બોલે છતાં રમણીય ગણાય, સ્વછંદ અને ઉદ્ધતાઈની ચેષ્ટા જેમાં ભરેલ હોય તેમજ અપવાદની જ્યાં આશંકા ન હોય એવા સ્વામિત્વને ધન્ય જને પામી શકે. અચિંત્ય માહામ્યવાળા દેવ-દાનના સ્વામી ઈંદ્રો, બાળક છતાં જેને ક્ષોભ ન પમાડી શકે. એ શું સંભવિત છે? અથવા તે હાથના કંકણને દર્પણની શી જરૂર છે? હું પોતે જ જઈને તેના પૈર્યની સત્વર પરિક્ષા કરૂં.” એ સંકલ્પ કરી, સ્વામી જ્યાં રમતા હતા, ત્યાં વૃક્ષ નીચે તેમને ક્ષોભ પમાડવા તે આવ્યું, એટલે એક મોટું શરીર કે જે અંજનના પંજ સમાન અથવા જંગલી મહિષના શૃંગ તુલ્ય અત્યંત કૃષ્ણતાથી વનનિકુંજને શ્યામ બનાવનાર, તામ્રચૂડ-કૂકડાની શિખા કરતાં અધિક રક્ત લેચનયુક્ત, વીજળી સમાન ચંચળ છહાયુગલ સહિત, કુટિલ અને વસ્તુલ એ ઉત્કટ પુષ્ટ ફાટેપ કરવામાં દક્ષ, યુગ ક્ષયના ભીમ પવન સમાન ભયંકર ઘોષ કરનાર, ભારે પ્રચંડ રાષ– વેગયુક્ત તથા ત્વરિત ગતિ કરનાર અને સન્મુખ આવતા એવા દિવ્ય મહાવિષધરને તેણે વિકુવ્યું. ત્યારે ભગવતે પણ તેને તથા રૂપ જોઈ એક જણે દોરીની માફક લીલાપૂર્વક ડાબા હાથમાં ઉપાધને દૂર ફેંકી દીધો. જેથી દેવ