________________
પંચમ પ્રસ્તાવ–ઈંદ્રનું આગમન,
૨૬૭
મહીમડળના ભાક્તા કોઈ ચક્રવત્તી મહાનુભાવના જેવી પ્રવર લાંછન યુક્ત અહી પદપ ́ક્તિ દેખાય છે. કદાચ કાંઈ કારણે રાજ્ય ન પામેલ હાય, અથવા દેશેા જોવામાં કૌતુકી હોય કે તથાવિધ વિષમ દશામાં પડેલ ચક્રવત્તી એમ ભમતે હાવા જોઈએ; તે તે મહાપુરૂષને જોઉ અને આવી અવસ્થામાં તેની સેવા કરતાં મારા વાંછિત સિદ્ધ થશે.' એમ ચિંતવી ઉતાવળે ચાલતાં જ્યાં કઇક ગયા તેવામાં શૃણાગ સંનિવેશની બહાર અગણિત પલ્લવાથી અલંકૃત અશાકવૃક્ષની નીચે પ્રતિમાએ રહેલા જિનેશ્વર તેના જોવામાં આવ્યા અને પ્રભુના શ્રીવત્સલાંછિત વક્ષસ્થળ, દક્ષિણાવર્ત્તવડે ગભીર નાભિમ`ડળ અને કામળ પ્રવાલ સમાન રક્ત કરકમળને જોતાં તેણે વિચાર કર્યાં કે એના ચરણયુગલમાં જ કેવલ લક્ષણૢા નથી પરંતુ શરીર પણ પોતપાતાના વિભાગને અનુરૂપ-યાગ્ય લક્ષણાવડે લાંછિત લાગે છે; તે સમસ્ત પ્રશસ્ત લક્ષણાની આવી સંપદા કેમ ? જીણું વસ્ત્ર માત્ર પણ એને કેમ મળતું નહિ હોય ? અથવા તે સમગ્ર ભરતની રાજ્ય-લક્ષ્મીને સૂચવનાર સામુદ્ર-શાસ્ત્રનાં વચને તેવાં કેમ ? અને કષ્ટ સાંપડતા લુક્ષ શિક્ષા-આહાર કરતાં એનુ કૃશ શરીર કેમ ? અહા ! આ તે લક્ષણ-શાસ્ત્ર સાક્ષાત્ અતિ વિરૂદ્ધ ભાસે છે. અરે ! શેષ કલાકલાપને પણ તજી, ભારે પ્રયત્ને ‘ આ સામુદ્રશાસ્ત્ર અવ્યભિચાર ( પૂર્વાપર દોષ રહિત ) છે. ’ એમ ધારી લાંખા કાળ મેં તેના અભ્યાસ કર્યાં; પરંતુ અત્યારે વસ્ત્ર રહિત આ શ્રમણુને જોતાં અશેષ લક્ષણશાસ્ત્ર અવશ્ય અત્યંત વિરૂદ્ધ નીવડયું. હા ! હા ! મને ધિક્કાર થા કે મૃગતૃષ્ણુિકા પ્રત્યે જતાં મૃગબાળની જેમ લક્ષણુશાસ્ત્રના મારા પરિશ્રમ વૃથા થયે. અહા! મુષ્ટિવડે મેં આકાશનુ તાડન કર્યું અને માખણ નિમિત્તે પાણી વલેાવ્યું કે અઘટિત અબદ્ધ એ શાસ્ત્રને મેં અભ્યાસ કર્યાં. વળી મને લાગે છે કે કાઇ ક્રીડાપ્રિય માણસે પ્રતારણમુદ્ધિથી એ શાસ્ત્ર રચેલ લાગે છે, કારણ કે ધૂત્તકૃત કાવ્ય પણ વખત જતાં સિદ્ધાંત સમાન મનાય છે; માટે હવે ઘાસ તુલ્ય એ દુષ્ટ શાસ્ત્રથી સર્યું.” એમ તર્ક કરતાં પૂષ એકદમ પરમ ખેદ્યને પામ્યા.
એવામાં સિ‘હાસન પર બેઠેલ ઇંદ્રે અવધિજ્ઞાનથી જોયુ* કે- ભવમથન ભગવંત કે વિચરે છે ? ' ત્યાં થાગ સ'નિવેશમાં તેણે પ્રભુને પ્રતિમાસ્થિત જોયા અને પૃષ નૈમિત્તિકને પેાતાના શાસ્ત્રને દૂષિત ગણતા જોયા. એટલે કી’મતી મુગટના સ`ખ્યાબંધ મણિએના કિરણેાથી ગગનને વિચિત્ર બનાવતા દેવેદ્ર તરતજ ભગવંતના ચરણકમળને વાંઢવા આન્યા અને યથાકથિત વિધિથી