________________
હેર
શ્રી મહાવીરચરિત્ર. ત્રિપુષ્ટ વાસુદેવના ભવમાં તત સીસું રડતાં શ્રવણ-વેદનાથી અહિત શય્યાપાલ સંબંધી અત્યંત અશુભ વેદનીય કર્મ ભગવંતને ઉદય આવ્યું. પેલે શય્યાપાલને જીવ તે જ ગામમાં ગવાલ થયેલ કે જે પિતાના બળદ કોત્સર્ગે રહેલા ભાગવતની પાસે મૂકી, તે ગાયે દેહવા માટે ગામમાં ગયે. તે બળદ અંકુશ વિના ચરતા ચરતા અટવીમાં પેઠા. તેવામાં ગોવાળે આવતાં, બળદ ન જેવાથી આકુળ મનથી પ્રભુને પૂછયું કે- હે દેવાર્ય ! તમે મારા અમુક પ્રકારના બળદ જોયા કે નહિ ?” એમ વારંવાર આદરથી પૂછતાં પણ વીતરાગે જ્યારે કંઈ પણ જવાબ ન વાળ્યા ત્યારે પ્રલયકાળના દાવાનળ સમાન પ્રગટતા કાપવડે હઠ ડશતાં તે ગોવાલ બોલ્યા કે-“ અરે ! બહમાનથી પૂછતાં પણ જાણે વાથી ઘડાયેલ હૃદય હોય તેમ જ જવાબ આપતાં પણ તને ભારે થઈ પડયું. તું બધિર હોવાથી મારું વચન સાંભળો નથી, તે તારે નિરર્થક કર્ણછિદ્ર વહન કરવાથી શું ?” એમ કહી, અતિક્રૂર અધ્યવસાયથી સ્વામીના બંને કાનમાં તેણે કાંસાની શળી ઠોકી મારી, અને પત્થરથી દઢ મારતાં તે સામ સામે ભેગી કરી દીધી. પછી આ કોઈ કહાડી ને નાખે એમ ધારી પ્રાંત ભાગ મરડી નાખીને તે ગોપાધમ ચાલે ગયે. સ્વામી પણ માયામિથ્યાત્વશલ્ય રહિત છતાં શ્રવણ-વિવરમાં ગાઢ શલ્ય પડવાથી અત્યંત વૈર્યવાન છતાં દુસહ વેદનાને લીધે શરીરે કૃશતા પામતાં, ધમ ધ્યાનથી લેશ પણ ચલાયમાન ન થતાં ત્યાંથી નીકળી મધ્યમ-પાવાપુરીમાં ગયા. ત્યાં પારણાને દિવસે સિદ્ધાર્થ વણિકને ઘેર ગયા એટલે ભારે હર્ષથી રોમાંચિત થઈ, વંદીને તેણે ભગવંતને પ્રતિલાલ્યા. એવામાં ત્યાં પૂર્વે આવેલ ખરક નામના વૈદ્ય પ્રભુને જઈને કહ્યું કે-“અહો ભગવંતનું શરીર તે સર્વ લક્ષણયુક્ત છે પરંતુ પ્લાન થતાં લાવણ્યને લીધે જણાય છે કે તે સશલ્ય જેવું છે.” એમ સાંભળતાં અસાધારણ જિનને પક્ષપાત કરતો સિદ્ધાર્થ એકદમ બોલી ઊઠયે કે–“હે વૈદ્ય .જે એમ હોય તે બરાબર તપાસ કર. એ પ્રભુને ક્યાં શલ્ય છે?” એમ તેના કહેવાથી અત્યંત બારીકાઈથી હળવે હળવે જોતાં, કર્ણ-વિવરમાં ઠોકી બેસારેલ કાંસાની બે શળી તેણે જિનના શરીરમાં જોઈ અને તે સિદ્ધાર્થ વણિકને બતાવી. તે જોતાં સિદ્ધાર્થે કહ્યું- હે ! આ તે કઈ પાપાત્માની અત્યંત નિર્દય ચેષ્ટા છે કે આવું કર્મ આચરતાં તેણે દુર્ગતિનાં અસંખ્ય દુઃખ ન ગણ્યાં, અપયશની દરકાર ન કરી અને ધર્મવિરૂદ્ધતાનો પણ વિચાર ન કર્યો. અથવા તે એ દુષ્ટ ચેષ્ટિતની નિંદા કરવાથી શું ? હે વૈદ્ય ! હવે તે ઉપાય બતાવો - કે જેથી એ શલ્ય દૂર થાય, કારણ કે ભગવંતના કર્ણ-વિવરમાં શલ્ય રહેતાં,