________________
૩૭૩
અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-સુધર્મા વગેરે ગણધરને પ્રતિબંધ. ત્યારપછી તે ત્રણેએ દીક્ષા લીધી સાંભળીને મત્સરને ત્યાગ કરી વ્યકત નામના અધ્યાપકે વિચાર્યું કે-“હું જાઉં અને સંશયને પૂછું. તે લગવાન સામાન્ય રૂપવાળા નથી.” એમ વિચારી પ્રભુ ઉપર બહુમાનને વડન કરતો તે વ્યક્ત જિનેશ્વર પાસે ગયે. ભગવાને તેને કહ્યું કે-“હે ભદ્ર વ્યક્ત ! તને પંચ મહાભૂતના વિષયમાં સંદેહ છે, તે યુક્ત નથી; કેમકે પ્રત્યક્ષ દેખાતા પૃથ્વી, અગ્નિ, જળ અને વાયુ વિગેરે મહાભૂતે શી રીતે ઓળવી શકાય ? વળી વેદમાં જે કહ્યું છે કે-“ સવે પદાર્થો સ્વપ્ન જેવા છે.” વિગેરે તે પણ સર્વ પદાર્થો ક્ષણ વિલાસના સ્વભાવવાળા છે એમ ધારીને કહ્યું છે, પણ સર્વથા મહાભૂતોના અભાવને સાધવા માટે નથી કહ્યું.” આ પ્રમાણે કહેવાથી વ્યક્તિ પણ સંસારના અનુબંધની સાથે પિતાના કુતર્કને ત્યાગ કરી પાંચ સે વિદ્યાર્થીઓ સહિત સંયમના ઉદ્યોતને પામે. (૪)
તેણે ( વ્યક્ત) પ્રવ્રજ્યા લીધા પછી સુધર્મા નામને અધ્યાપક વિરૂદ્ધ વેદના વચન સંબંધી સંશયને પૂછવાની ઈચ્છાથી જિનેશ્વરની પાસે આવ્યું. ઉદયાચળ પર્વતના શિખર પર રહેલા સૂર્યની જેમ સિંહાસન પર રહેલા ભગવાનને જોઈને તે અત્યંત હર્ષના સમૂહને પામે. તેને જિનેશ્વરે બેલાલે કે-“હે સુધર્મા ! તું એ સંશય ધારણ કરે છે કે-જે આ ભવમાં પુરૂષ કે પશુ હોય તે પરભવમાં પણ પુરૂષપણું કે પશુપણું પામે છે. આ સંશય કરે એગ્ય નથી કારણ કે જે મનુષ્ય આ જન્મ(ભાવ)માં સ્વભાવે કરીને માર્દવ, આર્જવ વિગેરે ગુણયુક્ત હોય તે મનુષ્ય મનુષ્યાયુષનું કર્મ બાંધી બીજા ભાવમાં પણ મનુષ્યપણું પામે છે. અને પશુ પણ માયાદિક દષવડે યુક્ત હોય તે તે ફરીથી પણ પશુપણું પામે છે, પરંતુ આ બાબત નિચે નથી કેમકે જીની ગતિ અને આગતિ કર્મની જ અપેક્ષાવાળી છે. વળી કારણને અનુસરતું જ કાર્ય હોય એમ સર્વત્ર કહેવું યોગ્ય નથી, કેમકે વિલક્ષણ સ્વરૂપવાળા શીંગડા વિગેરે કારણથકી પણ શર (ઘાસવિશેષ) વિગેરેની ઉત્પત્તિ જોવામાં આવે છે.” આ પ્રમાણે સાંભળીને સંશયને નાશ થતાં પાંચ સે શિષ્ય સહિત સુધમાં ભગવાનને શિષ્ય થયે. (૫)
હવે તેણે પ્રવજ્યા લીધી ત્યારે મંડિક નામના અધ્યાપક પૂર્વના ક્રમે સમવસરણમાં આવ્યો. તેને ભગવાને કહ્યું કે-“હે ભદ્ર! તું બંધ અને મેક્ષ સંબંધી સંશય કરે છે, તે યુક્ત નથી કેમકે બંધ અને મોક્ષ પ્રસિદ્ધ જ છે. કેવી રીતે ? તે કહે છે