________________
ચતુર્થ પ્રસ્તાવ–નરસિંહ રાજાની કથા.
પ૭ ભલે એ વણિક વિનેદ કરાવે.” એમ ધારી રાજાએ કહ્યું- હે ભદ્ર! તું શાંત થઈને અહીં જ રહે. હું મારા પ્રધાન પુરૂષને મેકલીને તારા યાનપાત્રનું રક્ષણ કરાવીશ.” એટલે “જેવી આપની આજ્ઞા ' એમ કહીને તેણે રાજાનું વચન સ્વીકાર્યું. પછી વહાણની રક્ષા કરવા રાજાએ પોતાના શ્રેષ્ઠ સુભટે મોકલ્યા. એવામાં બંને કુમારો ઉભા થઈ રાજાને નિવેદન કરવા લાગ્યા–“હે તાત! અમે પૂર્વે કોઈવાર બહાણ જોયેલ નથી, માટે તે જોવા અમને ઘણી ઉત્કંઠા છે; તે આપની આજ્ઞાથી અમે ત્યાં જઈએ.” આવે તેમને નિશ્ચય જાણવામાં આવતાં રાજાએ તેમને અનુજ્ઞા આપી, એટલે અંગરક્ષક સહિત તેઓ બહાણુપર ગયા, ત્યાં યાનપાત્ર અવલેકીને ત્યાં જ તેઓ સુઈ ગયા. રાત્રિના પાછલા પહોરે જાગ્રત થઈ પરસ્પર વાત ચલાવતાં નાના ભાઈએ મોટા ભાઈને કહ્યું- હે બ્રાત! કંઈક અપૂર્વ કથા ચલાવ કે જેથી અહીં રહેતાં કઈ રીતે રાત ખલાસ થાય.” ત્યારે જ્યેષ્ઠ ભ્રાતાએ જણાવ્યું-“હે ભદ્ર! અન્ય કથા સાંભળવાથી શું ? આ આપણું જ અપૂર્વ આખ્યાન તું સાંભળ.” તે બે -“ભલે એ જ કહી સંભળાવે.” પછી મોટે ભાઈ કહેવા લાગે કે
હાથમાં પુષ્પમાળા લઈને માતા રાજમાર્ગો ગઈ, તે પાછી ન વળી અને નગરમાં અનેક પ્રકારે શોધતાં પણ તેનો પત્તો ન લાગે. જેથી પિતા પણ દુઃખાત્ત બની આપણી સાથે નદી કાંઠે ગયા. ત્યાં પરતીરે શેધવા જતાં પાણીમાં તણાયા અને નદી પ્રવાહમાં તણાતાં તે દૂર દેશમાં જઈ નીકળ્યા. એવામાં નિરાધાર બનેલા આપણને ગોવાળીયે ગોકુળમાં લઈ ગયા. ત્યાં આપણે વૃદ્ધિ પામ્યા. પછી એકદા રાજાને જોવા માટે ગયા, ત્યાં પિતા-રાજાએ આપણને ઓળખી લીધા. એવામાં અહીં રહેતાં મેટા કૌતુકથી આપણે અહીં આવ્યા.” એ પ્રમાણે પિતાની કથા તેણે લઘુ ભ્રાતાને કહી સંભળાવી. એ વાત મૂળથી પાસેના ભાગમાં રહેલ શીલવતીએ બધી સાંભળી લીધી, જેથી અકથનીય અને કેવળ અનુભવગમ્ય, પિતાના પુત્રોએ કહેલ વ્યતિકર જાણવામાં આવતાં અપૂર્વ હર્ષ-પ્રકર્ષને ધારણ કરતી, અત્યંત રોમાંચ પ્રગટતાં કંચુકી તૂટી જવાથી, સુતસ્નેહને લીધે સ્તનમાં દુગ્ધધારા વહેતાં, “ચિરકાળે પ્રાપ્ત થયેલા હે પુત્રે ! તમે આવે અને આ તમારી જનનીને ગાઢ આલિંગન કરે.” એમ બોલતી શીલવતી તેમની પાસે ગઈ અને તેણે પૂર્વને વૃત્તાંત નિવેદન કર્યો, જેથી જેષ્ઠ પુત્રે તેને બરાબર ઓળખી લીધી, એટલે ગાઢ કંઠે વળગીને લાંબા વખતના વિરહ-દુઃખના વેગથી ગદગદિત વચન થઈ જતાં તે પિતાના પુત્ર સહિત રેવા લાગી. એવામાં પરમાર્થ જાણવામાં આવતાં બે ઘધ પછી કુમારના પરિજનોએ તેને શાંત કરી. એવામાં સૂર્યોદય થતાં પરિજનોમાંના એક પુરૂષે તરત જઈને નરવિક્રમ રાજાને નિવેદન કર્યું—“હે દેવ ! આપની પ્રિયતમા, આ વણિકના