________________
દ્વિતીય પ્રસ્તાવ-ચૌદભવ.
- રાત્રિને ઉત્પન્ન કરનાર હય, મુખવડે દુપ્રેક્ષ્ય અને ધૂમશ્રેણિને મૂકનાર, અ
ત્યંત પુંફાડા મારતા રૌદ્ર અને કાળા ભુજંગવતી જેણે પિતાને કેશ-કલાપ બાંધેલ છે એ ક્ષેત્રપાલ તરત તે સ્થાને આવી પહોંચે, તેણે અત્યંત રોષથી લોચન રકત કરી, અમને જોઈને કહ્યું કે “ અરે ! અધમપુરૂષે ! તમે તમારા શીલ સદાચારને નાશ કરી, શરીરના અવાજ માત્રથી શરીરે ત્રાસ પામતા એવા તમને, તમારા મનને આશ્વાસન મળે એ ક્યાંય આધાર ન મળ્યો? કે અહીં આવી ચડયા ? માટે હવે એ દુર્વિનયનું ફળ ભેગ.” એમ કહેતાંજ પવનથી પ્રેરાયેલા છિન્ન પત્ર–પર્ણની જેમ ભયથી કંપતા એવા અમને તરતજ બાળ બકરાની પેઠે પગે પકડીને ત્યાંથી મોટા વેગપૂર્વક ઉછાળ્યા એટલે અમે વલયામુખના દ્વાર આગળ પડ્યા. પછી અમે જાણે મોટી નિદ્રામાં પડ્યા હોઇએ તેમ રાત્રિ વીતાવી, સૂર્યોદય થતાં નયન-કમળ ઉઘડયાં, એટલે અમો ચિંતવવા લાગ્યા કે –“અહ! આ પ્રદેશ કર્યો છે? આપણને અહીં કેણુ લાવેલ છે? આ ધરણ પર આપણે કેમ સૂઈ ગયા? તે વિવર ક્યાં ? અને તે યક્ષકન્યા કયાં? અહો ! આ સ્વપ્ન કે માયા? અથવા બિભીષિકા છે કે મતિ વિશ્વમ?” એમ લાંબે વખત સંશયમાં પડયા પછી પરમાર્થ જાણવામાં આવતાં, તે સ્થાનથી અમે આગળ ચાલ્યા અને બેનાતટ નગરમાં પહોંચ્યા. ત્યાં પણ એક શિવસુંદર નામે વિદ્યાસિદ્ધ પુરૂષ અમારા જેવામાં આવ્યું. એટલે અનેક પ્રકારે પ્રયત્ન કરી, વિનયાદિકથી તેને અમે સાથે, જેથી તેણે પ્રસન્ન થઈને મને કાત્યાયની મંત્ર આપ્યો અને સાધન-વિધિ બતાવ્યું. પછી ગુરૂએ બતા
વ્યા પ્રમાણે મેં ચંડિકાના મંદિરમાં હોમવિધિ આદર્યો. તેવામાં સાહસરહિતપણુથી તૃણ કંપતાં પણ ભય પામનાર, છતાં ધૃષ્ટતાથી મંત્રસાધન કરતાં મારી સમક્ષ, ઉત્કટ અને ઉન્નત તથા વિકરાલ કાળવેતાલથી પરવારેલ એ એક ભયંકર મહાપિશાચ તરતજ પ્રગટ થયા. એટલે તે વિકરાલના દર્શનથી ઉખન્ન થયેલ મરણ -ભયથી વ્યાકુળ થતાં મંત્રના પદ વિસ્મૃત થવાથી હું પિતાના સ્થાન તરફ દેડ. એવામાં “કેઈ ધૃષ્ટથી તું દુઃશિક્ષા પાપે છે” એમ કહેતાં શંકારહિત તેણે હાથ લંબાવી મને ખેંચીને ચંડિકા પાસે લાવી મૂકયો, તેણે મુષ્ટિપ્રહારથી મને એવી રીતે માર્યો કે મારી નાસિકા ચિપટી થઈ ગઈ અને નિર્ભાગ્યને લીધે મારા બીજા અગ્ર-આગળના દાંત પણ ભાંગી પડયા. માટે હે મહાશય ! તેં મને જે મારે પૂર્વ વૃત્તાંત પૂર્યો, તે તને નિવેદન કરતાં જે ખાત્રી ન થતી હોય, તે મારૂં મુખ જોઈ લે.”
પછી થાવર કહેવા લાગ્યું કે– હે ભગવન્! ભેગપિપાસાને દેષ સાક્ષાત્ દશ્યમાન છતાં કયે મતિમાનું પુરૂષ ન માને ? વળી તમે જે આ વ્રત લીધું, તે ઠીક કર્યું. હું પણ એ વ્રત ધારણ કરવા ઈચ્છું છું, માટે