________________
ગૈાશાળે કહેલ વિણક કથા.
૪૧૧
જેમ ' કરિસયવડે શાશિત, ભારતની કથાની જેમ ભીમ,· અર્જુન, નકુળ અને શકુનિવડે વ્યાસ, ચિરકાળ સુધી નિશ્ચે કષ્ટવાળા અને મોટા મોટા વૃક્ષાથી સાંકડા થયેલા એક મેટા અરણ્યમાં પેઠા. ત્યાં કોઈક પ્રદેશમાં ગયેલા તેમનું પ્રથમ ગ્રહણ કરેલુ' પાણી હુંમેશાં પીવાતું હોવાથી ક્ષીણુ થઈ ગયું ત્યારે તે વાણીઆએ પાણી ક્ષીણ થવાથી તૃષાથી પીડા પામતા એક ઠેકાણે ભેળા થઇને આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યાઃ—
“ ભાજન વિના આ જીવ કેટલાક દિવસ દેહરૂપી ઘરમાં રહી શકે છે, પણ વાયુવડે જેમ દીવેા બુઝાઇ જાય છે તેમ પાણી વિના જીવ બુઝાઈ જાય છે, તેથી હજી. પણ કાળરાત્રિના જેવી તૃષા જીવને હરણ કરી લે, તેટલામાં ( તે પહેલાં ) ખીજા, સર્વ કાર્યના સમૂહને મૂકીને પાણીને જ જોઇએ. ” આ પ્રમાણે કહીને તે સર્વ દિશામાં જળને નિમિત્તે ભમવા લાગ્યા, પણુ કોઇ પણ ઠેકાણે પાણીને નહીં જોવાથી એક વનખંડમાં પેઠા. ત્યાં કાંતિ રહિત મુખવાળા, દીન થયેલા, “ કાળ પ્રાપ્ત થયા વિના જ હુમણાં આપણે મરી જઇશું ” એમ ખેલતા અનેં તૃષાને લીધે સર્વ અંગે સૂકાઇ ગયેલા તેઓ એક ઠંડા ( લીલા ) વૃક્ષની છાયામાં નેત્ર મીંચીને જેટલામાં રહ્યા તેટલામાં એક જુવાન માણુસ તેમની પાસે આવ્યા, અને તેણે કહ્યું કે- તમે ભેદને મૂકી દ્યો, કેમકે મેં હમણાં એક વનખડની મધ્યે ચાર મુખ( દ્વાર )વાળા એક મોટા રાડા જોયા છે તેથી ચાલેા આપણે ત્યાં જઇએ; અને શીઘ્રપણે તેનું પ્રથમ મુખ આપણે ભેદીએ. પછી સ્વચ્છ અને હિતકારક શ્રેષ્ઠ પાણી પીએ.” આ પ્રમાણે સાંભળીને સર્વ અંગે તૃષાને વશ થયેલા તે વાણિયા તત્કાળ ત્યાં ગયા, અને તેઓએ તેનું પહેલું મુખ ભેદ્યું. એટલે તરત જ વિના પ્રયાસે સ્ફટિકની જેવું ઉજજવળ અને શરદ ઋતુના ચંદ્રના કિરણાના સમૂહ જેવું નિર્મળ પાણી નીકળતુ જોયુ. ત્યારે તે તિ થયા. ત્યારપછી વિશ્વસ્ત ( આશા પામેલા ) તે વાણીઆએ ઈચ્છા પ્રમાણે હાથ-પગને ધાવા લાગ્યા, મુખને શુદ્ધ કરવા લાગ્યા અને પાન કરવા લાગ્યા. ત્યારપછી તેઓએ કળશીયા, મસકે અને ઘડા વિગેરે પાત્રા ભર્યાં. પ્રાપ્ત થયેલી દુર્લભ વસ્તુને માણસે કેમ ગ્રહણ ન કરે ? ત્યારપછી તેને ફરીથી વિચાર થયા કે “ અહેા ! અહીં પાણી તેા પ્રાપ્ત થયું.
૧ ક્ષેત્રની ભૂમિ કક-ખેડુતવડે શોભિત હાય છે અને અરણ્ય સેંકડા હાથીવડે શાભિત હાય છે.
૨ ભારતની કથામાં ભીમ વિગેરેની વાત આવે છે અને અરણ્યમાં ભયંકર અર્જુન નામના વૃક્ષ, નાળીયા અને પક્ષીઓ હાય છે,