________________
૩૦૮
- શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
AAAAAAAA
A AAAAA
વળી ભેજન કદાચ પ્રાસુક હય, તથાપિ સૂક્ષમ જંતુઓ બરાબર જોઈ શકાતા નથી, જેથી પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનીઓ પણ રાત્રિભેજનને ત્યાગ કરે છે. જો કે પ્રદીપના પ્રકાશથી કીડી પ્રમુખ દેખાય છે, તથાપિ તે અસેવનીય જ છે; કારણ કે એથી મૂળ વતની વિરાધના થાય છે. એમ હે દેવાનુપ્રિયે ! મધ, માંસ અને રાત્રિભેજનને સંસાર–વૃક્ષના વિસ્તૃત કંદ સમાન સમજીને તેને ત્યાગ કરે. અથવા તે શું તમે મૂઢ છે કે હસ્તસંપુટના છિદ્રમાંથી ગળતા સલિલની જેમ પ્રતિસમય ક્ષીણ થતા પિતાના જીવિતને જોઈ શકતા નથી? આ તે શું માત્ર છે? અત્યારે પણ ઘણું સંસાર--કારાગૃહથી વિરક્ત થઈ, રાજ્યને પણ તજીને પ્રવજ્યા આદરે છે.”
એ રીતે મુનિના કહેતાં પરમ ભવ-વિરાગને ધારણ કરતે કનકસૂડ તરત ઊઠી, મુનિના પગે પડીને કહેવા લાગે કે-“હે ભગવન્! કુમારને વ્યવહારભાર સંપી તમારી પાસે સંયમ લઈને હું મારા જીવિતને સફળ કરીશ.” મુનિ બોલ્યા- “ભવ–પાશ તેડવાને એ જ ઉપાય છે, જેથી તમારા જેવાને એમ કરવું યુક્ત જ છે. એવામાં સંવેગ પામતાં કુમાર પણ પ્રણામ કરીને કહેવા લાગ્યું કે-“ભગવન્! મને પણ મધ, માંસ અને રાત્રિભેજનના યાજજીવ પચ્ચખાણ આપો.” એટલે યોગ્યતા જાણીને મુનિએ તેને પ્રત્યાખ્યાન આપ્યું. પછી ગુરૂને નમીને તેઓ સ્વસ્થાને ગયા. ત્યાં પ્રવર આભારણાદિકથી સત્કાર કરતાં કનકચૂડે કુમારને કહ્યું કે હે કુમાર ! હું ભવવિરક્ત થયે છું જેથી હવે દીક્ષા લઈ, આત્માને પાપમુક્ત કરીશ; માટે મારા લાયક કામસેવા ફરમાવ.” કુમાર બેલ્યો-“હું શું કહું? તમારે પરિહાર મને ભારે પડે છે, છતાં ચિરકાલથી વિયુક્ત થયેલ વડીલે-સ્વજને, મને જેવાને ઉત્સુક થઈ કેણ જાણે કેમ હશે? આથી મારા મનને બહુ પરિતાપ થાય છે.” કનકચૂડે જણાવ્યું- જે એમ હોય તે આપણે ત્યાં જઈએ.” કુમારે તે કબૂલ કરતાં તે બંને વિમાન પર આરૂઢ થઈને ચાલી નીકળ્યા.
હવે અહીં દુષ્ટ અવે અપહરણ કરેલ કુમારને અરણ્યમાં લાંબે વખત તપાસી કઈ રીતે પત્તે ન મળવાથી ઉત્સાહ અને આનંદ રહિત તે સૈન્ય શ્રીપુર નગરમાં ગયું અને તેમણે કુમારની વાત રાજાને નિવેદન કરી, જે સાંભળતાં જાણે સર્વસ્વ હરાઈ ગયું હોય તેમ સંતાપ પામતાં, ખાનપાન તજી, ચતુરંગ સેના સહિત, અંત:પુર અને દુઃસહ વિરહાક્રાંત રત્નાવલી સહિત, કુમારની શોધ કરવા માટે તે નગરથી નીકળે અને અનુક્રમે કાદંબરીના તે જ મધ્ય પ્રદેશમાં પહોંચે. ત્યાં કુમારને જોવા માટે તેણે ચોતરફ પુરૂષ