________________
ચતુર્થ પ્રસ્તાવનરસિંહ રાજાની કથા.
૧૨૧ ભૂપ! વિધિને દેષ દઈશ નહિ.” એમ કહી રેષ લાવીને તે વિદ્યાધર આકાશમાં ચાલ્યો ગયો.
ત્યારપછી ભૂમિ પર પડેલા તે વિદ્યાધરને મેં જોયે, તે અદ્યાપિ તે જીવતે હતું. એટલે ચંદન-રસથી શીતે પચાર કરાવ્યો અને નિપુણ શરીર-મર્દકે પાસે તેના સર્વાગે મર્દન કરાવ્યું, જેથી ક્ષણતરે તેને ચેતના આવી. તેણે લેચન ખેલીને તરફ અવલોકન કર્યું અને પાસે રહેલા પરિજનેને કહ્યું કે –“હે મહાશ ! હું અહીં પૃથ્વીપીઠ પર કેમ પડયો છું ? તે શત્રુ વિદ્યાધર કયાં ગયે ? આ પ્રદેશ કર્યો છે ? આ નગરનું નામ શું ? અથવા છત્રચ્છાયાથી સૂર્ય-કિરણને વારનાર, ધવલ ચામર–યુગલયુક્ત, તથા મારા નિમિત્તે પરિજનેને પ્રવૃત્તિમાં લગાડતે આ મહાયશ મહારાજા મારી આગળ કેણે બેઠેલ છે ? ” એમ સાંભળતાં પરિજને આકાશથકી પતનથી મને બધે વૃત્તાંત તેને કહી સંભળાવ્યું, એટલે તે વિદ્યાધર દીર્ઘ નિસાસે નાખતાં મારી નજીક બેસી, હાથ જોડીને વીનવવા લા –“ હે મહાભાગ! તે મહી-મહિલા ધન્ય છે કે જેને તું પતિ-સ્વામી છે, તારા ચરણ-કમળને સેવી રહ્યા છે, તે આ
–સેવક પણ ભાગ્યશાળી જ છે. તે સુભટે પણ ધન્ય છે કે જેઓ તારા - કાજે પિતાના જીવિતને તૃતુલ્ય પણ ગણતા નથી. અહે ! તારૂં પાપકારી પણું, અહો ! સત્પરૂષના માર્ગને અનુસરતું તારું વર્તન, અહો ! પિતાના કાર્ય પ્રત્યે તારી નિરપેક્ષા, અહે! શરણાગત પ્રત્યે તારે વત્સલભાવ. શત્રુએ કરેલ પરાભવથી મને સર્વથા જરા પણ સંતાપ નથી, કારણ કે પુરૂષ-રત્ન તું પિતે જ મારા જેવામાં આવ્યા. ”
ત્યારે મેં કહ્યું- હે મહાભાગ ! કુટિલ વિધિ યુક્તાયુક્તના વિચારથી બહિર્મુખ છે કે જેથી તમારા જેવા પર પણ આવી આપદાઓ આવી પડે છે. પૂર્વે કઈવાર ન લેંગવેલ વિષમ દશા-વિપાક પણ ભેગવ પડે છે. એ સર્વથા વિસદશ છે, કારણ કે કદલીતંભ કદાપિ મત્તમાતંગના ગંડસ્થળના, દબાણને સહન કરતું નથી, તેમજ મૃણાલ-તંતુના પાશમાં તે બંધાતું નથી; પરંતુ તમારે અહીં વૃત્તાંત શું છે ? તે કહે. ” તે બોલ્યો એમાં કહેવાનું શું છે ? તમે બધું સાક્ષાત્ જોયું. ” મેં કહ્યું– બરાબર નિવેદન કરે. ” ત્યારે વિદ્યાધરે જણાવ્યું “જે કૌતુહળ હોય, તે સાંભળો - રજતના કિલ્લાથી વિરાજિત અને રત્ન-કેટિથી વિચિત્ર એ વૈતાઢયગિરિ ભરતક્ષેત્રમાં જ છે, તે તે તમે સાંભળ્યું હશે, કે જે દેવ, સિદ્ધ, યક્ષ, રાક્ષસ, કિન્નર, જિંપુરૂષ–એમને મિથુન-જોડલાંથી રમણીય તથા સુગંધિ પુષ્પોથી મંડિત વૃક્ષે જ્યાં તરફ શોભી રહ્યાં છે. ત્યાં વિદ્યાધરની રમણ