________________
-સપ્તમ પ્રસ્તાવ-સિદ્ધાર્થના કહેવાથી ખરક વધે ખેંચી કાઢેલ શલ્ય. ૩૬૩ હે મહાભાગ ! મારૂં હદય સતત ભેદાય છે. લોકો બેટું બેલતા લાગે છે કે જેને ત્રણ હોય તેને વેદના થાય, કારણ કે આ તે સ્વામી સશલ્ય છતાં મને ભારે દુઃખ થાય છે. વળી પરમાર્થથી તે એ જ મારા જીવિત, માતા, પિતા, સ્વજન, નાથ, શરણુ અને ત્રાણુ-રક્ષણરૂપ છે, તે એ કરતાં બીજું શ્રેષ્ઠ શું હોઈ શકે ? એના નિમિત્તે ધન, ધાન્ય, દ્રવ્યસંચય અને મારૂં જીવિત પણ તજીને શદ્ધાર કર. એ શલ્ય નીકળતાં હે વૈદ્ય ! પરમાર્થથી તે તેં તારા આત્માને ભીમ વિકૃપમાંથી નિઃસંશય ઉદ્ધાર કર્યો. સમસ્ત ગુણના નિધાન એવા ભગવંત નિમિત્તે પિતાની વિદ્યાને ઉપયોગ કરવાથી તે સુંદર ! તું સંસારના પ્રાંત સુધી આશિષોનું ભાજન થા. સામાન્ય જનને ઉપકાર કરતાં પણ નિર્મળ કીર્તિ પ્રાપ્ત થાય તે પછી ઐક્ય દિવાકર એવા શ્રી વીતરાગ પરમાત્મા પ્રત્યે ઉપકાર કરતાં તે પૂછવું જ શું?” એ પ્રમાણે ભાવિત વચન સાંભળતાં, ભારે સંતેષ થવાથી સ્વામીની ચિકિત્સા કરવામાં તત્પર એવા વૈધે કહ્યું કે-“હે સિદ્ધાર્થ ! એવી પ્રાર્થના કરવાથી સર્યું. હું હવે તે જ ઉપાય લઉં કે જેથી ભગવંતનું શલ્ય તરત દૂર કરી શકું, પરંતુ એ સંસ્કાર રહિત હોવાથી ચિકિત્સાને, ઈછતા નથી. શરીર-સત્કારની દરકાર કરતા નથી તેમ ઔષધ-વિધાનને ચહાતા નથી, એમ હોવાથી શદ્વારને પ્રયત્ન કેમ કરે?” સિદ્ધાર્થ બે -“એમ વ્યાકુળતા લાવવાની જરૂર નથી. જેમ તું કહે તેમ હું કરીશ.” એમ તેઓ અન્યાન્ય વાત કરતા હતા તેવામાં ભગવંત ત્યાંથી ચાલી નીકળ્યા અને બહારના ઉદ્યાનમાં રહ્યા. ત્યારે સિદ્ધાર્થે પણ પિતાના માણસ પાસે સ્વામીની સર્વત્ર શોધ કરાવી, અને ગામની બહાર ઉદ્યાનમાં સ્વામી તેમના જેવામાં આવ્યા. પછી વૈદ્ય અને તેણે બતાવેલ દિવ્ય ઔષધની સામગ્રી સહિત સિદ્ધાર્થ તે જ સ્થાને ગયે. ત્યાં પ્રથમ વૈદ્ય સ્વામીને તેલના કુંડામાં બેસાર્યા અને ચતુર્વિધ વિશ્રામણમાં ભારે વિચક્ષણ એવા પુરૂષના હાથે પ્રભુને મર્દન કરાવતાં, કંઈક સંધિબંધ શિથિલ થતાં, સાંડસીવતી મજબૂત પકડી, બહુ જ ચાલાકીથી હસ્તલાઘવે કર્ણથકી તેણે રૂધિરયુક્ત શલ્ય ખેંચવા માંડયું. એમ શલ્ય નીકળતાં પ્રભુને એવી વેદના થઈ કે જેથી મેરૂ સમાન ધીર છતાં જગદ્ગુરૂ તરત કંપાયમાન થયા. વળી તે વખતે ઘેર ઘનઘેષ સમાન જિનેશ્વરે એવો અતિભીમ અવાજ કર્યો કે વજાથી અલિઘાત પામતાં સુરગિરિના શિખરનું જાણે દલન થતું હોય; છતાં જિનના માહાસ્યથી તડતડાટ કરતી પૃથ્વી ચતરફ ભેદાઈ નહિ. નહિ તે ચરણાંગુલિથી મેરૂને કંપાવનાર જિનને એટલું તે શું માત્ર છે? એમ શલ્ય નીકળતાં, સંરેહની-ઔષ. ધિને રસ નાખી શ્રવણ–યુગલ સાજા થતાં, ભગવંતને વિનયથી વંદી, વૈવ અને