________________
૩૮૦.
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
દેવાનંદા સહિત તેના પર આરૂઢ થઈ, પુરૂષના પરિવારવડે પરિવરે તે જિનેશ્વરની સન્મુખ ચાલે. અનુક્રમે બહુશાલ ચૈત્યની સમીપે પ્રાપ્ત થયું. ત્યાં છત્રાતિછત્ર ( ઉપરાઉપર ત્રણ છત્ર) વિગેરે પ્રભુના અતિશયે જોઈને તે રથ પરથી ઉતરી પાંચ પ્રકારના અભિગમવડે સમવસરણમાં પેઠે. જિનેશ્વરને ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેવાપૂર્વક પ્રણામ કરીને હર્ષિત મનવાળે તે ભૂમિ પર બેઠો. દેવાનંદા પણ ભગવાનને પ્રણામ કરીને વિનય સહિત ઝષભદત્ત બ્રાહ્મણને આગળ કરી, ઊભી રહીને જ સાંભળવાને ઈરછતી મસ્તક પર બે હાથ જોડી પ્રભુને સેવવા લાગી. વિશેષ એ કે-જે સમયે ભગવાન તેણીના નેત્રના વિષયમાં આવ્યા (જેવામાં આવ્યા છે તે જ સમયે તેણીનું મુખકમલ વિકસિત થયું, તેણીના હર્ષથી પ્રકૃલિત થયેલા નેત્રેમાંથી આનંઇનાં અશ્ર ઝરવા લાગ્યા, મેઘની જળધારાથી હણાયેલા કદંબના પુષ્પની જેમ તેના શરીર પર રોમાંચ ખડા થયા અને તેણીના સ્તનમાંથી દૂધની ધારા નીકળવા લાગી. તેવા પ્રકારની તેણીને જોઈ સંશય ઉત્પન્ન થવાથી ગૌતમસ્વામી જગદ્ગુરૂને પ્રણામ કરી પૂછવા લાગ્યા કે-“હે ભગવન! નિમેષ રહિત દષ્ટિ વડે આપના સુખને જેતી આ દેવાનંદા પિતાના પુત્રના દર્શનને અનુસરતી અને પ્રેમના સમૂહને ધારણ કરનારી અવસ્થાને પામી તેનું શું કારણ?” ત્યારે ભગવાને કહ્યું કે-“હે ગૌતમ ! આ દેવાનંદા મારી માતા છે. હું આ દેવાનંદાની કુક્ષિથી ઉત્પન્ન થયેલ પુત્ર છું, કેમકે હું દેવભવથી જ્યારે ચ ત્યારથી આરંભીને બાશી દિવસ સુધી આના ગર્ભમાં રહ્યો હતે; તેથી પ્રથમના સ્નેહના અનુરાગે કરીને આ દેવાનંદ પરમાર્થને નહીં જાણ્યા છતાં પણ આવા પ્રકારના સંભ્રમને પામી છે.” - આ પ્રમાણે જિનેશ્વરનું વચન સાંભળીને તત્કાળ દેવાનંદા સહિત અષભદત્ત ઉછળતા રોમાંચવાળો થયે. તથા પર્ષદાને સવેલેક પણ તત્કાળ અત્યંત વિસ્મય પામે અથવા તે પૂર્વે નહીં સાંભળેલી અદ્ભુત વાર્તાને સાંભળીને કણ વિસ્મય ન પામે ?
ત્યારપછી જેમને અતિ હર્ષને પ્રકર્ષ ઉત્પન્ન થયો હતો એવા તે ત્રષદત્ત અને દેવાનંદા ફરીથી જગદ્ગુરૂના ચરણમાં પડ્યા. ત્યારપછી
માતા-પિતાને બદલે વળી શકે તેમ નથી” એમ જાણતા ભગવાને શેષ લેકેને જણાવવા માટે દેશના પ્રારંભી. કેવી રીતે?—
“હે દેવાનુપ્રિય લેકે ! આ અનાદિ સંસારમાં કણ કે માતા,