________________
પષ્ટ પ્રસ્તાવ-સુરસેનાપહાર.
૩૦૩ જતાં ભારે વિરમય પામીને કુમારે તેને પૂછયું કે–હે ભદ્ર! આ પ્રદેશનું નામ શું ” તે બોલ્યો-“સિદ્ધક્ષેત્ર.” એટલે કુમારે વિચાર કર્યો કે “અહો ! આ પ્રદેશને મહિમા તે નામથી પણ જાણી શકાય છે, તેથી અવશ્ય એવું આશ્ચર્ય કેઈ નથી કે જે અહીં જોવામાં ન આવે, માટે એને સ્વસ્થાને મેકલી, ઉતાવળ કર્યા વિના ગુપ્ત રીતે જેઉં.” એમ ધારી તેણે ભીલને કહ્યું કે– ભદ્ર! તું હવે ભલે ગુફામાં જા, હું ક્ષણવાર ભમી, કંઈ કૌતુક નિહાળી પાછો ફરીશ.” ત્યારે ભલે જણાવ્યું કે હે આર્ય! રાત્રે અહીં એક ક્ષણવાર રહેવું પણ ગ્ય નથી, કારણ કે અહીં પિશાચે પ્રગટ થાય છે, વેતાળો એકઠા મળે છે અને છિદ્ર જોતાં શીયાળવા ઘેર ઘેષ મચાવી મૂકે છે; માટે અહીં રહેવાથી સર્યું.” કુમારે જણાવ્યું એમ હોય તે તું અહીં જ ક્ષણભર છાને બેસી જા અને હું સંક્ષેપથી જોઈ આવું.” તે બે -“જેવી તારી મરજી પરંતુ તરત આવજે, કારણ કે એક પહોર રાત્રિ વ્યતીત થઈ ગઈ છે.” કુમાર એ વાત કબૂલ કરી, ગહન વનમાં પ્રજ્વલંત દિવ્ય ઔષધિની પ્રભા પ્રસરતાં, આમતેમ જોતો બહુ દૂર નીકળી ગયો. એવામાં એક સ્થાને માધવી-લતાગ્રહમાં જવાળા વ્યાસ જવલંત અનિકુંડને જોઈ “એ સકારણ હશે એમ સમજીને તે અતિવેગે તે તરફ દોડ્યો. અને એટલામાં કંઈક આગળ જાય છે તેટલામાં સાધનવિધિ ઓર્ગગીને સાધનાર પ્રત્યે સકે ૫ બેલતાં ચેટકદેવના શબ્દો તેના સાંભળવામાં આયા કે અરે મધ ! પ્રથમ પિોતાની બુદ્ધિના માહાભ્યને સમજયા વિના જે મંત્રસાધન કરે છે તેથી તું મરવા માગે છે. શું તે કઈ સાધક પૃથ્વીતળમાં જોયું કે સાંભળે છે ? જે સાધનામાં ચૂકતાં, યમની જેમ મેં તેને છોડી મૂક હોય? તું યથેચ્છાએ જેમ ઈતર દેવના મંત્રોનું સમરણ કરે છે તેમ મારા મંત્રનું પણ સ્મરણ કરતાં, તું નિશ્ચય એથી નાશ પામવાને છે. મનને વશ કરતા આચાર્યોને પણ હું દુઃસાધ્ય છું. કૂડ-કપટને પ્રગટ કરનાર એવા ચેટકનું નામ શું તે સાંભળ્યું નથી?” એમ બોલાતા શબ્દ સાંભળતાં કુમારે ચિંતવ્યું કે –“અહો ! અવશ્ય સાધનવિધિથી ભ્રષ્ટ થયેલ આ કઈ મહાનુભાવને ચેટક નિબંછવા લાગે છે, માટે એનું રક્ષણ મારે કરવા લાયક છે.” એમ ધારી જમણે હાથમાં નીલમણિ સમાન ચળકતી છરી લઈ, કુમાર તે માગે દેડ્યો. એવામાં તે તેણે જોયું કે –“અરે દેવ દાન ! મને બચાવો, બચાવ” એમ કહેતાં વિદ્યાસાધકને શીલાતળે પછાડવા માટે ચેટકે પગે પકડીને ઉપાડે. એટલે “ દેવતા પ્રત્યે