________________
- અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-ગૌશાલકને અંતિમ પશ્ચાત્તાપ અને મૃત્યુ. ૪૧૯ શીધ્રપણે પહેલાં જઈને તે ગોશાળાને તે અત્યંપુલના આગમનની વાત કરી, અને તે મદિરાના પાત્રાદિક એકાંતે દૂર નંખાવી દીધાં તથા આસન ઉપર બેસાડ્યો. તેટલામાં તે અયંપુલ આબે, અને ત્રણ વાર પ્રદક્ષિણા કરીને મોટા વિનયવડે ગશાલકને વાંદીને યેગ્ય આસને બેઠે.
ત્યારે ગોશાલકે કહ્યું-“હે અયંપુલ! તને પાછલી રાત્રિએ આ પ્રમાણે સંશય થયું હતું કે-તૃણગોવાલિયા ક્યા સંસ્થાનવાળા છે ? તે નિચે તેનું સ્થાન વંશીના મૂળ જેવું કહ્યું છે ” આ પ્રમાણે સાંભળીને હદયમાં હર્ષ પામેલો તે ફરીથી તેમને વાંકી પિતાને સ્થાને ગયે. હવે બીજે દિવસે ગોશાળાને કાંઈક ચેતના પ્રાપ્ત થઈ ત્યારે તેણે પિતાને મરણુસમય પાસે આવેલ જાણી, પોતાના શિષ્યોને લાવ્યા અને તેમની પાસે આ પ્રમાણે કહ્યું કે-“હે દેવાનુપ્રિયે! મને કાળધર્મ પામેલે જાણીને તમે મારા શરીરને સુગંધી ગંદકવડે સ્નાન કરાવી, રસવાળા ચંદનવડે પૂજા કરીને મોટા મૂલ્યવાળું હંસની જેવું કમળ ઉજજવલ વસ્ત્ર પહેરાવજે. ત્યારપછી સર્વ અલંકારવડે ભૂષિત કરી, હજાર પુરુષે ઉપાડે તેવી શિબિકામાં સ્થાપન કરી નીહરણને ઉત્સવ કરજે. તે વખતે શ્રાવસ્તિ નગરીમાં શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક અને ચત્વરમાં આ પ્રમાણે આષણ કરજો કે-આ અવસર્પિણમાં ચવીશ તીર્થકરોમાં આ છેલલા ગોશાલક નામના જિનેશ્વર તીર્થંકર પણું પાળી કેવળજ્ઞાન પામી હમણું મોક્ષે ગયા.” આ પ્રમાણે તેનું વચન સાંભળીને તે શિષ્યોએ વિનયવડે તે વચન અંગીકાર કર્યું. હવે સાત દિવસ આ
ત્યારે ગોશાળાને શુદ્ધ બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થઈ, અને પૂર્વના દુષ્ટ ચરિત્રને સમૂહ - મરણમાં આવવાથી તેને ઘણો પશ્ચાત્તાપ થવા લાગ્યો. તેથી તે વિચાર કરવા લાગ્યું કે –
અહો ! ખેદની વાત છે કે-હું મહાપાપી છું. ખરેખર હું જિન નહીં છતાં પણ મારા આત્માને હું જિન કહું છું, મુશ્કેલેકેની પાસે હું મૃષાવચન બેલું છું, શ્રીવર્ધમાનસ્વામી તીર્થકર મારા ગુરુ અને પરમ ધર્મોપદેશક છે, તેના પર મેં ભયંકર તેજલેશ્યા મૂકીને તેમની આશાતના કરી, તથા દુઃખે કરીને પાળી શકાય એવા સંયમના ભારને ધારણ કરવામાં સમર્થ મુનિવરોને બાળી નાંખવાથી હણાયેલી આશાવાળા મેં એમ ને એમ જ મારી બોધિને પણ બાળી નાંખી. આ પૃથ્વી પર સ્વેચ્છાએ ઉન્માર્ગમાં પ્રવર્તતા મેં મારો આત્મા જ માત્ર ભવસમુદ્રમાં નાંખે એમ નથી, પણ ઘણુ લેફોને પણ ભવસમુદ્રમાં નાંખ્યા, અથવા તે સમગ્ર ત્રણ ભુવનમાં પણ