________________
૨૪૬
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
લગાવી, અવિલંબિત ગતિએ જતાં, ખેદયુક્ત એ તે અનુક્રમે જાલંધર નગરમાં પહોંચે, અને ત્યાંના નિવાસી લોકોને પૂછતાં તે ચંદ્રકાંતાના ઘરમાં પૈઠે. તે શુન્ય જોઈને દ્વાર પર બેઠેલ ગૃહરક્ષિકાને તેણે પૂછયું કે-“હે ભદ્રે ! કેમ અહીં કઈ દેખાતું નથી ? ” એટલે તેણે પણ બધિરપણાને લીધે વચન સાંભળવામાં ન આવતાં પિતાના શ્રવણ બતાવ્યા. જેથી “આ તે બધિર છે, એમ સમજીને તેણે મોટા શબ્દ અવાજ કર્યો. એવામાં પાસેના ઘરમાં રહેલ ઈશાનચંદ્ર વિદ્યાસિંઘે તે શબ્દ સાંભળે અને ઓળખી લીધો. પછી તેણે બોલાવતાં કહ્યું કે-“હે ભદ્ર! આ બાજુ આવ. હું અહીં રહું છું.” ત્યારે ગોભદ્ર પણ એકદમ તે વચન સાંભળતાં “કેમ વિદ્યાસિદ્ધની જેમ મને બેલાવે છે? ” એમ શંકા લાવતાં, જેટલામાં કંઈક આગળ ચાલે તેવામાં અનેક બંધનથી મજબૂત બાંધેલ, પગ અસારવાને પણ અસમર્થ એવો ઈશાનચંદ્ર વિદ્યાસિદ્ધ તેના જેવામાં આવ્યું. તેને જોતાં ગોભદ્ર વિચારવા લાગ્યો કે- અરે ! આ શું કૂટ છે? બિભીષિકા કે સાતભ્રમ છે? અથવા દષ્ટિવંચન છે કે છળવાને કઈ પ્રકાર છે? અથવા તે અહીં આ બધું જોગણીઓનું સ્થાન છે, તેથી સ્વકર્મરૂપ પવનથી પ્રેરાયેલ હું અવશ્ય નષ્ટ થવાને છું. તે વખતે સુરસરિતાના તીરે ધર્મક કરી, જે પરલકની સાધના કરી હોત તો બહુ જ સારું થાત. એ પ્રમાણે મરણના ભયથી શરીરે કંપતાં શેકસહિત તે જેટલામાં વિચાર કરે છે તેટલામાં ફરીને પણ વિદ્યાસિધેિ તેને તરત બોલાવ્ય-“ગભદ્ર.! આમ વિશ્વમ કેમ લાવે છે? અહીં તને ભય નથી. પૂર્વે લીધેલ રક્ષાવલય મને અત્યારે સેંપી દે.” એમ તેના બોલતાં ગભદ્ર વિશ્વસ્ત થઈને તેની પાસે આવ્યા. ત્યાં વિવિધ પ્રકારે બંધાયેલ એવો વિદ્યાસિદ્ધ તેના જોવામાં આવ્યું, એટલે તેને જોતાં આંખમાં આંસુ લાવીને ગભદ્ર કહેવા લાગ્યું કે-“હા ! આર્ય ! તારી પણ આવી દરવસ્થા કેમ થઈ ?” વિદ્યાસિદ્ધ બોલ્યો-“હે ગોભદ્ર ! વિષાદ કરવાથી શું ? તું મારી ભુજાના મૂળમાં સત્વર રક્ષાવલય બાંધ.” ત્યારે “જેવી આપની આજ્ઞા” એમ કહેતાં તેણે રક્ષાવલય બાંધ્યું. એવામાં તેનાં બધાં બંધને તડતડાટ દઈને તૂટી પડ્યાં અને વિદ્યાસિદ્ધ સ્વસ્થ થયે. પછી ગોભદ્ર પૂછયું. કે-“હે આર્ય ! આ શી હકીકત છે? ક્યાં નદીમાં નિમજ્જન અને કયાં અહીં આગમન ? અથવા આ નિરોધ કેમ?” મને તે આ બાબતમાં ભારે કૌતુહલ થાય છે. એમાં પરમાર્થ શું છે? તે કહો.” એટલે વિદ્યાસિદધે જણાવ્યું કે-“ કહું છું, સાંભળ. તે વખતે ચપળતા-ઉતાવળથી યુકતા