________________
પંચમ પ્રસ્તાવ ગોભદ્રનું જાલંધર નગરે જવું.
૫
" कर्णविषेण हि दग्धः, किं किं न करोति बालिशो लोकः ।
રાજીવતામણિ ઘરે વિવાતિ નાન” છે ? |
એટલે કર્ણવિષ શ્રવણવડે દગ્ધ થયેલ અજ્ઞ કે શું શું આચરતા નથી ? તે પિતાના સર્વસ્વની દરકાર તજે છે અને નર-wાલમાં મદિરા પીએ છે. " હવે અહીં નિમગ્ન થવાથી જે વાંછિતાર્થની સિદ્ધિ થતી હોય, તે અરેઆ મસ્ય, કાચબા વિગેરેએ શો અપરાધ કર્યો? કારણ કે એ તે આજન્મ પ્રવાહમાં જ પડયા છે. વધારે શું કહેવું? વિષાદ મૂક, મરણને અભિલાષ તજી દે, તારું કર્તવ્ય કર. વળી એવા પ્રકારને પુરૂષ યમમુખમાં પ્રવિષ્ટ થયા છતાં મરણ ન પામે, તેમ છતાં કદાચ મરણ થઈ જાય તે છવરહિત શરીર પિતાની મેળે પાણી પર તરી આવે, માટે વ્યાકુળતા કે વિલાપ કરવાથી શું ?” એવામાં ગંધહસ્તીએ ગર્જના કરી, મંગલ-વાદ્ય વાગ્યું, બંદી પલ્યો અને સારસ-મિથુને શબ્દ કર્યો. એટલે તેમણે જણાવ્યું કે-“હે ભદ્ર! આવા નિમિત્તોથી હજી પણ સૂચન થાય છે કે તે જીવતો હોવો જોઈએ.” ગોભદ્ર બે –તમારા વચન-સામર્થ્યથી એમ થાઓ.” એમ તેમણે ગોભદ્રને મરણથકી અટકાવ્યું. પછી તે ત્યાં જ બે-ત્રણ દિવસ રહ્યો. એવામાં એક દિવસે તેને વિચાર આવ્યો કે અહો ! હવે અહીં રહેવું યુક્ત નથી, કારણ કે વાણુરસી પણ એક તીક્ષણ છુરીની જેમ મારા શરીરને અધિક અધિક છેદે છે અને મંદાકિની–ગંગા પણ પ્રતિદિવસ ભાગીયણની જેમ મને સતાવે છે, માટે જાલંધર નગર ભણી જાઉં અને ચંદ્રલેખાએ કહેલ પ્રણયની ખાત્રી કરું.” એમ ધારીને તે નગર પ્રત્યે ચાલે. જતાં જતાં બપોર થતાં વિદ્યાસિદ્ધના ભજનની ખુબી યાદ આવતાં, લચનયુગલ અણુજળથી ભરાઈ જતાં તે ચિંતવવા લાગે કે-“હે નિર્લજજ ! વાઘટિત ! હે હતભાગી હૃદય ! તેવા પ્રકારના પ્રવર પુરૂષના અસહ્ય વિરહાનલની જવાળાથી તપ્યા છતાં અદ્યાપિ કેમ લજજા પામતે નથી? વળી તે જ મહાપ્રભાવી રક્ષાવલય અને આ વિપ્ર પણ તે જ છે, છતાં એક તે સિદ્ધપુરૂષ વિના બધી દિશાઓ શૂન્ય લાગે છે. અથવા તો રક્ષાવલય વિદ્યમાન છતાં મને નિભંગીને શું લાભ? વિધિ-દેવ જેને પ્રતિકૂળ હોય તેને ચિંતામણિને લાભ થતાં પણ તે સીદાય છે. ગુણદય પણ અવશ્ય આધારના યોગે થાય છે, પરંતુ જેમ તેમ તે ન થાય. સલિલ પણ છીપના સંપુટમાં પડતાં તે મુક્તાફળ-મોતી થવા પામે છે.” એમ ચિંતવતાં અને તેમાં જ એકચિત્ત