________________
• ' ષષ્ટ પ્રસ્તાવ-મંગળ ગ્રામે ગાશાળાને થયેલ વિડંબના
૨૮૫
તે શીતથી પરાભવ પામતાં અગ્નિ સળગાવી, લાંબે વખત તપી, પ્રભાતે ઊઠીને ચાલ્યો ગયે. અગ્નિ પણ લેકેએ ન બુઝવવાથી બળતો બળતે પ્રભુ પાસે પહોંચ્યું. એટલે ગોશાળાએ કહ્યું- હે ભગવન ! ભાગો, આ અગ્નિ આવે છે.” એમ સાંભળતા પણ મનમાં ક્ષેભ ન પામતાં સ્વામી ત્યાં જ ધ્યાનસ્થ રહ્યા. એવામાં તરત પ્રસરતા અગ્નિવડે પ્રભુના ચરણકમળ દગ્ધ થયાં, છતાં ગોશીષચંદન, જળવર્ષણ અથવા શીત સલિલ સમાન સમજતા જિનેશ્વરે તીવ્ર અગ્નિદાહને સહન કરી લીધો. તથાવિધ અસમંજસ જોઈ ભયભીત થયેલ ગશાળ પિતાના જીવનની રક્ષા માટે અતિ દૂર ભાગી ગયે.
પછી અગ્નિ શાંત થતાં ભગવાન મંગલ નામના ગામમાં ગયા અને ત્યાં વાસુદેવના મંદિરમાં પ્રતિમાને રહ્યા. ગોશાળ પણ એક પ્રદેશમાં ભરાઈ બેઠે, પરંતુ કેલિ, કલહાદિ-વિનેદના અભાવે અત્યંત દુઃખ અનુભવતે તે ફાલથી ભ્રષ્ટ થયેલ મર્કટની જેમ ચોતરફ જેવા લાગે. એવામાં ગામના બાળકો કીડા નિમિત્તે તે સ્થાને આવી ચડયા. તેમને જોતાં જાણે રત્નનિધાન પ્રાપ્ત થયું હોય અથવા જાણે ફરી જીવિત પામ્યું હોય તેમ માની, વદનકંદર ફાડી, લેલ છવાને બહાર કહાડી, બીભત્સ લોચનને ફેરવતે તે તેમને ભય પમાડવા એકદમ વેગથી સામે દેડ. એટલે અતર્કિત સન્મુખ આવતાં તેના ભીષણ સ્વરૂપને જોઈ બાળકે તરતજ ભય પામી ગામ ભણી દેડી ગયા, પણ ઉતાવળે જતાં ખેલના પામવાથી કેટલાકની જંઘા ભાંગી, કેટલાકનું માથું કુટયું, કેટલાકના પગ મરડાયા, કેટલાકના શરીરે પહેરેલા આભૂષણો પડી ગયા અને ભયને લીધે તે વખતે કેટલાકનાં વસ્ત્રો પડી ગયાં. એમ તેમની વ્યાકુળતા જોતાં, માબાપોએ તેમ થવામાં કારણભૂત ગોશાળાને શોધી કાઢયે, જેથી “અરે ! પાપી પિશાચ ! અમારા બાળકોને તું અહીં શા માટે બીવરાવે છે?” એમ તર્જના પમાડી તેમણે તે વિવશ ગોશાળાને ખૂબ માર્યો. ત્યારે માર ખાતાં તેને જોઈ, ગામના વૃદ્ધોએ નિવારણ કરતાં કહ્યું કે
આ દેવાર્યને શિષ્ય છે માટે મૂકી ઘો. ” આથી તેમણે મહાકષ્ટ છેડો. એટલે ગોશાળાએ પ્રભુને કહ્યું કે હું કૂટાતા તમારે ઉપેક્ષા કરવી શું યોગ્ય છે ? આટલા દિવસ સુખ-દુઃખ સમાનપણે સહન કર્યા છતાં તમને પ્રતિબંધ કેમ ઉત્પન્ન ન થયે? અહે! પત્થર સમાન નિહુર હદય ! ” ત્યારે સિદ્ધાર્થ બે કે-“અરે ! અમારા પર વિના કારણે કેમ રેષ લાવે છે ? તું તારા દોષિત આત્માને જ નિયમિત રાખ.” પછી કાત્સગ પારી, ત્યાંથી નીકળતાં સ્વામી આવર્ત ગામમાં આવી, બળદેવના મંદિરમાં પ્રતિમાને રહ્યા. ત્યાં