________________
૨૮૬
શ્રી મહાવીરચરિત્ર. પણ કલહપ્રિય ગશાળે પૂર્વાવસ્થા ભૂલી જઈમુખ ફાડીને બાળકોને બીવરાવવા લાગ્યો. એટલે રેતાં રેતાં તેમણે જઈને માબાપને કહ્યું જેથી તેમણે પણ તેને ખૂબ માર્યો અને પૂર્વની જેમ ગામના પ્રધાન જને અટકાવતાં બોલ્યા કે- “ અરે તમે એને વૃથા શામાટે મારો છો? એને ન અટકાવતાં ગુરૂનો દેષ છે.” એમ કહેતાં તે લોકો મજબૂત દંડ લઈ તરતજ ભગવંતને મારવા માટે સન્મુખ આવ્યા. એવામાં જિનના પક્ષપાતી વ્યંતરે લેકને ભય પમાડવા તે પ્રતિમાને હાથમાં હળ બતાવતી કરી દીધી, જેથી પૂર્વે કદિ ન જોયેલ એવી પ્રતિમાને જોતાં, તરતજ ભયભીત થતાં તે લેકે સ્વામીને અનેક પ્રકારે ખમાવવા લાગ્યા. ત્યાંથી પ્રભુ ચોરાક સંનિવેશમાં ગયા અને ગુપ્ત સ્થાનમાં પ્રતિમાઓ રહ્યા. એવામાં ક્ષુધાતુર થયેલ ગશાળાએ ભગવંતને પૂછ્યું કે “ભગવન! આજે ગોચરીએ જવું છે કે નહિ?” સિદ્ધાર્થે કહ્યું-“અમારે તે હજી વખત છે. પછી ગોશાળે ગામમાં પેઠે. ત્યાં મિત્રમંડળને જમાડવા એક સ્થાને બહુ લક્ષ્ય ભોજન તૈયાર થતું હતું એટલે તે કયારે તૈયાર થાય છે.” એમ કેવલ અસ્થિરપણાથી તે જાણવા માટે છાને રહીને વારંવાર ગોશાળે તે તરફ જવા લાગ્યું. હવે તે દિવસે ગામમાં ચોરને મેટો ભય જાશે, જેથી ગામના લોકોએ જાણ્યું કે- આ વારંવાર જોવે છે તેથી ચોર કે જાસુસ હશે, તો વખતસર એની પાસેથી પ્રથમની ચેરીને માલ મળશે.” એમ ધારી તેમણે તેને પકડીને સખ્ત માર માર્યો અને પૂછતાં જ્યારે તે કાંઈ બોલે નહિ ત્યારે તેને મારીને મૂકી દીધો. એટલે તે વિલક્ષ થઈને વિચારવા લાગે કે- અહો ! ભેજન મળવાનું તે દૂર રહે, પરંતુ જીવતો રહ્યો તે જ આશ્ચર્ય છે. અહો ! નિષ્કારણ દુર્જનેને મેળાપ થયે અથવા તે એવા વિકલ્પથી શું ? જે મારા પ્રભુને પ્રભાવ હોય તે એ પાપીઓને મંડપ બળી જાઓ.” એમ બેલતાં, જિનાનુરાગી વાણુવ્યંતરે તે બાળી નાખે. ત્યાંથી પ્રભુ કલબુકા નામના સંનિવેશ તરફ ચાલ્યા. ત્યાં મેઘ અને કાલહસ્તી નામના બે ભાઈ પાસે પાસે રહેતાં સત્તા ચલાવતા. તે વખતે સેવક અને સુટે સહિત હાથમાં વિવિધ શ લઈને કાલહસ્તી ચેરની પાછળ લાગે, અને કંઈક આગળ જતાં સન્મુખ આવતા ભગવંત અને ગોશાળ તેના જોવામાં આવ્યા. તેમને જતાં કાલહસ્તીએ કહ્યું –“તમે કોણ છો ?” એટલે સ્વામી તે મૌન રહ્યા અને ગશાળ પણ કૌતુકપ્રિયપણથી મૌન ધરી રહ્યો, જેથી તેણે રૂ થઈ સસ્ત માર મારી, ભગવંત અને ગોશાળાને બાંધી પિતાના ભાઈ મેઘ પાસે મેકલ્યા. ત્યાં તથારૂપ પ્રભુને જોઈ, ઊઠી તેણે બંધનમુક્ત કરી, પ્રભુને પૂજીને ખમાવ્યા,