________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
પ્રેરિત અને નિવારિત થતાં, સર્વાગે રક્ષાના વિશિષ્ટ મંત્રાક્ષ સ્થાપન કરી, રાજા મહામસાણના પ્રદેશમાં જઈ પહોંચે, કે જ્યાં એકતરફ વિદ્યાસાધકે. વિદ્યા સાધતા હતા, બીજી બાજુ બળિ કરનારા બલિપાત્ર લઈને ઉભા હતા, એક તરફ કરોડે કપાળ-ખેપારીઓ પડેલ હતા, બીજી બાજુ ઘુવડ પક્ષીઓ ભારે અવાજ કરી રહ્યા હતા, એક તરફ હજારે શીયાલણે નાશભાગ કરતી હતી, બીજી બાજુ જોગણીઓ એકઠી થતી, એક તરફ ઘણા ભૂતથી ભીષણ હેવાથી કાયરજનેનું સત્વ સત્વર નાશ પામતું, એક તરફ દુષ્ટ શ્વાપદે મહાઘોષ કરતા અને બીજી બાજુ તીવ્ર પાવક–અગ્નિની જવાળાઓ જાગતી, એક તરફ ડાકિનીએ માંસ માગતી અને કેઈ સ્થળે હદગારપૂર્વક અટ્ટહાસ્ય કરતા ઘણા રાક્ષસને લીધે તે દુપ્રેક્ષ્ય હતું, કેઈ સ્થાને મજબૂત વૃક્ષમાં રહેલા ગીધ પક્ષીઓ ઘેર અવાજ કરી રહ્યા હતા, અને એક તરફ ઉંચેથી તાળીઓના ધ્વનિ. સાથે એકત્ર થતા વેતાલે કેલાહલ મચાવી રહ્યા હતા. એમ તે મસાણ જાણે વિધાતાએ યમ-નરેંદ્રને માટે લીલાવન બનાવ્યું હોય, તેવું ભાસતું હતું. ત્યાં ઘેરશિવે સારા લક્ષણયુક્ત ભૂમિ શેધી, બળિવિધાન કર્યું, ક્ષેત્રપાલની પૂજા આચરી, વેદિકા ખાદી અને તેમાં મસાણમાંના ખેરના અંગારા ભર્યા. પછી તેણે રાજાને કહ્યું “ અહે ! તે આ અવસર છે. માટે અત્યંત અપ્રમત્ત થઈ, ઈશાન ખૂણે સે હાથ દૂર પ્રદેશમાં બેસી, ઉત્તરસાધકપણું કરતા રહે અને બોલાવ્યા વિના એક પગલું પણ ત્યાંથી ચાલશે નહિં.” એમ વારંવાર નિવારણ કરી, તેણે રાજાને મોકલ્યો. તેના ગયા પછી ઘેરશિવે એક મંડળ-કુંડાળું આળેખ્યું અને તેમાં બેસી તેણે પદ્માસન વાળ્યું. વળી બધા કરણ–અમુક અનુષ્ઠાન કરી, નાસિકાગ્ર દૃષ્ટિ સ્થાપીને તેણે પ્રાણાયામપૂર્વક સહેજ ઉચ્ચાર કરતાં મંત્ર સ્મરણ આરંભર્યું અને પ્રકૃણ ધ્યાનમાં તે આરૂઢ થયા.
એવામાં રાજાએ વિચાર કર્યો કે—“મને પૂર્વે મંત્રીઓએ શિખામણ આપી છે કે- “કયાં પણ વિશ્વાસ ન કર.” વળી એણે ભારે ઉત્સાહપૂર્વક વારંવાર નિવારણ કર્યું છે કે--બોલાવ્યા વિના તારે આવવું નહિં.” તે અધિક આદર શંકા પ્રગટાવે છે. એવા કાપાલિક મુનિઓ પ્રાયે સારા હતા નથી, માટે હળવે હળવે એની સમીપે જાઉં અને તેના ક્રિયાકલાપને જોઉં.”
એમ ધારી રાજા જેવામાં ચાલે, તેવામાં તેની જમણી આંખ ફરકી જેથી વાંછિત વસ્તુના લાભને નિશ્ચય કરી, હાથમાં તરવાર લઈ, કૃષ્ણ વસ્ત્રથી શરીર ઢાંકી, ધીમેધીમે ચરણ નાખીને ચાલતાં રાજા ઘરશિવની પાછળ બેસી સાંભળવા લાગે. એવામાં ધ્યાનના પ્રકર્ષથી અપાય-ભયની દરકાર કર્યા વિના, વિધિની પ્રતિકૂળતાને વિચાર ન કરતાં, તેના આગમનની ખબર ન પડવાથી પૂર્વે ચલાવેલ વિધિએ તેણે રાજાને થેભ પમાડનાર-સ્તંભત કરનાર મંત્રાક્ષ