________________
૨૩૮
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
"
પર સ્થાપન થયું. એટલે તેમાંથી બહાર નીકળી, દેદીપ્યમાન મણિમુગટથી અલંકૃત, વિમલ કુડલની કાંતિથી કપેાળને ચકચકિત કરનાર, પ્રવર મેાતીએની સરૈશ જેના શિરે શેાભી રહી છે, હારલતાથી જેના કુચ-કળશ આચ્છાદ્વિત છે, પાંચ પ્રકારના મણિ-ડિત કંકાવડે જેની કામળ માહુલતા મડિત છે, રામાવલિયુક્ત અને મુષ્ટિગ્રાહ્ય જેના મધ્ય ભાગ છે, જેના નિત કંચુકીદામસહિત છે, પંચવણી દેવ જેણે ધારણ કરેલ છે, ધ્વની કરતાં મનેાહરમણિપુરયુક્ત જેના ચરણેા છે, જેનું શરીર ખાવના ચંદનના દ્રવથી લિપ્ત છે તથા જેનું રૂપ અપ્રતિમ છે એવી એક વિલાસી વનિતા કે જેની પાછળ પાછળ સમાનરૂપ, યૌવનાદિ ગુણાવડે અલંકૃત એવી એક પ્રમદા ચાલી રહી છે, તે હાજર થઈ અને અંજલિ જોડીને વિદ્યાસિદ્ધને કહેવા લાગી કે– ‘હું મહાશય ! હવે મત્રસ્મરણ અધ કરે અને આ વિમાનમાં બિરાજમાન થાઓ. ' એમ સાંભળતાં વિદ્યાસિદ્ધ ઉડયા અને વિમાનમાં જઈ તે શય્યા પર બેઠા. એટલે તેની પાસે તાંબૂલનાં બીડાં મૂકવામાં આવ્યાં. પછી તેને ગેલકને લાવ્યા અને તાંબૂલ આપવાપૂર્વક નિદ્રા કરવા વિદાય કર્યાં. ત્યારે દૂર જતાં તેના મહાત્મ્યથી ભારે વિસ્મય પામીને તે સૂતા. ત્યાં વિદ્યાસિષ્ઠે પણ તે રમણીઓ સાથેવિવિધ કથામાં અલ્પ વખત ગાળ્યા, એવામાં મેટી રમણીએ પોતાની અનુચરી યુવતિને કહ્યું કે ‘ હે ભદ્રે ! તું એ ગાભદ્ર બ્રાહ્મણને ભાર્યાભાવ અતાવતા તારા આત્માને પવિત્ર કર. ’ તે બેલી-‘ હું એ પ્રમાણે કરૂ છું. ’પછી એકાન્ત થતાં વિદ્યાસિદ્ધ પેલી યુવતી સાથે ભેગ ભોગવવા લાગ્યા. તે અનુચરી માટીના ઉપરાધથી ગાભદ્ર પાસે ગઇ અને તેને જગાડીને તેણે વિદ્યાસિદ્ધના આદેશ કહી સ ંભળાવ્યેા. એટલે કુશળતિ તેણે કાર્ય ના પરમાર્થ જાણી તેને કહ્યું કે−‘ હું મૃગાક્ષી ! તું મારી ભગિની તુલ્ય છે, માટે એ ખાખતમાં પ્રસ્તુત અર્થ વિસ્તારવાની જરૂર નથી. તને ઇષ્ટ લાગે. તેમ કર. કારણકે અકાર્યની પ્રવૃત્તિમાં પ્રવૃત્ત થવાથી આ પામર જીવિતને કાંઇ ગુણુ થવાના નથી, તેમજ વળી અતિપ્રચંડ પવનથી પ્રતિઘાત પામેલ કમળદળના અગ્રે રહેલ જળબિંદુસમાન આ જીવિત સારી રીતે પાળ્યા છતાં ચિરકાળ રહે તેમ નથી, વળી અહુ કાળ વિવિધ ઉપભાગ કે વિલાષયની અનુકૂળતાથી લાલિત કર્યાં છતાં સડી ગયેલા ચીભડાની જેમ ગાત્ર પણ અલ્પ વખતમાં વિઘટિત થાય છે, તેમજ ધર્મવિરૂદ્ધ કાર્ય કરવામાં આસકત બનેલા પ્રાણીઓ નરકમાં તીક્ષ્ણ દુઃખા પામે છે, એમ સભળાય છે. તે અકાય કેમ આચરીએ? શાસ્ત્રમાં ઋતુકાળ ઉપરાંત સ્વદારાસર્વાંગના પણ પ્રતિષેધ કરેલા છે, તેા પછી પર રમણી સાથે વિષય-પ્રસંગની