________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
પરિવારને પૂછયું કે-“ અહો ! આ અમાત્ય આવું શું બોલે છે?” ત્યારે તેઓએ કહ્યું કે-“હે પ્રતિહારી ! આજે અમે ઉધાનમાં ગયા હતા ત્યાં અમે અને અમાત્યે આકાશવાણી સાંભળી કે–દેવ (રાજા) પુત્રનાં દેશે કરીને મરણ પામશે. આવું વચન સાંભળીને તરત જ અમાત્ય પિતાને નાશ કરવા તૈયાર થયે. તે વખતે અમે મહાકષ્ટથી નિષેધ કર્યો, તે પણ હજુ સુધી મરણને અધ્યવસાય હોવાથી ભજન કરતા નથી.” આ વચન સાંભળીને પ્રતિહારે કહ્યું કે-“ અહો ! અકત્રિમ રાજભક્તિ ! અહો ! અસદુશ કૃતપણું ! અને અહો ! પિતાના શરીરની નિરપેક્ષતા ! ખરેખર આ હરિવર્મ રાજા ધન્ય છે કે જેને આવા અમાત્ય છે.” આ પ્રમાણે વર્ણન ( પ્રશંસા ) કરીને તે પ્રતિહારી રાજા પાસે ગયે અને એકાંતમાં તેણે તેને સર્વ વૃત્તાંત કહ્યો. તે સાંભળીને પિતાનું જીવિત અત્યંત વહાલું હેવાથી અને પૂર્વે કરેલા પાપકર્મને ઉદય હોવાથી રાજા #ભ પાયે (વ્યાકુળ થયે ). તેણે અમાત્યને પિતાની પાસે બેલા અને સર્વ યથાર્થ વૃત્તાંત પૂછશે. ત્યારે તેણે તે જ પ્રમાણે વૃત્તાંત કહ્યો. ત્યારપછી રાજાએ કહ્યું- હે અમાત્ય ! અત્યારે કાળને ઉચિત શું છે?અમાત્યે કહ્યું-“હે દેવ ! આ બાબતમાં જે ઉચિત હોય તે તમે જ જાણે. હું તે પોતે જ આપની થવાની વિષમ અવસ્થા સાંભળવાથી જીવિતને સર્વ ધારણ કરીશ નહા; કેમકે તમારા ચરણને વિયેગ થાય ત્યારે અમારી શી શોભા ? શી પ્રભુભક્તિ ? અને શું સવકાર્યનું સાધન ? તેથી સ્વામી મને આજ્ઞા આપે. આ બાબત અમારે કાંઈ પણ બોલવું એગ્ય નથી.” રાજાએ કહ્યું – મરણે કરીને સર્યું. જે અહીં હોય તે કર.” અમાત્યે કહ્યું- હે દેવ ! આ તે મહાસંકટ છે. તમે કણ અથવા તમારે પુત્ર કોણ? ( બને એક જ છે. ) તેથી કાંઈ પણ કરી શકાય તેમ નથી.” રાજાએ કહ્યું“ જેને દેવીઓએ વિનાશકારક કહ્યો તે પુત્ર છતાં પણ પરમાર્થ પણે શત્રુ જ છે, તેથી મારા હુકમથી તેને યેગ્ય કાર્ય તું કર.” અમાત્યે કહ્યું- હે દેવ! આવા પ્રકારના દુષ્ટને શિક્ષા કરવા માટે દંડાશિક(કોટવાળ) અધિકાર છે, તેથી આપ તેને જ હુકમ આ૫વા કૃપા કરો.” તે સાંભળી રાજાએ કુમારનો વિનાશ કરવા માટે દંડાશિકને હુકમ કર્યો. ત્યારે તેણે તેને વિનાશ કર્યો. તે જાણી અમાત્ય હર્ષ પામે અને પછી તેણે ભેજનાદિક ક્રિયા કરી. ફરી તેણે વિચાર્યું કે આ એક કંટકનો તે નાશ કર્યો. હવે રાજાને વિનાશ કર જોઈએ.”