________________
પંચમ પ્રસ્તાવ-પાંચશેહ ગાડાંઓને નદી પાર ઉતાર્યો,
કે કંઈક ધન બાકી છે. જે તે સર્વ વિનષ્ટ થઈ જશે, તે તને કેઈ અગ્નિ પણ આપશે નહી, એટલે વ્યવહાર ચલાવવા આજીવિકાગ્ય ભંડેળની તે વાત જ શી કરવી ?' એમ સાંભળતાં ધનદેવ બોલ્યો કે-હે તાત ! જે એમ છે, તે તમે આટલે વખત મારી ઉપેક્ષા કેમ કરી? શું મેં કદિ તમારા વચનની અવગણના કરી છે? અનુચિત પ્રતિપત્તિ કદિ બતાવી છે? રોષ લાવી તાડન કરતાં પણ તમે કઈવાર મારા મુખ પર ક્રોધને અંશ જે છે? કે ઘરનું સર્વસ્વ વિનષ્ટ થઈ જતાં પણ તમે મને શિખામણ ન આપી. અથવા તે ગત વ્યતિકરને શેક કરવાથી પણ શું? હવે તમે મારા પર પ્રસાદ લાવી આદેશ આપે કે દુષ્ટ મહિલાની જેમ દર ચાલી ગએલ લક્ષ્મીને પણ ખેંચી લાવું, એટલે તમે લાંબે વખત આનંદમાં હાલે. આ તે શું માત્ર છે?” ત્યારે શ્રેષ્ઠીએ કહ્યું કે “હે પુત્ર! હું કયાં તારૂં કળા-કૌશલ જાણતું નથી? કયાં સ્વાભાવિક ભુજબળની મને ક્યાં ખબર નથી? અંગીકાર કરેલ કાર્ય–ભારમાં તારા ઉત્સાહથી કયાં હું અજાયે છું? તારે મહાન ચિત્તાવઠંભ પણ જાણું છું, અને એટલા માટે જ આટલા દિવસ મેં તને કાંઈ કહ્યું નહિ. હે વત્સ! વિષમ દશામાં પડ્યા છતાં તારા પરાક્રમને શું અસાધ્ય છે? માટે હવે ઉદ્યમ બરાબર ચલાવ અને પ્રણયી જનના મરથ પૂર્ણ કર. દુર્જનના દુષ્ટ વિચારને દળી વાખ, દીન જનેને ઉદ્ધાર કર અને શશિ સમાન નિર્મળ સ્વકુળને ખ્યા તિમાં લાવ.” ધનદેવ બોલ્ય-“હે તાત! પુનરૂક્ત વચનને વિસ્તાર કરવાથી શું? તમે સત્વર સાથે અને માર્ગનાં સર્વ સાધન તૈયાર કરાવે.' એમ કહેતા તેને નિશ્ચય જાણીને શ્રેણીએ પોતાના પુરૂષને બોલાવી કહ્યું કે “અરે ! તમે "શંબલાદિ સહિત માર્ગની બધી સામગ્રી સજજ કરે. મહાકિંમતી વિવિધ કરીયાણું ભરીને શકટ-સમૂહ તૈયાર રાખે, મજબૂત સ્કંધવાળા બલિષ્ટ બળદે લા, કિંકર જનેને કામે લગાડે, આયુધો સહિત સુભટને બોલાવો.” એટલે
જેવી સ્વામીની આજ્ઞા” એમ આદેશ સ્વીકારીને તે પુરૂષ ચાલ્યા અને વિલંબ વિના તે બધું તેમણે તૈયાર કરાવ્યું તથા શ્રેષ્ઠીને નિવેદન કર્યું. પછી ધનદેવે
સ્નાન-વિલેપન આચરી, કેશકલાપમાં શ્વેત પુ બાંધી, ધવલ વસ્ત્ર પહેરી, દેવ-ગુરૂને નમસ્કાર કરી, માતપિતા તથા સ્વજન-વર્ગની અનુજ્ઞા લઈ, ગણિમ', પરિમ, પરિમેય અને પરિચછેદ્ય એ ચાર પ્રકારના કરીયાણાથી પૂર્ણ પાંચ શકટના સાથે સહિત તેણે શુભ મુહૂર્તે દર દેશ પ્રત્યે પ્રયાણ કર્યું. ત્યાં
૧ ગણીને વેચાય તેવી વસ્તુ ૨ જોખીને વેચવા લાયક. ૩. માપીને વેચવા લાયક ૪. પરિચ્છેદ-નિર્ણય કરીને વેચવા લાયક વસ્તુ.