________________
તૃતીય પ્રસ્તાવ અઢારમો ભવ.
- તડતડાટ સાથે પી ગયે, નિમિત્ત શિવાય અગ્નિજવાળા પ્રગટ થતાં જાત્યઅોના પુછ બળી ગયા, પોતાની મેળે દંડ ભાંગી પડતાં જયપતાકા નીચે પd, હાથીએનું મદજળ સુકાઈ ગયું; સતત્ રજ વરસવાથી દિશાઓ બધી નિસ્તેજ અને દુરાલેકનીય થઈ પદ્ધ, દેવપ્રતિમાઓ અશ્રુપ્રવાહ મૂકવા લાગી, ચિત્રે પણ પરસ્પર હસવા લાગ્યા અને કુતરાઓ ઉંચે સ્વરે રેવા લાગ્યા. એ રીતે તે વખતે ઘણા અશિ-અપશુકને ઉત્પન્ન થયાં, એટલે ભવિષ્યમાં અમંગળ જવાની શંકાથી ભય પામતા કુશલમતિ પ્રધાને વિનયથી નમ્ર થઈને અશ્વગ્રીવ રાજાને કહેવા લાગ્યા–“હે દેવ ! પ્રતાપમાત્રથી હિમની જેમ તમારે શત્રુ વિલીન થઈ જશે, તે અકાળે ભય પમાડનાર આ સમર-પ્રયત્ન શામાટે આદર્યો? તમારા અને કઠિન ખુરથી ઉડેલ રજ-પડલથી કર-કિરણને પ્રસાર પ્રનષ્ટ થતાં સૂરસૂર્ય કે શુરવીર પણ છુપાઈ જાય, તે અન્ય શું માત્ર કે જે પોતાને પ્રતાપ બતાવે? માટે વિજયયાત્રાને મૂકી પિતાના નગર તરફ જલ્દી પાછા ચાલે અને અશિવના ઉપશમ નિમિત્તે હોમ, યાગાદિક કરાવે. હે દેવ ! આવા અશિવ શુકનેથી અમે જરા પણ કુશલ જોઈ શકતા નથી, આવી રીતે વરીએના ગાઢ મને રથને શામાટે પૂરે છે?”
એમ સાંભળતાં રાજાએ કહ્યું “અરે! વિના કારણે તમારામાં આ વાતલપણું કયાંથી આવ્યું? મારા ભુજદંડના પરાક્રમને શું તમે જાણતા નથી? અથવા તો લાંબા વખત સુધી ચાલેલ સંગ્રામમાં શત્રુઓને સતાવીને મેળવેલ વિજય તમને યાદ નથી? તેમજ સંખ્યારહિત અને પૃથ્વીના ઉંચા નીચા ભાગને ભરી નાખનાર તથા મહાસાગરના જળની જેમ ચારે દિશામાં પ્રસરેલ ચતુરંગ બળ-સૈન્યને તમે જેતા નથી? આમ અસ્થાને મને શામાટે બીવરા છે? અથવા તે મને સ્વનગર ભણુ શામાટે પાછો વાળો છે? કારણકે પ્રારબ્ધપ્રારંભેલ કાર્યને ત્યાગ કરનારા પુરૂષો જગતમાં પ્રસિદ્ધિ-પ્રશંસા પામતા નથી. વળી તેવા પ્રકારના કેટલાક સંદિગ્ધ અમંગળમાત્રથી વીરપુરૂષ ક્ષેભ પામતા નથી, કારણકે ગ્રહગણની ગતિ, સ્વપ્નનું દર્શન, દેવતાઓનું માહાસ્ય, કુતરા, ખર પ્રમુખના શબ્દ-એ શુકને એ જ રીતે લેકમાં પ્રસિદ્ધ છે. તેમજ ઉકાપાત, રૂધિરવૃષ્ટિ પ્રમુખ દુનિમિત્તે બધાં ઘણાક્ષરના ન્યાય જેવાં છે, તે એનાથી ભય કેણુ પામે? માટે તમે ધીર થાઓ. એ બધાં અપશુકને પ્રજાપતિના માથે હું નાખવાને છું.” એમ કહી નિમિત્તિયાના વચનને વિસારી મૂકી, અવશ્ય વિનાશ થવાને હવાથી, દેવની પ્રતિકૂળતા છતાં, વૃદ્ધ પુરૂષોએ વાર્યા છતાં, અપશુકનેથી સ્કૂલના પામ્યા છતાં, અંતઃપુરની રમણીઓએ આગ્રહપૂર્વક અટકાવ્યા છતાં અને નિમિત્ત પાઠકે એ છત્ર–ભંગ સંભળાવ્યા છતાં, સકલ