________________
૩૧૦
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
મ્યને જાણે છે.” અંબધાત્રી બેલી કે-“હે પુત્રી ! શા કામમાં તું મને મદદગાર કરવા માગે છે?” તેણે કહ્યું- હે અમ્મા ! દુસહ વિરહાનલથી પરિતાપિત થયેલ પિતાના જીવિતને પરિત્યાગ કરવા નિમિત્તે. ” ધાત્રીએ જણાવ્યું-“હે વત્સ! તું આમ ઉતાવળી શાને થાય છે? હજી કંઈ નિશ્ચય તે જાણવામાં આવેલ નથી અને મરણની અભિલાષા તે પછી પણ કયાં દુર્લભ છે?” એટલે તેના આ નિષેધ-વચન સાંભળતાં રત્નાવલી મૌન ધરી રહી. ક્ષણવાર પછી તેની દષ્ટિ ચૂકાવી, પરિજનના જાણવામાં ન આવે તેમ તે આવાસથકી નીકળી અને દર પ્રદેશમાંના એક વનનિકુંજમાં તે પેઠી. ત્યાં અંજલી જેડીને કહેવા લાગી કે- “હે વનદેવી ! હું મંદભાગીનું વચન સાંભળ. આ સ્થાને અન્ય કોણ છે કે જેને પિતાનું પ્રયેાજન કહી શકાય ? આ મને વિધિએ દુઃખ પમાડવા માટે વિપરીત લક્ષણથી બનાવી છે કે પર
ણ્યા પછી તરત જ જેને આ વિરહ પડ્યો, તે હવે તારી સમક્ષ તરૂવર પર શરીર લંબાવીને મૂકી દઉં છું. અપાશયની કલુષતાથી મલિન થયેલ આ દેહથી હવે શું ? હે શ્રીપુર રાજાના સુત! તમે પણ દૂર રહ્યા છતાં સમજી લેજે કે તે બિચારી રત્નાવલીએ મારા વિરહે આત્મ- ત્યાગ કર્યો.એમ કહી કેશપાશ તેણે સંયમિત કર્યો, વસ્ત્રની ગાંઠ એકદમ મજબૂત બાંધી, પિતાના ઉત્તરીય વસ્ત્રથી તેણે તરૂ-શાખા પર પાશ બનાવી તે પિતાના ગળે બાંધે અને પડતું મૂકયું. એવામાં શય્યા પર તેને ન જેવાથી અંધાત્રી તેની પાછળ લાગી અને ધર્મકર્મના વેગે તે જ સ્થાને પહોંચી. ત્યાં ચાંદનીના પ્રકાશે રત્નાવલીને તેણે લટકતી જોઈ. એટલે હાહાર કરતાં તે કાલને ઉચિત પ્રતિકાર કરવાને અસમર્થ એવી ધાવમાતા ઉંચેથી પિકારવા લાગી કે- અરે ! દેવ! વ્યંતરે ! બેચરો! રક્ષણ કરે, રક્ષણ કરે. આ સ્ત્રીરત્નને પ્રાણુદાન આપો. એને પાશ કાપી નાખો. આ વખતે ઉપેક્ષા કરીને તમે પાપપંકથી ન લેપાઓ.’ એવામાં કનકચૂડ અને સુરસેન કુમાર તે પ્રદેશમાં આવ્યા. તેમણે એ ઉઘેષણ સાંભળી કે તરત જ આકાશથકી ઉતરી તેને પાશ કાપી નાખે અને શરીરે સ્વસ્થ કરતાં રત્નાવલીને પૂછયું કે-“હે સુતનું! આવા દુષ્ટ અધ્યવસાયનું કારણ કેણુ?” ત્યારે ઘણી વાર નિસાસા નાખતી રત્નાવલી બેલી-દુષ્કૃત કર્મો !' કુમારે કહ્યું-તથાપિ વિશેષ રીતે કહે.” તે બેલી-જે એમ હોય તે મહાસેન રાજાના પુત્ર સુરસેનકુમારને વિરહ.” ત્યાં કુમારે તરત ઓળખીને કહ્યું કે-“હે ભદ્ર! જે એમ હોય, તે હવે એ દુષ્ટ અધ્યવસાયથી સર્યું.” એમ કુમારના બોલતાં, બરાબર ઓળખી લીધાથી રત્નાવલી, લજજાથી લેચન મેળવતી મૌન રહી. એવામાં પરમાર્થ જાણવામાં આવતાં લાંબા